Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін анықтау, құру, аттестациялау және есепке алу ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті төрағасының 2007 жылғы 30 қаңтардағы N 39 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2007 жылы 5 наурызда N 4561 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрдің м.а. 2010 жылғы 24 желтоқсандағы № 784 Бұйрығымен.

Күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрдің м.а. 2010.12.24 № 784 (ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Бұйрығы.

Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 77-бабын іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін анықтау, құру, аттестациялау және есепке алу ережесі бекітілсін.
2. Осы бұйрық ол бірінші рет ресми жарияланғаннан кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төраға

Қазақстан Республикасы
Ауыл шаруашылығы министрлігі
Орман және аңшылық шаруашылығы
комитеті төрағасының
2007 жылғы 30 қаңтардағы
N 39 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін анықтау, құру, аттестациялау
және есепке алу ережесі 1. Негізгі ережелер

1. Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін анықтау, құру, аттестациялау және есепке алу ережесі (бұдан әрі - Ереже) тұрақты орман тұқымдары базасын (бұдан әрі - ТОТБ) қалыптастыру жөніндегі іс-шараларды регламенттеу және ормандарды молықтыру мен орман өсіру үшін құнды мұрагерлік қасиеттері бар және себу сапасы жоғары орман тұқымдары мен қалемшелік материал алу мақсатында Қазақстан Республикасы Орман Кодексінің 77-бабына сәйкес әзірленді.

2. Осы Ережеде пайдаланылатын негізгі ұғымдар:
1) климатқа бейімдеу - таралымның ортаның жаңа жағдайларына бейімделуі табиғи немесе жасанды сұрыптау негізінде генетикалық ілгерілеушіліктің нәтижесінде болатын өсімдіктерді жерсіндіру нысандарының бірі;
2) мұрағаттық-аналық плантациялар - көбейтудің вегетативтік тәсілдерін қолдану негізінде сұрыптап алынған ағаш тұқымдарының құнды нысандарының (мысалы, артықшылығы бар ағаштар) генетикалық қорын сақтау мақсатында құрылатын плантациялар;
3) плантацияларды оқшаулау - орман тұқымдары плантацияларының негізінен табиғи екпелерден қажетсіз тозаңмен (фондық тозаң) тозаңдану процесіне жол бермейтін жағдайлар;
4) орман тұқымдары плантациялары (бұдан әрі - ОТП) - құнды мұрагерлік қасиеттері бар тұқымдар алуға арналған екпелер селекциясының әртүрлі әдістерін қолдану негізінде жасанды жолмен құрылатын плантациялар;
5) вегетативтік жолмен отырғызылған ОТП - вегетативтік жолмен алынған материалды пайдаланып отырғызылған ОТП;
6) екінші ұрпақтың (реттің) ОТП-сы - комбинациялық қабілеті тексерілген бастапқы материалды пайдалану негізінде құрылатын ОТП;
7) клондық ОТП - артықшылығы бар немесе элиталық ағаштардың вегетативтік ұрпағын (клондарын) пайдаланып құрылатын ОТП;
8) бірінші ұрпақ ОТП-сы - отырғызу кезінде бастапқы материал ретінде фенотиптік нышандары бойынша сұрыптап алынған аналықтар (артықшылығы бар ағаштар) пайдаланылатын ОТП;
9) тұқым сеуіп өсірілген ОТП - отырғызу кезінде аналықтардың бақыланатын тозаңдануынан (сибстер) немесе еркін тозаңданудан (жартылай сибстер) алынған тұқымдар пайдаланылатын плантациялар;
10) тұрақты орман тұқымдары учаскелері (ТОТУ) - ұзақ уақыт бойына қалыпты және жақсартылған тұқымдар алу үшін арнайы қалыптастырылған аналық екпелер. ТОТУ шығу тегі табиғи (жасанды сирек) аса шығымды жоғары сапалы екпелерде отырғызылады.

3. Тұрақты орман тұқымдары базасын құруды ормандарды молықтыру және орман өсіру үшін тұқымдар мен қалемшелік материал жөніндегі қажеттілікке сәйкес орман селекциясы мен тұқым шаруашылығы саласындағы мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.

4. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау мен құруға арналған өлшемдер орман өсетін аймаққа, орманның өсу жағдайларының тұрпатына, орман өсімдіктерінің жекелеген түрлерінің биологиялық ерекшеліктеріне, олардың жасы мен жай-күйіне, сондай-ақ оларды анықтау мен құру мақсаттарына байланысты.

5. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді қалыптастыру, мемлекеттік орман қоры учаскелерінде оларды пайдалану режимі осы салада маманданатын орман орналастыру, басқа да жобалау-іздестіру және ғылыми ұйымдар әзірлеген, мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткен жобалармен айқындалады.

2. Орман тұқымдары плантациялары

6. Орман тұқымдары плантациялары үш санатқа: бірінші реттегі, генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі плантацияларға бөлінеді.

7. Бастапқы материалды көбейту тәсілі бойынша орман тұқымдары плантациялары вегетативтік жолмен отырғызылған немесе клондық, оның ішінде артықшылығы бар ағаштардың түйнектерін жас шыбықтарға телу арқылы алынатын телімдік және аналық ағаштардың тамырланған бөліктерін отырғызу арқылы алынатын өз тамыры бар, сондай-ақ тұқым сеуіп өсірілген немесе артықшылығы бар ағаштардың тұқымынан өсірілген қалемшелер отырғызу арқылы немесе осы ағаштардың тұқымын себу арқылы құрылатын бір тұқымдық плантациялар болуы мүмкін.

8. ОТП отырғызу тәсілін таңдау жобаларда ағаш тұқымының биологиялық ерекшеліктеріне, орманның өсу жағдайларына және аймақта орман шаруашылығын жүргізудің қарқындылығына сәйкес айқындалады.

9. Селекция мақсаттарын басшылыққа ала отырып, бірінші реттегі ОТП-да бір немесе бірнеше селекцияланатын нышандары бойынша таңдап алынған артықшылығы бар ағаштардың ұрпағы топтастырылады.

10. ОТП-да осы орман тұқымдары ауданының бір немесе бірнеше таралымдарының артықшылықтары бар ағаштарының ұрпағы шоғырландырылады. Көршілес орман тұқымдары аудандарының артықшылықтары бар ағаштардың ұрпақтарымен, ал интродуценттер үшін - көршілес орман өсетін немесе флористикалық аудандардың артықшылықтары бар ағаштарының ұрпақтарымен ОТП құруға жол беріледі.
Егер бұл тұқымдардың жеміс беруін күшейтуге және олардың пісіп-жетілуін жақсартуға жәрдемдесетін болса, жекелеген жағдайларда неғұрлым алыс қашықтықта, яғни табиғи таралу аймағынан тыс жерлерде ОТП құру үшін клондардың (тұқымдастардың) орнын ауыстырған жөн. Осындай ОТП тұқымдары бастапқы артықшылығы бар ағаштар өскен аудан үшін орман тұқымдарын аудандастыруға сәйкес пайдаланылады.
Тау жағдайларында ОТП биіктік белдеулері немесе таралымдары бойынша отырғызылады, бұл орайда оларды артықшылығы бар ағаштар өсетін жерлермен салыстырғанда биіктігі шамалы жерлерде отырғызуға болады. Клондардың (тұқымдастардың) географиялық, биіктік және орман типологиялық орын ауыстыру шегі ғылыми ұйымдардың ұсыныстарымен регламенттеледі.

11. ОТП-да орналастыру үшін ағаштар іріктеп алу осы ағаштар өсетін жерлердің жағдайлары тұрпаттарын немесе тұрпаттары топтарын ескере отырып өткізеді. Фенологиялық бейнесі жақсы байқалатын ағаш тұқымдары үшін (қарағай, шырша, қайың, сексеуіл) ОТП отырғызу ерте және кеш қалыптасатын бейнелерімен бөлек жүзеге асырылады.

12. ОТП-дағы артықшылығы бар ағаштар клондарының (тұқымдастарының) өкілдігі тұқымдық ұрпақта табиғи таралымдардың генотиптік сан алуандығын сақтауды, тір ішіндегі будандастыруды барынша азайтуды және селекцияланатын нышандардың барынша байқалуын қамтамасыз етеді, бұл үшін ОТП-да кемінде 25 артықшылығы бар ағаштың ұрпағы болады. Бірнеше вегетациялық кезең ішінде блоктармен (танаптармен) ОТП құру кезінде артықшылығы бар ағаштар ұрпақтарының көрсетілген саны үш жапсарлас блокта (танапта) ғана болады.
Өзіне тән комбинациялық қабілеті бар артықшылығы бар ағаштардың өкілдерінен ОТП құру кезінде клондар санын таңдап алынған артықшылығы бар ағаштардың санымен шектелген мөлшерге дейін қысқартуға жол беріледі.
Клондардың (тұқымдастардың) аз мөлшерін пайдалануға арнайы шаруашылық мақсаттағы екпелер өсіру үшін тұқымдар өндіруге арналған бірінші реттегі ОТП құру кезінде жол беріледі.
Жерсіндірілген түрлер үшін клондар (тұқымдастар) саны ОТП құру кезінде орман өсімдіктерінің әрбір түрі бойынша, оның ішінде осы немесе көршілес орман өсетін немесе флористикалық аудандардың құнды жерсіндіру учаскелерін неғұрлым толық көрсету қажеттігін басшылыққа ала отырып айқындалады.

13. ОТП-да артықшылығы бар ағаштардың ұрпағы өздігінен тозаңдануды шектеу мақсатында бір клон (тұқымдас) өсімдіктерінің кеңістікте оқшаулануын қамтамасыз ететін жүйелі түрде қайталанып отыратын (жүйелі) немесе рендомизирленген (кездейсоқ) орын ауыстыру прициптеріне негізделген айырықша схемалар бойынша орналастырылады.

14. Бірінші реттегі ОТП құру жобаларын жасау кезінде мыналар ескеріледі:
1) плантация құру үшін учаскелерді аяз соқпайтын және аңызақ желден қорғалған айтарлықтай тегіс рельефті, машиналар мен механизмдер пайдалануға болатын жерлерде орналасқан өнімділігі бонитеттің ІІ-ІІІ сыныптарынан төмен емес орман өсімдіктерінің нақты түрлерін өсірудің орман өсіру-биологиялық талаптарына сәйкес келетін орман өсіру шарттары бойынша таңдайды;
2) плантацияның жерсіндіру алқабы 5 гектардан кем болмауға тиіс, учаскенің бұдан кем алқабына орман өсімдіктерінің нақты түрлерінің тұқымдарына шектеулі қажеттілік болған жағдайда ғана жол беріледі;
3) екі және одан да көп вегетациялық кезең ішінде ОТП құру кезінде оның алқабын танаптар (блоктар) бойынша бөледі және игереді;
4) қажетсіз тозаңның ұшып келуін шектеу үшін ОТП құруға арналған учаске басқа түрлер екпелерінің арасына орналастырылады, әйтпесе оның периметрі бойымен қауіпті зиянкестер мен саңырауқұлақ ауруларының аралық қожайындары болып табылмайтын басқа түрлердің жылдам өсетін ұшарбасы қалың ағаштарының 5-10 қатарынан тұратын қорғаныштық сүзгіш жолақтар құру қажет.
Сүзгіш жолақтар ОТП құру кезінде кемшілігі бар ағаштар кемінде 300 метрге аластатылған артықшылығы бар ағаштарды қорғауды көздемейді. Бұл орайда гүлдену кезеңіндегі басым желдердің бағытын ескереді.
Сол бір түрдің артықшылығы бар ағаштарына жақын отырғызылатын ОТП учаскелерін оларға қатысты жел соғатын жағынан таңдайды. Қалған жағдайдарда ОТП мүмкіндігінше сол бір түрдің жақын маңдағы қалың қалыпты екпелерге қатысты жел соқпайтын жағынан отырғызады.

15. Клонды ОТП құрудың негізгі тәсілі тамыр жүйесі жабық қалемшелер отырғызу болып табылады. Қалемшелер мемлекеттік стандарттардың талаптарына немесе техникалық шарттарға сәйкес келуге тиіс. Түйнектерді телітуші дақылдарға теліп, ОТП отырғызуға болады. Оңай тамыр жаятын түрлердің плантацияларды тамыр жайған түйнек қалемшелерін де, тамыр жаймаған түйнектермен де отырғызуға жол беріледі.

16. Телітуші дақылдарды екпелер (қалемшелер) отырғызып немесе тұқымдар (өсімдіктердің ірі жемісті түрлері, сексеуіл) сеуіп алады. Телітуші дақылдарды өсіру үшін орман тұқымдары ауданы шегінде артықшылығы бар ағаштардан дайындалған телітуші дақыл сияқты сол түрдің және фенологиялық қалыптың жақсартылған тұқымдарын пайдаланады. Жекелеген жағдайларда, әсіресе жерсіндірілген түрлердің ОТП-сын отырғызу кезінде, будандастыру кезінде осы түрлердің үйлесімділігі, сондай-ақ осы іс-шараларды өткізудің шаруашылық және биологиялық қажеттілігі анықталса, телітуші дақыл ретінде басқа түрдің өсімдіктерін пайдалануға болады.

17. Қалемшелер жөніндегі қажеттілікті қамтамасыз ету үшін артықшылығы бар ағаштардың вегетативтік ұрпақтарын жаппай көбейту мақсатында аналық-қалемшелік плантацияларды клонды ОТП отырғызу кезінде қабылданған кез келген тәсілмен құрады.
Аналық плантацияларды клонды ОТП-да және селекциялық отырғызу материалын өсіруге маманданған питомниктерде отырғызады. Аналық плантацияларды құруды клонды ОТП-ның алғашқы танаптарын (блоктарын) отырғызумен бір мезгілде немесе ол басталғанға дейін бастайды. Аналық плантацияның алқабын және оны пайдалану мерзімдерін қалемшелер және ОТП-да вегетативтік көбейтуге жататын артықшылығы бар ағаштардың қажетті мөлшері жөніндегі қажеттілікті басшылыққа ала отырып айқындайды. Аналық-қалемшелік плантацияларда клондарды араластыру қалемшелерді тұқымдары бойынша дайындауды қиындататынын ескере отырып, клондарды орналастыруды жекелеген қатарларда немесе тұқымдық блоктарда шоғырландыру керек.
Отырғызу аяқталғаннан кейін әрбір аналық плантацияға клондарды нақты орналастыру схемасын жасайды. Оларда қалемшелер дайындауды ағаштардың 4-5 жасында бастайды.

18. Тұқымдас ОТП құру үшін тұқым дайындауды тікелей бұдан бұрын құрылған ОТП-да артықшылығы бар (элиталық) ағаштардан немесе олардың клондарынан жүргізеді. Питомникте (тұқым себілетін және мектеп бөлімшелерінде) таңдап алынған ағаштардың ұрпағын тұқымдастары бойынша бөлек өсіреді. Өсірілген екпелер мен қалемшелер арасынан ОТП отырғызу үшін осы тұқымдастан биіктігі, сапасы және төзімділігі бойынша таңдаулыларын іріктеп алады. Егер тұқымдас ОТП әрбір тұқым себу орнында бір-бірден таңдаулы өсімдіктен қалдырып, тұқым себу арқылы құрылса, дәл осындай іріктеу жүргізіледі.

19. ОТП отырғызу кезінде қатарлар мен қатараралықтардағы өсімдіктер арасындағы, алаңдар орталықтары арасындағы қашықтық репродуктивті ұрғашы қабаттың барынша жақсы дамуын, топырақ пен ағаштарға күтім жасау, бүрлер (жемістер, тұқымдар) дайындау кезінде және т.б. машиналар мен механизмдердің емін-еркін өтуін қамтамасыз етуге тиіс. Орман өсу жағдайларына, орман өсімдіктерінің биологиялық ерекшеліктеріне және ОТП отырғызудың таңдап алынған тәсіліне байланысты қатарлардағы отырғызу орындарының арасындағы қашықтық 5-8 м, қатараралықтарда - 7-10 м құрайды.

20. Генетикалық құндылығы жоғары орман тұқымдары плантациялары және екінші реттегі орман тұқымдары плантациялары үшін ағаштар таңдауды клондардың селекцияланатын нышандары бойынша комбинациялық қабілетін және олардың репродуктивтік қабілетін қамтитын тұқымдық және вегетативтік ұрпақтарды кешенді бағалау нәтижелері бойынша өткізеді.

21. Селекцияның мақсаттарына, пайдаланылатын аналық ағаштардың генетикалық қасиеттері мен санына байланысты генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі ОТП: көп клонды, клондар саны шектеулі және бір клонды ОТП болып құрылады.
Негізгі санат - жоғары ортақ комбинациялық қабілетке (бұдан әрі - ОКҚ) ұрпақтар өсетін көп клонды ОТП. Осы ОТП-да клондар санын және оларды ауыстыру схемаларын бірінші реттегі клонды ОТП-да қандай болса, солай қабылдайды. Осы санаттағы ОТП клондық құрамын қалыптастыру және клондарды ауыстыру схемаларын таңдау кезінде клондар мұрағаттары мен бірінші реттегі ОТП-дағы артықшылығы бар ағаштардың клондық ұрпақтарын зерттеу кезінде анықталған олардың генеративтік даму ерекшеліктерін ескереді. Қайшылап тозаңдануды қамтамасыз ететін молынан және орташа гүлденетін әйел тұрпатты клондарға артықшылық беріледі. ОТП-да тозаңдандырушылар ретінде өміршеңдігі жоғары тозаңның еркек тұрпатты клондарын енгізуге болады.

22. Клондар саны шектеулі ОТП өзіне тән жоғары комбинациялық қабілетімен (ЖКҚ) сипатталатын ағаштардың шамалы (әдетте, екеу) санын пайдалану негізінде құрылады. Осындай ОТП отырғызу үшін міндетті талап клондардың бір мезгілде гүлденуі болып табылады. Осы санаттағы ОТП-да таңдап алынған клондардың артығымен барынша жақсы тозаңдануын қамтамасыз ететін схемаларды қолданады.
Түраралық және алыстан түр ішіндегі (экологиялық-географиялық) будандастыру негізінде тұқым алуға арналған тұқымдық-будан плантацияларын дәл осылай құрады.

23. Бір клонды ОТП-ыны жоғары ОКҚ немесе ЖКҚ-мен сипатталатын артықшылығы бар ағаштың ұрпағымен құрады. ОТП-да жоғары ОКҚ ағашы пайдаланылған кезде сол түрдің қоршаған екпелерінің тозаңымен плантацияларды емін-еркін тозаңдандыру не осы түр тозаңының қоспасымен жасанды жолмен тозаңдандыру көзделеді.

24. Жоғары ЖКҚ ағаштарының ұрпағымен құрылған ОТП-да тозаңдандыруды ЖКҚ-да сынау барысында таңдап алынған әріптестің тозаңын пайдаланып, тек жасанды жолмен жүргізеді.

25. ОТП-ның осы түрлері үшін орман өсу жағдайларына, орман өсімдіктері түрлерінің биологиялық ерекшеліктеріне байланысты қатарларда отырғызу орындарының арасындағы қашықтықты 7-10 метр, қатараралықтарда - 10-12 метр мөлшерінде алады. Бұл орайда осы түрлердің екпелерінен қорғаныштық сүзгіш жолақтар құру немесе кеңістік бойынша оқшаулау міндетті түрде көзделеді.
Осы талап жоғары ОКҚ ағаштарының ұрпағымен құрылатын бір клонды ОТП-ға қолданылмайды.

26. Генетикалық құндылығы жоғары және екінші реттегі ОТП клондық құрамын құру принциптері орман өсу жағдайларының түрлері мен фенологиялық қалыптары бойынша, сондай-ақ оларды отырғызу технологиясы осы Ереженің 20-21-тармақтарында баяндалған талаптарға сәйкес келеді.

3. Тұрақты орман тұқымдары учаскелері

27. Тұрақты орман тұқымдары учаскелері (бұдан әрі - ТОТУ) - ұзақ уақыт бойы оларда орман тұқымдарын алу үшін арнайы құрылған (қалыптасқан) табиғи екпелердің немесе орман дақылдарының нақты орман өсу жағдайларына арналған шығымдылығы жоғары және жоғары сапалы учаскелер.

28. ТОТУ-дың ең аз мөлшерлі алқабы - 5 га. Екпелердің еңіс (тау жағдайларында) немесе шоқталып өсу сипаты жағдайларында, сондай-ақ осы ағаш тұқымына қажеттілік шектеулі болған кезде ТОТУ алқабының бұдан кем болуына жол беріледі. Учаске кірме жолдарымен айтарлықтай тегіс болуға тиіс.

29. ТОТУ қалыптастыру үшін қалыпты немесе шығымдылығы бонитеттің ІІ сыныбынан төмен емес неғұрлым жоғары селекциялық санаттағы орман учаскелері таңдап алынады. ТОТУ мен кемшілігі бар екпенің немесе сол тұқымның кемшілігі бар ағашының арасындағы жол берілетін қашықтық кемінде 300 метр.
Екі құнды тұқым (қайың мен қарағай) бірге өсетін табиғи екпелерде екі тұқым бойынша ТОТУ қалыптастыруға жол беріледі.

30. Екпелердің сапалық құрамын жақсартуға, тұқымдық ағаштардың ұшарбасын дамытуды қамтамасыз етуге, ерте тұрақты және молынан жеміс беруге, сондай-ақ ТОТУ-да бүрлер (жемістер, тұқымдар) дайындау үшін жайлы жағдайлар туғызуға бірнеше тәсілмен (3-5) біркелкі немесе дәліздік тәсілдермен өткізілетін сирету есебінен қол жеткізіледі.

31. Орман дақылдарында ТОТУ қалыптастыру кезінде біркелкі сирету өткізілетін тұқымдық қатарлар алдын ала бөліп алынып, дәліздік тәсіл қолданылады.

32. Сиретудің әрбір амалы алдында өсімдікті зақымдамайтын кез келген тәсілмен сау, биіктігі мен діңінің қалпы, ұшарбасының құрылымы мен дамуы, жеміс беру қарқындылығы және басқа да нышандары бойынша жақсы тұқымдық ағаштар қаз қалпында таңдап алынады және белгіленеді.
Сиретудің бірінші және одан кейінгі амалдарында ілеспе тұқымдардың құрғақ, өспей қалған өсімдіктері, басты тұқымның жеміс бермейтін ағаштары (екінші амалдан бастап), сондай-ақ зиянкестер мен аурулар зақымдаған, механикалық жолмен бүлінген, діңі қисық, бұтақты ағаштар алып тасталады.

33. Орман өсімдіктерінің түріне және өсу орнының жағдайларына байланысты ТОТУ-дың 1 гектарына оны қалыптастырудың аяқ шенінде 150-300 тұқымдық ағаш қалдырылады.

4. Артықшылығы бар екпелер

34. Артықшылығы бар екпелер - белгілі бір орман өсу жағдайларына арналған шығымдылығы жоғары және орнықты екпелер. Артықшылығы бар екпелерді сұрыптау жеміс беру кезеңіне кірген табиғи екпелерді немесе шығу тегі белгілі тұқымнан алынған орман дақылдарын селекциялық түгендеу кезінде жүргізіледі.

35. Артықшылығы бар екпелерге алдын ала генетикалық баға беруді олардың тұқымдық ұрпақтары жастың ІІ сыныбына жеткенде жүзеге асырады. Түпкілікті баға ұрпағы басты мақсатта пайдалану үшін кесудің кемінде 1/2 жасына немесе нақты орман өсу аймағындағы өсімдіктердің әрбір түрі үшін қабылданған пісу жасына жеткенде айқындалады.

5. Уақытша орман тұқымдары учаскелері
және қалыпты екпелер

36. Уақытша орман тұқымдары учаскелері (бұдан әрі - УОТУ) мен қалыпты екпелер орман тұқымдары плантациялары мен тұрақты орман тұқымдары учаскелері жеміс беру сатысына кіру кезеңіне дейін орман тұқымдарын алу мақсатында бөліп алынады.

37. Учаскелер мен екпелер таңдаулы және қалыпты селекциялық санаттардың піскен және толысқан екпелеріне селекциялық түгендеу өткізу барысында бөліп алынады және олардың алқабы ормандарды молықтыру және орман өсіру жөніндегі жұмыстардың тұқымдар жөніндегі қажеттілікке байланысты белгіленеді.

38. УОТУ мен қалыпты екпелер негізінен кемінде 10 жыл мерзімге тұтас таксациялық телімдермен бөлінеді, бұл орайда кесуге тағайындалған екпелерде тұқым кесілген ағаштардан жиналады.

6. Селекциялық-тұқым шаруашылығы
объектілерін аттестациялау

39. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы бөліп алынған және құрылған объектілер аттестациялануға жатады.
Мемлекеттік орман қоры учаскелеріндегі селекциялық-генетикалық объектілерді аттестациялауды уәкілетті органның мамандандырылған ұйымы жүзеге асырады, оның бірінші басшысының немесе оны алмастыратын тұлғаның бұйрығымен аттестациялау комиссиялары (бұдан әрі - Комиссиялар) құрылады.

40. Объектілердің анықталуы мен құрылуын жүзеге асыратын ұйым аттестациялануға жататын объектінің орналасқан жері жайында Комиссия мүшелерін жазбаша хабарлайды.
Қызметкерлері Комиссияға енгізілген ұйымдардың басшылары олардың Комиссия жұмысына қатысуын қамтамасыз етеді.

41. Комиссия селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді анықтау мен құруды жүзеге асыратын ұйым өкілдерінің және мемлекеттік орман иеленуші өкілдерінің қатысуымен олардың нысаналы мақсатына сәйкес келуін қаз қалпында айқындайды.

42. Объектілерді аттестациялау осы Ереженің 1, 2, 3-қосымшаларына сәйкес нысандар бойынша объектілерді алдын ала іріктеу бойынша материалдар болған жағдайда жүзеге асырылады.

43. Комиссияның оң қорытындысы болған жағдайда объект аттестацияланған болып есептеледі.
Бөліп алынған және құрылған селекциялық-тұқым объектілер олардың нысаналы мақсатына сәйкес келмеген жағдайда Комиссиялар теріс қорытынды береді және объектілер аттестацияланбайды.
Объектілерді тексеру нәтижелері бойынша Комиссиялардың қорытындысы осы Ережеге 11-қосымшаға сәйкес Актіде қаз-қалпында көрсетіледі, ол аттестацияланған объектілерді мемлекеттік орман иеленушіге беру-қабылдау құжаты болып табылады.

44. Аттестацияланған объектілерге осы Ережеге 4, 5, 6, 7, 8-қосымшаларға сәйкес Паспорттар толтырылады.
Паспортқа орамдық желіге немесе басқа тұрақты бағдарларға байланыстырылған объектінің схемалық жоспары қоса тіркеледі.

45. Аттестацияланған объектілерге паспорттар алты данада: біріншісі - мемлекеттік орман иеленуші үшін; екіншісі - мемлекеттік орман иеленуші қарауында болатын мемлекеттік орган үшін; үшіншісі - аумақтық орган үшін және төртіншісі - уәкілетті органның мамандандырылған ұйымы үшін, бесіншісі - уәкілетті орган үшін және алтыншысы - объектілерді анықтауды және құруды жүзеге асыратын ұйым үшін толтырылады.

46. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілер мемлекеттік республикалық меншік объектілеріне жатады, пайдалану режимі шектеулі жекелеген аймақтар түрінде аумақ деңгейінде бөлінеді және жергілікті жерде орман шаруашылығы белгілерімен (бағаналар, тас пирамидалар) шектеледі, оларға учаскенің орналасқан жерін айқындайтын жазбалар, отырғызылған жылы және көлемі жазылады.

47. Арнайы белгілердегі жазбалар осы Ереженің 9-қосымшасына сәйкес жазылады.

48. Орман орналастыру материалдарында аттестацияланған объектілерді оларды жоспарлы материалдарға белгіленген масштабта енгізуге болатындай кез келген көлем жағдайында бөліп алады.
Өзге жағдайларда олар таксациялық сипаттамаға белгі қойылып, шартты таңбалармен атап өтіледі.

49. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілері жиынтық ведомосқа осы Ереженің 10-қосымшасына сәйкес нысан бойынша енгізіледі.

50. Селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерінің жиынтық ведомостары мен паспорттары тұрақты сақталатын құжаттар болып табылады.

51. Мамандандырылған ұйым аттестацияланған объектілер туралы мәліметтерді орман орналастыру ұйымына береді, ол орман орналастыру материалдарына тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізуді қамтамасыз етеді.

7. Аттестацияланған селекциялық-тұқым шаруашылығы
объектілерін есепке алу, олардың құжаттамасын
жүргізу және есеп беру

52. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді есепке алуды, Жиынтық ведомостарды жүргізуді, сондай-ақ аттестацияланған объектілердің жай-күйі және оларды пайдалану туралы есептілік жасауды мамандандырылған ұйым жүзеге асырады.

53. Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді есепке алу, олардың жай-күйіне және нысаналы пайдаланылу дәрежесіне талдау жасау үшін мамандандырылған ұйым жыл сайын оларды аумақтық органдардың, облыстық атқару органдарының, мемлекеттік орман иеленушілердің өкілдерімен бірлесіп тексеріп отырады.

54. Вегетациялық кезеңде қаз қалпында қарап-көру арқылы тексеруге барлық аттестацияланған объектілер жатады.

55. Тексеру кезінде осының алдындағы есепке алудың материалдары: объектілердің паспорттары, жиынтық ведомостар, таксациялық сипаттамалар және басқа да материалдар пайдаланылады. Қажет болған жағдайда орман орналастырудың жоспарлы материалдарынан осы объектілер орналасқан жер көрінісінің көшірмесі алынады.

56. Тексеру көлемі олардың алқабына байланысты:
5 га дейін - бүкіл алқап тексеріледі;
6-50 га дейін - олардың жалпы алқабының 20 % тексеріледі;
51-100 га дейін - олардың жалпы алқабының 15 %;
101 га және одан астам болса - алқаптың 5 % тескеріледі.
Күмәнді және даулы жағдайларда объектілердің бүкіл алқабы тексеріледі.

57. Әрбір объект бойынша оны қаз қалпында ресімдеу сапасы (шекаралық белгілердің және оларда жазбалардың болуы), оның жай-күйі (ағаштарды зиянкестердің бүлдіру және олардың ауруға ұшырау, механикалық және басқа да бүлінулер нышандарының болуы, ұшарбастағы кеуіп бара жатқан бұтақтардың сипаты және олардың болуы, екінші қабаттың дамуы, аласа ағаштар және тағы да басқалар), нысаналы пайдаланылуы (бүрлер, жемістер, тұқымдар, қалемшелер дайындау), сондай-ақ паспорттағы немесе жиынтық ведомостағы жазбалардың нақты деректерге сәйкес келуі айқындалады.

58. Тексеру нәтижелері бойынша тексеру актісі жасалып, оған қатысушы тараптар қол қояды.

59. Мамандандырылған ұйым материалдарды қорытып, жыл сайын аумақтық органдар мен уәкілетті органды осы Ереженің 12 және 13-қосымшаларына сәйкес нысандар бойынша тиісінше объектілердің бар-жоғы және олардың жай-күйі жайында хабардар етіп тұрады, оларды одан әрі пайдалану, күзетті жақсарту, қаз қалпында ресімдеу, қайта жаңарту (қалпына келтіру), басқа санатқа ауыстыру немесе есептен шығару жөнінде уәкілетті органға ұсыныстар енгізеді.

60. Уәкілетті орган селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін тексеру материалдарын бекітеді және олардың жай-күйін одан әрі жақсарту және пайдалану немесе есептен шығару жөніндегі шаралар туралы шешімдер қабылдайды.

61. Уәкілетті орган шешімінің негізінде мамандандырылған ұйым селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілердің жиынтық ведомостары мен паспорттарына өзгерістер енгізеді.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
1-қосымша

Орман тұқымдары (аналық, клондық, тұқымдас)
плантацияларын есепке алу
КАРТОЧКАСЫ

Тұқымы _______________________________________________________
1. Облысы ____________________________________________________
2. Мемлекеттік орман иеленуші _____________орманшылық _____________
орам _________________телім ________________________________________
3. Ауданы, га ______________________________________________________
4. Өсу орны жағдайларының типі _____________________________________
5. Отырғызу жылы ___________________________________________________
6. Отырғызу әдісі (вегетативтік, тұқымдық) _________________________
7. Өскіндер (тұқымдастар) саны _____________________________________
8. Өскіндегі ағаштардың саны - дан - дейін _________________________
9. Ағаштардың орналасуы, м _________________________________________
10. Орташа биіктігі, м ____________________________________________
11. Ұшарбасының орташа ені, м ______________________________________
12. Қалемшелерді мүмкіндігінше дайындау көлемі, дана _______________
13. Ағаштардың жай-күйі ____________________________________________
14. Отырғызу объектісінің сәйкестігі және одан әрі пайдалану режимі
туралы комиссияның қорытындысы ______________________________
15. Сортты өскіндерге үміткерлер бөліп алу мүмкіндігі туралы
ұсыныстар (өскіндер, сорттар, будандар)_____________________________
16. Объектілерді күтіп ұстауға және жағдайын жақсарту жөнінде
ұсынылатын іс-шаралар _____ ________________________________________

Плантациядағы ағаштарды қайта есепке алу ведомосы

Артықшылығы бар ағаштың мем. тізілім бойынша N, буданның, сорттың атауы	Ағаштардың сақталуы		Орташа биіктігі, м	Ұшар басының орташа ені, м	Ағаштардың жай-күйі
	дана	%
1	2	3	4	5	6
Учаске бойынша барлығы:

Комиссия мүшелері: _____________________
(қызметі, аты-жөні, қолы)
__»____________ 200 ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
2-қосымша

Артықшылығы бар екпені алдын ала іріктеу
карточкасы N _____

1. Облысы _________________________________________________________
2. Әкімшілік ауданы ________________________________________________
3. Мемлекеттік орман иеленуші ______________________________________
4. Орманшылық ______________________________________________________
5. Орам N __________________________________________________________
6. Телім N _________________________________________________________
7. Аудан, га _______________________________________________________
8. Екпе жасы, класс/жас_____________________________________________
9. Екпе құрамы ____________________________________________________
10. Орман түрі (орман өсу жағдайлары) ______________________________
11. Санитарлық және лесопатологиялық жағдайы _______________________
12. Бонитет класы __________________________________________________
13. Орташа толымдылығы, м _________________________________________
14. Орташа биіктігі, м _____________________________________________
15. Орташа диаметрі, см ____________________________________________
16. Екпелердегі: артықшылығы бар ағаштар __________%
қалыпты ағаштар __________%
(сынақ алаңшасында анықталады)
кемістігі бар ағаштар ________%
17. Еңіс, бөктердің экспозициясы ________________________________
18. Теңіз деңгейінен биіктігі _______________________ м.
19. Нысаналы мақсаты бойынша іріктелетін екпені сипаттайтын
көрсеткіштер (шайыр өнімділігі, мол тұқым беруі, тұқым сапасы, сүрек
құрылымы және т.б.) ________________________________________________
____________________________________________________________________
Артықшылығы бар екпенің орам мен телімдегі орналасу схемасы және
координаты _________________________________________________________
Карточканы толтырған (қызметі, қолы) _______________________________
"_____"»_______________200_____ ж.

Ескерту:
1. Екпенің таксациялық көрсеткіштері орман орналастыру материалдары
бойынша енгізіледі.
2. Артықшылығы бар екпенің алдын ала іріктеу карточкасы оны қаз
қалпында аралап көргеннен кейін жасалады (периметрі мен диагоналды
жүріс жолдары бойынша).

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесі
3-қосымша

Уақытша орман тұқымы учаскелері мен қалыпты
екпелерді алдын ала таңдау ведомосы

Мемлекеттік орман иелену. шінің атауы, объект атауы	орам N№	телім N	Алқап, га	Тұқым
1	2	3	4	5

кестенің жалғасы

Жасы, жыл	Бонитет	Толым. дылығы	Шығу тегі		Қорытынды
			табиғи	орман дақылдары
6	7	8	9	10	11

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
4-қосымша

Қазақстан Республикасы
Облысы _____________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші__________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы (түр тармағы, экотүрі, нысаны)__________

Орман тұқымы (аналық, өскіндік, тұқымдастық)
плантациясының паспорты N ________

Салу жылы __________________________________________________________
Плантация танабының көлемі, га _____________________________________
Мақсаты (селекция мақсаттары бойынша: орман тұқымы, аналық, клондық,
тұқымдық) __________________________________________________________
ОТП реті (1-ші, генетикалық құндылығы жоғары немесе 2-ші) __________
Алынатын тұқымның санаты, (сортты, жақсартылған): __________________
1. Плантацияның орналасқан жері:
Орманшылық _________________________________________________________
Орам N ________________ Телім N ___________________________________
Плантацияның орамда орналасуы (схемасы тіркеледі)
2. Плантация орналасқан учаскенің сипаттамасы:
Учаске санаты ______________________________________________________
Релъеф, тіктігі мен бөктердің экспозициясы ________________________
Орман өсіру жағдайларының типі ___________________________________
Топырақ және топырақ құратын тұқым ________________________________
Шөп жамылғысы және дәндену деңгейі _________________________________
Сол тұқымның жақын алқа ағаштарға дейінгі қашықтығы, ____________ м.
Сол тұқымның кемістігі бар алқа ағаштарға дейінгі қашықтығы, ____ м.
Қоршаған екпелердің қысқаша сипаттамасы_____________________________
____________________________________________________________________
3. Плантацияны құру тәсілі: ұластырылған көшеттерді отырғызу;
тамырланған қалемшелерді ұластырыла егілетін екпелерге ұластыру
(фенологиялық формасы мен екпенің жасын көрсету); артықшылығы бар
ағаштардың тұқымынан өсірілген өскіндерде (көшеттерді) отырғызу
(өсімдік жасын көрсету); себу ______________________________________

N ___ Орман тұқымдары (аналық) плантациясында өсетін
артықшылығы бар ағаштардың сипаттамасы

Тізілім бойынша артықшы. лығы бар ағаштың нөмірі	Ағаштың орналасқан жері(облысы, орманшылығы, орамы, телімі)	Ағашты аттес. тация кезе. ңіндегі жасы, жыл	Орман типі	Таксациялық көрсеткіштер		Ескерту (артықшылы. ғы бар ағашты селекция. ланатын белгілері)
				D, см	Н, м
1	2	3	4	5	6	7

Учаскенің дайындау және топырақты өңдеу агротехникасы_______________
____________________________________________________________________
Отырғызу (себу) схемасы: қатардағы және қатарлар арасындағы
(отырғызу орындары орталықтарының арасындағы) қашықтық,
алаңшалардың мөлшері, 1 га отырғызылатын орын саны, отырғызылатын
орындағы өсімдіктер саны (алаңшада, қатар кесіндісінде) және т.б.___
____________________________________________________________________
Бастапқы материалдық шығу тегі (қалемшелер, артықшылығы бар
ағаштардың тұқымдары) және дайындау мерзімі ________________________
Ұластыру әдісі және мерзімі ______________________________________
Плантация танабындағы (блогындағы) өскіндер (тұқымдастар) саны ____
Өскіндердің (тұқымдастардың) орналасу схемасы паспортқа тіркеледі.
4. Плантациядағы тұқымдық ағаштардың жерсінуі мен сақталуы

Есепке алу күні	Көшеттер (екпе. лер, отырғызу орындары, ұлас. тыру) бастапқы саны, дана/га	Жерсінген ұласулар, сақалған көшеттер (өскіндер), отырғызылатын орындар саны, дана/га	Жерсінуі (сақталуы), %	Өскіндердің (тұқымдас. тардың) сақталуы, схема бойынша көзделген саны/%
1	2	3	4	5

Ескерту:
1. Кестені отырғызылған жылы, отырғызылғаннан кейін 3 жыл
және 5 жыл өткен соң және аттестациялау болған жылы толтырады.
2. Аттестациялау кезінде клондар (тұқымдастар) арасындағы
өсімдіктер саны айырмашылықтары туралы деректер енгізіледі, %.
Орман тұқымдары (аналық) плантацияларын тексеріп, тұрақты
орман тұқым базасының құрамына енгізген комиссияның құрамы:
Ұйым, тегі, қолы ______________________________
______________________________
______________________________

"___"__________ 200__ ж.

5. Плантацияны күтіп-баптау жөніндегі іс-шаралар

Жыл	Күн	Іс-шараның атауы және қысқаша сипаттамасы (толықтыру, сирету, топырақты күтіп баптау, тыңайтқыштар шашу; шашу дозалары мен мөлшері, тұқымдық ағаштардың ұшарбасын күтіп-баптау, зиянкестермен және саңырауқұлақ ауруларымен күрес, тамырдан тыс қоректендіру және т.б.)	Жазбаны толтырған (қызметі, тегі, қолы)
1	2	3	4

6. Плантацияда алынған тұқымдарды дайындау және пайдалану туралы
деректер:

Дайын. дау мерзімі	Тұқымдану баллы	Дайындалған тұқым, бүр, кг	Алынған тұқым, кг шығым %	Тұқым сапасы: өнгіштік класы %
1	2	3	4	5

кестенің жалғасы

Тұқым сақтау			Тұқымды пайдалану туралы деректер	Жазбаны енгізген (қызметі, тегі, қолы)
орны мен тәсілі	күні
	басталу	аяқталу
6	7	8	9	10

Ескерту:
1. 5 және 6-бөлімдер бойынша жазбаны мемлекеттік орман
иеленушінің мамандары толтырады
2. 6-бөлімде аналық плантациялар үшін қалемшелердің
дайындалғаны және пайдаланылғаны туралы мәліметтер көрсетіледі.
Комиссия мүшелері:

______________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
______________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
______________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)

"__" __________ 200__ ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
5-қосымша

Қазақстан Республикасы
Облыс ______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші__________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы ________________________________________

N__ тұрақты орман тұқымы учаскесінің
паспорты

Отырғызу жылы ______________ Учаске көлемі, га_____________________
Алынатын тұқым санаты (жақсартылған, қалыпты) ______________________
1. Учаскенің орналасқан жері:
Орманшылық _________________________________________________________
Орам N _________ Телім N __________________________________________
Орамда ТОТУ-дың орналасуы (схемасы тіркеледі)
2. Телім сипаттамасы:
Релъефі ____________________________________________________________
Экспозициясы және бөктердің тіктігі, теңіз деңгейінен биіктігі ____________________________________________________________________
Орман өсіру жағдайының типі ________________________________________
Топырақ және топырақ құрайтын тұқым_________________________________
Екпе құрамы ________________________________________________________
Басты тұқымның бонитет класы _______________________________________
Бас тұқымның басым нысаны (фенологиялық, морфологиялық) ____________________________________________________________________
Санитарлық және орман патологиялық жағдайы _________________________
3. Қоршаған екпелердің қысқаша сипаттамасы (басты тұқым орман типі,
жасы, орташа биіктігі, орташа диаметрі, бонитет класы, алқа
ағаштардың селекциялық санаты: артықшылығы бар, жақсы, кемістігі
бар): ______________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4. ТОТУ-ды құру әдісі: алқа ағаштарды немесе екпелерді сирету,
селекциялық жақсартылған материалды отырғызу немесе себу (керегін
сызып қой).
5. Тұрақты орман тұқым учаскесіндегі екпелердің таксациялық
сипаттамасы

Тексеру күні	Құрамы	Шығу тегі (табиғи немесе екпе)	Жасы	Орташа		Бонитет класы
				Н, м	D, см
1	2	3	4	5	6	7

кестенің жалғасы

Тұқымдық ағаш. тардың орна. ласуы және бір-бірінен орташа қашықтығы, м	Тұқымдық ағаштардың ұшарбасының орташа ені, м	Басты тұқым ағаштарының саны 1 га, дана	Тірі ұшар басына дейінгі орташа қашықтық, м	Тұқымды ағаштардың жай-күйі мен сапасы
8	9	10	11	12

Ескерту: Орман дақылдары үшін "Шығу тегі" бағанында тұқымның
шығу тегі қосымша көрсетіледі.

6. Селекциялық жақсартылған материалды отырғызу (себу) арқылы
құрылған ТОТУ-дың сипаттамасы:
Учаскені дайындау және топырақты өңдеу агротехникасы _______________
____________________________________________________________________
Отырғызу (себу) схемасы: қатардағы және қатарлар арасындағы
қашықтық (алаңдар орталықтары арасындағы), алаңшалардың мөлшері, 1
га отырғызылатын орын саны, отырғызылатын орындағы (алаңда, қатар
кесіндісінде және т.б.) өсімдіктер саны ____________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Тұқымның шығу тегі ____________, Сапа класы ________________________
Сапа туралы құжаттың N және күні __________________________________
Өскіндер (көшеттер) жасы ___________________________________________
Тұрақты орман тұқымы учаскесін тексеріп, тұрақты орман тұқым
базасының құрамына енгізген комиссияның құрамы:
Ұйым, аты-жөні, қолы _______________________________
_______________________________
_______________________________

"___"___________________200 ж.

7. ТОТУ-ды күтіп-баптау жөніндегі іс-шаралар

Жылы	Күні	Іс-шаралардың атауы және қысқаша сипаттамасы (сиретулер, тыңайт. қыштыр шашу: тыңайтқыш түрі, шашу мөлшері мен тәсілдері, зиянкес. термен және саңырақұлақ ауруларымен күрес, тамырдан тыс қоректендеру және т.б.)	Жазбаны толтырған (қызметі, аты-жөні, қолы)
1	2	3	4

8. ТОТУ-да тұқым дайындалып алынғаны және оны пайдалану туралы
мәлімет

Дайындау мерзімі	Тұқымдану балы	Дайындалған тұқым, бұр, кг	Алынған тұқым, кг шығым, %	Тұқым сапасы өнгіштік класы, %	Тұқым сақтау			Тұқымды пайдалану туралы мәлімет	жазбаны толтырған (қызметі, аты-жөні, қолы)
					Орны мен әдісі	күні
						басталуы	аяқталуы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Ескерту: 7 және 8-бөлімдер бойынша жазбаны мемлекеттік орман
иеленушінің мамандары толтырады.

Комиссия мүшелері:

_____________________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
_____________________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
_____________________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)

"__"___________ 200___ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
6-қосымша

Қазақстан Республикасы
Облыс ______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші ________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы ________________________________________

Артықшылығы бар екпенің паспорты N ____

1. Артықшылығы бар екпенің орналасқан жері:
Орманшылық _________________________________________________________
Орам N __________________ Телім N __________________________________
Екпенің алқабы, га _________________________________________________
Алдын ала іріктелген карточка бойынша учаске N _____________________
Артықшылығы бар екпелердің орамда орналасуы (схемасы қоса тіркеледі)

2. Артықшылығы бар екпелердің сипаттамасы:
Релъеф, бөктердің экспозициясы және көлбеулігі ____________________
Теңіз деңгейінен биіктігі, м _______________________________________
Топырақ-топырақасты жағдайлары (топырақ түрі, механикалық құрамы,
жерасты) ___________________________________________________________
Алқа ағаштың шығу тегі - табиғи (тұқымдық, өскіндік) немесе дақылдық
____________________________________________________________________
Қабат бойынша құрамы _______________________________________________
Тұқым бойынша жасы, жыл ____________________________________________
Басты тұқым ағаштарының орташа биіктігі және диаметрі: Н__м., D__см.
Орман түрі _________________________________________________________
Орман өсу жағдайларының түрі _______________________________________
Бонитет сыныбы _____________________________________________________
Қабаттың толымдылығы _______________________________________________
Қабаттағы екпелер қоры м ³ /1га ______________________________________
Тұқымдар бойынша бүкіл алқаптың жалпы қоры, м ³ ______________________
Екпелердің санитарлық және орман патологиялық жай күйі______________
Өскіні _____________________________________________________________
Орман астары _______________________________________________________
Басты тұқымның ұшар басының басым нысаны____________________________
Басты тұқым ағашының ұшарбасының орташа ұзындығы, м ____________________________________________________________________
Басты тұқым ағашының бұтақсыз бөлігінің орташа ұзындығы, м
____________________________________________________________________
Басты тұқым ағашының сүйекті бұтақтарының жуандығы _________________
Басты тұқымның басым нысаны (морфологиялық, фенологиялық және т.б.) ____________________________________________________________________
В.Г.Каппер шәкілі бойынша жеміс беру баллы (соңғы 5 жылда орташа)
____________________________________________________________________
Ағаштардың екпелердегі селекциялық санаттары бойынша бөлінуі:
артықшылығы бар, % _________________________________________________
қалыпты, % _________________________________________________________
кемістігі бар, % ___________________________________________________
Артықшылығы бар екпелерді нысаналы мақсаты бойынша сипаттамайтын
көрсеткіштер (шайыр өнімділігі, мол тұқым беруі, тұқым сапасы, сүрек
құрылымы және т.б.)___________________________________________

3. Артықшылығы бар екпеге жанасатын сүрекдіңдердің сипаттамасы

р/с	Орам N телім N	Екпелер құрамы	Жасы, сыныбы/жыл	Орташа
				Н, м	D, см
1	2	3	4	5	6

кестенің жалғасы

Толым. дылығы	Қоры м 3 /га	Орман түрі /бонитет сыныбы	Екпелердің селекциялық санаты
7	8	9	10

4. Сол тұқымның кемістігі бар екпесіне дейінгі қашықтығы:
ең жақыны, м _______________________________________________________
гүлдеген кезде жел соғатын жақтағы ең жақыны, м_____________________
______________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
______________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)

"__"____________200__ ж.

5. Артықшылығы бар екпелерді күтіп баптау

Күні	Өткізілген іс-шаралардың атаулары	Жазбаны енгізген (қызмет, аты-жөні, қолы)

6. Артықшылығы бар екпелерде тұқым дайындау

Тұқым дайындау күні (бүр, жеміс)	Дайындалған тұқым көлемі (бүр, жеміс) , кг	Бүрден (жемістен) алынған тұқым кг, шығымы %	Тұқымды пайдалану туралы деректер	Жазбаны енгізген (қызметі, аты-жөні, қолы)
1	2	3	4	5

Ескерту: Паспорттағы 5 және 6-бөлімдерді мемлекеттік орман
иеленушілер толтырады.

Комиссия мүшелері: ______________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
______________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)
______________________________
(ұйым, аты-жөні, қолы)

"___" _____________ 200__ ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
7-қосымша

Қазақстан Республикасы
Облыс ______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші ________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы (қосымша түр, экотүр, нысан)____________

Уақытша орман тұқымдары учаскенінің паспорты N ____

1. Учаскенің орналасқан жері:
Облыс ______________________________________________________________
Аудан ______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші _________________________________________
Орманшылық _________________________________________________________
Орам N ______________________ Телім N ______________________________
Алқабы, га _________________________________________________________
Алдын ала іріктелген ведомст бойынша учаске N ______________________
Орамда орналасуы (схемасы қоса тіркеледі)
2. Учаскедегі екпелердің сипаттамасы:
Релъеф, бөктердің экспозициясы және көлбеулігі ____________________
Теңіз деңгейінен биіктігі, м _______________________________________
Топырақ-топырақасты жағдайлары (топырақ түрі, механикалық құрамы,
жерасты) ___________________________________________________________
Алқа ағаштың шығу тегі - табиғи (тұқымдық, өскіндік) немесе дақылдық ___________________________________________________________
Қабаттар бойынша құрамы ____________________________________________
Тұқымдар бойынша жасы, жыл _________________________________________
Басты тұқым ағаштарының орташа биіктігі және диаметрі: Н_ м., D_ см.
Орман түрі _________________________________________________________
Орман өсу жағдайларының түрі _______________________________________
Бонитет сыныбы _____________________________________________________
Қабаттың толымдылығы _______________________________________________
Қабаттағы екпелер қоры м ³ /1га ______________________________________
Тұқымдар бойынша бүкіл алқаптың жалпы қоры, м ³ ____________________
Екпелердің санитарлық және орман патологиялық жай күйі______________
Өскіні _____________________________________________________________
Орман астары _______________________________________________________
Басты тұқымның ұшар басының басым нысаны____________________________
Басты тұқым ағашының ұшарбасының орташа ұзындығы, м ____________________________________________________________________
Басты тұқым ағашының бұтақсыз бөлігінің орташа ұзындығы, м
____________________________________________________________________
Басты тұқым ағашының сүйекті бұтақтарының жуандығы _________________
В.Г.Каппер шәкілі бойынша жеміс беру баллы (соңғы 5 жылда орташа)
____________________________________________________________________
Селекциялық санаттары бойынша екпелерде ағаштардың бөлінуі:
артықшылығы бар ағаштар, % _________________________________________
қалыпты, % _________________________________________________________
кемістігі бар, % ___________________________________________________
Артықшылығы бар екпелерді нысаналы мақсаты бойынша сипаттамайтын
көрсеткіштер (шайыр өнімділігі, мол тұқым беруі, тұқым сапасы, сүрек
құрылымы және т.б.)___________________________________________
Екпелерді мынадай құрамдағы комиссия аттестациялап, қалыпты екпелер
санатына қосты:

______________________________
(ұйым, тегі, қолы)
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)

"__" _______ 200__ ж.

3. Қалыпты екпелерге күтім жасау:

Күні	Өткізілген іс-шаралардың атаулары	Жазбаны толтырған (қызметі, т.а.ж. қолы)

4. Қалыпты екпеде тұқым дайындау:

Тұқым (бүр, жеміс) дайындау күні	Дайындал. ған тұқым (бүр, жеміс) мөлшері, кг	Бүрлерден (жемістен) алынған тұқым, кг, шығым %	Тұқымды пайдалану туралы деректер	Жазбаны толтырған (қызметі, т.а.ж. қолы)
1	2	3	4	5

Ескерту: Паспорттағы 3 және 4-бөлімдерді мемлекеттік орман
иеленушілер толтырады.

Комиссия мүшелері ______________________
(ұйым, тегі, қолы)
______________________
(ұйым, тегі, қолы)

"___" ________ 200__ ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
8-қосымша

Қазақстан Республикасы
Облыс ______________________________________________________________
Мемлекеттік орман иеленуші ________________________________________
Ағаш тұқымының түрлік атауы (қосымша түр, экотүр, нысан) ___________

Қалыпты екпенің паспорты N ____

1. Екпенің орналасқан жері:
Аудан ______________________________________________________________
Орманшылық _________________________________________________________
Орам N __________________ Телім N __________________________________
Алқабы, га _________________________________________________________
Алдын ала іріктелген ведомост бойынша учаске N _____________________
Орамда орналасуы (схемасы қоса тіркеледі)
2. Екпенің сипаттамасы:
Релъеф, бөктердің экспозициясы және көлбеулігі ____________________
Теңіз деңгейінен биіктігі, м _______________________________________
Топырақ-топырақасты жағдайлары (топырақ түрі, механикалық құрамы,
жерасты) ___________________________________________________________
Алқа ағаштың шығу тегі - табиғи (тұқымдық, өскіндік) немесе дақылдық ___________________________________________________________
Қабаттар бойынша құрамы ____________________________________________
Тұқымдар бойынша жасы, жыл__________________________________________
Басты тұқым ағаштарының орташа биіктігі және диаметрі: Н_ м., D_ см.
Орман түрі _________________________________________________________
Орман өсу жағдайларының түрі _______________________________________
Бонитет сыныбы ____________________________________________________
Қабаттар бойынша толымдылығы ______________________________________
Қабаттағы екпелер қоры м ³ /1га ______________________________________
Тұқымдар бойынша бүкіл алқаптың жалпы қоры, м ³ _____________________
Екпелердің санитарлық және орман патологиялық жай-күйі _____________
Өскіні _____________________________________________________________
Орман астары _______________________________________________________
Басты тұқымның ұшарбасының басым нысаны_____________________________
Басты тұқым ағашының ұшарбасының орташа ұзындығы, м ________________
Басты тұқым ағашының бұтақсыз бөлігінің орташа ұзындығы, м _________
Басты тұқым ағашының сүйекті бұтақтарының жуандығы _________________
(және екпелерге селекциялық баға беру жөніндегі ғылыми-зерттеу
ұйымдарының ұсыныстарына сәйкес басқа да өлшемдер) _________________
В.Г. Каппер шәкілі бойынша жеміс беру баллы (соңғы 5 жылда орташа)
____________________________________________________________________
Селекциялық санаттары бойынша екпелерде ағаштардың бөлінуі:
артықшылығы бар ағаштар,% ___________ ______________________________
қалыпты, % _________________________________________________________
кемістігі бар, % __________________________________________________
Артықшылығы бар екпелерді нысаналы мақсаты бойынша сипаттамайтын
көрсеткіштер (шайыр өнімділігі, мол тұқым беруі, тұқым сапасы,
сүрек құрылымы және т.б.)___________________________________________
Екпелерді мынадай құрамдағы комиссия аттестациялап, қалыпты екпелер
санатына қосты:
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)

"__" __________ 200__ ж.

3. Қалыпты екпелерге күтім жасау:

Күні	Өткізілген іс-шаралардың атауы	Жазбаны енгізген (қызметі, т.а.ж. қолы)

4. Қалыпты екпеде тұқым дайындау:

Тұқым (бүр, жеміс) дайындау күні	Дайындалған тұқым (бүр, жеміс) мөлшері, кг	Бүрлерден (жемістен) алынған тұқым, кг, шығым %	Тұқымды пайдалану туралы деректер	Жазбаны толтырған (қызметі, т.а.ж. қолы)
1	2	3	4	5

Ескерту: Паспорттағы 3 және 4-бөлімдерді мемлекеттік орман
иеленушілер толтырады.

Комиссия мүшелері:
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)
______________________________
(ұйым, тегі, қолы)

"___" « _________ 200__ ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
9-қосымша

Селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектілерді
жер бойынша шектейтін орман шаруашылығы белгілері

Объектілер	Жазба шифрлары	Белгілер
1. Уақытша орман тұқымдары учаскелері	87-2 УОТУ-77 2,4	Орам нөмірі - телім нөмірі Атауы - отырғызу жылы Алқабы, га
2. Орман тұқымдары плантациясы (ССТ 56-84-80)	67-2 ОТП-76 2,5	Орам нөмірі - телім нөмірі Атауы - отырғызу жылы Алқабы, га
3. Артықшылығы бар екпе	26-18 ПЛА-01 52,3	Орам нөмірі - телім нөмірі Атауы - отырғызу жылы Алқабы, га
4. Тұрақты орман тұқымдары учаскесі (ССТ 56-84-80)	67-4 ТОТУ-77 5,5	Орам нөмірі - телім нөмірі Атауы - отырғызу жылы Алқабы, га

Ескерту:
1. Бағаналар алқаптарды шектейтін сызықтардың қиылысына
(бұрыштарда) орнатылады. Бағанның жазуы бар беттері учаске жаққа,
ал қырлары учаскінің ортасына бағытталады.
2. Жазбалар трафареттер бойынша және 56-84-80 ССТ-ға сәйкес
жазылуы тиіс.

Мемлекеттік орман
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
10-қосымша

_____________________________________ бойынша
(облысы)
орман тұқымдары (аналық, клондық, тұқымдас)
плантациялардың, артықшылығы бар екпелердің,
тұрақты, уақытша орман тұқымдары учаскелерінің
және қалыпты екпелердің жиынтық ведомосы

N р/с №	Объектінің атауы және ағаш тұқымының түрлік атауы	Алқабы, га	Орналасқан жері
			Мемлекеттік орман иеленуші, орманшылық	Орам нөмірі	Телім нөмірі
1	2	3	4	5	6

кестенің жалғасы

Паспорт бойынша нөмірі	Отырғызу уақыты	Отырғызу әдісі	Ескерту
7	8	9	10

Ескерту: 10-бағанда аналық плантациялар үшін нысаналы мақсаты
(аналық, клондық, тұқымдас), ОТП, ТОТУ және артықшылығы бар екпелер
үшін - ТОТБ-ға енгізілген күні және ОТП-ның тұқым беру кезеңіне
кіру уақыты көрсетіледі.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
11-қосымша

Мемлекеттік орман қоры аумағындағы
селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерін
тексеру нәтижелерінің және оларды қабылдау-беру
актісі

____________________________________________________________________
(орман иеленушінің атауы)
________________________________________ (уәкілетті органның атауы)
бұйрығының негізінде мына құрамдағы комиссия _______________________
____________________________________________________________________
(комиссия мүшелерінің т.а.ж., қызметі)
аттестациялау (есептен шығару, түгендеу, немесе комиссияның басқадай
шешім қабылдауы) мақсатында селекциялық-тұқым шаруашылығы
мақсатындағы объектілерді тексерді.
Тексеру нәтижесінде мыналар анықталды: _______________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Объектілердің нысаналы мақсатын ескере отырып, олардың
аттестацияланып (нормативтік-әдістемелік құжаттардың, ОСТ-тар,
жобалар талаптары бойынша), ақаулы деп, есептеп шығарылып отырған
себептер баяндалады. Бұл орайда әрбір объектінің алқабы немесе
олардың саны (ағаштар үшін), түрлік атауы, орманшылық, орам, телім
көрсетіледі.
Объектілер құруды жақсарту немесе оларды оны қайта жаңарту
мақсатында белгілі бір орман шаруашылығы және өзге де іс-шараларды
атқару қажет болған жағдайда олардың тізбесін келтіреді.
Комиссия тізбеге сәйкес бөліп алынған, құрылған, қалыптасқан
объектілерді аттестациялауға және оларды қорғау әрі нысаналы
мақсатында пайдалану үшін орман иеленушіге (орман пайдаланушыға)
беруге болады деп есептейді.
Аттестацияланбаған объектілер қабылдауға-беруге жатпайды.
Аттестацияланған және мемлекеттік орман иеленушіге берілетін
объектілердің тізбесі ______________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

Комиссия мүшелерінің қолы:

______________________
(т.а.ж., қолы)
______________________
(т.а.ж., қолы)
______________________
(т.а.ж., қолы)

"__"»______________200__ ж.

Аттестацияланған объектілерді тапсырдым _______________________________ (объектілерді анықтау мен құруды жүзеге асырған ұйымның өкілі)

Аттестацияланған объектілерді қабылдап алдым _______________________________ (мемлекеттік орман иеленушінің өкілі)

М.О. М.О.

"___"»____________200__ ж. «"___"»__________200__ ж.

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
есепке алу ережесіне
12-қосымша

_______________ облысы бойынша 200 __ж. жағдаймен
селекциялық-тұқым шаруашылығы объектілерінің
бар-жоғы және олардың жай-күйі

N р/с №	Мемлекет. тік орман иеленуші, объектінің атауы	Осының алдын. дағы есепке алу дерек. тері, га/дана	__ ж. мәлі. мет. тері, га /дана	Тұқым атауы	Объекті. лердің орналас. қан жері			Ескерту (объек. тілерде ұсыны. латын іс-ша. ралар, есептен шығару себеп. тері)
					орман. шылық	орам	телім
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.
2.
3.
	Облыс бойынша жиыны:
	оның ішінде:
	тұқымдар бойынша:
1.	Шырша
2.	Қарағай
3.	Сексеуіл және т.б.

Мамандандырылған ұйымның басшысы _______________________
(аты-жөні, тегі, қолы)

Мемлекеттік орман қоры
учаскелерінде селекциялық-тұқым
шаруашылығы объектілерін
анықтау, құру, аттестациялау және
13-қосымша

200__ ж. ___________ жағдай бойынша Қазақстан
Республикасы селекциялық-тұқым шаруашылығы
объектілерінің жиынтық ведомосы

Тұқым	Орман тұқымы планта. циялары, га	Тұрақты орман тұқымы учаске. лері га	Артық. шылығы бар ек. пелер, га	Уақытша орман тұқымы учаске. лерге га	Қалып. ты ек. пелер, га	Ескерту
1	2	3	4	5	6	7
Облыс
Барлығы,
оның ішінде тұқымдар бойынша:
Шырша
Қарағай
Сексеуіл және басқалар
бұдан әрі барлық облыстар бойынша
Барлығы республика бойынша
Шырша
Қарағай
Сексеуіл және басқалар

Мамандандырылған ұйымның басшысы ____________________________
(т.а.ж., қолы)

Об утверждении Правил выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда

Приказ Председателя Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 января 2007 года № 39. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 марта 2007 года № 4561. Утратил силу приказом и.о. Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 декабря 2010 года № 784

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра сельского хозяйства РК от 24.12.2010 № 784 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В целях реализации статьи 77 Лесного кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда.

2. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарный дней после его первого официального опубликования.

Председатель

Утверждены
приказом Председателя Комитета
лесного и охотничьего хозяйства
Министерства сельского хозяйства
Республики Казахстан
от 30 января 2007 года N 39

Правила
выявления, создания, аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого назначения
на участках государственного лесного фонда

1. Основные положения

1. Правила выявления, создания, аттестации и учета объектов селекционно-семеноводческого назначения на участках государственного лесного фонда (далее - Правила) разработаны в соответствии со статьей 77 Лесного Кодекса Республики Казахстан с целью регламентирования мероприятий по формированию постоянной лесосеменной базы (далее - ПЛСБ) и получения лесных семян и посадочного материала с ценными наследственными свойствами и высокими посевными качествами для воспроизводства лесов и лесоразведения.

2. Основные понятия, используемые в настоящих Правилах:

1) акклиматизация - одна из форм интродукции растений, когда приспособление популяции к новым условиям среды происходит вследствие генетического сдвига на основе естественного или искусственного отбора;

2) архивно-маточные плантации - плантации, создаваемые с целью сохранения генетического фонда отобранных ценных форм древесных пород (например, плюсовых деревьев) на основе применения вегетативных способов размножения;

3) изоляция плантаций - условия, предотвращающие процесс опыления лесосеменных плантаций нежелательной пыльцой, главным образом от естественных насаждений (фоновой пыльцой);

4) лесосеменные плантации (далее - ЛСП) - искусственно создаваемые на основе применения различных методов селекции насаждения, предназначенные для получения семян с ценными наследственными свойствами;

5) ЛСП вегетативного происхождения - ЛСП, закладываемые с использованием материала вегетативного происхождения;

6) ЛСП второго поколения (порядка) - ЛСП, создаваемые на основе использования исходного материала, проверенного на комбинационную способность;

7) ЛСП клоновые - ЛСП, создаваемые с использованием вегетативного потомства (клонов) плюсовых или элитных деревьев;

8) ЛСП первого поколения - ЛСП, при закладке которых в качестве исходного материала используются маточники (плюсовые деревья), отобранные по фенотипическим признакам;

9) ЛСП семенного происхождения - плантации, при закладке которых используются семьи, полученные от контролируемого опыления маточников (сибсы) или свободного опыления (полусибсы);

10) постоянные лесосеменные участки (далее - ПЛСУ) - специально сформированные маточные насаждения для получения нормальных и улучшенных семян в течение длительного периода. ПЛСУ закладываются в высокопродуктивных высококачественных насаждениях естественного (реже искусственного) происхождения.
3. Создание постоянной лесосеменной базы осуществляется специализированными организациями в области лесной селекции и семеноводства в соответствии с потребностью в семенах и посадочном материале для воспроизводства лесов и лесоразведения.
4. Критерии для выявления и создания объектов селекционно-семеноводческого назначения зависят от лесорастительной зоны, типа лесорастительных условий, биологических особенностей отдельных видов лесных растений, их возраста и состоянии, а также целей их выявления и создания.
5. Формирование объектов селекционно-семеноводческого назначения, установление режима их эксплуатации на участках государственного лесного фонда определяется проектами, прошедшими государственную экологическую экспертизу, разработанными лесоустроительными и другими проектно-изыскательскими и научными организациями, специализирующимися в этой области.

2. Лесосеменные плантации

6. Лесосеменные плантации подразделяются на три категории: на плантации первого порядка, повышенной генетической ценности и второго порядка.
7. По способу размножения исходного материала лесосеменные плантации могут быть вегетативного происхождения или клоновые, в том числе прививочные, создаваемые прививкой черенков плюсовых деревьев на молодые подвои и корнесобственные, создаваемые посадкой укорененных частей маточных деревьев, а так же семенного происхождения или семейственные, создаваемые посадкой сеянцев или саженцев, выращенных из семян плюсовых деревьев или создаваемые посевом семян этих деревьев.
8. Выбор способа закладки ЛСП определяется в проектах в соответствии с биологическими особенностями древесной породы, лесорастительными условиями и интенсивностью ведения лесного хозяйства в регионе.
9. Исходя из целей селекции, на ЛСП первого порядка группируют потомства плюсовых деревьев, отобранных по одному или нескольким селектируемым признакам.
10. На ЛСП концентрируют потомства плюсовых деревьев одной или нескольких популяций данного лесосеменного района. Допускается создание ЛСП потомствами плюсовых деревьев соседних лесосеменных районов, а для интродуцентов - соседних лесорастительных или флористических районов.
В отдельных случаях целесообразно перемещение клонов (семей) для создания ЛСП на более отдаленные расстояния, то есть за пределы естественного ареала, если это способствует усилению плодоношения и улучшению вызревания семян. Семена с таких ЛСП используют в соответствии с лесосеменным районированием для района происхождения исходных плюсовых деревьев.
В горных условиях ЛСП закладывают по высотным поясам или популяциям, при этом возможна их закладка на меньших высотах, чем местообитание плюсовых деревьев. Пределы географических, высотных и лесотипологических перемещений клонов (семей) регламентируются рекомендациями научных организаций.
11. Подбор деревьев для размещения на ЛСП проводят с учетом типов или групп типов условий местопроизрастания этих деревьев. Для древесных пород, имеющих хорошо выраженные фенологические формы (сосна, ель, береза, саксаул) закладку ЛСП осуществляют раздельно рано- и поздно-распускающимися формами.
12. Представительство клонов (семей) плюсовых деревьев на ЛСП обеспечивает сохранение в семенном потомстве генотипического разнообразия природных популяций, сведение к минимуму внутривидового скрещивания и наибольшее проявление селектируемых признаков, для чего ЛСП представляется потомством не менее 25-ти плюсовых деревьев. При создании ЛСП блоками (полями) в течение нескольких вегетационных периодов, указанное количество потомств плюсовых деревьев представляется не более чем на трех примыкающих блоках (полях).
При создании ЛСП из представителей плюсовых деревьев, обладающих специфической комбинационной способностью, допускается сокращение числа клонов до пределов, ограниченных количеством отобранных плюсовых деревьев.
Использование меньшего количества клонов (семей) допускается при создании ЛСП первого порядка, предназначенных для производства семян с целью выращивания насаждений специального хозяйственного назначения.
Для интродуцированных видов число клонов (семей) при создании ЛСП определяется по каждому виду лесных растений, в том числе исходя из необходимости наиболее полного представительства ценных интродукционных участков данного или соседних лесорастительных или флористических районов.
13. Потомства плюсовых деревьев на ЛСП размещают по особым схемам, основанным на принципах регулярно повторяющегося (систематического), или рендомизированного (случайного) смешения, обеспечивающего пространственную изоляцию растений одного клона (семьи) с целью ограничения самоопыления.
14. При разработке проектов создания ЛСП первого порядка учитывается следующее:
1) участки под создание подбирают по лесорастительным условиям соответствующим лесоводственно-биологическим требованиям выращивания конкретных видов лесных растений с производительностью не ниже II-III классов бонитета, расположенные в неморозобойных и защищенных от суховеев местах с относительно ровным рельефом, доступным для использования машин и механизмов;
2) продуцирующая площадь плантации не должна быть менее 5 га, меньшая площадь участка допускается только при ограниченной потребности в семенах конкретных видов лесных растений;
3) при создании ЛСП за два и более вегетационных периода ее площадь разделяют и осваивают по полям (блокам);
4) для ограничения заноса нежелательной пыльцы участок для создания ЛСП размещается среди насаждений других видов, в противном случае по его периметру необходимо создать фильтрующие защитные полосы из 5-10 рядов быстрорастущих густокронных деревьев других видов, не являющихся промежуточными хозяевами опасных вредителей и грибных болезней.
Фильтрующие полосы не предусматривают при создании ЛСП под защитой плюсовых насаждений, в которых удалены минусовые деревья на расстоянии не менее 300 м. При этом учитывают направление преобладающих в период цветения ветров.
Участки для ЛСП, закладываемые вблизи плюсовых насаждений того же вида, подбирают с подветренной стороны по отношению к ним. В остальных случаях ЛСП по возможности закладывают с наветренной стороны по отношению к близлежащим массивным нормальным насаждениям того же вида.
15. Основным способом создания клоновых ЛСП является посадка саженцев с закрытой корневой системой. Саженцы должны соответствовать требованиям государственных стандартов или техническим условиям. Возможна закладка ЛСП прививкой черенков на подвойные культуры. Плантации легко укореняющихся видов допустимо закладывать посадкой, как укорененных черенковых саженцев, так и неукорененными черенками.
16. Подвойные культуры создают посадкой сеянцев (саженцев) или посевом семян (крупноплодные виды растений, саксаул). Для выращивания подвоев используют улучшенные семена того же вида и фенологической формы, что и привой, заготовленные с плюсовых деревьев в пределах лесосеменного района. В отдельных случаях, особенно при закладке ЛСП интродуцированных видов, допустимо использование в качестве подвоев растений другого вида, в случае установления совместимости этих видов при прививке, а также хозяйственной и биологической целесообразности проведения этих мероприятий.
17. С целью массового размножения вегетативных потомств плюсовых деревьев для обеспечения потребности в черенках маточно-черенковые плантации создают любым способом, принятым при закладке клоновых ЛСП.
Маточные плантации закладывают в местах создания клоновых ЛСП и в питомниках, специализированных на выращивании селекционного посадочного материала. Создание маточных плантаций начинают одновременно или до начала закладки первых полей (блоков) клоновых ЛСП. Площадь маточной плантации и сроки ее эксплуатации определяют, исходя из потребности в черенках и необходимого количества плюсовых деревьев, подлежащих вегетативному размножению на ЛСП. Учитывая, что смешение клонов на маточно-черенковой плантации затруднит посемейную заготовку черенков, размещение клонов следует концентрировать в отдельных рядах или семейных блоках.
По окончании посадки на каждую маточную плантацию составляют схему фактического размещения клонов. Заготовку черенков на них начинают в 4-5-летнем возрасте деревьев.
18. Заготовку семян для создания семейственных ЛСП производят непосредственно с плюсовых (элитных) деревьев или с их клонов на ранее созданных ЛСП. В питомнике (в посевном и школьном отделениях), потомства отобранных деревьев, выращивают раздельно по семьям. Среди выращенных сеянцев и саженцев для закладки ЛСП отбирают лучшие в данной семье растения по росту, качеству и устойчивости. Такой же отбор проводят, если семейственные ЛСП создают посевом семян, оставляя в каждом посевном месте по одному лучшему растению.
19. При закладке ЛСП расстояние между растениями в рядах и междурядьях, между центрами площадок должно обеспечивать наилучшее развитие женского репродуктивного яруса, свободный проход машин и механизмов при уходе за почвой и деревьями, заготовке шишек (плодов, семян) и так далее. В зависимости от лесорастительных условий, биологических особенностей лесных растений и принятого способа закладки ЛСП расстояние между посадочными местами в рядах составляет от 5 до 8 м, в междурядьях - от 7 до 10 м.
20. Отбор деревьев для лесосеменных плантаций повышенной генетической ценности и лесосеменных плантаций второго порядка, проводят по результатам комплексной оценки семенных и вегетативных потомств, включающей комбинационную способность по селектируемым признакам и репродуктивную способность клонов.
21. В зависимости от целей селекции, генетических свойств и числа используемых маточных деревьев, ЛСП повышенной генетической ценности и второго порядка создаются: многоклоновые, с ограниченным числом клонов и одноклоновые.
Основная категория - многоклоновые ЛСП, представленные потомствами, обладающими высокой общей комбинационной способностью (далее - ОКС). Число клонов на этих ЛСП и схемы их смешения принимают такими, как и на клоновых ЛСП первого порядка. При формировании клонового состава ЛСП данной категории и выборе схем смешения клонов учитывают особенности генеративного развития плюсовых деревьев, выявленных при изучении их клоновых потомств в архивах клонов и на ЛСП первого порядка. Предпочтение отдают обильно - и среднецветущим клонам женского типа, обеспечивающим перекрестное опыление. В качестве опылителей на ЛСП можно вводить клоны мужского типа с высокой жизнеспособностью пыльцы.
22. ЛСП с ограниченным числом клонов создаются на основе использования небольшого числа (как правило, двух) деревьев, характеризующихся высокой специфической комбинационной способности (далее - СКС). Для закладки таких ЛСП обязательным требованием является синхронность цветения клонов. На ЛСП данной категории применяют схемы, обеспечивающие наилучшее переопыление подобранных клонов.
По этому же типу создают гибридно-семенные плантации, предназначенные для получения семян на основе межвидовых и отдаленных внутривидовых (эколого-географических) скрещиваний.
23. Одноклоновые ЛСП создают потомством плюсового дерева, характеризующегося высокой ОКС или СКС. При использовании на ЛСП потомства дерева с высокой ОКС предусматривается свободное опыление плантации пыльцой окружающих насаждений того же вида либо искусственное опыление смесью пыльцы этого вида.
24. На ЛСП, созданных потомством деревьев с высокой СКС, опыление производят исключительно искусственным путем с использованием пыльцы партнера, подобранного в ходе испытания на СКС.
25. Для данных типов ЛСП в зависимости от лесорастительных условий, биологических особенностей видов лесных растений расстояние между посадочными местами в рядах принимают от 7 до 10 метров, в междурядьях - от 10 до 2 метров. При этом обязательно предусматривается создание фильтрующих защитных полос или пространственная изоляция от насаждений тех же видов.
Данное требование не распространяется на одноклоновые ЛСП, создаваемые потомством деревьев с высокой ОКС.
26. Принципы создания клонового состава ЛСП повышенной генетической ценности и второго порядка по типам лесорастительных условий и фенологическим формам, а так же технология их закладки соответствуют требованиям, изложенным в пунктах 20-21 настоящих Правил.

3. Постоянные лесосеменные участки

27. Постоянные лесосеменные участки (далее - ПЛСУ) - высокопродуктивные и высококачественные для конкретных лесорастительных условий участки естественных насаждений или лесных культур известного происхождения, специально созданные (сформированные) для получения с них лесных семян в течение длительного времени.
28. Минимальная площадь ПЛСУ - 5 га. Допускается меньшая площадь ПЛСУ в случаях куртинного (в горных условиях) или колочного характера насаждений, а также при ограниченной потребности в семенах данной породы. Участок должен быть относительно ровным с наличием подъездных путей.
29. Для формирования ПЛСУ отбирают нормальные или с более высокой селекционной категорией участки леса производительностью не ниже II класса бонитета. Допустимое расстояние между ПЛСУ и минусовым насаждением или минусовым деревом той же породы не менее 300 метров.
В естественных насаждениях с совместным произрастанием двух ценных пород (береза и сосна) допускается формирование ПЛСУ по обеим породам.
30. Улучшение качественного состава насаждений, обеспечение развития крон семенных деревьев, раннего устойчивого и обильного плодоношения, а также создание благоприятных условий для заготовки шишек (плодов, семян) на ПЛСУ достигается за счет изреживаний, проводимых равномерным или коридорным способами в несколько (3-5) приемов.
31. При формировании ПЛСУ в лесных культурах применяют коридорный способ с предварительным выделением семенных рядов, в которых проводят равномерное изреживание.
32. Перед каждым приемом изреживания отбирают и отмечают в натуре любым не повреждающим растение способом, семенные деревья - здоровые, лучшие по росту и форме ствола, строению и развитию крон, интенсивности плодоношения и другим признакам.
При первом и последующем приемах изреживания убирают растения сопутствующих пород, сухостойные, отставшие в росте, неплодоносящие (начиная со второго приема) деревья главной породы, а также поврежденные вредителями и болезнями, с механическими повреждениями, кривоствольные, суковатые, свилеватые.
33. В зависимости от вида лесных растений и условий местопроизрастания на 1 га ПЛСУ к концу его формирования оставляется 150-300 семенных деревьев.

4. Плюсовые насаждения

34. Плюсовые насаждения - высокопродуктивные и устойчивые насаждения для определенных лесорастительных условий. Отбор плюсовых насаждений производится при селекционной инвентаризации естественных насаждений, вступивших в пору плодоношения или лесных культур, созданных из семян известного происхождения.
35. Предварительную генетическую оценку плюсовых насаждений осуществляют по достижении их семенными потомствами II класса возраста. Окончательная оценка определяется по достижении потомством не менее 1/2 возраста рубки главного пользования или возраста спелости, принятого для каждого вида растений в конкретной лесорастительной зоне.

5. Временные лесосеменные участки и нормальные насаждения

36. Временные лесосеменные участки (далее - ВЛСУ) и нормальные насаждения выделяются в целях получения лесных семян до периода вступления в стадию плодоношения лесосеменных плантаций и постоянных лесосеменных участков.
37. Участки и насаждения выделяются в ходе проведения селекционной инвентаризации спелых и приспевающих насаждений лучших и нормальных селекционных категорий, и их площадь устанавливается в зависимости от потребности в семенах работ по воспроизводству лесов и лесоразведению.
38. ВЛСУ и нормальные насаждения выделяются в основном целыми таксационными выделами сроком не менее чем на 10 лет, при этом в насаждениях назначенных в рубку, семена собирают со срубленных деревьев.

6. Аттестация селекционно-семеноводческих объектов

39. Выделенные и созданные объекты селекционно-семеноводческого назначения подлежат аттестации.
Аттестация селекционно-семеноводческих объектов на участках государственного лесного фонда осуществляется спрециализированной организацией, приказом первого руководителя которой, или лица его замещающего создаются аттестационные комиссии (далее - Комиссии).
Для проведения аттестации объектов приказом первого руководителя уполномоченного органа или лица его замещающего создаются аттестационные комиссии (далее - Комиссии).
40. Организация, осуществляющая выявление и создание объектов письменно уведомляет членов Комиссии о дате проведения аттестации и расположении объекта, подлежащего аттестации.
Руководители организаций, работники которых включены в Комиссию, обеспечивают их участие в работе Комиссии.
41. Комиссия, в присутствии представителей организации осуществляющей выявление и создание объектов селекционно-семеноводческого назначения и представителей государственного лесовладельца в натуре определяется соответствие их целевому назначению.
42. Аттестация объектов осуществляется при наличии материалов по предварительному отбору объектов по формам согласно приложениям 1, 2, 3 к настоящим Правилам.
43. При положительном заключении Комиссии объект считается аттестованным.
При несоответствии выделенных и созданных селекционно-семеноводческих объектов их целевому назначению Комиссия дает отрицательное заключение, и объекты не аттестуются.
Заключение Комиссии по результатам обследования объектов в натуре отражаются в Акте согласно приложению 10 к настоящим Правилам, который является и документом приема передачи аттестованных объектов государственному лесовладельцу.
44. На аттестованные объекты заполняются Паспорта в соответствии с приложениями 4, 5, 6, 7, 8 к настоящим Правилам.
К паспорту прилагается схематический план размещения объекта с привязкой к квартальной сети или другим постоянным ориентирам.
45. Паспорта на аттестованные объекты составляются в шести экземплярах: первый - для государственного лесовладельца, второй - для государственного органа, в ведении которого находится государственный лесовладелец, третий - для территориального органа, четвертый - для специализированной организации уполномоченного органа, пятый - для уполномоченного органа и шестой - для организации, осуществляющей выявление и создание объектов.
46. Аттестованные объекты селекционно-семеноводческого назначения относятся к объектам государственной республиканской собственности, территориально выделяются в виде отдельных зон с ограниченным режимом пользования и отграничиваются на местности лесохозяйственными знаками (столбы, каменные пирамиды), на которые наносятся надписи, определяющие местонахождение участка, год закладки и площадь.
47. Надписи на специальных знаках наносятся согласно приложению 9 к настоящим Правилам.
48. На лесоустроительных материалах аттестованные объекты выделяют при любой площади, допускающей нанесение объектов на плановые материалы в установленном масштабе.
В иных случаях они отмечаются условными знаками с отметкой в таксационном описании.
49. Аттестованные селекционно-семеноводческие объекты заносятся в сводную ведомость по форме, согласно приложению 10 к настоящим Правилам.
50. Сводные ведомости и паспорта на селекционно-семеноводческие объекты являются документами постоянного хранения.
51. Специализированная организация представляет сведения об аттестованных объектах в лесоустроительную организацию, которая обеспечивает внесение соответствующих изменений и дополнений в материалы лесоустройства.

7. Учет, ведение документации и отчетность
на аттестованные селекционно-семеноводческие объекты

52. Учет объектов селекционно-семеноводческого назначения, ведение Сводных ведомостей, а также составление отчетности о состоянии и использовании аттестованных объектов осуществляется специализированной организацией.
53. Для ведения учета объектов селекционно-семеноводческого назначения, анализа их состояния и степени целевого использования специализированная организация ежегодно проводит их обследование совместно с представителями территориальных органов, областных исполнительных органов при участии лесовладельцев.
54. Обследованию путем натурного осмотра в вегетационный период подлежат все аттестованные объекты.
55. При обследовании используются материалы предыдущего учета: паспорта объектов, сводные ведомости, таксационные описания и другие материалы. При необходимости с плановых материалов лесоустройства снимаются выкопировки с размещением этих объектов.
56. Объем обследования зависит от их площади:
до 5 га - обследуется вся площадь;
от 6 до 50 га - обследуются 20 % от их общей площади;
от 51 до 100 га - 15 % от их общей площади;
от 101 га и более обследуются 5 % площади.
В сомнительных и спорных случаях обследованию подлежит вся площадь объектов.
57. По каждому объекту определяется качество его оформления в натуре (наличие граничных знаков и надписей на них), его состояние (наличие признаков повреждений деревьев вредителями и поражений болезнями, механических и других повреждений, характер и наличие усыхающих ветвей в кроне, развитие второго яруса, подлеска и другое), целевое использование (заготовка шишек, плодов, семян, черенков), а также соответствие фактическим данным записей в паспорте или сводной ведомости.
58. По результатам обследования составляется акт проверки, который подписывается присутствующими сторонами.
59. Специализированная организация обобщает материалы и ежегодно информирует уполномоченный орган и территориальные органы о наличии и состоянии объектов по форме согласно

приложению 12 к настоящим Правилам, вносит предложение в уполномоченный орган по их дальнейшему использованию, улучшению охраны, натурному оформлению, реконструкции (восстановлению), переводу в другую категорию или списанию.
60. Уполномоченный орган рассматривает, утверждает материалы обследования объектов и принимает решение о мерах по дальнейшему улучшению их состояния и использования или списанию.
61. На основании решения уполномоченного органа специализированная организация вносит изменения в сводные ведомости и паспорта объектов селекционно-семеноводческого назначения.

Приложение 1
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

КАРТОЧКА N _________
учета лесосеменной (маточной, клоновой, семейственной)
плантации

Порода _____________________________________________________
1. Область _________________________________________________
2. Государственный лесовладелец ________________ лесничество
____________________ квартал ___________ выдел ___________________
3. Площадь, га _____________________________________________
4. Тип условий местопроизрастания __________________________
5. Год закладки ____________________________________________
6. Способ закладки (вегетативный, семенной) ________________
7. Число клонов (семей) ____________________________________
8. Число деревьев в клоне (семье) - от - до ________________
9. Размещение деревьев, м __________________________________
10. Средняя высота, м ______________________________________
11. Средняя ширина крон, м _________________________________
12. Возможный объем заготовки черенков, шт. ________________
13. Состояние деревьев _____________________________________
14. Заключение комиссии о соответствии объекта закладки и
режиме дальнейшего использования _________________________________
15. Предложение о возможности выделения кандидатов в сорта-
клоны (NN клонов, сортов, гибридов) ______________________________
16. Рекомендуемые мероприятия по содержанию и улучшению сос-
тояния объектов __________________________________________________

Перечетная ведомость деревьев на плантации

N плюсового дерева по государственному реестру, название гибрида, сорта	Сохранность деревьев		Средняя высота, м	Средняя ширина кроны, м	Состояние деревьев
	шт.	%
1	2	3	4	5	6
Всего по участку:

Карточку составил (должность, подпись) ________________________

"____" _________________ 200 __ г.

Приложение 2
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Карточка
предварительного отбора плюсового насаждения N ____

Видовое название преобладающей породы _______________________
1. Область __________________________________________________
2. Административный район ___________________________________
3. Государственный лесовладелец _____________________________
4. Лесничество ______________________________________________
5. Квартал N ________________________________________________
6. Выдел N __________________________________________________
7. Площадь, га ______________________________________________
8. Возраст насаждения, класс/лет ____________________________
9. Состав насаждения ________________________________________
10. Тип леса (лесорастительные условия) _____________________
11. Санитарное и лесопатологическое состояние _______________
12. Класс бонитета __________________________________________
13. Средняя полнота _________________________________________
14. Средняя высота, м _______________________________________
15. Средний диаметр, см _____________________________________
16. Наличие в насаждении: плюсовых деревьев _______________ %
нормальных деревьев _____________________________________________ %
(определяется на пробной площади)
минусовых деревьев________________________________________________%
17. Крутизна, экспозиция склона _____________________________
18. Высота над уровнем моря _______________________________ м
19. Показатели, характеризующие отбираемое насаждение по це-
левому назначению (смолопродуктивность, обильность семеношения, ка-
чество семян, текстура древесины и др.) ___________________________
___________________________________________________________________
Схема размещения и координаты плюсового насаждения в квартале
и выделе.
Карточку составил (должность, подпись) ______________________

"____" ____________ 200 г.

Примечания:
1. Таксационные показатели насаждения вносят по материалам лесоустройства.
2. Карточку предварительного отбора плюсового насаждения составляют после
осмотра насаждения в натуре (по периметру и диагональным ходовым линиям).

Приложение 3
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Ведомость
предварительного отбора временных
лесосеменных участков и нормальных насаждений

Наименование государ- ственного лесо- владельца, наименование объекта	N кв.	N выд.	Пло- щадь, га	По- ро- да	Воз- раст, лет	Бо- ни- тет	Пол- нота	Происхож- дение		Заклю- чение
								естест- венные	лесные куль- туры
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Приложение 4
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Республика Казахстан
Область _____________________________________________________
Государственный лесовладелец ________________________________
Видовое название древесной породы (подвид, экотип, форма) ___

Паспорт
лесосеменной (маточной, клоновой, семейственной)
плантации N _______

Год закладки ________________________________________________
Площадь поля плантации, га __________________________________
Назначение (по целям селекции: лесосеменная, маточная,
клоновая, семейственная) ____________________________________
Порядок ЛСП (1-ой, повышенной генетической ценности или 2-ой)
_____________________________________________________________
Категория получаемых семян (сортовые, улучшенные): __________

1. Местонахождение плантации:
Лесничество _________________________________________________
Квартал N __________ Выдел N ________________________________

Расположение плантации в квартале (прилагается схема)
2. Описание участка, занятого плантацией:
Категория участка ___________________________________________
Рельеф, экспозиция и крутизна склона ________________________
Тип лесорастительных условий ________________________________
Почва и почвообразующая порода ______________________________
Травяной покров и степень задернения ________________________
Расстояние до ближайшего насаждения той же породы, м ________
Расстояние до минусового насаждения той же породы, м ________
Краткая характеристика окружающих насаждений ________________
_____________________________________________________________
3. Способ создания плантации: посадкой привитых саженцев;
укорененных черенков прививкой на подвойные культуры (указать воз-
раст культур и фенологическую форму); посадкой сеянцев (саженцев),
выращенных из семян плюсовых деревьев (указать возраст растений);
посевом.

Описание плюсовых деревьев, представленных
на лесосеменной (маточной) плантации N _____

Номер плюсо- вого дерева по реестру	Место- нахождение дерева (область, лесничество, квартал, выдел)	Возраст дерева на период аттеста- ции, лет	Тип леса	Таксацион- ные показатели		Примечание (селек- тируемые признаки плюсового дерева)
				D, см	Н, м
1	2	3	4	5	6	7

___________________________________________________________________

Агротехника подготовки участка и обработки почвы __________________
___________________________________________________________________

Схема посадки (посева): расстояние в ряду и между рядами (между
центрами посадок), размеры площадок, число посадочных мест на 1 га,
число растений (лунок) в посадочном месте (площадке, отрезке ряда)
и т.д. ____________________________________________________________
___________________________________________________________________

Происхождение исходного материала (черенков, семян плюсовых дере-
вьев) и время заготовки ___________________________________________
Время и способ прививки ___________________________________________
Число клонов (семей) на поле (блоке) плантации ____________________
Схема размещения клонов (семей) прилагается к паспорту.

4. Приживаемость и сохранность семенных деревьев на плантации

Дата учета	Перво- начальное количество саженцев (сеянцев, посадочных мест, прививок), шт./га	Количество прижившихся прививок, сохранившихся саженцев (сеянцев), посадочных мест, шт./га	Прижи- ваемость (сохран- ность), %	Сохранность клонов (семей), число/% от предусмот- ренного по схеме
1	2	3	4	5

Примечания:
1. Таблицу заполняют в год закладки, спустя 3 года и 5 лет
после закладки и в год аттестации.
2. При аттестации вносят данные о различиях в количестве рас-
тений между клонами (семьями), %.
Лесосеменная (маточная) плантации обследована и зачислена в
состав постоянной лесосеменной базы комиссией в составе:

Организация, фамилия, подпись _________________
_________________
_________________

"___" ____________ 200_г.

5. Мероприятия по уходу за плантацией

Год	Дата	Наименование и краткая характеристика мероприятий (дополнение, изреживание, уход за почвой, внесение удобрений: дозы и способы внесения, уход за кронами семенных деревьев, борьба с вредителями и грибными болезнями, внекорневая подкормка и т.д.)	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
1	2	3	4

6. Данные о заготовке и использовании семян, полученных на
плантации:

Время заго- товки	Балл семеношения	Заго- товле- но семян, шишек, кг	Полу- чено семян, кг % выхода	качест- во семян: класс/% всхо- жести	Хранение семян			Данные об ис- поль- зова- нии семян	Запись произ- вел (долж- ность, фами- лия, под пись)
					место и спо- соб	дата
						на- ча- ла	кон- ца
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Примечания:
1. Запись по разделам 5 и 6 вносят специалисты государственного
лесовладельца.
2. В разделе 6 для маточных плантаций указывают сведения о
заготовке и использовании черенков.

Члены комиссии: ________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)

"____" ___________ 200__ г.

Приложение 5
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Республика Казахстан
Область _____________________________________________________
Государственный лесовладелец ________________________________
Видовое название древесной породы ___________________________

Паспорт
постоянного лесосеменного участка N _______

Год закладки ____________ Площадь участка, га _______________
Категория получаемых семян (улучшенные, нормальные): ________

1. Местонахождение участка:
Лесничество _________________________________________________
Квартал N _____________ Выдел N _____________________________
Расположение ПЛСУ в квартале (прилагается схема)

2. Характеристика выдела:
Рельеф ______________________________________________________
Экспозиция и крутизна склона, высота над уровнем моря, м ____
Тип лесорастительных условий ________________________________
Почва и почвообразующая порода ______________________________
Состав насаждения ___________________________________________
Класс бонитета главной породы _______________________________
Господствующая форма (фенологическая, морфологическая) глав-
ной породы ________________________________________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние ___________________

3. Краткая характеристика окружающих насаждений (главная по-
рода, тип леса, возраст, средняя высота, средний диаметр, класс бо-
нитета, селекционная категория насаждения: плюсовое, нормальное,
минусовое): ________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4. Способ создания ПЛСУ: изреживание насаждений или лесных
культур, посадка или посев селекционно-улучшенного материала (нужное
подчеркнуть).
5. Таксационная характеристика насаждения постоянного
лесосеменного участка

Дата обследо- вания	Состав	Происхождение (естественное или культуры)	Возраст, класс/ лет	Средние		Класс бонитета
				Н, м	D, см
1	2	3	4	5	6	7

продолжение таблицы

Располо- жение семенных деревьев и среднее расстояние между ними, м	Средняя ширина кроны семенных деревьев, м	Число деревьев главной породы на 1 га, шт.	Среднее Расстоя- ние до живой кроны, м	Состояние и качество семенных деревьев
8	9	10	11	12

Примечание: Для лесных культур в графе "Происхождение" допол-
нительно указывают происхождение семян

6. Характеристика ПЛСУ, создаваемого посадкой (посевом)
селекционно-улучшенного материала:
Агротехника подготовки участка и обработки почвы ____________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Схема посадки (посева): расстояние в ряду и между рядами (между
центрами площадок), размеры площадок, число посадочных мест на 1 га,
число растений (лунок) в посадочном месте (площадке, отрезке ряда)
и т.д.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Происхождение семян _____________, класс качества _________________
N и дата документа о качестве _____________________________________
Возраст сеянцев (саженцев) ________________________________________
Постоянный лесосеменной участок обследован и зачислен в состав пос-
тоянной лесосеменной базы комиссией в составе:
Организация, фамилия, подпись _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________

"____" ____________ 200 г.

7. Мероприятия по уходу за ПЛСУ

Год	Дата	Наименование и краткая характеристика мероприятий (изреживание, внесение удобрений: вид удобрений, дозы и способы внесения, борьба с вредителями и грибными болезнями, внекорневая подкормка, обезвершивание и т.д.)	Запись произвел (должность, фамилия, подпись)
1	2	3	4

8. Данные о заготовке и использовании семян, полученных на ПЛСУ

Дата заго- товки	Балл семе- ноше- ния	Заго- тов- лено семян, шишек, кг	Полу- чено семян, кг % вы- хода	Ка- чество семян: класс/ % всхо- жести	Хранение семян			Данные об исполь- зовании семян	Запись произ- вел (долж- ность, фами- лия, под- пись)
					место и способ	дата
						на- ча- ла	кон- ца
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Примечание: Запись по разделам 7 и 8 производят специалисты
государственного лесовладельца.

Члены комиссии: ________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)
"____ " ___________ 200__ г.

Приложение 6
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Республика Казахстан
Область ___________________________________________________________
Государственный лесовладелец ______________________________________
Видовое название древесной породы _________________________________

Паспорт
плюсового насаждения N ________

1. Местонахождение плюсового насаждения:
Лесничество _______________________________________________________
Квартал N __________________ Выдел N ______________________________
Площадь насаждения, га ____________________________________________
N участка по карточке предварительного отбора _____________________
Расположение плюсового насаждения в квартале (прилагается схема)

2. Характеристика плюсового насаждения:
Рельеф, экспозиция и крутизна склона ______________________________
Высота над уровнем моря, м ________________________________________
Почвенно-грунтовые условия (тип почвы, механический состав, подпочва)
___________________________________________________________________

Происхождение насаждения - естественное (семенное, порослевое) или
культуры __________________________________________________________
Состав по ярусам __________________________________________________
Возраст по породам, лет ___________________________________________
Средние высота и диаметр деревьев главной породы: Н ___ м, D ___ см
Тип леса __________________________________________________________
Тип лесорастительных условий ______________________________________
Класс бонитета ____________________________________________________
Полнота по ярусам _________________________________________________
Запас насаждений по ярусам на м ³ / 1га _____________________________
Общий запас на всей площади по породам, м ³ ________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние насаждения ______________
Подрост ___________________________________________________________
Подлесок __________________________________________________________
Преобладающая форма крон главной породы ___________________________
Средняя протяженность кроны у деревьев главной породы, м __________
Средняя протяженность бессучковой зоны у деревьев главной породы, м
___________________________________________________________________
Толщина скелетных ветвей у деревьев главной породы ________________
Преобладающая форма главной породы (морфологическая, фенологическая
и т.п.) ___________________________________________________________
Балл плодоношения по шкале В.Г. Капера (средний за последние 5 лет)
___________________________________________________________________
Распределение деревьев в насаждении по селекционным категориям:
плюсовых, % _______________________________________________________
нормальных, % _____________________________________________________
минусовых, % ______________________________________________________
Показатели, характеризующие плюсовое насаждение по целевому назна-
чению (смолопродуктивность, обильность семеношения, качество семян,
текстура древесины и др.) _________________________________________

3. Характеристика древостоев, примыкающих к плюсовому
насаждению

N п.п.	Номер квар- тала, номер выде- ла	Сос- тав на- саж- де- ния	Воз- раст, класс/ лет	Средние		Пол- но- та	Запас, м 3 /га	Тип леса/ класс бони- тета	Селек- ционная кате- гория насаж- дения
				Н, м	D, см
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

4. Расстояние до минусового насаждения той же породы:
до ближайшего, м __________________________________________________
до ближайшего с наветренной во время цветения стороны, м __________
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
"____ "___________ 200 г.

5. Уход за плюсовым насаждением

Дата	Наименование проведенных мероприятий	Запись произвел (должность, ф.и.о., подпись)

6. Заготовка семян в плюсовом насаждении

Дата заготовки семян (шишек, плодов)	Кол-во заготов- ленных семян (шишек, плодов), кг	Получено семян из шишек (плодов), кг, % выхода	Данные об исполь- зовании семян	Запись произвел (должность, ф.и.о., подпись)
1	2	3	4	5

Примечание: Записи в 5 и 6 разделы паспорта вносят государст-
венные лесовладельцы.

Члены комиссии:
________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)
________________________________
(организация, фамилия, подпись)

"____" ___________ 200__ г.

Приложение 7
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Республика Казахстан
Область ___________________________________________________________
Государственный лесовладелец ______________________________________
Видовое название древесной породы (подвид, экотип, форма) _________
___________________________________________________________________

Паспорт временного лесосеменного участка N __

1. Местонахождение участка:
Область ___________________________________________________________
Район _____________________________________________________________
Государственный лесовладелец ______________________________________
Лесничество _______________________________________________________
Квартал N _________________________ Выдел N _______________________
Площадь, га _______________________________________________________
N участка по ведомости предварительного отбора ____________________
Расположение в квартале (прилагается схема)
2. Характеристика насаждения на участке:
Рельеф, экспозиция и крутизна склона ______________________________
Высота над уровнем моря, м ________________________________________
Почвенно-грунтовые условия (тип почвы, механический состав, подпочва)
___________________________________________________________________
Происхождение насаждения - естественное (семенное, порослевое) или
культуры __________________________________________________________
Состав по ярусам __________________________________________________
Возраст по породам, лет ___________________________________________
Средние высота и диаметр деревьев главной породы: Н ___ м, D __ см
Тип леса __________________________________________________________
Тип лесорастительных условий ______________________________________
Класс бонитета ____________________________________________________
Полнота по ярусам _________________________________________________
Запас насаждений по ярусам на м ³ /1га ______________________________
Общий запас на всей площади по породам, м ³ ________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние насаждения ______________
Подрост ___________________________________________________________
Подлесок __________________________________________________________
Преобладающая форма крон главной породы ___________________________
Средняя протяженность кроны у деревьев главной породы, м __________
Средняя протяженность бессучковой зоны у деревьев главной породы, м
___________________________________________________________________
Толщина скелетных ветвей у деревьев главной породы ________________
Преобладающая форма главной породы (морфологическая, фенологическая
и т.п.) ___________________________________________________________
Балл плодоношения по шкале В.Г. Каппера (средний за последние 5 лет)
___________________________________________________________________
Распределение деревьев в насаждении по селекционным категориям:

плюсовых, % _______________________________________________________
нормальных, % _____________________________________________________
минусовых, % ______________________________________________________
Показатели, характеризующие насаждение по целевому назначению
(смолопродуктивность, обильность семеношения, качество семян, текс-
тура древесины и др.) _____________________________________________

ВЛСУ аттестовано и зачислено в категорию временных лесосеменных
участков комиссией в составе:
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)

"____" ___________ 200 г.

3. Уход за ВЛСУ:

Дата	Наименование проведенных мероприятий	Запись произвел (должность, ф.и.о., подпись)
1	2	3

4. Заготовка семян на ВЛСУ:

Дата заготовки семян (шишек, плодов)	Кол-во заготов- ленных семян (шишек, плодов), кг	Получено семян из шишек (плодов), кг, % выхода	Данные об исполь- зовании семян	Запись произвел (должность, ф.и.о., подпись)
1	2	3	4	5

Примечание: Записи в 3 и 4 разделы паспорта вносят государственные
лесовладельцы

Приложение 8
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Республика Казахстан
Область ___________________________________________________________
Государственный лесовладелец ______________________________________
Видовое название древесной породы (подвид, экотип, форма) _________
___________________________________________________________________

Паспорт нормального насаждения N __

1. Местонахождение насаждения:
Район _____________________________________________________________
Лесничество _______________________________________________________
Квартал N _________________________ Выдел N _______________________
Площадь, га _______________________________________________________
N участка по ведомости предварительного отбора ____________________
Расположение в квартале (прилагается схема)
2. Характеристика насаждения:
Рельеф, экспозиция и крутизна склона ______________________________
Высота над уровнем моря, м ________________________________________
Почвенно-грунтовые условия (тип почвы, механический состав, подпочва)
___________________________________________________________________
Происхождение насаждения - естественное (семенное, порослевое) или
культуры __________________________________________________________
Состав по ярусам __________________________________________________
Возраст по породам, лет ___________________________________________
Средние высота и диаметр деревьев главной породы: Н ___ м, D __ см
Тип леса __________________________________________________________
Тип лесорастительных условий ______________________________________
Класс бонитета ____________________________________________________
Полнота по ярусам _________________________________________________
Запас насаждений по ярусам на м ³ /1га ______________________________
Общий запас на всей площади по породам, м ³ ________________________
Санитарное и лесопатологическое состояние насаждения ______________
Подрост ___________________________________________________________
Подлесок __________________________________________________________
Преобладающая форма крон главной породы ___________________________
Средняя протяженность кроны у деревьев главной породы, м __________
Средняя протяженность бессучковой зоны у деревьев главной породы, м
___________________________________________________________________
Толщина скелетных ветвей у деревьев главной породы ________________
(и другие параметры в соответствии с рекомендациями научно-исследо-
вательских организаций по селекционной оценке насаждений). ________
___________________________________________________________________
Балл плодоношения по шкале В.Г. Каппера (средний за последние 5 лет)
___________________________________________________________________
Распределение деревьев в насаждении по селекционным категориям:

плюсовых, % _______________________________________________________
нормальных, % _____________________________________________________
минусовых, % ______________________________________________________
Показатели, характеризующие насаждение по целевому назначению
(смолопродуктивность, обильность семеношения, качество семян, текс-
тура древесины и др.) _____________________________________________

Насаждение аттестовано и зачислено в категорию нормальных насаждений
комиссией в составе:
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)

"____" ___________ 200 г.

3. Уход за нормальным насаждением:

Дата	Наименование проведенных мероприятий	Запись произвел (должность, ф.и.о., подпись)
1	2	3

4. Заготовка семян в нормальном насаждении:

Дата заготовки семян (шишек, плодов)	Кол-во заготов- ленных семян (шишек, плодов), кг	Получено семян из шишек (плодов), кг, % выхода	Данные об исполь- зовании семян	Запись произвел (должность, ф.и.о., подпись)
1	2	3	4	5

Примечание: Записи в 3 и 4 разделы паспорта вносят государственные
лесовладельцы.

Члены комиссии:
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)
_______________________________
(организация, фамилия, подпись)

"____" ___________ 200 г.

Приложение 9
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Лесохозяйственные знаки, отграничивающие на местности
объекты селекционно-семеноводческого назначения

Объекты	Шифры надписей	Обозначение
1. Временный лесосеменной участок (ОСТ 56-84-80)	87 - 2 ВЛСУ - 77 2,4	Номер квартала - номер выдела Название - год закладки Площадь, га
2. Лесосеменная плантация (ОСТ 56-84-80)	67 - 2 ЛСП - 76 2,5	Номер квартала - номер выдела Название - год закладки Площадь, га
3. Плюсовое насаждение	26 - 18 ПЛН - 01 52,3	Номер квартала - номер выдела Название - год закладки Площадь, га
4. Постоянный лесосеменной участок (ОСТ 56-84-80)	67 - 4 ПЛСУ - 77 5,5	Номер квартала - номер выдела Название - год закладки участка Площадь, га

Примечание:
1. Столбы устанавливают на пересечении линий, отграничивающих
площади (на углах). Щека с надписью направляется в сторону участка,
гребень столба - к середине участка.
2. Надписи производятся по трафарету и образцам согласно ОСТ 56-84-80.

Приложение 10
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Сводная ведомость
лесосеменных (маточных, клоновых, семейственных)
плантаций, плюсовых насаждений, постоянных, временных
лесосеменных участков и нормальных насаждений
по __________________________________________________
(область)

N п.п.	Наиме- нование объекта и видовое название древесной породы	Пло- щадь, га	Местонахождение			Номер по пас- пор- ту	Время зак- лад- ки	Спо- соб зак- лад- ки	При- меча- ние
			госу- дарст- венный лесо- владе- лец, лесни- чество	номер квар- тала	номер выде- ла
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Примечание: в графе 10 для маточных плантаций указывают целевое
назначение (маточная, клоновая, семейственная), для ЛСП, ПЛСУ и
плюсовых насаждений - дата зачисления в ПЛСБ и время вступления
ЛСП в стадию семеношения.

Приложение 11
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Акт
результатов обследования и приема-передачи
селекционно-семеноводческих объектов на территории
государственного лесного фонда _____________________
наименование лесовладельца

Во исполнение приказа __________________________(наименование
уполномоченного органа) комиссией в составе
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(ф.и.о., должности членов комиссии)
с целью аттестации (списания, инвентаризации, либо другого принятого
решения комиссии) обследованы объекты селекционно-семеноводческого
назначения.
В результате обследования установлено: _______________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

С учетом целевого назначения объектов, излагаются причины, по
которым они аттестуются (требованиям нормативно-методических доку-
ментов, ОСТов, проектов), бракуются, списываются. При этом указывают-
ся площадь каждого объекта или их число (для деревьев), видовое наз-
вание, лесничество, квартал, выдел.
В случае необходимости проведения определенных лесохозяйствен-
ных и иных мероприятий с целью улучшения создания объектов или его
реконструкции приводят их перечень
Комиссия считает возможным аттестовать выделенные, созданные,
сформированные объекты, согласно перечню и осуществить их передачу
лесовладельцу (лесопользователю) для охраны и использования по целе-
вому назначению.
Не аттестованные объекты приему - передачи не подлежат.
Перечень аттестованных и передаваемых государственному лесо-
владельцу объектов
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

Подписи членов комиссии: (ф.и.о., подпись)
(ф.и.о., подпись)
(ф.и.о., подпись)

Аттестованные объекты сдал Аттестованные объекты принял
___________________________ _______________________________
(представитель организации, (представитель государственного
осуществившей выявление и лесовладельца)
создание объектов)

М.П. М.П.

"___"___________200 __ г. "___"______________200__г.

Приложение 12
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Наличие и состояние селекционно-семеноводческих объектов
по __________________области по состоянию 200_г.

N п.п.	Госу- дарст- венный лесовла- делец, наимено- вание объекта	Данные предыду-щего учета, га/шт.	Данные 200_г., га/шт.	Наимено- вание породы	Местонахождение объектов			Приме- чание (рекомен- дуемые мероприя- тия на объектах, причины списания)
					лесни- чество	квар- тал	вы- дел
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.
2.
3.
	Итого по об- ласти:
	в том числе
	по по- родам:
1.	Ель
2.	Сосна
3.	Саксаул и т.д.

Руководитель специализированной организации ____________________
(ф.и.о., подпись)

Приложение 13
к Правилам выявления, создания,
аттестации и учета объектов
селекционно-семеноводческого
назначения на участках
государственного лесного фонда

Сводная ведомость
селекционно-семеноводческих объектов
Республики Казахстан по состоянию
на ___________200___г.

Порода	Лесо- семен- ные план- тации, га	Постоян- ные лесосе- менные участки, га	Плюсо- вые насаж- дения, га	Времен- ные лесо- семен- ные участки, га	Нормаль- ные насажде- ния, га	Приме- чание
1	3	4	5	6	7	8
Область
Всего,
в том числе по породам:
Ель
Сосна
Саксаул и др.
далее по всем областям
Всего по рес- публике
в том числе:
Ель
Сосна
Саксаул и др.

Руководитель специализированной организации _____________________
(ф.и.о., подпись)