Ана мен бала денсаулығын сақтау саласында медициналық көмекті жетілдіру бойынша шаралар туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2011 жылғы 31 наурыздағы № 164 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2011 жылғы 25 мамырында № 6897 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің м.а. 2016 жылғы 15 шілдедегі № 619 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің м.а. 15.07.2016 № 619 бұйрығымен.

Ана мен бала денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы № 1117 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық көмек көрсету жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.
2. Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының денсаулық сақтау басқармаларының бастықтары (келісім бойынша), Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігіне ведомстволық бағыныстағы бейіндік республикалық ұйымдар мен жеке меншік нысанына және ведомстволық тиістілігіне қарамастан мүдделі медициналық ұйымдар осы бұйрықтың орындалуын қамтамасыз етсін.
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті (А.Ғ. Төлеғалиева) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге жіберсін.
4. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаменті (К.А. Балағұлова) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі Е.Ә. Байжүнісовке жүктелсін.
6. Осы бұйрық оны алғашқы ресми жариялаған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр С. Қайырбекова

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау
министрлігінің
2011 жылғы 31 наурыздағы
№ 164 бұйрығымен
бекітілген

Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі нұсқаулық

1. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы № 1117 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі туралы Нұсқаулықтың 15-тармағының 1) тармақшасына сәйкес әзірленді және аналар мен 5 жасқа дейінгі балалардың сырқаттануын, өлім-жітімін, мүгедектігін азайту мен өмір сүру сапасын арттыруға бағытталды.
2. Нұсқаулық аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларда дәлелді медицинаға негізделген неғұрлым жиі кездесетін аурулардың алдын алу мен емдеуді ұйымдастыруға қойылатын бірыңғай талаптарды регламенттейді.
3. Емдеу-алдын алу іс-шаралары балалар стационарлар (бөлімшелері) мен амбулаторлық-емханалық медициналық ұйымдар деңгейінде көрсетіледі.

2. Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға алдын ала
көмек көрсету

4. Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға амбулаторлық-емханалық қызмет көрсететін медициналық ұйымдардың профилактикалық көмек көрсетуі былайша жүзеге асырылады:
1) дені сау баланы тууына болашақ анаға және оның отбасы мүшелеріне консультациялар беру, оқыту, қолдау көрсету және дайындау мақсатында акушерлік қадағалауға қосымша жүкті әйелдердің үйіне міндетті түрде профилактикалық қарау арқылы ұрықты антенатальды қорғау үшін босанғанға дейінгі патронажды уақытылы өткізу арқылы;
2) отбасында тиісті күтімді қамтамасыз ету арқылы зияткерлік әлеуетті толығымен іске асыруды одан әрі дамытуға, бала денсаулығын сақтау мен нығайтуға бағытталған 5 жасқа дейінгі балаларды профилактикалық патронажды бақылау арқылы
3) медицина қызметкерлерінің дағдылары мен білімдерін жақсарту, сонымен қатар ата-аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға тікелей күтім жасайтын өзге адамдарды оқыту үшін балаларға бастапқы медициналық-санитариялық көмек (бұдан әрі – БМСК) көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында дені сау балалар кабинетін (бұдан әрі – ДСБК) ұйымдастыру. Дені сау балалар кабинетінің қызметі Дені сау балалар кабинеті туралы ережеге сәйкес (осы Нұсқаулыққа 1-қосымша) жүзеге асырылады.

3. Жүкті әйелдерге босанғанға дейін патронаж өткізу

6. Бастапқы медициналық-санитариялық көмек қызметінің (бұдан әрі – БМСК) педиатрия бөлімінің орта медициналық білімді қызметкері жүкті әйелді босанғанға дейінгі патронажды үйінде екі рет өткізеді:
1) жүкті әйелді есепке қою туралы ақпаратты алған кезде;
2) жүктіліктің 32-аптасында.
7. Жүкті әйелдің үйіне алғашқы келген кезде медицина қызметкері болашақ сәбидің отбасымен танысып, жүкті әйелдің жалпы жай-күйін, еңбек және тұрмыс жағдайын, санитарлық мәдениет деңгейін, кәсібінің зиянды жақтарын, анада ауруларының болуын (АИТВ, жыныстық жолмен берілетін жұқпа аурулары, туберкулез, қызамық және басқа) бағалайды және жүктіліктің өтуіне, болашақ баланың күтімінің сапасына әсер ететін қауіп-қатерді анықтайды, сонымен қатар тұрмыста зорлық-зомбылық көрсетудің алдын алу мен құқықтық, әлеуметтік-құқықтық мәселелері жөнінде консультация жүргізеді.
Қиын өмір жағдайына ұшыраған тұлғалар анықталған жағдайда көмек Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2009 жылғы 30 қазандағы № 630 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5917 тіркелген, Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдарының № 3 актілерінің жинағында жарияланған, 2010 жыл) бекітілген денсаулық сақтау саласында арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарына (бұдан әрі - денсаулық сақтау саласында арнайы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттар) сәйкес көрсетіледі.
8. Босанғанға дейінгі екінші патронаж кезінде медицина қызметкері жүкті әйел мен оның сүт бездерінің жағдайын бағалап, сәбиді емізуге дайындық бойынша ұсынымдар мен нәрестені емізу, оны күтіп-бағу дағдыларына үйрету мақсатында ДСБК-не қабылдауға шақырады. Сонымен қатар нәрестеге арналған бұрышты (орын, кереует, іш киімдер, киім және басқа күтім жасауға арналған бұйымдар) дайындау жөнінде ұсынымдар береді.
9. Медицина қызметкері жүктілік пен босану қалыпты өтіп жатқан кезде де, сондай-ақ акушер қауырт араласатын жағдай туындаған немесе толғақ қысқан кезде ана мен баланың денсаулығы мен амандығын қамтамасыз ету үшін қажетті білім мен дағдыларды қамтамасыз ету мақсатында отбасы мүшелерін үйретеді.
10. Медицина қызметкері жасы 18-ге толмаған немесе төртеуден артық бала туған 35 жастан асқан аналар (әсіресе босану аралығы жиі болған жағдайда) экстрагениталдық ауруларымен ауыртпалық түсіретін акушерлік анамнезі бар жүкті әйелдерге айрықша көңіл бөлуі тиіс.
11. Медицина қызметкері бала туылғанға дейінгі патронаждар кезінде жүкті әйелге мынадай ұсынымдар жөнінде:
1) қалыпты күн режімін, демалыс және ұйқы, белсенді қимыл-қозғалу режімін сақтауды;
2) құнарлы тамақтануды;
3) препараттарды (құрамында йод бар, құрамында темір-фоли
қышқылы бар) аурудың алдын алу мақсатында қабылдауды;
4) жыныс жолымен берілетін жұқпалардың, оның ішінде АИТВ инфекциясының алдын алуды;
5) аналар мен жеке гигиена және тұрғылықты орнын дұрыс жабдықтауды;
6) темекі шегудің, ішімдік ішу мен есірткі пайдаланудың ұрықтың дамуына тигізетін әсері туралы ұсынымдар береді.
12. Босанғанға дейінгі патронаждар кезінде медицина қызметкері мыналарға назар аударады:
1) жүкті әйелдің күн режимі, диета еңбек ету, демалу, сүт бездеріне күтім жасау, санитариялық-гигиеналық режім мен емдеу-сауықтыру іс-шараларына қатысты акушер-гинекологтың ұйғарымын орындау;
2) шұғыл шаралар қабылдау мақсатында жүктіліктің өтуінің қауіпті белгілерін анықтау, сонымен қатар отбасы мүшелерін қатер тудыратын белгілерді тану және шұғыл медициналық көмекке жүгінуге үйрету.
13. Медицина қызметкері бала туылғанға дейінгі патронаж кезінде жүкті әйелді жүктіліктің қалыпты өтуіне қауіп төндіретін «қатерлі белгілерін» тануға үйретеді және мынадай жағдайлар бір рет болған кезде тез арада медициналық көмекке жүгінуін ұсынады:
1) қынаптан қан аралас бөлінулер;
2) бұлшық еттердің тартуы және қол-аяқ, беттің жансыздануы;
3) бас қатты ауыруы;
4) іш ауыруы;
5) құсу;
6) ұрықтың сирек қимылдауы немесе қимылдамауы;
7) дененің қызуы 37,5^оС-тан жоғары;
8) қағанақ суының ағып кетуі;
9) қол-аяқтың немесе дененің басқа мүшелерінің анық байқалатындай ісінуі;
10) демнің тарылуы немесе демікпе;
11) жүректің жиі қағуы;
12) көру қабілетінің бұзылуы.

4. Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға патронаж өткізу

14. Ерте жастағы балаларға патронажды профилактикалық бақылауды бастапқы медициналық-санитариялық көмек қызметінің (бұдан әрі – БМСК) педиатрия бөлімінің орта медициналық білімді қызметкері бала денсаулығын сақтау мен нығайту мақсатында үйде және медициналық ұйымдарда жүргізеді.
15. БМСК медицина қызметкері патронаж өткізген кезде отбасындағы баланың күтіміне (қауіпсіз және құнарлы тамақтануын қамтамасыз ету, баланың дамуына ықпал ететін орта жасау) назар аударып, бала ауырған кезде ауруларды анықтау мен олардың алдын алу шараларларының уақтылы жүргізуін, ата-ана әрекеттерінің дағдылары мен білімдерін қалыптастыруды қамтамасыз етеді.
16. Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларды патронажды бақылау жиілігі мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:
1) 1-сызбанұсқаға сәйкес нәрестелік кезең мен 2 айға толмаған сәбиді бақылау (осы Нұсқаулыққа 2-қосымша);
2) 2-сызбанұсқаға сәйкес өмірінің алғашқы жартыжылдығы (6 айға дейін) (осы Нұсқаулыққа 3-қосымша);
3) 3-сызбанұсқаға сәйкес өмірінің екінші жартыжылдығы (6 айдан 12 айға дейін) (осы Нұсқаулыққа 4-қосымша);
4) 4-сызбанұсқаға сәйкес екі жастағы кезең (12 айдан 24 айға дейін) (осы Нұсқаулыққа 5-қосымша);
5) аналар мен 5-сызбанұсқаға сәйкес үш жастағы кезең (24 айдан 36 айға дейін) (осы Нұсқаулыққа 6-қосымша);
6) 6-сызбанұсқаға сәйкес төрт және бес жастағы кезең (36 айдан 60 айға дейін) (осы Нұсқаулыққа 7-қосымша).
17. Медицина қызметкері патронаж кезінде ДДҰ ұсынған бала жастағы ауруларды ықпалдастыра қарау (бұдан әрі – БЖАЫҚ) қағидаттарына сәйкес 5 жасқа дейінгі балалардың ауруларының негізгі ауруларының алдын алу, диагностика және емдеу негізінде мынадай шараларды жүзеге асырады:
1) нәресте мен 2 айға толмаған сәби (қауіпті белгілердің, дамуында көзге байқалатын кемістіктердің және басқаларының ерте анықталуы) денсаулығының жай-күйіне дұрыс баға беру;
2) нәресте мен 2 айға толмаған сәбиге күтім жасауды (балалар кереуеті, бағып-күтуге қажетті керек-жарақтар, киім, ойыншық) бағалау;
3) ана денсаулығының жай-күйін (лактостаз/емшек қабынуы, босанғаннан кейінгі торығу, бала емізетін ананың тамақтану пирамидасын және т.б.) бағалау;
4) сүттің шығу жағдайын тексеру, емізу техникасын үйрету (кеудеге «4-3-4» жағдайында дұрыс салып, жатқызу), тек емізудің артықшылықтарына үйрету;
5) «2 айға толмаған» кезеңін қосқанда, баланы күтіп-бағуға үйрету;
6) психомоторлық және әлеуметтік дамуын (балаға ойын және қарым-қатынас жасау арқылы жете көңіл бөлу) бағалау;
7) БЖАЫҚ ерте жастағы балаларға күтім жасау ұсынымдарына сәйкес қосалқы коректендіруді енгізу;
8) мешел ауруы мен микронутриентті жетіспеушіліктің (темір, А витамині, мырыш) алдын алу;
9) баланың айналасындағы жағдайдың санитарлық жай-күйі және қауіпсіздігі: бөлмесінің гигиенасы (кереуеті, төсек-орны, ойнайтын жері), киімі, ойыншықтары, ыдыстары мен күтім жасауға арналған бұйымдары;
10) ауырған жағдайда жаттығу, массаж, дренажды массаж кешеніне үйрету;
11) ата-аналарды немесе баланы тікелей күтіп-бағатын өзге адамдарды науқас баланы күтіп-қарау, «қауіптіліктің жалпы белгілері», «науқас баланы тамақтандыру мәселесі», «қай уақытта тез қайтып келу керек» секілді ұғымдарға үйрету;
12) отбасында балаға жарақат салу, зорлық-зомбылық көрсету және қомсынып қараудың алдын алу, отбасының бала денсаулығына жауапкершілігін қалыптастыру;
13) ананың немесе баланы тікелей күтіп-бағатын адамдардың бұрын белгіленген ұсынымдарды орындауын бақылау;
14) Қазақстан Республикасының ұлттық алдын алу екпесі күнтізбесіне сәйкес балаға уақытылы екпе жасалуын бақылау.
18. Қауіп-қатер тобындағы балаларды патронажды бақылауды БМСК медицина қызметкерлері өздері белгілеген қауіп-қатер тобына сәйкес жеке жоспарына мынадай өлшемдер жүргізеді;
1) әлеуметтік анамнез:
- ананың жасы 18-ге толмаған (жасөспірім аналар);
- кедейшілік сызығынан төмен тұратындар, босқындар;
- ата-аналық міндеттеріне қарым-қатынасы (балаға жек көріп қарау немесе тілеп алмаған бала, әсіре қамқорлық);
- ата-аналары және/немесе отбасы мүшелері маскүнемдіктен, нашақорлықпен, психикалық аурулармен ауыратын отбасылар;
- асырап алған балалар;
2) медициналық анамнез:
- салмағы жетпейтін балалар (денесінің салмағы қалыпқа келгенге дейін);
- жасанды емізу;
- АИТВ-позитив аналар; туберкулезбен ауыратын аналар;
- баланың емуіне қиындық келтіретін жағдайлар (қатты және жұмсақ таңдайдың дамымауы).
19. Медицина қызметкері патронаж кезінде ерте жастағы балаларға қатаң қарау немесе оларға күш қолдану жағдайларын көрсететін мынадай белгілерді:
1) қайталанатын жарақаттар;
2) осы жасқа тән емес жарақаттар (мәселен, отыра алмайтын немесе жүре алмайтын баланың басын соғып алуы);
3) ата-аналардың емдеу мекемесінен көмек сұрауды кейінге қалдыруының түсіндіруге келмейтін себептері;
4) сабаған жағдайдың куәсі болуды анықтайды.
20. Медицина қызметкері патронаж кезінде сабаудан қалған мынадай белгілерін анықтайды:
1) таяқпен немесе шыбықпен ұрғаннан кейін оның қанталаған ізінің қалуы;
2) сыммен, белбеумен, арқанмен ұрғаннан қалған із секілді тұзақ түріндегі қанталаған іздер;
3) жіппен немесе белбеумен байлап, тартып тастаудан қалған іздер;
4) темекі күйдіріп басудан қалған іздер;
5) баланың миы шайқалған кезде көз торына қан құйылу;
6) басының аумағында қан ұюы.
21. Қиын өмір сүру жағдайындағы балаларды анықтағанда және баланың денсаулығына зиян келтіру таңбалары байқалған жағдайда медицина қызметкері:
1) емдеу-диагностикалық іс-шаралар жүргізу үшін баланы емдеуге жатқызуы;
2) денсаулық сақтау саласындағы арнайы әлеуметтік көмек көрсету стандарттарына сәйкес көмек көрсетумен қамтамасыз етуі;
3) бала құқықтарын қорғау жөніндегі құқық қорғау органдары мен аумақтық органдарға хабарлауы қажет.

5. Бала жасындағы ауруларды ықпалдастыра қарау

22. Бала жасындағы ауруларды ықпалдастыра қарау (бұдан әрі - БЖАЫҚ) аналар мен 5 жасқа дейінгі балалардың сырқаттарын, өлім-жітімін, мүгедектігін азайту мен өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған.
23. БЖАЫҚ ДДҰ ұсынымдарына сәйкес диагностика мен емдеу хаттамаларының негізінде, дәлелді медицинаға негізінде жүзеге асырылады.
24. Өңір деңгейінде БЖАЫҚ ұйымдастыруды БЖАЫҚ бағдарламасы бойынша оқытудан өткен БЖАЫҚ жөніндегі өңірлік үйлестіруші қамтамасыз етеді.
25. БЖАЫҚ өңірлік үйлестірушісі өңірде БЖАЫҚ бағдарламасын енгізуді жүзеге асырады және мыналарды қамтамасыз етеді:
1) 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық қызмет көрсететін медицина қызметкерлері үшін БЖАЫҚ енгізуді ұйымдастыру;
2) БЖАЫҚ бойынша медицина қызметкерлеріне арналған оқыту курстарын жоспарлау;
3) индикаторлар бойынша өңірде БЖАЫҚ тиімділігін ай сайын бағалау және 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық қызмет сапасының мониторингі;
4) аудандағы басқарылатын (ішек жұқпасы, тыныс алу органдарының аурулары) себептерден, жарақат алудан, зорлық-зомбылықтан, жазатайым жағдайлардан 5 жасқа дейінгі балалардың сырқаттанушылығына, балалар өлім-жітіміне мониторинг және талдау жасау;
5) республикалық БЖАЫҚ орталығына 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық көмек көрсету бойынша және медицина қызметкерлерін оқытумен қамту бойынша ай сайынғы ақпаратты талдау және ұсыну;
6) БЖАЫҚ бағдарламасын қалалық/ өңірлік үйлестірушілердің жұмысын үйлестіру;
7) БЖАЫҚ өңірлік үйлестірушісі БЖАЫҚ 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық көмек көрсету мәселесі бойынша амбулаториялық және стационарлық медицина ұйымдарымен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді.
26. Республикалық денсаулық сақтау ұйымдарының базасында БЖАЫҚ республикалық орталығы ашылады, оған республикалық үйлестіруші басшылық етеді.
27. БЖАЫҚ республикалық үйлестіруші Астана және Алматы қалаларының, облыстардың денсаулық сақтау басқармаларымен бірлесіп БЖАЫҚ енгізуді жүзеге асырады және мыналарды қамтамасыз етеді:
1) БЖАЫҚ бойынша оқыту курстарын, жаттықтырушыларды даярлауға және қажетті оқыту материалдарын ұйымдастыруға өңірлердің медициналық ұйымдарына әдістемелік көмек;
2) БЖАЫҚ өңірлік орталықтарының қызметін үйлестіру;
3) республикада БЖАЫҚ жетілдіру процесінің ай сайынғы мониторингі және талдау;
4) дәлелді медицина қағидаттарына негізделген бала шақтағы негізгі ауруларды қарап-тексеру, әдістемелік ұсынымдарды, клиникалық хаттамалар мен нұсқаулықтарды әзірлеу бойынша қазіргі заманғы ғылыми-дәлелді деректерді зерделеу, қорыту және тарату;
5) басқарылатын (ішек жұқпасы, тыныс алу органдарының аурулары) себептерден, жарақат алдану, зорлық-зомбылықтан, жазатайым жағдайлардан 5 жасқа дейінгі балалардың сырқаттанушылығына, балалар өлім-жітіміне ай сайын мониторинг және талдау жасау;
6) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органға 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық көмек көрсету бойынша өңірлердің бөлігіндегі ай сайынғы мониторинг пен тоқсан сайынғы талдау деректерін ұсыну.
28. Салауатты өмір салтын қалыптастыру мен дұрыс тамақтану саласындағы қызметті жүзеге асыратын денсаулық сақтау ұйымдары халықты БЖАЫҚ жөніндегі ақпараттық-әдістемелік материалдармен, 5 жасқа дейінгі балаларды қарап-тексеру жағдайда жарақаттанудың, зорлық-зомбылықтың, жазатайым жағдайлардың алдын алуды (аналарға арналған жадынамалар, кітапшалар, үндеухаттар және т.б.) жүзеге асырады.

6. БЖАЫҚ талдау және мониторинг жүргізу

29. Аналар мен 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық көмек көрсету сапасына талдау және мониторинг жүргізу амбулаториялық деңгейде мынадай индикаторларға сәйкес жүзеге асырылады:
1) Қауіптіліктің жалпы белгілерін бағалау индикаторы мына формула бойынша анықталады: (%-ға шаққанда):

Х х 100
-------- , мұнда
У

Х - қауіптіліктің 3 жалпы белгісіне тексерілген балалар саны
У - бес жасқа дейінгі тексерілген балалар саны;
2) Формула көмегімен негізгі инфекцияларды бағалау индикаторы (жөтел, диарея, безгек) (%-ке шаққанда):
Х х 100,
-------- , мұнда
У
Х - жөтел, диарея, безгекке тексерілген балалар саны;
У - бес жасқа дейінгі тексерілген ауру балалар саны;
3) Антибиотиктер мен бронходилататорларды уақытылы және дұрыс тағайындауды бағалау индикаторы көмегімен бақыланады: (%-ға шаққанда):
Х х 100
---------, мұнда
У
Х - антибиотиктер мен бронходилататорларды пероральды қабылдауға мұқтаж дәрі-дәрмек дұрыс тағайындалған балалар саны;
У - антибиотиктерді және/немесе бронхолитиктерді ауыз арқылы қабылдауға мұқтаж 5 жасқа дейінгі бекітілген жіктемесі бар ауру балалар саны;
4) Ауырған кезде баланы емізу, қосымша тамақтандыру және тамақтандыру мәселелері бойынша консультациялар өткізу тиімділігі формула көмегімен анықталады (%-ға шаққанда):
Х х 100
--------- мұнда
У
Х - ауырған кезде баланы емізу, қосымша тамақтандыру және тамақтандыру мәселелері бойынша 2 жасқа дейінгі балаларды күтіп-бағатын сұралған адамдар саны;
У - екі жасқа дейінгі тексерілген балалар саны;
5) учаскелік дәрігердің жұмысындағы полипрагмазияны анықтауға тиісті индикаторды анықтауғы мына формула етеді ( %-ға шаққанда):
Х х 100,
---------- мұнда
У
Х-шұғыл емдеуге жатқызуды және антибиотиктер тағайындауды қажет етпейтін, бірақ дәрі-дәрмек жазылып берілген балалар саны;
У - антибиотиктерді және/немесе бронходилататорларды ауыз арқылы қабылдауды қажет етпейтін бекітілген жіктемедегі бес жасқа дейінгі ауру балалар саны.
31. Балалар стационарлары (бөлімшелері) деңгейінде 5 жасқа дейінгі балаларға медициналық көмек көрсету сапасының талдауы мен мониторингі мынадай индикаторларға сәйкес жүзеге асырылады:
1) негізді емдеуге жатқызу мына формуламен анықталады:
Х х 100,
---------- мұнда
У
Х - негізді емдеуге жатқызуға жіберілген бес жасқа дейінгі балалар саны;
У – емдеуге жатқызуға жіберілген 5 жасқа дейінгі науқас балалардың саны;
2) Стационарға жіберер алдында емдеуге жатқызуға дейінгі ем алған ауру балалар санының үлес салмағы мына формула бойынша бағаланады (%-ға шаққанда):
Х х 100
----------, мұнда
У
Х - емдеуге жатқызуға дейінгі тиісті ем алған бес жасқа дейінгі ауруханаға жатқызылған балалар саны;
У - бес жасқа дейінгі емдеуге жатқызылған науқас балалар саны;
3) Стационарға келгеннен кейін қауырт және басым белгілеріне қарай аурудың салмағы бойынша қауырт көмек көрсетілу үшін сұрыптау жүргізілетін бес жасқа дейінгі балалардың үлес салмағы мына индикатор бойынша анықталады (%-ға шаққанда):
Х х 100
----------, мұнда
У

Х - дұрыс бағаланған және жүргізілген қауырт жағдайдағы (кешіктірілмей) балалар саны;
У - бес жасқа дейінгі госпитальға жатқызылған ауру балалар саны.
4) Өкпенің қабынуы диагнозымен ауырған балалардың жағдайын бағалау дұрыстығы (баға кеуде жасушасының ішке тартылуы, тыныс алу жиілігі, цианоздың болуы мен жалпы жағдайына негізделеді) мына формула бойынша анықталады (%-ға шаққанда):
Х х 100
----------, мұнда
У
Х - өкпе қабынуының ауырлығы дұрыс бағаланған аналар мен 5 жасқа дейінгі балалар саны;
У - өкпе қабынуымен емдеуге жатқызылған 5 жасқа дейінгі балалар саны;
5) эмоциялық қолдау көрсетілетін және ойнауға мүмкіндік берілетін аналар мен 5 жасқа дейінгі госпитальға жатқызылған балалар санының үлес салмағы (%-ға шаққанда):
Х х 100
----------, мұнда
У
Х - эмоциялық қолдау көрсетілетін және ойнауға мүмкіндік берілетін аналар мен 5 жасқа дейінгі емдеуге жатқызылған балалар саны;
У- аналар мен 5 жасқа дейінгі емдеуге жатқызылған балалар саны.

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулық 1-қосымша

Дені сау бала кабинеті туралы
ереже

1. Жалпы ережелер

1. Дені сау бала кабинеті (бұдан әрі – ДСБК) балаға бастапқы медициналық-санитариялық көмек (бұдан әрі – БМСК) көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарының құрылымдық бөлімшесі ретінде ұйымдастырылады.
2. ДСБК ерте жастағы бала денсаулығын сақтау, профилактикалық іс-шараларды уақтылы өткізу мәселелері жөнінде медицина қызметкерлерінің білімі мен дағдыларын үздіксіз жетілдіруді жаңарту арқылы консультациялық және оқу жұмыстарын жүргізеді, сондай-ақ баланы тікелей күтіп-бағумен айналысатын ата-аналар мен өзге адамдарды үйрету арқылы ұйымдастыру-әдістемелік және үйлестіруші орталықтың рөлін атқарады.
3. ДСБК штаты медициналық ұйымның жалақы қоры мен штаттық кестесі шегінде белгіленеді. ДСБК-ның негізгі штат бірлігі орта медициналық білімі бар қызметкер болып табылады - 10 000 балаға 1 лауазым. Бала саны 10 000-ға жетпейтін жағдайда ДСБК қызметі БМСК ұйымының орта медициналық білімді қызметкерінің біріне жүктеледі.
4. ДСБК қызметіне БМСК педиатрия бөлімшесінің бастығы немесе аға дәрігері басшылық етеді.
5. Саламатты өмір салтын қалыптастыру саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық денсаулық сақтау ұйымдары ДСБК-ге ақпараттық-әдістемелік көмек көрсетеді.

2. Дені сау бала кабинетінің негізгі міндеттері

6. ДСБК-ның негізгі міндеттері:
1) БМСК ұйымдарының медицина қызметкерлерін 3 жасқа дейінгі бала ауруларын профилактикалық жұмыстарының мәселелері бойынша білімі мен дағдыларын арттыратын іс-шараларды өткізу;
2) медицина қызметкерлерін жүкті әйелдерге бала туғанға дейін патронаж өткізу, сондай-ақ ерте жастағы балаға патронаж өткізу ережесі мен әдістемесін үйрету;
3) әйелдер консультациясының және жүкті әйелдерді бақылаудағы сабақтастықтың тұрақты байланысын жүзеге асыру;4) Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынымдарына сәйкес дені сау және ауру балаға, мүмкіндігі шектеулі баланың тамақтануы, физикалық және психологиялық-әлеуметтік дамуы күтім жасау мәселелері жөнінде тақырыптық сабақтар өткізу;
5) медицина қызметкерлерін жүкті, бала емізетін әйелдер мен ерте жастағы баланы құнарлы тамақтандыруды, сонымен қатар емшекпен қоректендірудің негіздері мен тәжірибесін, уақытылы қосымша тамақтандыруды енгізу, дайындау мәселелері жөнінде үйрету;
6) медицина қызметкерлерін ерте жастағы баланы психофизикалық дамыту скринингін өткізуге үйрету;
7) медицина қызметкерлерін мынадай мәселелер бойынша үйрету:
- балада болатын микронутриентті жетіспеушілік пен мешел ауруларының алдын алу;
- «қауіпті белгілер» анықталған жағдайда ата-аналар немесе балаға тікелей күтім жасайтын басқа адамдарға ауру баланы күтіп-бағу ережесін, тамақтандыру мен сұйық ішкізу режимін үйрету;
- ерте жастағы баланың психологиялық-әлеуметтік дамуын кейіннен консультация бере отырып бағалау;
- отбасында баланы жек көрушілікті анықтау және оған зорлық-зомбылық көрсетудің алдын алу;
- баланы мектепке дейінгі балаға ұжымдарына баруына дайындау;
- әлеуметтік мәні бар аурулармен ауыратын аналардан баланы бөліп алу;
8) медицина қызметкерлерін ерте жастағы балаға массаж және оларға жаттығу жасау тәсілдерін өткізуді үйрету;
9) жүкті және бала емізетін әйелдерді құнарлы тамақтану практикасына үйрету және оларға консультация беру;
10) ерте жастағы баланы күтіп-бағатын адамдарға мына мәселелер бойынша консультациялар беру және оларды үйрету:
- дұрыс тамақтану (емшек емізудің өзектілігі, тамақты уақтылы беру);
- ерте жастағы баланы массаж және жаттығу жұмыстарын жасату;
- ерте жастағы баланы психологиялық-әлеуметтік дамыту;
- қауіпті белгілер анықталған жағдайдағы әрекеті, бала ауырған кездегі тамақ беру және ішкізу режімі;
- микрорнутриентті жетіспеушілік пен мешел ауруының уақтылы алдын алу;
- балаға отбасында зорлық-зомбылық көрсету мен оны жек көрудің алдын алу;
11) медицина қызметкерлері мен халықты дені сау бала тәрбиелеу мәселелері бойынша ақпараттық-әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету;
7. ДСБК медицина қызметкері өз жұмысын жеке және ұжымдық әңгімелесу, сондай-ақ практикалық сабақ және тренинг ретінде ұйымдастырады.
8. ДСБК баланы дамыту мен тәрбиелеу бойынша қажетті медициналық жұмыс құжаттамасын және нұсқамалық-әдістемелік материалдардың есебін жүргізеді.
9. ДСБК-да үш жасқа дейінгі баланы психологиялық-әлеуметтік тұрғыдан ынталандыру үшін ойыншықтар жиынтығы, практикалық сабақтар өткізуге арналған жиынтық (зонд, кесе, шай қасық), компьютер, теледидар, бейне немесе DVD-ойнатқыш, жүкті және бала емізетін аналармен практикалық сабақтар өткізуге арналған қуыршақтар (манекендер) (2 дана), медициналық таразылар, бой өлшегіш құрал болуы тиіс.
10. ДСБК-нің оқу материалдары, көрнекі құралдары және ұйымдастыру техникасы:
1) ерте жастағы балаға патронажды бақылау және бала туғанға дейінгі патронаж өткізу ережесі;
2) (дені сау және науқас баланы) тамақтандыру және дамыту мақсатында күтім жасау бойынша – «Анаға жаднама» әдістемелік ұсынымы;
3) «Ерте жастағы баланы тамақтандыру» әдістемелік ұсынымы;
4) Қазақстан Республикасының ұлттық профилактикалық екпесінің күнтізбесі;
5) тамақ өнімдердің пирамидасы;
6) дені сау баланы тамақтандыру мен ауырған кезде де оған күтім жасау туралы ұсынымдар;
7) ерте жастағы балаға арналған массаж және жаттығулар кешені;
8) бала ауырған кезде «қауіпті» және баланың дамуындағы қолайсыздық белгілері;
9) физикалық даму картасы;
10) бейнематериалдар (емшек емізу, дамыту мақсатындағы күтім, аурудың қауіпті белгілері және отбасындағы науқас балаға жасалатын күтім);
11) бала жастағы ауруларды ықпалдастыра қарау модулінен фотоальбом.
11. БМСК-да емшек емізу, тамақ беру, аурудың «қауіпті» белгілері, ауру баланы тамақтандыру және сұйықтық ішкізу режимі бойынша ата-аналар мен бала күтімімен тікелей айналысатын адамдардың білімін бағалау арқылы ерте жастағы баланың денсаулығын сақтау және профилактикалық іс-шараларын өткізуіне ДСБК ішкі бақылауды (ішінара сауалнама жүргізу арқылы) жүзеге асырады.

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулыққа 2-қосымша

Нәрестелік кезең мен 2 айға толмаған сәбиді бақылау

1-сызбанұсқа

№ р/с	Баланың жасы	Неше рет келді
		дәрігер/фельдшер	мейірбике
1	Перзентханадан шығарғаннан кейінгі алғашқы 3 күн	1 – дәрігер мен мейірбикенің үйде бірлесіп қарауы
2	7 күн толғанда	-	үйде
3	14 күн толғанда	1 - үйде	-
4	21 күн толғанда	-	үйде
5	28 күн толғанда	-	үйде
6	1 ай	1 - қабылдауда	үйде
7	2 айға толмаған	-	үйде
8	Барлығы:	Барлығы 8 қарауы, оның ішінде:
		3 дәрігер/фельдшер қарауы	5 мейірбике қарауы

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулыққа 3-қосымша

Өмірінің алғашқы жартыжылдығы (6 айға дейін)

2-сызбанұсқа

№ р/с	Баланың жасы	Неше рет келді
		дәрігер/фельдшер		мейірбике
1	2 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
2	3 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
3	4 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
4	5 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
5	6 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
6	Барлығы:	Барлығы 10 қарауы, оның ішінде:
		5 дәрігер/фельдшер қарауы	5 мейірбике қарауы

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулыққа 4-қосымша

Өмірінің екінші жартыжылдығы (6 айдан 12 айға дейін)

3-сызбанұсқа

№ р/с	Баланың жасы	Неше рет келді
		дәрігер/фельдшер		мейірбике
1	7 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
2	8 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
3	9 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
4	10 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
5	11 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
6	12 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
7	Барлығы:	Барлығы 12 қарауы, оның ішінде:
		6 дәрігер/фельдшер қарауы	6 мейірбике қарауы

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулыққа 5-қосымша

Екі жастағы кезең (12 айдан 24 айға дейін)

4-сызбанұсқа

№ р/с	Баланың жасы	Неше рет келді
		дәрігер/фельдшер		мейірбике
1	1 жас 3 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
2	1 жас 6 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
3	1 жас 9 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
4	2 жас	1 - қабылдауда		1 - үйде
5	Барлығы:	Барлығы 8 қарауы, оның ішінде:
		4 дәрігер/фельдшер қарауы	4 мейірбике қарауы

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулыққа 6-қосымша

Үш жастағы кезең (24 айдан 36 айға дейін)

5-сызбанұсқа

№ р/с	Баланың жасы	Неше рет келді
		дәрігер/фельдшер		мейірбике
1	2 жас 6 ай	1 - қабылдауда		1 - үйде
2	3 жас	1 - қабылдауда		1 - үйде
3	Барлығы:	Барлығы 4 қарауы, оның ішінде:
		2 дәрігер/фельдшер қарауы	2 мейірбике қарауы

Аналар мен 5 жасқа дейінгі
балаларға медициналық
көмек көрсету жөніндегі
нұсқаулыққа 7-қосымша

Төрт және бес жастағы кезең (36 айдан 60 айға дейін)

6-сызбанұсқа

№ р/с	Баланың жасы	Неше рет келді
		дәрігер/фельдшер	мейірбике
1	4 жас	1 - қабылдауда	1 - үйде
2	5 жас	1 - қабылдауда	1 - үйде
3	Барлығы:	Барлығы 4 қарауы, оның ішінде:
		2 дәрігер/фельдшер қарауы	2 мейірбике қарауы

О мерах по совершенствованию медицинской помощи в области охраны материнства и детства

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 31 марта 2011 года № 164. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 апреля 2011 года № 6897. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 15 июля 2016 года № 619

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения и социального развития РК от 15.07.2016 № 619.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 6.

В целях обеспечения охраны материнства и детства, а также в соответствии с подпунктом 1) пункта 15 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 28 октября 2004 года № 1117, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить Инструкцию по оказанию медицинской помощи матерям и детям до 5 лет.
2. Начальникам управлений здравоохранения областей, городов Астана и Алматы (по согласованию), профильным республиканским организациям, подведомственным Министерству здравоохранения Республики Казахстан, и заинтересованным медицинским организациям независимо от форм собственности и ведомственной принадлежности обеспечить выполнение настоящего приказа.
3. Департаменту организации медицинской помощи Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Тулегалиева А.Г.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.
4. Юридическому департаменту Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Балагулова К.А.) обеспечить официальное опубликование настоящего приказа в средствах массовой информации после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Байжунусова Э.А.
6. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования.

Министр С. Каирбекова

Приложение 1
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи в области
охраны материнства и детства
от 31 марта 2011 года № 164

Положение о кабинете здорового ребенка 1. Общие положения

1. Кабинет здорового ребенка (далее – КЗР) организуется как структурное подразделение в организации здравоохранения, оказывающей первичную медико-санитарную помощь (далее – ПМСП) детскому населению.
2. КЗР выполняет роль организационно-методического и координационного центра по проведению консультативной и образовательной работы среди медицинских работников по вопросам своевременного проведения профилактических мероприятий по охране здоровья детей раннего возраста путем непрерывного обновления знаний и навыков, а также обучению родителей или иных лиц, непосредственно осуществляющих уход за ребенком.
3. Штат КЗР устанавливается в пределах фонда заработной платы и штатного расписания медицинской организации. Основной штатной единицей КЗР является средний медицинский работник - 1 должность на 10 000 детского населения. При численности детского населения менее 10 000 функции КЗР возлагаются на одного из средних медицинских работников организации ПМСП.
4. Деятельностью КЗР руководит заведующий педиатрическим отделением или старший врач ПМСП.
5. Информационно-методическую помощь КЗР оказывают территориальные организации здравоохранения, осуществляющие деятельность в области формирования здорового образа жизни.

2. Основные задачи кабинета здорового ребенка

6. Основными задачами КЗР является:
1) проведение мероприятий по повышению знаний и навыков медицинских работников организации ПМСП по вопросам профилактической работы среди детей до 3 летнего возраста;
2) обучение медицинских работников правилам и методике проведения дородового патронажа беременных женщин, патронажа детей раннего возраста;
3) осуществление постоянной связи с женской консультацией и преемственности в наблюдении за беременными женщинами;
4) проведение тематических занятий по вопросам ухода за здоровым и больным ребенком, ребенком с ограниченными возможностями в развитии, питания, физического и психосоциального развития, в соответствии с рекомендациями Всемирной организации здравоохранения;
5) обучение медицинских работников вопросам правильного питания беременной, кормящих женщин и детей раннего возраста, в том числе основам и практике грудного вскармливания, своевременного введения прикорма, приготовления блюд прикорма;
6) обучение медицинских работников проведению скрининга психофизического развития детей раннего возраста;
7) обучение медицинских работников по вопросам:
- профилактики микронутриентной недостаточности и рахита у детей;
- ухода за больным ребенком, правилам поведения родителей или иных лиц, непосредственно осуществляющих уход за ребенком при выявлении «опасных признаков», режиму кормления и питья при болезни ребенка;
- оценки психосоциального развития детей раннего возраста с последующим консультированием;
- выявления пренебрежительного отношения к ребенку в семье и профилактики насилия;
- подготовки детей к поступлению в детские дошкольные коллективы;
- ведения детей от матерей, больных социально-значимыми заболеваниями;
8) обучение медицинских работников приемам проведения массажа и гимнастики детям раннего возраста;
9) консультирование и обучение беременных и кормящих матерей практике правильного питания;
10) консультирование и обучение лиц, ухаживающих за детьми раннего возраста по вопросам:
- правильного питания (актуальность грудного вскармливания, своевременного введения прикорма);
- проведения массажа и гимнастики детям раннего возраста;
- психосоциального развития детей раннего возраста;
- поведения при выявлении опасных признаков, режима кормления и питья при болезни ребенка;
- своевременной профилактики микронутриентной недостаточности и рахита;
- профилактики насилия и пренебрежительного отношения к ребенку в семье;
11) обеспечение медицинских работников и население информационно-методическими материалами по вопросам воспитания здорового ребенка.
7. Медицинский работник КЗР организует свою работу в форме индивидуальных и коллективных бесед, а также практических занятий и тренингов.
8. КЗР ведет необходимую рабочую медицинскую документацию и учет инструктивно-методических материалов по развитию и воспитанию детей.
9. КЗР должен иметь набор игрушек для стимуляции психосоциального развития детей первых трех лет жизни, набор для проведения практических занятий (зонд, чашка, чайная ложка), компьютер, телевизор, видео или DVD-проигрыватель, куклы (манекены) для практических занятий с беременными и кормящими матерями (в количестве 2 штук), весы медицинские, ростомер.
10. Учебные материалы, наглядные пособия и организационная техника КЗР:
1) правила патронажного наблюдения детей раннего возраста и проведения дородового патронажа;
2) методические рекомендации по кормлению (здорового и больного ребенка) и по уходу в целях развития: «Памятка матери»;
3) методические рекомендации «Питание детей раннего возраста»;
4) национальный календарь профилактических прививок Республики Казахстан;
5) пирамида пищевых продуктов;
6) рекомендации по кормлению и уходу за здоровым ребенком и во время болезни;
7) комплекс массажа и гимнастики детей раннего возраста;
8) признаки «опасности» при болезни ребенка и неблагополучия в развитии ребенка;
9) карта физического развития;
10) видео-материалы (грудное вскармливание, уход в целях развития, опасные признаки болезни и уход за больным ребенком в семье);
11) фотоальбом из модуля интегрированного ведения болезней детского возраста.
11. КЗР осуществляет внутренний контроль (методом выборочного анкетирования) за проведением в ПМСП профилактических мероприятий по охране здоровья детей раннего возраста путем оценки знаний родителей или иных лиц, непосредственно осуществляющих уход за ребенком по вопросам грудного вскармливания, введения прикорма, «опасных» признаков болезни, питьевого режима и питания ребенка во время болезни.

Утверждена
приказом Министра здравоохранения
Республики Казахстан
от 31 марта 2011 года № 164

Инструкция
по оказанию медицинской помощи матерям и детям до 5 лет 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с подпунктом 1) пункта 15 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 28 октября 2004 года № 1117 и направлена на снижение заболеваемости, смертности, инвалидизации и повышения качества жизни матерей и детей до 5 лет.
2. Инструкция регламентирует единые требования к организации проведения профилактики и лечения часто встречающихся заболеваний у детей до 5 лет, основанных на доказательной медицине.
3. Лечебно-профилактические мероприятия оказываются на уровне детских стационаров (отделений) и медицинских организаций амбулаторного уровня.

2. Оказание профилактической помощи матерям и детям до 5 лет

4. Профилактическая помощь матерям и детям до 5 лет оказывается медицинскими организациями, оказывающими амбулаторно-поликлиническую помощь, и осуществляется следующим образом:
1) проведение своевременного дородового патронажа беременных женщин для антенатальной охраны плода путем обязательных профилактических посещений беременных женщин на дому дополнительно к акушерским наблюдениям с целью консультирования, обучения, поддержки и подготовки будущей матери и членов ее семьи к рождению здорового ребенка;
2) патронажное профилактическое наблюдение детей до 5 лет, которое направлено на сохранение и укрепление здоровья ребенка, его дальнейшее развитие с полной реализацией физического и психомоторного развития посредством обеспечения должного ухода в семье;
3) путем организации кабинетов здорового ребенка (далее – КЗР) в организациях здравоохранения, оказывающих первичную медико-санитарную помощь (далее – ПМСП) детскому населению для повышения навыков и знаний медицинских работников, а так же обучению родителей и/или иных лиц, непосредственно осуществляющих уход за детьми до 5 лет. Деятельность кабинетов здорового ребенка осуществляется согласно Положению о кабинете здорового ребенка (приложение 1 к настоящей Инструкции).

3. Проведение дородового патронажа беременных женщин

6. Дородовой патронаж беременных женщин проводится дважды средними медицинскими работниками первичной медико-санитарной помощи (далее – ПМСП) на дому беременной женщине:
1) сразу, после получения информации о постановке беременной женщины на учет;
2) на 32-й неделе беременности.
7. Во время первого посещения беременной женщины на дому медицинский работник знакомится с семьей будущего ребенка, оценивает общее состояние здоровья беременной женщины, условия труда и быта, уровень санитарной культуры, профессиональные вредности, наличие заболеваний у матери (инфекции, передающихся половым путем, включая ВИЧ, туберкулез, краснуха и другие заболевания) и выявляет риски, которые могут повлиять на течение беременности и на качество ухода за будущим ребенком, осуществляет консультирование по правовым, социально-правовым вопросам, в том числе по вопросам профилактики бытового насилия.
В случае выявления лиц, находящихся в трудной жизненной ситуации помощь оказывается в соответствии со стандартами оказания специальных социальных услуг в области здравоохранения, утвержденными приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 октября 2009 года № 630 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 5917, опубликован в Собрании актов центральных исполнительных и иных центральных государственных органов Республики Казахстан № 3, 2010 года), (далее - стандарты оказания специальных социальных услуг в области здравоохранения).
8. Во время второго дородового патронажа медицинский работник оценивает состояние здоровья беременной женщины, в том числе молочных желез, дает рекомендации по подготовке к грудному вскармливанию и приглашает на прием в кабинет здорового ребенка с целью обучения навыкам по кормлению и уходу за новорожденным. Кроме того, даются рекомендации по подготовке уголка для новорожденного (место для кроватки, белья, одежды и других предметов ухода).
9. С целью формирования необходимых знаний и навыков по обеспечению здоровья и благополучия матери и плода, медицинский работник обучает членов семьи выработке четкого алгоритма поведения как при нормальном течении беременности и родов, так и в случае возникновения неотложных акушерских состояний или начала родовой деятельности.
10. Медицинскому работнику следует особое внимание уделять беременным женщинам младше 18-ти или старше 35 лет, родивших более четырех детей (особенно с коротким межродовым интервалом), с отягощенным акушерским анамнезом, имеющим экстрагенитальные заболевания.
11. Медицинский работник во время дородовых патронажей дает беременной женщине рекомендации:
1) по соблюдению оптимального режима дня, отдыха, сна, физической активности;
2) по поддержанию оптимального питания;
3) по профилактическому приему препаратов (йодосодержащих, железосодержащих/фолиевая кислота);
4) по профилактике инфекций, передающихся половым путем, в том числе ВИЧ-инфекции;
5) о соблюдении личной гигиены и благоустройстве жилища;
6) о влиянии курения табака, употребления алкоголя и наркотиков на развитие плода.
12. Во время дородовых патронажей медицинский работник обращает внимание на:
1) выполнение беременной женщиной предписаний акушера-гинеколога в отношении режима дня, диеты, труда, отдыха, ухода за молочными железами, санитарно-гигиенического режима и лечебно-оздоровительных мероприятий;
2) выявление опасных признаков течения беременности с целью принятия экстренных мер, а также обучение членов семьи распознаванию угрожающих признаков и обращению за экстренной медицинской помощью.
13. Медицинский работник во время дородового патронажа обучает беременную женщину выявлению «тревожных признаков», угрожающих нормальному течению беременности, при наличии одного из которых необходимо обратится в срочном порядке за медицинской помощью:
1) кровянистые выделения из влагалища;
2) мышечные подергивания и онемение конечностей, лица;
3) сильная головная боль;
4) боль в животе;
5) рвота;
6) редкое или отсутствие шевеления плода;
7) температура тела выше 37,5⁰С;
8) подтекание околоплодных вод;
9) наличие выраженных отеков на конечностях и других частях тела;
10) затрудненное дыхание или одышка;
11) частое сердцебиение;
12) ухудшение зрения.

4. Проведение патронажа детей до 5 лет

14. Патронажное профилактическое наблюдение детей раннего возраста проводится медицинским работником организации первичной медико-санитарной помощи (далее - ПМСП) на дому и в медицинских организациях с целью сохранения и укрепления здоровья ребенка.
15. Медицинский работник ПМСП при проведении патронажа обращает внимание на уход за ребенком в семье (обеспечение полноценного питания и создание безопасной среды, стимулирующей развитие ребенка), обеспечивает своевременное принятие мер по выявлению и предупреждению заболеваний, формированию знаний и навыков поведения родителей во время болезни ребенка.
16. Частота обязательных патронажных наблюдений детей до 5-летнего возраста осуществляется в следующем порядке:
1) период новорожденности и наблюдение за младенцем до 2 месяцев согласно таблице 1 (приложение 2 к настоящей Инструкции);
2) период первого полугодия жизни (до 6 месяцев) согласно таблице 2 (приложение 3 к настоящей Инструкции);
3) период второго полугодия жизни (от 6 до 12 месяцев) согласно таблице 3 (приложение 4 к настоящей Инструкции);
4) период второго года жизни (от 12 до 24 месяцев) согласно таблицы 4 (приложение 5 к настоящей Инструкции);
5) период третьего года жизни (от 24 до 36 месяцев) согласно таблицы 5 (приложение 6 к настоящей Инструкции);
6) период четвертого и пятого года жизни (от 36 до 60 месяцев) согласно таблицы 6 (приложение 7 к настоящей Инструкции).
17. Медицинский работник при патронаже осуществляет на основании протокола профилактики, диагностики и лечения основных заболеваний у детей до 5 лет в соответствии с принципами интегрированного ведения болезней детского возраста, рекомендованными ВОЗ (далее - ИВБДВ) следующие меры:
1) правильную оценку состояния здоровья новорожденного и младенца до 2 месяцев (раннее выявление опасных признаков, видимых пороков развития и прочее);
2) оценку состояния ухода за новорожденным и младенцем до 2 месяцев (детская кровать, предметы ухода, одежда, игрушки);
3) оценку состояния здоровья матери (лактостаз/мастит, послеродовая депрессия, пирамида питания кормящей матери);
4) проверку состояния лактации и обучение технике кормления грудью (правильное положение и прикладывание к груди «4-3-4), обучение преимуществам грудного вскармливания;
5) обучение уходу за ребенком, включая период «младенец до 2 месяцев»;
6) оценку психомоторного и социального развития (достаточное внимание к ребенку через игру и общение);
7) введение прикорма в соответствии с рекомендациями ИВБДВ «Уход за детьми раннего возраста»;
8) профилактику рахита и микронутриентной недостаточности (железо, витамин А, цинк);
9) оценку санитарного состояния и безопасности окружающей ребенка обстановки: гигиена жилья (кровать, постельные принадлежности, место для игр), одежда, игрушки, посуда и предметы ухода;
10) обучение комплексам гимнастики и массажа, дренажного массажа при болезни;
11) обучение родителей или иных лиц, непосредственно осуществляющих уход за ребенком, правилам ухода во время болезни ребенка, понятиям и навыкам «общие признаки опасности», «как кормить, как поить больного ребенка», «когда вернуться немедленно»;
12) профилактику травматизма, насилия и пренебрежительного отношения к ребенку в семье, формирование ответственности семьи за здоровье ребенка;
13) контроль выполнения матерью или иных лиц, непосредственно осуществляющих уход за ребенком, предписанных ранее рекомендаций;
14) контроль за своевременной вакцинацией ребенка в соответствии с Национальным календарем профилактических прививок Республики Казахстан.
18. Патронажное наблюдение детей группы риска проводится медицинскими работниками ПМСП по индивидуальному плану в соответствии с группой риска, определяемой ими по следующим критериям:
1) социальный анамнез:
возраст матери менее 18 лет (матери-подростки);
живущие за чертой бедности, беженцы;
отношение к родительским обязанностям (пренебрежительное отношение к ребенку или нежеланный ребенок, гиперопека);
семьи, где родители и/или члены семьи больные алкоголизмом, наркоманией и токсикоманией и психическими заболеваниями;
приемные дети;
2) медицинский анамнез:
маловесные дети (до периода нормализации массы тела);
искусственное вскармливание;
ВИЧ-позитивные матери; матери, больные туберкулезом;
состояние ребенка, затрудняющее кормление (незаращение твердого и мягкого неба).
19. Медицинский работник при патронаже выявляет наличие признаков, указывающих на жестокое обращение или насилие в отношении детей раннего возраста:
1) повторяющиеся травмы;
2) травмы, не характерные для данного возраста (например, ушиб головы ребенка, который не может стоять или ходить);
3) свидетельство побоев.
20. Медицинский работник при патронаже выявляет возможные свидетельства побоев по следующим признакам:
1) линейные кровоподтеки после ударов палкой или прутом;
2) кровоподтеки в виде петли – как следы ударов проводом, ремнем, веревкой;
3) следы связывания, стягивания веревкой или ремнем;
4) следы прижиганий сигаретой;
5) кровоизлияния в сетчатку глаз при сотрясении ребенка;
6) гематомы в области головы.
21. В случае выявления детей, находящихся в трудной жизненной ситуации и обнаружении следов причинения вреда здоровью ребенка медицинскому работнику необходимо:
1) госпитализировать ребенка по показаниям для проведения лечебно-диагностических мероприятий;
2) обеспечить оказание помощи в соответствии со стандартами оказания специальных социальных услуг в области здравоохранения;
3) информировать правоохранительные органы и территориальные органы по охране прав детей.

5. Интегрированное ведение детей детского возраста

22. Интегрированное ведение болезней детского возраста (далее - ИВБДВ) проводится с целью своевременности оказания медицинской помощи, снижения заболеваемости, смертности и инвалидизации детей до 5 лет, а также улучшения их физического и психического развития.
23. ИВБДВ осуществляется на основании протоколов диагностики и лечения в соответствии с рекомендациями ВОЗ, на основе доказательной медицины.
24. Организацию ИВБДВ на уровне региона обеспечивает региональный координатор по ИВБДВ, прошедший обучение по программе ИВБДВ.
25. Региональный координатор ИВБДВ осуществляет внедрение программы ИВБДВ, в регионе и обеспечивает:
1) организацию внедрения ИВБДВ для медицинских работников, оказывающих медицинскую помощь детям до 5 лет;
2) планирование обучающих курсов по ИВБДВ для медицинских работников;
3) ежемесячную оценку эффективности ИВБДВ в регионе по индикаторам оценки и мониторинга качества медицинских услуг детям до 5 лет;
4) проведение ежемесячного мониторинга и анализа заболеваемости, детской смертности детей в возрасте до 5 лет от управляемых причин (кишечные инфекции, болезни органов дыхания), травматизма, насилия и несчастных случаев в районе;
5) анализ и предоставление ежемесячной информации по оказанию медицинской помощи детям до 5 лет в Республиканский центр ИВБДВ и по охвату обучением медицинских работников;
6) координацию деятельности городских/районных координаторов программы ИВБДВ;
7) региональный координатор ИВБДВ обеспечивает взаимодействие между организациями здравоохранения амбулаторного уровня и стационарными организациями по вопросам ИВБДВ и качества оказания медицинской помощи детям до 5 лет.
26. На базе республиканской организации здравоохранения создается республиканский центр ИВБДВ, возглавляет который республиканский координатор.
27. Республиканский координатор ИВБДВ осуществляет внедрение ИВБДВ и совместно с управлениями здравоохранения областей и городов Алматы и Астана обеспечивает:
1) методическую помощь медицинским организациям регионов в организации обучающих курсов, подготовке тренеров и необходимых обучающих материалов по ИВБДВ;
2) координацию деятельности региональных центров ИВБДВ;
3) ежемесячный мониторинг и оценку процесса совершенствования ИВБДВ в республике;
4) изучение, обобщение и распространение современных научно-доказанных данных по ведению основных заболеваний детского возраста, разработку методических рекомендаций, клинических протоколов и руководств, основанных на принципах доказательной медицины;
5) проведение ежемесячного мониторинга и ежеквартального анализа заболеваемости, детской смертности у детей в возрасте до 5 лет от управляемых причин (кишечные инфекции, болезни органов дыхания), травматизма, насилия и несчастных случаев;
6) предоставление данных ежемесячного мониторинга и ежеквартального анализа в разрезе регионов по оказанию медицинской помощи детям до 5 лет в уполномоченный орган в области здравоохранения.
28. Организации здравоохранения, осуществляющие деятельность в сфере формирования здорового образа жизни и здорового питания, обеспечивают население информационно-методическими материалами по ИВБДВ, профилактике травматизма, насилия и несчастных случаев при ведении детей до 5 лет (памятки для матери, брошюры, листовки и).

6. Анализ и мониторинг ИВБДВ

29. Анализ и мониторинг качества оказания медицинской помощи матерям и детям до 5 лет на амбулаторном уровне осуществляется в соответствии со следующими индикаторами:
1) индикатор оценки общих признаков опасности определяется по формуле (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество детей, проверенных на три общих признака опасности;
У - количество осмотренных больных детей до пяти лет;
2) Индикатор оценки основных инфекций (кашель, диарея, лихорадка) (в %) с помощью формулы:

Х х 100, где:
У
Х - количество детей, проверенных на наличие кашля, диареи и лихорадки;
У - количество осмотренных больных детей до пяти лет;
3) Индикатор оценки своевременного и правильного назначения антибиотиков и бронходилататоров контролируется с помощью индикатора (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество детей, нуждающихся в приеме антибиотиков или бронхолитиков перорально, которым лекарства были назначены правильно;
У - количество осмотренных больных детей до пяти лет с подтвержденной классификацией, нуждающихся в оральных антибиотиках и/или бронходилататорах;
4) Эффективность проведения консультаций по вопросам грудного вскармливания, прикорма и кормления ребенка во время болезни определяется с помощью формулы (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество опрошенных ухаживающих за детьми до 2-х лет по грудному вскармливанию, прикорму и кормлению во время болезни;
У - количество осмотренных детей до двух лет;
5) Выявлению полипрагмазии в работе участкового врача способствует определение соответствующего индикатора по формуле (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество детей, не нуждающихся в назначении антибиотиков, но которым лекарства были выписаны;
У - количество осмотренных больных детей до пяти лет с подтвержденной классификацией, не нуждающихся в оральных антибиотиках и/или бронходилататорах.
31. Анализ и мониторинг качества оказания медицинской помощи детям до 5 лет на уровне детских стационаров (отделений) осуществляется в соответствии со следующими индикаторами:
1) Процент обоснованной госпитализации определяется с помощью формулы:

Х х 100, где:
У
Х - количество детей до пяти лет, направленных на госпитализацию обоснованно;
У - общее количество направленных на госпитализацию больных детей до пяти лет;
2) Удельный вес числа больных детей, получивших амбулаторное лечение перед направлением в стационар оценивается (в %) по формуле:

Х х 100, где:
У
Х - количество госпитализированных детей до пяти лет, получивших соответствующее амбулаторное лечение;
У - количество госпитализированных больных детей до пяти лет;
3) Удельный вес числа детей до 5 лет, нуждающихся в оказании неотложной медицинской помощи определяется с помощью следующего индикатора (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество детей, нуждающихся в оказании неотложной помощи;
У - количество госпитализированных больных детей до пяти лет;
4) Правильность оценки тяжести течения пневмонии (оценка основана на втяжении грудной клетки, частоте дыхания, наличия цианоза и общего состояния) выявляется по формуле (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество больных детей до 5 лет у которых своевременно дигностирована степень тяжести пневмонии;
У - количество госпитализированных детей до 5 лет с пневмонией;
5) Удельный вес числа госпитализированных детей до 5 лет, которым оказывается эмоциональная поддержка и представляется возможность играть (в %):

Х х 100, где:
У
Х - количество госпитализированных детей до 5 лет, которым оказывается эмоциональная поддержка и возможность играть;
У - количество госпитализированных детей до 5 лет.

Приложение 2
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи матерям
и детям до 5 лет

Период новорожденности и наблюдение за младенцем до 2 месяцев

Таблица 1

№ п/п	Возраст ребенка	Количество посещений
		врачом/фельдшером	медицинской сестрой
1	Первые 3 дня после выписки из родильного дома	1 – совместный осмотр на дому врачом и медицинской сестрой
2	7-й день жизни	-	на дому
3	14-й день жизни	1 - на дому	-
4	21-й день жизни	-	на дому
5	28-й день	-	на дому
6	1 месяц	1 - на приеме	-
7	До 2 месяцев	-	на дому
8	Итого:	Всего 8 осмотров, из них:
		3 осмотра врача/фельдшера	5 медицинской сестры

Приложение 3
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи матерям
и детям до 5 лет

Период первого полугодия жизни (до 6 месяцев)

Таблица 2

№ п/п	Возраст ребенка	Количество посещений
		врачом/фельдшером	медицинской сестрой
1	2 месяца	1 - на приеме	1 - на дому
2	3 месяца	1 - на приеме	1 - на дому
3	4 месяца	1 - на приеме	1 - на дому
4	5 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
5	6 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
6	Итого:	Всего 10 осмотров, из них:
		5 осмотров врача	5 осмотров медицинской сестры

Приложение 4
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи матерям
и детям до 5 лет

Период второго полугодия жизни

Таблица 3

№ п/п	Возраст ребенка	Количество посещений
		врачом/фельдшером	медицинской сестрой
1	7 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
2	8 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
3	9 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
4	10 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
5	11 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
6	12 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
7	Итого:	Всего 12 осмотров, из них:
		6 осмотров врача/фельдшера	6 медицинской сестры

Приложение 5
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи матерям
и детям до 5 лет

Период второго года жизни

Таблица 4

№ п/п	Возраст ребенка	Количество посещений
		врачом/фельдшером	медицинской сестрой
1	1 год 3 месяца	1 - на приеме	1 - на дому
2	1 год 6 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
3	1 год 9 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
4	2 года	1 - на приеме	1 - на дому
5	Итого:	Всего 8 осмотров, из них:
		4 осмотра врача/фельдшера	4 медицинской сестры

Приложение 6
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи матерям
и детям до 5 лет

Период третьего года жизни

Таблица 5

№ п/п	Возраст ребенка	Количество посещений
		врачом/фельдшером	медицинской сестрой
1	2 года 6 месяцев	1 - на приеме	1 - на дому
2	3 года	1 - на приеме	1 - на дому
3	Итого:	Всего 4 осмотра, из них:
		2 осмотра врача/фельдшера	2 осмотра медицинской сестры

Приложение 7
к Инструкции по оказанию
медицинской помощи матерям
и детям до 5 лет

Период четвертого и пятого года жизни

Таблица 6

№ п/п	Возраст ребенка	Количество посещений
		врачом/фельдшером	медицинской сестрой
1	4 года	1 – на приеме	1 – на дому
2	5 лет	1 – на приеме	1 – на дому
3	Итого:	Всего 4 осмотра
		2 осмотра врача/фельдшера	2 осмотра медицинской сестры