ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 27.12.2018 № 895 қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. "Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 67, 958-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1) 1-тармақ:

мынадай мазмұндағы 2-2) және 2-3) тармақшалармен толықтырылсын:

"2-2) негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;

2-3) жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;";

2) көрсетілген қаулымен бекітілген мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты осы қаулыға 1-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

3) көрсетілген қаулымен бекітілген орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында:

25, 26-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"25. "Өмір қауіпсіздігінің негіздері" оқу курсының мазмұны 3-4-сыныптарда "Дүниетану" оқу курсының шеңберінде: 3-сыныпта жылдық оқу жүктемесі 6 сағат, 4-сыныпта – 10 сағат бастауыш сынып мұғалімдерінің оқытуымен іске асырылады; 6, 8, 9-сыныптарда "Дене шынықтыру" оқу курсының шеңберінде жылдық оқу жүктемесі 15 сағаттан дене шынықтыру мұғалімдерінің оқытуымен іске асырылады; 10-11-сыныптарда "Алғашқы әскери дайындық" оқу курсының шеңберінде 25 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен алғашқы әскери дайындық пәнінің оқытушы-ұйымдастырушыларының оқытуымен іске асырылады. Өмір қауіпсіздігінің негіздері бойынша сабақтар міндетті болып табылады және оқу уақытында жүргізіледі.

26. "Жолда жүру ережелері" оқу курсының мазмұны 3-4-сыныптарда мынадай оқу курстарының шеңберінде іске асырылады: "Ана тілі", "Музыка", "Бейнелеу өнері", "Технология"; 6, 8-сыныптарда сабақтан тыс уақытта, сынып сағаттары мен факультативтер есебінен іске асырылады.";

35, 36, 37-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"35. Оқу жылының ұзақтығы 3, 4, 6, 8-11-сыныптарда 34 оқу аптасын құрайды.

36. Білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі сыныптағы және сыныптан тыс (факультативтік, жеке және үйірме сабақтары) оқу жұмыстарының барлық түрлерін қоса алғанда, 3-сыныпта – 29 сағаттан, 4-сыныпта – 29 сағаттан, 6-сыныпта – 33 сағаттан, 8-сыныпта – 36 сағаттан, 9-сыныпта – 38 сағаттан, 10-сыныпта – 39 сағаттан, 11-сыныпта – 39 сағаттан аспауы тиіс.

37. Оқу жылында 3, 4, 6, 8-11-сыныптардағы каникул күндерінің ұзақтығы кемінде 30 күнді құрайды. Оқу жылы ішінде 3 рет каникул беріледі: күзде, қыста және көктемде. Каникулдардың нақты мерзімін Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы белгілейді.";

48-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"48. Пәндік нәтижелер 3-4-сыныптарда базалық деңгейде, кейінгі сыныптарда үш деңгейде: базалық (міндетті) деңгейде, ықтимал жетік деңгейде 6, 8-11-сыныптарда (пәнді таңдау кезінде 1 сағат көлемінде вариативтік компонентті меңгеру үшін) және бейіналды жетік деңгейде

8-9-сыныптарда/бейіндік жетік деңгейде 10-11-сыныптарда (жалпы білім беру ұйымдары таңдап алған пәндерді тереңдетіп оқытатын үлгілік оқу жоспарларының нұсқаларын меңгеру үшін) белгіленеді.";

50-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"50. Оқу пәндерін меңгерудің жетік (ықтимал және бейіналды/бейіндік) деңгейлері білім алушылар білімінің кеңейтілген және тереңдетілген көлемін, олардың іскерліктері мен дағдыларын қамтиды. Оқу пәндерін меңгерудің ықтимал деңгейі 6, 8-11-сыныптар үшін вариативтік оқу бағдарламалары негізінде жалпы білім беру ұйымдарының таңдауы бойынша іске асырылады. Оқу пәндерін меңгерудің бейіналды (8-9-сыныптар) және бейіндік (10-11-сыныптар) деңгейлері тереңдетіп оқытуға арналған үлгілік оқу бағдарламалары негізінде іске асырылады.";

65-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"65. Қалалық жалпы білім беру ұйымдарында сынып толымдылығы 24-ке жеткенде және одан асқанда, ауылдық жерлерде – 20-ға жеткен кезде және одан асқанда, шағын жинақталған мектептерде – сабақ өткізу кезінде білім алушылар 10-нан кем болмаған жағдайда:

1) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін 3, 4, 6, 8-11-сыныптардағы қазақ тілі;

2) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін 6, 8-11-сыныптардағы қазақ әдебиеті;

3) оқыту қазақ, ұйғыр, тәжік және өзбек тілдерінде жүргізілетін 3, 4, 6, 8-11-сыныптардағы орыс тілі;

4) 3, 4, 6, 8-11-сыныптардағы шетел тілі;

5) 6, 8-11-сыныптардағы информатика;

6) бейінді пәндер;

7) 6, 8-11-сыныптардағы технология (сынып толымдылығына қарамастан ұл және қыз балалар топтары);

8) 6, 8-11-сыныптардағы дене шынықтыру сабақтарын өткізу кезінде сыныпты 2 топқа бөліп оқыту жүзеге асырылады.";

4) көрсетілген қаулымен бекітілген техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты осы қаулыға 2-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

5) көрсетілген қаулымен бекітілген орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты осы қаулыға 3-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

6) көрсетілген қаулымен бекітілген жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты осы қаулыға 4-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

7) көрсетілген қаулымен бекітілген жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты осы қаулыға 5-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

осы қаулыға 6 және 7-қосымшаларға сәйкес негізгі орта білім берудің және жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарымен толықтырылсын.

2. Осы қаулы 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетін осы қаулының 1-тармағының екінші, үшінші, төртінші, бесінші, жетінші, сегізінші, тоғызыншы, оныншы, он бірінші, он екінші, он үшінші, он төртінші, он бесінші, он алтыншы, он жетінші, он сегізінші, он тоғызыншы, жиырмасыншы, жиырма бірінші, жиырма екінші, жиырма үшінші, жиырма төртінші, жиырма бесінші, жиырма алтыншы, жиырма жетінші, жиырма сегізінші, отыз үшінші абзацтарын, 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетін 6-қосымшаның 10-тармағының 2) тармақшасын, 7-қосымшаның 10-тармағының 1) тармақшасын, 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетін 6-қосымшаның 10-тармағының 3) тармақшасын, 7-қосымшаның 10-тармағының 2) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К.Мәсімов

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 1-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы

27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және мектеп жасына дейінгі балалардың дайындық деңгейіне, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнына, оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне қойылатын талаптарды айқындайды.

Стандартта "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес терминдер қолданылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен олардың анықтамалары енгізілді:

1) индикатор – баланың даму деңгейінің көрсеткіші;

2) интеграция – мазмұнның құрылымдық бөліктері арасындағы байланысты жасайтын процесс;

3) инклюзивті білім беру – ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктері ескеріле отырып, барлық балалардың тәрбие мен оқытуға тең қол жеткізуін қамтамасыз ететін процесс;

4) білім беру ортасы – мектеп жасына дейінгі балалардың тиімді тұлғалық, эмоциялық, әлеуметтік және зияткерлік дамуы үшін пайдаланылатын перспективалық міндеттер мен құралдар жиынтығы қисынында құрылған мектепке дейінгі ұйымның ішкі өмірінің тұтас сипаттамасы;

5) білім беру траекториясы – педагогтің ата-аналармен және басқа мамандармен бірлесіп белгілі бір мақсатқа қол жеткізу үшін межелеген бала дамуының үздіксіз процесі;

6) ұйымдастырылған оқу қызметі – педагог ұйымдастырған және тәжірибеде қолдануға қажетті білім, білік, дағдыларды меңгеруге бағытталған әрекеттің бір түрі;

7) мектепке дейінгі ұйымда балалардың тіршілік әрекетін

ұйымдастыру – балалардың жас ерекшеліктерін ескеріп, олардың физикалық, адамгершілік және зияткерлік дамуы үшін уақытты үйлесімді бөлу және қолайлы жағдайларды жасау;

8) заттық-кеңістіктік дамытушы орта – бұл мектеп жасына дейінгі балалардың тұлғалық, эмоциялық, әлеуметтік және зияткерлік дамуын қамтамасыз ететін жағдайлардың жүйесі;

9) күн тәртібі – бұл баланың қалыпты дамуына және оның денсаулығын нығайтуға мүмкіндік беретін тәулік бойғы уақытты ұтымды бөлу және түрлі әрекет түрлері мен демалыстың дұрыс өзара сабақтастығы;

10) үлгілік оқу жоспары – стандарттың негізінде жасалған мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін қамтамасыз ететін мемлекеттік нормативтік құжат.

2. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары білім беру қызметін:

1) осы стандартқа;

2) үлгілік оқу жоспарларына;

3) жалпы білім беретін оқу бағдарламасына;

4) Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласындағы басқа да нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырады.

3. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты:

1) мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнын айқындайды;

2) оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне, заттық-кеңістіктік дамытушы ортаның мазмұнына, тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне, мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру процесін ұйымдастыруға қойылатын талаптарды белгілейді.

4. Стандарт талаптары:

1) үлгілік оқу жоспарларын;

2) баланың қызығушылықтары мен бейімділіктерін іске асыруға бағытталған білім беру бағдарламаларын және қосымша бағдарламаларды әзірлеуге негіз болып табылатын мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламасын;

3) мектепалды даярлықтың білім беру бағдарламасын;

4) мектепке дейінгі ұйымдарда олардың ведомстволық бағыныстылығына, меншік нысанына, типтері мен түрлеріне қарамастан білім беру процесін жүзеге асыруды;

5) мектепке дейінгі ұйымдарға арналған оқу-дидактикалық құралдар мен әдістемелік ұсынымдарды;

6) мектепке дейінгі ұйымдар мен педагогтардың қызметін мемлекеттік аттестаттау талаптарын;

7) ерекше білім беруге қажеттіліктері бар (психикалық және физикалық дамуында түрлі ауытқушылықтары бар) балаларға арналған білім беру бағдарламасын;

8) балалардың қызығушылықтары мен бейімділіктерін дамыту бойынша қосымша білім беру бағдарламаларын;

9) педагог кадрлардың біліктілігін арттыру курстарының бағдарламаларын әзірлеу кезінде міндетті.

5. "Тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде әрбір баланың жетістіктерінің психологиялық-педагогикалық диагностикасы негізінде ұйымдастырылған оқу қызметі мен режимдік процестер арқылы іске асырылатын білім беру салалары бойынша күтілетін нәтижелер көрсетілген.

6. "Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде мектепке дейінгі білім берудің мақсаты, жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын игерудің нормативтік мерзімдері, типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан мектепке дейінгі ұйымдарда және жалпы білім беретін мектептердің мектепалды сыныптарында балалардың міндетті түрде меңгеруі тиіс мазмұнның көлемі көрсетілген.

7. "Оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде жас кезеңдеріне сәйкес ұйымдастырылған оқу қызметінің ұзақтығы және оларды санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес жүргізу көрсетілген.

2. Тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

8. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламасының мазмұны:

1) күтілетін нәтижелер түріндегі мақсаттар жүйесіне жету есебінен мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының сапасын арттыруға;

2) ұлттық дәстүрлерге, сондай-ақ жалпы адамзаттық қағидалар мен нормаларға негізделген рухани-адамгершілік және мәдени-әлеуметтік құндылықтарды қалыптастыруға;

3) тәрбиелеу, дамыту және оқытудың мақсат-міндеттерін ескере отырып, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнына қойылатын талаптардың, мектепке дейінгі және бастауыш білім беру деңгейлерінің арасындағы жүйелілік, тұтастық, сабақтастық және үздіксіздік қағидаттарының бірлігін қамтамасыз етуге;

4) балалардың, соның ішінде ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балалардың денсаулығын сақтау мен нығайтуды қамтамасыз ететін психологиялық-педагогикалық жағдайларды жасауға;

5) мектеп жасына дейінгі балалардың жеке және жас ерекшеліктерін ескере отырып, ойын қызметінен оқу қызметіне біртіндеп өтуге дайындыққа;

6) жеке тәсілдер негізінде балалардың түрлі іс-әрекеттерінде олардың қабілеттерін, бейімділіктерін, талаптары мен дарындылықтарын дамытуға;

7) мектеп жасына дейінгі балалардың бастауыш мектепте оқуына тең мүмкіндік беруді көздейтін қарапайым қимыл-қозғалыс, коммуникативтік, танымдық, шығармашылық білім, білік және дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

9. Әрбір жас тобы бойынша дағдыларды меңгеру деңгейі осы стандартқа қосымшаға сәйкес 1, 2, 3, 4, 5-кестелерде келтірілген.

10. Баланың қалыптасқан дағдылары:

1) дене бітімі дамыған;

2) білуге құмар;

3) белсенді;

4) эмоциялық елгезек;

5) үлкендермен және құрдастарымен қарым-қатынас жасау құралдары мен өзара іс-қимыл тәсілдерін меңгерген;

6) өзі, отбасы, қоғам (жақын әлеумет), мемлекет (елі), әлем және табиғат жөнінде алғашқы түсініктері бар;

7) мектепте оқуға қажетті біліктер мен дағдыларды игерген мектепке дейінгі ұйым түлегінің моделін сомдайды.

3. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнына қойылатын талаптар

11. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мақсаты осы жас кезеңінде тұлғаның қалыптасуы үшін қажетті алғашқы білім, білік және дағдыларды қалыптастыру болып табылады.

12. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту:

1) балаға өмір бойы қажетті жеке қасиеттерін қалыптастыру үшін негіз болып табылатын жалпы адамзаттық құндылықтарға баулуға;

2) халықтық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарға, әдебиет пен өнерге, фольклор мен еліміздің мәдени мұрасына негізделген білім беру мазмұнын іске асыруға;

3) ерекше қажеттіліктері бар балаларға инклюзивті білім беру үшін жағдайлар жасауға;

4) мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен қамтылған және қамтылмаған балаларды дамыту мәселелерінде ата-аналардың біліктілігін арттыру, оларды психологиялық-педагогикалық консультациялық қолдаумен қамтамасыз етуге бағытталған.

13. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұны әртүрлі іс-әрекеттерді ұйымдастыру арқылы кіріктіру жолдарымен іске асырылатын: "Денсаулық", "Коммуникация", "Таным", "Шығармашылық", "Әлеуметтік орта" бес білім беру саласына негізделген.

14. "Денсаулық" білім беру саласы.

Мақсаты: өз денсаулығына саналы қарауды дамыту, денсаулықтың адамға табиғаттың берген басты құндылығы екенін түсінуге тәрбиелеу, қимыл белсенділігін дамыту және дене бітімі қасиеттерін қалыптастыру.

"Денсаулық" білім беру саласы дене бітімі қасиеттерін дамытуды; негізгі қимыл түрлерін жетілдіруді; қимыл дағдыларын қалыптастыруды; қимыл ойындарының түрлерін ұйымдастыруды және өткізуді; спорттық жаттығуларды орындауды (шанамен, шаңғымен сырғанау, велосипед тебу, жүзу); спорттық ойындардың (футбол, баскетбол, бадминтон және басқалар) элементтерімен танысуды қамтиды.

"Денсаулық" білім беру саласының мазмұны баланың денсаулығын сақтауға және нығайтуға; тұрмыста, көшеде, табиғат жағдайларында қауіпсіз мінез-құлық дағдыларын қалыптастыруға және балалардың қимыл-қозғалыс тәжірибесін негізгі қимылдарды жетілдіру арқылы байытуға; шығармашылық, танымдық және сөйлеу қабілеттерін пайдалана отырып, тәрбиеленушілердің қимыл белсенділігіне сұраныстарын жетілдіруге бағытталған.

"Денсаулық" білім беру саласындағы ұйымдастырылған оқу қызметі:

1) дене шынықтыру;

2) қауіпсіз мінез-құлық негіздері.

15. "Коммуникация" білім беру саласы.

Мақсаты: айналадағы адамдармен араласуға қабілетті, көптілді тұлғаны тәрбиелеу үшін баланың қажетті коммуникативтік дағдыларын дамыту.

"Коммуникация" білім беру саласы балалар әрекетінің әртүрлі нысандары мен түрлерінде ауызша және байланыстырып сөйлеуді, шығармашылық сөйлеу әрекетін дамытуды; тілдің дыбыстық мәдениетін тәрбиелеуді; белсенді сөздікті байытуды, тілдің грамматикалық жағын қалыптастыруды, балалар әдебиетімен таныстықты дамытуды, мәнерлеп оқуды және мазмұндауды; мемлекеттік, орыс, ағылшын және басқа тілдерді дамытуды қамтиды.

"Коммуникация" білім беру саласының мазмұны ересектермен және балалармен еркін араласу дағдыларын дамытуға; зейінділікке, сөйлеуге, балалар әдебиетіне қызықтыруға бағытталған.

"Коммуникация" білім беру саласының ұйымдастырылған оқу қызметі:

1) сөйлеуді дамыту;

2) көркем әдебиет;

3) сауат ашу негіздері;

4) қазақ (орыс тілінде оқытылатын топтарда), орыс (қазақ тілінде оқытатын топтарда) және шет тілдерінің бірі;

5) драма.

16. "Таным" білім беру саласы.

Мақсаты: қоршаған әлеммен өзара іс-қимыл үшін қажетті танымдық әрекеттің қарапайым дағдыларын меңгерген мектепке дейінгі тұлғаны қалыптастыру.

"Таным" білім беру саласы қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыруды: жиынтық туралы түсініктерді, сандық есептеу дағдыларын жетілдіруді, геометриялық пішіндер туралы түсініктерді қалыптастыруды, кеңістікті және уақытты бағдарлауды; құрылыс, табиғи және қалдық материалдар және конструктордың бөліктерінен құрастыруды; тірі және өлі табиғат заттары мен маусымдық құбылыстар, өсімдіктер туралы білімін кеңейтуді, қазақ және басқа халықтардың әлеуметтік-мәдени құндылықтары, дәстүрлері мен мерекелері туралы, адамдардың ортақ мекені ретінде Жер планетасы, оның табиғатының ерекшеліктері туралы түсініктерін кеңейтуді қамтиды.

"Таным" білім беру саласының ұйымдастырылған оқу қызметі:

1) қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру, бөбек жасы топтарында (1 жастан 3 жасқа дейін) – сенсорика;

2) құрастыру;

3) жаратылыстану.

17. "Шығармашылық" білім беру саласы.

Мақсаты: баланың шығармашылық ойлау мәдениетінің негізі ретінде оның сезімдік-эмоциялық саласы мен қиялын дамыту.

"Шығармашылық" білім беру саласы сурет салу; мүсіндеу, жапсыру және өнер туындыларын қабылдау мен түсінуді дамытуды, қоршаған ортаға эстетикалық қатынасты қалыптастыруды; өнер түрлері туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыруды; музыканы, отандық композиторлардың шығармаларын, ұлттық музыкалық аспаптарды, көркем әдебиетті, фольклорды қабылдауды; көркем шығармалардың кейіпкерлеріне жанашырлықты ынталандыруды; балалардың өзіндік шығармашылық қызметін іске асыруын қамтиды.

"Шығармашылық" білім беру саласының ұйымдастырылған оқу қызметі:

1) сурет салу;

2) мүсіндеу;

3) аппликация;

4) музыка.

18. "Әлеумет" білім беру саласы.

Мақсаты: Отанға деген сүйіспеншілікке, үлкендерді құрметтеуге, айналасындағыларға жағымды мінез-құлықты және қайырымды қатынасты тәрбиелеу.

"Әлеумет" білім беру саласы қоғамда өзін ұстаудың адамгершілік нормаларын, сондай-ақ жалпы адамзаттық құндылықтарды меңгеруді, баланың ересектермен және құрбыларымен қарым-қатынас жасай білуін; дербес болуын, өзінің қылықтарына жауап беруін, өзінің қимылдарының мақсаттылығы мен реттеуді; адамгершілік қасиеттерін: елгезектікті, жанашырлықты, өзінің туыстары мен жақындарына құрметпен қарауды, өзінің отбасын жақсы көруін дамытуды; салт-дәстүрлерді сақтауды, тарихты, қазақ халқының тұрмысын білуді және құрметтеуді; Қазақстан біздің ортақ үйіміз екені туралы түсініктерін кеңейтуді, сондай-ақ басқа халықтардың мәдениетін, дәстүрлерін құрметтеуді; еңбек пен шығармашылықтың әртүрлі түрлеріне қызығушылықтарын қалыптастыруды; тұрмыста, қоғамда және табиғатта қауіпсіз мінез-құлық негіздерін тәрбиелеуді қамтиды.

"Әлеумет" білім беру саласының ұйымдастырылған оқу қызметі:

1) өзін-өзі тану;

2) қоршаған ортамен танысу;

3) экология негіздері.

19. Балаларды тәрбиелеу мен оқыту деңгейлерін қадағалау баланың жасына сәйкес жетістіктерінің мониторингі негізінде жүзеге асырылады:

1) 1-деңгей – бала белгілі бір қимыл мен біліктерді жаңғырта алады;

2) 2-деңгей – бала не істеп жатқанын түсінеді, белгілі білім қорына ие;

3) 3-деңгей – бала өзінің білетінін және жасай алатынын қолданады, білімін өз бетінше және шығармашылықпен қолдана алады.

Индикаторлар көрсеткіш ретінде баланың даму мониторингін қамтамасыз етеді және оның жеке дамуын жоспарлауға негіз болып табылады.

20. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгерудің мерзімі – 5 (6) жыл. Жас және топтық кезеңдері мынадай:

1) бөбек жасы – 1 жастан 3 жасқа дейін:

ерте жас – 1 жастан 2 жасқа дейін (ерте жастағы топ);

кіші жас – 2 жастан 3 жасқа дейін (бірінші кіші топ);

2) мектепке дейінгі жас – 3 жастан 6 (7) жасқа дейін:

мектепке дейінгі кіші жас – 3 жастан 4 жасқа дейін (екінші кіші топ);

мектепке дейінгі орта жас – 4 жастан 5 жасқа дейін (ортаңғы топ);

мектепке дейінгі естияр жас – 5 жастан 6 (7) жасқа дейін (5 жастан 6 жасқа дейін – мектепке дейінгі ұйымдағы ересектер тобы, 6 жастан 7 жасқа дейін – жалпы білім беретін мектептегі, лицейдегі, гимназиядағы мектепалды даярлық сыныбы).

4. Оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне қойылатын талаптар

21. Тәрбиеленушілер мен білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғарғы шекті көлемі, ұйымдастырылған оқу қызметінің ұзақтығы баланың денсаулығы мен психикасын қорғау мақсатында енгізіледі.

22. Мектепке дейінгі білім берудің барлық деңгейлеріндегі оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарында белгіленген.

Ұйымдастырылған оқу қызметінің ұзақтығы:

ерте жастағы балалар үшін – 7-15 минут;

мектепке дейінгі орта жастағы балалар үшін – 15-20 минут;

мектепке дейінгі естияр жастағы балалар үшін – 25-30 минутты құрайды.

23. "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының негізінде мектепке дейінгі ұйымдардың және білім беру ұйымдарындағы мектепалды сыныптардың педагог қызметкерлерінің айлық еңбекақысын есептеу үшін оқу жүктемесінің апталық ең жоғарғы көлемі 24 сағатты құрайды (МЖМБС-ның бес білім беру саласының мазмұнын іске асыруға бағытталған негізгі оқу жүктемесіне 20 сағат, мектепке дейінгі ұйымның күн тәртібіне сәйкес жүзеге асырылатын басқа іс-әрекет түрлеріне (ойын, дербес, шығармашылық, жеке жұмыс және т.б.) 4 сағат көзделген).

Мектепке дейінгі
тәрбие мен оқытудың
мемлекеттік жалпыға міндетті
стандартына қосымша

1-кесте

Денсаулықты сақтау дағдылары

Р/с №	Дағдылар тізбесі	1 жастан бастап 2 жасқа дейін	2 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 4 жасқа дейін	4 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін	6 жастан бастап 7 жасқа дейін
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Мәдени-гигиеналық дағдылар	Ересектердің көмегімен жуынудың, киінудің, шешінудің қарапайым дағдыларын орындайды	Жеке бас гигиенасының алғашқы дағдыларын меңгерген	Жеке бас гигиенасының қағидаларын біледі және сақтайды	Гигиеналық шаралардың орындау ретін біледі	Гигиеналық шараларды өздігінен орындайды	Гигиеналық шараларды орындау кезінде өзіне-өзі қызмет ету және өзара көмек көрсету дағдыларын меңгереді, шынықтырудың барлық тәсілдерін біледі және орындайды
2	Дене тәрбиесі	Белгілі бір бағытта жүріп, жүгіре алады	Жүгіру, өрмелеу және секірудің алғашқы дағдыларын меңгерген	Негізгі қимыл-қозғалыс түрлерін орындаудың қарапайым дағдыларын меңгерген	Өмірлік маңызы бар қимыл-қозғалысты өздігінен орындай алады	Негізгі қимыл-қозғалысты орындау кезінде шығармашылық танытады	Жас ерекшелігіне сай сандық және сапалық көрсеткіштерге жете отырып, негізгі қимыл-қозғалыс түрлерін орындай алады
3	Дербес қимыл белсенділігі	Қатар ойнай алады, кеңістіктегі ашық, зейінді тартатын заттарды өз бетінше таба алады	Шағын топта бірге ойнай алады	Бірлескен ойындарда қарапайым ережелерді сақтай алады	Өз бетінше түрлі ойындар ойнай алады, барлық ойын ережелерін сақтай алады	Балалар тобымен қимыл ойындарын ұйымдастыру дағдыларына біледі	Қимылдарын еркін меңгеріп, саналы түрде ойын ережесін сақтай алады. Қозғалыс қызметінде қарапайым өзін-өзі бақылау қалыптасқан
4	Салауатты өмір салты	Күнделікті шынығу тәсілдерін біледі	Шынықтыру шараларын өткізу кезінде жағымды көңіл-күй танытады және қауіпті жағдайда сақтық танытады.	Салауатты өмір салтының қарапайым ережелерін біледі, ересектердің көрсетуімен дене шынықтыру элементтерін орындайды	Балабақшада өзін ұстаудың қарапайым ережелерін біледі және сақтайды. Өсімдіктерге, жануарларға, жәндіктерге қарым-қатынас жасай біледі.	Қауіпсіздік қағидаларын саналы түрде орындайды. Дене шынықтыру шараларының қажеттілігі мен маңыздылығын түсінеді	Ағзаны шынықтыру және дене сымбатын сақтау тәсілдерін біледі. Күн тәртібін сақтайды

2-кесте

Коммуникативтік-тілдік дағдылар

Р/с №	Дағдылар тізбесі	1 жастан бастап 2 жасқа дейін	2 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 4 жасқа дейін	4 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін	6 жастан бастап 7 жасқа дейін
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Қарым-қатынас мәдениеті	Жай сөйлеммен айтылған өтінішті орындай алады	Құрбыларымен қарым-қатынасқа түсе алады	Ересектердің сөзін түсінеді. Сұрақтарды тыңдайды, оларға жауап бере алады	Ересектермен, балалармен қарым-қатынасқа түседі және олардың өтініштерін орындай алады	Қоғамдық орындардағы тәртіп ережелерін біледі және оларды сақтайды.	Тілдесу қағидаларын: сөзсіз тілдесу құралдарын; сөйлесу әдебін меңгерген.
2	Тілдің грамматикалық құрылымы	Жеңіл сөздерді қолданып, оларды түсіндіре алады	Өз ойын түсінікті дұрыс жеткізе алады	Қажетті сөздер мен сөз тіркестерін қолдана алады	Ересектердің сұрақ қоюы арқылы салалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді үйлесімді құрастыра алады	Сөйлеуге сыни қарым-қатынас таныта алады, грамматикалық дұрыс сөйлеуге тырысады	Сөз тіркесі мен сөйлемдерді грамматикалық дұрыс құрастыра алады. Сөйлеуде таныс сөздердің қиын түрлерін қолданады
3	Сөйлеудің дыбыстық мәдениеті	Дауысты дыбыстарды және дауыссыз дыбыстарды артикуляциялық қатынаста жеткілікті түрде анық айта алады	Дауысты және дауыссыз дыбыстарды дұрыс дыбыстай алады	Сөздердің дыбысталуын тыңдай отырып, оларды анық айтады	Ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс айтады	Дыбыстарды саралай отырып, интонациялық мәнерлеудің әртүрлі тәсілдерін қолданып, сөздерін белсенді түрде құбылтып ойнай алады	Дыбыстарды анық, дұрыс, мәнерлеп айта алады, жіктей алады, дыбыстың шартты белгілерінің көмегімен буын мен сөз құрастыра алады
4	Сөздік қор	Ересектердің айтқан сөздері мен сөз тіркестерін айтады	Өзі, отбасы мүшелері, сүйікті ойыншықтары туралы сұрақтарға жауап бере алады	Барлық әрекеттерді, заттар мен құбылыстарды, олардың белгілерін және сапасын атайды	Көрнекі жағдаяттарсыз -ақ сөздерді қолданып, сөйлеуде етістіктерді белсенді қолдана алады	Сөйлемде антоним, синоним сөздерді қолдана отырып, тілдегі сөздің көп мағыналығын түсінеді	Сөзжасам дағдыларына ие. Заттардың белгілері мен қасиеттерін қолдана отырып, сөздің мағынасын түсіндіре алады.
5	Байланыстырып сөйлеу	Тапсырманы мұқият тыңдайды және оны басқа адамға жеткізуді, қысқа фразалар мен сөздерді қолданып өтініш жасай алады	Тілектерін, ойларын, сезімдерін айту үшін сөздерді қолдана алады	Табиғаттың тірі және өлі нысандарын бақылау, суреттерді, заттарды қарастыру арқылы сұрақтарға дұрыс жауап бере алады	Диалогтік сөйлеудің, тілдесудің негізгі формасын меңгерген. 2-3 сөйлемнен тұратын тұжырымдарды қолдана біледі	Әртүрлі сөз таптарын, эпитеттерді, салыстыруларды қолдана отырып, монолог құра алады	Берілген тақырып, сурет бойынша қарапайым, жайылма сөйлемдерді қолдана отырып байланыстырып, бірізділікпен әңгіме құрастыра алады
6	Шығармашылықпен сөйлеу қызметі	Күрделі емес шағын сахналық мазмұндағы ойыншықтардың қойылымдарын түсінеді, олардың әрекеттеріне еліктей алады	Саусақ ойындарына арналған тақпақтарды жатқа айтады	Кейіпкерлердің мінездемесін беру үшін интонациялық мәнерлеудің қарапайым түрлерін қолданады	Таныс ертегілерін айта алады, ойыншықтар бойынша шағын әңгімелер құрастырады	Оқиғалар құрастыра алады, астарлы және ауыспалы сөздерді қолданып, түсіне алады.	Түрлі оқиғалар айта алады, ертегілер ойлап шығарады, ойынға өлең ұйқастары мен сөз құрастыруға қызығады
7	Шығармаларды қабылдауы	Тиісті суреттерді қолдана отырып шағын, қарапайым әңгімелерді, өлеңдерді, тақпақтарды түсінеді	Халық ауыз шығармашылығы туындыларына эмоциямен үн қата алады	Түрлі оқиғаларға, кейіпкерге өзінің қарым-қатынасын білдіреді	Өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды атай алады, әдеби кейіпкерлерді ойында қолданады	Кітапқа деген қызығушылық танытады, өлеңдерді жатқа мәнерлеп оқуы мүмкін	Көрген, таныс шығармалар мәтінін мазмұндай алады
8	Сауаттылық негіздері					Үш дыбысты сөздермен талдау жасай біледі. Тыңдай біледі және екпінді буындарды ажыратады.	Дыбыстардың айтылуы мен дыбысталуына талдау жасағанда білімін қолдана алады. 4 дыбысты сөздерге дыбыстық талдау жасайды, дыбыстарды сипаттайды.

3-кесте

Танымдық дағдылар

Р/с№	Дағдылар тізбесі	1 жастан бастап 2 жасқа дейін	2 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 4 жасқа дейін	4 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін	6 жастан бастап 7 жасқа дейін
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Заттардың қасиеттерін бағдарлау	Біртекті заттарды бір белгісі бойынша (көлемі, пішіні) топтастыра біледі. Негізгі төрт түсті ажырата алады	Заттардың негізгі түстерін, пішінін, көлемін, сипатын ажыратады	Салыстыру (қатар қою, тіркеу) тәсілімен заттарға тән айырмашы-лықтарды таниды және атайды	Заттарға тән ерекшеліктерді және белгілерді иісі, дәмі, дыбысы негізінде қабылдайды, атай біледі	Танымдық әрекет ретінде заттардың қасиеттері мен белгілерін қарастыра алады	Адам өміріндегі маңызына және қолданылуына байланысты заттарды даярлау үшін пайдаланылатын материалдардың қасиеттері мен алуан түрлілігі туралы білімді меңгерген
2	Қоршаған әлемді танып білу	Өзі, отбасы туралы білімге ие. Айналасындағы жануарларды, өсімдіктерді және заттарды таниды	Адамдарға, олардың әрекетіне ерекше қызығушылық танытады	Табиғаттағы және ауа райындағы қарапайым өзгерістерді байқайды және атайды.Бағдаршам белгілерінің мәнін түсінеді және атайды	Тірі және өлі табиғат пен қоғамдық өмірдегі қарапайым себеп-салдарлық байланыстарды түсінеді	Танымдық міндеттерді шынайы-көрнекі және көрнекі-үлгі тұрғысында шеше алады, жүйелей және топтастыра алады. Ұқсастықтары мен айырмашылық-тарын табуға қабілетті.	Қоршаған ортадағы табиғат объектілерінің сипаты мен айтарлықтай белгілерін айқындау негізінде түсініктерін қорыта біледі
3	Құрылым-дау дағдылары	Ересектердің көмегімен қарапайым құрылыс құрай алады	Ересектердің көрсетуімен қарапайым құрылыстарды қайталап жасайды (үстіне, жанына, астына қоя алады)	Құрылыс материалда-рын әртүрлі тәсілдермен орната алады. Оның негізгі бөлшектерін біледі және атайды	Құрылыс материалдарын өз бетінше таңдайды, құрылысты әдемі орындауға тырысады	Құрастырудың бірнеше және қарапайым жинақтау тәсілдерін меңгерген.Түрлі нәтиже алу үшін бір және бірнеше тәсілдер қолданады.	Жапсыру және сурет салу түрінде геометриялық пішіндерден шынайы және абстракциялық объектілердің қарапайым модельдерін жасай алады
4	Экология-лық мәдениет негіздері	Тіршілік иелерін, өсімдіктерді ажырата алады, оларға қызығушылық танытады	Жануарлар әлеміне мейірімділік танытады және ұқыпты қарым-қатынас жасайды	Ересектердің көмегімен өсімдіктерді күтіп баптау бойынша қарапайым еңбек дағдыларын орындай алады	Табиғатта өзін-өзі ұстаудың кейбір нормаларын меңгерген	Қоршаған әлемнің алуан түрлілігін түсінеді. Өсімдіктердің қасиеттері мен жануарлардың мекендейтін ортасын біледі	Ұсақ ерекше белгілері бойынша жануарлар мен өсімдіктерді ажырата біледі және атай алады. Табиғат бұрышындағы мекендеушілерді күтіп баптай алады. Өмірлік жаңа жағдайларда қауіпсіздікті сақтай алады
5	Қарапайым математикалық түсініктер	Ересектердің нұсқауларын түсінеді және айналасындағы кеңістіктен заттарды таба алады	Кеңістікте бағдарлаудың бастапқы дағдыларын меңгерген	Уақыт, кеңістік, туралы қарапайым түсініктерін көрсете алады	Уақыт туралы (тәулік бөліктері: таңертең, күн, түн; күндер: бүгін, кеше, ертең; жылдам, баяу) түсініктерге ие	Геометриялық пішіндердің құрылымдық сипаттамаларын, тура және кері реттегі сандық қатынасты біледі	Түрлі белгілері бойынша объектілерді жіктей алады; сөз арқылы кеңістіктік-уақыт қатынасын меңгерген; логикалық ойлау тәсілдеріне ие.
6	Ізденіс және экспери-менттік іс-әрекет	Әртүрлі пішіндегі (тесіктерге) ойықтарға сәйкес заттарды салуды біледі	Әртүрлі заттармен эксперимент жасай (ажырата, жалғай, құрастыра) алады	Таныс материалдар-мен өз бетінше эксперимент жасай алады	Мақсатты түрде жаңа материалдармен эксперимент, моделін жасай алады және заттар арасындағы жалпы белгілерді ажырата біледі	Қарапайым себеп-салдарлық байланыс орната алады, ретімен және нәтижелі эксперимент жасай алады	Нәтижеге жететін эксперимент әрекетіне мақсат қоя, нәтижеге жете біледі
7	Ақпаратпен жұмыс		Әртүрлі ақпарат көздеріне қызығушылық танытады	Ескі және жаңа ақпарат-тардың айырмашылы-ғын анықтайды	Жаңа ақпараттар алу қажеттігін түсінеді	Жаңа ақпаратты қалай ұсынуды, кімдер қызығушылық танытатынын біледі және түсінеді	Алған ақпаратқа талдау жасайды, оларды саналы түрде қолдана алады.

4-кесте

Шығармашылық дағдылар

Р/с№	Дағдылар тізбесі	1 жастан бастап 2 жасқа дейін	2 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 4 жасқа дейін	4 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін	6 жастан бастап 7 жасқа дейін
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Музыкалық іс-әрекет	Ән орындау барысында күрделі емес қимылдармен би әуеніне көңілді сипат бере алады	Музыкалық аспаптарды біледі, музыкалық фразалардың жоғары және төмен дыбысталуын ажыратады, ересектермен бірге ән айтуға ықылас танытады	Музыкалық шығарманың қарқынын ажыратады жоғары дыбыстарды ажыратады, әуеннің басы мен соңына назар аударады	Дауыс тембрін ажыратады, әнді созып айтады, сөздерді анық айтады; бидің, музыкалық ырғақтың қимылдарын орындайды	Балалар музыкалық аспаптарында ойнаудың қарапайым дағдыларына ие, музыкалық дыбыстың, ұзақтығының, тембрінің негізгі қасиеттерін ажыратады. Әнді суырып салып айту қабілетіне ие.	Музыкалық аспап сүйемелдейтін әуенді, регистр дыбысын ажырата алады. Балаларға арналған музыкалық аспапта ойнау барысында, ән айтқандай, билегенде минорлы және мажорлы дыбысталуды қабылдап, жаңғырта алады
2	Өнімді іс-әрекет	Қағаз бетін ашық дақтармен, жақпалармен толтырады, дөңгелек, жайпақ пішіндерді мүсіндейді	Мүсіндеу дағдыларын игерген (заттарды шұңқырлау, сәндеу). Қағаз бетіне тік және жатық, ирек сызықтар сыза алады.	Бейнелеу әрекетіне қажетті негізгі техникалық дағдылар мен іскерліктерді игерген	Бейнелеу өнерінің түрлері туралы ұғымдары бар (кескіндеме, мүсіндеу, халық өнері)	Бейненің сипатына тән бейнелеудің техникалық тәсілдері мен құралдарын өз бетінше таңдай алады	Түрлі техникалық құралдарды өз бетінше қолдана алады, жұмыстарды жаңа бөліктермен толықтырады және әсемдей алады
3	Қоршаған ортаны эстетикалық қабылдау	Бояудың ашық түстеріне назар аударады, оларға таң қалады, қуанады	Халықтық ойыншықтарды қарастыру кезінде эмоциялық қуаныш білдіреді, олардың ашықтығын, әдемілігін атап көрсетеді	Түрлі бейнелеу өнері түрлеріне қызығушылық танытады, материалдарды ұқыпты қолданады	Геометриялық пішіндер мен өсімдік элементтерін ырғақты орналастырады. Би сипатындағы музыканы эмоциялы түрде қабылдайды	Сәндік өнерге, дизайнға қызығушылық білдіреді, жұмыстың тәсілдерін таңдайды және дәлелдейді, жұмысқа материалдарды тиімді қолданады, табиғаттың әсемдігіне, киімге және бөлменің жинақылығына эмоциялы түрде мән береді.	Қарастырған заттары бояуының қанықтығы (фактурасы) туралы түсінігі бар.Өнердің басқа түрлерінің түпмәтінінде өнер туындыларына алғашқы талдау жасау дағдысына ие.

5-кесте

Әлеуметтік дағдылар

Р/с №	Дағдылар тізбесі	1 жастан бастап 2 жасқа дейін	2 жастан бастап 3 жасқа дейін	3 жастан бастап 4 жасқа дейін	4 жастан бастап 5 жасқа дейін	5 жастан бастап 6 жасқа дейін	6 жастан бастап 7 жасқа дейін
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Өзін ұстау мәдениеті дағдылары	Өзін ұстаудың қарапайым нормаларын меңгерген және жағымды әдеттері қалыптасқан	Мінез-құлық нормалары мен қағидаларын түсінеді, сәлемдесу, қоштасу, ризашылық сөздерін қолданады	Адами қарым-қатынас туралы білімді меңгерген, эмоциялық жағдайды түсінеді	Жақын және айналасындағы адамдарға қарапайым қамқорлық танытады	Қажетті жағдайда көмек сұрай алады, басқа адамдардың тілектерін құрметтейді	Мінез-құлықтың адамгершілік нормалары туралы, табиғатта өзін-өзі ұстау туралы, әдеп қағидалары туралы біледі
2	Ересектермен және құрдастарымен өзара іс-әрекет	Ересек адамды ынтамен тыңдай біледі, оның тапсырмаларын орындайды. Күрделі емес тапсырмаларды есінде сақтайды және орындайды	Жақындарына, құрдастарына бауырмалдық, тілектестік сезім танытады	Құрдастарымен тұрақты ойын бірлестіктеріне қосылады және танымдық тақырыптарға ересектермен тілдесе алады	Ересектермен бірге еңбек әрекеттерін орындайды. Құрдастарының арасында өзінің орнын, "Менін" сезінеді	Ересектермен және құрдастарымен бірге еңбек ете алады, ортақ мақсат қояды және оның нәтижесін талқылай алады	Ересектермен бірлескен әрекетке татулықпен қосыла алады, пайдасын тигізуге және оған қанағаттануға тырысады
3	Адамгершілік нормалары туралы түсінік	Айналасындағылармен қарым-қатынасты реттеу үшін және тілектерін білдіру үшін қажетті сөздерді қолдана алады	Ненің "жақсы", ненің "жаман" екенін біледі және түсінеді	Өзінің әрекеттерін, ертегі кейіпкерлерінің әрекеттерін бағалай алады	Адамгершілік нормалары мен қоғамда өзін-өзі ұстау қағидаларын сақтайды	Өзін-өзі ұстаудың адамгершілік нормаларын сақтайды, жағымды іс жасағанда қуанады, рахаттанады, адамгершілік нормалары бұзылғанда уайымдайды	Өзінің және басқа да халықтардың әдептілік нормалары мен құндылықтарын біледі, түсіністік, төзімділік танытады. Әлеуметтік әлемде өзара қарым-қатынас жасау іскерлігіне ие, қоғамдық тәртіп қағидаларын сақтаудың коммуникативтік дағдыларын меңгерген.

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 2-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және техникалық және кәсіптік білім беруге қойылатын жалпы талаптарды белгілейді.

Осы стандартты меншік нысаны мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары, оның ішінде әскери, арнаулы оқу орындары (бұдан әрі – ӘАОО) және білім беру бағдарламаларын әзірлеушілер қолданады.

2. Осы стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:

1) базалық құзырет – өзін-өзі және жеке қызметін басқару қабілеттілігі, өзін-өзі ынталандыруға және өзін-өзі ұйымдастыруға бейімділігі;

2) біліктілік – алынған мамандық бойынша қызметтің белгілі бір түрін құзыретті орындауға даярлық деңгейі;

3) оқу жоспарының моделі – техникалық және кәсіптік білім беру мазмұнының негізгі инварианттық құрылымдық компоненттерін сипаттайтын оқу жоспарын ұсынудың нысаны;

4) модуль – білім беру бағдарламасының тәуелсіз, өзіндік жеткілікті және толық бөлімі немесе оқыту кезеңі;

5) модульдік оқыту – модульдік білім беру бағдарламаларын меңгеру негізінде оқу процесін ұйымдастыру тәсілі;

6) оқытудың нормативтік мерзімі – нақты оқыту нысаны (күндізгі, кешкі, сырттай) бойынша білім беру бағдарламасын меңгеру мерзімі;

7) кәсіптер мен мамандықтардың тізбесі – оқытудың неғұрлым жалпылама параметрлерін (мамандықтың бейіні, кәсіптік біліктілік деңгейі, базалық білім беруге байланысты оқыту мерзімі) айқындайтын кәсіптер мен мамандықтардың жүйеленген тізілімі;

8) білім беру бағдарламасы – оқыту мақсаттарын, нәтижелерін және мазмұнын, білім беру процесін ұйымдастыруды, оларды іске асыру тәсілдері мен әдістерін, оқыту нәтижелерін бағалаудың өлшемшарттарын қамтитын білім берудің негізгі сипаттамаларының бірыңғай кешені;

9) кәсіптік құзырет – білім, іскерлік пен дағдылар, сондай-ақ кәсіптік қызметті тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жеке қасиеттер негізінде маманның кәсіптік міндеттер жиынтығын шешу қабілеттілігі;

10) кәсіптік практика – болашақ кәсіптік қызметпен байланысты белгілі бір жұмыстың түрлерін орындау процесінде теориялық білімдерді, дағдыларды бекітуге, практикалық дағдылар мен құзыреттерді игеруге және дамытуға бағытталған оқу қызметінің түрі;

11) оқу жұмыс жоспары – білім беру ұйымының басшысы бекітетін оқу пәндерінің (модульдерінің) тізбесі мен көлемін, бірізділігін, қарқындылығын және оқытуды ұйымдастырудың негізгі нысандарын, білім алушының білімі мен іскерлігін бақылауды және кәсіптік даярлығын бағалауды регламенттейтін үлгілік оқу жоспарының негізінде техникалық және кәсіптік білім беру ұйымы әзірлейтін құжат;

12) оқу жұмыс бағдарламасы – білім беру ұйымының басшысы бекітетін үлгілік оқу бағдарламасы негізінде оқу жұмыс жоспарының нақты пәні (модулі) үшін техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары әзірлейтін құжат, әскери, арнаулы оқу орындарында жұмыс оқу бағдарламасы силлабус деп аталады;

13) үлгілік оқу жоспары – техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында мамандықтар мен біліктіліктерге, оқыту мерзіміне қатысты оқу пәндерінің (модульдерінің) тізбесі мен көлемін белгілейтін, оқу жоспарының моделі негізінде әзірленетін құжат;

14) үлгілік оқу бағдарламасы – үлгілік оқу жоспарының нақты пәні (модулі) бойынша меңгерілуге тиіс білім, іскерлік және дағдының мазмұны мен көлемін айқындайтын құжат;

15) цикл – білім берудің бір бағытындағы оқу пәндерінің (модульдерінің) жиынтығы;

16) кредиттік оқыту технологиясы – кредитті білім алушы мен оқытушының оқу жұмысының көлемін сәйкестендірілген өлшеу бірлігі ретінде пайдалана отырып, білім алушылардың пәндерді (модульдерді) таңдауы және өз бетінше жоспарлауы негізіндегі оқыту;

17) дуальді оқыту – кәсіпорынның, оқу орнының және білім алушының жауапкершіліктері тең болған кезде білім беру ұйымындағы оқытуды кәсіпорында білім алушыларға жұмыс орындарын ұсына отырып және өтемақы төлемін төлей отырып оқыту мен практиканың міндетті кезеңдерімен ұштастыратын кадрлар даярлау нысаны;

18) эксперименттік білім беру бағдарламалары – оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткізуге, білім берудің жаңа мазмұнын енгізуге бағытталған бағдарламалар;

19) кәсіптік білім – білім алушылардың белгілі бір салада кәсіптік қызметті жүргізуіне және (немесе) нақты кәсіп немесе мамандық бойынша жұмысты орындауына мүмкіндік беретін білімді, іскерлікті, дағдыларды және құзыреттерді алуына бағытталған білім беру түрі;

20) кәсіптік даярлау – техникалық және кәсіптік білім беру жүйесінің білікті жұмысшы кадрлар мен орта буын мамандарын даярлау бойынша қысқартылған мерзіммен оқытатын білім беру бағдарламаларын іске асыруды көздейтін бөлігі;

21) ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдар (балалар) – денсаулығына байланысты білім алуда ұдайы немесе уақытша қиындық көріп жүрген, арнайы, жалпы білім беретін оқу бағдарламалары мен қосымша білімнің білім беру бағдарламаларын қажет ететін адамдар;

22) инклюзивті білім беру – ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктерін ескере отырып, барлық білім алушылардың білім алуына тең қол жеткізуін қамтамасыз ететін процесс;

23) техникалық және кәсіптік білім беру – білікті жұмысшы кадрлар мен орта буын мамандарын даярлауға бағытталған білім беру;

24) эксперименттік алаң – жаңа педагогикалық технологиялар мен білім берудің жаңа мазмұнын сынақтан өткізуге арналған эксперимент режимінде білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымы;

25) әскери тағылымдама – болашақ кәсіби қызметпен байланысты функционалдық міндеттерді орындау процесінде теориялық білімді, іскерлікті бекітуге, практикалық дағдылар мен құзыреттерді игеруге және дамытуға бағытталған әскери, арнаулы оқу орындарындағы оқу қызметінің түрі;

26) біліктілік сипаттамасы – маманның жеке басына және кәсіби біліктілігіне қойылатын жалпылама талаптарды айқындайтын құжат. Бұл модель кәсіптік даярлықты талап ететін белгілі бір еңбекті орындау бойынша қызметкердің тұлғалық әлеуетінің моделі.

3. "Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларына, базалық, кәсіптік құзыреттерге және білім беру ұйымдарында білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар көрсетілген.

4. "Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде техникалық және кәсіптік білімнің беру бағдарламаларының мақсаты, құндылығы, мазмұны, іске асырылуы мен құрылымы және оларды меңгерудің нормативтік мерзімдері айқындалған.

5. "Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде кешкі және сырттай оқыту нысандары үшін апталық оқу жүктемесі, оқу жылының ұзақтығы, бақылау нысандары, міндетті оқу уақытының көлемі көрсетілген.

6. Техникалық және кәсіптік білімі бар кадрларды даярлау осы стандартқа, сондай-ақ:

1) оқу-бағдарламалық құжаттамаларға – оқу жоспарының моделіне, үлгілік және оқу жұмыс жоспарлары мен бағдарламаларына, жеке оқу жоспарларына, сондай-ақ оқу процесін оқу-әдістемелік сүйемелдеу кешеніне;

2) білім беру бағдарламаларына;

3) Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы бекіткен басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілерге:

4) ӘАОО ведомстволық бағынысты тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырылады.

2. Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар

7. Техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламалары мазмұнына және білім алушылар даярлығының біліктілік деңгейіне қарай Ұлттық біліктілік шеңберіне сәйкес мыналарды:

1) өз бетінше жоспарлауды, міндеттерді айқындауды, технологиялық процесс учаскесі және алға қойылған міндеттерді орындауға жауапкершілік пен соңғы нәтижеге қол жеткізуді болжайтын кәсіпорын қызметінің стратегиясы шеңберінде бағынысты қызметкерлердің нормаларды іске асыруын ұйымдастыру мен бақылауды көздейтін атқарушылық, басқарушылық қызметті басшылықпен іске асыру жөніндегі құзыреттерді;

2) белгіленген норманы орындау тәсілін өз бетінше айқындай білу, еңбек заттары мен құралдарын қолдану, қарапайым міндеттерді орындау жөнінде шешімдер қабылдау, оларды іске асыру үшін жағдайлар жасау, алған тапсырмаларды нақтылау іскерлігін;

3) заттың өзгеру технологиялары, еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру, тапсырманы өз бетінше орындау туралы, қарамағындағыларға міндеттер жүктеу, олардың қызмет нәтижелерін бағалау және талдау, кәсіптік қызметтің типтік жағдайларында қарамағындағы қызметкерлердің кәсіби шеберлігін арттыруын ынталандыру, кәсіби міндеттерді қою және оларды шешу тәсілдері, қағидаттары және әдістері, қарым-қатынастар этикасы мен психологиясы, ойлау және қызмет рефлексиясы, еңбекті уәждеу және ынталандыру тәсілдері, кәсіптік жағдайларды жүйелі талдау тәсілдері және жобалау әдіснамасы, басқарушылық шешімдер қабылдау тәсілдері туралы білімдерді меңгеруге бағытталуы тиіс.

ӘАОО-да техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламалары тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың талаптарын орындауға бағытталған.

8. Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар:

1) білім алушылар оқуды аяқтағаннан және қорытынды аттестаттаудан өткеннен кейін нақты мамандық бойынша біліктіліктің белгіленген және/немесе жоғары деңгейін (разряд, санат) беру;

2) білім алушылар оқытудың даярлық деңгейін аяқтағаннан және қорытынды аттестаттаудан өткеннен кейін орта буын маманы біліктілігін беру;

3) білім алушылар жоғары колледжде оқытуды аяқтағаннан және қорытынды аттестаттаудан өткеннен кейін қолданбалы бакалавр (кіші инженер) біліктілігінің деңгейін беру мүмкіндігін көздейді.

9. Үлгілік оқу жоспарлары оқу жоспарының моделіне сәйкес болуы қажет және мынадай:

1) ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдар қатарынан мамандар даярлау;

2) әскери, медициналық мамандықтар және мәдениет, өнер мамандықтары бойынша мамандар даярлау жағдайларында ерекшеленуі мүмкін.

10. Білім беру ұйымдарының оқу жұмыс жоспарлары мен оқу бағдарламалары үлгілік оқу жоспарлары мен бағдарламаларынан мынадай:

1) эксперименттік режимдегі жұмыс;

2) кәсіптік білім беру базасында біліктілігі жоғарғы деңгейдегі орта буын мамандарын даярлау;

3) ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдар қатарынан мамандар даярлау;

4) әскери мамандықтар бойынша мамандар даярлау жағдайларында ерекшеленуі мүмкін.

Оқу процесін жоспарлау кезінде техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтары бойынша үлгілік оқу жоспарларының әзірлеушілері осы стандартқа 1-қосымшаға сәйкес техникалық және кәсіптік білім берудің оқу жоспарының моделін басшылыққа алады

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

11. Техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларының мазмұны мыналарды:

1) жалпы кәсіптік және арнайы пәндерді меңгеру үшін бейіндеуші болып табылатын жалпы білім беретін пәндер бойынша интеграцияланған курстарды зерделеуді, кәсіптік дағдыларды меңгеру бойынша өндірістік оқудан және кәсіптік практикадан өтуді;

2) жалпы білім беретін, жалпы гуманитарлық, экономикалық, жалпы кәсіптік, арнайы пәндерді зерделеуді, кәсіптік дағдыларды игеру және бекіту бойынша өндірістік оқудан және кәсіптік практикадан өтуді;

3) жоғары оқу орындарының 1-2-курстарының білім беру бағдарламаларымен интеграцияланған техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын зерделеуді көздейді;

4) ӘАОО-да техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларының мазмұны жалпы гуманитарлық, әлеуметтік-экономикалық, жалпы кәсіптік, арнайы пәндерді оқуды және әскери тағылымдамадан өтуді көздейді.

12.Техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты:

1) нақты біліктілік алуға және біліктілік деңгейін арттыруға қажетті құзыреттерді қалыптастыру;

2) біліктілік деңгейлерінің төменнен жоғарыға қарай дамуының үздіксіздігі және сабақтастығы;

3) білім алушылардың маманның біліктілік деңгейіне сәйкес келетін, жалпы оқу-тәрбие процесінің барысында қалыптастырылатын базалық құзыреттерді игеруі;

4) білім алушылардың кәсіптік қызметтің негізгі түрлеріне сәйкес келетін кәсіптік құзыреттерді игеруі.

13. Техникалық және кәсіптік білім берудің құндылықтары:

1) кәсіби қызметтегі шығармашылыққа, басқарудағы бастамашылыққа қабілеттілік, кәсіптік білімді дамытуға және кәсіптік қызмет нәтижелері үшін жауапкершілікті қабылдау;

2) кәсіптік ұтқырлықты, бәсекеге қабілеттілікті және қазіргі қоғамда әлеуметтік қорғалуды қамтамасыз ететін білім, іскерлік және дағдылар, қасиеттер мен қабілеттер;

3) маманның кәсіптік қызметті өз бетінше орындауға, өз еңбегінің нәтижелерін бағалауға, қызметтің негізгі міндеттерін, сондай-ақ білімнің, іскерліктің, дағдылардың белгілі көлемін шешуге дайындығы.

14. Білім беру бағдарламаларын әзірлеу мен іске асыру кезінде техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары:

1) циклдер үшін оқу материалын меңгеруге бөлінетін оқу уақытының көлемін 30 %-ға дейін және міндетті оқытуға жалпы сағат санын сақтай отырып, әрбір пән (модуль) бойынша 30 %-ға дейін және өндірістік оқыту үшін 50 %-ға дейін өзгертуі;

2) оқытудың әртүрлі технологияларын, оқу процесін ұйымдастыру мен бақылау нысандарын, әдістерін таңдауы;

3) жұмыс берушілердің сұраныстарына сәйкес оқу бағдарламаларының мазмұнын жалпы білім беретін пәндер бойынша 30 %-ға дейін және арнайы және жалпы білім беретін пәндер (модульдер), өндірістік оқыту мен кәсіптік практика бойынша 50 %-ға дейін өзгертуі мүмкін. Жұмыс берушілердің талаптары бойынша жалпы кәсіптік және арнайы пәндер цикліне міндетті оқытуға арналған жалпы сағаттар санын сақтай отырып, қосымша пәндер (модульдер) енгізуі;

4) білім алушылардың үлгеріміне ағымдағы бақылау жүргізу және білім алушыларды аралық аттестаттау нысанын, тәртібін және кезеңділігін таңдауы мүмкін.

15. Техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламалары міндетті пәндермен қатар, білім беру ұйымдары айқындайтын пәндерді, факультативтік сабақтар мен консультацияларды қамтиды.

Консультациялар мен факультативтік сабақтар білім алушылардың жеке қабілеттері мен сұраныстарын қамтамасыз етуге бағытталған.

16. Техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыруды базалық жоғары, техникалық және кәсіптік білімі бар, оқытылатын пән бейініне сәйкес келетін әрі педагогикалық және әдістемелік қызметпен жүйелі түрде айналысатын инженерлік-педагогикалық кадрлар, сондай-ақ қажет болған жағдайда базалық жоғары немесе техникалық, кәсіптік білімі бар, оқытылатын пән бейініне сай келетін өндірістен келген білікті мамандар қамтамасыз етеді.

17. Кәсіптік даярлыққа бағытталған білім беру бағдарламалары:

1) жалпы кәсіптік және арнайы пәндерді оқытуды;

2) жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша зертханалық-практикалық сабақтарды орындауды;

3) өндірістік оқыту мен кәсіптік практиканы өтуді;

4) курстық және дипломдық жобалауды (жұмысты) орындауды;

5) ӘАОО-да әскери тағылымдамадан өтуді қамтиды.

Техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарындағы оқу процесі теориялық сабақтарды және оқу-өндірістік шеберханаларда, оқу шаруашылықтары мен оқу полигондарында өндірістік оқыту шеберінің жетекшілігімен орындалатын, сондай-ақ тікелей өндірістегі және тиісті бейіндегі ұйымдардағы өндірістік оқытуды қамтиды.

Оқу практикасы оқу-өндірістік шеберханаларда, зертханаларда, оқу шаруашылықтарында, оқу полигондарында және өндірісте өндірістік оқыту шеберінің, арнайы пән оқытушысының, өндірістен келген білікті маманның жетекшілігімен жүзеге асырылады.

Кәсіптік практика тиісті ұйымдарда, шарт негізінде жұмыс берушілер ұсынатын жұмыс орындарында өткізіледі және кәсіптік құзыреттерді қалыптастыруға бағытталған.

ӘАОО-да кәсіптік практика жауынгерлік даярлықты айқындайтын пәндер бойынша практикалық және әдістемелік сабақтарды қамтиды. Сабақтарды сыныптарда, зертханаларда, оқу-жаттығу кезінде, далалық жорықтар кезінде өткізу жоспарланады, теориялық оқу процесінде алынған білімдерді бекітуге бағытталған. Аталған сабақтар берілетін біліктілікке сәйкес практикалық дағдылар мен кәсіби құзыреттерді игеруге бағытталған. Практикалық сабақтардың мерзімдері мен мазмұны жұмыс оқу жоспарларында, оқу процесінің жұмыс кестесінде және жұмыс оқу бағдарламаларында айқындалады.

Кәсіптік практиканың мерзімдері мен мазмұны оқу жұмыс жоспарлары мен оқу жұмыс бағдарламаларында айқындалады.

Практикалық даярлық (білім беру ұйымы айқындайтын пәндер бойынша, жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша зертханалық-практикалық сабақтар, өндірістік оқыту, кәсіптік практика, курстық және дипломдық жобалау) міндетті оқытудың жалпы оқу уақыты көлемінің кемінде 40%-ын құрауы тиіс (жалпы білім беретін және әлеуметтік-экономикалық пәндерді ескермегенде).

ӘАОО-да кәсіби практика және әскери тағылымдама міндетті оқытудың оқу уақыты жалпы көлемінің кемінде 40%-ын қамтуы тиіс.

Дуальді оқыту пайдаланылатын техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламалары білім беру ұйымдарындағы теориялық оқытуды және кемінде алпыс пайыз (60%)кәсіпорын базасында өндірістік оқытуды, практиканы көздейді.

18. Техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыру оқу әдебиеттері мен оқу-әдістемелік құралдардың кітапханалық қорының, оның ішінде: электрондық оқу құралдарының, аудио және бейне материалдардың, әдістемелік көрнекі құралдардың және пәндер, кәсіптік практикалар, жазбаша-біліктілік жұмыстары, дипломдық жобалар бойынша ұсынымдардың болуымен қамтамасыз етіледі.

19. Оқу процесін материалдық-техникалық және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету білім беру саласындағы уәкілетті орган белгілеген нормативтік талаптарға сәйкес болуы тиіс.

20. Білім беру бағдарламаларының тәрбиелік компоненттері білім алушылардың бойында ұлттық құндылықтарды дарытуға, патриотизм мен азаматтылықты қалыптастыруға, жан-жақты қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуға бағытталған.

21. Техникалық және кәсіптік білім беру мазмұнын ұйымдастыру тәсілдері мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары негізінде әзірленетін білім беру бағдарламаларымен анықталады.

22. Мамандықтар бойынша үлгілік оқу жоспарында көрсетілетін техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларын меңгерудің нормативтік мерзімі күтілетін белгіленген біліктілік деңгейінің күрделілігіне және білім алушылардың базалық білім деңгейіне қарай белгіленеді және күндізгі оқу нысаны кезінде:

1) негізгі орта білім базасында – жалпы орта білім алмай 1 жыл 10 ай оқу мерзімін;

2) негізгі орта білім базасында – жалпы орта білім алумен 1 жыл 10 ай, 2 жыл 6 ай, 2 жыл 10 ай, 3 жыл 6 ай, 3 жыл 10 ай оқу мерзімін;

3) жалпы орта білім базасында – 10 ай, 1 жыл 6 ай, 1 жыл 10 ай, 2 жыл 6 ай, 2 жыл 10 ай оқу мерзімін;

4) техникалық және кәсіптік білім базасында – 10 ай, 1 жыл 6 ай, 1 жыл 10 ай оқу мерзімін;

5) орта білімнен кейінгі білім, жоғары білім базасында – 10 ай, 1 жыл 6 ай оқу мерзімін;

6) ӘАОО үшін жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білім базасында берілетін біліктіліктің күрделілігіне байланысты 10 айды, 1 жыл 6 айды, 1 жыл 10 ай оқу мерзімін құрайды.

23. Кешкі және сырттай оқыту нысандары үшін міндетті оқу сабақтарының оқу уақытының көлемі тиісінше 70 %-ды және күндізгі оқыту нысаны үшін көзделген оқу сағатының тиісті көлемінің 30 %-ын құрайды.

4. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

24. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі күндізгі оқыту нысанында аптасына кемінде 36 сағат міндетті оқу жүктемесін қоса алғанда, аптасына 54 сағаттан аспауы тиіс.

25. Теориялық оқытудың күндізгі нысаны кезінде оқу уақытының жалпы көлемі аптасына кемінде 36 сағат болатын міндетті оқу жүктемесі есебінен айқындалады (бұл ретте көрсетілген көлемге факультативтік пәндер бойынша сабақтар мен консультациялар кірмейді).

ӘАОО үшін оқу-жаттығуларда, далалық жорықтар өткізу кезеңінде, полигондарда, практикалардың барлық түрлерінде оқу жұмысы аптасына оқу сабақтарының 48 сағатына дейін, әскери тағылымдамаларды өткізу кезеңінде 40 сағаттық жұмыс аптасының негізінде жоспарланады.

Оқу жылы 1 қыркүйектен басталады және мамандықтың ерекшелігіне байланысты оқу процесінің ұйымдастырылуына қарай аяқталады. Каникул уақыты жылына 11 аптаны, оның ішінде әскери мамандықтардан басқа, қысқы мерзімде – кемінде 2 аптаны құрайды. Дуальді оқыту бойынша кәсіпорындармен шарт жасаған студенттер каникул уақытында кәсіпорындарда практикадан өте алады.

Факультативтік пәндер 1 оқу тобына аптасына 4 сағаттан артық емес көлемде көзделеді.

Оқытудың күндізгі нысанында білім алушылар үшін консультациялар әрбір оқу жылындағы оқу тобына 100 сағаттан аспайтын көлемде көзделеді және консультациялар емтихандар мен курстық және дипломдық жұмыстарды орындау түрінде аралық және қорытынды аттестаттау көзделген пәндер бойынша, сондай-ақ кәсіптік даярлық деңгейін бағалау мен біліктілік беруді ұйымдастыру және өткізу рәсімдеріне арналып жоспарланады.

Оқу процесінің жоспарында білім алушылардың білім беру бағдарламаларын меңгеру сапасын бақылаудың мынадай түрлері:

аралық аттестаттау;

білім беру ұйымдарындағы қорытынды аттестаттау;

әскери мамандықтарды қоспағанда, кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру көрсетіледі.

Жалпы гуманитарлық, әлеуметтік-экономикалық, жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша емтихандар мен бақылау жұмыстарының саны білім алушы меңгеруі тиіс білім, іскерлік және құзырет деңгейіне қойылатын талаптарға сәйкес айқындалады.

Бақылау жұмыстары пәнді зерделеуге бөлінген оқу уақыты есебінен жүргізіледі.

Курстық жобалар (жұмыстар) жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша оқу жұмысының бір түрі ретінде қарастырылады және оларды оқытуға бөлінген оқу уақыты шегінде орындалады. Семестрдегі курстық жобалардың (жұмыстардың) саны біреуден аспауы тиіс. Қосымша бір курстық жұмыс (жоба) жоспарлауға рұқсат етіледі

Барлық пәндер бойынша негізгі нысандары: бақылау жұмысы, сынақ, тестілеу, емтихан болып табылатын аралық аттестаттау өткізу көзделеді.

Бақылау жұмыстары мен сынақтар аталған пәнді оқытуға бөлінген оқу уақытының есебінен, емтихандар – аралық аттестаттауға бөлінген мерзімдерде өткізіледі.

ӘАОО үшін барлық пәндер бойынша аралық аттестаттау өткізу көзделген, оның негізгі нысаны емтихан болып табылады.

Жалпы білім беретін пәндер бойынша аралық аттестаттау: тіл, әдебиет, Қазақстан тарихы, математика және техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары таңдаған пән бойынша емтихан өткізуді көздейді

Білім алушыларға аралық аттестаттау қорытындысы бойынша (әр оқу курсынан кейін) нақты мамандық бойынша қол жеткізген кәсіптік біліктілік деңгейі (разряд, сынып санат) беріледі.

Білім алушының даярлық деңгейін бағалау үшін кәсіптік білім беру бағдарламасын меңгергеннен кейін қорытынды аттестаттау өткізіледі.

Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарындағы білім алушыларды қорытынды аттестаттау:

білім беру ұйымдарындағы білім алушыларды аттестаттауды;

кәсіптік даярлық деңгейін бағалау мен біліктілікті беруді қамтиды.

ӘАОО үшін қорытынды аттестаттау арнайы пән бойынша кешенді емтихан тапсыруды қамтиды.

Білім беру ұйымдарындағы білім алушыларды аттестаттау оқытудың толық курсының қорытындысы бойынша білім алушылардың білім беру бағдарламаларын меңгеру деңгейін айқындау мақсатында өткізіледі.

Білім беру бағдарламаларын оқытуды аяқтау қорытындылары бойынша білім беру ұйымдарында өткізілетін аттестаттаудың ықтимал нысандары: жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша емтихан тапсыру немесе дипломдық жобаны орындау және қорғау, немесе дипломдық жұмысты орындау және қорғау, немесе арнайы пәндердің бірінен қорытынды аттестаттау емтиханын тапсыра отырып дипломдық жұмысты орындау және қорғау.

Білім беру ұйымдарындағы білім алушылардың қорытынды аттестаттау нысаны мен оны өткізуге бөлінген оқу уақытының көлемі 2 аптадан асырылмай айқындалады.

Мамандықтар бойынша кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру (бұдан әрі – КДДББ) екі кезеңнен:

1) кәсіптік даярлықты анықтайтын пәндер бойынша теориялық тестілеуден;

2) біліктілік деңгейлері бойынша практикалық тапсырмаларды орындаудан тұрады.

КДДББ ӘАОО-да өткізілмейді.

Оқытуды аяқтауға (дипломдық жобалау және қорытынды аттестаттау) бөлінген уақыт 8 аптадан аспауы тиіс. Мамандықтың күрделілігіне байланысты диплом алдындағы (біліктілік) практиканың ұзақтығы жұмыс оқу жоспарына сәйкес жоспарланады.

26. Оқу пәндерін зерделеудің дәйектілігін белгілеу, олардың әрқайсысы бойынша оқу уақытын курстарға және семестрлерге бөлу пәнаралық байланыстарды ескере отырып жүргізіледі.

Арнайы пәндердің тізбесін айқындау және оларды зерделеуді жоспарлау кезінде көрсетілген пәндерді зерделеу бәсекеге қабілетті мамандарды даярлауды және келешектегі кәсіптік қызметтерінің негізгі түрлері бойынша немесе нақты сала ерекшеліктеріне сәйкес интеграциялау мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталғанын басшылыққа алу қажет. Әлеуметтік-экономикалық пәндер циклі 180 сағаттан аспайтын оқу уақытының көлемімен орта буын мамандарын даярлауда іске асырылады. Осы циклдің жекелеген пәндері жалпы кәсіптік және арнайы пәндермен интеграциялануы мүмкін.

ӘАОО-да әлеуметтік-экономикалық пәндер циклі тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес орта буын мамандарын даярлау кезінде іске асырылады.

"Дене тәрбиесі" бойынша сабақтар міндетті болып табылады және аптасына 4 сағаттан асырылмай (мамандыққа байланысты) жоспарланады, олардың екі сағаты екінші курстан бастап спорт секцияларында сабақ өткізуге бөлінуі мүмкін. "Дене тәрбиесі" курсы аяқталғаннан кейін қосымша бюджеттік уақыт бөлінбестен емтихан тапсырылады.

ӘАОО үшін "Дене шынықтыру дайындығы" бойынша сабақтар міндетті болып табылады және аптасына кемінде 4 сағат жоспарланады (мамандығына байланысты). Әрбір оқу семестрі аяқталғаннан кейін емтихан өткізіледі. Спорт секцияларындағы сабақтар аптасына 4 сағаттан аспайтын көлемде көзделеді.

Алғашқы әскери дайындыққа 100 сағаттан асырылмай бөлінеді, оның ішінде 36 сағат оқу-дала (лагерьлік) жиындарын өткізуге беріледі. "Өмір қауіпсіздігі негіздері" курсы "Алғашқы әскери дайындық" оқу курсы шеңберінде іске асырылады.

Оқу-дала (лагерьлік) жиындары өткізілетін орынды денсаулық сақтау органдарымен және төтенше жағдайлар басқармаларымен келісім бойынша қалалық және облыстық білім беру органдары айқындайды.

Техникалық және кәсіптік білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
қосымша

Техникалық және кәсіптік білім берудің оқу жоспарының моделі
(жоғарғы біліктілік деңгейі үшін)
(орта буын маманының деңгейі үшін)

Академиялық сағат/кредит

Р/с №

Циклдердің, пәндердің (модульдер) және оқу жұмыстарының атауы

Оқыту мерзімі

негізгі орта білім базасында жалпы орта білімсіз

негізгі орта білім негізінде

жалпы орта білім негізінде

орта білімнен кейінгі, жоғары білім негізінде

техникалық және кәсіптік білім негізінде*

1жыл 10 ай

2жыл 6 ай

2жыл 10 ай

3 жыл 6 ай

3 жыл 10 ай

10 ай

1жыл 6 ай

1жыл 10 ай

2 жыл 6 ай

2 жыл 10 ай

10 ай

1 жыл 6 ай

10 ай

1 жыл 6 ай

1 жыл 10 ай

Жалпы білім беру пәндері (модульдер)

524

1448

Жалпы гуманитарлық пәндер (модульдер)

Кәсіптік қазақ (орыс) тілі

Кәсіптік шет тілі

Әлеуметтік-экономикалық пәндер (философия, экономика, құқық негіздері және мәдениеттану)

Жалпы кәсіптік пәндер

Арнайы пәндер (модульдер)

Білім беру ұйымы айқындайтын пәндер

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

оқу уақытының жалпы көлемінен кемінде 40 %**

Аралық аттестаттау

Қорытынды аттестаттау

9.1

Білім беру ұйымында оқытудың толық курсының қорытындысы аттестаттау

2 аптадан аспайды

9.2

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру

бір топқа кемінде 12 сағат

Консультация

Оқу жылына 100 сағаттан аспайды

Факультативтік сабақтар

Теориялық оқыту кезеңінде аптасына 4 сағаттан аспайды

Барлығы ****

3312/66

4320/86

4960/100

5800/116

6588/132

1656/33

2680/54

3312/66

4320/86

4960/100

1656/33

2680/54

1656/33

2680/54

3312/66

Ескертпе:

* оқу мерзімі білім беру деңгейіне және оқу бейініне байланысты белгіленеді;

** оның ішінде жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша зертханалық-практикалық сабақтар, курстық және дипломдық жобалау;

*** орта буын мамандарын даярлау кезінде оқыту уақыты 180 сағаттан аспайтын әлеуметтік-экономикалық пәндер циклі іске асырылады. Аталған циклдің жеке пәндері жалпы кәсіптік және арнайы пәндермен (модульдермен) интеграцияланған болуы мүмкін;

**** кредитті есептеу үшін академиялық сағаттың ұзақтығы 50 минут болып белгіленеді.

Модульдік білім беру бағдарламаларының мазмұны кәсіптік стандарттар негізінде және Ұлттық біліктілік шеңберіне сәйкес біліктілік деңгейін меңгеруге бағытталған.

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 3-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және орта білімнен кейінгі білім беруге қойылатын жалпы талаптарды белгілейді.

Осы стандартты меншік нысаны мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан орта білімнен кейінгі білім берудің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары мен білім беру бағдарламаларын әзірлеушілер қолданады.

2.Осы стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:

2) біліктілік – алынған кәсіп пен мамандық бойынша қызметтің белгілі бір түрін құзыретті орындауға даярлық деңгейі;

3) оқу жоспарының моделі – орта білімнен кейінгі білім беру мазмұнының негізгі инварианттық құрылымдық компоненттерін көрсететін оқу жоспарын ұсынудың нысаны;

4) модуль – білім беру бағдарламасының тәуелсіз, өзіндік жеткілікті және толық бөлімі немесе оқыту кезеңі;

6) оқытудың нормативтік мерзімі – нақты оқыту нысаны (күндізгі, кешкі, сырттай) бойынша оқу бағдарламасын меңгеру мерзімі;

10) кәсіптік практика – болашақ кәсіптік қызметпен байланысты белгілі бір жұмыстың түрлерін орындау процесінде теориялық білімдерді, дағдыларды бекітуге, практикалық дағдылар мен құзыреттерді иемденуге және дамытуға бағытталған оқу қызметінің түрі;

11) оқу жұмыс жоспары – білім беру ұйымының басшысы бекітетін оқу пәндерінің (модульдерінің) тізбесі мен көлемін, бірізділігін, қарқындылығын және оқытуды ұйымдастырудың негізгі нысандарын, білім алушының білімі мен іскерлігін бақылауды және кәсіптік даярлық деңгейін бағалауды регламенттейтін үлгілік оқу жоспарының негізінде орта білімнен кейінгі білім беру ұйымы әзірлейтін құжат;

12) оқу жұмыс бағдарламасы – білім беру ұйымының басшысы бекітетін үлгілік оқу бағдарламасы негізінде оқу жұмыс жоспарының нақты пәні (модулі) үшін орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары әзірлейтін құжат;

13) үлгілік оқу жоспары – орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында мамандықтар мен біліктіліктерге, оқыту мерзіміне қатысты оқу пәндерінің (модульдерінің) тізбесі мен көлемін белгілейтін, оқу жоспарының моделі негізінде әзірленетін құжат;

15) цикл – білім берудің бір бағытындағы оқу пәндерінің (модульдерінің) жиынтығы;

16) дуальді оқыту – кәсіпорынның, оқу орнының және білім алушының жауапкершіліктері тең болған кезде білім беру ұйымындағы оқытуды кәсіпорында білім алушыларға жұмыс орындарын ұсына отырып және өтемақы төлемін төлей отырып оқыту мен практиканың міндетті кезеңдерімен ұштастыратын кадрлар даярлау нысаны;

17) кредиттік оқыту технологиясы – кредитті білім алушы мен оқытушының оқу жұмысының көлемін сәйкестендірілген өлшем бірлігі ретінде пайдалана отырып, білім алушылардың пәндерді (модульдерді) таңдауы және өз бетінше жоспарлауы негізіндегі оқыту;

18) қолданбалы бакалавриат – білім беру бағдарламалары "қолданбалы" бакалавр біліктілігін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған орта білімнен кейінгі білім;

19) қолданбалы бакалавр – орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын меңгерген адамдарға берілетін біліктілік;

20) эксперименталдық білім беру бағдарламалары – оқытудың жаңа технологияларын сынақтан өткізуге, білім берудің жаңа мазмұнын енгізуге бағытталған бағдарламалар.

3. "Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларына, базалық, кәсіптік құзыреттерге және білім беру ұйымдарында білім алушыларды даярлау деңгейіне қойылатын талаптар көрсетілген.

4. "Білім беру ма змұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде білім беру бағдарламаларының мақсаты, құндылығы, мазмұны, іске асырылуы мен құрылымы және орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын меңгерудің нормативтік мерзімдері айқындалған.

5. "Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде апталық оқу жүктемесі, оқу жылының ұзақтығы, кешкі және сырттай оқыту нысандары үшін міндетті оқу уақыттарының көлемін бақылау нысаны көрсетілген.

6. Орта білімнен кейінгі білімі бар кадрларды даярлау осы стандартқа, сондай-ақ мыналарға:

1) оқу-бағдарламалық құжаттарға – оқу жоспарының моделіне, үлгілік және оқу жұмыс жоспарлары мен бағдарламаларына, жеке оқу жоспарларына;

2) білім беру бағдарламаларына;

3) Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы бекіткен басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады.

2. Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар

7. Орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламалары орта (жалпы орта немесе техникалық және кәсіптік) білімі бар азаматтардың қатарынан білікті жұмысшы кадрлар, орта буын және қолданбалы бакалавр мамандарын даярлауға бағытталуы тиіс.

8. Орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарындағы білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар оқыту аяқталған соң қолданбалы бакалавр (кіші инженер) біліктілігін беру мүмкіндігін көздейді.

9. Үлгілік оқу жоспарлары оқу жоспарының моделіне сәйкес болуы қажет және мынадай:

ерекше білім беру қажеттілігі бар адамдар қатарынан мамандар даярлау;

әскери, медициналық мамандықтар және әдебиет пен өнер мамандықтары бойынша мамандар даярлау жағдайларында ерекшеленуі мүмкін.

Білім беру ұйымдарының оқу жұмыс жоспарлары мен оқу бағдарламалары үлгілік оқу жоспарларынан мынадай:

эксперименталды режимдегі жұмыс;

кәсіптік білім беру базасында қолданбалы бакалавриат, орта буын, жоғары деңгей мамандарын даярлау;

ерекше білім беру қажеттілігі бар адамдар қатарынан мамандар даярлау жағдайларында өзгеше болуы мүмкін.

Оқу процесін жоспарлау кезінде орта білімнен кейінгі білім берудің әзірлеушілері осы стандартқа 1-қосымшаға сәйкес орта білімнен кейінгі білім берудің оқу жоспарының моделін басшылыққа алады.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

10. Орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларының мазмұны мыналарды:

3) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің интеграцияланған, модульдік бағдарламаларын және бакалавриаттың жекелеген пәндерін зерделеуді;

4) аралық аттестаттау қорытындылары бойынша кәсіптік даярлық деңгейін бағалау негізінде:

біліктілік (разряд, сынып, санат);

күрделі (аралас) кәсіптер бойынша біліктіліктің жоғары деңгейін;

орта буын маманы біліктілігін;

5) оқыту аяқталғаннан кейін қолданбалы бакалавр (кіші инженер) біліктілігін беруді көздейді.

Бұл ретте, орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламалары модульдік оқыту қағидаты бойынша құрылады.

11. Орта білімнен кейінгі білімнің мақсаты:

1) нақты біліктілік алуға және біліктілік деңгейін арттыруға қажетті құзыреттерді қалыптастыру;

2) біліктілік деңгейлерінің төменнен жоғарыға қарай дамуының үздіксіздігі және сабақтастығы;

4) білім алушылардың кәсіптік қызметтің негізгі түрлеріне сәйкес келетін кәсіптік құзыреттерді игеруі.

12. Орта білімнен кейінгі білім берудің құндылықтары:

2) кәсіптік ұтқырлықты, бәсекеге қабілеттілікті және қазіргі қоғамда әлеуметтік қорғалуды қамтамасыз ететін білім, іскерлік пен дағдылар, қасиеттер мен қабілеттер;

13. Білім беру бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру кезінде орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының:

1) циклдер үшін оқу материалын меңгеруге бөлінетін оқу уақытының көлемін 30 %-ға дейін және міндетті оқытуға жалпы сағат санын сақтай отырып, жалпы білім беретін пәндерден басқа әрбір пән (модуль) бойынша 30 %-ға дейін (оқытудың дуальді нысаны кезінде жалпы кәсіптік, арнайы пәндер (модульдер), өндірістік оқыту және өндірістік практика циклдері үшін оқу материалын меңгеруге бөлінген оқу уақытының көлемін 50 %-ға дейін) өзгерту;

2) оқытудың әртүрлі технологияларын, оқу процесін ұйымдастыру мен бақылау нысандарын, әдістерін таңдау;

3) жұмыс берушілердің сұраныстарына сәйкес жалпы білім беретін пәндерден басқа, пәндер (модульдер) және практика бойынша оқу жұмыс бағдарламаларының мазмұнын 50 %-ға дейін өзгерту. Жұмыс берушілердің талаптары бойынша жалпы кәсіптік және арнайы пәндер цикліне міндетті оқытуға арналған жалпы сағаттар санын сақтай отырып, қосымша пәндер (модульдер) енгізу;

4) білім алушылардың үлгеріміне ағымдағы бақылау жүргізу және білім алушыларды аралық аттестаттау нысанын, тәртібін және кезеңділігін таңдау мүмкіндігі бар.

14. Орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламалары міндетті пәндермен қатар білім беру ұйымдары айқындайтын пәндерді, факультативтік сабақтар мен консультацияларды қамтиды.

15. Орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыруды базалық жоғары, техникалық және кәсіптік білімі бар, оқытылатын пән бейініне сәйкес келетін әрі педагогикалық және әдістемелік қызметпен жүйелі түрде айналысатын инженерлік-педагогикалық кадрлар, сондай-ақ қажет болған жағдайда базалық жоғары немесе техникалық, кәсіптік білімі бар, оқытылатын пән бейініне сай келетін өндірістен келген білікті мамандар қамтамасыз етеді.

16. Кәсіптік даярлыққа бағытталған білім беру бағдарламалары:

1) жалпы кәсіптік және арнайы пәндерді оқытуды;

2) жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша зертханалық-практикалық сабақтарды орындауды;

3) өндірістік оқыту мен кәсіптік практикадан өтуді;

4) курстық және дипломдық жобалауды (жұмысты) орындауды қамтиды.

Өндірістік оқыту оқу-өндірістік шеберханаларда, зертханаларда, оқу шаруашылығы мен оқу полигондарында өндірістік оқыту шеберінің жетекшілігімен жүзеге асырылады.

Оқу практикасы оқу-өндірістік шеберханаларда, зертханаларда, оқу шаруашылықтарында, оқу полигондары мен өндірісте өндірістік оқыту шеберінің, арнайы пәндер оқытушысының, өндірістен келген білікті маманның басшылығымен жүзеге асырылады.

Кәсіптік практика тиісті ұйымдарда шарт негізінде жұмыс берушілер ұсынатын жұмыс орындарында өткізіледі және кәсіптік құзыреттерді қалыптастыруға бағытталған.

Кәсіптік практикадан өту кезеңінде біліктілік емтиханын тапсырумен бірге білім алушының бір немесе бірнеше ұқсас біліктіліктерді игеруі көзделеді.

Кәсіптік практика аяқталғанда білім алушыға қол жеткізілген кәсіптік біліктілік деңгейі (разряд, сынып, санат) беріледі.

Кәсіптік практиканың мерзімдері мен мазмұны жұмыс оқу жоспарлары мен жұмыс оқу бағдарламаларында айқындалады.

Практикалық даярлық (білім беру ұйымы айқындайтын пәндер бойынша, жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша зертханалық-практикалық сабақтар, өндірістік оқыту, кәсіптік практика, курстық және дипломдық жобалау) міндетті оқытудың жалпы оқу уақыты көлемінің кемінде 40 %-ын құрауы тиіс (жалпы білім беретін, әлеуметтік-экономикалық пәндерді ескермегенде).

Дуальді оқыту пайдаланылатын техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламалары білім беру ұйымдарындағы теориялық оқытуды және кемінде алпыс пайыз (60 %) кәсіпорын базасында өндірістік оқытуды, практиканы көздейді.

17. Орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыру оқу әдебиеттері мен оқу-әдістемелік құралдардың кітапханалық қорының, оның ішінде: электрондық оқу құралдарының, аудио және бейне материалдардың, әдістемелік көрнекі құралдардың және пәндер, кәсіптік практикалар, жазбаша-біліктілік жұмыстары, дипломдық жобалар бойынша ұсынымдардың болуымен қамтамасыз етіледі.

18. Оқыту процесін материалдық-техникалық, оқу-әдістемелік қамтамасыз ету білім беру саласындағы уәкілетті орган белгілеген нормативтік талаптарға сәйкес болуы тиіс.

19. Білім беру бағдарламаларының тәрбиелік компоненттері білім алушылардың бойында ұлттық құндылықтарды дарытуға, патриотизм мен азаматтылықты қалыптастыруға, жан-жақты қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытуға бағытталған.

20. Орта білімнен кейінгі білім беру деңгейінде оқу мазмұнын ұйымдастыру тәсілдері мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары негізінде әзірленетін білім беру бағдарламаларымен айқындалады.

21. Мамандықтар бойынша үлгілік оқу жоспарларында көрсетілетін орта білімнен кейінгі білім беру бағдарламаларын меңгерудің нормативтік мерзімі күтілетін белгіленген біліктілік деңгейінің күрделігіне және білім алушылардың базалық білім деңгейіне қарай белгіленеді және күндізгі оқу нысаны кезінде:

1) жалпы орта білім базасында – 1 жыл 6 ай, 1 жыл 10 ай, 2 жыл 6 ай, 2 жыл 10 ай оқу мерзімін;

2) техникалық және кәсіптік білім базасында – 10 ай, 1 жыл 6 ай, 1 жыл 10 ай оқу мерзімін құрайды.

22. Кешкі және сырттай оқыту нысандары үшін міндетті оқу сабақтарының оқу уақытының көлемі тиісінше 70 %-ды және күндізгі оқыту нысаны үшін көзделген оқу сағатының тиісті көлемінің 30 %-ын құрайды.

4. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

23. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі аудиториялық және аудиториядан тыс оқу жұмысының барлық түрлерін қоса алғанда аптасына 54 сағаттан аспауы тиіс.

24. Күндізгі оқу нысаны кезінде міндетті оқу жүктемесі теориялық оқыту мерзімі үшін аптасына 36 сағаттан аспауы тиіс және бұл көрсетілген көлемге факультативтік пәндер бойынша сабақтар мен консультациялар кірмейді.

Факультативтік пәндер 1 оқу тобына аптасына 4 сағаттан артық емес көлемде көзделеді.

1) аралық аттестаттау;

2) білім беру ұйымдарындағы қорытынды аттестаттау;

3) кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру көрсетіледі.

Пәндер бойынша емтихандар мен бақылау жұмыстарының саны білім алушы меңгеруі тиіс білім, іскерлік және құзырет деңгейіне қойылатын талаптарға сәйкес айқындалады.

Бақылау жұмыстары пәндерді зерделеуге бөлінген оқу уақыты есебінен жүргізіледі.

Курстық жобалар (жұмыстар) жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша оқу жұмысының бір түрі ретінде қарастырылады және оқытуға бөлінген оқу уақыты шегінде орындалады. Семестрдегі курстық жобалардың (жұмыстардың) саны біреуден аспауы тиіс. Қосымша бір курстық жұмыс (жоба) жоспарлауға рұқсат етіледі.

Бақылау жұмыстары мен сынақтар аталған пәнді оқытуға бөлінген оқу уақытының есебінен, емтихандар – аралық аттестаттауға бөлінген мерзімде өткізіледі.

Білім беру бағдарламасын меңгеру аяқталғаннан кейін білім алушылардың даярлық деңгейін бағалау үшін қорытынды аттестаттау өткізіледі.

Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарындағы білім алушыларды қорытынды аттестаттау:

1) білім беру ұйымдарындағы білім алушыларды аттестаттауды;

2) кәсіптік даярлық деңгейін бағалау мен біліктілікті беруді қамтиды.

Білім беру бағдарламаларын оқытуды аяқтау қорытындылары бойынша білім беру ұйымдарында өткізілетін аттестаттаудың ықтимал нысандары: жалпы кәсіптік және (немесе) арнайы пәндер бойынша емтихан тапсыру немесе дипломдық жобаны орындау және қорғау, немесе дипломдық жұмысты орындау және қорғау, немесе арнайы пәндердің бірінен қорытынды аттестаттау емтиханын тапсыра отырып дипломдық жұмысты орындау және қорғау.

Білім беру ұйымдарындағы білім алушыларды қорытынды аттестаттау нысаны мен оны өткізуге бөлінген оқу уақытының көлемі 2 аптадан асырылмай айқындалады.

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру (бұдан әрі – КДДББ) екі кезеңнен:

кәсіптік даярлықты айқындайтын пәндер бойынша теориялық тестілеуден;

біліктілік деңгейлері бойынша практикалық тапсырмаларды орындаудан тұрады.

Өнер және мәдениет саласының мамандықтары үшін шығармашылық тапсырмаларды орындау көзделеді.

Аралық аттестаттау қорытындылары бойынша кәсіптік даярлық деңгейін бағалау негізінде:

1) біліктілік (разряд, сынып, санат);

2) күрделі (аралас) кәсіптер бойынша біліктіліктің жоғарылатылған деңгейі беріледі.

КДДББ нәтижелері бойынша біліктілік комиссия шешімінің хаттамасы негізінде біліктіліктің тиісті деңгейлері және белгіленген нысандағы сертификат беріледі.

Практикалық емтихандар әрбір мамандық бойынша қажетті құралдармен жарақталған өндірістік алаңдарда, зертханаларда, шеберханаларда немесе оқу орталықтарында өткізіледі.

Оқытуды аяқтауға (дипломдық жобалау және қорытынды аттестаттау) бөлінген уақыт 8 аптадан аспауы тиіс. Дипломалды (біліктілік) практиканың ұзақтығы мамандықтың күрделілігі мен маманның көзделген біліктілік деңгейіне байланысты 1 айдан 3 айға дейін жоспарланады.

25. Оқу пәндерін зерделеудің бірізділігін белгілеу, олардың әрқайсысы бойынша оқу уақытын курстарға және семестрлерге бөлу пәнаралық байланыстарды ескере отырып жүргізіледі.

"Дене тәрбиесі" бойынша сабақтар міндетті болып табылады және аптасына 4 сағаттан асырылмай (мамандыққа байланысты) жоспарланады, олардың 2 сағаты екінші курстан бастап спорт секцияларында сабақ өткізуге бөлінуі мүмкін. "Дене тәрбиесі" курсы аяқталғаннан кейін қосымша бюджеттік уақыт бөлінбестен емтихан тапсырылады.

Алғашқы әскери дайындыққа 100 сағаттан асырылмай, оның ішінде 36 сағат оқу-далалық (лагерьлік) жиындарды өткізуге беріледі. "Өмір қауіпсіздігі негіздері" курсы "Алғашқы әскери дайындық" оқу курсы шеңберінде іске асырылады.

Оқу-далалық (лагерьлік) жиындар өткізілетін орынды денсаулық сақтау органдарымен және төтенше жағдайлар басқармаларымен келісу бойынша қалалық және облыстық білім беру органдары айқындайды.

Орта білімнен кейінгі білім
берудің мемлекеттік жалпыға
міндетті стандартына
қосымша

Орта білімнен кейінгі білім берудің оқу жоспарының моделі

Академиялық сағат/кредит

Р/с№

Циклдердің, пәндердің, модульдер мен оқу жұмыстарының атауы

Оқыту мерзімі

жалпы орта білім негізінде

техникалық және кәсіптік білім негізінде*

1 жыл 6 ай

1 жыл 10 ай

2 жыл 6 ай

2 жыл 10 ай

10 ай

1 жыл 6 ай

1 жыл 10 ай

Жалпы білім беру пәндері, модульдер

Жалпы гуманитарлық пәндер, модульдер

Әлеуметтік-экономикалық пәндер, модульдер

Жалпы кәсіптік пәндер, модульдер

Арнайы пәндер, модульдер

Білім беру ұйымы айқындайтын пәндер мен модульдер

Өндірістік оқыту және кәсіптік практика

оқу уақытының жалпы көлемінен кемінде 40 %**

Кәсіптік даярлық деңгейін бағалау және біліктілікті беру

бір топқа кемінде 12 сағат

Қорытынды аттестаттау

9.1

Білім беру ұйымында оқытудың толық курсының қорытындысы бойынша аттестаттау

Консультация

оқу жылына 100 сағаттан аспайды

Факультативтік сабақтар

аптасына 4 сағаттан аспайды

Барлығы

2680/54

3312/66

4320/86

4960/100

1656/33

2680/54

3312/66

Ескертпе:

*оқу мерзімі білім беру деңгейіне және оқу бейініне байланысты белгіленеді;

**оның ішінде жалпы кәсіптік және арнайы пәндер бойынша зертханалық-практикалық сабақтар, курстық және дипломдық жобалау;

*** орта буын мамандарын даярлау барысында оқыту уақыты 180 сағаттан аспайтын әлеуметтік-экономикалық пәндер циклі іске асырылады. Аталған циклдің жеке пәндері жалпы кәсіптік және арнайы пәндермен (модульдермен) интеграцияланған болуы мүмкін;

**** кредитті есептеу үшін академиялық сағаттың ұзақтығы 50 минут болып белгіленеді.

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 4-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және білім алушылардың даярлық деңгейіне, білім беру мазмұнына, олардың типтеріне, түрлеріне және меншік нысандарына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан, жоғары оқу орындарында, оның ішінде әскери, арнаулы оқу орындарында (бұдан әрі – ӘАОО) білім алушылардың оқу жүктемелерінің ең көп көлеміне қойылатын талаптарды айқындайды.

Стандартта "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес терминдер қолданылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен олардың анықтамалары енгізілген:

1) жоғары арнаулы білім – нормативті оқу мерзімі кемінде 4 жыл, теориялық оқудың кемінде 161 кредиті және кәсіби практиканың кемінде 6 кредиті міндетті түрде меңгерілетін, тиісті мамандық бойынша біліктілікті бере отырып мамандар даярлауға бағытталған жоғары білімнің білім беру бағдарламасы;

2) бакалавриат – білім беру бағдарламалары тиісті мамандық бойынша "бакалавр" дәрежесін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған жоғары білім;

3) дескрипторлар (descriptors) – студенттердің жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің тиісті деңгейінің (сатысының) білім беру бағдарламаларын аяқтағанда игеріп шығатын білім, білік, дағды және құзыретінің деңгейлері мен көлемінің сипаттамасы; дескрипторлар оқыту нәтижелеріне, қалыптасқан құзыреттерге, сондай-ақ кредиттерінің жалпы санына (сынақ бірліктеріне) негізделеді;

4) дипломдық жұмыс (жоба) – студенттің және курсанттың (бұдан әрі – студент) таңдалған мамандық саласындағы өзекті проблеманы өз бетінше зерделеу нәтижелерінің жинақталуы болып табылатын бітіру жұмысы;

5) жеке оқу жоспары (бұдан әрі – ЖОЖ) – үлгілік оқу жоспары мен элективті пәндер каталогы негізінде эдвайзердің көмегімен студенттің әр оқу жылына арнап өзі құрастыратын оқу жоспары;

6) инклюзивті білім беру – ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке-дара мүмкіндіктерін ескере отырып, барлық білім алушылардың білім алуға тең қол жеткізуін қамтамасыз ететін процесс;

7) элективті пәндер каталогы (бұдан әрі – ЭПК) – зерттеу мақсатын, қысқаша мазмұнын (негізгі бөлімдер) және зерттеуден күтілетін нәтижелерді (студенттердің алатын білімін, іскерлігін, дағдысы мен құзыреттерін) көрсете отырып, пәннің қысқаша сипаттамасын қамтитын таңдау компоненттері бойынша барлық пәндердің жүйеленген аннотацияланған тізбесі;

8) таңдау компоненті – жоғары оқу орны ұсынатын, пререквизиттері мен постреквизиттерін есепке ала отырып кез келген академиялық кезеңде студенттердің өздері таңдай алатын оқу пәндерінің және тиісті кредиттердің (немесе академиялық сағаттардың) ең аз көлемінің тізбесі;

9) құзыреттер – студенттердің оқыту процесі кезінде алған білімін, іскерлігін және дағдысын кәсіптік қызметте практикалық тұрғыдан қолдана білу қабілеті;

10) міндетті компонент – үлгілік оқу жоспарында белгіленген және білім беру бағдарламасы бойынша студенттер міндетті түрде оқитын оқу пәндерінің және тиісті кредиттердің ең аз көлемінің тізбесі;

11) оқу жұмыс жоспары (бұдан әрі – ОЖЖ) – мамандық бойынша үлгілік оқу жоспары мен студенттердің жеке оқу жоспарлары негізінде білім беру ұйымы дербес әзірлейтін оқу құжаты;

12) үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – ҮОБ) – оқу мазмұнын, көлемін, ұсынылатын әдебиетті анықтайтын және білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітетін мамандықтың үлгілік оқу жоспарының міндетті компонентіндегі пәннің оқу құжаты;

13) үлгілік оқу жоспары (бұдан әрі – ҮОЖ) – Қазақстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтарының жіктеуіші мен осы стандарт негізінде әзірленетін, міндетті компонент пәндерінің тізбесі мен кредиттердің ең аз көлемін және практиканың, қорытынды аттестаттаудың барлық түрлерін көрсете отырып, пәндер циклі бойынша білім беру бағдарламасының құрылымы мен көлемін регламенттейтін, білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітетін оқу құжаты;

14) жоғары оқу орны компоненті (бұдан әрі – ЖК) – мамандықтардың білім беру бағдарламасы шеңберінде игеру үшін ӘАОО дербес айқындайтын оқу пәндері мен кредиттердің тиісті көлемдерінің тізбесі;

15) кәсіптік құзыреттер – құқық қорғау органдары жүйесінде және тиісті лауазымда кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білімдер, шеберліктер мен дағдылар;

16) біліктілік сипаттамалары – Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің жүйесінде және тиісті лауазымда кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білімдер, шеберліктер мен дағдылар;

17) біліктілік талаптары – ұлттық қауіпсіздік органдарының жүйесінде және тиісті лауазымда кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білімдер, шеберліктер мен дағдылар.

2. Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындары (бұдан әрі – жоғары оқу орны) жоғары білімді мамандар (бакалаврлар мен дипломы бар мамандар) даярлауды:

1) осы стандартқа және жоғары білім мамандықтарының үлгілік оқу жоспарларына;

2) Қазақстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтарының жіктеуішіне;

3) академиялық күнтізбеге;

4) студенттердің жеке оқу жоспарларына;

5) мамандықтардың оқу жұмыс жоспарларына;

6) пәндер бойынша оқу бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырады.

ӘАОО бакалаврларды даярлауды:

1) ӘАОО-да іске асырылатын білім беру бағдарламалары бойынша мамандықтар мен біліктіліктер тізбесіне;

2) осы стандартқа;

3) мамандықтардың үлгілік оқу жоспарларына;

4) пәндер бойынша үлгілік және оқу жұмыс бағдарламаларына;

5) академиялық күнтізбеге сәйкес жүзеге асырады.

3. Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты:

1) жоғары білім берудің және оқытудың мазмұнын айқындайды;

2) білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне және даярлау деңгейіне қойылатын талаптарды белгілейді.

4. Стандарт талаптары:

1) мамандықтардың үлгілік оқу жоспарларын;

2) білім беру бағдарламаларын;

3) мамандықтардың оқу жұмыс жоспарларын;

4) студенттердің жеке оқу жоспарларын;

5) пәндер бойынша оқу бағдарламаларын әзірлеу кезінде міндетті.

5. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі мамандықтар жіктеуішіне сәйкес азаматтар бейіні мамандықтар тобында мынадай түрде айқындалатын жоғары білім алады:

1) "Білім" мамандықтар тобы бойынша – жоғары педагогикалық білім;

2) "Гуманитарлық ғылымдар" мамандықтар тобы бойынша – жоғары гуманитарлық білім;

3) "Құқық" мамандықтар тобы бойынша – жоғары заң білімі;

4) "Өнер" мамандықтар тобы бойынша – жоғары өнертану білімі;

5) "Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес" мамандықтар тобы бойынша – жоғары әлеуметтік-гуманитарлық тиісінше жоғары экономикалық білім;

6) "Жаратылыстану ғылымдары" мамандықтар тобы бойынша – жоғары жаратылыстану ғылыми білімі;

7) "Техникалық ғылымдар және технологиялар" мамандықтар тобы бойынша – жоғары техникалық білімі;

8) "Ауылшаруашылық ғылымдары" мамандықтар тобы бойынша – жоғары ауылшаруашылық білімі;

9) "Қызмет көрсету" мамандықтар тобы бойынша – қызмет көрсету саласындағы жоғары білім;

10) "Әскери іс және қауіпсіздік" мамандықтар тобы бойынша – әскери іс және қауіпсіздік саласындағы жоғары білім;

11) "Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру (медицина)" мамандықтар тобы бойынша – жоғары медициналық білім.

6. Жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын ведомстволық бағыныстылығына және меншік нысанына қарамастан, бакалавриаттың және жоғары арнаулы білімнің тиісті мамандықтары бойынша білім беру қызметін жүргізуге құқық беретін лицензиясы бар жоғары оқу орындары іске асырады.

7. "Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде оқытудан күтілетін нәтижелер Дублин дескрипторларының бірінші деңгейі (бакалавриат) негізінде анықталады және құзыреттілік арқылы көрінеді. Оқыту нәтижелері бағдарламаның барлық деңгейінде, сондай-ақ жеке пән модулінің деңгейінде сипатталады.

Бірінші деңгейдегі дескрипторлар:

1) зерттеп отырған саладағы алдыңғы қатарлы білім элементтерін қоса алғанда, осы сала бойынша білімі мен түсінігін көрсете білу;

2) осы білімі мен түсінігін кәсіби деңгейде қолдана білу;

3) дәйектемелер құрастыру және зерттеп отырған саладағы проблемаларды шешу;

4) әлеуметтік, этикалық және ғылыми көзқарастарды ескере отырып, пайымдаулар жасауға қажетті ақпарат жинауды және интерпретациялауды жүзеге асыру;

5) ақпаратты, идеяларды, проблемаларды және шешімдерді мамандарға да, маман еместерге де жеткізе білу қабілеттерінің болуын көздейді.

8. "Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде жоғары білімнің мақсаты мен құндылығы, білім беру оқу бағдарламаларын меңгерудің нормативтік мерзімдері, типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан,жоғары оқу орындарында білім алушылардың міндетті меңгеруі тиіс мазмұн көлемі көрсетілген.

9. "Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде студенттің оқу жүктемесінің көлемі оның оқу жылы ішінде әр пән немесе оқу жұмысының түрі бойынша игеретін кредиттерімен өлшенеді.

10. Осы стандарт білім алушыларды даярлау деңгейіне және жоғары оқу орындарының білім беру қызметіне қойылатын міндетті талаптар негізінде жоғары білімді ұсынуды көздейді.

2. Білім алушыларды даярлау деңгейіне қойылатын талаптар

11. Жоғары білім беру тиісті мамандық бойынша "бакалавр" дәрежесін және біліктілік бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған.

ӘАОО-да жоғары білім беру тиісті мамандық бойынша "бакалавр" дәрежесін және/немесе біліктілік бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған.

12. Жоғары оқу орны бітірушісінің негізгі құзыреттері жалпы білімділікке, әлеуметтік-этикалық құзыреттерге, экономикалық және ұйымдастыру-басқару құзыреттеріне, кәсіби құзыреттерге қойылатын талаптар негізінде қалыптасады.

ӘАОО-да оқыту нәтижелері кәсіби құзыретке (біліктілік сипаттамаларына, біліктілік талаптарына) сәйкес бітіруші құзыретінің моделіне сәйкес келуі тиіс.

13. Жалпы білім беретін пәндер (бұдан әрі – ЖБП) циклі міндетті компонент пәндерінен тұрады және таңдау компоненттерін де қамтуы мүмкін. Базалық пәндер (бұдан әрі – БП) және бейіндеуші пәндер циклдері міндетті компонент және таңдау бойынша компонент пәндерін қамтиды.

ӘАОО-да ЖБП, БП, бейіндеуші пәндер циклдері міндетті және жоғары оқу орны компоненті пәндерінен тұрады.

14. Міндетті компонент пәндерінің тізбесі үлгілік оқу жоспарымен айқындалады. Міндетті компонент пәндерінің көлемін азайтуға жол берілмейді. Бұл ретте техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі немесе жоғары білім базасында жеделдетілген оқыту мерзімінде қысқартылған білім беру бағдарламалары үшін рұқсат беріледі.

15. Таңдау компоненті нақты өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму ерекшелігі мен еңбек нарығының сұранысын, нақты жоғары оқу орнында қалыптасқан ғылыми мектепті, сондай-ақ білім алушының жеке қызығушылығын ескереді.

Таңдау компоненті пәндерінің тізбесін жоғары оқу орны өзі анықтайды.

ӘАОО-да жоғары оқу орны компоненті кәсіби құзыреттерге (біліктілік сипаттамаларына, біліктілік талаптарына) қойылатын ӘАОО талаптарының ерекшелігін, нақты ӘАОО-да қалыптасқан ғылыми мектептерді ескереді.

16. ЖБП циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінен кемінде 20 %-дан аспайды немесе 28 кредитті құрайды. Олардың 21 кредиті міндетті компонент пәндеріне тиесілі: Қазақстанның қазіргі заман тарихы, философия, қазақ (орыс) тілі, шетел тілі, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.

Таңдау компоненті үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінен кемінде 9 кредитті құрайды. Мамандықтарға байланысты жоғары оқу орындары өз бетінше мына пәндерді қосады: экология және тұрақты даму, саясаттану, әлеуметтану, экономика негіздері, құқық негіздері, тіршілік қауіпсіздігі негіздері, мәдениеттану, өзін-өзі тану, психология.

Бұл ретте жоғары оқу орындары аталған пәндер бойынша интеграцияланған бағдарламалар әзірлей алады.

Таңдау компонентіндегі пәндер білім алушылардың бойында ұлттық бірегейлік құзыреттіліктерін қалыптастыруға және "Мәңгілік ел" жалпыұлттық идеясын, жалпы мәдени дүниетанымды, қоғамдық қатынастарда әлеуметтенуді, сондай-ақ ақпараттық-коммуникативтік, креативті және инновациялық дағдыларды дамытуға бағытталуы қажет.

ӘАОО-да ЖБП циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінен 20 %-дан аспайды немесе 27 кредитті құрайды. Олардың кемінде 18 кредиті міндетті компонент пәндеріне және жоғары оқу орны компонентіне кемінде 9 кредит тиесілі: Қазақстанның қазіргі заман тарихы, философия, қазақ (орыс) тілі, шетел тілі.

17. БП цикліндегі пәндер көлемі үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінің 55 %-ын немесе 69 кредитті құрайды, оның ішінде 20 кредит міндетті компонент пәндеріне және 49 кредит таңдау компоненті пәндеріне тиесілі.

Бұл ретте таңдау компоненті кафедралардың, жұмыс берушілердің және білім алушылардың ұсыныстары бойынша қалыптастырылады.

ӘАОО-да БП циклі пәндерінің көлемі үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінің 55%-нан аспайды және кемінде 70 кредитті құрайды, олардың ішінде кемінде 20 кредит міндетті компонент пәндеріне және кемінде 50 кредит жоғары оқу орны компонентіне тиесілі.

18. ӘАОО-ларды қоспағанда, БП цикліндегі міндетті компонентке әрбіреуі кемінде 2 кредит көлемінде "Кәсіби қазақ (орыс) тілі" және "Кәсіби бағытталған шет тілі" пәндері енгізіледі.

Көрсетілген пәндер бірлесіп тілдік және тиісті мамандық бойынша бейінді кафедраларға жүктеледі.

19. Бейіндеуші пәндер цикліндегі пәндер көлемі үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінің 25%-ын немесе 32 кредитті құрайды, оның ішінде 5 кредит міндетті компонент пәндеріне және 27 кредит таңдау компоненті пәндеріне беріледі.

ӘАОО-да БП циклі пәндерінің көлемі үлгілік оқу жоспарындағы пәндердің жалпы көлемінің кемінде 25%-ын немесе кемінде 32 кредитті құрайды, олардың ішінде кемінде 5 кредит міндетті компонент пәндеріне және кемінде 27 кредит жоғары оқу орны компонентіне беріледі.

20. Оқытудың қосымша түрлері міндетті компоненттен және таңдау компонентінен тұрады.

Міндетті компоненттің жалпы көлемі кемінде 14 кредитті құрайды және көлемі 8 кредит "Дене шынықтыру" пәнінен және кемінде 6 кредит кәсіби практикадан тұрады.

Таңдау компонентінің көлемін білім алушылар мен жұмыс берушілердің ұсыныстары бойынша жоғары оқу орны өз бетінше анықтайды.

ӘАОО-да оқытудың қосымша түрлері міндетті компоненттен және жоғары оқу орны компонентінен тұрады. Міндетті компонент көлемі кемінде 14 кредитті құрайды және кемінде 8 кредит көлеміндегі "дене шынықтыру" пәнін және кемінде 6 кредит кәсіби практиканы қамтиды. Жоғары оқу орны компонентіне әскери тағылымдама және/немесе басқа да қосымша оқыту түрлері енгізіледі. "Дене шынықтыру" пәнін ОЖЖ-дағы базалық пәндер цикліне енгізуге жол беріледі.

21. Оқытудың қосымша түрлерінің міндетті компонентін меңгеру мемлекеттік білім беру тапсырысы шегінде қамтамасыз етіледі.

22. "Өнер", "Әскери іс және қауіпсіздік", "Ветеринария", "Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру (медицина)" топтары бойынша жекелеген мамандықтардың ерекшеліктерін ескере отырып, осы стандарттың 79-тармағына сәйкес білім беру процесінің аяқталғандығының негізгі өлшемшарты білім алушылардың теориялық оқудың 129-дан астам кредитін меңгеруі болуы мүмкін.

23. Жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымы осы стандартқа 1-қосымшаға сәйкес келтірілген.

ӘАОО-да жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымы осы стандартқа 2-қосымшаға сәйкес келтірілген.

24. Білім беру қызметін ұйымдастыру оқу процесін, білім беру мазмұнын жоспарлау, оқу сабақтарын жүргізу тәсілдерін, студенттің өзіндік жұмысын, олардың оқу жетістіктерін қорытынды бақылау нысандарын таңдау арқылы жүзеге асырылады.

25. Үш тілде білім беру бағдарламасын енгізген жоғары оқу орындары білім беру қызметін жоспарлау мен ұйымдастыруды үш тілде: оқыту тілінде, екінші тілде және ағылшын тілінде жүзеге асырады.

Бұл ретте оқу пәндерінің 50 %-ын оқыту (қазақ немесе орыс) тілінде, 20 %-ын екінші тілде (сәйкесінше орыс немесе қазақ), 30 %-ын ағылшын тілінде оқыту көзделуде.

Үш тілде білім беру бағдарламасын енгізген ӘАОО-лар оқытуды үш тілде жүзеге асырады: қазақ, орыс және ағылшын тілдері. Екі тілде білім беру бағдарламасын енгізген ӘАОО-лар оқытуды екі тілде жүзеге асырады: қазақ және орыс тілдері. Бұл ретте әртүрлі тілдерде оқытылатын пәндердің пайыздық арақатынасын ӘАОО айқындайды.

26. Дуальді оқыту элементтерін енгізген жоғары оқу орындары білім беру қызметін жоспарлау мен ұйымдастыруды теориялық оқыту мен өндірістегі практикалық дайындықты үйлестіру негізінде жүзеге асырады.

Бұл ретте пәннің оқу материалының 40 %-ына дейіні тікелей өндірісте (технологиялық процесс, шығармашылық қызмет процесі, қаржы-экономикалық процестер, психологиялық-педагогикалық процесс және т.б.) меңгерілуі тиіс екені көзделген.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

27. Жоғары білімнің мақсаты белгілі бір мамандық бойынша дербес жұмыс жасау үшін жоғары білімі бар мамандардың сапасына қойылатын заманауи талаптарға сай келетін білікті, бәсекеге қабілетті кадрлар даярлауды қамтамасыз ету болып табылады.

28. Кәсіби құзыреттер ӘАОО-ны қоспағанда, жоғары білімнің әрбір мамандығы бойынша кәсіптік стандарттар негізінде жұмыс берушілердің талаптары мен қоғамның әлеуметтік сұранысын ескере отырып әзірленеді.

29. Жоғары білім беру мазмұнында айқындалған негізгі құндылықтар:

1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;

2) құрмет;

3) ынтымақтастық;

4) ашықтық.

30. Жалпы білімділікке қойылатын талаптар:

1) ойлау мәдениеті жоғары және дүниетанымы кең жоғары білімді тұлғаның қалыптасуына ықпал ететін жаратылыстану ғылымдары (әлеуметтік, гуманитарлық, экономикалық) пәндері саласында базалық білімінің болуы;

2) заманауи техниканы қолдану дағдысының болуы, кәсіби қызмет саласында ақпараттық технологияларды қолдана білуі;

3) күнделікті кәсіптік қызметке және магистратурада білім алуды жалғастыруға қажетті жаңа білімді меңгеру дағдысының болуы.

31. Әлеуметтік-этикалық құзыреттерге қойылатын талаптар:

1) қоғамдық пікірге, дәстүрге, салтқа, қоғамдық нормаларға негізделетін әлеуметтік-этикалық құндылықтарды білу және өзінің кәсіптік қызметінде оларға сүйену;

2) іскерлік этика нормаларын сақтау, мінез-құлықтың этикалық және құқықтық нормаларын игеру;

3) Қазақстан халқының дәстүрі мен мәдениетін білу;

4) әлемнің басқа халықтарының дәстүрі мен мәдениетіне толерантты болу;

5) Қазақстанның құқықтық жүйесі мен заңнамасының негіздерін білу;

6) ғылым және ғылыми ойлау туралы жалпы түсінігінің болуы;

7) қоғамның әлеуметтік даму үрдістерін білу;

8) түрлі әлеуметтік жағдайларда саналы түрде дұрыс бағыт ұстана білу;

9) командада жұмыс істеуге қабілетті болу, өзінің көзқарасын әдеппен дәлелдей алу, жаңа шешімдер ұсына білу;

10) ортақ келісімге келе білу, өз пікірін ұжым пікірімен ұштастыра білу;

11) кәсіби және тұлғалық тұрғыдан өсуге ұмтылу.

32. Экономикалық және ұйымдастыру-басқару құзыреттеріне қойылатын талаптар:

1) экономикалық білім негіздерін меңгеру, менеджмент, маркетинг, қаржы және т.с.с. жөнінде ғылыми түсінігінің болуы;

2) экономиканы мемлекеттік реттеу мақсаттары мен әдістерін, экономикадағы мемлекеттік сектордың рөлін білу және түсіну.

33. Өзгерістер мен белгісіздіктер серпінінің өсуі жағдайында әлеуметтік, экономикалық, кәсіби рөлдердің ауысуына, географиялық және әлеуметтік ұтқырлыққа байланысты дайындыққа қойылатын талаптар:

1) заманауи ақпараттық ағынды бағдарлай білу және әлемдік экономикадағы серпінді түрде өзгеріп отыратын құбылыстар мен процестерге бейімделе білу;

2) кәсіптік қызметке байланысты түрлі жағдайларда икемді және ұтқыр болу;

3) белгісіздіктер мен қауіп-қатер жағдайында экономикалық және ұйымдастыру сипатында шешімдер қабылдау дағдыларының болуы.

34. Жоғары білім мамандықтары шеңберінде жоғары оқу орны Ұлттық біліктілік шеңберіне, кәсіптік стандарттарға сәйкес және Дублин дескрипторларымен және Еуропалық біліктілік шеңберімен келісілген әртүрлі білім беру бағдарламаларын өз бетінше әзірлейді.

Білім беру бағдарламалары оқытудың нәтижесіне бағдарлануы тиіс.

35. Білім беру мазмұнының құрылымы білім берудің есептеу-өлшем құралдары: оқу жоспарлары мен бағдарламаларына, оқу жүктемесінің көлеміне, академиялық кезеңдердің ұзақтығына, академиялық сабақ түрлеріне, оқу материалының көлеміне қойылатын талаптарға сәйкес айқындалады.

36. Білім беру қызметін жоспарлау мен ұйымдастыру оқу жоспарларының негізінде жүзеге асырылады.

Оқу жоспарлары үлгілік (ҮОЖ), жеке (ЖОЖ) және жұмыстық (ОЖЖ) болып бөлінеді.

ӘАОО-да оқу жоспарлары үлгілік (ҮОЖ) және жұмыс (ЖОЖ) болып бөлінеді.

37. ҮОЖ осы стандарт негізінде жоғары білімнің нақты мамандықтары бойынша әзірленеді және оны білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

ҮОЖ-да міндетті компоненттің әрбір оқу пәнінің еңбекті қажетсінуін және әрбір оқу қызметінің түрі (практика, мемлекеттік емтихандар, дипломдық жұмысты жазу және қорғау) кредитпен айқындалады, ал оқу пәндерінің әр циклі бойынша таңдау компоненті кредиттердің жалпы санымен көрсетіледі.

ӘАОО-да ҮОЖ-ны білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша тиісті мемлекеттік органның басшысы бекітеді. ҮОЖ-да міндетті компоненттің әрбір оқу пәнінің еңбекті қажетсінуі және оқу қызметінің әрбір түрі (практикалар, мемлекеттік емтихандар, диплом жұмысын жазу және қорғау) кредитпен айқындалады, ал оқу пәнінің әрбір циклі бойынша жоғары оқу орны компоненті кредиттердің жалпы санымен көрсетіледі.

38. ӘАОО-ны қоспағанда,ҮОЖ-ға қосымша жыл сайын жоғары оқу орны таңдау компонентіндегі барлық пәндердің жүйеленген, аннотацияланған тізбесі болып табылатын элективті пәндер каталогын (ЭПК) әзірлейді.

ЭПК-де әр оқу пәнінің пререквизиттері мен постреквизиттері көрсетіледі. ЭПК студенттерге элективті оқу пәндерін баламалы таңдау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

39. Мамандық бойынша ҮОЖ мен ЭПК негізінде студент эдвайзердің көмегімен ЖОЖ құрады. ӘАОО-ларды қоспағанда, ЖОЖ әрбір студенттің жеке білім алу траекториясын айқындайды.

ЖОЖ-ға ҮОЖ-дан міндетті компонент пәндері және оқу қызметінің түрлері (практикалар, мемлекеттік емтихан, дипломдық жұмысты (жобаны) жазу және қорғау) және ЭПК-дан таңдау компоненті пәндері кіреді.

40. ӘАОО-ны қоспағанда,ОЖЖ оқу жылына мамандықтардың ҮОЖ-ы мен студенттердің ЖОЖ-ы негізінде әзірленеді және оны ғылыми кеңестің шешімі негізінде білім беру ұйымының басшысы бекітеді.

ӘАОО-ларда ЖОЖ оқу жылына мамандықтардың ҮОЖ-ы негізінде әзірленеді.

ОЖЖ-да оқу жылында оқытылатын пәндер тізбесі және олардың кредитпен санағандағы еңбекті қажетсінуі, оқытылу реті, оқу сабақтарының түрлері мен бақылау нысандары, сондай-ақ оқу қызметінің басқа да түрлері (практикалар, мемлекеттік емтихандар, дипломдық жұмысты (жобаны) жазу және қорғау) айқындалады.

41. ЭПК, ЖОЖ және ОЖЖ-ның нысанын, құрылымын, әзірлеу және бекіту тәртібін жоғары оқу орны өзі айқындайды.

ӘАОО-ларда ОЖЖ әзірлеу және бекіту нысанын, құрылымын, тәртібін ӘАОО белгілейді.

42. Барлық оқу пәндерінің мазмұны үлгілік және оқу жұмыс бағдарламаларымен (силлабус) айқындалады.

43. Үлгілік оқу бағдарламалары (ҮОБ) міндетті компонент пәндері бойынша әзірленеді және оларды білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

ӘАОО-ларда ҮОЖ-ны тиісті мемлекеттік органдардың басшылары бекітеді.

44. Оқу жұмыс бағдарламалары (силлабустар) оқу жоспарының барлық пәндері бойынша әзірленеді және оларды жоғары оқу орны дербес бекітеді. Бұл ретте оларды міндетті компонент пәндері бойынша әзірлеу ҮОБ негізінде жүзеге асырылады. Оқу жұмыс бағдарламаларының (силлабустардың) нысанын, құрылымын, әзірлеу және бекіту тәртібін жоғары оқу орны өзі айқындайды.

45. Міндетті минимум мен жоғары оқу орны ұсынатын оқу жүктемесінің көлемі шеңберінде алынған білім деңгейі бақылаудың әртүрлі түрлері арқылы қамтамасыз етіледі.

46. Студенттердің оқу жетістіктерін бақылауды және олардың оқу пәндері немесе модульдер бойынша білімін бағалауды оқу процесінің межелік кезеңдерінде (әр академиялық кезең мен оқу жылы аяқталған кезде) Тіркеу (бөлім, сектор) кеңсесі ұйымдастырады және бақылау мен бағалау оқытудың қорытынды нәтижесіне бағытталуы тиіс.

47. Тіркеу кеңсесі білім алушылардың оқу жетістіктерінің тарихын есепке алады, ол студенттердің белгіленген үлгідегі транскриптінде көрсетіледі.

Транскрипт білім алушыға білім алудың кез келген кезеңінде оның жазбаша өтініші негізінде беріледі.

48. Бітірушілердің білімін, іскерлігін, дағдысын және құзыреттерін бақылау оларды қорытынды аттестаттау кезінде жүзеге асырылады.

49. Жоғары оқу орны бітірушілерін қорытынды аттестаттау академиялық күнтізбеде және мамандықтардың оқу жоспарларында көзделген мерзімде өткізіледі.

50. Қорытынды аттестаттаудың мақсаты бітірушінің теориялық деңгейін, қалыптасқан кәсіби құзыреттерін, кәсіптік мәселелерді шешуге дайындығын және оның дайындығының білім беру бағдарламасы мен кәсіптік стандарттардың талаптарына сәйкестігін бағалау болып табылады.

51. Қорытынды аттестаттау мамандық бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру және дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау түрінде немесе мамандық бойынша және қосымша екі бейіндеуші пән бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру түрінде жүзеге асырылады.

Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау дипломдық жұмысты (жобаны) жазудан және қорғау рәсімінен тұрады. Бұл ретте дипломдық жұмыс (жоба) бітірушінің талдау және зерттеу қабілеттерін анықтау және бағалау мақсатын көздейді.

ӘАОО-ларда қорытынды аттестаттау мамандық бойынша кешенді мемлекеттік емтихан тапсыру және дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау түрінде немесе мамандық бойынша және қосымша екі базалық және/немесе бейіндеуші пәндер бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру түрінде жүргізіледі.

Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау дипломдық жұмысты (жобаны) жазудан және қорғау рәсімінен тұрады. Бұл ретте дипломдық жұмыстың (жобаның) мақсаты – бітірушінің талдау және зерттеу қабілеттіліктерін анықтау және бағалау.

52. Жоғары оқу орны білім алушылардың теориялық дайындығының, оқу жетістіктерінің деңгейін, оқу нәтижелерін және зерттеу-талдау қабілеттерін ескере отырып, олардың қорытынды аттестаттау нысанын дербес айқындайды: мамандық бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру және дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау немесе мамандық бойынша және қосымша екі бейіндеуші пән бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру.

ӘАОО білім алушылардың мамандықтарын, теориялық дайындық деңгейлерін, оқу жетістіктерін, оқыту нәтижелерін және зерттеу-талдау қабілеттерін ескере отырып, олардың қорытынды аттестаттау нысанын дербес айқындайды: мамандық бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру және диплом жұмысын қорғау немесе мамандық бойынша және қосымша екі базалық және/немесе бейіндеуші пәндер бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру.

53. Білім беру мазмұнын жоспарлауды, оқу процесін ұйымдастыру және жүргізу тәсілін жоғары оқу орны кредиттік оқыту технологиясы негізінде өз бетінше жүзеге асырады.

ӘАОО оқыту технологиясы тиісті уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен Әскери, арнаулы оқу орындарында оқу процесiн, оқу-әдістемелік және ғылыми-әдістемелік қызметті ұйымдастыру және жүзеге асыру қағидаларымен және Әскери, арнаулы оқу орындарында білім беру технологияларын қолдана отырып оқу процесін ұйымдастыру қағидаларымен айқындалады.

54. Оқу процесін жоспарлау кезінде жоғары оқу орны осы стандартқа 3-қосымшаға (бакалавриат үшін) және 4-қосымшаға (жоғары арнаулы білім үшін), ӘАОО – 5-қосымшаға сәйкес бакалавриаттың білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормаларын басшылыққа алады.

55. Білім беру бағдарламаларының құрылымы білім беру мазмұнын айқындайтын оқу жұмыстарының түрлерінен қалыптастырылады.

56. Бакалавриаттың білім беру бағдарламасы:

1) жалпы білім беретін, базалық және бейіндеуші пәндер циклдерін меңгеруден тұратын теориялық оқытуды;

2) оқытудың қосымша түрлері – кәсіптік практиканың түрлерін, дене шынықтыруды, әскери дайындықты және т.б.;

3) аралық және қорытынды аттестаттауды қамтиды.

Бұл ретте бакалавриаттың білім беру бағдарламалары модульді оқыту қағидаты бойынша құрылады.

57. Оқу жұмысының еңбекті қажетсінуін есепке алу оқытылатын материалдың көлемі бойынша жүзеге асырылады және оқытудың нақты нәтижелеріне қол жеткізуге қажетті студенттер мен оқытушылардың еңбек шығынының өлшем бірлігі болып табылатын кредиттермен өлшенеді.

Кредиттер білім беру бағдарламасының жекелеген пәндерінің және/немесе модульдерінің (элементтерінің) шартты "бағасын" көрсетеді. Жалпы еңбекті қажетсіну ұғымына лекциялық, практикалық (семинарлық), зертханалық, студиялық сабақтар, студенттердің өзіндік жұмысы, курстық, есептік-графикалық жұмыстар (жобалар), кәсіптік практиканың, тағылымдамалардың барлық түрлері, қорытынды аттестаттауға дайындық және одан өту кіреді.

58. Теориялық оқытудың жалпы еңбекті қажетсінуі оқытылатын оқу пәндерінің тізбесімен анықталады.

59. Оқу процесін кредиттік оқыту технологиясы бойынша ұйымдастыру кезінде әр оқу пәнінің көлемі кредиттің бүтін санын құрауы тиіс. Бұл ретте пән, әдетте, кемінде 3 кредит көлемімен бағаланады.

Ерекше жағдайда пәнді 2 кредитпен бағалауға жол беріледі.

ӘАОО-ларда әрбір пән көлемі кредиттердің тұтас санын құрайды және пәндерді 1 кредитке бағалауға жол беріледі.

60. Дене шынықтыруды, тілдік пәндерді қоспағанда, әрбір оқу пәні қайталанбайтын бір атауға ие болуы тиіс.

ӘАОО-ларда пәндерді бірнеше академиялық кезеңдер ішінде меңгеруге жол беріледі.

61. Білім алушылар әрбір оқу пәнін бір академиялық кезеңде меңгеріп, оны аяқтаған соң емтихан нысанындағы қорытынды бақылауды тапсырады. Кәсіби практиканың барлық түрлері, курстық жұмыстар (жобалар) бойынша қорытынды бақылау білім алушылардың оқу жұмысының аталған түрлерін қорғау түрінде өткізіліп, белгіленген бағалар шкаласы бойынша бағаланады.

ӘАОО-ларда курсанттар әрбір пәнді оқуды аяқтағаннан кейін емтихан нысанында қорытынды бақылау тапсырады. Егер пән екі және одан да көп академиялық кезеңнен тұрса, әрбір академиялық кезең аяқталғаннан кейін емтихан нысанында аралық бақылау өткізіледі. Кәсіби практикалардың, курстық жұмыстардың (жобалардың), әскери тағылымдамалардың барлық түрлері қорғау арқылы бағаланады.

62. Оқу жоспарларының барлық нысандарында оқу жоспарындағы әрбір пәнге тиісті әріптік және сандық таңбалар түрінде кодтың берілуін қарастыратын пәндерді кодтаудың бірыңғай жүйесі қолданылады.

63. Жоғары оқу орындарының білім беру бағдарламалары мен оқу жоспарларына қолданыстағы заңнаманың нормаларын іске асыратын пәндер міндетті түрде кіреді.

64. Бакалавриатта білімді меңгерудің нормативтік мерзімі 4 жылды, жоғары арнаулы білім беруде (мамандық) – 5 жылды құрайды.

ӘАОО-ларда жоғары білімді меңгерудің нормативтік мерзімі кемінде 4 жылды құрайды.

65. Жоғары білімнің білім беру бағдарламасын меңгерген және қорытынды аттестаттаудан табысты өткен тұлғаларға осы стандартқа 6-қосымшаға сәйкес тиісті мамандық бойынша "бакалавр" дәрежесі немесе біліктілік және қосымшасы (транскрипт) бар мемлекеттік үлгідегі диплом беріледі.

Жоғары оқу орны бітірушіге дипломға жалпыеуропалық қосымша (Diploma Supplement) бере алады.

ӘАОО-ларда жоғары білімнің білім беру бағдарламасы бойынша оқуды бітірген адамдарға "бакалавр" дәрежесі және/немесе біліктілік және қосымшасы (транскрипт) бар мемлекеттік үлгідегі диплом беріледі.

ӘАОО бітірушіге дипломға жалпыеуропалық қосымша (Diploma Supplement) бере алады.

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

66. Студенттің оқу жүктемесінің көлемі оның оқу жылы ішінде әрбір оқу пәні немесе оқу жұмысының түрі бойынша меңгеретін кредит санымен өлшенеді.

ӘАОО-ларда курсанттың өзіндік жұмысы оқытушының жетекшілігімен, оның ішінде аудиториялық сабақтар түрінде жүргізіледі.

67. ОПҚ-ның оқу жүктемесін жоспарлау кредитпен немесе аудиториялық оқу сабақтарының кестесі бойынша немесе оқу жұмысының басқа түрлері үшін жеке бекітілген график бойынша оқытушының студентпен байланыс жұмысының уақытын білдіретін академиялық сағаттармен жүзеге асырылады.

68. Аудиториялық жұмыстың бір академиялық сағаты 50 минутқа тең. Студиялық, зертханалық, сондай-ақ дене шынықтыру сабақтары бұдан өзгеше, онда бір академиялық сағат тиісінше студиялық сабақтар үшін – 75 минутқа немесе зертханалық сабақтар мен дене тәрбиесі сабақтары үшін 100 минутқа тең.

Практиканың, студенттерді қорытынды аттестаттаудың барлық түрлері үшін бір академиялық сағат 50 минутқа тең.

ӘАОО-ларда барлық оқу сабақтарының түрлеріне, практикалардың және қорытынды аттестаттаулардың барлық түрлеріне қатысты бір академиялық сағат кемінде 40 минутты құрайды.

69. Оқу жұмысының көлемін жоспарлау кезінде бір кредит:

1) семестр түріндегі академиялық кезең бойында студенттің аудиториялық жұмысының;

2) кәсіптік практика кезеңіндегі студенттің оқытушымен жұмысының;

3) студенттің дипломдық жұмысты (жобаны) жазу және қорғау бойынша жұмысының;

4) студенттің мамандық бойынша мемлекеттік емтиханға дайындық пен оны тапсыру бойынша жұмысының 15 академиялық сағатына тең екенін ескеру қажет.

70. Студенттің оқу жүктемесі академиялық сағаттардың ұзақтығымен және оқу жұмыстарының түрлері үшін академиялық сағатпен ілесе жүретін оқу сағаттарының көлемдерімен (50 минуттық байланыс сағаттары) анықталады.

Аудиториялық жұмыстың бір академиялық сағаты 40, 50, 75 немесе

100 минутқа тең болуы мүмкін. Студенттің аудиториялық жұмысының академиялық сағаттары тиісті СӨЖ сағаттарының санымен толығады, осылайша бір кредитке студенттің семестр түріндегі академиялық кезеңінің бір аптасындағы жиынтық оқу жүктемесі 3 сағатқа тең болады.

Дәрістермен практикалық (семинар) сабақтар кезіндегі студенттің оқытушымен жұмысының байланыс сағаттары жиынтығында әр байланыс сағаты 2 сағат СӨЖ-бен қамтамасыз етіледі.

Дене шынықтыру сабақтары қосымша СӨЖ сағаттарымен қамтылмайды.

Практиканың әрбір академиялық сағаты (оқу практикасынан басқа) студенттің қосымша жұмысының тиісті оқу сағаттарымен толықтырылады: педагогикалық практика үшін – 1 сағат, өндірістік практика үшін – 4 сағат.

Қорытынды аттестаттаудың әр академиялық сағаты дипломдық жұмысты (жобаны) жазу және қорғау бойынша студенттің оқытушымен байланыс жұмысының немесе мемлекеттік емтиханға дайындық және оны тапсыру бойынша студенттің оқытушымен жұмысының бір сағаты (50 минут) болып табылады. Студентті қорытынды аттестаттаудың әрбір академиялық сағаты 6 сағаттық СӨЖ-бен қамтамасыз етіледі.

71. Оқу жылы академиялық кезеңдерден, аралық аттестаттау кезеңінен, практикалардан, тағылымдамалармен каникулдан тұрады. Соңғы курста оқу жылына қорытынды аттестаттау кезеңі қосылады.

72. Оқу жылының жалпы ұзақтығы 36 аптадан кем болмауы тиіс.

73. ӘАОО-ны қоспағанда, академиялық кезең ұзақтығы 15 апта болатын семестрден, немесе ұзақтығы 10 апта болатын триместрден, немесе ұзақтығы 7-8 апта болатын тоқсаннан тұрады.

Жоғары оқу орны академиялық кезеңнің нысанын және оған қоса оны ұйымдастырудың біріктірілген нысанын да дербес анықтайды.

74. Әрбір академиялық кезең ұзақтығы 1 аптадан кем болмайтын студенттерді аралық аттестаттау кезеңімен аяқталады.

75. Аралық аттестаттау кезеңінде барлық оқытылған пәндер бойынша қорытынды бақылау жүргізіліп, ағымдағы үлгерім бағалары (ағымдағы және межелік бақылаулар нәтижелері бойынша орташа арифметикалық бағалар) ескеріле отырып, пәндер бойынша қорытынды бағалар шығарылады.

Пән бойынша қорытынды бағада ағымдағы үлгерім бағасының үлесі 60 %-дан, ал қорытынды бақылау бағасының үлесі 30 %-дан кем болмауы тиіс.

ӘАОО-ларда пән бойынша қорытынды бағада ағымдағы үлгерімді бағалау үлесі кемінде 60 %-ды, ал қорытынды бақылауды бағалау үлесі кемінде 40 %-ды құрауы тиіс.

76. Бітіруші курсты қоспағанда, студенттерге оқу жылы ішінде кемінде екі рет жалпы ұзақтығы кемінде 7 аптаны құрайтын каникул беріледі.

ӘАОО-ларда курсанттарға каникулдар бітіруші курсты қоспағанда, оқу жылының ішінде кемінде 2 рет беріледі, оның жалпы ұзақтығы кемінде 6 аптаны құрауы тиіс.

77. Кәсіптік практика жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламасының міндетті компоненті болып табылады. Ол оқу, педагогикалық, өндірістік, дипломалды және т.б. болып бөлінеді.

Практикалардың ұзақтығы студенттің практика кезіндегі 30 сағатқа тең апта бойғы (5 күндік жұмыс аптасы кезінде күніне 6 сағат) нормативті жұмысын есепке ала отырып, аптамен анықталады. Апта санын шығару үшін практиканың кредитпен есептелген көлемі тиісті практика түрінің оқу сағатымен есептелген еңбек қажетсінуіне көбейтіледі және студенттің апта бойғы жұмысының ұзақтығына, яғни 30 сағатқа бөлінеді.

Практиканың 1 кредитінің еңбекті қажетсінуі оқу практикасы үшін 15 сағатты (50 минуттан), педагогикалық практика үшін 30 сағатты (50 минуттан), өндірістік практика үшін 75 сағатты (50 минуттан) құрайды. 1 кредитке келетін практиканың ұзақтығы аптамен есептегенде оқу практикасы үшін 0,5 аптаны, педагогикалық практика үшін 1 аптаны, өндірістік практика, тағылымдамалар үшін 2,5 аптаны құрайды.

78. Студенттерді қорытынды аттестаттауды аптамен жоспарлау 54 сағатқа тең студенттің апта бойғы жұмысының нормативті уақытына (6 күндік жұмыс аптасы кезінде СӨЖ-ді қоса есептегенде күніне 9 сағат) қарай анықталады.

Қорытынды аттестаттаудың 1 кредиті 105 (15х7) сағатқа тең, яғни 2 апта. Олардың ішінде 15 сағаты студент пен оқытушының байланыстағы жұмысына, ал 90 сағаты СӨЖ-ге арналады.

Мамандық бойынша мемлекеттік емтиханға дайындалуға және оны тапсыруға 1 кредит, яғни 2 апта бөлінеді.

Дипломдық жұмысты (жобаны) жазуға және қорғауға 2 кредит, яғни тиісінше 4 апта бөлінеді. Бұл ретте 2 кредитке дипломдық жұмысты (жобаны) ресімдеу мен қорғау кіреді. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау процесінің өзі алдын ала кәсіптік практика барысында және теориялық оқытудың соңғы кезеңінде жүзеге асырылады.

79. Білім алушылардың (бітіруші курсты қоспағанда) қосымша оқу қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін, оқу жоспарларындағы академиялық қарызды немесе айырмашылықты жою үшін, игерген кредиттерін өз жоғары оқу орнында міндетті түрде қайта тапсыра отырып басқа жоғары оқу орнында оқу пәндерін оқып-үйрену, үлгерімнің орташа балын (GPA) көтеру үшін, екі дипломды білім беру шеңберінде аралас мамандықты меңгеру үшін ұзақтығы кемінде 6 апта жазғы семестр енгізілуі мүмкін.

Бұл ретте академиялық қарызды немесе оқу жоспарларындағы айырмашылықты жою және қосымша оқу ақылы негізде жүзеге асырылады.

ӘАОО-ларда (бітіруші курсты қоспағанда) курсанттардың қосымша оқуға қажеттіліктерін қанағаттандыру, академиялық қарыздарын немесе оқу жоспарларындағы айырмашылықтарды жою, оқу пәндерін басқа жоғары оқу орнында оқу, үлгерімнің орташа балын жоғарылату үшін ұзақтығы кемінде 4 апта жазғы семестр енгізілуі мүмкін.

80. Бакалавриат бағдарламалары бойынша оқудың аяқталуының негізгі өлшемшарты білім алушының теориялық оқу бойынша кемінде 129 кредитін, сондай-ақ практиканың кемінде 6 кредитін игеруі болып табылады.

Жекелеген мамандықтардың ерекшеліктеріне қарай (жоғары арнаулы білім беру бағдарламаларын қоса алғанда) білім беру процесінің аяқталғандығының негізгі өлшемшарты ретінде студенттің:

1) "Өнер" тобы бойынша – теориялық оқудың 160-180 кредитіне дейін;

2) "Әскери іс және қауіпсіздік" тобы бойынша – теориялық оқудың 170-190 кредитіне дейін;

3) "Ветеринария" тобы бойынша – теориялық оқудың 160 кредитіне дейін;

4) "Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру (медицина)" тобы бойынша – теориялық оқудың 190-224 кредитіне дейін игеруі болып табылады.

Бұл ретте жоғары оқу орны іске асырылатын білім беру бағдарламаларының ерекшеліктеріне қарай игеруге қажетті кредиттер көлемін арттыра алады.

Бакалавриаттың білім беру бағдарламасын мерзімінен бұрын меңгеріп, оған қойылатын талаптарды орындаған жағдайда, студентке оқу мерзіміне қарамастан "бакалавр" дәрежесі беріледі.

81. Техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі немесе жоғары білім негізінде жылдамдатылған оқу мерзіміндегі қысқартылған білім беру бағдарламалары бойынша оқуға түскен білім алушылар үшін кредиттер саны мен білім беру бағдарламасының қажетті көлемін жоғары оқу орны білім туралы құжат иегерінің алдыңғы білім деңгейінің бейінін, негізгі және кәсіби құзыреттерін ескере отырып дербес анықтайды.

82. Техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі немесе жоғары білім базасында жылдамдатылған оқу мерзіміндегі қысқартылған білім беру бағдарламалары бойынша білім алушы:

1) жоғары оқу орны есептеп, транскриптіне міндетті түрде енгізетін алдыңғы білімде меңгерген пререквизиттеріне қарай өзінің жеке оқу жоспарын құрастырады;

2) тиісті мамандық бойынша, бірақ алдыңғы білім деңгейін ескере отырып, қолданыстағы білім беру бағдарламасы негізінде жоғары оқу орны дербес анықтайтын жеке оқу мерзіміне және білім беру бағдарламасының көлеміне ие болады.

83. Семестр түрінде ұйымдастырылған бір академиялық кезең ішінде күндізгі оқыту нысанында білім алушы 18-21 кредитті меңгереді. Сырттай немесе кешкі оқыту нысанының білім алушысына жоғары оқу орны ең аз кредит көлемін белгілейді, бұл ретте тиісінше оның оқу мерзімі көбейеді. Сырттай оқу нысаны техникалық, кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білім беру негізінде ғана жүзеге асырылады.

ӘАОО-ларда семестр түрінде ұйымдастырылған бір академиялық кезең ішінде күндізгі оқу нысанының курсанты бітіруші курсты қоспағанда, кемінде 18 кредитті меңгереді. Кешкі немесе сырттай оқу нысанындағы білім алушыға ӘАОО кредиттердің аз санын белгілейді, бұл ретте оның оқу мерзімі тиісінше көбейеді.

84. Жоғары оқу орны білім беру қызметін тиісті материалдық-техникалық базамен, білікті профессорлық-оқытушылық құраммен, кітапхана қорымен, Интернетке және басқа да ақпараттық ресурстарға қол жеткізумен, қаладан тыс жерлерден келген студенттерді жатақханамен және студенттерді қолдаудың басқа да қызметтерімен қамтамасыз етеді.

85. Жоғары оқу орнының материалдық-техникалық базасы қолданыстағы санитариялық қағидаларға сәйкес болуы тиіс.

86. Жоғары оқу орны әрбір студентті мамандығының бейініне сәйкес кәсіптік практикалар базасымен қамтамасыз етеді.

87. Жоғары оқу орнының кадрлық құрамына қойылатын талаптар білім беру қызметін лицензиялау кезінде қойылатын біліктілік талаптарымен айқындалған.

Жоғары оқу орнының оқытушысы оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларының талаптарын сақтай отырып, оқу сабақтарын ұйымдастыру мен өткізудің тәсілдері мен нысандарын еркін таңдауға құқылы.

88. Ақпараттық және оқу-әдістемелік қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:

Жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыру әрбір студенттің ақпараттық ресурстар мен кітапхана қорына еркін қол жеткізуі, барлық модульдер, пәндер, оқу жұмысының барлық түрлері – практикумдар, курстық және дипломдық жобалау, кәсіптік практика, студенттің өзіндік жұмысы бойынша әдістемелік құралдар мен ұсынымдардың, сондай-ақ көрнекі құралдар мен аудио- және бейнематериалдардың болуы арқылы қамтамасыз етіледі.

Жоғары оқу орны студенттердің электронды кітапханаларда орналастырылған халықаралық дереккөздерін қоса алғанда оқу, ғылыми, ақпараттық базаларға қол жеткізуін қамтамасыз етеді.

89. Білім алушылардың зерттеу қызметіне қойылатын талаптар.

Студенттердің зерттеу жұмыстары оқу процесінің жалғасы және тереңдетілуі болып табылады және тікелей кафедраларда, зертханаларда, ғылыми, конструкторлық және жоғары оқу орындарының жобалық бөлімшелерінде, студенттердің ғылыми-техникалық бірлестіктерінде (конструкторлық және өзге де бюролар, орталықтар, ғылыми-зерттеу институттары және т.б.) ұйымдастырылады.

Жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
1-қосымша

Жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымы

Р/с №	Пәндер мен циклдердің аталуы	Жалпы еңбек сыйымдылығы
Р/с №	Пәндер мен циклдердің аталуы	академиялық сағат бойынша	кредит саны бойынша
1	2	3	4
1	Жалпы білім беретін пәндер (ЖБП) циклі	1215	28
1)	Міндетті компонент	810	21
	Қазақстанның қазіргі заман тарихы	135	3
	Философия	135	3
	Шетел тілі	270	6
	Қазақ (Орыс) тілі	270	6
	Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар	135	3
2)	Таңдау компоненті	405	9
2	Базалық пәндер (БП) циклі	3150	69
1)	Міндетті компонент	900	20
	Кәсіби қазақ (орыс) тілі	90	2
	Кәсіби бағдарлы шетел тілі	90	2
2)	Таңдау компоненті	2250	49
3	Бейіндеуші пәндер циклі	1440	32
1)	Міндетті компонент	225	5
2)	Таңдау компоненті	1215	27
4	Теориялық оқыту бойынша жиыны	5805	129
5	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)
1)	Міндетті компонент
	Дене шынықтыру	240	8
	Кәсіби практика (КП) (түрлері бойынша)	Практиканың түріне қарай	кемінде 6
2)	Таңдау компоненті
6	Қорытынды аттестаттау
1)	Мамандық бойынша мемлекеттік емтихан	105	1
2)	Дипломдық жұмысты (жобаны) жазу және қорғау немесе екі бейіндеуші пән бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру*	210	2

Ескертпе:

Жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыру кезінде жоғары оқу орны:

1) кәсіби практиканың көлемін 20 кредитке дейін ұлғайтуға;

2) білім беру бағдарламасын меңгеру логикасын бұзбай, пәндерді бір семестрден басқасына ауыстыруға;

3) оқытудың қосымша түрлері есебінен міндетті компонент пәндерінің көлемін ұлғайтуға;

4) пререквизиттерді ескере отырып, практикаларды өткізу мерзімін дербес белгілеуге;

5) мемлекеттік емтихан ретінде екі бейіндеуші пәннің тізбесін дербес анықтауға құқылы.

Жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
2-қосымша

ӘАОО-ларда жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымы

Р/с №	Пәндер мен циклдердің аталуы	Кредитпен есептелген оқу жұмысының еңбек сыйымдылығы
1	Жалпы білім беретін пәндер (ЖБП) циклі	кемінде 27
1)	Міндетті компонент	кемінде 18
	Қазақстанның қазіргі заман тарихы	3
	Философия	3
	Шет тілі	6
	Қазақ (орыс) тілі	6
2)	ЖОО компоненті	кемінде 9
2	Базалық пәндер (БП) циклі	кемінде 70
1)	Міндетті компонент	кемінде 20
2)	ЖОО компоненті
3	Бейіндеуші пәндер циклі	кемінде 32
1)	Міндетті компонент	кемінде 5
2)	ЖОО компоненті
4	Теориялық оқыту бойынша барлығы	кемінде 129
5	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)
1)	Міндетті компонент
	Дене шынықтыру	кемінде 8
	Кәсіби практика (КП) (түрлері бойынша)	кемінде 6
2)	ЖОО компоненті
6	Қорытынды аттестаттау
1)	Мамандық бойынша мемлекеттік кешенді емтихан	1
2)	Дипломдық жұмысты (жобаны) жазу және қорғау немесе екі базалық және/немесе екі бейіндеуші пәндер бойынша мемлекеттік емтихан тапсыру	2

Жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
3-қосымша

Бакалавриаттың білім беру бағдарламасы компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі – 4 жыл)

Р/с №	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
Р/с №	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық/оқытушымен байланыстағы сағаттар	СӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	129	105	5805	1935	3870	55,3
2	Дене шынықтыру (4 семестр) (2:0)	8	60	240	240	-	4,0
3	Қорытынды аттестаттау (1:6), оның ішінде:	3	6	315	45	270	52,5
3	1) мемлекеттік емтихан (1 МЕ үшін) 2) дипломдық жұмысты жазу және қорғау	1 2	2 4	105 210	15 30	90 180	52,5 52,5
	ЖИЫНЫ	140	111	6360	2220	4140	-
4	Практика (кәсіби), оның ішінде:	6	5-11	150-330	90	60-240	30,0
	1) оқу (1:0)	2	1	30	30	-	30,0
	2) педагогикалық (1:1)	4	4	120	60	60	30,0
	3) өндірістік (1:4)	4	10	300	60	240	30,0
5	Каникулдар	-	63-57	-	-	-	-
6	Емтихан сессиясы (7х3 апта)	-	21	-	-	-	-
	БАРЛЫҒЫ (52 апта х 4 жыл - 8 апта=200)	146	200	6510-6690	2370	4140-4320

Ескертпе:

1. Бакалавр дәрежесін алу үшін студент теориялық оқудың кемінде 129 кредитін және кәсіби практиканың кемінде 6 кредитін игеруі тиіс (мамандықтың ҮОЖ-ында жоспарланған кредит санына қарамастан).

2. Мамандық бойынша 1 мемлекеттік емтиханға 1 кредит, дипломдық жұмысты жазуға және қорғауға 2 кредит жоспарланады (мамандықтың ҮОЖ-ында жоспарланған кредит санына қарамастан).

3. Практикаға бөлінетін кредиттер саны 6-дан кем болмауы тиіс. Бұл ретте бакалавриаттың барлық мамандықтары үшін оқу практикасы 2 кредит көлемінде, сондай-ақ педагогикалық және/немесе өндірістік практиканың жалпы көлемі кемінде 4 кредит көлемінде жоспарланады.

4. Қорытынды аттестаттаудың жалпы көлемі (сағатпен) және дене шынықтыру сабақтары студенттің апталық жүктемесіне енбейді.

5. Қызмет түрлері бойынша апта сандары өзгеруі мүмкін, бірақ студенттің орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы тиіс ("Дене шынықтыру" пәнін қоспағанда).

6. Демалыс ұзақтығы бітіруші курсты қоспағанда, оқу жылы бойында 7 аптадан кем болмауы керек. Оқу жылындағы 7 аптадан артық демалыс уақытын ЖОО өздігінен қызметтің басқа түрлеріне қайта бөле алады.

7. Жазғы семестр, ОҚТ (әскери дайындық) демалыс есебінен немесе академиялық күнтізбе бойынша бөлек жоспарлануы мүмкін.

8. Мамандықтың ҮОЖ-ында көрсетілмеген жағдайда дипломалды практиканы ЖОО өздігінен демалыс есебінен жоспарлауы мүмкін.

Жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
4-қосымша

Жоғары арнаулы білім беру бағдарламасы компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі – 5 жыл)

Р/с №	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
Р/с №	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық/оқытушымен байланыстағы сағаттар	СӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	161	135	7245	2415	4830	53,7
2	Дене шынықтыру (4 семестр) (2:0)	8	60	240	240	-	4,0
3	Қорытынды аттестаттау (1:6), оның ішінде:	3	6	315	45	270	52,5
3	1 мемлекеттік емтихан (1 МЕ үшін) 2) диплом жұмысын жазу және қорғау	1 2	2 4	105 210	15 30	90 180	52,5 52,5
	ЖИЫНЫ	172	141	7800	2700	5100	30,0
4	Практика (кәсіптік), оның ішінде:	6	11	330	90	240	30,0
	1) оқу (1:2)	2	1	30	30	-	30,0
	2) клиникалық, өндірістік және т.б. түрлері (1:4)	4	10	300	60	240	30,0
5	Каникулдар		73
6	Емтихан сессиясы (9х3 апта)		27
	Барлығы (52 апта х 5 жыл - 8 апта =252)	178	252	8130	2790	5340

Ескертпе:

1. Біліктілік алу үшін студент теориялық оқудың кемінде 161 кредитін және кәсіптік практиканың кемінде 6 кредитін игеруі тиіс (мамандықтардың ҮОЖ-ында жоспарланған кредит санына қарамастан).

2. Мамандық бойынша 1 мемлекеттік емтиханға 1 кредит, дипломдық жұмысты (жобаны) жазуға және қорғауға 2 кредит жоспарланады (мамандықтың ҮОЖ-ында жоспарланған кредит санына қарамастан).

3. Практикаға бөлінетін кредиттер саны 6-дан кем болмауы тиіс. Бұл ретте жоғары арнаулы білімнің барлық мамандықтары бойынша оқу практикасы 2 кредит көлемінде, сондай-ақ өндірістік практика 4 кредиттен кем жоспарланбауы тиіс.

4. Қорытынды аттестаттаудың және дене шынықтыру сабақтарының жалпы көлемі (сағатпен) студенттің орташа апталық жүктемесіне енбейді.

5. Қызмет түрлері бойынша апта саны өзгеруі мүмкін, бұл ретте орташа апталық жүктеме 57 сағаттан аспауы тиіс ("Дене шынықтыру" пәнін қоспағанда).

6. Каникул ұзақтығы бітіруші курсты қоспағанда, оқу жылы бойында 7 аптадан кем болмауы тиіс. Оқу жылындағы 7 аптадан артық каникул уақытын ЖОО өздігінен қызметтің басқа түрлеріне қайта бөле алады.

8. Мамандықтың ҮОЖ-ында көрсетілмеген жағдайда дипломалды практиканы ЖОО өздігінен каникул уақыты есебінен жоспарлауы мүмкін.

Жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
5-қосымша

ӘАОО-ларда бакалавриаттың білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы

Р/с №	Қызмет түрлері	Кредиттер саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
Р/с №	Қызмет түрлері	Кредиттер саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық/оқытушымен байланыстағы сағаттар	КӨЖ (оның ішінде КОӨЖ)	Орташа апталық жүктеме
1	Теориялық оқыту (1:2)	кемінде 129	кемінде 105	кемінде 5805	кемінде 1935	кемінде 3870	кемінде 55,3
2	Дене шынықтыру (4 семестр) (2:0)	кемінде 8	кемінде 60	кемінде 240	кемінде 240	-	кемінде 4,0
3	Қорытынды аттестаттау (1:6), оның ішінде:	3	6	315	45	270	52,5
3	1) мемлекеттік емтихан (1 МЕ үшін) 2) диплом жұмысын жазу және қорғау	1 2	2 4	105 210	15 30	90 180	52,5 52,5
	БАРЛЫҒЫ	кемінде 140	кемінде 111	кемінде 6360	кемінде 2220	кемінде 4140	-
4	Практика (кәсіптік), оның ішінде:	кемінде 6	кемінде 5	кемінде 150	кемінде 90	кемінде 60	кемінде 30,0
	1) оқу (1:0)	кемінде 2	кемінде 1	кемінде 30	кемінде 30	-	кемінде 30,0
	2) өндірістік (1:4)	кемінде 4	кемінде 10	кемінде 300	кемінде 60	кемінде 240	кемінде 30,0
5	Каникулдар	-	63-57	-	-	-	-
6	Емтихан сессиясы (7х3 апта)	-	21	-	-	-	-
	Барлығы (52 апта х 4 жыл - 8 апта=200)	кемінде 146	кемінде 200	кемінде 6510	кемінде 2370	кемінде 4140

Жоғары білім берудің мемлекеттік
жалпыға міндетті стандартына
6-қосымша

Тиісті білім беру деңгейлерінің дәрежелерін бере отырып мамандықтар тобын анықтау құрылымы

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 5-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1-бөлім. Магистратура
1 Жалпы ережелер

1. Осы жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының негізінде әзірленді және жоғары оқу орындарында, оның ішінде әскери, арнаулы оқу орындарында (бұдан әрі – ӘАОО) олардың типтеріне, түрлеріне және меншік нысандарына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім алушылардың білім беру бағдарламаларының мазмұнына, магистранттардың білім траекториясына, білім беру құрылымы мен мазмұнына, магистранттардың дайындық деңгейін және дәрежесін бағалауға қойылатын талаптарды белгілейді.

Стандартта "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес терминдер қолданылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен анықтамалар енгізілген:

1) магистратура – білім беру бағдарламалары тиісті мамандық бойынша "магистр" дәрежесін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру;

ғылыми және педагогикалық бағыт бойынша кемінде 2 жыл нормативті оқу мерзімімен теориялық оқытудың кемінде 42 кредитін, кәсіптік практиканың кемінде 6 кредитін және ғылыми-зерттеу жұмысының кемінде 7 кредитін міндетті түрде меңгерту;

бейіндік бағыт бойынша кемінде 1 жыл нормативтік оқу мерзімімен теориялық оқытудың кемінде 18 кредитін, практиканың кемінде 2 кредитін және эксперименттік-зерттеу жұмысының кемінде 4 кредитін міндетті түрде меңгерту;

2)магистрант – магистратурада білім алушы тұлға;

3) магистрлік диссертация – ғылымның қазіргі заманғы теориялық, әдістемелік және технологиялық жетістіктеріне негізделіп таңдалған мамандық саласындағы өзекті проблеманың теориялық және/немесе практикалық әзірлемесін қамтитын өзіндік ғылыми зерттеуден тұратын ғылыми-педагогикалық магистратура магистрантының бітіру жұмысы;

4) магистрлік жоба – таңдалған мамандықтың өзекті проблемаларының қолданбалы міндетін шешуге мүмкіндік беретін теориялық және/немесе эксперименттік нәтижелерді қамтитын өзіндік ғылыми зерттеуден тұратын бейінді магистратура магистрантының оқу бітіргендегі біліктілік жұмысы;

5) әскери, арнаулы оқу орнындағы магистрлік диссертация – ғылымның заманауи теориялық, әдістемелік және технологиялық табыстарына негізделген таңдалған мамандық саласындағы маңызды проблемалардың теориялық және/немесе практикалық әзірлемелерінен тұратын дербес ғылыми зерттеуді білдіретін магистранттың бітіру жұмысы;

6) жоғары оқу орны компоненті – мамандықтың білім беру бағдарламасы шеңберінде игеру үшін дербес әскери, арнаулы оқу орны анықтайтын оқу пәндерінің тізбесі және кредиттердің тиісті көлемі;

7) кәсіптік құзыреттер – құқық қорғау органдары жүйесіндегі және тиісті лауазымдағы кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білім, шеберлік және дағды;

8) біліктілік сипаттамасы – Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі жүйесіндегі және тиісті лауазымдағы кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білім, шеберлік және дағды;

9) біліктілік талаптары – құқық қорғау, ұлттық қауіпсіздік органдары жүйесіндегі және тиісті лауазымдағы кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білім, шеберлік және дағды.

2. Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындары (бұдан әрі – ЖОО) магистрлер даярлауды:

1) осы стандартқа және магистратура мамандықтарының үлгілік оқу жоспарларына;

2) Қазақстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтарының жіктеуішіне;

3) оқу жұмыс жоспарларына;

4) академиялық күнтізбеге;

5) магистранттардың жеке оқу жоспарларына;

6) пәндер бойынша оқу бағдарламаларына;

7) магистранттың жеке жұмыс жоспарына сәйкес жүзеге асырады.

ӘАОО магистрлерді даярлауды:

1) ӘАОО-да іске асырылатын білім беру бағдарламалары бойынша мамандықтар және біліктілік тізбесіне;

2) осы стандартқа;

3) мамандықтардың үлгілік оқу жоспарына;

4) пәндер бойынша үлгілік және жұмыс оқу бағдарламаларына;

5) академиялық күнтізбеге;

6) магистранттың жеке жұмыс жоспарына сәйкес жүзеге асырады.

3. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты:

1) жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мазмұны мен оқытуды анықтайды;

2) магистранттардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне және даярлық деңгейіне қойылатын талаптарды белгілейді.

4. Стандарт талаптары:

1) мамандықтардың үлгілік оқу жоспарларын;

2) білім беру бағдарламаларын;

3) оқу жұмыс жоспарларын;

4) магистранттардың жеке оқу жоспарларына;

5) пәндер бойынша оқу бағдарламаларын;

6) магистранттардың жеке жоспарларын әзірлеу кезінде міндетті.

5. Магистратураның білім беру бағдарламаларын ведомостволық бағыныстылығы мен меншік нысанына қарамастан магистратураның тиісті мамандықтары бойынша білім беру қызметін жүргізуге құқық беретін лицензиясы бар жоғары оқу орындары жүзеге асырады.

6. "Білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" оқытудың нәтижелері Дублин дескрипторларының 2-деңгейі (магистратура) негізінде айқындалады және құзыреттілік арқылы көрінеді. Оқыту нәтижелері бағдарламаның барлық деңгейінде де, модульдің, жеке пәннің деңгейінде де сипатталады.

Екінші деңгейдегі дескрипторлар:

1) ғылыми зерттеулер контексiнде идеяларды қолдану немесе өзіндік дамыту үшiн негiз немесе мүмкiндiк болып табылатын жоғары бiлiм деңгейінде меңгерген дамытылып отыратын бiлiмі мен түсiнігін көрсете білу;

2) зерттеп отырған саламен байланысты контекстер мен одан да кеңірек (немесе пәнаралық) салаларда жаңа немесе белгісіз жағдайлардағы проблемаларды шешуде бiлiмін, түсінігін және қабілетін қолдана алу;

3) бiлiмдi интеграциялау, қиындықтарды жеңе білу және толық емес немесе шектеулі ақпарат негізінде тұжырымдамалар жасау, осы тұжырымдамалар мен білімін этикалық және әлеуметтік жауапкершілікті ескере отырып қолдана білу;

4) өз қорытындыларын және бiлiмін, олардың негіздемесiн мамандар мен маман еместерге айқын және ашық хабарлау;

5) білім алуды өздігінен жалғастыру қабілеттерінің болуын көздейді.

7. "Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде жоғары оқу орнынан кейінгі білімнің мақсаты мен құндылығы, білім беретін оқу бағдарламаларын игерудің нормативтік мерзімдері, жоғары оқу орындарында білім алушылардың міндетті меңгеруін, олардың типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан міндетті түрде меңгеруі тиіс мазмұнның көлемі көрсетілген.

8. "Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде магистранттың оқу жүктемесінің көлемі оның оқу жылы ішінде әр пән немесе оқу жұмысының түрі бойынша игеретін кредит санымен өлшенетіні көрсетілген.

9. Осы стандарт магистранттарды даярлау деңгейіне және жоғары оқу орындарының білім беру қызметіне міндетті қойылатын талаптар негізінде жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді көздейді.

2. Білім алушылардың дайындық деңгейiне қойылатын талаптар

10. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру тиісті мамандық бойынша "магистр" дәрежесін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ӘАОО-да тиісті мамандық бойынша "магистр" дәрежесін бере отырып және/немесе біліктілік бере отырып кадрларды даярлауға бағытталған.

11. Кәсіптік құзыреттіліктер магистратураның әрбір мамандығы бойынша кәсіптік стандарттар негізінде жұмыс берушілердің талаптары мен қоғамның әлеуметтік сұраныстары ескеріле отырып анықталады.

ӘАОО-да оқу нәтижелері кәсіби құзыретке (біліктілік сипаттамаларына, біліктілік талаптарына) сәйкес бітірушінің құзырет моделіне сәйкес келуі қажет.

12. Бейіндік магистратура экономика, медицина, құқық, білім, өнер, қызмет көрсету және бизнес, қорғаныс және ұлттық қауіпсіздік салалары, құқық қорғау қызметі үшін кәсіптік даярлығы терең басқарушы кадрларды даярлау бойынша жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асырады.

Бизнес ортасы үшін мамандар даярлау мақсатында жоғары оқу орны MBA бағдарламасын іске асыра алады. MBA кәсіптік білім беру бағдарламасы шеңберінде мамандар даярлау мазмұны мен деңгейіне қойылатын ең төменгі талаптарды білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

13. Ғылыми және педагогикалық магистратура жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі және ғылым саласы үшін ғылыми-педагогикалық даярлығы терең ғылыми және педагогикалық мамандарды даярлау бойынша жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің білім беру бағдарламаларын іске асырады.

ӘАОО-да ғылыми және педагогикалық магистратура тереңдетілген кәсіби және ғылыми-педагогикалық даярлыққа ие болатын қорғаныс және ұлттық қауіпсіздік саласы, құқық қорғау қызметі үшін басшылық, ғылыми және педагогикалық кадрларды даярлау бойынша жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асырады.

14. Магистратурада білім алу тек күндізгі оқу нысанында жүзеге асырылады.

ӘАОО-да магистратурада оқу күндізгі, кешкі нысанда жүзеге асырылады. Білім алушылардың санатына байланысты қашықтықтан білім беру технологияларын қолдана отырып оқытуға жол беріледі.

15. Магистранттың магистратураға түсер алдында тиісті білім беру бағдарламасын меңгеруге қажетті барлық пререквизиттері болуы тиіс. Қажетті пререквизиттер тізбесін жоғары оқу орны өзі айқындайды.

Қажетті пререквизиттер болмаған жағдайда магистрантқа оларды ақылы түрде меңгеруге рұқсат етіледі. Бұл жағдайда магистратурада білім алу магистрант пререквизиттерді толық меңгергеннен кейін басталады.

16. Ғылыми, педагог және басқарушы кадрларды магистратурада даярлау екі бағытта:

1) 2 жылдық оқу мерзімімен ғылыми және педагогикалық;

2) кемінде бір жыл оқу мерзімімен бейіндік бағыттарда жүзеге асырылады.

Жоғары оқу орны магистратурада оқу мерзімін алдыңғы дайындық деңгейінің білім беру бағдарламасының бейініне сәйкес келуіне және пререквизиттердің болуына байланысты өзгерте алады.

17. Оқу процесін кредиттік оқыту технологиясы бойынша ұйымдастыру кезінде әр оқу пәнінің көлемі кредиттің бүтін санын құрауы тиіс. Бұл ретте пән, әдетте, кемінде 2 немесе 3 кредит көлемімен бағаланады.

ӘАОО-да әрбір пәннің көлемі кредиттердің бүтін санын құрайды және пәнді 1 кредитке бағалауға жол беріледі.

18. Магистранттар әрбiр оқу пәнін бiр академиялық кезеңде меңгеріп, аяқталған соң емтихан нысанындағы қорытынды бақылауды тапсырады. Кәсіптік практиканың барлық түрлері, курстық жұмыстар (жобалар), ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы, тағылымдамалар бойынша қорытынды бақылау магистранттың оқу жұмыстарының түрлерін қорғау нысанында белгіленген бағалау шкаласына сәйкес бағаланады.

19. Базалық пәндер циклі (БП) міндетті компонент пен таңдау компоненті пәндерінен тұрады.

ӘАОО-да базалық пәндер циклі (БП) міндетті пәндерден және жоғары оқу орны компоненттерінен тұрады.

20. Ғылыми және педагогикалық бағыттағы магистратурада БП циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарының жалпы көлемінің 48%-ын құрайды, оның ішінде 40% міндетті компонент пәндеріне, ал 60% - ы таңдау компоненті пәндеріне тиесілі.

Бейіндік бағыттағы магистратурада БП циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарының жалпы көлемінің 44%-ын (оқу мерзімі 1 жыл) және 28%-ын (оқу мерзімі 1,5 жыл) құрайды, оның ішінде 62% және 50% міндетті компонент пәндеріне, ал 38% және 50% таңдау компоненті пәндеріне тиесілі.

ӘАОО-да магистратурадағы базалық пәндер көлемі үлгілік оқу жоспарының пәндік жалпы көлемінің 40% құрайды, оның 20% міндетті компонент пәндеріне және кемінде 80% кемінде жоғары оқу орны компонентіне тиесілі, бұл ретте:

1) ғылыми-педагогикалық бағыттағы магистратурада БП циклінің көлемі кемінде 17 кредитті құрайды, оның ішінде кемінде 3 кредиті міндетті компонентке тиесілі;

2) салалық бағыттағы магистратурада (оқу мерзімі 1 жылдық) БП циклінің көлемі кемінде 7 кредитті құрайды, оның кемінде 1 кредиті міндетті компонентке тиесілі;

3) салалық бағыттағы магистратурада (оқу мерзімі 1,5 жылдық) БП циклінің көлемі кемінде 14 кредитті құрайды, оның ішінде кемінде 3 кредиті міндетті компонентке тиесілі.

21. Ғылыми және педагогикалық бағыттағы магистратурада бейіндеуші пәндер циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарының жалпы көлемінің 52%-ын құрайды, оның ішінде 9%-ы міндетті компонент пәндеріне және 91%-ы таңдау компоненті пәндеріне тиесілі.

Бейіндік бағыттағы магистратурада бейіндеуші пәндер циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарының жалпы көлемінің 56%-ын (оқу мерзімі 1 жыл) және 72%-ын (оқу мерзімі 1,5 жыл) құрайды, оның ішінде 10% және 12% міндетті компонент пәндеріне, ал 90% және 88% тиісінше таңдау компоненті пәндеріне тиесілі.

ӘАОО-да бейіндеуші пәндер (БП) циклінің көлемі магистратурада үлгілік оқу жоспары пәндерінің жалпы көлемі кемінде 60% болады, олардың 10%-нан аспайтыны міндетті компонент пәндеріне және кемінде 90% жоғары оқу орны компонентіне бөлінеді, бұл ретте:

1) ғылыми-педагогикалық бағыттағы магистратурада БП циклінің көлемі кемінде 25 кредитті құрайды, оның ішінде кемінде 2 кредиті міндетті компонентке тиесілі;

2) салалық бағыттағы магистратурада (оқу мерзімі 1 жылдық) БП циклінің көлемі кемінде 11 кредитті құрайды, оның ішінде кемінде 1 кредиті міндетті компонентке тиесілі;

3) салалық бағыттағы магистратурада (оқу мерзімі 1,5 жылдық) БП циклінің көлемі кемінде 22 кредитті құрайды, оның ішінде кемінде 2 кредиті міндетті компонентке тиесілі.

22. Міндетті компонент пәндерінің тізбесі үлгілік оқу жоспарымен айқындалады. Міндетті компонент пәндерінің көлемін қысқартуға жол берілмейді.

23. Таңдау компоненті пәндерінің тізбесін жоғары оқу орны өзі анықтайды. Бұл ретте жұмыс берушілердің талаптары мен еңбек нарығының сұранысы ескеріледі.

ӘАОО-да жоғары оқу орны компонентінің пәндер тізбесін ӘАОО өз бетінше айқындайды. Оқудың қосымша түрлері міндетті компоненттен және жоғары оқу орны компонентінен тұрады. Міндетті компоненттің көлемі кемінде 13 кредитті құрайды және кемінде 6 кредиттен тұратын кәсіби практикадан, кемінде 7 кредиттен тұратын магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысынан тұрады. Оқудың қосымша түрлерінің жоғары оқу орны компонентіне әскери тағылымдама және/немесе оқудың басқа да түрлері қосылады.

24. Ғылыми және педагогикалық бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны осы стандартқа 1-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

ӘАОО-да ғылыми және педагогикалық бағыт бойынша магистратураның білім беру бағдарламаларының мазмұны осы стандартқа 2-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

25. Бейіндік бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны осы стандартқа 3-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

ӘАОО-да салалық бағыт бойынша магистратураның білім беру бағдарламаларының мазмұны осы Стандартқа 4-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

26. Бейіндік магистратураны бітірген магистрант педагогикалық қызметке кәсіптік педагогикалық бейіндегі бағдарламаларды қосымша меңгеріп, негізгі дипломға қосымша тиісті куәлік берілгеннен кейін ғана жіберіледі.

27. Бейіндік магистратураны бітірген тұлғалар үшін педагогикалық бейіндегі білім беру бағдарламасының мазмұны, ӘАОО-ны қоспағанда осы стандартқа 5-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

28. Магистратурада оқыту мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерінде жүзеге асырылады. Оқу тілін магистранттың өзі таңдайды.

Үш тілде білім беру бағдарламаларын енгізуші ӘАОО-лар үш тілде: қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде білім беруді жүзеге асырады. Екі тілде білім беру бағдарламаларын енгізуші ӘАОО-лар екі тілде: қазақ және орыс тілдерінде білім беруді жүзеге асырады. Сонымен бірге түрлі тілдерде берілетін пәндердің пайыздық арақатынасын ӘАОО анықтайды.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

29. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мақсаты жоғары рухани және өнегелі қасиет иесі болатын тұлғаның дамуында перспективаларын ескере отырып еліміздің бәсекеге қабілетті, жоғары білікті, өзіндік ойлау қабілетті және қоғамның прогрессивті техникалық, ғылыми, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуын қамтамасыз ететін жоғары білікті кадрларды дамыту және даярлау болып табылады.

ӘАОО-да өз бетінше ойлауға, басқаруға және елдің қорғаныс және ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, құқық қорғау қызметін жүзеге асыруға қабілетті, моральдық-адамгершілік қасиеті жоғары, жоғары білікті кадрларды даярлау жоғары білімнен кейінгі білім берудің мақсаты болып табылады.

30. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру мазмұнында айқындалған негізгі құндылықтар:

1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;

2) құрмет;

3) ынтымақтастық;

4) ашықтық.

31. Бейіндік магистратураны бiтiрушiлердің негізгі құзыреттіліктеріне қойылатын талаптар:

оның:

1) мынадай:

ғылыми танымның дамуындағы қазiргi үрдістер туралы;

жаратылыстану (әлеуметтік, гуманитарлық, экономикалық) ғылымдарының әдіснамалық және философиялық өзекті проблемалары туралы;

жаһандану процестерінің қарама-қайшылықтары мен әлеуметтiк-экономикалық салдары туралы;

әлемдік бизнес әріптестiктің экономикалық, саяси, құқықтық, мәдени және технологиялық ортасының қазiргi жай-күйі туралы;

кәсiпорынды стратегиялық басқаруды ұйымдастыру, инновациялық менеджмент, көшбасшылық теориялары туралы;

кәсiпорынның жұмыс істеуінің негiзгi қаржылық-шаруашылық проблемалары туралы түсінігі болуы тиіс;

2) мыналарды:

ғылыми танымның әдiснамасын;

экономика құрылымын өзгертетін негiзгi қозғаушы күштерді;

инвестициялық ынтымақтастықтың ерекшелiктері мен қағидаларын;

ғылыми зерттеулер мен практикалық қызметті жүзеге асыруға мүмкiндiк беретін кемінде бір шет тiлiн кәсiптік деңгейде білуі қажет;

3) мыналарды:

кәсiптік қызметте танымның ғылыми әдiстерiн қолдана білуі;

процестер мен құбылыстарды зерттеудiң қолданыстағы тұжырымдамаларын, теориясы мен тәсілдерін сын-көзбен талдай білуі;

әртүрлi пәндер бойынша меңгерген бiлiмді интеграциялауы, оларды жаңа белгісіз жағдайларда талдамалық және басқарушылық мәселелерді шешуде қолдана білуі;

кәсiпорынның шаруашылық жұмысына микроэкономикалық талдау жүргiзе алуы және оның нәтижелерiн кәсiпорынды басқаруда қолдана білуі;

маркетинг пен менеджменттi ұйымдастыруға жаңа тәсілдерді практикада қолдана алуы;

кәсiпорынның (фирманың) шаруашылық жұмысын ұйымдастыру мен басқарудағы қиын және қалыптан тыс жағдайларда шешiм қабылдай білуі;

экономикалық қатынастарды реттеудегi Қазақстан Республикасының заңнамалық нормаларын практикада қолдана білуі;

жаңа проблемалар мен жағдайларды шешуде креативтi ойлауы және шығармашылықпен қарауы;

ақпараттық-талдамалық және ақпараттық-библиографиялық жұмысты қазiргi ақпараттық технологияларды қолданып жүргізуі;

диссертация, мақала, есеп, талдамалық жазбалар және т.б. түрінде эксперименталды-зерттеу және талдамалық жұмыс нәтижелерін жалпылай білуі тиіс;

4) мынадай:

қалыпты ғылыми және кәсiптік міндеттерді шешу;

ұйымдар мен кәсiпорындардың экономикалық қызметiн ұйымдастыруда және басқаруда ғылыми талдау және практикалық проблемаларды шешу;

менеджмент және маркетинг саласында проблемаларды зерттеу және алынған нәтижелерді кәсiпорынды басқару әдiстерiн жетiлдiру үшiн қолдану;

кәсiптік қарым-қатынас және мәдениетаралық байланыс;

шешендік өнер, өз ойын ауызша және жазбаша түрде дұрыс және логикалық ресiмдеу;

күнделiктi кәсiптік қызметте және докторантурада білімін жалғастыру үшін қажет бiлiмін кеңейту және тереңдету;

кәсiптік қызмет саласында ақпараттық және компьютерлік технологияларды пайдалану дағдыларының болуы тиіс;

5) мынадай:

мамандық бойынша зерттеу әдіснамасы саласында;

қазiргi әлемдiк экономика проблемалары және әлемдік шаруашылық процестердегі ұлттық экономикалардың қатысуы саласында;

кәсiпорын қызметiн ұйымдастыру мен басқаруда;

әртүрлi ұйымдармен, оның ішінде мемлекеттiк қызмет органдарымен өндiрiстiк байланыстарды жүзеге асыруда;

бiлiмнің үнемі жаңаруын қамтамасыз ету, кәсiптік дағдыны және біліктілікті тереңдету тәсілдерінде құзыретті болуы қажет.

ӘАОО-да салалық магистратураны бітірушілердің басты құзыреттеріне талаптар кәсіби құзыреттермен (біліктілік сипаттамаларымен, біліктілік талаптарымен) анықталады.

32. Ғылыми және педагогикалық магистратура бiтiрушiлерінің негізгі құзыреттіліктеріне қойылатын талаптар:

оның:

1) мынадай:

қоғамдық өмiрдегi ғылым және бiлiмнiң рөлі туралы;

ғылыми танымның дамуындағы қазiргi үрдістер туралы;

жоғары мектеп оқытушысының кәсiби құзыреттілігі туралы;

жаһандану процестерінің қарама-қайшылықтары мен әлеуметтiк-экономикалық салдары туралы түсінігі болуы керек;

2) мыналарды:

ғылыми танымның әдiснамасын;

ғылыми қызметті ұйымдастырудың қағидаттары мен құрылымын;

оқыту процесінде студенттердің танымдық қызметінің психологиясын;

оқыту тиімділігі мен сапасын арттырудың психологиялық әдістері мен құралдарын білуі тиіс;

3) мыналарды :

алған білімін ғылыми зерттеулер контекстiнде идеяларды қолдану немесе өзіндік дамыту үшiн қолдана білуі;

процестер мен құбылыстарды зерттеудiң қолданыстағы тұжырымдамаларын, теориясы мен тәсілдерін сын-көзбен талдай алуы;

әртүрлі пәндер аясында алған білімін жаңа таныс емес жағдайларда зерттеу міндеттерін шешу үшін интеграциялауы;

бiлiмді интеграциялау жолымен, толық емес немесе шектеулі ақпараттар негiзiнде тұжырымдама жасап, шешiм қабылдай алуы;

жоғары мектеп педагогикасы мен психологиясынан алған бiлiмін өз педагогикалық қызметiнде қолдана білуі;

оқытудың интерактивті әдiстерін қолдана білуі;

жаңа проблемалар мен жағдайларды шешуде креативтi ойлауы және шығармашылықпен қарауы;

ғылыми зерттеулер жүргізуге және жоғары оқу орнында арнайы пәндер бойынша сабақ жүргізуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретіндей кәсіптік деңгейде шет тілін еркін меңгеруі;

диссертация, ғылыми мақала, есеп, талдамалық жазбалар және т.б. түрінде ғылыми-зерттеу және талдамалық жұмыс нәтижелерін жалпылай білуі тиіс.

4) мынадай:

ғылыми-зерттеу әрекеттері, қалыпты ғылыми мәселелерді шешу;

кредиттік оқыту технологиясы бойынша білім беру және педагогикалық қызметті жүзеге асыру;

кәсiптік пәндердi оқыту әдiстемесі;

білім беру процесінде қазiргi ақпараттық технологияларды қолдану;

кәсiптік қарым-қатынас және мәдениетаралық байланыс;

шешендік өнер, өз ойын ауызша және жазбаша түрде дұрыс және логикалық тұрғыдан ресiмдеу;

күнделiктi кәсiптік қызметте және докторантурада білімін жалғастыру үшін бiлiмін кеңейту және тереңдету дағдысының болуы қажет;

5) мына:

ғылыми зерттеулердің әдіснамасы саласында;

жоғары оқу орындарындағы ғылыми және ғылыми-педагогикалық қызмет саласында;

қазiргi бiлiм беру технологияларына қатысты мәселелерде;

кәсiптік салада ғылыми жобалар мен зерттеулерді орындауда;

бiлiмдi үнемі жаңартуды, кәсiптік дағдылар мен білікті кеңейтуді қамтамасыз ету тәсілдерінде құзыретті болуы тиіс.

33. Магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысына қойылатын талаптар:

ғылыми және педагогикалық магистратурадағы ғылыми-зерттеу жұмысы:

1) магистрлік диссертация қорғалатын мамандықтың негізгі проблемасына сәйкес келуі;

2) өзекті болып, ғылыми жаңалықты және практикалық маңызды қамтамасыз ету;

3) ғылым мен практиканың қазіргі теориялық, әдістемелік және технологиялық жетістіктеріне негізделуі;

4) ғылыми зерттеулердің қазіргі әдістерін қолдана отырып орындау;

5) негізгі қорғалатын ережелер бойынша ғылыми-зерттеу (әдістемелік, практикалық) бөлімдерінің болуы;

6) тиісті білім саласында алдыңғы қатарлы халықаралық тәжірибеге енгізу.

34. Магистранттың экспериментті-зерттеу жұмысына қойылатын талаптар:

бейіндік магистратурадағы эксперименттік-зерттеу жұмысы:

1) магистрлік диссертация (магистрлік жоба) қорғалатын мамандықтың негізгі проблемасына сәйкес келуі;

2) ғылым мен практиканың қазіргі теориялық, әдістемелік және технологиялық жетістіктеріне негізделуі;

3) ақпараттық технологияның қазіргі әдістерін қолдана отырып орындау;

4) негізгі қорғалатын ережелер бойынша экспериментті-зерттеу (әдістемелік, практикалық) бөлімдерінің болуы.

35. Магистратура мамандықтары шеңберінде жоғары оқу орындары Ұлттық біліктілік шегіне, кәсіптік стандарттарға сәйкес және Дублин дескрипторларымен және Еуропалық біліктілік шегімен келісілген білім беру бағдарламаларын өз бетінше әзірлейді.

магистратураны мамандандыру аясында ӘАОО-да кәсіби құзыреттерге сәйкес (біліктілік сипаттамаларына, біліктілік талаптарына) түрлі білім беру бағдарламаларын ӘАОО дербес әзірлейді.

Білім беру бағдарламалары оқыту нәтижесіне бағдарлануы тиіс.

36. Магистратураның білім беру бағдарламалары модульді оқудың қағидаттары негізінде құрылымданады.

Магистратураның білім беру бағдарламасының құрылымы білім беру мазмұнын айқындайтын оқу және ғылыми жұмыстардың түрлерінен тұрады.

37. Магистратураның білім беру бағдарламасында:

1) базалық және бейіндеуші пәндер циклдерін меңгеруді қамтитын теориялық оқыту;

2) магистранттардың практикалық даярлығы: практика, кәсіптік тағылымдама түрлері;

3) ғылыми және педагогикалық магистратура үшін магистрлік жоспардың орындалуын қамтитын ғылыми-зерттеу жұмысы;

4) бейіндік магистратура үшін магистрлік жоспардың орындалуын қамтитын эксперимент-зерттеу жұмысы;

5) аралық және қорытынды аттестаттау қамтылады.

38. Білім беру бағдарламалары мамандық пен пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің негізінде іске асырылады. Мамандық пен пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің нысаны, құрылымы және әзірлеу тәртібін білім беру ұйымы өзі айқындалады.

ӘАОО-да білім беру бағдарламаларын іске асыру пәндердің оқу-әдістемелік кешендері негізінде жүзеге асырылады. Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін әзірлеу нысаны, құрылымы мен тәртібін ӘАОО дербес айқындалады.

39. Барлық жұмыс түрлерінің еңбек сыйымдылығын есептеу меңгерілген материалдың көлемі бойынша жүзеге асады және оқудың нақты нәтижесіне жетуге қажетті магистранттар мен оқытушылардың еңбек шығындарының өлшем бірлігі болып табылатын кредиттермен өлшенеді.

Бұл ретте алдыңғы білім деңгейлерінде игерілген кредиттерді ескеретін жинақтаушы кредиттік жүйе қолданылады.

40. Білім беру қызметін ұйымдастыру оқу процесін, білім беру мазмұнын жоспарлау, оқу сабақтарын жүргізу тәсілдерін, магистранттың өзіндік жұмысын, олардың оқу жетістіктерін қорытынды бақылау нысандарын таңдау арқылы жүзеге асады.

41. Білім беру мазмұнының құрылымы білім берудің есептеу-өлшегіш құралдары: оқу жоспары мен бағдарламаларына, оқу жүктемесінің көлеміне, академиялық кезеңдер ұзақтығына, академиялық сабақ түрлеріне, оқу материалының көлеміне қойылатын талаптарға сәйкес анықталады.

42. Білім беру қызметін жоспарлау мен ұйымдастыру оқу жоспарының негізінде жүзеге асырылады.

Оқу жоспарлары үлгілік (ҮОЖ), жеке (ЖОЖ) және жұмыстық (ОЖЖ) болып бөлінеді.

ӘАОО-да оқу жоспарлары үлгілік (ҮОЖ) және жұмыс (ЖОЖ) жоспары болып бөлінеді.

43. ҮОЖ осы стандарт негізінде магистратураның нақты мамандықтары бойынша әзірленеді және оны білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

ӘАОО-да ҮОЖ осы стандарттың негізінде магистратураның нақты мамандықтары бойынша әзірленеді және білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша тиісті уәкілетті орган бекітеді.

ҮОЖ-да міндетті компоненттің әрбір оқу пәнінің еңбек сыйымдылығы және әрбір оқу қызметінің түрі (практика, МҒЗЖ (МЭЗЖ), кешендi емтихан, магистрлік диссертацияны жазу және қорғау) кредитпен айқындалады, ал оқу пәндерінің әр циклі бойынша таңдау компоненті кредиттердің жалпы санымен көрсетіледі.

ӘАОО-да міндетті компоненттің және оқу қызметі әрбір түрінің әрбір оқу пәнінің көлемділігі (практиканың, МҒЗЖ (МЭЗЖ), кешенді емтиханын, кредиттердегі магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау ҮОЖ-да айқындалады, ал жоғары оқу орны компонентін оқу пәндерінің әрбір циклі бойынша кредиттердің жалпы санын көрсетеді

44. ҮОЖ-ға қосымша жыл сайын жоғары оқу орны таңдау компонентіндегі барлық пәндердің жүйеленген, ӘАОО-ны қоспағанда аннотацияланған тізбесі болып табылатын элективті пәндер каталогын (ЭПК) жасайды.

ЭПК-де әр оқу пәнінің пререквизиттері мен постреквизиттері көрсетіледі. ЭПК магистранттарға элективті оқу пәндерін баламалы таңдау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

45. Мамандық бойынша ҮОЖ мен ЭПК негізінде магистрант эдвайзердің көмегімен ӘАОО-ны қоспағанда ЖОЖ құрады. ЖОЖ әрбір магистранттың жеке білім алу траекториясын анықтайды.

ЖОЖ-ға ҮОЖ-дан міндетті компонент пәндері мен оқу әрекетінің түрлері (практикалар, МҒЗЖ (МЭЗЖ), кешенді емтихан, магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау) және ЭПК-дан таңдау компоненті пәндері кіреді.

ӘАОО-да магистранттың білім беру траекториясы ЖОЖ және магистранттың жеке жұмыс жоспарымен анықталады.

46. ОЖЖ оқу жылына мамандықтардың ҮОЖ-ы мен магистранттардың ЖОЖ-ы негізінде жасалады және оны Ғылыми кеңестің шешімі негізінде білім беру ұйымының басшысы бекітеді.

ОЖЖ-да оқу жылында оқытылатын пәндер тізбесі және олардың кредитпен санағандағы еңбексыйымдылығы, оқытылу реті, оқу сабақтарының түрлері, бақылау нысандары, сондай-ақ оқу қызметінің басқа да түрлері (практикалар, МҒЗЖ (МЭЗЖ), кешенді емтихан, магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау) айқындалады.

ӘАОО-да ЖОЖ мамандықтың ҮОЖ негізінде оқудың жалпы мерзіміне әзірленеді және білім беру мекемесінің басшысы бекітеді. ЖОЖ-да пәндердің тізбесі және олардың кредиттегі еңбек көлемі, зерттеу тәртібі, оқу сабақтарының түрлері және бақылау түрлері, сондай-ақ оқу қызметінің басқа да түрлері (практика, МҒЗЖ (МЭЗЖ), тағылымдама, кешенді емтихан, магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау және т.б.) айқындалады. ЖОЖ оқытушының сабақ кестесін және оқу жұмысының еңбек көлемін есептеуін жүргізу үшін негіз болып табылады.

47. ЭПК, ЖОЖ және ОЖЖ-ның нысанын, құрылымын, әзірлеу және бекіту ретін жоғары оқу орны өзі айқындалады.

ӘАОО-да ЖОЖ-ны әзірлеу және бекіту нысаны, құрылымы мен тәртібін ӘАОО дербес айқындайды.

48. Барлық оқу пәндерінің мазмұны оқу бағдарламаларымен айқындалады.

49. Үлгілік оқу бағдарламалары (ҮОБ) міндетті компонент пәндері бойынша әзірленеді және оларды білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

ӘАОО-да ҮОЖ міндетті компонент пәндері бойынша әзірленеді және оларды тиісті мемлекеттік уәкілетті орган бекітеді.

50. Жұмыс оқу бағдарламалары (силлабустар) оқу жоспарының барлық пәндері бойынша әзірленеді және оларды жоғары оқу орны бекітеді. Бұл ретте, оларды әзірлеу міндетті компонент пәндері бойынша үлгілік оқу бағдарламалары негізінде жүзеге асырылады, ал таңдау компонентінің пәндері бойынша жоғары оқу орны өзі әзірлейді. Жұмыс оқу бағдарламалары мен силлабустардың нысанын, құрылымын, әзірлеу және бекіту тәртібін жоғары оқу орнының өзі айқындайды.

51. Магистрант ғылыми жетекшінің басшылығымен жасалатын жеке жұмыс жоспары негізінде оқиды.

52. Магистранттың жеке жұмыс жоспары оқудың толық кезеңіне жасалады және мынадай бөлімдерден тұрады:

1) ЖОЖ (қажет болған жағдайда жыл сайын нақтыланады);

2) ғылыми-зерттеу/эксперименттік-зерттеу жұмысы (тақырыбы, зерттеу бағыты, мерзімі және есеп беру нысаны);

3) практика (бағдарламасы, базасы, мерзімі және есеп беру нысаны);

4) негіздемесі мен құрылымы көрсетілген магистрлік диссертация тақырыбы;

5) магистрлік диссертацияны (магистрлік жоба) орындау жоспары;

6) ғылыми жарияланымдар мен тағылымдамалардан өту жоспары.

ӘАОО-да магистранттың жеке жұмыс жоспары оқудың жалпы кезеңіне жасалады және мынадай тараулардан тұрады:

1) ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмысы (зерттеудің тақырыбы, бағыты, есептілік мерзімі және түрі);

2) практика, тағылымдама (бағдарлама, база, есептілік мерзімі және түрі);

3) негіздемесі және құрылымы бар магистрлік диссертацияның тақырыбы;

4) магистрлік диссертацияны орындау жоспары;

5) ғылыми жарияланымдардың жоспары, ғылыми-практикалық конференцияларға қатысу (ғылыми-теориялық конференцияларға) және т.б.

53. Магистратурадағы оқу сабақтары инновациялық технологиялар мен оқытудың интерактивті әдістерін қолдана отырып жүргізілуі тиіс.

54. Оқу процесін жоспарлау кезінде жоғары оқу орны білім беру бағдарламасы компоненттерін бөлу нормаларын осы стандартқа 6-қосымшаға (ғылыми және педагогикалық бағыттар үшін) және 8, 10-қосымшаларға (бейіндік магистратура үшін) сәйкес басшылыққа алады.

ӘАОО-да оқу процесін жоспарлау барысында ӘАОО осы Стандартқа 7-қосымшаға (ғылыми және педагогикалық бағыт үшін) және 9 және 11-қосымшаға (бейінді магистратура үшін) сәйкес магистратураның білім беру бағдарламаларының компоненттерін бөлу нормаларын басшылыққа алады.

55. Магистратураның білім беру бағдарламасын меңгерген және магистрлік диссертациясын көпшілік алдында қорғаған тұлғаға нормативтік оқу мерзімі кемінде 1-2 жыл болатын тиісті мамандық бойынша "магистр" дәрежесі беріледі.

ӘАОО-да магистратураның білім беру бағдарламаларын меңгерген және магистрлік диссертацияны көпшілік алдында қорғаған тұлғаға тиісті мамандық бойынша және/немесе нормативтік оқу мерзімі кемінде 1-2 жыл болатын біліктілікті бере отырып, "магистр" дәрежесі беріледі.

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

56. Магистранттың оқу жүктемесінің көлемі оның оқу жылы ішінде әр пән немесе оқу жұмысының түрі бойынша игеретін кредит санымен өлшенеді.

57. ПОҚ оқу жүктемесін жоспарлау кредитпен немесе аудиториялық оқу сабақтарын кесте бойынша немесе оқу жұмысының басқа түрлері үшін жеке бекітілген график бойынша оқытушының магистранттармен байланыс жұмысының уақытын білдіретін академиялық сағаттармен жүзеге асырылады.

Студиялық және зертханалық сабақтардан өзге аудиториялық жұмыстың бір академиялық сағаты 50 минутқа тең. Студиялық сабақтар үшін бір академиялық сағат 75 минутқа және зертханалық сабақтар үшін 100 минутқа тең.

Магистрант практикасының барлық түрлерінің, ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысының және қорытынды аттестаттаудың бір академиялық сағаты 50 минутқа тең.

58. Оқу жұмысының көлемін жоспарлау кезінде бір кредит:

1) семестр түріндегі академиялық кезең бойындағы магистранттың аудиториялық жұмысының;

2) кәсiби практика кезеңіндегі магистранттың оқытушымен жұмысының;

3) ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы кезеңіндегі магистранттың оқытушымен жұмысының;

4) магистранттың магистрлiк диссертацияны жазу және қорғау бойынша жұмысының;

5) магистранттың кешенді емтиханға дайындық және оны тапсыру кезіндегі жұмысының 15 академиялық сағатына тең екенін ескеру қажет

59. Магистранттардың оқу жүктемесі академиялық сағаттардың ұзақтығымен және оқу жұмыстарының түрлері үшін академиялық сағатпен ілесе жүретін оқу сағаттарының көлемдерімен (50 минуттық байланыс сағаттары) айқындалады.

60. Аудиториялық жұмыстың бір сағаты 50, 75 немесе 100 минутқа тең болуы мүмкін. Магистранттардың аудиториялық жұмысының академиялық сағаттары тиісті МӨЖ сағаттарымен толығады, осылайша бір кредитке магистранттың семестр түріндегі академиялық кезеңінің бір аптасындағы жиынтық оқу жүктемесі 3 сағатқа тең болады.

61. Практиканың әр академиялық сағаты магистранттың қосымша жұмысының тиісті оқу сағаттарымен (50 минуттан) толықтырылады: педагогикалық практика үшін – 1 сағат, өндірістік практика үшін – 4 сағат және зерттеу практикасы үшін – 7 сағат.

62. Магистранттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысының, магистранттың магистрлiк диссертацияны орындауын қоса алғанда, әрбiр академиялық сағаты 7 сағаттық МӨЖ-бен толықтырылады.

63. Магистрантты қорытынды аттестаттаудың әр академиялық сағаты магистрлік диссертацияны жазу және қорғау немесе кешенді емтиханға дайындық және оны тапсыру бойынша магистранттың оқытушымен байланыс жұмысының бір сағаты (50 минут) болып табылады. Магистрантты қорытынды аттестаттаудың әр академиялық сағаты 6 сағаттық МӨЖ-бен қамтамасыз етіледі.

64. Кредиттік оқыту технологиясында магистранттардың өздігінен орындайтын жұмысының көлемі артады, ол екі түрге бөлінеді: оқытушының жетекшілігімен жүргізілетін магистранттың өзіндік жұмысы (ОМӨЖ) және магистранттың өзі орындайтын жұмысы (МӨЖ).

65. Оқытушының жетекшілігімен жүргізілетін магистранттың өзіндік жұмысы жеке график бойынша оқытушымен байланыста орындалатын магистранттың аудиториядан тыс жұмыс түрі болып табылады және жалпы оқу кестесіне енбейді. ОМӨЖ барысында оқу бағдарламасындағы анағұрлым қиын сұрақтар, үй тапсырмалары, курстық жобалар (жұмыстар) бойынша консультациялар өткізіледі, МӨЖ тапсырмаларының орындалуына бақылау жүргізіледі.

ӘАОО-да магистранттың дербес жұмысы оқытушының басшылығымен, оның ішінде аудиториялық сабақтар түрінде жүргізіледі.

66. ОМӨЖ бен МӨЖ-дің өзіндік жұмыстың жалпы көлеміндегі арақатынасын жоғары оқу орны өзі айқындайды.

67. Дәріс пен практикалық (семинар) сабақтар кезіндегі магистранттың оқытушымен жұмысының байланыс сағаттары жиынтығында әр байланыс сағаты 2 сағат МӨЖ-бен қамтамасыз етіледі.

68. Студиялық және зертханалық сабақтар, магистранттың ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмыстары, қорытынды аттестаттау сияқты оқу жұмысының түрлері үшін ОМӨЖ сағаттарын жоспарлау қажеттілігін және оның көлемін жоғары оқу орны өзі белгілейді (мысалы, магистрлік диссертацияны орындау барысын бақылау үшін).

69. Оқу жылы академиялық кезеңдерден, аралық аттестаттау кезеңінен, практикалардан, тағылымдамалардан демалыстардан, магистранттың ғылыми-зерттеу/эксперименттік-зерттеу жұмысынан және соңғы курста қорытынды аттестаттаудан тұрады.

70. Академиялық кезең ұзақтығы 15 апта болатын семестрден немесе ұзақтығы 10 апта болатын триместрден немесе ұзақтығы 7-8 апта болатын тоқсаннан тұрады.

ӘАОО-да академиялық кезеңді академиялық күнтізбе және ЖОЖ айқындайды. ӘАОО академиялық кезеңнің, оны ұйымдастырудың құрама түрін қосқанда оның нысанын дербес анықтайды.

71. Әр академиялық кезеңнен кейінгі аралық аттестаттаудың ұзақтығы кемінде 2 аптаны құрайды.

ӘАОО-да аралық аттестаттаудың ұзақтығы әрбір академиялық кезеңнен кейін кемінде 1 аптаны құрайды.

72. Аралық аттестаттау кезеңінде барлық оқытылған пәндер бойынша қорытынды бақылау жүргізіледі және ағымдағы үлгерім бағаларын (ағымдағы және межелік бақылаулар бойынша бағалардың арифметикалық ортасы) ескере отырып, пәндердің қорытынды бағалары шығарылады.

ӘАОО-да аралық аттестаттау кезеңінде жүргізілген барлық пәндер бойынша қорытынды аттестаттау жүргізіледі және ағымдағы және межелік бақылау нәтижелері бойынша ағымдағы үлгерім бағаларын ескере отырып пәндер бойынша қорытынды баға шығарылады. Пән бойынша қорытынды бағада ағымдағы үлгерімнің баға үлесі 60% кемінде, ал қорытынды бақылау бағасының үлесі 40%-дан аспайды.

73. Оқу жылы ішіндегі демалыс ұзақтығы соңғы курсты қоспағанда, курстарда 7 аптадан кем болмауы тиіс.

ӘАОО-да каникул ұзақтығы оқу жылы бойында бітіру курсын қоспағанда кемінде 6 аптаны құрайды.

74. Магистранттардың кәсіби практикасы бекітілген академиялық күнтізбе мен магистранттың жеке жұмыс жоспарына сәйкес осы стандартпен және мамандық бойынша ҮОЖ-бен белгіленген көлемде жүргізіледі.

75. Практикалардың ұзақтығы магистранттың практика кезіндегі 30 сағатқа тең апта бойғы (5 күндік жұмыс аптасы кезінде күніне 6 сағат) нормативтік жұмыс уақытын есепке ала отырып, аптамен анықталады. Апта санын шығару үшін практиканың кредитпен есептелген көлемін тиісті практика түрінің байланыс сағатымен есептелген еңбек сыйымдылығына көбейту керек және оны магистранттың апта бойғы жұмысының ұзақтығына, яғни 30 сағатқа бөлу керек.

Практиканың 1 кредитінің еңбек сыйымдылығы педагогикалық практика үшін 30 сағатты (50 минуттан), өндірістік практика, тағылымдама үшін 75 сағатты (50 минуттан), зерттеу практикасы үшін 120 сағатты (50 минуттан) құрайды. 1 кредитке сәйкес келетін практиканың ұзақтығы аптамен есептегенде педагогикалық практика үшін 1 аптаны, өндірістік практика үшін 2,5 аптаны, зерттеу практикасы үшін 4 аптаны құрайды.

76. Магистранттарды қорытынды аттестаттау және МҒЗЖ, МЭЗЖ аптамен жоспарлау 54 сағатқа тең магистранттардың апта бойғы жұмысының нормативтік уақытына (6 күндік жұмыс аптасы кезінде МӨЖ-ді қоса есептегенде күніне 9 сағат) сүйене отырып айқындалады.

МҒЗЖ, МЭЗЖ бір кредитіне магистрант жұмысының 120 (15х8) сағаты, яғни 2,2 апта сәйкес келеді.

Қорытынды аттестаттаудың бір кредитіне 105 (15х7) сағат, яғни 2 апта сәйкес келеді, оның ішінде 15 байланыс сағаты магистранттың оқытушымен жұмысына, 90 сағаты МӨЖ-ге бөлінеді.

Кешенді емтиханға дайындалуға және тапсыруға 1 кредит, яғни 2 апта бөлінеді.

Магистрлік диссертацияны ресімдеуге және қорғауға 3 кредит, яғни тиісінше 6 апта беріледі. Магистрлік диссертацияны орындау процесінің өзі алдын ала магистранттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы барысында жүргізіледі.

ӘАОО-да магистрлік диссертацияны ресімдеуге және қорғауға кемінде 2 кредит, яғни тиісінше 4 аптадан кем емес, магистрлікті ресімдеуге және қорғауға кемінде 1 кредит беріледі, яғни тиісінше кемінде 2 апта беріледі.

77. Бітіруші курсты қоспағанда, магистранттардың қосымша оқу қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін, оқу жоспарларындағы академиялық айырмашылықты немесе академиялық қарызды жою үшін, игерген кредиттерін өз жоғары оқу орнында міндетті түрде қайта тапсыра отырып басқа жоғары оқу орнында оқу пәндерін оқып-үйрену үшін, үлгерімнің орташа балын (GPA) көтеру үшін ұзақтығы кемінде 6 апта жазғы семестр енгізілуі мүмкін.

Бұл ретте академиялық берешекті немесе оқу жоспарларындағы айырмашылықты жою және қосымша оқу ақылы негізде жүзеге асырылады.

ӘАОО-да магистранттардың қосымша оқу қажеттілігін қанағаттандыру, академиялық қарызын немесе оқу жоспарларындағы айырмашылықты жою, басқа жоғары оқу орнындағы оқу пәндерін зерделеу, үлгерімнің орташа балын арттыру үшін ұзақтығы кемінде 2 апта жазғы семестрді (бітіруші курсты қоспағанда) енгізуге рұқсат етіледі.

78. Магистрлер даярлау бойынша білім беру процесінің аяқталуының негізгі өлшемі:

1) ғылыми және педагогикалық дайындық бойынша кемінде 59 кредитті, оның ішінде теориялық оқытудың кемінде 42 кредитін, практиканың кемінде 6 кредитін, ғылыми-зерттеу жұмысының кемінде 7 кредитін игеруі;

2) бейіндік дайындық бойынша – кемінде 28 кредитті (оқу мерзімі – 1 жыл) және кемінде 48 кредитті (оқу мерзімі – 1,5 жыл), оның ішінде теориялық оқытудың тиісінше кемінде 18 және 36 кредитін, практиканың тиісінше кемінде 2 және 4 кредитін, эксперименталды-зерттеу жұмысының тиісінше кемінде 4 және 4 кредитін игеруі болып табылады.

Магистратураның білім беру бағдарламасын мерзімінен бұрын меңгеріп, оған қойылатын талаптарды орындаған жағдайларда магистрантқа оқу мерзіміне қарамастан "магистр" дәрежесі беріледі.

79. Бейіндік магистратураны бітірген магистрант педагогикалық бейіннің бағдарламаларын қосымша меңгерген жағдайда докторантураға рұқсат етіледі.

ӘАОО-да магистр тиісті деңгейдің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ӘАОО-ға оқуға қабылдау қағидаларына сәйкес докторантураға рұқсат етіледі.

80. Магистратураның білім беру бағдарламасы теориялық оқудың толық курсын меңгерген, бірақ ғылыми-зерттеу компонентін орындамаған магистрантқа келесі оқу жылында ақылы негізде ғылыми-зерттеу компонентінің кредиттерін қайта игеруге және диссертацияны қорғауға мүмкіндік беріледі.

ӘАОО-да магистратураның білім беру бағдарламаларының теориялық оқудың толық курсын меңгерген, бірақ ғылыми-зерттеу компонентін орындамаған магистрантқа ғылыми-зерттеу компоненттерінің кредиттерін қайта игеру және магистрлік диссертацияны қорғау тәртібін тиісті мемлекеттік органдар айқындайды.

81. Магистратураның білім беру бағдарламасы теориялық оқытуының толық курсын меңгерген, бірақ белгіленген мерзімде магистрлік диссертациясын қорғамаған магистрантқа магистратурада оқу мерзімі ақылы негізде ұзартылады.

ӘАОО-да магистратураның білім беру бағдарламаларының теориялық оқудың толық курсын меңгерген, бірақ магистрлік диссертацияны белгіленген мерзімде қорғамаған магистрантқа тиісті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен келесі оқу жылы магистрлік диссертацияны қорғауға мүмкіндік беріледі.

82. Жоғары оқу орны магистратураның оқу процесін алынған лицензияға сәйкес ұйымдастырады және білім беру қызметін лицензиялау кезінде қойылатын біліктілік талаптарын сақтауы тиіс.

83. Жоғары оқу орны білім беру қызметін тиісті материалдық-техникалық базамен, білікті профессорлар-оқытушылар құрамымен, кітапхана қорымен, Интернет және басқа да ақпараттық қорлармен, қаладан тыс жерлерден келген магистранттарды жатақханамен және басқа да қолдау қызметімен қамтамасыз етеді.

84. Материалдық-техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:

Магистратураның білім беру бағдарламасын іске асыратын жоғары оқу орнында қолданыстағы санитариялық-техникалық нормаларға сәйкес келетін және оқу жоспарында көзделген теориялық және практикалық дайындықтың барлық түрлерін жүргізуді, сондай-ақ магистранттың ғылыми-зерттеу және эксперименттік-зерттеу жұмыстарының нәтижелі орындалуын қамтамасыз ететін материалдық-техникалық базасы (аудиториялық қор, компьютерлік сыныптар, зертханалар, құрал-жабдықпен қамтамасыз ету, қор материалдары) болуы тиіс.

85. Оқу-әдістемелік қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:

1) оқу процесін оқу-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз ету магистранттардың магистратураның білім беру бағдарламасын сапалы меңгеруіне кепілдік беруі тиіс;

2) білім беру бағдарламасын іске асыру халықаралық ақпараттық желілерге, электронды деректер қорларына, кітапхана қорларына, компьютерлік технологияларға, оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттерге еркін қол жеткізу мүмкіндігімен қамтамасыз етілуі тиіс;

3) кітапхана қоры мен электронды және магнитті тасымалдаушылардағы оқу әдебиеттерімен қамтамасыздандыру білім беру қызметін лицензиялау кезінде қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келуі тиіс.

86. Практикаларды ұйымдастыруға қойылатын талаптар:

ғылыми және педагогикалық магистратурадағы білім беру бағдарламасына практиканың екі түрі кіреді:

1) білім беру ұйымдарында өткізілетін педагогикалық практика;

2) диссертацияны орындау орны бойынша өткізілетін зерттеу практикасы.

Педагогикалық практика оқытудың практикалық дағдылары мен әдістемесін қалыптастыру мақсатында өткізіледі.

Педагогикалық практика теориялық оқыту кезеңінде оқу процесінен қол үзбей өткізіледі. Осы ретте магистранттар бакалавриатта сабақ жүргізуге тартылуы мүмкін.

Магистранттың зерттеу практикасы отандық және шетелдік ғылымның жаңа теориялық, әдіснамалық және технологиялық жетістіктерімен, ғылыми зерттеудің, эксперименттік деректерді өңдеу мен интерпретациялаудың қазіргі әдістерімен таныстыру мақсатында жүргізіледі.

Бейіндік магистратураның білім беру бағдарламасы өндірістік практиканы қамтуы тиіс.

Магистранттың өндірістік практикасы оқу процесінде алған теориялық білімін бекіту, оқып жатқан мамандығы бойынша кәсіптік қызмет дағдыларын, құзыреттері мен тәжірибесін жинақтау, сондай-ақ озық тәжірибені игеру мақсатында өткізіледі.

Зерттеу/өндірістік практиканың мазмұны диссертациялық (жобалау) зерттеу тақырыбымен айқындалады.

87. Ғылыми-зерттеу немесе эксперименттік-зерттеу жұмыстарының нәтижесі өтілуіне қарай әрбір академиялық кезеңнің соңында магистранттың есебі түрінде ресімделеді.

МҒЗЖ (МЭЗЖ) шеңберінде магистранттың жеке жұмыс жоспарында инновациялық технологиялармен және өндірістің жаңа түрлерімен танысу үшін ғылыми ұйымдарда және/немесе тиісті қызмет салалары бойынша ұйымдарда міндетті түрде ғылыми тағылымдамадан өту қарастырылады.

88. Магистранттың ғылыми-зерттеу немесе эксприменттік-зерттеу жұмысының ең соңғы қорытындысы магистрлік диссертация (магистрлік жоба) болып табылады.

89. Магистрлік диссертацияның негізгі нәтижелері ең кемі бір жарияланымда және/немесе ғылыми-практикалық конференцияға қатысуында көрінуі тиіс.

ӘАОО-да магистрлік диссертацияның негізгі нәтижелері ұсынылуы қажет:

бейінді магистратураның магистранттары ғылыми журналда немесе ғылыми-практикалық (ғылыми-теориялық) конференцияларда кемінде бір жарияланым;

ғылыми және педагогикалық магистратураның магистранттары ғылыми журналда немесе ғылыми-практикалық (ғылыми-теориялық) конференцияларда кемінде екі жарияланым.

90. Магистрлік диссертацияның (магистрлік жобаның) мазмұны мен ресімделуіне, оның дайындалуы мен қорғалуына қойылатын талаптарды жоғары оқу орны өзі айқындайды.

ӘАОО-да магистрлік диссертацияның мазмұнына және ресімдеуге, оларды әзірлеу мен қорғауға қойылатын талаптарды ӘАОО дербес немесе тиісті уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

91. Магистрлік диссертация міндетті түрде плагиатқа тексерілуден өтуі тиіс, мұндай тексерісті жүргізу қағидалары мен тәртібін жоғары оқу орнының өзі анықтайды.

92. Жоғары оқу орнының кадрлық құрамына қойылатын талаптар лицензиялау кезінде білім беру қызметіне қойылатын біліктілік талаптарымен айқындалған.

ЖОО оқытушысы оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларының талаптарын ұстанған жағдайда оқу сабақтарын ұйымдастыру мен өткізудің әдіс-тәсілдері мен нысандарын, оқытудың әдістерін еркін таңдауға құқылы.

93. Магистратураға оқуға қабылданғаннан кейін екі ай ішінде әрбір магистрантқа магистрлік диссертацияға (магистрлік жобаға) жетекшілік жасау үшін ғылым кандидаттары мен докторларының, PhD докторларының немесе тиісті салада кемінде 5 жыл жұмыс өтілі бар білікті мамандардың қатарынан ғылыми жетекшілер тағайындалады.

Ғылыми жетекші және магистранттың зерттеу тақырыбы ғылыми кеңес шешімінің негізінде ЖОО ректорының бұйрығымен бекітіледі.

Магистранттың ғылыми жетекшісінің ғылыми дәрежесінің болуы және ғылымның осы саласында (магистранттың оқу мамандығы бойынша) ғылыми зерттеулермен белсенді түрде шұғылдануы тиіс. Қажет болған жағдайда ұқсас ғылым саласы бойынша ғылыми консультанттар тағайындалады.

ӘАОО-да қабылдаудан кейін екі ай ішінде әрбір магистрантқа магистрлік диссертацияға басшылық жасау үшін ғылыми жетекші тағайындалады. Ғылыми жетекші және магистранттың зерттеу тақырыбы ғылыми кеңес шешімінің негізінде ӘАОО басшысының бұйрығымен бекітіледі. Магистранттың ғылыми басшысы ғылыми дәрежесі "магистр" дәрежесі немесе кем дегенде 5 жыл ғылыми-педагогикалық жұмыс тәжірибесі бар полковник атағы (арнаулы атағы) болуы және ғылымның осы саласын (магистрантты оқыту мамандығы бойынша) ғылыми зерттеумен белсенді араласуы қажет. Қажет болған жағдайда ғылымның аралас саласы бойынша ғылыми кеңесші тағайындалуы мүмкін.

94. ЖОО магистранттың зерттеу нәтижелерін жариялауға көмек көрсетеді.

95. Міндетті минимум мен жоғары оқу орны ұсынатын оқу жүктемесінің көлемі шеңберінде алынған білім беру деңгейі әртүрлі бақылау түрлері арқылы қамтамасыз етіледі.

96. Магистранттардың оқу жетістіктерін бақылау және олардың оқу пәндері немесе модульдер бойынша білімін бағалауды оқу процесінің межелік кезеңдерінде (әр академиялық кезең мен оқу жылы аяқталған кезде) тіркеу кеңсесі(бөлімі, секторы) жүргізеді және бақылау мен бағалау білім берудің қорытынды нәтижесіне бағдарлануы тиіс.

97. Білім алушылардың оқу жетістіктерінің тарихын тіркеу кеңсесі есепке алып отырады және магистранттардың белгіленген нысандағы транскриптінде көрінеді.

Транскрипт магистрантқа білім алудың кез келген кезеңінде оның жазбаша өтініші негізінде беріледі.

98. Магистранттардың білімін, іскерлігін, дағдысын және құзыреттерін бақылау оларды қорытынды аттестаттау кезінде жүргізіледі.

99. Магистранттарды қорытынды аттестаттау академиялық күнтізбеде және мамандықтардың оқу жоспарында қарастырылған мерзімде кешендi емтихан тапсыру және магистрлiк диссертацияны (магистрлік жоба) қорғау нысандарында өткізіледі.

100. Қорытынды аттестаттаудың мақсаттары бітіруші магистранттың қалыптасқан арнайы және басқару құзыреттіліктерінің ғылыми-теориялық және зерттеу-талдау деңгейін, кәсіби міндеттерді орындауға дайындығын және оның дайындығының кәсіби стандарт пен білім беру бағдарламасының талаптарына сәйкестігін бағалау болып табылады.

101. Кешенді емтихан диссертация қорғауға дейін 1 ай бұрын кешіктірмей өткізіледі, мамандық бойынша кешенді емтиханға магистратураның білім беру бағдарламасындағы бейіндеуші пәндер циклдерінің пәндері кіреді.

ӘАОО-да кешенді мемлекеттік емтихан диссертацияны қорғағанға дейін жүргізіледі, оған магистратураның білім беру бағдарламаларының базалық және/немесе бейіндік пәндер циклінің пәндері енеді.

102. Магистрлік диссертацияны (магистрлік жобаны) қорғау магистрлік диссертацияны (магистрлік жобаны) дайындауды, оны ресімдеуді және қорғау рәсімін қамтиды.

Магистрлік диссертацияны (магистрлік жобаны) қорғау рәсімін жоғары оқу орындары өз бетінше жоғары оқу орындарында білім алушылардың үлгерімін ағымдағы бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау жүргізу қағидаларына сәйкес айқындалады.

ӘАОО-да магистрлік диссертацияны қорғау рәсімі тиісті мемлекеттік органның ӘАОО білім алушылардың үлгерімін ағымдағы бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау жүргізу қағидаларына сәйкес айқындалады.

103. Магистратураның оқу бағдарламасы бойынша оқуды аяқтаған тұлғаларға тиісті мамандық бойынша "магистр" дәрежесі және қосымшасы (транскрипт) бар мемлекеттік үлгідегі диплом тапсырылады.

Жоғары оқу орны бітірушіге дипломға жалпыеуропалық қосымша (Diploma Supplement) бере алады.

ӘАОО-да магистратураның білім беру бағдарламалары бойынша оқуды аяқтаған адамдарға тиісті мамандық бойынша "магистр" дәрежесі беріледі және/немесе біліктілік беріледі, қосымшасы бар (транскрипт) мемлекеттік үлгідегі диплом беріледі.

2-бөлім. Докторантура
1. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және жоғары оқу орындарында, оның ішінде әскери, арнаулы оқу орындарында (бұдан әрі - ӘАОО) олардың типтеріне, түрлеріне және меншік нысандарына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан PhD докторантурасының білім беру бағдарламаларының мазмұнына, докторанттардың білім траекториясына, білім беру құрылымы мен мазмұнына, докторанттардың дайындық деңгейін және дәрежесін бағалауға қойылатын талаптарды белгілейді.

Осы стандартта "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес терминдер қолданылады оларға қосымша мынадай терминдер мен анықтамалар қамтылған:

1) докторантура – білім беру бағдарламалары философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесін бере отырып, ғылыми, педагогтік және (немесе) кәсіптік қызмет үшін кадрлар даярлауға бағытталған жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру;

2) докторант – докторантурада білім алушы тұлға;

3) докторлық диссертация – теориялық ережелер жиынтығын жаңа ғылыми жетістік ретінде тануға болатын немесе ғылыми мәселе шешілген, не енгізілуі елдің экономикасының дамуына айтарлықтай үлес қосатын ғылыми негізделген техникалық, экономикалық немесе технологиялық шешімдер баяндалған, дербес зерттеу болып табылатын ғылыми жұмыс;

4) кәсіптік құзыреттілік – құқық қорғау органдары жүйесіндегі және тиісті лауазымдағы кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білім, шеберлік және дағды;

5) біліктілік сипаттамасы – Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі жүйесіндегі және тиісті лауазымдағы кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білім, шеберлік және дағды;

6) біліктілік талаптары – құқық қорғау, ұлттық қауіпсіздік органдары жүйесіндегі және тиісті лауазымдағы кәсіби қызметті тиімді жүзеге асыру үшін қажетті білім, шеберлік және дағды.

2. Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындары (бұдан әрі – ЖОО) философия докторы (PhD) және бейіні бойынша докторларды даярлайды:

1) Қазақстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтарының жіктеуішіне;

2) осы стандартқа және докторантура мамандықтарының үлгілік оқу жоспарларына;

3) академиялық күнтізбеге;

4) докторанттардың жеке оқу жоспарларына;

5) оқу жұмыс жоспарларына;

6) пәндер бойынша оқу бағдарламаларына;

7) докторанттың жеке жұмыс жоспарына сәйкес жүзеге асырады.

ӘАОО философия докторларын (PhD) және тиісті сала бойынша докторларды даярлауды:

1) ӘАОО-да іске асырылатын білім беру бағдарламалары бойынша мамандықтар және біліктілік тізбесіне;

2) осы стандартқа;

3) мамандықтардың үлгілік оқу жоспарына;

4) пәндер бойынша үлгілік және жұмыс оқу бағдарламаларына;

5) академиялық күнтізбеге;

6) докторанттың жеке жұмыс жоспарына сәйкес жүзеге асырады.

3. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты:

1) жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мазмұны мен оқытуды анықтайды;

2) магистранттардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптарды белгілейді.

4. Стандарт талаптары:

1) мамандықтардың үлгілік оқу жоспарларын;

2) білім беру бағдарламаларын;

3) оқу жұмыс жоспарларын;

4) докторанттардың жеке оқу жоспарларына;

5) пәндер бойынша оқу бағдарламаларын;

6) докторанттардың жеке жоспарларын әзірлеу кезінде міндетті.

5. Докторантураның білім беру бағдарламаларын ведомостволық бағыныстылығы мен меншік нысанына қарамастан, докторантураның тиісті мамандықтары бойынша білім беру қызметін жүргізуге құқық беретін лицензияның және аккредиттелген әріптес ғылыми ұйымдармен бірлескен ғылыми және білім беру бағдарламаларын орындау, зерттеу базаларын ұсыну бойынша ынтымақтастық туралы шарттардың негізінде жоғары оқу орындары жүзеге асырады.

6. "Білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде оқыту нәтижелері Дублин дескрипторларының 3-деңгейі (докторантура) негізінде анықталады және құзыреттер арқылы көрінеді. Оқыту нәтижелері бағдарламаның барлық деңгейінде де, жеке пән модулінің деңгейінде де сипатталады.

Үшінші деңгейдегі дескрипторлар:

1) зерттеу саласындағы жүйелі түсініктерді, осы салада қолданылатын зерттеу әдістерін қолдану шеберлігін көрсету;

2) ғылыми зерттеулердің кешенді процесін жоспарлау, әзірлеу, іске асыру және түзету;

3) өзінің ұлттық немесе халықаралық жариялануға тұрарлық ерекше зерттеулерімен ғылыми саланың шекараларын кеңейтуге үлес қосу;

4) жаңа және күрделі идеяларды сыни тұрғыда талдау, бағалау және жинақтау;

5) өзінің білімін және жетістіктерін әріптестеріне, ғылыми қоғамдастыққа және қоғамға жеткізу;

6) білімге негізделген қоғамның дамуына септігін тигізу қабілеттерінің болуын қарастырады.

8. "Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде докторанттың оқу жүктемесінің көлемі оның оқу жылы бойына әрбір пән немесе оқу жұмысының түрін игеретін кредиттермен өлшенетіні көрсетілген.

9. Осы стандарт докторанттарды даярлау деңгейіне және жоғары оқу орындарының білім беру қызметіне қойылатын міндетті талаптар негізінде жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді көздейді.

2. Білім алушылардың дайындық деңгейiне қойылатын талаптар

10. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім философия докторы (PhD) және бейіні бойынша доктор дәрежесін бере отырып, кадрлар даярлауға бағытталған.

12. Ғылыми және педагогикалық кадрларды даярлау докторантурада кемінде үш жыл оқу мерзімімен философия докторы (PhD) мен бейіні бойынша доктор дәрежесін бере отырып жүзеге асырылады.

13. Докторантурада білім алу мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде тек күндізгі оқыту нысанында жүзеге асырылады. Бұдан басқа докторантурада білім алу ақылы негізде:

1) шетел азаматтары үшін;

2) жоғары оқу орындарының, ғылыми-зерттеу институттарының, кәсіпорындар мен ұйымдардың өтінімдері бойынша;

3) жұмыс берушілердің өтінімдері бойынша бейіні бойынша және DBA және докторантурада жүзеге асырылады.

ӘАОО-да докторантураға оқу күндізгі нысанда жүзеге асырылады. Білім алушылардың санатына байланысты қашықтықтан білім беру технологияларын қолдана отырып оқытуға жол беріледі.

14. Докторантураның оқу жоспарларының барлық нысандарында пәндерді кодтаудың бірыңғай жүйесі қолданылады.

Әрбiр пән қайталанбайтын бір атауға ие болуы тиіс. Ол бiр академиялық мерзiмде меңгеріліп, аяқталған соң докторанттар емтихан нысанындағы қорытынды бақылауды тапсырады, ал кәсіптік практиканың барлық түрлері, курстық жұмыстар (жобалар), докторанттардың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмыстары, тағылымдама бойынша дифференциалды сынақ тапсырады.

15. Базалық пәндер циклі (БП) міндетті компонент пен таңдау компоненті пәндерінен тұрады.

ӘАОО-да базалық пәндер циклі (БП) міндетті пәндерден және жоғары оқу орны компоненттерінен тұрады.

16. Базалық пәндер (БП) циклінің міндетті компоненті көлемі үлгілік оқу жоспарының жалпы көлемінің 4%-ын немесе 3 кредитті құрайды.

Таңдау компонентіндегі докторанттың білімге қажеттілігі оқудың қосымша түрлері есебінен іске асырылуы мүмкін.

ӘАОО-да БП циклінің пәндер көлемі үлгілік оқу жоспарының пәндік жалпы көлемі кемінде 4% немесе кемінде 3 кредит болады. ЖОО компонентіндегі докторанттың білімге қажеттілігі оқудың қосымша түрлері есебінен іске асырылуы мүмкін.

17. Бейіндеуші пәндер циклінің көлемі үлгілік оқу жоспарының жалпы көлемінің 16%-ын немесе 12 кредитті құрайды.

Бейіндеуші пәндер циклінің пәндері таңдау компонентіне жатады және оларды жоғары оқу орны өзі айқындайды.

ӘАОО-да бейіндеуші пәндер (БП) циклінің көлемі үлгілік оқу жоспары пәндерінің жалпы көлемі кемінде 16% немесе кемінде 12 кредит болады. БП циклінің пәндері ЖОО компонентіне қатысты болады және ӘАОО дербес айқындайды.

18. Міндетті компонент пәндерінің тізбесі үлгілік оқу жоспарымен айқындалады. Міндетті компонент пәндерінің көлемін қысқартуға жол берілмейді.

19. Таңдау компоненті пәндерінің тізбесін докторанттың, жұмыс берушілердің сұраныстарына және еңбек нарығының қажеттіліктеріне сәйкес жоғары оқу орны өзі айқындайды.

ӘАОО-да ЖОО компоненті пәндерінің тізбесін ӘАОО дербес айқындайды.

20. Докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны осы стандартқа 12-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

ӘАОО-да докторантураның білім беру бағдарламаларының мазмұны осы стандартқа 13-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

21. Докторанттың ғылыми зерттеулерінің нәтижелері білім беру саласындағы уәкілетті орган бекіткен Ғылыми дәрежелер мен ғылыми атақтар беру қағидаларына сәйкес ғылыми, ғылыми-талдау және ғылыми-практикалық басылымдарда жариялануы тиіс.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

22. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мақсаты жоғары рухани және өнегелі қасиет иесі болатын тұлғаның дамуында перспективаларын ескере отырып еліміздің бәсекеге қабілетті, жоғары білікті, өзіндік ойлау қабілетті және қоғамның прогрессивті техникалық, ғылыми, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуын қамтамасыз ететін кадрларды дамыту және даярлау болып табылады.

ӘАОО-да өз бетінше ойлауға, басқаруға және елдің қорғаныс және ұлттық қауіпсіздігін, құқық қорғау қызметін жүзеге асыруды қамтамасыз етуге қабілетті, моральдық-адамгершілік қасиеті жоғары, жоғары білікті кадрларды даярлау жоғары білімнен кейінгі білім беру мақсаты болып табылады.

23. Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру мазмұнында айқындалған негізгі құндылықтар:

1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;

2) құрмет;

3) ынтымақтастық;

4) ашықтық.

24. Докторантураның негізгі құзыреттіліктеріне қойылатын талаптар:

1) мынадай:

ғылым эволюциясындағы парадигмалардың ауысуы мен дамуының негізгі кезеңдері туралы;

жаратылыстану (әлеуметтік, гуманитарлық, экономикалық) ғылымдарының пәндік, дүниетанымдық және әдіснамалық ерекшеліктері туралы;

білімнің белгілі бір саласындағы ғылыми мектептер мен олардың теориялық және практикалық жаңалықтары туралы;

белгілі бір саладағы әлемдік және қазақстандық ғылымның ғылыми тұжырымдамалары туралы;

ғылыми жаңалықтарды практикалық қызметке ендіру тетіктері туралы;

ғылыми қоғамдағы қарым-қатынас нормалары туралы;

ғалым-зерттеушінің педагогикалық және ғылыми әдебі туралы түсінігінің болуы;

2) мыналарды:

жаһандану мен интернационалдандыру жағдайында отандық ғылымның дамуының заманауи үрдістерін, бағыттары мен заңдылықтарын;

ғылыми танымның әдіснамасын;

белгілі бір саладағы әлемдік және қазақстандық ғылымның жетістіктерін;

ғылым мен білімнің әлеуметтік жауапкершілігін (сезінуі және қабылдауы);

халықаралық ынтымақтастық пен ғылыми байланысты жүзеге асыруға мүмкiндiк беретін кемінде бір шет тiлiн кәсiптік деңгейде білуі қажет;

3) мыналарды:

ғылыми зерттеулер процесін ұйымдастыруды, жоспарлауды және іске асыруды;

зерттеу саласындағы әртүрлі теориялық тұжырымдамаларды талдауды, бағалауды, салыстыруды және қорытынды жасауды;

әртүрлі деректерден алынған ақпараттарды талдауды және өңдеуді;

заманауи теориялар мен талдау әдістері негізінде академиялық тұтастықпен сипатталатын ғылыми зерттеулерді өз бетімен орындауды;

ғылыми танымның шекарасын кеңейте отырып, өзінің жаңа ғылыми ойларын айтуды, өзінің білімі мен ойларын ғылыми қоғамдастыққа жеткізуді;

зерттеудің заманауи әдіснамасын таңдап, оны тиімді қолдануды;

өзінің кәсіби дамуын жоспарлауды және болжауды білуі тиіс;

4) мынадай:

әртүрлі ғылыми идеялар мен теорияларды сыни тұрғыда талдау, бағалау және салыстыру;

ғылыми қызметте талдау және эксперимент жүргізу;

зерттеулер нәтижелерін жоспарлау және болжау;

халықаралық ғылыми форумдарда, конференциялар мен семинарларда шешендік өнер және көпшілік алдында сөйлеу;

ғылыми хат пен ғылыми байланыс;

ғылыми зерттеулер процестерін жоспарлау, үйлестіру және іске асыру;

зерттеу саласында жүйелі түсінік пен таңдап алынған ғылыми әдістердің сапалылығы мен нәтижелілігін көрсете білу;

ғылыми іс-шараларда, іргелі ғылыми отандық және халықаралық жобаларға қатысу;

көшбасшылық басқару және ұжымды басқару;

ғылыми және ғылыми-педагогикалық қызметке жауапкершілікпен және шығармашылықпен қарау;

заманауи ақпараттық және инновациялық технологияларды қолдана отырып, патенттік ізденіс жүргізу мен ғылыми ақпаратты беру тәжірибесі;

ғылыми жаңалықтар мен әзірлемелерге зияткерлік меншік құқығын қорғау;

шет тілінде еркін сөйлесу дағдысының болуы тиіс;

5) мынадай:

ақпараттар ағымының жедел жаңару және жедел өсу жағдайындағы ғылыми және ғылыми-педагогикалық қызмет саласында;

теориялық және эксперименттік ғылыми зерттеулер жүргізуде;

ғылыми зерттеуде теориялық және қолданбалы міндеттерді қою мен оларды шешуде;

тиісті саладағы мәселелерге кәсіби және жан-жақты талдау жүргізуде;

тұлғааралық қарым-қатынас және адам ресурстарын басқару мәселелерінде;

мамандарды жоғары оқу орнында даярлау мәселелерінде;

ғылыми жобалар мен зерттеулерге сараптама жүргізуде;

үнемі кәсіби өсуді қамтамасыз етуде құзыретті болуы қажет.

25. Философия докторы (PhD) бағдарламасы бойынша білім алушының ғылыми-зерттеу жұмысына қойылатын талаптар:

докторанттың ғылыми-зерттеу жұмысы:

1) докторлық диссертация қорғалатын мамандықтың негізгі проблематикасына сәйкес болуы;

2) өзектілігі, ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығының болуы;

3) ғылым мен практиканың қазіргі теориялық, әдістемелік және технологиялық жетістіктеріне негізделуі;

4) компьютерлік технологияны пайдалана отырып мәліметтерді өңдеудің және интерпретациялаудың заманауи әдістеріне негізделуі керек;

5) ғылыми зерттеулердің қазіргі әдістерін қолдана отырып орындалуы;

6) қорғалатын негізгі ережелер бойынша ғылыми-зерттеу (әдістемелік, практикалық) бөлімдерінің болуы тиіс.

26. Бейіні бойынша доктор бағдарламасы бойынша білім алушының эксперименттік-зерттеу жұмысына қойылатын талаптар:

докторанттың эксперименттік-зерттеу жұмысы:

1) докторлық диссертация қорғалатын мамандықтың негізгі проблематикасына сәйкес келуі;

2) өзектілігі, ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығының болуы;

3) ғылымның, техниканың және өндірістің заманауи жетістіктеріне негізделген және нақты практикалық ұсыныстары, кешенді сипаттағы басқару мәселелерінің өзіндік шешімдерінің болуы;

4) алдыңғы қатарлы ақпараттық технологияларды қолдана отырып орындалуы;

5) қорғалатын негізгі ережелер бойынша эксперименттік-зерттеу (әдістемелік, практикалық) бөлімдерінің болуы тиіс.

27. Докторантура мамандықтары шеңберінде жоғары оқу орындары Ұлттық біліктілік шегіне, кәсіптік стандарттарға сәйкес және Дублин дескрипторларымен және Еуропалық біліктілік шегімен келісілген білім беру бағдарламаларын өз бетінше әзірлейді.

докторантураны мамандандыру шеңберінде ӘАОО-да кәсіби құзыреттерге сәйкес (біліктілік сипаттамаларына, біліктілік талаптарына) түрлі білім беру бағдарламаларын ӘАОО дербес әзірлейді.

Білім беру бағдарламалары оқыту нәтижесіне бағдарлануы тиіс.

28. Бейіні бойынша докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұнын жоғары оқу орны белгілейді.

Докторантураның білім беру бағдарламалары модульді білім беру қағидаларымен құрылады.

29. Философия докторын (PhD) даярлаудың білім беру бағдарламасы ғылыми-педагогикалық бағытқа ие және жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мен ғылым салалары үшін іргелі білім беру, әдіснамалық және зерттеушілік даярлық пен ғылымның сәйкес бағыттары бойынша пәндерді терең оқытуды қарастырады.

30. Бейін бойынша доктор даярлаудың білім беру бағдарламасы ұлттық экономика салаларына, әлеуметтік салаға: білім беру, медицина, құқық, мәдениет, қызмет көрсету, бизнес-әкімшілендіру және қорғаныс пен ұлттық қауіпсіздік, құқық қорғау қызметі салалары үшін іргелі білім беру, әдіснамалық және зерттеушілік даярлық пен ғылымның тиісті бағыттары бойынша пәндерді тереңдетіп оқытуды қарастырады.

31. Білім беру бағдарламасы шеңберінде мамандар даярлау мазмұны мен деңгейіне қойылатын ең төменгі талаптарды білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

32. Докторантураның білім беру бағдарламасының құрылымы маңызы бірдей екі білім және ғылым компоненттерінен тұрады.

33. Докторантураның білім беру бағдарламасында:

1) базалық және бейіндеуші пәндер циклдерін меңгеруден тұратын теориялық оқыту;

2) докторанттардың практикалық даярлығы: кәсіби, практика ғылыми тағылымдамалар түрлері;

3) докторлық диссертацияның орындалуын қамтитын ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы;

4) аралық және қорытынды аттестаттау қамтылады.

34. Жұмыстың барлық түрлерінің еңбек сыйымдылығын есептеу меңгерілген материалдың көлемі бойынша жүзеге асады және оқудың нақты нәтижелеріне жетуге қажетті докторант пен оқытушының еңбек шығынының өлшем бірлігі болып табылатын кредиттермен өлшенеді. Бұл ретте алдыңғы білім деңгейінде игерілген кредиттерді ескеретін жинақтаушы кредиттік жүйе қолданылады.

Докторанттың докторантураға түсер алдында докторантураның тиісті кәсіптік оқу бағдарламасын меңгеруге қажетті барлық пререквизиттері болуы тиіс. Қажетті пререквизиттер тізбесін жоғары оқу орны өзі айқындайды.

Қажетті пререквизиттер болмаған жағдайда докторантқа оларды ақылы түрде меңгеруге рұқсат етіледі. Мұндай жағдайда докторантурада білім алу докторант пререквизиттерді толық меңгергеннен кейін басталады.

ӘАОО-да оқуға түсу үшін пререквизиттерді игеру тәртібін тиісті уәкілетті органдар белгілейді.

35. Оқу процесін кредиттік оқыту технологиясы бойынша ұйымдастыру кезінде оқу пәнінің көлемі кредиттердің бүтін санын құрауы тиіс. Бұл ретте әр пән, әдетте кемінде 2 немесе 3 кредит көлемімен бағаланады.

ӘАОО-да әрбір пәннің көлемі кредиттердің толық санын құрайды және пәнді 1 кредитке бағалауға жол беріледі. Оқу пәнін бірнеше академиялық кезеңде игеруге рұқсат етіледі.

36. Білім беру қызметін ұйымдастыру оқу процесін және білім беру мазмұнын жоспарлау, оқу сабақтарын жүргізу тәсілдерін, докторанттың өзіндік жұмысын, олардың оқу жетістіктерін қорытынды бақылау түрлерін таңдау арқылы жүзеге асады.

37. Білім беру мазмұнының құрылымы білім берудің есептеу-өлшегіш құралдары: оқу жоспары мен бағдарламаларына, оқу жүктемесінің көлеміне, академиялық кезеңдер ұзақтығына, академиялық сабақ түрлеріне, оқу материалының көлеміне және т.б. қойылатын талаптарға сәйкес айқындалады.

38. Доктор даярлаудың білім беру бағдарламасына оқу жоспары, пәндердің оқу-әдістемелік кешендері, практикалар (педагогикалық, зерттеу немесе өндірістік) бағдарламалары және ғылыми-зерттеу жұмысының жоспары кіреді.

39. Білім беру мазмұнын жоспарлауды, оқу процесін ұйымдастыру мен өткізу тәсілін кредиттік оқыту технологиясы негізінде жоғары оқу орны өз бетінше жүргізеді.

40. Білім беру қызметін жоспарлау мен ұйымдастыру оқу жоспарлары негізінде жүзеге асады.

Оқу жоспарлары үлгілік (ҮОЖ), жеке (ЖОЖ) және жұмыстық (ОЖЖ) болып бөлінеді.

ӘАОО-да оқу жоспарлары үлгілік (ҮОЖ) және жұмыс (ЖОЖ) жоспары болып бөлінеді.

41. ҮОЖ осы стандарт негізінде докторантураның нақты мамандықтары бойынша әзірленеді және оны білім саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

ӘАОО-да ҮОЖ осы стандарттың негізінде докторантураның нақты мамандықтары бойынша әзірленеді және білім беру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша тиісті уәкілетті орган бекітеді.

ҮОЖ-да міндетті компоненттің әрбір оқу пәнінің еңбек сыйымдылығы және әрбір оқу қызметінің түрі (практика, ДҒЗЖ (ДЭЗЖ), кешендi емтихан, докторлық диссертацияны ресімдеу және қорғау) кредитпен айқындалады, ал оқу пәндерінің әр циклі бойынша таңдау компоненті кредиттердің жалпы санымен көрсетіледі.

ӘАОО-да міндетті компоненттің әрбір оқу пәнінің еңбек сыйымдылығы және оқу қызметі әрбір түрінің әрбір оқу пәнінің көлемділігі (практиканың, МҒЗЖ (МЭЗЖ), кешенді емтиханын, кредиттердегі магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау ҮОЖ-да айқындалады, ал ЖОО компоненті оқу пәндерінің әрбір циклі бойынша кредиттердің жалпы санын көрсетеді.

42. ҮОЖ-ға қосымша жыл сайын жоғары оқу орындары таңдау компоненті бойынша ӘАОО-ны қоспағанда барлық пәндердің жүйеленген, аннотацияланған тізбесі болып табылатын элективті пәндер каталогын (ЭПК) жасайды.

ЭПК-да әр оқу пәні бойынша пререквизиттер мен постреквизиттер көрсетіледі. ЭПК докторанттарға элективті оқу пәндерін баламалы таңдау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

43. Мамандық бойынша ҮОЖ мен ЭПК негізінде ӘАОО-ны қоспағанда докторанттарға ЖОЖ құрады. ЖОЖ әрбір докторанттың жеке бiлiм траекториясын айқындайды.

ЖОЖ-ға міндетті компонент пәндері мен ҮОЖ-дан алынған оқу әрекеттерінің түрлері (практикалар, ДҒЗЖ (ДЭЗЖ), кешенді емтихан, докторлық диссертацияларды ресімдеу және қорғау) және ЭПК ішінен таңдап алынған пәндер компоненті енеді.

ӘАОО-да докторанттың білім беру траекториясы ЖОЖ және докторанттың жеке жұмыс жоспарымен анықталады.

44. ОЖЖ оқу жылына мамандықтардың ҮОЖ-ы мен докторанттың ЖОЖ-ы негізінде жасалады және оны Ғылыми кеңестің шешімі негізінде білім беру ұйымының басшысы бекітеді.

ОЖЖ-да оқу жылында оқытылатын пәндер тізбесі және олардың кредитпен санағандағы еңбек сыйымдылығы, оқытылу реті, оқу сабақтарының түрлері мен бақылау нысандары, сондай-ақ оқу қызметінің басқа да түрлері (практикалар, ДҒЗЖ (ДЭЗЖ), кешенді емтихан, докторлық диссертацияларды ресімдеу және қорғау) анықталады.

ЖОЖ және ОЖЖ-ның нысанын, құрылымын жобалау, бекіту тәртібін жоғары оқу орындары өздері анықтайды.

ӘАОО-да ЖОЖ мамандықтың ҮОЖ негізінде оқудың жалпы мерзіміне әзірленеді және білім беру мекемесінің басшысы бекітеді. ЖОЖ-да пәндердің тізбесі және олардың кредиттегі еңбек көлемі, зерттеу тәртібі, оқу сабақтарының түрлері және бақылау түрлері, сондай-ақ оқу қызметінің басқа да түрлері (практика, МҒЗЖ (МЭЗЖ), тағылымдама, кешенді емтихан, магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау және т.б.) анықталады. ЖОЖ оқытушының сабақ кестесін және оқу жұмысының еңбек көлемін есептеуін жүргізу үшін негіз болып табылады. ӘАОО-да ЖОЖ әзірлеу және бекіту түрі, құрылымы, тәртібін ӘАОО дербес анықтайды.

45. Барлық оқу пәндерінің мазмұны оқу бағдарламаларымен анықталады. Оқу бағдарламалары үлгілік және жұмыс (силлабустар) болып бөлінеді.

Үлгілік оқу бағдарламалары (ҮОБ) міндетті компонент пәндері бойынша әзірленеді және оларды білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

ӘАОО-да ҮОЖ міндетті компонент пәндері бойынша әзірленеді және оларды тиісті уәкілетті орган бекітеді.

Оқу жұмыс бағдарламалары (силлабустар) оқу жоспарының барлық пәндері бойынша әзірленеді және оларды жоғары оқу орны бекітеді. Бұл ретте, олар міндетті компонент пәндері бойынша үлгілік оқу бағдарламалары негізінде әзірленеді, ал таңдау компоненті пәндері бойынша жоғары оқу орны өзі әзірлейді. Жұмыс оқу бағдарламалары мен силлабустардың нысанын, құрылымын, әзірлеу және бекіту тәртібін жоғары оқу орнының өзі анықтайды.

46. Докторант ғылыми консультанттардың жетекшілігімен жасалатын жеке жұмыс жоспары негізінде оқиды.

47. Докторанттың жеке жұмыс жоспары оқудың толық кезеңіне арналып жасалады және мынадай бөлімдерден тұрады:

1) ЖОЖ (қажет болған жағдайда жыл сайын нақтыланады);

2) ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмысы (тақырыбы, зерттеу бағыты, мерзімі және есеп беру нысаны);

3) практика (бағдарламасы, базасы, мерзімі және есеп беру нысаны);

4) негіздемесі мен құрылымы бар докторлық диссертация тақырыбы;

5) докторлық диссертацияны орындау жоспары;

6) ғылыми жарияланымдар және тағылымдамадан, оның ішінде шетелдік тағылымдамадан өту жоспары.

ӘАОО-да докторанттың жеке жұмыс жоспары оқудың жалпы кезеңіне жасалады және мынадай тараулардан тұрады:

1) ғылыми-зерттеу/эксперименттік-зерттеу жұмысы (зерттеудің тақырыбы, бағыты, есептілік мерзімі және түрі);

2) практика, тағылымдама (бағдарлама, база, есептілік мерзімі және түрі);

3) негіздемесі және құрылымы бар магистрлік диссертацияның тақырыбы;

4) магистрлік диссертацияны орындау жоспары;

48. Докторантурадағы оқу сабақтары инновациялық технологиялар мен оқытудың интерактивті әдістерін қолдана отырып жүргізілуі тиіс.

49. Оқу процесін жоспарлау кезінде жоғары оқу орны осы стандартқа 14-қосымшаға сәйкес докторантураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормаларын басшылыққа алады.

ӘАОО-да оқу процесін жоспарлау барысында ӘАОО осы стандартқа 15-қосымшаға сәйкес докторантураның білім беру бағдарламаларының компоненттерін бөлу нормаларын басшылыққа алады.

50. Докторантураның жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламасын меңгерген және докторлық диссертациясын қорғаған тұлғаға философия докторы (PhD) немесе бейіні бойынша доктор дәрежесі нормативтік мерзімі кемінде үш жыл мерзіммен беріледі.

51. PhD доктор дәрежесін алушы тұлға арнайы тақырып бойынша ғылыми білімді тереңдету, ғылыми және қолданбалы міндеттерді шешу үшін докторлықтан кейінгі бағдарламаны орындауға немесе таңдаған ЖОО-ның жетекші ғалымының басшылығымен ғылыми зерттеуді жүргізуі мүмкін.

4. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

52. Докторанттың оқу жүктемесінің көлемі оның оқу жылы бойына әрбір пән немесе оқу жұмысының түрін игеретін кредиттермен өлшенеді.

53. ОПҚ оқу жүктемесін жоспарлау кредитпен немесе аудиториялық оқу сабақтарын кесте бойынша немесе оқу жұмысының басқа түрлері үшін жеке бекітілген график бойынша оқытушының білім алушылармен байланыс жұмысының уақытын білдіретін академиялық сағаттармен жүзеге асырылады.

54. Студиялық және зертханалық сабақтардан өзге аудиториялық жұмыстың бір академиялық сағаты 50 минутқа тең. Студиялық сабақтар үшін бір академиялық сағат 75 минутқа және зертханалық сабақтар үшін 100 минутқа тең.

Докторант практикасының барлық түрлерінің, ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысының және қорытынды аттестаттаудың бір академиялық сағаты 50 минутқа тең.

55. Оқу жұмысының көлемін жоспарлау кезінде бір кредит:

1) семестр түріндегі академиялық кезең бойындағы докторанттың аудиториялық жұмысының;

2) докторанттың кәсiптік практика кезіндегі жұмысының;

3) докторанттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы (ДҒЗЖ/ДЭЗЖ) кезінде ғылыми консультанттармен жұмысының;

4) докторанттың докторлық диссертацияны жазу мен қорғау бойынша жұмысының;

5) докторанттың кешенді емтиханға дайындық және оны тапсыру бойынша жұмысының 15 академиялық сағатына тең екенін ескеру қажет.

56. Білім алушылардың оқу жүктемесі академиялық сағаттардың ұзақтығымен және оқу жұмыстарының әр түрлері үшін академиялық сағатпен жүретін оқу сағаттарының көлемдерімен (50 минуттық байланыс сағаттары) айқындалады.

Аудиториялық жұмыстың бір академиялық сағаты 50, 75 немесе 100 минутқа тең болуы мүмкін. Білім алушылардың аудиториялық жұмысының академиялық сағаттары тиісінше ДӨЖ сағаттарымен толығады, осылайша докторанттың семестр түріндегі академиялық кезеңінің бір аптасындағы бір кредит жиынтық оқу жүктемесі 3 сағатқа тең болады.

Практиканың әр академиялық сағаты докторанттың қосымша жұмысының тиісті оқу сағаттарымен (50 минуттан) толықтырылады: педагогикалық практика үшін – 1 сағат, өндірістік практика үшін – 4 сағат және зерттеу практикасы үшін – 7 сағат.

Докторлық диссертацияның орындалуын қоса алғанда, ДҒЗЖ/ДЭЗЖ-ның әрбір академиялық сағаты 7 сағаттық ДӨЖ-бен толықтырылады.

Қорытынды аттестаттаудың әр академиялық сағаты докторлық диссертацияны жазу және қорғау немесе кешенді емтиханға дайындық және оны тапсыру бойынша докторанттың оқытушымен байланыс жұмысының бір сағаты болып табылады. Докторантты қорытынды аттестаттаудың әр академиялық сағаты 6 сағаттық ДӨЖ-бен қамтамасыз етіледі.

57. Кредиттік оқыту технологиясында докторанттардың өздігінен орындайтын жұмыстарының көлемі артады, ол екі түрге бөлінеді: оқытушының жетекшілігімен жүргізілетін докторанттың өзіндік жұмысы (ОДӨЖ) және докторанттың өзі орындайтын жұмысы (ДӨЖ).

58. Оқытушының жетекшілігімен жүргізілетін докторанттың өзіндік жұмысы докторанттың оқытушымен байланыста орындалатын аудиториядан тыс жұмысының түрі болып табылады. ОДӨЖ оқу сабақтарының жалпы кестесіне кірмейтін жеке график бойынша орындалады.

ӘАОО-да докторантураның дербес жұмысы оқытушының басшылығымен, оның ішінде аудиториялық сабақтар түрінде жүргізіледі.

59. ДӨЖ бен ОДӨЖ-дің өзіндік жұмыстың жалпы көлеміндегі арақатынасын жоғары оқу орны өзі айқындайды.

60. Дәріс пен практикалық (семинар) сабақтар кезіндегі докторанттың оқытушымен байланыс сағаттары жиынтығында әр байланыс сағаты 2 сағат ДӨЖ-бен қамтамасыз етіледі.

Студиялық және зертханалық сабақтар, докторанттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы, қорытынды аттестаттау сияқты оқу жұмыстарының түрлері үшін ОДӨЖ жоспарлау қажеттілігін және оның көлемін жоғары оқу орны өзі белгілейді.

61. Докторантурадағы оқу жылы академиялық кезеңдерден, аралық аттестаттау кезеңінен, практикалардан, тағылымдамалардан, демалыстардан, докторанттың ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмысынан және соңғы курста қорытынды аттестаттаудан тұрады.

62. Академиялық кезең ұзақтығы 15 апта болатын семестрден немесе ұзақтығы 10 апта болатын триместрден немесе ұзақтығы 7-8 апта болатын тоқсаннан тұрады.

ӘАОО-да академиялық кезеңді академиялық күнтізбе және ЖОЖ айқындайды. ӘАОО академиялық кезеңнің, оны ұйымдастырудың құрама түрін қосқанда оның нысанын дербес айқындайды.

63. Әр академиялық кезеңнен кейінгі аралық аттестаттаудың/қорытынды бақылаудың ұзақтығы кемінде 1 аптаны құрайды.

Пән бойынша қорытынды бағада ағымдағы үлгерім бағасының үлесі кемінде 60%, ал қорытынды бақылау бағасының үлесі кемінде 30% болуы тиіс.

ӘАОО-да аралық аттестаттау кезеңінде зерделенген барлық пәндер бойынша қорытынды аттестаттау жүргізіледі және ағымдағы және межелік бақылау нәтижелері бойынша ағымдағы үлгерім бағаларын ескере отырып пәндер бойынша қорытынды баға шығарылады. Пән бойынша қорытынды бағада ағымдағы үлгерімнің баға үлесі кемінде 60%, ал қорытынды бақылау бағасының үлесі 40%-дан артық болмайды.

64. Оқу жылы кезеңіндегі каникул ұзақтығы соңғы курсты қоспағанда, кемінде 5 аптаны құрауы тиіс.

ӘАОО-да каникул ұзақтығы оқу жылы кезеңінде бітіруші курсты қоспағанда, кемінде 6 аптаны құрауы тиіс.

65. Докторанттардың кәсіби практикасы бекітілген академиялық күнтізбеге және жеке жұмыс жоспарына сәйкес осы стандартпен және мамандық бойынша ҮОЖ-бен белгіленген көлемде жүргізіледі.

66. Практикалардың ұзақтығы докторанттың практика кезіндегі 30 сағатқа тең апта бойғы (5 күндік жұмыс аптасы кезінде күніне 6 сағат) нормативтік жұмыс уақытын есепке ала отырып, аптамен анықталады. Апта санын шығару үшін практиканың кредитпен есептелген көлемін тиісті практика түрінің байланыс сағатымен есептелген еңбек сыйымдылығына көбейту керек және оны докторанттың апта бойғы жұмысының ұзақтығына, яғни 30 сағатқа бөлу керек.

67. Білім алушыларды қорытынды аттестаттау және ДҒЗЖ, ДЭЗЖ аптамен жоспарлау 54 сағатқа тең докторанттардың апта бойғы жұмысының нормативтік уақытына (6 күндік жұмыс аптасы кезінде ДӨЖ-ді қоса есептегенде күніне 9 сағат) сүйене отырып айқындалады.

68. ДҒЗЖ бір кредитіне докторант жұмысының 120 (15х8) сағаты, яғни 2,2 апта сәйкес келеді.

Қорытынды аттестаттаудың бір кредитіне 105 (15х7) сағат, яғни 2 апта сәйкес келеді, оның ішінде 15 байланыс сағаты докторанттың оқытушымен жұмысына, 90 сағаты ДӨЖ-ге бөлінеді.

Кешенді емтиханға дайындалуға және тапсыруға 1 кредит, яғни 2 апта бөлінеді.

Докторлық диссертацияны ресімдеуге және қорғауға 4 кредит, яғни 8 апта беріледі.

69. Докторлық диссертацияны орындау докторанттың ДҒЗЖ/ДЭЗЖ кезеңінде орындалады.

70. Бітіруші курсты қоспағанда докторанттардың қосымша оқу қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін, оқу жоспарларындағы академиялық айырмашылықты немесе академиялық қарызды жою үшін, игерген кредиттерін өз ЖОО-да міндетті түрде қайта тапсыра отырып басқа ЖОО-да оқу пәндерін оқып-үйрену үшін, үлгерімнің орташа балын (GPA) көтеру үшін ұзақтығы кемінде 6 апта жазғы семестр енгізілуі мүмкін.

71. Білім беру бағдарламасының ғылыми компоненті докторанттың ғылыми-зерттеу/эксперименттік-зерттеу жұмысынан, ғылыми жарияланымдарынан және докторлық диссертацияны жазуынан тұрады.

72. Философия докторын (PhD) немесе бейіні бойынша доктор даярлау бойынша білім беру процесінің аяқталуының негізгі өлшемі докторанттың кемінде 75 кредитті, оның ішінде теориялық оқу бойынша кемінде 15 кредитті, сондай-ақ практиканың кемінде 5 кредитін, ДҒЗЖ/ДЭЗЖ докторлық диссертацияны дайындауды қоса есептегенде кемінде 50 кредитін игеруі болып табылады.

Докторантураның білім беру бағдарламасын мерзімінен бұрын меңгеріп, диссертацияны сәтті қорғаған жағдайларда докторантқа оқу мерзіміне қарамастан PhD доктор немесе бейіні бойынша доктор ғылыми дәрежесі беріледі.

73. Бейіндік докторантураны бітіруші педагогикалық мамандық пәндері циклін меңгерген және педагогикалық практикадан өткен жағдайларда ғана ғылыми және педагогикалық қызметпен айналыса алады. Аталған цикл қосымша академиялық кезең ішінде меңгеріледі (егер оқу жоспарында қарастырылмаған болса), оны аяқтаған соң негізгі дипломға тиісті куәлік беріледі.

74. Докторантураның білім беру бағдарламасының теориялық курсын толық меңгерген, бірақ ғылыми-зерттеу компонентін орындамаған докторантқа ақылы негізде ғылыми-зерттеу компонентінің кредиттерін қайта игеруге және диссертацияны келесі оқу жылында қорғауға мүмкіндік беріледі.

ӘАОО-да докторантураның білім беру бағдарламаларының теориялық оқудың толық курсын меңгерген, бірақ ғылыми-зерттеу компонентін орындамаған докторантқа зерттеу компоненті кредиттерін қайта меңгеруге және келесі оқу жылы диссертацияны қорғауға мүмкіндік беріледі. Ғылыми-зерттеу компоненттерінің кредиттерін қайта игеру және докторлық диссертацияны қорғау тәртібін тиісті мемлекеттік органдар айқындайды.

75. Докторантураның білім беру бағдарламасының теориялық курсын толық меңгерген, бірақ белгіленген мерзімде докторлық диссертацияны қорғамаған докторанттың докторантурада оқу мерзімі ақылы негізде ұзартылуы мүмкін.

ӘАОО-да докторантураның білім беру бағдарламаларының теориялық оқудың толық курсын меңгерген, бірақ докторлық диссертацияны белгіленген мерзімде қорғамаған докторантқа келесі оқу жылы диссертацияны қорғауға мүмкіндік беріледі. Диссертацияны қорғау тәртібін тиісті уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

76. Жоғары оқу орны докторантураның оқу процесін алынған лицензиясына сәйкес ұйымдастырады және білім беру қызметіне лицензиялау кезінде қойылатын біліктілік талаптарын сақтауы тиіс.

77. ЖОО білім беру қызметін тиісті материалдық-техникалық базамен, білікті профессорлар-оқытушылар құрамымен, кітапхана қорымен, Интернет және басқа да ақпараттық қорлармен, қаладан тыс жерлерден келген докторанттарды жатақханамен және докторанттарды басқа да қолдау қызметімен қамтамасыз етеді.

78. Материалдық-техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар:

Докторантура бағдарламаларын іске асыратын жоғары оқу орнында санитариялық-техникалық нормаларға сәйкес келетін және оқу жоспарында көзделген теориялық және практикалық даярлықтың барлық түрлерін жүргізуді, сондай-ақ докторанттың ғылыми-зерттеу/эксперименттік-зерттеу жұмыстарын тиімді өткізуін қамтамасыз ететін материалдық-техникалық базасы (аудиториялық қор, компьютерлік сыныптар, зертханалар, құрал-жабдықпен қамтамасыз ету, қор материалдары) болуы тиіс.

79. Ғылыми зерттеулерді қоса алғанда докторанттарды даярлаудың білім беру бағдарламаларын әзірлеуге қойылатын талаптар.

Философия докторы (PhD) және бейіні бойынша доктор даярлау бағдарламаларын іске асыратын жоғары оқу орындары қажетті оқу-әдістемелік құжаттарды (оқу жұмыс жоспары, оқу пәндерінің және практикалар бағдарламалары, ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмыстарының бағдарламалары және т.б.) әзірлейді және бекітеді.

Оқу пәндерінің бағдарламаларын докторантураның білім беру бағдарламаларын іске асыратын жоғары оқу орны осы стандарттың және докторантураның мамандықтары бойынша ҮОЖ негізінде әзірлейді.

Кәсіптік дайындық жағынан докторантураның білім беру бағдарламалары PhD доктор немесе бейіні бойынша доктор даярлаудың аккредиттелген бағдарламаларын іске асыратын жоғары рейтингті шетелдік жоғары оқу орындары мен ғылыми орталықтардың тәжірибелерін зерделеу негізінде әзірленуі тиіс.

80. Оқу әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар.

Оқу процесін оқу-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз ету докторанттардың докторантураның білім беру бағдарламасын сапалы меңгеруіне кепілдік беруі тиіс.

Білім беру бағдарламасын іске асыру халықаралық ақпараттық желілерге, электронды деректер қорларына, кітапхана қорына, компьютерлік технологияларға, оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттерге еркін қол жеткізу мүмкіндігімен қамтамасыз етілуі тиіс.

Ақпараттық және оқу-әдістемелік қамсыздандырылу докторанттың өзіндік жұмысын біртіндеп белсендіруге негізделген болуы керек.

81. Практикалар мен ғылыми тағылымдамаларды ұйымдастыруға қойылатын талаптар.

Практика ғылыми, кәсіби қызметтегі практикалық дағдыны қалыптастыру мақсатында жүргізіледі.

Докторантураның білім беру бағдарламасында мыналар қамтылуы тиіс:

1) философия докторы (PhD) бағдарламасы бойынша білім алушылар үшін педагогикалық және зерттеу практикалары (көлемі кемінде 3+2 кредит);

2) бейіні бойынша докторантура бағдарламасы бойынша білім алушылар үшін кәсіби-өндірістік практика (көлемі кемінде 5 кредит).

Педагогикалық практика оқу процесінен қол үзбей теориялық оқу кезеңінде өткізілуі мүмкін, осы ретте докторанттар бакалавриат пен магистратурада сабақ жүргізуге тартылуы мүмкін.

Докторанттың зерттеу практикасы отандық және шетелдік ғылымның жаңа теориялық, әдіснамалық және технологиялық жетістіктерін зерттеу, сондай-ақ ғылыми зерттеулердің заманауи әдістерін практикада қолдану, диссертациялық зерттеудегі эксперименттік деректерді өңдеу мен интерпретациялау дағдыларын бекіту мақсатында жүргізіледі.

Докторанттың өндірістік практикасы оқу процесінде алынған теориялық білімді түйіндеу және кәсіби деңгейін арттыру мақсатында жүргізіледі.

Зерттеу және өндірістік практикалардың мазмұны докторлық диссертацияның тақырыбымен анықталады.

82. Ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмысының нәтижелерін докторант әр академиялық кезеңнің соңында қысқаша есеп түрінде ресімдейді.

ДҒЗЖ/ДЭЗЖ шеңберінде докторанттың жеке жұмыс жоспарында инновациялық технологиялармен және өндірістің жаңа түрлерімен танысу үшін тиісті қызмет салалары бойынша ғылыми ұйымдарда және/немесе ұйымдарда, сондай-ақ шетелде міндетті түрде ғылыми тағылымдамадан өту қарастырылады.

Шетелдік тағылымдамадан өту мерзімін жоғары оқу орны өзі айқындайды.

83. Докторанттың ғылыми-зерттеу, эксперименттік-зерттеу жұмысының ең соңғы қорытындысы докторлық диссертация болып табылады.

Докторлық диссертацияның тақырыбы оның өзектілігін есепке ала отырып докторантураға қабылданғаннан кейін екі айдан кешіктірілмей айқындайды. Диссертациялық зерттеудің бағыты, әдетте, ұлттық басымдықтармен не мемлекеттік бағдарламалармен не іргелі немесе қолданбалы зерттеу бағдарламаларымен байланысты болуы тиіс.

84. Докторлық диссертацияның негізгі нәтижелері осы стандарттың 21-тармағына сәйкес жариялануы тиіс.

85. Докторлық диссертацияның мазмұны мен ресімделуіне, оларды даярлау мен қорғауға қойылатын талаптар білім беру саласындағы уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерімен айқындалады.

86. Докторлық диссертация міндетті түрде Ұлттық ғылыми-техникалық ақпарат орталығы жүзеге асыратын авторға және ақпарат көзіне сілтемесіз мәліметті пайдалану туралы (диссертацияда плагиаттың бар-жоғына) тексеруден міндетті түрде өтуі тиіс.

87. ЖОО-ны кадрлармен қамтамасыз ету қойылатын талаптар лицензиялау кезінде білім беру қызметіне қойылатын біліктілік талаптарымен айқындалған.

Жоғары оқу орнының оқытушысы оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларының талаптарын ұстанған жағдайда оқу сабақтарын ұйымдастыру мен өткізудің тәсілдері мен нысандарын, оқытудың әдістерін еркін таңдауға құқылы.

88. Оқытушы кадрлар оқытудың заманауи интерактивті әдістері мен технологияларын меңгеріп, оларды оқу процесінде пайдалана білуі тиіс.

89. Докторантқа оқуға қабылданғаннан кейінгі екі айдың ішінде докторлық диссертацияға жетекшілік жасау үшін ғылыми жетекші тағайындалады.

Докторанттың ғылыми жетекшілігі мен зерттеу тақырыбы ғылыми кеңестің шешімі негізінде жоғары оқу орны ректорының бұйрығымен бекітіледі.

90. Докторанттарға ғылыми жетекшілікті ғылым докторлары мен кандидаттарының, философия (PhD) докторларының ішінен сайланған құрамы кемінде 2 адамнан тұратын және олардың біреуі шетелдік жоғары оқу орнының ғалымы болып табылатын консультациялық комиссия атқарады ("Әскери іс және қауіпсіздік" мамандықтар тобын қоспағанда).

ӘАОО-да докторанттарға ғылыми жетекшілікті Қазақстан Республикасының азаматтары жүзеге асырады. Ғылымның аталған саласы бойынша ғылыми зерттеулермен белсенді айналысып жүрген (мамандықтың саласы бойынша) және ғылыми басшылық тәжірибесі бар адамдар ғылыми консультант бола алады.

Докторанттарға бейін немесе ДВА бойынша доктор дәрежесін ізденуге ғылыми жетекшілікті тиісті салалар мен қызмет саласының жоғары білікті мамандардың бірі ретінде ғылым докторлары мен кандидаттарының, философия (PhD) докторларының ішінен сайланған, құрамы кемінде 2 адамнан тұратын консультанттар жүзеге асырады.

Аталған ғылым саласында (мамандық бейіні бойынша) ғылыми зерттеулермен белсенді түрде айналысатын және ғылыми жетекшілік жасау тәжірибесі бар тұлғалар ғылыми консультанттар бола алады.

91. Міндетті минимум мен жоғары оқу орны ұсынатын оқу жүктемесінің көлемі аясында алынған білім деңгейі әртүрлі бақылаулар арқылы қамтамасыз етіледі.

92. Докторанттардың оқу жетістіктерін бақылау және олардың оқу пәндері немесе модульдер бойынша білімін бағалауды оқу процесінің межелік кезеңдерінде (әр академиялық кезең мен оқу жылы аяқталған кезде) тіркеу кеңсесі (бөлімі, секторы) жүргізеді және бақылау мен бағалау білім берудің қорытынды нәтижесіне бағдарлануы тиіс.

93. Білім алушылардың оқу жетістіктерінің тарихын тіркеу кеңсесі есепке алып отырады және докторанттардың белгіленген нысандағы транскриптінде көрінеді.

Транскрипт докторантқа білім алудың кез келген кезеңінде оның жазбаша өтініші негізінде беріледі.

94. Докторанттың білімін, іскерлігін, дағдысын және құзыреттерін бақылау оларды қорытынды аттестаттау кезінде жүргізіледі.

95. Докторантты қорытынды аттестаттау академиялық күнтізбеде және мамандықтардың оқу жұмыс жоспарларында қарастырылған мерзімде кешенді емтихан тапсыру және докторлық диссертация қорғау нысанында заңнамада белгіленген тәртіппен өткізіледі.

Докторлық диссертацияны қорғау диссертацияны дайындауды, ресімдеуді және қорғау рәсімін қамтиды.

96. Қорытынды аттестаттаудың мақсаты докторанттың қалыптасқан арнайы және басқару құзыреттіліктерінің ғылыми-теориялық және зерттеу-талдау деңгейін, кәсіби міндеттерді орындауға дайындығын және оның дайындығының кәсіби стандарт пен білім беру бағдарламасының талаптарына сәйкестігін бағалау болып табылады.

97. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті жүргізген сараптама қорытындысы бойынша оң шешім шығарған кезде докторантураның білім беру бағдарламасын толық орындаған және докторлық диссертацияны сәтті қорғаған тұлғаларға "философия докторы (PhD)" немесе "бейіні бойынша доктор" ғылыми дәрежесі және мемлекеттік үлгідегі диплом мен дипломға қосымша (транскрипт) беріледі.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
1-қосымша

Ғылыми және педагогикалық бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны

Р/с №	Пән және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
1	Базалық пәндер (БП)	20
1)	Міндетті компонент (МК):	8
	Ғылым тарихы мен философиясы	2
	Шет тілі (кәсіби)	2*
	Педагогика	2
	Психология	2
2)	Таңдау компоненті (ТК)	12
2	Бейіндеуші пәндер	22
1)	Міндетті компонент (МК)	2
2)	Таңдау компоненті (ТК)	20
	Теориялық оқыту қорытындысы	42
3	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)	кемінде 13
1)	Практика (педагогикалық, зерттеу)	кемінде 6**
2)	Магистрлік диссертацияның орындалуын қамтитын магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысы (МҒЗЖ)	кемінде 7
4	Қорытынды аттестаттау (ҚА)	4
1)	Кешенді емтихан (КЕ)	1
2)	Магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау (МДРҚ)	3
	Жиыны	кемінде 59
* Педагогикалық мамандықтар бойынша базалық пәндер цикліндегі шет тілі (кәсіптік) пәні бойынша кредит саны 3 кредитті құрайды, тиісінше таңдау компоненті 11 кредиттен тұрады. ** Практикаға бөлінетін кредиттер саны жалпы еңбек сыйымдылығына кірмейді. Қажет болған жағдайда ЖОО практикаға бөлінген кредит санын көбейте алады.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
2-қосымша

ӘАОО-ғы докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны

Р/с №	Пән және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
1	Базалық пәндер (БП) циклі	кемінде 17
1)	Міндетті компонент (МК)	кемінде 3
2)	ЖОО компоненті (ЖК)
2	Бейіндік (БП) циклі	кемінде 25
1)	Міндетті компонент (МК)	кемінде 2
2)	ЖОО компоненті (ЖК)
	Теориялық оқыту қорытындысы	кемінде 42
3	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)	кемінде 13
	Міндетті компонент (МК)	кемінде 13
1)	Практика (педагогикалық, кәсіптік)	кемінде 6
2)	Магистрлік диссертацияның, жобаның орындалуын қамтитын магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысы (МҒЗЖ)	кемінде 7
	ЖОО компоненті (ЖК)
4	Қорытынды аттестаттау (ҚА)	4
1)	Кешенді емтихан (КЕ)	1
2)	Магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау (МДРҚ)	3
	Жиыны	кемінде 59

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
3-қосымша

Бейіндік бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны

Р/с №	Пән және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
		Оқу мерзімі**
		1 жыл	1,5 жыл
1	Базалық пәндер (БП)	8	10
1)	Міндетті компонент (МК)	5	5
	Шет тілі (кәсіби)	2	2
	Менеджмент	1	1
	Психология	2	2
2)	Таңдау компоненті (ТК)	3	5
2	Бейіндеуші пәндер (КП)	10	26
1)	Міндетті компонент (МК)	1	3
2)	Таңдау компоненті (ТК)	9	23
	Теориялық оқыту бойынша барлығы	18	36
3	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)	кемінде 6	кемінде 8
1)	Практика (өндірістік)*	кемінде 2	кемінде 4
2)	Магистрлік диссертацияның орындалуын қамтитын магистранттың эксперименттік-зерттеу жұмысы (МЭЗЖ)	кемінде 4	кемінде 4
4	Қорытынды аттестаттау (ҚА)	4	4
1)	Кешенді емтихан (КЕ)	1	1
2)	Магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау (МДРҚ)	3	3
	Жиыны	кемінде 28	кемінде 48
Практикаға бөлінетін кредиттер саны жалпы еңбек сыйымдылығының көлеміне кірмейді. Қажет болған жағдайда ЖОО практикаға бөлінген кредит санын көбейте алады. *Оқу мерзімінің ұзақтығы магистранттардың бұған дейінгі дайындық деңгейіне және алған мамандығына байланысты осы стандартқа сәйкес анықталады.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
4-қосымша

ӘАОО-да бейіндік бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны

Р/с №	Пән және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
		Оқу мерзімі
		1 жыл	1,5 жыл
1	Базалық пәндер (БП)	кемінде 7	кемінде 14
1)	Міндетті компонент (МК)	кемінде 1	кемінде 3
2)	ЖОО компоненті (ЖК)
2	Бейіндеуші пәндер (КП)	кемінде 11	кемінде 22
1)	Міндетті компонент (МК)	кемінде 1	кемінде 2
2)	ЖОО компоненті (ЖК)
	Теориялық оқыту бойынша барлығы	кемінде18	кемінде36
3	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)	кемінде 6	кемінде 8
	Міндетті компонент (МК)	кемінде 6	кемінде 8
1)	Кәсіптік практика	кемінде 2	кемінде 4
2)	Магистрлік диссертацияның орындалуын қамтитын магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысы (эксперименттік-зерттеу)	кемінде 4	кемінде 4
	ЖОО компонент (ЖК)
4	Қорытынды аттестаттау (ҚА)	4	4
1)	Кешенді емтихан (КЕ)	1	1
2)	Магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау (МДРҚ)	3	3
	Жиыны	кемінде 28	кемінде 48

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
5-қосымша

Бейіндік магистратураны бітірген тұлғалар үшін педагогикалық бейіндегі білім беру бағдарламасының мазмұны

р/с №	Пәндердің және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
1	Базалық пәндер (БП)	7
1)	Міндетті компонент:	5
	Ғылым тарихы мен философиясы	2
	Педагогика	3
2)	Таңдау компоненті	2
	Теориялық оқыту бойынша жалпы саны	7
2	Практика (педагогикалық)	кемінде 3*
*Практикаға бөлінетін кредиттер саны жалпы еңбек сыйымдылығының көлеміне кірмейді. Қажет болған жағдайда ЖОО практикаға бөлінген кредит санын көбейте алады.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
6-қосымша

Ғылыми және педагогикалық магистратураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 2 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық/оқытушымен байланыстағы сағаттар	МӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	42	45	1890	630	1260	52,0
2	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың теориялық оқытудан қол үзбей ғылыми-зерттеу жұмысы (1:7)	3	-	360	45	315
	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысы (1:7)	4	9	480	60	420	54,5
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	БАРЛЫҒЫ	53	62	3150	795	2355
4	Теориялық оқытудан қол үзбей практика (педагогикалық) (1:1)	3	-	90	45	45	30,00
5	Практика (зерттеу) (1:7)	3	12	360	45	315	30,00
6	Каникулдар		13
7	Емтихан сессиясы		9
	Барлығы(52 апта х 2 ж. – 8 апта= 96 апта)	59	96	3600	885	2715

Ескертпе:

1. "Магистр" дәрежесін алу үшін теориялық оқытудың кемінде 42 кредитін, практиканың кемінде 6 кредитін, магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысының кемінде 7 кредитін меңгеруі керек (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

2. Кешенді емтиханға 1 кредит, магистрлік диссертацияны ресімдеуге және қорғауға 3 кредит жоспарланады (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

3. Магистратураның барлық мамандықтары үшін кемінде 3 кредит педагогикалық, кемінде 3 кредит зерттеу практикасы белгіленеді (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

4. Бітіруші курсты есептемегенде оқу жылындағы демалыс ұзақтығы кемінде 7 аптаны құрауы тиіс. Оқу жылындағы 7 аптадан артық демалыс уақытын жоғары оқу орны өздігінен қызметтің басқа түрлеріне қайта бөле алады.

5. Қызмет түрлеріне байланысты апта санын жоғары оқу орны өзгерте алады, бірақ магистранттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы тиіс.

6. Жазғы семестр, ОҚТ демалыс есебінен немесе академиялық күнтізбе бойынша жеке жоспарланады.

7. МҒЗЖ үш кредиті оқыту процесінен қол үзбей теориялық оқытумен қатар жоспарланады (әрбір семестрге 1 кредиттен). Педагогикалық практика екінші және үшінші семестрде (барлық 3 кредит) оқыту процесінен қол үзбей теориялық оқытумен қатар жоспарланады. Қызметтің әр түрін қатар жоспарлаған жағдайда осы қызмет түрлері бойынша апталық жүктеме азайтылып, тиісінше олардың апта саны артуы тиіс, бірақ магистранттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы қажет.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
7-қосымша

ӘАОО-да ғылыми және педагогикалық магистратураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 2 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық/оқытушымен байланыстағы сағаттар	МӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	кемінде 42	кемінде 45	кемінде 1890	кемінде 630	кемінде 1260	кемінде 52,0
2	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың теориялық оқытудан қол үзбей ғылыми-зерттеу жұмысы (1:7)	кемінде 3	-	кемінде 360	кемінде 45	кемінде 315
	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысы (1:7)	кемінде 4	кемінде 9	кемінде 480	кемінде 60	кемінде 420	кемінде 54,5
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	БАРЛЫҒЫ	кемінде 53	кемінде 62	кемінде3150	кемінде795	кемінде2355
4	Теориялық оқытудан қол үзбей практика (педагогикалық) (1:1)	3	-	90	45	45
5	Практика (зерттеу) (1:7)	3	12	360	45	315	30,00
6	Каникулдар		ЖОЖ және академиялық күнтізбемен анықталады
7	Емтихан сессиясы		9
	Барлығы(52 апта х 2 ж. – 8 апта= 96 апта)	кемінде 59	кемінде 96	кемінде 3600	кемінде 885	кемінде 2715

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
8-қосымша

Бейіндік магистратураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық / оқытушымен байланыстағы сағаттар	МӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	18	15	810	270	540	54,00
2	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың эксперименттік-зерттеу жұмысы (1:7)	4	9	480	60	420	54,55
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	Барлығы	26	32	1740	390	1320
4	Практика (өндірістік) (1:4)	2	5	150	30	120	30,00
5	Каникулдар		4
6	Емтихан сессиясы (2х2 апта)		3
	БАРЛЫҒЫ (52 апта х 1 ж. - 8 апта = 44 апта)	28	44	1860	420	1440

Ескертпе:

1. "Магистр" дәрежесін алу үшін теориялық оқытудың кемінде 24 кредитін, өндірістік практиканың кемінде 2 кредитін, магистранттың эксперименттік-зерттеу жұмысының кемінде 2 кредитін меңгеруі керек (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

2. Кешенді емтиханға 1 кредит, магистрлік диссертацияны қорғауға 3 кредит жоспарланады (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

3. Магистратураның барлық мамандықтары үшін жоғары оқу орнымен кемінде 2 кредит өндірістік практика белгіленеді (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

4. Қызмет түрлеріне байланысты апта саны өзгеруі мүмкін, бірақ магистранттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы тиіс.

5. ОҚТ демалыс есебінен немесе академиялық күнтізбе бойынша жеке жоспарланады.

6. МЭЗЖ оқытудың басынан бастап жоспарлаған дұрыс және теориялық оқытумен немесе өндірістік практикамен қатар өткізген дұрыс. Қызметтің әр түрін қатар жоспарлаған жағдайда осы қызмет түрлері бойынша апталық жүктеме азайтылып, тиісінше олардың апта саны артуы тиіс, бірақ магистранттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы қажет.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
9-қосымша

ӘАОО-да бейіндік магистратураның білім беру бағдарламаларының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық / оқытушымен байланыстағы сағаттар	МӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	кемінде 18	кемінде 15	кемінде 810	кемінде 270	кемінде 540	кемінде 54,00
2	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың ғылыми-зерттеу жұмысы(1:7)	кемінде 4	кемінде 9	кемінде 480	кемінде 60	кемінде 420	кемінде 54,55
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	БАРЛЫҒЫ	кемінде26	кемінде32	кемінде1740	кемінде 390	кемінде 1320
4	Практика (кәсіптік) (1:4)	кемінде 2	кемінде 5	кемінде 150	кемінде 30	кемінде 120	кемінде 30,00
5	Каникулдар		ЖОЖ және академиялық күнтізбемен анықталады
6	Емтихан сессиясы		3
	БАРЛЫҒЫ (52 апта х 1 ж. - 8 апта = 44 апта)	кемінде 28	кемінде 44	кемінде 1860	кемінде 420	кемінде 1440

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
10-қосымша

Бейіндік магистратураның білім бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1,5 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық / оқытушымен байланыстағы сағаттар	МӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	36	30	1620	540	1080	54,00
2	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың эксперименттік-зерттеу жұмысы (1:7)	4	9	480	60	420	54,55
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	БАРЛЫҒЫ	44	47	2520	660	1860
4	Практика (өндірістік) (1:4)	4	10	300	60	240	30,00
5	Каникулдар		11
6	Емтихан сессиясы (3х2 апта)		6
	БАРЛЫҒЫ(52 апта + 22 апта. =74 апта)	48	74	2820	720	2100

Ескертпе:

1. "Магистр" дәрежесін алу үшін теориялық оқытудың кемінде 36 кредитін, өндірістік практиканың кемінде 4 кредитін, магистранттың эксперименттік-зерттеу жұмысының кемінде 4 кредитін меңгеруі керек (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан)

3. Магистратураның барлық мамандықтары үшін жоғары оқу орнымен кемінде 4 кредит өндірістік практика белгіленеді (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан).

5. Жазғы семестр, ОҚТ демалыс есебінен немесе академиялық күнтізбе бойынша жеке жоспарланады.

6. Оқу жылындағы демалыс ұзақтығы, бітіруші курсты есептемегенде, 7 аптадан кем болмауы қажет. Оқу жылындағы 7 аптадан артық демалыс уақытын жоғары оқу орны өздігінен қызметтің басқа түрлеріне қайта бөле алады.

7. МЭЗЖ оқытудың басынан бастап жоспарлаған дұрыс және теориялық оқытумен немесе өндірістік практикамен қатар өткізген дұрыс. Қызметтің әр түрін қатар жоспарлаған жағдайда осы қызмет түрлері бойынша апталық жүктеме азайтылып тиісінше олардың апта саны артуы тиіс, бірақ магистранттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы қажет.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
11-қосымша

ӘАОО-да бейіндік магистратураның білім бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1,5 жыл)

Р/с №	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	Оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
Р/с №	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық / оқытушымен байланыстағы сағаттар	МӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	кемінде 36	кемінде 30	кемінде 1620	кемінде 540	кемінде 1080	кемінде 54,00
2	Магистрлік диссертацияны орындауды қоса алғанда магистранттың эксперименттік-зерттеу жұмысы(1:7)	4	9	480	60	420	54,55
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	БАРЛЫҒЫ	кемінде 44	кемінде 47	кемінде 2520	кемінде 660	кемінде 1860
4	Практика (кәсіптік) (1:4)	4	10	300	60	240	30,00
5	Каникулдар		ЖОЖ және академиялық күнтізбемен анықталады
6	Емтихан сессиясы (3х2 апта)		6
	БАРЛЫҒЫ(52 апта + 22 апта. =74 апта)	кемінде 48	кемінде 74	кемінде 2820	кемінде 720	кемінде 2100

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
12-қосымша

Докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны

№	Пәндердің және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
1	Базалық пәндер (БП):	3
1)	Міндетті компонент (МК)	3
2)	Таңдау компоненті (ТК)	ОҚТ есебі
2	Бейіндеуші пәндер	12
1)	Міндетті компонент (МК)	-
2)	Таңдау компоненті (ТК)	12
	Теориялық оқыту бойынша жалпы саны	15
3	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)	кемінде 55
1)	Практика (педагогикалық, зерттеу немесе өндірістік) (ПЗӨП)	кемінде5
2)	Докторлық диссертацияның орындалуын қамтитын докторанттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы, (ДҒЗЖ/ДЭЗЖ)	кемінде 20
3)	Докторлық диссертацияны орындау	30
4	Қорытынды аттестаттау (ҚА)	5
1)	Кешенді емтихан (КЕ)	1
2)	Докторлық диссертацияны ресімдеу және қорғау (ДҚ)	4
	Барлығы	кемінде 75

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
13-қосымша

ӘАОО-ғы докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны

р/с №	Пән және қызмет түрлерінің атауы	Кредит бойынша көлемі
1	2	3
1	Базалық пәндер (БП) циклі	кемінде 3
1)	Міндетті компонент (МК)	3
2)	ЖОО компоненті (ЖК)	ОҚТ есебінен
2	Бейіндік (БП) циклі	кемінде 12
1)	Міндетті компонент	-
2)	ЖОО компоненті (ЖК)	кемінде 12
	Теориялық оқыту бойынша барлығы	кемінде 15
3	Оқытудың қосымша түрлері (ОҚТ)	кемінде 55
1)	Практика (педагогикалық, ғылыми немесе зерттеу) (ППҒЗ)	кемінде 5
2)	Доктордың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы (ДҒЗЖ/ДЭЗЖ)	кемінде 20
3)	Докторлық диссертацияны орындау	30
	ЖОО компоненті (ЖК)
4	Қорытынды аттестаттау (ҚА)	5
1)	Кешенді емтихан (КЕ)	1
2)	Магистрлік диссертацияны ресімдеу және қорғау (МДРҚ)	3
	Барлығы	кемінде 75

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
14-қосымша

PhD докторантурасының білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 3 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық/ оқытушымен байланыстағы сағаттар	ДӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	15	13	675	225	450	54,00
2	Докторлық диссертациясын орындауды қоса алғанда докторанттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы (1:7)	50	111	6000	750	5250	54,55
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	5	10	525	75	450	52,50
	Барлығы	70	134	7200	1050	6150
4	Практика (кәсіби), оның ішінде.:	5	11	450	90	360	30,0
	1) педагогикалық (1:1) + зерттеу (1:7) немесе	3 2	3 11	90 240	45 30	45 210	30,0 30,0
	2)өндірістік (1:4)	5	12,5	375	75	300	30,0
5	Каникулдар		25
6	Емтихан сессиясы (3х2 апта)		6
	Барлығы(52 апта х 3 жыл – 8 апта =148 апта)	75	145	7530	1125	6405

Ескерту:

1. Философия докторы (PhD) немесе бейіні бойынша доктор ғылыми дәрежесін алу үшін мамандық бойынша ҮОЖ-да жоспарланған кредиттерге қарамастан білім алушы теориялық оқудан кемінде 36 кредит, практикадан кемінде 6 кредит және докторанттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысынан кемінде 28 кредит меңгеруі тиіс.

2. Кешенді емтиханға 1 кредит, докторлық диссертацияны ресімдеу мен қорғауға 4 кредит жоспарланады (мамандықтың ҮОЖ-да жоспарланған кредиттер санына қарамастан).

3. Практикаға бөлінген кредиттер саны кемінде 6 кредит болуы керек және оның жалпы санын ЖОО өзі анықтайды.

4. Қызмет түрлеріне қарай апта саны өзгеруі мүмкін, бірақ докторанттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы тиіс.

5. Демалыс ұзақтығы соңғы курстан өзге курстарда 5 аптадан кем болмауы керек. 5 аптадан артық демалыс уақытын жоғары оқу орны өздігінен қызметтің басқа түрлеріне қайта бөле алады.

6. Педагогикалық практиканы оқу процесінен қол үзбей теориялық оқытумен қатар өткізген дұрыс. ДҒЗЖ оқытудың басынан бастап жоспарлаған және теориялық оқытумен немесе зерттеу практикасымен қатар өткізген дұрыс. Қызметтің әр түрін қатар жоспарлаған жағдайда осы қызмет түрлері бойынша апталық жүктеме азайтылып, тиісінше олардың апта саны артуы қажет, бірақ докторанттың орташа апталық жүктемесі 57 сағаттан аспауы тиіс.

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына
15-қосымша

ӘАОО-да PhD докторантурасының білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 3 жыл)

№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	оның ішінде		Орташа апталық жүктеме
№	Қызмет түрлері	Кредит саны	Апта саны	Жалпы сағат саны	аудиториялық / оқытушымен байланыстағы сағаттар	ДӨЖ	Орташа апталық жүктеме
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теориялық оқыту (1:2)	кемінде 15	15	675	225	450	54,00
2	Докторлық диссертациясын орындауды қоса алғанда докторанттың ғылыми-зерттеу (эксперименттік-зерттеу) жұмысы (1:7)	кемінде 50	110	6000	750	5250	54,55
3	Қорытынды аттестаттау (1:6)	кемінде 5	10	525	75	450	52,50
	Жиыны	кемінде 70	135	7200	1050	6150
4	Практика (кәсіби), оның ішінде.:	кемінде 5	11				30,0
	1) педагогикалық (1:1) + зерттеу (1:7) немесе	кемінде 3	3 8	90 240	45 30	45 210	30,0 30,0
	2)өндірістік (1:4)	кемінде 5	12,5	375	75	300	30,0
5	Каникулдар		14
6	Емтихан сессиясы (3х2 апта)		2
	Жиыны	кемінде 75	162	7530	1125	6405

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 6-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 56-бабына сәйкес әзірленді және білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне, білім берудің мазмұнына, оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптарды айқындайды.

2. Негізгі орта білім берудің жалпы білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары (бұдан әрі – білім беру ұйымдары) меншік нысаны мен ведомстволық ба ғыныстылығына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім беру қызметін:

1) осы стандартқа;

2) оқу бағдарламалары мен үлгілік оқу жоспарларына;

3) Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы белгіленген тәртіппен бекіткен басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

3. Стандартты қолдану:

1) оқытудың күтілетін нәтижелері түрінде көрсетілген негізгі орта білім беру мақсаттары жүйесіне қол жеткізу арқылы оқыту мен тәрбиелеудің сапасын арттыруға;

2) қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде білім беру процесін ұйымдастыру үшін қажетті жағдайлар жасау арқылы үштілді білім беру саясатын іске асыруға;

3) білім алушылардың теориялық білім негіздерін меңгеруін және алған білімдерін қолданбалы сипаттағы міндеттерді шешу үшін қолдана білу іскерлігін дамытуды көздейтін негізгі орта білім берудің академиялық және практикалық бағыттылығының үйлесімділігіне;

4) білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, пәндік білім мен дағдыларды кезең-кезеңімен тереңдетуді қамтамасыз етуге;

5) білім беру процесінің мазмұндық негізін айқындайтын білім берудің құндылықтары мен оқытудан күтілетін нәтижелер жүйесінің өзара байланыстылығы мен өзара шарттылығына негізделген оқыту мен тәрбиенің бірлігі қағидатын іске асыруға;

6) балалардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз етуге, сондай-ақ білім алушылардың ерекше білім беру қажеттіліктері мен қосымша білім беру қызметтерін алуға қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолайлы жағдайлар жасауға;

7) орта білім беру ұйымдарының типтері мен түрлерінің әртүрлілігі жағдайында негізгі орта білім берудің баламалылығын қамтамасыз етуге;

8) білім беру ұйымдарында инновациялық практиканы қолдауға және дамытуға;

9) білім сапасын қамтамасыз ету бойынша білім беру ұйымдарының қызметін объективті бағалауды ұйымдастыруға бағытталған.

4. Стандарт:

1) білім беру ұйымдарының әртүрлі типтері мен түрлері үшін негізгі орта білім берудің үлгілік оқу жоспарын;

2) негізгі орта білім берудің оқу пәндері бойынша оқу бағдарламаларын;

3) оқу пәндері бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді;

4) білім алушылардың оқу пәндері бойынша оқу жетістіктерін бағалау өлшем шарттарын;

5) білім беру ұйымдарында оқыту мен тәрбиелеуден күтілетін нәтижелерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін басқару жүйесін;

6) білім беру ұйымдарының білім беру процесін мониторингтеу жүйесін;

7) білім беру ұйымдарындағы білім беру процесін, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылар үшін материалдық-техникалық, ақпараттық-коммуникациялық қамтамасыз етуге қойылатын бірыңғай талаптарды;

8) білім сапасын қамтамасыз ету бойынша білім беру ұйымдарының қызметін бағалау параметрлерін әзірлеу үшін негіз болып табылады.

5. Білім беру ұйымдары тәрбиелеудің, оқыту мен дамытудың әр түрлі педагогикалық технологияларын қолдану арқылы денсаулық сақтайтын ортаны қамтамасыз етеді.

6. Стандартта Заңға сәйкес терминдер мен анықтамалар қолданылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен олардың анықтамалары енгізілді:

1) негізгі орта білім берудің базалық мазмұны – типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім беру ұйымдарында оқып білуге міндетті негізгі орта білім беру мазмұнының құрамы, құрылымы мен көлемі;

2) сабақтан тыс іс-әрекет – біртұтас оқу-тәрбие процесінің құраушы бөлігі, білім алушылардың бос уақытын ұйымдастыру нысаны;

3) білім беру саласы – мәндес оқу пәндерінің жиынтығын қамтитын негізгі орта білім берудің базалық мазмұнының құраушы бөлігі;

4) үлгілік оқу жоспары – оқу пәндерінің тізбесін регламенттейтін және тиісті білім беру деңгейінің оқу жүктемесінің инвариантты және вариативті компоненттерінің көлемін айқындайтын құжат;

5) оқу жүктемесінің инвариантты компоненті –білім беру ұйымдарында типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан барлық білім алушылардың оқып білуі үшін міндетті оқу пәндерін айқындайтын үлгілік оқу жоспарының құраушы компоненті;

6) оқу жүктемесінің вариативтік компоненті – білім алушылардың білімге деген қажеттіліктеріне сәйкес білім беру ұйымдары айқындайтын үлгілік оқу жоспарының құраушы компоненті;

7) элективті курс – білім алушының таңдауы бойынша курс, білім алушылардың білім алу дайындығын кеңейтуге бағытталған оқу жоспарындағы вариативті компоненттің құраушы бөлігі;

8) оқытудан күтілетін нәтижелер– оқыту процесі аяқталғанда білім алушының нені біліп, түсініп, көрсете алатынын сипаттайтын құзыреттіліктер жиынтығы;

9) инклюзивті білім беру – ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке-дара мүмкіндіктерін ескере отырып, барлық білім алушылардың білім алуына тең қолжетімділікті қамтамасыз ететін процесс;

10) ерекше білім беру қажеттіліктері – денсаулығына байланысты білім алуда тұрақты немесе уақытша қиындық көріп жүрген, арнайы, жалпы білім беретін оқу бағдарламалары мен қосымша білімнің білім беру бағдарламаларына мұқтаж балалардың қажеттіліктері;

11) бағалау – білім алушылардың оқуда нақты қол жеткізген нәтижелерін оқытудан күтілетін нәтижелермен әзірленген өлшемшарттар негізінде салыстыру процесі;

12) бағалау өлшемшарттары – білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау жүргізуге негіз болатын белгілер;

13) формативті бағалау – сыныпта күнделікті жұмыс барысында жүргізілетін бағалау түрі, білім алушылар үлгерімінің ағымдағы көрсеткіші болып табылады, оқыту барысында білім алушылар мен мұғалім арасындағы жедел өзара байланысты, оқушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және білім беру процесін жетілдіруге мүмкіндік береді;

14) жиынтық бағалау – белгілі бір оқу кезеңін (тоқсан, триместр, оқу жылы), сондай-ақ оқу бағдарламасына сәйкес бөлімдерді оқып аяқтағаннан кейін өткізілетін бағалау түрі;

15) білім берудегі құндылықтар – білім алушының тұлғасын қалыптастыруда жетекші фактор болып табылатын жалпыадамзаттық құндылықтарға негізделген оқыту мақсаттарының жүйесін қалыптастырудағы бағдарлар.

7. "Білім алушылар мен тәрбиеленушілердің даярлық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде белгілі бір білім беру саласына енетін оқу пәндері бойынша ұзақ мерзімді сипаттағы мақсаттар жүйесі түрінде білім беру салалары (және оқу пәндері) бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер көрсетілген.

8. "Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан, білім беру ұйымдарында міндетті оқып білуге жататын негізгі орта білім беру мазмұнының құрамы, құрылымы мен көлемі көрсетілген.

9. "Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар" деген бөлімде апталық оқу жүктемесі, оқу жылының ұзақтығы, топтарға бөлу үшін сыныптың толымдылығы көрсетілген.

10. Стандарт қолданысқа кезең-кезеңімен енгізіледі:

1) 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап 5, 7-сыныптарда;

2) 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап 6, 8-сыныптарда;

3) 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап 9 (10) сыныптарда.

2. Білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

11. Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламалары білім алушылардың, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылардың ғылым жүйесінің базалық негіздерін меңгеруіне, олардың бойында тұлғааралық және этносаралық қатынастың жоғары мәдениетін қалыптастыруға, жеке тұлға ретінде өзін-өзі танытуына және кәсіптік бағдарлануына, сондай-ақ білім алушылардың бейіналды даярлығына бағытталады.

12. Білім алушылардың дайындық деңгейі бірнеше мәндес оқу пәндерін біріктіретін "Тіл және әдебиет", "Математика және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және өнер", "Дене шынықтыру" білім беру салаларының ерекшеліктері ескеріле отырып жобаланған оқытудан күтілетін нәтижелер арқылы айқындалады.

13. Білім беру салалары (және оқу пәндері) бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер негізгі орта білім берудің базалық мазмұнын айқындау үшін негіз болып табылады.

14. Негізгі орта білім берудің оқу бағдарламаларында білім беру салалары (және оқу пәндері) бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер әрбір оқу пәнінің бөлімдері бойынша оқыту мақсаттарында нақтыланады.

15. Оқытудан күтілетін нәтижелер жүйесі білім алушылардың, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылардың жеке даму траекторияларын қалыптастыруға және олардың оқытудың ұзақ мерзімді мақсаттарына кезең-кезеңмен қол жеткізуге ілгерілеуіне мүмкіндік жасайды.

16. "Тіл және әдебиет" білім беру саласы бойынша негізгі орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер

Қазақ тілі (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптар үшін)/ орыс тілі (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптар үшін)/ ана тілі (оқыту ұйғыр/өзбек/тәжік тілдерінде жүргізілетін сыныптар үшін):

1) тыңдалым және айтылым:

білім алушы қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, оқу-кәсіптік салалардағы мәтіндерін түсінеді; сөйлесу тәртібінің, бағалаудың ашық және жабық түрде берілген нысандарын таниды; әртүрлі өмірлік жағдаяттарда ауызша тілдік қарым-қатынасты жүзеге асырады; тілдік қарым-қатынастың әртүрлі мақсаттары мен тактикаларын іске асыру үшін түрлі тілдік құралдарды пайдалана отырып, әңгімеге бастамашы бола алады және диалогты қолдайды; проблемалық сипаттағы ақпаратты жинақтай отырып, монолог құрастырады; өз пікірін қорғайды және дәлелдейді; өз пікірін білдіре отырып, әңгіме нысанасына қатысты сөйлеушінің көзқарасын бағалайды; тақырыбы/басы/соңы бойынша мәтін мазмұнын болжайды; өз сөздерін ресімдеу кезінде грамматикалық, стилистикалық нормаларды сақтайды;

2) оқылым:

білім алушы әртүрлі типтегі, жанрлар мен стильдердегі мәтіндерден негізгі және егжей-тегжейлі ақпаратты (мәтіндік, сандық, графикалық) түсінеді және өзінше түсіндіреді; мәтіннің астарлы мағынасын түсінеді; зерттеп, шолып, таңдап, белгілеп оқуды, арнайы ақпарат алу үшін оқуды, талдамалық оқуды, белгілі бір мақсатпен оқуды қоса алғанда, оқу стратегияларын пайдаланады; әртүрлі дереккөздерден қажетті ақпараттарды алады, оларды талдайды және жинақтайды; қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени және оқу-танымдық аяларына қатысты мәтіндердің құрылымдық, лингвистикалық және стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады; дәлелдер мен фактілерді ажырата отырып, ақпараттың өзектілігі мен құндылығы тұрғысынан мәтінді бағалайды;

3) жазылым:

білім алушы естіген және оқыған ақпараттарын жинақтай отырып, әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндерді жазады; ақпаратты ұсынудың әртүрлі нысандарын пайдалана отырып, мәтін құрастырады (оның ішінде, баспа); ұсынылған ақпаратты талдау және бағалау қабілетін көрсете отырып, өзінің проблемалық сипаттағы мәтінін (мақала, эссе, хат және т.б.) жазады; әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндердің құрылымдық-композициялық, тілдік ерекшеліктерін салыстырады; анықтамалық материалды пайдалана отырып мәтіндерді түзетеді және редакциялайды; белгілі бір тақырып бойынша қарапайым, күрделі және жан-жақты жоспар жасайды; орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық нормаларды сақтайды.

Қазақ тілі мен әдебиеті (оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін)/орыс тілі мен әдебиеті (оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін)

1) тыңдалым:

білім алушы мәтіннің негізгі мазмұнын, сондай-ақ сөйлеушінің ниетін білдіретін функционалдық маңызды мағыналы ақпаратты түсінеді; мәтіннен арнайы ақпаратты алады; терминдердің мәнін және әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени және оқу-танымдық аялары бойынша мәтіннің негізгі бөліктерін түсінеді; фактілер мен пікірлерді ажырата отырып, мәтіннің мазмұнын бағалайды; әртүрлі стильдегі және жанрдағы мәтіндердің негізгі проблемаларын айқындайды; мәтінде айтылған деректер мен құбылыстар, оқиғалар арасындағы байланыстар мен қарым-қатынастарды аша отырып, мәтінді талдайды; иллюстрациялар/негізгі сөздер/тақырыбы/басталуы бойынша айтылған ойдың мазмұнын болжайды;

2) айтылым:

талқылау, өзінің пікірін білдіру және оқиғаларды, пікірлер мен проблемаларды бағалау арқылы білім алушы оқылған тақырыптар аясындағы диалогты қолдайды; назарды өзіне қарату тәсілдерін пайдаланып және мақсатты аудиторияны есепке ала отырып монолог құрады, ұсынылған тақырып бойынша ақпаратты талдайды және жинақтайды; белгілі бір тақырып бойынша айтылған ойды бағалайды; сөйлеу нормаларын сақтай отырып, тілдің лексикалық және грамматикалық құралдарын пайдаланады;

3) оқылым:

білім алушы оқылған тақырыптар аясында белгілі бір күрделі тұтас және аралас мәтіндердің мазмұнын түсінеді; әртүрлі типтегі, стиль мен жанрдағы мәтіндердің ерекшеліктерін анықтайды; сөздердің айқын және астарлы мағынасын, көркем бейнелеуіш құралдардың мәнін түсінеді; өзектілігін, шынайылығын, пайдалылығын және құндылығын анықтай отырып, әртүрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты алады; негіздемелі қорытынды шығара және оқығанына сыни тұрғыдан баға бере отырып, мәтіннің мазмұнын талдайды және жинақтайды; көркем шығарманың тақырыбын, идеясын, проблемасын, автордың көзқарасын анықтай отырып мәтінді салыстырады, белгіленген оқу стратегияларын пайдаланады;

4) жазылым:

білім алушы әртүрлі тілдік құралдарды пайдалана отырып, естігені және оқығаны негізінде әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндерді жазады; әртүрлі деректерден ақпарат алу арқылы проблемалық сипаттағы мәтіндерді жазады; тұтас мәтіндердің негізінде сызбаларды, кестелерді, диаграммаларды жасайды; белгілі бір тақырып бойынша қарапайым, күрделі және жан-жақты жоспар жасайды; әртүрлі типтегі, стильдегі мәтіндердің мазмұнын салыстырады, талдайды және бағалайды; орфографиялық және грамматикалық нормаларды сақтайды; троптар мен тілдің көркемдегіш-бейнелеуіш құралдарын пайдаланады.

Ағылшын тілі:

1) тыңдалым:

білім алушы оқытылған тақырыптар шеңберінде мәтіндердің негізгі мазмұнын түсінеді; екінші кезектегі мәселелерді қалдырып, басты фактілерді анықтайды; оқытылған тақырыптар шеңберінде егжей-тегжейлі ақпаратты түсінеді; қосымша ақпарат алу мақсатында естігені негізінде күрделі сұрақтар құрастырады; түпмәтіндік мәнге сүйене отырып, естігені бойынша ой қорытады; оқытылған тақырыптар шеңберінде арнайы ақпаратты ажырата алады; оқытылған тақырыптар шеңберінде берілген дәлелдердің сәйкессіздігін анықтайды;

2) айтылым:

білім алушы оқытылған тақырыптар шеңберінде оқиғаның логикалық дамуын құрастырып, мәтіннің негізгі мазмұнын жеткізеді; формальды және формальды емес стильдерді қолданады; оқытылған тақырыптар шеңберінде ақпаратпен таныстырады; оқытылған тақырыптар шеңберінде мәтіннің атауы, иллюстрациялары, түйін сөздері, мәтін үзінділері және т.б. бойынша ықтимал мазмұнын болжайды; нақты ақпарат алу үшін қарапайым және күрделі сұрақтар қояды; оқу тапсырмаларын орындау үшін құрбы-құрдастарымен (жұпта, топта) бірлесіп жұмыс жасайды; оқытылған тақырыптар шеңберінде мәтіндерді салыстырады және қарама-қарсы қойып салыстырады; өз көзқарасын негіздей отырып, пікірін білдіреді;

3) оқылым:

білім алушы оқытылған тақырыптар шеңберінде әртүрлі стиль мен жанрдағы мәтіндердің негізгі мазмұнын анықтайды; оқытылған тақырыптар шеңберінде әртүрлі стиль мен жанрда берілген мәтіндердегі егжей-тегжейлі ақпаратты ажырата алады; түрлі ақпараттық ресурстарды (анықтамалық материалдар, сөздіктер, Интернет және басқалары) пайдаланады; оқытылған тақырыптар шеңберінде мәтіндегі арнайы ақпаратты және мәтіндердің әртүрлі стилі мен жанрларын анықтайды; мәтіннің атауы, мәтін үзіндісі, иллюстрациялары, түйін сөздері және т.б. бойынша мазмұнын болжайды; автордың көзқарасын немесе пікірін анықтайды; түрлі мәтіндерден алынған ақпаратты бағалайды;

4) жазылым:

білім алушы кестелерді, диаграммаларды, схемаларды, сауалнамаларды, формулярларды және т.б. толтырады; оқытылған тақырыптар шеңберінде жоспар құрады, мәтінді жазады, редакциялайды және түзетеді; коммуникативтік міндеттерге сәйкес мәтіннен үзінділер алады; бұрын оқыған тақырыптар бойынша алған біліміне сүйене отырып, шынайы және/немесе ойдан шығарылған өткен, осы шақтағы және болашақта болатын оқиғаларды суреттейді; оқытылған тақырыптар шеңберінде мәтіндегі сөйлемдер мен абзацтарды бір-бірімен байланыстырады және үйлестіреді; оқытылған тақырыптар шеңберінде берілген мәтіннің тыныс белгілерін сауатты және дұрыс қояды; тиісті ережелер мен форматты сақтай отырып, әртүрлі стиль мен жанрда мәтіндер құрайды.

Қазақ әдебиеті/орыс әдебиеті/ұйғыр әдебиеті/өзбек әдебиеті/тәжік әдебиеті:

Негізгі орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) әдебиеттің негізгі даму кезеңдерін; әртүрлі жанрдағы шығармалардың мазмұнын, фольклорда халық тұрмысының, салт-дәстүрінің бейнелену ерекшеліктерін, әдеби терминдер мен әдеби бағыттарды, түрлері мен жанрларын, көркем шығармалардың бейнелі суреттеулерді біледі, өлең мәтіндері мен прозалық мәтіндердің фрагменттерін (таңдауы бойынша) жатқа біледі; оқылатын шығармалардан дәйексөздерді біледі;

2) ұлттық көркем мұраның әлемдік мәдениеттегі мәнін; әдебиеттің мәдениеттің аса маңызды жетістіктерінің бірі ретіндегі рөлін; адам өміріндегі көркем әдебиеттің мәнін, әдеби терминдер мен әдеби бағыттарды, түрлері мен жанрларын, шығарманың тақырыбын, идеясын, проблемаларын, шығармадағы автордың көзқарасын, көркем шығармалардағы бейнелі суреттеулерді, шығармаларда ашық және астарлы айтылған мағыналарды түсінеді;

3) әдеби тақырыпқа хабарлама, баяндама, эссе, сұхбат дайындау; жазбаша әңгіме құрастыру үшін әдеби кейіпкерлердің диалогын (оқығанының негізінде) дайындау – кейіпкерлердің біреуіне немесе бір топ кейіпкерге (топтық мінездеме), екі кейіпкерге (салыстырмалы мінездеме) мінездеме беру кезінде, өз бетімен оқыған кітапқа шағын жазбаша пікір дайындау кезінде; талдамалық сипаттағы өзіндік мәтін құрастыру кезінде, АКТ қатыстыра отырып, оқыған мәтінге өзіндік түсініктеме беру процесінде; өзі үшін өзекті оқу ортасын анықтау және көркем шығармаларды бағалау; пікірталастарға немесе көпшілік алдында сөз сөйлеуге қатысу; қажетті ақпаратты іздестіру үшін алған білім, білік және дағдыларын; оқытылатын шығармаларды талдау үшін арнайы терминдер мен ұғымдарды; өзекті проблемаларды талқылау кезінде меңгерген дағдыларын; өз ойын білдіру, мәдени іс-шараларға қатысу үшін шығармашылық қызметтің тәсілдерін қолданады;

4) оқығанына өзінің көзқарасын дәлелмен тұжырымдай отырып, әртүрлі жанрда бейнеленген шығармаларды; тақырыпты, идеяны және шығарма композициясының, сюжет ерекшеліктерін, шығарманың тілдік ерекшеліктерін, негізгі эпизодтарын, кейіпкерлердің іс-әрекетін және амалдарын, жазушы стилінің ерекшеліктерін талдайды, оларды әлем әдебиеті туындыларымен және өнердің басқа түрлерінің туындыларымен салыстырады;

5) көркем мәтіннің жанры және түрі жағынан ұқсас шығарманы талдау жолдарын таңдау; фактілерді, детальдарды тарихи деректермен салыстыру; әртүрлі жоспарлар құру үшін; әртүрлі ресурстарды пайдалану арқылы жазбаша мәтіндерді құрастыру үшін алған білімін, білігін және дағдыларын жинақтайды; шығармалардағы құндылықтарды қазақ және басқа да халықтардың құндылықтарымен өзара байланыстырады;

6) оқылған шығарманы композициялық, стильдік тұтастығы, тілдік ресімделуі және қойылған коммуникативті міндеттерге қол жеткізу тиімділігі тұрғысынан; өнердің басқа да құралдары арқылы жасалған көркем мәтінді түсіндіруді бағалайды.

Ескерту. 16-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

17. "Математика және информатика" білім беру саласы бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер

Негізгі орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) қарапайым математиканың, статистиканың және ықтималдық теориясының негізгі ұғымдарын; сандар жіктемесін; нақты сандармен есептеу амалдарын; қарапайым математиканың негізгі формулаларын; функция ұғымын, оның қасиеттері мен графигін; алгебралық теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйелерін шешу тәсілдерін; көпбұрыштар жіктемесін; жазық фигуралардың негізгі түрлерінің қасиеттерін және белгілерін; комбинаторика ережелерін; оқиға ықтималдығының классикалық, статистикалық және геометриялық анықтамаларын; статистикалық деректерді жинау және өңдеу әдістерін;

қолданбалы есепті шешу үшін математикалық модельді пайдалану алгоритмін; ақпарат, ақпараттық процестер, технологиялар және модельдер туралы ғылыми түсініктердің негізін; қазіргі заманғы қоғамдағы және әрбір адамның өміріндегі ақпараттық технологиялардың рөлін; компьютерлік жүйелер мен желілер құрылысының негіздерін, сондай-ақ олардың бағдарламалық қамтылыммен өзара әрекеттестігін; модельдеу, алгоритмдеу және бағдарламалау арқылы есептерді шешу тәсілдерін; әртүрлі сандық құрылғылармен дұрыс және қауіпсіз жұмыс жасау ережелерін біледі;

2) математиканың академиялық тілін; санды стандартты түрде жазу тәсілін; квадрат үшмүшенің түбірлері мен коэффициенттері арасындағы байланысты; түрлі қолданбалы есептерді шешуде математикалық модельдерді пайдаланудың маңыздылығын; аксиома мен теорема сияқты математикалық категориялардың мағынасын; жазықтықтағы геометриялық салулар мен өлшемдердің қағидаттарын; таңдау және бас жиынтықтың сандық сипаттамаларының мағынасын; сандық және сапалық талдау жүргізудегі статистикалық деректерді графикалық түрде берудің рөлін;

компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекеттестігін; қолданушының жүйемен жұмыс істеуіне арналған бағдарламалық қамтылымның қажеттілігін; барлық деректер мен нұсқауларды беру үшін компьютермен екілік кодты пайдалануды; ақпаратты өлшеу бірліктері арасындағы байланысты; ақпаратты және ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын қолданудың экономикалық, құқықтық және этикалық аспектілерін түсінеді;

3) практикалық есептерді шешуде математикалық білімін; математикалық есептерді шешу алгоритмдерін; түпмәтінге сәйкес математикалық терминологияны; нақты сандарды есептеу амалдары; ауызша және жазбаша түрде дәл және жуықтап есептеуді; геометриялық есептерді шешуде жазық фигуралардың қасиеттерін; түрлі қолданбалы есептерді шешуде математикалық модельдерді; математикалық есептерді шешуде есептеу техникасын және бағдарламалық қамтылымды;

қажетті ақпаратты жинау, ұсыну, өңдеу, сақтау және беру үшін ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың заманауи бағдарламалау құралдарын; объектілер мен процестерді (физикалық, биологиялық, экономикалық және ақпараттық) визуализациялау және зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін олардың компьютерлік модельдерін; практикалық есептерді шешу үшін алгоритмдерді жазудың негізгі ережелерін және бағдарламалау тілдері мүмкіндіктерін; құжаттарды жасау, қарастыру және редакциялаудың бірлескен жұмысы үшін жергілікті және ғаламдық желі мүмкіндіктерін қолданады;

4) заңдылықтарды талдайды және олардың негізінде математикалық модельдер құрастырады; статистикалық деректердің берілуінің түрлі нысандарын пайдаланып, статистикалық деректерді; рационал және иррационал өрнектерге жасалған түрлендірулерді; теңдеулерді, теңсіздіктерді және олардың жүйелерін шешуді; геометриялық фигуралардың өзара орналасуын; функциялардың қасиеттерін; математикалық модельдер құрастыру үшін мәтіндік есептердің шарттарын; графика, диаграмма және әртүрлі сызбалар түрінде ұсынылған деректерді және олардың нәтижелерін;

шынайы және ойдағы объектілер мен процестерді зерттеуге арналған компьютерлік модельдерді; ең тиімдісін анықтау үшін компьютерде есептерді шешудің әртүрлі тәсілдерін; бар қателерді анықтау және оларды кейіннен түзету үшін бағдарламалау тілінде бағдарламалау кодын талдайды;

5) математикалық есептерді шешудің алгоритмдерін; статистикалық деректерді өңдеу және талдау нәтижелері бойынша қорытындыларды; аксиомалар мен теоремалар арқылы дәлелді пікірлерді; геометриялық түрлендірулерді қолдана отырып құрастыру есептерін шешу тәсілдерін;

өз идеяларын ұсыну және іске асыру үшін мәтіндер, кестелер, деректер қоры, графика мен мультимедиа түріндегі ақпаратты; электрондық кестелерде, 3D-редакторларда, сондай-ақ бағдарламалау ортасында объектілер мен процестердің (физикалық, биологиялық, экономикалық және т.б.) модельдерін жинақтайды;

6) есептің түпмәтініне қатысты есептеулер нәтижесін; берілген параметрлердің мәндеріне байланысты функциялардың графиктерінің орналасуын; шамалардың жуық мәндерін және олардың стандартты түрде жазылуын; жүргізілген тәжірибелер санының артуына байланысты оқиға нәтижесінің абсолюттік және салыстырмалы жиілігін; ақпараттың сапасын, маңыздылығын, пайдалылығын және тиімділігін; пайдаланушының қажеттіліктеріне байланысты компьютердің пішін үйлесімін және бағдарламалық қамтылымын таңдауды; компьютерлік модельдің шынайы объектілерге сәйкестігін; алгоритмнің тиімділігін және оны орындаудың нәтижелерін; АКТ құралдарының адам денсаулығына теріс әсер етуін бағалайды.

18. "Жаратылыстану" білім беру саласы бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер

Негізгі орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) бастапқы географиялық, биологиялық, физикалық және химиялық ұғымдарды; заманауи өмірдегі жаратылыстану ғылымының рөлін; негізгі биологиялық, физикалық және химиялық теориялар мен заңдардың мәнін; атақты ғалымдардың жаратылыстану ғылымдарының қалыптасуы мен дамуына қосқан үлесін; энергия көздерін, оның түрлерін және қолданылу салаларын; практикалық және эксперименттік жұмыстарды орындау барысында қауіпсіздік техникасының ережелерін; физикалық және химиялық шамалардың өлшем бірліктерін; механика (кинематика, динамика, статика, сақталу заңдары), жылу физикасы (молекулалық физика және термодинамика), электр және магнитизм (электростатика, тұрақты және айнымалы электр тогы, магниттік өріс, электромагнитті индукция), оптика (геометриялық және толқындық), кванттық физика элементтері, атом физикасы, астрономия бөлімдеріндегі ұғымдарды, формулаларды, заңдарды және физикалық тұрақты шамаларды; атом-молекулалық ілімді, атомның құрылысы және элементтер қасиетін; химиялық таңбаларды; заттардың жіктелуін; химиялық және физикалық құбылыстарды; химиялық байланыс түрлерін және заттардың құрылысын; химиялық реакциялардың типін, жүру белгілерін және заңдылықтарын; бейорганикалық және органикалық қосылыстардың маңызды кластарын және олардың қасиеттерін; электролиттік диссоциация теориясын; химиялық элементтердің периодтық заңын және периодтық жүйесінің құрылымын; Қазақстанның химия және металлургия өнеркәсіптерінің маңызды салаларын; микробиология, молекулалық, жасушалық биология негіздерін; өсімдіктер және жануарлар ағзаларының ішкі ортасы мен мүшелер жүйесінің компоненттерін; өсімдіктердің және жануарлардың негізгі топтарын; тірі ағзалардың адам және табиғи кешен үшін маңызын; эволюциялық дамудың негізі мен заңдылықтарын; сұрыптау әдістерін; биогеоценоздар мен агроценоздардың құрылымын; тірі ағзаларға қоршаған орта факторларының әсерін, адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсерін; географиялық зерттеулер әдістерін; аумақтық кешендерді; географиялық объектілердің, процестер мен құбылыстардың мәнін, жіктелуін, таралу және орналасу ерекшеліктерін; заманауи геоақпараттық жүйелердің жұмыс істеу ерекшеліктері мен қолдану аясын; географиялық қабық пен географиялық ортаның, геосфералардың құрамын, құрылымын, заңдылықтарын, дамуының басты кезеңдерін; карталардың түрлерін, жіктелуін және элементтерін; материктер мен мұхиттардың, жекелеген аумақтардың, елдердің және Қазақстан Республикасының табиғаты ерекшеліктерін; әлем, жекелеген аймақтар, елдер және Қазақстан Республикасы шаруашылығының аумақтық және салалық құрылымын, даму жағдайлары мен факторларын; халықаралық экономикалық қатынастардың мақсаттары мен нысандарын; елді мекендердің түрлерін, құрылымын, функцияларын, орналасу факторлары мен даму серпінін; ғаламдық және аймақтық демографиялық проблемаларды; жекелеген аймақтардың, елдердің және Қазақстан Республикасының демографиялық саясаты ерекшеліктерін; Қазақстан Республикасының экономикалық және саяси географиялық жағдайын, аумақтық-әкімшілік бөлінуін; Қазақстан аймақтарының табиғи-ресурстық әлеуетін; елдердің типологиясын; экономикалық жүйелердің модельдерін; халықаралық байланыстардың түрлерін; табиғатты қорғау және тұрақты даму шараларын біледі;

2) шамалардың физикалық мағынасын, механика, электр және магнетизм, оптика, атом физикасы, астрономияның негізгі терминдері мен заңдарын; физикалық және химиялық құбылыстардың адам өміріндегі маңыздылығын; химиялық реакциялардың жүру жағдайларын; тотығу және қалпына келу процесін; органикалық және бейорганикалық заттар кластарының арасындағы айырмашылықтарды; ИЮПАК халықаралық номенклатурасын; химиялық өндірістің технологияларын және ғылыми қағидаттарын; микробиологияның медицинадағы, ауыл шаруашылығындағы және өнеркәсіптегі маңызын; жасушалардағы молекулалар және органоидтар деңгейінде жүретін процестерді; өсімдік және жануарлар ағзаларының ішкі ортасы мен мүшелер жүйесінің функцияларын, өсімдік пен жануарлардың негізгі топтарының жіктелу қағидаттарын; метаболизм процестерін; жаһандық және жергілікті экологиялық проблемаларды; жердегі биокөптүрлілікті сақтаудағы Қызыл кітаптың рөлін; табиғи және әлеуметтік-экономикалық заңдылықтардың, процестердің, құбылыстардың мәнін; заманауи географиялық кеңістіктің, аумақтық кешендердің ерекшеліктерін; географиялық объектілердің, процестер мен құбылыстардың өзара байланыстарын; географиялық қабық пен географиялық ортадағы процестердің себептерін, кезеңдерін, салдарын, мәнін; геосаяси процестерді; геосаясат субъектілерінің рөлі мен ықпал өрісін, өзара әрекеттестігін; "Байқоңыр" ғарыш айлағының өңірлік және халықаралық маңыздылығын түсінеді;

3) тірі және өлі табиғаттағы объектілерді, процестер мен құбылыстарды сипаттау үшін негізгі физикалық, химиялық, биологиялық, географиялық ұғымдар мен терминдерді; тәжірибелік-эксперименттік және зерттеу жұмыстарын қауiпсiз жүргізу әдістерін; қолданбалы және оқу тапсырмаларын шешу, практикалық және зертханалық жұмыстарды орындау барысында физика, химия, биология, географияның заңдары мен формулаларын; нәтижелерді ұсынуда графикалық тәсілдерді, өлшем бірліктердің Халықаралық жүйесін; алынған білімдерін физикалық және химиялық құбылыстардың жүру жағдайларын және процестерді түсіндіруге; ағзалардың әртүрлі топтарын сипаттаған кезде бинарлық номенклатураны; географиялық қабық пен географиялық орта компоненттерінің сандық және сапалық сипаттамаларын анықтау әдістерін; картометрия тәсілдерін, кеңістікте бағдарлау және навигациялық дағдыларды қолданады;

4) ғылыми-жаратылыстану эксперименті нәтижесінде алынған деректерді; графиктік және кестелік нысанда берілген ақпаратты; заттардың қасиетінің сапалық және сандық құрамына және оның құрылымына тәуелділігін; заттардың қасиеті мен қолданылуы арасындағы себеп-салдарлық байланысты; адам ағзасының химиялық құрамын және оның дұрыс жұмыс істеуі үшін микроэлементтер мен макроэлементтердің маңызын; биологиялық процестер мен құбылыстардың заңдылықтарын; тірі ағзалардың мүшелер жүйесінің құрылысы мен функциясын; трансгендік технологияларды қолдануға байланысты проблемаларды; биогеоценоздағы заттар айналымының процестерін; географиялық қабық пен географиялық ортадағы процестер мен құбылыстардың себеп-салдарлық байланыстарын; жаратылыстану ғылымдары саласындағы жетістіктер мен ғылыми жаңалықтарды қолдану аясын; географиялық объектілердің орналасу факторларын; қоғамдық өндірістің ғылыми-жаратылыстану, әлеуметтік-экономикалық негіздерін; Қазақстанның географиялық және геосаяси жағдайын, саяси, экономикалық және әлеуметтік дамуының ерекшеліктері мен факторларын, оның дүниежүзіндегі рөлі мен орнын талдайды;

5) кесте, сызбанұсқа, хабарлама, баяндама, таныстырылым түрінде көрсету үшін жинақталған және өңделген деректерді, ақпараттарды; гипотеза, дәлел және түсініктеме жасауға арналған ғылыми модельдерді және дәлелдемелерді; эксперимент және зерттеулер жүргізу жоспарын; эмпирикалық қағидаларды, қағидаттар мен заңдылықтарды жүйелеу, жіктеу және анықтау үшін тірі және өлі табиғатта болатын процестер туралы білімдерді жинақтайды;

6) жасалған эксперименттің нәтижелерін, зертханалық жұмыстарды жүргізу кезіндегі тәуекелдерді, түрлі физикалық және химиялық процестердің адамның тыныс-тіршілігі мен қоршаған ортаға әсерін; табиғи биогеоценоздар мен агроценоздардың жағдайын; өнеркәсіптің технологиялық қағидаттарының тірі табиғат компоненттері арасындағы тепе-теңдікті сақтауға әсерін; пайдалы қазбалар мен табиғи ресурстарды дұрыс пайдаланудың маңыздылығын; әртүрлі мақсаттар мен қызмет түрлері үшін географиялық объектілердің, процестер мен құбылыстардың жарамдылық және пайдалану дәрежесін бағалайды.

19. "Адам және қоғам" білім беру саласы бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер

Негізгі орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) отан және дүниежүзі тарихы кезеңдерін; Қазақстан және әлем тарихының ежелден бастап қазіргі күнге дейінгі негізгі оқиғаларын, құбылыстарын, процестерін; отан және әлем тарихында маңызды рөл атқарған тарихи қайраткерлерді; тарихи даму барысында қалыптасқан ұлттық және әлемдік мәдениеттің маңызды жетістіктерін; тарих ғылымының базалық ұғымдарын; тарихи деректердің түрлерін;

құқық пәні мен ұғымын; заманауи құқық жүйелерін; іргелі құқықтық және әлеуметтік құндылықтарды: адам құқығы, демократия, азаматтық қоғам және құқықтық мемлекет, заңдылық және құқық тәртібі; қазақстандық құқық саласының базалық мазмұны мен негізгі ұғымдарын; құқық дереккөздерін;

гуманизмге, адалдыққа,отан алдындағы борыш пен толеранттылыққа негізделген құндылықтар мен нормалар мәнін; адамның өзіне, қоршаған әлемге, жалпы адамзатқа деген қарым-қатынасын ескеретін адамгершілік мінез-құлық негіздерін,әлеуметтік маңызды бағдарды; адамның жағымды және жағымсыз қасиеттері, эмоциялары мен сезімдері туралы ұғымдарды біледі;

2) тарихтың барлық кезеңдері бойы отан және дүниежүзі тарихының дамуының тұтастығы мен үздіксіздігін сипаттайтын негізгі оқиғалардың, құбылыстар мен процестердің мәнін; Қазақстан мен түрлі әлем елдерінің қоғамдық-саяси, экономикалық және әлеуметтік-мәдени дамуының сипатты белгілерін; заманауи қоғамдық процестердің тарихи шарттылығын, адамзаттың мәдени әртүрлілігін; Қазақстанның тарихи жолының ерекшеліктерін, әлем тарихындағы оның рөлі мен орнын; отан және әлем тарихындағы көрнекті тұлғалардың рөлі мен орнын; өзін Қазақстан Республикасы азаматы ретінде сезінуі нысанында азаматтық және ұлттық біртектілігін; отан және әлем тарихына, мәдениетіне, дәстүрлеріне, адам құқығы мен бостандығына, қоғам өмірінің демократиялық қағидаларына құрметпен қарау қажеттігін;

мемлекет және құқықтың пайда болуы, олардың өзара байланысы; қазақстандық құқық салаларының негізгі ұғымдары мен базалық санаттарын; құқық мазмұнын, нақты құқықтық қарым-қатынастардың қатысушысы ретінде азаматтың міндеттері мен жауапкершілігін; әлеуметтік өмірдің негізгі салаларындағы қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу қажеттілігін; тұлғаның құқығын құрметтеу қажеттілігін;

адамның ұдайы өзін-өзі дамыту мен тану қажеттілігін; жалпы адамзаттық, этномәдени және ұлттық құндылықтардың өзара байланысын; сөзі мен әрекеті үшін жауапкершілікті; отбасындағы, ұжымдағы және қоғамдағы өзінің рөлін; болашақ мамандығын саналы таңдау маңыздылығын; өмірде өзара көмектің маңыздылығын; практикада салауатты өмір салты туралы білімді қолдана отырып, өз өмірі мен денсаулығын құндылық ретінде түсінеді;

3) тарихи ойлау дағдыларын: өмірлік міндеттер мен мәселелерді шешу үшін; тарихи картадағы өзгерістерді, түрлі нысандардың орналасуын анықтау кезінде; тарихи тұлғаларды, оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді салыстыру кезінде; Қазақстанның және әлемнің басқа да елдерінің саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуын сипаттау кезінде; тарихи негізіне сүйене отырып, заманауи өмірдің құбылыстарына қатынасы бойынша өз ұстанымын анықтау кезінде; тарихи материалдармен жұмыс кезінде;

күнделікті өмірде және практикалық әрекетінде құқықтық ақпаратты; құқықпен реттелген, күнделікті өмірде заңға сәйкес іс-қимыл мен мінез-құлық тәртібін таңдау кезінде; құқықтар мен бостандықтарды жүзеге асыру тәсілдерін айқындау кезінде, сондай-ақ бұзылған құқықтарды қорғау кезінде; тиісті органдар мен ұйымдарға білікті заң көмегіне жүгіну кезінде; өзекті қоғамдық және құқықтық мәселелер бойынша пікірталастарға қатысу кезінде;

қоғамға қызмет етуге бағытталған, проблемаларды шешуде шығармашылық тәсілді; адамгершілік нормаларына сәйкес түрлі мәселелерді сындарлы шешуде; басқа адамдармен және қоршаған ортамен тілектестік қарым-қатынас орнату кезінде алынған білімді, білікті және дағдыны қолданады;

4) себеп-салдарлық байланыстарын анықтау мақсатында тарихи оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді; жалпы сипатты белгілері мен ерекшеліктерін анықтай отырып, Қазақстанның және басқа да елдердің тарихи дамуын; тарихи тұлғалар қызметінің нәтижесі мен уәждерін; тарихи паралелль өткізу жолымен Қазақстан мен әлемнің жекелеген мемлекеттерінің даму үрдістерін, қоғамдық, экономикалық, саяси және мәдени процестерін; проблемалық сұрақтарға жауап беру үшін түрлі тарихи дереккөздерді; бір тарихи оқиғаларға, құбылыстар мен процестерге түрлі көзқарастарды; түрлі таңбалы жүйеде (мәтін, карта, кесте, схема, дыбыс-бейне қатары) ұсынылған ақпараттарды;

қоғамдағы құқықтық қатынастарды реттейтін нормалар мен тетіктерді; құқықтық қатынастар субьектілерінің негізгі құқықтары мен міндеттерін; қоғамдағы құқықтық қатынастарға байланысты, күрделі емес практикалық жағдаяттарды; жасөспірімдердің заң алдындағы жауапкершілігін және құқықтық ережелерінің ерекшеліктерін; түрлі деректерден алынған құқықтық сипаттағы ақпараттарды;

адамдарда тұлғалық өзін-өзі анықтау, өзін-өзі таныту, өзін-өзі бақылау қабілетін қалыптастыру нысандары мен әдістерін; материалдық және материалдық емес жоспардың қажеттіліктері және олардың қалау мен мүмкіндіктерге сәйкес келуін талдайды;

5) жалпы заңдылықтарды анықтай отырып, тарихи құбылыстардың, процестердің сипатты белгілерін жіктеу, жүйелеу, жалпылау және саралау үшін түрлі дереккөздердегі ақпараттарды; қоғамда болып жатқан қазіргі заманғы саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени процестерге бағдарлану үшін тарихи мәліметтерді;

қоғамда әлеуметтік бейімделу үшін құқықтық және адамгершілік нормаларын ескере отырып, түрлі практикалық жағдаяттардағы мінез-құлық моделін жинақтайды;

6) тарихи оқиғаларды, процестерді, құбылыстарды, тұлғаларды отандық және әлемдік тарихқа ықпалы тұрғысынан бағалайды, оларды әртүрлі түсіндіруді; әртүрлі тарихи дереккөздердің анықтығын; заманауи өркениеттің перспективасын, оның дамуындағы қиындықтар мен проблемаларды; қазіргі қазақстандық қоғамның әлемдік экономикадағы, саясаттағы және мәдениеттегі рөлін;

қоғамдағы мемлекеттік-құқықтық институттардың қызметі, олардың дамуына өз үлесін қосу мүмкіндігін; қоғам өміріндегі оң және келеңсіз құбылыстарды; құқық қорғау мен заңдылық мәнін;

нақты мәселелерді шешуде саналы белсенділік таныту қабілетін көрсету; адамгершілік нормаларына сәйкес белгіленген міндеттерді сындарлы шешу үшін өзінің ұжымда және топта ынтымақтасу қабілетін бағалайды.

20. "Технология және өнер" білім беру саласы бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер

Негізгі орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) өнер түрлерінің әртүрлі стильдері, бағыттары мен жанрларының жіктемесі мен ерекшеліктерін; музыка мен өнердің бейнелеу және суреттеу құралдарын; өнер түрлерінің стильдері мен жанрларының пайда болу тарихын; қазақ халқының және әлемнің басқа халықтарының сәндік-қолданбалы өнердегі салт-дәстүрлерін; әлемдік және ұлттық үздік музыка мен өнер туындыларын; халық және классикалық музыка аспаптарының жіктемесін; табиғи, жасанды және көркем материалдардың негізгі түрлері мен қасиеттерін; кейбір материалдардың қолмен, механикалық және көркем өңдеудің негізгі технологияларын; тамақ дайындаудың негізгі технологияларын; электротехникалық жұмыстардың негізгі түрлерінің жалпы сипаттамасын; электротехникалық материалдардың жіктемесін; технологиялық машиналардың, аспаптардың, аппараттар мен құралдардың жіктемесін; технологиялық машиналар мен жабдықтардың тұтынымдық және функциялық сипаттамасын; тоқыма бұйымдарын өңдеу, құрастыру және модельдеу негіздерін; өнер саласында қолданылатын заманауи ақпараттық технологияларды және бағдарламалық қамтылымды; жабдықтармен және құралдармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасы қағидаларын біледі;

2) адам мен қоғам өмірінде, қоршаған ортаны қорғау мен сақтауда өнер түрлерінің, техника мен технологияның маңызы мен рөлін; қазақ халқының және әлемнің басқа халықтарының музыка мен бейнелеу өнері туындыларының құндылығын; өнер түрлерінің стильдері мен бағыттарының тарихи кезеңдермен байланысын; шығармашылық ойды түрлі өнер құралдары арқылы жеткізудің ерекшеліктерін; табиғи және жасанды материалдар қасиеттерінің бұйымдардың функциялық және эстетикалық сапасына әсерін; шешім қабылдау, идеяларды дамыту, шығармашылық бұйымдарды жасау үшін топтық және ұжымдық жұмыстың маңызын түсінеді;

3) әртүрлі өнер түрлерінде шығармашылық жобаларды жасау үшін; қарапайым электромонтаждау жұмыстарын жүргізу үшін; қоршаған әлемдегі образдарды, заттар мен құбылыстарды бейнелеуде көркем әдістер мен тәсілдерді, оның ішінде компьютерлік бағдарламалар мен қосымшаларды пайдалану арқылы; бұйымдарды, сондай-ақ өнер туындыларын жасау және дайындау барысында конструктивтік, көркем материалдардың түрлі қасиеттері туралы білімін; жаңа бұйымдардың прототиптерін, сондай-ақ АКТ құралдарын пайдалана отырып жасау үшін материалдарды өңдеудің негізгі технологияларын; өз идеяларын коммерциялық салада жүзеге асыру үшін шығармашылық өнімдерді жылжытудың түрлі тәсілдерін; өз еңбегін жоспарлау және ұйымдастыру әдістерін; қоршаған ортадағы экологиялық проблемаларды өнер арқылы көрсету тәсілдерін қолданады;

4) түрлі өнер туындыларындағы шығармашылық идеялар мен ойларды; өнер қайраткерлерінің және өзінің жұмысында пайдаланылған тәсілдерді, техникалар мен материалдарды; сапаны жақсарту мақсатында жасалған бұйымдардың прототиптерін; шығармашылық еңбек нәтижелерінің тұтынушылық мүмкіндігін; әлеуметтік-тарихи, өңірлік, ғылыми-техникалық, мәдени факторлардың өнер туындыларына ықпалын; өнердің, технологиялар мен өндірістің қоршаған ортаға және адамның тіршілік әрекетіне әсерін талдайды;

5) әртүрлі өнер түрлері бойынша шығармашылық жобаларды, оның ішінде АКТ пайдалана отырып; әртүрлі материалдар және құралдарды пайдалану арқылы түрлі техникаларда жұмыс жасаудың әдістері мен тәсілдерін; түрлі стильдер мен жанрларда импровизация, аранжировка жасау үшін әртүрлі идеяларды; шығармашылық жұмыстарды жасау үшін гуманитарлық және жаратылыстану-ғылыми пәндер бойынша білім мен дағдыларды; материалдардың технологиялық және пайдаланылу қасиеттерін ескеріп, кейбір бұйымдарды жасау үшін конструкторлық және дизайнерлік шешімдерді жинақтайды;

6) түрлі өнер туындыларындағы негізгі ойды, бейнелер мен идеяларды; ұлттық және әлемдік өнер туындыларының көркемдік және эстетикалық құндылығын; өздігінен/ұжыммен орындаған көркемдік, техникалық жұмыстарды; бұйымдардың функционалдық, эргономикалық және тиімділік мүмкіндіктерін; еңбек өнімдерінің тұтынушылық сапасын және технологиялық операцияларды орындаудың сервистік мүмкіндіктерін бағалайды.

21. "Дене шынықтыру" білім беру саласы бойынша күтілетін нәтижелер

Негізгі орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) дене шынықтыру сабақтарында қауіпсіздік ережелері мен техникасын; қимыл-қозғалыстарды, әр бағыттағы дене шынықтыру жаттығуларының кешендерін; дене шынықтыру сабақтары кезіндегі ағзадағы өзгерістерді (сыртқы және ішкі белгілері бойынша) және дене шынықтыру жүктемесінің режимдерін (жүрек соғуының жиілігі бойынша) бақылау әдістері мен тәсілдерін біледі;

2) еңбекке қабілеттілік деңгейін арттыру үшін денсаулықты сақтау және нығайту қажеттілігін; күн режимінде дене шынықтыру жаттығуларының рөлін; дене шынықтырудың ағза жүйелерінің функционалдық күйіне ықпал етуін; салауатты өмір сүрудің қажеттілігін; орындалатын қимыл-қозғалыстардың күрделілік деңгейін; дене даярлығының түрлі сатыларында дене шынықтыру жүктемесінің талап етілетін қарқынына жету қажеттілігін түсінеді;

3) денені жетілдіру үшін кең диапазондағы іс-қимыл дағдыларын; өзінің және топтың қызығушылығын есепке ала отырып, жеке және бірлескен дене шынықтыру сабақтарын болжау; өзінің және басқалардың дене шынықтыру тәжірибелерін байыту үшін білімі мен дағдыларын; оқу бағдарламасында көрсетілген спорт ойындары мен циклдік спорт түрлерінде тактикасы мен стратегиясын; бағдарламадағы спорт түрлері бойынша мектеп жарыстарында қазылық жасау кезіндегі қағидалар туралы білімін қолданады;

4) болашақ оқуды және топтағы мінез-құлықты басқару үшін дене шынықтыру жаттығуларындағы жетістіктер мен тәжірибені; іс-әрекетті оңтайландыру негізінде өзі-өзі дамытуға және білімін жетілдіруге даярлығын және қабілеттілігін; қысқа және ұзақ уақытты жаттығулар кезінде ағзадағы физикалық өзгерістерді басқарудың түрлі әдістерін талдайды;

5) қозғалыстың түрлері мен олардың ретін қозғалыстың жақсартылған комбинациясында; салауатты және қауіпсіз өмір сүруді қалыптастыруда білім мен дағдыларды; дене шынықтыру сабақтарының шеңберінде проблемаларды зерттеу және шешу үшін сын тұрғысынан ойлау құралдары мен білімін; адам өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін төтенше жағдайларда жеке және ұжымның қауіпсіз әрекеттерінің қағидаларын білуді жинақтайды;

6) өзінің физикалық қабілеттері мен басқалардың қабілеттерін; түрлі дене жаттығуларын орындау кезінде туындайтын қиындықтар мен тәуекелдерді; денсаулықтың түрлі аспектілеріне дене жаттығуларының әсерін; салауатты өмір салтын таңдау мен қалыптастыруда, мектепішілік және мектептен тыс спорттық іс-шараларға қатысуда белсенді шығармашылық іс-әрекетке араласу үшін өзінің мүмкіндіктерін бағалайды.

22. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау білім алушылардың білімін бағалау өлшемшарттарын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Бағалау өлшемшарттары білім алушылардың оқу жетістіктері деңгейлерін өлшеу үшін пайдаланылады.

23. Бағалау өлшемшарттары әрбір оқу бағдарламасы бойынша оқыту мақсаттарына сәйкес әзірленеді.

24. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау формативті және жиынтық бағалау нысанында жүзеге асырылады.

25. Білім алушылардың білімін бағалау өлшемшарттарын білім беру саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

26. Даму мүмкіндігі шектеулі білім алушылар үшін олардың білім алуына, даму бұзушылықтарын түзетуіне және әлеуметтік бейімделуіне жағдай жасалады.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

27. Негізгі орта білім беру білім берудің барлық деңгейлеріне ортақ болып табылатын және білім алушының мінез-құлқы мен қызметін ынталандыратын өмірлік тұрақты бағдарлары болуға арналған білім алушылардың бойына ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды дарытуға бағытталған.

28. Негізгі орта білім беру мазм ұнында айқындалған негізгі құндылықтар:

1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;

2) құрмет;

3) ынтымақтастық;

4) еңбек пен шығармашылық;

5) ашықтық;

6) өмір бойы білім алу.

29. Білім берудегі құндылықтарды дарыту негізінде білім алушылардың мынадай қабілеттері дамуы тиіс:

1) Қазақстан мүдделеріне қызмет етуге дайындығы;

2) Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарының нормаларын құрметтеу және сақтау;

3) әлеуметтік жауапкершілік және шешім қабылдай алу;

4) мемлекеттік тілді меңгеруге ынталану;

5) Қазақстан халқының мәдениеті мен дәстүрлерін, әлемнің мәдениеттік алуан түрлілігін құрметтеу;

6) рухани келісім және толеранттылық идеяларын қолдау;

7) қоршаған ортаға және экологиялық тұрақтылықты сақтауға оң қарым-қатынас;

8) шығармашылықпен және сын тұрғысынан ойлау;

9) коммуникативтілік және ақпараттық-коммуникациялық құралдар мен технологияларды тиімді қолдана білу;

10) өмір бойы білім алуға және өзін-өзі жетілдіруге талпыну.

30. Негізгі орта білімнің мақсаты - тұлғаның жалпы мәдениетін қалыптастыру, тұлғаны қоғам өміріне бейімдеу, кәсіпті, мамандықты саналы түрде таңдауға және меңгеруге негіз жасау.

31. Негізгі орта білім берудің негізгі міндеттері білім алушылардың:

1) рухани-адамгершілік қасиеттерін;

2) ғылым негіздері бойынша базалық білім жүйесін;

3) өздігінен білім алу және тұлғалық өзін-өзі дамыту дағдыларын;

4) оқу, жобалау, зерттеушілік іс-әрекеттерін жүзеге асыру дағдыларын;

5) сын тұрғысынан және шығармашылық ойлау дағдыларын;

6) қауымда өзін-өзі іске асыру және өзара әрекет жасау дағдыларын қалыптастыру мен дамыту болып табылады.

32. Білім берудің базалық мазмұны стандарт талаптары негізінде әзірленетін оқу пәндерінің оқу бағдарламаларымен айқындалады.

33. Негізгі орта білім берудің базалық мазмұны оқу, жобалау және зерттеу іс-әрекеттерінің мақсатты ұйымдастырылған тәрбие жұмысымен үйлесімі арқылы іске асырылатын академиялық дайындықты, білім алушылардың дербестігін дамытуды және рухани-адамгершілік тәрбиені кіріктіру негізінде айқындалуы тиіс.

34. Негізгі орта білім берудің базалық мазмұны мынадай бағдарларды ескере отырып айқындалады:

1) заманауи қоғамның серпінді сұраныстарына сәйкес болу;

2) сын тұрғысынан, шығармашылық және позитивті ойлауды дамыту қажеттілігі;

3) оқу пәндері мазмұнын кіріктіруді күшейтудің орындылығы;

4) бастауыш білім беру және негізгі орта білім беру деңгейлері арасындағы білім беру мазмұнының үздіксіздік және сабақтастық қағидатын сақтауды қамтамасыз ету;

5) білім беру мазмұнының академиялық және практикалық бағыттылығы арасындағы теңгерімді сақтау;

6) оқыту, тәрбиелеу мен дамытудың біртұтастығын қамтамасыз ету.

35. Негізгі орта білім беру деңгейінде оқыту процесін ұйымдастыру оқыту мен тәрбиенің бірлігі қағидатын іске асыруға бағытталған. Оқытуды ұйымдастыру кезінде білім алушылардың жетекші қызметі ретінде оқуға басым рөл беріледі.

36. Оқыту процесінде әр оқу пәні арқылы тәрбие мәселесі шешіледі. Тәрбие жұмысының барлық түрлері білім алушылардың жаңа білімді субъективті тануы мен меңгеруі мәселелерін шешуге, ұлттық дәстүрлерді, мәдениетті зерделеуге және жалпы адамзаттық құндылықтарды дарытуға бағытталған.

37. Сабақтан тыс іс-әрекеттің әртүрлі нысандарын ұйымдастыру жинақтала келе білім алушылардың рухани-адамгершілік, азаматтық-патриоттық, көркем-эстетикалық, еңбек және дене тәрбиесінің іске асырылуын қамтамасыз етеді.

38. Оқу процесін ұйымдастыру білім алушыларды ізденуге, мәселелерді талқылауда, көзқарасын дәлелдеуде белсенділікке, сындарлы шешімдер қабылдауға ұмтылу жолымен өздігінен тәжірибе меңгеруін ұйымдастыруға негізделген оқытудың интерактивті әдістерін пайдалануды көздейді.

39. Міндетті оқу пәндерін оқытумен қатар элективті курстар, сыныптан тыс сабақтарды өткізу, білім алушылардың ғылыми жобаларға қатысуы көзделген.

40. Білім алушылардың жобалау және зерттеу іс-әрекеті дағдыларын дамытуда жүйелілікті қамтамасыз ету білім беру ұйымдарында білім беру процесін ұйымдастырудың негізгі қағидаттарының бірі болып табылады.

41. Негізгі орта білім берудің базалық мазмұны үштілді білім беру саясаты шеңберінде іске асырылады. Үштілді білім берудің мақсаты көптілді тұлғаны – кемінде үш тілді меңгерген, қызметтің әртүрлі салаларында үш тілде еркін диалог жүргізе алатын, өз халқының мәдениетін бағалайтын, басқа халықтардың мәдениетін түсінетін және құрметтейтін Қазақстанның азаматын қалыптастыруға негізделеді.

42. Үштілді білім беру іс жүзінде:

1) қазақ, орыс және ағылшын тілдерін деңгейлік меңгеру;

2) оқыту тіліне қарамастан жекелеген пәндерді қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде оқытуды ұйымдастыру;

3) сабақтан тыс іс-әрекеттер мен элективті курстарды қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде ұйымдастыру арқылы іске асырылады.

43. Негізгі орта білім берудің әр білім беру саласы бойынша базалық мазмұны білім алушыларға тек ғылым негіздерін оқытып қана қоймай, олардың тиімді әлеуметтенуіне ықпал ететін рухани, әлеуметтік және мәдени тәжірибелерін одан әрі дамытуды қамтамасыз етудің қажеттілігі ескеріле отырып анықталды.

44. "Тіл және әдебиет" білім беру саласының мазмұны:

1) оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптар үшін "Қазақ тілі", "Қазақ әдебиеті" және оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптар үшін "Орыс тілі", "Орыс әдебиеті";

2) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін "Қазақ тілі мен әдебиеті" және оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін "Орыс тілі мен әдебиеті";

3) "Ағылшын тілі";

4) Қазақстан аумағында жинақы тұратын этностардың тілінде оқытатын білім беру ұйымдарында "Тіл және әдебиет" білім беру саласына осы этностың ана тілі мен әдебиеті қосымша енеді. Оқыту ұйғыр/өзбек/тәжік тілінде жүргізілетін сыныптар үшін "Ана тілі", "Әдебиет" ("Ұйғыр әдебиеті", "Өзбек әдебиеті", "Тәжік әдебиеті") оқу пәндері үлгілік оқу жоспарының инвариантты компонентіне енеді.

Ескерту. 44-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

45. "Тіл және әдебиет" білім беру саласының мазмұны басқа тілдік және тілдік емес оқу пәндерімен пәнаралық байланысты пайдалануды; білім алушылардың ойдағыдай әлеуметтенуін; білім алушылардың жас ерекшеліктеріне, қажеттіліктері мен қызығушылықтарына сәйкес тілдік дағдыларын дамытуды; қазіргі әлемде тілдерді оқытудың маңыздылығын түсінуді; рухани-адамгершілік құндылықтардың дамуын; көптілді және көпмәдениетті әлемнің тұтастығын түсінуді; қарым-қатынас процесінде тұлғаарлық және мәдениетаралық байланыстарды орнатуды; өзге елдердің мәдениетімен танысу арқылы әртүрлі көзқарастарды сыйлай білуге тәрбиелеуді; оқыту тілінде түрлі ақпарат көздерімен, оның ішінде интернет ресурстарымен өз бетінше жұмыс істей білуді; шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыту және пайдалануды қамтамасыз етуі тиіс.

46. "Математика және информатика" білім беру саласының мазмұны "Математика", "Алгебра", "Геометрия", "Информатика" оқу пәндерінде іске асырылады.

Ескерту. 46-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

47. "Математика және информатика" білім беру саласының мазмұны математика мен информатиканың әлемдегі рөлін айқындау және түсіну қабілетін қалыптастыруды; математиканы ғылымның әмбебап тілі, құбылыстар мен процестерді модельдеудің құралы ретінде түсінуді; математика мен информатиканы оқыту кезінде орта білім беру деңгейлеріндегі сабақтастықты, пәнаралық және пәнішілік байланыстарды; жалпы орта білім беру деңгейінде оқуды жалғастыруға және сабақтас пәндерді оқуға, оларды күнделікті өмірде пайдалануға қажетті базалық математикалық білім мен біліктерді меңгеруді; бағдарламалау технологиясының және ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың теориялық негіздері бойынша базалық білім жүйесін, информатиканы және басқа да пәндерді оқу кезінде ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалана отырып шынайы объектілер мен процестердің модельдерін қолдану және түрлендіру біліктерін меңгеруді; функционалдық сауаттылықты, логикалық, алгоритмдік және операциялық ойлауды, кеңістікті елестетуді, математика мен информатиканың түрлі тілдерін (сөздік, символдық, талдамалық, графикалық) пайдалану қабілеттерін, әртүрлі нысанда берілген ақпаратты қабылдау және сын тұрғысынан талдауды дамытуды қамтамасыз етуі тиіс.

48. "Жаратылыстану" білім беру саласының мазмұны "Жаратылыстану", "Физика", "Химия", "Биология", "География" оқу пәндерінде іске асырылады.

49. "Жаратылыстану" білім беру саласының мазмұны функционалдық білім мен біліктерді, жоспарлау, талдау және өңдеу, түсіндіру, жүйелеу, алгоритм бойынша жұмыс, зерттеу, практикалық-эксперименттік дағдыларды жетілдіру, қорытындыларды бағалау және тұжырымдау дағдыларын қалыптастыруды; әлемнің қазіргі жаратылыстану көрінісінің негізінде жатқан іргелі ұғымдарды, заңдылықтарды, теориялар мен қағидаттарды, табиғатты ғылыми тану әдістерін, табиғатты, экономиканы және қоғамды кешенді зерттеу негізінде адамзаттың ғаламдық және жергілікті проблемаларын түсінуді тереңдетуді; экологиялық мәдениетті, ғылыми, жобалық және кеңістіктік ойлауды дамытуды; патриоттық сезімдерді, қоршаған ортаға деген жауапкершілікті және ұқыпты қарауды тәрбиелеуді; білім алушыларды жаратылыстану ғылымдары бағытында кәсіби бағдарлауды іске асыруды қамтамасыз етуі тиіс.

50. "Адам және қоғам" білім беру саласының мазмұны "Қазақстан тарихы", "Дүниежүзі тарихы", "Құқық негіздері", "Өзін-өзі тану" оқу пәндерінде іске асырылады.

51. "Адам және қоғам" білім беру саласының мазмұны білім алушыларда "Адам – Қоғам" жүйесі шеңберінде қоғамдық-гуманитарлық ғылымдар бойынша білім негіздерін қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Оқу пәндерінің мазмұны білім алушыларда тарихи ойлау, өткен және қазіргі жағдайды, олардың өзара байланысын түсіну мен ұғыну, тарихи, құқықтық, экономикалық, саяси, әлеуметтік ақпарат көздері материалдары бойынша талдау мен негізделген қорытындылар жасау және соның негізінде ешкімге тәуелсіз тұжырым жасау, өзіндік сараланған шешімдер қабылдау дағдыларын қалыптастыруға; патриотизм сезімін тәрбиелеуге, құқықтық сауаттылықты, демократиялық құқықтық қоғам идеалдары мен құндылықтарын түсінуді, әлеуметтік-мәдени байланыс жағдайында тиімді өзара қарым-қатынасты іске асыру және коммуникативтік құралдарды таңдау үшін белсенді азаматтық ұстанымды қалыптастыруға; жалпыадамзаттық, этномәдени құндылықтар жүйесіне, әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайларға жеке қатынасын айқындай білуін дамытуға, адамгершілік таңдауды жүзеге асыру үшін қажетті әлеуметтік құбылыстар мен оқиғаларды бақылау мен бағалауға бағытталған.

52. "Технология және өнер" білім беру саласының мазмұны "Көркем еңбек", "Музыка" оқу пәндерінде іске асырылады.

53. "Технология және өнер" білім беру саласының мазмұны қоршаған әлемнің бейнесін, өскелең ұрпақтың ортақ мәдениетін тұтастай қабылдауды, білім алушылардың эстетикалық, рухани-адамгершілік және эмоционалдық саласын қоғамның ұлттық және әлемдік көркем құндылықтары негізінде дамытуға, адам өміріндегі өнер мен технологиялардың рөлі туралы негізгі түсініктерді дамытуға, қазақ халқының және әлемнің басқа да халықтарының салт-дәстүрлеріне, мәдениетіне және әртүрлі өнер түрлерін түсінуге және құрметтеуге; өнердің әртүрлі түрлерінде көркем, музыкалық және жобалық әрекетті жүзеге асыру білімдерін, біліктерін және дағдыларын одан әрі дамытуға; негізгі технологиялық білім, білік, дағдыларды, соның ішінде компьютерлік цифрлық технологияларды қолдану арқылы; әртүрлі музыкалық цифрлық технологияларды қоса алғанда, вокалды және инструменталды дағдыларды дамытуға; мәнерліліктің көркем және музыкалық құралдары және заманауи технологиялар арқылы әлемді танудың әртүрлі әдістерін өз бетінше меңгеруге бағытталуы тиіс.

54. "Дене шынықтыру" білім беру саласының мазмұны "Дене шынықтыру" оқу пәнінде іске асырылады.

55. "Дене шынықтыру" білім беру саласының мазмұны денсаулықты нығайтуға, негізгі дене бітімі қасиеттерін дамытуға және ағзаның қызметтік мүмкіндіктерін жоғарылатуға; қозғалыс мәдениетін қалыптастыруға, қозғалыс тәжірибесін жалпылай дамыту мен түзетуге бағытталған физикалық жаттығулар арқылы байытуға; дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-сауықтыру іс-әрекеті дағдысы мен іскерлігіне, дене жаттығуларын жасауды өз бетінше ұйымдастыруға үйретуге; базалық және ұлттық спорт түрлерінің техникалық қимылдарымен амалдарын меңгеруге; патриоттық сезімге, өз Отанын сүюге және рухани ерік-жігер қасиеттеріне тәрбиелеуге бағытталуы тиіс.

56. Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламасын меңгеру мерзімі – бес жыл.

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

57. Негізгі орта білім беру деңгейіндегі білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі 5-сыныпта – 32 сағаттан, 6-сыныпта – 32 сағаттан, 7-сыныпта – 34 сағаттан, 8-сыныпта – 35 сағаттан, 9 (10)-сыныпта – 36 сағаттан аспауы тиіс.

58. Білім алушылардың инвариантты және вариативті компоненттерден тұратын оқу жүктемесінің жалпы көлемі, сондай-ақ сыныптар бойынша апталық және жылдық оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарында белгіленеді.

59. Апталық оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарында (инвариантты және вариативті компоненттер) анықталған оқу жұмыстарының барлық түрлерін қамтиды. Арнайы (түзеу) білім беру ұйымдарының оқу жоспарларында даму бұзушылығының түрін ескере отырып, міндетті түзеу компоненті қарастырылған. Арнайы (түзеу) білім беру ұйымдарының оқу жоспарларындағы инвариантты, түзеу және вариативті компоненттер ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушыларды ескере отырып белгіленеді.

Шет тілін оқытуға бөлінген вариативтік және гимназиялық компоненттер бағалауға жатады.

Ескерту. 59-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

60. Меншік нысандарына және ведомостволық бағыныстылығына қарамастан, білім беру ұйымдарында оқу жылының басталу және аяқталу мерзімін Қазақстан Республикасының білім саласындағы уәкілетті органы анықтайды.

61. Сыныпты екі топқа бөлу қалалық білім беру ұйымдарында сыныптарда білім алушылар – 24-ке немесе одан артық, ауылдық жерлерде білім алушылар – 20-ға немесе одан артық, шағын жинақты мектептерде кемінде 10-ға толған жағдайда:

1) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптарда – "Қазақ тілі мен әдебиеті";

2) оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптарда – "Орыс тілі мен әдебиеті";

3) ағылшын тілі, шет тілі;

4) көркем еңбек (сынып толымдылығына қарамастан ұл және қыз балалар топтарына);

5) информатика;

6) гендерлік қағидат бойынша дене шынықтыру сабақтарын (қалалық жерде – әрбір топта кемінде 8 ұл бала (немесе қыз бала), ал ауылдық жерде – кемінде 5 ұл бала (немесе қыз бала) болғанда) жүргізу кезінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 61-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысына 7-қосымша
	Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген

Жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Осы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – стандарт) "Білім туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының (бұдан әрі – Заң) 56-бабына сәйкес әзірленді және білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне, білім берудің мазмұнына, оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптарды айқындайды.

2. Жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары (бұдан әрі – білім беру ұйымдары) меншік нысаны мен ведомстволық бағыныстылығына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім беру қызметін:

1) осы стандартқа;

2) оқу бағдарламалары мен үлгілік оқу жоспарларына;

3) Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы белгілеген тәртіппен бекіткен басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

3. Стандартты қолдану:

1) оқытудың күтілетін нәтижелері түрінде көрсетілген жалпы орта білім беру мақсаттарының жүйесіне қол жеткізу арқылы оқыту мен тәрбиелеудің сапасын арттыруға;

3) қолданбалы сипаттағы міндеттерді шешу үшін білім алушылардың теориялық білім негіздерін меңгеруі мен алған білімдерін қолдана білуін дамытуды көздейтін жалпы орта білім берудің академиялық және практикалық бағыттылығының үйлесімділігіне;

5) білім беру процесінің мазмұндық негізін айқындайтын білім берудің құндылықтары мен оқытудан күтілетін нәтижелер жүйесінің өзара байланыстылығы мен өзара шарттылығына негізделген оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі қағидатын іске асыруға;

6) балалардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз етуге, білім алушылардың ерекше білімге деген қажеттіліктерін, сондай-ақ қосымша білім беру қызметтерін алу қажеттіліктерін қанағаттандыруға қолайлы жағдайлар жасауға;

7) орта білім беру ұйымдарының типтері мен түрлерінің әртүрлілігі жағдайында жалпы орта білім берудің баламалылығын қамтамасыз етуге;

8) білім беру ұйымдарында инновациялық практиканы қолдауға және дамытуға;

4. Стандарт:

1) білім беру ұйымдарының әртүрлі типтері мен түрлері үшін жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарын;

2) жалпы орта білім берудің оқу пәндері бойынша оқу бағдарламаларын;

3) оқу пәндері бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді;

4) оқу пәндері бойынша білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау өлшемшарттарын;

6) білім беру ұйымдарының білім беру процесін мониторингтеу жүйесін;

7) білім беру ұйымдарындағы білім беру процесін материалдық-техникалық, ақпараттық-коммуникациялық қамтамасыз етуге, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылар үшін қойылатын бірыңғай талаптарды;

8) білім сапасын қамтамасыз ету бойынша білім беру ұйымдарының қызметін бағалау параметрлерін;

9) педагог кадрлардың біліктіліктерін арттырудың, педагог кадрларды даярлаудың оқу бағдарламаларын;

10) жалпы орта білім беру ұйымдарында бітіру емтихандарына және жоғары оқу орындарына қабылдауды ұйымдастыруға арналған бақылау-ө лшеуіш материалдарын әзірлеу үшін негіз болып табылады.

5. Білім беру ұйымдары тәрбиелеудің, оқыту мен дамытудың әртүрлі педагогикалық технологияларын қолдану арқылы денсаулық сақтайтын ортаны қамтамасыз етеді.

1) жалпы орта білім берудің базалық мазмұны – типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан, білім беру ұйымдарында оқып білуге міндетті жалпы орта білім беру мазмұнының құрамы, құрылымы мен көлемі;

3) үлгілік оқу жоспары – оқу пәндерінің тізбесін реттейтін және тиісті білім беру деңгейінің оқу жүктемесінің инвариантты және вариативті компоненттерінің көлемін айқындайтын құжат;

4) оқу жүктемесінің инвариантты компоненті – білім беру ұйымдарында типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан, барлық білім алушылардың оқып білуі үшін міндетті оқу пәндерін айқындайтын үлгілік оқу жоспарының құраушы компоненті;

5) оқу жүктемесінің вариативті компоненті – білім алушылардың білімге деген қажеттіліктеріне сәйкес білім беру ұйымдары айқындайтын үлгілік оқу жоспарының құраушы компоненті;

6) оқытудан күтілетін нәтижелер –оқыту процесі аяқталғаннан кейін білім алушының білуін, түсінуін, көрсетуін өрнектейтін құзыреттіліктер жиынтығы;

7) инклюзивті білім беру – ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке-дара мүмкіндіктерін ескере отырып, барлық білім алушылардың білім алуына тең қолжетімділікті қамтамасыз ететін процесс;

8) ерекше білім беру қажеттіліктері – денсаулығына байланысты білім алуда ұдайы немесе уақытша қиындық көріп жүрген, арнайы, жалпы білім беретін оқу бағдарламалары мен қосымша білімнің білім беру бағдарламаларына мұқтаж балалардың қажеттіліктері;

9) бағалау – білім алушылардың оқуда қол жеткізген шынайы нәтижелерін дайындалған өлшемшарттар негізінде оқытудан күтілетін нәтижелермен салыстыру процесі;

10) білім алушыларды қорытынды аттестаттау – тиісті білім беру деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында көзделген оқу пәндерінің көлемін олардың меңгеру дәрежесін айқындау мақсатында жүргізілетін рәсім;

11) бағалау өлшемшарттары – білім алушының оқу жетістігін бағалауға негіз болатын белгілер;

12) формативті бағалау – сыныпта күнделікті жұмыс барысында жүргізілетін бағалау түрі, білім алушылардың үлгерімінің ағымдағы көрсеткіші болып табылады, оқыту барысында білім алушылар мен мұғалім арасындағы жедел өзара байланысты, оқушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етеді және білім беру процесін жетілдіруге мүмкіндік береді;

13) жиынтық бағалау – анықталған оқу кезеңін (тоқсан, триместр, оқу жылы), сондай-ақ оқу бағдарламасына сәйкес бөлімдерді оқып аяқтағаннан кейін өткізілетін бағалау түрі;

14) білім берудегі құндылықтар – білім алушының тұлғасын қалыптастырудағы жетекші фактор болып табылатын жалпыадамзаттық құндылықтарға негізделген оқыту мақсаттарының жүйесін қалыптастырудағы бағдарлар.

7. "Білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар" деген бөлімде жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарда бейінді оқытудың міндетті оқу пәндері мен бейіндік оқу пәндерінің бағытын есепке ала отырып топтастырылған оқу пәндері бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер көрсетілген.

8. "Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар" деген бөлімде жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарда міндетті оқу пәндері мен бейіндік оқу пәндері бойынша білім беру мазмұны көрсетілген.

10. Стандарт кезең-кезеңімен қолданысқа:

1) 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап 10-сыныптарға;

2) 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап 11 (12) сыныптарға енгізіледі.

2. Білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

11. Жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламалары жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттар бойынша бейінді оқытуды енгізе отырып, саралау, кіріктіру және білім беру мазмұнын кәсіптік бағдарлау негізінде әзірленеді.

12. Білім алушылардың, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылардың дайындық деңгейі жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарда бейінді оқытудың міндетті оқу пәндері мен бейіндік оқу пәндері бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер арқылы айқындалады.

13. Міндетті оқу пәндері бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер жалпы орта білім берудің базалық мазмұнын анықтау үшін негіз болып табылады.

14. Міндетті оқу пәндері қатарына "Қазақ тілі"және "Қазақ әдебиеті" (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптар үшін), "Орыс тілі" және "Орыс әдебиеті" (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптар үшін), "Ана тілі" мен "Әдебиет" (оқыту ұйғыр/өзбек/тәжік тілінде жүргізілетін сыныптар үшін), "Қазақ тілі мен әдебиеті" (оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін), "Орыс тілі мен әдебиеті" (оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін), "Ағылшын тілі", "Алгебра және анализ бастамалары", "Геометрия", "Информатика", "Қазақстан тарихы", "Өзін-өзі тану", "Дене шынықтыру", "Алғашқы әскери және технологиялық дайындық" пәндері енеді.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

15. Әр бағыттағы бейіндік оқу пәндері бойынша оқытудан күтілетін нәтижелер тиісінше оқытудың стандарттық және тереңдетілген деңгейлері бойынша көрсетілген және олар оқыту бейінінің ерекшелігін ескеріп оқу пәндерінің мазмұнын анықтауға негіз болады.

16. Жаратылыстану-математикалық бағыттағы тереңдетілген деңгейде оқытылатын оқу пәндері қатарына "Биология", "Химия", "Физика", "География" пәндері енеді. Осы бағыттағы бейінді оқытудың стандарттық деңгейдегі оқу пәндері қатарына "Дүниежүзі тарихы", "Құқық негіздері", "Кәсіпкерлік және бизнес негіздері", "Графика және жобалау" пәндері енеді.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

17. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы тереңдетілген деңгейде оқытылатын оқу пәндері қатарына "Шет тілі", "Дүниежүзі тарихы", "География", "Құқық негіздері" пәндері енеді. Осы бағыттағы бейінді оқытудың стандарттық деңгейдегі оқу пәндері қатарына "Физика", "Химия", "Биология", "Кәсіпкерлік және бизнес негіздері" пәндері енеді.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

18. Жалпы орта білім берудің оқу бағдарламаларында оқытудан күтілетін нәтижелер әрбір оқу пәнінің бөлімдері бойынша оқыту мақсаттарымен нақтыланады.

19. Оқытудан күтілетін нәтижелер жүйесі білім алушылардың, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылардың жеке-дара даму траекторияларын қалыптастыруға және оларды орта білім беру ұйымын аяқтағандағы оқытудың ұзақ мерзімді мақсаттарына жетуге кезең-кезеңмен жетуге жағдай жасайды.

20. Міндетті оқу пәндері бойынша жалпы орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер.

Қазақ тілі (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптар үшін)/орыс тілі (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптар үшін):

1) тыңдалым және айтылым:

білім алушы сөйлеу тәртібінің, бағалаудың ашық және жасырын берілген түрлерін талдай отырып, әртүрлі қарым-қатынас саласына және стильге жататын түрлі саладағы мәтіндерді түсінеді; дайындалған және дайындалмаған монологтік және диалогтік, оның ішінде көпшілік алдында сөйлеу жағдайында коммуникацияның әртүрлі мақсаттарына қол жеткізеді; тыңдаушыларға әсер етуге талпына отырып, сөйлеу тәртібінің тактикасын іске асырады; өзінің көзқарасын білдіре отырып, тыңдалған мәтіндегі ақпаратты талдайды және сыни тұрғыдан бағалайды; мәтіннің мазмұнын болжайды; стилистикалық саралауды есепке ала отырып, тілдік бірліктерді қолдану құрылымы мен нормаларын сақтайды;

2) оқылым:

білім алушы түрлі типтегі, стильдегі және жанрдағы, оның ішінде ғылыми-техникалық тақырыптағы мәтіндердің мазмұнын түсінеді және түсіндіріп айтып бере алады; мәтіннің жасырын мағынасын және мәтінге енгізілген көркем бейнелеуіш құралдардың мәнін анықтай алады; күрделі мәтіндердің тілдік, композициялық және жанрлық ерекшеліктерін айқындайды; оқырман алдында қойылған міндеттерге байланысты оқудың түрлі стратегияларын пайдаланады; ақпараттық іздеу жүргізеді, қажетті ақпаратты іріктейді және өңдейді; әртүрлі жанр мен стильдегі мәтіндердің композициялық, лингвистикалық, жанрлық және стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады; қорытынды жасай отырып және шешу жолдарын ұсына отырып, проблемалық мәтіннің мазмұнын сыни тұрғыдан бағалайды;

3) жазылым:

білім алушы түрлі типте, жанр мен стильде, оның ішінде әсер етуші сипатқа ие мәтіндерді құрастырады; ақпаратты қысқарту және кеңейту тәсілдерін қолдана отырып, тұтас және аралас мәтіндерді құрастырады; өзінің пікірін дәлелдей отырып және зерттеу дағдыларын қолдана отырып, шығармашылық, академиялық сипатта мәтіндер, жаһандық мәселелер бойынша эссе жазады; түрлі жазбаша немесе ауызша дереккөздерден алынған ақпаратты жинақтайды және оны нақты дәлелденген жүйелі түрдегі хабарлама түрінде ұсынады; мәтіндерді түзетеді және редакциялайды; жоспарлардың әртүрлі түрлерін құрастырады; орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық нормаларды сақтайды.

Қазақ әдебиеті (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптар үшін)/орыс әдебиеті (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптар үшін):

жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) тарихи-әдеби процестің негізгі заңдылықтарын; өлең жолдары мен прозалық мәтіндердің үзінділерін (таңдау бойынша) жатқа; оқытылатын тақырыптар шеңберінде әдеби-тарихи мағлұматтарды және әдеби теориялық түсініктерді; оқытылатын шығармалардың мәдени-тарихи мәнмәтінін және олардың авторларының өмірлік және шығармашылық жолы туралы негізгі деректерді біледі;

2) әдебиеттің рухани-адамгершілік және эстетикалық мәнін; әдебиеттің тарихпен, өнермен байланысын; түр мен мазмұн тұтастығында көркем шығарманы; шығарманың тақырыбын, идеясын, проблематикасын, шығармада автордың ұстанымын; көркем шығармалардың бейнелеу табиғатын және жасырын мағынасын; орыс, қазақ және әлем әдебиетінің шығармалары арасындағы ұлттық сипатқа негізделген айырмашылықтар мен ұқсастықтарды түсінеді;

3) көркем-бейнелеуіш құралдар мен стилистикалық тәсілдерді: көркем шығармалардың мазмұнын талдау барысында әдебиеттанудың түсінік тілін; белсенді азаматтық ұстанымы мен адамгершілік-рухани қасиетін көрсете отырып, әдеби тақырыпта ауызша немесе жазбаша сөйлеуде, талдамалық сипатта өзінің мәтінін құрауда, оқыған мәтінді түсіндіріп беруде, пікірталастарда, көпшілік алдында сөз сөйлеген кезде қолданады;

4) әртүрлі әдеби шығармалар мен оларды сыни тұрғыдан және көркем түрде бейнелеуді; сюжет, композиция ерекшеліктерін, көркем бейнелеуіш құралдар рөлін, басты эпизодтарды, кейіпкерлердің әрекеттері мен қылықтарын, жазушы стилінің ерекшеліктерін; көркем шығармаларда және фольклорда қазақтың және өзге де ұлттардың адамгершілік мұраты туралы түсініктерін талдайды;

5) көркем шығармаларды қорытындылау, шығармалардың мазмұнын тарихи деректермен салыстыру үшін әртүрлі ресурстарды қолдану арқылы жазбаша мәтіндерді; көркем шығарманың проблематикасы, шығарма мазмұнының адамгершілік-рухани мәні бойынша дәлелді пайымдауларды жинақтайды;

6) мазмұнының өзектілігі мен адамның адамгершілік-рухани қасиеттерін қалыптастырудағы оның мәні тұрғысынан шығарманы; композициялық, стильдік тұтастық және тілдік ресімдеу тұрғысынан ауызша және жазбаша сөздерді; өнердің өзге де түрлерінің құралдарымен жасалған көркем туындыны бейнелеуді; өзі үшін өзекті шығармалар тобын анықтау үшін көркем шығармаларды бағалайды.

Ана тілі, әдебиет (оқыту ұйғыр/өзбек/тәжік тілінде жүргізілетін сыныптар үшін):

1) тыңдалым және айтылым:

білім алушы сөйлеу тәртібінің, бағалаудың ашық және жасырын берілген түрлерін талдай отырып, әртүрлі қарым-қатынас саласына және стильге жататын мәтіндерді түсінеді; дайындалған және дайындалмаған монологтік және диалогтік, оның ішінде көпшілік алдында сөйлеу жағдайында коммуникацияның әртүрлі мақсаттарына қол жеткізеді; тыңдаушыларға әсер етуге талпына отырып, сөйлеу тәртібінің тактикасын іске асырады; өзінің көзқарасын білдіре отырып, тыңдалған мәтіндегі ақпаратты талдайды және сыни тұрғыдан бағалайды; мәтіннің мазмұнын болжайды; стилистикалық саралауды есепке ала отырып, тілдік бірліктерді қолдану құрылымы мен нормаларын сақтайды;

2) оқылым:

білім алушы түрлі типтегі, стильдегі және жанрдағы, оның ішінде ғылыми-техникалық тақырыптағы мәтіндердің мазмұнын түсінеді және түсіндіріп айтып бере алады; мәтіннің жасырын мағынасын және мәтінге енгізілген көркем бейнелеуіш құралдардың мәнін анықтай алады; күрделі мәтіндердің тілдік, композициялық және жанрлық ерекшеліктерін айқындайды; оқырман алдында қойылған міндеттерге байланысты оқудың түрлі стратегияларын пайдаланады; ақпараттық іздеу жүргізеді, қажетті ақпаратты іріктейді және өңдейді; әртүрлі жанр мен стильдегі мәтіндердің композициялық, лингвистикалық, жанрлық және стилистикалық ерекшеліктерін салыстырады; қорытынды жасай отырып және оның шешу жолдарын ұсынады, проблемалық мәтіннің мазмұнын сыни тұрғыдан бағалайды;

3) жазылым:

білім алушы түрлі типте, жанр мен стильде, оның ішінде әсерлі сипаттағы мәтіндерді құрастырады; ақпаратты қысқарту және кеңейту тәсілдерін қолдана отырып, тұтас және аралас мәтіндерді құрастырады; өзінің пікірін дәлелдей отырып және зерттеу дағдыларын қолдана отырып, шығармашылық, академиялық сипатта мәтіндер, жаһандық мәселелер бойынша эссе жазады; түрлі жазбаша немесе ауызша дереккөздерден алынған ақпаратты жинақтайды және оны нақты дәлелденген жүйелі түрдегі хабарлама түрінде ұсынады; мәтіндерді түзетеді және редакциялайды; жоспарлардың әртүрлі түрлерін құрастырады; орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық нормаларды сақтайды;

4) әдебиет дамуындағы негізгі үрдістерді, оның қоғамның даму тарихымен байланысын; әдебиет саласындағы көрнекті қайраткерлердің биографиялық деректерін; әлем әдебиетінің негізгі даму кезеңдерін; негізгі әдеби-теориялық түсініктерді; толық және шолып оқуға арналған шығармалардың нақты мазмұнын (басты кейіпкерлерді, негізгі сюжеттік желісі мен оқиғаларды) айта отырып шығарманың мазмұнын біледі;

5) тарихи-мәдени және әдеби процестегі шығармалардың орны мен рөлін; көркем әдебиетте бейнеленген ұлттық құндылықтарды, әдебиеттің тарихи дамуындағы қолданылу процесін; шығармалардың идеялық мәні мен оның жарыққа шығу тәсілдерін, шығарманың көркемдік құрылымын және автор қолданған әдістерді; шығармадағы құрылымдық элементтердің мағынасын (сюжет және композиция, көпқырлы көркем детальдар мен оның мәтінде берілген проблематикамен астарласуы, көркем сөзді бейнелеуіш құрал ретінде тиімді пайдалану); автордың негізгі ойын, жазушының өз шығармасындағы кейіпкерлері мен оқиғаларға көзқарасын, автордың ұстанымын; шығарма арқылы берілетін көңіл-күйді түсінеді;

6) әдеби тақырыпқа ауызша немесе жазбаша пікір дайындау барысында, өзінің талдамалы сипаттағы мәтінін құруда, оқылған мәтінді өзінше түсіндіріп беруде; өзі үшін өзекті шығармалар тобын айқындауда және идеялық-тақырыптық көзқарас тұрғысынан көркем шығармаларды бағалауда; белсенді азаматтық ұстанымын таныта және рухани-адамгершілік қасиеттерін білдіре отырып пікірталастарда, көпшілік алдында сөз сөйлеуде; көркем шығармаларды өз бетінше талдау үшін алған білімі мен дағдысын қолданады;

7) әдеби шығарманың мәнін терең ұғынып және мазмұнын жеткізе отырып, оны тұтас көркем туынды ретінде талдайды; оқиға орын алған дәуірдегі жалпы адамзаттық, нақты тарихи және өзекті көзқарастарды анықтай отырып, табиғаты әртүрлі жанрдағы шығармаларды; автордың шығарма негізіне алған проблемасын талдайды және олар туралы ой қозғайды;

8) аннотация, пікір жазу үшін шығарманың мазмұнын; өзінің жеке көзқарасы мен алынған ақпаратты қорыта отырып, шығармашылық жұмыстарды жасау үшін түрлі дереккөздерден, оның ішінде интернет желісінен алынған ақпараттарды; қазақтың және өзге де халықтардың құндылықтарымен байланыстыру үшін көркем шығарманың
рухани-адамгершілік мәнін анықтау тәсілдерін; шығарманы көркем мәтіннің жанрлық шығу тегіне сәйкес талдау әдістерін жинақтайды;

9) шығармалардың көркемдік құндылығын; ұлттық әдебиеттің өзіндік ерекшелігін және оның әлем мәдениетінің аясында алатын орнын; көркем шығарманың мазмұны жағынан өзектілігін және оның адамның рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудағы мәнін; шығарманың композициялық, стильдік тұтастығы, тілінің байлығы, қойылған коммуникативтік міндеттерге жетудегі тиімділігі тұрғысынан ауызша және жазбаша пікір айтуды; өнердің басқа да түрлерінің құралдары арқылы көркем мәтінді өзінше түсіндіріп беруді бағалайды.

Қазақ тілі мен әдебиеті (оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін)/орыс тілі мен әдебиеті (оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптар үшін):

1) тыңдалым:

білім алушы қарым-қатынастың әртүрлі аяларындағы мәтіндердің мазмұнын, коммуникативтік мақсатты, сондай-ақ сөйлеушінің әлеуметтік және эмоционалды-экспрессивті сөйлесу ерекшеліктерін толық түсінеді; ақпаратты сыни тұрғыдан түсіну деңгейінде қабылдайды; тыңдалған мәтінді айқындылығы мен бейнелілігі жағынан бағалайды;

2) айтылым:

дәлелді монологтік немесе диалогтік сөз сөйлей отырып, коммуникативтік мақсатқа сәйкес түрлі тіл құралдарын тиімді қолданады; көркем шығармалардың тақырыбы бойынша пайымдайды, шығарма кейіпкерлеріне және олардың әрекеттеріне деген өзінің қатынасын білдіреді; әртүрлі айтылған сөздерді сыни тұрғыдан бағалайды; тіл нормаларын, сөйлеу тәртібі мен әдеп нормаларын сақтайды; проблеманың себептері мен салдарларын болжайды; мәселелерді шешу жолдарын ұсына отырып, қоғамның әлеуметтік-экономикалық, адамгершілік-рухани, патриоттық, тарихи-мәдени дамуымен байланысты идеяларды жинақтайды;

3) оқылым:

жасырын мағынасын анықтай отырып, тұтас және аралас мәтіндердің мазмұнын толық түсінеді; мәнмәтіннен бейтаныс сөздердің мәнін анықтайды; оқытылатын тақырыптар шеңберінде академиялық мәтіндердің ерекшеліктерін айқындайды; түрлі дереккөздерден ақпаратты іріктейді; көркем шығармаларда және фольклорда қазақтың және өзге де ұлттардың адамгершілік мұраты туралы түсінігін талдай отырып, әдеби туындыларды өнердің басқа түрлеріндегі бейнесімен салыстырады; қойылған міндеттерге байланысты оқылымның әртүрлі стратегияларын қолданады;

4) жазылым:

тақырып, мақсат, мәселелер жиынтығы және тілдесу жағдаятына сәйкес орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық нормаларды сақтай отырып, түрлі типте және стильде мәтіндер құрайды; алынған ақпаратты зерттеу және жинақтау негізінде түрлі тақырыпта тұтас немесе аралас мәтіндер құрайды; мәтіндерге жоспардың әртүрлі түрлерін құрастырады; мәдени-тілдік көпқырлылық, патриотизм және тұлғаның рухани-адамгершілік дамуы мәселелерін бағалай отырып, көркем әдебиет шығармалары бойынша шығармашылық жұмыстар жазады; ойы мен сезімін анағұрлым дәлме-дәл жеткізу үшін көркемдеу құралдары мен стилистикалық тәсілдерді қолданады.

Ағылшын тілі:

1) тыңдалым:

білім алушы әртүрлі жанрлардағы түпнұсқалы мәтіндердің негізгі мазмұнын, таныс және ішінара таныс тақырып бойынша диалогтерді түсінеді; формаларды, кестелерді, сызбаларды толтыру үшін анағұрлым функционалдық маңызды мағыналық, оның ішінде толық және ерекше ақпаратты іріктейді; әртүрлі білім беру салаларының, сонымен қатар тілдесудің өзге де салаларының мәтіндерінде кездесетін терминдер мен негізгі бірліктерінің мәнін түсінеді; дерек пен пікірді ажырата алады; оқыған және жалпы тақырыптар шеңберінде әртүрлі жанр мен стильдегі орта көлемдегі мәтін ішінен сәйкессіздіктерді тауып алады және өзара салыстыра алады, мәнмәтіндегі таныс емес сөздердің мағынасын пайымдайды;

2) айтылым:

білім алушы ресми және бейресми күнделікті тілдесу жағдаяттарында диалог жүргізеді; тілдің лексикалық және грамматикалық құралдарын қолдана отырып, өзінің сөздерін дұрыс құрастырады; алдын ала ұсынылған тілдесу тактикасын іске асыра отырып, қоршаған ортаға қатысты эмоциялық бағалау көзқарасын білдіре алады; өзінің көзқарасын дәлелдей отырып, мәтіндерді талдайды және салыстырады; оқиғаларға, пікірлерге және мәселелерге баға бере отырып, пайымдайды; қорытынды жасайды және берілген мәселе бойынша өзінің шешу жолдарын ұсынады;

3) оқылым:

білім алушы белгілі бір күрделіліктегі публицистикалық, ғылыми танымал, көркем мәтіндердің негізгі мазмұнын түсінеді; оқудың әртүрлі стратегияларын пайдаланады; оқиғалар мен құбылыстардың уақытша және себеп-салдарлық өзара байланысын анықтайды; кітаптар және электронды ресурстарды пайдалана отырып, сөздердің мағынасын талдайды және салыстырады; түрлі жанр мен стильдегі мәтіндердің мазмұнын сыни көзқараспен бағалайды;

4) жазылым:

білім алушы жазбаша хабарлама тезистерін жасайды, жоспар құрады, түрлі жанрлар мен стильдердегі мәтіндерді редакциялайды және түзетеді; орфографиялық және грамматикалық нормаларды сақтайды; медиа-ақпарат негізінде дәлелге сүйенген мәтін жазады; өзінің мәселеге қатысты көзқарасын білдіре отырып, проблемалық сипаттағы мәтіндерді жазады; ресми хаттар мен құжаттарды дайындайды; әртүрлі тақырыптарда эссе жазады (150-200 сөз).

Алгебра және анализ бастамалары, геометрия

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) көрсеткішті, логарифмдік функциялардың анықтамаларын, олардың қасиеттерін және графиктерін; күрделі функция ұғымын; кері функция ұғымын; кері тригонометриялық функциялардың анықтамаларын; тригонометриялық, көрсеткіштік, логарифмдік теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу әдістерін; рационал және иррационал теңдеулерді шешу әдістерін; рационал теңсіздіктерді шешу тәсілдерін; көпжақтар мен айналу денелерінің түрлерін және олардың жазбаларын; көпжақтар және айналу денелерінің аудандары мен көлемдерінің формулаларын; стереометрия аксиомалары мен олардың салдарларын; кеңістіктегі вектор ұғымын; сфераның теңдеуін; статистиканың негізгі ұғымдарын; дискретті және үзіліссіз кездейсоқ шамалар ұғымдарын; функцияның нүктедегі және шексіздіктегі шегінің анықтамаларын; нүктедегі және жиындағы функция үзіліссіздігінің анықтамаларын; функцияның туындысының анықтамасын; функцияның графигіне жүргізілген жанаманың теңдеуін; алғашқы функцияның, анықталмаған және анықталған интегралдың алғашқы функцияларының анықтамаларын; анықталған интегралдың көмегімен жазық фигураның ауданын және дененің көлемін табу формулаларын біледі;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша қосымша: иррационал теңсіздіктерді шешу әдістерін; екі айнымалысы бар теңдеулерді және олардың жүйелерін шешудің графиктік әдісін; ықтималдықтарды қосу және көбейту формулаларын; Бернулли формуласын; толық ықтималдық формуласын; Байес формуласын; үлкен сандар заңы ұғымын; дискретті кездейсоқ шамалардың үлестірімі түрлерін; комплекс сан және түйіндес комплекс сан (алгебралық формада) ұғымдарын; алгебраның негізгі теоремасының тұжырымдамасын; бірнеше айнымалысы бар көпмүшенің анықтамасын және оның стандартты түрін; кеңістіктегі түзудің және жазықтықтың теңдеулерін; функцияның дифференциалының анықтамасын; дифференциалдық теңдеулер туралы жалпы ұғымдарды біледі;

2) бір айнымалысы бар көпмүшенің стандарт түрде жазылуын; "бас жиынтық", "таңдама", "дисперсия", "стандартты ауытқу" терминдерін; туындының геометриялық және физикалық мағыналарын; интегралдауды дифференциалдауға кері процесс ретінде; стереометрияның аксиомалар жүйесін және аксиомадан шығатын салдарды, геометриялық есептердің дәлелдеу тәсілдерін және шешімдерін түсінеді;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша қосымша: сан ұғымын кеңейту және комплекс сандарды енгізу қажеттілігін; координаталар әдісінің мәнін; алмастырулар саны, теру, қайталанбалы орналастыру формулаларының мәнін; екінші ретті туындының геометриялық және физикалық мағыналарын түсінеді;

3) тригонометриялық, көрсеткіштік, логарифмдік теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу алгоритмдерін; иррационал теңдеулерді шешу алгоритмін; қарапайым стереометриялық сызбаларды орындау техникасын; есептерді шығаруда түзулердің параллель, айқас және перпендикуляр болуының, жазықтықтардың параллель және перпендикуляр болуының белгілері мен қасиеттерін; геометриялық денелердің беттерінің аудандары мен көлемдерін табу формулаларын; геометриялық есептерді шешуде векторларға қолданылатын амалдар ережелерін; векторлардың коллинеарлық және компланарлық шарттарын; функцияның күдікті нүктелері мен экстремум нүктелерін, кему және өсу аралықтарын табу тәсілдерін; туындыны табуда дифференциалдау техникасы мен туындылар кестесін; анықталған интегралды табуда интегралдар кестесі мен Ньютон-Лейбниц формуласын қолданады;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша қосымша: иррационал теңсіздіктерді шешу алгоритмдерін; квадрат теңдеулерді шешуде комплекс сандар туралы білімдерін; жуықтап есептеулер үшін Ньютон биномын; көпмүшені көбейткіштерге жіктеу әдістерін; көпмүшенің түбірлерін немесе коэффициенттерін табуға арналған Безу теоремасын, Горнер сызбасын; функциялардың шектерін есептеу әдістерін; функцияның графигінің ойыстығы (дөңестігі) аралықтарын, иілу нүктелерін табу тәсілдерін; интегралдау әдістерін (бөліктеп және ауыстыру әдісі); Бернулли формуласын; толық ықтималдық формуласын; Байес формуласын; айнымалылары бөлінетін дифференциалдық теңдеулер және екінші ретті дифференциалдық теңдеулерді шешу әдістерін; функция графигінің асимптоталарын табу тәсілдерін қолданады;

4) кеңістіктегі түзулердің, түзу мен жазықтықтың, жазықтықтардың, жазықтық пен айналу денелерінің өзара орналасуын; айналу денелерінің жазықтықпен қимасын; кездейсоқ шамалардың типтерінің өзгешеліктерін талдайды және дискретті кездейсоқ шаманың сандық сипаттамаларын есептейді; графигі бойынша функцияның қасиеттерін талдайды; геометриялық және физикалық мазмұндағы есептерді талдайды және ол есептерді туындының және/немесе интегралдың көмегімен шығарады;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша қосымша: симметриялық және біртекті көпмүшелердің түбірлерін табу тәсілдерін; көпжақтардың (текше, тікбұрышты параллелепипед, пирамида) жазықтықпен қимасын; дифференциалдық теңдеулердің жалпы және дербес шешімдерін талдайды;

5) тригонометриялық, көрсеткіштік, логарифмдік теңдеулер мен теңсіздіктерді шешудің түрлі әдістерін; иррационал теңдеулерді шешудің әдістерін; көпжақтар мен айналу денелерінің жазбаларының модельдерін; нақты құбылыстар мен процестердің ықтималдық модельдерін жинақтайды;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша қосымша: оқиға ықтималдығын табуға арналған комбинаторика формулаларын; иррационал теңсіздіктерді шешудің түрлі тәсілдерін; кері тригонометриялық функциялардың анықтамалары және өзара кері функциялардың қасиеттері негізінде кері тригонометриялық функциялардың қасиеттерін жинақтайды;

6) тригонометриялық, көрсеткіштік, логарифмдік теңдеулер мен теңсіздіктердің шешімдерін; иррационал теңдеулердің шешімдерін; статистикалық мәліметтердің вариацияларының көрсеткіштері мәндерін бағалайды;

жаратылыстану-математикалық бағыт бойынша қосымша: иррационал теңсіздіктердің, теңдеу арқылы шығарылатын мәтін есептерге қатысты дифференциалдық теңдеудің шешімдерін бағалайды.

Информатика

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) жүйелік және қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз етудің міндеті мен негізгі функцияларын; дерекқорларды басқару жүйелерімен жұмыс істеу негіздерін; бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу үшін өмірлік циклдің модельдерін; веб-бағдарламалау негіздерін, веб-сайттарды жасау үшін дерекқор теориясын; желілік хаттамаларды және интернет жұмысының қағидаттарын; деректер мен компьютерлік жүйенің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін әзірленген қауіпсіздік шараларын біледі;

2) реляциялық дерекқорларды ұйымдастыру қағидаттарын; желілік технологияның қызмет етуінің негізгі қағидаттарын; дыбыстық және бейне ақпараттарды өңдеу қағидаттарын, ақпараттық технологияларды дамытудың негізгі үдерістерін түсінеді;

3) ақпараттық объектілерді жасау және өзінің жұмыс нәтижелерін ресімдеу үшін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды; дерекқорда сұраныс құрастыру ережелерін; құжаттарды редакциялау мен сақтау барысында бұлтты технологияларды; веб-сайттарды және мобильдік қосымшаларды жасау барысында бағдарламалау элементтерін; желіде жеке қауіпсіздік және желі этикеті ережелерін; дыбысты және бейнені өңдеу үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді қолданады;

4) ақпаратты іздеу үшін бірнеше белгілер мен қатынас операторларын қолдану арқылы сұранысты; модельдеу, алгоритмдеу және бағдарламалау арқылы шешудің тиісті әдістері мен тәсілдемелерін анықтау үшін міндетті; қойылған міндетке сәйкестігін компьютерлік өңдеу және есептеу нәтижелерін; анағұрлым тиімдісін анықтау үшін әртүрлі тәсілдермен міндеттерді шешу жолдарын талдайды;

5) өзінің идеялары мен ойларын білдіру үшін әртүрлі түрдегі ақпаратты; басқару нысандары мен элементтері көмегімен дерекқорды; қолданушы міндеттерін шешу үшін веб-сайттарды жинақтайды;

6) жобаны модельдеу мен әзірлеу барысында қойылған мақсаттарға сәйкес өз қызметінің нәтижелерін (нақтылық, өлшемділік, қолжетімділік, шынайылық, қатыстылық); бағдарламалау құралдарын қоса алғанда қолданыстағы бағдарламалық қамтамасыз етудің артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалайды.

Қазақстан тарихы

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) Орталық Азиядағы ежелгі мәдени ошақтарды және олардың орналасқан жерлерін; көшпенділіктің тарихи түрлерін; еуразиялық дала өркениетінің қалыптасуы мен даму кезеңдерін; түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстан аумағындағы қалалық мәдениеттің даму ошақтарын; әлемдік мәдени-тарихи прогреске едәуір ықпал еткен Орталық Азия халықтарының жетістіктерін; қазақ халқының этникалық тарихын; дәстүрлі қазақ қоғамының этноәлеуметтік құрылымын; Қазақстан полиэтникалық қоғамының қалыптасу тарихын; Қазақстан мемлекеттігі дамуының тарихи кезеңдерін; Қазақстандағы саяси ойдың дамуына едәуір үлес қосқан тарихи қайраткерлерді; түрлі тарихи кезеңдердегі ұлттық мәдениет пен ғылымның маңызды жетістіктерін; Қазақстан тарихы бойынша негізгі тарихи деректер мен ғылыми еңбектерді біледі;

2) Қазақстанның тарихи даму процестері мен құбылыстарын, негізгі оқиғалардың мәнін; ежелгі Орталық Азияның өркениет ошақтарын, көшпенділіктің түрлері мен нысандарын, Қазақстан аумағындағы қалалық және көшпелі мәдениеттің сипатты белгілерін; әлемдік мәдени-тарихи прогресс үшін Орталық Азия халықтары жетістіктерінің маңызын; түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстан халқының өмір сүру жүйесінің қалыптасуы мен дамуына географиялық фактордың ықпалын; түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстандағы саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени өзгерістерге ішкі және сыртқы факторлардың ықпалын; дәстүрлі қазақ қоғамының этноәлеуметтік құрылымының ерекшеліктерін; Қазақстанда саяси ойдың дамуындағы тарихи аспектілерді; Қазақстанның саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени дамуына тарихи тұлғалардың қосқан үлесін; ұлттық біртектілікті сақтаудағы қазақтардың мәдени мұрасының маңызын; қоғамда бейбітшілік пен келісімді сақтау үшін Қазақстан этностарының мәдениеті мен дәстүрлерін құрметтеу қажеттілігін түсінеді;

3) Қазақстан мен Орталық Азия аумағында өмір сүрген мемлекеттер мен мәдениет ошақтарын уақыт пен кеңістікте анықтау кезінде; Орталық Азия көшпенділері мәдениетінің қалыптасу мен даму ерекшеліктерін анықтауда; түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстанның саяси, әлеуметтік-экономикалық мәдени даму ерекшеліктерін анықтау кезінде; Қазақстанның дамуындағы тарихи тұлғалардың рөлін анықтауда; Қазақстанның өткен және қазіргі кездегі оқиғалары мен құбылыстарына қатысты өз позициясын анықтау кезінде тарихи ойлау дағдыларын қолданады;

4) Қазақстанның тарихи дамуын әлемдік тарих контексінде, ортақ белгілері мен ерекшеліктерін анықтай отырып; түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстан аумағындағы өркениеттер мен мемлекеттердің қалыптасуы мен дамуына түрлі факторлардың (географиялық, демографиялық, көші-қон, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени) ықпалын; себеп-салдарлық байланыстарын анықтау мақсатында Қазақстан тарихындағы тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды; Қазақстанның тарихи тұлғалары әрекетінің себептері мен нәтижелерін; Қазақстан тарихы бойынша ғалымдардың еңбектері мен деректерді; Қазақстан аумағындағы этногенез, саяси және мәдени процестерге қатысты негізгі ғылыми теорияларды; бүгінгі Қазақстанның даму үрдістері мен перспективаларын талдайды;

5) тарихи талдау әдістерін қолдана отырып шығармашылық, танымдық, зерттеушілік, жобалық сипаттағы жұмыстарды; Қазақстан мен әлемнің басқа өңірлеріндегі тарихи дамудың жалпы заңдылықтары мен ерекшеліктерін анықтау мақсатында салыстырмалы тарихи сипаттамаларды; Қазақстан тарихы туралы тұтас түсініктері мен тарихи санасын қалыптастыру үшін тұжырымдар мен гипотезаларды жинақтайды;

6) түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстанның дамуына (географиялық, демографиялық, көші-қон, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени) түрлі факторлардың ықпал ету дәрежесін; отан тарихына ықпалы контексінде тарихи тұлғалардың қызметін; Орталық Азия халықтары мәдениетінің әлемдік өркениет дамуына қосқан үлесін; тарихи мәліметтердің шынайылығын; Қазақстан тарихының этникалық, саяси, мәдени, әлеуметтік-экономикалық мәселелері бойынша түрлі ғылыми теориялардың дәлелдену дәрежесін бағалайды.

Өзін-өзі тану

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) адамның рухани өмірінің негізі ретінде жалпы адамзаттық құндылықтарды; қоғамдағы адамның адамгершілік мінез-құлқы нормаларын; күнделікті өмірде позитивті ойлаудың рөлі туралы; шынайы рухани табиғат туралы; адамның өмірде алатын орны туралы; күнделікті өмірде риясыз сүйіспеншіліктің, ардың сөзін сөйлеудің маңызы туралы біледі;

2) адамның қалыптасуы үшін рухани-адамгершілік құндылықтардың маңыздылығын; рухани тұрғыдан өзін-өзі жетілдірудің қажеттілігін және өзінің отбасындағы, қоғамдағы, ұжымдағы атқаратын рөлін; жоғары адамгершілік қасиеттерді, қоғамға қызмет ету дағдыларын дамыту қажеттілігін; дене және рухани саулықтың өзара байланысын; өзінің ел, қала, ауыл, мектеп және отбасы өміріне қатысын; өзінің ойы, сөздері және іс-әрекеттеріне жауапкершілікті түсінеді;

3) күнделікті өмірде жалпы адамзаттық құндылықтар туралы білімін, адамгершілікті таңдау қабілетін және ой, сөз, әрекеттерінің өзіне сай өзара бірлікте өмір сүруге дайындығын; қоғамға қызмет ету дағдыларын; өз ойын еркін жеткізе білуді; жасампаз әрекетіндегі өмірлік ұстанымын, салауатты өмір сүру дағдыларын,адамгершілік мінез-құлқының жеке тәжірибесін; қоғамға қызмет ету тәжірибесін қолданады;

4) өзінің іс-әрекеттерін рухани-адамгершілік құндылықтар тұрғысынан талдайды; адами қарым-қатынастарды; әртүрлі көздерден келіп түсетін ақпаратты ар-ождан тұрғысынан екшелейді; өмірлік жағдаяттарды ар-ожданға қатысты сабақ алу тұрғысынан; өз қалауы мен мүмкіндіктерінің,мақсаттары мен оған жету жолдарының отбасында, ұжымда, қоғамда қалыптасқан нормаларға, рухани-адамгершілік негіздерге сәйкес келуін; адамгершілік тұрғысынан таңдау негізінде проблемаларды шешу жолдарын талдайды; өзінің рухани-адамгершілік, тұлғалық және кәсіби өсуі үшін жағдай жасайды; отбасында, ұжымда, қоғамда тілектестік және өзара түсіністік ахуал; өзімен және қоршаған әлеммен зорлық жасамау қағидаттары негізінде үйлесімді қатынас орнатады;

5) отбасылық, тұлға аралық және қоғамдық салаларда өзара қатынасты жетілдіру, рухани-адамгершілік жетілу жолдарын іздестіру үшін рухани-адамгершілік білім жинақтайды;

6) жалпы адамзаттық құндылықтар негізінде өз әрекетін, өзінің эмоциялық күйін, адамның және табиғаттың өзара әрекеттесу тәсілдерін бағалайды.

Дене шынықтыру

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) дене шынықтыру жаттығуларын орындау барысында техникалық қауіпсіздік ережелерін; қозғалыс қимылдарын, әртүрлі бағыттағы дене жаттығулары сабақтарының кешенін орындаудың ережелері мен техникасын; дене жаттығуларының биодинамикалық ерекшеліктері мен мазмұнын, денені дамыту және денсаулықты нығайту міндеттерін шешуде оларды пайдалану негіздерін; бұлшықет жүктемелері кезінде өз ағзасы жүйесінің қызмет етуінің физиологиялық негіздерін, дене шынықтыру құралдары арқылы оларды дамыту мен жетілдіру мүмкіндіктерін біледі;

2) өз ағзасының психикалық-функционалдық ерекшеліктерін; дене тәрбиесімен жүйелі шұғылдану арқылы жеке тұлғаның дербес қалыптасу мүмкіндігі мен қасиеттерін; салауатты өмір салтын ұстану қажеттілігін; атқарылатын қозғалыс әрекеттерінің күрделілік деңгейін; физикалық дайындықтың әртүрлі кезеңдерінде түрлі физикалық жүктеменің талап етілген қарқындылығына жету қажеттілігін түсінеді;

3) салауатты өмір салтын және бос уақытын ұтымды ұйымдастыру, өз бетімен жетілу мақсатында түрлі дене жаттығуларын; ойын кезінде немесе арнайы құрылған жаттығулар кешенін орындау кезінде қажетті негізгі техникалық-тактикалық әрекеттерді; ағзаның бейімделу қасиеттерін дамытуды қадағалау және денсаулықты нығайту мен дене ширақтығының дайындығын жоғарылатудың дербес жолдарын; функционалдық бағыты әртүрлі дене жаттығуларын өз бетімен ұйымдастыру тәсілдерін, спорт жабдықтары мен құралдарын қолдану ережелерін; ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, дене жаттығуларымен шұғылдану кезінде жарақаттанудың алдын алу және дәрігерге дейінгі көмек көрсету білімін қолданады;

4) сауықтыру және дене шымырлығын жетілдіру мақсатында дене жаттығуларын орындау кезінде өз ағзасының функционалды жай-күйін талдайды;

5) меңгерілген дағдыларды дене шынықтыру сабағымен қатар күнделікті өмірдегі әртүрлі жағдаяттарда қолдану жүйесін; салауатты және қауіпсіз өмір салтын қалыптастыру дағдыларын; дене шынықтыру сабақтарының шеңберінде проблемаларды зерделеу және шешу үшін сыни ойлау білімі мен құралдарын; адам өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін төтенше жағдайларда жеке адамның және ұжымның қауіпсіз әрекеттерінің қағидаларын меңгеруді жинақтайды;

6) жалпы, кәсіптік-қолданбалы және сауықтыру-түзету бағытындағы дене жаттығуларымен шұғылданудың маңыздылығын; өзінің дене және қимыл-қозғалыс дайындығының деңгейін; дене жаттығуларымен шұғылдану тиімділігін, ағзаның функционалды жай-күйі мен жұмыс істеу қабілетін; дене жүктемелерінің мөлшерін және дене жаттығуларының әсер ету бағытын бағалайды.

Алғашқы әскери және технологиялық дайындық

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) әскери іс негіздерін, мақсатын, ұйымдық құрылымын, штаттық қарулану және техника негіздерін, төменгі тактикалық буын бөлімшесінің мүмкіндіктерін, бағдарлау құралдарын қолдану, робототехника және IT-технология негіздерін, Қазақстан Республикасының азаматтық қорғанысын ұйымдастыруды; қазіргі заманғы зақымдау құралдарын қолданғанда, лаңкестік қауіп-қатер және табиғи апат кезінде әрекет ету тәртібін; табиғи апаттардың сипаттарын, зақымдау ошақтарында құтқару және апаттан кейінгі шұғыл қалпына келтіру жұмыстарын ұйымдастыру тәртібін; штаттық қарудың, қорғанудың дербес және ұжымдық құралдарының, радиобелсенді және химиялық бақылау құрылғыларының мақсатын, құрылысы мен қолдану тәртібін, сондай-ақ, тұрғындарды эвакуациялау және орналастыруды ұйымдастыру және өткізу тәртібін; алғашқы медициналық көмектің міндеттері мен түрлерін, жолда жүру ережесін біледі;

2) әскери іс, робототехника және IT-технология негіздерін, ядролық, химиялық, бактериологиялық (биологиялық) қарулардың және басқа да қазіргі заманғы зақымдау құралдарының шаруашылық объектілеріне, қоршаған ортаға әсер ету ерекшеліктерін, оларды қолданудың экологиялық салдарын; табиғи немесе техногендік сипаттағы төтенше жағдай туындаған ықтимал экономикалық экологиялық залалды түсінеді;

3) әртүрлі жағдаятта соғыс алаңында солдаттың рөлінде, радиациялық және химиялық бақылау жүргізу бекетінің құрамында барлаушы ретінде әрекет етеді; штаттық қаруды, жеке және ұжымдық қорғану құралдарын қолданады; жараланғанда, қан кеткенде және күйік шалғанда, дененің түрлі бөліктерінде сынықтың ашық және жабық түрі бойынша, үсік шалғанда, күн (жылу) өткенде, электрден жарақат алғанда, суға батқанда алғашқы медициналық көмек көрсетеді; дененің түрлі бөліктері жараланғанда дәкемен байлап-таңады; интернет байланысты, аудио-визуалды технологияларды пайдаланады, автомобиль көлігін жүргізудің теориялық негіздерін, робототехника дағдыларын меңгереді, цифрлық фото және бейне жабдықтарды қолданады;

4) қазіргі заманғы зақымдау құралдарын қолданғанда туындауы мүмкін тосын жағдайларды; табиғи немесе техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған кездегі ықтимал жайттарды талдайды;

5) қазіргі заманғы зақымдау қаруын қолданғанда туындауы мүмкін тосын жағдайлар кезінде әрекет ету алгоритмін; табиғи немесе техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар туындағанда әрекет ету алгоритмін жинақтайды;

6) қабылданған шешімдердің салдарын бағалайды.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

21. Жаратылыстану-математикалық бағыттағы тереңдетілген деңгейде оқытылатын оқу пәндері бойынша жалпы орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер.

Биология

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) ақуыздардың, майлардың, көмірсутектердің, нуклейн қышқылдарының құрылымын, құрамын және қызметін; антиген-антидене реакцияларының негізгі механизмдерін; адамның тұқымқуалаушылық теориясының, хромосомалық ауруларының негізгі жағдайларын; тірі ағзалардың өзгергіштігінің, қоректенулері мен метаболизмінің түрлерін/типтерін; түрдің пайда болуы әдістерін; генетика негіздерін және гендік инженерияның мүмкіндіктерін; Жер бетінде өмірдің қалыптасу кезеңдері мен схемасын; антропогенезді; ғаламдық және өңірлік экологиялық проблемаларды және табиғат ресурстарын қорғау қағидаттарын біледі;

2) фотосинтездің қараңғы және жарық фазасы кезінде өту процестерін; заттардың тасымалы, транслокация, хромосомалық, гендік мутациялардың пайда болу механизмін; гендік-инженерлік манипуляциялардың мәнін; энергетикалық алмасу кезеңдерін; тұқым қуалау құбылмалылығы мен эволюция арасындағы өзара байланысты; тұқым қуалау заңдылықтарын; эволюциялық процестердің механизмін; экологиялық пирамиданың қағидаларын; қоршаған ортаға антропогендік әсер етулердің зардаптарын түсінеді;

3) молекулалық биология және генетика міндеттерін шешудің схемалары мен әдістерін; экожүйені, тұқым қуалау белгілерін және түрлендірілген құбылмалылықты талдауға арналған статистикалық әдістерді; заттарды сапалық және сандық талдау әдісін; эксперименттерді әзірлеуге, жүргізуге, бақылауға, нәтижелерін жазу мен талдауға арналған ғылыми әдістерді білу және сыни тұрғыда ойлауды; дәрі-дәрмектерді, улы заттарды, зертханалық жабдықтарды қауіпсіз пайдалану қағидаларын қолданады;

4) фотосинтез және хемосинтез процестерінің ерекшеліктерін; эволюция процесіне әсер ететін факторларды; ДНҚ мен РНҚ молекулаларының құрылысын; ДНҚ мутациясы, репарациясы, рекомбинациясы мен репликациясы процестерін; ДНҚ құрылымы мен оның атқаратын қызметі арасындағы байланысты; сперматогенез бен оогенез арасындағы айырмашылықты; экожүйенің әртүрлілігін және тұрақтылығын; әлемдегі және Қазақстандағы экологиялық жағдайларды талдайды;

5) адамның гаметогенез схемасын; экожүйелердегі тағамдар тізбегінің схемасын; кесте, графика, хабарлама, баяндама, презентациялар түрінде ұсыну үшін жинақталған және өңделген деректерді, ақпараттарды; болжамдар, айғақтар және түсіндірмелер ұсыну үшін ғылыми модельдер мен дәлелдемелерді; эксперимент және зерттеу жүргізу жоспарын; зерттеу, оқу және шығармашылық жобаларды; Қазақстанның экологиялық проблемаларын шешудің ықтимал нұсқаларын жинақтайды;

6) ферменттердің белсенділігіне әсер ететін түрлі факторларды, ақуыздың құрылымын, фотосинтездің өнімділігін; моногибридті, дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін, модификациялық құбылмалылық заңдылықтарын; мутагенездің себептерін; өз өңірінің экожүйесін; генетикалық түрі өзгертілген және трансгенді ағзаларды қолдануға, биотехнологиядағы зерттеулерге байланысты этикалық мәселелерді бағалайды.

Химия

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) негізгі химиялық ұғымдарды; атомистикалық теорияны; органикалық заттардың химиялық құрылысы теориясын; түрлі белгілері бойынша заттардың жіктелуін; органикалық және бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарының номенклатурасын, құрылысын, физикалық химиялық қасиеттерін; полимерлі материалдардың, металдар мен қоспалардың, бейметалдар мен олардың қосылыстарының ерекше қасиеттерін және олар қолданылатын кейбір салаларды; нанотехнологияны қолданудың кейбір салаларын біледі;

2) түрлі заттардың химиялық реакцияларға түсу қабілеттерін; химиялық реакциялардағы энергиялардың өзгеруін; химиялық айналымдардың негізгі механизмдерін; кинетикалық теорияның, гомогенді және гетерогенді катализдің, электрохимияның негіздерін; ауыспалы металдардың ерекше қасиеттерін; құрылысына байланысты органикалық және бейорганикалық қосылыстардың химиялық қасиеттерін; талдаудың аспаптық әдістері арқылы қосылыстарды зерттеу қағидаттарын; ең маңызды бейорганикалық және органикалық заттардың химиялық өндірілу қағидаттарын түсінеді;

3) табиғатта, тұрмыста және өндірісте болып жатқан химиялық құбылыстарды түсіндіру үшін, әртүрлі жағдайларда химиялық айналымдардың өту мүмкіндіктерін айқындау және олардың салдарларын бағалау үшін білімдері мен біліктерін; заттарды сапалық және сандық талдау әдістерін; қоршаған ортада экологиялық сауатты мінез-құлық қағидаларын; қоршаған ортаның химиялық ластануының тірі ағзаларға әсер етуін бағалау әдістерін; химиялық эксперименттер нәтижелерін әзірлеу, жүргізу, бақылау, жазу және талдау үшін ғылыми әдістерді білу және сыни тұрғыда ойлауды; жанғыш және улы заттарды, зертханалық құрал-жабдықтарды пайдалануда қауіпсіздік ережелерін қолданады;

4) заттар қасиеттерінің олардың құрамы мен құрылысына байланыстылығын; заттардың құрылымы мен қасиеттерін айқындау үшін олардың қарапайым спектрлерін; химиялық реакцияның жылдамдығы мен химиялық тепе-теңдіктің түрлі факторларға байланыстылығын; периодтық жүйедегі элементтер қасиеттерінің өзгеру үрдісін; қышқылдар мен негіздердің түрлі теорияларын, ерітінділердегі иондық тепе-теңдіктерді талдайды;

5) органикалық және бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластары арасындағы генетикалық байланыстарды; заттардың химиялық байланысымен құрылысы теориясының көмегімен химиялық айналымдардың өту мүмкіндіктері мен нәтижелері туралы дәлелді пайымдауларды жинақтайды;

6) әртүрлі материалдардың қасиеттерін; химиялық реакциялардың жылдамдығына әртүрлі факторлардың әсерін; химиялық тепе-теңдікке сыртқы ортаның түрлі жағдайларының ықпалын; қоршаған орта мен адам денсаулығына химиялық өндірістің әсер ету зардаптарын; радиоактивті ыдыраудың салдарын; түрлі дереккөздерден алынған ақпараттың дұрыстығын бағалайды.

Физика

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

механиканың (кинематика, динамика, статика, гидро-аэростатика, гидро-аэродинамика), молекулалық физика мен термодинамиканың; электромагнетизмнің (электростатика, тұрақты және айнымалы ток, электр тогы, магнит өрісі, электромагниттік индукция), оптиканың (геометриялық және толқындық), кванттық физиканың физикалық шамалары мен ұғымдарын; Ғалам дамуының негізгі кезеңдерін; ақпаратты тарату мен қабылдау тәсілдерін, негізгі радиотехникалық қондырғылар мен жүйелерді құру қағидаттарын; нанотехнологияның шығу тарихын және негізгі қағидаттарын;

механиканың (кинематика, динамика, статика, гидро-аэростатика, гидро-аэродинамика), молекулалық физика мен термодинамиканың негізгі заңдарын, қағидаттары мен постулаттарын; электромагнетизмнің (электростатика, тұрақты мен айнымалы электр тогы, магнит өрісі, электрмагниттік индукция), оптиканың (геометриялық және толқындық), кванттық физиканың негізгі заңдары, қағидаттарын; наноматериалдар мен наножүйені зерттеу әдістерін; әлемнiң заманауи ғылыми бейнесіндегі физика ғылымының орнын; ой-өрісті қалыптастырудағы және практикалық міндеттерді шешудегі физиканың рөлін түсінеді;

физика ғылымының негізгі ұғымдарын, заңдылықтарын, заңдары мен теорияларын; физика ғылымының терминологиясы мен символикасын; физикада пайдаланылатын ғылыми танымның бақылау, сипаттау, өлшеу, эксперимент сияқты негізгі әдістерін; компьютердің дерекқорларында және интернет желісінде физика бойынша ақпарат іздеу, өңдеу үшін жаңа ақпараттық технологиялардың мүмкіндігін; эксперименттер мен өлшеу нәтижелерін өңдеу, физикалық шамалар арасындағы тәуелділіктерді айқындау тәсілдерін қолданады;

дәрежелік функциялар түрінде берілген тәуелділіктерді; екі айнымалы арасындағы қатынасты; Ғаламдағы құбылыстарға, денелер мен объектілерге әртүрлі физикалық күштердің әсерін, физикалық процестердің тәуелдiлiгі мен айнымалылар арасындағы қатынастардың графигін; құрылғылар мен аспаптардың жұмыс істеу қағидаттары мен сипаттамалары, ғылыми жаңалықтардың қолданылу салаларын; адамның өнімді қызметі мен қоршаған ортаның жай-күйі арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды; нанотехнологияның қолданылу салаларын; Ғаламның жай-күйін сипаттайтын параметрлер мен оны дамытудың ықтимал жолдарын талдайды;

кесте, графика, хабарлама,баяндама, презентация түрінде беру үшiн жиналған және өңделген деректерді, ақпаратты; болжамдар, айғақтар және түсiндiрмелер ұсыну үшiн ғылыми модельдер мен дәлелдемелерді; эксперимент пен зерттеу жүргізу жоспарын жинақтайды;

заңдар мен олардың қолданысын білуін, жүргізілген бақылаулар мен эксперименттердің нәтижелерін; нақты жағдайлардағы ғылыми таным әдiстерінің қолданысын; экологиялық қауiпсiздiк тұрғысынан физикалық процестермен байланысты адамның өндiрiстiк және тұрмыстық қызметінің салдарын бағалайды.

География

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) географияның, геоинформатиканың, геоэкологияның, табиғатты пайдаланудың, геосаясаттың, геоэкономиканың негізгі санаттарын; геоэкологиялық, экономикалық-географиялық, әлеуметтік-географиялық, саяси-географиялық және саяси карталардың ерекшеліктерін; табиғатты пайдаланудың географиялық ерекшеліктері мен заманауи проблемаларын; геосфераларға антропогендік әсер етудің себептерін, факторларын және көздерін; табиғатты қорғау іс-шараларының жүйесін және негізгі бағыттарын; табиғатты пайдаланудың түрлері мен типтерінің заманауи жүйесін және табиғатты ұтымды пайдаланудың жалпы қағидаттарын; халықтардың өмір сүру деңгейі мен сапасындағы айырмашылықтарды; жекелеген елдер мен өңірлер шаруашылығының салалық және аумақтық құрылымының географиялық ерекшеліктерін; жекелеген елдер мен өңірлердің географиялық өзгешеліктерін, олардың әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша айырмашылығын, халықаралық географиялық еңбек бөлінісі жүйесіндегі мамандануы бойынша айырмашылықтарын; дүниежүзінің заманауи саяси картасының мазмұнын; дүниежүзілік шаруашылықтың даму көрсеткіштерін; мемлекеттік аумақтың құрылымын және мемлекеттер түрлерін; мемлекеттік шекараларды, олардың түрлері мен серпінін; Қазақстан Республикасының заманауи геосаяси және геоэкономикалық жағдайының ерекшеліктерін; Қазақстанның өңірлік, халықаралық саяси процестерге, халықаралық географиялық еңбек бөлінісіне қатысуын; адамзаттың ғаламдық проблемаларының географиялық аспектілерін біледі;

2) дүниежүзінің заманауи экономикалық-географиялық және саяси-географиялық көрінісін; географияның басқа ғылымдармен интеграциялану қажеттілігін; геоэкологиялық, әлеуметтік, геоэкономикалық және геосаяси процестердің ерекшеліктері мен серпінін; "табиғат – халық (қоғам) – шаруашылық (экономика)" географиялық жүйесінің тұтастығы мен тұрақтылығын; табиғи ортаға антропогендік қысымды тұрақтандыру жолдарын; қоршаған ортаны қорғауда ғылыми-техникалық прогрестің рөлін; адамның ғаламдық деңгейден жергілікті деңгейге дейінгі географиялық (қоршаған) ортасын қалыптастыратын және өзгертетін табиғи, экономикалық және әлеуметтік факторларды; өмір сүру сапасының қоршаған табиғи орта сапасына тәуелділігін; жаһандану жағдайында ірі өңірлер мен елдердің географиялық ерекшеліктерін; заманауи интеграциялық және геосаяси процестердің маңыздылығы мен мәнін; геосаяси субъектілердің рөлі мен ықпал ету аймақтарын, өзара әрекеттесу сипатын, дүние жүзінің геосаяси аудандастырылуын; адамзаттың ғаламдық проблемаларының себептері мен оларды шешу жолдарын түсінеді;

3) географиялық зерттеудің заманауи әдістерін және олардың комбинациясын; географиялық деректердің түрлі көздерін; тақырыптық карталардың қосымша сипаттау элементтерін; геокеңістік дереккөздерін; географиялық ақпаратты іздеу, өңдеу, жүйелеу, түсіндіру, қажетті мәнмәтінде өзгерту, сақтау, тарату және ұсыну дағдыларын; картометрия тәсілдерін; қажетті мәнмәтінде есептеулер жүргізу үшін түрлі формулаларды қолданады;

4) географиялық қабық пен географиялық ортада болып жататын процестер мен құбылыстардың арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды; табиғат пен қоғамның өзара байланыстары мен олардың кеңістіктік ерекшеліктерін; географиялық объектілердің, процестердің және құбылыстардың орналасу, байланыс және басқа да кеңістіктік қатынастарының ерекшеліктерін; заманауи дүниежүзілік шаруашылықтың табиғи, әлеуметтік-экономикалық негіздерін; сандық және сапалық геокеңістік деректерді; шаруашылық салаларын орналастырудың заманауи факторларын; дүниежүзі елдерінің рейтингтері мен индекстерін талдайды;

5) модельдерді, зерттеушілік және шығармашылық жобаларды, ақпараттық материалдарды; географиялық объектілердің әрекет ету және даму проблемаларын шешу жөніндегі ұсыныстарды; зерделенетін географиялық объектілерді, процестер мен құбылыстарды жіктеу, жүйелеу, жалпылау және саралау мақсатында білімдер мен дағдыларды; географиялық объектілерді, процестер мен құбылыстарды түсіндіру, болжам жасау, өзгерістердің сипаты мен даму перспективаларын анықтау үшін білімдер мен дағдыларды жинақтайды;

6) географиялық дереккөздердің шынайылық дәрежесін; геосфералардың параметрлері мен экологиялық жағдайын; жекелеген аумақтардың табиғи, антропогендік және техногендік өзгерістерінің дәрежесін және олардың салдарын; табиғатты қорғау іс-шараларының тиімділігін; қоршаған табиғи ортаны қорғауда және табиғатты пайдалануда ғылыми-техникалық прогрестің деңгейін; қоршаған ортаның сапасын; өмір сүру сапасын; түрлі мемлекеттердің рейтингтер мен индекстердегі көрсеткіштері мен орнын; кез келген дәрежедегі аумақтың географиялық және геосаяси жағдайын; негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері бойынша дүниежүзі елдерін; мемлекеттік аумақтың морфологиялық ерекшеліктерін бағалайды.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

22. Жаратылыстану-математикалық бағыттағы стандарттық деңгейде оқытылатын оқу пәндері бойынша жалпы орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер.

Дүниежүзі тарихы

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) өркениеттердің тарихи типтері мен олардың ошақтарын; мемлекеттің тарихи нысандары мен мемлекеттік-құқықтық институттардың қалыптасуы мен даму кезеңдерін; әлемдік тарих барысына ықпал еткен әскери-саяси оқиғаларды; әлемдік мәдени-тарихи прогреске ықпал еткен әлемдік жаңалықтар мен жетістіктерді; қазіргі әлемдік мәдениеттің жағдайы мен тарихын; адамның, қоғамның, әлем халықтары мен өркениеттердің пайда болуы мен дамуына қатысты негізгі ғылыми теорияларды; әлемдік қоғамдық ойдың дамуына елеулі үлес қосқан тарихи қайраткерлерді; дүниежүзі тарихы бойынша негізгі жинақталған ғылыми еңбектерді біледі;

2) мәдени-тарихи процесті оның бірлігі мен алуан түрлілігінде; мемлекеттің тарихи формалары мен түрлерін, өркениеттің өзіндік ерекшеліктерін; мемлекеттік-құқықтық институттардың маңызын; әлемдік өркениеттердің қалыптасуы мен дамуына табиғи-географиялық факторлардың ықпалын; тарих барысына әскери-саяси оқиғалардың ықпалын; әлемдік тарихи-мәдени прогресс үшін адамзаттың жетістіктері мен ұлы ашылулардың маңызын; түрлі тарихи кезеңдерде әлемдегі саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени өзгерістерге ішкі және сыртқы факторлардың ықпалын; әлемдік қоғамдық ойдың дамуындағы тарихи аспектілерді; тарихтың дамуына тұлғалардың ықпалын; жаһандық әлемдегі бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтау үшін жалпы адамзаттық құндылықтардың маңызын түсінеді;

3) әлемнің мәдени-өркениеттік орталықтары мен мемлекеттерінің құрылуын уақыт пен кеңістікте анықтауда; өркениеттердің өзіндік ерекшеліктерін, мемлекеттердің тарихи нысандары мен түрлерін; түрлі тарихи кезеңдердегі әлем халықтарының саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуындағы ерекшеліктерін; әлем тарихындағы тарихи тұлғалардың рөлін; өткен және қазіргі кездегі оқиғалар мен құбылыстарға қатысты өз ұстанымын айқындау кезінде тарихи ойлау дағдыларын қолданады;

4) әлем халықтарының ортақ белгілері мен ерекшеліктерін айқындай отырып тарихи дамуын; түрлі тарихи кезеңдерде қоғамның қалыптасуы мен дамуына түрлі факторлардың (географиялық, демографиялық, көші-қон, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени) ықпалын; себеп-салдарлық байланыстарын айқындау мақсатында әлем тарихының оқиғаларын, құбылыстарын, процестерін; тарихи тұлғалар қызметінің себептері мен нәтижелерін; тарихи деректерді; жаһандану жағдайында бүгінгі қоғамның даму үрдістері мен перспективаларын талдайды;

6) түрлі тарихи кезеңдердегі қоғамның дамуына (географиялық, демографиялық, көші-қон, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени ) түрлі факторлардың ықпал ету дәрежесін; әлем тарихының ықпалы мәнмәтінінде тарихи тұлғалар қызметін; әлемдік өркениеттің қалыптасуы мен дамуына түрлі әлем халықтары мәдениетінің қосқан үлесін; тарихи деректердің шынайылығын; әлем тарихының этникалық, саяси, мәдени және әлеуметтік-экономикалық мәселелері бойынша түрлі ғылыми теориялардың дәлелдік дәрежесін бағалайды.

Құқық негіздері

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) Конституциялық құқық жүйесін, нормаларын, көздерін; конституциялық саяси құқықтарын; әкімшілік құқық жүйесін, нормаларын, субъектілерін; еңбек құқығын, оның мәнін, әкімшілік еңбек тәртібін ұйымдастырудағы міндеттерді, еңбек тәртібін бұзғаны үшін жауаптылықты; азаматтық құқық көздерін, қатынастарын, меншік құқығы нысандарын, тұтынушы құқығының қолданылу аясын; отбасылық қатынастар, ата-аналар мен балалардың құқықтары мен міндеттерін; қылмыстық құқық ұғымын, белгілерін, қылмыстық жауаптылықты, оның түрлерін, азаматтардың құқықтарын қорғауды, сондай-ақ оны жүзеге асыру қажеттілігі мен мүмкіндіктерін біледі;

2) қоғамның маңызды әлеуметтік реттеушісі және мәдени элементі ретінде құқықтың рөлі мен мәнін, қазақстандық қоғамдағы негізгі құқықтық қағидаттарды, құқық жүйесі мен құрылымын, құқықтық қатынастардың, құқық бұзушылық пен заңдық жауаптылықтың, әлеуметтік-экономикалық саланы құқықтық реттеудің, құқықты жүзеге асыру түрі ретіндегі заңдық қызметтің мәнін түсінеді;

3) нормативтік актілерді пайдалана отырып, нақты құқықтық жағдайларда жеке ұстанымдарының дәлелді айғақтарын, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкестігі бойынша нақты құқықтық нормаларды бағалау үшін құқықтық білімін; құқықтық ақпараттарды өз бетінше іздеу дағдыларын; күнделікті өмірде өзекті қоғамдық және құқықтық проблемалар бойынша пікірталастарға қатысу кезінде құқық қағидаларын қолданады;

4) құқықтық нормаларды, түрлі көздерден алынған құқықтық сипаттағы ақпараттарды талдайды;

5) өзінің мінез-құлқы мен басқалардың іс-әрекеттерін жалпы қабылданған адамгершілік және құқықтық нормалармен салыстыру үшін алынған ақпаратты; жағдайды бағалау, өзінің көзқарасын білдіру, жалпыадамзаттық және этномәдени құндылықтарға қайшы келмейтін шешім қабылдау үшін нақты жағдайда ақпараттарды жинақтау және талдау үшін білім, білік және дағдыларды жинақтайды;

6) нақты проблемаларды шешу барысында Қазақстан Республикасының заңнамасын қолдану ерекшеліктерін өз бетінше бағалайды.

Графика және жобалау

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) көрнекі ақпаратты бекітудің негізгі құралдарын, әдістерін және тәсілдерін; графикалық бейнелердің негізгі түрлерін; графика құралдары мен жобалаудың негізгі әдістерін; геометриялық денелердің сырт пішінінің құрылу заңдылықтарын; машина жасау, құрылыс сызбалары туралы жалпы түсініктерді, топографикалық сызбалар элементтерін; бұйымды жасау және жобалау кезеңдерін; көрнекі ақпаратты қолмен және компьютерлік графика құралдары арқылы бейнелеу әдістері мен құралдарын біледі;

2) заттық әлем, құбылыстар мен процестер туралы ақпаратты визуализациялау және ұсыну кезінде графикалық бейнелер рөлінің маңыздылығын; графикалық модельдеу әдістері заңдылығын; зат формасын көрсетудегі графикалық бейнелердің түрлері арасындағы айырмашылықты, олардың кеңістік және метрикалық сипаттамаларын; практикалық қызметтегі қолмен жасалған және компьютерлік графика мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін; макет жасау және модельдеу ерекшеліктерін түсінеді;

3) графикалық жұмыстарға арналған құралдар мен материалдарды; проекциялау әдістерін; заттың геометриялық (конструктивтік) формасын құрастыру тәсілдерін; геометриялық денелер бетінің жаймасының сызбасын құрастыру әдістерін; бейненің көрінісі мен құрамын өзгерту тәсілдерін; жобалық және конструктивтік шешімдер қабылдау үшін анықтамалық құжаттаманы; графикалық модельдеу, макеттеу және жобалау бойынша әртүрлі міндеттерді шешу барысында қол және компьютерлік графика құралдарын қолданады;

4) бейнелердің қасиеттерін және визуалды ақпаратты ұсынудың әртүрлі тәсілдерін; заттардың бейнесін жасағанда олардың геометриялық формалары мен конструкцияларын; заттың формасын анықтау үшін бейненің түрлі көріністерін пайдалану мүмкіндігін; бейненің графикалық құрамын және заттың формасын айқындау үшін кешенді сызбаны талдайды;

5) заттың формасын қайта құру үшін контурлы бейнені; түрі және құрамы бойынша жүйелеу үшін бастапқы бейнедегі графикалық ақпаратты; қажетті графикалық ақпаратты толық және жеткілікті көрсету үшін түрлі бейне көріністерін; шығармашылық ойды іске асыру үшін графиканың әртүрлі құралдарын жинақтайды;

6) визуалды ақпаратты бекітудің әдістерін; әртүрлі объектілердің графикалық бейнелерін; бейнені қайта құрудың түрлі тәсілдерін; жобалау қызметі процесінде қолданылатын графика құралдары мен жобалау әдістерін; заттардың геометриялық және конструктивтік сипаттамасын; шығармашылық қызмет процесі мен нәтижесін бағалайды.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

23. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы тереңдетілген деңгейде оқытылатын оқу пәндері бойынша жалпы орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер.

Шет тілі

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) тыңдалым:

белгілі тақырыптарға әдеби тіл нормасы шегінде нақты айтылған сөздің негізгі мағынасын түсінеді, оқумен және болашақ кәсіби қызметімен байланысты күнделікті сұрақтар мен тақырыптар туралы қарапайым ақпараттық хабарламаларды түсінеді; ұзақ пікірталастағы негізгі ойды жалпы ұғына алады, сөйленетін сөздің тақырыбы таныс, ал сөйленетін сөз қарапайым тілде және нақты құрылған жағдайда оқу және кәсіби тақырыптар бойынша дәрісті немесе әңгімені ұғады, техникалық сипаттағы егжей-тегжейлі нұсқауларды түсінеді; өзін қызықтыратын тақырыптар бойынша нақты әрі баяу айтылған телевизиялық бағдарламалардың көпшілік бөлігін, мысалы, сұхбаттарды, қысқаша дәрістерді, репортаждарды түсінеді;

2) айтылым:

қандай да болмасын жағдайды суреттей алады немесе бір-бірімен байланысты пікірлер түрінде әңгімелеп бере алады; кітаптың немесе фильмнің сюжетін және өзінің одан алған әсерін айтып береді; оқу іс-әрекеті аясында тақырып бойынша алдын ала дайындалған қысқаша хабарландыру жасайды; өзіне таныс тақырып бойынша түсінікті болғаны сонша, айтылған ой мен негізгі ережелерді нақты жеткізе отырып, ондағы айтылған барлық ойға ілесе алу мүмкін болатындай баяндама жасайды, баяндама бойынша қойылған сұрақтарға жауап береді, дегенмен кей кездері сұрақты қайталап айтуын өтінуі мүмкін; күрделі байланысқан мәтін арқылы өз сезімі мен әсерін жеткізе отырып, өз тәжірибесін суреттеп айтып береді;

3) оқылым:

қызықтыратын тақырып бойынша нақты ақпаратты, оқиғалардың сипаттамасын, жеке хаттардағы сезімдер мен тілектерді қамтитын қарапайым мәтіндерді толық түсінеді; таныс емес жалпы және оқу тақырыптары кездесетін көркем және оқу әдебиеттерінің көлемді мәтіндерін оқиды; газет мақалаларының түрлі типтерінің негізгі ойларын анықтайды, таныс емес қағаз және цифрлық ресурстарды мағынасын тексеру және түсінігін кеңейту үшін қолданады;

4) жазылым:

көпшілікке таныс және қызықтыратын сұрақтар бойынша жекелеген қысқа элементтерді бірге байланыстырып қарапайым мәтін жазады, іс-әрекет аясында болатын күнделікті таныс және әлеуметтік мәселелер бойынша нақты жиналған ақпараттарға қатысты өз пікірін еркін жинақтайды және хабарлайды; абстрактілі тақырыптар және мәдениетке: музыкаға, фильмдерге байланысты тақырыптар бойынша жаңалықтарды және өзінің ойларын айтып хат жазады; қарапайым дәріс уақытында егер тақырып таныс болған жағдайда, тақырыбы таныс, сөз қарапайым және нормативті диалектіде нақты айтылған болса, негізгі түйінді сәттерді көрсетіп жазбалар жазады; оқиғаны жазбаша баяндап жазады.

Дүниежүзі тарихы

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) өркениеттердің тарихи типтері мен олардың ошақтарын; мемлекеттің тарихи нысандары мен мемлекеттік-құқықтық институттардың қалыптасуы мен даму кезеңдерін; әлемдік тарих барысына ықпал еткен әскери-саяси оқиғаларды; әлемдік мәдени-тарихи прогреске ықпал еткен әлемдік жаңалықтар мен жетістіктерді; қазіргі әлемдік мәдениеттің жағдайы мен тарихын; адамның, қоғамның, әлем халықтары мен өркениеттерінің пайда болуы мен дамуына қатысты негізгі ғылыми теорияларды; әлемдік қоғамдық ойдың дамуына елеулі үлес қосқан тарихи қайраткерлерді; дүниежүзі тарихы бойынша негізгі жинақталған ғылыми еңбектерді біледі;

2) мәдени-тарихи процесті оның бірлігі мен алуан түрлілігінде; мемлекеттің тарихи нысандары мен түрлерін, өркениеттің өзіндік ерекшеліктерін; мемлекеттік-құқықтық институттардың маңызын; әлемдік өркениеттердің қалыптасуы мен дамуына табиғи-географиялық факторлардың ықпалын; тарих барысына әскери-саяси оқиғалардың ықпалын; әлемдік тарихи-мәдени прогресс үшін адамзаттың жетістіктері мен ұлы ашылулардың маңызын; түрлі тарихи кезеңдерде әлемдегі саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени өзгерістерге ішкі және сыртқы факторлардың ықпалын; әлемдік қоғамдық ойдың дамуындағы тарихи аспектілерді; тарихтың дамуына тұлғалардың ықпалын; жаһандық әлемдегі бейбітшілік пен тұрақтылықты сақтау үшін жалпы адамзаттық құндылықтардың маңызын түсінеді;

3) әлемнің мәдени-өркениеттік орталықтары мен мемлекеттерінің құрылуын уақыт пен кеңістікте анықтауда; мемлекеттердің түрлері мен тарихи формаларын, өркениеттердің өзіндік ерекшеліктерін; түрлі тарихи кезеңдердегі әлем халықтарының саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуындағы ерекшеліктерін; әлем тарихындағы тарихи тұлғалардың рөлін; өткен және қазіргі кездегі оқиғалар мен құбылыстарға қатысты өз ұстанымын айқындау кезінде тарихи ойлау дағдыларын қолданады;

4) әлем халықтарының ортақ белгілері мен ерекшеліктерін айқындай отырып тарихи дамуын; түрлі тарихи кезеңдерде қоғамның қалыптасуы мен дамуына түрлі факторлардың (географиялық, демографиялық, көші-қон, саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени) ықпалын; себеп-салдарлық байланыстарды айқындау мақсатында әлем тарихының оқиғаларын, құбылыстарын, процестерін; тарихи тұлғалар қызметінің себептері мен нәтижелерін; тарихи деректерді; этногенез, саяси және мәдени процестерге қатысты негізгі ғылыми теорияларды; жаһандану жағдайында бүгінгі қоғамның даму үрдістері мен перспективаларын талдайды;

5) тарихи талдау әдістерін қолдана отырып, шығармашылық, танымдық, зерттеушілік, жобалық сипаттағы жұмыстарды; әлем халықтарының тарихи дамуының жалпы заңдылықтары мен ерекшеліктерін анықтау мақсатында салыстырмалы тарихи сипаттамаларын; әлемдік тарихи-мәдени процесс туралы тұтас түсініктері мен тарихи санасын қалыптастыру үшін тұжырымдар мен гипотезаларды жинақтайды;

География

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) география ғылымдары жүйесінде геоэкологияның, геоинформатиканың, геосаясаттың, геоэкономиканың, елтанудың орны мен рөлін; табиғатты пайдалану саласындағы, экономикалық, әлеуметтік, саяси география мен геосаясаттың негізгі ғылыми түсініктерін; геосфераларға тиетін антропогендік әсердің факторларын, көздерін және салдарын; экологиялық тәуекелдерді; экологиялық дағдарыстың белгілерін; аумақтардың экологиялық жіктелуін; табиғатты қорғау іс-шараларының жүйесі мен негізгі бағыттарын; табиғатты пайдаланудың өңірлік ерекшеліктерін; табиғатты пайдаланудың негізгі әкімшілік, экономикалық және құқықтық тетіктерін; заманауи экологиялық саясаттың бағыттарын; қоршаған орта сапасының көрсеткіштерін; өмір сүру сапасының көрсеткіштерін; экономикалық жүйелер модельдерін; дүниежүзілік шаруашылық және дүниежүзі елдері дамуының басты көрсеткіштерін; дүниежүзі елдерінің арасындағы халықаралық қатынастардың жиынтығын; жаһандану процесін; Қазақстанның өңірлік және халықаралық ұйымдарға қатысуын; адамзаттың заманауи ғаламдық проблемаларын және олардың жергілікті, өңірлік деңгейлердегі көрінісін; ұлттық мүдделер аясында Қазақстан Республикасының геосаяси белсенділігінің бағыттарын; дүниежүзінің тарихи-мәдени өңірлерін біледі;

2) қазіргі әлемнің кеңістіктік тегі алуан түрлілігін, оның жалпы және өңірлік ерекшеліктерін; табиғаттың, халықтың және шаруашылықтың даму заңдылықтарын; қоғам мен табиғаттың өзара әрекеттесу проблемаларын; табиғи, әлеуметтік, экономикалық және саяси процестердің ерекшеліктерін; қоршаған ортаның жағдайы үшін жеке жауапкершілігін; ғаламдық және жергілікті табиғи және әлеуметтік-экономикалық, экологиялық процестердің серпінін; қоғам мен табиғаттың өзара әрекеттесуін оңтайландыру, табиғи ортаға антропогендік қысымды тұрақтандыру жолдарын; қоршаған ортаны қорғауда ғылыми-техникалық прогрестің рөлін; аумақтың әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуының географиялық факторларға тәуелділік дәрежесін; өмір сүру сапасының қоршаған орта сапасына тәуелділігін; қазіргі әлеуметтік-экономикалық және экологиялық проблемалардың көзін және оларды шешу жолдарын; геосаясат субъектілерінің рөлі мен ықпал ету аймақтарын, өзара әрекеттестігінің сипатын түсінеді;

3) геоэкологиялық, экономикалық-географиялық, әлеуметтік-географиялық, саяси-географиялық және геосаяси зерттеу әдістері мен олардың комбинациясын; геокеңістік дереккөздерді; геокеңістік деректерді іздеу, өңдеу, жүйелеу, түсіндіру, қажетті мәнмәтінде деректерді өзгерту, сақтау, тарату және ұсыну дағдыларын; картометрия тәсілдерін қолданады;

4) сандық және сапалық геокеңістік деректерді; географиялық объектілерді, процестерді және құбылыстарды жіктеу белгілерін; географиялық қабық пен географиялық ортада болып жататын процестер мен құбылыстардың арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды; географиялық объектілердің, процестердің және құбылыстардың орналасу, байланыстары мен басқа да кеңістіктік қатынастарының ерекшеліктерін; адам өмірі мен тіршілігіне географиялық факторлардың ықпалын; қоғамдық өндірістің табиғи және әлеуметтік-экономикалық негіздерін; жоспарланған шаруашылық әрекеттің қоршаған ортаның жағдайы мен адамдардың денсаулығына тигізетін әсерін; экологиялық дағдарыстың белгілерін; қоршаған табиғи ортаны қорғаудың және табиғатты ұтымды пайдаланудың ұйымдастырушылық және құқықтық негіздерін; шаруашылық салаларын орналастырудың заманауи факторларын; геоэкологиялық, геосаяси және экономикалық процестерді; халықаралық саяси, экономикалық, әлеуметтік-мәдени, экологиялық байланыстар мен қатынастарды; аумақтық-саяси жүйелерді; мемлекеттік аумақтың құрылымын; мемлекеттік шекараларды, олардың түрлері мен серпінін; елдің ұлттық мүдделері жүйесін; геосаясат субъектілерінің геосаяси белсенділігін; дүниежүзілік геосаяси кеңістікті; Қазақстанның саяси, экономикалық және әлеуметтік дамуының ерекшеліктері мен факторларын, дүниежүзіндегі орны мен рөлін талдайды;

5) модельдерді, зерттеушілік және шығармашылық жобаларды, ақпараттық материалдарды; географиялық объектілердің әрекет ету және даму проблемаларын шешу жөніндегі ұсыныстарды; зерделенетін географиялық объектілерді, процестер мен құбылыстарды жіктеу, жүйелеу және саралау мақсатында білімдер мен дағдыларды; географиялық объектілерді, процестер мен құбылыстарды түсіндіру, болжау жасау, өзгерістердің сипаты мен даму перспективаларын анықтау үшін білімдер мен дағдыларды жинақтайды;

6) геосфералардың параметрлері мен экологиялық жағдайын; геосфераға тиетін антропогендік жүктемені және олардың салдарын; кез келген дәрежедегі аумақтардың географиялық және геосаяси жағдайын, табиғи-ресурстық әлеуетін; табиғи ортаның сапасын; экологиялық тәуекелдерді; экологиялық дағдарыстың дәрежесін; табиғатты қорғау іс-шараларының тиімділігін; қоршаған табиғи ортаны қорғау мен табиғатты пайдаланудағы ғылыми-техникалық прогрестің деңгейін; қоршаған ортаның сапасын; өмір сүру сапасын; түрлі мемлекеттердің халықаралық салыстырулардағы көрсеткіштері мен орнын; дүниежүзілік шаруашылықтың түрлі даму модельдерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін; ғаламданудың дүниежүзі елдеріне тигізетін жағымды және жағымсыз әсерлерін; мемлекеттік аумақтың морфологиялық ерекшеліктерін; геосаясат субъектілерінің геосаяси белсенділігінің тиімділігін; халықаралық ұйымдардың қызмет ету нәтижелерін бағалайды.

Құқық негіздері

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) Конституциялық құқық жүйесін, нормаларын, көздерін; конституциялық саяси құқықтарын; әкімшілік құқық жүйесін, нормаларын, субъектілерін; еңбек құқығын, оның мәнін, әкімшілік еңбек тәртібін ұйымдастырудағы міндеттерді, еңбек тәртібін бұзғаны үшін жауаптылықты; азаматтық құқық көздерін, қатынастарын, меншік құқығы нысандарын, тұтынушы құқығының қолданылу аясын; отбасылық қатынастарды, ата-аналар мен балалардың құқықтары мен міндеттерін; қылмыстық құқық ұғымын, белгілерін, қылмыстық жауаптылықты, оның түрлерін, азаматтардың құқықтарын қорғауды, сондай-ақ оны жүзеге асыру қажеттілігі мен мүмкіндіктерін біледі;

3) нормативтік актілерді қолдана отырып, нақты құқықтық жағдайларда жеке ұстанымдарының дәлелдемелерін, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкестігі бойынша нақты құқықтық нормаларды бағалау үшін құқықтық білімін; құқықтық ақпараттарды өз бетінше іздену дағдыларын; күнделікті өмірде өзекті қоғамдық және құқықтық проблемалар бойынша пікірталастарға қатысу кезінде құқық қағидаларын қолданады;

4) заңнаманың қандай да бір саласындағы құқықтық қатынастар процесінде туындайтын даулы мәселелер шеңберінде берілген ақпаратты, құқықтық нормаларды,түрлі көздерден алынған құқықтық сипаттағы ақпаратты талдайды;

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

24. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы стандарттық деңгейде оқытылатын оқу пәндері бойынша жалпы орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер

Физика

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) механиканың (кинематика, динамика, статика, гидроаэростатика, гидроаэродинамика), молекулалық физика мен термодинамиканың; электромагнетизмнің (электростатика, тұрақты және айнымалы электр тогы, магнит өрісі, электромагниттік индукция), оптиканың (геометриялық және толқындық), кванттық физиканың физикалық шамалары мен ұғымдарын; Ғалам дамуының негізгі кезеңдерін; ақпаратты тарату мен қабылдау тәсілдерін, нанотехнологияның шығу тарихын және негізгі қағидаттарын біледі;

2) молекулалық физика мен термодинамиканың негізгі заңдарын; электромагнетизмнің (электростатика, тұрақты мен айнымалы электр тогы, магнит өрісі, электрмагниттік индукция), оптиканың (геометриялық және толқындық) заңдары мен қағидаттарын; наноматериалдар мен наножүйені зерттеу әдістерін; әлемнiң заманауи ғылыми бейнесіндегі физика ғылымының орнын; ой-өрісті қалыптастырудағы және практикалық есептерді шешудегі физиканың рөлін түсінеді;

3) физика ғылымының негізгі ұғымдарын, заңдылықтарын, заңдары мен теорияларын; физика ғылымының терминологиясы мен символикасын; физикада пайдаланылатын ғылыми танымның бақылау, сипаттау, өлшеу, эксперимент сияқты негізгі әдістерін; физикалық шамалар арасындағы тәуелділіктерді айқындау тәсілдерін қолданады;

4) дәрежелік функциялар түрінде берілген тәуелділіктерді; Ғаламдағы құбылыстарға, денелер мен нысандарға әртүрлі физикалық күштердің әсерін, екі айнымалы арасындағы қатынасты; физикалық процестердің тәуелдiлiгі мен айнымалылар арасындағы қатынастардың графигін; адамның өндірістік қызметі мен қоршаған орта жағдайы арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды, нанотехнологияның қолдану салаларын; Ғаламның жай-күйін сипаттайтын параметрлерді және оны дамытудың ықтимал жолдарын талдайды;

5) кесте, графика, хабарлама, баяндама, презентация түрінде беру үшiн жиналған және өңделген деректерді, ақпаратты; болжамдар, айғақтар және түсiндiрмелер ұсыну үшiн ғылыми модельдер мен дәлелдемелерді; эксперимент пен зерттеу жүргізу жоспарын жинақтайды;

6) заңдар мен олардың қолданысын білуін, жүргізілген бақылаулар мен эксперименттердің нәтижелерін; нақты жағдайлардағы ғылыми таным әдiстерінің қолданысын; экологиялық қауiпсiздiк тұрғысынан физикалық процестермен байланысты адамның өндiрiстiк және тұрмыстық қызметінің салдарын бағалайды.

Химия

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) негізгі химиялық ұғымдарды; атомистикалық теорияны; органикалық заттардың химиялық құрылыс теориясын; түрлі белгілері бойынша заттардың жіктелуін; органикалық және бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарының номенклатурасын, құрылысын, физика-химиялық қасиеттерін; полимерлі материалдардың, металдар мен қоспалардың, бейметалдар мен олардың қосылыстарының кейбір салаларда қолданылуын және ерекше қасиеттерін біледі;

2) түрлі заттардың химиялық реакцияларға түсу қабілеттерін; кинетикалық теорияның, гомогенді және гетерогенді катализдің негіздерін; құрылысына байланысты органикалық және бейорганикалық қосылыстардың химиялық қасиеттерін; ең маңызды органикалық және бейорганикалық заттардың химиялық өндірілу қағидаттарын түсінеді;

3) табиғатта, тұрмыста және өндірісте болып жатқан химиялық құбылыстарды түсіндіру үшін; заттарды сапалық талдау әдістерін; қоршаған ортада экологиялық сауатты мінез-құлық қағидаларын; қоршаған ортаның химиялық ластануының тірі ағзаларға әсер етуін бағалау әдістерін; химиялық эксперименттер нәтижелерін әзірлеу, жүргізу, бақылау, жазу және талдау үшін ғылыми әдістерді білу және сыни тұрғыда ойлауды; жанғыш және улы заттарды, зертханалық құрал-жабдықтарды пайдалануда қауіпсіздік ережелерін қолданады;

4) заттардың қасиеттері олардың құрамы мен құрылысына байланысты екенін; химиялық реакцияның жылдамдығы мен химиялық тепе-теңдіктің түрлі факторларға байланыстылығын; периодтық жүйеде элементтер қасиеттерінің өзгеру үрдісін талдайды;

6) әртүрлі материалдардың қасиеттерін; химиялық реакциялардың жылдамдығына әртүрлі факторлардың әсер етуін; химиялық тепе-теңдікке сыртқы ортаның түрлі жағдайларының ықпал етуін; қоршаған орта мен адам денсаулығына химиялық өндірістің әсер ету зардаптарын; түрлі дереккөздерден алынған ақпараттың дұрыстығын бағалайды.

Биология

Жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы:

1) ақуыздардың, майлардың, көмірсутектердің, нуклейн қышқылдардың құрылымын, құрамын және міндеттерін; антиген-антидене реакцияларының негізгі механизмдерін; адамның тұқымқуалаушылық теориясының, хромосомалық ауруларының негізгі жағдайларын; тірі ағзалардың өзгергіштігінің, қоректенулері мен метаболизмінің түрлерін/типтерін; генетика негіздерін және гендік инженерияның мүмкіндіктерін; Жер бетінде өмірдің қалыптасуы кезеңдері мен схемасын, антропогенезді; ғаламдық және өңірлік экологиялық проблемаларды және табиғат ресурстарын қорғау қағидаттарын біледі;

2) фотосинтездің қараңғы және жарық фазасы кезінде өту процестерін; заттардың тасымалы, транслокация, хромосомалық, гендік мутациялардың пайда болу механизмін; энергетикалық зат алмасу кезеңдерін; тұқым қуалау құбылмалылығы мен эволюция арасындағы өзара байланысты; тұқым қуалау заңдылықтарын; эволюциялық процестердің механизмін; қоршаған ортаға антропогендік әсер етулердің зардаптарын түсінеді;

3) молекулалық биология және генетика міндеттерін шешудің схемалары мен әдістерін; экожүйені, тұқым қуалау белгілерін және түрлендірілген құбылмалылықты талдауға арналған статистикалық әдістерді; эксперименттерді әзірлеуге, жүргізуге, бақылауға, нәтижелерін жазу мен талдауға арналған ғылыми әдістерді білу және сыни тұрғыда ойлауды; дәрі-дәрмектерді, улы заттарды, зертханалық жабдықтарды қауіпсіздік пайдалану қағидаларын қолданады;

4) фотосинтез және хемосинтез процестерінің ерекшеліктерін; эволюция процесіне әсер ететін факторларды; ДНҚ мен РНҚ молекулаларының құрылысын; ДНҚ мутациясы, репарациясы, рекомбинациясымен репликациясы процестерін, ДНҚ құрылымы мен оның атқаратын қызметі арасындағы байланысты; сперматогенез бен оогенез арасындағы айырмашылықты; экожүйе түрінің әртүрлілігін және тұрақтылығын; әлемдегі және Қазақстандағы экологиялық жағдайларды талдайды;

5) адамның гаметогенез схемасын; экожүйелердегі тағамдар тізбегінің схемасын; кесте, графика, хабарлама, баяндама, презентациялар түрінде ұсыну үшін жинақталған және өңделген деректерді, ақпараттарды; болжамдар, айғақтар және түсіндірмелер ұсыну үшін ғылыми модельдер мен дәлелдемелерді; эксперимент және зерттеу жүргізу жоспарын, оқу және шығармашылық жобаларды; Қазақстанның экологиялық проблемаларын шешудің ықтимал нұсқаларын жинақтайды;

6) ферменттердің белсенділігіне әсер ететін түрлі факторларды, ақуыздың құрылымын, фотосинтездің өнімділігін; моногибридті және дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін, модификациялық құбылмалылық заңдылықтарын; мутагенездің себептерін; өз өңірінің экожүйесін; генетикалық түрі өзгертілген және трансгенді ағзаларды қолдануға, биотехнологиядағы зерттеулерге байланысты этикалық сұрақтарды бағалайды.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

25. Жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттардың стандарттық деңгейде оқытылатын оқу пәндері бойынша жалпы орта білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер.

Кәсіпкерлік және бизнес негіздері

Жалпы орта білім беруді аяқтау бойынша білім алушылар:

1) кәсіпкерлікті экономикалық құбылыс ретінде түсінеді және оның рөлін сипаттайды; кәсіпкерлік пен бизнес арасындағы айырмашылықты сипаттайды; кәсіпкерлікті өзін-өзі іске асыру және жеке уәждеме түрі ретінде түсінеді; кәсіпкердің құзыретін талдайды; кәсіпкерлік призмасы арқылы өз мақсаттарына қол жеткізу мүмкіндіктерін бағалайды; кәсіпкердің әлеуетіне қатысты өзінің даму деңгейін бағалайды; кәсіпкерліктің заманауи, оның ішінде Қазақстандағы үрдістерін біледі;

2) экономика және маркетинг тұрғысынан нарықтың не екенін біледі; кәсіпкерліктегі идеяның мәнін түсінеді; "бизнес - бизнеске" және "бизнес -тұтынушыға" сегменті арасындағы айырмашылықты белгілейді; идеяларды жасау құралдарын қолданады; идея дизайны жоспарын ұсынады; идеяны іске асыру қажеттілігін команда құрамына қойылатын талаптарға айналдырады; команда құру құралдарын қолданады; бизнес-модель құралдарын қолданады; бизнес-модельдің құрамдас бөліктері арасындағы өзара байланысты анықтайды; қолда бар деректерді өзгерту кезіндегі болжамды салдарларды сипаттайды; бизнес-модель құру құралдарын қолданады; кәсіпкерлік жағдайында Lean Start up (ұқыпты өндіріс) түсінігі мен қағидатын қолданады;

3) маркетинг ұғымы мен функциясын түсіндіреді; бәсекелестік ұғымын анықтайды; түрлі күштердің бәсекелестікке ықпал жасау нысандарын талдайды; өз тұтынушысының бейінін сипаттайды; өткізу арналарының мәнін түсінеді және олардың жіктеуішін ажыратады; өз өнімінің/қызметінің құндылығын соңғы тұтынушыға дейін жеткізудің жоспарын ұсынады; тұтынушының әр сегментімен өзара қарым-қатынасты сипаттайды;

4) экономикадағы ақшаның мәнін түсінеді; кіріс пен шығыстың мәнін түсінеді; активтер мен пассивтер арасындағы айырмашылықты түсінеді; артықшылық пен жетіспеушілік ұғымының мәнін түсінеді, баға белгілеу процесіне олардың әсерін бағалайды; "баға", "құн", "баға белгілеу құрылымы" ұғымдарын ажыратады; баға белгілеу процесіндегі тұрақты және құбылмалы шығындардың маңызын түсінеді; кірістің жаңа арналарын қалыптастырудағы креативті және инновациялық тәсілдердің мүмкіндігін бағалайды; AB-тестілеу (өнім нұсқаларының тиімділігін бағалау әдісі) құралын қолданады;

5) бизнестегі ресурстардың мәні мен маңызын түсінеді; бизнес ресурстарды неғұрлым тиімді қолданудың жоспарын ұсынады; бизнес ресурстардың құнын бағалайды; бизнес ресурстардың шектеулілігі қағидаттарын біледі; шектеулілік жағдайында ресурстарды тиімді қолдану мысалдарын келтіреді; бизнестегі зияткерлік ресурстардың мәнін түсінеді; өндіріс ресурстарын толықтыру стратегиясын әзірлейді;

6) әріптестіктің және оның түрлерінің мәнін түсінеді; бизнеске арналған аутсорсингтің пайдасын бағалайды; негізгі қызмет түрлерін сипаттайды; адами, материалдық және зияткерлік ресурстарды басқару арасындағы айырмашылықты белгілейді; сатылымды басқару қағидаларын түсіндіреді; оның жобасы мен сипаттамасын суреттейді; жобадағы уақытты басқару қағидаларын қолданады; жоба жоспарын ұсынады; жобада ақпараттық құралдарды қолданады;

7) бизнестің мемлекет алдындағы негізгі міндеттемелерін түсінеді; салықтық режим мен бизнестің ұйымдастырушылық-құқықтық нысаны арасындағы өзара байланысты анықтайды; өзінің бизнес идеясы бойынша кірістің жалпы жоспарын құрады; түсім мен шығын туралы есеп құрудың сызбасын түсіндіреді; ақша қаражаты қозғалысы туралы есеп құрудың сызбасын түсіндіреді; жобаның табыстылығы мен тұрақты және құбылмалы шығындар арасындағы өзара байланыстарды анықтайды;

8) нарықтың даму болжамын сипаттайды; бизнесті дамытудың экстенсивті және интенсивті тәсілдерінің айырмашылығын анықтайды; бизнесті масштабтаудың әртүрілі типтерінің тиімділігін бағалайды; сапаны басқару құралдарын түсінеді; стратегиялық жоспарлаудың мәнін түсінеді; өзінің болашақ компаниясының миссиясы мен жоспарын құрады; бизнестің стратегиялық және қаржылық мақсаттары арасындағы айырмашылықты анықтайды; кәсіпкердің құқықтық жауапкершілік құрамын түсінеді.

Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

26. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау білім алушылардың білімін бағалау өлшемшарттарын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Бағалау өлшемшарттары білім алушылардың оқу жетістіктерінің деңгейін өлшеу үшін қолданылады.

27. Бағалау өлшемшарттары әрбір оқу бағдарламасындағы оқыту мақсаттарына сәйкес әзірленеді.

28. Оқу жетістіктерін бағалау формативті және жиынтық бағалау формасында жүзеге асырылады.

29. Білім алушылардың білімін бағалау өлшемшарттарын білім беру саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

30. Даму мүмкіндігі шектеулі білім алушылар үшін білім алуы, даму бұзушылықтарын түзету және әлеуметтік бейімделуі үшін жағдай жасалады.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

31. Жалпы орта білім беру білім берудің барлық деңгейлеріне ортақ болып табылатын және білім алушы тұлғасының мінез-құлқы мен қызметін ынталандыратын өмірлік тұрақты бағдарлары болуға арналған білім алушылардың бойында ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды дарытуға бағытталған.

32. Жалпы орта білім беру мазмұнында айқындалған негізгі құндылықтар:

1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;

2) құрмет;

3) ынтымақтастық;

4) еңбек пен шығармашылық;

5) ашықтық;

6) өмір бойы білім алу.

33. Білім берудегі құндылықтарды дарыту негізінде білім алушыларда дамыту қажет:

11) Қазақстан мүдделеріне қызмет етуге дайындығы;

12) Қазақстан Республикасының Конституциясының нормалары мен заңдарын құрметтеу және сақтау;

13) әлеуметтік жауапкершілік және шешім қабылдау білігі;

14) мемлекеттік тілді меңгеруге ынталануы;

15) Қазақстан халқының мәдениеті мен дәстүрлерін, әлемнің мәдениеттілік алуан түрлілігін құрметтеуі;

16) рухани келісім және толеранттылық идеяларына бейімділік;

17) қоршаған ортаға және экологиялық тепе-теңдікті сақтауға оң қарым-қатынасының болуы;

18) шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

19) коммуникативтік және ақпараттық-коммуникациялық құралдар мен технологияларды тиімді қолдана білу;

20) өмір бойы білім алуға және өзін-өзі ынталануы.

34. Жалпы орта білім берудің мақсаты:

кең ауқымды дағдыларды дамыту негізінде білім алушылардың жоғары оқу орындарында білімін жалғастыруы және кәсіби өзін-өзі анықтауы үшін академиялық дайындығын қамтамасыз етуге қолайлы білім беру кеңістігін жасау болып табылады:

1) білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдану;

2) сын тұрғысынан ойлау;

3) зерттеу жұмыстарын жүргізу;

4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану;

5) коммуникацияның түрлі тәсілдерін қолдану;

6) топта және жеке жұмыс жасау білігі;

7) мәселелерді шешуі және шешім қабылдау.

35. Кең ауқымды дағдылар мектептен "шығу" нәтижесі ретінде білім алушыларға ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды өзіне үйлесімді үйлестіруге, кез келген өмірлік жағдайларда функционалдық сауаттылығы мен бәсекеге қабілеттілігін көрсетуге, сондай-ақ оқу және қолданбалы тапсырмаларды шешуге мүмкіндік береді.

36. Жалпы орта білім берудің негізгі міндеттері болып табылады:

1) міндетті оқу пәндері мен таңдау бойынша бейіндік оқу пәндерін үйлестіру негізінде жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарда бейінді оқытуды жүзеге асыру;

2) оқу пәндерін оқытудың стандарттық және тереңдетілген деңгейлерін үйлестіру негізінде жоғары оқу орындарына түсуге білім алушылардың академиялық дайындығын қамтамасыз ету;

3) рухани-адамгершілік қасиеттерін, коммуникативтік, әлеуметтік, зерттеушілік дағдыларын және проблемаларды сын тұрғысынан және шығармашылықпен ойлау негізінде шешу біліктігін мақсатты дамыту;

4) бітірушілерге олардың мүдделері мен қабілеттеріне сәйкес кәсіби өзін-өзі анықтауына көмектесу;

5) бітірушілерге өмір бойы білім алуын жалғастыруға оң көзқарасының, өмірде мансаптық өсуі мен танымдық процесін реттеуге даярлығының қалыптасуына көмектесу.

37. Жалпы орта білім берудің базалық мазмұны білім алушыларды жоғары оқу орындарына түсу мен дербестігін мақсатты дамыту үшін білім алушылардың академиялық дайындығын кіріктіру негізінде айқындалады.

38. Білім алушылардың академиялық дайындығы әлемді танудың ғылыми әдістерін меңгеруге бағытталған білімнің іргелілігін күшейтумен қамтамасыз етіледі.

39. Жалпы орта білім берудің базалық мазмұны мынадай бағдарларды ескере отырып айқындалады:

1) қазіргі қоғамның серпінді сұраныстарына және ғылымның даму деңгейлеріне сәйкес болу;

2) сын тұрғысынан, шығармашылықпен және позитивті ойлауды дамыту;

3) пәнаралық және пәнішілік байланыстар негізінде оқу пәндері мазмұнының кіріктірілуін күшейту;

4) негізгі орта білім беру және жалпы орта білім беру деңгейлері арасындағы білім мазмұнының үздіксіздігі және сабақтастығы қағидатын сақтау;

5) білім беру мазмұнының академиялық және практикалық бағыттылығы арасындағы теңгерімді сақтау;

6) оқытудың, тәрбиелеумен дамытудың біртұтастығын қамтамасыз ету.

40. Міндетті оқу пәндерімен қатар білім алушылардың оқытудың стандарттық және тереңдетілген деңгейлерінде бейіндік оқу пәндерін таңдауы қарастырылған.

41. Бейінді оқыту білім алушылардың жеке мүдделері мен қажеттіліктері негізінде жүзеге асырылады. Осыған байланысты оқытудың екі деңгейінде оқу пәндерін таңдаудың икемді жүйесі ұсынылады. Білім алушылар қалауынша өздеріне маңызды оқытудың тереңдетілген және стандарттық деңгейлеріндегі оқу пәндерін таңдайды. Стандарттық деңгейдегі оқу пәндеріне қарағанда, бейінді оқытудың тереңдетілген деңгейдегі оқу пәндеріне сағат саны көп бөлінеді. Стандарттық деңгейде бейіндік емес оқу пәндері оқытылады.

42. Жалпы орта білім беру деңгейінде оқыту процесін ұйымдастыру оқыту мен тәрбиелеу бірлігі қағидатына бағдарланған. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде оқушылардың жетекші қызметі ретінде оқуға басым рөл беріледі. Оқу оқушылардың ізденуге, мәселелерді талқылауда белсенділік танытуға, көзқарасын дәлелдеуге, сындарлы шешім қабылдауға деген ынтасын таныту арқылы тәжірибені игеруін ұйымдастыруға негізделген интерактивті оқыту әдістерін пайдалануды қарастырады.

43. Оқыту процесінде әр оқу пәні арқылы тәрбиелеу мәселесі шешіледі. Тәрбие жұмысының барлық түрлері білім алушылардың жаңа білімді субъективті тануы мен меңгеруі мәселелерін шешуге, ұлттық дәстүрлерді, мәдениетті зерделеуге және жалпы адамзаттық құндылықтарды дарытуға бағытталған.

44. Сабақтан тыс іс-әрекеттің әртүрлі нысандарын ұйымдастыру білім алушылардың рухани-адамгершілік, азаматтық-патриоттық, көркем-эстетикалық, еңбек және дене тәрбиесінің іске асуын қамтамасыз етеді.

45. Білім алушылардың жобалық және зерттеу іс-әрекеттерін дамытуда жүйелілікті қамтамасыз ету білім беру ұйымдарында білім беру процесін ұйымдастырудың негізгі қағидаларының бірі болып табылады.

46. Жалпы орта білім берудің базалық мазмұны үштілді білім беру саясаты шеңберінде іске асырылады. Үштілді білім берудің мақсаты кемінде үш тілді меңгерген, қызметтің әртүрлі саласында үш тілде диалог жүргізе алатын, өз халқының мәдениетін бағалайтын, басқа халықтардың мәдениетін түсінетін және құрметтейтін көптілді тұлға – Қазақстанның азаматын қалыптастыруға негізделеді.

47.Үштілді білім беру іс жүзінде:

1) қазақ, орыс және ағылшын тілдерін деңгейлік меңгеруді қамтамасыз ету;

2) оқыту тіліне қарамастан жекелеген пәндерді қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндеоқытуды ұйымдастыру;

3) білім алушылардың сабақтан тыс іс-әрекетін және әртүрлі тәрбие жұмыстарын қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде ұйымдастыру мынадай жолдармен іске асырылады.

48. Жалпы орта білім берудің практикалық бағыттылығы оқыту процесі мен тәрбие жұмысы кезінде оқу, коммуникативтік, әлеуметтік, зерттеушілік дағдыларын дамыту арқылы жүзеге асырылады.

49. Жалпы орта білім берудің базалық мазмұны жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарда бейінді оқытудың міндетті оқу пәндері мен бейіндік оқу пәндері бойынша анықталған оқытудан күтілетін нәтижелерге сәйкес әзірленетін оқу бағдарламаларымен нақтыланады.

50. Бейінді оқытудың барлық бағыттары үшін міндетті оқу пәндері бойынша білім мазмұны.

Қазақ тілі, қазақ әдебиеті (оқыту қазақ тілінде жүргізілетін сыныптар үшін)/орыс тілі, орыс әдебиеті (оқыту орыс тілінде жүргізілетін сыныптар үшін)/ана тілі, әдебиет (оқыту ұйғыр/өзбек/тәжік тілінде жүргізілетін сыныптар үшін):

1) пәндердің мазмұны түрлі салалар мен қарым-қатынас жағдайларында тілді еркін меңгеруді қамтамасыз ететін коммуникативтік дағдыларды; бейнелі және талдамалық ойлауды, шығармашылық қиялдауды, оқырман мәдениетін дамытуға және автор ұстанымын түсінуге; сөйлеу әрекетін және сыни ойлауын дамытуға; қажетті ақпаратты іздеу, алу және өңдеу дағдысын дамытуға; білім алушылардың ауызша және жазбаша тілдесімін дамытуға; көркем шығарма мәтінін мазмұны мен түрі бірлігінде; негізгі тарихи-әдеби мәліметтер мен әдеби-теориялық ұғымдарды меңгеруге бағытталуы тиіс. Тілді үйрену процесінде ақпаратты салыстыру, талдау, жинақтау, бағалау және алған білімін өмірдің түрлі жағдайында қолдана білу сияқты ойлаудың жоғары деңгейіндегі дағдылары; әдебиет тарихы бойынша қажетті мәліметтерді және әдебиеттану түсініктерін қатыстыра отырып, көркем шығармаға терең талдау жасау дағдылары қалыптасады;

2) оқу пәндерін оқыту тілдің құрылысы және түрлі қарым-қатынас салалары мен жағдайларында қолданылуы; стилистикалық ресурстар, әдеби тіл мен сөйлеу этикетінің негізгі нормалары туралы білім спектрін; сөздік қорын және пайдаланылатын грамматикалық құралдар аясын кеңейтуді көздейді. Тілді үйрену процесінде алынған әртүрлі деңгейдегі тілдік бірліктерді тиімді пайдалану дағдылары білім алушылардың тілдің норматив талаптарына, қарым-қатынас саласы мен жағдайына сәйкестігін бағалауына мүмкіндік береді;

3) тұлғаны рухани жағынан тәрбиелеу, гуманистік дүниетанымын, азаматтық сана-сезімін, патриоттық сезімін, әдебиет пен отандық және әлемдік мәдениет құндылықтарына деген сүйіспеншілігі мен құрметін қалыптастыру пән мазмұнының маңызды бөлігі болып саналады.

1) пәннің мазмұны мемлекеттік тіл ретіндегі қазақ тілінің мәртебесіне және ресми түрде мемлекеттік тілмен бірдей қолданылатын ұлтаралық қарым-қатынас тілі ретіндегі орыс тілінің мәртебесіне негізделген мақсаттарды көздейді;

2) аталған оқу пәндерін оқыту тілді оқу іс-әрекетінде және күнделікті өмірде қолдануға, білім алушылардың Қазақстан халқының мәдениетімен араласуына мүмкіндік жасайды, олардың ұлтаралық қарым-қатынасқа дайын болуын қамтамасыз етеді;

3) тілдік іс-әрекеттің барлық түрлері мен ауызша және жазбаша тіл мәдениетінің негіздерін және тәжірибесі мен қызығушылығына сәйкес келетін қарым-қатынастың түрлі салалары мен жағдайларында тілді қолданудың дағдылары мен біліктерін меңгеруі оқу пәні мазмұнының негізіне алынған;

4) тіл мен әдебиетті оқыту процесінде білім алушылар тілдің таңбалық жүйесі және қоғамның құбылысы ретінде тіл туралы, оның құрылысы мен дамуы туралы білім алады;

5) тіл мен әдебиетті оқыту әдеби тіл нормаларын меңгеру деңгейін жетілдіре түсуге, білім алушылардың сөздік қорын молайтуға және сөйлеу тілінің грамматикалық құрылымын байытуға, тілдік құбылыстар мен фактілерді және әдеби шығармаларды талдау және оларға баға беру қабілеттерін дамытуға бағытталған.

Ағылшын тілі:

1) пәннің мазмұны көптілді, көп мәдениетті тұлғаны қалыптастыруға; түрлі стильде жазылған тең түпнұсқалы мәтіндердің мазмұны арқылы сөздік қорын молайту жолымен коммуникативтік біліктілігін жетілдіруге бағытталған, бұл шеттілді коммуникативтік біліктілікті дамыту процесінде әлемді қабылдауы мен дүниетанымын әлеуметтік мәдени жағынан байытуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді; зерттеу жұмыстары және түрлі оқу міндеттерін шығармашылық жағдайында шешу дағдыларын дамытуға бағытталады;

2) пәннің мазмұны кәсіби тұрғыда маңызды ақпаратты саралау, жинақтау, жіктеу, тілді ғылыми және кәсіби қызметтегі қарым-қатынас үшін тиімді пайдалану біліктерін, сондай-ақ жеке, іскерлік хаттарды жазу, түйіндеме құрастыру, берілген тақырып бойынша эссе жазу дағдыларын дамытуды көздейді, бұл шет тілін оқуға деген ынтасын арттыруға мүмкіндік береді;

3) білім алушыларға фактілер арасындағы себеп-салдарлық қатынастарды белгілеу іскерлігін дамыту үшін пәнаралық байланыс арқылы пәннің мазмұнын басқа пәндермен кіріктіруге, шет тіліндегі дереккөздерден негізгі және фрагментті бөліктерді алып, ақпаратпен жұмыс істеуге мүмкіндік береді;

4) пәннің құралдары арқылы рухани-адамгершілік құндылықтарды дамыту, өз Отанына, өз халқына деген патриоттық сезімін тәрбиелеу және басқа мәдениеттің өкілдеріне толерантты қарым-қатынасын, сондай-ақ отбасында тұлғааралық қарым-қатынас әдебін тәрбиелеу, мектепте құрбы-құрдастарымен, мұғалімдерімен, тіл иелерімен қарым-қатынас барысында әлеуметтік мәдениет материалдарын қолдану біліктерін дамыту жүзеге асырылады.

Алгебра және анализ бастамалары, геометрия:

1) пәндердің мазмұны білім алушылардың математикалық мәдениетін және келесі білім алу деңгейлерінде табысты оқуы, сондай-ақ практикалық міндеттерді шешуі үшін қажетті математикалық білім жүйелері мен біліктерін дамытуға бағытталған, функционалдық сауаттылығын, абстрактілі және логикалық ойлауын, кеңістіктегі қиялын қалыптастыруға, сондай-ақ адамның жалпы мәдениетін қалыптастырудағы математиканың рөлін түсінуге мүмкіндік береді;

2) пәндердің мазмұны білім алушылардың қоршаған әлемнің математикалық заңдылықтары туралы түсініктерін жүйелеуге және дамытуға, олардың математикалық құралдар мен әдістер іс жүзінде барлық білім беру салаларында құбылыстар мен процестерді сипаттауда және зерттеуде қолданылатынын жете түсінулеріне бағытталған;

3) пәндердің мазмұнында оқу, танымдық және жалпы зияткерлік біліктерін (математикалық заңдылықтарды түсіну барысында проблемаларын тұжырымдау, гипотезаны ұсыну және тексеру үшін салыстыру, жіктеу, қорыту, талдау, жинақтау, дерексіздендіру, нақтылау) одан әрі дамыту көзделген;

4) пәндердің мазмұны "Сан", "Алгебра", "Статистика және ықтималдық теориясы", "Математикалық модельдеу және анализ", "Геометрия" тақырыптарын қамтитын математиканың негізгі бөлімдерінен тұрады.

Информатика:

1) пәннің мазмұны ақпаратты іздеу, талдау, сыни бағалау, таңдау, ұйымдастыру, беру және өңдеу, объектілер мен процестерді модельдеу біліктерін дамытуға; ақпараттық технологиялардың құралдары мен әдістерін, есептерді шешу әдістерін меңгеруге бағытталған;

2) пәннің мазмұны нақты объектілер мен процестердің ақпараттық модельдерін қолдану, талдау және түрлендіру дағдыларын; алгоритмдік және есептік ойлау; компьютерлік модель құралдарымен зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамытуды көздейді; компьютерлік технологиялар арқылы ақпараттық процестерді іске асыруды, компьютерлік жүйелермен және модельдермен жұмыс атқаруды, ақпаратты қорғау әдістерін зерделеуді, интерактивті компьютерлік модельдерді пайдалана отырып модельдеу, формализациялау және визуализациялау тәсілдерін қарастыруды көздейді;

3) пән мынадай тақырыптарды қамтиды: "Компьютерлік жүйелер", "Ақпарат және ақпараттық процестер", "Алгоритмдеу және бағдарламалау" және "Денсаулық және қауіпсіздік".

Қазақстан тарихы:

1) пәннің мазмұны Қазақстан тарихының негізгі этникалық, саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени проблемалары бойынша тереңдетілген білімді қалыптастыруға бағытталған;

2) пән білім алушылардың түрлі тарихи кезеңдердегі Қазақстанның мәдени-тарихи дамуының мәні мен ерекшеліктері туралы түсінігін кеңейтеді және тереңдетеді;

3) пән Қазақстан тарихындағы оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді бағалау, жіктеу, жүйелеу, қорыту және талдау үшін қажетті тарихи ойлау дағдысын дамытуды көздейді. Пәннің аксиологиялық функциясы патриотизмді қалыптастыруды, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарға дағдыландыруды білдіреді.

Өзін-өзі тану:

1) пәннің мазмұны жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде адамның рухани-адамгершілік әлеуетін ашуға, өзін-өзі тануға және өзін-өзі жетілдіруге деген ынтасын дамытуға; отбасындағы, ұжымдағы, қоғамдағы өзінің рөлін түсінетін жоғары адамгершілік қасиеттерді дамытудың қажеттілігін, қоғамға қызмет ету дағдыларын; тән және жан саулығының байланысын түсінуге, еліміздің, қаланың, ауылдың, мектептің, отбасының өміріне өзінің қатыстылығын сезінуге және өз ойлары мен сөзіне, іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарауға бағытталған;

2) пәнді оқыту адамзаттың рухани мәдениеті, тән және жан саулығының байланысы туралы білімін кеңейтуді; рефлексия дағдыларын меңгеруді; өзін-өзі тәрбиелеуді, өзіндік білімін көтеру дағдылары меңгеруді; өз іс-әрекетін саралауды, түрлі өмірлік жағдаяттарда адамгершілікпен таңдау жасауды және шешім қабылдау, өз мақсаттарын және оған жету жолдарын адамгершілік нормаларға сәйкес межелеуді көздейді; отбасында, ұжымда, қоғамда рухани-адамгершілік негізінде қарым-қатынас жасай білу дағдысын дамытуды көздейді.

Дене шынықтыру:

1) пәннің мазмұны: қимыл-қозғалыс белсенділігінің заңдылықтары, спорттық дайындық, дене тәрбиесімен шұғылданудың болашақ еңбек қызметіндегі маңызы, әскер қатарында қызмет етуге дайындау туралы білім көлемін кеңейтуді; білім алушының жасына және жыныстық ерекшеліктеріне сәйкес ағзаның қызмет ету қабілеттерін жоғарылатуды; спорттың негізгі түрлері бойынша техникалық және тактикалық әрекеттер мен тәсілдерді жетілдіруді; дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-сауықтыру іс-әрекеттерінің дербес және ұжымдық түрлеріндегі құзыреттілігін дамыту, белсенді демалыс және спорттық жарыстар ұйымдастырудың шығармашылық дағдыларын дамытуды; жеке тұлғаның өзін шынайы бағалауын, адамгершілік сананы, өмірлік көзқарасты, ұжымшылдықты қалыптастыру, мақсаткерлік, батылдық, ұстамдылық, табандылықты дамытуды; спорт түрлері бойынша олимпиадалық резервті дамытуға және қалыптастыруға жағдай жасауды қамтамасыз етуі тиіс;

2) пәнді оқыту білім алушыларға пән бойынша алған білім, білік және дағдыларын күнделікті өмірде қолдануға; қимыл-қозғалыс құзыреттілігі мен дене дамуларын жақсарту қажеттілігін бағалауға; адамгершілік қасиеттерін дамытуға және әділ ойын мен үздіксіз өзін-өзі дамуды сезінуге; жеке бас гигиенасы ережелерін сақтау қажеттілігін түсінуге; адамның денелік және энергетикалық жүйесіне дене жаттығуларының әсер ету дәрежесін, өзіндік дене дамуы және қимыл-қозғалыс дайындығы деңгейін, ағзаның қызмет ету жағдайы мен жұмыс істеу қабілетін бағалауға; ойлаудың сыни және шығармашылық дағдыларын дамытуға, проблемаларды жеңуге мүмкіндік береді.

Алғашқы әскери және технологиялық дайындық:

1) пәннің мазмұны білім алушылардың бойында әскери іс, робототехника және IT-технология негіздері туралы көзқарасты қалыптастыруды, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің қатарында қызмет ету туралы түсінікті және әскери іс негіздері бойынша білімді қалыптастыруды, әскери ант мазмұнын және әскери жарғылардың талаптарын білуді; өмірлік маңызы бар дағдылары мен қасиеттерін дамытуға ықпал етуді; теориялық білімдері мен практикалық дағдыларын нық игерулері арқылы оларды Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет етуге дайындауды; бойында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қызмет ету туралы түсінікті қалыптастыруды; жастардың бойында азаматтық көзқарасты, Қазақстан Республикасының егемендігін қорғау қажеттілігіне деген сенімділікті, әскери қызметке деген жауапкершілікке саналы тұрғыдан дайын болуды қалыптастыруды; Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріне, оның дәстүрлеріне, әскер түрлерінде қызмет ету ерекшеліктеріне, жалпы әскери мамандыққа деген қызығушылықты дамытуды қамтамасыз етуі тиіс;

2) пән білім алушыларды әскери-патриоттық және адамгершілік тәрбиелеудің жалпы жүйесінде, олардың сана-сезімін, танымдық қызығушылықтарын, қарым-қатынас орната білу қабілеттерін, ерік-жігер сапаларын, әскери іс бойынша алғашқы білік, дағдыларды, робототехника, автомобиль жүргізу бойынша теориялық негіздерді дамытуда, цифрлық фото және бейне жабдықтарды пайдалануда маңызды орынға ие;

3) пән Қазақстан әскерінің даму тарихымен таныстыру және оның қазіргі жай-күйін зерделеу арқылы әскери тұрғыдан жігерлі, батыл, денсаулығы мықты, функционалдық білімді тұлғаны дамытуды көздейді.

Ескерту. 50-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

51. Жаратылыстану-математикалық бағыттағы оқытудың тереңдетілген деңгейіндегі оқу пәндері бойынша білім мазмұны

Биология:

1) пәннің мазмұны білім алушылардың тірі организмдердің көп түрлілігі, қоршаған орта эволюциясы, табиғи құбылыстардың заңдары мен заңдылығы туралы; бақылау, жіктеу, жүйелеу, салыстыру, қатар қою, талдау, объект мен ақпаратты бағалау, себеп-салдарлық байланысты анықтау практикалық дағдыларын дамытуға бағытталған.

2) пәннің тереңдетілген деңгейінің мазмұны табиғи биологиялық құбылыстар мен процестердің болмысын білім алушылардың тереңірек түсінуін, адам іс-әрекетінің өсімдіктер мен жануарлар әлеміне, сондай-ақ адам денсаулығына әсерін ұғынуды көздейді. Тірі табиғаттың ерекшелігін, эволюциялық процестердің мәнісін ұғыну білім алушылардың экологиялық жағдайларды бағалауына және тіршілік иелеріне қамқорлықпен қарау қажеттілігін түсінуіне жағдай жасайды;

3) пәннің мазмұнын құрылымдаудың негізін мынадай жетекші жүйелі идеялар құрайды: тірі ағзалардың көптүрлілігі, құрылысы мен функциясы; көбею, тұқым қуалаушылық және эволюциялық даму; қоршаған орта және ағза; қолданбалы кіріктірілген ғылымдар.

Химия:

1) пәннің мазмұны химиялық заттардың көптүрлілігінің маңыздылығы және олардың басқа затқа айналуы туралы білімді тереңдетуге; табиғи ресурстарды ұқыппен пайдалануды дамытуға; эксперименттік және практикалық дағдылардың кең спектрін дамыту, сыни ойлауды және оқытылатын процестерге шығармашылық тәсілдер қолдану негізінде білім алушылардың табиғаттағы заттардың көп түрлілігі туралы түсінігін кеңейтуге бағытталған;

2) пән жаңа заттарды ашуға мүмкіндік береді, қолда бар деректерге сүйеніп, қоршаған ортаның экологиялық жағдайын бағалауға үйретеді және осы арқылы өмірмен тығыз байланысты қамтамасыз етеді;

3) пәннің тереңдетілген деңгейінің мазмұны білім алушылардың айналада болып жатқан химиялық құбылыстар мен процестердің мәнін түсінуін көздейді және олардың салауатты өмір салтын ұстануына түрткі болады; күнделікті практикада сапалы өнімдер мен құралдарды таңдау үшін химиялық білімін қолдануға; күнделікті өмірде тіршілік ету сапасын жақсартуға мүмкіндік береді;

4) пәннің мазмұны мынадай бөлімдерден құралады: "Бөлшектер және олардың құрылысы", "Химиялық реакциялардың заңдылықтары", "Химиядағы энергетика", "Біздің айналамыздағы химия", "Химия және өмір".

Физика:

1) пәннің тереңдетілген деңгейі білім алушылардың табиғат туралы ғылым ретінде физика туралы, ғылыми танымның әдістері мен әдіснамасы, таным процесіндегі теория мен эксперименттің рөлі және өзара байланысы туралы түсініктерін дамытуға бағытталған;

2) пәннің мазмұны білім алушылардың жалпы табиғат заңдары ретіндегі механиканың, жылу физикасының, электр мен магнетизмнің, оптиканың және атомдық физиканың заңдары туралы білімдерін тереңдетуге бағытталған. Танымның ғылыми әдістері негізінде білім алушылардың әлемнің физикалық бейнесі туралы түсініктері кеңейеді және ғылыми көзқарастары қалыптасады;

3) пән табиғи құбылыстарға бақылау жүргізе алу, нәтижелерді сипаттай және қорытындылай алу, физикалық құбылыстарды зерделей алу үшін өлшеу құралдарын пайдалана алу дағдысын дамытуды көздейді;

4) тереңдетілген деңгейдің мазмұнында эксперимент нәтижелерін жинау мен талдау негізінде эмпирикалық байланысты айқындауға бағытталған экспериментті жоспарлауға және жүргізуге мүмкіндік туады;

5) пән бойынша білім алушылардың тереңдетілген дайындық деңгейі алған білімдерін әртүрлі табиғи құбылыстар мен процестердің себептерін, маңызды техникалық қондырғылардың жұмыс істеу қағидаттарын түсіндіру, модельдер құру және болжам жасау үшін қолдануларын көздейді.

География:

1) пәннің тереңдетілген деңгейі білім алушылардың табиғаттың, халықтың, экономика мен геосаясаттың даму заңдылықтары туралы білімдерін молайтуға, табиғи, әлеуметтік, экономикалық және саяси процестердің ерекшеліктерін объективті бағалау үшін қажетті әлем туралы білімдерін жан-жақты қалыптастыруға бағытталған;

2) пәннің мазмұны география тұрғысынан ойлау қабілетін; қоршаған орта мен адамзаттың қазіргі және болашақтағы жағдайына жеке жауапкершілікті сезінуін дамытуды көздейді, осылардың барлығы білім алушылардың бойында құндылық бағдарын қалыптастыруға жәрдемдеседі; пәннің мазмұны қазіргі әлемнің кеңістіктегі көптүрлілігін, оның жалпы және өңірлік ерекшеліктері мен серпіні туралы түсінігін қалыптастыруға; қоғам мен табиғаттың өзара әрекеті мен өзара байланысының кеңістік пен уақыт заңдылықтарын талдауға және жинақтауға; географиялық құбылыстар мен процестердің арасындағы себеп-салдарлық байланыстар мен кеңістік-уақыт заңдылықтарын түсінуге дағдылану, түрлі табиғи, әлеуметтік-экономикалық және экологиялық құбылыстар мен процестерді түсіндіру және бағалау, географиялық ақпараттарды түсіндіру және күнделікті өмірде қолдану үшін географиялық білімдерін пайдалану дағдысын қалыптастыру және дамытуға бағытталған.

Ескерту. 51-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

52. Жаратылыстану-математикалық бағыттағы оқытудың стандарттық деңгейіндегі оқу пәндері бойынша білім мазмұны

Дүниежүзі тарихы:

1) пәннің мазмұны адамзат өркениетінің этногенез, саясигенез, мәденигенезінің негізгі проблемалары бойынша білімді қалыптастыруға бағытталған;

2) пән білім алушылардың әлемдік мәдени-тарихи процестің мәнін оның бірлігі мен әртүрлілігінде түсінуін тереңдетуге бағдарланған;

3) пән әлемдік тарихтағы оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді талдау, жіктеу, жүйелеу, қорыту және бағалау үшін қажетті тарихи ойлау дағдысын дамытуды көздейді;

4) пәннің аксиологиялық мақсаты – білім алушылардың бойына ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарға деген құрмет сезімін ұялату.

Құқық негіздері:

1) пәннің мазмұны құқықтық сауаттылықты қалыптастыруға, демократиялық құқықтық қоғам идеалдары мен құндылықтарын түсінуге бағытталған; білім алушылардың әртүрлі құқықтық салалардың мәні мен ерекшелігін түсінуін тереңдетеді;

2) пән құқық нормалары, заңдар мен нормативтік құқықтық актілер негізінде процестерді жіктеу, жүйелеу, қорыту және бағалау үшін қажетті құқықтық ойлау дағдысын дамытуды көздейді. Пәннің аксиологиялық функциясы құқықтық сауаттылықты қалыптастыруға, құқықтық сана-сезім құндылықтарына негізделген.

Графика және жобалау:

1) пән графикалық бейнелеу және геометриялық-графикалық модельдеу теориясы негіздерін оқытуға, білім алушылардың жобалық шығармашылық әрекеттерін дамытуға, олардың графикалық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған;

2) пәннің мазмұны "Ақпараттық визуалдандырудың графикалық тәсілдері мен құралдары", "Кескіндердің негізгі түрлері және оларды құрастыру. Кескіндерді түрлендіру", "Пішінді қалыптастыру және құрастыру. Пішінді қайта түрлендіру", "Техникалық, сәулет-құрылыс және ақпараттық графика элементтері", "Жобалау. Жобалау графикасы. Шығармашылық тапсырмалар" тараулары бойынша айқындалады.

Ескерту. 52-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

53. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы оқытудың тереңдетілген деңгейіндегі оқу пәндері бойынша білім мазмұны

Шет тілі:

1) пән сөйлеу әрекетінің төрт түрі (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) бойынша білім алушылардың тілдік дағдыларын дамытуға, мәдениетаралық-коммуникативтік құзыреттілікті, өзге тілге және өзге мәдениетке позитивті көзқараспен қарауға, жалпы мәдениетін көтеруге, көзқарасын және оқылып отырған тілдің елі туралы білімін кеңейтуге, тілдік қабілеттілік пен тілдік болжамын, сөйлеу мәдениетін, шет тілін оқуға деген қызығушылықты дамытуға, өз бетімен шет тілдерін оқуға қабілетті және дайын негізгі екінші тілді меңгерген тұлғаның сипатын иеленуге бағытталған;

2) пәннің мазмұны білім алушылардың өмірдің түрлі жағдаяттарында қарым-қатынас жасау барысында өздеріне деген сенімділігін күшейтеді, Қазақстанда ғана емес шетелде де жоғары білім алуға қол жеткізуіне мүмкіндік береді, әдеби шығармалардың теңтүпнұсқалы мәтінін түпнұсқа тілінде оқуға мүмкіндігін кеңейтеді;

3) жалпы орта білім беру аяқталғанда білім алушы Шет тілін меңгерудің жалпыеуропалық құзыретіне (Common European Framework of Reference, CEFR) сәйкес В1(орташа-В1.2) тілдік деңгейін меңгеруі тиіс.

Дүниежүзі тарихы:

1) пәннің мазмұны адамзат өркениетін этногенез, саясигенез, мәденигенезінің негізгі проблемалары бойынша тереңдетілген білімді қалыптастыруға бағытталған;

3) пәннің тереңдетілген деңгейі әлемдік тарихтағы оқиғаларды, құбылыстарды, процестерді талдау, жіктеу, жүйелеу, қорыту және бағалау үшін қажетті тарихи ойлау дағдысын дамытуды көздейді;

География:

1) пәннің мазмұны іргелі географиялық заңдар мен заңдылықтардың серпінді дамып жатқан жүйесі ретінде әлемнің географиялық көрінісін қалыптастыруға бағытталған;

2) пәннің мазмұны елтану тәсілінің негізде құрылып, қазіргі географиялық ерекшеліктер мен өңірлердің сипаттамасын түсінуге мүмкіндік береді;

3) пән табиғат пен қоғамның тұтастығын, географияның адам мен табиғаттың арақатынасын үйлестірудегі рөлін түсіну негізінде білім алушылардың ғылыми көзқарасын қалыптастыруға бағытталған;

4) пән қоғамдағы қазіргі адамзаттың ғаламдық проблемаларын және оларды шешу жолдарын зерделеу негізінде табиғат пен қоғамның өзара қарым-қатынасын түсінуді дамытады; қоршаған ортаны қорғаудың және табиғатты ұтымды пайдаланудың, Қазақстан көлемінде және әлемде тұрақты даму проблемасы бойынша географиялық тәсілдердің маңыздылығын сезінуге арналған;

5) пән кеңістік пен уақыт заңдылықтары және географиялық объектілердің жұмыс істеуі мен дамуының, процестер мен құбылыстардың ерекшеліктері туралы білімді; табиғи, әлеуметтік-экономикалық және геосаяси құбылыстар мен процестерді түсіндіру мен бағалау үшін географиялық білімдерін функционалды қолдану дағдыларын қамтиды.

Құқық негіздері:

1) пәннің мазмұны құқықтық сауаттылықты қалыптастыруға, демократиялық құқықтық қоғам идеалдары мен құндылықтарын түсінуге бағытталған;

2) пәнді оқыту білім алушылардың түрлі құқық салаларының болмысы мен ерекшеліктерін түсінуін тереңдетеді;

3) пән құқық нормалары, заңдар мен нормативтік құқықтық актілер негізінде процестерді талдау, жіктеу, жүйелеу, қорыту, бағалау үшін қажетті құқықтық ойлау дағдысын дамытуды көздейді. Аталған оқу пәнінің аксиологиялық функциясы құқықтық сауаттылықты қалыптастыруға, құқықтық сана-сезім құндылықтарына негізделген.

Ескерту. 53-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

54. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы оқытудың стандарттық деңгейіндегі оқу пәндері бойынша білім мазмұны.

Физика:

1) пән білім алушылардың табиғат туралы ғылым ретінде физика туралы, ғылыми танымның әдістері мен әдіснамасы, таным процесіндегі теория мен эксперименттің рөлі және өзара байланысы туралы түсініктерін дамытуға; білім алушылардың әлемнің физикалық бейнесі туралы түсініктерін кеңейтуге және ғылыми көзқарасын қалыптастыруға бағытталған;

2) пән табиғи құбылыстарға бақылау жүргізу, нәтижелерді сипаттау және қорыту, физикалық құбылыстарды зерделеу үшін өлшеу құралдарын пайдалану дағдысын дамытуды көздейді;

3) білім алушыларды пән бойынша даярлау меңгерген білімдерін әртүрлі табиғи құбылыстар мен процестердің себептерін, маңызды техникалық қондырғылардың жұмыс істеу қағидаттарын түсіндіру үшін қолдануларын көздейді.

Химия:

1) пәннің мазмұны химиялық заттардың көптүрлілігінің маңыздылығы және олардың басқа затқа айналуы туралы білімдерін дамытуға, табиғи ресурстарды ұқыппен пайдалануды дамытуға; эксперименттік және практикалық дағдылардың кең спектрін дамыту, сыни ойлауды және оқытылатын процестерге шығармашылық тәсілдер қолдану негізінде білім алушылардың табиғаттағы заттардың көптүрлілігі туралы түсінігін кеңейтуге бағытталған;

2) пән қолда бар деректер негізінде қоршаған ортаның экологиялық жағдайын бағалауға үйретеді және осы арқылы өмірмен тығыз байланысын қалыптастырады;

3) пәннің мазмұны білім алушылардың айналада болып жатқан химиялық құбылыстар мен процестердің мәнін түсінуін көздейді және олардың салауатты өмір салтын ұстануына түрткі болады; күнделікті практикада сапалы өнімдер мен құралдарды таңдау үшін химиялық білімін қолдануға; күнделікті өмірде тіршілік ету сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.

Биология:

1) пәннің мазмұны білім алушылардың тірі организмдердің көптүрлілігі, қоршаған орта эволюциясы, табиғи құбылыстардың заңдары мен заңдылығы, бақылау, жіктеу, жүйелеу, салыстыру, талдау, объект пен ақпаратты бағалау, себеп-салдарлық байланыстарды анықтаудың практикалық дағдыларын дамытуға бағытталған;

2) пәннің мазмұны табиғи биологиялық құбылыстар мен процестердің болмысын, білім алушылардың адам әрекетінің өсімдіктер мен жануарлар әлеміне, сондай-ақ адам денсаулығына әсерін ұғынуды көздейді. Тірі табиғаттың ерекшелігін, эволюциялық процестердің мәнісін ұғыну білім алушылардың экологиялық жағдайларды бағалауына және тіршілік иелеріне қамқорлықпен қарау қажеттілігін түсінуіне жағдай жасайды;

3) пәннің мазмұнын құрылымдаудың негізін жетекші жүйелі идеялар құрайды: тірі ағзалардың көптүрлілігі, құрылысы мен функциясы; көбею, тұқым қуалаушылық және эволюциялық даму; қоршаған орта және ағза; қолданбалы кіріктірілген ғылымдар.

Ескерту. 54-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

55. Жаратылыстану-математикалық және қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы оқытудың стандарттық деңгейіндегі оқу пәндері бойынша білім мазмұны

Кәсіпкерлік және бизнес негіздері:

1) пән қазақстандық және халықаралық практиканы ескере отырып, кәсіпкерлік саласындағы базалық түсініктер мен негіздерді зерделеуге бағытталған, кәсіпкерлік ойлауды қалыптастыруға ықпал ететін оқытудың практикаға бағытталған моделіне ие;

2) пәннің мазмұнына коучингтік және тренингтік элементтерді пайдалана отырып кәсіпкерлік, бизнес бойынша материалдар кіріктіріледі;

3) пән білім алушыларда іскерлік ойлауды қалыптастыруға және кәсіпкерлік, бизнес және экономика негіздерінің базалық білімін алуға; өз таңдауы үшін жауапкершілікке баулу және кәсіпкерлік ойлауды, белсенді өмірлік ұстанымды қалыптастыруға; қазіргі нарықтық жағдайларда болашақ дербес қызмет үшін практикалық дағдылар базасын құруға бағытталған.

Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

56. Жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламасын игеру мерзімі – екі жыл.

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

57. Жалпы орта білім беру деңгейіндегі білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі әр сыныпта аптасына 39 сағаттан аспайды.

Ескерту. 57-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

59. Апталық оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарымен (инвариантты және вариативті компоненттер) анықталған оқу жұмыстарының барлық түрлерін қамтиды. Арнайы (түзеу) білім беру ұйымдарының оқу жоспарларында даму бұзушылығын ескере отырып, міндетті түзету компоненті қарастырылған. Арнайы (түзеу) білім беру ұйымдарының оқу жоспарларындағы инвариантты, түзету және вариативті компоненттер ерекше оқытуды қажет ететін білім алушыларды ескерумен белгіленеді.

61. Сыныпты екі топқа бөлу қалалық білім беру ұйымдарында сыныптарда білім алушылар 24-ке немесе одан артық, ауылдық жерлерде білім алушылар 20-ға немесе одан артық, шағын жинақты мектептерде кемінде 10-ға толған жағдайда:

1) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптарда - қазақ тілі мен әдебиеті;

2) оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптарда - орыс тілі мен әдебиеті;

3) ағылшын, шет тілдері;

4) информатика;

5) гендерлік қағидат бойынша дене шынықтыру (қалалық жерде – әрбір топта кемінде 8 ұл (немесе қыз), ал ауылдық жерде – кемінде 5 ұл (немесе қыз) болғанда) сабақтарын жүргізу кезінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 61-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 15.08.2017 № 485 қаулысымен (01.09.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 27.12.2018 № 895.
      Примечание РЦПИ!
      Порядок введения в действие настоящего постановления см. п.2

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080 "Об утверждении государственных общеобязательных стандартов образования соответствующих уровней образования" (САПП Республики Казахстан, 2012 г., № 67, ст. 958) следующие изменения и дополнения:

1) в пункте 1:

дополнить подпунктами 2-2) и 2-3) следующего содержания:

"2-2) государственный общеобязательный стандарт основного среднего образования;

2-3) государственный общеобязательный стандарт общего среднего образования;";

2) государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения, утвержденный указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению 1 к настоящему постановлению;

3) в государственном общеобязательном стандарте среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденном указанным постановлением:

пункты 25, 26 изложить в следующей редакции:

"25. Содержание учебного курса "Основы безопасности жизнедеятельности" в 3-4 классах реализуется в рамках учебного курса "Познание мира": в 3 классе с годовой учебной нагрузкой 6 часов, в 4 классе – 10 часов, учителями начальных классов; в 6, 8, 9 классах реализуется в рамках учебного курса "Физическая культура" с годовой учебной нагрузкой по 15 часов учителями физической культуры; в 10-11 классах реализуется в рамках учебного курса "Начальная военная подготовка" с годовой учебной нагрузкой 25 часов преподавателями-организаторами начальной военной подготовки. Занятия по основам безопасности жизнедеятельности являются обязательными и проводятся в учебное время.

26. Содержание учебного курса "Правила дорожного движения" в 3-4 классах реализуется в рамках следующих учебных курсов: "Родной язык", "Музыка", "Изобразительное искусство", "Технология"; в 6, 8 классах реализуется во внеурочное время, за счет классных часов и факультативов.";

пункты 35, 36, 37 изложить в следующей редакции:

"35. Продолжительность учебного года в 3, 4, 6, 8-11 классах – 34 учебные недели.

36. Максимальные объемы недельной учебной нагрузки обучающихся, включая все виды классной и внеклассной (факультативные, индивидуальные и кружковые занятия) учебной работы, не должны превышать в: 3 классе – 29 часов, 4 классе – 29 часов, 6 классе – 33 часов, 8 классе – 36 часов, 9 классе – 38 часов, 10 классе – 39 часов, 11 классе – 39 часов.

37. Продолжительность каникулярного времени в учебном году составляет не менее 30 дней в 3, 4, 6, 8-11 классах. Каникулы предоставляются 3 раза в учебном году – осенью, зимой и весной. Конкретные сроки каникул устанавливаются уполномоченным органом Республики Казахстан в области образования.";

пункт 48 изложить в следующей редакции:

"48. Предметные результаты устанавливаются в 3-4 классах на базовом уровне, в последующих классах - на трех уровнях: базовом (обязательном), продвинутом возможном в 6, 8-11 классах (для освоения вариативного компонента объемом в 1 час при выборе предмета) и продвинутом предпрофильном в 8-9 классах/продвинутом профильном в 10-11 классах (для освоения выбранных общеобразовательной организацией вариантов типовых учебных планов с углублением предметов).";

пункт 50 изложить в следующей редакции:

"50. Продвинутые (возможный и предпрофильный/профильный) уровни освоения учебных предметов включают расширенный и углубленный объем знаний обучающихся, их умений и навыков. Возможный уровень освоения учебных предметов реализуется по выбору общеобразовательной организации на основе вариативных учебных программ для 6, 8-11 классов. Предпрофильный (8-9 классы) и профильный (10-11 классы) уровни освоения учебных предметов реализуются на основе типовых учебных программ для углубленного изучения.";

пункт 65 изложить в следующей редакции:

"65. Деление класса на 2 группы осуществляется в городских общеобразовательных организациях при наполнении класса в 24 и более обучающихся, в сельских – 20 и более обучающихся, в малокомплектных школах – не менее 10 обучающихся при проведении уроков:

1) по казахскому языку в 3, 4, 6, 8-11 классах с неказахским языком обучения;

2) по казахской литературе в 6, 8-11 классах с неказахским языком обучения;

3) по русскому языку в 3, 4, 6, 8-11 классах с казахским, уйгурским, таджикским и узбекским языками обучения;

4) по иностранному языку в 3, 4, 6, 8-11 классах;

5) по информатике в 6, 8-11 классах;

6) по профильным предметам;

7) по технологии в 6, 8-11 классах (группы мальчиков и девочек независимо от наполняемости класса);

8) по физической культуре в 6, 8-11 классах.";

4) государственный общеобязательный стандарт технического и профессионального образования, утвержденный указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению 2 к настоящему постановлению;

5) государственный общеобязательный стандарт послесреднего образования, утвержденный указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению 3 к настоящему постановлению;

6) государственный общеобязательный стандарт высшего образования, утвержденный указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению 4 к настоящему постановлению;

7) государственный общеобязательный стандарт послевузовского образования, утвержденный указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению 5 к настоящему постановлению;

дополнить государственными общеобязательными стандартами основного среднего образования и общего среднего образования согласно приложениям 6 и 7 к настоящему постановлению.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением абзацев второго, третьего, четвертого, пятого, седьмого, восьмого, девятого, десятого, одиннадцатого, двенадцатого, тринадцатого, четырнадцатого, пятнадцатого, шестнадцатого, семнадцатого, восемнадцатого, девятнадцатого, двадцатого, двадцать первого, двадцать второго, двадцать третьего, двадцать четвертого, двадцать пятого, двадцать шестого, двадцать седьмого, двадцать восьмого, тридцать третьего пункта 1 настоящего постановления, которые вводятся в действие с 1 сентября 2017 года, подпункта 2) пункта 10 приложения 6, подпункта 1) пункта 10 приложения 7, которые вводятся в действие с 1 сентября 2018 года, подпункта 3) пункта 10 приложения 6, подпункта 2) пункта 10 приложения 7, которые вводятся в действие с 1 сентября 2019 года.

Премьер-Министр
Республики Казахстан	К. Масимов

Приложение 1
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт
дошкольного воспитания и обучения
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения (далее – стандарт) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и определяет требования к уровню подготовки детей дошкольного возраста, содержанию дошкольного воспитания и обучения, максимальному объему учебной нагрузки.

В стандарте применяются термины в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об образовании". В дополнение к ним включены следующие термины и их определения:

1) индикатор – показатель уровня развития ребенка;

2) интеграция – процесс установления связи между структурными компонентами содержания;

3) инклюзивное образование – процесс, обеспечивающий равный доступ к воспитанию и обучению всех детей с учетом особых образовательных потребностей и индивидуальных возможностей;

4) образовательная среда – целостная характеристика внутренней жизни дошкольной организации, построенной в логике перспективных задач и набора средств, используемых для эффективного личностного, эмоционального, социального и интеллектуального развития детей дошкольного возраста;

5) образовательная траектория – непрерывный процесс развития ребенка, который намечает педагог совместно с родителями и другими специалистами для достижения определенной цели;

6) организованная учебная деятельность – один из видов деятельности, организованный педагогом и направленный на усвоение знаний, приобретение умений и навыков, необходимых для применения знаний на практике;

7) организация жизнедеятельности детей в дошкольной организации – рациональное распределение времени и создание благоприятных условий для физического, нравственного и интеллектуального развития детей с учетом их возрастных особенностей;

8) предметно-пространственная развивающая среда – система условий, обеспечивающая личностное, эмоциональное, социальное и интеллектуальное развитие детей дошкольного возраста;

9) режим дня – рациональное распределение времени и правильная взаимопоследовательность различных видов деятельности и отдыха в течение суток, способствующие нормальному развитию ребенка и укреплению его здоровья;

10) типовой учебный план – государственный нормативный документ, составленный на основе стандарта, обеспечивающий образовательный процесс в дошкольной организации.

2. Дошкольные организации Республики Казахстан осуществляют образовательную деятельность в соответствии с:

1) настоящим стандартом;

2) типовыми учебными планами;

3) общеобразовательной учебной программой;

4) другими нормативными правовыми актами Республики Казахстан в области дошкольного воспитания и обучения.

3. Государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения:

1) определяет содержание дошкольного воспитания и обучения;

2) устанавливает требования к максимальному объему учебной нагрузки, содержанию предметно-пространственной развивающей среды, уровню подготовки воспитанников, организации образовательного процесса дошкольных организаций.

4. Требования стандарта обязательны при разработке:

1) типовых учебных планов;

2) общеобразовательной учебной программы дошкольного воспитания и обучения, которая является основой для разработки образовательных и дополнительных программ, направленных на реализацию интересов и склонностей ребенка;

3) образовательной программы предшкольной подготовки;

4) осуществлении образовательного процесса в дошкольных организациях, независимо от их ведомственной подчиненности, форм собственности, типов и видов;

5) учебно-дидактических пособий и методических рекомендаций для дошкольных организаций;

6) требований государственной аттестации деятельности дошкольных организаций и педагогов;

7) образовательной программы для детей с особыми образовательными потребностями (имеющих различные отклонения в психическом или физическом развитии);

8) образовательных программ дополнительного образования по развитию интересов и склонностей детей;

9) программы курсов повышения квалификации педагогических кадров.

5. В разделе "Требования к уровню подготовки воспитанников" указаны ожидаемые результаты по образовательным областям, реализуемым через организованную учебную деятельность и режимные процессы на основе психолого-педагогической диагностики достижений каждого ребенка.

6. В разделе "Требования к содержанию образования" указаны цель дошкольного образования, нормативные сроки освоения общеобразовательной учебной программы, объем содержания, подлежащий обязательному освоению детьми в дошкольных организациях и предшкольных классах общеобразовательных школ, независимо от их типа, вида и форм собственности, а также языка обучения.

7. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки" указаны продолжительность организованной учебной деятельности согласно возрастной периодизации и проведение ее в соответствии с требованиями санитарных правил.

2. Требования к уровню подготовки воспитанников

8. Содержание общеобразовательной учебной программы дошкольного воспитания и обучения направлено на:

1) повышение качества содержания дошкольного воспитания и обучения за счет достижения системы целей, представленной в виде ожидаемых результатов;

2) формирование духовно-нравственных и социально-культурных ценностей, основанных на национальных традициях, а также общечеловеческих правилах и нормах;

3) обеспечение единства требований к содержанию дошкольного воспитания и обучения, принципов системности, целостности, преемственности и непрерывности между дошкольным и начальным уровнями образования с учетом воспитательных, развивающих и обучающих целей и задач;

4) создание психолого-педагогических условий, обеспечивающих сохранение и укрепление здоровья детей, в том числе детей с особыми образовательными потребностями;

5) подготовку к постепенному переходу от игровой деятельности к учебной с учетом индивидуальных и возрастных особенностей детей дошкольного возраста;

6) развитие способностей, наклонностей, задатков и дарований в различных видах детской деятельности на основе индивидуального подхода;

7) формирование элементарных двигательных, коммуникативных, познавательных, творческих знаний, умений и навыков, предусматривающих создание равных стартовых возможностей для обучения детей дошкольного возраста в начальной школе.

9. Уровни овладения навыками по каждой возрастной группе приведены в таблицах 1, 2, 3, 4, 5 согласно приложению к стандарту.

10. Сформированные навыки ребенка задают модель выпускника дошкольной организации:

1) физически развитый;

2) любознательный;

3) активный;

4) эмоционально отзывчивый;

5) овладевший средствами общения и способами взаимодействия со взрослыми и сверстниками;

6) имеющий первичные представления о себе, семье, обществе (ближайшем социуме), государстве (стране), мире и природе;

7) овладевший необходимыми умениями и навыками для обучения в школе.

3. Требования к содержанию дошкольного воспитания и обучения

11. Целью дошкольного воспитания и обучения является формирование первоначальных знаний, умений и навыков, необходимых для становления личности на данном возрастном этапе.

12. Дошкольное воспитание и обучение направлено на:

1) привитие общечеловеческих ценностей, являющихся основой для формирования личностных качеств ребенка, необходимых в течение всей жизни;

2) реализацию содержания образования, базирующегося на народных традициях, обычаях и нравах, литературе и искусстве, фольклоре и культурном наследии страны;

3) создание условий для инклюзивного образования детей с особыми потребностями;

4) обеспечение психолого-педагогической консультационной поддержки родителей, повышение их компетентностей в вопросах развития детей, охваченных и не охваченных дошкольным воспитанием и обучением.

13. Содержание дошкольного воспитания и обучения основано на пяти образовательных областях: "Здоровье", "Коммуникация", "Познание", "Творчество", "Социум", которое реализуется путем их интеграции через организацию различных видов деятельности.

14. Образовательная область "Здоровье".

Цель: развитие сознательного отношения к собственному здоровью, понимание того, что здоровье – главная ценность, дарованная человеку природой, развитие двигательной активности и формирование физических качеств.

Образовательная область "Здоровье" включает развитие физических качеств; совершенствование основных видов движений; формирование двигательных навыков; организацию и проведение различных подвижных игр; выполнение спортивных упражнений (катание на санках, лыжах, велосипеде, плавание); знакомство с элементами спортивных игр (футбол, баскетбол, бадминтон и др.).

Содержание образовательной области "Здоровье" направлено на охрану и укрепление здоровья ребенка; формирование навыков безопасного поведения в быту, на улице, в условиях природы и обогащение двигательного опыта детей через совершенствование основных движений; совершенствование у воспитанников потребности в двигательной активности, используя творческие, познавательные и речевые способности.

Организованная учебная деятельность в образовательной области "Здоровье":

1) физическая культура;

2) основы безопасного поведения.

15. Образовательная область "Коммуникация".

Цель: развитие у ребенка коммуникативных навыков, необходимых для воспитания полиязычной личности, способной общаться с окружающими людьми.

Образовательная область "Коммуникация" включает развитие устной и связной речи детей в различных формах и видах детской деятельности, творческой речевой деятельности; воспитание звуковой культуры речи; обогащение активного словаря; формирование грамматической стороны речи, развитие знакомства с детской литературой, выразительное чтение и пересказывание; развитие государственного, русского, английского и других языков.

Содержание образовательной области "Коммуникация" направлено на развитие навыков свободного общения со взрослыми и детьми; внимания, интереса к слову, детской литературе.

Организованная учебная деятельность в образовательной области "Коммуникация":

1) развитие речи;

2) художественная литература;

3) основы грамоты;

4) казахский язык (в группах с русским языком обучения), русский язык (в группах с казахским языком обучения) и один из иностранных языков;

5) драма.

16. Образовательная область "Познание".

Цель: развитие личности дошкольника, владеющего элементарными навыками познавательной деятельности, необходимыми для взаимодействия с окружающим миром.

Образовательная область "Познание" включает формирование элементарных математических представлений: совершенствование представлений о множестве, навыки количественного счета, формирование представлений о геометрических фигурах, ориентировка в пространстве и времени; конструирование из строительного, природного и бросового материалов и деталей конструктора; расширение знаний о предметах и явлениях живой и неживой природы, знание о сезонных явлениях, расширение знаний о растениях, представлений о социокультурных ценностях казахского и других народов, традициях и праздниках, планете Земля как общем доме людей, особенностях ее природы.

Организованная учебная деятельность в образовательной области "Познание":

1) формирование элементарных математических представлений, сенсорика в группах ясельного возраста (от 1 года до 3 лет);

2) конструирование;

3) естествознание.

17. Образовательная область "Творчество".

Цель: Развитие чувственно-эмоциональной сферы и воображения у ребенка, как основы культуры творческого мышления.

Образовательная область "Творчество" включает рисование; лепку, аппликацию, развитие восприятия и понимания произведений искусства, становление эстетического отношения к окружающему миру; формирование элементарных представлений о видах искусства; восприятие музыки, произведений отечественных композиторов, национальных музыкальных инструментов, художественной литературы, фольклора; стимулирование сопереживания персонажам художественных произведений; реализацию самостоятельной творческой деятельности детей.

Организованная учебная деятельность в образовательной области "Творчество":

1) рисование;

2) лепка;

3) аппликация;

4) музыка.

18. Образовательная область "Социум".

Цель: воспитание любви к Родине, уважения к старшим, позитивного поведения и доброжелательного отношения к окружающим.

Образовательная область "Социум" включает в себя усвоение нравственных норм поведения в обществе, а также общечеловеческих ценностей, умение ребенка общаться со взрослыми и сверстниками; умение быть самостоятельным, отвечать за свои поступки, целенаправленности и регулирования своих действий; развитие нравственных качеств: отзывчивости, сопереживания, уважительного отношения к своим родным и близким, чувства привязанности к своей семье; соблюдение традиций и обычаев, знание и уважение истории, быта казахского народа; расширение представления о том, что Казахстан наш общий дом, а так же уважение традиций, культуры других народов; формирование интереса к различным видам труда и творчества; воспитание основам безопасного поведения в быту, обществе и природе.

Организованная учебная деятельность в образовательной области "Социум":

1) самопознание;

2) ознакомление с окружающим миром;

3) основы экологии.

19. Отслеживание уровня воспитания и обучения детей осуществляется на основе мониторинга достижений ребенка в соответствии с возрастом ребенка:

1) 1-уровень – ребенок воспроизводит те или иные действие и знания;

2) 2-уровень – ребенок понимает, что делает, владеет определенным запасом знаний;

3) 3-уровень – ребенок применяет то, что он знает и умеет, самостоятельно и творчески использует знания.

Индикаторы, как показатели, обеспечивают мониторинг развития ребенка и являются основой планирования его индивидуального развития.

20. Срок освоения общеобразовательных учебных программ дошкольного воспитания и обучения – 5 (6) лет. Возрастная периодизация и возрастные группы следующие:

1) ясельный возраст – от 1 года до 3 лет:

ранний возраст – от 1 года до 2 лет (группа раннего возраста);

младший возраст – от 2 до 3 лет (первая младшая группа);

2) дошкольный возраст – от 3 до 6 (7) лет:

младший дошкольный возраст – от 3 до 4 лет (вторая младшая группа);

средний дошкольный возраст – от 4 до 5 лет (средняя группа);

старший дошкольный возраст – от 5 до 6 (7) лет (от 5 до 6 лет - старшая группа в дошкольной организации, от 6 до 7 лет - класс предшкольной подготовки в общеобразовательной школе, лицее, гимназии).

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

21. Максимальный допустимый объем недельной учебной нагрузки воспитанников и обучающихся, продолжительности организованной учебной деятельности вводится с целью защиты здоровья и психики ребенка.

22. Учебные нагрузки всех возрастных уровней дошкольного образования установлены в типовом учебном плане.

Продолжительность организованной учебной деятельности составляет:

для детей раннего возраста – 7-15 минут;

для детей среднего дошкольного возраста – 15-20 минут;

для детей старшего дошкольного возраста – 25-30 минут.

23. Нормативная учебная нагрузка в неделю для исчисления месячной заработной платы педагогических работников дошкольных организаций и предшкольных классов организаций образования на основании Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" составляет 24 часа (20 часов предусмотрены на основную учебную нагрузку, направленную на реализацию содержания пяти образовательных областей государственного общеобязательного стандарта образования, и 4 часа – на другие виды деятельности (игровая, самостоятельная, творческая, индивидуальная работа и т.д.), реализуемые согласно режиму дня дошкольной организации).

Приложение
к государственному общеобязательному
стандарту дошкольного воспитания и обучения

Таблица 1

Здоровьесберегающие навыки

№ п/п	Перечень навыков	От 1 года до 2-х лет	От 2-х до 3 лет	От 3-х до 4-х лет	От 4-х до 5-ти лет	От 5-ти до 6-ти лет	От 6-ти до 7-ми лет
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Культурно-гигиенические навыки	Выполняет элементарные навыки умывания, одевания, раздевания с помощью взрослого	Владеет первоначальными навыками личной гигиены	Знает и соблюдает правила личной гигиены	Знает последовательность выполнения гигиенических процедур	Самостоятельно выполняет гигиенические процедуры	Владеет навыками самообслуживания и взаимопомощи при проведении гигиенических процедур, знает и выполняет все способы закаливания
2	Физическая культура	Умеет ходить и бегать в заданном направлении	Владеет первоначальными навыками бега, лазания, прыжков	Владеет элементарными навыками выполнения основных видов движений	Умеет выполнять самостоятельно жизненно важные движения	Проявляет творческий подход при выполнении основных движений	Умеет выполнять основные виды движений, достигая качественных и количественных показателей, соответствующих возрасту
3	Самостоятельная двигательная активность	Умеет играть рядом, самостоятельно находить яркие, привлекающие внимание предметы в пространстве	Умеет играть в небольшой подгруппе	Умеет соблюдать элементарные правила в совместных играх	Умеет самостоятельно играть в различные игры и соблюдать все правила игры	Владеет навыками организации подвижных игр с группой детей	Умеет произвольно управлять своими движениями и осознанно следовать правилам игры. Сформирован элементарный самоконтроль за двигательной деятельностью
4	Здоровый образ жизни	Знает приемы повседневного закаливания	Проявляет положительные эмоции при проведении закаливающих процедур и соблюдает осторожность в опасных ситуациях	Знает элементарные правила здорового образа жизни, выполняет по показу взрослого приемы закаливания	Знает и соблюдает элементарные правила поведения в детском саду. Умеет обращаться с растениями, животными и насекомыми	Выполняет осознанно правила безопасности. Понимает важность и необходимость закаливающих процедур	Знает способы закаливания организма и сохранения правильной осанки. Соблюдает режим дня.

Таблица 2

Коммуникативно-языковые навыки

№ п/п	Перечень навыков	От 1 года до 2-х лет	От 2-х до 3-х лет	От 3-х до 4-х лет	От 4-х до 5-ти лет	От 5-ти до 6-ти лет	От 6-ти до 7-ми лет
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Культура общения	Умеет выполнять просьбу, выраженную простым предложением	Умеет вступать в контакт со сверстниками	Понимает речь взрослого, умеет слушать вопросы и отвечать на них	Умеет вступать в контакт со взрослыми, детьми и выполнять их просьбы	Знает правила поведения в общественных местах и соблюдает их	Владеет: правилами общения; несловесными средствами общения; речевым этикетом
2	Грамматический строй речи	Умеет пользоваться простыми словами и объяснять их	Умеет выразить свою мысль, чтобы быть понятым	Умеет применять необходимые слова и словосочетания	Умеет согласованно составлять сложносочиненные и сложноподчиненные предложения с помощью вопросов взрослого	Умеет проявлять критическое отношение к речи и стремится говорить грамматически правильно	Умеет грамматически правильно конструировать словосочетания и предложения. Использует в речи трудные формы знакомых слов
3	Звуковая культура речи	Умеет отчетливо произносить гласные и доступные в артикуляционном отношении согласные звуки	Умеет правильно артикулировать гласные и согласные звуки	Умеет четко произносить слова, вслушиваясь в их звучание	Умеет правильно произносить все звуки родного языка	Умеет активно играть со словами, дифференцируя звуки, пользуясь различными способами интонационной выразительности	Умеет: говорить чисто, правильно, выразительно; классифицировать звуки, составлять слоги и слова с помощью условных звуковых обозначений
4	Словарный запас	Воспроизводит правильно слова и фразы, произнесенные взрослыми	Умеет отвечать на вопросы о себе, членах семьи, любимых игрушках	Называет все действия, предметы, явления, их признаки и качества	Умеет пользоваться словами, не опираясь на наглядно представленную ситуацию, активизировать в речи глаголы	Понимает многозначность слова, используя в речи антонимы, синонимы	Владеет навыками словообразования. Умеет объяснять значения слов и употреблять в речи признаки, свойства предметов
5	Связная речь	Умеет выражать словами и короткими фразами просьбу, внимательно слушать задание и передавать его другому лицу	Умеет пользоваться словами для выражения желаний, чувств, мыслей	Умеет правильно отвечать на вопросы при рассматривании картин, предметов, наблюдать за объектом живой и неживой природы	Владеет основной формой общения, диалогической речью. Умеет использовать высказывания из 2-3 предложений	Умеет составить монолог, употребляя разные части речи, эпитеты и сравнения	Умеет связно, последовательно составлять рассказ по картине, заданной тематике, высказываясь простыми распространенными предложениями
6	Творческая речевая деятельность	Понимает несложный сюжет маленьких инсценировок с игрушками и умеет подражать их действиям	Умеет рассказывать наизусть потешки для пальчиковых игр	Умеет применять простейшие приемы интонационной выразительности речи для характеристики персонажей	Умеет рассказывать знакомые сказки, сочинять небольшие рассказы по игрушкам	Умеет сочинять истории, понимает и использует слова в переносном и иносказательном смысле	Умеет рассказывать различные истории, сочиняет сказки, проявляет интерес к игре с рифмой и словом
7	Восприятие произведений	Понимает короткие рассказы, стихотворения, потешки с использованием соответствующих картинок	Умеет эмоционально откликаться на произведения устного народного творчества	Умеет передать свое отношение к персонажу, различным событиям	Умеет называть несколько произведений, которые ему нравятся, использовать литературные образы в игре	Проявляет интерес к книгам, может выразительно читать наизусть стихи	Умеет пересказывать текст знакомых произведений по зрительной опоре
8	Основы грамоты					Умеет проводить анализ в трехзвуковых словах. Умеет слышать и выделять ударный слог.	Применяет знания при анализе произношения и звучания звуков. Проводит звуковой анализ 4-х звуковых слов, характеризует звуки.

Таблица 3

Познавательные навыки

№ п/п	Перечень навыков	От 1 года до 2-х лет	От 2-х до 3 лет	От 3-х до 4-х лет	От 4-х до 5-ти лет	От 5-ти до 6-ти лет	От 6-ти до 7-ми лет
1	2	4	5	6	7	8	9
1	Ориентировка в свойствах предметов	Умеет группировать однородные предметы по одному из следующих признаков (величина, форма). Различает четыре основных цвета	Различает основные цвета, форму, величину, фактуру предметов	Знает и называет характерные отличия предметов способом сравнения (наложения, приложения)	Умеет называть признаки и характерные отличия предметов на основе осязательного, слухового и обонятельного восприятия	Умеет рассматривать свойства и признаки предметов как категории познавательной деятельности	Владеет знаниями о свойствах и разновидностях различных материалов, используемых для изготовления предметов в зависимости от их назначения и применения в жизни человека
2	Познание окружающего мира	Владеет знаниями о себе, семье. Узнает животных, растения, предметы ближайшего окружения	Проявляет любознательность, особый интерес к людям и их поступкам	Владеет способностью замечать и называть простейшие изменения в природе, погоде. Понимает и называет значения сигналов светофора	Понимает простейшие причинно-следственные связи в живой, неживой природе и общественной жизни	Умеет систематизировать, группировать и решать познавательные задачи в наглядно-действенном и наглядно-образном плане. Владеет способностями находить сходство и различие	Умеет обобщать представления об объектах окружающей действительности на основе выделения характерных и существенных признаков
3	Конструктивные навыки	Умеет составлять элементарные конструкции при помощи взрослого	Воспроизводит простые конструкции по показу взрослого (умеет накладывать, приставлять, прикладывать)	Умеет использовать строительный материал, варьируя различными способами. Знает и называет их основные детали	Проявляет самостоятельность при выборе материала для конструкции, стремится выполнять постройки	Владеет несколькими простыми обобщенными способами конструирования и использует одни и те же способы для получения разных результатов	Владеет практическим моделированием реальных и абстрактных объектов из геометрических фигур в виде аппликаций или рисунков
4	Основы экологической культуры	Умеет различать живые существа, растения, проявляет к ним интерес	Умеет проявлять доброжелательное и бережное отношение к животным	Умеет выполнять элементарные трудовые поручения совместно со взрослыми по уходу за растениями	Владеет некоторыми нормами поведения на природе	Понимает многообразие окружающего мира. Знает признаки и свойства растений, среду обитания животных	Умеет: различать и называть животных и растения по мелким отличительным признакам. Умеет ухаживать за обитателями живого уголка. Умеет соблюдать осторожность, оказавшись в новых жизненных ситуациях
5	Элементарные математические представления	Понимает указания взрослого и может найти предмет в окружающем пространстве	Владеет первоначальными навыками ориентировки в пространстве	Умеет демонстрировать элементарные представления о времени, пространстве	Имеет представление о времени (части суток: утро, день, ночь; дни: сегодня, вчера, завтра) понятиях: быстро, медленно	Знает структурные характеристики геометрических фигур, количественные отношения в прямом и обратном порядке	Умеет: классифицировать объекты по разным признакам; устанавливать пространственно-временные отношения с помощью слов; владеет приемами логического мышления
6	Поисковая и экспериментальная деятельность	Владеет умением вталкивать в различные углубления (отверстия) предметы в соответствии с их формой углубления	Умеет экспериментировать с различными предметами (разъединять, соединять, конструировать)	Умеет самостоятельно экспериментировать со знакомыми материалами	Умеет целенаправленно экспериментировать, моделировать с новыми материалами и выделять наиболее общие признаки между предметами	Умеет последовательно и результативно экспериментировать, устанавливать простейшие причинно-следственные связи	Умеет ставить цель в экспериментальной деятельности, достигать результата
7	Работа с информацией		Проявляет интерес к различным источникам информации	Определяет разницу в старой и новой информации	Понимает необходимость в получении новой информации	Понимает и умеет как представить новую информацию, кому она будет интересна	Владеет умением анализировать полученную информацию и использовать ее осознанно

Таблица 4

Творческие навыки

№ п/п	Перечень навыков	От 1 года до 2-х лет	От 2-х до 3 лет	От 3-х до 4-х лет	От 4-х до 5-ти лет	От 5-ти до 6-ти лет	От 6-ти до 7-ми лет
1	2	4	5	6	7	8	9
1	Музыкальная деятельность	Умеет передать веселый характер плясовой мелодии несложными движениями	Знает музыкальные инструменты, различает высокое и низкое звучание музыкальной фразы, проявляет желание петь совместно со взрослыми	Различает темп музыкального произведения, различает звуки по высоте, реагирует на начало и окончание мелодии	Различает тембры голоса, поет протяжно, четко произносит слова; выполняет танцевальные, музыкально-ритмические движения	Владеет простейшими навыками игры на детских музыкальных инструментах, различает основные свойства музыкального звука, длительность, тембр. Владеет способностями к певческой импровизации	Умеет: различать мелодию и аккомпонирующий музыкальный инструмент, звуки регистра. Умеет воспринимать и воспроизводить минорное и мажорное звучание при игре на детских инструментах, пении и танце
2	Продуктивная деятельность	Заполняет лист бумаги яркими пятнами, мазками, лепит плоские, круглые формы	Владеет навыками лепки (проделывает углубления, украшает предметы). Умеет проводить на листе бумаги прямые вертикальные, горизонтальные волнообразные линии	Владеет основными техническими навыками и умениями, необходимыми для изобразительной деятельности	Имеет представление о видах изобразительного искусства (живопись, скульптура, народное искусство)	Самостоятельно выбирает технические способы и средства изображения в соответствии с характером образа.	Умеет самостоятельно применять различные технические средства, дополнять и украшать работу новыми деталями
3	Эстетическое восприятие окружающего мира	Всматривается в яркие цвета красок, проявляет восхищение, радость	Проявляет радость, эмоциональный отклик при рассматривании народных игрушек, отмечает их яркость, красочность	Проявляет интерес к различным видам изобразительного искусства, использует материалы аккуратно	Ритмично располагает геометрические формы и растительные элементы. Эмоционально воспринимает танцевальный характер музыки, замечает красоту окружающего мира	Проявляет интерес к декоративному искусству, дизайну, выбирает и обосновывает приемы работы, использует рационально материалы для работы, эмоционально откликается на красоту природы, одежду и убранство помещений	Имеет представление о значении цветовой насыщенности (фактуры) рассматриваемого предмета. Владеет навыками первичного анализа произведений искусства в контексте других видов искусства

Таблица 5

Социальные навыки

№ п/п

Перечень навыков

От 1 года до 2-х лет

От 2-х до 3 лет

От 3-х до 4-х лет

От 4-х до 5-ти лет

От 5-ти до 6-ти лет

От 6-ти до 7-ми лет

1	2	3	4	5	6	7	8
1	Навыки культуры поведения	Владеет элементарными нормами поведения и сформированы положительные привычки	Понимает нормы и правила поведения, использует слова приветствия, прощания, благодарности	Владеет знаниями о человеческих отношениях, понимает эмоциональное состояние	Проявляет элементарную заботу о близких и окружающих людях	Умеет просить помощь в необходимых ситуациях, уважает желания других людей	Знает о нравственных нормах поведения, этикете, правилах поведения на природе
2	Взаимодействие со взрослыми и сверстниками	Умеет внимательно слушать взрослого, выполняет его указания. Запоминает и выполняет несложные поручения	Проявляет отзывчивость, доброжелательность, сочувствие к близким людям, сверстникам	Умеет входить в устойчивые игровые объединения со сверстниками и общаться со взрослыми на познавательные темы	Выполняет совместные со взрослыми трудовые действия. Осознает свое положение среди сверстников и свое "Я"	Умеет сотрудничать со взрослыми и сверстниками, ставить общую цель и обсуждать их результаты	Умеет дружно включаться в совместную деятельность со взрослыми, стремиться быть полезным и получать удовлетворение
3	Представление о нравственных нормах	Умеет пользоваться словами, необходимыми для выражения желаний и налаживания взаимоотношений с окружающими	Знает и понимает, что такое "хорошо", а что такое "плохо"	Умеет оценивать свой поступок и сказочных персонажей	Соблюдает нравственные нормы и правила поведения в обществе	Соблюдает нравственные нормы поведения, испытывает радость, удовлетворение от хороших поступков, переживание при нарушении моральных норм	Знает этические нормы и ценности своего и других народов, проявляет эмпатию, толерантность. Владеет умением взаимосвязи в социальном мире, коммуникативными навыками по соблюдению правил общественного порядка

Приложение 2
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт
технического и профессионального образования
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт технического и профессионального образования (далее – стандарт) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и устанавливает общие требования к техническому и профессиональному образованию.

Настоящий стандарт применяется организациями образования, реализующими образовательные программы технического и профессионального образования, в том числе в военных, специальных учебных заведениях (далее – ВСУЗ), независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности, и разработчиками образовательных программ.

2. В настоящем стандарте применяются следующие термины и определения:

1) базовая компетенция – способность управлять собой и собственной деятельностью, склонность к самомотивации и самоорганизации;

2) квалификация – уровень подготовленности к компетентному выполнению определенного вида деятельности по полученной специальности;

3) модель учебного плана – форма представления учебного плана, отражающая основные инвариантные структурные компоненты содержания технического и профессионального образования;

4) модуль – независимый, самодостаточный и полный раздел образовательной программы или период обучения;

5) модульное обучение – способ организации учебного процесса на основе освоения модульных образовательных программ;

6) нормативный срок обучения – срок освоения образовательной программы по конкретной форме обучения (очное, вечернее, заочное);

7) перечень профессий и специальностей – систематизированный реестр профессий и специальностей, определяющий наиболее общие параметры обучения (профиль специальности, уровень профеcсиональной квалификации, сроки обучения в зависимости от базового образования);

8) образовательная программа – единый комплекс основных характеристик образования, включающий цели, результаты и содержание обучения, организацию образовательного процесса, способы и методы их реализации, критерии оценки результатов обучения;

9) профессиональная компетенция – способность специалиста решать совокупность профессиональных задач на основе знаний, умений и навыков, а также личностных качеств, позволяющих эффективно осуществлять профессиональную деятельность;

10) профессиональная практика – вид учебной деятельности, направленной на закрепление теоретических знаний, умений, приобретение и развитие практических навыков и компетенций в процессе выполнения определенных видов работ, связанных с будущей профессиональной деятельностью;

11) рабочий учебный план – документ, разрабатываемый организацией технического и профессионального образования на основе типового учебного плана, регламентирующий перечень и объем учебных дисциплин (модулей), последовательность, интенсивность и основные формы организации обучения, контроля знаний и умений обучающихся, утверждаемый руководителем организации образования;

12) рабочая учебная программа – документ, разрабатываемый организацией технического и профессионального образования для конкретной дисциплины (модуля) рабочего учебного плана на основе типовой учебной программы, утверждаемый руководителем организации образования, в военных специальных учебных заведениях рабочая учебная программа называется силлабусом;

13) типовой учебный план – документ, разработанный на основе модели учебного плана, устанавливающий перечень и объем учебных дисциплин (модулей) применительно к специальностям и квалификациям, срокам обучения в организациях технического и профессионального образования;

14) типовая учебная программа – документ, определяющий содержание и объем знаний, умений и навыков, подлежащих освоению по конкретной дисциплине (модулю) типового учебного плана;

15) цикл – совокупность учебных дисциплин (модулей) одной образовательной направленности;

16) кредитная технология обучения – обучение на основе выбора и самостоятельного планирования обучающимися последовательности изучения дисциплин (модулей) с использованием кредита как унифицированной единицы измерения объема учебной работы обучающегося и преподавателя;

17) дуальное обучение – форма подготовки кадров, сочетающая обучение в организации образования с обязательными периодами обучения и практики на предприятии с предоставлением рабочих мест и компенсационной выплатой обучающимся при равной ответственности предприятия, учебного заведения и обучающегося;

18) экспериментальные образовательные программы – программы, направленные на апробацию новых технологий обучения, внедрение нового содержания образования;

19) профессиональное образование – вид образования, направленный на приобретение обучающимися знаний, умений, навыков и компетенций, позволяющих вести профессиональную деятельность в определенной сфере и (или) выполнять работу по конкретной профессии или специальности;

20) профессиональная подготовка – часть системы технического и профессионального образования, предусматривающей реализацию образовательных программ с сокращенным сроком обучения по подготовке квалифицированных рабочих кадров и специалистов среднего звена;

21) лица (дети) с особыми образовательными потребностями – лица, которые испытывают постоянные или временные трудности в получении образования, обусловленные здоровьем, нуждающиеся в специальных, общеобразовательных учебных программах и образовательных программах дополнительного образования;

22) инклюзивное образование – процесс, обеспечивающий равный доступ к образованию для всех обучающихся с учетом особых образовательных потребностей и индивидуальных возможностей;

23) техническое и профессиональное образование – образование, направленное на подготовку квалифицированных рабочих кадров и специалистов среднего звена;

24) экспериментальная площадка – организация образования, реализующая образовательные программы в режиме эксперимента для апробации новых педагогических технологий и нового содержания образования;

25) войсковая стажировка – вид учебной деятельности в военных специальных учебных заведениях, направленный на закрепление теоретических знаний, умений, приобретение и развитие практических навыков и компетенций в процессе выполнения функциональных обязанностей, связанных с будущей профессиональной деятельностью;

26) квалификационная характеристика – документ, определяющий обобщенные требования к личности и профессиональной компетентности специалиста. Это модель личностного потенциала работника по выполнению определенного труда, требующего профессиональной подготовки.

3. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся" указаны требования к образовательным программам технического и профессионального образования, базовым, профессиональным компетенциям и уровню подготовки обучающихся в организациях образования.

4. В разделе "Требования к содержанию образования" определены цель, ценности, содержание, реализация, структура и нормативные сроки освоения образовательных программ технического и профессионального образования.

5. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки обучающихся" указаны недельная учебная нагрузка, продолжительность учебного года, формы контроля, обязательный объем учебного времени для вечерней и заочной форм обучения.

6. Подготовка кадров с техническим и профессиональным образованием осуществляется в соответствии с настоящим стандартом, а также с:

1) учебно–программной документацией – моделью учебного плана, типовыми и рабочими учебными планами и программами, индивидуальными планами обучения, а также комплексом учебно-методического сопровождения учебного процесса;

2) образовательными программами;

3) другими нормативными правовыми и правовыми актами, утверждаемыми уполномоченным органом в области образования Республики Казахстан;

4) другими нормативными правовыми и правовыми актами соответствующих уполномоченных государственных органов, которым подведомственны ВСУЗы.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

7. Образовательные программы технического и профессионального образования в зависимости от их содержания и уровня квалификации подготовки обучающихся в соответствии с Национальной рамкой квалификаций должны быть направлены на освоение:

1) компетенций по реализации исполнительской, управленческой деятельности под руководством, предусматривающие самостоятельное планирование, определение задач, организацию и контроль реализации нормы подчиненными работниками в рамках участка технологического процесса и стратегии деятельности предприятия, предполагающие ответственность за выполнение поставленных задач и достижение конечного результата;

2) умений самостоятельно определять способ выполнения установленной нормы, применять предметы и средства труда, принимать решения по выполнению простейших задач, создавать условия для их реализации, конкретизировать полученные задания;

3) знаний о технологиях преобразования предмета, планировании и организации труда, самостоятельном выполнении задач, ставить задачи подчиненным, оценивать и анализировать результаты их деятельности, мотивировать повышение профессионализма подчиненных работников в типовых ситуациях профессиональной деятельности, подходах, принципах и способах постановки и решения профессиональных задач, об этике и психологии отношений, рефлексии мышления и деятельности, способах мотивации и стимулирования труда, методологии системного анализа и проектирования профессиональных ситуаций, способах принятия управленческих решений.

В ВСУЗах образовательные программы технического и профессионального образования направлены на выполнение требований соответствующих уполномоченных государственных органов.

8. Требования, предъявляемые к уровню подготовленности обучающихся в организациях технического и профессионального образования, предусматривают возможность:

1) присвоения установленного и/или повышенного уровней (разряд, категория) квалификации по конкретной специальности – по завершению обучения и прохождения итоговой аттестации обучающихся;

2) присвоения квалификации специалиста среднего звена – по завершению соответствующего уровня подготовки обучения и прохождения итоговой аттестации обучающихся;

3) присвоения уровня квалификации прикладного бакалавра (младшего инженера) – по завершению обучения в высшем колледже и прохождения итоговой аттестации обучающимися.

9. Типовые учебные планы должны соответствовать модели учебного плана и могут отличаться в случаях:

1) подготовки специалистов из числа лиц с особыми образовательными потребностями;

2) подготовки специалистов по военным, медицинским специальностям и специальностям культуры и искусства.

10. Рабочие учебные планы и учебные программы организаций образования могут отличаться от типовых учебных планов и программ в случаях:

1) работы в экспериментальном режиме;

2) подготовки специалистов среднего звена, повышенного уровня квалификации на базе профессионального образования;

3) подготовки специалистов из числа лиц с особыми образовательными потребностями;

4) подготовки специалистов по военным специальностям.

При планировании учебного процесса разработчики типовых учебных планов по специальностям технического и профессионального образования руководствуются моделью учебного плана технического и профессионального образования согласно приложению 1 к настоящему стандарту.

3. Требования к содержанию образования

11. Содержание образовательных программ технического и профессионального образования предусматривает изучение:

1) интегрированных курсов по общеобразовательным предметам, являющимся профилирующими для освоения общепрофессиональных и специальных дисциплин, прохождение производственного обучения и профессиональной практики по приобретению профессиональных навыков;

2) общеобразовательных, общегуманитарных, экономических, общепрофессиональных, специальных дисциплин, прохождение производственного обучения и профессиональной практики по приобретению и закреплению профессиональных навыков;

3) интегрированных образовательных программ технического и профессионального образования с образовательными программами 1-2 курсов высших заведений;

4) в ВСУЗах содержание образовательных программ технического и профессионального образования предусматривает изучение общегуманитарных, социально-экономических, общепрофессиональных, специальных дисциплин и прохождения войсковой стажировки.

12. Цели технического и профессионального образования:

1) формирование компетенций, необходимых для получения конкретной квалификации и повышения квалификационного уровня;

2) непрерывность и преемственность развития квалификационных уровней от низшего к высшему;

3) овладение обучающимися базовыми компетенциями, соответствующими уровню квалификации специалиста, формируемыми в ходе целостного учебно-воспитательного процесса;

4) овладение обучающимися профессиональными компетенциями, соответствующими основным видам профессиональной деятельности.

13. Ценности технического и профессионального образования:

1) способность к творчеству в профессиональной деятельности, инициативе в управлении, принимать ответственность за развитие профессионального знания и результаты профессиональной деятельности;

2) знания, умения и навыки, свойства и способности, обеспечивающие профессиональную мобильность, конкурентоспособность и социальную защищенность в современном обществе;

3) подготовленность специалиста к самостоятельному выполнению профессиональной деятельности, оценке результатов своего труда, решению основных задач деятельности.

14. При разработке и реализации образовательной программы организации технического и профессионального образования могут:

1) изменять до 30 % объема учебного времени, отводимого на освоение учебного материала для циклов, и до 30 % по каждой дисциплине (модулю) и до 50 % производственного обучения и профессиональной практики с сохранением общего количества часов на обязательное обучение;

2) выбирать различные технологии обучения, формы, методы организации и контроля учебного процесса;

3) в соответствии с потребностями работодателей изменять содержание учебных программ до 30 % по общеобразовательным дисциплинам и до 50 % по специальным и общепрофессиональным дисциплинам (модулям), производственному обучению и профессиональной практике. Вводить дополнительные дисциплины (модули) в цикл общепрофессиональных и специальных дисциплин по требованию работодателей с сохранением общего количества часов на обязательное обучение;

4) выбирать формы, порядок и периодичность проведения текущего контроля успеваемости обучающихся и промежуточной аттестации обучающихся.

15. Образовательные программы технического и профессионального образования включают, наряду с обязательными дисциплинами, и дисциплины, определяемые организацией образования, факультативные занятия и консультации.

Консультации и факультативные занятия направлены на обеспечение индивидуальных способностей и запросов обучаемых.

16. Реализация образовательных программ технического и профессионального образования обеспечивается инженерно-педагогическими кадрами, имеющими базовое высшее, техническое и профессиональное образование, соответствующее профилю преподаваемой дисциплины, и систематически занимающимися педагогической и методической деятельностью, а также в случае необходимости квалифицированными специалистами с производства, имеющими базовое высшее или техническое и профессиональное образование, соответствующее профилю преподаваемой дисциплины.

17. Образовательные программы, направленные на профессиональную подготовку, включают:

1) изучение общепрофессиональных и специальных дисциплин;

2) выполнение лабораторно-практических занятий по общепрофессиональным и специальным дисциплинам;

3) прохождение производственного обучения и профессиональной практики;

4) выполнение курсового и дипломного проектирования (работы);

5) в ВСУЗах прохождение войсковой стажировки.

Учебный процесс в организациях образования, реализующих образовательные программы технического и профессионального образования, включает теоретические занятия и производственное обучение, выполняемое в учебно-производственных мастерских, учебных хозяйствах и учебных полигонах под руководством мастера производственного обучения, а также непосредственно на производстве и организациях соответствующего профиля.

Учебная практика осуществляется в учебно-производственных мастерских, лабораториях, учебных хозяйствах, учебных полигонах и на производстве под руководством мастера производственного обучения, преподавателя специальных дисциплин, квалифицированного специалиста с производства.

Профессиональная практика проводится в соответствующих организациях, на рабочих местах, предоставляемых работодателями на основе договора, и направлена на формирование профессиональных компетенций.

В ВСУЗах профессиональная практика включает в себя практические и методические занятия по дисциплинам, определяющим боевую подготовку. Занятия планируются в классах, лабораториях, на учениях, при проведении полевых выходов, направлены на закрепление знаний, полученных в процессе теоретического обучения. Данные занятия направлены на приобретение практических навыков и профессиональных компетенций в соответствии с присваиваемой квалификацией. Сроки и содержание практических занятий определяются рабочими учебными планами, графиком учебного процесса и рабочими учебными программами.

Сроки и содержание профессиональной практики определяются рабочими учебными планами и рабочими учебными программами.

Практическая подготовка (лабораторно-практические занятия по дисциплинам, определяемым организацией образования, общепрофессиональным и специальным дисциплинам, производственное обучение, профессиональная практика, курсовое и дипломное проектирование) должна составлять не менее 40 % от общего объема учебного времени обязательного обучения (без учета общеобразовательных и социально-экономических дисциплин).

В ВСУЗах профессиональная практика и войсковая стажировка должны содержать не менее 40 % от общего объема учебного времени обязательного обучения.

Образовательные программы технического и профессионального образования с использованием дуального обучения предусматривают теоретическое обучение в организациях образования и не менее шестидесяти процентов (60 %) производственного обучения, практики на базе предприятия.

18. Реализация образовательных программ технического и профессионального образования обеспечивается наличием библиотечного фонда учебной литературы и учебно-методических пособий, в том числе: электронных учебных пособий, аудио- и видеоматериалов, методических наглядных пособий и рекомендаций по дисциплинам, профессиональным практикам, письменно-квалификационным работам, дипломным проектам.

19. Материально-техническое, учебно-методическое обеспечение учебного процесса должно соответствовать нормативным требованиям, установленным уполномоченным органом в области образования.

20. Воспитательные компоненты образовательных программ направлены на привитие национальных ценностей, формирование патриотизма и гражданственности, развитие разносторонних интересов и способностей обучающихся.

21. Способ организации содержания обучения на уровне технического и профессионального образования определяется образовательными программами, которые разрабатываются на основе государственных общеобязательных стандартов образования.

22. Нормативный срок освоения образовательной программы технического и профессионального образования устанавливается в зависимости от сложности ожидаемого установленного уровня квалификации и базового уровня образования обучающихся и при очной форме обучения составляет:

1) на базе основного среднего образования без получения общего среднего образования со сроком обучения 1 год 10 месяцев;

2) на базе основного среднего образования с получением общего среднего образования со сроком обучения – 1 год 10 месяцев; 2 года 6 месяцев; 2 года 10 месяцев, 3 года 6 месяцев, 3 года 10 месяцев;

3) на базе общего среднего образования со сроком обучения – 10 месяцев, 1 год 6 месяцев, 1 год 10 месяцев, 2 года 6 месяцев, 2 года 10 месяцев;

4) на базе технического и профессионального образования – 10 месяцев, 1 год 6 месяцев, 1 год 10 месяцев;

5) на базе послесреднего, высшего образования – 10 месяцев, 1 год 6 месяцев;

6) для ВСУЗов на базе общего среднего, технического и профессионального, послесреднего и высшего образования в зависимости от сложности присваиваемой квалификации – 10 месяцев, 1 год 6 месяцев, 1 год 10 месяцев.

23. Для вечерней и заочной форм обучения объем учебного времени обязательных учебных занятий составляет соответственно 70 % и 30 % от соответствующего объема учебного времени, предусмотренного для очной формы обучения.

4. Требования к максимальному объему
учебной нагрузки обучающихся

24. Максимальный объем учебной нагрузки обучающихся составляет не более 54 часов в неделю, включая обязательную учебную нагрузку при очной форме обучения – не менее 36 часов в неделю.

25. Общий объем учебного времени при очной форме теоретического обучения определяется из расчета обязательной учебной нагрузки не менее 36 часов в неделю (при этом в указанный объем не входят занятия по факультативным дисциплинам и консультации).

Для ВСУЗов на учениях, в период проведения полевых выходов, на полигонах, всех видов практик учебная работа планируется из расчета до 48 часов учебных занятий в неделю, в период проведения войсковой стажировки – исходя из 40 часовой рабочей недели.

Учебный год начинается 1 сентября и оканчивается в зависимости от организации учебного процесса, связанной со спецификой специальности. Каникулярное время составляет 11 недель в год, в том числе в зимний период – не менее 2 недель, кроме военных специальностей. Студенты, заключившие договор по дуальному обучению с предприятием, могут в каникулярное время проходить практику на предприятиях.

Факультативные дисциплины предусматриваются в объеме не более 4 часов в неделю на 1 учебную группу.

Консультации для обучающихся очной формы обучения предусматриваются в объеме не более 100 часов на учебную группу на каждый учебный год и планируются по дисциплинам, по которым предусмотрены промежуточные и итоговые аттестации в виде экзаменов и выполнения курсовых и дипломных работ, а также на процедуры организаций и проведения оценки уровня профессиональной подготовленности и присвоения квалификации.

В плане учебного процесса отражаются следующие формы контроля качества освоения обучающимися образовательных программ:

промежуточная аттестация;

итоговая аттестация в организациях образования;

оценка уровня профессиональной подготовленности и присвоение квалификации, за исключением военных специальностей.

Количество экзаменов и контрольных работ по общегуманитарным, социально-экономическим, общепрофессиональным и специальным дисциплинам определяется исходя из требований к уровню знаний, умений и компетенций, которыми должен обладать обучающийся.

Контрольные работы проводятся за счет учебного времени, отведенного на изучение дисциплины.

Курсовые проекты (работы) рассматриваются как один из видов учебной работы по общепрофессиональным и специальным дисциплинам и выполняются в пределах учебного времени, отводимого на их изучение. Количество курсовых проектов (работ) в семестре составляет не более одного. Дополнительно допускается планировать одну курсовую работу (проект).

По всем дисциплинам предусматривается проведение промежуточной аттестации, основными формами которой являются: контрольная работа, зачет, тестирование, экзамен.

Контрольные работы и зачеты проводятся за счет учебного времени, отведенного на изучение данной дисциплины, экзамены – в сроки, отведенные на промежуточную аттестацию.

Для военных специальных учебных заведений по всем дисциплинам предусматривается проведение промежуточной аттестации, основной формой которой является экзамен.

Промежуточная аттестация по общеобразовательным дисциплинам предусматривает проведение экзаменов по: языку, литературе, истории Казахстана, математике и выбору организации технического и профессионального образования.

По итогам промежуточной аттестации (после каждого курса обучения) обучающимся присваивается достигнутый уровень профессиональной квалификации (разряд, класс, категория) по конкретной специальности.

Для оценки уровня подготовки обучающегося по завершению освоения профессиональной образовательной программы проводится итоговая аттестация.

Итоговая аттестация обучающихся организаций технического и профессионального образования включает:

аттестацию обучающихся в организациях образования;

оценку уровня профессиональной подготовленности и присвоение квалификации.

Для ВСУЗов итоговая аттестация включает сдачу комплексного экзамена по специальным дисциплинам.

Итоговая аттестация обучающихся в организациях образования проводится с целью определения уровня освоения образовательных программ обучающимися по итогам полного курса обучения.

Возможные формы аттестации в организациях образования по итогам завершения обучения образовательных программ: сдача экзаменов по общепрофессиональным и специальным дисциплинам, или выполнение и защита дипломного проекта, или выполнение и защита дипломной работы, или выполнение и защита дипломной работы со сдачей экзамена итоговой аттестации по одной из специальных дисциплин.

Форма итоговой аттестации обучающихся в организациях образования и объем учебного времени на ее проведение определяется не более 2-х недель.

Оценка уровня профессиональной подготовленности и присвоения квалификации (далее – ОУППК) по специальностям состоит из двух этапов:

1) теоретического тестирования по дисциплинам (модулям), определяющим профессиональную подготовку;

2) выполнения практических заданий по уровням квалификации.

В ВСУЗах ОУППК не проводится.

Время, отводимое на завершение обучения (дипломное проектирование и итоговая аттестация), не должно превышать 8 недель. Продолжительность преддипломной (квалификационной) практики планируется в зависимости от сложности специальности в соответствии с рабочим учебным планом.

26. Установление последовательности изучения учебных дисциплин, распределение учебного времени по каждому из них по курсам и семестрам производятся с учетом междисциплинарных связей.

При определении перечня специальных дисциплин и планировании их изучения необходимо руководствоваться тем, что изучение указанных дисциплин призвано обеспечить подготовку конкурентоспособных специалистов и возможности интеграции по основным видам будущей профессиональной деятельности или в соответствии со спецификой конкретной отрасли. Цикл социально-экономических дисциплин реализуется при подготовке специалистов среднего звена с объемом учебного времени не более 180 часов. Отдельные дисциплины данного цикла могут быть интегрированы с общепрофессиональными и специальными дисциплинами.

В ВСУЗах цикл социально-экономических дисциплин реализуется при подготовке специалистов среднего звена в соответствии с нормативными правовыми актами соответствующих уполномоченных государственных органов.

Занятия по "Физической культуре" являются обязательными и планируются не более 4 часов в неделю (в зависимости от специальности), 2 часа из которых со второго курса могут отводиться для занятий в спортивных секциях. По завершению курса "Физическая культура" сдается экзамен без выделения дополнительного бюджета времени.

Для ВСУЗов занятия по "Физической подготовке" являются обязательными и планируются не менее 4 часов в неделю (в зависимости от специальности). По окончанию каждого семестра обучения проводятся экзамены. Занятия в спортивных секциях предусматриваются в объеме не более 4 часов в неделю.

На начальную военную подготовку отводится не более 100 часов, из них 36 часов на проведение учебно-полевых (лагерных) сборов. Курс "Основы безопасности жизнедеятельности" реализуется в рамках учебного курса "Начальная военная подготовка".

Место проведения учебно-полевых (лагерных) сборов определяется городскими и областными органами образования по согласованию с органами здравоохранения и управлением по чрезвычайным ситуациям.

Приложение
к государственному общеобязательному
стандарту технического и
профессионального образования

Модель учебного плана технического и
профессионального образования

(для повышенного уровня квалификации)

(для уровня специалиста среднего звена)

В академических часах/кредитах

№ п/п

Наименование циклов, дисциплин (модулей) и учебной работы

Сроки обучения

на базе основного среднего образования без получения общего среднего образования

на базе основного среднего образования

на базе общего среднего образования

на базе послесреднего, высшего образования

на базе технического и профессионального образования*

1 г. 10 м.

1 г.10 м.

2 г. 6 м

2 г. 10 м.

3 г 6 м.

3 г. 10 м

10 м.

1 г. 6 м.

1 г. 10 м

2 г. 6 м

2 г. 10 м.

10 м.

1 г. 6 м.

10 м.

1 г. 6 м.

1 г. 10 м.

Общеобразовательные дисциплины (модули)

524

1448

Общегуманитарные дисциплины (модули)

Профессиональный казахский (русский) язык

Профессиональный иностранный язык

Социально-экономические дисциплины (модули) (основы философии, экономики, права и культурология)

Общепрофессиональные дисциплины (модули)

Специальные дисциплины (модули)

Дисциплины (модули), определяемые организацией образования

Производственное обучение и профессио-нальная практика

Не менее 40 % от общего объема учебного времени **

Промежуточная аттестация

Итоговая аттестация:

9.1

Аттестация в организациях образования по итогам полного курса обучения

Не более 2-х недель

9.2

Оценка уровня профессиональной подготовленности и присвоение квалификации

не менее 12 часов на одну группу

Консультации

Не более 100 часов на учебный год

Факультативные занятия

Не более 4-х часов в неделю в период теоретического обучения

Всего****

3312/66

4320/86

4960/100

5800/116

6588/132

1656/33

2680/54

3312/66

4320/86

4960/100

1656/33

2680/54

1656/33

2680/54

3312/66

Примечание:

* срок обучения устанавливается в зависимости от уровня образования и профиля обучения;

**в том числе лабораторно-практические занятия по общепрофессиональным и специальным дисциплинам, курсовое и дипломное проектирование;

***цикл социально-экономических дисциплин (модулей) реализуется при подготовке специалистов среднего звена с объемом учебного времени не более 180 часов. Отдельные дисциплины данного цикла могут быть интегрированы с общепрофессиональными и специальными дисциплинами (модулями);

****академический час для расчета кредита устанавливается продолжительностью 50 минут.

Содержание модульных образовательных программ направлено на освоение уровня квалификации на основе профессиональных стандартов и в соответствии с Национальной рамкой квалификаций.

Приложение 3
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт послесреднего образования
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт послесреднего образования (далее – стандарт) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и устанавливает общие требования к послесреднему образованию.

Настоящий стандарт применяется организациями образования, реализующими образовательные программы послесреднего образования, независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности, разработчиками образовательных программ.

2. В настоящем стандарте применяются следующие термины и определения:

2) квалификация – уровень подготовленности к компетентному выполнению определенного вида деятельности по полученной профессии и специальности;

3) модель учебного плана – форма представления учебного плана, отражающая основные инвариантные структурные компоненты содержания послесреднего образования;

4) модуль – независимый, самодостаточный и полный раздел образовательной программы или период обучения;

11) рабочий учебный план – документ, разрабатываемый организацией послесреднего образования на основе типового учебного плана, регламентирующий перечень и объем учебных дисциплин (модулей), последовательность, интенсивность и основные формы организации обучения, контроля знаний и умений обучающихся и оценки уровня профессиональной подготовленности, утверждаемый руководителем организации образования;

12) рабочая учебная программа – документ, разрабатываемый организацией послесреднего образования для конкретной дисциплины (модуля) рабочего учебного плана на основе типовой учебной программы, утверждаемый руководителем организации образования;

15) цикл – совокупность учебных дисциплин (модулей) одной образовательной направленности;

16) дуальное обучение – форма подготовки кадров, сочетающая обучение в организации образования с обязательными периодами обучения и практики на предприятии с предоставлением рабочих мест и компенсационной выплатой обучающимся при равной ответственности предприятия, учебного заведения и обучающегося;

17) кредитная технология обучения – обучение на основе выбора и самостоятельного планирования обучающимися последовательности изучения дисциплин с использованием кредита как унифицированной единицы измерения объема учебной работы обучающегося и преподавателя;

18) прикладной бакалавриат – послесреднее образование, образовательные программы которого направлены на подготовку кадров с присуждением квалификации "прикладной бакалавр";

19) прикладной бакалавр – квалификация, присуждаемая лицам, освоившим образовательные программы послесреднего образования;

20) экспериментальные образовательные программы – программы, направленные на апробацию новых технологий обучения, внедрение нового содержания образования.

3. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся" указаны требования к образовательным программам послесреднего образования, базовым, профессиональным компетенциям и уровню подготовки обучающихся в организациях образования.

4. В разделе "Требования к содержанию образования" определены цель, ценности, содержание, реализация и структура образовательных программ и нормативные сроки освоения образовательных программ послесреднего образования.

5. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки обучающихся" указаны недельная учебная нагрузка, продолжительность учебного года, формы контроля обязательный объем учебного времени для вечерней и заочной форм обучения.

6. Подготовка кадров с послесредним образованием осуществляется в соответствии с настоящим стандартом, а также с:

1) учебно-программной документацией – моделью учебного плана, типовыми и рабочим учебными планами и программами, индивидуальными планами обучения;

2) образовательными программами;

3) другими нормативными правовыми и правовыми актами, утверждаемыми уполномоченным органом в области образования Республики Казахстан.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

7. Образовательные программы послесреднего образования должны быть направлены на подготовку квалифицированных рабочих кадров, специалистов среднего звена и прикладного бакалавра из числа граждан, имеющих среднее образование (общее среднее или техническое и профессиональное образование).

8. Требования, предъявляемые к уровню подготовленности обучающихся в организациях послесреднего образования, предусматривают возможность присвоения квалификации прикладного бакалавра (младшего инженера) по завершении обучения.

9. Типовые учебные планы должны соответствовать модели учебного плана и могут отличаться в случае:

подготовки специалистов из числа лиц с особыми образовательными потребностями;

подготовки специалистов по военным, медицинским специальностям и специальностям культуры и искусства.

Рабочие учебные планы и учебные программы организаций послесреднего образования могут отличаться от типовых учебных планов и программ в случаях:

работы в экспериментальном режиме;

подготовки специалистов прикладного бакалавриата, среднего звена, повышенного уровня квалификации на базе профессионального образования;

подготовки специалистов из числа лиц с особыми образовательными потребностями.

При планировании учебного процесса разработчики послесреднего образования руководствуются моделью учебного плана послесреднего образования согласно приложению к настоящему стандарту.

3. Требования к содержанию образования

10. Содержание образовательных программ послесреднего образования предусматривает:

1) изучение интегрированных курсов по общеобразовательным предметам, являющимся профилирующими для освоения общепрофессиональных и специальных дисциплин, прохождение производственного обучения и профессиональной практики по приобретению профессиональных навыков;

2) изучение общеобразовательных, общегуманитарных, экономических, общепрофессиональных, специальных дисциплин, прохождение производственного обучения и профессиональной практики по приобретению и закреплению профессиональных навыков;

3) изучение интегрированных, модульных программ технического и профессионального, послесреднего образования и отдельных дисциплин бакалавриата;

4) по итогам промежуточной аттестации на основании оценки уровня профессиональной подготовленности присвоение:

квалификации (разряда, класса, категории);

повышенного уровня квалификации по сложным (смежным) профессиям;

квалификации специалиста среднего звена;

5) по завершении обучения присвоение квалификации прикладного бакалавра (младшего инженера).

При этом образовательные программы послесреднего образования структурируются по принципу модульного обучения.

11. Цели послесреднего образования:

2) непрерывность и преемственность развития квалификационных уровней от низшего к высшему;

12. Ценности послесреднего образования:

13. При разработке и реализации образовательной программы организации послесреднего образования могут:

2) выбирать различные технологии обучения, формы, методы организации и контроля учебного процесса;

14. Образовательные программы послесреднего образования включают, наряду с обязательными дисциплинами, и дисциплины, определяемые организацией образования, факультативные занятия и консультации.

15. Реализация образовательных программ послесреднего образования обеспечивается инженерно-педагогическими кадрами, имеющими базовое высшее, техническое и профессиональное образование, соответствующее профилю преподаваемой дисциплины, и систематически занимающимися педагогической и методической деятельностью, а также в случае необходимости квалифицированными специалистами с производства, имеющими базовое высшее или техническое и профессиональное образование, соответствующее профилю преподаваемой дисциплины.

16. Образовательные программы, направленные на профессиональную подготовку, включают:

1) изучение общепрофессиональных и специальных дисциплин;

2) выполнение лабораторно-практических занятий по общепрофессиональным и специальным дисциплинам;

3) прохождение производственного обучения и профессиональной практики;

4) выполнение курсового и дипломного проектирования (работы).

Производственное обучение осуществляется в учебно-производственных мастерских, лабораториях, учебных хозяйствах и учебных полигонах под руководством мастера производственного обучения.

В период прохождения профессиональной практики предусматривается овладение обучающимися одной или несколькими родственными квалификациями со сдачей квалификационного экзамена.

По завершении профессиональной практики обучающимся присваивается достигнутый уровень профессиональной квалификации (разряд, класс, категория).

Практическая подготовка (лабораторно-практические занятия по дисциплинам, определяемым организацией образования, общепрофессиональным и специальным дисциплинам, производственное обучение, профессиональная практика, курсовое и дипломное проектирование) должна составлять не менее 40 % от общего объема учебного времени обязательного обучения (без учета общеобразовательных, социально-экономических дисциплин).

Образовательные программы послесреднего образования с использованием дуального обучения предусматривают теоретическое обучение в организациях образования и не менее шестидесяти процентов (60 %) производственного обучения, практики на базе предприятия.

17. Реализация образовательных программ послесреднего образования обеспечивается наличием библиотечного фонда учебной литературы и учебно-методических пособий, в том числе: электронных учебных пособий, аудио- и видеоматериалов, методических наглядных пособий и рекомендаций по дисциплинам, профессиональным практикам, письменно-квалификационным работам, дипломным проектам.

18. Материально-техническое, учебно-методическое обеспечение учебного процесса должны соответствовать нормативным требованиям, установленным уполномоченным органом в области образования.

19. Воспитательные компоненты образовательных программ направлены на привитие национальных ценностей, формирование патриотизма и гражданственности, развитие разносторонних интересов и способностей обучающихся.

20. Способ организации содержания обучения на уровне послесреднего образования определяется образовательными программами, которые разрабатываются на основе государственных общеобязательных стандартов образования.

21. Нормативный срок освоения образовательной программы послесреднего образования, который указывается в типовых учебных планах по специальности, устанавливается в зависимости от сложности ожидаемого установленного уровня квалификации и базового уровня образования обучающихся, и при очной форме обучения составляет:

1) на базе общего среднего образования со сроком обучения – 1 год 6 месяцев, 1 год 10 месяцев, 2 года 6 месяцев, 2 года 10 месяцев;

2) на базе технического и профессионального образования – 10 месяцев, 1 год 6 месяцев, 1 год 10 месяцев.

22. Для вечерней и заочной форм обучения объем учебного времени обязательных учебных занятий составляет соответственно 70 % и 30 % от соответствующего объема учебного времени, предусмотренного для очной формы обучения.

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки обучающихся

23. Максимальный объем учебной нагрузки обучающихся, включая все виды аудиторной и внеаудиторной работы, не должен превышать 54 часов в неделю.

24. Объем аудиторных занятий обучающихся при дневной форме обучения не должен превышать 36 часов в неделю в период теоретического обучения, при этом в указанный объем не входят занятия по факультативным дисциплинам и консультации.

Факультативные дисциплины предусматриваются в объеме не более 4 часов в неделю на 1 учебную группу.

Консультации для обучающихся очной формы обучения предусматриваются в объеме не более 100 часов на учебную группу на каждый учебный год и планируются по дисциплинам, по которым предусмотрены промежуточные и итоговые аттестации в виде экзаменов и выполнения курсовых и дипломных работ, а также на процедуры организации и проведения оценки уровня профессиональной подготовленности и присвоения квалификации.

1) промежуточная аттестация;

2) итоговая аттестация в организациях образования;

3) оценка уровня профессиональной подготовленности и присвоение квалификации.

Количество экзаменов и контрольных работ по дисциплинам определяется исходя из требований к уровню знаний, умений и компетенций, которыми должен обладать обучающийся.

Контрольные работы проводятся за счет учебного времени, отведенного на изучение дисциплины.

Контрольные работы и зачеты проводятся за счет учебного времени, отведенного на изучение данной дисциплины; экзамены – в сроки, отведенные на промежуточную аттестацию.

Для оценки уровня подготовки обучающегося по завершению освоения образовательной программы проводится итоговая аттестация.

Итоговая аттестация обучающихся организаций послесреднего образования включает:

1) аттестацию обучающихся в организациях образования;

2) оценку уровня профессиональной подготовленности и присвоение квалификации.

Возможные формы аттестации в организациях образования по итогам завершения обучения образовательных программ: сдача экзаменов по общепрофессиональным и (или) специальным дисциплинам, или выполнение и защита дипломного проекта, или выполнение и защита дипломной работы, или выполнение и защита дипломной работы со сдачей экзамена итоговой аттестации по одной из специальных дисциплин.

теоретического тестирования по дисциплинам, определяющим профессиональную подготовку;

выполнения практических заданий по уровням квалификации.

Для специальностей сферы искусства и культуры предусмотрено выполнение творческих заданий.

По итогам промежуточной аттестации на основании оценки уровня профессиональной подготовленности присваиваются:

1) квалификация (разряд, класс, категория);

2) повышенный уровень квалификации по сложным (смежным) профессиям.

По результатам ОУППК на основании протокола решения квалификационной комиссии присваиваются соответствующие уровни квалификации и выдается сертификат установленной формы.

Практические экзамены проводятся на производственных площадках, лабораториях, мастерских или учебных центрах, оснащенных необходимым оборудованием по каждой специальности.

25. Установление последовательности изучения учебных дисциплин, распределение учебного времени по каждому из них по курсам и семестрам производится с учетом междисциплинарных связей.

Приложение
к государственному общеобязательному
стандарту послесреднего образования

Модель учебного плана послесреднего образования

В академических часах/кредитах

№ п/п	Наименование циклов, дисциплин, модулей и учебной работы	Сроки обучения
		на базе общего среднего образования				на базе технического и профессионального образования
		1 г. 6 м.	1 г. 10 м.	2 г. 6 м.	2 г. 10 м.	10 м.	1 г. 6 м	1 г. 10 м.
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	Общеобразовательные дисциплины, модули	-	-	-	-	-	-	-
2	Общегуманитарные дисциплины, модули	+	+	+	+	+	+	+
3	Социально-экономические дисциплины, модули	+	-	+	+	+	+	-
4	Общепрофессиональные дисциплины, модули	+	+	+	+	+	+	+
5	Специальные дисциплины, модули	+	+	+	+	+	+	+
6	Дисциплины и модули, определяемые организацией образования	+	+	+	+	+	+	+
7	Производственное обучение и профессиональная практика	Не менее 40 % от общего объема учебного времени **
8	Оценка уровня профессиональной подготовленности и присвоение квалификации	не менее 12 часов на группу
9	Итоговая аттестация:
9.1	Аттестация в организациях образования по итогам полного курса обучения
10	Консультации	не более 100 часов на учебный год
11	Факультативные занятия	не более 4-х часов в неделю
	ВСЕГО	2680/54	3312/66	4320/86	4960/99	1656/33	2680/54	3312/66

Примечание:

срок обучения устанавливается в зависимости от уровня образования и профиля обучения;

*** цикл социально-экономических дисциплин (модулей) реализуется при подготовке специалистов среднего звена с объемом учебного времени не более 180 часов. Отдельные дисциплины данного цикла могут быть интегрированы с общепрофессиональными и специальными дисциплинами (модулями);

**** академический час для расчета кредита устанавливается продолжительностью 50 минут.

Приложение 4
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт высшего образования
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт высшего образования (далее – стандарт) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и определяет требования к уровню подготовки обучающихся, содержанию образования, максимальному объему учебной нагрузки обучающихся в высших учебных заведениях, в том числе в военных, специальных учебных заведениях (далее – ВСУЗ), независимо от их типа, вида и форм собственности, а также языка обучения.

1) высшее специальное образование – образовательная программа высшего образования, направленная на подготовку специалистов с присвоением квалификации по соответствующей специальности с нормативным сроком обучения не менее 4 лет и обязательным освоением не менее 161 кредита теоретического обучения и не менее 6 кредитов профессиональных практик;

2) бакалавриат – высшее образование, образовательные программы которого направлены на подготовку кадров с присуждением степени "бакалавр" по соответствующей специальности;

3) дескрипторы (descriptors) – описание уровня и объема знаний, умений, навыков и компетенций, приобретенных студентами по завершении образовательной программы соответствующего уровня (ступени) высшего и послевузовского образования; дескрипторы базируются на результатах обучения, сформированных компетенциях, а также общем количестве кредитов (зачетных единиц);

4) дипломная работа (проект) – выпускная работа, представляющая собой обобщение результатов самостоятельного изучения студентом и курсантом (далее – студент) актуальной проблемы в области избранной специальности;

5) индивидуальный учебный план (далее – ИУП) – учебный план студента, самостоятельно формируемый им на каждый учебный год с помощью эдвайзера на основании типового учебного плана и каталога элективных дисциплин;

6) инклюзивное образование – процесс, обеспечивающий равный доступ к образованию для всех обучающихся с учетом особых образовательных потребностей и индивидуальных возможностей;

7) каталог элективных дисциплин (далее – КЭД) – систематизированный аннотированный перечень всех дисциплин компонента по выбору, содержащий их краткое описание с указанием цели изучения, краткого содержания (основных разделов) и ожидаемых результатов изучения (приобретаемые студентами знания, умения, навыки и компетенции);

8) компонент по выбору – перечень учебных дисциплин и соответствующих минимальных объемов кредитов (или академических часов), предлагаемых высшими учебными заведениями, самостоятельно выбираемых студентами в любом академическом периоде с учетом их пререквизитов и постреквизитов;

9) компетенции – способность студентов к практическому применению приобретенных в процессе обучения знаний, умений и навыков в профессиональной деятельности;

10) обязательный компонент – перечень учебных дисциплин и соответствующих минимальных объемов кредитов, установленных типовым учебным планом и изучаемых студентами в обязательном порядке по программе обучения;

11) рабочий учебный план (далее – РУП) – учебный документ, разрабатываемый организацией образования самостоятельно на основе типового учебного плана специальности и индивидуальных учебных планов студентов;

12) типовая учебная программа (далее – ТУПр) – учебный документ дисциплины обязательного компонента типового учебного плана специальности, который определяет содержание, объем, рекомендуемую литературу и утверждается уполномоченным органом в области образования;

13) типовой учебный план (далее – ТУПл) – учебный документ, разрабатываемый на основе классификатора специальностей высшего и послевузовского образования Республики Казахстан и настоящего стандарта, регламентирующий структуру и объем образовательной программы по циклам дисциплин, с указанием перечня и минимального объема кредитов дисциплин обязательного компонента и всех видов практик, итоговой аттестации, утверждаемый уполномоченным органом в области образования;

14) вузовский компонент (далее – ВК) - перечень учебных дисциплин и соответствующих объемов кредитов, определяемых ВСУЗ самостоятельно для освоения в рамках образовательной программы специальности;

15) профессиональные компетенции – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе правоохранительных органов и соответствующей должности;

16) квалификационные характеристики – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе Министерства обороны Республики Казахстан и соответствующей должности;

17) квалификационные требования – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе органов национальной безопасности и соответствующей должности.

2. Высшие учебные заведения (далее – ВУЗы) Республики Казахстан осуществляют подготовку специалистов с высшим образованием (бакалавров и дипломированных специалистов) в соответствии с:

1) настоящим стандартом и типовыми учебными планами специальностей высшего образования;

2) классификатором специальностей высшего и послевузовского образования Республики Казахстан;

3) академическим календарем;

4) индивидуальными учебными планами студентов;

5) рабочими учебными планами специальностей;

6) учебными программами по дисциплинам.

ВСУЗ осуществляют подготовку бакалавров в соответствии с:

1) перечнем специальностей и квалификаций по образовательным программам, реализуемым в ВСУЗ;

2) настоящим стандартом;

3) типовыми учебными планами специальностей;

4) типовыми и рабочими учебными программами по дисциплинам;

5) академическим календарем.

3. Государственный общеобязательный стандарт высшего образования:

1) определяет содержание высшего образования и обучения;

2) устанавливает требования к максимальному объему учебной нагрузки и уровню подготовки обучающихся.

4. Требования стандарта обязательны при разработке:

1) типовых учебных планов специальностей;

2) образовательных программ;

3) рабочих учебных планов специальностей;

4) индивидуальных учебных планов студентов;

5) учебных программ по дисциплинам.

5. В соответствии с классификатором специальностей высшего и послевузовского образования граждане получают высшее образование, профиль которого определяется группой специальностей следующим образом:

1) по группе специальностей "Образование" – высшее педагогическое образование;

2) по группе специальностей "Гуманитарные науки" – высшее гуманитарное образование;

3) по группе специальностей "Право" – высшее юридическое образование;

4) по группе специальностей "Искусство" – высшее искусствоведческое образование;

5) по группе специальностей "Социальные науки, экономика и бизнес" – высшее социально-гуманитарное, соответственно высшее экономическое образование;

6) по группе специальностей "Естественные науки" – высшее естественнонаучное образование;

7) по группе специальностей "Технические науки и технологии" – высшее техническое образование;

8) по группе специальностей "Сельскохозяйственные науки" – высшее сельскохозяйственное образование;

9) по группе специальностей "Услуги" – высшее образование в сфере услуг;

10) по группе специальностей "Военное дело и безопасность" – высшее образование в сфере военного дела и безопасности;

11) по группе специальностей "Здравоохранение и социальное обеспечение (медицина)" – высшее медицинское образование.

6. Образовательные программы высшего образования реализуются ВУЗами, имеющими лицензию на право ведения образовательной деятельности по соответствующим специальностям бакалавриата и высшего специального образования, независимо от ведомственной подчиненности и формы собственности.

7. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся" ожидаемые результаты обучения определяются на основе Дублинских дескрипторов первого уровня (бакалавриат) и выражаются через компетенции. Результаты обучения формулируются как на уровне всей программы, так и на уровне модуля отдельной дисциплины.

Дескрипторы первого уровня предполагают способности:

1) демонстрировать знания и понимание в изучаемой области, включая элементы наиболее передовых знаний в этой области;

2) применять эти знания и понимание на профессиональном уровне;

3) формулировать аргументы и решать проблемы в изучаемой области;

4) осуществлять сбор и интерпретацию информации для формирования суждений с учетом социальных, этических и научных соображений;

5) сообщать информацию, идеи, проблемы и решения, как специалистам, так и неспециалистам.

8. В разделе "Требования к содержанию образования" указаны цель и ценность высшего образования, нормативные сроки освоения образовательных учебных программ, объем содержания, подлежащий обязательному освоению обучающихся в высших учебных заведениях, независимо от их типа, вида и форм собственности, а также языка обучения.

9. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки" объем учебной нагрузки студента измеряется в кредитах, осваиваемых им в течение учебного года по каждой учебной дисциплине или виду учебной работы.

10. Настоящий стандарт предусматривает предоставление высшего образования на основе обязательных требований к уровню подготовки обучающихся и образовательной деятельности высших учебных заведений.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

11. Высшее образование направлено на подготовку кадров с присуждением степени "бакалавр" или присвоением квалификации по соответствующей специальности.

В ВСУЗах высшее образование направлено на подготовку кадров с присуждением степени "бакалавр" и/или присвоением квалификации по соответствующей специальности.

12. Ключевые компетенции выпускника ВУЗа формируются на основе требований к общей образованности, социально-этическим компетенциям, экономическим и организационно-управленческим компетенциям, профессиональным компетенциям.

В ВСУЗах результаты обучения должны соответствовать модели компетенции выпускника согласно профессиональным компетенциям (квалификационным характеристикам, квалификационным требованиям).

13. Цикл общеобразовательных дисциплин (далее – ООД) состоит из дисциплин обязательного компонента и может включать компоненты по выбору. Циклы базовых дисциплин (далее – БД) и профилирующих дисциплин (далее – ПД) включают дисциплины обязательного компонента и компонента по выбору.

В ВСУЗах циклы ООД, БД, ПД состоят из дисциплин обязательного и вузовского компонентов.

14. Перечень дисциплин обязательного компонента определяется типовым учебным планом. Не допускается сокращение объема дисциплин обязательного компонента. Исключение составляют сокращенные образовательные программы с ускоренным сроком обучения на базе технического и профессионального, послесреднего или высшего образования.

15. Компонент по выбору учитывает специфику социально-экономического развития конкретного региона и потребности рынка труда, сложившиеся научные школы в конкретном высшем учебном заведении, а также индивидуальные интересы самого обучающегося.

Перечень дисциплин компонента по выбору определяется ВУЗом самостоятельно.

В ВСУЗах вузовский компонент учитывает специфику требований ВСУЗ к профессиональным компетенциям (квалификационным характеристикам, квалификационным требованиям), сложившиеся научные школы в конкретном ВСУЗ.

16. Объем цикла ООД составляет не менее 20 % от общего объема дисциплин типового учебного плана или 28 кредитов. Из них 21 кредит отводится на дисциплины обязательного компонента: современная история Казахстана, философия, казахский (русский) язык, иностранный язык, информационно-коммуникационные технологии.

Компонент по выбору составляет не менее 9 кредитов от общего объема дисциплин цикла ООД. В зависимости от специальностей высшие учебные заведения самостоятельно включают следующие дисциплины: экология и устойчивое развитие, политология, социология, основы экономики, основы права, основы безопасности жизнедеятельности, культурология, самопознание, психология.

При этом высшие учебные заведения могут разрабатывать интегрированные программы по названным дисциплинам.

Дисциплины компонента по выбору должны быть направлены на формирование у обучающихся компетенций национальной идентичности и развитие общенациональной идеи "Мәңгілік ел", общекультурного мировоззрения, социализации в общественные отношения, а также информационно-коммуникативных, креативных и инновационных навыков.

В ВСУЗах объем цикла ООД составляет не более 20 % от общего объема дисциплин типового учебного плана и не менее 27 кредитов. Из них не менее 18 кредитов отводится на дисциплины обязательного компонента: современная история Казахстана, философия, казахский (русский) язык, иностранный язык, и не менее 9 кредитов на вузовский компонент.

17. Объем дисциплин цикла БД составляет 55 % от общего объема дисциплин типового учебного плана или 69 кредитов, из них 20 кредитов отводится на дисциплины обязательного компонента и 49 кредитов на дисциплины компонента по выбору.

При этом компонент по выбору формируется по предложениям кафедр, работодателей и обучающихся.

В ВСУЗах объем дисциплин цикла БД составляет не более 55 % от общего объема дисциплин типового учебного плана и не менее 70 кредитов, из них не менее 20 кредитов отводится на дисциплины обязательного компонента и не менее 50 кредитов на вузовский компонент.

18. В обязательный компонент цикла БД включаются дисциплины "Профессиональный казахский (русский) язык" и "Профессионально-ориентированный иностранный язык" в объеме не менее 2 кредитов каждая, за исключением ВСУЗов.

Указанные дисциплины закрепляются совместно за языковыми и профилирующей кафедрами по соответствующей специальности.

19. Объем дисциплин цикла ПД составляет 25 % от общего объема дисциплин типового учебного плана или 32 кредита, из них 5 кредитов отводится на дисциплины обязательного компонента и 27 кредитов на дисциплины компонента по выбору.

В ВСУЗах объем дисциплин цикла ПД составляет не менее 25 % от общего объема дисциплин типового учебного плана или не менее 32 кредитов, из них не менее 5 кредитов отводится на дисциплины обязательного компонента и не менее 27 кредитов на вузовский компонент.

20. Дополнительные виды обучения состоят из обязательного компонента и компонента по выбору.

Общий объем обязательного компонента составляет не менее 14 кредитов и включает дисциплину "Физическое воспитание" объемом 8 кредитов и профессиональную практику – не менее 6 кредитов.

Объем компонента по выбору определяется ВУЗом самостоятельно по предложениям обучающихся и работодателей.

В ВСУЗах дополнительные виды обучения состоят из обязательного компонента и вузовского компонента. Объем обязательного компонента составляет не менее 14 кредитов и включает дисциплину "Физическая культура" объемом не менее 8 кредитов и профессиональную практику – не менее 6 кредитов. В вузовском компоненте включаются войсковая стажировка и/или другие дополнительные виды обучения. Допускается включать дисциплину "Физическая культура" в цикл базовых дисциплин в РУП.

21. Освоение обязательного компонента дополнительных видов обучения обеспечивается в пределах государственного образовательного заказа.

22. С учетом специфики отдельных специальностей по группам "Искусство", "Военное дело и безопасность", "Ветеринария", "Здравоохранение и социальное обеспечение (медицина)" основным критерием завершенности образовательного процесса в соответствии с пунктом 79 настоящего стандарта может являться освоение обучающимися более 129 кредитов теоретического обучения.

23. Структура образовательной программы высшего образования приведена согласно приложению 1 к настоящему стандарту.

Структура образовательной программы высшего образования в ВСУЗах приведена согласно приложению 2 к настоящему стандарту.

24. Организация образовательной деятельности осуществляется посредством планирования учебного процесса, содержания образования, выбора способов проведения учебных занятий, самостоятельной работы студентов, форм итогового контроля их учебных достижений.

25. ВУЗы, внедряющие программы трехъязычного образования, осуществляют планирование и организацию образовательной деятельности на трех языках: языке обучения, втором и английском языках.

При этом предусматривается 50 % учебных дисциплин преподавать на языке обучения (казахский или русский), 20 % учебных дисциплин – на втором языке (русский или казахский соответственно) и 30 % учебных дисциплин на английском языке.

ВСУЗы, внедряющие программы трехъязычного образования, осуществляют обучение на трех языках: казахском, русском и английском языках. ВСУЗы, внедряющие программы двуязычного образования, осуществляют обучение на двух языках: казахском и русском. При этом процентное соотношение дисциплин, преподаваемых на разных языках, определяется ВСУЗом.

26. ВУЗы, внедряющие элементы дуальной системы обучения, осуществляют планирование и организацию образовательной деятельности на основе сочетания теоретического обучения с практической подготовкой на производстве.

При этом предусматривается, что до 40 % учебного материала дисциплины должно осваиваться непосредственно на производстве (технологический процесс, процесс творческой деятельности, финансово-экономические процессы, психолого-педагогический процесс и др.).

3. Требования к содержанию образования обучающихся

27. Целью высшего образования является обеспечение подготовки квалифицированных, конкурентоспособных кадров, отвечающих современным требованиям к качеству специалистов с высшим образованием для самостоятельной работы по той или иной специальности.

28. Профессиональные компетенции разрабатываются по каждой специальности высшего образования на основе профессиональных стандартов с учетом требований работодателей и социального запроса общества, за исключением ВСУЗов.

29. В качестве базовых ценностей в содержании высшего образования определены:

1) казахстанский патриотизм и гражданская ответственность;

2) уважение;

3) сотрудничество;

4) открытость.

30. Требования к общей образованности:

1) обладать базовыми знаниями в области естественнонаучных (социальных, гуманитарных, экономических) дисциплин, способствующих формированию высокообразованной личности с широким кругозором и культурой мышления;

2) обладать навыками обращения с современной техникой, уметь использовать информационные технологии в сфере профессиональной деятельности;

3) владеть навыками приобретения новых знаний, необходимых для повседневной профессиональной деятельности и продолжения образования в магистратуре.

31. Требования к социально-этическим компетенциям:

1) знать социально-этические ценности, основанные на общественном мнении, традициях, обычаях, общественных нормах и ориентироваться на них в своей профессиональной деятельности;

2) соблюдать нормы деловой этики, владеть этическими и правовыми нормами поведения;

3) знать традиции и культуру народов Казахстана;

4) быть толерантным к традициям, культуре других народов мира;

5) знать основы правовой системы и законодательства Казахстана;

6) знать общее представление о науке и научном мышлении;

7) знать тенденции социального развития общества;

8) уметь адекватно ориентироваться в различных социальных ситуациях;

9) быть способным работать в команде, корректно отстаивать свою точку зрения, предлагать новые решения;

10) уметь находить компромиссы, соотносить свое мнение с мнением коллектива;

11) стремиться к профессиональному и личностному росту.

32. Требования к экономическим и организационно-управленческим компетенциям:

1) обладать основами экономических знаний, иметь научные представления о менеджменте, маркетинге, финансах и т.п.;

2) знать и понимать цели и методы государственного регулирования экономики, роль государственного сектора в экономике.

33. Требования к готовности смены социальных, экономических, профессиональных ролей, географической и социальной мобильности в условиях нарастающего динамизма перемен и неопределенностей:

1) уметь ориентироваться в современных информационных потоках и адаптироваться к динамично меняющимся явлениям и процессам в мировой экономике;

2) быть гибким и мобильным в различных условиях и ситуациях, связанных с профессиональной деятельностью;

3) владеть навыками принятия решений экономического и организационного характера в условиях неопределенности и риска.

34. В рамках специальности высшего образования ВУЗом самостоятельно разрабатываются различные образовательные программы в соответствии с Национальной рамкой квалификаций, профессиональными стандартами и согласованные с Дублинскими дескрипторами и Европейской рамкой квалификаций.

Образовательные программы должны быть ориентированы на результат обучения.

35. Структура содержания образования определяется в соответствии с установленными требованиями к учетно-измерительным инструментам образования: учебным планам и программам, объему учебной нагрузки, продолжительности академических периодов, видам академических занятий, объему учебного материала.

36. Планирование и организация образовательной деятельности осуществляются на основе учебных планов.

Учебные планы подразделяются на типовые (ТУПл), индивидуальные (ИУП) и рабочие (РУП).

В ВСУЗах учебные планы подразделяются на типовые (ТУПл) и рабочие (РУП).

37. ТУПл разрабатываются по конкретным специальностям высшего образования на основе настоящего стандарта и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

В ТУПл определяется трудоемкость каждой учебной дисциплины обязательного компонента и каждого вида учебной деятельности (практики, государственных экзаменов, написания и защиты дипломной работы) в кредитах, а компонент по выбору по каждому циклу учебных дисциплин указывается общим количеством кредитов.

В ВСУЗах ТУПл утверждаются руководителем соответствующего государственного органа по согласованию с уполномоченным органом в области образования. В ТУПл определяется трудоемкость каждой учебной дисциплины обязательного компонента и каждого вида учебной деятельности (практики, государственных экзаменов, написания и защиты дипломной работы) в кредитах, а вузовский компонент по каждому циклу учебных дисциплин указывается общим количеством кредитов.

38. В дополнение к ТУПл ежегодно ВУЗом разрабатывается каталог элективных дисциплин (КЭД), который представляет собой систематизированный аннотированный перечень всех дисциплин компонента по выбору, за исключением ВСУЗов.

В КЭД отражают пререквизиты и постреквизиты каждой учебной дисциплины. КЭД должен обеспечивать студентам возможность альтернативного выбора элективных учебных дисциплин.

39. На основе ТУПл и КЭД по специальности студентом с помощью эдвайзера составляется ИУП. ИУП определяет индивидуальную образовательную траекторию каждого студента, за исключением ВСУЗов.

В ИУП включаются дисциплины обязательного компонента и виды учебной деятельности (практики, государственный экзамен, написание и защита дипломной работы (проекта) из ТУПл и дисциплины компонента по выбору из КЭД.

40. РУП разрабатывается на учебный год на основе ТУПл специальности и ИУПов студентов и утверждается руководителем организации образования на основании решения ученого совета, за исключением ВСУЗов.

В ВСУЗах РУП разрабатывается на учебный год на основе ТУПл специальности.

В РУПе определяются перечень дисциплин на учебный год и их трудоемкость в кредитах, порядок изучения, виды учебных занятий и формы контроля, а также другие виды учебной деятельности (практики, государственный экзамен, написание и защита дипломной работы (проекта).

41. Форма, структура, порядок разработки и утверждения КЭД, ИУП и РУП определяются высшим учебным заведением самостоятельно.

В ВСУЗах форма, структура, порядок разработки и утверждения РУП определяются ВСУЗом.

42. Содержание всех учебных дисциплин определяется типовыми и рабочими учебными программами (силлабусами).

43. Типовые учебные программы (ТУПр) разрабатываются по дисциплинам обязательного компонента и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

В ВСУЗах ТУПр утверждаются руководителями соответствующих государственных органов.

44. Рабочие учебные программы (силлабусы) разрабатываются по всем дисциплинам учебного плана и утверждаются высшим учебным заведением самостоятельно. При этом по дисциплинам обязательного компонента их разработка осуществляется на основе ТУПр. Форма, структура, порядок разработки и утверждения рабочих учебных программ (силлабусов) определяются высшим учебным заведением самостоятельно.

45. Уровень полученных знаний в рамках обязательного минимума и предлагаемого ВУЗом объема учебной нагрузки обеспечивается различными видами контроля.

46. Контроль учебных достижений студентов и оценка их знаний по учебным дисциплинам или модулям организуются офисом (отделом, сектором) регистратора на рубежных этапах учебного процесса (по завершении каждого академического периода и учебного года) и должны быть ориентированы на итоговые результаты обучения.

47. Офисом регистратора ведется учет истории учебных достижений обучающихся, который отражается в их транскрипте установленной формы.

Транскрипт выдается обучающимся на основе его письменного заявления на любом этапе его обучения.

48. Контроль знаний, умений, навыков и компетенций выпускников осуществляется при проведении их итоговой аттестации.

49. Итоговая аттестация выпускников ВУЗа проводится в сроки, предусмотренные академическим календарем и учебными планами специальностей.

50. Целью итоговой аттестации является оценка теоретического уровня выпускника, сформированных профессиональных компетенций, готовности к выполнению профессиональных задач и соответствия его подготовки требованиям образовательной программы и профессионального стандарта.

51. Итоговая аттестация проводится в форме сдачи государственного экзамена по специальности и защиты дипломной работы (проекта), или форме сдачи государственных экзаменов по специальности и дополнительно по двум профилирующим дисциплинам.

Защита дипломной работы (проекта) включает написание дипломной работы (проекта) и процедуру защиты. При этом дипломная работа (проект) имеет целью выявление и оценку аналитических и исследовательских способностей выпускника.

В ВСУЗах итоговая аттестация проводится в форме сдачи комплексного государственного экзамена по специальности и защиты дипломной работы (проекта), или форме сдачи государственных экзаменов по специальности и дополнительно по двум базовым и/или профилирующим дисциплинам.

52. ВУЗ, с учетом уровня теоретической подготовки, учебных достижений, результатов обучения и исследовательско-аналитических способностей обучающихся, самостоятельно определяет им формы итоговой аттестации: сдача государственного экзамена по специальности и защита дипломной работы (проекта), или сдача государственных экзаменов по специальности и дополнительно по двум профилирующим дисциплинам.

ВСУЗ, с учетом специальности, уровня теоретической подготовки, учебных достижений, результатов обучения и исследовательско-аналитических способностей обучающихся, самостоятельно определяет им формы итоговой аттестации: сдача государственного экзамена по специальности и защита дипломной работы (проекта), или сдача государственных экзаменов по специальности и дополнительно по двум базовым и/или профилирующим дисциплинам.

53. Планирование содержания образования, способа организации и проведения учебного процесса осуществляется высшим учебным заведением самостоятельно на основе кредитной технологии обучения.

В ВСУЗ технологии обучения определяются Правилами организации и осуществления учебного процесса, учебно-методической и научно-методической деятельности в военных, специальных учебных заведениях и Правилами организации учебного процесса с применением образовательных технологий в военных, специальных учебных заведениях, утверждаемыми соответствующими уполномоченными государственными органами.

54. При планировании учебного процесса ВУЗ руководствуется нормами распределения компонентов образовательной программы бакалавриата согласно приложениям 3 (для бакалавриата) и 4 (для высшего специального образования), для ВСУЗов – приложением 5 к настоящему стандарту.

55. Структура образовательных программ формируется из различных видов учебной работы, определяющих содержание образования.

56. Образовательная программа бакалавриата содержит:

1) теоретическое обучение, включающее изучение циклов общеобразовательных, базовых и профилирующих дисциплин;

2) дополнительные виды обучения – различные виды профессиональных практик, физическую культуру, военную подготовку и др.;

3) промежуточные и итоговую аттестации.

При этом образовательные программы бакалавриата структурируются по принципу модульного обучения.

57. Учет трудоемкости учебной работы осуществляется по объему преподаваемого материала и измеряется в кредитах, являющихся единицами измерения трудозатрат студентов и преподавателей, необходимых для достижения конкретных результатов обучения.

Кредиты отражают условную "стоимость" отдельных дисциплин и/или модулей (элементов) образовательной программы. В понятие общей трудоемкости входят: лекционные, практические (семинарские), лабораторные, студийные занятия, самостоятельная работа студентов, курсовые, расчетно-графические работы (проекты), все виды профессиональной практики, стажировок, подготовка и прохождение итоговой аттестации.

58. Общая трудоемкость теоретического обучения определяется перечнем изучаемых учебных дисциплин.

59. При организации учебного процесса по кредитной технологии обучения объем каждой учебной дисциплины должен составлять целое число кредитов. При этом дисциплина, как правило, оценивается объемом не менее 3 кредитов.

Допускается, как исключение, оценивание дисциплины в 2 кредита.

В ВСУЗах объем каждой дисциплины составляет целое число кредитов и допускается оценивание дисциплины в 1 кредит.

60. Каждая учебная дисциплина должна носить одно неповторяющееся название, за исключением физической культуры, языков.

В ВСУЗах допускается освоение дисциплины в течение нескольких академических периодов.

61. Обучающиеся осваивают каждую учебную дисциплину в одном академическом периоде, по завершении которого сдают итоговый контроль в форме экзамена. Итоговый контроль по всем видам профессиональных практик, курсовым работам (проектам) проводится в форме защиты указанных видов учебной работы обучающегося, которая оценивается в соответствии с установленной шкалой оценок.

В ВСУЗах по завершению изучения каждой дисциплины курсанты сдают итоговый контроль в форме экзамена. Если дисциплина имеет продолжительность два и более академических периодов, по завершению каждого академического периода проводится промежуточный контроль в форме экзамена. Все виды профессиональных практик, курсовых работ (проектов), войсковых стажировок оцениваются посредством защиты.

62. Во всех формах учебных планов используется единая система кодировки дисциплин, предусматривающая присвоение каждой дисциплине учебного плана соответствующего кода в символах буквенного и цифрового выражения.

63. В образовательные программы и учебные планы ВУЗов обязательно включаются дисциплины, реализующие нормы действующих законодательств.

64. Нормативный срок освоения в бакалавриате составляет 4 года, высшего специального образования (специалист) – 5 лет.

В ВСУЗах нормативный срок освоения высшего образования составляет не менее 4 лет.

65. Лицам, завершившим обучение по образовательной программе высшего образования и успешно прошедшим итоговую аттестацию, присуждается степень "бакалавр" или присваивается квалификация по соответствующей специальности согласно приложению 6 к настоящему стандарту и выдается диплом государственного образца с приложением (транскрипт).

ВУЗ дополнительно может выдать выпускнику общеевропейское приложение к диплому (Diploma Supplement).

В ВСУЗах лицам, завершившим обучение по образовательной программе высшего образования, присуждается степень "бакалавр" и/или присваивается квалификация и выдается диплом государственного образца с приложением (транскрипт).

ВСУЗ дополнительно может выдать выпускнику общеевропейское приложение к диплому (Diploma Supplement).

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

66. Объем учебной нагрузки студента измеряется в кредитах, осваиваемых им в течение учебного года по каждой учебной дисциплине или виду учебной работы.

В ВСУЗах самостоятельная работа курсанта под руководством преподавателя проводится, в том числе и в виде аудиторных занятий.

67. Планирование учебной нагрузки ППС осуществляется в кредитах или академических часах, представляющих собой время контактной работы преподавателя со студентом по расписанию на аудиторных учебных занятиях или по отдельно утвержденному графику для других видов учебной работы.

68. Один академический час аудиторной работы равен 50 минутам. Исключение составляют студийные и лабораторные занятия, а также занятия физического воспитания, где академический час равен соответственно 75 минутам – для студийных занятий или 100 минутам – для лабораторных занятий и занятий физического воспитания.

Один академический час всех видов практики, итоговой аттестации студентов равен 50 минутам.

В ВСУЗах один академический час применительно ко всем видам учебных занятий, всех видов практик и итоговой аттестации составляет не менее 40 минут.

69. При планировании объема учебной работы исходят из того, что один кредит равен 15 академическим часам:

1) аудиторной работы студента на протяжении академического периода в виде семестра;

2) работы студента с преподавателем в период профессиональных практик;

3) работы студента по написанию и защите дипломной работы (проекта);

4) работы студента по подготовке и сдаче государственного экзамена по специальности.

70. Учебная нагрузка студента определяется продолжительностью академического часа и объемом учебных часов (контактных часов по 50 минут), сопровождающих академические часы для разных видов учебной работы.

Один академический час аудиторной работы может быть равен 40, 50, 75 или 100 минутам. Академические часы аудиторной работы студента дополняются соответствующим числом часов СРС таким образом, что на один кредит суммарная учебная нагрузка студента в неделю на протяжении академического периода в виде семестра равна 3 часам.

В совокупности контактные часы работы студента с преподавателем в период лекций и практических (семинарских) занятий сопровождаются 2 часами СРС на каждый контактный час.

Занятия по физической культуре не сопровождаются дополнительными часами СРС.

Каждый академический час практики (кроме учебной) сопровождается соответствующим числом учебных часов дополнительной работы студента: 1 часом – для педагогической практики, 4 часами – для производственной практики.

Каждый академический час итоговой аттестации представляет собой один час (50 минут) контактной работы студента с преподавателем по написанию и защите дипломной работы (проекта) или работы студента с преподавателем по подготовке и сдаче государственного экзамена. Каждый академический час итоговой аттестации студентов сопровождается 6 часами СРС.

71. Учебный год состоит из академических периодов, периода промежуточной аттестации, практик, стажировок и каникул. На выпускном курсе в учебный год включается период итоговой аттестации.

72. Общая продолжительность учебного года должна составлять не менее 36 недель.

73. Академический период представляет собой семестр продолжительностью 15 недель, или триместр продолжительностью 10 недель, или квартал продолжительностью 7-8 недель, за исключением ВСУЗов.

ВУЗ самостоятельно определяет форму академического периода, включая и комбинированную форму его организации.

74. Каждый академический период завершается периодом промежуточной аттестации студентов, продолжительность которого должна составлять не менее 1 недели.

75. В период промежуточной аттестации проводится итоговый контроль по всем изученным дисциплинам и с учетом оценок текущей успеваемости (среднее арифметическое оценок по результатам текущего и рубежных контролей) выводятся итоговые оценки по дисциплинам.

В итоговой оценке по дисциплине доля оценки текущей успеваемости должна составлять не менее 60 %, а доля оценки итогового контроля – не менее 30 %.

В ВСУЗах в итоговой оценке по дисциплине доля оценки текущей успеваемости должна составлять не менее 60 %, а доля оценки итогового контроля – не более 40 %.

76. Каникулы предоставляются студентам не менее 2-х раз в течение учебного года, общая продолжительность которых должная составлять не менее 7 недель, за исключением выпускного курса.

В ВСУЗах каникулы предоставляются курсантам не менее 2-х раз в течение учебного года, общая продолжительность которых должна составлять не менее 6 недель, за исключением выпускного курса.

77. Профессиональная практика является обязательной компонентой профессиональной учебной программы высшего образования. Она подразделяется на учебную, педагогическую, производственную, преддипломную и другие.

Продолжительность практик определяется в неделях исходя из нормативного времени работы студента на практике в течение недели, равного 30 часам (6 часов в день при 5-дневной рабочей неделе). Для вычисления количества недель объем практики в кредитах умножается на трудоемкость соответствующего вида практики в учебных часах и делится на продолжительность работы студента на практике в течение недели, то есть на 30 часов.

Трудоемкость 1 кредита практики составляет 15 часов (по 50 минут) для учебной практики, 30 часов (по 50 минут) для педагогической практики, 75 часов (по 50 минут) для производственной практики. Продолжительность практики на 1 кредит в неделях составляет: 0,5 недели – для учебной практики, 1 неделя – для педагогической практики, 2,5 недели – для производственной практики, стажировки.

78. Планирование итоговой аттестации студентов в неделях определяется исходя из нормативного времени работы студентов в течение недели, равного 54 часам (9 часов в день, включая СРС, при 6-дневной рабочей неделе).

Одному кредиту итоговой аттестации соответствует 105 (15х7) часов, т.е. 2 недели. Из них 15 контактных часов работы студента с преподавателем и 90 часов СРС.

На подготовку и сдачу государственного экзамена по специальности отводится 1 кредит, т.е. 2 недели.

На написание и защиту дипломной работы (проекта) отводится 2 кредита, т.е. соответственно 4 недели. При этом в 2 кредита входит оформление и защита дипломной работы (проекта). Сам процесс выполнения дипломной работы (проекта) осуществляется заблаговременно в ходе профессиональной практики и на завершающем этапе теоретического обучения.

79. Допускается введение летнего семестра (за исключением выпускного курса) продолжительностью не менее 6 недель для удовлетворения потребностей в дополнительном обучении, ликвидации академической задолженности или разницы в учебных планах, изучения учебных дисциплин и освоения кредитов обучающимся в других ВУЗах с обязательным их перезачетом в своем ВУЗе, повышения среднего балла успеваемости (GPA), освоения смежной специальности в рамках двудипломного образования.

При этом ликвидация академических задолженностей или разницы в учебных планах и дополнительное обучение осуществляются на платной основе.

В ВСУЗах допускается введение летнего семестра (за исключением выпускного курса) продолжительностью не менее 4 недель для удовлетворения потребностей курсантов в дополнительном обучении, ликвидации академической задолженности или разницы в учебных планах, изучении учебных дисциплин в других ВУЗах, повышении среднего балла успеваемости.

80. Основным критерием завершенности обучения по программам бакалавриата является освоение обучающимся не менее 129 кредитов теоретического обучения за весь период обучения, а также не менее 6 кредитов практики.

С учетом специфики отдельных специальностей (включая программы высшего специального образования) основным критерием завершенности образовательного процесса может являться освоение студентом:

1) по группе "Искусство" – до 160-180 кредитов теоретического обучения;

2) по группе "Военное дело и безопасность" – до 170-190 кредитов теоретического обучения;

3) по группе "Ветеринария" – до 160 кредитов теоретического обучения;

4) по группе "Здравоохранение и социальное обеспечение (медицина) – до 190-224 кредитов теоретического обучения.

При этом ВУЗ может увеличить объем кредитов, необходимых для освоения, по реализуемым образовательным программам в зависимости от их особенностей.

В случае досрочного освоения образовательной программы бакалавриата и выполнения предусмотренных к ней требований, студенту присуждается степень "бакалавр" независимо от срока обучения.

81. Количество кредитов и необходимый объем образовательной программы обучающимся, поступившим на базе технического и профессионального или послесреднего, или высшего образования, для обучения по сокращенным образовательным программам с ускоренным сроком обучения определяется ВУЗом самостоятельно с учетом соответствия профиля предыдущего уровня образования, ключевых и профессиональных компетенций, которыми овладел обладатель документа об образовании.

82. Обучающийся по сокращенным образовательным программам с ускоренным сроком обучения на базе технического и профессионального, или послесреднего, или высшего образования:

1) формирует свой индивидуальный учебный план в зависимости от освоенных пререквизитов предыдущим образованием, которые обязательно засчитываются ВУЗом и включаются в его транскрипт;

2) имеет индивидуальные сроки обучения и объем образовательной программы, которые определяются ВУЗом самостоятельно на основе действующей образовательной программы по соответствующей специальности, но с учетом предыдущего уровня образования.

83. В течение одного академического периода при семестровой его организации обучающийся очной формы обучения осваивает 18-21 кредитов. Обучающемуся вечерней или заочной формы обучения ВУЗом устанавливается меньшее количество кредитов, при этом срок его обучения соответственно увеличивается. Заочная форма обучения осуществляется только на базе технического, профессионального, послесреднего и высшего образования.

В ВСУЗах в течение одного академического периода при семестровой его организации курсант очной формы обучения осваивает не менее 18 кредитов, за исключением выпускного курса. Обучающемуся вечерней или заочной формы обучения ВСУЗом устанавливается меньшее количество кредитов, при этом срок его обучения соответственно увеличивается.

84. ВУЗ обеспечивает образовательную деятельность соответствующей материально-технической базой, квалифицированным профессорско-преподавательским составом, библиотечным фондом, доступом к интернет и другим информационным ресурсам, общежитием для иногородних студентов и другими службами поддержки студентов.

85. Материально-техническая оснащенность ВУЗа должна соответствовать действующим санитарным правилам.

86. ВУЗ обеспечивает каждого студента базой профессиональных практик, в соответствии с профилем специальности.

87. Требования к кадровому обеспечению ВУЗа определены квалификационными требованиями, предъявляемыми при лицензировании образовательной деятельности.

Преподаватель ВУЗа имеет свободу выбора способов и форм организации и проведения учебных занятий, методов обучения при условии соблюдения требований учебных планов и учебных программ.

88. Требования к информационному и учебно-методическому обеспечению.

Реализация образовательных программ высшего образования обеспечивается свободным доступом каждого студента к информационным ресурсам и библиотечным фондам, наличием методических пособий и рекомендаций по всем модулям, дисциплинам и всем видам учебной работы - практикумам, курсовому и дипломному проектированию, профессиональным практикам, самостоятельной работы студента, а также наглядными пособиями, аудио- и видеоматериалами.

ВУЗ обеспечивает доступ студентов к учебной, научной, информационной базам, включая международные источники данных, размещаемым в электронных библиотеках.

89. Требования к исследовательской деятельности обучающихся.

Исследовательская работа студентов является продолжением и углублением учебного процесса и организуется непосредственно на кафедрах, в лабораториях, научных, конструкторских и проектных подразделениях высших учебных заведений, студенческих научно-технических объединениях (конструкторские и иные бюро, центры, научно-исследовательские институты и т.п.).

Приложение 1
к государственному общеобязательному
стандарту высшего образования

Структура образовательной программы высшего образования

№ п/п	Наименование циклов и дисциплин	Общая трудоемкость
№ п/п	Наименование циклов и дисциплин	в академических часах	в кредитах
1	2	3	4
1	Цикл общеобразовательных дисциплин (ООД)	1215	28
1)	Обязательный компонент	810	21
	Современная история Казахстана	135	3
	Философия	135	3
	Иностранный язык	270	6
	Казахский (русский) язык	270	6
	Информационно-коммуникационные технологии	135	3
2)	Компонент по выбору	405	9
2	Цикл базовых дисциплин (БД)	3150	69
1)	Обязательный компонент	900	20
	Профессиональный казахский (русский) язык	90	2
	Профессионально-ориентированный иностранный язык	90	2
2)	Компонент по выбору	2250	49
3	Цикл профилирующих дисциплин (ПД)	1440	32
1)	Обязательный компонент	225	5
2)	Компонент по выбору	1215	27
4	Итого теоретического обучения	5805	129
5	Дополнительные виды обучения (ДВО)
1)	Обязательный компонент
	Физическая культура	240	8
	Профессиональная практика (ПП) (по видам)	в зависимости от вида практики	не менее 6
2)	Компонент по выбору
6	Итоговая аттестация
1)	Государственный экзамен по специальности	105	1
2)	Написание и защита дипломной работы (проекта) или сдача *	210	2
	государственных экзаменов по двум профилирующим дисциплинам

Примечание:

При реализации образовательных программ высшего образования высшее учебное заведение имеет право:

1) увеличивать объем профессиональной практики до 20 кредитов;

2) переносить изучение дисциплин из одного семестра в другой, не нарушая логику освоения образовательной программы;

3) увеличивать объем дисциплин обязательного компонента за счет дополнительных видов обучения;

4) самостоятельно с учетом пререквизитов устанавливать сроки проведения практик;

5) самостоятельно определять перечень двух профилирующих дисциплин в качестве государственных экзаменов.

Приложение 2
к государственному общеобязательному
стандарту высшего образования

Структура образовательной программы высшего
образования в ВСУЗах

№ п/п	Наименование циклов и дисциплин	Трудоемкость учебной работы в кредитах
1	Цикл общеобразовательных дисциплин (ООД)	не менее 27
1)	Обязательный компонент	не менее 18
	Современная история Казахстана	3
	Философия	3
	Иностранный язык	6
	Казахский (русский) язык	6
2)	Вузовский компонент	не менее 9
2	Цикл базовых дисциплин (БД)	не менее 70
1)	Обязательный компонент	не менее 20
2)	Вузовский компонент
3	Цикл профилирующих дисциплин (ПД)	не менее 32
1)	Обязательный компонент	не менее 5
2)	Вузовский компонент
4	Итого теоретического обучения	не менее 129
5	Дополнительные виды обучения (ДВО)
1)	Обязательный компонент
	Физическая культура	не менее 8
	Профессиональная практика (по видам)	не менее 6
2)	Вузовский компонент
6	Итоговая аттестация
1)	Государственный комплексный экзамен по специальности	1
2)	Написание и защита дипломной работы (проекта) или сдача государственных экзаменов по двум базовым и/или профилирующим дисциплинам	2

Приложение 3
к государственному общеобязательному
стандарту высшего образования

Норма распределения компонентов образовательной программы
бакалавриата (срок обучения 4 года)

№ п/п	Виды деятельности	Кол-во кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№ п/п	Виды деятельности	Кол-во кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРС	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	129	105	5805	1935	3870	55,3
2	Физическая культура (4 семестра) (2:0)	8	60	240	240	-	4,0
3	Итоговая аттестация (1:6), в т.ч.:	3	6	315	45	270	52,5
3	1) государственный экзамен (за 1 ГЭ); 2) написание и защита дипломной работы	1 2	2 4	105 210	15 30	90 180	52,5 52,5
	ИТОГО	140	111	6360	2220	4140	-
4	Практика (профессиональная), в т.ч.:	6	5-11	150-330	90	60-240	30,0
	1) учебная (1:0)	2	1	30	30	-	30,0
	2) педагогическая (1:1)	4	4	120	60	60	30,0
	3) производственная (1:4)	4	10	300	60	240	30,0
5	Каникулы	-	63-57	-	-	-	-
6	Экзаменационная сессия (7х3 нед.)	-	21	-	-	-	-
	ВСЕГО (52 недели х 4 года - 8 недель=200)	146	200	6510-6690	2370	4140-4320

Примечание:

1. Для получения степени бакалавра студент должен освоить не менее 129 кредитов теоретического обучения и не менее 6 кредитов профессиональных практик (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

2. На 1 государственный экзамен по специальности планируется 1 кредит, на написание и защиту дипломной работы (проекта) – 2 кредита (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

3. Количество кредитов, выделяемых на практику, должно быть не менее 6 кредитов. При этом для всех специальностей бакалавриата планируется учебная практика объемом 2 кредита, а также педагогическая и/или производственная практика общим объемом не менее 4 кредитов.

4. Общий объем итоговой аттестации (в часах) и занятий по физической культуре не входит в среднюю недельную нагрузку студента.

5. Количество недель по видам деятельности может изменяться, при этом средняя недельная нагрузка студента не должна превышать 57 часов (без учета дисциплины "Физическая культура").

6. Продолжительность каникул должна составлять не менее 7 недель в учебном году, за исключением выпускного курса. Каникулярное время свыше 7 недель в учебном году ВУЗ может самостоятельно перераспределить на другие виды деятельности.

7. Летний семестр, ДВО (военная подготовка) могут планироваться за счет каникул или отдельно по академическому календарю.

8. Преддипломная практика, при отсутствии ее в ТУПл специальности, при необходимости может планироваться ВУЗом самостоятельно за счет каникулярного времени.

Приложение 4
к государственному общеобязательному
стандарту высшего образования

Норма распределения компонентов образовательной программы
высшего специального образования (срок обучения 5 лет)

№ п/п	Виды деятельности	Кол-во кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№ п/п	Виды деятельности	Кол-во кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРС	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	161	135	7245	2415	4830	53,7
2	Физическая культура (4 семестра) (2:0)	8	60	240	240	-	4,0
3	Итоговая аттестация (1:6), в т.ч.:	3	6	315	45	270	52,5
3	1) государственный экзамен (за 1 ГЭ); 2) написание и защита дипломной работы	1 2	2 4	105 210	15 30	90 180	52,5 52,5
	ИТОГО	172	141	7800	2700	5100	30,0
4	Практика (профессиональная), в т.ч.:	6	11	330	90	240	30,0
	1) учебная (1:2)	2	1	30	30	-	30,0
	2) клиническая, производственная и др. (1:4)	4	10	300	60	240	30,0
5	Каникулы		73
6	Экзаменационная сессия (9х3 нед.)		27
	ВСЕГО (52 недели х 5 лет - 8 недель = 252)	178	252	8130	2790	5340

Примечание:

1. Для получения квалификации студент должен освоить не менее 161 кредита теоретического обучения и не менее 6 кредитов профессиональных практик (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

3. Количество кредитов, выделяемых на практику, должно быть не менее 6 кредитов. При этом для всех специальностей высшего специального образования планируется учебная практика объемом 2 кредита, а также производственная практика общим объемом не менее 4 кредитов.

5. Количество недель по видам деятельности может изменяться, при этом средняя недельная нагрузка не должна превышать 57 часов (без учета дисциплины "Физическая культура").

Приложение 5
к государственному общеобязательному
стандарту высшего образования

Норма распределения компонентов образовательной программы
бакалавриата ВСУЗов

№ п/п	Виды деятельности	Кол-во кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№ п/п	Виды деятельности	Кол-во кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРК (в том числе СРКП)	Средняя недельная нагрузка
1	Теоретическое обучение (1:2)	не менее 129	не менее 105	не менее 5805	не менее 1935	не менее 3870	не менее 55,3
2	Физическая культура (4 семестра) (2:0)	не менее 8	не менее 60	не менее 240	не менее 240	-	не менее 4,0
3	Итоговая аттестация (1:6), в т.ч.:	3	6	315	45	270	52,5
3	1) государственный экзамен (за 1 ГЭ); 2) написание и защита дипломной работы	1 2	2 4	105 210	15 30	90 180	52,5 52,5
	ИТОГО	не менее 140	не менее 111	не менее 6360	не менее 2220	не менее 4140	-
4	Практика (профессиональная), в т.ч.:	не менее 6	не менее 5	не менее 150	не менее 90	не менее 60	не менее 30,0
	1) учебная (1:0)	не менее 2	не менее 1	не менее 30	не менее 30	-	не менее 30,0
	2) производственная (1:4)	не менее 4	не менее 10	не менее 300	не менее 60	не менее 240	не менее 30,0
5	Каникулы	-	63-57	-	-	-	-
6	Экзаменационная сессия (7х3 нед.)	-	21	-	-	-	-
	ВСЕГО (52 недели х 4 года - 8 недель=200)	не менее 146	не менее 200	не менее 6510	не менее 2370	не менее 4140

Приложение 6
к государственному общеобязательному
стандарту высшего образования

Структура определения группы специальностей с присуждением
степеней соответствующих уровней образования

Приложение 5
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт
послевузовского образования
Раздел 1. Магистратура
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт послевузовского образования (далее - стандарт) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и определяет требования к содержанию образовательных программ магистратуры, образовательной траектории магистрантов, структуре и содержанию образования, оценке уровня подготовленности магистрантов и степени, требования к максимальному объему учебной нагрузки обучающихся в высших учебных заведениях, в том числе военных, специальных учебных заведениях (далее – ВСУЗ), независимо от их типа, вида и форм собственности, а также языка обучения.

1) магистратура – послевузовское образование, образовательные программы которой направлены на подготовку кадров с присуждением степени "магистр" по соответствующей специальности;

при научном и педагогическом направлении с нормативным сроком обучения 2 года и обязательным освоением не менее 42 кредитов теоретического обучения, не менее 6 кредитов практики и не менее 7 кредитов научно-исследовательской работы;

при профильном направлении с нормативным сроком обучения не менее 1 года и обязательным освоением не менее 18 кредитов теоретического обучения, не менее 2 кредитов практики и не менее 4 кредитов экспериментально-исследовательской работы;

2) магистрант - лицо, обучающееся в магистратуре;

3) магистерская диссертация – выпускная работа магистранта научно-педагогической магистратуры, представляющая собой самостоятельное научное исследование, содержащее теоретические и/или практические разработки актуальной проблемы в области избранной специальности, основанное на современных теоретических, методических и технологических достижениях науки;

4) магистерский проект – выпускная квалификационная работа магистранта профильной магистратуры, представляющая собой самостоятельное исследование, содержащее теоретические и/или экспериментальные результаты, позволяющие решать прикладную задачу актуальной проблемы избранной специальности;

5) магистерская диссертация в ВСУЗах – выпускная работа магистранта, представляющая собой самостоятельное научное исследование, содержащее теоретические и/или практические разработки актуальной проблемы в области избранной специальности, основанное на современных теоретических, методических и технологических достижениях науки;

6) вузовский компонент - перечень учебных дисциплин и соответствующих объемов кредитов, определяемых военными, специальными учебными заведениями самостоятельно для освоения в рамках образовательной программы специальности;

7) профессиональные компетенции – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе правоохранительных органов и соответствующей должности;

8) квалификационные характеристики – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе Министерства обороны Республики Казахстан и соответствующей должности;

9) квалификационные требования – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе органов национальной безопасности, правоохранительных органов и соответствующей должности.

2. Высшие учебные заведения (далее – ВУЗы) Республики Казахстан осуществляют подготовку магистров в соответствии с:

1) настоящим стандартом и типовыми учебными планами специальностей магистратуры;

2) классификатором специальностей высшего и послевузовского образования Республики Казахстан;

3) рабочими учебными планами;

4) академическим календарем;

5) индивидуальными учебными планами магистрантов;

6) учебными программами по дисциплинам;

7) индивидуальным планом работы магистранта.

ВСУЗ осуществляют подготовку магистров в соответствии с:

1) перечнем специальностей и квалификаций по образовательным программам, реализуемым в ВСУЗ;

2) настоящим стандартом;

3) типовыми учебными планами специальностей;

4) типовыми и рабочими учебными программами по дисциплинам;

5) академическим календарем;

6) индивидуальным планом работы магистранта.

3. Государственный общеобязательный стандарт послевузовского образования:

1) определяет содержание послевузовского образования и обучения;

2) устанавливает требования к максимальному объему учебной нагрузки и уровню подготовки магистрантов.

4. Требования стандарта обязательны при разработке:

1) типовых учебных планов специальностей;

2) образовательных программ;

3) рабочих учебных планов;

4) индивидуальных учебных планов магистрантов;

5) учебных программ по дисциплинам;

6) индивидуальных планов работы магистранта.

5. Образовательные программы магистратуры реализуются ВУЗами, имеющими лицензию на право ведения образовательной деятельности по соответствующим специальностям магистратуры, независимо от ведомственной подчиненности и формы собственности.

6. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся" ожидаемые результаты обучения определяются на основе Дублинских дескрипторов второго уровня (магистратура) и выражаются через компетенции. Результаты обучения формулируются как на уровне всей программы, так и модуля, отдельной дисциплины.

Дескрипторы второго уровня предполагают способности:

1) демонстрировать развивающие знания и понимание, полученные на уровне высшего образования, которые являются основой или возможностью для оригинального развития или применения идей, часто в контексте научных исследований;

2) применять знания, понимание и способность решать проблемы в новых или незнакомых ситуациях в контекстах и рамках более широких (или междисциплинарных) областей, связанных с изучаемой областью;

3) интегрировать знания, справляться со сложностями и выносить суждения на основе неполной или ограниченной информации с учетом этической и социальной ответственности за применение этих суждений и знаний;

4) четко и ясно сообщать свои выводы и знания и их обоснование специалистам и неспециалистам;

5) продолжать обучение самостоятельно.

7. В разделе "Требования к содержанию образования" указаны цель и ценность послевузовского образования, нормативные сроки освоения образовательных учебных программ, объем содержания, подлежащий обязательному освоению обучающимися в высших учебных заведениях, независимо от их типа, вида и форм собственности, а также языка обучения.

8. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки" объем учебной нагрузки магистранта измеряется в кредитах, осваиваемых им в течение учебного года по каждой учебной дисциплине или виду учебной работы.

9. Настоящий стандарт предусматривает предоставление послевузовского образования на основе обязательных требований к уровню подготовки магистрантов и образовательной деятельности высших учебных заведений.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

10. Послевузовское образование направлено на подготовку кадров с присуждением степени "магистр" по соответствующей специальности.

В ВСУЗах послевузовское образование направлено на подготовку кадров с присуждением степени "магистр" по соответствующей специальности и/или с присвоением квалификации.

11. Профессиональные компетенции разрабатываются по каждой специальности магистратуры на основе профессиональных стандартов с учетом требований работодателей и социального запроса общества.

12. Профильная магистратура реализовывает образовательные программы послевузовского образования по подготовке управленческих кадров для отраслей экономики, медицины, права, образования, искусства, сферы услуг и бизнеса, сферы обороны и национальной безопасности, правоохранительной деятельности, обладающих углубленной профессиональной подготовкой.

С целью подготовки специалистов для бизнес – среды ВУЗ может реализовывать программы MBA. Требования к минимуму содержания и уровню подготовки специалистов в рамках образовательных профессиональных программ MBA утверждаются уполномоченным органом в области образования.

13. Научная и педагогическая магистратура реализовывает образовательные программы послевузовского образования по подготовке научных и педагогических кадров для системы высшего, послевузовского образования и научной сферы, правоохранительной деятельности, обладающих углубленной научно-педагогической подготовкой.

В ВСУЗах научная и педагогическая магистратура реализует образовательные программы послевузовского образования по подготовке управленческих, научных и педагогических кадров для сферы обороны и национальной безопасности, обладающих углубленной профессиональной и научно-педагогической подготовкой.

14. Обучение в магистратуре осуществляется только по очной форме.

В ВСУЗах обучение в магистратуре осуществляется по очной, вечерней форме. В зависимости от категории обучаемых допускается обучение с использованием дистанционной образовательной технологии.

15. На "входе" магистрант должен иметь все пререквизиты, необходимые для освоения соответствующей образовательной программы магистратуры. Перечень необходимых пререквизитов определяется высшим учебным заведением самостоятельно.

При отсутствии необходимых пререквизитов магистранту разрешается их освоить на платной основе. В данном случае обучение в магистратуре начинается после полного освоения магистрантом пререквизитов.

16. Подготовка научных, педагогических и управленческих кадров в магистратуре осуществляется по двум направлениям:

1) научному и педагогическому со сроком обучения 2 года;

2) профильному со сроком обучения не менее 1 года.

Срок обучения в магистратуре может корректироваться ВУЗом самостоятельно в зависимости от соответствия профиля образовательной программы предшествующего уровня подготовки и наличия пререквизитов.

17. При организации учебного процесса по кредитной технологии обучения объем каждой учебной дисциплины должен составлять целое число кредитов. При этом дисциплина, как правило, оценивается объемом не менее 2 или 3 кредитов.

18. Магистранты осваивают каждую учебную дисциплину в одном академическом периоде, по завершении которого сдают итоговый контроль в форме экзамена. Итоговый контроль по всем видам профессиональных практик, курсовым работам (проектам), научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работе, стажировке проводится в форме защиты указанных видов учебной работы магистранта, которая оценивается в соответствии с установленной шкалой оценок.

19. Цикл базовых дисциплин (БД) состоит из дисциплин обязательного компонента и компонента по выбору.

В ВСУЗах цикл базовых дисциплин (БД) состоит из дисциплин обязательного и вузовского компонентов.

20. В магистратуре научного и педагогического направления объем дисциплин цикла БД составляет 48% от общего объема дисциплин типового учебного плана, из них 40% отводится на дисциплины обязательного компонента и 60% - на дисциплины компонента по выбору.

В магистратуре профильного направления объем дисциплин цикла БД составляет 44% (со сроком обучения 1 год) и 28% (со сроком обучения 1,5 года) от общего объема дисциплин типового учебного плана, из них 62% и 50% соответственно отводится на дисциплины обязательного компонента и 38% и 50% соответственно – на дисциплины компонента по выбору.

В ВСУЗах объем БД в магистратуре составляет не более 40% от общего объема дисциплин типового учебного плана, из них не более 20% на дисциплины обязательного компонента и не менее 80 % на вузовский компонент, при этом:

1) в магистратуре научно-педагогического направления объем цикла БД составляет не менее 17 кредитов, из них не менее 3 кредитов на обязательный компонент;

2) в магистратуре профильного направления (со сроком обучения 1 год) объем цикла БД составляет не менее 7 кредитов, из них не менее 1 кредита на обязательный компонент;

3) в магистратуре профильного направления (со сроком обучения 1,5 года) объем цикла БД составляет не менее 14 кредитов, из них не менее 3 кредитов на обязательный компонент.

21. В магистратуре научного и педагогического направления объем цикла профилирующих дисциплин (ПД) составляет 52% от общего объема дисциплин типового учебного плана, из них 9% отводится на дисциплины обязательного компонента и 91% - на дисциплины компонента по выбору.

В магистратуре профильного направления объем дисциплин цикла ПД составляет 56% (со сроком обучения 1 год) и 72% (со сроком обучения 1,5 года) от общего объема дисциплин типового учебного плана, из них 10% и 12% соответственно отводится на дисциплины обязательного компонента и 90% и 88% соответственно – на дисциплины компонента по выбору.

В ВСУЗах объем цикла профилирующих дисциплин (ПД) в магистратуре составляет не менее 60% от общего объема дисциплин типового учебного плана, из них не более 10% отводится на дисциплины обязательного компонента и не менее 90% - на вузовский компонент, при этом:

1) в магистратуре научно-педагогического направления объем цикла ПД составляет не менее 25 кредитов, из них не менее 2 кредитов на обязательный компонент;

2) в магистратуре профильного направления (со сроком обучения 1 год) объем цикла ПД составляет не менее 11 кредитов, из них не менее 1 кредита на обязательный компонент;

3) в магистратуре профильного направления (со сроком обучения 1,5 года) объем цикла ПД составляет не менее 22 кредитов, из них не менее 2 кредитов на обязательный компонент.

22. Перечень дисциплин обязательного компонента определяется типовым учебным планом. Не допускается сокращение объема дисциплин обязательного компонента.

23. Перечень дисциплин компонента по выбору определяется ВУЗом самостоятельно. При этом учитываются ожидания работодателей и потребности рынка труда.

В ВСУЗах перечень дисциплин вузовского компонента определяется ВСУЗом самостоятельно. Дополнительные виды обучения состоят из обязательного компонента и вузовского компонента. Объем обязательного компонента составляет не менее 13 кредитов и включает профессиональную практику – не менее 6 кредитов, научно-исследовательскую работу магистранта – не менее 7 кредитов. В вузовский компонент дополнительных видов обучения включаются войсковая стажировка и/или другие виды обучения.

24. Содержание образовательной программы магистратуры по научному и педагогическому направлению устанавливается согласно приложению 1 к настоящему стандарту.

В ВСУЗах содержание образовательной программы магистратуры по научному и педагогическому направлению устанавливается согласно приложению 2 к настоящему стандарту.

25. Содержание образовательной программы магистратуры по профильному направлению устанавливается согласно приложению 3 к настоящему стандарту.

В ВСУЗах содержание образовательной программы магистратуры по профильному направлению устанавливается согласно приложению 4 к настоящему стандарту.

26. Магистр, окончивший профильную магистратуру, допускается к педагогической деятельности после дополнительного освоения программ педагогического профиля, по завершении которого ему выдается соответствующее свидетельство к основному диплому.

27. Содержание образовательной программы педагогического профиля для лиц, окончивших профильную магистратуру, устанавливается согласно приложению 5 к настоящему стандарту, за исключением ВСУЗов.

28. Обучение в магистратуре осуществляется на государственном, русском и английском языках. Язык обучения выбирается магистрантом самостоятельно.

ВСУЗы, внедряющие программы трехъязычного образования, осуществляют обучение на трех языках: казахском, русском и английском языках. ВСУЗы, внедряющие программы двуязычного образования, осуществляют обучение на двух языках: казахском и русском языках. При этом процентное соотношение дисциплин, преподаваемых на разных языках, определяется ВСУЗом.

3. Требования к содержанию образования

29. Целью послевузовского образования является подготовка с учетом перспектив развития страны конкурентоспособных высококвалифицированных кадров с высокими духовно-нравственными качествами, способных к самостоятельному мышлению и обеспечению прогрессивного научно-технического, социально-экономического и культурного развития общества.

В ВСУЗах целью послевузовского образования является подготовка высококвалифицированных кадров с высокими морально-нравственными качествами, способных к самостоятельному мышлению, управлению и обеспечению обороны и национальной безопасности страны, осуществлению правоохранительной деятельности.

30. В качестве базовых ценностей в содержании послевузовского образования определены:

1) казахстанский патриотизм и гражданская ответственность;

2) уважение;

3) сотрудничество;

4) открытость.

31. Требования к ключевым компетенциям выпускников профильной магистратуры:

должен:

иметь представление:

о современных тенденциях в развитии научного познания;

об актуальных методологических и философских проблемах естественных (социальных, гуманитарных, экономических) наук;

о противоречиях и социально-экономических последствиях процессов глобализации;

о современном состоянии экономической, политической, правовой, культурной и технологической среды мирового бизнес-партнерства;

об организации стратегического управления предприятием, инновационного менеджмента, теориях лидерства;

об основных финансово–хозяйственных проблемах функционирования предприятий;

2) знать:

методологию научного познания;

основные движущие силы изменения структуры экономики;

особенности и правила инвестиционного сотрудничества;

не менее чем один иностранный язык на профессиональном уровне, позволяющем проводить научные исследования и практическую деятельность;

3) уметь:

применять научные методы познания в профессиональной деятельности;

критически анализировать существующие концепции, теории и подходы к изучению процессов и явлений;

интегрировать знания, полученные в рамках разных дисциплин, использовать их для решения аналитических и управленческих задач в новых незнакомых условиях;

проводить микроэкономический анализ хозяйственной деятельности предприятия и использовать его результаты в управлении предприятием;

применять на практике новые подходы к организации маркетинга и менеджмента;

принимать решения в сложных и нестандартных ситуациях в области организации и управления хозяйственной деятельностью предприятия (фирмы);

применять на практике нормы законодательства Республики Казахстан в области регулирования экономических отношений;

креативно мыслить и творчески подходить к решению новых проблем и ситуаций;

проводить информационно-аналитическую и информационно-библиографическую работу с привлечением современных информационных технологий;

обобщать результаты экспериментально-исследовательской и аналитической работы в виде магистерской диссертации, статьи, отчета, аналитической записки и др.;

4) иметь навыки:

решения стандартных научных и профессиональных задач;

научного анализа и решения практических проблем в организации и управлении экономической деятельностью организаций и предприятий;

исследования проблем в области менеджмента и маркетинга и использовать полученные результаты для совершенствования методов управления предприятием;

профессионального общения и межкультурной коммуникации;

ораторского искусства, правильного и логичного оформления своих мыслей в устной и письменной форме;

расширения и углубления знаний, необходимых для повседневной профессиональной деятельности и продолжения образования в докторантуре;

использования информационных и компьютерных технологий в сфере профессиональной деятельности;

5) быть компетентным:

в области методологии исследований по специальности;

в области современных проблем мировой экономики и участия национальных экономик в мирохозяйственных процессах;

в организации и управлении деятельностью предприятия;

в осуществлении производственных связей с различными организациями, в том числе органами государственной службы;

в способах обеспечения постоянного обновления знаний, расширения профессиональных навыков и умений.

В ВСУЗах требования к ключевым компетенциям выпускников профильной магистратуры определяются профессиональными компетенциями (квалификационными характеристиками, квалификационными требованиями).

32. Требования к ключевым компетенциям выпускников научной и педагогической магистратуры:

должен:

1) иметь представление:

о роли науки и образования в общественной жизни;

о современных тенденциях в развитии научного познания;

о профессиональной компетентности преподавателя высшей школы;

о противоречиях и социально-экономических последствиях процессов глобализации;

2) знать:

методологию научного познания;

принципы и структуру организации научной деятельности;

психологию познавательной деятельности студентов в процессе обучения;

психологические методы и средства повышения эффективности и качества обучения;

3) уметь:

использовать полученные знания для оригинального развития и применения идей в контексте научных исследований;

критически анализировать существующие концепции, теории и подходы к анализу процессов и явлений;

интегрировать знания, полученные в рамках разных дисциплин, для решения исследовательских задач в новых незнакомых условиях;

путем интеграции знаний выносить суждения и принимать решения на основе неполной или ограниченной информации;

применять знания педагогики и психологии высшей школы в своей педагогической деятельности;

применять интерактивные методы обучения;

креативно мыслить и творчески подходить к решению новых проблем и ситуаций;

свободно владеть иностранным языком на профессиональном уровне, позволяющем проводить научные исследования и осуществлять преподавание специальных дисциплин в вузах;

обобщать результаты научно-исследовательской и аналитической работы в виде диссертации, научной статьи, отчета, аналитической записки и др.;

4) иметь навыки:

научно-исследовательской деятельности, решения стандартных научных задач;

осуществления образовательной и педагогической деятельности по кредитной технологии обучения;

методики преподавания профессиональных дисциплин;

использования современных информационных технологий в образовательном процессе;

профессионального общения и межкультурной коммуникации;

ораторского искусства, правильного и логичного оформления своих мыслей в устной и письменной форме;

5) быть компетентным:

в области методологии научных исследований;

в области научной и научно-педагогической деятельности в высших учебных заведениях;

в вопросах современных образовательных технологий;

в выполнении научных проектов и исследований в профессиональной области;

в способах обеспечения постоянного обновления знаний, расширения профессиональных навыков и умений.

33. Требования к научно-исследовательской работе магистранта:

научно-исследовательская работа в научной и педагогической магистратуре должна:

1) соответствовать основной проблематике специальности, по которой защищается магистерская диссертация;

2) быть актуальной, содержать научную новизну и практическую значимость;

3) основываться на современных теоретических, методических и технологических достижениях науки и практики;

4) выполняться с использованием современных методов научных исследований;

5) содержать научно-исследовательские (методические, практические) разделы по основным защищаемым положениям;

6) базироваться на передовом международном опыте в соответствующей области знания.

34. Требования к экспериментально-исследовательской работе магистранта:

экспериментально-исследовательская работа в профильной магистратуре должна:

1) соответствовать основной проблематике специальности, по которой защищается магистерская диссертация (магистерский проект);

2) основываться на современных достижениях науки, техники и производства и содержать конкретные практические рекомендации, самостоятельные решения управленческих задач;

3) выполняться с применением передовых информационных технологий;

4) содержать экспериментально-исследовательские (методические, практические) разделы по основным защищаемым положениям.

35. В рамках специальности магистратуры ВУЗом самостоятельно разрабатываются различные образовательные программы в соответствии с Национальной рамкой квалификации, профессиональными стандартами и согласованные с Дублинскими дескрипторами и Европейской рамкой квалификации.

В ВСУЗах в рамках специальности магистратуры ВСУЗом самостоятельно разрабатываются различные образовательные программы в соответствии с профессиональными компетенциями (квалификационными характеристиками, квалификационными требованиями).

Образовательные программы должны быть ориентированы на результат обучения.

36. Образовательные программы магистратуры структурируются по принципу модульного обучения.

Структура образовательной программы магистратуры формируется из различных видов учебной и научной работы, определяющих содержание образования.

37. Образовательная программа магистратуры содержит:

1) теоретическое обучение, включающее изучение циклов базовых и профилирующих дисциплин;

2) практическую подготовку магистрантов: различные виды практик, профессиональных стажировок;

3) научно-исследовательскую работу, включающую выполнение магистерской диссертации, – для научной и педагогической магистратуры;

4) экспериментально-исследовательскую работу, включающую выполнение магистерской диссертации, – для профильной магистратуры;

5) промежуточные и итоговую аттестации.

38. Реализация образовательных программ осуществляется на основе учебно-методических комплексов специальности и дисциплин. Форма, структура и порядок разработки учебно-методических комплексов специальностей и дисциплин определяются организацией образования самостоятельно.

В ВСУЗах реализация образовательных программ осуществляется на основе учебно-методических комплексов дисциплин. Форма, структура и порядок разработки учебно-методических комплексов дисциплин определяются ВСУЗом самостоятельно.

39. Учет трудоемкости всех видов работ осуществляется по объему освоенного материала и измеряется в кредитах, являющихся единицами измерения трудозатрат магистрантов и преподавателей, необходимых для достижения конкретных результатов обучения.

При этом действует накопительная кредитная система, учитывающая кредиты, освоенные на предыдущих уровнях образования.

40. Организация образовательной деятельности осуществляется посредством планирования учебного процесса, содержания образования, выбора способов проведения учебных занятий, самостоятельной работы магистрантов, форм итогового контроля их учебных достижений.

41. Структура содержания образования определяется в соответствии с установленными требованиями к учетно-измерительным инструментам образования: учебным планам и программам, объему учебной нагрузки, продолжительности академических периодов, видам академических занятий, объему учебного материала и др.

42. Планирование и организация образовательной деятельности осуществляются на основе учебных планов.

Учебные планы подразделяются на типовые (ТУПл), индивидуальные (ИУП) и рабочие (РУП).

В ВСУЗах учебные планы подразделяются на типовые (ТУПл) и рабочие (РУП).

43. ТУПл разрабатываются по конкретным специальностям магистратуры на основе настоящего стандарта и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

В ВСУЗах ТУПл разрабатываются по конкретным специальностям магистратуры на основе настоящего стандарта и утверждаются соответствующим уполномоченным государственным органом по согласованию с уполномоченным органом в области образования.

В ТУПл определяется трудоемкость каждой учебной дисциплины обязательного компонента и каждого вида учебной деятельности (практики, НИРМ (ЭИРМ), комплексного экзамена, оформления и защиты магистерской диссертации (магистерского проекта) в кредитах, а компонент по выбору по каждому циклу учебных дисциплин указывается общим количеством кредитов.

В ВСУЗах в ТУПл определяется трудоемкость каждой учебной дисциплины обязательного компонента и каждого вида учебной деятельности (практики, НИРМ (ЭИРМ), комплексного экзамена, оформления и защиты магистерской диссертации (магистерского) в кредитах, а вузовский компонент по каждому циклу учебных дисциплин указывается общим количеством кредитов.

44. В дополнение к ТУПл ежегодно ВУЗом разрабатывается каталог элективных дисциплин (КЭД), который представляет собой систематизированный аннотированный перечень всех дисциплин компонента по выбору, за исключением ВСУЗов.

В КЭД отражаются пререквизиты и постреквизиты каждой учебной дисциплины. КЭД должен обеспечивать магистрантам возможность альтернативного выбора элективных учебных дисциплин.

45. На основе ТУПл и КЭД по специальности магистрант с помощью эдвайзера составляются ИУП, за исключением ВСУЗов. ИУП определяет индивидуальную образовательную траекторию каждого магистранта.

В ИУП включаются дисциплины обязательного компонента и виды учебной деятельности (практики, НИРМ (ЭИРМ), комплексный экзамен, оформление и защита магистерской диссертации (магистерского проекта) из ТУПл и дисциплины компонента по выбору из КЭД.

В ВСУЗах образовательная траектория магистранта определяется РУП и индивидуальным планом работы магистранта.

46. РУП разрабатывается на учебный год на основе ТУПл специальности и ИУПов магистрантов и утверждается руководителем организации образования на основании решения ученого совета.

В РУПе определяются перечень дисциплин на учебный год и их трудоемкость в кредитах, порядок изучения, виды учебных занятий и формы контроля, а также другие виды учебной деятельности (практики, НИРМ (ЭИРМ), комплексный экзамен, оформление и защита магистерской диссертации (магистерского проекта).

В ВСУЗах РУП разрабатываются на весь период обучения на основе ТУПл специальности и утверждаются руководителем организации образования. В РУП определяются перечень дисциплин и их трудоемкость в кредитах, порядок изучения, виды учебных занятий и формы контроля, а также другие виды учебной деятельности (практики, НИРМ (ЭИРМ), стажировка, комплексный экзамен, оформление и защита магистерской диссертации и др.). РУП служат основой для составления расписания занятий и расчета трудоемкости учебной работы преподавателя.

47. Форма, структура, порядок разработки и утверждения КЭД, ИУП и РУП определяются ВУЗом самостоятельно.

В ВСУЗах форма, структура, порядок разработки и утверждения РУП определяются ВСУЗом самостоятельно.

48. Содержание всех учебных дисциплин определяется типовыми и рабочими учебными программами.

49. Типовые учебные программы (ТУПр) разрабатываются по дисциплинам обязательного компонента и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

В ВСУЗах ТУПр разрабатываются по дисциплинам обязательного компонента и утверждаются соответствующим уполномоченным государственным органом.

50. Рабочие учебные программы (силлабусы) разрабатываются по всем дисциплинам учебного плана и утверждаются высшим учебным заведением. При этом по дисциплинам обязательного компонента их разработка осуществляется на основе типовых учебных программ. Форма, структура, порядок разработки и утверждения рабочих учебных программ (силлабусов) определяются высшим учебным заведением самостоятельно.

51. Магистрант обучается на основе индивидуального плана работы, который составляется под руководством научного руководителя.

52. Индивидуальный план работы магистранта составляется на весь период обучения и включает следующие разделы:

1) ИУП (при необходимости может ежегодно уточняться);

2) научно-исследовательская/экспериментально-исследовательская работа (тема, направление исследования, сроки и форма отчетности);

3) практика (программа, база, сроки и форма отчетности);

4) тема магистерской диссертации (магистерского проекта) с обоснованием и структурой;

5) план выполнения магистерской диссертации (магистерского проекта);

6) план научных публикаций, стажировок.

В ВСУЗах индивидуальный план работы магистранта составляется на весь период обучения и включает следующие разделы:

1) научно-исследовательская, экспериментально-исследовательская работа (тема, направление исследования, сроки и форма отчетности);

2) практика, стажировка (программа, база, сроки и форма отчетности);

3) тема магистерской диссертации с обоснованием и структурой;

4) план выполнения магистерской диссертации;

5) план научных публикаций, участие в научно-практических (научно-теоретических конференциях) и др.

53. Учебные занятия в магистратуре должны проводиться с использованием инновационных технологий и интерактивных методов обучения.

54. При планировании учебного процесса ВУЗ руководствуется нормами распределения компонентов образовательной программы магистратуры согласно приложению 6 (для научного и педагогического направления) и приложениям 8 и 10 (для профильной магистратуры) к настоящему стандарту.

В ВСУЗах при планировании учебного процесса ВСУЗ руководствуется нормами распределения компонентов образовательной программы магистратуры согласно приложению 7 (для научного и педагогического направления) и приложениям 9 и 11 (для профильной магистратуры) к настоящему стандарту.

55. Лицам, освоившим образовательные программы магистратуры и публично защитившим магистерскую диссертацию или магистерский проект, присуждается степень "магистр" по соответствующей специальности с нормативным сроком обучения не менее 1-2 года.

В ВСУЗах лицам, освоившим образовательные программы магистратуры и публично защитившим магистерскую диссертацию, присуждается степень "магистр" по соответствующей специальности и/или с присвоением квалификации с нормативным сроком обучения не менее 1-2 года.

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

56. Объем учебной нагрузки магистранта измеряется в кредитах, осваиваемых им в течение учебного года по каждой учебной дисциплине или виду учебной работы.

57. Планирование учебной нагрузки ППС осуществляется в кредитах или академических часах, представляющих собой время контактной работы преподавателя с магистрантом по расписанию на аудиторных учебных занятиях или по отдельно утвержденному графику для других видов учебной работы.

Один академический час аудиторной работы равен 50 минутам. Исключение составляют студийные и лабораторные занятия, где академический час равен соответственно 75 минутам – для студийных занятий или 100 минутам – для лабораторных занятий.

Один академический час всех видов практики, научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы и итоговой аттестации магистрантов равен 50 минутам.

58. При планировании объема учебной работы исходят из того, что один кредит равен 15 академическим часам:

1) аудиторной работы магистранта на протяжении академического периода в виде семестра;

2) работы магистранта с преподавателем в период профессиональной практики;

3) работы магистранта с преподавателем в период научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы магистранта;

4) работы магистранта по написанию и защите магистерской диссертации;

5) работы магистранта по подготовке и сдаче комплексного экзамена.

59. Учебная нагрузка магистрантов определяется продолжительностью академического часа и объемом учебных часов (контактных часов по 50 минут), сопровождающих академические часы для разных видов учебной работы.

60. Один академический час аудиторной работы может быть равен 50, 75 или 100 минутам. Академические часы аудиторной работы магистранта дополняются соответствующим числом часов СРМ таким образом, что на один кредит суммарная учебная нагрузка магистранта в неделю на протяжении академического периода в виде семестра равна 3 часам.

61. Каждый академический час практики сопровождается соответствующим числом часов (по 50 мин.) дополнительной работы магистранта: 1 часом – для педагогической практики, 4 часами – для производственной практики и 7 часами – для исследовательской практики.

62. Каждый академический час научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (магистерского проекта), сопровождается 7 часами СРМ.

63. Каждый академический час итоговой аттестации магистранта представляет собой один час (50 минут) контактной работы магистранта с преподавателем по написанию и защите магистерской диссертации (магистерского проекта) или работы магистранта с преподавателем по подготовке и сдаче комплексного экзамена. Каждый академический час итоговой аттестации магистранта сопровождается 6 часами СРМ.

64. При кредитной технологии обучения увеличивается объем самостоятельной работы, выполняемой магистрантами, которая подразделяется на два вида – на самостоятельную работу магистранта под руководством преподавателя (СРМП) и на ту часть, которая магистрантами выполняется полностью самостоятельно (СРМ).

65. Самостоятельная работа магистранта под руководством преподавателя является внеаудиторным видом работы магистранта, которая выполняется им в контакте с преподавателем по отдельному графику, который не входит в общее расписание учебных занятий. В ходе СРМП проводятся консультации по наиболее сложным вопросам учебной программы, выполнению домашних заданий, курсовых проектов (работ), контроль заданий СРМ.

В ВСУЗах самостоятельная работа магистранта под руководством преподавателя проводится, в том числе и в виде аудиторных занятий.

66. Соотношение между СРМП и СРМ в общем объеме самостоятельной работы определяется ВУЗом самостоятельно.

67. В совокупности контактные часы работы магистранта с преподавателем в период лекций и практических (семинарских) занятий сопровождаются 2 часами СРМ на каждый контактный час.

68. Для таких видов учебной работы, как студийные и лабораторные занятия, научно-исследовательская, экспериментально-исследовательская работа магистранта, итоговая аттестация, необходимость планирования СРМП и ее объем устанавливаются ВУЗом самостоятельно (например, для контроля хода выполнения магистерской диссертации (магистерского проекта).

69. Учебный год в магистратуре состоит из академических периодов, периода промежуточной аттестации, практик, стажировок, каникул, научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы магистранта и на выпускном курсе – итоговой аттестации.

70. Академический период представляет собой семестр продолжительностью 15 недель или триместр продолжительностью 10 недель, или квартал продолжительностью 7-8 недель.

В ВСУЗе академический период определяется академическим календарем и РУП. ВСУЗ самостоятельно определяет форму академического периода, включая и комбинированную форму его организации.

71. Продолжительность промежуточной аттестации после каждого академического периода составляет не менее 2 недель.

В ВСУЗе продолжительность промежуточной аттестации после каждого академического периода составляет не менее 1 недели.

72. В период промежуточной аттестации проводится итоговый контроль по всем изученным дисциплинам и с учетом оценок текущей успеваемости (среднее арифметическое оценок текущего и рубежных контролей) выводятся итоговые оценки по дисциплинам.

В итоговой оценке по дисциплине доля оценки текущей успеваемости должна составлять не менее 60%, а доля оценки итогового контроля – не менее 30%.

В ВСУЗе в период промежуточной аттестации проводится итоговый контроль по всем изученным дисциплинам и с учетом оценок текущей успеваемости по результатам текущего и рубежных контролей выводятся итоговые оценки по дисциплинам. В итоговой оценке по дисциплине доля оценки текущей успеваемости должна составлять не менее 60%, а доля оценки итогового контроля – не более 40%.

73. Продолжительность каникул в течение учебного года должна составлять не менее 7 недель, за исключением выпускного курса.

В ВСУЗе продолжительность каникул в течение учебного года должна составлять не менее 6 недель, за исключением выпускного курса.

74. Профессиональная практика магистрантов проводится в соответствии с утвержденным академическим календарем и индивидуальным планом работы магистранта в объеме, установленном настоящим стандартом и ТУПл по специальности.

75. Продолжительность практик определяется в неделях, исходя из нормативного времени работы магистранта на практике в течение недели, равного 30 часам (6 часов в день при 5-дневной рабочей неделе). Для вычисления количества недель объем практики в кредитах умножается на трудоемкость соответствующего вида практики в контактных часах и делится на продолжительность работы магистранта на практике в течение недели, то есть на 30 часов.

Трудоемкость 1 кредита практики составляет 30 часов (по 50 мин.) для педагогической практики, 75 часов (по 50 мин.) для производственной практики и 120 часов (по 50 мин.) для исследовательской практики. Продолжительность практики на 1 кредит в неделях составляет: 1 неделя – для педагогической практики, 2,5 недели – для производственной практики, стажировки и 4 недели – для исследовательской практики.

76. Планирование итоговой аттестации магистрантов и НИРМ, ЭИРМ в неделях определяется исходя из нормативного времени работы магистрантов в течение недели, равного 54 часам (9 часов в день, включая СРМ, при 6-дневной рабочей неделе).

Одному кредиту НИРМ, ЭИРМ соответствует 120 (15х8) часов работы магистранта, т.е. 2,2 недели.

Одному кредиту итоговой аттестации соответствует 105 (15х7) часов, т.е. 2 недели, из них 15 контактных часов работы магистранта с преподавателем и 90 часов СРМ.

На подготовку и сдачу комплексного экзамена отводится 1 кредит, т.е. 2 недели.

На оформление и защиту магистерской диссертации (магистерского проекта) отводится 3 кредита, то есть соответственно 6 недель. Сам процесс выполнения магистерской диссертации (магистерского проекта) осуществляется заблаговременно в ходе научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы магистранта.

В ВСУЗе на оформление и защиту магистерской диссертации отводится не менее 2 кредитов, т.е. соответственно не менее 4 недель, на оформление и защиту магистерской – не менее 1 кредита, т.е соответственно не менее 2-х недель.

77. Допускается введение летнего семестра, за исключением выпускного курса, продолжительностью не менее 6 недель для удовлетворения потребностей в дополнительном обучении, ликвидации академической задолженности или разницы в учебных планах, изучения учебных дисциплин и освоения кредитов магистрантами в других ВУЗах с обязательным их перезачетом в своем ВУЗе, повышения среднего балла успеваемости (GPA).

В ВСУЗе допускается введение летнего семестра (за исключением выпускного курса) продолжительностью не менее 2-х недель для удовлетворения потребностей магистрантов в дополнительном обучении, ликвидации академической задолженности или разницы в учебных планах, изучении учебных дисциплин в других ВУЗах, повышении среднего балла успеваемости.

78. Основным критерием завершенности образовательного процесса по подготовке магистров является освоение магистрантом:

1) при научной и педагогической подготовке – не менее 59 кредитов, из них не менее 42 кредитов теоретического обучения, не менее 6 кредитов практики, не менее 7 кредитов научно-исследовательской работы;

2) при профильной подготовке – не менее 28 кредитов (со сроком обучения 1 год) и не менее 48 кредитов (со сроком обучения 1,5 года), из них соответственно не менее 18 и 36 кредитов теоретического обучения, не менее 2 и 4 кредитов практики, не менее 4 и 4 кредитов экспериментально-исследовательской работы.

В случаях досрочного освоения образовательной программы магистратуры и выполнения предусмотренных к ней требований, магистранту присуждается степень "магистр" независимо от срока обучения.

79. Магистр, окончивший профильную магистратуру, допускается в докторантуру при условии дополнительного освоения им программ педагогического профиля.

В ВСУЗе магистр допускается в докторантуру согласно Правилам приема на обучение в ВСУЗы, реализующие образовательные программы соответствующего уровня.

80. Магистранту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы магистратуры, но не выполнившему научно-исследовательскую компоненту, предоставляется возможность повторно освоить кредиты исследовательской компоненты и защитить диссертацию (проект) в следующем учебном году на платной основе.

В ВСУЗе магистранту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы магистратуры, но не выполнившему научно-исследовательскую компоненту, порядок повторного освоения кредитов научно-исследовательской компоненты и защиты магистерской диссертации определяют соответствующие государственные органы.

81. Магистранту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы магистратуры, но не защитившему в установленный срок магистерскую диссертацию (магистерский проект), продлевается срок обучения в магистратуре на платной основе.

В ВСУЗе магистранту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы магистратуры, но не защитившему в установленный срок магистерскую диссертацию, предоставляется возможность защиты магистерской диссертации в следующем учебном году в порядке, определяемом соответствующим государственным органом.

82. ВУЗ организует учебный процесс в магистратуре в соответствии с полученной лицензией и должен соблюдать квалификационные требования, предъявляемые при лицензировании образовательной деятельности.

83. ВУЗ обеспечивает образовательную деятельность соответствующей материально-технической базой, квалифицированным профессорско-преподавательским составом, библиотечным фондом, доступом к Интернет и другим информационным ресурсам, общежитием для иногородних магистрантов и другими службами поддержки.

84. Требования к материально-техническому обеспечению:

ВУЗ, реализующий образовательные программы магистратуры, должен располагать материально-технической базой (аудиторный фонд, компьютерные классы, лаборатории, приборное обеспечение, фондовые материалы), соответствующей действующим санитарно-техническим нормам и обеспечивающей проведение всех видов теоретической и практической подготовки, предусмотренных учебным планом, а также эффективное выполнение научно-исследовательской и экспериментально-исследовательской работы магистранта.

85. Требования к учебно-методическому обеспечению:

1) учебно-методическое и информационное обеспечение учебного процесса должно гарантировать возможность качественного освоения магистрантами образовательной программы магистратуры;

2) реализация образовательной программы должна обеспечиваться свободным доступом к международным информационным сетям, электронным базам данных, библиотечным фондам, компьютерным технологиям, учебно-методической и научной литературе;

3) библиотечный фонд и обеспеченность учебной литературой на электронных и магнитных носителях должны соответствовать требованиям, предъявляемым при лицензировании образовательной деятельности.

86. Требования к организации практик:

образовательная программа научной и педагогической магистратуры включает два вида практик:

1) педагогическую – в организации образования;

2) исследовательскую – по месту выполнения диссертации.

Педагогическая практика проводится с целью формирования практических навыков и методики преподавания.

Педагогическая практика может проводиться в период теоретического обучения без отрыва от учебного процесса. При этом магистранты могут привлекаться к проведению занятий в бакалавриате.

Исследовательская практика магистранта проводится с целью ознакомления с новейшими теоретическими, методологическими и технологическими достижениями отечественной и зарубежной науки, современными методами научных исследований, обработки и интерпретации экспериментальных данных.

Образовательная программа профильной магистратуры должна включать производственную практику.

Производственная практика магистранта проводится с целью закрепления теоретических знаний, полученных в процессе обучения, приобретения практических навыков, компетенций и опыта профессиональной деятельности по обучаемой специальности, а также освоения передового опыта.

Содержание исследовательской/производственной практики определяется темой диссертационного (проектного) исследования.

87. Результаты научно-исследовательской или экспериментально- исследовательской работы в конце каждого периода их прохождения оформляются магистрантом в виде отчета.

В рамках НИРМ (ЭИРМ) индивидуальным планом работы магистранта для ознакомления с инновационными технологиями и новыми видами производств предусматривается обязательное прохождение научной стажировки в научных организациях и/или организациях соответствующих отраслей или сфер деятельности.

88. Заключительным итогом научно-исследовательской или экспериментально-исследовательской работы магистранта является магистерская диссертация (магистерский проект).

89. Основные результаты магистерской диссертации должны быть представлены не менее чем в одной публикации и/или одном выступлении на научно-практической конференции.

В ВСУЗе основные результаты магистерской диссертации должны быть представлены:

магистрантами профильной магистратуры не менее чем в одной публикации в научном журнале или материалах научно-практической (научно-теоретической) конференции;

магистрантами научной и педагогической магистратуры не менее чем в двух публикациях в научном журнале и/или материалах научно-практической (научно-теоретической) конференции.

90. Требования к содержанию и оформлению магистерской диссертации (магистерского проекта), их подготовке и защите определяются ВУЗом самостоятельно.

В ВСУЗе требования к содержанию и оформлению магистерской диссертации, их подготовке и защите определяются ВСУЗом самостоятельно или соответствующим уполномоченным государственным органом.

91. Магистерская диссертация обязательно должна пройти проверку на предмет плагиата, правила и порядок проведения которой определяются ВУЗом самостоятельно.

92. Требования к кадровому обеспечению ВУЗа определены квалификационными требованиями, предъявляемыми при лицензировании образовательной деятельности.

93. В течение двух месяцев после зачисления каждому магистранту для руководства магистерской диссертацией (магистерским проектом) назначается научный руководитель из числа кандидатов и докторов наук, докторов PhD или квалифицированных специалистов соответствующих отраслей, имеющих стаж работы не менее 5 лет.

Научный руководитель и тема исследования магистранта на основании решения ученого совета утверждаются приказом ректора ВУЗа.

Научный руководитель магистранта должен иметь ученую степень и активно заниматься научными исследованиями в данной отрасли науки (по специальности обучения магистранта). При необходимости могут назначаться научные консультанты по смежным отраслям наук.

В ВСУЗе в течение двух месяцев после зачисления каждому магистранту для руководства магистерской диссертацией назначается научный руководитель. Научный руководитель и тема исследования магистранта на основании решения ученого совета утверждаются приказом руководителя ВСУЗа. Научный руководитель магистранта должен иметь ученую степень, степень "магистра" или иметь звание (специальное звание) полковника с опытом научно-педагогической работы не менее 5 лет и активно заниматься научными исследованиями в данной отрасли науки (по специальности обучения магистранта). При необходимости могут назначаться научные консультанты по смежным отраслям наук.

94. ВУЗ оказывает содействие магистранту в публикации результатов исследования.

95. Уровень полученных знаний в рамках обязательного минимума и предлагаемого ВУЗом объема учебной нагрузки обеспечивается различными видами контроля.

96. Контроль учебных достижений магистрантов и оценка их знаний по учебным дисциплинам или модулям организуются офисом (отделом, сектором) регистратора на рубежных этапах учебного процесса (по завершении каждого академического периода и учебного года) и должны быть ориентированы на итоговые результаты обучения.

97. Офисом регистратора ведется учет истории учебных достижений обучающихся, который отражается в их транскрипте установленной формы.

Транскрипт выдается магистранту на основе его письменного заявления на любом этапе его обучения.

98. Контроль знаний, умений, навыков и компетенций магистрантов осуществляется при проведении их итоговой аттестации.

99. Итоговая аттестация магистрантов проводится в сроки, предусмотренные академическим календарем и учебными планами специальностей, в формах сдачи комплексного экзамена и защиты магистерской диссертации (магистерского проекта).

100. Целями итоговой аттестации являются оценка научно-теоретического и исследовательско-аналитического уровня магистранта-выпускника, сформированных профессиональных и управленческих компетенций, готовности к выполнению профессиональных задач и соответствие его подготовки требованиям профессионального стандарта и образовательной программы.

101. Комплексный экзамен проводится не позднее, чем за 1 месяц до защиты диссертации, в который по специальности входят дисциплины цикла профилирующих дисциплин образовательной программы магистратуры.

В ВСУЗе комплексный государственный экзамен проводится до защиты диссертации, в комплексный государственный экзамен который по специальности входят дисциплины цикла базовых и/или профилирующих дисциплин образовательной программы магистратуры.

102. Защита магистерской диссертации (магистерского проекта) включает подготовку магистерской диссертации (магистерского проекта), ее (его) оформление и процедуру защиты.

Процедура защиты магистерской диссертации (магистерского проекта) определяется высшим учебным заведением самостоятельно в соответствии с Типовыми правилами проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся в ВУЗах.

В ВСУЗе процедура защиты магистерской диссертации определяется в соответствии с Правилами проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся в ВСУЗах соответствующего государственного органа.

103. Лицам, завершившим обучение по образовательной программе магистратуры, присуждается степень "магистр" по соответствующей специальности и выдается диплом государственного образца с приложением (транскрипт).

ВУЗ дополнительно может выдать выпускнику общеевропейское приложение к диплому (DiplomaSupplement).

В ВСУЗе лицам, завершившим обучение по образовательной программе магистратуры, присуждается степень "магистр" по соответствующей специальности и/или присваивается квалификация, выдается диплом государственного образца с приложением (транскрипт).

Раздел 2. Докторантура
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт послевузовского образования (далее - стандарт) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" и определяет требования к содержанию образовательных программ докторантуры PhD, образовательной траектории докторантов, структуре и содержанию образования, оценке уровня подготовленности докторантов и степени, к максимальному объему учебной нагрузки обучающихся в высших учебных заведениях, в том числе военных, специальных учебных заведениях (далее - ВСУЗ), независимо от их типа, вида и форм собственности, а также языка обучения.

В настоящем стандарте применяются термины в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об образовании". В дополнение к ним включены следующие термины и их определения:

1) докторантура – послевузовское образование, образовательные программы которой направлены на подготовку кадров для научной, педагогической и (или) профессиональной деятельности с присуждением степени доктора философии (PhD), доктора по профилю;

2) докторант - лицо, обучающееся в докторантуре;

3) докторская диссертация -научная работа докторанта, представляющая собой самостоятельное исследование, в которой разработаны теоретические положения, совокупность которых можно квалифицировать как новое научное достижение, или решена научная проблема, либо изложены научно обоснованные технические, экономические или технологические решения, внедрение которых вносит значительный вклад в развитие экономики страны;

4) профессиональные компетенции – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе правоохранительных органов и соответствующей должности;

5) квалификационные характеристики – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе Министерства обороны Республики Казахстан и соответствующей должности;

6) квалификационные требования – знания, умения и навыки, необходимые для эффективного осуществления профессиональной деятельности в системе органов национальной безопасности, правоохранительных органов и соответствующей должности.

2. Высшие учебные заведения (далее – ВУЗы) Республики Казахстан осуществляют подготовку докторов философии (PhD) и докторов по профилю в соответствии с:

1) Классификатором специальностей высшего и послевузовского образования Республики Казахстан;

2) настоящим стандартом и типовыми учебными планами специальностей докторантуры;

3) академическим календарем;

4) индивидуальными учебными планами докторантов;

5) рабочими учебными планами;

6) учебными программами по дисциплинам;

7) индивидуальным планом работы докторанта.

ВСУЗы осуществляют подготовку докторов философии (PhD) и докторов по профилю в соответствии с:

1) перечнем специальностей и квалификаций по образовательным программам, реализуемым в ВСУЗ;

2) настоящим стандартом;

3) типовыми учебными планами специальностей;

4) типовыми и рабочими учебными программами по дисциплинам;

5) академическим календарем;

6) индивидуальным планом работы докторанта.

3. Государственный общеобязательный стандарт послевузовского образования:

1) определяет содержание послевузовского образования и обучения;

2) устанавливает требования к максимальному объему учебной нагрузки и к уровню подготовки докторантов.

4. Требования стандарта обязательны при разработке:

1) типовых учебных планов специальностей;

2) образовательных программ;

3) рабочих учебных планов;

4) индивидуальных учебных планов работы докторанта;

6) учебных программ по дисциплинам;

7) индивидуальных планов работы докторанта.

5. Образовательные программы докторантуры реализуются ВУЗами на основании лицензии на право ведения образовательной деятельности по соответствующим специальностям докторантуры, независимо от ведомственной подчиненности и формы собственности, и договора с аккредитованными научными организациями-партнерами о сотрудничестве по совместному выполнению соответствующих научных и образовательных программ и предоставлению исследовательской базы.

6. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся" ожидаемые результаты обучения определяются на основе Дублинских дескрипторов третьего уровня (докторантура) и выражаются через компетенции. Результаты обучения формулируются как на уровне всей программы, так и отдельной дисциплины.

Дескрипторы третьего уровня предполагают способности:

1) демонстрировать системное понимание области изучения, мастерство в части умений и методов исследования, используемых в данной области;

2) планировать, разрабатывать, реализовывать и корректировать комплексный процесс научных исследований;

3) вносить вклад собственными оригинальными исследованиями в расширение границ научной области, которые могут заслуживать публикации на национальном или международном уровне;

4) критически анализировать, оценивать и синтезировать новые и сложные идеи;

5) сообщать свои знания и достижения коллегам, научному сообществу и широкой общественности;

6) содействовать развитию общества, основанному на знаниях.

8. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки" объем учебной нагрузки докторантов измеряется в кредитах, осваиваемых ими в течение учебного года по каждой учебной дисциплине или виду учебной работы.

9. Настоящий стандарт предусматривает предоставление послевузовского образования на основе обязательных требований к уровню подготовки докторантов и образовательной деятельности высших учебных заведений.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

10. Послевузовское образование направлено на подготовку кадров с присуждением степени доктора философии (PhD), доктора по профилю.

11. Профессиональные компетенции разрабатываются по каждой специальности докторантуры на основе профессиональных стандартов с учетом требований работодателей и социального запроса общества.

12. Подготовка научных и педагогических кадров осуществляется в докторантуре с присуждением степени доктора философии (PhD), доктора по профилю со сроком обучения не менее трех лет.

13. Обучение в докторантуре осуществляется по очной форме на основе государственного образовательного заказа. Кроме того, обучение в докторантуре на платной основе:

1) для иностранных граждан;

2) по заявкам ВУЗов, научно-исследовательских институтов, предприятий и организаций;

3) в профильной докторантуре и DBA по заявкам работодателей.

В ВСУЗах обучение в докторантуре осуществляется по очной форме. В зависимости от категории обучаемых допускается обучение с использованием дистанционной образовательной технологии.

14. Во всех формах учебных планов докторантуры используется единая система кодировки учебных дисциплин.

Каждая дисциплина должна носить одно неповторяющееся название. Она должна осваиваться в одном академическом периоде, по завершении которого докторанты сдают итоговый контроль в форме экзамена, за исключением всех видов профессиональных практик, курсовых работ (проектов), научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы, стажировок докторантов, по которым они сдают дифференцированный зачет.

15. Цикл базовых дисциплин (БД) состоит из дисциплин обязательного компонента и компонента по выбору.

В ВСУЗах цикл базовых дисциплин (БД) состоит из дисциплин обязательного и вузовского компонентов.

16. Объем дисциплин цикла БД составляет 4% от общего объема типового учебного плана или 3 кредита, который относится к обязательному компоненту.

Образовательные потребности докторанта в компоненте по выбору могут реализовываться за счет дополнительных видов обучения.

В ВСУЗах объем дисциплин цикла БД составляет не менее 4% от общего объема дисциплин ТУПл или не менее 3 кредитов. Образовательные потребности докторанта в вузовском компоненте могут реализовываться за счет дополнительных видов обучения.

17. Объем цикла профилирующих дисциплин (ПД) составляет 16% от общего объема дисциплин типового учебного плана или 12 кредитов.

Дисциплины цикла ПД относятся к компоненту по выбору и определяются ВУЗом самостоятельно.

В ВСУЗах объем цикла профилирующих дисциплин (ПД) составляет не менее 16% от общего объема дисциплин ТУПл или не менее 12 кредитов. Дисциплины цикла ПД относятся к вузовскому компоненту и определяются ВСУЗом самостоятельно.

18. Перечень дисциплин обязательного компонента определяется типовым учебным планом. Не допускается сокращение объема дисциплин обязательного компонента.

19. Перечень дисциплин компонента по выбору определяется ВУЗом самостоятельно в соответствии с запросами докторанта, работодателей и потребностями рынка труда.

В ВСУЗах перечень дисциплин вузовского компонента определяется ВСУЗом самостоятельно.

20. Содержание образовательной программы докторантуры устанавливается согласно приложению 12 к настоящему стандарту.

В ВСУЗах содержание образовательной программы докторантуры устанавливается согласно приложению 13 к настоящему стандарту.

21. Результаты научных исследований докторанта должны быть опубликованы в научных, научно-аналитических и научно-практических изданиях в соответствии с Правилами присуждения ученых степеней и ученых званий, утвержденными уполномоченным органом в области образования.

3. Требования к содержанию образования

22. Целью послевузовского образования является подготовка с учетом перспектив развития страны конкурентоспособных высококвалифицированных кадров с высокими духовно-нравственными качествами, способных к самостоятельному мышлению и обеспечению прогрессивного научно-технического, социально-экономического и культурного развития общества.

23. В качестве базовых ценностей в содержании послевузовского образования определены:

1) казахстанский патриотизм и гражданская ответственность;

2) уважение;

3) сотрудничество;

4) открытость.

24. Требования к ключевым компетенциям выпускников докторантуры:

1) иметь представление:

об основных этапах развития и смене парадигм в эволюции науки;

о предметной, мировоззренческой и методологической специфике естественных (социальных, гуманитарных, экономических) наук;

о научных школах соответствующей отрасли знаний, их теоретических и практических разработках;

о научных концепциях мировой и казахстанской науки в соответствующей области;

о механизме внедрения научных разработок в практическую деятельность;

о нормах взаимодействия в научном сообществе;

о педагогической и научной этике ученого-исследователя;

2) знать и понимать:

современные тенденции, направления и закономерности развития отечественной науки в условиях глобализации и интернационализации;

методологию научного познания;

достижения мировой и казахстанской науки в соответствующей области;

(осознавать и принимать) социальную ответственность науки и образования;

в совершенстве иностранный язык для осуществления научной коммуникации и международного сотрудничества;

3) уметь:

организовывать, планировать и реализовывать процесс научных исследований;

анализировать, оценивать и сравнивать различные теоретические концепции в области исследования и делать выводы;

анализировать и обрабатывать информацию из различных источников;

проводить самостоятельное научное исследование, характеризующееся академической целостностью, на основе современных теорий и методов анализа;

генерировать собственные новые научные идеи, сообщать свои знания и идеи научному сообществу, расширяя границы научного познания;

выбирать и эффективно использовать современную методологию исследования;

планировать и прогнозировать свое дальнейшее профессиональное развитие;

4) иметь навыки:

критического анализа, оценки и сравнения различных научных теорий и идей;

аналитической и экспериментальной научной деятельности;

планирования и прогнозирования результатов исследования;

ораторского искусства и публичного выступления на международных научных форумах, конференциях и семинарах;

научного письма и научной коммуникации;

планирования, координирования и реализации процессов научных исследований;

системного понимания области изучения и демонстрировать качественность и результативность выбранных научных методов;

участия в научных мероприятиях, фундаментальных научных отечественных и международных проектах;

лидерского управления и руководства коллективом;

ответственного и творческого отношения к научной и научно-педагогической деятельности;

проведения патентного поиска и опыта передачи научной информации с использованием современных информационных и инновационных технологий;

защиты интеллектуальных прав собственности на научные открытия и разработки;

свободного общения на иностранном языке;

5) быть компетентным:

в области научной и научно-педагогической деятельности в условиях быстрого обновления и роста информационных потоков;

в проведении теоретических и экспериментальных научных исследований;

в постановке и решении теоретических и прикладных задач в научном исследовании;

в проведении профессионального и всестороннего анализа проблем в соответствующей области;

в вопросах межличностного общения и управления человеческими ресурсами;

в вопросах вузовской подготовки специалистов;

в проведении экспертизы научных проектов и исследований;

в обеспечении постоянного профессионального роста.

25. Требования к научно-исследовательской работе обучающегося по программе доктора философии (PhD):

научно-исследовательская работа докторанта должна:

1) соответствовать основной проблематике специальности, по которой защищается докторская диссертация;

2) быть актуальной, содержать научную новизну и практическую значимость;

3) основываться на современных теоретических, методических и технологических достижениях науки и практики;

4) базироваться на современных методах обработки и интерпретации данных с применением компьютерных технологий;

5) выполняться с использованием современных методов научных исследований;

6) содержать научно-исследовательские (методические, практические) разделы по основным защищаемым положениям.

26. Требования к экспериментально-исследовательской работе обучающегося по программе доктора по профилю:

экспериментально-исследовательская работа докторанта должна:

1) соответствовать основной проблематике специальности, по которой защищается докторская диссертация;

2) быть актуальной, содержать научную новизну и практическую значимость;

3) основываться на современных достижениях науки, техники и производства и содержать конкретные практические рекомендации, самостоятельные решения управленческих задач комплексного, межфункционального характера;

4) выполняться с применением передовых информационных технологий;

5) содержать экспериментально-исследовательские (методические, практические) разделы по основным защищаемым положениям.

27. В рамках специальности докторантуры ВУЗом самостоятельно разрабатываются различные образовательные программы в соответствии с Национальной рамкой квалификации, профессиональными стандартами и согласованные с Дублинскими дескрипторами и Европейской рамкой квалификации.

В ВСУЗах в рамках специальности докторантуры ВСУЗом самостоятельно разрабатываются различные образовательные программы в соответствии с профессиональными компетенциями (квалификационными характеристиками, квалификационными требованиями).

Образовательные программы должны быть ориентированы на результат обучения.

28. Содержание образовательной программы профильной докторантуры устанавливается ВУЗом самостоятельно.

Образовательные программы докторантуры структурируются по принципу модульного обучения.

29. Образовательная программа подготовки доктора философии (PhD) имеет научно-педагогическую направленность и предполагает фундаментальную образовательную, методологическую и исследовательскую подготовку и углубленное изучение дисциплин по соответствующим направлениям наук для системы высшего и послевузовского образования и научной сферы.

30. Образовательная программа подготовки доктора по профилю предполагает фундаментальную образовательную, методологическую и исследовательскую подготовку и углубленное изучение дисциплин по соответствующим направлениям науки для отраслей национальной экономики, социальной сферы: образования, медицины, права, искусства, сферы услуг, бизнес-администрирования и сферы обороны и национальной безопасности, правоохранительной деятельности.

31. Требования к минимуму содержания и уровню подготовки специалистов в рамках образовательных программ утверждаются уполномоченным органом в области образования.

32. Структура образовательной программы докторантуры включает два компонента: образовательную и научную, определяющие содержание образования.

33. Образовательная программа докторантуры содержит:

1) теоретическое обучение, включающее изучение цикла базовых и профилирующих дисциплин;

2) практическую подготовку докторантов: различные виды профессиональных практик, научных стажировок;

3) научно-исследовательскую (экспериментально-исследовательскую) работу, включая выполнение докторской диссертации;

4) промежуточные и итоговую аттестации.

34. Учет трудоемкости всех видов работ осуществляется по объему освоенного материала и измеряется в кредитах, являющихся единицами измерения трудозатрат докторантов и преподавателей, необходимых для достижения конкретных результатов обучения. При этом действует накопительная кредитная система, учитывающая кредиты, освоенные на предыдущих уровнях образования.

На "входе" докторант должен иметь все пререквизиты, необходимые для освоения соответствующей профессиональной учебной программы докторантуры. Перечень необходимых пререквизитов определяется высшим учебным заведением самостоятельно.

При отсутствии необходимых пререквизитов докторанту разрешается их освоить на платной основе. В данном случае обучение в докторантуре начинается после полного освоения докторантом пререквизитов.

В ВСУЗах порядок освоения пререквизитов кандидатами для поступления устанавливается соответствующим уполномоченным государственным органам.

35. При организации учебного процесса по кредитной технологии обучения объем учебной дисциплины должен составлять целое число кредитов. При этом дисциплина, как правило, оценивается объемом не менее 2 или 3 кредитов.

В ВСУЗах объем каждой дисциплины составляет целое число кредитов и допускается оценивание дисциплины в 1 кредит. Допускается освоение учебной дисциплины в течение нескольких академических периодов.

36. Организация образовательной деятельности осуществляется посредством планирования учебного процесса, содержания образования, выбора способов проведения учебных занятий, самостоятельной работы докторантов, форм итогового контроля их учебных и научных достижений.

37. Структура содержания образования определяется в соответствии с установленными требованиями к учетно-измерительным инструментам образования: учебным планам и программам, объему учебной нагрузки, продолжительности академических периодов, видам академических занятий, объему учебного материала и др.

38. Образовательная программа подготовки доктора включает в себя учебный план, программы практик (педагогической, исследовательской или производственной) и план научно-исследовательской работы.

39. Планирование содержания образования, способ организации и проведения учебного процесса осуществляются ВУЗом самостоятельно на основе кредитной технологии обучения.

40. Планирование и организация образовательной деятельности осуществляются на основе учебных планов.

Учебные планы подразделяются на типовые (ТУПл), индивидуальные (ИУП) и рабочие (РУП).

В ВСУЗах учебные планы подразделяются на типовые (ТУПл) и рабочие (РУП).

41. ТУПл разрабатываются по конкретным специальностям докторантуры на основе настоящего стандарта и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

В ВСУЗах ТУПл разрабатываются по конкретным специальностям докторантуры на основе настоящего стандарта и утверждаются соответствующим уполномоченным государственным органом по согласованию с уполномоченным органом в области образования.

В ТУПл определяется трудоемкость каждой учебной дисциплины обязательного компонента и каждого вида учебной деятельности (практики, НИРД (ЭИРД), комплексного экзамена, оформления и защиты докторской диссертации) в кредитах, а компонент по выбору по каждому циклу учебных дисциплин указывается общим количеством кредитов.

В ВСУЗах в ТУПл определяется трудоемкость каждой учебной дисциплины обязательного компонента и каждого вида учебной деятельности (практики, НИРД (ЭИРД), комплексного экзамена, оформления и защиты докторской диссертации в кредитах, а вузовский компонент по каждому циклу учебных дисциплин указывается общим количеством кредитов.

42. В дополнение к ТУПл ежегодно ВУЗом разрабатывается каталог элективных дисциплин (КЭД), который представляет собой систематизированный аннотированный перечень всех дисциплин компонента по выбору, за исключением ВСУЗов.

В КЭД отражают пререквизиты и постреквизиты каждой учебной дисциплины. КЭД должен обеспечивать докторантам возможность альтернативного выбора элективных учебных дисциплин.

43. На основе ТУПл и КЭД по специальности докторантом составляется ИУП,за исключением ВСУЗов. ИУП определяет индивидуальную образовательную траекторию каждого докторанта.

В ИУП включаются дисциплины обязательного компонента и виды учебной деятельности (практики, НИРД (ЭИРД), комплексный экзамен, оформление и защита докторской диссертации) из ТУПл и дисциплины компонента по выбору из КЭД.

В ВСУЗах образовательная траектория докторанта определяется РУП и индивидуальным планом работы докторанта.

44. РУП разрабатывается на учебный год на основе ТУПл специальности и ИУПов докторантов и утверждается руководителем организации образования на основании решения ученого совета.

В РУПе определяются перечень дисциплин на учебный год и их трудоемкость в кредитах, порядок изучения, виды учебной занятий и формы контроля, а также другие виды учебной деятельности (практики, НИРД (ЭИРД), комплексный экзамен, оформление и защита докторской диссертации).

Форма, структура, порядок разработки и утверждения ИУП и РУП определяются вузом самостоятельно.

В ВСУЗах РУП разрабатывается на весь период обучения на основе ТУПл специальности и утверждается руководителем организации образования. В РУП определяется перечень дисциплин и их трудоемкость в кредитах, порядок изучения, виды учебных занятий и формы контроля, а также другие виды учебной деятельности (практики, НИРД (ЭИРД), стажировка, комплексный экзамен, оформление и защита докторской диссертации и др.). РУП служат основой для составления расписания занятий и расчета трудоемкости учебной работы преподавателя. В ВСУЗах форма, структура, порядок разработки и утверждения РУП определяются ВСУЗом самостоятельно.

45. Содержание всех учебных дисциплин определяется учебными программами. Учебные программы подразделяются на типовые и рабочие (силлабусы).

Типовые учебные программы (ТУПр) разрабатываются по дисциплинам обязательного компонента и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

Рабочие учебные программы (силлабусы) разрабатываются по всем дисциплинам учебного плана и утверждаются высшим учебным заведением самостоятельно. При этом по дисциплинам обязательного компонента их разработка осуществляется на основе типовых учебных программ. Форма, структура, порядок разработки и утверждения рабочих учебных программ (силлабусов) определяются ВУЗом самостоятельно.

46. Докторант обучается на основе индивидуального плана работы, который составляется под руководством научных консультантов.

47. Индивидуальный план работы докторанта составляется на весь период обучения и включает следующие разделы:

1) ИУП (при необходимости может ежегодно уточняться);

2) научно-исследовательскую, экспериментально-исследовательскую работу (тему, направление исследования, сроки и форму отчетности);

3) практику (программа, база, сроки и форма отчетности);

4) тема докторской диссертации с обоснованием и структурой;

5) план выполнения докторской диссертации;

6) план научных публикаций и стажировок, в том числе зарубежных.

В ВСУЗах индивидуальный план работы докторанта составляется на весь период обучения и включает следующие разделы:

2) практика, стажировка (программа, база, сроки и форма отчетности);

3) тема докторской диссертации с обоснованием и структурой;

4) план выполнения докторской диссертации;

5) план научных публикаций, участие в научно-практических (научно-теоретических конференциях) и др.

48. Учебные занятия в докторантуре должны проводиться с использованием инновационных технологий и интерактивных методов обучения.

49. При планировании учебного процесса ВУЗ руководствуется нормами распределения компонентов образовательной программы докторантуры согласно приложению 14 к настоящему стандарту.

В ВСУЗах при планировании учебного процесса ВСУЗ руководствуются нормами распределения компонентов образовательной программы докторантуры согласно приложению 15 к настоящему стандарту.

50. Лицам, освоившим образовательную программу послевузовского образования докторантуры и защитившим докторскую диссертацию, присуждается степень доктора философии (PhD) или доктора по профилю с нормативным сроком обучения не менее трех лет.

51. Лица, получившие степень доктора PhD, для углубления научных знаний, решения научных и прикладных задач по специализированной теме могут выполнять постдокторскую программу или проводить научные исследования под руководством ведущего ученого выбранного ВУЗа.

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

52. Объем учебной нагрузки докторантов измеряется в кредитах, осваиваемых ими в течение учебного года по каждой учебной дисциплине или виду учебной работы.

53. Планирование учебной нагрузки ППС осуществляется в кредитах или академических часах, представляющих собой время контактной работы преподавателя с обучающимся по расписанию на аудиторных учебных занятиях или по отдельно утвержденному графику для других видов учебной работы.

54. Один академический час аудиторной работы равен 50 минутам. Исключение составляют студийные и лабораторные занятия, где академический час равен соответственно 75 минутам – для студийных занятий или 100 минутам – для лабораторных занятий.

Один академический час всех видов практики, научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы и итоговой аттестации докторантов равен 50 минутам.

55. При планировании объема учебной работы исходят из того, что один кредит равен 15 академическим часам:

1) аудиторной работы докторанта на протяжении академического периода в виде семестра;

2) работы докторанта в период профессиональной практики;

3) работы докторанта с научными консультантами в период НИРД/ЭИРД;

4) работы докторанта по написанию и защите докторской диссертации;

5) работы докторанта по подготовке и сдаче комплексного экзамена.

56. Учебная нагрузка обучающихся определяется продолжительностью академического часа и объемом учебных часов (контактных часов по 50 минут), сопровождающих академические часы для разных видов учебной работы.

Один академический час аудиторной работы может быть равен 50, 75 или 100 минутам. Академические часы аудиторной работы обучающегося дополняются соответствующим числом часов СРД таким образом, что на один кредит суммарная учебная нагрузка докторанта в неделю на протяжении академического периода в виде семестра равна 3 часам.

Каждый академический час практики сопровождается соответствующим числом часов (по 50 мин.) дополнительной работы обучающегося: 1 часом – для педагогической практики, 4 часами – для производственной практики и 7 часами – для исследовательской практики.

Каждый академический час НИРД/ЭИРД, включая выполнение докторской диссертации, сопровождается 7 часами СРД.

Каждый академический час итоговой аттестации представляет собой учебный час контактной работы докторанта с преподавателем по написанию и защите докторской диссертации или работы докторанта с преподавателем по подготовке и сдаче комплексного экзамена. Каждый академический час итоговой аттестации обучающегося сопровождается 6 часами СРД.

57. При кредитной технологии обучения увеличивается объем самостоятельной работы, выполняемой докторантами, которая подразделяется на два вида – на самостоятельную работу докторанта под руководством преподавателя (СРДП) и на ту часть, которая выполняется полностью докторантами самостоятельно (СРД).

58. Самостоятельная работа докторанта под руководством преподавателя является внеаудиторным видом работы докторанта, которая выполняется им в контакте с преподавателем. СРДП выполняется по отдельному графику, который не входит в общее расписание учебных занятий.

В ВСУЗах самостоятельная работа докторанта под руководством преподавателя проводится, в том числе и в виде аудиторных занятий.

59. Соотношение между СРДП и СРД в общем объеме самостоятельной работы определяется ВУЗом самостоятельно.

60. В совокупности контактные часы работы докторанта с преподавателем в период лекций и практических (семинарских) занятий сопровождаются 2 часами СРД на каждый контактный час.

Для таких видов учебной работы как студийные и лабораторные занятия, научно-исследовательская (экспериментально-исследовательская) работа докторанта, итоговая аттестация необходимость планирования СРДП и ее объем устанавливаются ВУЗом самостоятельно.

61. Учебный год в докторантуре состоит из академических периодов, периодов промежуточной аттестации, практик, стажировок, каникул, научно-исследовательской, экспериментально-исследовательской работы докторанта и на выпускном курсе – итоговой аттестации.

62. Академический период представляет собой семестр продолжительностью 15 недель или триместр продолжительностью 10 недель, или квартал продолжительностью 7-8 недель.

63. Продолжительность промежуточной аттестации/итогового контроля после каждого академического периода составляет не менее 1 недели.

В итоговой оценке по дисциплине доля оценки текущей успеваемости должна составлять не менее 60%, а доля оценки итогового контроля – не менее 30%.

В ВСУЗе в период промежуточной аттестации проводится итоговый контроль по всем изученным дисциплинам, и с учетом оценок текущей успеваемости по результатам текущего и рубежных контролей выводятся итоговые оценки по дисциплинам. В итоговой оценке по дисциплине доля оценки текущей успеваемости должна составлять не менее 60%, а доля оценки итогового контроля – не более 40%.

64. Продолжительность каникул в течение учебного года должна составлять не менее 5 недель, за исключением выпускного курса.

65. Профессиональная практика докторантов проводится в соответствии с утвержденным академическим календарем и индивидуальным планом работы в объеме, установленном настоящим стандартом и ТУПл по специальности.

66. Продолжительность практик определяется в неделях, исходя из нормативного времени работы обучающегося на практике в течение недели, равного 30 часам (6 часов в день при 5-дневной рабочей неделе). Для вычисления количества недель объем практики в кредитах умножается на трудоемкость соответствующего вида практики в контактных часах и делится на продолжительность работы обучающегося на практике в течение недели, то есть на 30 часов.

Трудоемкость 1 кредита практики составляет 30 часов (по 50 мин.) для педагогической практики, 75 часов (по 50 мин.) для производственной практики и 120 часов (по 50 мин.) для исследовательской практики. Продолжительность практики на 1 кредит в неделях составляет: 1 неделя – для педагогической практики, 2.5 недели – для производственной практики, стажировки и 4 недели – для исследовательской практики.

67. Планирование итоговой аттестации обучающихся и НИРД, ЭИРД в неделях определяется исходя из нормативного времени работы докторанта в течение недели, равного 54 часам (9 часов в день, включая СРД, при 6-дневной рабочей неделе).

68. Одному кредиту НИРД соответствует 120 (15х8) часов работы докторанта, т.е. 2,2 недели.

Одному кредиту итоговой аттестации соответствует 105 (15х7) часов, то есть 2 недели, из них 15 контактных часов работы докторанта с преподавателем и 90 часов СРД.

На подготовку и сдачу комплексного экзамена отводится 1 кредит, т.е. 2 недели.

На оформление и защиту докторской диссертации отводится 4 кредита, т.е. 8 недель.

69. Выполнение докторской диссертации осуществляется в период НИРД (ЭИРД).

70. Допускается введение летнего семестра, за исключением выпускного курса, продолжительностью не менее 6 недель для удовлетворения потребностей в дополнительном обучении, ликвидации академической задолженности или разницы в учебных планах, освоения кредитов в других ВУЗах с обязательным их перезачетом в своем ВУЗе, повышения среднего балла успеваемости (GPA).

71. Научная компонента образовательной программы формируется из научно-исследовательской, экспериментально-исследовательской работы докторанта, научных публикаций и написания докторской диссертации.

72. Основным критерием завершенности образовательного процесса по подготовке докторов философии (PhD) или доктора по профилю является освоение докторантом не менее 75 кредитов, из них не менее 15 кредитов теоретического обучения, а также не менее 5 кредитов практики и не менее 50 кредитов НИРД (ЭИРД), включая выполнение докторской диссертации.

В случаях досрочного освоения образовательной программы докторантуры и успешной защиты диссертации докторанту присуждается степень доктора философии (PhD) или доктора по профилю независимо от срока обучения.

73. Выпускник профильной докторантуры может заниматься научной и педагогической деятельностью только в случаях освоения им цикла дисциплин педагогического профиля и прохождения педагогической практики. Данный цикл осваивается в течение дополнительного академического периода (если не предусмотрен учебным планом), по завершении которого ему выдается соответствующее свидетельство к основному диплому.

74. Докторанту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы докторантуры, но не выполнившему научно-исследовательскую компоненту, предоставляется возможность повторно освоить кредиты научной компоненты и защитить диссертацию в последующие годы на платной основе.

В ВСУЗе докторанту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы докторантуры, но не выполнившему научно-исследовательскую компоненту, предоставляется возможность повторно освоить кредиты исследовательской компоненты и защитить диссертацию в следующем учебном году. Порядок повторного освоения кредитов научной компоненты и защиты диссертации определяют соответствующие уполномоченные государственные органы.

75. Докторанту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы докторантуры, но не защитившему в установленный срок докторскую диссертацию, продлевается срок обучения в докторантуре на платной основе.

В ВСУЗе докторанту, освоившему полный курс теоретического обучения образовательной программы докторантуры, но не защитившему в установленный срок докторскую диссертацию, предоставляется возможность защитить диссертацию в следующем учебном году. Порядок защиты диссертации определяют соответствующие уполномоченные государственные органы.

76. ВУЗ организует учебный процесс в докторантуре в соответствии с полученной лицензией и должен соблюдать квалификационные требования, предъявляемые при лицензировании образовательной деятельности.

77. ВУЗ обеспечивает образовательную деятельность соответствующей материально-технической базой, квалифицированным профессорско-преподавательским составом, библиотечным фондом, доступом к Интернет и другим информационным ресурсам, общежитием иногородних докторантов и другими службами поддержки.

78. Требования к материально-техническому обеспечению.

ВУЗ, реализующий программы докторантуры, должен располагать материально-технической базой (аудиторный фонд, компьютерные классы, лаборатории, приборное обеспечение, фондовые материалы), соответствующей действующим санитарно-техническим нормам и обеспечивающей проведение всех видов теоретической и практической подготовки, предусмотренных учебным планом, а также эффективное выполнение научно-исследовательской и экспериментально-исследовательской работы докторанта.

79. Требования к разработке образовательной программы подготовки докторантов, включая научные исследования.

ВУЗы, реализующие программы подготовки докторов PhD и докторов по профилю, разрабатывают и утверждают необходимые учебно-методические документы (рабочий учебный план, программы учебных дисциплин и практик, программы научно-исследовательской, экспериментально-исследовательской работы и др.).

Программы учебных дисциплин разрабатываются ВУЗами, реализующими образовательные программы докторантуры, на основе настоящего стандарта и ТУПл по специальностям докторантуры.

Образовательные программы докторантуры в части профессиональной подготовки должны разрабатываться на основе изучения опыта высоко рейтинговых зарубежных ВУЗов и научных центров, реализующих аккредитованные программы подготовки докторов PhD или докторов по профилю.

80. Требования к учебно-методическому и информационному обеспечению:

Учебно-методическое и информационное обеспечение учебного процесса должно гарантировать возможность качественного освоения докторантами образовательной программы докторантуры.

Реализация образовательной программы должна обеспечиваться свободным доступом к международным информационным сетям, электронным базам данных, к библиотечным фондам, компьютерным технологиям, учебно-методической и научной литературе.

Информационное и учебно-методическое обеспечение осуществляется с последовательным усилением акцента на самостоятельную работу докторантов.

81. Требования к организации практики и научных стажировок.

Практика проводится с целью формирования практических навыков научной, профессиональной деятельности.

Образовательная программа докторантуры должна включать:

1) педагогическую и исследовательскую практику – для обучающихся по программе доктора философии (в объеме не менее 3+2 кредита);

2) производственную практику – для обучающихся по программе профильной докторантуры (в объеме 5 кредитов).

Педагогическая практика может проводиться в период теоретического обучения без отрыва от учебного процесса, этом докторанты могут привлекаться к проведению занятий в бакалавриате и магистратуре.

Исследовательская практика докторанта проводится с целью изучения новейших теоретических, методологических и технологических достижений отечественной и зарубежной науки, а также закрепления практических навыков, применения современных методов научных исследований, обработки и интерпретации экспериментальных данных в диссертационном исследовании.

Производственная практика докторанта проводится с целью закрепления теоретических знаний, полученных в процессе обучения, и повышения профессионального уровня.

Содержание исследовательской и производственной практик определяется темой докторской диссертации.

82. Результаты научно-исследовательской, экспериментально-исследовательской работы в конце каждого периода их прохождения оформляются докторантом в виде краткого отчета.

В рамках НИРД (ЭИРД) индивидуальным планом работы докторанта для ознакомления с инновационными технологиями и новыми видами производств предусматривается обязательное прохождение научной стажировки в научных организациях и/или организациях соответствующих отраслей или сфер деятельности, в том числе за рубежом.

Сроки прохождения зарубежной стажировки определяются ВУЗом самостоятельно.

83. Заключительным итогом научно-исследовательской, экспериментально-исследовательской работы докторанта является докторская диссертация.

Тема докторской диссертации определяется с учетом ее актуальности не позднее, чем через два месяца после приема в докторантуру. Направление диссертационного исследования, как правило, должно быть связано с национальными приоритетами либо государственными программами, либо программами фундаментальных или прикладных исследований.

84. Основные результаты докторской диссертации должны быть опубликованы в соответствии с пунктом 21 настоящего стандарта.

85. Требования к содержанию и оформлению докторской диссертации, их подготовке и защите определяются нормативными правовыми актами уполномоченного органа в области образования.

86. Докторская диссертация обязательно должна пройти проверку на предмет заимствования без ссылки на автора и источник заимствования (проверка диссертации на предмет плагиата), которая осуществляется Национальным центром научно-технической информации.

88. Преподавательские кадры должны владеть современными интерактивными методами и технологиями обучения, использовать их в учебном процессе.

89. Докторанту в течение двух месяцев после зачисления для руководства докторской диссертацией назначается научное руководство.

Научное руководство и тема исследования докторанта на основании решения ученого совета утверждаются приказом ректора ВУЗа.

90. Научное руководство докторантами на соискание степени доктора философии (PhD) осуществляется консультантами в количестве не менее 2-х человек, назначаемых из числа докторов или кандидатов наук, или докторов философии (PhD), один из которых – ученый из зарубежного ВУЗа (за исключением группы специальностей "Военное дело и безопасность").

В ВСУЗах научное руководство докторантами осуществляется гражданами Республики Казахстан. Научными консультантами могут быть лица, активно занимающиеся научными исследованиями в данной отрасли наук (по профилю специальности) и имеющие опыт научного руководства.

Научное руководство докторантами на соискание степени доктора по профилю или DBA осуществляется консультантами в количестве не менее 2-х человек, назначаемых из числа докторов или кандидатов наук, или докторов философии (PhD), один из которых – высококвалифицированный специалист соответствующей отрасли или сферы деятельности.

Научными консультантами могут быть лица, активно занимающиеся научными исследованиями в данной отрасли наук (по профилю специальности).

91. Уровень полученных знаний в рамках обязательного минимума и предлагаемого ВУЗом объема учебной нагрузки обеспечивается различными видами контроля.

92. Контроль учебных достижений докторантов и оценка их знаний по учебным дисциплинам или модулям организуются офисом (отделом, сектором) регистратора на рубежных этапах учебного процесса (по завершении каждого академического периода и учебного года) и должны быть ориентированы на итоговые результаты обучения.

93. Офисом регистратора ведется учет истории учебных достижений обучающихся, который отражается в их транскрипте установленной формы.

Транскрипт выдается докторанту на основе его письменного заявления на любом этапе его обучения.

94. Контроль знаний, умений, навыков и компетенций докторантов осуществляется при проведении их итоговой аттестации.

95. Итоговая аттестация докторанта проводится в сроки, предусмотренные академическим календарем и учебными планами специальностей, в форме сдачи комплексного экзамена и защиты докторской диссертации в установленном законодательством порядке.

Защита докторской диссертации включает подготовку диссертации, ее оформление и процедуру защиты.

96. Целью итоговой аттестации является оценка научно-теоретического и исследовательско-аналитического уровня докторанта, сформированных профессиональных и управленческих компетенций, готовности к самостоятельному выполнению профессиональных задач и соответствие его подготовки требованиям профессионального стандарта и образовательной программы.

97. При положительном решении Комитета по контролю в сфере образования и науки Министерства образования и науки Республики Казахстан по результатам проведенной экспертизы лицам, полностью выполнившим образовательную программу докторантуры и успешно защитившим докторскую диссертацию, присуждается степень "доктор философии (PhD)" или "доктор по профилю" и выдается диплом государственного образца с приложением (транскрипт).

Приложение 1
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы магистратуры по научному
и педагогическому направлению

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
1	Базовые дисциплины (БД)	20
1)	Обязательный компонент (ОК):	8
	История и философия науки	2
	Иностранный язык (профессиональный)	2*
	Педагогика	2
	Психология	2
2)	Компонент по выбору (КВ)	12
2	Профилирующие дисциплины (ПД)	22
1)	Обязательный компонент (ОК)	2
2)	Компонент по выбору (КВ)	20
	Итого теоретического обучения	42
3	Дополнительные виды обучения (ДВО)	не менее 13
1)	Практика (педагогическая, исследовательская)	не менее 6**
2)	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (НИРМ)	не менее 7
4	Итоговая аттестация (ИА)	4
1)	Комплексный экзамен (КЭ)	1
2)	Оформление и защита магистерской диссертации (ОиЗМД)	3
	Итого	не менее 59
* По педагогическим специальностям количество кредитов по иностранному языку (профессиональный) в цикле базовых дисциплин составляет 3 кредита, соответственно компонент по выбору – 11 кредитов. ** Количество кредитов, выделяемых на практику, не входит в общую трудоемкость. В случае необходимости ВУЗ может увеличить число кредитов, выделяемых на практику.

Приложение 2
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы магистратуры по научному
и педагогическому направлению в ВСУЗах

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
1	Базовые дисциплины (БД)	не менее 17
1)	Обязательный компонент (ОК)	не менее 3
2)	Вузовский компонент (ВК)
2	Профилирующие дисциплины (ПД)	не менее 25
1)	Обязательный компонент (ОК)	не менее 2
2)	Вузовский компонент (ВК)
	Итого теоретического обучения	не менее 42
3	Дополнительные виды обучения (ДВО)	не менее 13
	Обязательный компонент (ОК)	не менее 13
1)	Практика (педагогическая, профессиональная)	не менее 6
2)	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации, проекта (НИРМ)	не менее 7
	Вузовский компонент (ВК)
4	Итоговая аттестация (ИА)	4
1)	Комплексный экзамен (КЭ)	1
2)	Оформление и защита магистерской диссертации,	3
	Итого	не менее 59

Приложение 3
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы магистратуры
по профильному направлению

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
		Срок обучения**
		1 год	1,5 года
1	Базовые дисциплины (БД)	8	10
1)	Обязательный компонент (ОК):	5	5
	Иностранный язык (профессиональный)	2	2
	Менеджмент	1	1
	Психология	2	2
2)	Компонент по выбору (КВ)	3	5
2	Профилирующие дисциплины (ПД)	10	26
1)	Обязательный компонент (ОК)	1	3
2)	Компонент по выбору (КВ)	9	23
	Итого теоретического обучения	18	36
3	Дополнительные виды обучения (ДВО)	не менее 6	не менее 8
1)	Практика (производственная) *	не менее 2	не менее 4
2)	Экспериментально-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (ЭИРМ)	не менее 4	не менее 4
4	Итоговая аттестация (ИА)	4	4
1)	Комплексный экзамен (КЭ)	1	1
2)	Оформление и защита магистерского проекта (ОиЗМП)	3	3
	Итого	не менее 28	не менее 48
Количество кредитов, выделяемых на практику, не входит в общую трудоемкость. В случае необходимости ВУЗ может увеличить число кредитов, выделяемых на практику. *Продолжительность обучения определяется настоящим стандартом в зависимости от предшествующего уровня подготовки магистрантов и специальности.

Приложение 4
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы магистратуры по
профильному направлению в ВСУЗах

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
		Срок обучения
		1 год	1,5 года
1	Базовые дисциплины (БД)	не менее 7	не менее 14
1)	Обязательный компонент (ОК)	не менее 1	не менее 3
2)	Вузовский компонент (ВК)
2	Профилирующие дисциплины (ПД)	не менее 11	не менее 22
1)	Обязательный компонент (ОК)	не менее 1	не менее 2
2)	Вузовский компонент (ВК)
	Итого теоретического обучения	не менее 18	не менее 36
3	Дополнительные виды обучения (ДВО)	не менее 6	не менее 8
	Обязательный компонент (ОК)	не менее 6	не менее 8
1)	Профессиональная практика	не менее 2	не менее 4
2)	Научно-исследовательская (экспериментально-исследовательская) работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации	не менее 4	не менее 4
	Вузовский компонент (ВК)
4	Итоговая аттестация (ИА)	4	4
1)	Комплексный экзамен (КЭ)	1	1
2)	Оформление и защита магистерской диссертации	3	3
	Итого	не менее 28	не менее 48

Приложение 5
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы педагогического профиля
для лиц, окончивших профильную магистратуру

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
1	Базовые дисциплины (БД)	7
1)	Обязательный компонент:	5
	История и философия науки	2
	Педагогика	3
2)	Компонент по выбору	2
	Итого теоретического обучения	7
2	Практика (педагогическая)	не менее 3*
* Количество кредитов, выделяемых на практику, не входит в общую трудоемкость. В случае необходимости ВУЗ может увеличить число кредитов, выделяемых на практику.

Приложение 6
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы
научной и педагогической магистратуры (срок обучения 2 года)

№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРМ	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	42	45	1890	630	1260	52,0
2	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации, проводимая без отрыва от теоретического обучения (1:7)	3	-	360	45	315
	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (1:7)	4	9	480	60	420	54,5
3	Итоговая аттестация (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	ИТОГО	53	62	3150	795	2355
4	Практика (педагогическая), проводимая без отрыва от теоретического обучения (1:1)	3	-	90	45	45
5	Практика (исследовательская) (1:7)	3	12	360	45	315	30,00
6	Каникулы		13
7	Экзаменационная сессия		9
	ВСЕГО (52 нед. х 2 г. – 8 нед.= 96 нед.)	59	96	3600	885	2715

ПРИМЕЧАНИЕ:

1. Для получения степени магистра обучающийся должен освоить не менее 42 кредита теоретического обучения, не менее 6 кредитов практики и не менее 7 кредитов научно-исследовательской работы магистранта (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

2. На комплексный экзамен планируется 1 кредит, на оформление и защиту магистерской диссертации - 3 кредита (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

3. Для всех специальностей магистратуры устанавливается не менее 3 кредитов на педагогическую и не менее 3 кредитов на исследовательскую практику (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

4. Продолжительность каникул должна составлять не менее 7 недель в учебном году, за исключением выпускного курса. Каникулярное время свыше 7 недель в учебном году ВУЗ может самостоятельно перераспределить на другие виды деятельности.

5. Количество недель по видам деятельности ВУЗ может изменять, при этом средняя недельная нагрузка магистранта не должна превышать 57 часов.

6. Летний семестр, ДВО могут планироваться за счет каникул или отдельно по академическому календарю.

7. Три кредита НИРМ планируются параллельно с теоретическим обучением без отрыва от учебного процесса (по 1 кредиту на каждый семестр). Педагогическая практика планируется параллельно с теоретическим обучением без отрыва от учебного процесса во втором или в третьем семестре (все 3 кредита). При параллельном планировании разных видов деятельности недельная нагрузка по этим видам деятельности должна быть уменьшена с соответствующим увеличением количества их недель таким образом, чтобы средняя недельная нагрузка магистранта не превышала 57 часов.

Приложение 7
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы научной и
педагогической магистратуры в ВСУЗах (срок обучения 2 года)

№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРМ	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	не менее 42	не менее 45	не менее 1890	не менее 630	не менее 1260	не менее 52,0
2	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации, проводимая без отрыва от теоретического обучения (1:7)	не менее 3	-	не менее 360	не менее 45	не менее 315
	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (1:7)	не менее 4	не менее 9	не менее 480	не менее 60	не менее 420	не менее 54,5
3	Итоговая аттестация (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	ИТОГО	не менее 53	не менее 62	не менее 3150	не менее 795	не менее 2355
4	Практика (педагогическая), проводимая без отрыва от теоретического обучения (1:1)	3	-	90	45	45
5	Практика (исследовательская) (1:7)	3	12	360	45	315	30,00
6	Каникулы		определяется РУПл и академическим календарем
7	Экзаменационная сессия		9
	ВСЕГО (52 нед. х 2 г. – 8 нед. = 96 нед.)	не менее 59	не менее 96	не менее 3600	не менее 885	не менее 2715

Приложение 8
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры (срок обучения 1 год)

№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРМ	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	18	15	810	270	540	54,00
2	Экспериментально-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (1:7)	4	9	480	60	420	54,55
3	Итоговая аттестация (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	ИТОГО	26	32	1740	390	1320
4	Практика (производственная) (1:4)	2	5	150	30	120	30,00
5	Каникулы		4
6	Экзаменационная сессия		3
	ВСЕГО (52 нед. Х 1 г. – 8 нед. = 44 нед.)	28	44	1860	420	1440

ПРИМЕЧАНИЕ:

1. Для получения степени магистра обучающийся должен освоить не менее 24 кредитов теоретического обучения, не менее 2 кредитов производственной практики и не менее 2 кредитов экспериментально-исследовательской работы магистранта (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

2. На комплексный экзамен планируется 1 кредит, на оформление и защиту магистерской диссертации (магистерского проекта) – 3 кредита (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

3. Для всех специальностей магистратуры ВУЗом самостоятельно устанавливается не менее 2 кредитов производственной практики (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

4. Количество недель по видам деятельности может изменяться, при этом средняя недельная нагрузка магистранта не должна превышать 57 часов.

5. ДВО могут планироваться за счет каникул или отдельно по академическому календарю.

6. ЭИРМ целесообразно планировать с самого начала обучения и можно проводить параллельно с теоретическим обучением или с производственной практикой. При параллельном планировании разных видов деятельности недельная нагрузка по этим видам деятельности должна быть уменьшена с соответствующим увеличением количества их недель таким образом, чтобы средняя недельная нагрузка магистранта не превышала 57 часов.

Приложение 9
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры в ВСУЗах (срок обучения 1 год)

№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРМ	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	не менее 18	не менее 15	не менее 810	не менее 270	не менее 540	не менее 54,00
2	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (1:7)	не менее 4	не менее 9	не менее 480	не менее 60	не менее 420	не менее 54,55
3	Итоговая аттестация (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	ИТОГО	не менее 26	не менее 32	не менее 1740	не менее 390	не менее 1320
4	Практика (профессиональная) (1:4)	не менее 2	не менее 5	не менее 150	не менее 30	не менее 120	не менее 30,00
5	Каникулы		определяется РУПл и академическим календарем
6	Экзаменационная сессия		3
	ВСЕГО(52 нед. Х 1 г. – 8 нед. = 44 нед.)	не менее 28	не менее 44	не менее 1860	не менее 420	не менее 1440

Приложение 10
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры (срок обучения 1,5 года)

№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРМ	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	36	30	1620	540	1080	54,00
2	Экспериментально-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (1:7)	4	9	480	60	420	54,55
3	Итоговая аттестация (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	ИТОГО	44	47	2520	660	1860
4	Практика (производственная) (1:4)	4	10	300	60	240	30,00
5	Каникулы		11
6	Экзаменационная сессия (3х2 нед.)		6
	ВСЕГО (52 нед. + 22 нед. = 74 нед.)	48	74	2820	720	2100

ПРИМЕЧАНИЕ:

1. Для получения степени магистра обучающийся должен освоить не менее 36 кредитов теоретического обучения, не менее 4 кредитов производственной практики и не менее 4 кредитов экспериментально-исследовательской работы магистранта (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

3. Для всех специальностей магистратуры ВУЗом самостоятельно устанавливается не менее 4 кредитов производственной практики (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

5. Продолжительность каникул должна составлять не менее 7 недель в учебном году, за исключением выпускного курса. Каникулярное время свыше 7 недель в учебном году ВУЗ может самостоятельно перераспределить на другие виды деятельности.

6. Летний семестр, ДВО могут планироваться за счет каникул или отдельно по академическому календарю.

7. ЭИРМ целесообразно планировать с самого начала обучения и можно проводить параллельно с теоретическим обучением или с производственной практикой. При параллельном планировании разных видов деятельности недельная нагрузка по этим видам деятельности должна быть уменьшена с соответствующим увеличением количества их недель таким образом, чтобы средняя недельная нагрузка магистранта не превышала 57 часов.

Приложение 11
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры в ВСУЗах (срок обучения 1,5 года)

№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во / кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х /конт-х с преподавателем	СРМ	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	не менее 36	не менее 30	не менее 1620	не менее 540	не менее 1080	не менее 54,00
2	Научно-исследовательская работа магистранта, включая выполнение магистерской диссертации (1:7)	4	9	480	60	420	54,55
3	Итоговая аттестация (1:6)	4	8	420	60	360	52,5
	ИТОГО	не менее 44	не менее 47	не менее 2520	не менее 660	не менее 1860
4	Практика (профессиональная) (1:4)	4	10	300	60	240	30,00
5	Каникулы		определяется РУПл, академ. Календарем
6	Экзаменационная сессия (3x2 нед.)		6
	ВСЕГО (52 нед. + 22 нед. =74 нед.)	не менее 48	не менее 74	не менее 2820	не менее 720	не менее 2100

Приложение 12
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы докторантуры

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
1	Цикл базовых дисциплин (БД)	3
1)	Обязательный компонент (ОК)	3
2)	Компонент по выбору (КВ)	за счет ДВО
2	Цикл профилирующих (ПД)	12
1)	Обязательный компонент	-
2)	Компонент по выбору (КВ)	12
	Итого теоретического обучения	15
3	Дополнительные виды обучения (ДВО)	не менее 55
1)	Практика (педагогическая, исследовательская или производственная) (ППИП)	не менее 5
2)	Научно-исследовательская (экспериментально-исследовательская) работа докторанта (НИРД/ЭИРД)	не менее 20
3)	Выполнение докторской диссертации	30
4	Итоговая аттестация (ИА)	5
1)	Комплексный экзамен (КЭ)	1
2)	Оформление и защита докторской диссертации (ЗД)	4
	Итого	Не менее 75

Приложение 13
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

Содержание образовательной программы докторантуры в ВСУЗах

№ п/п	Наименование дисциплин и видов деятельности	Объем в кредитах
1	2	3
1	Цикл базовых дисциплин (БД)	не менее 3
1)	Обязательный компонент (ОК)	3
2)	Вузовский компонент (ВК)	за счет ДВО
2	Цикл профилирующих (ПД)	не менее 12
1)	Обязательный компонент	-
2)	Вузовский компонент (ВК)	не менее 12
	Итого теоретического обучения	не менее 15
3	Дополнительные виды обучения (ДВО)	не менее 55
1)	Практика (педагогическая, исследовательская или производственная) (ППИП)	не менее 5
2)	Научно-исследовательская (экспериментально-исследовательская) работа докторанта (НИРД/ЭИРД)	не менее 20
3)	Выполнение докторской диссертации	30
	Вузовский компонент (ВК)
4	Итоговая аттестация (ИА)	5
1)	Комплексный экзамен (КЭ)	1
2)	Оформление и защита докторской диссертации (ЗД)	4
	Итого	Не менее 75

Приложение 14
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы
докторантуры PhD (срок обучения 3 года)

№	Виды деятельности	Кол-во /кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во /кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРД	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	15	15	675	225	450	45,00
2	Научно-исследовательская (экспериментально-исследовательская) работа докторанта, включая выполнение докторской диссертации (1:7)	50	101	6000	750	5250	47,5 (за весь период теоретического обучения
3	Итоговая аттестация (1:6)	5	10	525	75	450	52,50
	ИТОГО	70	126	7200	1050	6150
4	Практика (профессиональная), в т.н.:	5	11	330	75	255	30,0
	1) педагогическая (1:1)+	3	3	90	45	45	30,0
	2) исследовательская (1:7) или	2	11	240	30	210	30,0
	3) производственная (1:4)	5	12,5	330	75	300	30,0
5	Каникулы (1+4+4)		9
6	Экзаменационная сессия (1x2 нед.)		2
	ВСЕГО (52 нед. х 3 г. - 8 нед. = 148 нед.)	75	Не менее 148	7530	1125	6405

Примечание:

1. Для получения степени доктора философии (PhD) или доктора по профилю обучающийся должен освоить не менее 15 кредитов теоретического обучения, не менее 5 кредитов практики и не менее 50 кредитов научно-исследовательской (экспериментально-исследовательской) работы докторанта (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

2. На комплексный экзамен планируется 1 кредит, на оформление и защиту докторской диссертации - 4 кредита (независимо от запланированных кредитов в ТУПл специальности).

3. Количество кредитов, выделяемых на практику, должно быть не менее 5 кредитов и устанавливается ВУЗом самостоятельно.

4. Количество недель по видам деятельности может изменяться, при этом средняя недельная нагрузка докторанта не должна превышать 57 часов.

5. Продолжительность каникул должна составлять не менее 5 недель в учебном году, за исключением выпускного курса. Каникулярное время свыше 5 недель в учебном году ВУЗ может самостоятельно перераспределить на другие виды деятельности.

6. Педагогическую практику целесообразно проводить параллельно с теоретическим обучением без отрыва от учебного процесса. НИРД (ЭИРД) целесообразно планировать с самого начала обучения и можно проводить параллельно с теоретическим обучением или с исследовательской (производственной) практикой. При параллельном планировании разных видов деятельности недельная нагрузка по этим видам деятельности должна быть уменьшена с соответствующим увеличением количества их недель таким образом, чтобы средняя недельная нагрузка докторанта не превышала 57 часов.

Приложение 15
к государственному общеобязательному
стандарту послевузовского образования

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы
докторантуры PhD в ВСУЗах (срок обучения 3 года)

№	Виды деятельности	Кол-во /кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	В том числе		Средняя недельная нагрузка
№	Виды деятельности	Кол-во /кредитов	Кол-во недель	Общий объем в часах	аудит-х / конт-х с преподавателем	СРД	Средняя недельная нагрузка
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Теоретическое обучение (1:2)	не менее 15	15	675	225	450	54,00
2	Научно-исследовательская (экспериментально-исследовательская) работа докторанта, включая выполнение докторской диссертации (1:7)	не менее 50	110	6000	750	5250	54,55
3	Итоговая аттестация (1:6)	не менее 5	10	525	75	450	52,50
	ИТОГО	не менее 70	135	7200	1050	6150
4	Практика (профессиональная), в т.ч.:	не менее 5	11				30,0
	1) педагогическая (1:1) +	не менее 3	3	90	45	45	30,0
	2) исследовательская (1:7) или	не менее 2	8	240	30	210	30,0
	3) производственная (1:4)	не менее 5	12,5	375	75	300	30,0
5	Каникулы		14
6	Экзаменационная сессия		2
	ВСЕГО	не менее 75	162	7530	1125	6405

Приложение 6
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт
основного среднего образования
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт основного среднего образования (далее – стандарт) разработан в соответствии со статьей 56 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" (далее – Закон) и определяет требования к уровню подготовки, содержанию образования, максимальному объему учебной нагрузки обучающихся и воспитанников.

2. Организации образования, реализующие общеобразовательные программы основного среднего образования (далее – организации образования), независимо от их форм собственности и ведомственной подчиненности, а также языка обучения, осуществляют образовательную деятельность в соответствии с:

1) настоящим стандартом;

2) учебными программами и типовыми учебными планами;

3) другими нормативными правовыми и правовыми актами, утвержденными в установленном порядке уполномоченным органом Республики Казахстан в области образования.

3. Применение стандарта направлено на:

1) повышение качества обучения и воспитания через достижение системы целей основного среднего образования, представленной в виде ожидаемых результатов обучения;

2) реализацию политики трехъязычного образования посредством создания необходимых условий для организации образовательного процесса на казахском, русском и английском языках;

3) сочетание академической и практической направленности основного среднего образования, предусматривающее усвоение обучающимися основ теоретических знаний и развитие умений применять полученные знания для решения задач прикладного характера;

4) обеспечение поэтапного углубления предметных знаний и навыков с учетом возрастных возможностей обучающихся;

5) реализацию принципа единства обучения и воспитания, основанного на взаимосвязанности и взаимообусловленности ценностей образования и системы ожидаемых результатов обучения, которые определяют содержательную основу образовательного процесса;

6) обеспечение охраны здоровья детей, а также создание благоприятных условий для удовлетворения особых образовательных потребностей обучающихся и потребностей в получении дополнительных образовательных услуг;

7) обеспечение эквивалентности основного среднего образования в условиях разнообразия типов и видов организаций среднего образования;

8) поддержку и развитие инновационной практики в организациях образования;

9) организацию объективной оценки деятельности организаций образования по обеспечению качества образования.

4. Стандарт является основой для разработки:

1) типового учебного плана основного среднего образования для разных типов и видов организаций образования;

2) учебных программ по учебным предметам основного среднего образования;

3) учебников и учебно-методических комплексов по учебным предметам;

4) критериев для оценивания учебных достижений обучающихся по учебным предметам;

5) систем управления, обеспечивающих достижение ожидаемых результатов обучения и воспитания в организациях образования;

6) системы мониторинга образовательного процесса организаций образования;

7) единых требований к материально-техническому, информационно-коммуникационному обеспечению образовательного процесса организаций образования, в том числе для обучающихся с особыми образовательными потребностями;

8) параметров оценки деятельности организаций образования по обеспечению качества образования.

5. Организации образования обеспечивают здоровьесберегающую среду для через применение различных педагогических технологий воспитания, обучения и развития.

6. В стандарте применяются термины и определения в соответствии с Законом. В дополнение к ним включены следующие термины и их определения:

1) базовое содержание основного среднего образования – состав, структура и объем содержания основного среднего образования, подлежащего обязательному изучению в организациях образования, независимо от их типа, вида и формы собственности, а также языка обучения;

2) внеурочная деятельность – составная часть целостного учебно- воспитательного процесса, форма организации свободного времени обучающихся;

3) образовательная область – составная часть базового содержания основного среднего образования, включающая совокупность родственных учебных предметов;

4) типовой учебный план – документ, регламентирующий перечень учебных дисциплин (предметов) и определяющий объем инвариантного и вариативного компонентов учебной нагрузки соответствующего уровня образования;

5) инвариантный компонент учебной нагрузки – составной компонент типового учебного плана, определяющий учебные предметы, обязательные для изучения всеми обучающимися в организациях образования, независимо от их типа, вида и формы собственности, а также языка обучения;

6) вариативный компонент учебной нагрузки – составной компонент типового учебного плана, который определяется организацией образования соответственно образовательным потребностям обучающихся;

7) элективный курс – курс по выбору обучающихся, составная часть вариативного компонента учебного плана, направленная на расширение образовательной подготовки обучающихся;

8) ожидаемые результаты обучения – совокупность компетенций, выражающих, что именно обучающийся будет знать, понимать, демонстрировать по завершении процесса обучения;

9) инклюзивное образование – процесс, обеспечивающий равный доступ к образованию для всех обучающихся с учетом особых образовательных потребностей и индивидуальных возможностей;

10) особые образовательные потребности – потребности детей, испытывающих постоянные или временные трудности в получении образования, обусловленные здоровьем, нуждающихся в специальных, общеобразовательных учебных программах и образовательных программах дополнительного образования;

11) оценивание – процесс соотнесения реально достигнутых обучающимися результатов обучения с ожидаемыми результатами обучения на основе выработанных критериев;

12) критерии оценивания – признаки, на основании которых производится оценка учебных достижений обучающихся;

13) формативное оценивание – вид оценивания, которое проводится в ходе повседневной работы в классе, является текущим показателем успеваемости обучающихся, обеспечивает оперативную взаимосвязь между обучающимся и учителем в ходе обучения, обратную связь между учеником и учителем и позволяет совершенствовать образовательный процесс;

14) суммативное оценивание – вид оценивания, которое проводится по завершении определенного учебного периода (четверть, триместр, учебный год), а также изучения разделов в соответствии с учебной программой;

15) ценности образования – ориентиры в построении системы целей обучения, основанные на общечеловеческих ценностях, являющиеся ведущим фактором в формировании личности обучающегося.

7. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся и воспитанников" указаны ожидаемые результаты обучения по образовательным областям (и учебным предметам) в виде системы целей долгосрочного характера по учебным предметам, входящим в определенную образовательную область.

8. В разделе "Требования к содержанию образования" указаны состав, структура и объем содержания основного среднего образования, подлежащего обязательному изучению в организациях образования, независимо от их типа, вида и формы собственности, а также языка обучения.

9. В разделе "Требования к максимальному объему учебной нагрузки" указаны недельная учебная нагрузка, продолжительность учебного года, наполняемость класса для деления на группы.

10. Стандарт вводится в действие поэтапно:

1) в 5, 7 классах - с 1 сентября 2017 года;

2) в 6, 8 классах с - 1 сентября 2018 года;

3) в 9 (10) классах - с 1 сентября 2019 года.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся и воспитанников

11. Общеобразовательные учебные программы основного среднего образования направлены на освоение обучающимися, в том числе обучающимися с особыми образовательными потребностями, базисных основ системы наук, формирование у них высокой культуры межличностного и межэтнического общения, самоопределение личности и профессиональную ориентацию, а также предпрофильную подготовку обучающихся.

12. Уровень подготовки обучающихся определяется через ожидаемые результаты обучения, которые спроектированы с учетом специфики каждой образовательной области, объединяющей несколько родственных учебных предметов: "Язык и литература", "Математика и информатика", "Естествознание", "Человек и общество", "Технология и искусство", "Физическая культура".

13. Ожидаемые результаты обучения по образовательным областям (и учебным предметам) служат основой для определения базового содержания основного среднего образования.

14. В учебных программах основного среднего образования ожидаемые результаты обучения по образовательным областям (и учебным предметам) конкретизируются в целях обучения по разделам каждого учебного предмета.

15. Система ожидаемых результатов обучения создает возможность для выстраивания индивидуальных траекторий развития обучающихся, в том числе обучающихся с особыми образовательными потребностями, и поэтапного продвижения их к достижению долгосрочных целей обучения.

16. Ожидаемые результаты по завершении основного среднего образования по образовательной области "Язык и литература";

Казахский язык (для классов с казахским языком обучения)/, русский язык (для классов с русским языком обучения)/, родной язык (для классов с уйгурским/ узбекским/ таджикским языком обучения):

1) аудирование и говорение:

обучающийся понимает тексты социально-бытовой, социально-культурной и учебно-профессиональной сфер общения; распознает открыто и скрыто выраженные формы речевого поведения, оценки; осуществляет устное речевое общение в различных жизненных ситуациях; выступает инициатором и поддерживает диалог, используя разнообразные языковые средства для реализации различных целей и тактик речевого общения; строит монолог, синтезируя информацию проблемного характера; отстаивает и аргументирует собственное мнение; оценивает отношение говорящего к предмету речи, выражая собственное мнение; прогнозирует содержание текста по его заголовку/началу/финалу; соблюдает грамматические, стилистические нормы при оформлении собственных высказываний;

2) чтение:

обучающийся понимает и интерпретирует главную и детальную информацию (текстовую, числовую, графическую) текстов различных типов, жанров и стилей; распознает скрытый смысл текста; использует стратегии чтения, включая исследовательское, комментированное, выборочное чтение с пометками, чтение с целью извлечения специальной информации, аналитическое чтение, чтение с определенной целью; извлекает необходимую информацию из различных источников, анализируя и синтезируя ее; сравнивает структурные, лингвистические и стилистические особенности текстов социально-бытовой, социально-культурной и учебно-познавательной сфер общения; оценивает текст с точки зрения актуальности и ценности информации, различая факт и мнение;

3) письмо:

обучающийся создает тексты разных типов, жанров и стилей, синтезируя услышанную и прочитанную информацию; создает тексты (в т.ч. печатные), используя различные формы представления информации; пишет собственный текст проблемного характера (статья, эссе, письмо и др.), демонстрируя способность анализировать и оценивать предложенную информацию; сравнивает структурно-композиционные, языковые особенности текстов разных типов, жанров и стилей; корректирует и редактирует тексты с использованием справочного материала; составляет простой, сложный и развернутый план по определенной теме; соблюдает орфографические, грамматические и стилистические нормы.

Казахский язык и литература (для классов с неказахским языком обучения)/, русский язык и литература (для классов с нерусским языком обучения):

1) аудирование:

обучающийся понимает основное содержание текста, а также функционально значимую смысловую информацию, отражающую намерения говорящего; извлекает специальную информацию из текста; понимает значение терминов и ключевых единиц текста по социально-бытовой, социально-культурной и учебно-познавательной сферам; оценивает содержание текста, различая факт и мнение; определяет основные проблемы в текстах разных стилей и жанров; анализирует текст, раскрывая связи и отношения между фактами и явлениями, событиями, о которых идет речь в тексте; прогнозирует содержание высказывания по иллюстрациям/ключевым словам/заголовкам/началу;

2) говорение:

обучающийся поддерживает диалог в рамках изучаемых тем, рассуждая, выражая собственное мнение и оценивая события, мнения и проблемы; строит монолог, используя приемы привлечения внимания и учитывая целевую аудиторию; анализирует и синтезирует информацию по предложенной теме; оценивает высказывания по определенной тематике; употребляет лексические и грамматические средства языка, соблюдая речевые нормы;

3) чтение:

обучающийся понимает содержание сплошных и несплошных текстов определенной сложности в рамках изучаемых тем; выявляет особенности текстов разных типов, стилей и жанров; распознает явное и скрытое значение слов, значение средств художественной изобразительности; извлекает необходимую информацию из различных источников, определяя ее актуальность, достоверность, полезность и ценность; анализирует и синтезирует содержание текста, формулируя обоснованные выводы и критическую оценку прочитанного; сравнивает тексты, определяя тему, идею, проблематику художественного произведения, позицию автора; использует определенные стратегии чтения;

1) письмо:

обучающийся пишет тексты разных типов, жанров и стилей речи на основе услышанного и прочитанного, используя разнообразные языковые средства; пишет тексты проблемного характера, извлекая информацию из различных источников; создает графики, таблицы, диаграммы на основе сплошных текстов; составляет простой, сложный и развернутый план по определенной теме; сравнивает, анализирует и оценивает содержание текстов разных типов и стилей; соблюдает орфографические и грамматические нормы; использует тропы и художественно-изобразительные средства языка.

Английский язык:

1) аудирование:

обучающийся понимает основное содержание текстов в рамках изученных тем; определяет главные факты, опуская второстепенные; понимает детальную информацию в рамках изученных тем; составляет сложные вопросы на основе услышанного с целью получения дополнительной информации; извлекает смысл услышанного, опираясь на контекстную подсказку; различает специфическую информацию в рамках изученных тем; распознает несоответствия в приводимых аргументах в рамках изученных тем;

2) говорение:

обучающийся передает основное содержание текста в рамках изученных тем, выстраивая логический ход событий; использует формальный и неформальный стили; презентует информацию в рамках изученных тем; прогнозирует возможное содержание текста по заглавию, иллюстрации, ключевым словам, отрывкам из текста и др. в рамках изученных тем; задает простые и сложные вопросы для получения конкретной информации; взаимодействует со сверстниками (в паре, группе) для выполнения учебных задач; сравнивает и противопоставляет тексты в рамках изученных тем; высказывает мнение, обосновывая свою точку зрения;

3) чтение:

обучающийся определяет основное содержание текстов разных стилей и жанров в рамках изученных тем; различает детальную информацию в тексте разных стилей и жанров в рамках изученных тем; использует различные информационные ресурсы (справочные материалы, словари, Интернет и другое); распознает специфичную информацию в тексте и разные стили, жанры текстов в рамках изученных тем; прогнозирует содержание текста по заголовку, фрагменту текста, иллюстрации, ключевым словам и др.; определяет отношение или мнение автора; оценивает информацию из различных текстов;

4) письмо:

обучающийся заполняет таблицы, диаграммы, схемы, анкеты, формуляры и др.; составляет план, пишет, редактирует и корректирует текст в рамках изученных тем; делает выписки из текста в соответствии с коммуникативными задачами; описывает реальные и/или вымышленные события из прошлого, настоящего и будущего, опираясь на знание из ранее изученных тем; соединяет и согласует предложения и абзацы между собой в тексте в рамках изученных тем; грамотно и правильно расставляет знаки препинания в тексте в рамках изученных тем; создает тексты различных стилей и жанров, соблюдая соответствующие правила и формат.

Казахская литература/русская литература/уйгурская литература/узбекская литература/таджикская литература.

По завершении основного среднего образования обучающийся:

1) знает основные этапы развития литературы; содержание произведений разных жанров, особенности отражения быта, традиций народа в фольклоре; литературные термины и литературные направления, роды и жанры, образную природу художественных произведений, наизусть стихотворные тексты и фрагменты прозаических текстов (по выбору), цитаты из изучаемых произведений;

2) понимает значение национального художественного наследия в мировой культуре; роль литературы как одного из важнейших достижений культуры, значение художественной литературы в жизни человека; литературные термины и литературные направления, роды и жанры, тему, идею, проблематику произведения, позицию автора в произведении, образную природу художественных произведений; открыто выраженный и скрытый смыслы произведений;

3) применяет приобретенные знания, умения и навыки при подготовке сообщения, доклада, эссе, интервью на литературную тему; диалог литературных героев (на основе прочитанного) для создания письменного рассказа - характеристики одного из героев или группы героев (групповая характеристика), двух героев (сравнительная характеристика), при подготовке небольшого письменного отзыва на самостоятельно прочитанную книгу; при создании собственного текста аналитического характера, в процессе создания собственной интерпретации изученного текста с привлечением ИКТ; для определения актуального для себя круга чтения и оценки художественных произведений, участия в дебатах или в публичных выступлениях; для поиска необходимой информации; специальные термины и понятия для анализа изучаемых произведений; полученные знания при обсуждении актуальных проблем; приобретенные навыки, способы творческой деятельности для самовыражения, участия в культурных мероприятиях;

4) анализирует произведения разной жанровой природы, аргументированно формулируя свое отношение к прочитанному; тему, идею и особенности композиции, сюжета произведения, языковые особенности произведения, ключевые эпизоды, действия и поступки героев; особенности стиля писателя; сравнивает их с произведениями мировой литературы и произведениями других видов искусства;

5) синтезирует полученные знания, умения и навыки для выбора пути анализа произведения, адекватного жанрово-родовой природе художественного текста; для сопоставления фактов, деталей с историческими фактами; создания разных видов плана; для создания письменных текстов с использованием различных ресурсов; соотносит ценностную составляющую произведений с ценностями казахского и других народов;

6) оценивает изучаемые произведения с точки зрения композиционного, стилевого единства, языкового оформления и эффективности достижения поставленных коммуникативных задач; интерпретацию художественного текста, созданную средствами других видов искусства.

Сноска. Пункт 16 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2017).

17. Ожидаемые результаты обучения по образовательной области "Математика и информатика".

По завершении основного среднего образования обучающийся:

1) знает основные понятия элементарной математики, статистики и теории вероятностей; классификацию чисел; вычислительные операции над действительными числами; основные формулы элементарной математики; понятие функции, ее свойства и график; способы решения алгебраических уравнений, неравенств и их систем; классификации многоугольников; свойства и признаки основных видов плоских фигур; правила комбинаторики; классическое, статистическое и геометрическое определения вероятности события; методы сбора и обработки статистических данных;

алгоритм использования математической модели для решения прикладной задачи; основы научных представлений об информации, информационных процессах, технологиях и моделях; роль информационных технологий в современном обществе и жизни каждого человека; основы построения компьютерных систем и сетей, а также их взаимодействие с программным обеспечением; способы решения задач посредством моделирования, алгоритмизации и программирования; правила правильной и безопасной работы с различными цифровыми устройствами;

2) понимает академический язык математики; способ записи числа в стандартном виде; связь между корнями и коэффициентами квадратного трехчлена; важность использования математических моделей для решения различных прикладных задач; смысл таких математических категорий, как аксиома и теорема; принципы геометрических построений и измерений на плоскости; смысл числовых характеристик выборки и генеральной совокупности; роль графического представления статистических данных в проведении количественного и качественного анализа;

взаимодействие основных устройств компьютера; необходимость программного обеспечения для работы пользователя с системой; использование компьютером двоичного кода для представления всех данных и инструкций; связь между единицами измерения информации; экономические, правовые и этические аспекты использования информации и средств информационно-коммуникационных технологий;

3) применяет математические знания для решения практических задач; алгоритмы решения математических задач; математическую терминологию в соответствующих контекстах; вычислительные операции над действительными числами; точные и приблизительные вычисления в устной и письменной форме; свойства плоских фигур при решении геометрических задач; математические модели для решения различных прикладных задач; вычислительную технику и программное обеспечение для решения математических задач;

современные программные средства информационных и коммуникационных технологий для сбора, представления, обработки, хранения и передачи необходимой информации; компьютерные модели объектов и процессов (физических, биологических, экономических и информационных) для их визуализации и проведения исследовательских работ; основные правила записи алгоритмов и возможности языков программирования для решения практических задач; возможности локальной и глобальной сети для совместной работы над созданием, просмотром и редактированием документов;

4) анализирует закономерности и составляет математические модели на их основе; статистические данные, используя различные формы их представления; преобразования, выполненные над рациональными и иррациональными выражениями; решения уравнений, неравенств и их систем; взаимное расположение геометрических фигур; свойства функций; условия текстовых задач для составления математических моделей; данные и их результаты, представленные в виде графиков, диаграмм и различных схем;

компьютерные модели для исследования реальных и воображаемых объектов и процессов; различные способы решения задачи на компьютере для определения более рационального; программный код на языке программирования для выявления имеющихся ошибок и их последующего исправления;

5) синтезирует алгоритмы решения математических задач; выводы по результатам обработки и анализа статистических данных; доказательные рассуждения с помощью аксиом и теорем; способы решения задач на построение с применением геометрических преобразований;

информацию в виде текстов, таблиц, баз данных, графики и мультимедиа для представления и реализации своих идей; модели объектов и процессов (физических, биологических, экономических и др.) в электронных таблицах, 3D-редакторах, а также средах программирования;

6) оценивает результаты вычислений в контексте задачи; расположение графика функции в зависимости от значений заданных параметров; приближенные значения величин и их запись в стандартном виде; абсолютную и относительную частоту события с ростом числа проведенных опытов; качество, важность, полезность и эффективность информации; выбор конфигурации компьютера и программного обеспечения в зависимости от потребностей пользователя; компьютерную модель на соответствие реальным объектам; эффективность алгоритма и результаты его исполнения; отрицательное воздействие средств ИКТ на здоровье человека.

18. Ожидаемые результаты обучения по образовательной области "Естествознание".

По завершении основного среднего образования обучающийся:

1) знает первоначальные географические, биологические, физические и химические понятия; роль естественных наук в современной жизни; суть основных биологических, физических, химических законов и теорий; вклад выдающихся ученых в становление и развитие естественных наук; источники энергии, ее виды и распространенные области их применения, правила техники безопасности при проведении экспериментальных и практических работ; единицы измерения физических и химических величин; понятия, формулы, законы и физические постоянные величины следующих разделов: механики (кинематика, динамика, статика, законы сохранения), тепловой физики (молекулярная физика и термодинамика), электричества и магнетизма (электростатика, постоянный и переменный электрический ток, магнитное поле, электромагнитная индукция), оптики (геометрическая и волновая), элементов квантовой физики, атомной физики, астрономии; атомно-молекулярное учение, строение атома и свойства элементов; химическую символику; классификацию веществ; химические и физические явления; виды химической связи и строение вещества; типы, признаки и закономерности протекания химических реакций; важнейшие классы неорганических и органических соединений и их свойства; теорию электролитической диссоциации; периодический закон и структуру периодической системы химических элементов; важнейшие отрасли химической и металлургической промышленности Казахстана; основы микробиологии, молекулярной, клеточной биологии; компоненты внутренней среды и системы органов растительного и животного организма; основные группы растений и животных; значение живых организмов для человека и природного комплекса; основы и закономерности эволюционного развития; методы селекции; структуру биогеоценозов и агроценозов; влияние факторов окружающей среды на живые организмы, влияние человеческой деятельности на окружающую среду; методы географических исследований; территориальные комплексы; сущность, классификацию, особенности распространения и размещения географических объектов, процессов и явлений; особенности функционирования и сферу применения современных геоинформационных систем; состав, свойства, структуру, закономерности, основные этапы развития географической оболочки и географической среды, геосфер; виды, классификацию и элементы карт; особенности природы материков и океанов, отдельных территорий, стран и Республики Казахстан; территориальную и отраслевую структуру, условия и факторы развития современного мирового хозяйства, отдельных регионов, стран и Республики Казахстан; цели, формы международных экономических отношений; типы, структуру, функции, факторы размещения и динамику развития населенных пунктов; глобальные и региональные демографические проблемы, особенности демографической политики в отдельных регионах, странах и Республике Казахстан; экономическое и политико-географическое положение, административно-территориальное деление Республики Казахстан; природно-ресурсный потенциал регионов Казахстана; типологию стран; модели экономических систем; виды международных связей; меры по сохранению природы и устойчивому развитию;

2) понимает физический смысл величин, основных терминов и законов механики, электричества и магнетизма, оптики, атомной физики, астрономии; значимость физических и химических явлений, процессов в жизни человека; условия протекания химических реакций; процессы окисления и восстановления; различие между классами органических и неорганических веществ; международную номенклатуру ИЮПАК; технологии и научные принципы производства веществ и их производных; значение микробиологии в медицине, сельском хозяйстве и промышленности; процессы, протекающие в клетках на уровне молекул и органоидов; структуру внутренней среды и функции систем органов растительного и животного организма, принципы классификации основных групп растений и животных; процессы метаболизма; глобальные и локальные экологические проблемы; роль Красной книги в сохранении биоразнообразия на Земле; сущность природных и социально-экономических закономерностей, процессов и явлений; особенности современного географического пространства, территориальных комплексов; взаимосвязи географических объектов, процессов и явлений; причины, этапы, последствия, значение процессов в географической оболочке и географической среде; геополитические процессы, роль и сферы влияния, характер взаимодействия субъектов геополитики; региональное и международное значение космодрома "Байқоңыр";

3) применяет основные физические, химические, биологические, географические понятия и термины для описания объектов, процессов и явлений в живой и неживой природе; методы безопасного проведения опытно-экспериментальных и исследовательских работ; законы и формулы физики, химии, биологии, географии при решении учебных и прикладных задач, выполнении практических и лабораторных работ; графические методы представления результатов; Международную систему единиц измерения; полученные знания для объяснения условий протекания физических и химических явлений и процессов; бинарную номенклатуру при описании различных групп организмов; методы определения количественных и качественных характеристик компонентов географической оболочки и географической среды; приемы картометрии, навыки ориентирования и навигации;

4) анализирует данные, полученные в результате естественно-научного эксперимента; информацию, представленную в графической и табличной форме; зависимость свойств вещества от его качественного и количественного состава и строения; причинно-следственные связи между свойствами и сферами применения веществ; значение микроэлементов и макроэлементов для правильного функционирования человеческого организма; закономерности биологических процессов и явлений; строение и функции систем органов живых организмов; проблемы, связанные с использованием трансгенных технологий; процессы круговорота веществ в биогеоценозе; причинно-следственные связи между процессами и явлениями, происходящими в географической оболочке и географической среде; достижения в области естественных наук и сферы использования научных открытий; факторы размещения географических объектов; естественно-научные, социально-экономические основы общественного производства; географическое и геополитическое положение, особенности и факторы политического, экономического и социального развития Казахстана, его роль и место в мире;

5) синтезирует собранные и обработанные данные, информацию для представления в виде таблицы, графика, сообщения, доклада, презентации; научные модели и доказательства для выдвижения гипотез, аргументов и объяснений; план проведения эксперимента и исследования; знания о процессах, протекающих в живой и неживой природе, для систематизации, классификации и выявления эмпирических правил, принципов и закономерностей;

6) оценивает результаты проведенного эксперимента; риски при проведении лабораторных работ; влияние различных физических и химических процессов на жизнедеятельность человека и окружающую среду; состояние природных биогеоценозов и агроценозов; влияние технологических принципов производства на сохранение равновесия между компонентами живой природы; значение правильного использования полезных ископаемых и природных ресурсов; степень пригодности и использования географических объектов, процессов и явлений для различных целей и видов деятельности.

19. Ожидаемые результаты обучения по образовательной области "Человек и общество"

По завершении основного среднего образования обучающийся:

1) знает периодизацию отечественной и всемирной истории; основные события, явления, процессы истории Казахстана и мира с древности до наших дней; исторических деятелей, сыгравших важную роль в отечественной и мировой истории; важнейшие достижения национальной и мировой культуры в ходе исторического развития; базовые понятия исторической науки; виды исторических источников;

понятие и предмет права; современные правовые системы; фундаментальные правовые и социальные ценности: права человека, демократия, гражданское общество и правовое государство, законность и правопорядок; основные понятия и содержание базовых отраслей казахстанского права; источники права;

значение ценностей и норм, основанных на гуманизме, честности, долге перед отчизной и толерантности; основы нравственного поведения, социально значимых ориентаций, обусловливающих отношение человека к себе, окружающему миру, человечеству в целом; имеет представление о позитивных и негативных качествах, эмоциях и чувствах человека;

2) понимает сущность основных событий, явлений и процессов, характеризующих целостность и непрерывность развития отечественной и всемирной истории на протяжении всех периодов истории; характерные черты общественно-политического, экономического и социально-культурного развития Казахстана и различных стран мира; историческую обусловленность современных общественных процессов, культурного разнообразия человечества; особенности исторического пути Казахстана, его роль и место в мировой истории; роль и место выдающихся личностей в отечественной и мировой истории; свою гражданскую и национальную идентичность в форме осознания себя как гражданина Республики Казахстан; необходимость уважительного отношения к отечественной и всемирной истории, к культуре, традициям, правам и свободам людей, демократическим принципам общественной жизни;

происхождение государства и права, их взаимосвязь; содержание основных понятий и категорий базовых отраслей казахстанского права; содержание прав, обязанностей и ответственности гражданина как участника конкретных правоотношений; необходимость правового регулирования общественных отношений в основных сферах социальной жизни; необходимость уважения прав личности;

необходимость постоянного самопознания и саморазвития человека; взаимосвязь общечеловеческих, этнокультурных и национальных ценностей; ответственность за собственные слова и действия; свою роль в семье, коллективе и обществе; важность сознательного выбора будущей профессии; значимость взаимопомощи в жизни; свою жизнь и здоровье как ценность, важность использования на практике знаний о здоровом образе жизни;

3) применяет навыки исторического мышления: для решения жизненных задач и проблем; при определении местоположения различных объектов, выявлении изменений на исторической карте; при сравнении исторических личностей, событий, явлений, процессов; при характеристике политического, социально-экономического и культурного развития Казахстана и других стран мира; при определении собственной позиции по отношению к явлениям современной жизни, исходя из их исторической обусловленности; при работе с историческими материалами;

правовую информацию в практической деятельности и повседневной жизни; при выборе соответствующих закону форм поведения и действий в типичных жизненных ситуациях, урегулированных правом; при определении способов реализации прав и свобод, а также защиты нарушенных прав; при обращении в соответствующие органы и организации за квалифицированной юридической помощью; при участии в дискуссиях по актуальным общественным и правовым проблемам;

творческий подход в решении проблем, направленных на служение обществу; для конструктивного решения различных вопросов соответственно нравственным нормам; при выстраивании доброжелательных отношений с другими людьми и окружающим миром;

4) анализирует исторические события, явления, процессы с целью определения причинно-следственных связей; историческое развитие Казахстана и других стран, определяя общие черты и особенности; мотивы и результаты деятельности исторических личностей; общественные, экономические, политические и культурные процессы, тенденции развития Казахстана и отдельных государств мира путем проведения исторических параллелей; различные виды исторических источников для ответа на проблемные вопросы; различные точки зрения на одни и те же исторические события, явления и процессы; информацию, представленную в разных знаковых системах (текст, карта, таблица, схема, аудиовизуальный ряд);

нормы и механизмы, регулирующие правовые отношения в обществе; основные права и обязанности субъектов правовых отношений; несложные практические ситуации, связанные с правовыми отношениями в обществе; особенности правового положения и юридической ответственности несовершеннолетних; информацию правового характера, полученную из различных источников;

формы и методы формирования у людей способности к личному самоопределению, самореализации, самоконтролю; потребности материального и нематериального плана и их соизмеримость с желаниями и возможностями;

5) синтезирует информацию из различных источников для классификации, систематизации, обобщения и дифференциации изучаемых явлений, объектов и процессов, определения характерных черт исторических явлений, процессов с выявлением общих закономерностей; исторические сведения для ориентации в современных политических, социально-экономических и культурных процессах, происходящих в обществе;

модель поведения в различных практических ситуациях, учитывая правовые и нравственные нормы, для социальной адаптации в обществе;

6) оценивает исторические события, процессы, явления, личности в контексте их влияния на отечественную и мировую историю, их различные интерпретации; достоверность различных видов исторических источников; перспективы современной цивилизации, ее проблемы и трудности развития, роль современного казахстанского общества в мировой экономике, политике и культуре;

деятельность государственно-правовых институтов общества, собственный возможный вклад в их развитие; позитивные и негативные явления в жизни общества; значение правопорядка и законности;

свои способности проявлять созидательную активность в решении конкретных вопросов; свои умения сотрудничать в коллективе для конструктивного решения намеченных задач соответственно нравственным нормам.

20. Ожидаемые результаты обучения по образовательной области "Технология и искусство"

По завершении основного среднего образования обучающийся:

1) знает классификацию и особенности различных стилей, направлений и жанров видов искусств; изобразительные и выразительные средства искусства и музыки; историю происхождения стилей и жанров видов искусства; традиции и обычаи в декоративно-прикладном искусстве казахского народа и других народов мира; шедевры мирового и национального искусства и музыки; классификацию народных и классических музыкальных инструментов; основные виды и свойства натуральных, искусственных, художественных материалов; основные технологии ручной, механической, художественной обработки некоторых материалов; основные технологии приготовления пищи; общую характеристику основных видов электротехнических работ; классификацию электротехнических материалов; классификацию технологических машин, приборов, аппаратов и инструментов; эксплуатационные и функциональные характеристики технологических машин и оборудований; основы конструирования, моделирования и обработки текстильных изделий; современные информационные технологии и программное обеспечение, используемые в области искусства; правила техники безопасности при работе с оборудованием и инструментами;

2) понимает значение и роль различных видов искусства, техники и технологий в жизни человека и общества, в охране и защите окружающей среды; ценность произведений музыкального и изобразительного искусства казахского народа и других народов мира; связь стилей и направлений видов искусства с исторической эпохой; особенности передачи творческого замысла различными средствами искусства; влияние свойств природных и искусственных материалов на функциональное и эстетическое качество изделий; важность коллективной и групповой работы для принятия решений, развития идей и создания творческих продуктов;

3) применяет приемы и техники создания творческих проектов в различных видах искусства, проведения простых электромонтажных работ; художественные способы и приемы передачи особенностей образов, предметов и явлений окружающего мира, в том числе с использованием компьютерных программ и приложений; знание различных свойств художественных, конструктивных материалов при создании и изготовлении изделий, а также произведений искусства; основные технологии обработки материалов для создания прототипов новых изделий, в том числе с использованием средств ИКТ; различные способы продвижения творческих продуктов для реализации своих идей в коммерческой области; способы планирования и организации своего труда; способы передачи экологических проблем окружающего мира посредством искусства;

4) анализирует творческие идеи и замыслы в произведениях различных видов искусств; способы, техники и материалы, использованные в работах деятелей искусств и своих собственных работах; созданные прототипы изделий с целью их качественного улучшения; потребительские возможности результатов творческого труда; влияние социально-исторических, региональных, научно-технических, культурных факторов на произведения искусства; влияние искусства, технологий ипроизводства на окружающую среду и жизнедеятельность человека;

5) синтезирует творческие проекты по различным видам искусства, в том числе с применением ИКТ; способы и приемы работы в различных техниках с применением различных материалов и инструментов; различные идеи для сочинения импровизаций и аранжировок в различных стилях и жанрах; знания и навыки по гуманитарным и естественно-научным дисциплинам для создания творческих работ; конструкторские и дизайнерские решения для создания изделий с учетом технологических и эксплуатационных свойств материалов;

6) оценивает основной замысел, образы и идеи в произведениях различных видов искусства; художественную и эстетическую ценность произведений национального и мирового искусства; самостоятельно/коллективно выполненные художественные, технические работы; возможности изделий на предмет функциональности, эргономичности и эффективности; потребительские качества продукта труда и сервисные возможности выполнения технологических операций.

21. Ожидаемые результаты по образовательной области "Физическая культура"

По завершении основного среднего образования обучающийся:

1) знает правила и технику безопасности при занятиях физической культурой; правила и технику выполнения двигательных действий, комплексов физических упражнений различной направленности; методы и способы контроля за текущим самочувствием во время занятий (по внешним и внутренним признакам) и режимами физической нагрузки (по частоте сердечных сокращений);

2) понимает необходимость сохранения и укрепления здоровья для повышения уровня работоспособности; роль физических упражнений в режиме дня; влияние физической культуры на функциональное состояние систем организма; необходимость ведения здорового образа жизни; уровни сложности выполняемых двигательных действий; необходимость достижения требуемой интенсивности различных физических нагрузок на различных стадиях физической подготовленности;

3) применяет двигательные навыки в широком диапазоне деятельности для достижения физического совершенствования; прогнозирование индивидуальных и совместных занятий физической культурой с учетом собственных и командных интересов; знания и навыки для обогащения собственного опыта физических упражнений и опыта других; тактики и стратегии в спортивных играх и циклических видах спорта, указанных в учебной программе; знания правил при осуществлении судейства школьных соревнований по программным видам спорта;

4) анализирует достижения и опыт в физических упражнениях для управления будущим обучением и поведением в команде; готовность и способность к саморазвитию и самообразованию на основе оптимизации деятельности; различные методы управления физическими изменениями в организме во время кратковременных и продолжительных упражнений;

5) синтезирует виды движений и их последовательность в улучшенные комбинации движений; знания и навыки соблюдения здорового и безопасного образа жизни; знания и инструменты критического мышления для исследования и решения проблем в рамках занятий физической культурой; усвоение правил индивидуального и коллективного безопасного поведения в чрезвычайных ситуациях, угрожающих жизни и здоровью людей;

6) оценивает собственные физические способности и способности других; трудности и риски, возникающие во время выполнения различных физических упражнений; влияние физических упражнений на различные аспекты здоровья; свой потенциал для участия в активной творческой деятельности при выборе и формировании здорового образа жизни и участии в спортивных мероприятиях внутри и за пределами школы.

22. Оценка учебных достижений обучающихся осуществляется посредством использования критериев оценки знаний обучающихся. Критерии оценки используются для измерения уровня учебных достижений обучающихся.

23. Критерии оценки разрабатываются в соответствии с целями обучения по каждой учебной программе.

24. Оценка учебных достижений обучающихся осуществляется в форме формативного и суммативного оценивания.

25. Критерии оценки знаний обучающихся разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

26. Для обучающихся с ограниченными возможностями в развитии создаются условия для получения ими образования, коррекции нарушения развития и социальной адаптации.

3. Требования к содержанию образования

27. Основное среднее образование направлено на привитие обучающимся национальных и общечеловеческих ценностей, являющихся общими для всех уровней образования и призванных стать устойчивыми жизненными ориентирами личности обучающегося, мотивирующими его поведение и деятельность.

28. В качестве базовых ценностей в содержании основного среднего образования определены:

1) казахстанский патриотизм и гражданская ответственность;

2) уважение;

3) сотрудничество;

4) труд и творчество;

5) открытость;

6) образование в течение всей жизни.

29. На основе привития ценностей образования у обучающихся должны развиваться:

1) готовность к служению интересам Казахстана;

2) уважение и соблюдение норм Конституции и законов Республики Казахстан;

3) социальная ответственность и умение принимать решение;

4) мотивация к овладению государственным языком;

5) уважение культуры и традиций народа Казахстана, культурного многообразия мира;

6) приверженность идеям духовного согласия и толерантности;

7) позитивное отношение к окружающему миру и сохранению экологического равновесия;

8) творческое и критическое мышление;

9) коммуникативность и умение эффективно использовать информационно-коммуникационные средства и технологии;

10) мотивация к обучению и самосовершенствованию на протяжении всей жизни.

30. Цель основного среднего образования - формирование общей культуры личности, адаптация личности к жизни в обществе, создание основы для осознанного выбора и освоения профессии, специальности.

31. Основные задачи основного среднего образования заключаются в формировании и развитии у обучающихся:

1) духовно-нравственных качеств;

2) системы базовых знаний по основам наук;

3) навыков самостоятельного обучения и личностного саморазвития;

4) навыков осуществления учебной, проектной, исследовательской деятельности;

5) навыков критического и творческого мышления;

6) навыков самореализации и взаимодействия в социуме.

32. Базовое содержание образования определяется учебными программами по учебным предметам, которые разрабатываются на основе требований стандарта.

33. Базовое содержание основного среднего образования должно быть установлено на основе интеграции академической подготовки, развития самостоятельности обучающихся и духовно-нравственного воспитания, которая реализуется посредством сочетания учебной, проектной и исследовательской деятельности с целенаправленно организованной воспитательной работой.

34. Базовое содержание основного среднего образования определяется с учетом следующих ориентиров:

1) соответствие динамичным запросам современного общества;

2) необходимость развития критического, творческого и позитивного мышления;

3) целесообразность усиления интеграции содержания учебных предметов;

4) обеспечение соблюдения принципа непрерывности и преемственности содержания образования между уровнями начального образования и основного среднего образования;

5) сохранение баланса между академичностью и практической направленностью содержания образования;

6) обеспечение единства обучения, воспитания и развития.

35. Организация учебного процесса на уровне основного среднего образования ориентирована на реализацию принципа единства обучения и воспитания. При организации обучения приоритетная роль отводится учению как ведущей деятельности обучающихся.

36. В процессе обучения посредством каждого учебного предмета решаются вопросы воспитания. Все виды воспитательной работы направлены на решение вопросов познания и освоения обучающимися субъективно новых знаний, изучение национальных традиций, культуры и привитие общечеловеческих ценностей.

37. Организация разнообразных форм внеурочной деятельности в совокупности обеспечивает реализацию духовно-нравственного, гражданско-патриотического, художественно-эстетического, трудового и физического воспитания обучающихся.

38. Организация учебного процесса предполагает использование интерактивных методов обучения, которые основаны на организации освоения опыта самим обучающимся путем проявления активности в обсуждении вопросов, в аргументации точки зрения, инициативы к поиску и принятию конструктивного решения.

39. Наряду с обучением обязательным учебным предметам предусмотрено проведение элективных курсов, внеаудиторных занятий, участие обучающихся в научных проектах.

40. Обеспечение последовательности в развитии навыков проектной и исследовательской деятельности обучающихся является одним из основных принципов организации образовательного процесса в организациях образования.

41. Базовое содержание основного среднего образования реализуется в рамках политики трехъязычного образования. Цель трехъязычного образования заключается в формировании полиязычной личности – гражданина Казахстана, который владеет не менее чем тремя языками, умеет успешно вести диалог в различных сферах деятельности, ценит культуру своего народа, понимает и уважает культуру других народов.

42. Трехъязычное образование практически реализуется через:

1) уровневое усвоение казахского, русского и английского языков;

2) организацию изучения отдельных предметов на казахском, русском языке независимо от языка обучения;

3) организацию внеурочной деятельности и элективных курсов на казахском, русском и английском языках.

43. Базовое содержание основного среднего образования каждой образовательной области определено с учетом необходимости не только обучить основам наук, но и обеспечить дальнейшее развитие духовности, социального и культурного опыта, который будет способствовать эффективной социализации.

44. Содержание образовательной области "Язык и литература" реализуется в учебных предметах:

1) "Казахский язык", "Казахская литература" для классов с казахским языком обучения и "Русский язык", "Русская литература" для классов с русским языком обучения;

2) "Казахский язык и литература" для классов с неказахским языком обучения и "Русский язык и литература" для классов с нерусским языком обучения;

3) "Английский язык";

4) в организациях образования с языком обучения этносов, компактно проживающих на территории Казахстана, в образовательную область "Язык и литература" дополнительно входят родной язык и литература данного этноса. Учебные предметы "Родной язык" для классов с уйгурским/узбекским/ таджикским языком обучения, "Литература" ("Уйгурская литература", "Узбекская литература", "Таджикская литература") включаются в инвариантный компонент типового учебного плана.

Сноска. Пункт 44 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2017).

45. Содержание образовательной области "Язык и литература" должно обеспечить использование межпредметных связей с другими языковыми и неязыковыми учебными дисциплинами; успешную социализацию обучающихся; развитие языковых навыков обучающихся в соответствии с их возрастными особенностями, потребностями и интересами; понимание важности изучения языков в современном мире; развитие духовно-нравственных ценностей; понимание целостной картины полиязычного и поликультурного мира; установление межличностных и межкультурных контактов в процессе общения; воспитание уважения к различным точкам зрения через ознакомление с культурами других стран; умение самостоятельно работать с различными информационными источниками на изучаемом языке, в том числе с Интернет ресурсами; развитие и использование творческого и критического мышления.

46. Содержание образовательной области "Математика и информатика" реализуется в учебных предметах "Математика", "Алгебра", "Геометрия", "Информатика".

Сноска. Пункт 46 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2017).

47. Содержание образовательной области "Математика и информатика" должно обеспечить формирование способности определять и понимать роль математики и информатики в мире; представлений о математике как универсальном языке науки, средстве моделирования явлений и процессов; преемственность уровней среднего образования, межпредметную и внутрипредметную связь при изучении математики и информатики; овладение базовыми математическими знаниями и умениями, необходимыми для продолжения обучения на уровне общего среднего образования и изучения смежных дисциплин, их применения в повседневной жизни; овладение системой базовых знаний по теоретическим основам технологии программирования и современных информационно-коммуникационных технологий, умениями применять и преобразовывать модели реальных объектов и процессов, используя информационные и телекоммуникационные технологии при изучении информатики и других предметов; развитие функциональной грамотности, логического, алгоритмического и операционного мышления, пространственного воображения, способности использовать различные языки математики и информатики (словесный, символический, аналитический, графический), воспринимать и критически анализировать информацию, представленную в различных формах.

48. Содержание образовательной области "Естествознание" реализуется в учебных предметах: "Естествознание", "Физика", "Химия", "Биология", "География".

49. Содержание образовательной области "Естествознание" должно обеспечить сформированность функциональных знаний и умений, навыков планирования, анализа и обработки, интерпретации, систематизации, работы по алгоритму, совершенствование исследовательских, опытно-экспериментальных навыков, оценивания и формулирования выводов; углубление понимания основополагающих понятий, закономерностей, теорий и принципов, лежащих в основе современной естественно-научной картины мира, методов научного познания природы, глобальных и локальных проблем человечества на основе комплексного изучения природы, экономики и общества; развитие экологической культуры, научного, проектного и пространственного мышления; воспитание патриотических чувств, ответственного и бережного отношения к окружающей среде; осуществление профессиональной ориентации обучающихся по естественно-научным направлениям.

50. Содержание учебных предметов образовательной области "Человек и общество" реализуется в учебных предметах: "История Казахстана", "Всемирная история", "Основы права", "Самопознание".

51. Содержание образовательной области "Человек и общество" должно быть направлено на формирование у обучающихся основ знаний по общественно-гуманитарным наукам в рамках системы "Человек – Общество". Содержание учебных предметов ориентировано на формирование у обучающихся навыков исторического мышления, понимания и осмысления прошлого и настоящего и их взаимосвязи, умений изучать, анализировать и делать обоснованные заключения по материалам исторических, правовых, экономических, политических, социологических источников информации и на их основе выстраивать независимые суждения, принимать собственные взвешенные решения; на воспитание патриотизма, формирование правовой грамотности, понимания идеалов и ценностей демократического правового общества, активной гражданской позиции для осуществления эффективного взаимодействия и выбора коммуникативных средств в условиях социокультурного общения; на развитие умений определять личностное отношение к системе общечеловеческих, этнокультурных ценностей, к социально-экономической и политической ситуации, наблюдать и оценивать социальные явления и события, необходимые для осуществления нравственного выбора.

52. Содержание образовательной области "Технология и искусство" реализуется в учебных предметах "Музыка", "Художественный труд".

53. Содержание образовательной области "Технология и искусство" должно быть направлено на формирование целостного восприятия картины окружающего мира, общей культуры подрастающего поколения, развитие эстетической, духовно-нравственной и эмоциональной сферы обучающихся на основе национальных и мировых художественных ценностей общества, на развитие основных представлений о роли искусства и технологии в жизни человека, понимания и уважительного отношения к традициям, обычаям, культуре и различным видам искусства казахского народа и других народов мира; на дальнейшее развитие знаний, умений и навыков осуществления художественной, музыкальной и проектной деятельности в различных видах искусства; основных технологических знаний, умений и навыков, в том числе с применением компьютерных цифровых технологий; на развитие вокальных и инструментальных навыков, включая различные музыкальные цифровые технологии; на самостоятельное усвоение различных способов познания мира посредством художественных и музыкальных средств выразительности и современных технологий.

54. Содержание образовательной области "Физическая культура" реализуется в учебном предмете "Физическая культура".

55. Содержание образовательной области "Физическая культура" должно быть направлено на укрепление здоровья, развитие основных физических качеств и повышение функциональных возможностей организма; формирование культуры движений, обогащение двигательного опыта физическими упражнениями с общеразвивающей и корригирующей направленностью; обучение навыкам и умениям в физкультурно-оздоровительной и спортивно-оздоровительной деятельности, самостоятельной организации занятий физическими упражнениями; овладение техническими действиями и приемами базовых и национальных видов спорта; воспитание патриотизма, любви к своей Родине и воспитание морально-волевых качеств.

56. Срок освоения общеобразовательной учебной программы основного среднего образования – пять лет.

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

57. Максимальный объем недельной учебной нагрузки обучающихся на уровне основного среднего образования составляет не более: в 5 классе - 32 часов, в 6 классе - 32 часов, в 7 классе - 34 часов, в 8 классе - 35 часов, в 9 (10) классе – 36 часов в неделю.

58. Общий объем учебной нагрузки обучающихся, составляющий инвариантный и вариативный компоненты, а также недельная и годовая учебная нагрузка по классам устанавливаются типовым учебным планом.

59. Недельная учебная нагрузка включает все виды учебной работы, определенные типовым учебным планом (инвариантный и вариативный компоненты). В учебных планах специальных (коррекционных) организаций образования предусмотрен обязательный коррекционный компонент с учетом вида нарушения развития. Инвариантный, коррекционный и вариативный компоненты в учебных планах специальных (коррекционных) организаций образования устанавливаются с учетом особых образовательных потребностей обучающихся.

Вариативный и гимназический компоненты, отводимые на изучение иностранного языка, подлежат оцениванию.

Сноска. Пункт 59 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2017).

60. Сроки начала и завершения учебного года в организациях образования независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности определяются уполномоченным органом Республики Казахстан в области образования.

61. Деление класса на две группы осуществляется в городских организациях образования при наполнении класса в 24 и более обучающихся, в сельских – в 20 и более обучающихся, в малокомплектных школах – при наличии не менее 10 обучающихся при проведении уроков по:

1) казахскому языку и литературе – в классах с неказахским языком обучения;

2) русскому языку и литературе – в классах с нерусским языком обучения;

3) английскому языку, иностранному языку;

4) художественному труду (группы мальчиков и девочек независимо от наполняемости класса);

5) информатике;

6) физической культуре по гендерному принципу (в городской местности – в каждой группе не менее 8 мальчиков (или девочек), а в сельской местности – не менее 5 мальчиков (или девочек)).

Сноска. Пункт 61 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2017).

Приложение 7
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 13 мая 2016 года № 292
Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 23 августа 2012 года № 1080

Государственный общеобязательный стандарт
общего среднего образования
1. Общие положения

1. Настоящий государственный общеобязательный стандарт общего среднего образования (далее – стандарт) разработан в соответствии со статьей 56 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" (далее – Закон) и определяет требования к уровню подготовки, содержанию образования, максимальному объему учебной нагрузки обучающихся и воспитанников.

2. Организации образования, реализующие общеобразовательные программы общего среднего образования, (далее – организации образования), независимо от их форм собственности и ведомственной подчиненности, а также языка обучения, осуществляют образовательную деятельность в соответствии с:

1) настоящим стандартом;

2) учебными программами и типовыми учебными планами;

3. Применение стандарта направлено на:

1) повышение качества обучения и воспитания через достижение системы целей общего среднего образования, представленной в виде ожидаемых результатов обучения;

3) сочетание академической и практической направленности общего среднего образования, предусматривающее усвоение обучающимися теоретических знаний и развитие умений применять полученные знания для решения задач прикладного характера;

6) обеспечение охраны здоровья детей, создание благоприятных условий для удовлетворения особых образовательных потребностей обучающихся и потребностей в получении дополнительных образовательных услуг;

7) обеспечение эквивалентности общего среднего образования в условиях разнообразия типов и видов организаций среднего образования;

8) поддержку и развитие инновационной практики в организациях образования;

4. Стандарт является основой для разработки:

1) типового учебного плана общего среднего образования для разных типов и видов организаций образования;

2) учебных программ по учебным предметам общего среднего образования;

3) учебников и учебно-методических комплексов по учебным предметам;

4) критериев для оценивания учебных достижений обучающихся по учебным предметам;

5) систем управления, обеспечивающих достижение ожидаемых результатов обучения, и воспитания в организациях образования;

6) системы мониторинга образовательного процесса организаций образования;

8) параметров оценки деятельности организаций образования по обеспечению качества образования;

9) учебных программ подготовки педагогических кадров, повышения квалификации педагогических кадров;

10) контрольно-измерительных материалов для выпускных экзаменов в организациях общего среднего образования и для организации приема в высшие учебные заведения.

1) базовое содержание общего среднего образования–состав, структура и объем содержания общего среднего образования, подлежащего обязательному изучению в организациях образования, независимо от их типа, вида и формы собственности, а также языка обучения;

3) типовой учебный план – документ, регламентирующий перечень учебных дисциплин (предметов) и определяющий объем инвариантного и вариативного компонентов учебной нагрузки соответствующего уровня образования;

4) инвариантный компонент учебной нагрузки – составной компонент типового учебного плана, определяющий учебные предметы, обязательные для изучения всеми обучающимися в организациях образования, независимо от их типа, вида и формы собственности, а также языка обучения;

5) вариативный компонент учебной нагрузки – составной компонент типового учебного плана, который определяется организацией образования соответственно образовательным потребностям обучающихся;

6) ожидаемые результаты обучения – совокупность компетенций, выражающих, что именно обучающийся будет знать, понимать, демонстрировать по завершении процесса обучения;

7) инклюзивное образование – процесс, обеспечивающий равный доступ к образованию для всех обучающихся с учетом особых образовательных потребностей и индивидуальных возможностей;

8) особые образовательные потребности – потребности детей, испытывающих постоянные или временные трудности в получении образования, обусловленные здоровьем, нуждающихся в специальных, общеобразовательных учебных программах и образовательных программах дополнительного образования;

9) оценивание – процесс соотнесения реально достигнутых обучающимися результатов обучения с ожидаемыми результатами обучения на основе выработанных критериев;

10) итоговая аттестация обучающихся – процедура, проводимая с целью определения степени освоения ими объема учебных дисциплин, предусмотренных государственным общеобязательным стандартом соответствующего уровня образования;

11) критерии оценивания – признаки, на основании которых производится оценка учебных достижений обучающихся;

12) формативное оценивание – вид оценивания, которое проводится в ходе повседневной работы в классе, является текущим показателем успеваемости обучающихся, обеспечивает оперативную взаимосвязь между обучающимся и учителем в ходе обучения обратную связь между учеником и учителем и позволяет совершенствовать образовательный процесс;

13) суммативное оценивание – вид оценивания, которое проводится по завершении определенного учебного периода (четверть, триместр, учебный год), а также изучения разделов в соответствии с учебной программой;

14) ценности образования – ориентиры в построении системы целей обучения, основанные на общечеловеческих ценностях, являющиеся ведущим фактором в формировании личности обучающегося.

7. В разделе "Требования к уровню подготовки обучающихся и воспитанников" указаны ожидаемые результаты по учебным предметам, сгруппированные с учетом направления профильного обучения: обязательные учебные предметы и профилирующие учебные предметы естественно-математического и общественно-гуманитарного направлений.

8. В разделе "Требования к содержанию образования" отражено содержание образования по обязательным учебным предметам и профилирующим учебным предметам естественно-математического и общественно-гуманитарного направлений.

10. Стандарт вводится в действие поэтапно:

1) в 10 классах – с 1 сентября 2018 года;

2) в 11 (12) классах – с 1 сентября 2019 года.

2. Требования к уровню подготовки обучающихся и воспитанников

11. Общеобразовательные учебные программы общего среднего образования разрабатываются на основе дифференциации, интеграции и профессиональной ориентации содержания образования с введением профильного обучения по естественно-математическому и общественно-гуманитарному направлениям.

12. Уровень подготовки обучающихся, в том числе обучающихся с особыми образовательными потребностями, определяется через ожидаемые результаты обучения, которые спроектированы с учетом направления профильного обучения: обязательные учебные предметы и профилирующие учебные предметы естественно-математического и общественно-гуманитарного направлений.

13. Ожидаемые результаты обучения по обязательным учебным предметам служат основой для определения базового содержания общего среднего образования.

14. К обязательным учебным предметам относятся: "Казахский язык" и "Казахская литература" (для классов с казахским языком обучения), "Русский язык" и "Русская литература" (для классов с русским языком обучения), "Родной язык", "Родная литература" (для классов с уйгурским/узбекским/таджикским языком обучения), "Казахский язык и литература" (для классов с неказахским языком обучения), "Русский язык и литература" (для классов с нерусским языком обучения), "Английский язык", "Алгебра и начала анализа", "Геометрия", "Информатика", "История Казахстана", "Самопознание", "Физическая культура", "Начальная военная и технологическая подготовка".

Сноска. Пункт 14 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

15. Ожидаемые результаты обучения по профилирующим учебным предметам каждого направления представлены соответственно стандартному и углубленному уровням обучения и служат основой для определения содержания учебных предметов с учетом особенностей профиля обучения.

16. К учебным предметам углубленного уровня обучения естественно-математического направления относятся: "Биология", "Химия", "Физика", "География". В данном направлении профильного обучения к учебным предметам стандартного уровня относятся: "Всемирная история", "Основы права", "Основы предпринимательства и бизнеса", "Графика и проектирование".

Сноска. Пункт 16 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

17. К учебным предметам углубленного уровня обучения общественно-гуманитарного направления относятся: "Иностранный язык", "Всемирная история", "География", "Основы права". В данном направлении профильного обучения к учебным предметам стандартного уровня относятся: "Физика", "Химия", "Биология", "Основы предпринимательства и бизнеса".

Сноска. Пункт 17 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

18. В учебных программах общего среднего образования ожидаемые результаты обучения конкретизируются в целях обучения по разделам каждого учебного предмета.

19. Система ожидаемых результатов обучения создает возможность для выстраивания индивидуальных траекторий развития обучающихся, в том числе обучающихся с особыми образовательными потребностями, и поэтапного продвижения их к достижению долгосрочных целей обучения на "выходе" из организации общего среднего образования.

20. Ожидаемые результаты по завершении общего среднего образования по обязательным учебным предметам.

Казахский язык (для классов с казахским языком обучения)/русский язык (для классов с русским языком обучения):

1) аудирование и говорение:

обучающийся понимает тексты, относящиеся к разным сферам общения и стилям, анализируя открыто и скрыто выраженные формы речевого поведения, оценки; достигает различных целей коммуникации в ситуации подготовленного и неподготовленного монологического и диалогического общения, в том числе публичного; реализует тактику речевого поведения, стремясь воздействовать на слушателя; анализирует и критически оценивает информацию из прослушанного текста, высказывая свою точку зрения; прогнозирует содержание текста; соблюдает структуру и нормы употребления языковых единиц с учетом их стилистической дифференциации;

2) чтение:

обучающийся понимает и интерпретирует содержание текстов разных типов, стилей и жанров, в том числе научно-технической тематики; распознает скрытый смысл текста и значение введенных в текст средств художественной изобразительности; выявляет языковые, композиционные и жанровые особенности сложных текстов; использует различные стратегии чтения в зависимости от задач, стоящих перед читателем; осуществляет информационный поиск, извлекает и преобразовывает необходимую информацию; сравнивает композиционные, лингвистические, жанровые и стилистические особенности текстов различных жанров и стилей; критически оценивает содержание проблемного текста, делая выводы и предлагая пути решения;

3) письмо:

обучающийся создает тексты разных типов, жанров и стилей, в том числе воздействующего характера; создает сплошные и несплошные тексты, используя приемы свертывания и развертывания информации; пишет тексты творческого, академического характера, эссе по глобальным проблемам, аргументируя свое мнение и используя исследовательские навыки; синтезирует информацию, полученную из разных письменных или устных источников, и представляет ее в виде четко аргументированного связного сообщения; корректирует и редактирует тексты; составляет разные виды планов; соблюдает орфографические, грамматические и стилистические нормы.

Казахская литература (для классов с казахским языком обучения)/русская литература (для классов с русским языком обучения):

по завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает основные закономерности историко-литературного процесса; наизусть стихотворные тексты и фрагменты прозаических текстов (по выбору); историко-литературные сведения и теоретико-литературные понятия в рамках изучаемых тем; историко-культурный контекст изучаемых произведений и основные факты жизненного и творческого пути их авторов;

2) понимает духовно-нравственное и эстетическое значение литературы; связь литературы с историей, искусством; художественное произведение в единстве формы и содержания; тему, идею, проблематику произведения, позицию автора в произведении; образную природу и скрытый смысл художественных произведений; национально-обусловленные различия и сходства между произведениями русской, казахской и мировой литературы;

3) применяет художественно-изобразительные средства и стилистические приемы в устном или письменном высказывании на литературную тему, при создании собственного текста аналитического характера, интерпретации изученного текста, в дебатах, публичных выступлениях, выражая активную гражданскую позицию и проявляя духовно-нравственные качества; понятийный язык литературоведения при анализе содержания художественных произведений;

4) анализирует различные литературные произведения и их критические и художественные интерпретации; особенности сюжета, композиции, роль изобразительно-выразительных средств, ключевые эпизоды, действия и поступки героев, особенности стиля писателя; представления о нравственном идеале казахского и других народов в художественных произведениях и фольклоре;

5) синтезирует письменные тексты с использованием различных ресурсов для обобщения художественных произведений, сопоставления содержания произведений с историческими фактами; аргументированное суждение по проблематике художественного произведения, духовно-нравственному наполнению содержания произведения;

6) оценивает произведения с точки зрения актуальности содержания и его значения для формирования духовно-нравственных качеств человека; устные и письменные высказывания с точки зрения композиционного, стилевого единства и языкового оформления; интерпретации художественного произведения, созданные средствами других видов искусства; художественные произведения для определения актуального для себя круга чтения.

Родной язык, родная литература (для классов с уйгурским/узбекским/таджикским языком обучения):

1) аудирование и говорение:

2) чтение:

3) письмо:

4) знает основные тенденции развития литературы, ее связь с историей развития общества; биографические сведения выдающихся деятелей литературы, основные этапы развития мировой литературы; главные теоретико-литературные понятия; содержание произведений, предназначенных для подробного и обзорного изучения, воспроизводя их конкретное содержание (главные герои, основные сюжетные линии и события);

5) понимает место и роль произведений в историко-культурном и литературном процессах; национальные ценности, отраженные в художественной литературе; процесс функционирования литературы в ее историческом развитии; идейный смысл произведений и способы его воплощения, художественную структуру произведения и средства, используемые автором; смысл структурных элементов произведения (сюжета и композиции, многозначности художественной детали и ее связей с проблематикой текста, изобразительно-выразительными средствами художественной речи); замысел автора, отношение писателя к героям и событиям, авторскую позицию; настроение, которым проникнуто произведение;

6) применяет приобретенные знания и навыки при подготовке устного или письменного высказывания на литературную тему, при создании собственного текста аналитического характера, интерпретации изученного текста; для определения актуального для себя круга чтения и оценки художественных произведений с точки зрения идейно-тематического своеобразия; в дебатах, публичных выступлениях, выражая активную гражданскую позицию и проявляя духовно-нравственные качества; для самостоятельного анализа художественных произведений;

7) анализирует литературное произведение как художественное целое, концептуально осмысляя его и интерпретируя содержание; произведения разной жанрово-родовой природы, выявляя общечеловеческий, конкретно-исторический и актуальный взгляд отражаемой эпохи; проблемы, заложенные автором в произведении, и размышляет над ними;

8) синтезирует содержание произведений для создания аннотаций, рецензий; информацию из различных источников, в том числе из сети интернет, для создания творческих работ, обобщая собственные представления и извлеченную информацию; подходы к выявлению духовно-нравственного наполнения содержания произведений для соотнесения его с ценностями казахского и других народов; методы анализа произведения, адекватные жанрово-родовой природе художественного текста;

9) оценивает художественное достоинство произведений; своеобразие национальной литературы и ее значение в контексте мировой культуры; произведение с точки зрения актуальности содержания и его значения для формирования духовно-нравственных качеств человека; устные и письменные высказывания с точки зрения композиционного, стилевого единства, языкового оформления, эффективности достижения поставленных коммуникативных задач; интерпретацию художественного текста, созданную средствами других видов искусства.

Казахский язык и литература (для классов с неказахским языком обучения)/русский язык и литература (для классов с нерусским языком обучения):

1) аудирование:

обучающийся максимально полно понимает содержание текстов различных сфер общения, коммуникативные намерения, а также социальные и эмоционально-экспрессивные особенности речи говорящего; воспринимает информацию на уровне критического понимания; оценивает прослушанный текст с точки зрения его выразительности, образности;

2) говорение:

обучающийся эффективно использует разнообразные языковые средства в соответствии с коммуникативной установкой, создавая аргументированное монологическое или диалогическое высказывание; рассуждает по тематике художественных произведений, выражает свое отношение к героям произведений и их поступкам; критически оценивает различные высказывания; соблюдает нормы языка, речевого поведения и этикета; прогнозирует причины и следствия проблемы; синтезирует идеи, связанные с социально-экономическим, духовно-нравственным, патриотическим, культурно-историческим развитием общества, предлагая возможные пути решения проблем;

3) чтение:

обучающийся понимает детально содержание сплошных и несплошных текстов, выявляя скрытый смысл; определяет значение незнакомых слов из контекста; выявляет особенности академических текстов в рамках изучаемых тем; извлекает информацию из разных источников; сравнивает произведения литературы с их отображением в других видах искусства, анализируя представления о нравственном идеале казахского и других народов в художественных произведениях и фольклоре; использует различные стратегии чтения в зависимости от поставленных задач;

4) письмо:

обучающийся создает тексты разных типов и стилей в соответствии с темой, целью, проблематикой и ситуацией общения, соблюдая орфографические, грамматические и стилистические нормы; создает сплошные и несплошные тексты различной тематики на основе исследования и синтеза полученной информации; составляет различные виды планов к текстам; пишет творческие работы по произведениям художественной литературы, оценивая проблемы культурно-языкового многообразия, патриотизма и духовно-нравственного развития личности; использует художественные тропы и стилистические приемы для более точного выражения мыслей и чувств.

Английский язык:

1) аудирование:

обучающийся понимает основное содержание аутентичных текстов различных жанров, диалогов по знакомой и частично знакомой тематике; извлекает наиболее функционально значимую смысловую информацию, включая детальную и специфическую, для заполнения форм, таблиц, схем; понимает значение терминов и ключевых единиц текстов из различных образовательных областей, а также других сфер общения; различает факт и мнение; извлекает и сопоставляет несоответствия в текстах среднего объема разных жанров и стилей в рамках изученных и общих тем, догадывается о значении незнакомых слов по контексту;

2) говорение:

обучающийся ведет диалог в ситуациях официального и неофициального повседневного общения; правильно оформляет собственные высказывания, используя лексические и грамматические средства языка; выражает эмоционально-оценочное отношение к окружающей действительности, реализуя заранее предложенную тактику речевого общения; анализирует и сравнивает тексты, аргументируя свою точку зрения; рассуждает, давая оценку событиям, мнениям и проблемам; делает выводы и предлагает собственные пути решения заданной проблемы;

3) чтение:

обучающийся понимает основное содержание публицистических, научно-популярных, художественных текстов определенной сложности; использует различные стратегии чтения; определяет временную и причинно-следственную взаимосвязь событий и явлений; анализирует и сравнивает значения слов, используя книжные и электронные ресурсы; критически оценивает содержание текстов разных жанров и стилей;

4) письмо:

обучающийся составляет план, тезисы письменного сообщения, редактирует и корректирует тексты разных жанров и стилей; соблюдает орфографические и грамматические нормы; пишет аргументированный текст на основе медиа-информации; пишет тексты проблемного характера, выражая собственное отношение к проблеме; создает деловые письма и документы; пишет эссе по различным темам (150-200 слов).

Алгебра и начала анализа, геометрия

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает определения показательной, логарифмической функций, их свойства и графики; понятие сложной функции; понятие обратной функции; определения обратных тригонометрических функций; методы решения тригонометрических, показательных, логарифмических уравнений и неравенств; методы решения рациональных и иррациональных уравнений; методы решения рациональных неравенств; виды многогранников, тел вращения и их развертки; формулы площади и объема многогранников и тел вращения; аксиомы стереометрии и их следствия; понятие вектора в пространстве; уравнение сферы; основные понятия статистики; понятия дискретной и непрерывной случайных величин; определения предела функции в точке и на бесконечности; определения непрерывности функции в точке и на множестве; определение производной функции; уравнение касательной к графику функции; определения первообразной функции, неопределенного и определенного интеграла; формулы нахождения площади плоской фигуры и объема тела с помощью определенного интеграла;

для естественно-математического направления дополнительно: методы решения иррациональных неравенств; графический метод решения уравнений с двумя переменными и их систем; формулы сложения и умножения вероятностей; формулу Бернулли; формулу полной вероятности и формулу Байеса; понятие закона больших чисел; виды распределения дискретных случайных величины; понятия комплексного числа и сопряженного комплексного числа (в алгебраической форме); формулировку основной теоремы алгебры; определение многочлена с несколькими переменными и его стандартный вид; уравнения прямой и плоскости в пространстве; определение дифференциала функции; общие понятия о дифференциальных уравнениях;

2) понимает запись многочлена с одной переменной в стандартном виде; термины "генеральная совокупность", "выборка", "дисперсия", "стандартное отклонение"; геометрический и физический смысл производной; интегрирование как процесс, обратный дифференцированию, систему аксиом стереометрии и следствия из аксиом, методы доказательств и решений геометрических задач;

для естественно-математического направления дополнительно: необходимость расширения понятия числа и введения комплексных чисел; суть метода координат; суть формул числа перестановок, сочетаний, размещений с повторениями; геометрический и физический смысл производной второго порядка;

3) применяет алгоритмы решения тригонометрических, показательных, логарифмических уравнений и неравенств; алгоритмы решения иррациональных уравнений; технику выполнения простейших стереометрических чертежей; признаки и свойства параллельных, скрещивающихся и перпендикулярных прямых, параллельных и перпендикулярных плоскостей при решении задач; формулы для нахождения площадей поверхностей и объемов геометрических тел; правила действий над векторами для решения геометрических задач; условия коллинеарности и компланарности векторов; способы нахождения критических точек и точек экстремума, промежутки возрастания (убывания) функции; технику дифференцирования и таблицу производных для нахождения производных; таблицу интегралов и формулу Ньютона-Лейбница при нахождении определенного интеграла;

для естественно-математического направления дополнительно: алгоритмы решения иррациональных неравенств; знания о комплексных числах при решении квадратных уравнений; бином Ньютона для приближенных вычислений; методы разложения многочлена на множители; теорему Безу, схему Горнера для нахождения корней или коэффициентов многочлена; методы вычисления пределов функций; способы нахождения интервалов выпуклости (вогнутости) графика функции, точек перегиба; методы интегрирования (по частям и метод подстановки); формулу Бернулли; формулу полной вероятности и формулу Байеса; методы решения дифференциальных уравнений с разделяющимися переменными и дифференциальных уравнений второго порядка; способы нахождения асимптот к графику функции;

4) анализирует взаимное расположение прямых в пространстве, прямой и плоскости в пространстве, плоскостей в пространстве, плоскости и тела вращения; сечения тел вращения плоскостью; различие типов случайных величин и вычисляет числовые характеристики дискретных случайных величин; свойства функции по ее графику; задачи геометрического и физического содержания и решает их с помощью производной и/или интеграла;

для естественно-математического направления дополнительно: способы нахождения корней симметрических и однородных многочленов; сечение многогранников плоскостью (куб, прямоугольный параллелепипед, пирамида); общее и частное решение дифференциальных уравнений;

5) синтезирует различные методы решения тригонометрических, показательных, логарифмических уравнений и неравенств; методы решения иррациональных уравнений; модели разверток многогранников и тел вращения; вероятностные модели реальных явлений и процессов;

для естественно-математического направления дополнительно: формулы комбинаторики для нахождения вероятности события; различные методы решения иррациональных неравенств; свойства обратных тригонометрических функций на основе их определения и свойств взаимно обратных функций;

6) оценивает решение тригонометрических, показательных, логарифмических уравнений и неравенств; решение иррациональных уравнений; значения показателей вариации статистических данных;

для естественно-математического направления дополнительно: решение иррациональных неравенств; решение дифференциального уравнения в контексте задачи, моделируемой уравнением.

Информатика

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает назначение и основные функции системного и прикладного программного обеспечения; основы работы с системами управления базами данных; модели жизненного цикла для разработки программного обеспечения; основы веб-программирования, теорию баз данных для создания веб-сайтов; программы для разработки мобильных приложений; сетевые протоколы и принципы работы интернета; меры безопасности, разработанные для обеспечения безопасности данных и компьютерной системы;

2) понимает принципы организации реляционных баз данных; базовые принципы функционирования сетевых технологий; принципы обработки звуковой и видеоинформации; основные тенденции развития информационных технологий;

3) применяет информационно-коммуникационные технологии для создания информационных объектов и оформления результатов своей работы; правила составления запросов в базах данных; облачные технологии при редактировании и хранении документов; элементы программирования при разработке веб-сайтов и мобильных приложений; правила личной безопасности в сети и сетевого этикета; программное обеспечение для обработки звука и видео;

4) анализирует запросы с использованием нескольких критериев и операторов отношения для поиска информации; задачу для определения соответствующих методов и подходов к ее решению посредством моделирования, алгоритмизации и программирования; результаты обработки и компьютерных вычислений на соответствие поставленной задаче; пути решения задачи различными способами для определения наиболее эффективного;

5) синтезирует информацию в различных видах для выражения своих идей и мыслей; базы данных с помощью форм и элементов управления; веб-сайты для решения пользовательских задач;

6) оценивает результаты своей деятельности согласно поставленным целям при моделировании и разработке проекта (конкретность, измеримость, достижимость, реалистичность, соотносимость); преимущества и недостатки используемого программного обеспечения, включая средства программирования.

История Казахстана

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает древние центрально-азиатские очаги культуры и места их локализации; исторические виды кочевничества; этапы формирования и развития евразийской степной цивилизации; очаги развития городской культуры на территории Казахстана в разные исторические периоды; достижения народов Центральной Азии, существенно повлиявшие на мировой культурно-исторический прогресс; этническую историю казахского народа; этносоциальную структуру традиционного казахского общества; историю формирования полиэтнического общества Казахстана; исторические этапы развития государственности Казахстана; исторических деятелей, внесших существенный вклад в развитие политической мысли Казахстана; важнейшие достижения национальной культуры и науки в разные исторические периоды; основные исторические источники и научные труды по истории Казахстана;

2) понимает сущность основных событий, явлений и процессов исторического развития Казахстана; характерные особенности древних центрально-азиатских очагов цивилизации, различных видов и форм кочевничества, городской и кочевой культуры на территории Казахстана; значение достижений народов Центральной Азии для мирового культурно-исторического прогресса; влияние географического фактора на формирование и развитие системы жизнеобеспечения населения Казахстана в разные исторические периоды; влияние внешних и внутренних факторов на политические, социально-экономические, культурные изменения в Казахстане в различные исторические периоды; особенности этносоциальной организации традиционного казахского общества; исторические аспекты развития политической мысли Казахстана; вклад исторических личностей в политическое, социально-экономическое и культурное развитие Казахстана; значение культурного наследия казахов для сохранения национальной идентичности; необходимость уважительного отношения к культуре и традициям этносов Казахстана для сохранения мира и согласия в обществе;

3) применяет навыки исторического мышления при определении центрально-азиатских очагов культуры, государств, существовавших на территории Центральной Азии и Казахстана, во времени и пространстве; выявлении особенностей формирования и развития культуры кочевников Центральной Азии; определении особенностей политического, социально-экономического и культурного развития Казахстана в различные исторические периоды; определении роли исторических личностей в развитии Казахстана; определении собственной позиции по отношению к событиям и явлениям прошлого и настоящего Казахстана;

4) анализирует историческое развитие Казахстана в контексте мировой истории, определяя общие черты и особенности; влияние различных факторов (географических, демографических, миграционных, политических, социально-экономических, культурных и других) на формирование и развитие цивилизаций и государств на территории Казахстана в разные исторические периоды; исторические события, явления, процессы в истории Казахстана с целью определения причинно-следственных связей; мотивы и результаты деятельности исторических личностей Казахстана; источники и труды ученых по истории Казахстана; основные научные теории, касающиеся процесса этногенеза, политогенеза и культурогенеза на территории Казахстана; тенденции и перспективы развития современного Казахстана;

5) синтезирует работы творческого, познавательного, исследовательского, проектировочного характера с использованием методов исторического анализа; сравнительные исторические характеристики с целью определения общих закономерностей и особенностей исторического развития Казахстана и других регионов мира; выводы и гипотезы для формирования исторического понимания и целостного представления об истории Казахстана;

6) оценивает степень влияния различных факторов (географических, демографических, миграционных, политических, социально-экономических, культурных и других) на развитие Казахстана в разные исторические периоды; деятельность исторических личностей в контексте их влияния на отечественную историю; вклад культуры народов Центральной Азии в развитие мировой цивилизации; достоверность исторических сведений; степень аргументированности различных научных теорий по проблемам этнической, политической, культурной и социально-экономической истории Казахстана.

Самопознание

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает общечеловеческие ценности как основу духовной жизни человека; нормы нравственного поведения человека в обществе; о роли позитивного мышления в повседневной жизни; об истинной духовной природе; о предназначении человека; о важности проявления бескорыстной любви в повседневной жизни, следования голосу совести;

2) понимает значимость духовно-нравственных ценностей, самопознания и саморазвития для становления человека, важность стремления к постоянному духовному самосовершенствованию, свою роль в семье, коллективе, обществе; необходимость развития высоких моральных качеств, навыков служения обществу; взаимосвязь физического и духовного здоровья; свою сопричастность к жизни страны, города, села, школы, семьи; ответственность за мысли, слова и поступки;

3) применяет знания об общечеловеческих ценностях в повседневной жизни, способность к нравственному выбору и готовность жить в единстве мысли, слова и дела, в ладу с самим собой; навыки служения обществу; умение свободно выражать свои мысли, жизненную позицию в созидательной деятельности; навыки здорового образа жизни, личный опыт нравственного поведения, опыт служения обществу;

4) анализирует свое собственное поведение с точки зрения духовно-нравственных ценностей; человеческие взаимоотношения; информацию, поступающую из различных источников, с позиции нравственности; жизненные ситуации с точки зрения извлечения нравственных уроков; соизмеримость желаний и возможностей, собственные цели и пути их достижения в соответствии с нравственными нормами, духовно-нравственными основами жизни в семье, коллективе, обществе; пути решения проблем на основе нравственного выбора; создает условия для собственного духовно-нравственного, личностного и профессионального роста; атмосферу доброжелательности и взаимопонимания в семье, коллективе, обществе; гармоничные отношения с собой и окружающим миром на основе принципов ненасилия;

5) синтезирует духовно-нравственные знания для совершенствования взаимоотношений в семейной, межличностной и общественной сферах, поиска путей духовно-нравственного совершенствования;

6) оценивает свои поступки, свое эмоциональное состояние, способы взаимодействия человека и природы с точки зрения общечеловеческих ценностей.

Физическая культура

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает правила и технику безопасности при занятиях физической культурой; правила и технику выполнения двигательных действий, комплексов физических упражнений различной направленности; биодинамические особенности и содержание физических упражнений, основы их использования в решении задач физического развития и укрепления здоровья; физиологические основы деятельности систем собственного организма при мышечных нагрузках, возможности их развития и совершенствования средствами физической культуры;

2) понимает психофункциональные особенности собственного организма; возможности формирования индивидуальных черт и свойств личности посредством регулярных занятий физической культурой; необходимость ведения здорового образа жизни; уровни сложности выполняемых двигательных действий; необходимость достижения требуемой интенсивности различных физических нагрузок на различных стадиях физической подготовленности;

3) применяет различные виды физических упражнений с целью самосовершенствования, организации досуга и здорового образа жизни; основные технико-тактические действия в игре или процессе выполнения специально созданного комплекса упражнений; индивидуальные способы контроля за развитием адаптивных свойств организма, укрепления здоровья и повышения физической подготовленности; способы организации самостоятельных занятий физическими упражнениями с разной функциональной направленностью, правила использования спортивного инвентаря и оборудования, информационно-коммуникационных технологий; профилактику травматизма при занятиях физическими упражнениями и оказании доврачебной помощи;

4) анализирует функциональное состояние собственного организма при выполнении физических упражнений с целью достижения оздоровительного эффекта и совершенствования физических кондиций;

5) синтезирует приобретенные навыки в систему действий в различных ситуациях как на уроках физической культуры, так и в повседневной жизни; навыки соблюдения здорового и безопасного образа жизни; знания и инструменты критического мышления для исследования и решения проблем в рамках занятий физической культурой; усвоение правил индивидуального и коллективного безопасного поведения в чрезвычайных ситуациях, угрожающих жизни и здоровью людей;

6) оценивает значимость занятий физическими упражнениями общей, профессионально-прикладной и оздоровительной направленности; уровни собственного физического развития и двигательной подготовленности; эффективность занятий физическими упражнениями, функциональное состояние организма и физическую работоспособность; дозировку физической нагрузки и направленность воздействий физических упражнений.

Начальная военная и технологическая подготовка

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает основы военного дела, предназначение, организационную структуру, штатное вооружение и технику, возможности подразделения низшего тактического звена, основы применения средств ориентирования, робототехники и IT-технологий, организации гражданской защиты Республики Казахстан; систему оповещения и порядок действий при применении современных средств поражения, террористической угрозе и стихийных бедствиях; характеристики стихийных бедствий, порядок организации спасательных и неотложных аварийно-восстановительных работ в очагах поражения; назначение, устройство и порядок применения штатного оружия, использования индивидуальных и коллективных средств защиты, приборов радиоактивного и химического контроля, а также порядок организации и проведения эвакуации и рассредоточения населения; задачи и виды оказания первой медицинской помощи; правила дорожного движения;

2) понимает основы военного дела, робототехники и IT-технологий, особенности воздействия ядерного, химического, бактериологического (биологического) оружия и других современных средств поражения на людей, объекты хозяйствования, окружающую среду и экологические последствия его применения; последствия и возможный экономический, экологический ущерб при возникновении чрезвычайных происшествий природного или техногенного характера;

3) действует в роли солдата на поле боя в различных условиях обстановки, разведчика в составе поста радиационного и химического наблюдения; применяет штатное оружие, средства индивидуальной и коллективной защиты; оказывает первую медицинскую помощь при ранениях, кровотечениях и ожогах, открытых и закрытых переломах различных частей тела, обморожении, солнечном (тепловом) ударе, электротравме, утоплении; накладывает бинтовые повязки при различных видах поражения на различные части тела; пользуется интернет-связью, использует аудио-визуальные технологии, владеет теоретическими основами вождения автомобильной техники, робототехники, использует цифровое фото и видеооборудование;

4) анализирует возможные нештатные ситуации при применении современных средств поражения; возможные ситуации при возникновении чрезвычайных происшествий природного или техногенного характера;

5) синтезирует алгоритмы действий при возникновении возможных нештатных ситуаций при применении современных средств поражения; алгоритмы действий при возникновении возможных чрезвычайных происшествий природного или техногенного характера;

6) оценивает последствия принимаемых решений.

Сноска. Пункт 20 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

21. Ожидаемые результаты по завершении общего среднего образования по учебным предметам углубленного уровня обучения естественно-математического направления.

Биология

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает структуру, состав и функции белков, жиров, углеводов, нуклеиновых кислот; основные механизмы реакций антиген-антитело; основные положения хромосомной теории наследственности, хромосомных заболеваний человека; виды/типы изменчивости, питания и метаболизма живых организмов; методы видообразования; основы генетики и возможности генной инженерии; схему и этапы формирования жизни на Земле, антропогенез; глобальные и региональные экологические проблемы и принципы охраны природных ресурсов;

2) понимает процессы, протекающие при темновой и световой фазе фотосинтеза; механизм транспорта веществ, транслокации, возникновения хромосомных, генных мутаций; сущность генно-инженерных манипуляций; этапы энергетического обмена; взаимосвязь между наследственной изменчивостью и эволюцией; закономерности наследования; механизм эволюционных процессов; правила экологической пирамиды; последствия антропогенного влияния на окружающую среду;

3) применяет схемы и методы решения задач молекулярной биологии и генетики; статистические методы для анализа экосистем, наследования признаков и модификационной изменчивости; методы качественного и количественного анализа веществ; критическое мышление и знание научных методов для разработки, проведения, наблюдения, записи и анализа результатов экспериментов; правила безопасного обращения с препаратами, токсичными веществами, лабораторным оборудованием;

4) анализирует особенности процессов фотосинтеза и хемосинтеза; факторы, влияющие на процесс эволюции; строение молекул РНК и ДНК; процессы мутации и репарации, рекомбинации и репликации ДНК, связь между структурой ДНК и ее функцией; различия между сперматогенезом и оогенезом; видовое разнообразие и устойчивость экосистем; экологическую ситуацию в мире и Казахстане;

5) синтезирует схему гаметогенеза у человека; схемы пищевых цепей в экосистемах; собранные и обработанные данные, информацию для представления в виде таблицы, графика, сообщения, доклада, презентации; научные модели и доказательства для выдвижения гипотез, аргументов и объяснений; план проведения эксперимента и исследования; исследовательские, учебные и творческие проекты; возможные варианты решения экологических проблем Казахстана;

6) оценивает влияние различных факторов на активность ферментов, структуру белков, продуктивность фотосинтеза; цитологические основы моногибридного, дигибридного скрещивания, закономерности модификационной изменчивости; причины мутагенеза; экосистемы своего региона; этические вопросы применения генетически модифицированных и трансгенных организмов, исследований в биотехнологии.

Химия

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает основные химические понятия; атомистическую теорию; теорию химического строения органических веществ; классификацию веществ по различным признакам; номенклатуру, строение, физико-химические свойства основных классов неорганических и органических соединений; особые свойства и некоторые области применения полимерных материалов, металлов и сплавов, неметаллов и их соединений; некоторые области применения нанотехнологий;

2) понимает способность различных веществ вступать в химические реакции; изменения энергии в химических реакциях; основные механизмы химических превращений; основы кинетической теории, гомогенного и гетерогенного катализа, электрохимии; особые свойства переходных металлов; химические свойства неорганических и органических соединений в зависимости от строения; принципы исследования соединений посредством инструментальных методов анализа; принципы химического производства важнейших неорганических и органических веществ;

3) применяет знания и умения для объяснения химических явлений, происходящих в природе, быту и на производстве; для определения возможности протекания химических превращений в различных условиях и оценки их последствий; методы качественного и количественного анализа веществ; правила экологически грамотного поведения в окружающей среде; методы оценки влияния химического загрязнения окружающей среды на живые организмы; критическое мышление и знание научных методов для разработки, проведения, наблюдения, записи и анализа результатов химических экспериментов; правила безопасного обращения с горючими и токсичными веществами, лабораторным оборудованием;

4) анализирует зависимость свойств веществ от их состава и строения; простейшие спектры веществ для определения их структуры и свойств; зависимость скорости химической реакции и химического равновесия от различных факторов; тенденции изменения свойств элементов в периодической системе; различные теории кислот и оснований, ионные равновесия в растворах;

5) синтезирует генетические связи между важнейшими классами неорганических и органических соединений; доказательные рассуждения о возможности и результатах протекания химических превращений с помощью теории химической связи и строения веществ;

6) оценивает свойства различных материалов; влияние различных факторов на скорость химических реакций; воздействие различных условий внешней среды на химическое равновесие; последствия влияния химического производства на окружающую среду и здоровье человека; последствия радиоактивного распада; достоверность информации из разных источников.

Физика

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает физические величины и понятия механики (кинематика, динамика, статика, гидроаэростатика, гидроаэродинамика), молекулярной физики и термодинамики; электромагнетизма (электростатика, постоянный и переменный электрический ток, магнитное поле, электромагнитная индукция), оптики (геометрическая и волновая), квантовой физики; основные этапы эволюции Вселенной; способы передачи и приема информации, принципы построения основных радиотехнических устройств и систем; историю возникновения и основные принципы нанотехнологий;

2) понимает основные законы, принципы и постулаты механики (кинематика, динамика, статика, гидроаэростатика, гидроаэродинамика), молекулярной физики и термодинамики; основные законы, принципы электромагнетизма (электростатика, постоянный и переменный электрический ток, магнитное поле, электромагнитная индукция), оптики (геометрическая и волновая), квантовой физики; методы исследования наносистем и наноматериалов; место физической науки в современной научной картине мира; роль физики в формировании кругозора и решении практических задач;

3) применяет основополагающие физические понятия, закономерности, законы и теории; терминологию и символику физической науки; основные методы научного познания, используемые в физике: наблюдение, описание, измерение, эксперимент; возможности новых информационных технологий для поиска, обработки информации по физике в компьютерных базах данных и сети интернет; способы обработки результатов измерений и экспериментов, определения зависимости между физическими величинами;

4) анализирует зависимости, представленные в виде степенных функций; отношения между двумя переменными, действия различных физических сил на явления, тела и объекты во Вселенной, графики зависимости физических процессов и отношения между переменными; принципы работы и характеристики приборов и устройств, сферы использования научных открытий; причинно-следственные связи между производственной деятельностью человека и состоянием окружающей среды, области применения нанотехнологий; параметры, характеризующие состояние Вселенной и возможные пути ее развития;

6) оценивает знание законов и их применение; результаты проведенных наблюдений и экспериментов; применимость методов научного познания в конкретных случаях; последствия бытовой и производственной деятельности человека, связанной с физическими процессами, с позиций экологической безопасности.

География

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает основные категории географии, геоинформатики, геоэкологии, природопользования, геополитики, геоэкономики; особенности геоэкологических, экономико-географических, социально-географических, политико-географических и геополитических карт; географические особенности и современные проблемы природопользования; причины, факторы и источники антропогенного воздействия на геосферы; систему и основные направления природозащитных мероприятий; современную систематику видов и типов природопользования и общие принципы рационального природопользования; различия в уровне и качестве жизни населения, географические особенности отраслевой и территориальной структуры хозяйства отдельных регионов и стран; географическую специфику отдельных стран и регионов, их различия по уровню социально-экономического развития, специализации в системе международного географического разделения труда; содержание современной политической карты мира; показатели развития мирового хозяйства; структуру государственной территории и типы государств; государственные границы, их типы и динамику; особенности современного геополитического и геоэкономического положения Республики Казахстан; участие Казахстана в региональных, международных политических процессах, международном географическом разделении труда; географические аспекты глобальных проблем человечества;

2) понимает современную экономико-географическую и политико-географическую картину мира; необходимость интеграции географии с другими науками; особенности и динамику геоэкологических, социальных, геоэкономических и геополитических процессов; единство и устойчивость географической системы "природа – население (общество) – хозяйство (экономика)"; пути стабилизации антропогенного давления на природную среду; роль научно-технического прогресса в защите окружающей среды; природные, экономические и социальные факторы, формирующие и изменяющие географическую (окружающую) среду обитания человека на уровнях от глобального до локального; степень зависимости качества жизни от качества окружающей природной среды; географическую специфику крупных регионов и стран мира в условиях глобализации; значение и сущность современных интеграционных и геополитических процессов; роль и сферы влияния, характер взаимодействия субъектов геополитики, особенности геополитического зонирования мира, причины современных глобальных проблем человечества и пути их разрешения;

3) применяет современные методы географических исследований и их комбинации; разнообразные источники географической информации; элементы дополнительной характеристики тематических карт; навыки поиска, обработки, систематизации, интерпретации, преобразования, хранения, передачи и представления географической информации в требуемом контексте; приемы картометрии; различные формулы для произведения расчетов в требуемом контексте;

4) анализирует причинно-следственные связи между процессами и явлениями, происходящими в географической оболочке и географической среде; взаимосвязи природы и общества и их пространственные особенности; особенности размещения, связей и иных пространственных отношений географических объектов, процессов и явлений; природные, социально-экономические основы современного мирового хозяйства; количественные и качественные геопространственные данные; современные факторы размещения отраслей хозяйства; рейтинги и индексы стран мира;

5) синтезирует модели, исследовательские и творческие проекты, информационные материалы; разработки путей решения проблем функционирования и развития географических объектов; знания и навыки для классификации, систематизации, обобщения и дифференциации изучаемых объектов, процессов и явлений; знания и навыки для объяснения процессов и явлений, составления прогнозов, определения характера изменений и перспектив развития географических объектов, процессов и явлений;

6) оценивает степень достоверности источников географической информации; параметры и экологическое состояние геосфер; степень природных, антропогенных и техногенных изменений отдельных территорий и их последствия; эффективность природозащитных мероприятий; уровень научно-технического прогресса в защите окружающей природной среды и природопользовании; качество окружающей среды; качество жизни; показатели и место различных государств в рейтингах и индексах; географическое и геополитическое положение территорий любого ранга; страны мира по основным социально-экономическим показателям; морфологические особенности государственной территории.

Сноска. Пункт 21 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

22. Ожидаемые результаты по завершении общего среднего образования по учебным предметам стандартного уровня обучения естественно-математического направления.

Всемирная история

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает исторические типы цивилизаций и места их локализации; исторические формы государства и этапы становления и развития государственно-правовых институтов; военно-политические события, повлиявшие на ход мировой истории; мировые открытия и достижения, повлиявшие на мировой культурно-исторический прогресс; историю и современное состояние мировой культуры; основные научные теории, касающиеся происхождения и развития человека, общества, народов мира и цивилизаций; исторических деятелей, внесших существенный вклад в развитие мировой общественной мысли; основные обобщающие научные труды по всемирной истории;

2) понимает культурно-исторический процесс в его единстве и многообразии; характерные особенности цивилизаций, исторических форм и видов государства; значение государственно-правовых институтов; влияние природно-географического фактора на формирование и развитие мировых цивилизаций; влияние военно-политических событий на ход истории; значение великих открытий и достижений человечества для мирового культурно-исторического прогресса; влияние внешних и внутренних факторов на политические, социально-экономические, культурные изменения в мире в различные исторические периоды; исторические аспекты развития мировой общественной мысли; влияние личности на развитие истории; значение общечеловеческих ценностей для сохранения мира и стабильности в глобальном мире;

3) применяет навыки исторического мышления при определении государственных образований и культурно-цивилизационных центров мира во времени и пространстве; определении характерных особенностей цивилизаций, исторических форм и видов государства; определении особенностей политического, социально-экономического и культурного развития народов мира в различные исторические периоды; определении роли исторической личности в мировой истории; определении собственной позиции по отношению к событиям и явлениям прошлого и настоящего;

4) анализирует историческое развитие народов мира, определяя общие черты и особенности; влияние различных факторов (географических, демографических, миграционных, политических, социально-экономических, культурных) на формирование и развитие общества в разные исторические периоды; исторические события, явления, процессы мировой истории с целью определения причинно-следственных связей; мотивы и результаты деятельности исторических личностей; исторические источники; тенденции и перспективы развития современного общества в условиях глобализации;

6) оценивает степень влияния различных факторов (географических, демографических, миграционных, политических, социально-экономических, культурных) на развитие общества в разные исторические периоды; деятельность исторических личностей в контексте их влияния на мировую историю; вклад культуры различных народов мира в формирование и развитие мировой цивилизации; достоверность исторических сведений; степень аргументированности различных научных теорий по проблемам этнической, политической, культурной и социально-экономической истории мира.

Основы права

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает системы, нормы, источники Конституционного права; конституционные политические права; системы, нормы, субъекты административного права; трудовое право, его значение, задачи организации административной трудовой дисциплины, ответственность за нарушение трудовой дисциплины, источники, отношения гражданского права, формы права собственности, сферу применения потребительского права; семейные отношения, права и обязанности родителей и детей; понятие, признаки уголовного права, уголовной ответственности, ее виды, понятие защиты прав граждан, а также необходимость и возможность ее осуществления;

2) понимает роль и значение права как важнейшего социального регулятора и элемента культуры общества, основные правовые принципы казахстанского общества, систему и структуру права, правовые отношения, суть правонарушения и юридической ответственности, правового регулирования социально-экономической сферы, юридической деятельности как вида осуществления права;

3) применяет доказательную аргументацию собственной позиции в конкретных правовых ситуациях с использованием нормативных актов, правовые знания для оценивания конкретных правовых норм с точки зрения их соответствия законодательству Республики Казахстан; навык самостоятельного поиска правовой информации; правовые правила при участии в дискуссиях по актуальным общественным и правовым проблемам, в повседневной жизни;

4) анализирует правовые нормы, информацию правового характера, полученную из различных источников;

5) синтезирует полученную информацию для соотнесения собственного поведения и поступков других людей с принятыми нравственными и правовыми нормами; знания, умения и навыки для сбора и анализа информации в заданном контексте, для оценки ситуации, выражения своего отношения, принятия решений, не противоречащих общечеловеческим и этнокультурным ценностям;

6) оценивает самостоятельно особенности применения законодательства Республики Казахстан при решении конкретных проблем.

Графика и проектирование

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает основные средства, методы, способы фиксации визуальной информации; основные виды графических изображений; основные методы проектирования и средства графики; законы формообразования геометрических тел; общие правила оформления чертежа; общие понятия о машиностроительных, строительных чертежах, элементы топографического чертежа; этапы проектирования и изготовления изделия; методы и средства отображения визуальной информации средствами ручной и компьютерной графики;

2) понимает значение графических изображений в визуализации и передаче информации о предметном мире, явлениях и процессах; закономерности метода графического моделирования; различия между видами графических изображений в отображении формы предметов, их пространственных и метрических характеристик; возможности и особенности ручной и компьютерной графики в практической деятельности; особенности макетирования и моделирования;

3) применяет инструменты и материалы для графических работ; методы проецирования; приемы построения геометрических (конструктивных) форм предмета; методы построения чертежа разверток поверхностей геометрических тел; приемы преобразования вида и состава изображений; справочную документацию для принятия проектных и конструктивных решений; средства ручной и компьютерной графики при решении различных задач на графическое моделирование, макетирование, проектирование;

4) анализирует свойства изображений и разные способы передачи визуальной информации; геометрическую форму и конструкцию предметов при выполнении их изображений; возможности применения разных видов изображений для выявления формы предмета; комплексный чертеж для определения форм предметов и графического состава изображений;

5) синтезирует контурные изображения для реконструкции формы предмета; графическую информацию в исходных изображениях для систематизации их по виду и составу; различные виды изображений для полного и достаточного отображения графической информации; различные средства графики для передачи и реализации творческих идей;

6) оценивает методы фиксации визуальной информации; графические изображения различных объектов; разные способы преобразования изображений; методы проектирования и средства графики, применяемые в процессе проектной деятельности; конструктивные и геометрические характеристики предметов; процесс и результат творческой деятельности.

Сноска. Пункт 22 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

23. Ожидаемые результаты по завершении общего среднего образования по учебным предметам углубленного уровня обучения общественно-гуманитарного направления.

Иностранный язык

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) аудирование:

понимает основной смысл четко произнесенных высказываний в пределах литературной нормы на известные темы, простые информационные сообщения об обычных повседневных вопросах и темах, связанных с учебой и будущей профессиональной деятельностью; умеет следить за основными моментами долгой дискуссии в общих чертах; понимает лекцию или беседу по учебной и профессиональной тематике при условии, что предмет выступления знаком, а само выступление простое и обладает четкой структурой; понимает подробные инструкции технического характера; большую часть телевизионных программ по интересующей тематике, например, интервью, короткие лекции, репортажи, когда они звучат медленно и четко;

2) говорение:

умеет описывать что-либо или рассказывать в форме ряда последовательных утверждений; пересказывать сюжет книги или фильма и описывать свою реакцию на него; делать короткие, отрепетированные объявления по теме в рамках учебной деятельности; делать доклад по знакомой тематике, который будет ясным настолько, что на всем его протяжении можно следить за мыслью, и основные положения которого четко разъяснены, отвечать на ряд вопросов по своему выступлению, но при этом время от времени может просить повторить вопрос; описывать свой опыт, формулируя свои чувства и реакцию на него в сложный связный текст;

3) чтение:

понимает в деталях простые тексты, содержащие фактическую информацию на интересующую тему, описание событий, ощущений и желаний в личных письмах; умеет читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; выявлять основные положения разных типов газетных статей, использовать незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания;

4) письмо:

умеет писать простые связные тексты по широкому кругу знакомых и интересующих вопросов, связывая воедино ряд отдельных коротких элементов, суммировать и сообщать довольно свободно свое мнение по поводу собранной фактической информации по знакомым повседневным и социальным вопросам, находящимся в рамках поля деятельности; писать личные письма, рассказывая о новостях и своих мыслях по абстрактным темам или темам, касающимся культуры: музыки, фильмов; делать записи в виде списка ключевых моментов во время простой лекции при условии, что тема знакома, речь проста и произносится четко, на нормативном диалекте; пересказать историю в письменном виде.

Всемирная история

По завершении общего среднего образования обучающийся:

4) анализирует историческое развитие народов мира, определяя общие черты и особенности; влияние различных факторов (географических, демографических, миграционных, политических, социально-экономических, культурных и других) на формирование и развитие общества в разные исторические периоды; исторические события, явления, процессы мировой истории с целью определения причинно-следственных связей; мотивы и результаты деятельности исторических личностей; исторические источники; основные научные теории, касающиеся процесса этногенеза, политогенеза и культурогенеза; тенденции и перспективы развития современного общества в условиях глобализации;

5) синтезирует работы творческого, познавательного, исследовательского, проектировочного характера с использованием методов исторического анализа; сравнительные исторические характеристики с целью определения общих закономерностей и особенностей исторического развития народов мира; выводы и гипотезы для формирования исторического понимания и целостного представления о всемирном культурно-историческом процессе;

География

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает место и роль геоэкологии, геоинформатики, геополитики, геоэкономики, страноведения в системе географических наук; базовые научные понятия в сфере природопользования, экономической, социальной, политической географии и геополитики; факторы, источники и последствия антропогенного воздействия на геосферы; экологические риски; признаки экологического кризиса; экологическую классификацию территорий; систему и основные направления природозащитных мероприятий; специфику региональных систем природопользования; основные административные, экономические и правовые механизмы управления природопользованием; направления современной экологической политики; показатели качества окружающей среды; показатели качества жизни; модели экономических систем; ключевые показатели развития мирового хозяйства и стран мира; совокупность международных отношений между странами мира; процесс глобализации; участие Казахстана в региональных и международных организациях; современные глобальные проблемы человечества и их проявления на локальном, региональном уровнях; направления геополитической активности Республики Казахстан в свете национальных интересов; историко-культурные регионы мира;

2) понимает пространственное многообразие современного мира, его общие и региональные особенности; закономерности развития природы, населения и хозяйства; проблемы взаимодействия общества и природы; особенности природных, социальных, экономических и политических процессов; личную ответственность за состояние окружающей среды; динамику глобальных и локальных природных и социально-экономических, экологических процессов; пути оптимизации взаимодействия общества и природы, стабилизации антропогенного давления на природную среду; роль научно-технического прогресса в защите окружающей среды; степень зависимости социально-экономического и политического развития территории от географических факторов; зависимость качества жизни от качества окружающей природной среды, истоки современных социально-экономических и экологических проблем и пути их разрешения; роль и сферы влияния, характер взаимодействия субъектов геополитики;

3) применяет методы геоэкологических, экономико-географических, социально-географических, политико-географических и геополитических исследований и их комбинации; источники геопространственных данных; навыки поиска, обработки, систематизации, интерпретации, преобразования, хранения, передачи и представления геопространственных данных в требуемом контексте; приемы картометрии;

4) анализирует количественные и качественные геопространственные данные; признаки классификации географических объектов, процессов и явлений; причинно-следственные связи между процессами и явлениями, происходящими в географической оболочке и географической среде; особенности размещения, связей и иных пространственных отношений географических объектов, процессов и явлений; влияние факторов среды на жизнь и деятельность людей; естественные, социально-экономические основы общественного производства; влияние планируемой хозяйственной деятельности на состояние окружающей среды и здоровье населения; признаки экологического кризиса; организационные и правовые основы охраны окружающей природной среды и рационального природопользования; современные факторы размещения отраслей хозяйства; геоэкологические, геополитические и экономические процессы; международные политические, экономические, социально-культурные, экологические связи и отношения; территориально-политические системы; структуру государственной территории; государственные границы, их типы и динамику; систему национальных интересов страны; геополитическую активность субъектов геополитики; мировое геополитическое пространство; географическое и геополитическое положение, особенности и факторы политического, экономического и социального развития, роль и место Казахстана в мире;

6) оценивает параметры и экологическое состояние геосфер; антропогенную нагрузку на геосферы и их последствия; географическое и геополитическое положение, природно-ресурсный потенциал территорий любого ранга; качество природной среды; экологические риски; степень экологического кризиса; эффективность природозащитных мероприятий; уровень научно-технического прогресса в защите окружающей природной среды и природопользовании; качество окружающей среды; качество жизни; показатели и место различных государств в международных сравнениях; преимущества и недостатки различных моделей развития мирового хозяйства; положительное и отрицательное влияние глобализации на страны мира; морфологические особенности государственной территории; эффективность геополитической активности субъектов геополитики; результаты деятельности международных организаций.

Основы права

По завершении общего среднего образования обучающийся:

4) анализирует информацию, представленную в рамках спорных вопросов, возникающих в процессе правоотношений в той или иной сфере законодательства, правовые нормы, информацию правового характера, полученную из различных источников;

Сноска. Пункт 23 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

24. Ожидаемые результаты по завершении общего среднего образования по учебным предметам стандартного уровня обучения общественно-гуманитарного направления.

Физика

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает физические величины и понятия механики (кинематика, динамика, статика, гидроаэростатика, гидроаэродинамика), молекулярной физики и термодинамики; электромагнетизма (электростатика, постоянный и переменный электрический ток, магнитное поле, электромагнитная индукция), оптики (геометрическая и волновая), квантовой физики; основные этапы эволюции Вселенной; способы передачи и приема информации, историю возникновения и основные принципы нанотехнологий;

2) понимает основные законы молекулярной физики и термодинамики; основные законы, принципы электромагнетизма (электростатика, постоянный и переменный электрический ток, магнитное поле, электромагнитная индукция), оптики (геометрическая и волновая); методы исследования наносистем и наноматериалов; место физической науки в современной научной картине мира; роль физики в формировании кругозора и решении практических задач;

4) анализирует зависимости, представленные в виде степенных функций; отношения между двумя переменными, действия различных физических сил на явления, тела и объекты во Вселенной, графики зависимости физических процессов и отношения между переменными; причинно-следственные связи между производственной деятельностью человека и состоянием окружающей среды, области применения нанотехнологий; параметры, характеризующие состояние Вселенной и возможные пути ее развития;

6) оценивает знание законов и их применение; результаты проведенных наблюдений и экспериментов; последствия бытовой и производственной деятельности человека, связанной с физическими процессами, с позиций экологической безопасности.

Химия

По завершении общего среднего образования обучающийся:

2) понимает способность различных веществ вступать в химические реакции; основы кинетической теории, гомогенного и гетерогенного катализа; химические свойства неорганических и органических соединений в зависимости от строения; принципы химического производства важнейших неорганических и органических веществ;

3) применяет знания и умения для объяснения химических явлений, происходящих в природе, быту и на производстве; методы качественного анализа веществ; правила экологически грамотного поведения в окружающей среде; методы оценки влияния химического загрязнения окружающей среды на живые организмы; критическое мышление и знание научных методов для разработки, проведения, наблюдения, записи и анализа результатов химических экспериментов; правила безопасного обращения с горючими и токсичными веществами, лабораторным оборудованием;

4) анализирует зависимость свойств веществ от их состава и строения; зависимость скорости химической реакции и химического равновесия от различных факторов; тенденции изменения свойств элементов в периодической системе;

6) оценивает свойства различных материалов; влияние различных факторов на скорость химических реакций; воздействие различных условий внешней среды на химическое равновесие; последствия влияния химического производства на окружающую среду и здоровье человека; достоверность информации из разных источников.

Биология

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) знает структуру, состав и функции белков, жиров, углеводов, нуклеиновых кислот; основные механизмы реакций антиген-антитело; основные положения хромосомной теории наследственности, хромосомных заболеваний человека; виды/типы изменчивости, питания и метаболизма живых организмов; основы генетики и возможности генной инженерии; схему и этапы формирования жизни на Земле, антропогенез; глобальные и региональные экологические проблемы и принципы охраны природных ресурсов;

2) понимает процессы, протекающие при темновой и световой фазе фотосинтеза; механизм транспорта веществ, возникновения хромосомных, генных мутаций; этапы энергетического обмена; взаимосвязь между наследственной изменчивостью и эволюцией; закономерности наследования; механизм эволюционных процессов; последствия антропогенного влияния на окружающую среду;

3) применяет схемы и методы решения задач молекулярной биологии и генетики; статистические методы для анализа экосистем, наследования признаков и модификационной изменчивости; критическое мышление и знание научных методов для разработки, проведения, наблюдения, записи и анализа результатов экспериментов; правила безопасного обращения с препаратами, токсичными веществами, лабораторным оборудованием;

4) анализирует особенности процессов фотосинтеза и хемосинтеза; факторы, влияющие на процесс эволюции; строение молекул РНК и ДНК; процессы мутации, связь между структурой ДНК и ее функцией; различия между сперматогенезом и оогенезом; видовое разнообразие и устойчивость экосистем; экологическую ситуацию в мире и Казахстане;

Сноска. Пункт 24 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

25. Ожидаемые результаты по завершении общего среднего образования по учебным предметам стандартного уровня обучения естественно-математического и общественно-гуманитарного направлений.

Основы предпринимательства и бизнеса

По завершении общего среднего образования обучающийся:

1) понимает предпринимательство как экономическое явление и описывает его роль; описывает различия между предпринимательством и бизнесом; понимает предпринимательство как форму самореализации и личной мотивации; анализирует компетенции предпринимателя; оценивает возможность достижения собственных целей через призму предпринимательства; оценивает свой уровень развития по отношению к потенциалу предпринимателя; распознаҰт современные тенденции предпринимательства, в том числе и в Казахстане;

2) знает, что такое рынки в контексте как экономики, так и маркетинга; понимает значение идеи в предпринимательстве; проводит различие между сегментами "бизнес к бизнесу" и "бизнес к потребителю"; применяет инструменты генерирования идей; предлагает план дизайна идеи; преобразует потребности реализации идеи в требования к составу команды; применяет инструменты формирования команд; применяет инструменты бизнес-модели; выявляет взаимосвязи между составными частями бизнес-модели; описывает предположительные последствия при изменении имеющихся данных; применяет инструменты построения бизнес-моделей; использует понятия и принципы Lean Start up (бережливое производство) в условиях предпринимательства;

3) объясняет понятие и функции маркетинга; определяет понятие конкуренции; анализирует формы воздействия различных сил на конкуренцию; описывает профиль своего потребителя; понимает сущность каналов сбыта и различает их классификацию; предлагает план доведения ценности своего продукта/услуги до конечного потребителя; описывает взаимоотношения с каждым сегментом потребителей;

4) понимает значение денег в экономике; значение доходов и расходов; разницу между активами и пассивами; сущность понятий избытка и дефицита, оценивает их влияние на процесс ценообразования; различает понятия "цена", "ценность", "структура ценообразования"; понимает значимость постоянных и переменных издержек в процессе ценообразования; оценивает возможности креативного и инновационного подходов в формировании новых каналов прибыли; применяет инструмент AB-тестирования (метод оценки эффективности вариантов продукта);

5) понимает сущность и значение ресурсов в бизнесе; предлагает план наиболее эффективного использования бизнес ресурсов; оценивает стоимость бизнес ресурсов; знает принципы ограниченности бизнес ресурсов; приводит примеры эффективного использования ресурсов в условиях ограниченности; понимает сущность интеллектуальных ресурсов в бизнесе; разрабатывает стратегию пополнения ресурсов предприятия;

6) понимает значение партнерства и его виды; оценивает выгоды аутсорсинга для бизнеса; описывает ключевые виды деятельности; проводит различие между управлением человеческими, материальными и интеллектуальными ресурсами; объясняет правила управления продажами; описывает проект и его характеристики; применяет правила управления временем в проекте; предлагает план проекта; использует информационные инструменты в проекте;

7) понимает ключевые обязательства бизнеса перед государством; выявляет взаимосвязи между налоговым режимом и организационно-правовой формой бизнеса; составляет общий план доходов по своей бизнес идее; объясняет схему формирования отчета о прибылях и убытках; объясняет схему формирования отчета о движении денежных средств; выявляет взаимосвязи между рентабельностью проекта и постоянными и переменными издержками;

8) описывает прогноз развития рынка; проводит различие экстенсивного и интенсивного способа развития бизнеса; оценивает эффективность различных типов масштабирования бизнеса; понимает инструменты управления качеством; понимает сущность стратегического планирования; составляет миссию и видение своей будущей компании; проводит различие между стратегическими и финансовыми целями бизнеса; понимает состав правовой ответственности предпринимателя.

Сноска. Пункт 25 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

26. Оценка учебных достижений обучающихся осуществляется посредством использования критериев оценки знаний обучающихся. Критерии оценки используются для измерения уровня учебных достижений обучающихся.

27. Критерии оценки разрабатываются в соответствии с целями обучения по каждой учебной программе.

28. Оценка учебных достижений обучающихся осуществляется в форме формативного и суммативного оценивания.

29. Критерии оценки знаний обучающихся разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области образования.

30. Для обучающихся с ограниченными возможностями в развитии создаются условия для получения ими образования, коррекции нарушения развития и социальной адаптации.

3. Требования к содержанию образования

31. Общее среднее образование направлено на привитие обучающимся национальных и общечеловеческих ценностей, являющихся общими для всех уровней образования и призванных стать устойчивыми личностными ориентирами обучающегося, мотивирующими его поведение и деятельность.

32. В качестве базовых ценностей в содержании общего среднего образования определены:

1) казахстанский патриотизм и гражданская ответственность;

2) уважение;

3) сотрудничество;

4) труд и творчество;

5) открытость;

6) образование в течение всей жизни.

33. На основе привития ценностей образования у обучающихся должны развиваться:

11) готовность к служению интересам Казахстана;

12) уважение и соблюдение норм Конституции и законов Республики Казахстан;

13) социальная ответственность и умение принимать решение;

14) мотивация к овладению государственным языком;

15) уважение культуры и традиций народа Казахстана, культурного многообразия мира;

16) приверженность идеям духовного согласия и толерантности;

17) позитивное отношение к окружающему миру и сохранению экологического равновесия;

18) творческое и критическое мышление;

19) коммуникативность и умение эффективно использовать информационно-коммуникационные средства и технологии;

20) мотивация к обучению и самосовершенствованию на протяжении всей жизни.

34. Цель общего среднего образования:

создание образовательного пространства, благоприятного для обеспечения академической подготовки обучающихся к продолжению образования в вузе и профессионального самоопределения на основе развития навыков широкого спектра:

1) функциональное и творческое применение знаний;

2) критическое мышление;

3) проведение исследовательских работ;

4) использование информационно-коммуникационных технологий;

5) применение различных способов коммуникаций;

6) умение работать в группе и индивидуально;

7) решение проблем и принятие решений.

35. Навыки широкого спектра как результаты на "выходе" из школы позволяют обучающимся гармонично сочетать в себе национальные и общечеловеческие ценности, проявлять функциональную грамотность и конкурентоспособность в любой жизненной ситуации, а также решать учебные и прикладные задачи.

36. Основными задачами общего среднего образования являются:

1) осуществление профильного обучения по естественно-математическому, общественно-гуманитарному направлениям на основе сочетания обязательных учебных предметов и профилирующих учебных предметов по выбору;

2) обеспечение академической подготовки обучающихся для поступления в высшие учебные заведения на основе сочетания углубленного и стандартного уровней обучения учебным предметам;

3) целенаправленное развитие духовно-нравственных качеств, коммуникативных, социальных, исследовательских навыков и умений решать проблемы на основе общечеловеческих ценностей, позитивно направленного критического и творческого мышления;

4) содействие профессиональному самоопределению выпускников соответственно их интересам и способностям;

5) содействие формированию у выпускников позитивных мотиваций к продолжению образования в течение всей жизни, готовности к регулированию процесса познания и карьерного роста в жизни.

37. Базовое содержание общего среднего образования устанавливается на основе интеграции академической подготовки обучающихся для поступления в высшие учебные заведения и целенаправленного развития самостоятельности обучающихся.

38. Академическая подготовка обучающихся обеспечивается усилением фундаментальности образования, направленной на усвоение научных методов познания мира.

39. Базовое содержание общего среднего образования определяется с учетом следующих ориентиров:

1) соответствие динамичным запросам современного общества и уровню развития науки;

2) развитие критического, творческого и позитивного мышления;

3) усиление интеграции содержания учебных предметов на основе межпредметного и междисциплинарного подходов;

4) соблюдение принципа непрерывности и преемственности содержания образования между уровнями основного среднего образования и общего среднего образования;

5) сохранение баланса между академичностью и практической направленностью содержания образования;

6) обеспечение единства обучения, воспитания и развития.

40. Наряду с обучением обязательным учебным предметам предусмотрен выбор обучающимися профилирующих учебных предметов углубленного и стандартного уровней обучения.

41. Профильное обучение осуществляется на основе учета индивидуальных интересов и потребностей обучающихся. В связи с этим предлагается гибкая система выбора учебных предметов на двух уровнях обучения. Обучающийся по своему усмотрению выбирает значимые для себя учебные предметы углубленного и стандартного уровней обучения. На профилирующие учебные предметы углубленного уровня отводится большее количество часов, чем на учебные предметы стандартного уровня. На стандартном уровне изучаются непрофильные учебные предметы.

42. Организация учебного процесса на уровне общего среднего образования ориентирована на реализацию принципа единства обучения и воспитания. При организации учебного процесса приоритетная роль отводится учению как ведущей деятельности обучающихся. Учение предполагает использование интерактивных методов обучения, которые основаны на организации освоения опыта самим обучающимся путем проявления инициативы к поиску, активности в обсуждении вопросов, аргументации точки зрения, принятия конструктивного решения.

43. В процессе обучения посредством каждого учебного предмета решаются вопросы воспитания. Все виды воспитательной работы направлены на решение вопросов познания и освоения обучающимися субъективно новых знаний, изучение национальных традиций, культуры и привитие общечеловеческих ценностей.

44. Организация разнообразных форм внеурочной деятельности в совокупности обеспечивает реализацию духовно-нравственного, гражданско-патриотического, художественно-эстетического, трудового и физического воспитания обучающихся.

45. Обеспечение последовательности в развитии навыков проектной и исследовательской деятельности обучающихся является одним из основных принципов организации образовательного процесса в организациях образования.

46. Базовое содержание общего среднего образования реализуется в рамках политики трехъязычного образования. Цель трехъязычного образования заключается в формировании полиязычной личности – гражданина Казахстана, который владеет не менее чем тремя языками, умеет успешно вести диалог в различных сферах деятельности, ценит культуру своего народа, понимает и уважает культуру других народов.

47. Трехъязычное образование практически реализуется через:

1) уровневое усвоение казахского, русского и английского языков;

2) организации изучения отдельных учебных предметов на казахском, русском и английском языках независимо от языка обучения;

3) организации внеурочной деятельности обучающихся и различных внеклассных мероприятий на казахском, русском и английском языках.

48. Практическая направленность общего среднего образования реализуется посредством развития учебных, коммуникативных, социальных, исследовательских навыков в ходе учебного процесса и воспитательных мероприятий.

49. Базовое содержание общего среднего образования конкретизируется учебными программами, которые разрабатываются соответственно ожидаемым результатам обучения, установленным с учетом особенностей профильного обучения: обязательные учебные предметы и профилирующие учебные предметы естественно-математического и общественно-гуманитарного направлений.

50. Содержание образования по обязательным учебным предметам для всех направлений профильного обучения.

Казахский язык, казахская литература (для классов с казахским языком обучения)/русский язык, русская литература (для классов с русским языком обучения)/родной язык, родная литература (для классов с уйгурским/узбекским/таджикским языком обучения):

1) содержание предметов должно быть направлено на развитие коммуникативных навыков, обеспечивающих свободное владение языком в разных сферах и ситуациях общения; образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции; речевой деятельности и критического мышления; развитие умения осуществлять информационный поиск, извлекать и преобразовывать необходимую информацию; устной и письменной речи обучающихся; освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных сведений и теоретико-литературных понятий. В процессе изучения языка происходит формирование навыков мышления высокого уровня, таких как сравнение, анализ, синтез, оценка информации и применение полученных знаний в реальных жизненных ситуациях; углубление анализа художественных произведений с привлечением литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы;

2) изучение учебных предметов предусматривает расширение спектра знаний об устройстве и функционировании языка в различных сферах и ситуациях общения; стилистических ресурсах, основных нормах литературного языка и речевого этикета; обогащение словарного запаса и расширение круга используемых грамматических средств. Приобретенные в процессе изучения языка навыки эффективного использования языковых единиц разных уровней позволят обучающимся давать оценку с точки зрения нормативности, соответствия сфере и ситуации общения;

3) важными составляющими содержания предметов являются воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма, любви и уважения к литературе и ценностям отечественной и мировой культуры.

1) содержание предметов преследует цели, обусловленные статусом казахского языка как государственного языка и статусом русского языка как языка, официально употребляемого наравне с казахским языком, и языка межнационального общения;

2) изучение данных учебных предметов способствует использованию языка в учебной деятельности и повседневной жизни, приобщению обучающихся к культуре народа Казахстана, обеспечивает их готовность к межнациональному общению;

3) овладение всеми видами речевой деятельности и основами культуры устной и письменной речи, умениями и навыками использования языка в различных сферах и ситуациях общения, соответствующих опыту, интересам, лежит в основе содержания учебных предметов;

4) в процессе изучения языка и литературы обучающиеся осваивают знания о языке как знаковой системе и общественном явлении, его устройстве и о развитии литературы;

5) изучение языка и литературы направлено на дальнейшее совершенствование владения нормами литературного языка, обогащение словарного запаса и грамматического строя речи обучающихся; дальнейшее развитие способности к анализу и оценке языковых явлений и фактов и литературных произведений.

Английский язык:

1) содержание предмета направлено на формирование полиязычной, поликультурной личности; на совершенствование коммуникативной компетенции посредством обогащения словарного запаса через содержание аутентичных текстов разных стилей, что позволяет осуществить социокультурное обогащение мировосприятия и мировоззрения в процессе развития иноязычной коммуникативной компетенции; на развитие навыков исследовательской работы и творческого подхода к решению различных учебных задач;

2) содержание предмета предусматривает развитие умений анализировать, обобщать, классифицировать профессионально значимую информацию, эффективно использовать язык для общения в научной и профессиональной деятельности, а также навыков ведения личной, деловой переписки, составления резюме, эссе по заданной тематике, которые в совокупности способствуют повышению мотивации к изучению английского языка;

3) обучающимся предоставляется возможность осуществления интеграции содержания предмета с другими учебными предметами через межпредметные связи для развития умения устанавливать причинно-следственные отношения между фактами, работать с информацией, извлекая основные и фрагментарные части из иноязычных источников;

4) средствами предмета осуществляется развитие духовно-нравственных ценностей, воспитание патриотического отношения к своей Родине, своему народу и толерантного отношения к представителям другой культуры, а также воспитание этики межличностных отношений в семье, школе через развитие умений использовать социокультурный материал при общении со сверстниками, учителем, носителем языка.

Алгебра и начала анализа, геометрия:

1) содержание предметов направлено на развитие у обучающихся математической культуры и системы математических знаний и умений, необходимых для успешного обучения на следующих уровнях образования, а также решения практических задач, способствует развитию функциональной грамотности, абстрактного и логического мышления, пространственного воображения, а также пониманию роли математики в формировании общей культуры человека;

2) содержание предметов ориентировано на систематизацию и развитие представлений обучающихся о математических закономерностях окружающего мира, осознание ими того, что математические средства и методы применяются для описания и исследования явлений и процессов практически во всех областях знаний;

3) в содержании предметов предусмотрено дальнейшее развитие учебных, познавательных и общих интеллектуальных умений (сравнение, классификация, обобщение, анализ, синтез, абстрагирование, конкретизация, используемые для формулировки проблемы, выдвижения и проверки гипотезы в ходе осмысления математических закономерностей);

4) содержание предметов структурируется по основным их разделам, охватывающим темы: "Числа", "Алгебра", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ", "Геометрия".

Информатика:

1) содержание предмета направлено на развитие умений искать, анализировать, критически оценивать, отбирать, организовывать, передавать и обрабатывать информацию, моделировать объекты и процессы; на овладение методами и средствами информационных технологий, методами решения задач;

2) предмет предусматривает развитие навыков применения, анализа и преобразования информационных моделей реальных объектов и процессов; алгоритмического и вычислительного мышления; развитие интеллектуальных и творческих способностей средствами компьютерных моделей; рассмотрение реализации информационных процессов через компьютерные технологии, работу с компьютерными системами и моделями, изучение методов защиты информации, системных подходов к моделированию, формализации и визуализации с использованием интерактивных компьютерных моделей;

3) предмет содержит темы: "Компьютерные системы", "Информация и информационные процессы", "Алгоритмизация и программирование" и "Здоровье и безопасность".

История Казахстана:

1) содержание предмета направлено на формирование углубленных знаний по ключевым проблемам этнической, политической, социально-экономической и культурной истории Казахстана;

2) предмет расширяет и углубляет понимание обучающимися сущности и особенностей культурно-исторического развития Казахстана в разные исторические периоды;

3) предмет предусматривает развитие навыков исторического мышления, необходимых для анализа, классификации, систематизации, обобщения и оценки событий, явлений и процессов в истории Казахстана. Аксиологическая функция предмета заключается в формировании патриотизма, привитии уважения к национальным и общечеловеческим ценностям.

Самопознание:

1) содержание предмета направлено на раскрытие духовно-нравственного потенциала человека, развитие стремления к самопознанию и самосовершенствованию на основе общечеловеческих ценностей; осознание своей роли в семье, коллективе, обществе, необходимости развития высоких моральных качеств, навыков служения обществу; понимание взаимосвязи физического и духовного здоровья, своей сопричастности к жизни страны, города, села, школы, семьи и ответственности за мысли, слова и поступки;

2) изучение предмета предусматривает расширение знаний о духовной культуре человечества, взаимосвязи физического и духовного здоровья; овладение навыками рефлексии, самовоспитания и самообразования; развитие умения анализировать свои поступки, осуществлять нравственный выбор и принимать решения в различных жизненных ситуациях, ставить собственные цели и намечать пути их достижения в соответствии с нравственными нормами, строить отношения в семье, коллективе, обществе на духовно-нравственной основе.

Физическая культура:

1) содержание предмета должно обеспечить: расширение объема знаний о закономерностях двигательной активности, спортивной тренировке, значении занятий физической культурой для будущей трудовой деятельности, подготовки к службе в армии; повышение функциональных способностей организма в соответствии с возрастными и половыми особенностями обучающихся; совершенствование технических и тактических действий и приемов в базовых видах спорта; развитие компетентности в индивидуальных и коллективных формах физкультурно-оздоровительной и спортивно-оздоровительной деятельности, развитие творческих навыков в организации активного отдыха и спортивных соревнований; формирование адекватной самооценки личности, нравственного самосознания, мировоззрения, коллективизма, развитие целеустремленности, уверенности, выдержки, самообладания; создание условий для развития и формирования олимпийского резерва в различных видах спорта;

2) изучение предмета позволит применять предметные знания, умения и навыки в повседневной жизни; оценивать необходимость в улучшении двигательных компетенций и физическом развитии; развивать нравственные качества и осознавать необходимость честной игры и непрерывного саморазвития; понимать необходимость соблюдения правил личной гигиены; оценивать степень влияния физических упражнений на физическую и энергетическую систему человека, уровни собственного физического развития и двигательной подготовленности, функциональное состояние организма и физическую работоспособность; развивать навыки критического и творческого мышления, разрешения проблем.

Начальная военная и технологическая подготовка:

1) содержание предмета должно обеспечить формирование представления об основах военного дела, робототехники и IT-технологий, формирование представлений у обучающихся о службе в Вооруженных Силах Республики Казахстан и знаний по основам военного дела, знание содержания военной присяги и требований общевоинских уставов; содействие развитию жизненных навыков и способностей обучающихся; подготовку обучающихся к службе в Вооруженных Силах Республики Казахстан на основе прочного усвоения ими теоретических знаний и практических навыков; формирование у обучающихся стройной системы логически взаимосвязанных понятий, целостного представления о службе в Вооруженных Силах Республики Казахстан; формирование мировоззрения гражданственности у молодежи, убежденности в необходимости защиты суверенитета Республики Казахстан, сознательной готовности к ответственному отношению к военной службе; развитие здорового интереса к Вооруженным Силам Республики Казахстан, их традициям, особенностям службы в видах и родах войск, военной профессии;

2) предмет занимает важное место в общей системе военно-патриотического и нравственного воспитания обучающихся, развитии их самосознания, познавательных интересов, коммуникативных способностей, волевых качеств, первичных практических умений, навыков по военному делу, теоретических основ по робототехнике, автомобильному вождению, использованию цифрового фото- и видеооборудования;

3) предмет нацелен на развитие волевой, решительной, физически здоровой, функционально грамотной в военном отношении личности путем знакомства с историей развития казахстанской армии и изучения ее современного состояния.

Сноска. Пункт 50 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

51. Содержание образования по учебным предметам углубленного уровня обучения естественно-математического направления

Биология:

1) содержание предмета направлено на углубление знаний обучающихся о многообразии живых организмов, эволюции окружающего мира, законах и закономерностях природных явлений; на развитие практических навыков наблюдения, классификации, систематизации, сравнения, сопоставления, анализа, оценки объектов и информации, установления причинно-следственных связей;

2) содержание углубленного уровня предмета предусматривает развитие у обучающихся более глубокого понимания сущности природных биологических явлений и процессов, осмысление влияния человеческой деятельности на растительный и животный мир, а также здоровье человека. Осмысление особенностей живой природы, суть эволюционных процессов позволят обучающимся оценить экологическую ситуацию и понять необходимость бережного отношения к живому миру;

3) основу структурирования содержания предмета на уровне общего среднего образования составляют ведущие системообразующие идеи: многообразие, структура и функции живых организмов; размножение, наследственность, изменчивость и эволюционное развитие; организмы и окружающая среда; прикладные интегрированные науки.

Химия:

1) содержание предмета направлено на углубление знаний о значимости многообразия химических веществ и их превращений, развитие бережного использования природных ресурсов; расширение представления обучающихся о многообразии природных веществ на основе углубления знаний о химии природных явлений, развития широкого спектра экспериментальных и практических навыков, использования критического мышления и творческого подхода к изучаемым процессам;

2) предмет раскрывает возможности создания новых веществ, учит оценивать экологическую ситуацию окружающей среды на основании имеющихся данных и тем самым обеспечивает глубокую связь с жизнью;

3) содержание предмета углубленного уровня предусматривает понимание обучающимися сути происходящих вокруг химических явлений и процессов и побуждает их к ведению здорового образа жизни; предоставляет возможность использования химических знаний для выбора качественных продуктов и средств в ежедневной практике, улучшения качества повседневной жизнедеятельности;

4) содержание предмета структурируется по разделам: "Частицы и их строение", "Закономерности химических реакций", "Энергетика в химии", "Химия вокруг нас", "Химия и жизнь".

Физика:

1) углубленный уровень предмета направлен на развитие у обучающихся представлений о физике как науке о природе, методах и методологии научного познания, роли и взаимосвязи теории и эксперимента в процессе познания;

2) содержание предмета направлено на углубление знаний обучающихся о законах механики, тепловой физики, электричества и магнетизма, оптики и атомной физики как общих законах природы. На основе научных методов познания расширяются представления о физической картине мира и формируется научное мировоззрение обучающихся;

3) предмет предусматривает развитие навыков проведения наблюдений природных явлений, описания и обобщения результатов, использования измерительных приборов для изучения физических явлений;

4) в содержании углубленного уровня представляется возможность планирования и проведения экспериментов, направленных на выявление эмпирической зависимости на основе сбора и анализа результатов эксперимента;

5) углубленный уровень подготовки обучающихся по предмету предполагает применение полученных знаний для объяснения причин разнообразных природных явлений и процессов, принципов действия важнейших технических устройств, выдвижения гипотез и построения моделей.

География:

1) углубленный уровень предмета направлен на обогащение знаний о закономерностях развития природы, населения, геополитики и экономики, формирование всестороннего знания о мире, необходимого для объективного познания особенностей природных, социальных, экономических и политических процессов;

2) содержание предмета предполагает развитие географического мышления, чувства личной ответственности за современное и будущее состояние окружающей среды и человечества, которые в совокупности содействует формированию у обучающихся ценностных ориентаций; направлено на формирование представлений о пространственном многообразии современного мира, его общих и региональных особенностях и динамике; на анализ и синтез пространственно-временных закономерностей взаимодействия и взаимосвязей общества и природы, выработку понимания причинно-следственных связей и пространственно-временных закономерностей между географическими явлениями и процессами; формирование и развитие навыков использования географических знаний для объяснения и оценки разнообразных природных, социально-экономических и экологических явлений и процессов, интерпретации и использования географической информации в повседневной практике.

Сноска. Пункт 51 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

52. Содержание образования по учебным предметам стандартного уровня естественно-математического направления

Всемирная история:

1) содержание предмета направлено на формирование знаний по ключевым проблемам этногенеза, политогенеза и культурогенеза человеческой цивилизации;

2) предмет ориентирован на углубление понимания обучающимися сущности мирового культурно-исторического процесса в его единстве и многообразии;

4) аксиологическая цель предмета привитие уважения к национальным и общечеловеческим ценностям.

Основы права:

1) содержание предмета направлено на формирование правовой грамотности, понимание идеалов и ценностей демократического правового общества; углубляет понимание обучающимися сущности и особенностей различных правовых сфер;

2) предмет предусматривает развитие навыков правового мышления, необходимого для анализа, классификации, систематизации, обобщения и оценки процессов на основе правовых норм, законов и нормативных правовых актов. Аксиологическая функция предмета основана на формировании правовой грамотности, ценностей правового сознания.

Графика и проектирование:

1) предмет направлен на изучение основ теории графических изображений и усвоение методов геометро-графического моделирования, развитие проектной творческой деятельности обучающихся, формирование их графической культуры;

2) содержание предмета определяется по разделам: "Графические способы и средства визуализации информации", "Основные виды изображений и их построение. Преобразование изображений", "Формообразование и конструирование. Преобразование формы", "Элементы технической, архитектурно-строительной и информационной графики", "Проектирование. Проектная графика. Творческие задания".

Сноска. Пункт 52 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

53. Содержание образования по учебным предметам углубленного уровня обучения общественно-гуманитарного направления

Иностранный язык:

1) предмет направлен на развитие языковых навыков обучающихся по четырем видам речевой деятельности (аудирование, говорение, чтение, письмо), формирование межкультурно-коммуникативных компетенций, позитивного отношения к иному языку и иной культуре, повышение общей культуры, расширение кругозора и знаний о стране изучаемого языка, развитие языковых способностей и языковой догадки, культуры речевого поведения, интереса к изучению иностранного языка, овладение основными характеристиками вторичной языковой личности, способной и готовой к самостоятельному иноязычному общению;

2) содержание предмета повышает уверенность обучающихся при общении в различных жизненных ситуациях, предоставляет доступ к высшему образованию не только в Казахстане, но и за рубежом, расширяет доступ к аутентичным текстам литературных произведений на языке оригинала;

3) по завершении общего среднего образования обучающиеся должны достичь языкового уровня В1 (средний – В1.2) в соответствии с Общеевропейскими компетенциями владения иностранным языком (Common European Framework of Reference, CEFR).

Всемирная история:

1) содержание предмета направлено на формирование углубленных знаний по ключевым проблемам этногенеза, политогенеза и культурогенеза человеческой цивилизации;

3) углубленный уровень предмета предусматривает развитие навыков исторического мышления, необходимых для анализа, классификации, систематизации, обобщения и оценки событий, явлений и процессов мировой истории;

4) аксиологическая цель предмета заключается в привитии обучающимся уважения к национальным и общечеловеческим ценностям.

География:

1) содержание предмета направлено на формирование географической картины мира как динамично развивающейся системы фундаментальных географических законов и закономерностей;

2) содержание сконструировано на основе страноведческого подхода, который дает возможность понять современные географические особенности и региональные характеристики;

3) предмет направлен на формирование научного мировоззрения обучающихся на основе понимания неразрывности единства природы и общества, роли географии в гармонизации отношений человека и природы;

4) предмет предусматривает развитие понимания взаимодействия природы и общества на основе изучения современных глобальных проблем человечества и путей их решения; осознание значения охраны окружающей среды и рационального природопользования, географических подходов к проблеме устойчивого развития в масштабах Казахстана и мира;

5) предмет включает знания о пространственно-временных закономерностях и особенностях функционирования и развития географических объектов, процессов и явлений, навыки функционального применения географических знаний для объяснения и оценки природных, социально-экономических и геополитических явлений и процессов.

Основы права:

1) содержание предмета направлено на формирование правовой грамотности, понимание идеалов и ценностей демократического правового общества;

2) изучение предмета углубляет понимание обучающимися сущности и особенностей различных правовых сфер;

3) предмет предусматривает развитие навыков правового мышления, необходимого для анализа, классификации, систематизации, обобщения и оценки процессов на основе правовых норм, законов и нормативных правовых актов. Аксиологическая функция данного учебного предмета основана на формировании правовой грамотности, ценностей правового сознания.

Сноска. Пункт 53 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

54. Содержание образования по учебным предметам стандартного уровня обучения общественно-гуманитарного направления

Физика:

1) предмет направлен на развитие у обучающихся представлений о физике как науке о природе, методах и методологии научного познания, роли и взаимосвязи теории и эксперимента в процессе познания; расширение представления о физической картине мира и формирование научного мировоззрения обучающихся;

2) предмет предусматривает развитие навыков проведения наблюдений природных явлений, описания и обобщения результатов, использования измерительных приборов для изучения физических явлений;

3) подготовка обучающихся по предмету предполагает применение полученных знаний для объяснения причин разнообразных природных явлений и процессов, принципов действия важнейших технических устройств.

Химия:

1) содержание предмета направлено на развитие знаний о значимости многообразия химических веществ и их превращений, развитие бережного использования природных ресурсов; расширение представления обучающихся о многообразии природных веществ на основе углубления знаний о химии природных явлений, развития практических навыков, использования критического мышления и творческого подхода к изучаемым процессам;

2) предмет учит оценивать экологическую ситуацию окружающей среды на основании имеющихся данных и тем самым обеспечивает связь с жизнью;

3) содержание предмета предусматривает понимание обучающимися сути происходящих вокруг химических явлений и процессов и побуждает их к ведению здорового образа жизни; предоставляет возможность использования химических знаний для выбора качественных продуктов и средств в ежедневной практике, улучшения качества повседневной жизнедеятельности.

Биология:

1) содержание предмета направлено на развитие знаний обучающихся о многообразии живых организмов, эволюции окружающего мира, законах и закономерностях природных явлений; на развитие практических навыков наблюдения, классификации, систематизации, сравнения, сопоставления, анализа, оценки объектов и информации, установления причинно-следственных связей;

2) содержание предмета предусматривает развитие у обучающихся понимания сущности природных биологических явлений и процессов, осмысление влияния человеческой деятельности на растительный и животный мир, а также здоровье человека. Осмысление особенностей живой природы, суть эволюционных процессов позволят обучающимся оценить экологическую ситуацию и понять необходимость бережного отношения к живому миру;

Сноска. Пункт 54 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

55. Содержание образования по учебным предметам стандартного уровня обучения естественно-математического и общественно-гуманитарного направлений

Основы предпринимательства и бизнеса:

1) предмет направлен на изучение базовых понятий и основ сферы предпринимательства с учетом казахстанской и международной практик, имеет практикоориентированную модель обучения, способствующую формированию предпринимательского мышления;

2) содержание предмета интегрирует материал по предпринимательству, бизнесу с использованием коучинговых и тренинговых элементов;

3) предмет направлен на формирование у обучающихся бизнес-мышления и получение базовых знаний основ предпринимательства, бизнеса и экономики; привитие ответственности за свой выбор и формирование предпринимательского мышления, активной жизненной позиции; создание практической базы навыков для будущей самостоятельной деятельности в современных рыночных условиях.

Сноска. Пункт 55 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

56. Срок освоения общеобразовательной учебной программы общего среднего образования – два года.

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

57. Максимальный объем недельной учебной нагрузки обучающихся на уровне общего среднего образования составляет в каждом классе не более 39 часов в неделю.

Сноска. Пункт 57 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

61. Деление класса на две группы осуществляется в городских организациях образования при наполнении класса в 24 и более обучающихся, в сельских – в 20 и более обучающихся, в малокомплектных школах – не менее 10 обучающихся при проведении уроков по:

1) казахскому языку и литературе – в классах с неказахским языком обучения;

2) русскому языку и литературе – в классах с нерусским языком обучения;

3) английскому, иностранному языкам;

4) информатике;

5) физической культуре по гендерному принципу (в городской местности – в каждой группе не менее 8 мальчиков (или девочек), а в сельской местности – не менее 5 мальчиков (или девочек).

Сноска. Пункт 61 в редакции постановления Правительства РК от 15.08.2017 № 485 (вводится с 01.09.2018).

Р/с №	Мамандықтар тобының атауы	Бакалавриат мамандығы бойынша берілетін дәреже	Магистратура мамандықтары бойынша (бейіндік/ғылыми-педагогикалық бағыт) берілетін дәреже	Философия докторы (PhD) немесе бейіні бойынша доктор берілетін дәрежесі
1	2	3	4	5
1.	Білім	Білім бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Білім магистрі/ Педагогика ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Білім докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
2.	Гуманитарлық ғылымдар	Гуманитарлық білім бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Гуманитарлық білім магистрі/Гуманитарлық ғылымдар магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Гуманитарлық ғылымдар докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
3.	Құқық	Құқық бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Құқық магистрі/заң ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Құқық докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
4.	Өнер	Өнер бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Өнер магистрі/өнертану ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Өнер докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
5.	Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес	1. Әлеуметтік білім бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша (әлеуметтік бейін) 2. Экономика және бизнес бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша (экономика бейіні)	1. Әлеуметтік білім магистрі/Әлеуметтік ғылымдар магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша (әлеуметтік бейін); 2. Экономика және бизнес магистрі/экономика ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша (экономика бейіні)	PhD/Әлеуметтік ғылымдар докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша; PhD/Экономика және бизнес докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша;
6.	Жаратылыстану ғылымдары	Жаратылыстану бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Жаратылыстану магистрі/Жаратылыстану ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Жаратылыстану докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
7.	Техникалық ғылымдар және технологиялар	Техника және технологиялар бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Техника және технологиялар магистрі/Техника ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Техника және технологиялар докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
8.	Ауылшаруашылық ғылымдар	Ауыл шаруашылығы бакалавры"мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Ауыл шаруашылығы магистрі/Ауылшаруашылық ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Ауылшаруашылық ғылымдарының докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
9.	Қызмет көрсету	Қызмет көрсету саласының бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Қызмет көрсету саласының магистрі/Ғылым магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Қызмет көрсету саласындағы доктор "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
10.	Әскери іс және қауіпсіздік	Әскери іс және қауіпсіздік бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Әскери іс және қауіпсіздік магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Әскери іс және қауіпсіздік докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
11.	Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру (медицина)	1. Денсаулық сақтау бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша; 2. Әлеуметтік қамсыздандыру бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	1. Денсаулық сақтау магистрі/Медицина ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша; 2. Әлеуметтік қамсыздандыру магистрі/Ғылым магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	1. PhD/Медицина докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
	Арнайы білім беру мамандықтары
12.	Ветеринария	Ветеринария бойынша маман "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	Ветеринария магистрі/Ветеринария ғылымдарының магистрі "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	PhD/Ветеринария докторы "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша
13.	Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру (медицина)	Жалпы медицина бакалавры "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша Дәрігер-маман "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша Стоматология бакалавры/дәрігер-маман "мамандық атауы және код" мамандығы бойынша	х	х

№ п/п	Название группы специальностей	Присуждаемая степень по специальностям бакалавриата	Присуждаемая степень по специальностям магистратуры (профильное / научно-педагогическое направления)	Присуждаемая степень доктора философии (PhD), доктора по профилю
1	2	3	4	5
1.	Образование	Бакалавр образования по специальности "код и наименование специальности"	Магистр образования/ Магистр педагогических наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор образования по специальности "код и наименование специальности"
2.	Гуманитарные науки	Бакалавр гуманитарных знаний по специальности "код и наименование специальности"	Магистр гуманитарных знаний/ Магистр гуманитарных наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор гуманитарных наук по специальности "код и наименование специальности"
3.	Право	Бакалавр права по специальности "код и наименование специальности"	Магистр права/ магистр юридических наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор права по специальности "код и наименование специальности"
4.	Искусство	Бакалавр искусства по специальности "код и наименование специальности"	Магистр искусства/ Магистр искусствоведческих наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор искусства по специальности "код и наименование специальности"
5.	Социальные науки, экономика и бизнес	1. Бакалавр социальных знаний по специальности "код и наименование специальности" (социального профиля); 2. Бакалавр экономики и бизнеса по специальности "код и наименование специальности" (экономического профиля)	1. Магистр социальных знаний/ Магистр социальных наук по специальности "код и наименование специальности" (социального профиля); 2. Магистр экономики и бизнеса/ магистр экономических наук по специальности "код и наименование специальности" (экономического профиля);	PhD/Доктор социальных наук по специальности "код и наименование специальности"; PhD/Доктор экономики и бизнеса по специальности "код и наименование специальности";
6.	Естественные науки	Бакалавр естествознания по специальности "код и наименование специальности"	Магистр естествознания/ Магистр естественных наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор естествознания по специальности "код и наименование специальности"
7.	Технические науки и технологии	Бакалавр техники и технологий по специальности "код и наименование специальности"	Магистр техники и технологии/ Магистр технических наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор техники и технологий по специальности "код и наименование специальности"
8.	Сельскохозяйственные науки	Бакалавр сельского хозяйства по специальности "код и наименование специальности"	Магистр сельского хозяйства/ Магистр сельскохозяйственных наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор сельскохозяйственных наук по специальности "код и наименование специальности"
9	Услуги	Бакалавр в области услуг по специальности "код и наименование специальности"	Магистр в области услуг/ Магистр наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор в области услуг по специальности "код и наименование специальности"
10.	Военное дело и безопасность	Бакалавр военного дела и безопасности по специальности "код и наименование специальности"	Магистр военного дела и безопасности по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор военного дела и безопасности по специальности "код и наименование специальности"
11.	Здравоохранение и социальное обеспечение (медицина)	1. Бакалавр здравоохранения по специальности "код и наименование специальности"; 2. Бакалавр социального обеспечения по специальности "код и наименование специальности";	1. Магистр здравоохранения/ Магистр медицинских наук по специальности "код и наименование специальности"; 2. Магистр социального обеспечения/ Магистр наук по специальности "код и наименование специальности";	1. PhD/Доктор медицины по специальности "код и наименование специальности"
Специальности высшего специального образования
12	Ветеринария	Специалист по ветеринарии по специальности "код и наименование специальности"	Магистр ветеринарии/Магистр ветеринарных наук по специальности "код и наименование специальности"	PhD/Доктор ветеринарии по специальности "код и наименование специальности"
13	Здравоохранение и социальное обеспечение (медицина)	Бакалавр общей медицины по специальности "код и наименование специальности"/Специалист-врач по специальности "код и наименование специальности" Бакалавр стоматологии/ Специалист-врач по специальности "код и наименование специальности"	х	х

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1. Жалпы ережелер

2. Тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

3. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұнына қойылатын талаптар

4. Оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне қойылатын талаптар

Денсаулықты сақтау дағдылары

Коммуникативтік-тілдік дағдылар

Танымдық дағдылар

Шығармашылық дағдылар

Әлеуметтік дағдылар

Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1. Жалпы ережелер

2. Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

Техникалық және кәсіптік білім берудің оқу жоспарының моделі(жоғарғы біліктілік деңгейі үшін)(орта буын маманының деңгейі үшін)

Орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1. Жалпы ережелер

2. Білім алушылардың даярлық деңгейіне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

Орта білімнен кейінгі білім берудің оқу жоспарының моделі

Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1. Жалпы ережелер

2. Білім алушыларды даярлау деңгейіне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

Жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымы

ӘАОО-ларда жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымы

Бакалавриаттың білім беру бағдарламасы компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі – 4 жыл)

Жоғары арнаулы білім беру бағдарламасы компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі – 5 жыл)

ӘАОО-ларда бакалавриаттың білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы

Тиісті білім беру деңгейлерінің дәрежелерін бере отырып мамандықтар тобын анықтау құрылымы

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1-бөлім. Магистратура1 Жалпы ережелер

2. Білім алушылардың дайындық деңгейiне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

2-бөлім. Докторантура1. Жалпы ережелер

2. Білім алушылардың дайындық деңгейiне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

Ғылыми және педагогикалық бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны

ӘАОО-ғы докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны

Бейіндік бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны

ӘАОО-да бейіндік бағыттағы магистратураның білім беру бағдарламасының мазмұны

Бейіндік магистратураны бітірген тұлғалар үшін педагогикалық бейіндегі білім беру бағдарламасының мазмұны

Ғылыми және педагогикалық магистратураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 2 жыл)

ӘАОО-да ғылыми және педагогикалық магистратураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 2 жыл)

Бейіндік магистратураның білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1 жыл)

ӘАОО-да бейіндік магистратураның білім беру бағдарламаларының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1 жыл)

Бейіндік магистратураның білім бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1,5 жыл)

ӘАОО-да бейіндік магистратураның білім бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 1,5 жыл)

Докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны

ӘАОО-ғы докторантураның білім беру бағдарламасының мазмұны

PhD докторантурасының білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 3 жыл)

ӘАОО-да PhD докторантурасының білім беру бағдарламасының компоненттерін бөлу нормасы (оқу мерзімі 3 жыл)

Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1. Жалпы ережелер

2. Білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

Жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты1. Жалпы ережелер

2. Білім алушылар мен тәрбиеленушілердің дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар

4. Оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар

Государственный общеобязательный стандартдошкольного воспитания и обучения1. Общие положения

2. Требования к уровню подготовки воспитанников

3. Требования к содержанию дошкольного воспитания и обучения

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки

Здоровьесберегающие навыки

Коммуникативно-языковые навыки

Познавательные навыки

Творческие навыки

Социальные навыки

Государственный общеобязательный стандарттехнического и профессионального образования1. Общие положения

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

3. Требования к содержанию образования

4. Требования к максимальному объемуучебной нагрузки обучающихся

Модель учебного плана технического ипрофессионального образования

Государственный общеобязательный стандарт послесреднего образования1. Общие положения

2. Требования к уровню подготовки обучающихся

3. Требования к содержанию образования

4. Требования к максимальному объему учебной нагрузки обучающихся

Модель учебного плана послесреднего образования

Государственный общеобязательный стандарт высшего образования1. Общие положения

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

Техникалық және кәсіптік білім берудің оқу жоспарының моделі
(жоғарғы біліктілік деңгейі үшін)
(орта буын маманының деңгейі үшін)

Орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1-бөлім. Магистратура
1 Жалпы ережелер

2-бөлім. Докторантура
1. Жалпы ережелер

Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

Жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
1. Жалпы ережелер

Государственный общеобязательный стандарт
дошкольного воспитания и обучения
1. Общие положения

Государственный общеобязательный стандарт
технического и профессионального образования
1. Общие положения

4. Требования к максимальному объему
учебной нагрузки обучающихся

Модель учебного плана технического и
профессионального образования

Государственный общеобязательный стандарт послесреднего образования
1. Общие положения

Государственный общеобязательный стандарт высшего образования
1. Общие положения

Структура образовательной программы высшего
образования в ВСУЗах

Норма распределения компонентов образовательной программы
бакалавриата (срок обучения 4 года)

Норма распределения компонентов образовательной программы
высшего специального образования (срок обучения 5 лет)

Норма распределения компонентов образовательной программы
бакалавриата ВСУЗов

Структура определения группы специальностей с присуждением
степеней соответствующих уровней образования

Государственный общеобязательный стандарт
послевузовского образования
Раздел 1. Магистратура
1. Общие положения

Раздел 2. Докторантура
1. Общие положения

Содержание образовательной программы магистратуры по научному
и педагогическому направлению

Содержание образовательной программы магистратуры по научному
и педагогическому направлению в ВСУЗах

Содержание образовательной программы магистратуры
по профильному направлению

Содержание образовательной программы магистратуры по
профильному направлению в ВСУЗах

Содержание образовательной программы педагогического профиля
для лиц, окончивших профильную магистратуру

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы
научной и педагогической магистратуры (срок обучения 2 года)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы научной и
педагогической магистратуры в ВСУЗах (срок обучения 2 года)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры (срок обучения 1 год)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры в ВСУЗах (срок обучения 1 год)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры (срок обучения 1,5 года)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы профильной
магистратуры в ВСУЗах (срок обучения 1,5 года)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы
докторантуры PhD (срок обучения 3 года)

НОРМА
распределения компонентов образовательной программы
докторантуры PhD в ВСУЗах (срок обучения 3 года)

Государственный общеобязательный стандарт
основного среднего образования
1. Общие положения

Государственный общеобязательный стандарт
общего среднего образования
1. Общие положения