АТОМ ЭНЕРГИЯСЫН, ЯДРОЛЫҚ ҚЫЗМЕТТI ПАЙДАЛАНУ, РАДИОАКТИВТI ҚАЛДЫҚТАР МЕН ҚОЛДАНЫЛҒАН ЯДРОЛЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ҰСТАУ, ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ХАЛҚЫНЫҢ РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУIПСIЗДIГIН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ТУРАЛЫ УАҚЫТША ЕРЕЖЕНI БЕКIТУ ТУРАЛЫ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МИНИСТРЛЕР КАБИНЕТIНIҢ ҚАУЛЫСЫ 11 сәуiр 1994 ж. N 364. Қаулының күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 27 шілдедегі N 781 қаулысымен

Атом энергиясын, ядролық қызметтi пайдалану, радиоактивтi қалдықтар мен қолданылған ядролық отынды ұстау, сондай-ақ халықтың радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету салаларында мемлекеттiк басқару органдарының, заңды және жеке тұлғалардың өзара iс-қимылын ұйымдастыру мен жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi қаулы етедi:
1. Атом энергиясын, ядролық қызметтi пайдалану, радиоактивтi қалдықтар мен қолданылған ядролық материалдарды ұстау, Қазақстан Республикасы халқының радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету туралы уақытша ереже бекiтiлсiн (қоса берiлiп отыр).
2. Қазақстан Республикасының министрлiктерi мен ведомстволары ведомстволық нормативтiк актiлердi екi ай мерзiмде осы қаулыға сәйкестендiретiн болсын.

Қазақстан Республикасының
Премьер-министрi

Қазақстан Республикасы
Министрлер Кабинетiнiң
1994 жылғы 11 сәуiрдегi
N 364 қаулысымен
Бекiтiлген

Атом энергиясы мен ядролық қызметтi пайдалану, радиоактивтi қалдықтар мен қолданылған ядролық материалдарды ұстау, Қазақстан Республикасы халқының радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету туралы
УАҚЫТША ЕРЕЖЕ

1. Кiрiспе

Осы Уақытша ереже (бұдан әрi - Ереже) радиоактивтi қалдықтар мен қолданылған ядролық отынды ұстауды қосқанда, атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттiк өкiмет, мемлекеттiк және жергiлiктi басқару органдарының, заңды және жеке тұлғалардың өзара iс-қимылын ұйымдастыру мен жүзеге асыру үшiн, халықтың радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн арналған.
1.1. Осы нормативтiк актiнiң мақсаты бейбiт уақыттағы ядролық қызмет қауiпсiздiгiнiң жоғары деңгейiн қамтамасыз ету, ядролық қарудың таратылуын және ядролық қалдықтарды қолданылған ядролық отын түрiнде рұқсатсыз пайдалануды болғызбау болып табылады.
Осы нормативтiк актiнiң мақсаты сондай-ақ радиацияның қауiптi әсерiнен адам мен қоршаған табиғи ортаны қорғау болып табылады.
1.2. Құзыреттi мемлекеттiк орган лицензия бермеген қандай да бiр ядролық қызметке жол берiлмейдi.
1.3. Ядролық материалдарды немесе радиацияны қолдана отырып қондырғыны пайдаланушы адам пайдалану кезiндегi iс-қимылының, кем дегенде, осы Ереженiң талаптарына сай келуiн қамтамасыз ету үшiн жауап бередi. Осы мақсат үшiн оларға ядролық қаруды тарату мен ядролық қалдықтардың рұқсатсыз пайдаланылуын болғызбайтын шаралардың жүйесi белгiленедi. Мұндай жүйе жабдықтардың iстен шығуын, қателiктердi, қасақана iс-қимылдарды және ядролық уақиға немесе радиациядан зиян келтiруге әкелiп соғатын басқа да әрекеттердi болғызбауды қамтамасыз етуге тиiс.
1.4. Ядролық материалдар немесе радиация пайдаланылатын қондырғыда 1,3-тармақта аталған жүйенiң болуын және оның қызметкерлерi бiлiктiлiгiнiң жеткiлiктi дәрежесi бар екенi, операциялар қауiпсiздiк мәдениетiнiң жоғары деңгейiнде жүргiзiлетiнi, қызметкерлер арасында операциялардың қауiпсiздiгi үшiн жауапкершiлiк дәлме-дәл бөлiнген, операторлардың тиiсiнше iшкi бақылауы сақталып, өрiс алуы құзыреттi мемлекеттiк орган тарапынан бақыланып отырылуға тиiс.
1.5. Үкiмет уәкiлдiк берген құзыреттi мемлекеттiк органның мұндай ерекшелiктер заңдарға және осы Ереженiң мақсатына қайшы келтiрмейтiндей жағдайда бұл Ереженiң нормаларынан ерекшелiктер белгiлеуге құқы бар.

2. Жалпы қағидалар

2.1. Осы Ереженiң ықпал ету саласы атом энергиясын пайдалану мен ядролық қызметтiң барлық түрлерi мен тарамдарына қолданылады, пайдалану процесiнiң барлық қатысушыларын (Ереженi қолдану субъектiлерiн), атом энергиясын пайдаланатын барлық объектiлердi (Ереже қолданылатын объектiлердi), атом энергиясын пайдалану кезiндегi қызметтiң барлық түрлерi мен қоғамдық қатынастарды қамтиды.
Енгiзiлген бiрқатар терминдердi пайымдау халықаралық конвенцияларға және МАГАТЭ-нiң терминологиясына сәйкес келедi.
2.2. Осы Ережеде iс-қимыл субъектiлерi деп:
- атқарушы өкiмет органдары;
- атом энергиясын пайдалану мен ядролық қызмет саласындағы қауiпсiздiктi мемлекеттiк реттеу және қадағалау органдары;
пайдаланушы ұйымдар;
ядролық материалдар мен ядролық қондырғылардың өмiрлiк циклының қандай кезеңiнде болсын қызмет атқаратын кәсiпорындар, мекемелер мен ұйымдар (объектiнiң өмiрлiк циклының кезеңдерi деп саланы дамытудың тұжырымдамасын әзiрлеуге, iздестiру жұмыстарына, құрылыс үшiн алаңдар таңдап алуға, атом энергетикасы мен өнеркәсiбi объектiлерiн жобалауға, салуға, пайдалануға беруге, пайдалануға және пайдаланудан алуға байланысты қызметтiң барлық түрлерi, сондай-ақ пайдалануды тоқтатуға және алаңқайлар мен аумақтарды қалпына келтiруге байланысты қызмет түрлерi ұғынылады);
- атом энергиясын пайдалану мен ядролық қызметке байланысты қарым-қатынас жасайтын өзге де заңды және жеке тұлғалар, соның iшiнде:
а) ядролық материалдармен, ядролық қондырғылармен, радиоактивтi заттармен және иондандырылған сәулелендiру көздерiмен қызметтiң барлық түрлерiн жүзеге асыратын қызметкерлер;
б) ядролық қондырғыларды бақылау және радиоактивтi қалдықтарды сақтау пункттерi аймақтарында тұрушылар;
в) санитарлық-қорғау аймақтарында және ядролық қондырғыларды бақылау аймақтарында еңбек қызметiн жүзеге асырушылар;
г) ядролық уақиғаның салдарынан радиоактивтiк әсер етуден зардап шеккендер;
д) өрт сөндiру үшiн және ядролық уақиғаның зардабын жою жөнiндегi жұмыстарды жүргiзу үшiн тартылғандар;
е) техногендiк-өзгермелi радиациялық фонның ұлғаюы әсерiне шалдыққандар;
ж) осы Ережеде аталған iс-қимыл объектiлерiн күзету мен қорғауды жүзеге асыратын әскери бөлiмдер ұғынылады.
2.3. Осы Ережедегi iс-қимыл объектiлерi деп:
- ядролық материалдар;
- ядролық қондырғылар;
- басқа да радиоактивтi материалдар, соның iшiнде иондандырылған сәуле көздерi, бастапқы (шикiзаттық) радиоактивтi материалдар мен радиоактивтi қалдықтар;
- ядролық емес арнайы материалдар;
- техногендiк-өзгермелi радиациялық фоны бар объектiлер;
- қоса қабат мақсаттағы материалдар мен бұйымдар ұғынылады.
ЯДРОЛЫҚ МАТЕРИАЛДАР деп уран, плутоний және торий ұғынылады.
БАСТАПҚЫ (ШИКIЗАТТЫҚ) РАДИОАКТИВТI МАТЕРИАЛДАР деп ядролық отын, радиоактивтi изотоптар алу үшiн пайдаланылатын бөлiнгiш немесе өзге де радиоактивтi заттары бар табиғи материалдар ұғынылады.
БАСҚА ДА РАДИОАКТИВТI МАТЕРИАЛДАР деп сондай-ақ табиғи (табиғи радиоактивтi изотоптары бар материалдар) және жасанды (ядролық қондырғылардың жұмысы кезiнде ядролық реакцияның нәтижесiнде немесе иондандырылған сәуле көздерiнiң ықпалымен радиоактивтiкке айналған кез келген материал) тұрғыдағы радиоактивтi заттар ұғынылады.
ЯДРОЛЫҚ ЕМЕС АРНАЙЫ МАТЕРИАЛДАР деп: ауыр су, цирконий, ядролық тазалық графитi, ядролық экспортты реттейтiн халықаралық-құқықтық режимге байланысты осылайша айқындалған басқа да материалдар ұғынылады.
РАДИОАКТИВТI ҚАЛДЫҚТАР деп: ядролық қондырғылар мен иондандырылған сәуле көздерiн пайдалануға байланысты қызметтiң және олардың үлестi таралымы реттелу деңгейiнен асып түсетiн қызметтiң басқа түрлерi нәтижесiнде пайда болған сұйық, қатты, газ тектес заттар немесе материалдар ұғынылады.
ЯДРОЛЫҚ ҚОНДЫРҒЫЛАР деп: табиғи шикiзатта (рудалық өңдеу, аффинажды зауыттар, уранның гексафторидiн өндiру) олардың шоғырландыруын арттыра түсетiн ядролық тазалықтағы бастапқы (шикiзаттық) ядролық материалдарды өндiру жөнiндегi қызмет үшiн пайдаланылатын технологиялық кешендер:
өнеркәсiп, энергетика және зерттеу реакторларын қосқанда, ядролық реакторлар, сондай-ақ көлiк құралдарының, ғарыштық және ұшу аппараттарының ядролық реакторлары, соның iшiнде қиын және соған ұқсас жағдайдағы құрастырулар;
ядролық отын өндiруге арналған ядролық материалды пайдаланатын зауыттар, сәулелендiрiлген ядролық отынды ұқсату жөнiндегi зауытты қосқанда, ядролық материалды ұқсату жөнiндегi зауыттар;
ядролық материалдарды сақтауға (жинап қоюға) арналған ғимараттар;
ажыратылмайтын ядролық материалдары бар радиоактивтi қалдықтарды сақтауға (жинап қоюға) немесе көмуге арналған ғимараттар;
ядролық материалдарды тасымалдау үшiн лайықталған көлiктiк буып-қаттау құралдары;
ядролық және термоядролық жарылғыш құрылғыларды сынуға арналған полигондық ғимараттар мен құрылғылар;
өзiне сол қарудың зарядтың, оқ-дәрiсiн, ұшырғышы мен жиынтығын қамтитын ядролық және термоядролық қару, ядролық және термоядролық қаруды және олардың құрамды бөлшектерiн тасымалдау мен жасауға, сақтауға, техникалық жағынан қамтуға және жоюға арналған ғимараттар мен жабдықтар ұғынылады.
ИОНДАУШЫ СӘУЛЕ КӨЗДЕРI деп: иондаушы сәуле көздерiн тасымалдау мақсатындағы арнайы көлiктiк буып-қаттау құралдарын қосқанда, ядролық қондырғыларға жатпайтын, өздерiнде радиоактивтi заттар немесе радиоактивтi қалдықтар яки иондаушы сәуле жайылған аппараттар, жабдықтар, бұйымдар мен материалдар ұғынылады.
ТЕХНОГЕНДIК-ӨЗГЕРМЕЛI РАДИАЦИЯЛЫҚ ФОНЫ БАР ОБЪЕКТIЛЕР деп:
өздерi салынған топырақтан келетiн радон қосындысы бар және (немесе) құрылыс материалдарының құрамында шамадан тыс табиғи радионуклидтердiң қоспасы бар тұрғын-жайлар мен жұмыс үйлерi;
аспан мен су айдынында сондай-ақ үйiндiлер мен қоқыстарда табиғи түрде пайда болатын радиоактивтi материалдардың шоғырлану процесiн пайдаланып, тас көмiр, мұнай, газ бен полиметалл рудалары шығарылатын және ұқсатылатын жерлер;
қалдықтарда табиғи радиоактивтi заттардың шоғырлануы белең алатын ауыл шаруашылығы тыңайтқыштарын өндiру iсi ұғынылады.
ҚОСА-ҚАБАТ МАҚСАТТАҒЫ МАТЕРИАЛДАР МЕН БҰЙЫМДАР деп: Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1993 жылғы 9 наурыздағы N 183 қаулысымен бекiтiлген ЯДРОЛЫҚ МАТЕРИАЛДАР, ТЕХНОЛОГИЯЛАР, ЖАБДЫҚТАР, ҚОНДЫРҒЫЛАР, ЯДРОЛЫҚ ЕМЕС АРНАУЛЫ МАТЕРИАЛДАР, ҚОСА ҚАБАТ МАҚСАТТА ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН ЖАБДЫҚТАР, МАТЕРИАЛДАР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАР, РАДИОАКТИВТI СӘУЛЕ КӨЗДЕРI МЕН ИЗОТОПТЫ ӨНIМДЕР ЭКСПОРТЫ МЕН ИМПОРТЫ ТУРАЛЫ ЕРЕЖЕГЕ N 2 қосымшада және оны толықтыру мен дамыту жөнiнде шығарылған өзге де нормативтiк актiлерде көрсетiлген бұйымдар мен материалдар ұғынылады.
2.4. Атом энергиясын пайдалану, ядролық қызмет саласындағы қызмет деп:
ядролық қарудың ұсталуын қосқанда, атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттiк басқару, реттеу және қауiпсiздiгiн қадағалау;
ядролық қондырғыларды салу мен пайдалануға және қызметтiң белгiлi бiр түрлерiне рұқсаттар немесе лицензиялар беру;
ядролық материалдарды және солардың негiзiнде жасалған бұйымдарды алу, сақтау, тасымалдау мен пайдалану;
радиоактивтi қалдықтарды ұстау және оларды көму;
ядролық қондырғыларды және иондаушы сәуле көздерiн орналастыру, жобалау, дайындау, салу, iске қосу, пайдалану және пайдаланудан шығару, алаңдарды тазарту, қалпына келтiру, аумақтарды оңалту;
ядролық қондырғыларды, ядролық материалдар мен иондаушы сәуле көздерiн пайдалана отырып, зерттеулер жүргiзу;
Қазақстан Республикасының аумағындағы радиациялық жағдайға мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
ядролық материалдардың мемлекеттiк есебi мен бақылануын жүзеге асыру;
ядролық қарудың таратылмауы үшiн бақылау жөнiндегi халықаралық-құқықтық режимдi жүзеге асыру;
атом энергиясын пайдалану саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру, ядролық материалдардың, ядролық қондырғылардың, иондаушы сәуле көздерiнiң экспорты мен импорты, ядролық материалдардың, ядролық қондырғылардың, иондаушы сәуле көздерiнiң, сондай-ақ ядролық технологиялар мен жабдықтардың, жұмыстар мен қызмет көрсетудiң экспорты мен импортын халықаралық-құқықтық реттеу;
халықаралық келiсiмдер мен шарттарға сәйкес ядролық қаруды жоюға байланысты қызмет;
атом энергиясын пайдалану саласындағы жұмыс үшiн оқу қызметi кадрлар даярлаудың барлық түрлерi;
ядролық материалдарды, ядролық қондырғыларды нақты қорғауды ұйымдастыру мен қамтамасыз ету;
өрттен қорғанудың жайын қадағалауды қамтамасыз ету мен атом энергиясы объектiлерiнде өрт сөндiру;
аварияға қарсы шараларды әзiрлеу мен жүзеге асыру, соның iшiнде ядролық қондырғылар мен иондаушы сәуле көздерiндегi, сондай-ақ радиациялық әсерге ұшыраған аумақтардағы ядролық уақиғалардың зардаптарын жою ұғынылады.
Осы Ережемен атом энергиясын пайдалану саласында туындайтын қатынастардың мынадай түрлерi;
мемлекетаралық қатынастар;
ұйымдық-басқару және саяси қатынастар;
меншiкке қатынастар мен мүлiктiк қатынастар;
экономикалық қатынастар;
еңбек қатынастары;
ақпараттық қатынастар реттеледi.
2.5. Өкiмет пен басқару органдарының, ядролық қаруды ұстаумен байланысты ұйымдар мен кәсiпорындардың өзара iс-қимылы мен жауапкершiлiгiнiң тәртiбi ядролық және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жүйесiнiң жұмыс ерекшелiктерi ескерiле отырып, Қазақстан Республикасының тиiстi заң актiлерiмен, Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң қаулылармен, сондай-ақ халықаралық келiсiмдермен реттеледi.

3. Мемлекеттiк реттеу мен қадағалау жүйесiнiң функциялары

Атом энергиясын пайдалану қауiпсiздiгiн реттеу мен қадағалаудың мемлекеттiк жүйесi өз жұмысын олардың қызметi туралы ережелерге сәйкес органдар жүйесi арқылы жүзеге асырады.
3.1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АТОМ ЭНЕРГИЯСЫ ЖӨНIНДЕГI АГЕНТТIГI қызметкерлер мен халықтың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, айналадағы ортаны және Қазақстан Республикасының қауiпсiздiгi мүддесiн қорғау мақсатымен атом энергиясын пайдалану кезiнде қауiпсiздiктi, ядролық қызметтi мемлекеттiк реттеу мен қадағалауды ұйымдастырып, жүзеге асырады; Қазақстан Республикасының аумағында ядролық қызмет объектiлерi мен түрлерiн лицензиялауды ұйымдастырып, жүзеге асырады; ядролық материалдардың және ядролық технологиялардың экспорты мен импортына мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады; ядролық материалдарды есепке алу мен бақылаудың мемлекеттiк жүйесiн жүргiзедi; ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды нақты қорғау функцияларын қамтамасыз етуге мемлекеттiк реттеу мен қадағалауды жүзеге асырады.
3.2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОРЕСУРСТАР МИНИСТРЛIГI АТОМ ЭНЕРГИЯСЫ ЖӨНIНДЕГI АГЕНТТIКПЕН бiрге радиоактивтi қалдықтардың жиналуын, ұқсатылуын, тасымалданылуы мен көмiлуiн ұйымдастыру мәселелерi жөнiндегi ведомстволық бақылау жасауды, республикадағы радиациялық жағдайды зерделеу мен бақылау жөнiндегi жұмыстарды үйлестiрудi жүзеге асырады; радиация қауiпсiздiгi талаптарының сақталуына бақылау жасайды, радиоактивтi қалдықтарды көмуге рұқсат бередi, жобаларды мемлекеттiк экологиялық сараптаудан өткiзедi.
3.3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛIГI адамның өмiр сүруiне қауiпсiз жағдай жасалуын бақылау мақсатымен өз құзыретi шеңберiнде ядролық материалдардың, иондаушы сәуленiң басқа да көздерiнiң жасалуын, қолданылуын, сақталуын, тасымалдануын және радиоактивтi қалдықтардың көмiлуiн реттеу мен қадағалауды жүзеге асырады; халық шаруашылығында пайдаланылатын иондаушы сәуленiң барлық көздерiн есепке алып, оларға бақылау жүргiзедi; медициналық-санитарлық жағынан қамтамасыз етудi және жұмыс жағдайының ерекшелiктерiне тән қолайсыз кәсiптiк факторлардың әсерiне байланысты азаматтардың денсаулығын қорғауды жүзеге асырады.
3.4. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АТОМ ЭНЕРГИЯСЫ ЖӨНIНДЕГI АГЕНТТIГI, ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОРЕСУРСТАР МИНИСТРЛIГI, ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛIГI, ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ ЖӘНЕ ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ ЖӨНIНДЕГI МЕМЛЕКЕТТIК КОМИТЕТI, МИНИСТРЛЕР КАБИНЕТI ЖАНЫНДАҒЫ ГИДРОМЕТЕОРОЛОГИЯ ЖӨНIНДЕГI БАС БАСҚАРМА Қазақстан Республикасының аумағында радиациялық жағдайдың мониторингiн реттеудi және қадағалау функцияларын жүзеге асырады.
3.5. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ ЖӘНЕ ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ ЖӨНIНДЕГi МЕМЛЕКЕТТIК КОМИТЕТi жердi пайдалану мен күзетуге мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады, жердi пайдалануға қатысты жобаларға сараптама жасайды.
3.6. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӨНЕРКӘСIПТЕ ЖҰМЫСТЫ ҚАУIПСIЗ ЖҮРГIЗУДI ҚАДАҒАЛАУ ЖӘНЕ КЕН ҚАДАҒАЛАУ ЖӨНIНДЕГI МЕМЛЕКЕТТIК КОМИТЕТI өз құзыретiнде кен кәсiпорындарында, геологиялық барлау ұйымдарында, химия-металлургия цехтары мен өндiрiстерiнде мемлекеттiк қадағалауды жүзеге асырады, атом-энергетика өнеркәсiбiнiң әскерилендiрiлген кен-құтқару бөлiмдерiнiң әскери даярлығын, сондай-ақ қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстардың, қазандық қондырғыларының, көтеру құралдарының (крандардың, лифттердiң), өндiрiстiк мақсатта қолданылатын газ жабдықтарының, оның қарауына жататын басқа да механизмдер мен құрылғылардың қауiпсiз пайдаланылуын бақылап отырады.
3.7. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ IШКI IСТЕР МИНИСТРЛIГI объектiлердiң өмiрлiк циклының барлық кезеңдерiнде өрт қауiпсiздiгi жөнiндегi қолданылатын стандарттардың, нормалар мен ережелердiң өртке қарсы қоятын талаптарының орындалуын қадағалауды, сондай-ақ ядролық материалдарды, радиоактивтi қалдықтар мен иондаушы сәуле көздерiн тасу ережелерiнiң, автомобиль көлiгiмен тасу кезiнде оларды тасымалдау құралдарын тiркеу ережелерiнiң сақталуын бақылауды жүзеге асырады.
3.8. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ГЕОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЖЕР ҚОЙНАУЫН ҚОРҒАУ МИНИСТРЛIГI өз құзыретiне сәйкес бастапқы (шикiзаттық) ядролық материалдарды шығару мен радиоактивтi қалдықтарды көму саласында, сондай-ақ ядролық қондырғыларды орналастыратын орындарды анықтаған кезде реттеу мен қадағалау функцияларын жүзеге асырады.
3.9. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРҒАНЫС МИНИСТРЛIГI атом энергиясын пайдаланумен байланысты қорғаныс кешенiнiң объектiлерiнде қызметтiң мемлекеттiк реттелуiн ұйымдастыруды жүзеге асырады әрi олардың ядролық және радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етедi.
3.10. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҚАУIПСIЗДIК КОМИТЕТI осы Ережеде регламенттелген қызметтi жүзеге асыру барысында ұлттық мүдделердi қорғаудың мемлекеттiк реттелуiн ұйымдастыруды жүзеге асырады.
3.11. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КӨЛIК МИНИСТРЛIГI ядролық материалдардың, ионданушы сәуле көздерiнiң, ядролық қондырғылар жабдықтары мен радиоактивтi қалдықтардың тасымалдануын мемлекеттiк реттеудi ұйымдастырады.
3.12. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҚ ҚОРҒАНЫС ШТАБЫ төтенше жағдайлардан сақтандыру және олардың зардаптарын жою жөнiндегi шаралардың белгiленуi мен орындалуына мемлекеттiк реттеу мен қадағалауды жүзеге асырады.
3.13. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МИНИСТРЛЕР КАБИНЕТI ЖАНЫНДАҒЫ СТАНДАРТТАУ, МЕТРОЛОГИЯ ЖӘНЕ СЕРТИФИКАТТАУ ЖӨНIНДЕГI БАС БАСҚАРМА өнiмдер номенклатурасы мен сапасы, қызмет көрсету, халық шаруашылық объектiлерiнiң процестерi мен қауiпсiздiгi мәселелерiнде тұтынушылар мен мемлекет мүдделерiн қорғау мақсатымен стандарттау мен бiр iзге салу саласында бiрыңғай мемлекеттiк саясатты жүзеге асырады; стандарттар талабының сақталуына және өлшем құралдарының жайына бақылауды қамтамасыз етедi.
3.14. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫС, ТҰРҒЫН ҮЙ ЖӘНЕ АУМАҚТАРДА ҚҰРЫЛЫС САЛУ МИНИСТРЛIГI құрылыстың сапасына мемлекеттiк сәулеттiк-құрылыстық қадағалау жасайды, жобаларды мемлекеттiк ведомстводан тыс сараптау кезiнде басшылық етедi, ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТҰРҒЫН ҮЙ-КОММУНАЛДЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ ОБЪЕКТIЛЕРIН ӨРКЕНДЕТУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ ЖӨНIНДЕГi МЕМЛЕКЕТТIК РЕСПУБЛИКАЛЫҚ "ҚАЗТҰРҒЫНКОМШАР" КОНЦЕРНIМЕН бiрге құрылыс кешенi мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық ұйымдары мен кәсiпорындарының қызметiн мемлекеттiк реттеудi жүзеге асырады.

4. Мемлекеттiк басқару функциялары

Ядролық қызмет саласындағы мемлекеттiк басқару функцияларын мыналар орындайды:
4.1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ ОТЫН РЕСУРСТАРЫ МИНИСТРЛIГI ядролық кешен кәсiпорындары мен ұйымдарының қызметiн мемлекеттiк басқаруды ұйымдастырады, олардың ядролық және радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етедi, пайдалы қазбаларды шығару үшiн лицензия негiзiнде жер қойнауын (жергiлiктi басқару органдарымен келiскен соң) кен бөлiнiсiне беру мәселелерiн шешедi; энергетика мен атом өнеркәсiбiне қарасты барлық кәсiпорындардың қызметiн үйлестiредi, жергiлiктi басқару органдарымен бiрге энергетика және атом өнеркәсiбi кәсiпорындары мен объектiлерiнiң аймақтық орналасу мәселелерiн шешедi; отын-энергетика кешенi мен атом өнеркәсiбi кәсiпорындарын салу және қайта жаңарту жобаларына сараптама мен конкурс өткiзу үшiн, бұл салалардың объектiлерi мен өндiрiстiк қуаттарын пайдалануға қабылдау үшiн комиссиялар құрады.
4.2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АТОМ ЭНЕРГИЯСЫ ЖӨНIНДЕГI АГЕНТТIГI мемлекеттiк басқару органы ретiнде Қазақстан Республикасының халық шаруашылығы тарауларындағы атом энергиясын пайдалану саласында мемлекеттiк саясатты, жобаларды мемлекеттiк сараптауды, ядролық қызмет саласындағы бағдарламаларды және оларды iске асыру жөнiндегi шараларды үйлестiрудi, ядролық және радиациялық қауiпсiздiк стандарттарын әзiрлеу мен негiздеу жөнiндегi қызметтi басқаруды; ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОРЕСУРСТАР МИНИСТРЛIГIМЕН бiрге радиоактивтi қалдықтарды жинаудың, ұқсатудың, тасымалдаудың республикалық жүйесiн құруды ұйымдастыруға бақылауды жүзеге асырады.
4.3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АТОМ ЭНЕРГИЯСЫ ЖӨНIНДЕГI АГЕНТТIГI - атом-өнеркәсiбi кешенiнiң объектiлерiнде әрi ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОРЕСУРСТАР МИНИСТРЛIГI - айналадағы табиғи ортада ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛIГIНIҢ, ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ ЖӘНЕ ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ ЖӨНIНДЕГI МЕМЛЕКЕТТIК КОМИТЕТТIҢ, ГИДРОМЕТЕОРОЛОГИЯ ЖӨНIНДЕГI БАС БАСҚАРМАСЫНЫҢ, АЗАМАТТЫҚ ҚОРҒАНЫС ШТАБЫНЫҢ қатысуымен радиациялық жағдайға бақылау жасайды.
4.4. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ IШКI IСТЕР МИНИСТРЛIГI атом энергетика мен өнеркәсiбi объектiлерiнде олардың өмiрлiк циклының барлық кезеңiнде арнайы және әскери күзеттi, өрт сөндiрудi жүзеге асырады.
4.5. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ IШКI ӘСКЕРЛЕРI ҚОЛБАСШЫСЫНЫҢ БАС БАСҚАРМАСЫ осы Ережеде көрсетiлген iс-қимыл объектiлерiн арнайы және әскери күзетудi (қорғауды) жүзеге асырады.
4.6. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АЗАМАТТЫҚ ҚОРҒАНЫС ШТАБЫ халықты және ұлттық игiлiктi қорғау мақсатымен атом энергиясын пайдалану кезiнде болуы мүмкiн төтенше жағдайлардың зардаптарын жою iсiн ұйымдастырады.
4.7. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР ЖӨНIНДЕГI МЕМЛЕКЕТТIК КОМИССИЯСЫ ядролық қызметпен байланысты төтенше жағдайлардың қаупi төнген немесе болған кезде мемлекеттiк және жергiлiктi басқару органдарының жұмыстарын үйлестiрудi жүзеге асырады.

5. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қауiпсiздiк жөнiндегi Ережелер мен нормалардың жүйесi

5.1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қауiпсiздiк жөнiндегi ережелер мен нормалардың жүйесi ядролық қондырғыларды және иондаушы, сәуле көздерiн жобалауға, салуға, пайдалануға және пайдаланудан шығаруға қойылатын талаптар тұжырымдалған ережелер мен нормалардан, сондай-ақ реттеу мен қадағалау органдарының қызметiн айқындайтын құжаттардан тұрады.
5.2. Атом энергиясын пайдалану қауiпсiздiгiн айқындайтын ережелер мен нормалар жүйесiне:
- ядролық материалдарды пайдалану қызметiн реттеуге арналған Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi қабылдаған құжаттар;
- радиоэкологиялық және медициналық-биологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi Экология және биоресурстар министрлiгi, Денсаулық сақтау министрлiгi қабылдаған құжаттар;
- Қазақстан Республикасының нормативтiк актiлерi мен осы Ережеге қайшы келмейтiн "Атом энергиясын пайдалану саласындағы ережелер мен нормалардың Жиынтық тiзбесiнiң" (АЭЕНЖТ-87) осыған қатысты құжаттары;
- Қазақстан Республикасының Мемкенқадағалауы қабылдаған техника қауiпсiздiгi жөнiндегi құжаттар;
- мемлекеттiк реттеу, басқару мен қадағалау органдары өздерiнiң құзыры мен функцияларына сәйкес әзiрлеген басқа да нормативтiк құжаттары кiредi.
5.3. Мемлекеттiк стандарттардың және құрылыс нормалары мен ережелерiнiң жүйесi атом энергиясын пайдалану қызметiнiң барлық түрлерiнде, бұл саланың қауiпсiздiгi жөнiндегi ережелерi мен нормаларына қайшы келмейтiн бөлiгiнде iске асырылады. Қайшылық болған жағдайда атом энергиясын пайдалану саласындағы қауiпсiздiктiң ережелерi мен нормалары қолданылады.
5.4. Ведомстволық нормативтiк-техникалық құжаттама жүйесi ведомство шеңберiндегi қызметтiң белгiлi бiр түрiн реттейдi. Бұл жүйенiң құжаттары атом энергиясын пайдалану саласындағы қауiпсiздiктiң ережелерi мен нормалары жүйесiне және мемлекеттiк стандарттау және құрылыс нормалары мен ережелерi жүйесiнiң құжаттарына қайшы келмеуге тиiс.
5.5. Атом энергиясы пайдалану, ядролық қызмет саласындағы қауiпсiздiк жөнiндегi ережелер мен нормалар жүйесiн дамыту мен жетiлдiру үшiн Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк реттеу мен қадағалаудың басқа да органдарымен бiрлесе отырып, оларды әзiрлеу мен қайта қараудың бағдарламасы мен жоспарын жасап, келiседi, басқа да реттеу мен қадағалау органдарының, мүдделi министрлiктер мен ведомстволардың ұсыныстары бойынша жоспарға жыл сайын түзетулер енгiзiлiп отырылады.
5.6. Қазақстан Республикасының Үкiметi жыл сайын Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң өтiнiмiне сәйкес, реттеу мен қадағалаудың басқа да органдарының қажеттiлiгiн ескере отырып, атом энергиясын пайдалану және ядролық қызмет саласындағы қауiпсiздiк жөнiндегi ережелер мен нормалар жүйесiн әзiрлеу мен қайта қарауды қаржыландырудың мөлшерiн айқындайды, оларға белгiленген тәртiппен қажеттi көлемде қаржы бөледi.
5.7. Министрлiктер мен ведомстволар реттеу мен қадағалау органдарына жаңа ережелер мен нормалар әзiрлеу жөнiнде өздерiнiң ұсыныстарын, сондай-ақ қолданылып жүрген ережелер мен нормаларға өзгертулер мен толықтырулар енгiзу жөнiнде ұсыныстар түсiредi. Ережелер мен нормаларды әзiрлеу, келiсу, бекiту, басып шығару, күшiне енгiзу мен қайта қарау тәртiбiн реттеу мен қадағалау органдарының қызметiн, құзырлы саласын және өкiлеттiлiгiн белгiлейтiн құжаттарға сәйкес жүргiзiледi.
5.8. Реттеу мен қадағалау органдары ережелер мен нормаларды басып шығаруды және атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметтi жүзеге асыратын кәсiпорындар мен ұйымдар арасында олардың таратылуын қамтамасыз етедi, сондай-ақ қолданылып жүрген ережелер мен нормаларға енгiзiлетiн барлық өзгерiстер мен қосымшалар туралы хабарлап отырады.
5.9. Атқарушы өкiметтiң жергiлiктi органдары өз құзыры шегiнде қарауындағы аумақта экологиялық қауiпсiздiктiң ережелерi мен нормаларының сақталуын бақылауды жүзеге асырады.
5.10. Атом энергиясын пайдалану мен ядролық қызмет саласындағы қауiпсiздiкке қатысы бар ережелер мен нормалардың бәрi Қазақстан Республикасының Атом энергетика жөнiндегi агенттiгiмен мiндеттi түрде келiсiлуге тиiс.

6. Рұқсат ету жүйесi мен лицензиялау

6.1. "Атом электр станцияларының (АЭС-тiң қауiпсiздiгi мәселелерiн реттеудi үкiметтiк ұйымдастыру) қауiпсiздiгi жөнiндегi ережелердiң Жинағында" (N 50-С-Q / Rеv. 1) тұжырымдалған МАГАТЭ-нiң талаптарына сәйкес және ССРО Жоғарғы Кеңесiнiң "КӘСIПОРЫНДАРДЫҢ АРНАЙЫ РҰҚСАТТАР (ЛИЦЕНЗИЯЛАР) НЕГIЗIНДЕ ҒАНА ШҰҒЫЛДАНУҒА ҚҰҚЫ БОЛАТЫН ҚЫЗМЕТТIҢ ТҮРЛЕРI ТУРАЛЫ" 1991 жылғы 28 мамырдағы N 2195-1 қаулысы негiзiнде қауiпсiздiктi реттеу жүйесi ұйымдар мен кәсiпорындарға жобалау, салу, пайдалану және ядролық қондырғылардың басқа да өмiрлiк циклды кезеңдерi бойынша белгiлi бiр қызмет түрлерi мен атом энергиясын, ядролық қызметтiң басқа да түрлерiн пайдалануға байланысты қызметтi жүзеге асыру құқығына рұқсаттар (лицензиялар) беруге негiзделедi. Ядролық қондырғылар үшiн бұл рұқсатты берудiң тәртiбiн Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi айқындайды, ол лицензиялау жүйесiн енгiзгенге дейiн күшiн сақтайды (қосымшаға сәйкес).
6.2. Атом энергиясын пайдалануға байланысты қызметке рұқсат беру кезiнде қадағалау органдарының арасындағы өзара iс-қимыл қадағалаудың нақты органдары туралы ережелерге сәйкес жүзеге асырылады, сондай-ақ, жекелеген жағдайларда, олардың арасындағы өкiлдiктiң аражiгiн бөлу туралы хаттамалармен айқындалады.
6.3. Мемлекеттiк қадағалау органдарының, министрлiктердiң, ведомстволардың ядролық қондырғылардың әрбiр тұрпатының өмiрлiк циклы кезеңiндегi өзара iс-қимылы қолданылып жүрген заңдармен, заң актiлерiмен және қауiпсiздiк саласындағы ережелер әрi нормалар жүйесiмен айқындалады және мынадай тәртiппен жүзеге асырылады:
6.3.1. Тұжырымдаманы әзiрлеу сатысы
6.3.1.1. Атом энергиясын пайдалануға байланысты объектiлердi салудың қажеттiлiгi осы Ереженiң 3 және 4-тарауларында көрсетiлген тиiстi министрлiктермен, ведомстволармен және қадағалау органдарымен келiсiлуге және оны Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi бекiтуге тиiс.
6.3.1.2. Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi мүдделi министрлiктердiң, ведомстволардың және қадағалау органдарының өздерiнiң құзыретi шегiндегi сараптау қорытындыларын ескере отырып, мемлекеттiк инвестициялардың тиiмдiлiгi туралы шешiм қабылдайды.
6.3.1.3. Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi объектiлерге Қазақстан Республикасының iшкi әскерлерiнiң әскери (арнайы) күзетiн ұйымдастыру туралы шешiм қабылдайды.
6.3.2. Техникалық-экономикалық негiздеу сатысы
6.3.2.1. Облыстардың жергiлiктi өкiлдi өкiмет органдары объектiлердi орналастыру мен дамыту схемаларының негiзiнде ядролық қондырғыны орналастыру ауданын алдын-ала келiсудiң материалдарын қарап бекiтедi; бұған Экология және биоресурстар министрлiгi, Денсаулық сақтау министрлiгi, Төтенше жағдайлар жөнiндегi мемлекеттiк комиссиясы, Азаматтық қорғаныс Штабы, Iшкi iстер министрлiгi, Қорғаныс министрлiгi, Құрылыс, тұрғын үй және аумақтарда құрылыс салу министрлiгi, Жерге орналастыру жөнiндегi мемлекеттiк комитет, Мемкенқадағалаукомы тартылады, олар жергiлiктi өкiлдi өкiмет органдарына сараптау қорытындыларын бередi. Жергiлiктi әкiм жер учаскесiн алып қоймастан орналастыру мекенiне алдын-ала келiсiм актiсiн бередi, ол ТЭН сатысында жобалау-iздестiру жұмыстарын жүргiзу үшiн негiз болып табылады.
6.3.2.2. Пайдаланушы ұйым Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiн, Экология және биоресурстар министрлiгiнiң, Құрылыс, тұрғын үй және аумақтарда құрылыс салу министрлiгiнiң, Денсаулық сақтау министрлiгiнiң, Төтенше жағдайлар жөнiндегi мемлекеттiк комиссиясының, Жер қатынастары және Жерге орналастыру жөнiндегi мемлекеттiк комитетiнiң, Қорғаныс министрлiгiнiң, Азаматтық қорғаныс Штабының, Iшкi iстер министрлiгiнiң, Мемкенқадағалаукомының, Қазақстан Республикасының Iшкi әскерлерi Бас басқармасының қолданылып жүрген нормативтiк талаптарына сәйкес әзiрленген ТЭН материалдарын, сондай-ақ олардың сараптау қорытындыларын Қазақстан Республикасының Энергетика және отын ресурстары министрлiгiне табыс етедi, ол жергiлiктi өкiмет және басқару органдарымен бiрлесiп, энергетика және атом өнеркәсiбi кәсiпорындары мен объектiлерiн аймаққа орналастыру туралы шешiм қабылдайды, отын-энергетика кешенi мен атом өнеркәсiбi кәсiпорындарын салу мен қайта жаңартудың жобаларына сараптау мен конкурс жүргiзу үшiн осы салалардың объектiлерi мен өндiрiстiк қуаттарын пайдалануға қабылдау үшiн комиссиялар құрады.
Қазақстан Республикасының Экология және биоресурстар министрлiгi ТЭН материалдарын мемлекеттiк экологиялық сараптаудың нәтижелерi бойынша табиғатты кешендi пайдалануға рұқсат (лицензия) бередi.
Қазақстан Республикасының Геология және жер қойнауын қорғау министрлiгi ТЭН материалдарын мемлекеттiк экологиялық сараптаудың нәтижелерi бойынша iздестiру жұмыстарына рұқсат (лицензия) бередi.
Қазақстан Республикасының Үкiмет сараптау комиссиясының оңтайлы қорытындысының негiзiнде мемлекеттiк бюджеттен ядролық қондырғы жасау үшiн мемлекеттiк инвестициялар жөнiндегi шешiм қабылдайды.
Жергiлiктi әкiм пайдаланушы ұйымның өтiнiшi бойынша жергiлiктi өкiлдi өкiмет органдарының келiсiмiмен жерлердi кесiп алу және оларды ядролық қондырғымен орналастыру аумағын қорғау жөнiндегi дайындық жұмыстарын жүргiзу үшiн беру туралы алдын ала рұқсат ете алады. Жергiлiктi әкiм жердi алып қою мен жер учаскесiн беру туралы, әдетте, жоба бекiп, құрылыс жоспарына енгiзiлгеннен кейiн шешiм қабылдайды.
6.3.3. Жобалау сатысы
6.3.3.1. Пайдаланушы ұйым дербес немесе бөгде кәсiпорынды пайдалана отырып, қолданылып жүрген нормативтiк-техникалық құжаттарға сәйкес ядролық қондырғы құрылысының жобасын әзiрлейдi, жобаны олардың құзыретiне сәйкес министрлiктермен, ведомстволармен, қадағалау органдарымен қарайды және келiседi.
6.3.3.2. Ядролық қондырғыларды, жабдықтарды, приборлар мен соларға керектi жүйелердi жобалаушы (құрастырушы) барлық кәсiпорындар Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктен рұқсат (лицензия) алуға тиiс.
Мұндай рұқсатты алу мен жобаларды қараудың тәртiбi Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi тарапынан реттеледi.
6.3.3.3. Қазақстан Республикасының Экология және биоресурстар министрлiгi, Iшкi iстер министрлiгi, Мемкенқадағалаукомы, Денсаулық сақтау министрлiгi, Құрылыс, тұрғын үй және аумақтарда құрылыс салу министрлiгi, Азаматтық қорғаныс штабы өздерiнiң құзыретiндегi мәселелер бойынша жобаларға белгiленген тәртiппен сараптау жүргiзедi және материалдарды Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгіне бередi.
Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк аталған министрлiктер мен ведомстволардың қорытындыларын ескере отырып, ядролық қондырғылар орнатудың мүмкiндiгi туралы тұжырым дайындап, оны Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiне жiбередi.
6.3.3.4. Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң тұжырымы мен тиiстi жергiлiктi өкiлдi өкiмет органының шешiмi Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң қарауына жатады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiленген тәртiппен жобалық материалдарды тәуелсiз сараптау комиссиясы қарауы мүмкiн.
6.3.3.5. Жергiлiктi әкiм ядролық қондырғылар салуға арналған жобалар бекiгеннен кейiн құрылысқа жер беру туралы ақырғы шешiм қабылдайды.
6.3.3.6. Ядролық қондырғының жобасы бекiтiлген соң Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк ядролық қондырғының құрылысын бастауға рұқсат (лицензия) бередi.
6.3.4. Ядролық қондырғылар үшiн жабдықтар, приборлар мен жүйелердi дайындау
Ядролық қондырғылар үшiн жабдықтар, приборлар және жүйелер дайындау кезiнде қауiпсiздiк пен сапаны қамтамасыз ету жөнiндегi талаптар мен ережелердiң, нормалардың сақталуын реттеу мен бақылау Қазақстан Республикасының "Стандарттау және сертификаттау туралы" Заңына және атом энергиясын пайдалану саласындағы қауiпсiздiк жөнiндегi нормативтiк актiлерге сәйкес жүзеге асырылады.
6.3.5. Құрылыс жүргiзу мен монтаждау сатысы
6.3.5.1. Ядролық қондырғыларда құрылыс-монтаж, iске қосу-реттеу және жөндеу жұмыстарын атқаратын ұйымдардың, бiрлестiктердiң, концерндер мен кәсiпорындардың Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктен сол жұмыстарды жүргiзуге құқық беретiн рұқсаты (лицензиясы) болуға тиiс.
6.3.5.2. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi ядролық қондырғыларда құрылыс-монтаж жұмыстарының барысында қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерiн медициналық-санитарлық қамтамасыз ету саласында санитарлық-гигиеналық және эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асырады және ядролық қондырғының жобасында көзделген облыс халқына санитарлық-эпидемиологиялық қолайлы жағдайлар туғызу жөнiндегi бағдарламалардың орындалуын бақылайды.
6.3.5.3. Қазақстан Республикасының Iшкi iстер министрлiгi ядролық қондырғыны салу мен монтаждау кезiнде өртке қарсы қауiпсiздiк жөнiндегi барлық талаптардың орындалуын қадағалауды жүзеге асырады.
6.3.5.4. Мемкенқадағалаукомы өзiнiң құзыретi шегiнде геологиялық барлау ұйымдарындағы, кен кәсiпорындарындағы, химиялық-металлургиялық цехтар мен өндiрiстердегi құрылыс-монтаж қызметi барысындағы жұмыстардың қауiпсiз жүргiзiлуiне мемлекеттiк қадағалауды жүзеге асырады.
6.3.5.5. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi Iшкi әскерлер Бас басқармасы Қолбасшысының қатысуымен объектiлердi күзетудiң инженерлiк-техникалық құралдарымен, нақты қорғау жүйесiмен, жеке құрамға арналған қорғаныс ғимараттарымен жабдықтаудың мерзiмi мен сапасына бақылауды жүзеге асырады.
6.3.6. Пайдалануға қосу, пайдалану, пайдаланудан шығару
6.3.6.1. Жаңадан iске қосылған ядролық қондырғының аумағына және iске қосу-реттеу жұмыстары кезеңдерiне алғаш ядролық отын әкелерде ядролық қондырғының әкiмшiлiгi Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктен рұқсат алуға мiндеттi.
Рұқсаттар: объектiнiң дайындық жайын тексерудiң қорытындысы бойынша ядролық отынның алғаш әкелiнуiне және қолданылған ядролық отын мен радиоактивтiк қалдықтарды сақтау қоймасын пайдалануға қосқанда;
- iске қосу-реттеу жұмыстарының жекелеген кезеңдерiне берiледi.
6.3.6.2. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi, Денсаулық сақтау министрлiгi, Iшкi iстер министрлiгi, Азаматтық қорғаныс Штабы. Мемкенқадағалаукомы ядролық қондырғының пайдалануға беруге әзiрлiгiн бағалау жөнiндегi комиссияның жұмысына қатысады, ол актiмен тұжырымдалады. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiне актiнi және қауiпсiздiк жөнiндегi ережелер мен нормаларда табыс ету үшiн белгiленген басқа да қажеттi құжаттарды түсiргеннен кейiн пайдаланушы ұйым Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнен ядролық қондырғыны тәжiрибелiк және өнеркәсiптiк пайдалануға рұқсат (лицензия) алады.
6.3.6.3. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi ядролық қондырғыны пайдалану барысында облыста санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды, сондай-ақ облыс халқын медициналық-санитарлық жағынан қамту мен қорғауды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi ядролық қондырғыны пайдалану барысында оған мамандандырылған санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асырады.
6.3.6.4. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi пайдалану барысында қадағалауды жүзеге асырады және қадағалауға алынған объектiлердегi ядролық және радиацияның қауiпсiздiк жайындағы өзгерiстер туралы Үкiмет пен жергiлiктi өкiмет органдарына, сондай-ақ қадағалау жүзеге асырылатын аумақтағы қалалар мен облыстардың жұртшылығына хабарлап отырады.
6.3.6.5. Ядролық қондырғыны пайдалану кезiндегi өрт қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудi қадағалауды Қазақстан Республикасының Iшкi iстер министрлiгi қолданылып жүрген нормативтiк құжаттарға және осы қадағалау туралы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
Осы мақсатпен:
- өрт қадағалау органдары жүргiзген ядролық қондырғының технологиялық бөлiгiндегi өрт және өрт қауiпсiздiк ережелерiнiң бұзылғандығы жөнiндегi зерттеулердiң нәтижелерi мен қорытындыларын Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi объектiнiң тұтас алғандағы қауiпсiздiгiн бағалау үшiн пайдаланады;
- Қазақстан Республикасының Iшкi iстер министрлiгi мен Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң күшi мен атом энергиясының объектiлерiнде бақылау-инспекциялық және алдын-алу рәсiмдерiн бiрлесе жүргiзу ұйымдастырылады;
- қадағалау органдарының инспекторлық құрамын, лауазымдық мiндеттердi, ережелер мен нормаларды бiлу деңгейiн ескере отырып, өзара аттестаттау келiсiм бойынша жүргiзiледi.
6.3.6.6. Қазақстан Республикасының Мемкенқадағалаукомы ядролық қондырғыны пайдалану кезiнде өзiнiң құзыретiне сәйкес жалпы техникалық қауіпсiздiктi мемлекеттiк қадағалауды жүзеге асырады.
Осы мақсатпен атом-энергетика өнеркәсiбi объектiлерiнiң жалпы техникалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету бөлiгiне инспекциялық және алдын-алу рәсiмдерiн бiрлесiп жүргiзу ұйымдастырылады алады.
6.3.6.7. Пайдаланушы ұйым ядролық қондырғының жобалық мерзiмдiк қызметi аяқталғанға дейiнгi 5 жылдан кешiктiрмей ядролық қондырғыны пайдаланудан алудың жобасын әзiрлеудi және оны мемлекеттiк реттеу мен қадағалау органдарымен келiсудi қамтамасыз етуге тиiс. Жаңадан құрылатын ядролық қондырғы үшiн оны пайдаланудан алудың жобасы құрылыстың жобасына енгiзiлуге тиiс.
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгi "АЭС энергоблогын пайдаланудан шығару кезiндегi радиациялық қауiпсiздiктiң талаптары (СССРО Мематомэнергияқадағалаукомы бекiткен АЭС-89 радиация қауiпсiздiгiнiң Ережелер)" деген бөлiмiне және басқа нормативтiк құжаттарға сәйкес, сондай-ақ ядролық қондырғы жобасының "Пайдаланудан шығару" бөлiмiн ескере отырып, мамандандырылған санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау мен бақылауды жүзеге асырады.
6.4. Атом энергиясын пайдалану жөнiндегi қызметтi жүзеге асыруға арналған лицензиялар.
Ядролық қызметтi жүзеге асыру үшiн лицензияның болуы талап етiледi. Лицензия Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес оны алу құқына ие адамның атом энергиясын пайдалану жөнiндегi қызметтiң белгiлi бiр түрiн жүзеге асыруына рұқсат беретiн ресми құжат болып табылады.
Лицензияда лицензияланатын қызметтiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi талаптарды айқындайтын шарттар болуға тиiс. Лицензия шарттарын ол жүзеге асырылатын қызмет пен объектiнiң нақты түрiнiң ерекшелiгiн ескере отырып лицензияны берушi ведомство белгiлейдi.
Лицензия алған адам Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес:
- лицензия мен рұқсатта айқындалған шарттарды орындамағаны үшiн;
- радиациялық және басқа да техногендiк әсер етуден халыққа және табиғи ортаға келтiрген зиян үшiн жауап бередi.
Ядролық қызмет жүргiзуге лицензия мынадай жағдайда, егер:
- талап етiлген шарттар тиiсiнше орындалмағанда;
- қауiпсiздiк тұрғысынан айғақты себептер болғанда қайтарылып алынуы мүмкiн.
Қадағалаушы органның сұратуы бойынша лицензияның иесi:
- қадағалау мен инспекциялау жүргiзу үшiн қажеттi ақпарат пен құжаттарды органға беруге;
- инспекциялау жүргiзу кезiнде қызмет атқарылатын жерге орган өкiлдерiнiң жiберiлуiн қамтамасыз етуге тиiс.
6.5. Рұқсат ету жүйесiнен лицензиялау жүйесiне көшу тиiстi заң шығарушылық және заңдық актiлердiң күшiне енгiзiлуiне қарай жүзеге асырылады.

7. Халықтың радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету

7.1. Халықтың радиациялық қауiпсiздiгi осы Ережеде аталған жұмыс iстейтiн объектiлердi пайдалануды жүзеге асыратын пайдаланушы ұйымдар, өзге де заңды тұлғалар тарапынан қамтамасыз етiледi.
7.2. Халықтың радиациялық қауiпсiздiк реттеу мен қадағалау Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң, Экология және биоресурстар министрлiгiнiң және Денсаулық сақтау министрлiгiнiң құзыретiне енедi. Аталған органдардың әрқайсысының реттеу мен қадағалаудағы нақты функциялары осы органдар туралы ережелерде айқындалған.
7.3. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi негiзгi талаптар "Радиоактивтiк заттармен және басқа иондалған сәуле көздерiмен жұмыстың негiзгi санитарлық ережелерiмен" реттеледi. Сәуле алудың дозалық шегiнiң жүйесi мен деңгейi және оларды қолданудың ұстанымдары қадағалау органдары талап қойған сәтте қолданылып жүрген "Радиациялық қауiпсiздiк нормаларымен" белгiленедi.
7.4. Жергiлiктi атқару органдары Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлiгiнiң органдары (облыстардағы СЭС) арқылы өздерiне ведомстволық бағыныстағы аумақтардағы жерлер мен объектiлерде радиоактивтiк заттар мен иондалған сәуле көздерiнiң тиiстi ережелерде белгiленген көлемде өндірiлуiне, тасымалдануына, ұқсатылуына, пайдаланылуына, жиналуына, сақталуына және көмiлуiне есеп жүргiзедi.

8. Ядролық материалдарды есепке алу мен бақылау кезiндегi өзара iс-қимылдың тәртiбi

8.1. Ядролық материалдар олар орналасқан жердегi ядролық материалдардың нақты санын анықтау, ысырапты, рұқсатсыз пайдалану мен ұрлауды болдырмау мақсатында мемлекеттiк есеп пен бақылауға жатады. Есепке алынған материалдар мен бақылаудың нәтижелерi ядролық материалдардың саны, орналасқан жерi, пайдалану сипаты, орын алмастырылуы туралы, оларды тиiстi мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдарының экспорт пен импортқа шығаруы, ядролық материалдарды өндiру мен пайдаланудың қауiпсiздiгiне арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттiк реттеуi мен қадағалауы туралы жүйелi әрi жедел ақпарат беруге пайдаланылады.
8.2. Ядролық материалдарды есепке алу мен бақылау деп ядролық материалдардың санын анықтау және өндiрiлген жерде осы мөлшердi тексеру, пайдалану және сақтау, сондай-ақ белгiлi бiр уақыт iшiнде бұл мөлшердiң өзгертуiн айқындау мақсатында жүргiзiлетiн қызмет түсiнiледi. Ядролық материалдарды есепке алу мен бақылау элементтерiне ядролық материалдардың баланс аймағын айқындау, құжаттамалар жүргiзу, есеп берiлетiн құжаттарды әзiрлеу және оларды Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiне жiберу материалдардың мәлiмденген түгел санын анықтау үшiн деректердi есеп бойынша тексеру мен талдау жатады.
8.3. Ядролық материалдарды ядролық қондырғыларда есепке алу мен бақылауды ұйымдастыру мен жүргiзудi ядролық материалдарын пайдалану мен сақтау жөнiндегi қызметтi атқаруға рұқсаты (лицензиясы) бар басқару органдары мен кәсiпорындар жүзеге асырады.
8.4. Ядролық материалдарды есепке алу мақсатында қол жеткiзудiң нормативтiк талаптары мен өлшемдерiн әзiрлеу, деректердiң орталықтандырылған базасын жолға қою, ядролық материалдарды есепке алу мен бақылаудың мемлекеттiк жүйесiн жүзеге асырудың нәтижелерi туралы есеп-қисап түсiру, ядролық қондырғылардағы материалдардың есебiн жүргiзу мен бақылаудың қамтамасыз етiлуiн қадағалау, олардың неге жататынына және қайда бағынатынына қарамастан, Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi тарапынан жүзеге асырылады.
8.5. Заңды тұлғалар және олардың құрамына енетiн ядролық материалдарды өндiруге және (немесе) пайдалануға байланысты қызметтiң белгiлi бiр түрiн жүргiзу құқына рұқсаты (лицензиясы) бар пайдаланушы ұйымдар белгiленген мерзiмде Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң алдында қондырғылардағы ядролық-материалдардың нақты саны туралы және мөлшерiндегi барлық өзгерiстер туралы есеп берiп отыруға, атап айтқанда:
- ядролық материалдарды есепке алу жөнiндегi есеп-қисапты талап етiлген көлемде Атом энергиясы жөнiндегi агенттiкке жiберуге;
- Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк пен жергiлiктi органдар өкiлдерiнiң ядролық материалдар орналасқан немесе пайдаланылатын жерлерге жiберiлуiн қамтамасыз етуге;
- ядролық заттардың нақты мөлшерiне тексеру жүргiзу үшiн жағдай туғызуға;
- ядролық материалдарға есептiк құжаттаманы талап етiлген көлемде түсiруге;
- инспекциялау мақсатында пайдаланылатын приборлар мен жабдықтарды қолдану үшiн жағдай туғызуға;
- Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң инспекторлары есепке алынбаған ядролық материалдар орналасқан немесе пайдаланылатын жерлерге жiберiлуiн қамтамасыз етуге;
- ядролық заттардың нақты мөлшерiне тексеру жүргiзу үшiн жағдай туғызуға;
- ядролық материалдарға есептiк құжаттаманы талап етiлген көлемде түсiруге;
- инспекциялау мақсатына пайдаланылатын приборлар мен жабдықтарды қолдануға жағдай туғызуға;
- Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң инспекторлары есепке алынбаған ядролық материалдарды немесе ядролық материалдардың ысырап болу фактiлерiн немесе ядролық материалдардың нақты мөлшерiн тексерудiң нәтижелерi мен есепке алынған деректердiң арасындағы алшақтықты айқындаған жағдайда солардың талап етуi бойынша қосымша ақпарат түсiруге;
- ядролық материалдарды түгендеу санының өзгеруiне байланысты ядролық материалдармен жоспарланған операциялар туралы Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң атына хабарлама жiберуге мiндеттi.
8.6. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi:
- ядролық материалдардың мөлшерi туралы есеп-қисаптың көлемiне, нысанына және мерзiмдiлiгiне қойылатын талапты қосқанда, ядролық материалдарды есепке алу мен бақылаудың тәртiбiне қойылатын талаптарды белгiлеудi;
- инспекциялау жүргiзу жоспарлары туралы, соның iшiнде тексерулердiң саны мен мерзiмi туралы заңды тұлғалар мен пайдаланушы ұйымдарды хабардар етудi;
- ядролық материалдардың есептелмеген бөлiгiн анықтау мақсатында ядролық материалдардың нақты мөлшерiн тексерудi;
- инспекциялық тексерудi жүзеге асырудың қорытындылары туралы заңды тұлғаларды, олардың құрамындағы пайдаланушы ұйымдар мен тиiстi атқарушы органдарды хабардар етудi;
- ядролық материалдарды есепке алу мен бақылау жөнiндегi талаптарды бұзушылық, баланстық алшақтықтар айқындалған жағдайда жоспардан тыс инспекциялау жүргiзудi жүзеге асырады.
8.7. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң атына жiберiлген хабарламаға жоспарлы жөнелтiлiмдер, алынымдар ядролық материалдарды қондырғылар арасында тасымалдаулар туралы ақпарат енуге тиiс. Рәсiмнiң тәртiбiн, талабы мен шартын, түсiру мерзiмiн, хабарламаның мазмұнын Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi белгiлейдi.
8.8. Пайдаланушы ұйымдар мен заңды тұлғалардың қадағалаушы органның алдындағы есеп беру жүйесiне:
- ядролық материалдардың түгенделу санының өзгерiстерi (алу, жөнелту, ядролық өндiрiс, ядролық шығын, жөнелтушiнiң) алушының деректерiндегi алшақтықтар, есептен шығарып тастау, ядролық материалдарды түгендеу санындағы өзге де шығындар мен өзгерiстер) туралы есеп берулер;
- пайдаланушы ұйымдар жүргiзетiн мерзiмдiк тиянақты түгендеу барысындағы ядролық материалдардың қолдағы нақты мөлшерiн тексерудiң нәтижесi туралы есеп берулер;
- тиянақты түгендеулер арасындағы кезең iшiнде ядролық материалдардың балансы туралы материалдық-баланстық есеп берулер;
- ядролық материалдардың шығыны айқындалған жағдайда, осындай оқиғаны тексерудiң нәтижесiн қоса, арнайы есеп берулер;
- қондырғылардың конструкциясы мен ядролық материалдарды пайдалану тәсiлiне жоспарлы өзгерiстер енгiзу туралы хабарлама енедi.
8.9. Заңды тұлғалар мен олардың құрамындағы пайдаланушы ұйымдары жергiлiктi өкiмет органдарының сұратуы бойынша оларды ядролық материалдардың қолда бары, пайдалану сипаты, сақталуы туралы хабардар етiп отыруға мiндеттi. Берiлетiн ақпараттың көлемi жөнiнде шектеу мемлекеттiк құпияны сақтау мүддесiне және ядролық материалдар мен қондырғыларды нақты қорғау талаптарына орай болады.
8.10. Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк Қазақстан Республикасының аумағындағы ядролық материалдарды есепке алу мен бақылаудың жайы туралы Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетiне жыл сайын есеп берiп отырады.
Халықтың және айналадағы ортаның ядролық және радиациялық қауiпсiздiгiне әсер ететiн, сондай-ақ Қазақстан Республикасының мемлекеттiк мүддесiне нұқсан келтiретiн ауытқушылықтар орын алған жағдайда Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi Қазақстан Республикасының тиiстi мемлекеттiк органдарына дереу ақпарат жiбередi.

9. Ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды нақты қорғау

9.1. Барлық ядролық материалдар мен ядролық қондырғылар нақты қорғауға жатады. Нақты қорғау дегенiмiз - ядролық материалдарды ұрлауға, ядролық қондырғыларға ықпал етуге және ұлттық қауiпсiздiктiң мүддесiне, ядролық және радиациялық қауiпсiздiкке зиянын тигiзетiн өзге де зардаптарға әкеп соғуы мүмкiн ядролық қондырғылар мен ядролық материалдарға рұқсат етiлмеген жолатуларды болдырмауға бағытталған жоспарлаудың, үйлестiрудiң, бақылаудың, ұйымдастырушылық және тактикалық шаралар кешенiн жүзеге асырудың бiртұтас жүйесi.
9.2. Ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды нақты қорғауды атом энергиясын пайдалану жөнiндегi мемлекеттiк басқару органдары мен мемлекеттiк реттеу және қадағалау органдары (Қазақстан Республикасының Энергетика және отын ресурстары министрлiгi, Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi) және ядролық қаруды жоюға байланысты мемлекеттiк басқару органдары (Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiк комитетi, Қорғаныс министрлiгi, Iшкi әскерлер Қолбасшысының Бас басқармасы, ядролық материалдарды тасымалдаған кезде - Қазақстан Республикасының Көлiк министрлiгi) ұйымдастырады және бақылайды.
9.3. Ядролық материалдар мен ядролық қаруды пайдалануға, сақтауға, тасымалдауға байланысты кәсiпорындарды (объектiлердi) нақты қорғауды жүзеге асыру мен қамтамасыз етуге пайдаланушы ұйым тiкелей жауап бередi. Ядролық қондырғыны нақты қорғауды қамтамасыз ету үшiн пайдаланушы ұйым Қазақстан Республикасы iшкi әскерлерiнiң және (немесе) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң әскери бөлiмдерiн тартады.
9.4. Ядролық материалдар мен ядролық қондырғылардың объектiлердегi және тасымалдау кезiндегi нақты қорғалуын қамтамасыз ету жөнiндегi талаптардың орындалуына мемлекеттiк қадағалауды, нақты қорғау мақсаттарына қол жеткiзудiң нормативтiк талаптары мен өлшемдерiн белгiлеудi Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi жүзеге асырады.
9.5. Ядролық материалдарды өндiру және (немесе) пайдалану жөнiндегi қызметтiң белгiлi бiр түрiн жүргiзуге арналған рұқсаты бар пайдаланушы ұйымдар өздерiнiң кәсiпорындарын (объектiлерiн) нақты қорғаудың жайы туралы басқару, мемлекеттiк реттеушi және қадағалаушы органдарының алдында есеп берiп отыруға мiндеттi.
9.6. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi Iшкi iстер министрлiгiмен, Ұлттық қауiпсiздiк комитетiмен және Iшкi әскерлерi Қолбасшысының Бас басқармасымен бiрлесе отырып, кәсiпорындарды (объектiлердi) нақты қорғауды қамтамасыз етудiң инженерлiк жүйелерi мен құралдарын әзiрлеудiң және жаңартудың өлшемдерi мен техникалық талаптарын айқындайды.
9.7. Ядролық материалдарды пайдалану, сақтау, тасымалдау жөнiндегi қызметтi жүргiзуге рұқсаты (лицензиясы) бар заңды тұлғалар мен пайдаланушы ұйымдар:
- Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң, басқа да мемлекеттiк органдардың (олардың өз құзiретi шегiнде) нақты қорғаудың жайына бақылау (инспекциялау) жасауына жағдай туғызуға;
- Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң инспекторына объектiлердi нақты қорғауды қамтамасыз ету жүйесiнiң техникалық жайы жөнiндегi есеп беру құжаттамасын талап етiлген көлемде түсiруге;
- нақты қорғауды қамтамасыз етудiң талаптарына сәйкессiздiк анықталған жағдайда Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi инспекторларының талап етуi бойынша қосымша ақпарат түсiруге, Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң ұсынысы бойынша ашылған кемшiлiктердi жоюға мiндеттi.
9.8. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi:
- ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды нақты қорғау жүйесiнiң жайы туралы есеп берудiң тәртiбiн, нысаны мен көлемiн айқындайды;
- ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды нақты қорғаудың жайын қадағалау мақсатымен кәсiпорындарда (объектiлерде) инспекциялау жүргiзедi.
9.9. Нақты қорғау мақсаттарына жетудiң талаптары мен өлшемдерiне сәйкес нақты қорғау өткiзу режимi және арнайы жүктердi тасымалдау тәртiбi шеңберiнде күзет шараларын қолдануды қамтамасыз ететiн әскери бөлiмдер бағынатын ведомство бөлiмдер мен бөлiмшелердiң, құқық тәртiбiн қорғау органдарының төтенше жағдайлар туындаған кездегi өзара iс-қимылының тәртiбiн белгiлейдi.

10. МАГАТЭ-мен өзара iс-қимыл

10.1. Қазақстан Республикасы МАГАТЭ-нiң мүшесi бола отырып, оның органдарының атом энергиясының бейбiт мақсатта қауiпсiз пайдаланылуына жәрдемдесуге, ядролық қаруды таратпау режимiн, соның iшiнде халықаралық кепiлдiктi қамтамасыз етiп нығайтуға, радиоактивтi заттар мен иондаушы сәулелердi өнеркәсiпте, денсаулық сақтау мен ауыл шаруашылығында қолдануға байланысты қызметiне қатысады.
10.2. Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгi МАГАТЭ-мен iс-қимыл кезiнде саяси-құқықтық мәселелердiң шешiлуiне жауап бередi.
10.3. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi МАГАТЭ-нiң құрылымдық бөлiмшелерiнiң жұмысына байланысты министрлiктер мен ведомстволардың (Ядролық энергия мен қауiпсiздiк департаментiнiң, Кепiлдiктер департаментiнiң, Ғылыми зерттеулер мен изотоптар департаментiнiң, Зайберсдорфтегi МАГАТЭ лабораториясының, Халықаралық теориялық физика орталығының, Халықаралық теңiз радиоактивтiлiгi лабораториясының, Техникалық ынтымақтастық департаментiнiң) қызметiн үйлестiру үшiн жауап бередi.
10.4. Министрлiктер мен ведомстволардың МАГАТЭ-мен ағымдағы өзара iс-қимылы Австрияның Вена қаласындағы халықаралық ұйымдар жанындағы Қазақстан Республикасының Тұрақты өкiлдiгi арқылы жүзеге асырылады.
10.5. Делегацияларды қалыптастыруды, МАГАТЭ-нiң органдарының жұмысына (МАГАТЭ-нiң Бас конференциясы, МАГАТЭ-нiң басқарушылар Кеңесi, сарапшылардың, мамандардың, консультанттардың, кеңесшiлердiң консультативтiк кездесулерi және т.б.) қатысу үшiн айқындамалар әзiрлеудi шаралардың күн тәртiбiне енгiзiлетiн мәселелерге орай Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгiмен және басқа да мүдделi министрлiктер мен ведомстволардың келiсуi бойынша Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi жүзеге асырады.
10.6. Техникалық комитеттердi, консультанттар мен мамандардың кеңестерiн, кеңесшiлердiң тұрақты топтарын, жұмыс топтарын және т.б. қосқанда, Қазақстан Республикасы өкiлдерiнiң МАГАТЭ-нiң ағымдағы ғылыми-техникалық шараларына қатысуына жауапкершiлiктi, МАГАТЭ-нiң тиiстi бөлiмшелерiндегi жұмысқа байланысты қызметтi үйлестiру жағын Сыртқы iстер министрлiгi мойнына алады.
10.7. МАГАТЭ Секретариатындағы квоталанған бос орындарға өтiнiштер жасалуын қолдауды Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң келiсiмi бойынша Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгi жүзеге асырады.
10.8. Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлiгi МАГАТЭ-нiң жетекшiлiгiмен әзiрленген халықаралық конвенцияларды, келiсiмдердi, өзге де халықаралық құқықтық құжаттарды Қазақстан Республикасының қайта қарауына және әзiрлеуi мен тұжырымдауына байланысты қызметтi жалпы үйлестiрудi жүзеге асырады.
10.9. Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгi МАГАТЭ-мен келiсiмдер бойынша мiндеттемелердiң орындалуына байланысты қызметтi үйлестiру үшiн жауап бередi.

Атом энергиясы мен ядролық қызметтi
пайдалану, радиоактивтiк қалдықтар
мен қолданылған ядролық материалдарды
ұстау, Қазақстан Республикасы халқының
радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз
ету туралы уақытша ережеге
ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасының Атом энергиясы жөнiндегi агенттiгiнiң ядролық қондырғыларды жобалау, салу, пайдалану және өмiрлiк циклының басқа да кезеңдерi жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығына уақытша рұқсат беру тәртiбi

1. Жалпы ережелер

1.1. Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң қызмет түрлерiне уақытша рұқсаты кәсiпорынның рұқсатта көрсетiлген қызметпен айналысуына құқық беретiн құжат болып табылады және ол орындалған кезде аталған рұқсат күшiнде қалатын шарттарды белгiлейдi.
1.2. Уақытша рұқсат әрбiр кәсiпорынға жеке-жеке бiр немесе бiрнеше қызмет түрiне берiледi.
1.3. Уақытша рұқсат берiлген сәттен бастап көрсетiлген мерзiм аяқталғанға дейiн немесе Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк өзгерiс енгiзген сәтке дейiн не Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк оның күшiн тоқтатқанға яки жойғанға дейiн, немесе кәсiпорынды жойған не қайта құрған сәтке дейiн күшiн сақтайды.

2. Уақытша рұқсат алуға өтiнiм түсiру

2.1. Уақытша рұқсат алуға түсiрiлетiн өтiнiмге мынадай құжаттардың жиынтығы:
- осы қызмет жүзеге асырылатын немесе жүзеге асырылуы көзделiп отырған қызмет түрлерi мен ядролық қондырғылар көрсетiлген өтiнiш;
- кәсiпорынның мемлекеттiк тiркеуден өткенiн куәландыратын және шаруашылық жүргiзудiң құқын айқындайтын құжаттар;
- өтiнiмдi негiздейтiн құжаттар енедi.
2.2. Өтiнiмдi негiздейтiн құжаттарға мыналар:
- қызметтiң мәлiмделген түрлерiн жүзеге асыру шарттарының ядролық және радиациялық қауiпсiздiк жөнiндегi қазiргi қойылатын талаптарға сәйкестiгiне техникалық талдау;
- қолданылып жүрген нормативтiк құжаттар мен ережелердiң талаптарынан болып отырған ауытқуларды тиiстi негiздеумен техникалық талдау;
- қолданылып жүрген технологиялық регламенттер мен нұсқаулықтардың тiзбесi;
- мәлiмделiнген қызмет бабынан пайда болуы мүмкiн кәсiпорындағы аварияны жою жөнiндегi нұсқаулықтар;
- жобаланылған авариялар тiзбесi, оларды жою және қызметкерлердi қорғау жөнiндегi шаралардың жоспары;
- жобадан тыс аварияның тiзбесi, жобадан тыс аварияны ырыққа көндiру және қызметкерлер мен халықты қорғау жөнiндегi шаралардың жоспары;
- ядролық материалдарды есепке алу мен бақылау жүйесiн, ядролық материалдар мен ядролық қондырғыларды нақты қорғау жүйесiн ұйымдастыру мен iс-қимылын негiздейтiн құжаттар жиынтығы;
- қызметтiң мәлiмделiнген түрлерi бойынша жұмыс iстеуге құқық беретiн санитарлық паспорттардың көшiрмелерi;
- оқытудың ұйымдастырылуы мен өткiзiлуiн, сондай-ақ ядролық және радиациялық қауiпсiздiк жөнiндегi қызметкерлердiң бiлiмiн тексерудiң нәтижелерiн растайтын құжаттар;
- мемлекеттiк экологиялық сараптаудың (қажет болған жағдайда) қорытындысы енедi.
2.3. Уақытша рұқсатқа өтiнiмдi қабылдамай тастауға және оны қайтадан ресiмдеуге қайтаруға:
- өтiнiм құжаттарының талап етiлген құрам мен мазмұнға сәйкес келмеуi;
Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң мәлiмделiнген қызметтi қауiпсiздiктiң қажеттi шарттарымен қамтамасыз ету жөнiндегi жағымсыз қорытындысы негiз болып табылады.
2.4. Уақытша рұқсат беруден бас тарту қызметтiң мәлiмделiнген түрiне бұрын берiлген құжаттардың күшiн тоқтатуға әкеп соғады. Уақытша рұқсат беруден бас тарту туралы хабар кәсiпорынды тiркеудi жүзеге асырған басқару органына, атқару өкiметi органына, өзге де қадағалау органдарына жiберiледi.

3. Мәлiмдеушi кәсiпорын мен Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң арасындағы қарым-қатынасты реттеу

3.1. Кәсiпорын уақытша рұқсаттың шарттарын сақтамаған жағдайда Атом энергиясы жөнiндегi агенттiк уақытша рұқсаттың күшiн орын алған ауытқуларды түзеткенге дейiн тоқтата тұруы мүмкiн.
3.2. Ядролық немесе радиациялық қауіпсiздiктiң жайы-күйi туралы дүдәмал немесе бұрмаланған ақпарат берiлген, рұқсаттың күшiн сақтау шарты оқиғалар мен авариялар орын алғаны туралы хабарланбаған жағдайда, рұқсатта көрсетiлген қызмет құқын өзге заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларға қандай да бiр нысанда заңсыз берген жағдайда уақытша рұқсаттың күшi тоқтатылуы мүмкiн.
3.3. Қызметке рұқсат сұраған өтiнiмдi қараудың мерзiмi, өтiнiмнiң түрiне қарай, 30 күннен 6 айға дейiн болады.
3.4. Атом энергиясы жөнiндегi агенттiктiң уақытша рұқсатты беруден бас тарту немесе күшiн жою туралы шешiмiне Қазақстан Республикасының сот органдарында шағым жасалына алады.

ОБ УТВЕРЖДЕНИИ ВРЕМЕННОГО ПОЛОЖЕНИЯ ОБ ИСПОЛЬЗОВАНИИ АТОМНОЙ ЭНЕРГИИ, ЯДЕРНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ, ОБРАЩЕНИИ С РАДИОАКТИВНЫМИ ОТХОДАМИ И ОТРАБОТАВШИМИ ЯДЕРНЫМИ МАТЕРИАЛАМИ, ОБЕСПЕЧЕНИИ РАДИАЦИОННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ НАСЕЛЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

ПОСТАНОВЛЕНИЕ КАБИНЕТА МИНИСТРОВ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН от 11 апреля 1994 г. N 364. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 27 июля 2005 г. N 781

В целях организации и осуществления взаимодействия органов государственного управления, юридических и физических лиц в области использования атомной энергии, обращения с радиоактивными отходами и отработавшим ядерным топливом, а также обеспечения радиационной безопасности населения Кабинет Министров Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить Временное положение об использовании атомной энергии, ядерной деятельности, обращении с радиоактивными отходами и отработавшими ядерными материалами, обеспечении радиационной безопасности населения Республики Казахстан (прилагается).
2. Министерствам и ведомствам Республики Казахстан в двухмесячный срок привести ведомственные нормативные акты в соответствие с настоящим постановлением.
Премьер-министр
Республики Казахстан
Утверждено
постановлением Кабинета Министров
Республики Казахстан
от 11 апреля 1994 г. N 364

ВРЕМЕННОЕ ПОЛОЖЕНИЕ
об использовании атомной энергии, ядерной деятельности,
обращении с радиоактивными отходами и отработавшими
ядерными материалами, обеспечении радиационной
безопасности населения Республики Казахстан

1. Введение
Настоящее Временное положение (в дальнейшем - Положение) предназначено для организации и осуществления взаимодействия органов государственной власти, государственного и местного управления, юридических и физических лиц в области использования атомной энергии, включая обращение с радиоактивными отходами и отработавшим ядерным топливом, обеспечения радиационной безопасности населения.
1.1. Целью настоящего нормативного акта является обеспечение высокого уровня безопасности в мирной ядерной деятельности, предотвращение распространения ядерного оружия и несанкционированного использования ядерных материалов и ядерных отходов в виде отработанного ядерного топлива.
Целью настоящего нормативного акта также является защита человека и природной окружающей среды от опасного воздействия радиации.
1.2. Какая-либо ядерная деятельность, не лицензированная компетентным государственным органом, не допускается.
1.3. Лицо, экплуатирующее установки с использованием ядерных материалов или радиации, несет ответственность за обеспечение того, что действия при эксплуатации соответствуют, как минимум, требованиям настоящего Положения. Для этой цели им устанавливается система мер, предотвращающая распространение ядерного оружия и несанкционированное использование ядерных отходов. Такая система должна также обеспечивать предотвращение отказа оборудования, ошибок, преднамеренных действий и других деяний, могущих привести к ядерному инциденту или нанесению ущерба от радиации.
1.4. Наличие на установке с использованием ядерных материалов или радиации системы, указанной в пункте 1.3, и то, что ее персонал имеет достаточный уровень квалификации, операции проводятся на высоком уровне культуры безопасности, имеется четкое распределение ответственности за безопасность операций между персоналом, что поддерживается и развивается надлежащий внутренний контроль операторов, должно контролироваться компетентным государственным органом.
1.5. Компетентный государственный орган, уполномоченный Правительством, имеет право определять исключения из норм данного Положения при условии, что таковые исключения не противоречат законодательству и целям настоящего Положения.

2. Общие положения
2.1. Область действия настоящего Положения распространяется на все виды и аспекты использования атомной энергии и ядерной деятельности, охватывает всех участников процесса использования (субъектов действия Положения), все объекты использования атомной энергии (объекты действия Положения), все виды деятельности и общественные отношения при использовании атомной энергии.
Толкование рядов введенных терминов соответствует международным конвенциям и терминологии МАГАТЭ.
2.2. Под субъектами действия в настоящем Положении понимаются:
- органы исполнительной власти;
- органы государственного регулирования и надзора за безопасностью в области использования атомной энергии и ядерной деятельности;
- эксплуатирующие организации;
- предприятия, учреждения и организации, осуществляющие деятельность на любых этапах жизненного цикла ядерных материалов и ядерных установок (под этапами жизненного цикла объекта понимаются все виды деятельности, связанные с разработкой концепции развития отрасли, изыскательскими работами, выбором площадки под строительство, проектированием, строительством, вводом в эксплуатацию, эксплуатацией и снятием с эксплуатации объектов атомной энергетики и промышленности, а также виды деятельности, связанные с прекращением эксплуатации и реабилитацией площадок и территорий);
- иные юридические и физические лица, вступающие в отношения, связанные с использованием атомной энергии и ядерной деятельности, в том числе;
а) персонал, осуществляющий все виды деятельности с ядерными материалами, ядерными установками, радиоактивными веществами и источниками ионизирующего излучения;
б) проживающие в зонах наблюдения ядерных установок и пунктов хранения радиоактивных отходов;
в) осуществляющие трудовую деятельность в санитарно-защитных зонах и в зонах наблюдения ядерных установок;
г) понесшие ущерб от радиоактивного воздействия в результате ядерного инцидента;
д) привлекаемые для тушения пожаров и проведения работ по ликвидации последствий ядерного инцидента;
е) подвергающиеся воздействию повышенного техногенно-измененного радиационного фона;
ж) воинские части, осуществляющие охрану и оборону объектов действия, указанных в настоящем Положении.
2.3. Под объектами действия настоящего Положения понимаются:
- ядерные материалы;
- ядерные установки;
- другие радиоактивные материалы, в том числе источники ионизирующих излучений, исходные (сырьевые) радиоактивные материалы и радиоактивные отходы;
- специальные неядерные материалы;
- объекты с техногенно измененным радиационным фоном;
- материалы и изделия двойного назначения.
Под ядерными материалами понимаются уран, плутоний и торий.
Под исходными (сырьевыми) радиоактивными материалами понимаются природные материалы, содержащие делящиеся или иные радиоактивные вещества, используемые для получения ядерного топлива, радиоактивных изотопов.
Под другими радиоактивными материалами понимаются также радиоактивные вещества естественного (материалы, содержащие природные радиоактивные изотопы) и искусственного (любой материал, ставший радиоактивным в результате ядерных реакций при работе ядерных установок или под воздействием источников ионизирующего излучения) происхождения.
Под специальными неядерными материалами понимаются тяжелая вода, цирконий, графит ядерной чистоты, другие материалы, определяемые как таковые в связи с международно-правовым режимом регулирования ядерного экспорта.
Под радиоактивными отходами понимаются жидкие, твердые, газообразные вещества или материалы, образующиеся в результате деятельности, связанной с эксплуатацией ядерных установок, источников ионизирующих излучений и других видов деятельности, удельная активность которых превышает регламентированный уровень.
Под ядерными установками понимаются:
технологические комплексы, используемые для деятельности по производству исходных (сырьевых) ядерных материалов с ядерной чистотой, превышающей их концентрацию в природном сырье (рудный передел, аффинажные заводы, производство гексафторида урана);
ядерные реакторы, включая промышленные, энергетические и исследовательские реакторы, а также ядерные реакторы транспортных средств, космических и летательных аппаратов, в том числе критические и подкритические сборки;
заводы, использующие ядерный материал для производства ядерного топлива, заводы по переработке ядерного материала, включая заводы по переработке облученного ядерного топлива;
сооружения, предназначенные для хранения (складирования) ядерных материалов;
сооружения, предназначенные для хранения (складирования) или захоронения радиоактивных отходов, содержащих неизвлекаемые ядерные материалы;
специальные транспортные упаковочные средства, предназначенные для перевозки ядерного материала;
полигонные сооружения и устройства, предназначенные для испытания ядерных и термоядерных взрывных устройств;
ядерное и термоядерное оружие, включающее в себя заряды, боеприпасы, носители и комплексы такого оружия, средства для транспортировки и обслуживания ядерного и термоядерного оружия и его составных элементов, сооружения и оборудования для изготовления, хранения, технического обслуживания и ликвидации ядерного и термоядерного оружия.
Под источниками ионизирующих излучений понимаются не относящиеся к ядерным установкам аппараты, оборудование, изделия и материалы, в которых содержатся радиоактивные вещества или радиоактивные отходы или генерируется ионизирующее излучение, включая специальные транспортные упаковочные средства, предназначенные для перевозки источников ионизирующих излучений.
Под объектами с техногенно измененным радиационным фоном понимаются:
жилища и рабочие помещения, имеющие концентрацию радона, поступающего из грунта, на котором они возведены, и (или) имеющие концентрацию природных радионуклидов в составе строительных материалов выше предельно допустимой;
места добычи и переработки каменного угля, нефти, газа и полиметаллических руд с использованием процессов, сопровождающихся концентрированием радиоактивных материалов естественного происхождения в воздушной и водной средах, а также в отвалах и шлаках;
производства сельскохозяйственных удобрений, сопровождающиеся концентрированием природных радиоактивных веществ в отходах.
Под материалами и изделиями двойного назначения понимаются изделия и материалы, указанные в приложении N 2 к Положению об экспорте и импорте ядерных материалов, технологий, оборудования, установок, специальных неядерных материалов, оборудования, материалов и технологий двойного назначения, источников радиоактивного излучения и изотопной продукции, утвержденному постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 9 марта 1993 г. N 183, и иных нормативных актах, изданных в его дополнение и развитие.
2.4. Под деятельностью в области использования атомной энергии ядерной деятельностью понимается:
государственное управление, регулирование и надзор за безопасностью в области использования атомной энергии, включая обращение с ядерным оружием;
выдача разрешений или лицензий на сооружение и эксплуатацию ядерных установок и на определенные виды деятельности;
получение, хранение, транспортировка и использование ядерных материалов и изделий на их основе;
обращение с радиоактивными отходами и их захоронение;
размещение, проектирование, изготовление, сооружение, ввод в действие, эксплуатация и снятие с эксплуатации ядерных установок и источников ионизирующего излучения, дезактивация, восстановление площадок, реабилитация территорий;
проведение исследований с использованием ядерных установок, ядерных материалов и источников ионизирующих излучений;
осуществление государственного контроля за радиационной обстановкой на территории Республики Казахстан;
осуществление государственного учета и контроля ядерных материалов;
осуществление международно-правового режима по контролю за нераспространением ядерного оружия;
осуществление международного сотрудничества в области использования атомной энергии, экспорт и импорт ядерных материалов, ядерных установок, источников ионизирующих излучений, международно-правовое регулирование экспорта и импорта ядерных материалов, ядерных установок, источников ионизирующих излучений, а также ядерных технологий и оборудования, работ и услуг;
деятельность в связи с ликвидацией ядерного оружия в соответствии с международными соглашениями и договорами;
все виды учебной деятельности и подготовки кадров для работы в области использования атомной энергии;
организация и обеспечение физической защиты ядерных материалов, ядерных установок;
обеспечение надзора за противопожарным состоянием и пожаротушение на объектах атомной энергетики;
подготовка и осуществление противоаварийных мероприятий, в том числе ликвидация последствий ядерных инцидентов на ядерных установках и источниках ионизирующих излучений, а также на территориях, подвергшихся радиационному воздействию.
Настоящим Положением регулируются следующие виды отношений, возникающих в области использования атомной энергии:
межгосударственные отношения;
организационно-управленческие и политические отношения;
отношения собственности и имущественные отношения;
экономические отношения;
трудовые отношения;
информационные отношения.
2.5. Порядок взаимодействия и ответственность органов власти и управления, организаций и предприятий, связанных с обращением с ядерным оружием, с учетом особенностей функционирования систем обеспечения ядерной и радиационной безопасности регулируются соответствующими законодательными актами Республики Казахстан, постановлениями Кабинета Министров Республики Казахстан, а также международными соглашениями.

3. Функции государственной системы
регулирования и надзора
Государственная система регулирования и надзора за безопасным использованием атомной энергии осуществляет свою деятельность через систему органов в соответствии с положениями об их деятельности.
3.1. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан организует и осуществляет регулирование и надзор за безопасностью при использовании атомной энергии и ядерной деятельности с целью обеспечения безопасности персонала и населения, защиты окружающей среды и интересов безопасности Республики Казахстан; организует и осуществляет лицензирование объектов и видов ядерной деятельности на территории Республики Казахстан; осуществляет государственный контроль за экспортом и импортом ядерных материалов и ядерных технологий; ведет государственную систему учета и контроля ядерных материалов; осуществляет государственное регулирование и надзор за обеспечением функций физической защиты ядерных материалов и ядерных установок.
3.2. Министерство экологии и биоресурсов Республики Казахстан осуществляет совместно с Агентством по атомной энергии надведомственный контроль по вопросам организации системы сбора, переработки, транспортировки и захоронения радиоактивных отходов; координацию работ по изучению и контролю радиационной обстановки в республике, осуществляет контроль за соблюдением требований радиационной безопасности, выдает разрешение на захоронение радиоактивных отходов, проводит государственную экологическую экспертизу проектов.
3.3. Министерство здравоохранения Республики Казахстан осуществляет в рамках своей компетенции регулирование и надзор за производством, применением, хранением, транспортировкой ядерных материалов, других источников ионизирующих излучений и захоронением радиоактивных отходов с целью контроля безопасности условий жизнедеятельности человека; ведет учет и контроль всех источников ионизирующего излучения, используемых в народном хозяйстве; осуществляет медико-санитарное обеспечение и охрану здоровья граждан, условия работы которых связаны с воздействием специфических неблагоприятных профессиональных факторов.
3.4. Агентство по атомной энергии, Министерство экологии и биоресурсов, Министерство здравоохранения, Государственный комитет Республики Казахстан по земельным отношениям и землеустройству, Главное управление по гидрометеорологии при Кабинете Министров Республики Казахстан осуществляют функции регулирования и надзора за радиационным мониторингом на территории Республики Казахстан.
3.5. Государственный комитет Республики Казахстан по земельным отношениям и землеустройству осуществляет государственный контроль за использованием и охраной земель, экспертизу проектов в части землепользования.
3.6. Государственный комитет Республики Казахстан по надзору за безопасным ведением работ в промышленности и горному надзору осуществляет государственный надзор в пределах своей компетенции на горных предприятиях, в геологоразведочных организациях, химико-металлургических цехах и на производствах, следит за боеготовностью военизированных горноспасательных частей атомно-энергетической промышленности, а также за безопасной эксплуатацией сосудов, работающих под давлением, котельных установок, подъемных сооружений (краны, лифты), используемого в производственных целях газового оборудования, других механизмов и устройств, отнесенных к его ведению.
3.7. Министерство внутренних дел Республики Казахстан осуществляет надзор за выполнением противопожарных требований действующих стандартов, норм и правил по пожарной безопасности на всех этапах жизненного цикла объектов, а также контроль за соблюдением правил перевозки ядерных материалов, радиоактивных отходов и источников ионизирующего излучения, правил регистрации средств их транспортировки при перевозке автомобильным транспортом.
3.8. Министерство геологии и охраны недр Республики Казахстан осуществляет функции регулирования и надзора в соответствии со своей компетенцией в сфере добычи исходных (сырьевых) ядерных материалов и захоронения радиоактивных отходов, а также при определении места размещения ядерных установок.
3.9. Министерство обороны Республики Казахстан осуществляет организацию государственного регулирования деятельности на объектах оборонного комплекса, связанных с использованием атомной энергии, и обеспечивает их ядерную и радиационную безопасность.
3.10. Комитет национальной безопасности Республики Казахстан осуществляет организацию государственного регулирования защиты национальных интересов в процессе осуществления деятельности, регламентируемой настоящим Положением.
3.11. Министерство транспорта Республики Казахстан осуществляет организацию государственного регулирования транспортировки ядерных материалов, источников ионизирующих излучений, оборудования ядерных установок и радиоактивных отходов.
3.12. Штаб гражданской обороны Республики Казахстан осуществляет государственное регулирование и надзор за разработкой и выполнением мероприятий по предупреждению и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций.
3.13. Комитет по стандартизации, метрологии и сертификации при Кабинете Министров Республики Казахстан осуществляет единую государственную политику в области стандартизации и унификации с целью защиты интересов потребителей и государства в вопросах номенклатуры и качества продукции, услуг, процессов и безопасности народнохозяйственных объектов, обеспечивает контроль за соблюдением требований стандартов и состоянием средств измерения.
3.14. Министерство строительства, жилья и застройки территорий Республики Казахстан осуществляет государственный архитектурно-строительный надзор за качеством строительства, руководство при государственной вневедомственной экспертизе проектов, совместно с Государственным республиканским концерном по развитию и эксплуатации объектов жилищно-коммунального хозяйства "Казжилкомхоз" Республики Казахстан - государственное регулирование деятельности организаций и предприятий строительного комплекса и жилищно-коммунального хозяйства.

4. Функции государственного управления
Функции государственного управления в области ядерной деятельности выполняют:
4.1. Министерство энергетики и топливных ресурсов Республики Казахстан осуществляет организацию государственного управления деятельностью предприятий и организаций ядерного комплекса, обеспечивает их ядерную и радиационную безопасность, решает вопросы предоставления (после согласования с местными органами управления) недр для добычи полезных ископаемых на основании лицензии на горный отвод; координирует деятельность всех предприятий энергетики и атомной промышленности, решает совместно с местными органами управления вопросы регионального размещения предприятий и объектов энергетики и атомной промышленности; создает комиссии для проведения экспертизы и конкурса проектов на строительство и реконструкцию предприятий топливно-энергетического комплекса и атомной промышленности, приема в эксплуатацию объектов и производственных мощностей этих отраслей.
4.2. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан осуществляет в качестве органа государственного управления государственную политику в области использования атомной энергии в отраслях народного хозяйства Республики Казахстан, государственную экспертизу проектов, координацию программ и мероприятий по их реализации в области ядерной деятельности, управление деятельностью по разработке и обоснованию стандартов ядерной и радиационной безопасности; совместно с Министерством экологии и биоресурсов - контроль организации создания республиканской системы сбора, переработки, транспортировки и радиоактивных отходов.
4.3. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан на объектах атомно-промышленного комплекса и Министерство экологии и биоресурсов Республики Казахстан в окружающей природной среде ведут контроль радиационной обстановки при участии Министерства здравоохранения, Государственного комитета по земельным отношениям и землеустройству, Главного управления по гидрометеорологии, Штаба гражданской обороны Республики Казахстан.
4.4. Министерство внутренних дел Республики Казахстан осуществляет специальную и войсковую охрану, пожаротушение на объектах атомной энергетики и промышленности на всех этапах их жизненного цикла.
4.5. Главное управление Командующего внутренними войсками Республики Казахстан осуществляет специальную и войсковую охрану (оборону) объектов действия, указанных в настоящем Положении.
4.6. Штаб гражданской обороны Республики Казахстан организует с целью защиты населения и национального достояния ликвидацию последствий чрезвычайных ситуаций, которые могут возникнуть при использовании атомной энергии.
4.7. Государственная комиссия Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям осуществляет координацию работ органов государственного и местного управления в случае угрозы или возникновения чрезвычайных ситуаций, связанных с ядерной деятельностью.

5. Система правил и норм по безопасности в
области использования атомной энергии
5.1. Система правил и норм по безопасности в области использования атомной энергии состоит из правил и норм, содержащих требования к проектированию, сооружению, эксплуатации и снятию с эксплуатации ядерных установок и источников ионизирующего излучения, а также документов, определяющих деятельность органов регулирования и надзора.
5.2. В систему правил и норм, определяющих безопасность использования атомной энергии, входят:
- документы, принятые Агентством по атомной энергии Республики Казахстан для регламентирования деятельности по использованию ядерных материалов;
- документы, принятые Министерством экологии и биоресурсов, Министерством здравоохранения Республики Казахстан по обеспечению радиоэкологической и медико-биологической безопасности;
- документы "Сводного перечня правил и норм в области использования атомной энергии" (СППНАЭ-87) в части, не противоречащей нормативным актам Республики Казахстан и настоящему Положению;
- документы по технической безопасности, принятые Госгортехнадзором Республики Казахстан;
- другие нормативные документы, разработанные органами государственного регулирования, управления и надзора в соответствии с их компетенцией и функциями.
5.3. Система государственных стандартов и строительных норм и правил применяется во всех видах деятельности использования атомной энергии в той части, где они не противоречат правилам и нормам по безопасности в этой области. В случае противоречия действуют правила и нормы безопасности в области использования атомной энергии.
5.4. Система ведомственной нормативно-технической документации регламентирует в рамках ведомства определенный вид деятельности. Документы этой системы не должны противоречить системе правил и норм безопасности в области использования атомной энергии и документам системы государственной стандартизации и строительных норм и правил.
5.5. Для развития и совершенствования системы правил и норм по безопасности в области использования атомной энергии, ядерной деятельности Агентство по атомной энергии Республики Казахстан совместно с другими органами регулирования и надзора разрабатывает и согласовывает программу и план их разработки и пересмотра, который ежегодно корректируется по предложениям других органов регулирования и надзора, заинтересованных министерств и ведомств.
5.6. Правительство Республики Казахстан ежегодно определяет размер финансирования на разработку и пересмотр системы правил и норм по безопасности в области использования атомной энергии и ядерной деятельности в соответствии с заявкой Агентства по атомной энергии с учетом потребностей других органов регулирования и надзора, выделяет необходимые объемы финансирования в установленном порядке.
5.7. Министерства и ведомства представляют в органы регулирования и надзора свои предложения по разработке новых правил и норм, а также предложения по внесению изменений и дополнений в действующие правила и нормы. Порядок разработки, согласования, утверждения, издания, введения в действие и пересмотр правил и норм производится в соответствии с документами, определяющими деятельность, область компетенции и полномочия органов регулирования и надзора.
5.8. Органы регулирования и надзора обеспечивают издание и распространение правил и норм среди предприятий и организаций, осуществляющих деятельность в области использования атомной энергии, а также сообщают им о всех изменениях и дополнениях, вносимых в действующие правила и нормы.
5.9. Местные органы исполнительной власти в пределах своей компетенции осуществляют контроль за соблюдением правил и норм экологической безопасности на территории, находящейся под их юрисдикцией.
5.10. Все правила и нормы, касающиеся безопасности в области использования атомной энергии и ядерной деятельности, должны в обязательном порядке согласовываться с Агентством по атомной энергии Республики Казахстан.

6. Система разрешений и лицензирование
6.1. В соответствии с требованиями МАГАТЭ, изложенными в "Своде" положений по безопасности атомных электростанций: правительственная организация регулирования вопросов безопасности АЭС" (N 50 C-G (Rеv. 1), и на основании постановления Верховного Совета СССР от 28 мая 1991 г. N 2195-1 "О видах деятельности, которыми предприятия вправе заниматься только на основании специальных разрешений (лицензий)" система регулирования безопасности основывается на выдаче организациям и предприятиям разрешений (лицензий) на право осуществления определенного вида деятельности по проектированию, сооружению, эксплуатации и другим этапам жизненного цикла ядерных установок и на деятельность, связанную с использованием атомной энергии, другие виды ядерной деятельности. Для ядерных установок порядок выдачи этих разрешений определяется Агентством по атомной энергии, который действует до введения системы лицензирования, согласно приложению.
6.2. Взаимодействие органов надзора между собой при выдаче разрешений на деятельность, связанную с использованием атомной энергии, осуществляется согласно положениям о конкретных органах надзора, а также в отдельных случаях определяется протоколами о разграничении полномочий между ними.
6.3. Взаимодействие государственных органов надзора, министерств, ведомств на этапах жизненного цикла каждого из типов ядерных установок определяется действующими законами, законодательными актами и системой правил и норм в области безопасности и осуществляется в следующем порядке:
6.3.1. Стадия разработки концепции
6.3.1.1. Необходимость строительства объектов, связанных с использованием атомной энергии, должна быть согласована с соответствующими министерствами, ведомствами и органами надзора, указанными в главах 3 и 4 настоящего Положения, и утверждена Кабинетом Министров Республики Казахстан.
6.3.1.2. Кабинет Министров Республики Казахстан принимает решение о целесообразности государственных инвестиций с учетом экспертных заключений заинтересованных министерств, ведомств и органов надзора в пределах их компетенции.
6.3.1.3. Кабинет Министров Республики Казахстан принимает решение об организации войсковой (специальной) охраны объектов внутренними войсками Республики Казахстан.
6.3.2. Стадия технико-экономического обоснования
6.3.2.1. Представительные органы власти областей на основании схемы размещения и развития объектов рассматривают и утверждают материалы предварительного согласования района размещения ядерной установки с участием Министерства экологии и биоресурсов, Министерства здравоохранения, Государственной комиссии по чрезвычайным ситуациям, Штаба гражданской обороны, Министерства внутренних дел, Министерства обороны, Министерства строительства, жилья и застройки территорий, Государственного комитета Республики Казахстан по земельным отношениям и землеустройству, Госгортехнадзора, которые выдают экспертные заключения местным представительным органам власти. Главой местной администрации выдается акт предварительного согласования места размещения без изъятия земельного участка, который является основанием для проведения проектно-изыскательных работ на стадии ТЭО.
6.3.2.2. Эксплуатирующая организация представляет материалы ТЭО, разработанные в соответствии с действующими нормативными требованиями Агентства по атомной энергии, Министерства экологии и биоресурсов, Министерства строительства, жилья и застройки территорий, Министерства здравоохранения, Государственной комиссии по чрезвычайным ситуациям, Государственного комитета Республики Казахстан по земельным отношениям и землеустройству, Министерства обороны, Штаба гражданской обороны, Министерства внутренних дел, Госгортехнадзора, Главного управления Командующего внутренними войсками Республики Казахстан, а также их экспертные заключения в Министерство энергетики и топливных ресурсов Республики Казахстан, которое совместно с местными органами власти и управления принимает решение о региональном размещении предприятий и объектов энергетики и атомной промышленности, создает комиссии для проведения экспертизы и конкурса проектов на строительство и реконструкцию предприятий топливно-энергетического комплекса и атомной промышленности, приема в эксплуатацию объектов и производственных мощностей этих отраслей.
Министерство экологии и биоресурсов Республики Казахстан по результатам государственной экологической экспертизы материалов ТЭО выдает разрешение (лицензию) на комплексное природопользование.
Министерство геологии и охраны недр Республики Казахстан по результатам государственной экологической экспертизы материалов ТЭО выдает разрешение (лицензию) на изыскательские работы.
Правительство Республики Казахстан на основании положительного заключения экспертной комиссии принимает решение о государственных инвестициях из госбюджета для создания ядерной установки.
Глава местной администрации по ходатайству эксплуатирующей организации с согласия местных представительных органов власти области может дать предварительное разрешение об изъятии земель и передаче их для проведения подготовительных работ по ядерной установке и защите территории размещения. Глава местной администрации принимает решение об изъятии и предоставлении земельного участка, как правило, после утверждения проекта и включения в план строительства.
6.3.3. Стадии проектирования
6.3.3.1. Эксплуатирующая организация самостоятельно или с использованием сторонних предприятий разрабатывает в соответствии с действующими нормативно-техническими документами проект на строительство ядерной установки, проводит рассмотрение и согласование проекта с министерствами, ведомствами и органами надзора в соответствии с их компетенцией.
6.3.3.2. Все предприятия, ведущие проектирование (конструирование) ядерных установок, оборудования, приборов и систем для них, должны получить разрешение (лицензию) в Агентстве по атомной энергии.
Порядок получения таких разрешений и рассмотрение проектов регулируются Агентством по атомной энергии Республики Казахстан.
6.3.3.3. Министерство экологии и биоресурсов, Министерство внутренних дел, Госгортехнадзор, Министерство здравоохранения, Министерство строительства, жилья и застройки территорий, Штаб гражданской обороны Республики Казахстан проводят экспертизу проекта в установленном порядке по вопросам, находящимся в их компетенции, и передают материалы Агентству по атомной энергии Республики Казахстан.
Агентство по атомной энергии с учетом заключений указанных министерств и ведомств готовит заключение о возможности строительства ядерных установок и направляет его в Кабинет Министров Республики Казахстан.
6.3.3.4. Заключение Агентства по атомной энергии и решение соответствующего местного органа власти подлежат рассмотрению Кабинетом Министров Республики Казахстан.
В порядке, установленном Правительством Республики Казахстан, проектные материалы могут быть рассмотрены независимой экспертной комиссией.
6.3.3.5. Глава местной администрации после утверждения проектов на строительство ядерных установок принимает окончательное решение о передаче земель под строительство.
6.3.3.6. После утверждения проекта ядерной установки Агентство по атомной энергии выдает разрешение (лицензию) на начало строительства ядерной установки.
6.3.4. Изготовление оборудования, приборов и систем для ядерных установок
Регулирование и контроль соблюдения требований, правил, норм по безопасности и обеспечения качеств при изготовлении оборудования, приборов и систем для ядерных установок осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "О стандартизации и сертификации" и нормативными актами по безопасности в области использования атомной энергии.
6.3.5. Стадия строительства и монтажа
6.3.5.1. Организации, объединения, концерны и предприятия, выполняющие строительно-монтажные, пусконаладочные и ремонтные работы на ядерных установках, должны иметь разрешение (лицензию) Агентства по атомной энергии Республики Казахстан на право ведения этих работ.
6.3.5.2. Министерство здравоохранения Республики Казахстан осуществляет санитарно-гигиенический и эпидемиологический надзор в области медико-санитарного обеспечения работников и членов их семей в процессе строительно-монтажных работ на ядерных установках и контролирует выполнение предусмотренных проектом ядерной установки программ по повышению санитарно-эпидемиологического благополучия населения области.
6.3.5.3. Министерство внутренних дел Республики Казахстан осуществляет надзор за выполнением всех требований по противопожарной безопасности при строительстве и монтаже ядерной установки.
6.3.5.4. Госгортехнадзор осуществляет государственный надзор за безопасным производством работ в процессе строительно-монтажной деятельности в геологоразведочных организациях, на горных предприятиях, в химико-металлургических цехах и производствах в пределах своей компетенции.
6.3.5.5. Агентство по атомной энергии при участии Главного управления Командующего внутренними войсками Республики Казахстан осуществляет контроль за сроками и качеством оборудования объекта инженерно-техническими средствами охраны, системой физической защиты, защитными сооружениями для личного состава.
6.3.6. Ввод в эксплуатацию, эксплуатация, снятие с эксплуатации
6.3.6.1. На первый завоз ядерного топлива на территорию вновь вводимой в эксплуатацию ядерной установки и на этапы пусконаладочных работ администрация ядерной установки обязана получить разрешение органов Агентства по атомной энергии Республики Казахстан.
Разрешения выдаются:
- на первый завоз ядерного топлива и ввод в эксплуатацию хранилищ отработавшего ядерного топлива и радиоактивных отходов по результатам проверки состояния готовности объекта;
- на отдельные этапы пусконаладочных работ.
6.3.6.2. Агентство по атомной энергии, Министерство здравоохранения, Министерство внутренних дел, Штаб гражданской обороны Республики Казахстан, Госгортехнадзор участвуют в работе комиссии по оценке готовности ядерной установки к вводу в эксплуатацию, которая фиксируется актом. После представления в Агентство по атомной энергии Республики Казахстан акта и других необходимых документов, определенных для представления правилами и нормами по безопасности, эксплуатирующая организация получает от Агентства по атомной энергии Республики Казахстан разрешение (лицензию) на опытную и промышленную эксплуатацию ядерной установки.
6.3.6.3. Министерство здравоохранения Республики Казахстан осуществляет санитарно-эпидемиологический надзор в области в процессе эксплуатации ядерной установки, а также медико-санитарное обеспечение и охрану здоровья населения области.
Министерство здравоохранения Республики Казахстан осуществляет специализированный санитарно-эпидемиологический надзор на ядерной установке в процессе ее эксплуатации.
6.3.6.4. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан осуществляет надзор в процессе эксплуатации и информирует Правительство и местные органы власти, а также общественность городов и областей, на территории которых осуществляется надзор, об изменениях в состоянии ядерной и радиационной безопасности на поднадзорных объектах.
6.3.6.5. Надзор за обеспечением пожарной безопасности при эксплуатации ядерной установки осуществляется Министерством внутренних дел Республики Казахстан в соответствии с действующими нормативными документами и Положением об этом надзоре.
С этой целью:
- результаты и выводы исследований по пожарам и нарушениям правил пожарной безопасности в технологической части ядерной установки, проводимых органами пожарного надзора, используются Агентством по атомной энергии Республики Казахстан для оценки состояния безопасности объекта в целом;
- организуется совместное проведение контрольно-инспекционных и профилактических процедур на объектах атомной энергетики силами Министерства внутренних дел и Агентства по атомной энергии Республики Казахстан;
- проводится по согласованию взаимная аттестация инспекторского состава органов надзора по согласованному (с учетом должностных обязанностей) объему знаний правил и норм.
6.3.6.6. Госгортехнадзор осуществляет государственный надзор за общетехнической безопасностью при эксплуатации ядерной установки в соответствии со своей компетенцией.
С этой целью может организовываться совместное проведение инспекционных и профилактических процедур в части обеспечения общетехнической безопасности объектов атомно-энергетической промышленности.
6.3.6.7. Эксплуатирующая организация не позднее чем за 5 лет до истечения проектного срока службы ядерной установки, должна обеспечить разработку проекта снятия ядерной установки с эксплуатации и согласовать его с органами государственного регулирования и надзора. Для вновь создаваемой ядерной установки проект снятия ее с эксплуатации должен быть включен в проект строительства.
Министерство здравоохранения Республики Казахстан осуществляет специализированный санэпиднадзор и контроль деятельности на ядерной установке согласно разделу "Требования радиационной безопасности при снятии с эксплуатации энергоблока АЭС (Правила радиационной безопасности АЭС-89, утвержденные Госатомэнергонадзором СССР)" и другим нормативным документам, а также с учетом раздела проекта ядерной установки "Снятие с эксплуатации".
6.4. Лицензии для осуществления деятельности по использованию атомной энергии
Для осуществления ядерной деятельности требуется наличие лицензии. Лицензия является официальным документом, разрешающим осуществление определенного вида деятельности по использованию атомной энергии лицу, обладающему правом ее получения в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.
Лицензия должна содержать условия, определяющие требования по обеспечению безопасности лицензируемой деятельности. Условия лицензии определяются ведомством, выдающим лицензию, с учетом специфики конкретного вида деятельности и объекта, на котором она осуществляется.
Лицо, получившее лицензию, несет ответственность в соответствии с законодательством Республики Казахстан за:
- невыполнение условий, определяемых лицензией и разрешением;
- причинение ущерба населению и природной среде радиационным и другим техногенным воздействием.
Лицензия на проведение ядерной деятельности может быть отозвана, если:
- требуемые условия не выполняются должным образом;
- имеются весомые причины с точки зрения безопасности.
Обладатель лицензии должен по запросу надзорного органа:
- передавать органу информацию и документы, необходимые для проведения надзора и инспекций;
- обеспечивать доступ представителей органа на место ведения деятельности при проведении инспекций.
6.5. Переход от разрешительной системы на систему лицензирования осуществляется по мере введения в действие соответствующих законодательных и подзаконных актов.

7. Обеспечение радиационной безопасности
населения
7.1. Радиационная безопасность населения обеспечивается эксплуатирующими организациями, иными юридическими лицами, осуществляющими эксплуатацию объектов действия, указанных в настоящем Положении.
7.2. Регулирование и надзор за радиационной безопасностью населения входят в компетенцию Агентства по атомной энергии, Министерства экологии и биоресурсов и Министерства здравоохранения Республики Казахстан. Конкретные функции каждого из перечисленных органов регулирования и надзора за радиационной безопасностью определены в положениях об этих органах.
7.3. Основные требования по обеспечению радиационной безопасности определяются Основными санитарными правилами работы с радиоактивными веществами и другими источниками ионизирующих излучений. Система и уровни дозовых пределов облучения и принципы их применения устанавливаются Нормами радиационной безопасности, действующими на момент предъявления требований органов надзора.
7.4. Местные исполнительные органы через органы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (областные СЭС) ведут учет на подведомственных им территориях мест и объектов добычи, транспортировки, переработки, использования, сбора, хранения и захоронения радиоактивных веществ и источников ионизирующего излучения в объеме, установленном соответствующими положениями.

8. Порядок взаимодействия при учете
и контроле ядерных материалов
8.1. Ядерные материалы подлежат государственному учету и контролю в целях определения фактического количества ядерных материалов в местах их нахождения, предотвращения потерь, несанкционированного использования и хищения. Учетные материалы и результаты контроля используются для представления систематической и оперативной информации о наличии, местоположении, характере использования, перемещении ядерных материалов, об их экспорте и импорте соответствующим органам государственной власти и управления, государственного регулирования и надзора Республики Казахстан за безопасным производством и использованием ядерных материалов.
8.2. Под учетом и контролем ядерных материалов понимается деятельность, проводимая в целях определения количеств ядерных материалов, находящихся в местах производства, использования и хранения, и проверки этих количеств, а также изменений этих количеств, происходящих за определенный период времени. К элементам учета и контроля ядерных материалов относятся определение зон баланса ядерных материалов, ведение документации, подготовка и направление отчетных документов в Агентстве по атомной энергии Республики Казахстан, проверка и анализ данных учета для определения точности заявленных инвентарных количеств материала.
8.3. Организация и ведение учета и контроля ядерных материалов на ядерных установках осуществляются органами управления и предприятиями, являющимися обладателями разрешений (лицензий) на проведение деятельности по использованию и хранению ядерных материалов.
8.4. Разработка нормативных требований и критериев достижения целей учета ядерных материалов, ведение централизованной базы данных, представление отчетов о результатах осуществления государственной системы учета и контроля ядерных материалов, надзор за обеспечением учета и контроля материалов на ядерных установках, независимо от их принадлежности и подчиненности, осуществляются Агентством по атомной энергии Республики Казахстан.
8.5. Юридические лица и эксплуатирующие организации, входящие в их состав, являющиеся обладателями разрешений (лицензий) на право проведения определенного вида деятельности, связанного с производством и (или) использованием ядерных материалов, обязаны отчитываться с установленной периодичностью перед Агентством по атомной энергии о фактических количествах и о всех изменениях количеств ядерного материала на установках, а именно:
- направлять отчеты по учету ядерных материалов в требуемом объеме в Агентство по атомной энергии;
- обеспечивать доступ представителей Агентства по атомной энергии и местных органов к местам расположения или использования ядерных материалов;
- обеспечивать условия для проведения проверок фактического количества ядерного вещества;
- представлять в требуемом объеме учетную документацию на ядерные материалы;
- обеспечивать условия для применения приборов и оборудования, используемых для целей инспекций;
- представлять дополнительную информацию по требованию инспекторов Агентства по атомной энергии в случае обнаружения ими неучтенных ядерных материалов или факта потери ядерных материалов, или расхождений между результатами проверки фактического количества ядерного материала и учетными данными;
- направлять уведомления в адрес Агентства по атомной энергии о планируемых операциях с ядерными материалами, связанных с изменением их инвентарных количеств.
8.6. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан осуществляет:
- разработку требований к порядку учета и контроля ядерных материалов, включая требования к объему, формам и периодичности отчетов о количестве ядерных материалов;
- информирование юридических лиц и эксплуатирующих организаций о планах проведения инспекций, в том числе об объемах и сроках проверок;
- проверки фактического количества ядерных материалов с целью установления наличия неучтенного ядерного материала;
- информирование юридических лиц, эксплуатирующих организаций в их составе и соответствующих исполнительных органов о результатах осуществления инспекционных проверок;
- проведение внеплановых инспекций в случае обнаружения нарушений требований по учету и контролю ядерных материалов, балансовых расхождений.
8.7. Уведомления в адрес Агентства по атомной энергии Республики Казахстан должны включать в себя информацию о планируемых отправках, получениях, транспортировании ядерных материалов между установками. Порядок, требования и условия, определяющие процедуру, сроки представления, содержание уведомлений устанавливаются Агентством по атомной энергии Республики Казахстан.
8.8. Система отчетности эксплуатирующих организаций и юридических лиц перед надзорным органом включает в себя;
- отчеты об изменениях инвентарных количеств ядерных материалов (получения, отправления, ядерное производство, ядерные потери, расхождения в данных отправителя/получателя, изъятие из под учета, иные потери и изменения инвентарных количеств ядерных материалов);
- отчеты о результатах проверки фактически наличного количества ядерных материалов в ходе периодических физических инвентаризаций, проводимых эксплуатирующей организацией;
- материально-балансовые отчеты о балансе ядерных материалов за период между физическими инвентаризациями;
- специальные отчеты в случае обнаружения потери ядерного материала, включая результаты расследования в случае подобного события;
- извещения о планируемых изменениях в конструкции установок и способе использования ядерных материалов.
8.9. Юридические лица и эксплуатирующие организации в их составе обязаны информировать местные органы власти по их запросу о наличии, характере использования, хранении ядерных материалов. Ограничения по объему предоставляемой информации определяются интересами сохранения государственной тайны и требованиями по физической защите ядерных материалов и установок.
8.10. Агентство по атомной энергии ежегодно представляет в Кабинет Министров Республики Казахстан отчет о состоянии учета и контроля ядерных материалов на территории Республики Казахстан.
В случае обнаружения аномалий, влияющих на ядерную радиационную безопасность населения и окружающей среду, а также затрагивающих государственные интересы Республики Казахстан, Агентство по атомной энергии Республики Казахстан незамедлительно направляет информацию в соответствующие государственные органы Республики Казахстан.

9. Физическая защита ядерных материалов
и ядерных установок
9.1. Все ядерные материалы и ядерные установки подлежат физической защите. Физическая защита представляет собой единую систему планирования, координации, контроля, реализации комплекса организационных и технических мер, направленных на предотвращение несанкционированного доступа к ядерным установкам и ядерным материалам, могущего привести к хищению ядерных материалов, воздействию на ядерные установки и иным последствиям, наносящим ущерб интересам национальной, ядерной и радиационной безопасности.
9.2. Физическая защита ядерных материалов и ядерных установок организуется и контролируется органами государственного управления и органами государственного регулирования и надзора по использованию атомной энергии (Министерство энергетики и топливных ресурсов, Агентство по атомной энергии Республики Казахстан) и органами государственного управления, связанными с уничтожением ядерного оружия (Комитет национальной безопасности, Министерство обороны, Агентство по атомной энергии, Главное управление Командующего внутренними войсками, Министерство транспорта Республики Казахстан - во время транспортировки ядерных материалов).
9.3. Непосредственную ответственность за осуществление и обеспечение физической защиты предприятий (объектов), связанных с использованием, хранением, транспортировкой ядерных материалов и ядерного оружия, несет эксплуатирующая организация. Для обеспечения физической защиты ядерной установки эксплуатирующая организация привлекает воинские части внутренних войск Республики Казахстан и (или) Министерства обороны Республики Казахстан.
9.4. Государственный надзор за выполнением требований по обеспечению физической защиты ядерных материалов и ядерных установок на объектах и при транспортировании, разработку нормативных требований и критериев достижения целей физической защиты осуществляет Агентство по атомной энергии Республики Казахстан.
9.5. Эксплуатирующие организации, являющиеся обладателями разрешений на проведение определенного вида деятельности по производству и (или) использованию ядерных материалов, обязаны отчитываться перед органами управления, государственного регулирования и надзора о состоянии обеспечения физической защиты своих предприятий (объектов).
9.6. Агентство по атомной энергии совместно с Министерством внутренних дел, Комитетом национальной безопасности и Главным управлением Командующего внутренними войсками Республики Казахстан определяют критерии и технические требования к разработке и модернизации инженерных систем и средств обеспечения физической защиты предприятий (объектов).
9.7. Юридические лица и эксплуатирующие организации, обладающие разрешением (лицензией) на проведение деятельности по использованию, хранению, транспортированию ядерных материалов, обязаны:
- обеспечивать условия для проведения контроля (инспекций) Агентством по атомной энергии Республики Казахстан, другими государственными органами (в пределах их компетенции) за состоянием физической защиты;
- представлять в требуемом объеме отчетную документацию по техническому состоянию системы обеспечения физической защиты объектов инспектору Агентства по атомной энергии Республики Казахстан;
- представлять дополнительную информацию по требованию инспекторов Агентства по атомной энергии Республики Казахстан в случае обнаружения несоответствия требованиям обеспечения физической защиты, устранять выявленные недостатки по предложению Агентства по атомной энергии Республики Казахстан.
9.8. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан:
- определяет порядок, формы и объем отчетности о состоянии системы физической защиты ядерных материалов и ядерных установок;
- проводит инспекции на предприятиях (объектах) с целью надзора за состоянием физической защиты ядерных материалов и ядерных установок.
9.9. Ведомство, чьи воинские части обеспечивают выполнение охранных мероприятий в рамках физической защиты, пропускной режим и порядок перевозки специальных грузов в соответствии с требованиями и критериями достижения целей физической защиты, разрабатывает порядок взаимодействия частей, подразделений и органов охраны правопорядка при возникновении чрезвычайных ситуаций.

10. Взаимодействие с МАГАТЭ
10.1. Республика Казахстан, являясь членом МАГАТЭ, участвует в деятельности его органов, связанной с содействием безопасному использованию атомной энергии в мирных целях, обеспечением и укреплением режима нераспространения ядерного оружия, в том числе международных гарантий, применением радиоактивных веществ и ионизирующих излучений в промышленности, здравоохранении и сельском хозяйстве.
10.2. Министерство иностранных дел Республики Казахстан несет ответственность за решение политико-правовых вопросов при взаимодействии с МАГАТЭ.
10.3. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан несет ответственность за координацию деятельности министерств и ведомств, связанной с работой структурных подразделений МАГАТЭ (Департамент ядерной энергии и безопасности, Департамент гарантий, Департамент научных исследований и изотопов, лаборатория МАГАТЭ в Зайберсдорфе, Международный центр теоретической физики, Международная лаборатория радиоактивности моря, Департамент технического сотрудничества).
10.4. Текущее взаимодействие министерств и ведомств с МАГАТЭ осуществляется через Постоянное представительство Республики Казахстан при международных организациях в г. Вене, Австрия.
10.5. Формирование делегаций, подготовка позиции для участия в работе органов МАГАТЭ (Генеральная конференция МАГАТЭ, Совет управляющих МАГАТЭ, консультативные встречи экспертов, специалистов, консультантов, советников и др.) осуществляются Агентством по атомной энергии Республики Казахстан по согласованию с Министерством иностранных дел Республики Казахстан и другими заинтересованными министерствами и ведомствами в зависимости от вопросов, включаемых в повестку дня мероприятий.
10.6. Ответственность за участие представителей Республики Казахстан в текущих научно-технических мероприятиях МАГАТЭ, включая технические комитеты, совещания консультантов и специалистов, постоянные группы советников, рабочие группы и др., несет Министерство иностранных дел в части координации деятельности, связанной с работой соответствующих подразделений МАГАТЭ.
10.7. Поддержка заявлений на вакантные квотируемые посты в Секретариате МАГАТЭ осуществляется Министерством иностранных дел Республики Казахстан при согласовании с Агентством по атомной энергии Республики Казахстан.
10.8. Министерство иностранных дел Республики Казахстан осуществляет общую координацию деятельности, связанной с пересмотром, подготовкой и заключением Республикой Казахстан международных конвенций, соглашений, иных международно-правовых документов, разрабатываемых под эгидой МАГАТЭ.
10.9. Агентство по атомной энергии Республики Казахстан несет ответственность за координацию деятельности, связанной с выполнением обязательств по соглашениям с МАГАТЭ.

Приложение

к Временному положению об использовании
атомной энергии, ядерной деятельности,
обращении с радиоактивными отходами
и отработавшими ядерными материалами,
обеспечении радиационной безопасности
населения Республики Казахстан
Порядок выдачи временных разрешений Агентства
по атомной энергии Республики Казахстан на право
осуществления деятельности по проектированию, сооружению,
эксплуатации и другим этапам жизненного цикла
ядерных установок
1. Общие положения
1.1. Временное разрешение Агентства по атомной энергии на виды деятельности является документом, дающим право предприятию на ведение указанной в разрешении деятельности и устанавливает условия, при выполнении которых действует данное разрешение.
1.2. Временное разрешение выдается отдельно каждому предприятию на один или несколько видов деятельности.
1.3. Временное разрешение действует с момента его выдачи до истечения указанного срока или до момента внесения изменений Агентством по атомной энергии, или приостановления его действия, или аннулирования Агентством по атомной энергии, или до момента ликвидации или реорганизации предприятия.

2. Представление заявки на получение временного разрешения
2.1. Заявка на получение временного разрешения представляет собой комплект документов, включающих в себя:
- заявление с указанием вида деятельности и ядерных установок, на которых эта деятельность осуществляется или предполагается к осуществлению;
- документы, удостоверяющие государственную регистрацию предприятия и определяющие права хозяйственного ведения;
- документы, обосновывающие заявку.
2.2. Документы, обосновывающие заявку, включают в себя:
- технический анализ соответствия условий осуществления заявляемых видов деятельности действующим требованиям по ядерной и радиационной безопасности;
- технический анализ существующих отступлений от требований действующих нормативных документов и правил с соответствующим обоснованием;
- перечень действующих технологических регламентов и инструкций;
- инструкции по ликвидации аварий на предприятии, которые могли бы быть вызваны заявляемой деятельностью;
- перечень проектных аварий, план мероприятий по их ликвидации и защите персонала;
- перечень запроектных аварий, план мероприятий по управлению запроектными авариями и защите персонала и населения;
- комплект документов, обосновывающих организацию и действие системы учета и контроля ядерных материалов, системы физической защиты ядерных материалов и ядерных установок;
- копии санитарных паспортов на право проведения работ по заявляемым видам деятельности;
- документы, подтверждающие организацию и проведение обучения, а также результаты проверки знаний персонала по ядерной и радиационной безопасности;
- заключение государственной экологической экспертизы (в необходимых случаях).
2.3. Основанием для отклонения заявки на временное разрешение и возврата ее на повторное оформление является;
- несоответствие требуемому составу и содержанию документов заявки;
- отрицательное заключение Агентства по атомной энергии Республики Казахстан по обеспечению необходимых условий безопасности заявляемой деятельности.
2.4. Отказ в выдаче временного разрешения влечет прекращение действия выданных ранее документов на заявляемые виды деятельности. Извещение об отказе в выдаче временного разрешения направляется в орган управления, орган исполнительной власти, осуществившие регистрацию предприятия, иные надзорные органы.

3. Регулирование отношений между предприятием-заявителем
и Агентством по атомной энергии Республики Казахстан
3.1. Действие временного разрешения может быть приостановлено Агентством по атомной энергии в случае несоблюдения предприятием условий временного разрешения до устранения выявленных отклонений.
3.2. Действие временного разрешения может быть прекращено в случае выявления недостоверной или искаженной информации о состоянии ядерной или радиационной безопасности, неизвещения об имевших место нарушениях условий действия разрешения, инцидентах и авариях; в случае несанкционированной передачи в какой-либо форме прав на указанную в разрешении деятельность иным юридическим или физическим лицам.
3.3. Сроки рассмотрения заявки на разрешение деятельности составляют от 30 дней до 6 месяцев в зависимости от вида заявки.
3.4. Решение Агентства по атомной энергии об отказе в выдаче или аннулировании действия временного разрешения может быть обжаловано в судебных органах Республики Казахстан.