Қазақстан Республикасындағы рационализаторлық қызмет туралы Үлгi Ереженi бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң қаулысы 27 қараша 1992 ж. N 996. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 9 ақпандағы N 124 қаулысымен

Азаматтардың техникалық тапқырлығын жандандыру, өндiрiс тиiмдiлiгiн арттыру мүддесiнде рационализаторлардың тапқырлық әлеуетiн неғұрлым толық пайдалану, республикада рационализаторлық қызмет үшiн қолайлы жағдайлар туғызу мақсатында Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi қаулы етедi:
1. Қазақстан Республикасындағы рационализаторлық қызмет туралы осыған қосылған Үлгi ереже бекiтiлсiн.
2. Қазақстан Республикасының министрлiктерi мен ведомстволары, меншiктiң барлық нысандарындағы корпорациялар, концерндер, қауымдастықтар, бiрлестiктер, кәсiпорындар, ұйымдар мен мекемелер:
рационализаторлық қызметтi дамыту үшiн жұмыс жүргiзiп, қажеттi жағдайлар туғызсын;
1993 жылдың 1-қаңтарына дейiн Үлгi ереженi ескерiп, Қазақстан Республикасы Өнертапқыштар мен рационализаторлар қоғамының бастауыш (жергiлiктi) ұйымдары кеңестерiмен және тиiстi кәсiподақ ұйымдарымен бiрлесе отырып, рационализаторлармен азаматтық-хұқықтық шарттар жасау үшiн негiз болып табылатын өз ережелерiн әзiрлейтiн болсын.
Кәсiпорындарда рационализаторлық қызмет туралы ережелер болмаған жағдайда Үлгi ереженi қолдану ұсынылады.

Қазақстан Республикасы
Премьер-министрiнiң
бiрiншi орынбасары

Қазақстан Республикасы
Министрлер Кабинетiнiң
1992 жылғы 27 қарашадағы
N 996 қаулысымен
Бекiтiлген

Қазақстан Республикасындағы
рационализаторлық қызмет туралы
Үлгi Ереже

1. Бұйымның конструкциясын, өндiрiс технологиясын, материалдың (заттың) құрамын жасауды немесе өзгертудi көздейтiн, ұсынылатын кәсiпорын үшiн жаңа әрi пайдалы болып табылатын техникалық шешiм, сондай-ақ кәсiпорын (ұйым) үшiн еңбек, шикiзат, отын-энергетикалық және басқа материалдық, қаржы ресурстарын үнемдейтiн жаңа ұйымдық шешiм немесе өзге де оң тиiмдiлiк рационализаторлық ұсыныс деп танылады.
Кәсiпорын үшiн жаңа алгоритмдерi, ЭВМ үшiн бағдарламасы бар ұсыныс та, егер оны пайдалану нақты мiндеттi шешуде ЭВМ-нiң мәшине уақытын үнемдейтiн, сондай-ақ ЭВМ-мен бiр кешенде жұмыс жасайтын жабдықтардың өнiмдiлiгiн арттыратын болса, рационализаторлық деп танылады.
Егер белгiленген нысан бойынша өтiнiм берiлгенге дейiн бұл шешiм немесе оған теңдес шешiм кәсiпорынға (ұйымға) оны жүзеге асыру үшiн жеткiлiктi дәрежеде өзiнiң қолындағы деректерден мәлiм болмаса, ол шешiм өтiнiм берiлгенге дейiн автордың инициативасы бойынша 3 айдан аспайтын мерзiмде пайдаланылғаннан басқа жағдайда, кәсiпорын (ұйым) үшiн жаңа деп танылады.
2. Мыналар рационализаторлық ұсыныстар деп танылмайды:
шартты белгiлер, ережелер, нормативтiк-әдiстемелiк материалдар;
өнiм сапасының мәлiм сенiмдiлiгiн, төзiмдiлiгiн және басқа көрсеткiштерiн кемiтетiн немесе еңбек жағдайын нашарлататын шешiмдер;
ғылыми-зерттеу, жобалау, конструкторлық, технологиялық бұйымдардың және кәсiпорындардың осыларға ұқсас бөлiмшелерiнiң инженер-техник, ғылыми қызметкерлерi қызметтiк тапсырмаларды немесе шарттық жұмыстарды орындау барысында жасаған шешiмдер.
3. Рационализаторлық ұсыныстың авторлығы хұқына өзiнiң шығармашылық еңбегiмен рационализаторлық ұсынысты жасаған азамат ие болады.
Егер рационализаторлық ұсынысты жасауға бiрнеше азамат бiрлесiп қатысса, олардың бәрi де мұндай рационализаторлық ұсыныстың тең авторлары деп саналады.
Рационализаторлық ұсыныстың авторына тек техникалық, ұйымдық немесе материалдық көмек көрсеткен, не рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi хұқын ресiмдеуге және оның өндiрiсте пайдаланылуына жәрдемдескен азаматтар тең авторлар деп танылмайды.
Рационализаторлық ұсыныстың тең авторлары хұқын пайдалану тәртiбi олардың арасындағы келiсiмдермен анықталады.
4. Рационализаторлық ұсыныстың авторына кәсiпорын (ұйым) белгiлеген рационализатор куәлiгi берiледi, ол рационализаторлық ұсынысқа авторлықты, рационализаторлық ұсыныстың басымдығын куәландырады.
Авторға рационализатор куәлiгi оның алғашқы ұсынысы рационализаторлық деп танылған күннен бастап бiр айлық мерзiмде берiледi. Осы автордың келесi рационализаторлық ұсыныстары туралы мәлiметтер бұларды рационализаторлық деп таныған күннен бастап бiр айлық мерзiм iшiнде сол куәлiкке жазылады.
Автордың хұқы шешiмдi рационализаторлық ұсыныс деп таныған кәсiпорын (ұйым) шегiнде қолданылады.
5. Ұсыныстың рационализаторлық деп танылуы үшiн автор кәсiпорын белгiлеген нысанда жазбаша түрде қарыз бередi.
Рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi арыз сол ұсыныс қызметiне қатысты кәсiпорынға (ұйымға) берiледi.
Автор бiр рационализаторлық ұсыныстың өзiн бiрнеше кәсiпорынға (ұйымға) беруге хұқылы.
Рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi арыз бiр шешiмге ғана қатысты болуға тиiс.
Рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi арызда шешiмнiң мәнiсi, оның iшiнде оны жүзеге асыру үшiн жеткiлiктi деректер сипатталуға тиiс.
6. Рационализаторлық ұсыныстың басымдылығы рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi арыздың кәсiпорынға келiп түскен айы мен күнiне қарай анықталады.
Басымдық белгiленген тәртiппен осы ұсыныс жөнiнде бiрiншi болып арыз берген авторға танылады.
7. Рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi арызды қарау, сондай-ақ сол бойынша шешiм қабылдау тәртiбiн кәсiпорын (ұйым) басшысы белгiлейдi.
Рационализаторлық ұсыныс жөнiндегi арыз бiр айлық мерзiмде қарауға және қаралған соң 5 күннiң iшiнде қабылданған шешiм туралы авторға хабарлануға тиiс.
Ұсынысқа тәжiрибелiк тексерiс жүргiзу немесе тиiстi ұйымнан бекiтiлген нормативтiк, техникалық немесе конструкциялық құжаттамаға өзгерiс жасауға рұқсат алу қажет болған жағдайда оны қарау тәжiрибелiк тексерiс жүргiзуге немесе рұқсат алуға қажеттi уақыт бойына тоқтатыла тұрады.
Ұсынысты рационализаторлық емес деп тану туралы шешiмде бастарту себептерi көрсетiлуге тиiс.
8. Рационализаторлар мен кәсiпорын (ұйым) басшылығының сол кәсiпорында (ұйымда), сондай-ақ басқа кәсiпорындарға (ұйымдарға) техникалық құжаттама құрамында шаруашылық есеп негiзiнде берiлген рационализаторлық ұсыныстарды пайдалану, еңбекақы және авторлық сыйақы төлеу мәселелерi жөнiндегi өзара қарым-қатынасы азаматтық-хұқылық шарттармен анықталады.
Авторлық сыйақының ең аз мөлшерiн сол кәсiпорындағы (ұйымдағы) орташа айлық ақының 25 процентiне дейiн белгiлеу ұсынылады.
9. Кәсiпорынның (ұйымның) рационализаторлық ұсыныстарды пайдалануға жәрдемдескен адамдарға, басқа төлем түрлерiне қарамастан, сыйлық төлеуiне болады. Ынталандыру төлемдерiн кәсiпорын (ұйым) қолда бар қаржы шегiнде дербес анықтайды.
Кәсiпорын (ұйым) сондай-ақ рационализаторлар мен рационализаторлық қызметке жәрдемдескен басқа да адамдарға қосымша әлеуметтiк, материалдық және моральдық көтермелеу шараларын белгiлей алады. Төлемдер мен басқа да көтермелеу түрлерiнiң мөлшерi мен шарттары ұжымдық шартқа енгiзiледi.
10. Қолданылып жүрген ережелерге сәйкес рационализаторлыққа байланысты шығындар, оның iшiнде рационализаторлық ұсыныстар бойынша тәжiрибелiк-эксперименттiк жұмысты атқару үшiн модельдер мен үлгiлердi жасау мен сынауға, рационализаторлық жөнiндегi көрмелер мен байқауларды, конкурстарды өткiзуге және басқа шараларды жүргiзуге, авторлық сыйақы төлеуге, өзге де шараларға жұмсалған шығындар өнiмнiң (жұмыстың, көрсетiлген қызметтiң) өзiндiк құнына қосылады.
Бюджеттегi ұйымдар рационализаторлық қызметтi қаржыландыруды осы ұйымды ұстауға арналып бөлiнген қаржыны үнемдеу, сондай-ақ рұқсат етiлген өзге де қызметтен алынған қаражат есебiнен жүзеге асырады.

Об утверждении Типового положения о рационализаторской деятельности в Республике Казахстан

Постановление Кабинета Министров Республики Казахстан от 27 ноября 1992 года N 996. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 9 февраля 2005 г. N 124 (P050124)

В целях активизации технического творчества граждан, более полного использования творческого потенциала рационализаторов в интересах повышения эффективности производства, создания благоприятных условий для рационализаторской деятельности в республике Кабинет Министров Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемое Типовое положение о рационализаторской деятельности в Республике Казахстан.
2. Министерствам и ведомствам Республики Казахстан, корпорациям, концернам, ассоциациям, объединениям, предприятиям, организациям и учреждениям всех форм собственности:
организовать работу и создать необходимые условия для развития рационализаторской деятельности;
осуществлять до 1 января 1993 г. с учетом Типового положения разработку совместно с советами первичных (местных) организаций Общества изобретателей и рационализаторов Республики Казахстан и соответствующими профсоюзными организациями собственных положений, являющихся основой для заключения с рационализаторами гражданско-правовых договоров.
При отсутствии на предприятиях положения о рационализаторской деятельности рекомендуется применять Типовое положение.

Первый заместитель
Премьер-министра
Республики Казахстан

УТВЕРЖДЕНО
постановлением Кабинета Министров
Республики Казахстан
от 27 ноября 1992 года N 996

ТИПОВОЕ ПОЛОЖЕНИЕ
о рационализаторской деятельности
в Республике Казахстан

1. Рационализаторским предложением признается техническое решение, предусматривающее создание или изменение конструкции изделия, технологии производства, состава материала (вещества), являющееся новым и полезным для предприятия, которому оно подано, а также новое для предприятия (организации) организационное решение, дающее экономию трудовых, сырьевых, топливно-энергетических и других материальных, финансовых ресурсов или иной положительный эффект.
Рационализаторским признается также предложение, содержащее новые для предприятия алгоритм, программу для ЭВМ, если его использование приводит к экономии собственно машинного времени ЭВМ на решение конкретной задачи, а также к повышению производительности оборудования, работающего в комплексе с ЭВМ.
Решение признается новым для предприятия (организации), если до подачи заявления по установленной форме данное или тождественное решение не было известно предприятию (организации) из имеющихся у него источников в степени, достаточной для его практического осуществления, кроме случаев, когда это решение использовалось по инициативе автора в течение не более 3 месяцев до подачи заявления.
2. Не признаются рационализаторскими предложениями:
условные обозначения, правила, нормативно-методические материалы;
решения, снижающие заданную надежность, долговечность и другие показатели качества продукции или ухудшающие условия труда;
решения, созданные инженерно-техническими, научными работниками научно-исследовательских, проектных, конструкторских, технологических организаций и аналогичных подразделений предприятий в процессе выполнения служебного задания или договорных работ.
3. Право авторства на рационализаторское предложение принадлежит гражданину, своим творческим трудом создавшему рационализаторское предложение.
Если в создании рационализаторского предложения участвовали совместно несколько граждан, все они считаются соавторами такого рационализаторского предложения.
Не признаются соавторами граждане, оказавшие автору рационализаторского предложения только техническую, организационную или материальную помощь, либо способствовавшие оформлению прав на рационализаторское предложение и использованию его в производстве.
Порядок пользования правами, принадлежащими соавторам рационализаторского предложения, определяется соглашением между ними.
4. Автору рационализаторского предложения выдается установленное предприятием (организацией) удостоверение рационализатора, которое удостоверяет признание заявленного решения рационализаторским предложением, авторство на рационализаторское предложение, приоритет рационализаторского предложения.
Выдача автору удостоверения рационализатора производится в месячный срок со дня признания рационализаторским его первого предложения. Сведения о последующих рационализаторских предложениях данного автора заносятся в это удостоверение в месячный срок со дня признания рационализаторским.
Права автора действуют в пределах предприятия (организации), признавшего решение рационализаторским предложением.
5. Для признания предложения рационализаторским автор подает письменное заявление, форма которого устанавливается предприятием.
Заявление на рационализаторское предложение подается предприятию (организации), к деятельности которого относится предложение.
Автор вправе подать одно и то же рационализаторское предложение нескольким предприятиям (организациям).
Заявление на рационализаторское предложение должно относиться к одному решению.
Заявление на рационализаторское предложение должно содержать описание сущности решения, включая данные, достаточные для его практического осуществления.
6. Приоритет рационализаторского предложения определяется по дате поступления на предприятие заявления на рационализаторское предложение.
Приоритет признается за автором, который первый подал в установленном порядке заявление на это предложение.
7. Порядок рассмотрения заявления на рационализаторское предложение, а также принятия по нему решения устанавливает руководитель предприятия (организации).
Заявление на рационализаторское предложение должно быть рассмотрено в месячный срок и в течение 5 дней после рассмотрения автору сообщено о принятом решении.
В случае, когда по предложению требуется провести опытную проверку или получить разрешение от соответствующей организации на изменение утвержденной нормативной, технической или конструкторской документации, рассмотрение приостанавливается на время, необходимое для проведения опытной проверки или получения разрешения.
Решение о непризнании предложения рационализаторским должно содержать мотивы отклонения.
8. Взаимоотношения рационализаторов и руководства предприятий (организаций) по вопросам использования рационализаторских предложений на данном предприятии (организации), а также переданных другим предприятиям (организациям) в составе технической документации на хозрасчетной основе, оплаты труда и выплаты авторских вознаграждений определяются гражданско-правовыми договорами.
Минимальный размер авторского вознаграждения рекомендуется устанавливать до 25 процентов среднемесячной заработной платы на данном предприятии (организации).
9. Предприятие (организация) может выплачивать премию лицам, содействующим использованию рационализаторских предложений, независимо от других видов выплат. Стимулирующие выплаты определяются предприятием (организацией) самостоятельно в пределах имеющихся средств.
Предприятия (организации) могут устанавливать также дополнительные меры социального, материального и морального поощрения рационализаторов и лиц, содействующих рационализаторской деятельности. Размеры и условия выплат и другие виды поощрений включаются в коллективный договор.
10. В соответствии с действующим положением затраты, связанные с рационализаторством, включая расходы на проведение опытно-экспериментальных работ, изготовление и испытание моделей и образцов по рационализаторским предложениям, по организации выставок и смотров, конкурсов и других мероприятий по рационализации, выплаты авторских вознаграждений и другие расходы включаются в себестоимость продукции (работ, услуг).
Бюджетные организации осуществляют финансирование рационализаторской деятельности за счет экономии средств, выделяемых на содержание этой организации, а также за счет средств, получаемых от иной разрешенной деятельности.