ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2009.06.18 N 829 Жарлығымен.

Ескерту. Қаулыға өзгерiстер енгiзiлдi - ҚРПр-нiң 1995.05.12. N 2268 жарлығымен.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 78-бабы негiзiнде және дағдарысқа қарсы шұғыл шаралар Бағдарламасын жүзеге асыру мен әлеуметтiк-экономикалық реформаларды тереңдету мақсатында қаулы етемiн:

1. Қазақстан Республикасында мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң 1993-1995 жылдарға (II кезең) арналған Ұлттық бағдарламасы бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң Ұлттық бағдарламасын жүзеге асыру жөнiндегi шаралардың кең көлемдi жоспарын, қажеттi нормативтiк құжаттардың тiзбесiн қоса бiр ай мерзiм iшiнде әзiрлеп, бекiтсiн.

3. Министрлiктер мен ведомстволар, мемлекеттiк концерндер, корпорациялар мен бiрлестiктер, облыстардың, Алматы және Ленинск қалаларының әкiмдерi шағын және жаппай жекешелендiру шеңберiнде, сондай-ақ жеке жобалар бойынша 1993 жылы мемлекет иелiгiнен алынуға және жекешелендiрiлуге тиiстi объектiлердiң өзара келiсiлген тiзбелерiн Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк мүлiк жөнiндегi мемлекеттiк комитетiнiң бекiтуiне бiр ай мерзiм iшiнде енгiзсiн.
1994 және 1995 жылдарға арналған осындай тiзбелер Меммүлiккомына келер жылдың алдындағы қазан айынан кешiктiрмей берiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Қазақстан Республикасында мемлекет иелiгiнен алу
мен жекешелендiрудiң 1993-1995 жылдарға (II кезең)
арналған Ұлттық бағдарламасы

Кiрiспе

      Мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң Ұлттық бағдарламасы, бұдан әрi - Бағдарлама, Қазақстан Республикасында мемлекеттiк меншiктi 1993-1995 жылдары жеке меншiктiң түрлi нысандарына айналдырудың мақсаттары мен мiндеттерiн, сондай-ақ тәртiбi мен ретiн белгiлейдi.
      Жекешелендiрудiң негiзгi мақсаты - мемлекетке қарасты өндiрiстiк объектiлердi, басқа да материалдық және материалдық емес активтердi мемлекеттiң өтеусiз және өтеммен беру арқылы республика халқына ұлттық мүлiктi қайтару барысында меншiк хұқығын дербестендiру негiзiнде орталықтандырылған-жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу үшiн қажеттi жағдайлар жасау.
      Осы мақсатты жүзеге асыру мынадай басты мiндеттердi шешудi қажет етедi:
      - мемлекеттiк кәсiпорындардың көпшiлiгiн акционерлеудi жүзеге асыру, мемлекеттiк меншiк объектiлерiне шағын жекешелендiру мен жаппай жекешелендiру жүргiзу жолымен нарыққа бағдарланған шаруашылық құрылымдарын жеделдете қалыптастыру;
      - жекешелендiруге халықтың барлық топтарының қатысуы үшiн жағдайлар жасау;
      - шаруашылықты тиiмдi жүргiзушi субъектiлер ретiнде жеке меншiк иелерiнiң тобын қалыптастыру;
      - бәсекелiк орта жасау және өндiрiстiң монополиясыздандырылуын қамтамасыз ету;
      - шағын және орташа бизнестi дамыту;
      - халық шаруашылығының iрi және бiрегей объектiлерiн қайта құрудың жеке жобаларын жүзеге асыру;
      - жеке бизнес басым болатын және шетелдiк инвесторлар қатыстырылатын ұйымдық, шаруашылық құрылымдар құру;
      - бағалы қағаздар нарығының субъектiлерi ретiнде инвестициялық құрылымдар жүйесiн дамыту мен нығайту.
      Бағдарлама мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң 1993-1995 жылдарға арналған принциптi жолдарын белгiлейдi. Жекешелендiрудiң әдiстерi мен бағыттары Қазақстан Республикасы Конституциясына, Жоғарғы Кеңес мақұлдаған "Дағдарысқа қарсы шұғыл шаралар және әлеуметтiк-экономикалық реформаларды тереңдету (экономиканы тұрақтандыру мен нарыққа көшу кезеңiндегi) бағдарламасына", Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының келешегiне, түрлi салалардың ерекшелiктерiне, кәсiпорындар мен ұйымдардың қоғамдық өндiрiстегi орны мен рөлiне сәйкес белгiлендi.
      Республикада мемлекеттiк меншiктi мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiру барысындағы екiншi кезеңде Бағдарламада қаралған тиiстi шаралар жиынтығын жүзеге асыру көзделген.
      Бағдарламаға сәйкес мемлекет иелiгiнен алынып, жекешелендiрiлуге тиiстi объектiлердiң әрбiр бағыт бойынша нақтыланған тiзiмiн жыл сайын Үкiмет бекiтедi. Ол бағыттар туралы хабар халыққа жүйелi түрде жеткiзiлiп тұрады.
      Мемлекеттiк меншiктiң барлық объектiлерi жiктестiрiлген екi топқа бөлiнедi:
      - мемлекет иелiгiнен алынатын және жекешелендiрiлетiн объектiлер;
      - жекешелендiрiлуiне тыйым салынған объектiлер.
      Мемлекет меншiк объектiсiн осы екi топтың бiрiне жатқызу үшiн мыналар негiз болады: мемлекеттiк меншiктi сақтаудың ұтымдылығы; объектiнiң қай салаға жататындығы; шығарылатын өнiмнiң, атқарылатын жұмыстар мен көрсетiлетiн қызметтiң әлеуметтiк-экономикалық маңыздылығы.
      Қазақстан Республикасының ерекше меншiгi болып табылатын объектiлер - жер, оның қойнауы, су, әуе кеңiстiгi, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесi, басқа да табиғи ресурстар, тарих пен мәдениет ескерткiштерi, Қазақстан Республикасы халқының мәдени және тарихи қазыналары, мемлекеттiк бюджет қаржысы, республикалық сақтық резерв қоры мен өзге де қорлар, сондай-ақ республиканың егемендiгiн, әлеуметтiк және мәдени дамуын қамтамасыз ететiн кәсiпорындар мен мүлiктiк кешендер, сондай-ақ толығынан мемлекеттiк бюджет есебiнен қаржыландырылатын мекемелер жекешелендiрiлуге жатпайды.

I. Жекешелендiрудiң негiзгi бағыттары

      Жекешелендiрудiң негiзгi бағыттары дегенiмiз - жекешелендiрiлетiн объектiлердiң әрбiр тобының ерекшелiктерiне сәйкес жүзеге асырылатын жекешелендiру әдiстерi мен нысандарының жиынтығы.
      Кәсiпорындарды жекешелендiрудiң белгiлi бiр бағытына жатқызудың өлшемдерi - объектiнiң халық шаруашылық маңызы, қай салаға жататындығы, жұмыс iстеушiлердiң саны, негiзгi қорлардың құны.
      Жұмыс iстеушiлердiң санына сәйкес кәсiпорындар мен ұйымдар шартты түрде:
      - жұмыс iстеушiлердiң саны 200 адамнан кем шағын кәсiпорындарға;
      - жұмыс iстеушiлердiң саны 200 адамнан 5000 адамға дейiнгi орташа кәсiпорындарға;
      - жұмыс iстеушiлердiң саны 5000 адамнан астам iрi кәсiпорындарға бөлiнедi. Жекешелендiру объектiлерiнiң жыл сайынғы тiзбелерiн жасау кезiнде объектiнiң салалық, аймақтық және басқа ерекшелiктерiне байланысты оның шағын, орташа және iрi кәсiпорындар тобына жатқызылуын нақтылай түсуге болады.
      Жекешелендiру объектiсiнiң шағын, орташа және кәсiпорындар тобына жатқызылуына сәйкес бағдарламада мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiру процестерiнiң мына бағыттар бойынша өрiстетiлуi көзделген:
      - iрi және бiрегей мүлiктiк кешендердi жеке жобалар бойынша жекешелендiру;
      - орташа кәсiпорындарды жаппай жекешелендiру;
      - сауда, коммуналдық шаруашылық, тұрмыстық және сервистiк қызмет көрсету салалары шағын кәсiпорындарының аукциондары мен конкурстары арқылы жүзеге асырылатын шағын жекешелендiру.
      Жекешелендiрудiң жеке жобалары халық шаруашылығының негiзгi салаларының базалық кәсiпорындарының ұтымды ұйымдық құрылымын жасауға, жеке меншiк пен мемлекеттiң оларды басқаруға қатысуының ара салмағын белгiлеуге, жобаны әзiрлеу кезеңiнен бастап отандық және шетелдiк инвесторларды қатыстыруға мүмкiндiк бередi.
      Жаппай жекешелендiру республика халқының қалың топтары үшiн меншiк хұқығын жүзеге асыру мүмкiндiгiн туғызады, бағалы қағаздармен жұмыс iстеудiң практикалық тәжiрибесiн жинақтауға мүмкiндiк бередi.
      Шағын жекешелендiру тауарлар мен қызметтiң тұтыну нарығын тiкелей қамтамасыз ететiн меншiк иелерiнiң қалың тобының пайда болуы үшiн нақты негiз қалайды.
      Шағын жекешелендiру мен жаппай жекешелендiруге халықтың барлық топтарының қатысуы үшiн Қазақстан Республикасында республиканың әрбiр тұрғынына мемлекеттiк меншiктiң белгiлi бiр үлесiн алу хұқығына кепiлдiк беретiн жекешелендiру купондары пайдаланылады.
      Қазақстан Республикасындағы жекешелендiрудiң екiншi кезеңiнде жекешелендiру купондарының екi түрi пайдаланылады:
      - тұрғын үйдi сатып алуға арналған жекешелендiру купоны (тұрғын үй купондары);
      - жекешелендiрудiң инвестициялық купоны.
      Жекешелендiрудiң бiрiншi кезеңiнде тек тұрғын үй сатып алуға пайдаланылатын тұрғын үй купондарын жекешелендiрудiң екiншi кезеңiнде тұрғын үйдi сатып алумен қатар (сатып алғаннан кейiн) шағын жекешелендiру аукциондары мен конкурстарында - сауда, тұрмыстық және сервистiк қызмет кәсiпорындарын сату кезiнде төлем қаражаты ретiнде пайдалануға болады. Жекешелендiрудiң инвестициялық купондары жаппай жекешелендiру барысында арнаулы инвестициялық жекешелендiру қорына салу арқылы пайдаланылады, ол сол купондарға акционерлiк қоғамдар болып қайта құрылған кәсiпорындардың акцияларын сатып алады.

1. Мемлекеттiк сектор кәсiпорындарын акционерлеу

      Мемлекеттiк сектордағы кәсiпорындар мен ұйымдарды акционерлеу - оларды барлық акциялары тұтас мемлекет меншiгiнде болатын акционерлiк қоғамдар етiп қайта құру. бұл процесс жекешелендiруге жататын, шағын жекешелендiру шеңберiнде аукцион мен конкурс арқылы сатылмайтын барлық объектiлердi қайта құрудың қажеттi бастапқы кезеңi болып табылады.
      Акционерлiк қоғамдар етiп қайта құру:
      - кәсiпорындарды басқарудың ұйымдық құрылымын өзгертiп, акционерлердiң (мемлекеттiк холдингтер мен компанияларда - Үкiметтiң) байқаушы кеңестерi мүшелерiн тағайындау арқылы оның тиiмдiлiгiн арттыруға;
      - акционерлiк қоғамның байқаушы кеңесi мен басқармасы мүшелерiнiң қоғамның қаржы жағдайы және бүкiл қызметiнiң заңдылығы үшiн дербес жауапкершiлiгiн қамтамасыз етуге, акционерлер алдында оның жыл сайын есеп беруiн қамтамасыз етуге;
      - қайта құрылған кәсiпорындар қызметiнiң коммерцияландырылуын қамтамасыз етуге;
      - акциялардың бәрiне немесе бiр бөлiгiне меншiк хұқығын заңды ұйымдар мен жеке адамдарға мемлекеттiң өтеулi немесе өтеусiз негiзде беруi есебiнен жекешелендiру процесiн жеделдетуге;
      - шетелдiк нарықтарда кәсiпкерлiк қызмет ұйымдастыру үшiн қайта құрылған мемлекеттiк кәсiпорындарға жағдайлар жасауға мүмкiндiк бередi.
      Республика Үкiметi мемлекеттiк кәсiпорындарды акциялар мемлекет меншiгiнде болатын әрi холдинг компаниялар жүйесi арқылы басқарылатын акционерлiк қоғамдар етiп қайта құрудың бастамашысы болып отыр.
      Мемлекеттiк кәсiпорындарды мемлекеттiк акционерлiк қоғамдар етiп қайта құрудың тәртiбi мен шарттары Қазақстан Республикасы Президентiнiң тиiстi Жарлығымен белгiленедi. Бұл шаралар акцияларды орналастырудың пәрмендi мемлекеттiк саясаты жүргiзiлуiн, акцияларды берудi тiркеудiң ретке келтiрiлген тәртiбi енгiзiлуiн, акционерлер мүдделерiнiң қорғалуын қамтамасыз етуге тиiс.
      Кәсiпорындар қызметкерлерiнiң акционерлеу процесiне қолдау көрсетуiн қамтамасыз ету үшiн кәсiпорынды акционерлеудiң Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк мүлiктi басқару жөнiндегi мемлекеттiк комитетiнiң немесе оның аумақтық органының (бұдан әрi - Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет) комиссиясы қабылдап алған жоспарын өздерi әзiрлеген жағдайда, еңбек ұжымдарында артықшылықты акциялар түрiнде жарғылық капитал мөлшерiнiң 10 процентiн өтеусiз алу құқығы берiледi, бiрақ ол кәсiпорын бойынша бiр қызметкерге шаққандағы орташа айлық жалақының 12 мөлшерiнен аспауға тиiс.
      Мемлекеттiк кәсiпорындар акционерлiк қоғамдар болып қайта құрылғаннан кейiн Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет мемлекеттiк акцияларды сату туралы шешiм қабылдайды. Акционерлiк қоғамдардың акцияларын сатуды Қазақстан Республикасының Жекешелендiру жөнiндегi мемлекеттiк комитетi (бұдан әрi - Жекешелендiру жөнiндегi комитет) жүзеге асырады.
      Өтпелi кезеңде мемлекеттiк бақылауды мiндеттi түрде сақтай отырып жекешелендiрiлетiн объектiлер тiзбесiне енгiзiлген кәсiпорындар мемлекеттiң қатысу деңгейi әр түрлi акционерлiк қоғамдар болып қайта құрылады.
      Мемлекет қатысатын акционерлiк қоғамдар акцияларының мемлекеттiк пакеттерiн Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитеттiң шешiмiмен холдингтерге немесе холдинг үлгiсiндегi акционерлiк компанияларға беруге болады. Ол компаниялар жабық үлгiдегi қоғамдар ретiнде құрылады, өз қызметiн коммерциялық негiзде жүзеге асырады және халық шаруашылығының базалық салаларын мемлекеттiң тиiмдi түрде реттеуiнiң сақталуын қамтамасыз етедi.
      Холдинг компанияларын құру мына шаралардың дәйектi жүзеге асырылуын көздейдi:
      - мемлекеттiк кәсiпорындарды акционерлеу;
      - қызметтiң бiр орталықтан үйлестiрiлуiн қажет ететiн, мейлiнше тығыз шаруашылық байланыстары бар кәсiпорындардың тiзбесiн анықтау;
      - акциялардың мемлекеттiк бақылау пакетiн бөлу;
      - холдинг құрып, оған акциялардың мемлекеттiк пакеттерiн иемдену, пайдалану және басқару хұқығын беру.
      Қайта құрудың мұндай тетiгiнiң жүзеге асырылуы мемлекеттiк реттеу мен шаруашылықты басқару функцияларының ара жiгiн айқын ажыратуға мүмкiндiк бередi.
      Мемлекеттiк басқару органдары холдингтердiң басшылығын Президенттерiн және Байқаушы кеңестердiң мүшелерiн) тағайындау арқылы, сондай-ақ ұлттық мүдделердiң жүзеге асырылуын - айналадағы ортаның қорғалуын, мемлекеттiк бағдарламалардың және т.б. орындалуын қамтамасыз етуге бақылау негiзiнде олардың қызметiнiң реттелуiн жүзеге асыруға тиiс.
      Холдингтiң Байқаушы кеңесi холдинг өкiлдерiнiң қоғамдардың басқару органдарына қатысу, қоғамның пайдалылық деңгейiн талдау iрi инвестицияларға бақылау жасау және т.б. негiзiнде холдингтiң акционерлiк қоғамдарының қызметiне қаржылық бақылау жасайды.
      Холдинг тағайындайтын және оған есеп беретiн акционерлiк қоғамдардың басқарушылары акционерлiк қоғамдардың қызметiн жедеғабыл басқаруды жүзеге асырады.
      Қазақстан Республикасының жағдайында неғұрлым оңтайлысы бiрнеше мамандандырылған холдингтердi салалық принцип бойынша құрып, оларға жаңа өндiрiстердi дамыту немесе өздерiнiң қалауы бойынша акциялар пакеттерiн сатып алу есебiнен сан салалы даму мүмкiндiгiн беру болып табылады. Холдинг компаниясының ұйымдық құрылымы қаржы қаражатын шоғырландыру және оларды мақсатты пайдалану есебiнен, жаңа өндiрiстер құру немесе кәсiпорындарды сатып алу жолымен капиталдың сан салалы дамытылуын жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi.
      Саладағы басқару құрылымын дереу өзгерту қажет болған жағдайда холдингтердi жұмыс iстеп тұрған мемлекеттiк кәсiпорындар негiзiнде құрып, кейiннен оларды акционерлiк қоғамдарға айналдыруға болады.
      Компаниялардың тұрақты пайда алуына және тиiмдi жұмыс iстеуiне қол жетiп, бұл қоғамдардың қызметiн мемлекеттiк реттеу қажеттiгi болмай қалған жағдайда акциялардың мемлекеттiк пакеттерi жеке адамдарға және мемлекеттiк емес заңды ұйымдарға, оның iшiнде шетел ұйымдарына өткiзiлуi мүмкiн.
      Мемлекеттiк басқару органдарының келiсуiмен қабылданған Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет шешiмiмен аталған акционерлiк қоғамдарда акциялардың мемлекеттiк пакетi "алтын акциямен" ауыстырылуы мүмкiн.
      "Алтын акция" дегенiмiз - мемлекет меншiгiнде болатын және мынадай мәселелердi шешуде: мемлекеттiк тапсырыстың басым орындалуын, акционерлiк қоғамның экологиялық зиянды өндiрiстерге қатысу мүмкiндiгiн және басқаларын шектейтiн жұмыстардың бағытын өзгерту кезiнде тыйым салу хұқығы болатын бағалы қағаз.
      Холдинг компанияларын тарату және олардың қызметiнiң монополиялануына жол бермеу бiр салада бiрнеше компаниялар құру немесе олардың қызметiн сан салалы ету арқылы қамтамасыз етiледi.
      Инвестициялық жекешелендiру қорларының мемлекеттiк акция пакеттерiн аукциондарда сатуды ұйымдастыруды Жекешелендiру жөнiндегi комитет жүзеге асырады.
      Акционерлiк қоғамдардың тiркеуi мен қызметi туралы орталықтандырылған есеп пен ақпарат жинауды Ақпараттық есептеу орталығы жүзеге асырады, ол даму дәрежесiне қарай Мемлекеттiк депозитарийге айналдырылуы мүмкiн.

2. Жеке жобалар бойынша жекешелендiру

      Мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң жеке жобаларын әзiрлеу аса iрi және бiрегей объектiлер мен кәсiпорындар бойынша жүзеге асырылады.
      Бiрегей объектiлер дегенiмiз - ерекше әлеуметтiк маңызы бар өнiм шығаратын немесе жұмыстарды атқаратын, сондай-ақ мемлекеттiң табиғи монополиясы болып табылатын кәсiпорындар.
      Мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң жеке жобалары Комитеттiң басшылығымен әзiрленедi, ол қажет болған жағдайда консультациялық немесе басқару фирмаларын таңдап алады.
      Жеке жобаға кезең-кезеңiмен шаралар бағдарламасы:
      - объектiнiң қызметiне және бәсекелестiк қабiлетiне жан-жақты талдау жасау, сондай-ақ оның мүлiктiк кешенiнiң құнын бағалау;
      - объектiнiң ұсынылатын ұйымдық-құрылымдық, технологиялық және басқа өзгерiстерiнiң жүйесi, мұның iшiнде оның қызметiн монополиясыздандыру жөнiндегi шаралар;
      - жекешелендiру нысандары мен әдiстерiн таңдап алу кiредi.
      Жобаны әзiрлеу Қазақстан Республикасының заң актiлерiнiң талаптарына сәйкес жүргiзiледi және Монополияға қарсы саясат жөнiндегi Мемкоммен келiсiлiп алынуға тиiс.
      Меммүлiккомы өзiне табыс етiлген материалдардың негiзiнде объектiнiң жекешелендiруге әзiрлiк деңгейiн анықтайды, оңды қорытынды берiлген жағдайда жобаны бекiтедi және объектiнi қайта құруға рұқсат бередi. Жеке жобаларды жүзеге асыру:
      - белгiлi бiр инвесторға келiсiлген шарттар негiзiнде сату;
      - аукциондар немесе конкурстар арқылы өткiзу;
      - басқаруға контракт жасасу;
      - акцияларды ашық түрде сату әдiстерiмен жүзеге асырылады.
      Акцияларды белгiлi бiр инвесторға келiсiлген шарттар негiзiнде сату дегенiмiз - заңды ұйымдар мен жеке адамдар белгiлi бiр шарттарды (инвестициялық бағдарламаларды жүзеге асыру, жұмыс орны санының сақталуын қамтамасыз ету, өндiрiстiң бағытын сақтау, өнiмнiң сапасы мен бәсекелестiк қабiлетiн арттыру және т.б.) орындаған жағдайда оларға акцияларды сату.
      Жекешелендiрудiң бұл тәсiлi кәсiпорынды "сауықтыру" мақсатымен қатыстырылатын әлеуеттi инвесторлардың тұрақты тобын құру үшiн пайдаланылады.
      Аукцион дегенiмiз - бәсекелестiк негiздегi ашық саудаласу, бұларда жеке адамдар немесе заңды ұйымдар мемлекет меншiгiндегi объектiлердi сатып алады. Мұндай жағдайда сатып алушылардан жекешелендiру объектiсi жөнiнде нендей бiр шарттарды орындау талап етiлмейдi және меншiк хұқығы саудаласу барысында ең жоғары баға ұсынған сатып алушыға берiледi.
      Конкурстық сату кезiнде сатып алушыдан жекешелендiру объектiсi жөнiнде белгiлi бiр талаптарды орындау (кәсiпорынның бағытын немесе объектiнiң мақсатын, жұмыс орындарының санын сақтау, әлеуметтiк саланың объектiлерiн қаржыландыру және т.б.) талап етiледi. Коммерциялық және инвестициялық конкурстар өткiзiледi.
      Коммерциялық конкурс ашық саудаласу арқылы өткiзiледi. Бұл конкурста сатып алу хұқығы конкурс шарттарын сақтай отырып ең жоғары баға ұсынған сатып алушыға тиесiлi болады.
      Инвестициялық конкурс бойынша мемлекеттiк кәсiпорындар (немесе акционерлiк қоғам болып қайта құрылған кәсiпорындардың акциялары) сатып алушылардан инвестициялық бағдарламаларды жүзеге асыру талап етiлетiн жағдайда сатылады. Объект конкурс талаптарына сәйкес бағдарламаның неғұрлым таңдаулы нұсқасын ұсынған алушыға сатылады.
      Инвестициялық және коммерциялық конкурстар туралы ережелердi Комитет бекiтедi.
      Басқару контрактын жасасу пайдалану хұқығын заңды ұйымға немесе жеке адамға беру тәсiлi болып табылады. Бұл әдiс объектiнi жекешелендiру экономикалық жағынан тиiмсiз немесе әлi ертелеу болған жағдайда қолданылады.
      Контрактыда кейiннен объект жекешелендiрiлген кезде басқарушылар ретiнде шақырылған жеке адамдарға хұқық берiледi және олардың қатысу дәрежесi ескерiлетiн болады.
      Контракт жасасу үшiн жеке адамдарды немесе мемлекеттiк емес заңды ұйымдарды таңдап алу конкурстық негiзде жүргiзiлуi мүмкiн.
      Акцияларды ашық түрде сату олардың бағалы қағаздар нарығында заңды ұйымдар мен жеке адамдарға өткiзiлуiн бiлдiредi.
      Халыққа сатуға арналған акцияларды Комитеттiң шешiмiмен МЖҚ инвестициялық жекешелендiру купондарына айырбастау ретiнде ашық бәсекелi саудаласуларда инвестициялық жекешелендiру қорларына сатуы мүмкiн.
      Республиканың халық шаруашылық мүдделерiн басшылыққа алып, объектiнi "сауықтыру" жөнiндегi шаралар ұзаққа созылып әрi күрделi болған жағдайда Комитет алдын ала құрылымдық өзгерiстер жасамай, тұтас мүлiктiк кешендi қайта құру туралы шешiм қабылдауы мүмкiн, бұл өзгерiстер кейiннен қайта құрылған объектiнiң жұмыс процесiнде жасалуы мүмкiн.

3. Жаппай жекешелендiру

      Жаппай жекешелендiру барысында Қазақстан Республикасының халқына жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын кәсiпорындардың акцияларын сатып алатын инвестициялық жекешелендiру қорларының акцияларына айырбастау жолымен меншiк хұқығын иелену мүмкiндiгi берiледi.
      Жаппай жекешелендiру оған қатысушыларға еркiн таңдап алу, бәсекелестiк, жариялылық мүмкiндiгiн бередi, бұл процестi басқаруда шапшаңдық пен қарапайымдылықты қамтамасыз етедi; халықтың барлық жiктерiнiң кеңiнен қатысуымен меншiктi тиiмдi бөлуге жағдай жасайды.
      Жаппай жекешелендiру кезең-кезеңiмен 3-4 жыл iшiнде жүзеге асыруға есептелген. Комитет жыл сайын акцияларын инвестициялық жекешелендiру қоры жүйесiне орналастыра отырып, акцияландыруға жататын кәсiпорындардың тiзбелерiн анықтайды. Қазақстан Республикасының халқы бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жаппай жекешелендiрудi жүргiзу шарттары мен мерзiмi жайында хабардар етiледi.
      Шағын жекешелендiруге және жеке жобалар бойынша жекешелендiруге қосылмаған кәсiпорындар мен ұйымдардан құрылған акционерлiк қоғамдарда акциялардың кемiнде 51 процентi инвестициялық жекешелендiру қорына сатуға жатады. Жекешелендiрген кезде мемлекет пакетiн сақтауды талап етпейтiн кәсiпорындардың акциялары еңбек ұжымының үлесi шығарылып тастап, түгелдей жаппай жекешелендiру аукциондарына жiберiледi.
      Еңбек ұжымы акцияларының үлесi бөлiнгеннен кейiн (жарғылық қаржының 10 процентiнен аспайтын) және аукционда жекешелендiрудiң инвестициялық купондарына айырбастап, сатудан қалған инвестициялық жекешелендiру қорының акциялары мемлекет меншiгiнде қалдырылады. Бұл резервтiк мемлекеттiк пакет кәсiпорындардың қызметiн өтпелi кезеңде мемлекеттiң реттеп отыруы үшiн пайдаланылады. Қажетiне қарай акциялардың мемлекеттiк пакеттерi еркiн сатуға ұсынылуы мүмкiн.
      Жаппай жекешелендiру жүзеге асыру мынадай шараларды iске асыруды көздейдi:
      - Қазақстан Республикасы халқына жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын беру;
      - жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының иелерi мен кәсiпорындар арасындағы делдал ретiнде коммерциялық негiзде жұмыс iстейтiн инвестициялық жекешелендiру қорының жүйесiн құру.
      Жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын есептеу, айналысы және пайдалану тәртiбi Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен арнайы Ережемен реттеледi.
      Жекешелендiрудiң инвестициялық купондары Қазақстан Республикасының барлық тұрғындары үшiн бiрдей мөлшерде есептеледi және оның саны арнайы құжатта көрсетiледi. Жекешелендiрудiң инвестициялық купоны ақша орнына жүрмейтiн шартты бiрлiкпен өлшенедi.
      Жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын Жинақ банкiсiнiң бөлiмшелерi алушының тұрған жерi бойынша үй басқармасы беретiн отбасы құрамы туралы анықтама мен паспортының негiзiнде есептеп, сол купонның сомасы көрсетiлiп, дербес есепшот түрiнде қаттайды. Қазақстан Республикасының әрбiр тұрғынына жекешелендiрудiң инвестициялық купондары жеке есепшотқа есептеледi.
      Республиканың ауылдық жерлерде тұратын тұрғындары үшiн белгiленген тәртiппен есептелген жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының сомасына 1,2 арттыру коэффициентi енгiзiледi.
      16 жасқа дейiнгi балаларға бұл купондар дербес есепшотқа есептеледi, оны жұмсау хұқы ата-анасының бiрiне олардың жасаған өтiнiшi негiзiнде және баланың тууы туралы куәлiгiн көрсеткенде берiлуi мүмкiн.
      Есепшотқа есептелген жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының сомасы инвестициялық жекешелендiру қорларына Үкiмет белгiлеген мерзiмде салынуға тиiс. Бiрiншi кезеңде пайдаланылатын купондардың бөлiгiн Үкiмет жаппай жекешелендiру объектiлерiнiң бекiтiлетiн тiзбесiне сәйкес анықтайды. Жаппай жекешелендiрудiң бiрiншi кезеңiнде пайдаланылған жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының санын шектеу инвестициялық жекешелендiру қорларының бәсекелестiк қабiлетi әлi көрiне қоймаған кезде купон иелерiнiң тәуекелге баруын кемiту үшiн енгiзiледi. Жаппай жекешелендiрудiң келесi кезеңдерiнде пайдаланылған жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының санын олардың иелерi дербес анықтайтын болады.
      Жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын салу мерзiмi халыққа бұқаралық ақпарат құралдары арқылы хабарланады.
      Жекешелендiрудiң әрбiр кезеңiнде купон иесi өзiнiң купондарын бiрнеше инвестициялық жекешелендiру қорларына сала алады. Инвестициялық жекешелендiру қорын таңдауды және өздерi таңдап алған инвестициялық жекешелендiру қорына салынатын жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының санын купон иелерi дербес анықтайды.
      Жекелеген қорлар қызметiнiң кездейсоқ тиiмсiз болып шығуынан зиян шегу ықтималдығын азайту мақсатымен купондарды бiрнеше инвестициялық жекешелендiру қорына салған дұрыс.
      Жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын жекешелендiрiлетiн кәсiпорындардың акцияларына тiкелей айырбастаудың болмауы кейбiр кәсiпорындардың акцияларына орынсыз сұранысты көтермелеуге жол бермеуге және республика тұрғындарының купондарын негiзсiз құнсызданудан қорғауға ұмтылудан туындап отыр.
      Жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын енгiзу оларды иелерiнiң есепшотынан арнайы құрылған инвестициялық жекешелендiру қорларының тиiстi есепшотына аудару жолымен жүзеге асырылады.
      Әрбiр инвестициялық жекешелендiру қоры осы қорға иелерi салған жекешелендiрудiң инвестициялық купондарына айырбасталып, азаматтарға берiлетiн акциялар шығарады. Жекешелендiрудiң инвестициялық купондарының иесi өзi салған купонның саны көрсетiлген инвестициялық жекешелендiру қорының акцияларын алады. Инвестициялық жекешелендiру қоры акцияларының шамаланған құны соммен емес, қор қаржысының процентiмен анықталады.
      Инвестициялық жекешелендiру қорын құру және оның қызметi Комитет бекiтетiн Инвестициялық жекешелендiру қоры туралы арнайы Ережемен реттеледi.
      Мемлекеттiк емес заңды ұйымдар мен жеке адамдар инвестициялық жекешелендiру қорларының құрылтайшылары бола алады. Инвестициялық жекешелендiру қорлары ашық акционерлiк қоғам ретiнде құрылады, жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын қор акцияларының орнына салған Қазақстан Республикасының тұрғындары оның Акционерлерi бола алады. Жеке инвестициялық жекешелендiру қорларын құру шамаланған жекешелендiру емес, нақтылы жекешелендiру жүргiзу үшiн оларды басқаруға салиқалы меншiк иелерiн - қор Акционерлерiн тарту қажеттiгiнен туындап отыр.
      Жаппай жекешелендiру процестерiне ұйымдық қызмет көрсету үшiн Комитеттiң жанынан Ақпараттық-есептеу орталығы құрылады, ол акционерлiк қоғамдардың құрылуы және қызметi, есептелген және пайдаланылған купондардың саны, кәсiпорындар акцияларының қозғалысы туралы хабарды жинақтап, өңдеп отырады. Ақпараттық-есептеу орталығының Мемлекеттiк мүлiк жөнiндегi аумақтық комитеттер жанында өз бөлiмшелерi болады.
      Қордың қызметi Комитет арнайы құрған Ведомствоаралық комиссия (одан әрi - Комиссия) берген лицензия негiзiнде жүзеге асырылады. Қабылданған шешiмдердiң әдiлдiгiн қамтамасыз ету және инвестициялық жекешелендiру қорларының қызметiне тәуелсiз бақылауды жүзеге асыру мақсатында Комиссияға Комитеттiң, Экономика министрлiгiнiң, Қаржы министрлiгiнiң, Монополияға қарсы саясат жөнiндегi мемлекеттiк комитеттiң, Статистика және талдау жөнiндегi мемлекеттiк комитеттiң, Ұлттық мемлекеттiк банктiң өкiлдерi кiредi. Лицензия алу үшiн инвестициялық жекешелендiру қорының құрылтайшылары Комиссияға қорды құрушылар, қор қаржысының мөлшерi қордың жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын алуды жүзеге асыратын шарттары, қордың қызметi шығын келтiрген жағдайда купон иелерiнiң алдындағы қордың жауапкершiлiгi туралы толық және анық хабар берiп отыруға мiндеттi. Комиссия қаржының ең аз мөлшерi мен акциялар орналастырудың тәртiбi, қордың қызметi туралы ақпараттың ашықтығы мен анықтығы мәселелерiнде қордың қызметiн реттеп отырады. Инвестициялық жекешелендiру қоры Акционерлер алдында мүлiк жөнiнен толық жауапты болады. Инвестициялық жекешелендiру қоры дұрыс ақпарат бермесе немесе лицензия алынған шарттарды бұзса, ол комиссия үшiн қорды лицензиядан айыруға және оны жоюға негiз болады.
      Инвестициялық жекешелендiру қорлары халықтың жекешелендiрудiң инвестициялық купондарын қорлардың акцияларына айырбастауға жинақтап отырады. МЖҚ (Мемлекеттiк жекешелендiру қоры) Комитет жаппай жекешелендiру шеңберiнде сату үшiн жiберген мемлекеттiк акцияларды жинақтайды, аукциондар өткiзу мерзiмi туралы хабарлайды, инвестициялық жекешелендiру қорларының аукциондарға қатысу туралы өтiнiмдерiн жинастырады, азаматтар салған жекешелендiрудiң инвестициялық купондарына жекешелендiрiлетiн мемлекеттiк кәсiпорындардың акцияларын инвестициялық жекешелендiру қорлары айырбастап алатын ашық аукциондар ұйымдастырады. Аукциондарды екi деңгейде: республикалық маңызы бар кәсiпорындардың акцияларын сату жөнiнде және аймақтық маңызы бар кәсiпорындардың акцияларын сату жөнiнде ұйымдастыру көзделедi. Акциялары жекешелендiрудiң инвестициялық купондарына айырбастау үшiн аукционда өткiзуге шығарылатын кәсiпорындардың тiзiмi аукцион өткiзудiң мерзiмi жария етiлгенге дейiн кем дегенде 45 күн бұрын әрбiр объектiнiң аукционда сатылатын акцияларының саны көрсетiлiп, кәсiпорынның қаржы ахуалы туралы ақпаратпен, кәсiпорынның әрбiр акциясы үшiн купонның ең аз мөлшерiмен (бастапқы бағалануы) бiрге жарияланады. Инвестициялық жекешелендiру қорлары аукцион өткiзудiң хабарланған мерзiмiне дейiн 15 күннен кешiктiрмей аукционға қатысуға МЖҚ-ға өтiнiм бередi. Өтiнiмде инвестициялық жекешелендiру қорының қандай акционерлiк қоғамның акциясының қанша мөлшерiн алуға тырысатыны, сондай-ақ қор бiр акция үшiн ұсына алатын жекешелендiрудiң инвестициялық купондары санының жоғары шегi көрсетiледi.
      Кәсiпорын акцияларының бiр бөлiгiн акцияның нарықтық бағамын айқындау мақсатымен МЖҚ ашық саудаға жiбередi.
      Акцияның қосымша (қайталама) эмиссиясы мен орналастырылуын Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес акционерлiк қоғамдар жүзеге асырады.
      Жекешелендiрiлетiн кәсiпорындардың акцияларын аукциондарда алуға байланысты қорлардың арасындағы бәсеке олардың саудаға түскен акциялар үшiн купондардың неғұрлым көп мөлшерiн ұсынуына негiзделген. Бұл орайда бiр аукционда жекелеген инвестициялық жекешелендiру қорлары белгiлi бiр кәсiпорынның акциясының 10 процентiнен аспайтын мөлшерiн ғана сатып ала алады. Жекелеген инвестициялық жекешелендiру қорының бiр акционерлiк қоғамның акциясын 20 проценттен артық шоғырландыруға қақысы жоқ. Инвестициялық жекешелендiру қорларының купондарды акцияларға айырбастап аукционда өткiзу аяқталғаннан кейiн акционерлiк қоғамдардың акцияларын басқа инвестициялық қорлардан, заңды ұйымдар мен жеке адамдардан сатып алуына және сатуына болады.
      Жаппай жекешелендiру ойдағыдай жүргiзу үшiн бұқаралық ақпарат құралдарымен, сонымен бiрге бiлiктi мамандардың қатысуымен арнайы курстар, әңгiме өткiзу және оқыту жүйелерiмен де оны ақпараттық үгiтшiлiк қамтамасыз етудi ұйымдастыру қажет.
      Жаппай жекешелендiру аяқталғаннан кейiн акционерлiк қоғамдардың өтпей қалған акциялары ашық саудаға жiберiледi. Акцияны сатып алушы шықпаған жағдайда Комитет оны уағдаластық шартымен холдингтiк немесе солар тәрiздес компанияларға беруi мүмкiн.

4. Шағын жекешелендiру

      Шағын жекешелендiру мiндеттi түрде жекешелендiруге жататын, көлемi ықшам, жұмыс iстейтiн адамдардың саны 200 адамнан аспайтын кәсiпорындар мен ұйымдарды қамтиды.
      Бұл бағыт шеңберiнде бөлшек және көтерме сауда, қоғамдық тамақтандыру мен тұрмыстық қызмет көрсету салаларындағы объектiлердiң ұзын ырғасы жекешелендiрiледi. Шағын жекешелендiру жүргiзiлер алдында сауда және автокөлiк кәсiпорындары сегменттерге бөлiнедi (бөлшектеледi), бұл бiрнеше дербес заңды ұйымдар құруды көздейдi.
      Халықтың аз қамтамасыз етiлген бөлiгiне қызмет көрсететiн сауда және қоғамдық тамақтандыру кәсiпорындары мемлекет меншiгiнде қалады.
      Агроөнеркәсiп кешенiнiң кәсiпорындарының қолындағы фирмалық дүкендердi жекешелендiру осы кәсiпорындармен бiрге жүзеге асырылады.
      Объектiнi жекешелендiру оны аукционға немесе конкурсқа даярлаудан басталады, бұл жөнiнде кәсiпорынның қызметкерлерiне уақытылы хабарланады. Мемлекет жекешелеген жағдайларда оның қызметкерлерi алдындағы қарызы мен мiндеттемелерiн қоса кәсiпорынның бүкiл пассивiн өз мойнына алады. Кәсiпорынның өткiзiлетiн активтерiнiң құрамына оның мүлiктiк кешендерi ғана: негiзгi қорлары (ғимаратты сату тиiмсiз болған жағдайда оны ұзақ мерзiмдi жалға беру хұқы сатылады), шикiзаты, материалдары, қорлары, аспаптары және т.б. кiредi.
      Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет пен Жекешелендiру жөнiндегi комитет мемлекеттiк басқару органдарымен бiрлесiп тоқсан сайын шағын жекешелендiруге жатқызылған кәсiпорындардың тiзбесiн түзедi. Тiзiмдi жариялау онда аталған кәсiпорындарды жекешелендiрудiң басталғанын ресми хабарлау болып табылады. Несиегерлерге кәсiпорынды таратудың белгiленген тәртiбiне сәйкес кәсiпорынға өз талабын бiлдiру үшiн белгiлi бiр уақыт берiледi.
      Шағын жекешелендiру жеке адам мен мемлекеттiк емес заңды ұйымдардың қатысуымен өткiзiлетiн аукцион немесе конкурс нысанында жүзеге асырылады. Шағын жекешелендiру шеңберiнде аукциондар мен конкурстар өткiзу тәртiбi Жекешелендiру жөнiндегi комитет пен Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет бiрлесiп бекiтетiн тиiстi ережелермен белгiленедi. Объектi конкурс арқылы сатылған кезде Қазақстан Республикасының азаматтарына және шаруашылық серiктестiктерiн құрған жағдайда өткiзiлетiн объектiнiң қызметкерлерiне басымдық берiледi. Аукционда немесе конкурста өткiзiлетiн объектiнiң қызметкерлерiнiң 50 проценттен астамын бiрiктiретiн шаруашылық серiктестiгi қатысқан жағдайда, оларға сату бағасының 10 процентiне дейiн арзанға алуға мүмкiндiк берiледi.
      Бәсекесiз аукциондар мен конкурстар өткiзуге жол берiледi. Аукционда немесе конкурста мүлiктi сатып алғаны үшiн алушы төлеген соманың 50 процентi ақшадай қаржыдан және 50 процентi жекешелендiрiлген тұрғын үй купондарынан тұрады.
      Шағын жекешелендiру процесiне тұрғын үйдi жекешелендiру купондарын қатыстыру тетiгiн жүзеге асыру үшiн тұрғын үй купондарын еркiн сатып алу-сату енгiзiледi. Тұрғын үй купондарын сатып алу және сату процесi жекешелендiрудiң чектiк кiтапшаларының көмегiмен Жинақ банкiлерiнiң бөлiмшелерi арқылы жүзеге асырылады.
      Төлем құралы ретiнде тұрғын үй купондарын қолдану арқылы жүргiзiлетiн аукциондарға және конкурстарға қатысу үшiн азаматтар делдалдардың қызметiн пайдалануға (уағдаластық негiзде) хұқылы.
      Шағын жекешелендiрудiң барысында тұрғын үй купондарын пайдалану арнайы Ережемен реттеледi.
      Тұрғын үй купондарын тұрғын үйдi сатып алуға пайдаланудың тетiгi бұрынғы қалпында қалады.

II. Агроөнеркәсiп кешенiндегi мемлекеттiк меншiктi
мемлекет иелiгiнен алу және жекешелендiру

      Агроөнеркәсiп кешенiнде мемлекет иелiгiнен алу және жекешелендiру меншiк иесiнiң ынта бiлдiруiне қарай Бағдарламаға сәйкес оның түрлi салаларының, кәсiпорындары мен ұйымдарының ерекшелiктерi ескерiле отырып жүргiзiледi.
      Жер және басқа табиғат ресурстары Қазақстан Республикасының ерекше меншiгi болып табылады, жекешелендiруге жатпайды, алайда ұзақ мерзiмдi жалға (99 жылға дейiнгi мерзiмге) берiлуi мүмкiн.
      Ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының мемлекеттiк меншiгiн жекешелендiру мынадай негiзгi бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
      - совхоздарды және басқа мемлекеттiк ауыл шаруашылық кәсiпорындарын фермерлiк және шаруа қожалықтарына, ауыл шаруашылығы кооперативтерiне, шағын кәсiпорындар мен олардың ассоциацияларына және шаруашылық жүргiзудiң басқадай мемлекеттiк емес нысандарына айналдыру;
      - ашық немесе жабық үлгiдегi акционерлiк қоғамдар құру;
      - мемлекеттiк мүлiктi конкурс бойынша немесе аукционда сату.
      Құс фабрикаларын, iрi мал шаруашылық кешендерiн, жылы-жай комбинаттарын жекешелендiру оларды акционерлiк қоғамдарға, басқа да шаруашылық қоғамдарына немесе серiктестiктерге айналдыру арқылы акциялар (үлестер, пайлар) алуға олармен технологиялық байланыстағы товар өндiрушiлерге, бұлар өндiрiс процесiнiң үздiксiздiгiн және қолданылып жүрген көлбеу байланысты сақтаған жағдайда басымдық хұқын бере отырып, жүзеге асырылады.
      Агроөнеркәсiп кешенiнiң дайындаушы, ұқсатушы және қызмет көрсетушi кәсiпорындарын мемлекет иелiгiнен алу және жекешелендiру солардың базасында ашық үлгiдегi акционерлiк қоғамдар құру жолымен жүзеге асырылады. Бөлiнбей және өткiзiлмей қалған акциялар мемлекет меншiгiнде қалдырылады. Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет акцияларының мемлекеттiк пакетiн ұстаушыны анықтайды.
      Үнемi шығынмен жұмыс iстейтiн мемлекеттiк ауыл шаруашылығы кәсiпорындарын жекешелендiру аталған шаруашылықтардың еңбек ұжымдары құрған шаруашылық серiктестiктерiне немесе акционерлiк қоғамдарға олардың мүлкiн өтеусiз беру жолымен жүргiзiледi, не болмаса, еңбек ұжымы ол мүлiктi алудан бас тартқан жағдайда, аукцион немесе конкурс арқылы сатылуы мүмкiн.
      Тұрғын үй жекешелендiру купондарын мемлекеттiк ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының мүлкiн сатып алған кезде жекелеген қызметкерлер немесе олар құрған шаруашылық серiктестiктерi пайдалана алады. Ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының мүлкiн сату бағасының 75 процентке дейiнгiсiн тұрғын үй жекешелендiру купондарымен төлеуге болады. Ауыл шаруашылығы кәсiпорындарының мүлкiн сату шаруашылықтың ауыл шаруашылық бағдарын сақтау шартымен жүзеге асырылады. Бұл ретте жаңа меншiк иесi алынған мүлiктi, егер мұның өзi сатып алу-сату шартының талаптарын бұзбайтын болса, өзiнiң қалауынша пайдалануға хақылы.
      Мемлекеттiк ауыл шаруашылық кәсiпорындарын жекешелендiруге жекешелендiрiлетiн кәсiпорынның барлық қызметкерлерi және осы шаруашылық аумағында тұратын басқа да азаматтар қатысады.
      Ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрушiлердiң бәрiне де қалалардағы конкурстық және аукциондық негiздегi шағын жекешелендiруге қатысуға мүмкiндiк берiледi.
      Мемлекеттiк меншiктi жекешелендiруден түскен қаражаттың бiр бөлiгi ауыл шаруашылығындағы нарықтық құрылымдарды дамыту мен қолдау үшiн жұмсалады.
      Ұжымдық кәсiпорындарға шаруашылық серiктестiктер немесе акционерлiк қоғамдар болып қайта құрылып, қайта тiркеуден өтуге ұсыныс жасалады.

III. Жекешелендiру процесiне шетелдiк заңды
ұйымдар мен жеке адамдардың қатысуы

      Шетелдiк заңды ұйымдар мен жеке адамдар жекешелендiру процестерiнiң барлық түрлерiне қатысады. олардың қызметi Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарымен, Үкiметаралық шарттармен және келiсiмдермен реттелiп отырады.
      Шетелдiк заңды ұйымдар мен жеке адамдар мемлекеттiк меншiк объектiлерiн жекешелендiру процесiне қаржылық мүмкiндiктерi қаралып, Шетелдiк инвестициялар жөнiндегi Ұлттық агенттiк оларға тиiстi лицензиялар бергеннен кейiн қатысады.
      Шетелдiк заңды ұйымдар мен жеке адамдардың жеке жобалар бойынша жүзеге асырылатын мемлекеттiк меншiктi жекешелендiруге қатысуының тәртiбi мен шарттарын, егер Үкiметаралық шарттар мен келiсiмдерде өзгеше тұжырымдаулар болмаса, Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет Жекешелендiру жөнiндегi комитетпен бiрлесiп және Экономика министрлiгi айқындайды.
      Экономика министрлiгi мүдделi заңды ұйымдар мен жеке адамдарға қатыстырылатын инвесторлардың экономикалық және қаржылық мүмкiндiктерi туралы мүмкiндiгiнше ақпарат бередi.
      Шетелдiк заңды ұйымдар мен жеке адамдар жекешелендiру процесiне қатысқан кезде объектiнi бағалау ұлттық валютамен де, сондай-ақ мүлiктiң осындай түрлерi мен қызмет түрлерiне әлемдiк баға деңгейiне сәйкес шетелдiк валютамен де жүргiзiледi.

IV. Мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiру
процесiн басқаруды ұйымдастыру жүйесi

      Қазақстан Республикасының аумағында мемлекеттiк меншiктi мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiру туралы шешiмдi Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет пен оның аумақтық органдары министрлiктердiң, ведомстволар мен жергiлiктi әкiмшiлiктердiң қатысуымен қабылдайды. Мемлекеттiк меншiктi сату жөнiндегi тiкелей жұмысты Жекешелендiру жөнiндегi комитет жүзеге асырады.
      Мүлiктi бағалау жөнiндегi дайындық жұмысы мен жекешелендiруге қажеттi құжаттарды әзiрлеудi Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет пен Жекешелендiру жөнiндегi комитеттiң органдарымен қатар оларға қатысты жекешелендiру туралы шешiм шығарылған мемлекеттiк кәсiпорындар, жекешелендiру жөнiндегi бюро, аталған жұмыстарды жүргiзуге Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитеттен лицензия алған мемлекеттiк емес коммерциялық құрылымдар жүргiзедi.
      Бағдарламаны iске асыруға бақылауды Қазақстан Республикасының Президентi жүзеге асырады. Жекешелендiру Бағдарламасының орындалу барысы республикалық және жергiлiктi баспасөзде үнемi әйгiленiп отырады.

V. Мемлекеттiк меншiктi жекешелендiруден алынған
қаражаттың түсуi мен бөлiну тәртiбi

      Мемлекеттiк меншiк объектiлерiн сатудан келген бүкiл ақшалай және өзге де түсiмдердi жекешелендiруден алынған қаражат деп ұғамыз.
      Меммүлiктi басқару жөнiндегi комитет мен оның аумақтық комитеттерi акцияларының мемлекеттiк пакеттерiн алатын кiрiстiң үлесi мен жалгерлiк ақы жекешелендiруден түскен қаражаттың құрамына енгiзiлмейдi және бюджеттегi арнаулы есепшоттарға аударылады.
      "Мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiру туралы" Заңға сәйкес жекешелендiруден алынған қаражат мемлекет меншiгi болып табылады және арнайы шоттарға аударылады.
      Шағын жекешелендiру шеңберiнде аукциондық сатудан алынған ақшалай қаражат жекешелендiрiлген объектiлердiң берешегiн өтегеннен кейiн арнайы шоттарға аударылады.
      Республикалық арнайы шотқа түскен қаражат, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң ұсынысы бойынша iшкi мемлекеттiк берешектi өтеуге және басқа мақсаттарға жұмсалады.
      Жергiлiктi әкiмшiлiктердiң шоттарына түскен қаражат, сондай-ақ республикалық арнайы шоттағы қаржының бiр бөлiгi халықтың аз қамтамасыз етiлген және әлеуметтiк жағынан қорғалмаған топтарын қолдау мен қорғауға, жұмыссыздыққа байланысты төлемдер жасауға, кадрлар даярлау мен қайта даярлауға және басқа мақсаттарға жұмсалуы мүмкiн.
      Аталған қаражатты жұмсау тәртiбi жергiлiктi әкiмдер белгiлейдi.
      Үкiмет жекешелендiру Бағдарламасын iске асыруға жұмсалатын қаражаттың бiр бөлiгiн бекiтедi.

VI. Әлеуметтiк қорғау шаралары

      Бағдарламаны iске асыру республика халқын әлеуметтiк қорғау шараларын жүзеге асырумен, соның iшiнде:
      - мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiру барысында босаған қызметкерлердiң кадрларды даярлау мен қайта даярлау жөнiндегi мемлекеттiк және жеке мекемелер жүйесi арқылы қызметi мен кәсiбiн ауыстыруына мүмкiндiк туғызу; Үкiмет бекiткен ереженiң негiзiнде қоғамдық жұмыстар жүйесiн ұйымдастыру; қоғамдық жұмыстарды республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты, сондай-ақ мүдделi кәсiпорындардың қаражаты есебiнен қаржыландыру; жекешелендiру барысында босаған еңбек ресурстарын, сондай-ақ зейнеткерлер мен мүгедектердiң еңбегiн пайдаланатын шағын бизнестi дамыту үшiн салық жеңiлдiктерiнiң жүйесiн құру негiзiнде жұмыспен қамтамасыз етумен;
      - мемлекет мүлкiн жекешелендiру барысында алынған қаржының 10-15 процентi мөлшерiнде халықтың аз қамтамасыз етiлген және әлеуметтiк жағынан қорғалмаған топтарын қолдау мен әлеуметтiк жағынан қорғау үшiн; кәсiпорындардың аударымдары, мемлекеттiк және жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты, заңды және жеке адамдардың ерiктi қайырмалдығы есебiнен жұмыссыздық жөнiнде төлемдер жасау үшiн; мемлекет мүлкiн жекешелендiруден алынған қаражаттың 10 процентiн аудару және кәсiпкерлердiң ерiктi қайырмалдықтары есебiнен экологиялық зiлзала өңiрлерiн әлеуметтiк-экономикалық жағынан дамыту үшiн арнайы мемлекеттiк жеке және аралас қорлар құрумен қатар жүргiзiлуге тиiс.

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 18.06.2009 № 829 .

      На основании статьи 78 Конституции Республики Казахстан и в целях реализации Программы неотложных антикризисных мер и углубления социально-экономических реформ постановляю:
      1. Утвердить Национальную программу разгосударствления и приватизации в Республике Казахстан на 1993-1995 годы (II-ой этап).
      2. Кабинету Министров Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить развернутый план мероприятий по реализации Национальной программы разгосударствления и приватизации, включая перечень необходимых нормативных документов.
      3. Министерствам и ведомствам, государственным концернам, корпорациям и объединениям, главам областных, Алматинской и Ленинской городских администраций в месячный срок внести на утверждение в Государственный комитет Республики Казахстан по государственному имуществу взаимно согласованные перечни объектов, подлежащих разгосударствлению и приватизации в 1993 году в рамках малой и массовой приватизации, а также по индивидуальным проектам. Аналогичные перечни на 1994 и 1995 годы представлять Госкомимуществу не позднее октября месяца предшествующего года. Президент Республики Казахстан НАЦИОНАЛЬНАЯ ПРОГРАММА РАЗГОСУДАРСТВЛЕНИЯ И ПРИВАТИЗАЦИИ В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН НА 1993-1995 ГОДЫ (II-ой этап) Введение
      Национальная программа разгосударствления и приватизации, далее - Программа, определяет цели и задачи, а также порядок и последовательность преобразования государственной собственности в Республике Казахстан в различные формы частной собственности на 1993-1995 годы.
      Основной целью приватизации является создание необходимых условий для переходов от централизованно-плановой к рыночной экономике на основе персонификации права собственности в процессе возвращения государством населению республики национального имущества путем безвозмездной и возмездной передачи производственных объектов, других материальных и нематериальных активов, принадлежащих государству.
      Реализация этой цели предполагает решение следующих главных задач:
      - ускоренное формирование рыночно ориентированных хозяйственных структур путем осуществления акционирования большинства государственных предприятий, проведения малой и массовой приватизации объектов государственной собственности;
      - создание условий для участия всех слоев населения в приватизации;
      - формирование слоя частных собственников как эффективно хозяйствующих субъектов;
      - создание конкурентной среды и обеспечение демонополизации производства;
      - развитие малого и среднего бизнеса;
      - реализацию индивидуальных проектов преобразования крупных и уникальных народнохозяйственных объектов;
      - формирование организационно-хозяйственных структур с преобладанием частного бизнеса и привлечением иностранных инвесторов;
      - развитие и укрепление системы инвестиционных структур как субъектов рынка ценных бумаг.
      Программа определяет принципиальные подходы к проведению разгосударствления и приватизации на 1993-1995 годы. Методы и направления приватизации определены в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, одобренной Верховным Советом "Программой неотложных антикризисных мер и углубления социально-экономических реформ (на период стабилизации экономики и перехода к рынку)", и перспективами социально-экономического развития Республики Казахстан, особенностями различных отраслей, местом и ролью предприятий и организаций в общественном производстве.
      Второй этап процесса разгосударствления и приватизации государственной собственности в республике предполагает соответствующий комплекс мер, предусматриваемый Программой.
      Перечень объектов, подлежащих разгосударствлению и приватизации в соответствии с Программой, конкретизированный по каждому из направлений, ежегодно утверждается Правительством. Информация о них регулярно доводится до сведения населения.
      Все объекты государственной собственности подразделяются на две классификационные группы:
      - объекты, подлежащие разгосударствлению и приватизации;
      - объекты, приватизация которых запрещена.
      Основаниями для включения объекта государственной собственности в одну из групп являются: целесообразность сохранения государственной собственности; отраслевая принадлежность объекта; социально-экономическая значимость выпускаемой продукции, выполняемых работ и услуг.
      Не подлежат приватизации объекты исключительной собственности Республики Казахстан - земля, ее недра, воды, воздушное пространство, растительный и животный мир, другие природные ресурсы, памятники истории и культуры, культурные и исторические ценности народа Республики Казахстан, средства государственного бюджета, республиканские страховые резервные и иные фонды, предприятия и имущественные комплексы, обеспечивающие суверенитет республики, ее социальное и экономическое развитие, а также учреждения, финансирование которых осуществляется полностью за счет государственного бюджета.

                    I. Основные направления приватизации +

      Под основными направлениями приватизации подразумеваются комплексы приватизационных методов и форм, осуществляемых в соответствии со спецификой каждой из групп приватизируемых объектов.
      Критериями отнесения предприятий к тому или иному направлению приватизации являются народнохозяйственное значение объекта, отраслевая принадлежность, численность работающих, стоимость основных фондов.
      В соответствии с численностью работающих предприятия и организации условно подразделяются на:
      - малые предприятия с численностью работающих менее 200 человек;
      - средние предприятия с численностью работающих от 200 до 5000 человек;
      - крупные предприятия с численностью работающих свыше 5000 человек.
      При составлении ежегодных перечней объектов приватизации в зависимости от отраслевых, региональных и других особенностей объекта его отнесение к группе малых, средних и крупных предприятий может уточняться.
      В соответствии с отнесением объекта приватизации к группе малых, средних и крупных предприятий Программа предусматривает развертывание процессов разгосударствления и приватизации по следующим направлениям:
      - приватизация крупных и уникальных имущественных комплексов по индивидуальным проектам;
      - массовая приватизация средних предприятий;
      - малая приватизация, осуществляемая посредством аукционов и конкурсов малых предприятий торговли, коммунального хозяйства, бытового и сервисного обслуживания.
      Индивидуальные проекты приватизации позволяют создать оптимальную организационную структуру базовых предприятий ключевых отраслей народного хозяйства, определить соотношение частного и государственного участия в их управлении, привлечь отечественных и иностранных инвесторов, начиная со стадии разработки проекта.
      Массовая приватизация создает возможность реализации права собственности для широких слоев населения республики, позволяет приобрести практический опыт работы с ценными бумагами.
      Малая приватизация формирует реальную базу для возникновения широкого слоя собственников, непосредственно обеспечивающих потребительский рынок товаров и услуг.
      Для участия в малой и массовой приватизации всех слоев населения в Республике Казахстан используются приватизационные купоны, гарантирующие каждому жителю республики право на получение определенной доли государственной собственности.
      На втором этапе приватизации в Республике Казахстан используются два вида приватизационных купонов:
      - приватизационные купоны, предназначавшиеся для выкупа жилья (жилищные купоны);
      - приватизационные инвестиционные купоны.
      Жилищные купоны, используемые на первом этапе приватизации только на выкуп жилья, на втором этапе приватизации помимо (после) выкупа жилья могут использоваться в качестве платежного средства на аукционах и конкурсах малой приватизации - при продаже предприятий торговли, бытового и сервисного обслуживания. Приватизационные инвестиционные купоны используются в процессе массовой приватизации посредством вложения их в специальные инвестиционные приватизационные фонды, приобретающие на них акции предприятий, преобразованных в акционерные общества.

         1. Акционирование предприятий государственного сектора

      Акционирование предприятий и организаций государственного сектора означает их преобразование в акционерные общества с полной государственной собственностью на все акции. Этот процесс является необходимой начальной стадией преобразования всех подлежащих приватизации объектов, не отнесенных к аукционной и конкурсной продаже в рамках малой приватизации.
      Преобразование в акционерные общества позволяет:
      - изменить организационную структуру управления предприятиями и повысить ее эффективность путем назначения акционерами (в государственных холдингах и компаниях - Правительством) членов наблюдательных советов;
      - обеспечить персональную ответственность членов наблюдательного совета и правления акционерного общества за финансовое состояние и законность всей деятельности общества, обеспечить его ежегодную отчетность перед акционерами;
      - обеспечить коммерциализацию деятельности преобразованных предприятий;
      - ускорить процесс приватизации за счет передачи государством права собственности на все или часть акций юридическим и физическим лицам на возмездной или безвозмездной основе;
      - создать условия преобразованным государственным предприятиям для организации предпринимательской деятельности на зарубежных рынках.
      Правительство Республики выступает инициатором преобразования государственных предприятий в акционерные общества, акции которых являются собственностью государства и управление ими осуществляется через систему холдинговых компаний.
      Порядок и условия преобразования государственных предприятий в государственные акционерные общества устанавливается соответствующим Указом Президента Республики Казахстан. Эти меры должны обеспечить проведение эффективной государственной политики размещения акций, введение упорядоченной процедуры регистрации передачи акций, защиту интересов акционеров.
      Для обеспечения поддержки работниками предприятий процесса акционирования трудовым коллективам, в случае разработки ими плана акционирования предприятия, принимаемого комиссией Государственного комитета Республики Казахстан по управлению государственным имуществом или его территориального органа (в дальнейшем - Комитет по управлению госимуществом), предоставляется право безвозмездного получения до 10 процентов от величины уставного капитала в виде привилегированных акций, но не более 12 размеров среднемесячной заработной платы по предприятию на одного работника.
      После преобразования государственных предприятий в акционерное общество Комитет по управлению госимуществом принимает решение о продаже государственных акций. Продажу акций акционерных обществ осуществляет Государственный комитет Республики Казахстан по приватизации ( в дальнейшем - Комитет по приватизации).
      Предприятия, включенные в перечень приватизируемых объектов с обязательным сохранением на переходный период государственного контроля, преобразуются в акционерные общества с различной степенью государственного участия.
      Государственные пакеты акций акционерных обществ с участием государства могут решением Комитета по управлению госимуществом передаваться холдингам либо акционерным компаниям холдингового типа. Эти компании учреждаются как акционерные общества закрытого типа, осуществляют свою деятельность на коммерческой основе и обеспечивают сохранение эффективного государственного регулирования базовыми отраслями народного хозяйства.
      Учреждение холдинговых компаний предусматривает последовательную реализацию следующих мероприятий:
      - акционирование государственных предприятий;
      - определение перечня предприятий, требующих координации деятельности из единого центра, имеющих наиболее тесные хозяйственные связи;
      - выделение государственного контрольного пакета акций;
      - учреждение холдинга с передачей ему права владения, пользования и управления государственными пакетами акций.
      Реализация подобного механизма преобразования позволит четко разграничить функции государственного регулирования и хозяйственного управления.
      Государственные органы управления должны осуществлять регулирование деятельности холдингов через назначение их руководства (президентов и членов наблюдательных советов), а также на основе контроля за обеспечением реализации национальных интересов - защитой окружающей среды, выполнением государственных программ и т.п.
      Наблюдательный совет холдинга осуществляет финансовый контроль за деятельностью акционерных обществ холдинга на основе участия представителей холдинга в органах управления обществ, анализа динамики прибыльности общества, контроля за крупными инвестициями и т.п.
      Назначаемые холдингом и подотчетные ему управляющие акционерными обществами осуществляют оперативное управление деятельностью акционерных обществ.
      Наиболее оптимальным в условиях Республики Казахстан является учреждение нескольких специализированных холдингов по отраслевому принципу, с предоставлением им возможности диверсификации за счет развития новых производств или прибретения пакетов акций по их выбору. Организационная структура холдинговой компании позволяет, за счет концентрации финансовых средств и их целевого использования, осуществлять быструю диверсификацию капитала путем создания новых производств или приобретения предприятий.
      В случаях необходимости немедленного изменения структуры управления в отрасли холдинги могут учреждаться на базе действующих государственных предприятий с последующим их преобразованием в акционерные общества.
      При достижении стабильной прибыльности и эффективного функционирования компаний, в случае отсутствия необходимости государственного регулирования деятельности этих обществ, государственные пакеты акций могут быть реализованы физическим и негосударственным юридическим лицам, в том числе иностранным.
      Решением Комитета по управлению госимуществом, согласованным с государственными органами управления, в указанных акционерных обществах государственный пакет акций может быть заменен "золотой акцией".
      "Золотая акция" представляет собой ценную бумагу, находящуюся в собственности государства и обладающую правом вето при решении следующих вопросов: изменении профиля работ, ограничивающего возможности приоритетного выполнения государственного заказа, участия акционерного общества в экологически вредных производствах и ряда других.
      Ликвидация и предотвращение монополизации деятельности холдинговых компаний обеспечивается учреждением нескольких компаний в одной отрасли, или диверсификацией их деятельности.
      Организация аукционных продаж государственных пакетов акций инвестиционным приватизационным фондам осуществляется Комитетом по приватизации . Централизованный учет и сбор информации о регистрации и деятельности акционерных обществ осуществляется Информационно-учетным центром, который по мере развития может быть преобразован в Государственный депозитарий. Сноска. Абзацы десятый, одиннадцатый, тринадцатый, двадцать шестой и двадцать девятый главы 1 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268. 2. Приватизация по индивидуальным проектам
      Разработка индивидуальных проектов разгосударствления и приватизации осуществляется по особо крупным и уникальным объектам и предприятиям.
      Под уникальными объектами подразумеваются предприятия, выпускающие продукцию или выполняющие работы особой социальной значимости, а также являющиеся естественной монополией государства.
      Индивидуальные проекты разгосударствления и приватизации разрабатываются под руководством Комитета по управлению госимуществом, осуществляющего, в случае необходимости, выбор консультационных или управленческих фирм.
      Индивидуальный проект включает в себя поэтапную программу мероприятий:
      - всесторонний анализ деятельности и конкурентоспособности объекта, а также оценка стоимости его имущественного комплекса;
      - система предлагаемых организационно-структурных, технологических и других преобразований объекта, в том числе мероприятия по демонополизации его деятельности;
      - выбор приватизационных форм и методов.
      Разработка проекта проводится в соответствии с требованиями законодательных актов Республики Казахстан и подлежит согласованию с Госкомитетом по антимонопольной политике.
      Комитет по управлению госимуществом на основе представленных материалов определяет степень готовности объекта к приватизации, при положительном заключении, утверждает проект и дает разрешение на преобразование объекта. Реализация индивидуальных проектов осуществляется следующими методами:
      - продажа определенному инвестору на оговоренных условиях;
      - реализация посредством аукционов или конкурсов;
      - (Абзац двенадцатый исключен - Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268)
      - открытая продажа акций.
      Продажа акций определенному инвестору на оговоренных условиях представляет собой продажу акций юридическим и физическим лицам при выполнении ими определенных условий (реализация инвестиционных программ, обеспечение сохранения количества рабочих мест, сохранение профиля производства, повышение качества и конкурентоспособности продукции и т.п.).
      Данный способ приватизации используется для создания стабильной группы потенциальных инвесторов, привлекаемых с целью "оздоровления" предприятия.
      Аукцион представляет собой открытые конкурентные торги, на которых физическими или юридическими лицами приобретаются объекты государственной собственности. При этом от покупателей не требуется выполнения каких-либо условий по отношению к объекту приватизации и право собственности передается покупателю, предложившему максимальную цену.
      При конкурсной продаже от покупателя требуется выполнение определенных требований по отношению к объекту приватизации (сохранение профиля предприятия или назначения объекта, числа рабочих мест, финансирование объектов социальной сферы и т.п.). Проводятся коммерческие и инвестиционные конкурсы.
      Коммерческий конкурс проводится на открытых торгах. На этом конкурсе право приобретения принадлежит покупателю, предложившему максимальную цену при соблюдении конкурсных условий.
      По инвестиционному конкурсу государственные предприятия (или акции преобразованных в акционерные общества предприятий) продаются в тех случаях, когда от покупателей требуется осуществление инвестиционных программ. Объект продается покупателю, предложившему наилучший вариант инвестиционной программы в соответствии с критериями конкурса.
      Положения об инвестиционных и коммерческих конкурсах утверждаются совместно Комитетом по управлению госимуществом и Комитетом по приватизации.
      Заключение контракта на управление является способом передачи права пользования юридическому или физическому лицу. Данный метод применяется в случаях, когда приватизация объекта экономически нецелесообразна или преждевременна.
      Контрактом может предоставляться право и оговориваться степень участия частных лиц, приглашенных в качестве управляющих, при последующей приватизации объекта.
      Выбор физических или негосударственных юридических лиц для заключения контракта может производиться Комитетом по управлению госимуществом на конкурсной основе.
      Открытая продажа акций означает их реализацию юридическим и физическим лицам на рынке ценных бумаг.
      Акции, предназначенные для реализации населению, решением Комитета по управлению госимуществом могут быть проданы Комитетом по приватизации на аукционах инвестиционным приватизационным фондам в обмен на приватизационные инвестиционные купоны.
      Исходя из народнохозяйственных интересов республики, в случае длительности и сложности мероприятий по "оздоровлению" объекта, Комитетом по управлению госимуществом может быть принято решение о преобразовании имущественного комплекса в целом, без предварительных структурных изменений, которые в дальнейшем могут производиться в процессе деятельности преобразованного объекта.
      Сноска. Абзацы третий, девятый, двадцатый, двадцать третий, двадцать пятый и двадцать шестой главы 2 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

                         3. Массовая приватизация

      В процессе массовой приватизации населению Республики Казахстан предоставляется возможность обретения права собственности путем обмена приватизационных инвестиционных купонов на акции инвестиционных приватизационных фондов, приобретающих акции предприятий.
      Массовая приватизация обеспечивает ее участникам свободу выбора, конкурентность, гласность, скорость и простоту управления процессом; создает возможности эффективного распределения собственности при широком участии всех слоев населения.
      Массовая приватизация расчитана на поэтапное осуществление в течение 3-4 лет. Комитет по управлению госимуществом ежегодно определяет перечни предприятий, подлежащих акционированию с размещением их акций в системе инвестиционных приватизационных фондов. Через средства массовой информации население Республики Казахстан информируется об условиях и сроках проведения массовой приватизации.
      В акционерных обществах, образованных из предприятий и организаций, не включенных в малую приватизацию и приватизацию по индивидуальным проектам, реализации инвестиционным приватизационным фондам подлежит не менее 51 процента акций. Акции предприятий, приватизация которых не требует сохранения государственного пакета акций, направляются на аукционы массовой приватизации полностью, за вычетом доли трудового коллектива.
      Пакет акций, остающийся после выделения доли акций трудового коллектива (не более 10 процентов от уставного капитала), и реализации акций инвестиционным приватизационным фондам на аукционе в обмен на приватизационные инвестиционные купоны, остается в государственной собственности. Этот резервный государственный пакет используется для государственного регулирования деятельностью предприятий на переходный период. По мере необходимости государственные пакеты акций могут быть предложены к свободной реализации.
      Осуществление массовой приватизации предполагает реализацию следующих мероприятий:
      - наделение населения Республики Казахстан приватизационными инвестиционными купонами;
      - учреждение системы инвестиционных приватизационных фондов, работающих на коммерческой основе, как посредников между владельцами приватизационных инвестиционных купонов и предприятиями.
      Начисление, обращение и порядок использования приватизационных инвестиционных купонов регламентируется специальным Положением, утверждаемым Президентом Республики Казахстан.
      Приватизационные инвестиционные купоны начисляются в сумме равной для всех жителей Республики Казахстан и их количество отражается в специальном документе. Приватизационный инвестиционный купон измеряется в условных единицах, не имеющих денежного содержания.
      Начисление приватизационных инвестиционных купонов производится отделениями Сбербанка по месту проживания получателя на основании справки о составе семьи, выдаваемой домоуправлением, и паспорта и оформляются в виде персональных счетов с указанием суммы начисленных купонов. Каждому жителю Республики Казахстан приватизационные инвестиционные купоны начисляются на отдельный счет.
      Для жителей республики, проживающих в сельской местности, к начисленной в установленном порядке сумме приватизационных инвестиционных купонов вводится повышающий коэффициент 1, 2.
      Детям до 16-ти летнего возраста эти купоны начисляются на самостоятельные счета, право распоряжения которыми может передаваться одному из родителей на основании поданного ими заявления и предъявлении свидетельства о рождении ребенка.
      Начисленная на счета сумма приватизационных инвестиционных купонов предназначается для вложения в инвестиционные приватизационные фонды в сроки, устанавливаемые Правительством. Часть купонов, используемая на первом этапе, определяется Правительством в соответствии с утверждаемым перечнем объектов массовой приватизации. Ограничение количества приватизационных инвестиционных купонов, используемых на первом этапе массовой приватизации, вводится для уменьшения риска владельцев купонов при еще неопределившейся конкурентоспособности инвестиционных приватизационных фондов. На последующих этапах массовой приватизации количество используемых приватизационных инвестиционных купонов определяется их владельцами самостоятельно.
      О сроках вложения приватизационных инвестиционных купонов население оповещается через средства массовой информации.
      На каждом из этапов приватизации владелец купонов имеет право вкладывать свои купоны в несколько инвестиционных приватизационных фондов. Выбор инвестиционных приватизационных фондов и количество вносимых приватизационных инвестиционных купонов и выбранные ими инвестиционные приватизационные фонды определяются владельцами купонов самостоятельно.
      Для уменьшения риска потерь от возможности случайной неэффективной деятельности отдельных фондов предпочтительно вложение купонов в несколько инвестиционных приватизационных фондов.
      Отсутствие прямого обмена приватизационных инвестиционных купонов на акции приватизируемых предприятий продиктовано стремлением избежать неоправданного ажиотажного спроса на акции отдельных предприятий и защитить купоны жителей республики от необоснованного обесценения.
      Внесение приватизационных инвестиционных купонов осуществляется путем перечисления их со счета владельца на соответствующие счета специально учреждаемых инвестиционных приватизационных фондов.
      Каждый инвестиционный приватизационный фонд выпускает акции, передаваемые гражданам в обмен на приватизационные инвестиционные купоны, внесенные владельцами в данный фонд. Владелец приватизационных инвестиционных купонов получает акции инвестиционного приватизационного фонда с указанием количества внесенных им купонов. Номинальная стоимость акций инвестиционного приватизационного фонда определяется не в рублях, а в процентах от капитала фонда.
      Учреждение и деятельность инвестиционных приватизационных фондов регулируется специальным Положением об инвестиционных приватизационных фондах, утверждаемым Комитетом по приватизации.
      Учредителями инвестиционных приватизационных фондов могут выступать негосударственные юридические и физические лица. Инвестиционные приватизационные фонды учреждаются как открытые акционерные общества, акционерами которых становятся жители Республики Казахстан, вложившие приватизационные инвестиционные купоны в обмен на акции фонда. Учреждение частных инвестиционных приватизационных фондов обусловлено необходимостью проведения реальной, и не номинальной приватизации, привлечения к управлению ими полноценных собственников - акционеров фондов.
      Для организационного обслуживания процесса массовой приватизации при Комитете по управлению госимуществом действует Информационно-учетный центр, сосредоточивающий и обрабатывающий информацию о создании и деятельности акционерных обществ, количестве начисленных и использованных купонов, движении акций предприятий. Информационно-учетный центр имеет свои отделения при территориальных комитетах по управлению госимуществом.
      Деятельность фондов осуществляется на основе лицензии, выдаваемой специально созданной Комитетом по приватизации Межведомственной комиссией (в дальнейшем - Комиссия). В целях обеспечения объективности принимаемых решений и осуществления независимого контроля за деятельностью инвестиционных приватизационных фондов в Комиссию входят представители Комитета по приватизации, Комитета по управлению госимуществом, Министерства экономики, Министерства финансов, Государственного комитета по антимонопольной политике, Государственного комитета по статистике и анализу, Национального государственного банка. Для получения лицензии учредители инвестиционного приватизационного фонда обязаны предоставить Комиссии полную и достоверную информацию об учредителях фонда, размерах капитала фонда, условиях, на которых фонд осуществляет получение приватизационных инвестиционных купонов, ответственности фонда перед вкладчиками купонов в случае убыточной деятельности фонда. Комиссия регламентирует деятельность фондов в вопросах определения манимального размера капитала и порядка размещения акций, открытости и достоверности информации о деятельности фонда. Инвестиционный приватизационный фонд несет перед акционерами полную имущественную ответственность. Предоставление инвестиционным приватизационным фондом недостоверной информации или нарушение условий, на которых была получена лицензия, являются для Комиссии основанием для лишения фонда лицензии и его ликвидации.
      Инвестиционные приватизационные фонды аккумулируют приватизационные инвестиционные купоны населения в обмен на акции фондов. Комитет по приватизации аккумулирует государственные акции, направляемые Комитетом по управлению госимуществом для реализации в рамках массовой приватизации, объявляет о сроках проведения аукционов, сосредоточивает заявки инвестиционных приватизационных фондов на участие в аукционах, организует открытые аукционы, на которых инвестиционные приватизационные фонды приобретают акции приватизируемых государственных предприятий в обмен на вложенные гражданами приватизационные инвестиционные купоны. Предполагается организация аукционов двух уровней: по реализации акций предприятий республиканского значения и по реализации акций предприятий регионального значения. Список предприятий, акции которых выставляются для аукционной реализации в обмен на приватизационные инвестиционные купоны, публикуется не менее чем за 45 дней до объявленного срока проведения аукциона с указанием количества реализуемых на аукционе акций каждого объекта, информацией о финансовом состоянии предприятия, минимальными ставками (стартовыми расценками) купонов за одну акцию предприятия. Инвестиционные приватизационные фонды подают в Комитет по приватизации заявки на участие в аукционе не позднее 15 дней до объявленной даты аукциона. В заявке указывается какое количество акций каких акционерных обществ стремится приобрести инвестиционный приватизационный фонд, а также верхняя граница количества приватизационных инвестиционных купонов, которые фонд может предложить за одну акцию.
      Часть акций предприятий направляется комитетом по приватизации в открытую продажу с целью определения рыночного курса акций.
      Дополнительная (вторичная) эмиссия и размещение акций осуществляются акционерными обществами в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.
      Конкуренция между фондами на аукционах по приобретению акций приватизируемых предприятий основана на предложении ими наибольшего количества купонов за предлагаемые акции. При этом на одном аукционе отдельным инвестиционным приватизационным фондом не может приобретаться более 10 процентов акций определенного предприятия. Отдельный инвестиционный приватизационный фонд не имеет права сосредоточивать более 31 процента акций одного акционерного общества. Инвестиционные приватизационные фонды могут продавать и приобретать акции акционерных обществ у других инвестиционных фондов, юридических и физических лиц после завершения аукционной реализации акций в обмен на купоны.
      Для успешной реализации массовой приватизации необходима организация ее информационно-агитационного обеспечения средствами массовой информации и системой специальных курсов, собеседований и учебы с участием квалифицированных специалистов.
      По окончании массовой приватизации нереализованные акции акционерных обществ направляются в открытую продажу. В случае отсутствия покупателя в установленные сроки акции возвращаются в Комитет по управлению госимуществом и могут быть переданы им на договорных условиях холдинговым или подобным им компаниям.
      Сноска. Абзацы третий, двадцать первый, двадцать третий, двадцать четвертый, двадцать пятый, двадцать шестой, двадцать восьмой и тридцатый главы 3 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

                         4. Малая приватизация

      Малая приватизация охватывает предприятия и организации, подлежащие обязательной приватизации, небольшие по размерам, с численностью работающих менее 200 человек.
      В рамках этого направления приватизируется основная масса объектов розничной и оптовой торговли, общественного питания и сферы бытовых услуг. Для успешного процесса малой приватизации одновременно приватизируются предприятия грузового автотранспорта. Торговые и автотранспортные объединения перед проведением малой приватизации подлежат сегментации (разукрепнению), с целью образования нескольких самостоятельных юридических лиц.
      В государственной собственности остаются предприятия торговли и общественного питания, обслуживающие малообеспеченные слои населения.
      Приватизация фирменных магазинов, принадлежащих предприятиям агропромышленного комплекса, осуществляется в составе этих предприятий.
      Приватизация объекта начинается с его подготовки к аукциону или конкурсу, о чем своевременно уведомляются работники предприятия. Государство в отдельных случаях принимает на себя все пассивы предприятия, включая его долги и обязательства перед работниками. В состав реализуемых активов предприятия входит только его имущественный комплекс: основные фонды (в случае нецелесообразности продажи здания продается право его долгосрочной аренды), сырье, материалы, запасы, инструменты и т.п.
      Комитет по управлению госимуществом и Комитет по приватизации совместно с государственными органами управления ежеквартально составляет перечни предприятий, отнесенных к малой приватизации. Опубликование списка является официальным уведомлением о начале приватизации указанных к нем предприятий. Кредиторам предоставляется определенное время на предъявление претензий к предприятию в соответствии с установленным порядком ликвидации предприятий.
      Малая приватизация осуществляется в формах аукционов или конкурсов с участием в них физических и негосударственных юридических лиц. Порядок проведения аукционов и конкурсов в рамках малой приватизации определяется соответствующими положениями, утверждаемыми совместно Комитетом по приватизации и Комитетом по управлению госимуществом. При конкурсной реализации объекта предпочтение отдается гражданам Республики Казахстан и работникам реализуемого объекта при условии образования ими хозяйственного товарищества. В случае участия в аукционе или конкурсе хозяйственного товарищества, объединяющего более 50 процентов работников реализуемого объекта, им предоставляется скидка в размере до 10 процентов от цены продажи.
      Не допускаются неконкурентные аукционы и конкурсы. Сумма, уплачиваемая покупателем за приобретенное на аукционе или конкурсе имущество, состоит на 50 процентов из денежных средств и на 50 процентов из приватизационных жилищных купонов.
      Для реализации механизма участия приватизационных жилищных купонов в процессе малой приватизации вводится свободная купля-продажа жилищных купонов. Процесс купли и продажи жилищных купонов осуществляется через отделения Сберегательного банка.
      Граждане вправе пользоваться услугами посредников (на договорной основе) для участия в аукционах и конкурсах, проводимых с применением жилищных купонов в качестве средства платежа.
      Использование жилищных купонов в процессе малой приватизации регулируется специальным Положением.
      Механизм использования жилищных купонов на выкуп жилья остается прежним.
      Сноска. Абзацы шестой и седьмой главы 4 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

            II. Разгосударствление и приватизация государственной
                  собственности в агропромышленном комплексе

      Разгосударствление и приватизация в агропромышленном комплексе проводятся по инициативе собственника в соответствии с Программой, с учетом специфики различных его отраслей, предприятий и организаций.
      Земля и другие природные ресурсы являются исключительной собственностью Республики Казахстан, приватизации не подлежат, но могут предоставляться в долгосрочную аренду (сроком до 99 лет).
      Приватизация государственной собственности сельскохозяйственных предприятий будет осуществляться по следующим основным направлениям:
      - преобразование совхозов и других государственных сельскохозяйственных предприятий в фермерские и крестьянские хозяйства, сельскохозяйственные кооперативы, малые предприятия и их ассоциации и другие негосударственные формы хозяйствования;
      - образование акционерных обществ открытого или закрытого типов;
      - продажа государственного имущества по конкурсу или на аукционе.
      Приватизация птицефабрик, крупных животноводческих комплексов, тепличных комбинатов осуществляется посредством преобразования их в акционерные общества, другие хозяйственные общества или товарищества с предоставлением приоритетного права приобретения акций (долей, паев) технологически связанным с ними товаропроизводителям при условии сохранения последними непрерывности процессов производства и существующих горизонтальных связей.
      Разгосударствление и приватизация заготовительных, перерабатывающих и обслуживающих предприятий агропромышленного комплекса осуществляется путем создания на их базе акционерных обществ открытого типа. Нераспределенные и нереализованные акции остаются в собственности государства. Комитет по управлению госимуществом определяет держателя государственного пакета акций.
      Приватизация хронически убыточных государственных сельскохозяйственных предприятий проводится путем безвозмездной передачи их имущества хозяйственным товариществам и акционерным обществам, образуемым трудовыми коллективами данных хозяйств, или, в случае отказа трудового коллектива от получения этого имущества, оно может быть реализовано через аукцион или конкурс.
      Приватизационные жилищные купоны могут использоваться при выкупе имущества государственных сельхозпредприятий отдельными работниками или хозяйственными товариществами, ими образованными. До 75 процентов цены продажи имущества сельскохозяйственного предприятия может быть оплачено приватизационными жилищными купонами. Продажа имущества сельскохозяйственного предприятия осуществляется с условием сохранения сельскохозяйственного профиля хозяйства. При этом новый собственник вправе использовать приобретенное имущество по своему усмотрению, если это не нарушает условия договора купли-продажи.
      В приватизации государственных сельскохозяйственных предприятий принимают участие все работники приватизируемого предприятия и другие граждане, проживающие на территории данного хозяйства.
      Всем производителям сельскохозяйственной продукции предоставляется возможность участия в малой и массовой приватизации в городах на конкурсной и аукционной основе.
      Часть средств от приватизации государственной собственности направляется для развития и поддержки рыночных структур в сельском хозяйстве.
      Коллективным предприятиям предлагается пройти перерегистрацию с преобразованием в хозяйственные товарищества или акционерные общества.
      Сноска. Абзац восьмой раздела II - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

                III. Участие иностранных юридических
               и физических лиц в процессе приватизации

      Иностранные юридические и физические лица участвуют во всех видах приватизационных процессов. Их деятельность регламентируется действующим законодательством Республики Казахстан, Межправительственными договорами и соглашениями.
      Иностранные юридические и физические лица участвуют в процессе приватизации объектов государственной собственности после рассмотрения их финансовых возможностей и выдачи соответствующих лицензий Национальным агентством по иностранным инвестициям.
      Порядок и условия участия иностранных юридических и физических лиц в приватизации государственной собственности, осуществляемой по индивидуальным проектам, определяются Комитетом по управлению госимуществом совместно с Комитетом по приватизации и Министерством экономики в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан, если иное не оговорено Межправительственными договорами и соглашениями.
      Министерство экономики, по возможности, предоставляет заинтересованным юридическим и физическим лицам информацию об экономических и финансовых возможностях привлекаемых инвесторов.
      При участии иностранных юридических и физических лиц в процессе приватизации оценка объекта производится как в национальной, так и в иностранной валюте в соответствии с уровнем мировых цен на аналогичные виды имущества и виды деятельности.
      Сноска. Абзац третий раздела III - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

           IV. Организационная система управления процессом
                  разгосударствления и приватизации

      Решения о разгосударствлении и приватизации государственной собственности на территории Республики Казахстан принимают Комитет по управлению госимуществом и его территориальные органы с участием министерств, ведомств и глав местных администраций. Непосредственную работу по продаже государственной собственности осуществляет Комитет по приватизации.
      Подготовительную работу по оценке имущества и подготовку документов к приватизации наряду с органами Комитета по управлению госимуществом и Комитета по приватизации проводят государственные предприятия, в отношении которых было принято решение о приватизации, бюро по приватизации, негосударственные коммерческие структуры, имеющие лицензию от Комитета по управлению госимуществом на проведение указанных работ.
      Контроль за реализацией Программы осуществляет Президент Республики Казахстан. Выполнение Программы приватизации систематически освещается республиканской и местной печатью.
      Сноска. Абзацы первый и второй раздела IV в редакции Указа Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

          V. Порядок поступления и распределения средств,
            полученных от приватизации государственной
                         собственности

      Под средствами, полученными от приватизации, понимаются все денежные и иные поступления от продажи объектов государственной собственности.
      Дивиденды на государственные пакеты акций и арендная плата, получаемые Комитетом по управлению госимуществом и его территориальными комитетами, не включаются в состав средств от приватизации и подлежат перечислению в бюджет на специальные счета.
      Согласно Закону "О разгосударствлении и приватизации" средства, полученные от приватизации, являются собственностью государства и зачисляются на специальные счета.
      Денежные средства, полученные от аукционной продажи в рамках малой приватизации, перечисляются на специальные счета после погашения долгов приватизируемых объектов.
      Средства, поступающие на специальный республиканский счет, направляются на погашение внутреннего государственного долга и другие цели по представлению Правительства Президенту Республики Казахстан.
      Средства, поступающие на счета местных администраций, а также часть средств со специального республиканского счета могут быть направлены на поддержку и защиту малообеспеченных и социально незащищенных слоев населения, выплаты по безработице, подготовку и переподготовку кадров и другие цели.
      Порядок расходования указанных средств определяется главами местных администраций.
      Правительством утверждается часть средств, направляемая на реализацию Программы приватизации.
      Сноска. Абзац второй раздела V - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан от 12 мая 1995 г. N 2268.

                    VI. Меры социальной защиты

      Реализация Программы должна сопровождаться осуществлением мер социальной защиты населения республики, в том числе:
      - обеспечением занятости высвобождающихся в процессе разгосударствления и приватизации работников на основе: предоставления возможности смены деятельности и профессии через систему государственных и частных учреждений по подготовке и переподготовке кадров; организации системы общественных работ на основе утвержденного Правительством положения; финансирования общественных работ за счет средств республиканского и местных бюджетов, а также средств заинтересованных предприятий; создания системы налоговых льгот для развития малого бизнеса, использующего высвобождаемые в ходе приватизации трудовые ресурсы, а также труд пенсионеров и инвалидов;
      - созданием специальных государственных, частных и смешанных фондов для: поддержки и социальной защиты малообеспеченных и социально незащищенных слоев населения в размере 10-15 процентов от средств, полученных в ходе приватизации государственного имущества; выплат по безработице за счет отчислений предприятий, ассигнований государственного и местных бюджетов, добровольных пожертвований юридических и физических лиц; социально-экономического развития регионов экологического бедствия за счет отчислений 10 процентов средств, полученных от приватизации государственного имущества, и добровольных пожертвований предпринимателей.

Қазақстан Республикасында мемлекет иелiгiнен алу мен жекешелендiрудiң 1993-1995 жылдарға (II кезең) арналған Ұлттық бағдарламасы туралы

О Национальной пpогpамме pазгосудаpствления и пpиватизации в Республике Казахстан на 1993-1995 годы (II-ой этап)