Ақпарат саласын дамытудың 2020 – 2022 жылдарға арналған ұлттық жоспарын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 7 сәуірдегі № 183 қаулысы.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Ақпарат саласын дамытудың 2020 – 2022 жылдарға арналған ұлттық жоспары (бұдан әрі – Ұлттық жоспар) бекітілсін.

2. Ұлттық жоспарды орындауға жауапты орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар:

1) Ұлттық жоспарды іске асыру бойынша қажетті шараларды қабылдасын;

2) жылына екі рет, есепті жылдан кейінгі 10 қаңтардан және 10 шілдеден кешіктірмей Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігіне Ақпарат саласын дамыту жөніндегі 2020 – 2022 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарының орындалу барысы туралы ақпарат берсін.

3. Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі есепті жылдан кейінгі 25 қаңтардан және 25 шілдеден кешіктірмей Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесіне және Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне Ұлттық жоспар іс-шараларының іске асырылу барысы туралы жиынтық ақпарат берсін.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігіне жүктелсін.

5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

А. Мамин

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 7 сәуірдегі № 183 қаулысымен бекітілген

АҚПАРАТ САЛАСЫН ДАМЫТУДЫҢ 2020 – 2022 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН ҰЛТТЫҚ ЖОСПАРЫ 1-тарау. Кіріспе

Қазақстанның "Қазақстан-2050" стратегиясында мәлімделген әлемнің дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіруі жөніндегі негізгі мақсатқа қол жеткізу ақпараттық саясат тетіктерін жетілдірудің маңыздылығын білдіреді.

Соңғы жылдары ақпарат саласында дамудың оң серпіні байқалады. Атап айтқанда, "Қазмедиа Орталығы" бірегей телеорталығы ашылды, бірқатар тауаша телеарналар ("Ел арна", "Хабар 24", "Qazsport", "Balapan"), сондай-ақ "GalamTV" интернет-телевизиясы құрылды. Цифрлық эфирлік телерадио хабарларын таратуды ендіру және дамыту жөніндегі жоба іске асырылуда.

Онлайн-журналистиканың дамуы толыққанды медиа-ортаны қалыптастырды, мұның өзі Қазнетке әлемдік ақпараттық кеңістіктің бір бөлігі болуға мүмкіндік береді.

Қазақстанның әлемдік ақпараттық қауымдастыққа серпінді түрде интеграциялануы, сондай-ақ мемлекет пен қоғам арасында тиімді коммуникацияларды құру жөніндегі бастама бұқаралық ақпарат құралдарын дамытуда жаңа тәсілдерді талап етеді. Мәселен, отандық масс-медиа "Халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасының пәрменді құралы болуы тиіс. Осыған байланысты отандық медиа саланы дамытудың негізгі аспектілері мен проблемаларын көрсететін осы Ұлттық жоспар әзірленді. Ақпарат саласын дамытудың 2020 – 2022 жылдарға арналған ұлттық жоспарының (бұдан әрі – Ұлттық жоспар) ережелерін іске асыру Қазақстанның ақпараттық кеңістігін одан әрі дамытуға, бұқаралық ақпарат құралдарының (бұдан әрі – БАҚ) бәсекеге қабілеттілігін, адами капиталды арттыруға және құқықтық реттеуді жетілдіруге ықпал ететін болады.

Ұлттық жоспарда белгіленген мақсаттар мен міндеттерді осы Ұлттық жоспарға қосымшаға сәйкес Ақпарат саласын дамытудың 2020 – 2022 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарына сәйкес іске асыру көзделеді.

2-тарау. Ағымдағы жағдайды талдау

Бүгінгі күні Қазақстанда 3600-ден астам БАҚ тіркелген. Аудиторияны қамту бойынша ең танымал ақпарат құралы бұрынғыдай телевизия болып қалады. Интернет-ресурстар екінші, дәстүрлі баспа басылымдары үшінші орында. Радио танымалдығы ең төмен БАҚ болып табылады.

Интернет-ресурстардың, әлеуметтік желілер мен мессенджерлердің дамуын атап өту қажет. Олар контентті пайдаланушыға дейін дистрибуциялау процесін жеңілдетіп қана қоймай, барынша кері байланыс алуға мүмкіндік береді. Бұған қоса, әрбір пайдаланушы үшін жаңалықтар тәртібін дербестендіру мүмкіндігі интернет-ресурстардың басқа БАҚ алдындағы артықшылығының өскенін айқындайды.

Отандық БАҚ дамуының оң серпініне қарамастан, мемлекет тарапынан да, медиа нарыққа қатысушылардың өздерінен де жүйелі шешімдерді талап ететін бірқатар мәселелер байқалады.

1-параграф. Телевизия

Елімізде барлығы 410 телеарна тіркелген, оның 161-і қазақстандық және 249-ы шетелдік. Отандық телеарналардың өсу серпіні байқалады. Соңғы үш жылда отандық телеарналардың шамамен үштен бір бөлігі ашылды.

Телеарналардың біртіндеп онлайн-кеңістікке көше бастағаны байқалады. Эфирлік және кабельдік аналогтық телевизиядан басқа нарықта Internet Protocol Television (бұдан әрі – IPTV), спутниктік телевизия және Over the Top (бұдан әрі – OTT) сервистерін ұсынатын субъектілер белсенді түрде әрекет етеді.

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің (бұдан әрі – Комитет) деректері бойынша (IPTV) Интернет хаттамасы негізінде телевизияға қосылған үй шаруашылықтарының үлесі 4,5%-ті құрайды.

Телевизияны дамытудың негізгі проблемалары

Бірінші. Бәсекелес ортаның шектеулі болуына, сондай-ақ продакшн-студиялар нарығының даму деңгейінің төмен болуына байланысты отандық телевизияда өндірілетін контенттің сапасы айтарлықтай жоғары емес.

Екінші. Өңірлік телеарналардың бәсекеге қабілетсіздігі. Көбінесе өңірлік телевизия республикалық телеарналарға қарағанда нарықтың шектеулі және ірі жарнама берушілердің болмауына байланысты монетизациялау тәсілдерін көрмейді.

Үшінші. Метриканың тиімділігін бағалау үшін медиаөлшеу жүйесінің болмауы. Телеарналар аудиториясын өлшеумен айналысатын небары бір ғана ұйымның болуы нарықтың дамуы туралы объективті деректер алуға мүмкіндік бермейді.

2-параграф. Радио

Басқа БАҚ-тармен салыстырғанда радионың танымалдылығы төмен. Сұраныста болу деңгейі 3,3%-ті құрайды. Жалпы осы сегменттің дамуы бойынша болжамдар жақсы. Радиостанциялар санының 2016 жылғы 62-ден 2019 жылы 73-ке дейін өскені байқалып отыр.

Радионы дамытудың негізгі проблемалары.

Мемлекеттік емес станциялардың республикалық және өңірлік деңгейдегі дамуының теңгерімсіздігі байқалады. Мәселен, көптеген радиостанциялар ірі қалалардың аумақтарында жұмыс істейді.

Сонымен бірге, Қазақстан Республикасының телерадио хабарларын тарату саласындағы заңнамасында радио телевизияға теңестірілген, бұл тиісінше оның жеке ерекшеліктерін көрсетпейді.

3-параграф. Баспа БАҚ

Мерзімді баспасөз басылымдары БАҚ-тың саны көп сегменті болып табылады. 2 964 мерзімді баспасөз басылымдары немесе тіркелген БАҚ-тың жалпы санының 80,8%-і, оның ішінде 1859 газет және 1105 журнал тіркелген.

Бұл ретте, халық арасында баспа БАҚ-тарына қызығушылықтың төмен деңгейі байқалады. Күн сайын оларды қазақстандықтардың 13%-тен астамы ғана оқыса, 43%-і сирек және 23%-і мүлдем оқымайды. Сарапшылардың пікірінше, бүгінде іскерлік баспасөз басылымдарына деген сұраныс тұрақты сақталуда.

Баспа БАҚ-тардың онлайн-режимге белсенді түрде көшуі байқалады. Бұл ретте, цифрлық форматтың барлық мүмкіндіктері пайдаланылмай, көбінесе баспасөз нұсқаларының материалдары қайталанады.

Баспа БАҚ-тарды дамытудың негізгі мәселелері.

Бірінші. Интернет-БАҚ тарапынан бәсекелестіктің өсуіне байланысты баспасөз басылымдарына сұраныс деңгейі төмендеуде, бұл жарнама, тираждар мен аудиториялар көлемінің қысқаруына алып келеді.

Екінші. Жыл сайынғы өзіндік құнының артуын, полиграфиялық және пошталық көрсетілетін қызметтерге бағаның өсуін, жарнама берушілер қызығушылығының төмендеуін қоса алғанда, баспасөз басылымдары рентабельділігінің төмендеуі.

Үшінші. Жеке бөлшек сауда желілеріндегі баспа өнімдерін өткізу нүктелері санының айтарлықтай қысқаруы.

Төртінші. Контент сапасының төмендеуі. Бірқатар баспа БАҚ жаңалық материалдарын жариялауды жалғастыруда, бірақ жеделдігі жағынан интернет-ресурстардан артта қалады.

4-параграф. Интернет-БАҚ

Барлығы 471 желілік басылым тіркелген. Комитеттің деректері бойынша 6-74 жастағы Интернет желісін пайдаланушылардың үлесі 78,2%-ті құрап, мобильді интернетті пайдаланушылардың саны 44%-ке өсті. Аудиторияның негізгі бөлігі – 14-тен 45 жасқа дейінгі жас топтары.

Бұдан басқа, әлеуметтік желілер мен мессенджерлердің танымалдығы өскенін атап өту қажет. 2019 жылғы қаңтардағы жағдай бойынша оларды елдегі халықтың 39 %-і пайдаланады. Бұл ретте, 19 %-і смартфондар арқылы әлеуметтік медианы пайдалануды қалайды.

BRIF Research Group-тың зерттеуіне сәйкес Whatsapp қазақстандықтардың 77 %-імен ақпарат алмасу үшін ең танымал қосымша болып табылса, Instagram әлеуметтік желісіне 34 %, ВКонтакте – 40 %, Одноклассники әлеуметтік желісіне 30 % кіреді.

Интернет-БАҚ-ты және әлеуметтік желілерді дамытудың негізгі проблемалары.

Бірінші. Мультимедиалық контенттің кемшілігі. Ақпараттық агенттіктердің басым бөлігі ақпаратты берудің мәтіндік форматын пайдаланады. Көбінесе бұл мемлекеттік қолдау шараларының басым бөлігінің мәтіндік өнім өндіруге шоғырлануына байланысты.

Бұл ретте, мультимедиалық контентке деген қажеттіліктің артуы байқалады. Мәселен, Alexa Internet рейтингтік жүйесінің деректеріне сәйкес 2019 жылы қазақстандық аудитория үшін ең танымал сайттар Google және Youtube бейнехостингі болды.

Екінші. Конвергенттік және мультимедиалық журналистика мәселелерінде құзыретті кәсіпқой кадрлардың жетіспеушілігі байқалады.

Үшінші. Шетелдік интернет-БАҚ тарапынан бәсекелестік деңгейінің жоғары болуына байланысты отандық интернет-ресурстардың кірістілік деңгейі төмен.

Төртінші. Әлеуметтік желілер мен мессенджерлердегі жалған ақпарат елдің ақпараттық қауіпсіздігіне қатер төндіреді.

3-тарау. Халықаралық тәжірибе

Цифрлық технологиялардың жаппай дамуы инновацияларды перманентті іздеу және БАҚ-тың редакциялық саясатын өзгерту трендін енгізіп, қазіргі заманғы медианың дамуына бірқатар жаңа міндеттер қойды. Бұған қоса, олар коммуникациялар арналарының ғана емес, жалпы медиатұтынудың да түрленуіне себеп болды. Тиімді талдау үшін мынадай санаттар бойынша трендтерді қараған жөн.

1-параграф. Контент

Жаңа технологиялар өндірілетін ақпараттың көлемін ұлғайтып қана қоймай, оның тұтынылу табиғатын өзгертіп, коммуникациялардың көптеген жаңа арналарын ашты. Мәселен, Boston Consulting Group (бұдан әрі – BCG) деректеріне сәйкес соңғы үш жылда әлемдік деректердің 90 %-і генерацияланды.

Камералармен, диктофондармен жарақтандырылған, сондай-ақ Интернетке қолжетімді смартфондардың пайда болуы мультимедиалық өндірістің құнын арзандатып, азаматтық журналистиканың дамуын ынталандырды. Бұл жалған ақпараттың пайда болуына түрткі болып, халықтың дәстүрлі БАҚ-қа деген сенім деңгейінің төмендеуіне алып келді, осылайша бұл медиа нарықтың қатысушыларын барынша оңай оқылатын, дұрыс және верификацияланған контентті өндіруге итермеледі.

Сонымен қатар жалпы әлемдік трендтің визуалды контенттің мәтіннен басым екендігі байқалады. The New York Times-ке сәйкес Facebook өзінің жаңалықтар легі алгоритмін неғұрлым ірі және көрнекті суреттер мен бейнелердің пайдасына өзгертуді жалғастыруда. Deloitte (2019 жылғы ақпан) деректері бойынша цифрлық медиадағы трендтерге шолу ақылы телевизияны пайдаланушы 127,5 млн. респонденттің 69%-і онлайн бейне сервиске жазылуды қалайды. Business Insider (2019 жылғы қаңтар) бағалауы бойынша ұзақтығы орташа бейне әлеуметтік желілерді пайдаланушылар арасында ең жоғары қызығушылықты тудырады.

2-параграф. Құралдар

Жасанды интеллект пен машиналық оқыту Guardian, BBC, Washington Post сияқты әлемдік бірқатар ірі БАҚ-тарда жеке ұсынымдарды жазуда пайдалану, жаңалықтарды редакциялау, фактілердің дұрыстығын тексеру және жаңалықтар ағынын оңтайландыру үшін біртіндеп енгізілуде.

Рейтер журналистиканы зерделеу институтының "Digital News Report 2019" жыл сайынғы есебінде атап өтілгендей, әлемдік оқырмандардың 2/3-і апта сайын жаңалықтарға қол жеткізу үшін мобильді құрылғыларды пайдаланады.

Жаңа болмысымыз қазіргі заманғы журналистерден, редакциялардан және медиаменеджерлерден конвергенция мен инновацияларға барынша ұмтылуды талап етеді.

3-параграф. Тәсілдер

Нарықтың басым бөлігін иеленген мәтіндік контент интерактивке, пайдаланушыдан тек бірнеше рет шертуді талап ететін материалдарға орын бере бастады. Пайдаланушының өзіне қатысты ақпаратты ғана алуға ұмтылуы БАҚ-ты шығаратын контентін аудиторияның мүддесі бойынша дербестендіруге мәжбүрлейді.

Бұдан басқа, жаңа платформалардың пайда болуы дәстүрлі ақпарат арналарын тұтынуды төмендеткенмен, олардың медиа өнімдеріне деген сұранысты түсірмеді. Мысалға, адамдар теледидарды көруді тоқтатқанмен, телеөнімдерді көруді тоқтатпады.

Бизнесті жүргізудің жаңа модельдерімен бірге БАҚ-ты монетизациялаудың жаңа форматтары да пайда болды. Атап айтқанда, жазылу бойынша контентті тұтынудың өсуі байқалады. Мысалы, The Economist, The Wall Street Journal, Foreign Affairs сияқты бірқатар әлемдік БАҚ ақылы жазылу моделін пайдаланады.

Технологиялардың жаппай өсуі бұқаралық ақпарат құралдарын дамытудың жаңа сұлбасын жасайды. Оларды ұстану өз құзыреттілігін дамыту және халық тарапынан оларға деген сенімнің жалпы деңгейінің артуы мәселелерінде қазақстандық БАҚ үшін бағдарға айналуға тиіс.

Бұдан басқа, бүгінгі күні медиа саланың әлемдік дамуы нарықты түбегейлі өзгерткен Facebook, Google сияқты ірі технологиялық алыптарға байланысты. Қазіргі уақыттың жылдамдығына ілесу үшін БАҚ пен медиакомпаниялар технологиялық икемді әрі әрдайым жаңаны іздеу процесінде болуы тиіс.

4-тарау. Ақпарат саласын дамытудың 2020 – 2022 жылдарға арналған мақсаты, міндеттері және жалпы тәсілдері

Осы Ұлттық жоспардың мақсаты елдің ақпараттық кеңістігін дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау болып табылады.

Ұлттық жоспардың міндеттері:

1) отандық БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыру;

2) адами капиталды дамыту;

3) ақпарат саласын құқықтық реттеуді жетілдіру.

1-параграф. Отандық БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыру

Отандық БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін мынадай тәсілдерді іске асыру көзделген:

1. Отандық БАҚ-ты мемлекеттік қолдау тәсілдерін қайта қарау.

Мемлекеттік бастамаларды іске асыруға қатысты көптеген тақырыптық желілерді кеңінен жария етудің қазіргі практикасы мемлекеттік органдар қызметінің ақпараттық өрісінің кең ауқымын арттыруда.

Осыған байланысты, жаңалықтар материалдарын өндіруге мемлекеттік ақпараттық тапсырыстан қаражат бөлуді алып тастауды қарау қажет, сол арқылы оларды әлеуметтік маңызы бар тақырыптарды жария етуге бағыттау қажет. Осы шараны Интернетте, мерзімді баспасөз басылымдарында мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу шеңберінде жүзеге асыруға болады.

Сонымен қатар, баспа БАҚ-та талдамалық контентке баса назар аударуды көздеу қажет.

Жаңалықтар материалдарын интернет-ресурстарының жариялау жеделдігі сияқты объективті себептерге байланысты баспа БАҚ-тардың журналистік тергеп-тексерулерді, шолу материалдарын, сараптамалық мақалаларды және басқаларды қоса алғанда, талдамалық контенттің орнын иеленгені жөн.

Шетелдік ірі басылымдардың тәжірибесі жаңалықтар материалдарын азайту жазылушылардың ұлғаюына ықпал ететінін көрсетеді. Мысалы, The Guardian британдық газеті материалдардың сапасы мен түпнұсқалығына баса назар аударып, жаңалықтар контентінің санын қысқартты, бұл оның аудиториясының екі есеге артуына алып келді. Осыған байланысты мемлекеттік тапсырма мен тапсырыс шеңберінде талдау материалдарының үлесін ұлғайту мүмкіндігін қарау қажет.

Сонымен қатар, баспа БАҚ ақпарат берудің жаңа форматтарын, жанрларын және көрнекі нысандарын дамыту, оның ішінде интернет-нұсқалар мен мобильді қосымшалардың сапасын арттыру арқылы баспа басылымдарының контентін және форматын жетілдіруге баса назар аударуы маңызды.

Өңірлік БАҚ-ты қолдауға келетін болсақ, мемлекеттік ақпараттық тапсырысты орналастыру мемлекеттік сатып алу жүйесі арқылы жүргізіледі, бұл мемлекеттік қолдауды жетілдіру шеңберінде қолданыстағы тәсілдерді қайта қарауды талап етеді. Мәселен, бүгінгі күні жергілікті жерлерде мемлекеттік ақпараттық тапсырысты іске асыру тиімділігі төмендеуде. Мұның өзі өз кезегінде соңғы медиа өнімге әсер етіп, ақпаратты тұтынушы зардап шегеді.

Мемлекеттік ақпараттық саясаттың мақсаттарын іске асыру үшін сатып алынатын өңірлік БАҚ контентінің сапасын арттыру мақсатында өңірлік мемлекеттік ақпараттық тапсырысты орналастыру рәсімін мемлекеттік сатып алу жүйесінен шығару мәселелерін пысықтау қажет.

Бұдан басқа, мемлекеттік қолдау тетіктерін одан әрі жетілдіру мақсатында және мемлекеттік ақпараттық саясатты қалыптастыру тиімділігін арттыру мақсатында БАҚ қызметтерін сатып алу үшін тарифтік ставкаларды жаңарту ұсынылады.

Сонымен қатар, Қазақстанда медиаөлшеу жүйесінің жаңа форматын құрған жөн.

Телеарналар телебағдарламалардың танымалдылығын анықтау үшін телеарналардың аудиториясын өлшеуді қажет етеді. Нарықта жұмыс істеудің негізгі қағидаты Қазақстанның аумағында телеарналар аудиториясын және маркетингтік зерттеулерді өлшеуді қамтиды. Жарнама берушілер телеарнаны таңдау үшін телеөлшеу көрсеткішіне бағдарланады.

Халқының саны 100 мыңнан асатын қалаларды ғана қамтитын телеөлшеудің қазіргі тәртібі дәйекті ақпарат бермейді, өйткені Қазақстанда 87 қаланың тек 21-інің ғана халқы 100 мың және одан көп. Елдегі елді мекендердің жалпы саны 7 мыңнан астам.

Мемлекеттік ақпараттық саясаттың тиімділігін айқындау мақсатында отандық операторлардың бірінің базасында медиаөлшемдер жүйесін енгізу мәселесін зерделеу қажет. Бұл шара қала-ауыл бөлінісінде барлық арналар бойынша және барлық өңірлер бойынша көрермен талғамының толық көрінісін алуға мүмкіндік береді. Бұл ретте респонденттерді іріктеу нарықтағы аналогтарға қарағанда әлдеқайда жоғары болуы тиіс, бұл деректердің дұрыс болу өлшемшарттарына сай келетін болады.

2. Өңірлік телеарналарды басқаруды оқшаулау

Бүгінде ескі контентті бірнеше рет қайталау, өзі шығаратын контентінің болмауы, мультимедиалық сапасының төмен болуы көптеген өңірлік телеарналардың негізгі проблемалары болып табылады.

Тиімді және тұтас мемлекеттік ақпараттық саясатты құру мақсатында республикалық мемлекеттік телеарналардың өңірлік филиалдарының жұмыс істеу форматын қайта қараған жөн. Бұл шара жергілікті атқарушы органдарға өңірлік ақпараттық күн тәртібін дербес белгілеуге мүмкіндік береді.

Өңірлік арналар мен жергілікті атқарушы органдардың даму векторларын айқындау мүмкіндігі жергілікті аудиторияның қызығушылығын ескере отырып, өңірлік телеарналардың өсуін ынталандыруға мүмкіндік береді.

3. Телеарналарға арналған тауашаларды айқындау

Бүгінгі күні қазіргі заманғы телевизияны дамыту үрдістерінің бірі арнайы бағыттағы тауашалық телеарналар санының өсуі болып табылады. Мамандандырылған жаңа телеарналар құрылды ("Хабар 24", "Balapan", "Ел арна", "Kazsport"). Тауашықты таңдау қажеттігі аталған телеарналардың ерекше контентімен, мамандандырылған аудиторияға қызықты болуымен ерекшеленеді.

Тауаша телеарналардың артықшылықтары:

- арнаның арнайы мамандандырылған аудиториясына тиімді әсер ету мүмкіндігіне байланысты жарнама беруші үшін тартымдылығының жоғары болуы;

- бірегей көрерменнің қажеттіліктері мен сұраныстарын қанағаттандыру.

Осыған байланысты, бәсекеге қабілеттілікті арттыру, өндірілетін контентті жақсарту үшін мемлекеттік телеарналар үшін ғылыми-білім беру және мәдени-ағартушылық бағытындағы тауашаларды құру ұсынылады.

4. Заңнамалық реттеуді жетілдіру және өңірлік радиостанцияларды дамыту.

Жарнама берушілердің үлкен аудиторияны қамту бөлігіндегі экономикалық дәлелдеріне байланысты жеке радиостанциялардың көпшілігі ірі қалаларда шоғырланған. Бұл ретте, мемлекеттік радио үшін халықты кең ауқымда қамту және әсіресе, елдің ақпараттық тұтастығын сақтау үшін шекара маңындағы аумақтарды мемлекеттік радиомен қамту басымдық болып табылады.

Осыған байланысты, мобильді қосымшаларды белсенді ендіре отырып, мемлекеттік радиохабарларды Интернетке біртіндеп көшіру орынды болады.

Коммерциялық радиоға қатысты саланы одан әрі қолдау радиожиіліктерді бөлу рәсімін оңайлатудан және радиохабар таратудың Интернетке көшуін белсенді насихаттаудан көрінеді.

Дамудың перспективалы векторы шекара маңындағы өңірлерге, Интернеттің қамтуы төмен және БАҚ-тың баламалы түрлері жоқ елді мекендерге баса назар аудара отырып, цифрлық эфирлік телерадио хабарларын тарату инфрақұрылымын жақсартудан көрінеді, сондай-ақ отандық контенттің үлесін ұлғайтқан жөн.

5. Баспасөз БАҚ-ты қолдау шаралары.

Шетелдік тәжірибені талдау баспа БАҚ-ты дамыту мүмкіндіктері мемлекет тарапынан қолдау көрсетумен және БАҚ редакцияларының өздерінің қызметімен байланысты екенін көрсетті.

Еуропа елдерінде пошта тарифтері өте жоғары, алайда олар жазылушыға арналған басылымның құнын көтермейді, өйткені мемлекет пошта тарифтерін төмендетуге көмектеседі. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінде баспа БАҚ-ты мемлекеттік қолдаудың ең көп таралған түрі тікелей және жанама субсидиялау шаралары болып табылады.

Осыған байланысты баспа БАҚ-ты қолдау жөніндегі барынша қолайлы шараларды, оның ішінде оларды тарату бойынша дүңгіршек желілерін дамыту мәселелерін зерделеу қажет.

Баспа өнімдерін таратуды күшейту мақсатында дүңгіршек желілерін жалпы қажетті тауарларды өткізу есебінен олардың кірістілігін арттыру арқылы қолдау мәселесін қараған орынды болады.

6. Ақпарат саласында квазимемлекеттік сектор субъектілерін оңтайландыру.

Бүгінгі күні медиахолдингтер көптеген міндеттерді шешуге мүмкіндік береді және ұйымдық қызметті орталықтандыруды, мәселелерді жедел қаржылық-экономикалық шешу мүмкіндігін, шығындарды оңтайландыруды, оның ішінде әкімшілік-техникалық персоналға үнемдеуді қоса алғанда, бірқатар артықшылықтарға ие. Медиахолдингтерді құру ұйымның шығармашылық әлеуетіне назар аударуға мүмкіндік береді.

Мәселен, АҚШ-тың Associated Press аса ірі ақпарат агенттігі 1700-ге жуық газет басылымдарын, 5000 радиотрансляциялық және телевизиялық арналарды біріктіреді, АҚШ-та және әлемнің басқа да елдерінде 250-ге жуық филиалы бар. БАҚ-тың жалпы аудиториясы бір миллиардтан астам адамды құрайды және әлемнің 130-ға жуық елін қамтиды.

Холдингте әрбір БАҚ өзінің тақырыптық бағытын нақты ұстанатын болады, осылайша мемлекеттік басылымдар арасындағы негізсіз бәсекелестік жойылатын болады. Бұл оларға өз орнын алып, тұрақты оқырмандар аудиториясын жаулап алуға мүмкіндік береді.

Онлайн және баспа БАҚ саласында жеке медиахолдингтер құру нарық сұраныстарына икемді ден қоюға, сапалы бәсекелес өнім ұсынуға, сондай-ақ оларды ұстауға арналған бюджет қаражатын үнемдеуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

7. Бірыңғай материалдық-техникалық базаны құру.

Материалдық-техникалық жабдықтарды эргономикалық пайдалануды, сондай-ақ бюджет қаражатын үнемдеуді ұйымдастыру үшін мемлекеттік телеарналарға арналған бірыңғай материалдық-техникалық база құрудың тиімділігін зерделеу ұсынылады.

Өз жабдықтарынан басқа телеарналар осы базаның ресурстарын пайдалана алады, бұл олардың контент дайындаудағы мүмкіндіктерін кеңейтеді.

Осы шара мемлекеттік телеарналардың материалдық-техникалық базасын жаңартуды да көздейді.

2-параграф. Адами капиталды дамыту

Кадрлық әлеуетті дамыту БАҚ-ты жетілдірудегі маңызды бағыттардың бірі болып табылады.

Халықаралық тәжірибені талдау көрсеткендей, адами капиталға инвестициялардың ұлғаю үрдісі байқалады. Бірқатар елдерде (Бельгия, Аустралия, Израиль) журналистердің біліктілігін арттыру саласында ішінара немесе толық мемлекеттік қаржыландыру көзделген.

Сонымен қатар, көптеген мемлекеттерде медиамамандарды даярлау жүйесін қайта қарау жүргізілуде. Мәселен, Америка Құрама Штаттары (бұдан әрі – АҚШ) мен Ұлыбританияның жоғары оқу орындарында digital-журналистика, дизайн-ойлау, медиаөнімдерді коммерцияландыру сияқты дағдыларға оқыту танымал болып отыр.

Кәсіптік даму мен өзіндік білім алуға үлкен көңіл бөлінеді. Атап айтқанда, кейбір елдерде ісін жаңадан бастаған және жұмыс істеп жүрген журналистер үшін мақалалар, бейнесабақтар, пайдалы материалдар бар түрлі мультимедиалық оқыту платформалары жұмыс істейді (АҚШ – Schooljournalism.org веб-сайты және т. б.). Қолданыстағы білім беру сайттарының базасында ұқсас порталдың ашылуы журналистерге жаңа білім мен дағдыларды алуға, сондай-ақ өз біліктілігін үнемі арттырып отыруға мүмкіндік берер еді.

Бүгінгі күні дәстүрлі БАҚ-тарда ұзақ уақыт бойы танымал болған мәтіндік формат мультимедиалық контентке орын бере отырып, өзектілігін жоғалтуда. Мәтіндік, графикалық, дыбыстық және бейне иллюстрациялар жаңа ақпараттық ортаны қалыптастыра отырып, бірыңғай ақпараттық өнімге интеграцияланады. Осыған орай, жаңа ақпараттық жағдайларда БАҚ-тың барлық түрлері үшін медиаөнім әзірлей білуге тиіс жергілікті жерлердегі журналистердің әмбебаптығы туралы айту қажет.

БАҚ саласында кадрлар даярлау жүйесін қайта қарап, халықаралық стандарттарына сәйкестендіру қажет.

Отандық БАҚ қажет ететін жоғары білікті, бәсекеге қабілетті мамандар даярлау үшін Медиаиндустрия академиясын құру мәселесін пысықтау қажет. Аталған тәсіл жергілікті жерлерде жұмыс істеуге бейімделген және сапалы нәтижеге бағдарланған дайын мамандарды шығаруды қамтамасыз етуі тиіс.

Менторлық институтын дамыту және танымал қазақстандық, шетелдік медиасарапшылар мен мамандарды тарту арқылы білім беру курстарын ұйымдастыру шараларын көздеу керек.

3-параграф. Ақпарат саласын құқықтық реттеуді жетілдіру

1. Телевизияның жаңа түрлерін дамыту.

Интернеттің белсенді енуімен контентті тұтынушыға жеткізудің неғұрлым қолжетімді және жаңа баламасы ретінде интернет-телевизияның даму үрдісі байқалады.

Осыған байланысты, интернет-телевизияны дамытуды олардың құқықтық мәртебесін және олардың қызметін жүзеге асырудың тәртібін айқындаудан бастау керек.

Атап айтқанда, "Телерадио хабарларын тарату туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкестендіру мақсатында заңнамада шетелдік интернет-телеарналарды уәкілетті органда тіркеу бойынша өзгерістерді қарастырған жөн.

Сонымен қатар, қазақстандық телеарналарды интернет-телевизияның шетелдік провайдерлерінің қызметтерін ұсыну пакеттеріне енгізу жөнінде шаралар қабылдау қажет.

2. Продакшн-студиялардың мәртебесін айқындау.

Продакшн-студиялардың құқықтық мәртебесін айқындау бөлігінде заңнаманы жетілдіру олардың қызметінің аражігін нақты ажыратуға мүмкіндік береді. Заң жобасы шеңберінде продакшн-студияларды қолдаудың тікелей немесе жанама заңнамалық тетіктерін әзірлеу қажет. Бұдан басқа, телеарналар мен продакшн-студиялардың құқықтық және қаржылық өзара іс-қимылының жалпы өлшемшарттары мен тетіктерін белгілеу керек.

Аталған шаралар ішкі нарықты сапалы және сұранысқа ие телевизиялық жобалармен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, продакшн-студиялар өндіретін контент жеке телеарналарда да, интернет-кеңістікте де трансляциялау үшін пайдаланылуы мүмкін.

3. Блогерлердің құқықтық мәртебесін айқындау.

Интернет желісін дамыту журналистиканың, оның ішінде азаматтық журналистиканың жаңа түрлерін дамытуға ықпал етеді. Бүгінде әлеуметтік желілер мен әртүрлі желілік платформалар аудиториясының өсуінің арқасында блогерлер мәселелердің ауқымды спектрі жөнінде аудиторияның хабардар болуына және жалпы қоғамдық пікірге айтарлықтай әсер етеді.

Блогерлердің қызметін құқықтық реттеу мақсатында көптеген елдер бірқатар халықаралық құжаттарды басшылыққа алады.

Мысалы, Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің №34 жалпы тәртіптегі ескертуінде Біріккен Ұлттар Ұйымының Адам құқықтары жөніндегі комитеті блогерлердің қызметін журналистика нысанына теңестіреді: "журналистік функцияларды адамдардың ауқымды тобы, оның ішінде кәсіпқой штаттық репортерлер мен талдаушылар, блогерлер және баспа басылымдарында, Интернетте немесе басқа да жерлерде жарияланатын басқа да адамдар атқарады".

Осылайша, халықаралық тәжірибені ескере отырып, еріктілік қағидатына негізделген отандық блогерлердің қызметін құқықтық қамтамасыз еткен жөн.

Аталған шара блогерлерді мемлекеттік және халықаралық ұйымдарда аккредиттеу құқығын қоса алғанда, құқықтармен және журналистер жұмысының өмірлік маңызы бар бөлігі болып табылатын қорғаумен (төтенше жағдайларды жою, қарулы арнайы операцияларды жария ету кезіндегі таным белгілері және басқалар) қамтамасыз ете алады.

5-тарау. Күтілетін нәтижелер

Ақпарат саласын дамытудың негізгі индикаторлары:

1) 2023 жылға қарай тұтынушылардың отандық ақпараттық өнімге деген сұранысының деңгейін кемінде 70 %-ке арттыру;

2) 2023 жылға қарай БАҚ-та мемлекеттік саясатты жария етуде халықтың қанағаттану деңгейін кемінде 70 %-ке арттыру.

	Ұлттық жоспарға
	қосымша

Ақпарат саласын дамыту жөніндегі 2020 – 2022 жылдарға арналған ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

Р/c №	Іс-шараның атауы	Аяқталу нысаны	Жауапты орындаушылар	Орындалу мерзімі	Болжамды шығыстар (мың теңге)	Қаржыландыру көзі	Күтілетін нәтиже

1	2	3	4	5	6	7	8
1. Отандық БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыру
1.	"Қазақстан" РТРК" АҚ филиалдарын жергілікті атқарушы органдардың балансына беру мәселесін пысықтау	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ, Қаржымині, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының,облыстардың әкімдіктері, "Қазақстан" РТРК" АҚ (келісу бойынша)	2020 жылғы 2-ші жартыжылдық	талап етілмейді	-	өңірлік телеарналарды дамыту
2.	Мерзімді баспасөз өнімін өткізу желісін дамыту жөнінде шаралар қабылдау	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ, ҰЭМ, ЦДИАӨМ, "Қазпошта" АҚ (келісу бойынша)	2020 жылғы 1-ші жартыжылдық	талап етілмейді	-	мерзімді баспа өнімдерін жеткізу желісін дамыту
3.	"Бұқаралық ақпарат құралдарында мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу үшін республикалық бюджет есебінен сатып алынатын қызметтердің құнын айқындау" тақырыбына маркетингтік зерттеу жүргізу	АҚДМ бұйрығы	АҚДМ, Қаржымині	2021 жыл	талап етілмейді	-	2021 – 2023 жылдары БАҚ-та мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу үшін сатып алынатын қызметтер құнын өзектілендіру
4.	"Мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу үшін республикалық бюджет есебінен сатып алынатын БАҚ қызметтерінің құнын айқындау" тақырыбына маркетингтік зерттеу жүргізу	талдамалық есеп	АҚДМ	2020 жыл	30 000	РБ 001 "Ақпарат және қоғамдық даму саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптас тыру", "Социологиялық, талдамалық зерттеулер жүргізу және консалтингтік қызметтер көрсету" 103 кіші бағдарламасы	МАС жүргізу үшін сатып алынатын БАҚ қызметтерінің құнын өзектілендіру
5.	БАҚ саласында квазимемлекеттік сектор субъектілерін оңтайландыру жөнінде шаралар қабылдау: - баспа БАҚ бірыңғай холдингін құру, - интернет-БАҚ бірыңғай холдингін құру, - телеарналардың бірыңғай холдингін құру, - медиа технологиялық холдингін құру.	Үкіметке ақпарат	АҚДМ, "Казконтент" АҚ (келісу бойынша), "ХАА "Қазақпарат" АҚ (келісу бойынша), "Егемен Қазақстан" АҚ (келісу бойынша), "Казахстанская правда" АҚ (келісу бойынша), "Хабар" АҚ (келісу бойынша), "Қазақстан" РТРК" АҚ (келісу бойынша), "Қазмедиаорталығы" ЖШС (келісу бойынша), "Қазтелерадио" АҚ (келісу бойынша)	2020 – 2022 жылдар	талап етілмейді	-	мемлекеттік БАҚ-ты біріктіру арқылы мемлекеттік медианы қаржыландыру бөлігінде мемлекеттің қатысуын қысқарту
6.	"Қазмедиаорталығы" ЖШС-нің хабар тарату ядросын жаңғырту	хабар тарату ядросын жаңғырту	АҚДМ, "Қазмедиаорталығы" ЖШС (келісу бойынша)	2020 жыл	1 350 000	РБ 001 "Ақпарат және қоғамдық даму саласында мемлекеттік саясатты қалыптастыру", "Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің күрделі шығыстары" 111 кіші бағдарламасы	мемлекеттік теле-радиоарналардың үздіксіз хабар таратуына сай келетін технологиялық жабдықтың істен шығуға төзімділік деңгейін арттыру
7.	"Қазмедиаорталығы" ЖШС-нің теңгеріміне мемлекеттік теле-радиоарналардың барлық медиа жабдықтарын беру	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ	2020 жылғы 2-ші жартыжылдық	талап етілмейді	-	жаңа технологияларды енгізу және техникалық саясатты орталықтандыру жолымен телевизия мен радио өндірісінің сапасын арттыру. Өндіріс сапасына бірыңғай талаптарды енгізу және контентті сақтау. Жаңа жабдықтарды сатып алуға арналған қаражатты оңтайландыру, мемлекеттік теле-радиоарналардың техникалық құралдарын ұтымды пайдалану
8.	Цифрлық радио хабарларын таратуды дамыту жөнінде шаралар қабылдау	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ	2020 жыл	талап етілмейді	-	радио хабарларын таратудың тиімділігін арттыруды қамтамасыз ету
9.	Мемлекеттік ақпараттық саясаттың тиімділігін бағалауды енгізу мәселесін пысықтау:	Үкіметке есеп	АҚДМ	2020 жыл	талап етілмейді	-	2023 жылға қарай мемлекеттік ақпараттық саясаттың тиімділігін арттыру құралдарын әзірлеу
	1) отандық телеарналар аудиториясының медиаөлшемдерін енгізу	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ, ҰЭМ, Қаржымині, "Қазтелерадио" АҚ (келісу бойынша), "ТАО" ШЖҚ РМК	2020 – 2022 жылдар	көзделген қаражат шегінде	-
	2) мына тақырыптарға әлеуметтік зерттеулер жүргізу: - "Тұтынушылардың отандық ақпараттық өнімге сұранысының деңгейі"; - "Мемлекеттік саясаттың БАҚ-та жариялануына халықтың қанағаттану деңгейі".	талдамалық есеп	АҚДМ, ҰЭМ, Қаржымині, "Қазтелерадио" АҚ (келісу бойынша), "ТАО" ШЖҚ РМК	2020 – 2022 жылдар	2020 жылы – 12 000, 2021 жылы -12 000, 2022 жылы- 12 000,	РБ 003 "Мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу", "Мемлекеттік ақпараттық тапсырысты орналастыру" 100 кіші бағдарламасы	жүргізіліп жатқан ақпараттық саясатта мемлекеттің тиімділігін, отандық БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыру
10.	"Galam TV" жобасының базасында отандық ОТТ (Over the Top) сервисін дамыту	"Galam TV" отандық ОТТ (Over the Top) сервисі	АҚДМ, "Қазтелерадио" АҚ (келісу бойынша)	2020 – 2022 жылдар	көзделген қаражат шегінде	-	интернет-теледидарды дамыту
11.	Байланыс операторларының жеңілдікті жағдайлар беруі арқылы отандық БАҚ-тың қолжетімділігін арттыру жөніндегі мәселені пысықтау	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ, ЦДИАӨМ, "Қазақтелеком" АҚ (келісу бойынша), "КаР-Тел" ЖШС (келісу бойынша)	2020 жыл	талап етілмейді	-	отандық БАҚ пен азаматтар үшін қолайлы жағдайлар жасау
12.	Отандық контентті танымал ету және БАҚ саласын дамыту үшін бірыңғай медиа алаңды ұйымдастыру және өткізу	"Astana Media Week" қазақстандық медиа-апталығы	АҚДМ	2020 – 2022 жылдар	2020 жылы - 45 000, 2021 жылы – 45 000, 2022 жылы - 45 000	РБ 001 "Ақпарат және қоғамдық даму саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру", "Ағымдағы әкімшілік шығыстар" 123 кіші бағдарла масы	Отандық контентті танымал ету және БАҚ саласын дамыту
13.	Интернет пен баспа БАҚ-та орналастырылатын мемлекеттік ақпараттық тапсырыстың тиімділігін арттыру	АҚДМ бұйрығы	АҚДМ, Қаржымині	2021 жыл	талап етілмейді	-	талдамалық және мультимедиалық контент үлесін ұлғайту. Мемлекеттік тапсырма мен тапсырыстан жаңалықтар материалдарын алып тастау
14.	Өңірлік БАҚ контентінің сапасын арттыру	Үкіметке есеп	АҚДМ	2021 жыл	талап етілмейді	-	өңірлік БАҚ дамыту
2. Адами капиталдың сапасын арттыру
15.	Медиа индустрия академиясы мен мультимедиалық білім беру платформасын құру мәселесін пысықтау	Үкіметке ұсыныс	АҚДМ, "Медиа дамыту қоры" КҚ (келісу бойынша)	2020 жылғы 2-ші жартыжылдық	талап етілмейді	-	медиа саланың болашақ мамандарын даярлау сапасын арттыру
16.	Медиа саласындағы жаңа кәсіптік стандарттарды ескере отырып, "Журналистика және ақпарат" кадрлар даярлау бағыты бойынша білім беру бағдарламаларын талдау және қайта қарау	оқыту бағдарламаларының жобалары	БҒМ, АҚДМ	2021 жыл	талап етілмейді	-
17.	Тәжірибелі медиа сарапшыларды шақыра отырып, білім беру сессияларын ұйымдастыру арқылы менторлық институтын дамыту	білім беру сессияларының бағдарламасы	АҚДМ, ҮЕҰ (келісу бойынша), "Егемен Қазақстан" АҚ (келісу бойынша), "Казахстанская правда" АҚ (келісу бойынша), "Хабар" АҚ (келісу бойынша), "Қазақстан" РТРК" АҚ (келісу бойынша)	2020 – 2022 жылдар	көзделген қаражат шегінде	-	өңірлік БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыру
18.	Зерттеу журналистикасын дамыту бойынша БАҚ жас қызметкерлеріне арналған гранттық бағдарламаны іске қосу	гранттық бағдарлама	АҚДМ, "Медиа дамыту қоры" КҚ (келісу бойынша), Қаржымині	2020 жыл	"Медиа дамыту қоры" КҚ меншікті қаражаты есебінен	-	зерттеу журналистикасын дамыту
19.	Кейіннен жұмысқа орналастыра отырып, отандық жоғары оқу орындарының журналистика факультеттерінің студенттері арасында жыл сайынғы "Үміт" шығармашылық конкурсын өткізу	"Үміт" шығармашылық конкурсы	АҚДМ	2020 – 2022 жылдар	меншікті қаражат есебінен	-	конкурс қорытындысы бойынша кейіннен жұмысқа орналастыра отырып, отандық жоғары оқу орындарының журналистика факультеттерінің үздік студенттерін анықтау
20.	Баспа, радио, интернет-журналистика саласында "Үркер" ұлттық сыйлығын ұйымдастыру және өткізу	"Үркер" ұлттық сыйлығы	АҚДМ	2020 – 2022 жылдар	2020 жылы – 41 513, 2021 жылы – 41 513, 2022 жылы – 41 513	РБ 001 "Ақпарат және қоғамдық даму саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру", "Ағымдағы әкімшілік шығыстар" 123 кіші бағдарла масы	медиа-қоғамдастықты шоғырландыру, саланың жетістіктерін бағалау, сараптамалық пікір алмасу
21.	"Тұмар" ұлттық телевизиялық сыйлығын ұйымдастыру және өткізу	"Тұмар" ұлттық телевизиялық сыйлығы	АҚДМ	2020 – 2022 жылдар	2020 жылы – 50 806, 2021 жылы – 50 806, 2022 жылы – 50 806	РБ 001 "Ақпарат және қоғамдық даму саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру", "Ағымдағы әкімшілік шығыстар" 123 кіші бағдарла масы	медиа-қоғамдастықты шоғырландыру, саланың жетістіктерін бағалау, сараптамалық пікір алмасу
3. Құқықтық реттеуді жетілдіру
22.	Қазақстан Республикасының ақпарат саласын дамыту мәселелері жөніндегі заңнаманы жетілдіру	заң жобасы тұжырымдамасының жобасы	АҚДМ, ҰЭМ, Қаржымині, ДСМ, БҒМ, ЦДИАӨМ, мүдделі мемлекеттік органдар	2021 жыл	талап етілмейді	-	Шетелдік телеарналар провайдерлерінің құқықтық мәртебесін айқындау, отандық БАҚ-та жарнама үшін тауарлар мен қызметтердің тізбесін кеңейту, ұғымдық аппараты және тағы басқа заңнама нормаларын өзектендіру
23.	Телерадио хабарларын тарату саласында конкурстар өткізу рәсімін жетілдіру	АҚДМ бұйрығы	АҚДМ	2021 жыл	талап етілмейді	-	телерадио хабарларын тарату мақсаттары үшін белдеулерді, жиіліктерді, радиожиіліктерді (радиожиілік арналарын) бөлу тиімділігін қамтамасыз ету
24.	Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, қоғамдық бірлестіктері мен ұйымдары жанындағы бұқаралық ақпарат құралдарының журналистерін аккредиттеу рәсімін қайта қарау	АҚДМ бұйрығы	АҚДМ	2020 жыл	талап етілмейді	-	журналистерді аккредиттеуден өткізуге қолайлы жағдай жасау

Ескертпе:

Аббревиатуралар мен қысқартулардың толық жазылуы:

АҚ – акционерлік қоғам;

АҚДМ – Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігің;

БАҚ – бұқаралық ақпарат құралдары;

БҒМ – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;

ВАК – ведомствоаралық комиссия;

ДСМ – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі;

ЖОО – жоғары оқу орны;

ЖШС – жауапкершілігі шектеулі серіктестігі;

КҚ – корпоративтік қор;

ҚМ – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі;

МАҚ – мемлекеттік ақпараттық тапсырыс;

РТРК – республикалық телерадиокорпорация;

"ТАО" ШЖҚ РМК – Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігің "Талдау және ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны;

ҰЭМ – Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі;

ҮЕҰ – үкіметтік емес ұйымдар;

ХАА – халықаралық ақпарат агенттігі;

ЦДИАӨМ – Қазақстан Республикасы цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі;

ЦЭТХТ – цифрлық эфирлік телерадио хабарларын тарату.

Об утверждении Национального плана развития сферы информации на 2020-2022 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 7 апреля 2020 года № 183

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемый Национальный план развития сферы информации на 2020-2022 годы (далее – Национальный план).

2. Центральным государственным и местным исполнительным органам, ответственным за исполнение Национального плана:

1) принять необходимые меры по реализации Национального плана;

2) два раза в год, не позднее 10 января и 10 июля, следующего за отчетным годом, представлять информацию о ходе исполнения Плана мероприятий по развитию сферы информации на 2020-2022 годы в Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан.

3. Министерству информации и общественного развития Республики Казахстан не позднее 25 января и 25 июля, следующего за отчетным годом, представлять в Канцелярию Премьер–Министра Республики Казахстан и Администрацию Президента Республики Казахстан сводную информацию о ходе реализации мероприятий Национального плана.

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан.

5. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр Республики Казахстан

А. Мамин

Утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 7 апреля 2020 года № 183

НАЦИОНАЛЬНЫЙ ПЛАН
РАЗВИТИЯ СФЕРЫ ИНФОРМАЦИИ НА 2020-2022 ГОДЫ
Глава 1. Введение

Достижение главной цели по вхождению Казахстана в число 30-ти развитых государств мира, заявленной в Стратегии "Казахстан-2050", обуславливает важность совершенствования механизмов информационной политики.

За последние годы отмечается положительная динамика развития сферы информации. В частности, был открыт уникальный телецентр "Қазмедиа Орталығы", создан ряд нишевых телеканалов ("Ел арна", "Хабар 24", "Qazsport", "Balapan"), а также интернет-телевидение "GalamTV". Реализуется проект по внедрению и развитию цифрового эфирного телерадиовещания.

Развитие онлайн-журналистики сформировало полноценную медиа-среду, что позволило Казнету стать частью мирового информационного пространства.

Динамичная интеграция Казахстана в мировое информационное сообщество, а также инициатива по выстраиванию эффективных коммуникаций между государством и обществом требуют новых подходов в развитии средств массовой информации и создания условий повышения их конкурентоспособности. Так, отечественные масс-медиа должны стать действенным инструментом концепции "Слышащего государства". В связи с этим, был разработан настоящий Национальный план, отражающий ключевые аспекты и проблемы развития отечественной медиа отрасли. Реализация положений Национального плана развития сферы информации на 2020-2022 годы (далее – Национальный план) будет способствовать дальнейшему развитию информационного пространства Казахстана, повышению конкурентоспособности средств массовой информации (далее – СМИ), человеческого капитала и совершенствованию правового регулирования.

Намеченные в Национальном плане цели и задачи предусматривается реализовать в соответствии с Планом мероприятий по развитию сферы информации на 2020 - 2022 годы согласно приложению к настоящему Национальному плану.

Глава 2. Анализ текущей ситуации

На сегодняшний день в Казахстане зарегистрировано более 3600 СМИ. Наиболее популярным средством информации по охвату аудитории по-прежнему остается телевидение. Интернет-ресурсы стали вторыми, традиционные печатные издания на третьем месте. Радио является наименее популярным СМИ.

Необходимо подчеркнуть развитие интернет-ресурсов, социальных сетей и мессенджеров. Они не только позволяют упростить процесс дистрибуции контента до пользователя, но и получить максимальную обратную связь. Более того, возможность персонализации новостной повестки для каждого пользователя определяет рост предпочтительности интернет-ресурсов перед другими СМИ.

Несмотря на положительную динамику развития отечественных СМИ, отмечается ряд проблем, требующих системных решений как со стороны государства, так и самих участников медиа рынка.

Параграф 1. Телевидение

Всего в стране зарегистрировано 410 телеканалов, из них 161 – казахстанский и 249 – иностранных. Отмечается динамика роста отечественных телеканалов. Около трети отечественных телеканалов были открыты за последние три года.

Отмечается постепенный переход телеканалов в онлайн-пространство. Помимо эфирного и кабельного аналогового телевидения на рынке активно действуют субъекты, представляющие Internet Protocol Television (далее – IPTV), спутниковое телевидение и Over the Top (далее – OTT) сервисы.

По данным Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (далее – Комитет) доля домохозяйств, подключенных к телевидению на основе протокола Интернет (IPTV), составляет 4,5%.

Основные проблемы развития телевидения.

Первое. Качество контента, производимого на отечественном телевидении, остается недостаточно высоким в связи с ограниченностью конкурентной среды, а также низким уровнем развития рынка продакшн-студий.

Второе. Неконкурентоспособность региональных телеканалов. Зачастую региональное телевидение в отличие от республиканских телеканалов не видит способов монетизации из-за ограниченного рынка и отсутствия крупных рекламодателей.

Третье. Отсутствие системы медиа замеров для оценки эффективности метрик. Наличие всего одной организации, занимающейся замером аудитории телеканалов, не позволяет получить объективные данные о развитии рынка.

Параграф 2. Радио

Популярность радио в сравнении с другими СМИ низкая. Уровень востребованности составляет 3,3%. В целом прогнозы по развитию данного сегмента являются положительными. Отмечается рост радиостанций с 62 в 2016 году до 73 в 2019 году.

Основные проблемы развития радио.

Наблюдается дисбаланс развития негосударственных станций на республиканском и региональном уровне. Так, большинство радиостанций работает на территориях крупных городов.

Вместе с тем, в законодательстве Республики Казахстан в области телерадиовещания радио приравнено к телевидению, что, соответственно, не отражает его индивидуальных особенностей.

Параграф 3. Печатные СМИ

Печатные периодические издания являются самым многочисленным сегментом СМИ. Зарегистрировано 2 964 печатных периодических издания или 80,8% от общего количества зарегистрированных СМИ, из них 1859 газет и 1105 журналов.

При этом, отмечается низкий уровень интереса к печатным СМИ среди населения. Ежедневно их читают чуть более 13% казахстанцев, около 43% - редко и 23% не читают вообще. По мнению экспертов сегодня стабильно сохраняется спрос на деловые печатные издания.

Наблюдается активный переход печатных СМИ в онлайн-режим. При этом, не используются все возможности цифрового формата, зачастую дублируются материалы печатных версий.

Основные проблемы развития печатных СМИ.

Первое. Уровень востребованности печатных изданий продолжает снижаться из-за роста конкуренции со стороны интернет-СМИ, что ведет к сокращению объемов рекламы, тиражей и аудитории.

Второе. Снижение рентабельности печатных изданий, включая ежегодный рост себестоимости, повышение цен на полиграфические и почтовые услуги, снижение интереса рекламодателей.

Третье. Значительное сокращение количества точек сбыта печатной продукции в частных розничных сетях.

Четвертое. Снижение качества контента. Ряд печатных СМИ продолжает публиковать новостные материалы, уступая интернет-ресурсам в оперативности.

Параграф 4. Интернет-СМИ

Всего зарегистрировано 471 сетевое издание. По данным Комитета доля пользователей сети Интернет в возрасте 6-74 лет составляет 78,2%, а рост пользователей мобильного Интернета вырос на 44%. Основная часть аудитории – возрастные группы от 14 до 45 лет.

Кроме того, необходимо отметить рост популярности социальных сетей и мессенджеров. По состоянию на январь 2019 года их пользователями стали 39% населения страны. При этом, 19% предпочитали использование социальных медиа посредством смартфонов.

Согласно исследованию BRIF Research Group Whatsapp является самым популярным приложением для обмена информации, с 77% казахстанцев социальную сеть Instagram посещают 34%, в контакте - 40%, одноклассники - 30%.

Основные проблемы развития интернет-СМИ и социальных сетей.

Первое. Недостаток мультимедийного контента. Большинство информационных агентств использует текстовый формат подачи информации. Зачастую это связано с тем, что превалирующее большинство мер государственной поддержки акцентировано на производстве текстовой продукции.

При этом, отмечается рост потребности в мультимедийном контенте. Так, согласно данным рейтинговой системы Alexa Internet наиболее популярными сайтами для казахстанской аудитории в 2019 году стали Google и видеохостинг Youtube.

Второе. Отмечается нехватка профессиональных кадров, компетентных в вопросах конвергентной и мультимедийной журналистики.

Третье. Низкий уровень доходности отечественных интернет-ресурсов в связи с высоким уровнем конкуренции со стороны иностранных интернет-СМИ.

Четвертое. Дезинформация в социальных сетях и мессенджерах представляет угрозу информационной безопасности страны.

Глава 3. Международный опыт

Повсеместное развитие цифровых технологий поставило ряд новых задач в развитии современных медиа, задав тренд на перманентный поиск инноваций и изменение редакционной политики СМИ. Более того, они стали причиной трансформации не только каналов коммуникаций, но и медиа потребления в целом. Для эффективного анализа целесообразно рассмотреть тренды по следующим категориям.

Параграф 1. Контент

Новые технологии открыли огромное количество новых каналов коммуникаций, не только увеличив объемы производимой информации, но и изменив природу ее потребления. Так, согласно данным Boston Consulting Group (далее-BCG) 90% мировых данных были сгенерированы за последние три года.

Появление смартфонов, оснащенных камерами, диктофонами, а также доступом в Интернет, стимулировало развитие гражданской журналистики, удешевив стоимость мультимедийного производства. Это дало толчок к появлению недостоверной информации, что привело к снижению уровня доверия населения к традиционным СМИ, тем самым заставив игроков медиа рынка производить максимально читабельный, достоверный и верифицированный контент.

Вместе с тем, наблюдается общемировой тренд преобладания визуального контента над текстовым. Согласно The New York Times, Facebook продолжает модифицировать свой алгоритм ленты новостей в пользу более крупных и заметных изображений и видео. Обзор трендов в цифровых медиа по данным Deloitte (февраль 2019) свидетельствует о том, что 69% респондентов из 127,5 млн. пользователей платного телевидения предпочитают иметь подписку на онлайн видео сервис. По оценке Business Insider (январь 2019) видео средней длительности вызывают наиболее высокую заинтересованность среди пользователей социальных сетей.

Параграф 2. Инструменты

Искусственный интеллект и машинное обучение уже постепенно внедряются в ряде таких крупных мировых СМИ, как Guardian, BBC, Washington Post для использования в написании персональных рекомендаций, редактирования новостей, проверки достоверности фактов и оптимизации новостного потока.

Как отмечено в ежегодном отчете "Digital News Report 2019" Института по изучению журналистики Рейтер, 2/3 мировых читателей используют мобильные устройства для доступа к новостям еженедельно.

Новые реалии требуют от современных журналистов, редакций и медиа менеджеров максимальной конвергенции и стремления к инновациям.

Параграф 3. Подходы

Текстовый контент, занимавший большую часть рынка, стал уступать место интерактиву, материалам, освоение которых требует от пользователя всего пару кликов. Стремление получать только ту информацию, которая затрагивает самого пользователя, заставляет СМИ персонализировать производимый контент по интересам аудитории.

Кроме того, появление новых платформ снижает потребление традиционных каналов информации, но не востребованность их медиа продуктов. К примеру, люди перестают смотреть телевизор, но не перестают смотреть телепродукты.

С новыми моделями ведения бизнеса появляются и новые форматы монетизации СМИ. В частности, отмечается рост потребления контента по подписке. К примеру, ряд таких мировых СМИ, как The Economist, The Wall Street Journal, Foreign Affairs использует модель платной подписки.

Повсеместный рост технологий создает новые контуры развития средств массовой информации. Следование им должно стать ориентиром для казахстанских СМИ в вопросах развития своей компетентности и повышения общего уровня доверия к себе со стороны населения.

Кроме того, мировое развитие медиа отрасли сегодня зависит от крупных технологических гигантов, таких как Facebook, Google, кардинально меняющих рынок. Для того, чтобы успевать за быстротечностью нашего времени, СМИ и медиа компании должны стать технологически гибкими и находиться в процессе постоянного поиска нового.

Глава 4. Цель, задачи и общие подходы развития сферы информации на 2020-2022 годы

Целью настоящего Национального плана является создание благоприятных условий для развития информационного пространства страны.

Задачи Национального плана:

1) повышение конкурентоспособности отечественных СМИ;

2) развитие человеческого капитала;

3) совершенствование правового регулирования сферы информации.

Параграф 1. Повышение конкурентоспособности отечественных СМИ

Для повышения конкурентоспособности отечественных СМИ предусмотрено реализовать следующие подходы:

1. Пересмотр подходов государственной поддержки отечественных СМИ.

Существующая практика широкого освещения множества тематических линий касательно реализации государственных инициатив вызывает перенасыщенность информационного поля деятельности государственных органов.

В связи с этим, необходимо рассмотреть исключение выделения средств из государственного информационного заказа на производство новостных материалов, тем самым направив их на освещение социально значимых тем. Данная мера может быть осуществлена в рамках проведения государственной информационной политики в Интернете, периодических печатных изданиях.

Наряду с этим, необходимо предусмотреть акцентирование на аналитический контент у печатных СМИ.

В силу объективных причин, таких как оперативность публикации новостных материалов интернет-ресурсами, целесообразно печатным СМИ занять нишу аналитического контента, включая журналистские расследования, обзорные материалы, экспертные статьи и другое.

Опыт крупных зарубежных изданий показывает, что снижение новостных материалов способствует увеличению подписчиков. К примеру, британская газета The Guardian сократила количество новостного контента, сосредоточившись на качестве и оригинальности материалов, что привело к увеличению ее аудитории в два раза. В этой связи, необходимо рассмотреть возможность увеличения доли аналитических материалов в рамках государственного информационного заказа.

Вместе с тем, печатным СМИ важно сосредоточиться на совершенствовании контента и формата печатных изданий через развитие новых форматов, жанров и визуальных форм подачи информации, в том числе повышение качества интернет-версий и мобильных приложений.

Что касается поддержки региональных СМИ, размещение государственного информационного заказа проводится посредством системы государственных закупок, что в рамках совершенствования государственной поддержки требует пересмотра действующих подходов. Так, на сегодняшний день снижается эффективность реализации государственного информационного заказа на местах, что в свою очередь сказывается на конечном медиа продукте, страдает потребитель информации.

В целях повышения качества контента региональных СМИ, закупаемых для реализации целей государственной информационной политики, необходимо выведение процедуры размещения регионального государственного информационного заказа из системы государственных закупок.

Кроме того, в целях дальнейшего совершенствования механизмов государственной поддержки и повышения эффективности формирования государственной информационной политики необходимо актуализировать тарифные ставки для закупки услуг СМИ.

Также следует создать в Казахстане систему медиа измерения нового формата.

Телеканалы нуждаются в замере аудитории телеканалов для выявления популярности телепрограмм. Основной принцип работы на рынке заключается в измерении аудиторий телеканалов и маркетинговых исследований на территории Казахстана, поскольку для выбора телеканала рекламодатели ориентируются на показатель телеизмерения.

Существующий порядок телеизмерений, в который входят только города с населением более 100 тыс., не дает достоверной информации, так как в Казахстане из 87 городов только 21 город имеет население от 100 тыс. и более. Общее количество населенных пунктов в стране более 7 тыс.

Необходимо внедрить систему медиа измерения на базе одного из отечественных операторов для целей определения эффективности государственной информационной политики. Данная мера позволит получить полную картину зрительских предпочтений по всем каналам и по всем регионам в разрезе город-село. При этом выборка респондентов должна быть гораздо выше, чем имеющиеся аналоги на рынке, что будет отвечать критериям достоверности данных.

2. Локализация управления региональными телеканалами.

На сегодня основными проблемами большинства региональных телеканалов являются многократное повторение старого контента, отсутствие контента собственного производства, низкое качество мультимедийности.

В целях выстраивания эффективной и целостной государственной информационной политики видится целесообразным пересмотр формата работы региональных филиалов республиканских государственных телеканалов. Эта мера позволит местным исполнительным органам самостоятельно задавать региональную информационную повестку.

Возможность определения векторов развития самими региональными каналами и местными исполнительными органами позволит стимулировать рост региональных телеканалов с учетом интереса местной аудитории.

3. Определение ниш для телеканалов.

На сегодняшний день одной из тенденций развития современного телевидения является рост количества узконаправленных нишевых телеканалов. Созданы новые специализированные телеканалы ("Хабар 24", "Balapan", "Ел арна", "Kazsport"). Необходимость выбора ниш состоит в том, что данные телеканалы отличаются особенным контентом, интересным для специализированной аудитории.

Преимущества нишевых телеканалов:

- высокая привлекательность для рекламодателя в связи с возможностью эффективного влияния на узкоспециализированную аудиторию телеканала;

- удовлетворение потребностей и спроса уникального зрителя.

В этой связи для повышения конкурентоспособности, улучшения производимого контента предлагается создание ниш научно-образовательного и культурно-просветительского направления для государственных телеканалов.

4. Совершенствование законодательного регулирования и развитие региональных радиостанций.

В связи с экономическими мотивами рекламодателей в части охвата большей аудитории большинство частных радиостанций сконцентрировано в крупных городах. При этом, для государственных радио приоритетами являются широкий охват населения и в особенности покрытие приграничных территорий государственным радио для сохранения информационной целостности страны.

В этой связи, целесообразным видится постепенный переход государственного радиовещания в Интернет с активным внедрением мобильных приложений.

В отношении коммерческих радио дальнейшее поддержание отрасли видится в упрощении процедуры выделения радиочастот и активной популяризации перехода радиовещания в Интернет.

Перспективный вектор развития видится в улучшении инфраструктуры цифрового эфирного телерадиовещания с акцентом на приграничные регионы, в населенные пункты с низким покрытием Интернета и отсутствием альтернативных видов СМИ, а также целесообразности увеличения доли отечественного контента.

5. Меры поддержки печатных СМИ.

Анализ зарубежного опыта показал, что возможности для развития печатных СМИ связаны с поддержкой со стороны государства и деятельностью самих редакций СМИ.

В европейских странах почтовые тарифы довольно велики, однако они не повышают стоимость издания для подписчика, так как государство помогает снизить почтовые тарифы. В странах Организации Экономического Сотрудничества и Развития наиболее распространенным видом государственной поддержки печатных СМИ являются меры прямого и косвенного субсидирования.

В этой связи необходимо изучить наиболее подходящие меры по поддержке печатных СМИ, в том числе вопросы развития киосковых сетей по их распространению.

В целях усиления распространения печатной продукции целесообразно рассмотреть вопрос поддержки киосковых сетей через повышение их доходности за счет реализации товаров общей необходимости.

6. Оптимизация субъектов квазигосударственного сектора в сфере информации.

На сегодняшний день медиа холдинги позволяют решить множество задач и имеют ряд преимуществ, включая централизацию организационной деятельности, возможность оперативного финансово-экономического решения вопросов, оптимизацию затрат, в том числе экономию на административно-техническом персонале. Создание медиа холдингов позволяет сконцентрировать внимание на творческом потенциале организации.

Так, крупнейшее информационное агентство США Associated Press объединяет порядка 1700 газетных изданий, 5000 радиотрансляционных и телевизионных каналов, располагает около 250 филиалами в США и других странах мира. Общая аудитория СМИ составляет более одного миллиарда человек и охватывает порядка 130 стран мира.

В холдинге каждое СМИ будет четко придерживаться своей тематической направленности, тем самым будет устранена необоснованная конкуренция между государственными изданиями. Это позволит им занять свою нишу и завоевать аудиторию постоянных читателей.

Создание отдельных медиа холдингов в сфере онлайн и печатных СМИ позволит гибко реагировать на запросы рынка, предлагать качественный конкурентный продукт, а также обеспечит экономию бюджетных средств на их содержание.

7. Создание единой материально-технической базы.

Для организации эргономичного использования материально-технического оборудования, а также экономии бюджетных средств предлагается изучить эффективность создания единой материально-технической базы для государственных телеканалов.

Помимо собственного оборудования телеканалы смогут воспользоваться ресурсами данной базы, что расширит их возможности в подготовке контента.

Данная мера также предполагает обновление материально-технической базы государственных телеканалов.

Параграф 2. Развитие человеческого капитала

Одним из важных направлений совершенствования СМИ является развитие кадрового потенциала.

Как показал анализ международного опыта, отмечается тенденция увеличения инвестиций в человеческий капитал. В ряде стран (Бельгия, Австрия, Израиль) предусмотрено частичное или полное государственное финансирование в области повышения квалификации журналистов.

В тоже время во многих государствах ведется пересмотр системы подготовки медиа специалистов. Так, в ВУЗах Соединенных Штатов Америки (далее – США) и Великобритании популярность набирает обучение таким навыкам, как digital-журналистика, дизайн-мышление, коммерциализация медиа продуктов.

Большое внимание уделяется профессиональному развитию и самообразованию. В частности, в некоторых странах функционируют различные мультимедийные обучающие платформы со статьями, видео уроками, полезными материалами для начинающих и действующих журналистов (США – вебсайт Schooljournalism.org и др.). Открытие аналогичного портала на базе уже существующих образовательных сайтов позволит журналистам получать новые знания и навыки, а также постоянно повышать свою квалификацию.

На сегодняшний день очевидно, что текстовый формат, долгое время пользовавшийся популярностью у традиционных СМИ, теряет свою актуальность, уступая место мультимедийному контенту. Текстовые, графические, звуковые и видео иллюстрации интегрируются в единый информационный продукт, создавая новую информационную среду. В этой связи следует говорить об универсализации журналистов на местах, которые в новых информационных условиях должны уметь готовить медиа продукт для всех видов СМИ.

Необходимо пересмотреть систему подготовки кадров в отрасли СМИ, обеспечить ее соответствие международным стандартам.

Для подготовки высококвалифицированных, конкурентоспособных специалистов, в которых нуждаются отечественные СМИ, необходимо проработать вопрос создания Академии медиа индустрии. Данный подход должен обеспечить выпуск специалистов, готовых работать в регионе и ориентированных на качественный результат.

Необходимо предусмотреть меры по развитию института менторства и организации обучающих курсов с приглашением известных казахстанских и зарубежных медиа экспертов и специалистов.

Параграф 3. Совершенствование правового регулирования сферы информации

1. Развитие новых видов телевидения.

С активным проникновением Интернета наблюдается тенденция развития интернет-телевидения, как более доступная и новая альтернатива донесения контента до потребителя.

В этой связи развитие интернет-телевидения следует начать с определения их правового статуса и порядка осуществления их деятельности.

В частности, в целях соответствия требованиям Закона Республики Казахстан

"О телерадиовещании" целесообразно рассмотреть изменения в законодательстве по регистрации иностранных интернет-телеканалов в уполномоченном органе.

Вместе с тем, следует принять меры по включению казахстанских телеканалов в пакеты предоставления услуг иностранных провайдеров интернет-телевидения.

2. Определение статуса продакшн-студий.

Совершенствование законодательства в части определения правового статуса продакшн-студий позволит четко разграничить их деятельность. В рамках законопроекта необходимо разработать прямые либо косвенные законодательные механизмы поддержки продакшн-студий. Кроме того, следует обозначить общие критерии и механизмы правового и финансового взаимодействия телеканалов и продакшн-студий.

Данные меры позволят насытить внутренний рынок качественными и востребованными телевизионными проектами. Вместе с тем, производимый продакшн-студиями контент может быть использован для трансляции как на отдельных телеканалах, так и в интернет-пространстве.

3. Определение правового статуса блогеров.

Развитие сети Интернет способствует развитию новых видов журналистики, в том числе гражданской. Сегодня благодаря росту аудитории социальных сетей и различных сетевых платформ блогеры оказывают значительное влияние на информированность аудитории по широкому спектру вопросов и общественное мнение в целом.

В целях правового регулирования деятельности блогеров многие страны руководствуются рядом международных документов.

Так, в своем замечании общего порядка № 34 Международного пакта о гражданских и политических правах Комитет Организации Объединенных Наций по правам человека приравнивает деятельность блогеров к форме журналистики: "журналистские функции выполняют широкий круг лиц, в том числе профессиональные штатные репортеры и аналитики, блогеры и другие лица, которые публикуются в печатных изданиях, Интернете или где-либо еще".

Тем самым, с учетом международного опыта целесообразно правовое обеспечение деятельности отечественных блогеров, основанное на принципе добровольности.

Данная мера могла бы обеспечить блогеров правами, включая право на аккредитацию в государственных и международных организациях, и защитой (опознавательные знаки при ликвидации чрезвычайных ситуаций, освещении вооруженных спецопераций и другое), которые являются жизненно важной частью работы журналистов.

Глава 5. Ожидаемые результаты

Основными индикаторами развития сферы информации будут являться:

1) повышение уровня востребованности потребителями отечественной информационной продукции к 2023 году не менее 70%;

2) повышение уровня удовлетворенности населения освещением государственной политики в СМИ к 2023 году не менее 70%.

Приложение к Национальному плану

ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ
по развитию сферы информации на 2020 - 2022 годы.

№ п/п	Наименование мероприятия	Форма завершения	Ответственные исполнители	Срок исполнения	Предполагаемые расходы (тыс. тенге)	Источники финансирования	Ожидаемый результат

1	2	3	4	5	6	7	8
1. Повышение конкурентоспособности отечественных СМИ
1.	Проработка вопроса передачи филиалов АО "РТРК Казахстан" на баланс местных исполнительных органов	предложение в Правительство	МИОР, МФ, акиматы городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента, областей, АО "РТРК "Казахстан" (по согласованию)	2 полугодие 2020 года	не требуются	-	развитие региональных телеканалов
2.	Принятие мер по развитию сети реализации периодической печатной продукции	предложение в Правительство	МИОР, МНЭ, МЦРИАП, АО "Казпочта" (по согласованию)	1 полугодие 2020 года	не требуются	-	развитие сети реализации периодической печатной продукции
3.	Совершенствование методики определения стоимости услуг, закупаемых для проведения государственной информационной политики в средствах массовой информации за счет средств республиканского бюджета	приказ МИОР	МИОР, МФ	2021 год	не требуются	-	актуализация стоимости услуг, закупаемых для проведения государственной информационной политики в СМИ на 2021-2023 годы
4.	Проведение маркетингового исследования на тему: "Определение стоимости услуг СМИ, закупаемых для проведения государственной информационной политики за счет республиканского бюджета"	аналитический отчет	МИОР	2020 год	30 000	РБ 001 "Формирование государственной политики в сфере информации и общественного развития", подпрограмма 103 "Проведение социологических, аналитических исследований и оказание консалтинговых услуг"	актуализация стоимости услуг СМИ, закупаемых для проведения ГИЗ
5.	Принятие мер по оптимизации субъектов квазигосударственного сектора в сфере СМИ: - создание единого холдинга печатных СМИ, - создание единого холдинга интернет-СМИ, - создание единого холдинга телеканалов, - создание медийного технологического холдинга	информация в Правительство	МИОР, АО "Казконтент" (по согласованию), АО "МИА "Казинформ" (по согласованию), АО "Егемен Казакстан" (по согласованию), АО "Казахстанская правда" (по согласованию), АО "Хабар" (по согласованию), АО "РТРК "Казахстан" (по согласованию), ТОО "Қазмедиаорталығы" (по согласованию), АО "Казтелерадио" (по согласованию)	2020 -2022 годы	не требуются	-	сокращение государственного участия в части финансирования государственных медиа путем объединения государственных СМИ
6.	Модернизация вещательного ядра ТОО "Қазмедиаорталығы"	модернизация вещательного ядра	МИОР, ТОО "Қазмедиаорталығы" (по согласованию)	2020 год	1 350 000	РБ 001 "Формирование государственной политики в сфере информации и общественного развития", подпрограмма 111 "Капитальные расходы Министерства информации и общественного развития Республики Казахстан"	повышение уровня отказоустойчивости технологического оборудования, отвечающего за бесперебойность вещания государственных теле-радиоканалов
7.	Передача всего медийного оборудования государственных теле-, радиоканалов на баланс ТОО "Қазмедиаорталығы"	предложение в Правительство	МИОР	2 полугодие 2020 года	не требуются	-	повышение качества телевизионного и радио производства путем внедрения новых технологий и централизации технической политики. Внедрение единых требований к качеству производства и хранение контента. Оптимизация средств на закупку нового оборудования, рациональное использование технических средств государственных теле-, радиоканалов.
8.	Принятие мер по развитию цифрового радиовещания	предложение в Правительство	МИОР	2020 год	не требуются	-	обеспечение повышения эффективности радиовещания
9.	Проработка вопроса внедрения оценки эффективности государственной информационной политики:	отчет в Правительство	МИОР	2020 год	не требуются	-	выработка инструментов повышения эффективности государственной информационной политики к 2023 году
	1) Внедрение медиа замеров аудитории отечественных телеканалов	предложение в Правительство	МИОР, МНЭ, МФ, АО "Казтелерадио" (по согласованию), РГП "ЦАИ"	2020 - 2022 годы	не требуются	-
	2) Проведение социологических исследований на темы: - "Уровень востребованности потребителями отечественной информационной продукции"; - "Уровень удовлетворенности населения освещением государственной политики в СМИ".	аналитический отчет	МИОР, МНЭ, МФ, АО "Казтелерадио" (по согласованию), РГП "ЦАИ"	2020 - 2022 годы	2020 год -12 000, 2021 год -12 000, 2022 год -12 000.	РБ 003 "Проведение государственной информационной политики", подпрограмма 100 "Размещение государственного информационного заказа"	повышение эффективности государства в проводимой информационной политике, конкурентоспособности отечественных СМИ
10.	Развитие отечественного (Over the Top) сервиса на базе проекта "Galam TV"	отечественный (Over the Top) сервис "Galam TV"	МИОР, АО "Казтелерадио" (по согласованию)	2020 - 2022 годы	в пределах предусмотренных средств	-	развитие интернет-телевидения
11.	Проработка вопроса по повышению доступности отечественных СМИ посредством предоставления льготных условий операторами связи	предложение в Правительство	МИОР, МЦРИАП, АО "Казахтелеком" (по согласованию), ТОО "КаР-Тел" (по согласованию)	2020 год	не требуются	-	создание благоприятных условий для отечественных СМИ и граждан
12.	Организация и проведение единой медиа площадки для популяризации отечественного контента и развития области СМИ	казахстанская медиа-неделя "Astana Media Week"	МИОР	2020 - 2022 годы	2020 год - 45 000, 2021 год - 45 000, 2022 год - 45 000.	РБ 001 "Формирование государственной политики в сфере информации и общественного развития", подпрограмма 123 "Текущие административные расходы"	популяризация отечественного контента и развитие области СМИ
13.	Повышение эффективности государственного информационного заказа, размещаемого в интернет и печатных СМИ	приказ МИОР	МИОР, МФ	2021 год	не требуются	-	увеличение доли аналитического и мультимедийного контента. Исключение из государственного заказа новостных материалов
14.	Повышение качества контента региональных СМИ	отчет в Правительство	МИОР	2021 год	не требуются	-	развитие региональных СМИ
2. Повышение качества человеческого капитала
15.	Проработка вопроса создания Академии медиа индустрии и мультимедийной образовательной платформы	предложение в Правительство	МИОР, КФ "Медиа дамыту қоры" (по согласованию)	2 полугодие 2020 года	не требуются	-	повышение качества подготовки будущих специалистов медиа сферы
16.	Совершенствование образовательных программ по направлению подготовки кадров "Журналистика и информация" с учетом новых профессиональных стандартов в сфере медиа	проекты программ обучения	МОН, МИОР	2021 год	не требуются	-
17.	Развитие института менторства посредством организации образовательных сессий с приглашением опытных медиа экспертов	программа образовательных сессий	МИОР, НПО (по согласованию), АО "Егемен Казакстан" (по согласованию), АО "Казахстанская правда" (по согласованию), АО "Хабар" (по согласованию), АО "РТРК "Казахстан" (по согласованию)	2020-2022 годы	в пределах предусмотренных средств	-	повышение конкурентоспособности региональных СМИ
18.	Запуск грантовой программы для молодых работников СМИ по развитию исследовательской журналистики	грантовая программа	МИОР, КФ "Медиа дамыту қоры" (по согласованию)	2020 год	за счет собственных средств КФ "Медиа дамыту қоры"	-	развитие исследовательской журналистики
19.	Проведение ежегодного творческого конкурса "Үміт" среди студентов факультетов журналистики отечественных ВУЗов с последующим трудоустройством	творческий конкурс "Үміт"	МИОР	2020-2022 годы	за счет собственных средств	-	выявление лучших студентов факультетов журналистики отечественных ВУЗов с последующим трудоустройством по итогам конкурса
20.	Организация и проведение национальной премии в области печатной, радио, интернет-журналистики "Үркер"	национальная премия "Үркер"	МИОР	2020 - 2022 годы	2020 год - 41 513, 2021 год - 41 513, 2022 год - 41 513.	РБ 001 "Формирование государственной политики в сфере информации и общественного развития", под программа 123 "Текущие административные расходы"	консолидация медиа-сообщества, оценка достижений отрасли, обмен экспертными мнениями
21.	Организация и проведение национальной телевизионной премии "Тұмар"	национальная телевизионная премия "Тұмар"	МИОР	2020 - 2022 годы	2020 год - 50 806, 2021 год - 50 806, 2022 год - 50 806.	РБ 001 "Формирование государственной политики в сфере информации и общественного развития", под программа 123 "Текущие административные расходы"	консолидация медиа-сообщества, оценка достижений отрасли, обмен экспертными мнениями
3. Совершенствование правового регулирования
22.	Совершенствование законодательства по вопросам развития сферы информации Республики Казахстан	проект концепции законопроекта	МИОР, МНЭ, МФ, МЗ, МОН, МЦРИАП, заинтересованные государственные органы	2021 год	не требуются	-	определение правового статуса провайдеров иностранных телеканалов, расширение перечня товаров и услуг для рекламы в отечественных СМИ, актуализация понятийного аппарата и иных норм законодательства
23.	Совершенствование процедуры проведения конкурсов в сфере телерадиовещания	приказ МИОР	МИОР	2020 год	не требуются	-	обеспечение эффективности распределения полос, частот, радиочастот (радиочастотных каналов) для целей телерадиовещания
24.	Пересмотр процедуры аккредитации журналистов средств массовой информации при государственных органах, общественных объединениях и организациях Республики Казахстан	приказ МИОР	МИОР	2020 год	не требуются	-	создание благоприятных условий прохождения аккредитации журналистов

Примечание:

Расшифровка аббревиатур и сокращений:

АО – акционерное общество;

МИОР – Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан;

СМИ – средства массовой информации;

МОН – Министерство образования и науки Республики Казахстан;

МВК – межведомственная комиссия;

МЗ – Министерство здравоохранения Республики Казахстан;

ВУЗ – высшее учебное заведение;

ТОО – товарищество с ограниченной ответственностью;

КФ – корпоративный фонд;

МФ – Министерство финансов Республики Казахстан;

ГИЗ – государственный информационный заказ;

РТРК – республиканская телерадиокорпорация;

РГП "ЦАИ" - республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Центр анализа и информации" Министерства информации и общетвенного развития Республики Казахстан;

МНЭ – Министерство национальной экономики Республики Казахстан;

НПО – неправительственная организация;

МИА – международное информационное агентство;

МЦРИАП – Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан;

ЦЭТВ – цифровое эфирное телерадиовещание.