ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Көлік және коммуникация министрінің 28.08.2013 № 666 және ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 17.09.2013 № 532 Бірлескен бұйрығымен (алғаш рет ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

      «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 54-бабының 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық куәландыру қағидалары бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті (А.Ғ. Төлеғалиева) осы бұйрықты:
      1) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
      2) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің ресми интернет-ресурсында жариялауды қамтамасыз етсін.
      3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң қызметі департаменті (Ж.Ж. Данаева) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте оны мемлекеттік тіркелгеннен кейін осы бұйрықтың ресми жариялануын қамтамасыз етсін.
      4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі Е.Ә. Байжүнісовке жүктелсін.
      5. Осы бұйрық оны ресми алғашқы жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр С. Қайырбекова

      «КЕЛІСІЛГЕН»
      Қазақстан Республикасының
      Көлік және коммуникация министрі
      _______________ А. Жұмағалиев
      2013 жылғы 11 сәуір

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
2013 жылғы 9 сәуірдегі
№ 212 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру қағидалары

1. Жалпы ережелер

      1. Осы Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық куәландыру Қағидасы (бұдан әрі – Қағида) «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңының 54-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленген және 1944 жылғы 7 желтоқсанда Чикаго қаласында қол қойылған Халықаралық азаматтық авиация туралы конвенцияның (бұдан әрі – ИКАО) талаптарына, Еуропалық авиациялық талаптарға сәйкес авиация мамандарын міндетті медициналық куәландырудан өткізу тәртібін анықтайды және меншік нысанына қарамастан барлық заңды және жеке тұлғаларға қолданылады.
      2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
      1) авиация дәрігері – ұшу жұмысы мен ұшу қауіпсіздігінің тиімділігі байланысты болатын тұлғалардың кәсіби денсаулығы мен жұмысының сенімділігін қамтамасыз ететін жоғары медициналық білімі және авиациялық медицина саласында даярлығы бар маман;
      2) дәрігерлік-ұшу сараптама комиссиясы (бұдан әрі – ДҰСК) – әуе кемелерінде ұшуларды орындау және әуе қозғалысын ұйымдастыру үшін адамның еңбекке қабілеттілігін анықтайтын және болжамдайтын сараптама органы;
      3) медициналық куәландыру – жеке тұлғаның ауруларын бар және жоқтығын анықтау немесе растау, денсаулық жағдайын анықтау, сондай-ақ уақытша еңбекке жарамсыздығын, кәсіби және өзге жарамдылығын анықтау мақсатында жеке тұлғаны тексеру;
      4) сарапшы-дәрігер – өз мамандығы бойынша авиация қызметкерлерінің денсаулығын бағалап, жұмысқа жарамдылығы туралы сараптамалық қорытынды шығарушы авиация дәрігері.
      3. Медициналық куәландыру төмендегіні қамтиды:
      1) ДҰСК және/немесе орталық дәрігерлік-ұшу комиссиясында (бұдан әрі – ОДҰСК) жыл сайынғы медициналық куәландыру;
      2) комиссияаралық мерзімде авиация қызмектерлерін динамикалық дәрігерлік бақылау;
      3) ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеру.
      4. Медициналық куәландыру міндеттері:
      1) ұшу жұмысына, әуе қозғалысына қызмет көрсету (бұдан әрі – ӘҚҚ) жұмысы бойынша және авиациялық оқу орталығында (бұдан әрі – АОО) оқуға денсаулық жағдайы бойынша жарамдылығын анықтау;
      2) сауықтыру және емдеу іс-шараларын тағайындау мақсатында бұрынғы аурудың түрін, денсаулық жағдайындағы қауіп факторлары мен функциялық ауытқушылығын анықтау.
      5. Міндетті медициналық куәландыруға мынадай тұлғалар жатады:
      1) ұшқыштарды, авиадиспетчерлерді даярлау бойынша АОО түсушілер және оқитын тұлғалар;
      2) ұшқыштар, бортинженерлер (бортмеханиктер), штурмандар;
      3) авиадиспетчерлер;
      4) бортсеріктер, бортоператорлар;
      5) әуесқой ұшқыштар (ұшақ немесе тікұшақ), аса жеңіл авиация ұшқыштары, бортрадистер.
      6. Осы Қағидалардың 5-тармағында көрсетілген тұлғаларға (бұдан әрі – авиация қызметкерлері) медициналық қорытынды авиация қызметкерлеріне берілетін куәліктің ажырамас бөлігі болып табылатын осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша беріледі.
      7. Медициналық қорытындылардың түрлері және қолданылу мерзімі:
      1) осы Қағидалардың 5-тармағының 1) тармақшасына қатысты тұлғаларға АОО оқитындарға «1-кластық медициналық қорытынды» беріледі. Медициналық қорытынды берілген күннен бастап 12 ай бойы жарамды;
      2) осы Қағидалардың 5-тармағының 2) тармақшасына қатысты тұлғаларға ұшқыштың, бортинженерінің (бортмеханиктің), штурманның «1-кластық медициналық қорытындысы» беріледі. Медициналық қорытынды берілген күннен бастап 12 ай бойы жарамды;
      3) осы Қағидалардың 5-тармағының 3) тармақшасына қатысты тұлғаларға авиадиспетчердің «3-кластық медициналық қорытындысы» беріледі. Медициналық қорытынды берілген күнінен бастап 24 ай бойы жарамды;
      4) осы Қағидалардың 5-тармағының 4) тармақшасына қатысты тұлғаларға бортсеріктің, бортоператордың «2-кластық медициналық қорытындысы» беріледі. Медициналық қорытынды берілген күнінен бастап 24 ай бойы жарамды;
      5) осы Қағидалардың 5-тармағының 5) тармақшасына қатысты тұлғаларға әуесқой ұшқышты (ұшақ немесе тікұшақ), аса жеңіл авиация ұшқышының, бортрадистің «2-кластық медициналық қорытындысы» беріледі. Медициналық қорытынды берілген күнінен бастап 24 ай бойы жарамды.
      8. «1-кластық медициналық қорытынды» алушы авиация қызметкерлері осы Қағидалардың 5-тармағының 5) тармақшасына қатысты «2-кластық медициналық қорытынды» алады.
      9. 60 жасқа толған ұшқыштардың және 40 жасқа толған бір ғана ұшқыш басқаратын ұшақтарында ұшуды орындайтын ұшқыштардың медициналық қорытындыларын қолданылу мерзімдері 6 айға дейін қысқартылады.
      10. 50 жасқа толған әуесқой ұшқыштарға (ұшақ, тікұшақ), аса жеңіл авиацияның ұшқыштарының, авиадиспетчердің медициналық қорытындыларын қолданылу мерзімдері 12 айға дейін қысқартылады.
      11. Осы Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес ДҰСК (ОДҰСК) хаттамаларын тіркеу журналында сараптамалық шешімде медициналық қорытындының нақты мерзімі және қолданылу мерзімін өзгерту негіздемесі көрсете отырып, медициналық айғақтар бойынша медициналық қорытындылардың қолданылу мерзімдері қысқартылады.
      12. Осы Қағидалардың 5-тармағының 2), 3), 4) тармақшаларына қатысты келісімшарт бойынша шетелде жұмыс істейтін авиация қызметкерлеріне медициналық қорытынды жалпы негізде беріледі.
      13. Медициналық қорытындыға ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы қол қояды және мөрмен куәландырылады.
      14. ОДҰСК құрамына төмендегідей тұлғалар кіреді: төраға, ұшу қауіпсіздігін медициналық қамтамасыз ету бойынша сарапшы-дәрігері (төрағаның орынбасары), терапевт-сарапшы-дәрігері, невропатолог-сарапшы-дәрігері, хирург-сарапшы-дәрігері, офтальмолог-сарапшы-дәрігері, оториноларинголог-сарапшы-дәрігері, психолог, мейіргер - комиссия хатшысы, мейіргерлер.
      ДҰСК құрамына төмендегідей тұлғалар кіреді: төраға, терапевт-сарапшы-дәрігері, невропатолог-сарапшы-дәрігері, хирург-сарапшы-дәрігері, офтальмолог-сарапшы-дәрігері, оториноларинголог-сарапшы-дәрігері, психолог, мейіргер - комиссия хатшысы, мейіргерлер.
      ДҰСК құрамына жалпы еңбек өтілі 5 жылдан кем емес, соның ішінде ИКАО талаптарына сайкес авиациялық медицина бойынша дайындығы бар, жұмыс істейтіндер қатарындағы жоғары білікті дәрігерлер кіргізіледі.
      ОДҰСК-ны Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының дәрігерлік-ұшу сараптама бойынша штаттан тыс бас маманы болып табылатын төраға басқарады.
      ОДҰСК (ДҰСК) төрағасы қызметіне тағайындау және қызметтен босату азаматтық авиация саласында уәкілетті органының басшысы бұйрығымен бекітіледі.
      ОДҰСК (ДҰСК) төрағасы қызметіне емдеу факультетін бітірген, мамандығы және авиациялық медицина бойынша даярлығы бар, сонымен қатар 10 жылдан кем емес жалпы медициналық жұмыс өтілі, оның ішінде авиациялық медицина бойынша 5 жылдан кем емес жұмыс өтілі бар дәрігер тағайындалады.
      15. Медициналық куәландыруды өткізу үшін үй-жайларды орналастыру, пайдалан көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылдың 17 қаңтарында № 87 қаулысымен бекітілген «Денсаулық сақтау нысандарына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптарына» сәйкес берген санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды болған жағдайда жол беріледі.
      16. ДҰСК (ОДҰСК) медициналық қорытындысыз немесе қолданылу мерзімі аяқталған медициналық қорытындымен авиация қызметкерлері қызметтік міндеттемелерін орындауға жіберілмейді.
      Ерекше жағдайларда (апаттық құбылыстар, әскери әрекеттер) азаматтық авиация саласында уәкілетті органның шешімі бойынша медициналық қорытындының қолданылу мерзімін ОДҰСК төрағасы бір айдан артық емес мерзімге ұзартады.
      17. Медициналық қорытындының қолданылу мерзімі бойы пайда болатын аурулар кезінде авиация қызметкерлері сауыққаннан кейін ұшуды орындауға авиация дәрігері жібереді.

2. Авиация қызметкерлерін медициналық куәландыруынан
өткізу тәртібі

      18. Медициналық қорытынды алу немесе жаңарту мақсатында авиация қызметкерлерін медициналық куәландырылуын азаматтық авиация саласындағы Қазақстан Республикасының уәкілетті органымен келісімі бойынша әрекет ететін ОДҰСК мен ДҰСК өткізеді.
      19. Авиация қызметкерлерін ДҰСК-ға (ОДҰСК) медициналық куәландыруға жолдау азаматтық авиация (бұдан әрі – АА) ұйымының әкімшілігі арқылы жүзеге асырылады.
      20. Авиация дәрігері және/немесе сарапшы-дәрігерімен авиация қызметкерлерін кезектен тыс медициналық куәландырылудан өткізу туралы қабылданған шешім ДҰСК (ОДҰСК) төрағасымен келісіледі.
      21. АА жұмысына басқа ведомстводан орналасуға келген ұшу құрамы басқа ведомстволарда ұшу жұмысына денсаулық жағдайының жарамдылығы туралы қорытынды болғанына қарамастан ДҰСК (ОДҰСК)-та медициналық куәландырылудан өткізіледі.
      22. Оқуға, жұмысқа орналасатын авиация қызметкерлері Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізілімінде № 6697 тіркелген Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 23 қазандағы № 907 бұйрығына сәйкес бекітілген нысандар бойынша тұрғылықты мекенжайы бойынша амбулаториялық емделушінің медициналық картасын немесе оның көшірмесін, психоневрологиялық және наркологиялық диспансерлерінен алған анықтамасын, әскери есепке тіркелу туралы куәлігі немесе әскери билетін ДҰСК (ОДҰСК)-ға көрсетеді.
      23. ДҰСК (ОДҰСК)-да медициналық куәландыру (зертханалық және құрал арқылы зерттеуді жүргізу, ДҰСК мамандарының жеке қарауы және сараптама қорытындысын шығару) 1-3 жұмыс күннің ішінде өткізіледі.
      24. Осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес авиация қызметкерлері денсаулығының авиация қызметкерлеріне денсаулық жағдайы бойынша қойылатын талаптарға (бұдан әрі – Талаптар) сәйкестігіне және осы Қағидалардың 4-қосымшасына сәйкес ыстық климатты елдерде және авиациялық-химиялық жұмысты істеуге медициналық қарсы айғақтарға сәйкестігін анықтау үшін медициналық куәландырудан өтеді.
      25. Авиация қызметкерлерін медициналық куәландыру кезінде осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес тексеру көлемінде дәрігерлік-ұшу сараптама мақсатында медициналық тексеру өткізіледі.
      26. ДҰСК (ОДҰСК) сарапшы-дәрігерлері медициналық құжаттамаға медициналық тексерудің мәліметтерін, өз кәсібі бойынша диагноз бен ұсыныстарды жазады. Медициналық тексеру мәліметтерінің шынайылылығы ДҰСК (ОДҰСК) сарапшы-дәрігерінің жеке қолымен және тегі көрсетілген жеке мөрімен куәландырылады.
      27. Стационарлық (кеңейтілген) тексеру дәрігерлік-ұшу сараптамасы мақсатында 10 жұмыс күнге дейінгі мерзімде өткізіледі:
      1) өңірлік ДҰСК-та – 50 жасқа толған тұлғаларға «Дені сау» диагнозымен;
      2) ОДҰСК-та – ауруға шалдыққан 50 жасқа толған тұлғаларға;
      55 жаста диагнозы болғанына қарамастан;
      60 жастан бастап – жыл сайын;
      денсаулық жағдайында теріс динамика кезінде тікелей медициналық айғақтары бойынша.
      28. Стационарлық тексерудің нәтижелері осы Қағидалардың 6-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша медициналық кітапшада сақталатын ауру тарихынан үзінді түрінде ресімделеді.
      29. ДҰСК-та (ОДҰСК) авиация қызметкерлерін медициналық куәландыру нәтижелері бойынша куәландырушылардың тиісті санаттарының тұжырымдамаларында және Талаптарға 1-кестенің бағаналарында медициналық қорытынды шығарылады:
      1) жұмысқа жарамды;
      2) кейінгі медициналық куәландырумен емделуге (сауығуға) жатады;
      3) жұмысқа жарамсыз.
      30. ДҰСК (ОДҰСК) медициналық қорытынды авиация қызметкерлерінің мамандығы бойынша жұмысқа жарамдылығына қарай және төмендегі тәртіпте ресімделеді:
      1) қорытынды шығарылған күні және ДҰСК (ОДҰСК) атауы;
      2) куәландырудың себебі;
      3) тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда);
      4) туған күні, айы, жылы;
      5) Талаптарға сәйкес клиникалық, функционалдық диагноз (диагноздар);
      6) Талаптарға 1-кестенің тармағы (тармақтары);
      7) Талаптарға 1-кестенің бағаны;
      8) мамандық бойынша жұмысқа жарамдылығы (жарамсыздығы) туралы қорытынды;
      9) жеке бағалауды қарастыратын Талаптарға сәйкес шешімді қабылдау барысында медициналық қорытындының негіздемесі;
      10) комиссияаралық мерзімге ДҰСК (ОДҰСК) ұсыныстары және диспансерлік бақылаудың тобы.
      33. Жеке бағалауды қарастыратын Талаптарға сәйкес медициналық қорытындыны беру кезінде авиация қызметкерлері жұмысқа жарамды, жұмысқа жарамсыз немесе кейіннен куәландырудан өтуге тиіс тексеруге, емделуге (сауығуға) жатады деп танылады. Бұл орайда жеке, психофизиологиялық ерекшеліктер, аурудың айқындылығы, компенсацияның дәрежесі, психологиялық процестің айналғыштығы, жұмысты әрі қарай жалғасытур кезінде аурудың асқыну мүмкіндігі, аурудың ұшу қауіпсіздігіне әсері, орындалатын жұмыстың сипаты есепке алынады.
      34. Авиация қызметкерлерінде Талаптарға сәйкес жұмысты (оқуды) жалғасытуға кедергі болатын аурулар анықталған жағдайда, ДҰСК (ОДҰСК) жұмысқа жарамсыздығы туралы сараптамалық медициналық қорытындыны шығарады. Авиация қызметкерлері ДҰСК қорытындысымен келіспеген жағдайда, ОДҰСК-ге барады, ОДҰСК қорытындысымен келіспеген жағдайда - сот тәртібімен ОДҰСК шешімін шағымданады.
      35. Авиация қызметкерлері кәсіби қызметін жалғастыру үшін жағымсыз болжамымен уақытша еңбекке жарамсыздығымен ауруға шалдығу немесе жарақаттану кезінде еңбекке жарамсыздық парағында көрсетілген мерзіміне қарамастан ДҰСК-ға (ОДҰСК) жіберіледі. Бұл жағдайда уақытша еңбекке жарамсыздығы медициналық куәландыру және медициналық қорытындыны қабылдау үшін кедергі болмайды. Жұмысты жалғастыруға жарамсыз болып танылған авиация қызметкерлері ары қарай динамикалық бақылау мен емделу үшін тұрғылықты орны бойынша амбулаториялық-емханалық ұйымдарға жіберіледі.
      36. Жұмысқа, АОО оқуға жарамсыз деп танылған авиация қызметкерлеріне осы Қағидалардың 7-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша медициналық куәландыру туралы ДҰСК (ОДҰСК) анықтамасы беріледі.
      37. Пилот оқуына және ұшу жұмысына жарамдылығы оқу-жаттықтыру парашюттік секірулерге жарамдылығын көздейді.
      38. Медициналық қорытындының қолданылу мерзімі алдыңғы медициналық қорытындының аяқталу күнінен басталады, алдын ала медициналық куәландыру кезінде – ДҰСК (ОДҰСК) сараптамалық қорытынды шығарылған күнінен басталады.
      39. Медициналық қорытындының «басқа белгілер» бөлімінде ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы авиация қызметкерлерінің жеке диапазондарын (сипаттамаларын) көрсетеді: өзімен бірге көзілдірік алып жүру, жүрек қысқарылуының жиілілігі, артериялық қысымы және басқа. Мәліметтер ДҰСК (ОДҰСК) мөрімен куәландырылады.
      40. Медициналық куәландырудан кейін авиация дәрігері 30 күнтізбелік күн ішінде медициналық куәландыру нәтижелері бойынша осы Қағидалардың 8-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша қорытынды акт жасайды.
      Қорытынды акт ДҰСК (ОДҰСК) төрағасымен бекітіліп, қол қойылып, көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органына, ұшу бөлімшесінің (авиакәсіпорынның) басшылығына жолданады.
      Қорытынды акт авиациялық дәрігер, ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы, көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органы, ұшу бөлімшесінің (авиакәсіпорынның) басшылығы үшін төрт данада жасалады.

3. Комиссияаралық кезеңдегі авиация қызметкерлерін динамикалық
дәрігерлік бақылау

      41. Комиссияаралық кезеңдегі авиация қызметкерлерін динамикалық дәрігерлік бақылуды авиациялық дәрігер, ДҰСК (ОДҰСК) сарапшы-дәрігері және АА медициналық ұымдардың өзге мамандарымен жүзеге асырылады.
      42. Авиация қызметкерлерін алдын ала медициналық куәландыру кезінде оқуға немесе жұмысқа орналасу кезінде осы Қағидалардың 9-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша медициналық картасы толтырылады.
      43. Пилоттар мен АОО оқитын тұлғаларды мерзімдік медициналық куәландыру кезінде авиациялық дәрігер медициналық карта мен медициналық кітапшаны толтырады. Басқа авиация қызметкерлерін мерзімдік медициналық куәландыру кезінде медициналық кітапша толтырылады.
      44. Медициналық кітапшалар авиациялық дәрігердің кабинетінде сақталады. Медициналық зерттеулердің нәтижелері, ДҰСК (ОДҰСК) сарапшы-дәрігерлерінің кеңестері және барлық жазбалары медициналық кітапшаға хронологиялық тәртіппен енгізіледі. Медициналық құжаттарда жалпы қолданыстағы белгілерден басқа сөздердің қысқартылуына жол берілмейді.
      45. Авиация қызметкерлеріне емдік-профилактикалық, сауықтыру іс-шаралар, медициналық зерттеулер және белгіленуі ДҰСК (ОДҰСК) ұсыныстарына сәйкес жүзеге асырылады.
      46. Авиациялық дәрігерде авиация қызметкерлерін медициналық тексеру әрбір 6 ай сайын, ДҰСК (ОДҰСК) кезекті мерзімдік медициналық куәландыру алдында, сонымен қатар медициналық көрсетімдер бойынша өткізіледі. Медициналық тексеру кезінде шағымның болуы немесе болмауы тексерілушінің жеке қолымен бекітіледі. Медициналық тексеруден кейін авиациялық дәрігер медициналық кітапшада өз жазбаларын жеке қолымен және тегі көрсетілген жеке мөрімен куәландырады.
      Авиация дәрігерінің қосымша медициналық қарауы мыналарға жүргізіледі:
      1) тыныштық күйдегі электрокардиография (бұдан әрі – ЭКГ) осы Қағидалар 5-тармағының 2) тармақшасына қатысты тұлғалар 40 жастан бастап 6 айдан соң;
      2) қан, зәр құрамының жалпы талдауы, микрореакция, тыныштық күйдегі ЭКГ және флюорография осы Қағидалардың 5-тармағының 3), 4), 5) тармақшаларына қатысты тұлғалар 12 айдан соң;
      3) осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларына сәйкес комиссияаралық кезеңдегі динамикалық бақылау болмаған жағдайда кезекті медициналық куәландырылу стационарлық (кеңейтілген) тексеру көлемінде жүргізіледі.
      47. Осы Қағидалардың 45 және 46-тармақтарында көрсетілген медициналық іс-шаралардан басқа авиация дәрігері Талаптарға 1-кестенің 2, 3 (бортсеріктер), 4-(авиадиспетчерлер) бағандары бойынша қаралатын авиация қызметкерлерін аурудан (жарақаттан) сауықтырылғаннан, авиациялық қақтығыстан, авиациялық оқыс жағдайдан кейін, демалыстан кейін 15 күнтізбелік күннен кем емес, 1 ай не бір айдан артық мерзімде іссапарда болуынан кейін, медициналық тексеруден өткізеді.
      48. Медициналық куәландырудан бұрын авиация қызметкерлері осы Қағиданың 10-қосымшасына сәйкес өзі қолымен медициналық куәландыру туралы өтінішті толтырады.
      49. Авиация қызметкерлерін ДҰСК-ке (ОДҰСК) дайындауда, стационарлық (кеңейтілген) тексеруге жолдау, кеңес алуды кезінде, авиация дәрігері өз қарауынан кейін медициналық кітапшаға эпикриз (комиссияаралық кезеңде куәландырылушыны диспансерлік бақылау қорытындысының қысқаша жазбасы) жазады.
      50. Куәландырылушының эпикризінде мынадай мәліметтер көрсетіледі:
      1) шағым болуы немесе болмауы, бұрынғы шалдыққан аурулары, соның ішінде бұрынғы шалдыққан ауруларының салдарынан еңбекке уақытша жарамсыздығы, диспансерлік бақылау тобы;
      2) ұшу кезіндегі түсетін салмақ, ұшу түрлері, ұшу уақыты нормасын ұзарту, қайтадан үйрену, авиациялық оқыс уақиғалардың алғышарттары;
      3) кезекті еңбек демалысын пайдалану, санаторийлік-курорттық емделу, демалыс күндерінің жүйелігі, еңбек демалысы бойынша қарызы;
      4) ұшу алдындағы (ауысым алдындағы) медициналық байқау мәліметтері, аэробекеттегі (ұшу алдындағы) медпунктте жұмыстан шеттету дәлелдері; шеттету себептері;
      5) басқа медициналық мамандарда бақылануы және емдеу-сауықтыру шараларының орындалуы және ДҰСК ұйғарымы (ұсынымы);
      6) жеке қаралу бойынша мәліметтері;
      7) диагнозы;
      8) денсаулық жағдайы мен өзгерісі туралы және диспансерлік бақылаудың (жақсару, нашар, өзгеріссіз) тиімділігі туралы авиация дәрігерінің қорытындысы және негізгі мамандығы бойынша жұмысын жалғастыру туралы оның ұсынымы.
      51. Авиациялық қақтығыс пен авиациялық оқиғалардан кейін медициналық тексеруді оқиғадан (қақтығыстан) кейін бірден әуебекет медпунктінде (стартта) кезекші медицина қызметкері келесі көлемде өткізеді: анамнез (ауру ағымы) жиынтығы, сыртқы тексеру, сілемей қабығын тексеру, дене қызуын өлшеу, қан қысымын, тамыр соғуын өлшеу. Алкогольдік мастығын тексеру үшін сараптама тиісті лицензиясы бар мамандандырылған медициналық ұйымда өткізіледі. Экипажды ұшуға жіберуді авиация дәрігері жүзеге асырады.
      52. Авиация дәрігерінің медициналық тексеру нәтижесі бойынша мынадай қорытынды қабылданады:
      ұшуға жіберілді (ӘҚҚ бойынша, бортсерік жұмысқа);
      кезектен тыс демалыс күні (кезекті еңбек демалысы) берілуін қажет етеді;
      кеңес беруді (амбулаториялық, стационарлық, санаторийлік емдеулерді) қажет етеді;
      алдын ала емдеуді қажет етеді (амбулаториялық, стационарлық жағдайда) - емдеудің орташа мерзімі күнтізбелік 15 күн.
      53. Куәландырылушының медициналық айғақтары болған жағдайда авиация дәрігері ДҰСК (ОДҰСК) төрағасына ДҰСК-те (ОДҰСК) кезектен тыс медициналық куәландыру туралы негіздемені ұсынады.
      54. Авиация қызметкерлерін кезекті ДҰСК-ке (ОДҰСК) дайындау кезінде авиация дәрігері жеке қараудан өткізеді, комиссияаралық кезеңдегі эпикризді ресімдейді, дәрігерлік-ұшу сараптамасы мақсатында куәландыру басталғанша кемінде 45 күн бұрын осы Қағидалардың 5-қосымшасына сәйкес көлемдегі зертханалық, функционалдық және құралдық зерттеулер өткізуді ұйымдастырады.

4. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарау

      55. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қараудың негізгі міндеті ӘК экипажы мүшелерінің денсаулық жағдайы бойынша ұшуды орындауға, авиадиспетчерлерінің ӘҚҚ бойынша жұмысқа жарамдылығын анықтау болып табылады.
      56. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарауды денсаулық сақтау бекетінің кезекші медициналық қызметкері (дәрігер немесе медбике) жүргізеді.
      57. ӘК экипаж мүшелері ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қараудан ұшулар алдында, бірақ ұшып шыққанға дейін кемінде 1 сағат бұрын өтеді; ұшып шығу 6 және одан артық сағатқа кешіктірілуіне байланысты ӘК экипаж мүшелері медициналық тексеруден қайта өтеді.
      58. Жұмыс уақыты ішінде бірнеше рейс орындайтын ӘК экипажы мүшелері ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеруден алғашқы ұшып шығу алдында бір рет қана өтеді.
      59. Арнайы рейстерді орындау кезінде ӘК экипаж мүшелері ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеруден ұшып шыққанға дейін 2 сағат бұрын өтеді.
      60. Резервтік экипаждар резервте жұмысқа кірісу алдында, сондай-ақ, егер тексеруден кейін 6 және одан артық сағат өтсе, ұшып шығу алдында ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеруден өтеді.
      61. Жұмыс уақыты ішінде бірнеше секіруді орындайтын парашюттік қызметтің нұсқаушылары (парашютшілер) ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеруден бір рет, алғашқы секірудің алдында кемінде 1 сағат бұрын өтеді.
      62. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеруден ұшу жетекшілері; ауысым құрамына енетін ӘҚҚ аға авиадиспетчерлері және авиадиспетчерлері өтеді.
      63. ӘҚҚ авиадиспетчерлерінің ауысымы кезекшілікке кірісу алдында, ауысым басталғанша кемінде 1 сағат бұрын ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеруден өтеді.
      64. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарауды өткізу алдында медициналық қызметкер ӘК экипаж мүшелерінде және ӘҚҚ авиадиспетчерлерінде маманның куәлігі мен медициналық қорытындыны тексереді.
      65. Авиация қызметкерлерде ауру немесе шаршау белгілері айқындалса, дәрігердің тағайындауысыз дәрі-дәрмектерді пайдалану немесе алкогольдік сусындарды ішу фактісі анықталса, ұшу алды (ауысым алды) демалыс және тамақтану режимі бұзылған жағдайда, медициналық қорытындының қолданылу мерзімі аяқталмаған жағдайда олар ұшуға немесе ӘҚҚ жұмысына жіберілмейді.
      66. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарау төмендегідей көлемде жүргізіледі: сұрақ қою, сыртқы тексеру, ауыз қуысын және жұтқыншақты тексеру, тамыр соғуын қарау, көрсеткіштер бойынша – қан қысымын, дене қызуын өлшеу және дем шығаруында алкогольге сынақ жүргізу.
      67. Сұрақ қою арқылы денсаулық жағдайына шағымдары, ұйқының ұзақтығы мен сапасы, ұшу алды демалу жағдайлары, тамақтану режимі анықталып, жалпы жағдайы, сөйлеген сөзі, мимикасы, эмоционалдық жағдайы, ұшуды орындауға (ӘҚҚ жұмысына) дайындығы бағаланады.
      68. Денсаулық жағдайына, жеткіліксіз (толыққанды емес) демалысқа шағым түсетін болса, ӘК экипаж мүшесіне ұшуға (авиадиспетчер - ӘҚҚ жұмысына) рұқсат берілмейді, авиациялық дәрігерге жіберіледі.
      69. Сыртқы тексеріп-қарауға мыналар жатады: сыртқы келбетін бағалау, ӘК экипаж мүшелерінің киімінің ұшу бағыты бойынша метеорологиялық жағдайларына сәйкестігін тексеру, ашық тері мен көзге көрінетін былжыр қабықтарының бояуы мен жағдайын тексеру (жүзінің бозаруы, гипермия, аса жоғары тершеңдік, акроцианоз, ісік, терінің және склера сарғыштығы); бадамша безін, жұмсақ және қатты таңдайдың былжыр қабықтарын, ауыз қуысының артқы жағын, тілді тексеру; қарашықтардың жарыққа реакциясын анықтау.
      70. Тамыр соғуы білек тамырында саусақ арқылы (30 секунд ішінде 1 минутқа қайта есептеумен) тексерілетін адамды отырғызып алып анықталады, бұл жағдайда оның жиілілігі, ырғағы, толуы мен күші бағаланады.
      71. Тахикардия (тамыр соғуының жиілілігі 1 минутына 90 және одан көп соққы) немесе брадикардия (тамыр соғуының 1 минутына 55 соққыдан кем) анықталған жағдайда тексеріліп отырған адамның денсаулығы, алдыңғы физикалық және эмоционалдық жүктемелері жайында сұрақ қойылып, 5 минуттық демалыс беріліп, қайтадан тамыр соғуының жиілілігі есептелінеді (тахикардия кезінде – дененің қызуы өлшенеді).
      72. Тахикардия, брадикардия және аритмия ӘК экипаж мүшесін ұшудан (авиадиспетчерді - ӘҚҚ бойынша жұмыстан) шеттетудің негіздемесі болып табылады.
      73. Дәрігерлік-ұшу сараптаман жүргізу барысында пилоттың (авиадиспетчердің) тамыр соғуының жиілілігінің ауытқулары қалыптағы жеке адамға қатысты екендігі анықталған жағдайда, ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы бұл туралы медициналық қорытындыда белгі қояды.
      74. Артериялық қысымы (бұдан әрі - АҚ) орындықта отыру қалпында сол қолында тонометр арқылы жүргізіледі. АҚ көтерілуі тексерілушінің 5 минуттық демалысынан кейін қайталанған өлшеу кезінде тіркелген жағдайда ескеріледі.
      75. Дені сау ӘК экипаж мүшелері мен авиадиспетчерлер АҚ мынадай көрсеткіштері кезінде ұшуға (ӘҚҚ бойынша жұмысқа) жіберіледі: сынапты бағаннан 140/90 миллиметр жоғары емес және сынапты бағаннан 100/60 миллиметр төмен емес.
      76. Ұшуға (ӘҚҚ бойынша жұмысқа) жіберілген артериалды гипертензиясы бар тұлғаларда АҚ көрсеткіштерінің диапазоны медициналық қорытындыда ДҰСК дәрігерімен көрсетіледі. Олардағы кәсіби қызметті орындау үшін ең жоғары рұқсат етілетін АҚ деңгейі сынапты бағаннан 160/95 миллиметр жоғары емес көрсеткіш болып табылады.
      77. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексерудің нәтижелері осы Қағидалардың 11-қосымшасына сәйкес нысаны бойынша журналда тіркеледі.
      78. Ұшуға тапсырманы ресімдеу барысында медициналық қызметкер ұшуға тапсырмасында денсаулық сақтау бекетінің атауы, соңғы ӘК экипаж мүшесі медициналық тексеруден өткен күні, айы, сағаты, минуттары көрсетілген штамп қояды, ұшуға жіберілген тұлғалардың санын көрсетіліп, қолы қойылады; медициналық қызметкердің ұшуға берілетін тапсырмада қосымша жазбаларды және түзетулерді енгізбейді.
      79. Авиадиспетчерлерді ӘҚҚ бойынша жұмысқа жіберу кезінде авиадиспетчерлердің жетекшісі (ауысым бойынша аға қызметкер) ауысым алды медициналық тексеруден соңғы кезекте өтіп, ӘҚҚ авиадиспетчерлерін тексеру нәтижелері туралы мәліметтерді алады.
      80. ӘК экипаж мүшесін ұшудан (авиадиспетчерді - ӘҚҚ бойынша жұмысынан) шеттету кезінде медициналық қызметкер бұл туралы ұшудан (ӘҚҚ бойынша жұмысынан) шеттету журналында жазып, оларға осы Қағидалардың 12 және 13-қосымшаларына сәйкес нысанда анықтама беріледі авиакәсіпорынның ұшу (авиадиспетчерлік) басшылығына шеттету туралы мәлімдейді.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына
1-қосымша

Нысан

      Медициналық ұйғарым            класс
      Медицинское заключение         класса
      Medical certification          class

Медициналық қорытындының иесі (толық аты мен туған күні, айы, жылы)
Владелец медицинского заключения (ФИО (полностью), день, месяц, год
рождения) / The holder of this certificate (Full name and date of birth)
_____________________________________________________________________
____________________________________________________
Ұшу жұмысына жарамды деп табылды / признан годным к летной работе /
admitted to perform the flying duties
__________________________________________________________
Шектеулер/Ограничения/Limitations
__________________________________________________________
Берілген күні/Дата выдачи/Date of examination
___________________________________________________________
Действителен с
Valid from ____________________________________ бастап
Действителен до
Valid upto ____________________________________ дейін жарамды
ДҰСК төрағасы. Мөр/Председатель ВЛЭК. Печать/Chairman of medical comission. Stamp.
_____________________________________________________________
қорытындының келесі беті

Кезекті медициналық тексерулер / Очередные медосмотры

Келу мерзімі Срок явки	Қаралған күні Дата осмотра	Жіберілу туралы шешім Заключение о допуске	Дәрігердің қолы Подпись врача

Денсаулығы бойынша Талаптарының тармақтары/
Пункты Требований годности по состоянию здоровья_________________
Басқа белгілер/Другие отметки: __________________________________

Ескерту: бланк өлшемі А7 (11 х 8 см)

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына
2-қосымша

Дәрігелік-ұшу сараптау комиссиясының хаттамалар журналы

20__ж «___»__________№____ ДҰСК (ОДҰСК) отырысының хаттамасы
Төрағасы _____________________ мүшелері____________________
______________________________________________________

№№	Тегі, аты, әкесінің аты	Туған жылы	Лауазымы жұмыс орны, жалпы ұшқан уақыты (сағат)	Куәлануға себеп	Шағымдар клиникалық диагноз	Сараптау қорытындысы, алдын ала емдеу және сауықтыру шаралары, диспансерлік есеп тобы
1	2	3	4	5	6	7

ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы__________________________ (қолы)
Мүшелері _______________________________________ (қолы)
______________________________________ (қолы)
ДҰСК (ОДҰСК) мөрі

Ескертпе:
      1. Жыл сайын хаттама нөмірі 1 қаңтардан бастап жүргізіледі, 1-бағандағы реттік нөмірі бөлшекпен көрсетіледі: ДҰСК (ОДҰСК)-дағы медициналық куәланудың алымда - әр күн сайынғы нөмір, бөлімде - жыл басынан нөмірі.
      2. 7-бағанда медициналық куәланудырылудың нәтижесінде шығарылған ДҰСК-ның барлық ұсыныстары мен ұйғарымдары көрсетіледі.
      3. Журнал беттері нөмірленеді және бекітіледі.
      4. Журнал ДҰСК (ОДҰСК) төрағасында қызмет бабы үшін қолданылатын құжат ретінде 25 жыл сақталады.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына
3-қосымша

Авиация қызметкерлеріне денсаулық жағдайы бойынша
қойылатын медициналық талаптар

Психикалық және нерв аурулары

      1. Шизофрения, паранойя, аффектілік психоздар тек психиатриялық мекемелерде тексерілгеннен кейін ғана шығарылады. Мұндай аурулары бар тұлғалар ағымына, нысандарына, аурудың мерзіміне, оңалу ұзақтығына қарамастан жұмысқа қайта орналасуға және диспансерлік есептен шығаруға жатпайды (Талаптарға 1-кестенің 1-тармағы).
      2. Жіті психоздарды, невроздарды, суицидтік әрекеттерді бастан өткерген тұлғалар Талаптарға 1-кестенің 1) тармақшасы бойынша жұмысқа жарамсыз деп танылады. Жұмысқа қайта орналасу туралы мәселе психиатриялық мекемеде тексерілгеннен кейін кемінде екі жылдан кейін қаралатын болады. Нервтік-психикалық қызметті ұзақ компенсациялау психоз (невроз) кезеңіндегі психикалық жағдайының сипатын, оның ерекшелігін, құрылымын, қарқындылығы мен ағымын ескере отырып, мамандығы бойынша жұмысқа орналастыру туралы мәселені қарау үшін негіз болып табылады.
      Суицидтік әрекеттерге себеп болған жағдайларды тексеру жүргізу және зерделеу кезінде дәрігер куәларды сұрауға, жеке және отбасы анамнезін және аутоагрессиялық іс-қимылдың дәйектемесін нақтылауға міндетті. Психиатрдың консультациясы міндетті түрде. Суицидтік әрекеті бар тұлғалар анамнезде жұмысқа қайта орналасуға жатпайды.
      Қысқа мерзімді психикалық соматикалық түсіндірілетін бұзылуларды бастан өткерген тұлғалар негізгі аурулардан соң сауыққаннан кейін және қолдаушы терапияны қолданбай нервтік-психикалық функциялардың толық компенсациясы кезінде Талаптарға 1-кестенің 2) тармақшасы бойынша ұшу жұмысына жарамды деп танылады. Астениялық жағдайда немесе ахуалмен түсіндірілетін невроастениялық синдромда қолданылады. Қайта куәландыру бақылаудың, клиникалық тексерулердің оң нәтижелері және жүктемелік сынамалардың жақсы көндігуі кезінде 4-6 айдан кейін жүргізіледі (Талаптарға 1-кестенің 2-тармағының 2) тармақшасы).
      3. Алкоголизмнен зардап шегуші, жіті (жітілеу) алкогольдік психозды (алкогольдік делирий, параноид, галлюциниоз, қызғанушылық сандырағы және басқалар) бастан өткерген тұлғалар наркологтың консультациясын алуы тиіс (Талаптарға 1-кестенің 3-тармағы). Тұрмыстық маскүнемдік кезінде тармақ қолданылмайды, ал жұмыста пайдалану мүмкіндігі туралы мәселені авиакомпанияның (авиакәсіпорындардың) әкімшіліктері шешеді.
      Дәрілік тәуелділік немесе дәріні шектен тыс тұтыну оларды медициналық айғақтары бойынша тұтынбайтындығын білдіреді. Мұндай жағдай жұмысқа және оқуға үзілді-кесілді қарсы айғақ болып табылады.
      Дәрілік тәуелділік (уытқұмарлық) пен нашақорлық анамнезде жұмыстан шеттету мерзіміне қарай жұмысқа қайта орналасуға жатпайды.
      4. Жеке тұлғаның социопатиялық бұзылудың басты белгілері отбасылық және жеке анамнезінен анықталатын қоғам белгілеген мінез-құлық ережесін (тұрақты дау-жанжал, алкоголизация, құқық бұзу және басқалар) сақтамау болып табылады (Талаптарға 1-кестенің 4-тармағы).
      Диагноз бен сараптамалық қорытынды психикалық мекемелерде тексеруден кейін шығарылады.
      1) тармақшаға психопатия (нысаны мен айқындылығына қарамастан) және психопатиялық емес сипаттағы (паранойялық, аффекілік, шизоидтық, қоздырғыш және басқада типтер) жеке басының бұзылулары жатады.
      2) тармақша жеке басының психикалық инфантилизмі, мінез-құлықының акцентуациясы, кәсіби жағымсыз психологиялық ауытқуы анықталған тұлғаларға қолданылады.
      Нервтік-психикалық қызметтің жақсы әлеуметтік және кәсіби компенсациясы кезінде инфантилизмнің, акцентуацияның жекелеген, анықталмаған белгілері теріс сараптамалық қорытынды үшін негіз болып табылмайды.
      Куәланушыда бұрын анықталмаған үйлесімсіз мінез-құлықтық реакциялардың пайда болуы психолог пен психиатрдың консультациясы үшін негіз болып табылады. Диагноз болмаған жағдайда тармақ қолданылмайды.
      Психолог жеке басының ауытқулары мен жеке психологиялық ерекшеліктерін анықтаған жағдайда тексеру жүргізіледі. Айғақтары бойынша психиатрдың консультациясы тағайындалады.
      Медициналық бақылаудың теріс деректері бар жеке басының тұрақты, айқын ауытқуларының байланысуы кезінде жарамсыздық туралы қорытынды шығарылады.
      Елеусіз ауытқулары болған жағдайда жарамдылық туралы қорытынды жұмыс өтілі, жұмыс тәжірибесі, орындалған жұмыстарының сапасы және басқа да кәсіби сапалары ескеріле отырып, шығарылады.
      5. Кез-келген түрдегі клиникалық көрінісі бар, сондай-ақ бір рет ұстамасы болған эпилепсия барысында медицина қызметкері растаған, куәлардың қолы қойылған ұстаманың ерекшелігі жазыла отырып, акті жасалады (Талаптарға 1-кестенің 5-тармағы).
      Эпилепсияға күдікті тұлғалар толық неврологиялық тексеруден өтуі, ЭЭГ, психиатрдың консультациясын алуы тиіс. ЭЭГ-ге эпилептоидтық белсенділік эпилепсия диагнозын растайды, ал оның болмауы диагнозды жоққа шығармайды.
      Тармаққа анықталмаған этиологияның бір реттік эпилептиформалық ұстамасы жатады. Симптоматикалық эпилепсия кезінде сараптамалық баға беру оның негізгі ауруына байланысты. Тексерген кезде мидың көлемді үдерісі, қан тамырларының бұзылуы, экзогендік уыттанулар, ішек құрт инвазиясы және басқа аурулары емделуі тиіс.
      ЭЭГ-дағы «шың-баяу толқын» түріндегі пароксизмалдық белсенділігі бар тұлғалар эпилепсияның басқа белгілері немесе орталық нерв жүйесінің органикалық ауруы (тексеру деректері бойынша) болмаған жағдайда, ОДҰСК-да кейіннен тексеріле отырып, үш ай мерзімге жарамсыз деп танылады. ЭЭГ-де көрсетілген өзгерістердің тұрақтылығы ұшу (авиадиспетчерлік) жұмысынан шеттетуге негіз бола алмайды. ЭЭГ-да алғаш рет айқындалған пароксизмалдық белсенділігі бар тұлғалар кеңейтілген неврологиялық тексеруден өтуі тиіс.
      Азаматтық авиация оқу орындарында оқитын тұлғаларда пароксизмалдық, эпилептоидтық белсенділіктер анықталған және ЭЭГ-де біршама айқын өзгерістер болған жағдайда жарамсыздық туралы қорытынды шығарылады.
      6. Ми және жұлын қан тамырларының әртүрлі этиологиясындағы патологиясы бар тұлғалар куәландырылады. Бұл топқа бас қан тамыры мен жұлынның алғашқы аурулары (васкулиттер, даму аномалиясы, аневризмдер, атеросклероз және тағы басқа) және қан тамырларының соматогендік, вертоброгендік және басқа этиологиялық екінші өзгерістері енеді (Талаптарға 1-кестенің 6-тармағы).
      Ми қан айналымының жіті бұзылуы немесе күрт асқыну ағымымен ми қан айналымының созылмалы жеткіліксіздігі орталық және шеткі нерв жүйесі қызметінің бұзылуы, психикасының өзгеруімен кәсіби міндеттеме орындау мүмкіндігінің қиындауы немесе жоққа шығарылуы көрсетілген дерттің клиникалық байқалуы болып табылады.
      Ұшу құрамын қызметінен шеттетуге әкеп соғатын тамыр дертінің кең тараған түрі - ми қан тамырының атеросклерозы болып табылады. Неврологиялық мәртебеде жеңіл шашыраңқы микросимптоматикалық немесе қосымша әдістемелік зерттеу мәліметі бойынша ауытқулар айрықшаланған жағдайда церебралдық атеросклероз гипердиагностикасын жоққа шығару мақсатында бұрын болған және қосалқы аурулары бойынша өміріндегі ауру ағымын мұқият талдау қажет.
      Сараптау бас пен жұлын тамырлары дертінің барлық түріне, оның этиологиясын, ауру ағымын, жүктеме сынаққа төзімділігін, сонымен қатар ұшу қауіпсіздігіне әсері бар жіті жағдайдың пайда болуы болжамы ескеріле отырып, жүргізіледі.
      Ми қан айналымының ишемиялық және қанды генезінің жіті бұзылуын бастан өткерген ми ишемиясына ауысатын, субарахноидалдық қан құйылу немесе церебралдық тамырлық күрт асқыну ауруымен ауырғандар, сонымен қатар ми қанайналымының созылмалы жеткіліксіздігі бар тұлғалар куәландырылады (Талаптарға 1-кестенің 6-тармағының 1) тармақшасы).
      2) тармақша бойынша бас немесе жұлын тамырларында атеросклероздық зақымданудың жеңіл немесе бір қалыпты айрықшаланып шығуы клиникалық және құралдық әдістеме зерттеуімен расталған тұлғалар куәланады.
      Нерв жүйелерінің бұзылу мүмкіндігінің, негізгі қан тамырының тарылу дәрежесінің, кәсіптік маңызды психологиялық функция жағдайының, ауру ағымының, қауіпті себептерінің, жүктеме сынаққа болжам және төзімділік бағасының негізінде қорытынды шығарылады.
      Осы тармақша бойынша жұқпалы аурумен немесе бас пен жұлын тамырлары уыттанған-аллергиялық зақымдануымен ауырған науқастар емделуін аяқталғаннан кейін екі жылдан кешіктірмей куәландырылады.
      7. Нерв жүйесінің органикалық зақымдануы алғаш рет айрықшаланған тұлға нерв ауруларын емдеу бөлімінде тексерілушілер қатарына жатқызылады.
      Нерв жүйесінің органикалық аурулары жатады: ісіктер, жұлын арнасының кеңуі, шашыранды беріш және тағы басқа үдемелі аурулар, ОНЖ жұқпалы ауруларының асқынған және созылмалы түрлері (мидың қабынуы, мидың торлы қабығының қабынуы, нервтік мерез, нерв жүйесі қызметінің бұзылуымен, ликворлық динамикалық бұзылушылық, тырысқақтық ұстамамен нерв жүйесінде жұқпаның және уыттанудың қалдық құбылыстары), нерв-бұлшық ет аппаратының аурулары (бұлшық ет әлсіздігі, бұлшық ет дерттері, бұлшық ет тонусы, бұлшық ет күші) (Талаптарға 1-кестенің 7-тармағының 1) тармақшасы).
      2) тармақша бойынша бұрын ОНЖ жұқпалы немесе уыттанушылық ауруын бастан өткерген нерв-психикалық әрекеті толық қалыпқа келген немесе жеңіл қалдықты құбылыстарымен функциясы бұзылмаған органикалық микросимптом түріндегі, нерв-бұлшық ет аппараты аурулары және баяу прогредиентті ағынмен, кәсіби маңызды функцияның жеткілікті сақталуымен тұқым қуалаушылық-дегенеративтік аурулардың бастапқы сатысындағы тұлғалар куәландырылады.
      Ұшу жұмысына қайта тұру туралы мәселелер тұмаулық ми қабынуынан кейін 1 жылдан соң, асқынған ми мен жұлынның қабынуынан кейін - 2 жылдан соң, кене энцефалитінен кейін - 3 жылдан соң шешімін табады.
      Эпидемиялық, туберкулездік ми қабынуымен ауырғандар жарамсыз деп табылады. Жұмысқа жіберілу туралы мәселе ауруды басынан өткерген соң бір жылдан кейін қаралады.
      Жасырын менингококк жұқпасымен, менингококк ринитімен, фарингитпен ауырғандар Талаптарға 1-кестенің 12-тармағы бойынша куәландырылады.
      8. Бас жарақатын алудан ОНЖ зақымданған тұлғаларға куәландыру клиникалық тексеру мен емдеуден кейін өткізіледі (Талаптарға 1-кестенің 8-тармақшасы). Жарақаттану жағдайы мен тетігін бағалау кезінде түйіспеушілік бас-ми жарақаты (мидың қозғалуы, тамыр үзілуі) мүмкіндігін және атланттық-окципиталдық тарамдалу құрылысының зақымдануы салдарынан жарақат ескерілу қажет.
      Сараптау қорытындысын шығарарда есінің өзгеруі мен амнезия мерзімі ұзақтығын ескеру қажет.
      Жарақаттан кейін эпилепсияның даму мүмкіндігін болжамдаумен, зақымданудың ауыртпашылық дәрежесі мен сипатынан басқа, және өзге де қауіпті себептер ескерілуі қажет.
      Сараптау бағалау сыртартқыларды, ЭЭГ өсу бағытын, жоғалтқан функциясының теңгерілуі мен жүктеме сынақтарға төзімділігін ескере отырып өткізіледі.
      1) тармақшаға қатыстылар:
      ашыба-ми жарақаты (бұдан әрі - БМЖ), ауыр дәрежеде мидың соғылуы;
      ОНЖ органикалық өзгерістерімен айрықшаланған, психикасының бұзылуымен, гипертензиялық немесе тырыспалық белгісімен ашық және жабық бас-ми жарақатының зардабы;
      қимылдық, сезінушілік бұзылуымен немесе жамбас астауының бұзылуымен жұлын жарақатының зардабы жұмысқа (оқуға) жарамсыз деп танылады) (Талаптарға 1-кестенің 8-тармағының 1) тармақшасы);
      қатты ми қабығының зақымдануымен, ми күмбезі сүйегінің езіліп немесе жарықшақтанып сынуы, бас сүйегінің кемістігімен (диагностикалық фрездік саңылауынан басқа), асқыну кезеңіндегі бассүйекішілік қанталаулар және ликворейімен БМЖ алған тұлғалар жұмысқа қайтарылуға жатпайды.
      Сүйек күмбезінің сызықтанып сынуымен мидың соғылуының орташа дәрежесі, бас сүйек негізі (ликворсыз) немесе субарахноидалды қан құйылуымен ауруды бастан өткерген тұлғаны ұшу жұмысына қайтару мақсатында, жарақаттанудан кейін, бақылау нәтижесі оң болған жағдайда, 2 жылдан соң тексеру өткізуге болады.
      Мидың соғылуының жеңіл дәрежесі немесе миы шайқалғандарға қолданылады. Жұмысқа қайтарылу туралы мәселе жарақаттанғанннан кейін 6 ай өткен соң ЭЭГ-де өзгерістер болмауы немесе жеңіл айрықшаланып белгіленуі, неврологиялық немесе вегетативтік мәртебесі және жүктеме сынамаға тексеруден кейін жақсы төзімділік жағдайында қаралады) (Талаптарға 1-кестенің 8-тармағының 2) тармақшасы).
      9. Вегетативтік нерв жүйесі дерттерінің клиникалық айқындалуы ВЖЖ-нің әртүрлі құрылымы деңгейінің алғашқы зақымдануының салдары болуы мүмкін немесе неврологиялық, соматикалық, эндокриндік психикалық, аллергиялық аурулардың және уыттанудың екіншіреттік синдромдары бола алады (Талаптарға 1-кестенің 9-тармағы). Бұлардың барлығы ерекше мұқият ауру ағымын жинақтауды және жан-жақты клиникалық тексеруді қажет етеді.
      1) тармақша бойынша пароксизмальдық айқындалуы бар ВЖЖ созылмалы ауруларының өршуі мен күрт асқынуы әсерін жиі қайталаушы (кезеген тамыр, ағзаішілік, аралас сипатты, симпатикалық, симпаталгиялық, диэнцефальдық үлгідегі) вегетативтік тамыр бұзылуына сараптама жасалады. Бұл топқа мына аурулар енгізіледі: бас сақинасы, солярит, синдромдар: Меньер, жұлын артериясы, диэнцефальді синдром, ангиотрофоневроздар (Рейно ауруы, эритромелалгия тағы басқа), Квинке ісігі және ортостатикалық эссенциальдық қысым төмендеуі қарастырылады.
      Жұмысқа қайтарылу туралы мәселе сауықтырылған кезден бастап 2 жылдан кейін қарастырылады.
      Аймақтық нейроваскулярлық синдром және ганглионит кезінде сараптамалық шешім Талаптарға 1-кестенің 10-тармағы бойынша шығарылады.
      Талаптарға 1-кестенің 2) тармақшасы бойынша дене бітімдік-тұқымқуалаушылық генезі қызметінің бұзылуымен, сондай-ақ гормондық қайта құрушылық пайда болған немесе сараптау кезінде тыныштық күйдегі тәндік дертін кешкен адамдар (негізгі аурудан сауықтырылғаннан кейін 2-3 айдан соң) куәландырылады. Сараптамалық бағалау вегетативтік-тамырлық бұзылудың айқындалу дәрежесіне, клиникалық зерттеулердің нәтижесі мен жүктеме сынақ төзімділігіне (ортостатистикалық сынақ, вестибулярлық сынақ және басқа) байланысты.
      Функциялық кардиоваскулярлық құбылыстардың клиникалық көрінісінде басымдылықпен вегетативтік-тамырлық бұзылулар кезінде сараптама мәселесі Талаптарға 1-кестенің 19-тармақ бойынша шешіледі.
      10. Талаптарға 1-кестенің 10-тармағы бойынша шеткері нерв жүйесінің әртүрлі этиологиялық аурулары енгізіледі:
      жіті және созылмалы аурулар, жұлын қабығының зақымдануы, өрімдер, нерв бағаналары, ганглиялар, шеткері нерв тамырлануы синдромдары;
      омыртқа ауырған кезде қабықтық жаншылулар;
      жұлынға, жұлын қабығына, өрімдерге, нерв бағаналарына операциялық араласудың зардабы.
      Көрсетілген аурумен ауыратын адамдар асқынған кезеңде емделуге жатады.
      Омыртқааралық дискідегі жарықты алып тастаған соң куәландыру операциясының сипаты мен операциядан кейінгі кезеңді ескерумен стационардан шығарудан кейін алты айдан соң өткізіледі.
      Қабыршақтық құбылыссыз қозғалыстың бұзылуы кезінде куәландыру Талаптарға 1-кестенің 29-тармағы бойынша жүргізіледі.
      11. Синкопальдық жағдайларды бастан өткерген (талып қалу) тұлға оқудан және жұмыстан шеттетіледі және терапевт пен невропатологтың қарауынан кейін тексерілуге жіберіледі (Талаптарға 1-кестенің 11-тармағы). Авиация дәрігері жағдайды және есінен танып қалуын толық сипаттап куәгерлердің қолымен және дінің қолымен акт жазады.
      Талманы сараптау мақсатында 3 топқа бөледі:
      дені сау адамдардың талмасы;
      орталық нерв жүйесі қызметі бұзылуынан (рефлекторлық талма) болатын талмалар;
      нерв жүйесінің органикалық аурулары мен ішкі ағзаның (симптоматикалық) ауруына шалдыққандар талмасы.
      Дені сау адамдар талмасы негізі шамадан тыс тітіркендіру факторлары (тіс жұлу немесе өңдеу, амбулаториялық операция, қан жоғалту, жарақаттану және тағы басқа) әсер етеді. Жарамдылығы туралы шешім жүктеме сынаққа төзімділік нәтижесі және тексеруден кейін шешіледі. Тармақ диспансерлік байқаудан кейін 2 жылдан соң және қайталап кеңейтілген тексеруден кейін алынады. Рефлекторлық талмалар орталық нерв жүйесі қызметі (вегетативтік қызметтің бұзылуы, нерв айналымдық тонус құбылмалылығы, нерв тозу, әлсіздік күйі) бұзылған адамдарды болуы мүмкін. Жұмысқа жарамдылығы туралы мәселе тек қана кеңейтілген тексеруден кейін (емделу - айғақпен, соның ішінде санаторийлік-курорттық) және жүктеме сынаққа жақсы төзімділігімен қарастырылады. Жұмысқа жіберілгендер невропатологтың байқауында болып, кезекті куәландырудың алдында қайталап кеңейтілген тексеруден өткізіледі. Қанағаттандырарлықсыз клиникалық мәліметімен (айқындалған қан тамырлық-вегетативтік тұрақсыздық, артериялық қысымының төмендеуі), жүктеме сынаққа төзімділігі нашар нәтижеге ие болса жарамдылық туралы мәселе теріс шешімін табады.
      Талмасы бар аурулар кезінде жарамдылық негізгі аурумен анықталады. Тексеру кезінде эпилепсияның, қанда қанттың азаюы күйін, жүрек-қан тамырлық жүйе ауруының, нерв жүйесі ауруының, қан ауруының, эндокриндік ауруының жоқтығына көз жеткізу қажет.
      Жұмысқа жарамдылығы туралы мәселені психологиялық тексеру мәліметін ескере отырып психиатр, сарапшы-невропатолог шешеді.
      Талма қайталанған жағдайда этиологиясына қарамастан жарамсыздық туралы шешім шығарылады.

Ішкі аурулар

      12. Авиация қызметкерлерінде анықталған созылмалы жұқпалы және парозиттік аурулар ағзалар мен организм жүйесі функцияларының бұзылу дәрежесі бойынша бағаланады (Талаптарға 1-кестенің 12-тармағының). Авиация қызметкерлері инвазия мен жұқпадан емделгеннен кейін бактериологиялық тексерін-қараудық теріс нәтижелері кезінде жұмысқа жіберіледі, бортсеріктер екі рет теріс нәтижеден кейін ғана жұмысқа жіберіледі.
      Инфекциялық гепатит, геморрагиялық қызба, ауруларын бастан өткерген авиация қызметкерлері дерт ауыртпашылығы мен емделу нәтижесіне байланысты 3-6 айға жұмыстан шеттетіледі. АХЖ ұшу құрамы 12 айдан соң жіберіледі. Авиадиспетчерлер еңбекке жарамсыздық парағын жапқаннан соң жұмысқа жіберіледі.
      Бактерия тасымалдаушы ішек жұқпасы бар бортсеріктер Талаптарға 1-кестенің 1) тармақша бойынша куәландырылады.
      13. Талаптарға 1-кестенің 13-тармағы лейкоздарға, миелома ауруына, лимфогрануломатоз, қатерлі анемия, қанды диатездің ауыр түріне, қанда эритроциттің көбеюі кезінде қолданылады.
      2) тармақшаға емделу тұрақты нәтиже берген (гемоглобин 120 г/л-тен аз емес) қатерсіз анемия, постгеморрагиялық, темір бейімсіз қанды диатез жағдайлары кіреді.
      Эритроцитоз анықталғанда, гематологтан кеңес алады, әрі қарай кеңейтілген тексерілуге (айғақ бойынша) жатады.
      14. Талаптарға 1-кестенің 14-тармағының 1) тармақша бойынша аллергені анықталмаған, жылына 2 реттен де көп өршуге бейімді аллергиясының ауыр көрінісі бар тұлғалар куәландырылады.
      2) тармақша бойынша үш ай бойы аллергиялық көрінісі қайталанбаған, ал аллергені жойылған және жоюға болатын тұлғалар куәландырылады.
      15. Талаптарға 1-кестенің 15-тармағына семіру жатады. Артық дене салмағы бар адамдарға семіру сипатын белгілеу үшін зерттеу жүргізіледі. Бұл тармақ бойынша экзогендік-конституциялық семіруге шалдыққан тұлғалар куәландырылады. Семіру дәрежесі Кетле бойынша дене салмағының өлшем индексі (бұдан әрі – ДСИ) бойынша Талаптарға 2-кестеніңне сәйкес белгіленеді.
      Эндокринді, церебральді генездің симптоматикалық (екінші қайтара) семіру кезінде куәландыру негізгі ауру бойынша жүргізіледі.
      16. Талаптарға 1-кестенің 16-тармағына қант диабеті, қалқанша без аурулары, гиперинсулинизмнің әртүрлі нысандары (инсулинома, функциялық гиперинсулинизм), бүйрекүсті аурулары, жыныс бездері, эндокриндік дерті бар гипоталамо-гипофизарлық аурулар және тағы басқа аурулар кіреді.
      1) тармақша бойынша куәланатын адамдар:
      1 типті қант диабетімен (инсулинге тәуелді) және 2 типті орташа ауыртпалықтағы қант диабетімен, үнемі емделуге инсулинді немесе басқа гипогликемикалық дәрі-дәрмекті қажет ететін ауыр түрімен;
      уытты зобтың (тиреотоксикоз) кез келген түрі.
      2 типті қант диабетінің нысаны алғаш айрықшаланған кезде авиация қызметкерлері бақылауға алынады және 3 айға дейін емделеді, жұмысқа жіберілуі қайта тексерістен кейін шешіледі.
      2) тармақша бойынша жұмысқа жіберілу көмірсу ауысуы дәрі-дәрмексіз толық теңгерілген кезде жүзеге асырылады. Қант диабетінің жеңіл түрі кезінде авиадиспетчерлер жұмыстан шеттетілмейді. Бүйрек глюкозуриясы бар тұлға кеңейтілген тексерілуге жатқызылады.
      Жұмысқа жіберу туралы шешім, уытты зобтан (тиреотоксикоз) сауықтырылған соң, оңалту (дәрі-дәрмектерін пайдаланбай) емдеу өткізілгеннен кейін 6-9 айдан соң шығарылады. Қалқанша безінің 1 және 2-дәрежесінде эутироидты диффузиялық үлкеюі және көмірсуға шыдамдылығының бұзылуы тармақты белгілеу үшін негіз бола алмайды.
      17. Талаптарға 1-кестенің 17-тармағы 2) тармақша бойынша туберкулезбен немесе көкірек ағзасын ығыстырусыз және сыртқы тыныс алу функциясы бұзылмаған қалдық құбылысымен (шектеулі фиброз, қабыршақтанбау ошағы, бөлікаралық немесе өкпеқап жабысқағы) ауырған, клиникалық сауықтырылған тұлғалар қарастырылады.
      Жұмысына қайтарылу кезінде туберкулез диспансердің есепке алу топтары көрсетілген шешімі қажет.
      18. Талаптарға 1-кестенің 18-тармағына 1) тармақшаға қатыстылар: бронх демікпесі, бронхоэктаздық ауру, белсенді саркоидоз, созылмалы өкпе пневмониясы, диффузияланған пневмосклероз және сыртқы тыныс алу қызметінің бұзылуымен өкпе эмфиземасы.
      2) тармақша бойынша оңалу кезіндегі созылмалы бронхит, шектеулі пневмосклероз, тыныс алу функциясы сақталған операция, жаралану, жарақаттану салдарымен тұлғалар куәландырылады.
      Асқыну ағымымен созылмалы бронхит кезінде авиация қызметкерлері тыныс алу қызметі қалпына келтірілгенше барлық емделу мерзімінде жұмыстан шеттетіледі, обструктивтік, өкпе қабынуымен тұлғаны емделуге және 3 айдан кем емес уақыт бойы бақылауға жатқызылады, жұмысқа алдын ала кеңейтілген тексеруден кейін жіберіледі.
      Пневмотораксты бастан өткерген тұлға, сауықтырылғаннан кейін 3 ай мерзімінде (бұрын емес), жұмысқа қайтарылуы мүмкін, келесідей шартта, егер зерттеу оның қайталап пайда болу себебі айқындалмаса; пневмоторакс қайталанса жұмысқа қайтарылмайды.
      19. Талаптарға 1-кестенің 19-тармағына реттеуінің бұзылуына байланысты жүрек аурулары жатады. Функциялық сынаманы пайдаланып, мұқият клиникалық, зертханалық және құралдармен тексергеннен кейін «нервайналымдық тонусқұбылмалылығының кардиалық түрі бойынша» диагноз алғаш рет белгіленеді. Қабынушылық процесін, жүректің органикалық өзгерістері және экстракардиалық дерттерді жоққа шығару керек. Жүректің ишемиялық ауруымен сараланған диагностика үшін ортостатикалық және фармакологиялық ЭКГ сынағы, велоэргометрия, жүрек етін жүктемелік салмақпен сцинтиграфия, күмәнданушылық жағдайда - коронароангиография қолданылады.
      1) тармақша бойынша жүрек ырғағы бұзылған, синустық түйіннің нашарлау белгісі, өткізгіштігі бұзылуымен, жүрек қысылуының 2 секундқа және одан да көп қайталауы, жыпылық аритмиясы ұстамасы, жүрекше үлпілдеуі, суправентикулярлы тахикардия (4 және одан да көп кешен минутына 120 одан да көп жиілігімен), жүрек қарыншаларының кезектен тыс жиырылуы қайталанған би- және тригеминия кезеңімен, қосарланған жүрек қарыншаларының кезектен тыс жиырылуы, эпизодты жүрек қарыншасы тахиакардиасы 3 және одан да көп минутына 120 жиілікпен, кенеттік суправентрикулярлық тахиакардиясы бар болғанда Вольф-Паркинсон-Уайт синдромымен куәландырылады. Суправентрикулярлық ырғақ бұзылған кезде электрофизиологиялық зерттеулер өткізіледі. Егер ырғақ бұзылуының айқындылығы күшейсе, оның қорытындысы сәтсіз болады. Ырғақ бұзылуының айқындылығын бағалау үшін тәуліктік ЭКГ мониторингтеу өткізіледі.
      Жүрек ырғағының бұзылуы жеткілікті емделгенде қайталап куәландыру өткізіледі.
      2) тармақша бойынша, жүрек ырғағының бұзылуы мен өткізгіштігіне шағымданбаған, 1) тармақшада аталмаған, қарыншалық ЭКГ (-ST және -T) кешеннің төменгі бөлігінде құбылмалы өзгерістерімен, бета-адреноблокаторларды қабылдау кезінде қалыпқа келтірілетін тұлғалар куәландырылады.
      Қарыншалық жүйенің төменгі бөлігінде ЭКГ (-ST және -T) тұрақты айқын өзгерістер мен ЭКГ қалыпты болған жағдайда бета-адреноблокаторлардың тиімсіздігі кезінде жұмысқа жарамсыздығы туралы сараптамалық қорытынды қабылданады.
      Гипотония тереңдетілген тексеру мен негізгі ауруды емдеуді талап етеді. Емдеудің оң нәтижесі мен функциялық жүктеме сынаққа жақсы төзімділік кезінде қорытынды жекелеген баға бойынша шығарылады. Артериялық қысым бірнеше рет 90/60 миллиметр (бұдан әрі - мм) сынап бағанасынан төмен тіркелген тұлғалар диспансерлік бақылауға жатпайды.
      20. Талаптарға 1-кестенің 20-тармағына 1) тармақша сынап бағанасы 160/95 мм және тұрақты сипаты бар одан да жоғары немесе жүректің сол жақ қарыншасы біраз үлкейуімен, тыныш күйдегі немесе физикалық жүктеме кезінде ЭКГ өзгеруімен ілесе жүретін АҚ-ның аз мөлшері кезіндегі артериялық гипертензияны қамтиды. Сонымен қатар мұнда ми қанайналымының уақытша бұзылуларымен өтетін өткінші гипертониялық күрт асқыну жатады.
      2) тармақша бойынша сынап бағанынан АҚ 160/95 мм және жоғары (АҚ тәуліктік мониторинг нәтижесі бойынша) санында тіркелген дәрі-дәрмек көмегінсіз немесе жұмыстан тысқарылмай қолдану үшін рұқсат етілген дәрі-дәрмек терапиясы көмегімен бірқалыпта ұстауға бейімделген тұлға куәландырылады.
      Дәрі-дәрмектік терапияны іріктеу 6 аптадан кем емес аралығында мамандығы бойынша жұмыстан шеттетіле отырып, өткізіледі. Жұмысқа жіберу кезінде өткізілген шаралар салдарынан тиімділік тұрақтылығы, АҚ тәуліктік мониторинг нәтижесі бойынша сынап бағанынан 140/90 мм жоғары емес, жүктеме сынаққа төзімділік, қауіпті себепшарт ескеріледі.
      3) тармақшасына дәрі-дәрмек көмегінсіз қалыпқа келтірілетін, АҚ-ның өткінші көтерілуі жатады. Жұмысқа жіберілуі туралы мәселе жүктеме сынағы мен АҚ тәуліктік мониторинг нәтижесін ескере отырып шешіледі. Ұшқыштық дәріс алушылар үшін сынап бағаны АҚ 140/90 мм жоғары болмауы керек.
      21. Талаптарға 1-кестенің 21-тармағы бойынша 1) тармақшаға жүрек еті тінінің өлі еттенуі, жүрек қыспасы, өткізушілік пен ырғақ бұзылу ауырлығы жатады. Бұған сонымен қатар тыныш күйдегі немесе физикалық жүктеме сынағы кезінде ЭКГ-де өзгерістері, ол қосымша тексеруден кейін тәж артериясының қанайналым бұзылуымен байланысты болуы мүмкіндігі әбден ықтимал. Ишемиялық жүрек ауруы диагнозы үшін оң ЭКГ-сынақ пен физикалық жүктемемен айрықшаланған жүктемелік сцинтиграфия кезінде жергілікті жүрек еті ишемиясы немесе негізгі бір жүрек көктамыр артериясының 50 пайыздан жоғары тарылуы немесе үш артериялар 30 пайыздан жоғары тарылуы тіркесуі жеткілікті негіз болады.
      2) тармақшасына тәжартериялық және жалпы қанайналым бұзылуымен сүйемелденмейтін тамырлардың және жүрек бұлшық еті атероскероздық зақымдануы, тәжартериялық және жалпы қанайналым бұзылуымен айрықшаланған, жүрек ырғағы мен өткізгіштігі бұзылуымен айрықшаланған жағдайлар жатады. Ұшу жұмысына жүрек-тамыр жүйесін терең зерттеуден өткізгеннен кейін жүктеме сынамаға жақсы төзімділік жағдайда жіберілуі мүмкін. ӘҚҚ бойынша авидиспетчері мамандығы бойынша жүрек еті тіні өлі еттенуі ауруын кешкен тұлғалар 2 жылдық бақылаудан кейін жүрек-тамыр жүйесінің қызметінің жақсаруы (ЭКГ тәуліктік мониторлау, эхокардиография, коронароангиография, миокард сцинтиграфиясы, велоэргометрия және т.б.) және антиангиналды қолданымсыз ЭКГ қалыптандырылуы жағдайында жіберілуі мүмкін.
      22. Талаптарға 1-кестенің 22-тармағы бойынша тума және жүре пайда болатын жүрек кемістігі, митралдық қақпақшалары құбылмалылығы, жүрек бұлшық еті қабынушылық үрдістері, жүрек бұлшық еті нәрсізденуі, жүрек бұлшық еті беріштенуі, жүрек етінің белгісіз дерті және тағы басқалар.
      Бұл аурулардың клиникалық белгісі болған жағдайда қорытынды ауру сыртартқысымен танысу, жан-жақты клиникалық және кардиологиялық зерттеу, функциялық-диагностикалық зерттеулер өткізу, ауру ағымы мен оның болжамы негізінде шығарылады.
      1) тармақшасына кіретіндер: жіті баяу өтуші ауру немесе ырғақ пен өткізгіштігі бұзылуы айрықшаланған ауруын кешкен. Сәл және айқын айрықшаланған жүрек құрамалы кемістігі мен митралдық қақпақша құбылмалылығы 5 мм-ден аса созылған, ағза көлемі ұлғайған, және шектелген жүрек етінің белгісіз дерті.
      2) тармақшасына жататындар: жүрек бұлшық еті беріштенуі, сәл айрықшаланған, оқшауланған және тұрақты теңгерілген жүрек кемістігі митралдық қақпақшасының 5 мм аз түсіп кетуі, жүрек қарынша аралық қуыстағы ассиметриялық бездер үлкеюі, апикалдық түрлі без үлкейген жүрек етінің белгісіз дерті. Бұл аурулар 1) тармақшада көрсетілген ауру әйгіленісіндей ілесушілік болмауы тиіс.
      Жүректің қабыну аурулары бойынша емделуден өткендер, 3 айдан соң (бұрын емес) қайталап куәландырылуы мүмкін.
      23. Талаптарға 1-кестенің 23-тармағы бойынша ойық жара, асқазан қабынуымен, тоқ ішек қабынуымен ауырған тұлғалар куәландырылады. Жіті жағдайда емдеу нәтижесі және аурулардың асқынуы эндоскопиялық бақылануы қажет. Асқазан қабынуын (соның ішінде жалақ жарасымен) және тоқ ішек қабынуын емдеу нәтижесі жақсы болған жағдайда куәланушы мамандығы бойынша жұмысқа жіберіледі.
      Ұшу құрамы мен бортсеріктер асқынбаған ойық жарамен ауырған кезде 2 айға дейін емделушілер қатарына жатқызылады.
      Ойық жараны операциямен емдеуден кейін, қайталап куәландыру операция түріне, бақылау нәтижесіне қарай 6-12 айдан кейін болуы мүмкін. ӘҚҚ диспетчерлері еңбекке жарамсыз парағы жабылуымен жұмысқа жіберіледі.
      Ұлтабарда клиникалық білінбейтін тыртық пішін өзгеруі алғаш рет айқындалса, тұлға жұмыстан шеттетілмейді.
      24. Талаптарға 1-кестенің 24-тармағына 1) тармақша бойынша белсенді сатыдағы бауыр қабынуы, бауыр беріштенуі, созылмалы өт қабының қабынуы, өттегі-тас ауруымен, ұйқы бездің қабынуымен ауырғандар куәландырылады.
      Бауырдың созылмалы белгісіз ауруларында медициналық қорытынды үдерістің клиникалық түріне, сатысы мен белсенділігіне байланысты. Ұшу жұмыстарына жіберу белгісі үш ай ішінде биохимиялық айғақтардің қалыптылығы болып табылатын В және С созылмалы гепатиттің төмендеуі кезінде қарастырылады. Аурудың белгісі жоқ (цитолиз синдромы болмауы) В және С гепатиті қоздырғышын таратушы анықталған кезде ұшуға рұқсат (ӘҚҚ бойынша жұмыстарға) мүмкін болады.
      Ұшу жұмысына қайтып оралу 2) тармақша бойынша кеңейтілген тексеруден кейін ағза қызметінің тыныштық күйі мен сақталу жағдайында өткізіледі. Авиадиспетчерлер сауықтырылғаннан кейін еңбекке жарамсыздылығы парағы жабылғаннан кейін жұмысқа жіберіледі.
      Тас үккілеу мен өт қабын алып тастаудан кейін ұшу жұмысына қайтарылу мәселесі 2 айдан кейін (бұрын емес) қарастырылады.
      Қатерсіз функциялық билирубинемиясі бар тұлға тексеруден кейін ұшу жұмысына жарамды деп танылады, бірақ АХЖ-ға жіберілмейді.
      25. Талаптарға 1-кестенің 25-тармағына жедел (шумақты бүйрек қабыну) гломерулонефрит кешкендер, жарамсыз деп танылып, 1 жыл бойы бақылауға жатқызылады. Жұмысқа жіберілу мәселесі кеңейтілген тексерілуден кейін қарастырылады. Созылмалы бүйрек қабыну (пиелонефрит) белгілері болған жағдайда жарамдылығы туралы шешім аурудың жүру үрдісіне және бүйректің қызметіне байланысты шығарылады. Пиелонефриттің екінші белгісі байқалған кезде, куәландыру негізгі ауруды ескерілуімен өткізіледі.
      26. Талаптарға 1-кестенің 26-тармағына 1) тармақша бойынша қабынумен, аллергиямен, ауысымдық буын ауруларымен, ұлпалар жүйесінің зақымдануымен ауырғандар куәландырылады. Жедел жұқпа ауруымен, жұқпалы-аллергиялық буын қабынуымен, көпбуындардың қабынуымен ауырғандар 3-6 айға дейін емделуге жатқызылады. Созылмалы буын қабынуы, көпбуындардың қабынуы кезінде қорытынды буындардың қызметі жағдайына байланысты шығарылады.

Хирургиялық аурулар

      27. Талаптарға 1-кестенің 27-тармағы бойынша ұшқыштық оқу үшін үміткерлер төмендегідей талаптарға сәйкес келулері керек: бойы 160 см төмен емес және 190 см жоғары емес, аяғының ұзындығы 73 см кем болмауы керек; штурман, бортинженер, бортмеханик, бортрадист - бойы 157 см кем емес және 190 см биік емес, бортсеріктік - әйелдер үшін 155 см кем емес және 175 см биік емес, еркектер үшін 190 см биік емес. Осы Талаптарға 2-кестеніңне сәйкес денесінің салмағы жасы мен бойына сай болуы керек. ӘҚҚ диспетчерлігі бөліміне түсуші тұлғалар үшін бойы, дене салмағы, аяғының ұзындығы бойынша дененің пропорционалды дамуына шектеу қойылмайды.
      Азаматтық авиация ұшу оқу орнында дәріс алушылардың физикалық дамуын бағалау кезінде жас шамасы ескеріледі (ағзаның қарқынды даму кезеңінде дене салмағы бойы өсуінен қалыс болуы мүмкін), дене салмағы тапшылығының 25 пайыздан артпауы физикалық даму жеткіліксіздігінің айқыны деп бағаланбайды. Инфантилизм жағдайында оқуға жарамдылығы туралы мәселе эндокринолог кеңесінен кейін шешіледі.
      28. Талаптарға 1-кестенің 27-тармағына лимфа түйіні зақымданған кезде куәланушы мамандар тексерілуге жатқызылады.
      Лимфа түйіні туберкулезі кезінде ұшу жұмысына қайтарылу мақсатында зерттеу толық клиникалық сауықтырылу және туберкулезге қарсы диспансердің есебінен алынуымен мүмкін болады. Актиномикоз кезінде жұмысқа қайтарылуы толық клиникалық сауықтырылған кезде дерматолог есебімен қоса, бірақ емделу аяқталған соң 1 жылдан кейін (бұрын емес) мүмкін.
      29. Талаптарға 1-кестенің 29-тармағына бас сүйегі, тән және тән емес этиологиясымен тірек-қимыл аппаратының аурулары: сүйек пен буын туберкулезі, сүйек кемігінің қабынуы, нәрсізденіп бүліну үрдістері (буын шеміршегінің қисаюы, сүйек-шеміршек ісінуі, микробсыз өлі еттену және тағы басқа) өкше сүйегінің өскіні, тас байланып синовиалды қалта қабыну, Дюпюитрен контрактурасы, эозинофилл түйіршігі, тін өсу дисплазиясы сонымен қатар бет сүйегінің созылмалы аурулары кіреді. Басынан жарақат алу салдарынан бас сүйегіне және бас миына операцияға ұласуы кезінде сараптау қорытындысын невропатолог шығарады.
      Тән ауру этиологиясы белгіленген кезде, секвестралды қуыс, жыланкөз болса, оның қызметі бұзылу дәрежесіне тәуелсіз куәланушы жұмысқа жарамсыз болып танылады. Емдеу барысы оң нәтижесімен (жыланкөз жабылуы, рентгендік бақылау мәліметі бойынша секвестр болмауы) және 6 айдан кем емес тыныш күйіндегі жағдайда жұмысқа жіберілуі туралы мәселе қарастырылуы мүмкін.
      Буындар қызметін бағалау осы Талаптарға 3-кестесіне сәйкес өткізіледі.
      Омыртқа сүйектерінде ауру синдромы жоқ және функциясы сәл шектелуімен (омыртқааралық құяң, омыртқа буынының қабынуы) нәрсізденіп-бүлінушілік үрдістері кезінде қорытынды 2) тармақша бойынша шығарылады. Қабыршақтық синдром кезінде сараптау қорытындысын невропатолог шығарады.
      Омыртқа денесі жартылай таюымен сынуынан кейін, омыртқа жотасы туберкулезі (фаза үрдісі мен қызметтік жағдайынан тәуелсіз) кезінде куәланушы жарамсыз деп саналады. Омыртқа жотасының жаншылуынан бір немесе екі омыртқа сынуынан кейін куәландырылу жарақаттанудан және операциядан кейін 12 айдан соң жүргізіледі.
      Көлденеңдік, қылқандық өсінді сынуы кезінде, ауыру синдромы болмаса куәланушы сауықтырылғаннан кейін жұмысқа және оқуға жіберіледі.
      Диск жарығы бойынша ламинэктомиядан кейін, жұмысқа жарамдылығы операциядан 6 айдан соң, ӘҚҚ бойынша авиадиспетчерлік жұмысқа - еңбекке жарамсыз парағы жабылған соң анықталады.
      Құныс дертінің барлық түрі жұмысқа және оқуға жарамсыздығын анықтайды. Құныс дертіне “дөңгелек арқа” жатпайды. Нақтыланған диагностика үшін омыртқа жотасын рентгенге түсіру керек.
      Қалыпты физикалық даму кезінде омыртқа жотасы жамбас астауы ағзасы қызметінің бұзылуысыз, ауру синдромысыз 1-дәрежелі жасөспірімдік омыртқа қисаюы, бел ауруы, бел омыртқаның сегізкөзбен тұтасуы, омыртқа жотасы доғаларының ыдырауы ұшу мен диспетчерлік оқуына кедергі болмайды. Омыртқа қисаю бұрышы Кобба әдісімен тік тұрған күйінде рентгенге түсіру бойынша анықталады. Омыртқа қисаю бұрышы 1-дәрежесінде 10 градустан аспайды.
      Ымыраласқан жамбас астауы сынғанда куәландырылу 2) тармақша бойынша жарақаттанған кейін 6 айдан соң жүргізіледі.
      Омыртқа жотасы мен жамбас астауы жарақаттанған, аурулары кезінде жұмысына жарамдылығы невропатологпен бірге, ал омыртқа буындарының қабынуының жұқпа-аллергиялық генезі (Бехтерев, Рейтер ауруы және тағы басқа) терапевтпен бірге анықталады.
      Рентген арқылы табылған, бірақ клиникалық шықпаған омыртқа шеттерінің өсуі түріндегі, оларда бірлі-жарым тікенектеніп өсуі, көлденеңдік сіңірлер тығыздануы және басқа омыртқа жотасындағы түр өзгерістер, тармақты қолдануға себеп бола алмайды. Авиация қызметкерлерде динамометрия кезінде бұлшық ет күші оң қолында 35 кг; сол қолында - 30 кг (солақайлар үшін керісінше) болуға тиіс. Ұшқыш және авиадиспетчер мамандығына оқуға түсуші 18 жасқа дейінгілерге қолдың сақталу қызметі кезінде бұлшық ет күшіне шектеу жоқ.
      Бортсеріктері қызметіне түсушілер үшін ішкі ортан жілік сүйегі бұлшықтарының арасындағы қашықтық 5 см-ден артпаған кезде аяқ қисаюының ішке қайрылуы (О-тәрізді) және ішкі асық жілік тобықтары арасындағы қашықтық 5 см-ден артпаған кезде аяқ қисаюының сыртқа қайырылуы (Х-тәрізді) елеусіз ретінде жіктеледі. Қалған куәланушылар үшін аяқ қисаюының ішке қайтарылуы және сыртқа қайтарылуы сәйкес нүктелер арасындағы қашықтық 9 см-ден артпаса елеусіз болып бағаланады, Айғақтар аталмыш көрсетулерден жоғары болса, елеулі ретінде бағаланады және жарамсыздығын анықтайды.
      Бұлшық етке, сіңірге, байламдарға, сүйектерге және буындарға операциядан кейін қызмет істеуінің қалпына келтірілуімен жұмысқа жарамдылығы анықталады. Ұшқыштың қолы не аяғы 2 см қысқартылуынан нұқсан келмейді, бірақ аяғының ұзындығы бұл жағдайда 73 см-ден кем болмауы тиіс.
      Асқынбаған үйреншікті тайып кету, жалған буын кезінде операциялық емдеу қажеттігі көрсетілгенде операциядан бас тартқан жағдайда куәланушы 1) тармақша бойынша жарамсыз деп танылады.
      Сүйектің сынығын ұстату кезінде қолданылатын ұсақ танталды құрылым (бұранда, сақина, Лена пластинкасы және тағы басқа), егер металданған белгілері болмаса, жұмысқа, оқу жалғастыруда кедергі бола алмайды.
      Басқа металдық құрылым (Цито, Богданов, Дубров өзектері және тағы басқа) ұшу жұмысына қайтарылу уақытына дейін жұлынып тасталуы керек.
      Қол ұшының болмауы, бір қолында екі саусақтың, оң қолындағы бірінші немесе екі саусақтың болмауы, сондай-ақ сол қолындағы бірінші саусақтың толық болмауы немесе қозғалмауы 1) тармақшаға жатады.
      Бірінші саусақтағы тырнақ фалангасының жоқ болуы және басқа саусағындағы екі фаланганың болмауы саусақтың жоқ болуымен пара-пар. Келіспеген жағдайда ұшу құрамына шешім тренажердегі тексерістен кейін беріледі.
      Қол саусағы, қол ұшының басқалай кемістіктері кезінде жарамдылық бағасы қол ұшы қызметінің сақталу дәрежесімен анықталады. Ұшу құрамы тұлғалары тарапынан қол саусағы кемістігі бойынша қорытынды нәтижесіне келіспеушілік туындаған жағдайда тренажерде тексеру өткізіліп (тренажерлік нұсқаушысының нәтиже туралы қорытындысы қосымша алынады) қорытынды шығарылады.
      1) тармақша бойынша аяқ басының жоқтығы, тума және жүре пайда болған аяқ басының дерті, оның қызметі бұзылуына және жүруіне қиындық келтіретін (маймақтық, аяқ басының сыртқа немесе ішке қайырылуы, 3-дәрежелі жалпақ табан, балға түріндегі саусақтар бірінші саусақтың 15 градустан бүйірлік ауытқуы). Аяқ басындағы бірінші саусақтың болмауы бортсерік болуға және ұшқыштық оқуға кедергі келтіреді.
      1-дәрежелі жалпақтабандық және 2-дәреженің бастапқы түрі оқу үшін кедергі болады деп саналмайды.
      Жалпы табандық дәрежесін бағалау үшін подометриялық индексі (Вх100)/Д формуласы бойынша анықталады. Онда тұру қалпында өлшенген В - мм аяқ басының биіктігі, Д - мм аяқ басының ұзындығы. Аяқ ұшы биіктігі еденнен бастап топай сүйегінің ең жоғарғы нүктесіне дейін өлшенеді, ал ұзындығы - аяқ ұшы сұлбасы бойынша (қағаз парағында) бірінші саусақтың ең жоғары нүктесімен өкшенің арасындағы. Қалыпты тоғыспа кезінде подометриялық индекстің өлшемі 29-31. Индекс өлшемі 27-29 болуы жалпы табандылықтың 1 дәрежесіне сәйкес келеді, 26-27 - 2 дәрежесіне. Тоғыспа биіктігін дәлірек анықтау рентгендік әдістемені пайдаланған қажет.
      Өкшелік тоғыспа биіктігімен (рентгенографияда табан ұшы тақалған) жалпытабандылық 20 мм төмен ұшу жұмысына жарамсыздығын анықтайды.
      Кең жайылған тері тыртығы (дененің беткі жағында 20 пайызы) оның қызметі бұзылу дәрежесі мен күйіне тәуелсіз азаматтық авиация оқу орындарында оқитындар және бортсеріктік жұмысқа түсушілер жарамсыз болып танылады.
      30. Талаптарға 1-кестенің 30-тармағы бойынша 1) тармақшаға тері обыры мен 1-ші дәрежелі төменгі ерін обыры кірмейді. Емделу кезеңінде уақытша еңбекке қабілетсіз болып анықталады. Кәсіби еңбекке қабілеттілік туралы мәселені онколог қорытындысын ескере аймақтық қан айғақтары қалыптандырылумен хирург шешеді.
      Жұмысқа қайта түсу 2) тармақша бойынша жеке бағаларды қолдана отырып, 1-ші дәрежедегі ісікті (Т1N0M0) немесе 2-а (Т2N0M0) қалқанша безі, сүт безі, жұмсақ тін, асқазан, ішек-қарын (тік ішекті қоса), жатыр мойыны ауруынан емделуінен кейін.
      Куәланушының ісік процестері қайталануы немесе таралуы жойылып, толық және тұрақты ағза қызметі теңгерілуі кезінде ұшу, авиадиспетчерлік жұмысқа және бортсеріктері жұмысына қайта түсу мәселелері сүт безі, қалқанша безі, жатыр мойыны обырынан емделгеннен кейін кемінде 2 жыл өткен соң (операция арқылы, химиялық терапия, сәулелік терапия, құрамалы) қарастырылады.
      ДҰСК-ке жіберілетін құжаттарда көрсетілу қажет: ісік сатысы, толық қамтылған патоморфологиялық қорытынды (ісіктің анатомиялық өсу түрі, оның түр өзгерту сипаттамасы, регионарлық лимфа түйіні күйі) өткізілген емдер (хирургиялық үшін - күні, операцияның сипаты және операциядан кейінгі кезең ағымы; сәулелік үшін - сәулелендіру мерзімі мен әдістемесі, ошақтық доза қосындысы, жалпы және жергілікті сәулелік әсерлесу).
      “Рак іn sіtu” патоморфологиялық қорытындылау кезінде ісік орнына тәуелсіз сараптау шешімі өткізілген емдеу сипатына (операция) байланысты қабылданады.
      Тармаққа орталық, аймақтық нерв жүйесі, көз бен ЛОР - ағзалары ісіктері кірмейді.
      31. Талаптарға 1-кестенің 31-тармағына шынайы ісіктерден басқа сүйек-сіңір қосымша сүйек бүдірі, түйінді зоб, табиғатына тәуелсіз жылауықты жаңатүзілім, без өспесі, емшек дерті.
      1) тармақша ісіктің орналасуына, мөлшеріне, қатарлас жатқан ағзалармен анатомиялық өзара байланысына, айналасындағы ағзалардың қызметін бұзу мүмкіндігіне байланысты операциялық емдеуге жатқызылмайтын жағдайда қолданылады.
      Көлемі кішкентай, өсу қаупі жоқ, киім мен аяқ киім киюге кедергі келтірмейтін залалсыз ісіктерге тармақ қолданылмайды. ААО және бортсеріктер жұмысына түскендер бұрын залалсыз ісікке жасалған операция туралы ісіктің гистологиялық зерттеулері мәліметі мен өткізілген ота жайында сипаттау көшірмесін ДҰСК-ке береді.
      Асқазан-ішек трактісінде (басым көпшілігі - түймешік) және тыныс алу ағзасында қатерсіз ісік кезінде жұмысқа жарамсыздығы улы химикаттармен анықталады. Мұндай ісіктерді емдеу тәсілі жөніндегі мәселе онкологпен ақылдаса отырып шешіледі.
      Жұмысқа және дәріс алуға қайтарылу туралы мәселені түйіндік зобты алдырғаннан кейін операциядан соң 3 айдан кейін терапевт қарастырады.
      Без өспесі 1-дәрежесі зәр шығаруы бұзылмаған жағдайда, егер уролог тұжырымымен операциялық емдеу көрсетілмесе, тұлғалар 2) тармақша бойынша жарамды. 2-3-дәрежелі аденомалар, сонымен қатар 1-дәрежедегі жіті зәр шығаруды тежеумен асқынған жағдайда куәланушы жарамсыз деп танылады.
      Сыртқы жыныс ағзасындағы қатерсіз ісіктерді алып тастау туралы сұрақ гинеколог (уролог) кеңесінен кейін шешімін табады. Симптомсыз жатыр миомасы айрықшаланса, диспансерлік бақыланушылар қатарына жатқызылады. Бортсеріктері жұмысына үміткерлері және қайталап түсушілер жарамсыз болып табылады. Жатырдағы миоманың көлемі өскен, етеккір қызметі бұзылған және ауырсыну синдромы дамыған жағдайда операциялық емдеу көрсетіледі. Операциядан кейін жұмысқа жіберілу мерзімі Талаптарға 1-кестенің 34-тармақта көрсетілген.
      ААО оқушылар үстіндегі киім, аяқкиімнен қажалатын, өлшемі 2х3 см-ден жоғары көптеген бояутекті меңдері болса жарамсыз болып танылады.
      Тармаққа орталық және аймақтық нерв жүйесі, көз бен ЛОР-ағзалары кірмейді.
      32. Талаптарға 1-кестенің 32-тармағына көкірек қуысы және көкірек орталығы аурулары бойынша операциядан кейін жұмысқа және ААО оқуға жарамсыз деп табылады. Емдеу сәтті аяқталған жағдайда жұмысқа (оқуға) жарамдылығы туралы мәселе операциядан кейін 6 ай өткен соң терапевтпен бірлесе ақылдаса отырып шешіледі.
      Тыныс алуына кедергі келтірмейтін, клиникалық белгілері жоқ, жүрек тамырларынан алыс, өкпе ұлпасы мен көкірек қабырғасында бөтен дене кездескен жағдайда сараптау шешімі 2) тармақша бойынша шығарылады. ААО оқушылар үміткерлер жарамсыз деп танылады.
      Жарақаттанудан перде қуысына ауа жиналу кезінде сараптау қорытындысы клиникалық зерттеу мен емдеу аяқталғаннан кейін қабылданады.
      Ішкі ағзаларды зақымдамай көкірек торшасын тесіп өткен жарақат кезінде жарамдылығы туралы сұрақ сауықтырылғаннан кейін шешіледі. Көк ет жарығы қысылуға немесе асқазан мен өңеш қызметі бұзылуына бейімді және асқынған өңеш қабыну-кері ағушылық жағдайда жарамсыз туралы қорытынды шығарылады. Операциялық емдеу сәтсіз аяқталғанда жұмыс туралы сұрақ операциядан кейін 6 айдан соң қарастырылады.
      33. Талаптарға 1-кестенің 33-тармағына бүйір қалта, тыртықтық өзгеруі, кардиоспазм, кардия ахлазиясы. Бүйір қалтаны операциялық емдеу сәтті аяқталған жағдайда жұмысқа жарамдылығы операциядан кейін 6 айдан соң қарастырылады.
      2) тармақша өлшемі 2-2,5 см-ден аспайтын бүйір қалта, қарама-қарсылық массаны тежемейді, өңеш қызметінің бұзылуы мен бүйір қалта болмайтын кезінде қолданылады.
      34. Талаптарға 1-кестенің 34-тармағы бойынша авиация қызметкерлері, құрсақ қабырғасында операциядан кейінгі тыртық орны қалған кезде өткерген операция сипаты туралы ОДҰСК-де құжаттарын көрсетеді. Операциядан соң құрсақ қуысы зақымдануы, ісігі жоқ аурулар, өт қабының қабынуы, өт жолы-тас ауруы, жіті және созылмалы ұйқы бездің қабынуы, қиналып зәр шығару түйнелушілігі және ішектің айналып кетуі даму ауытқуы бойынша, АОО түсушілер жарамсыз болып табылады. Операция сәттілікпен аяқталу жағдайында жұмысқа операциядан кейін келесі мерзімде рұқсат беріледі:
      ішкі ағзаларды зақымдаусыз тесіп өткен жарақат, жіті немесе созылмалы соқыр ішек бойынша соқыр ішекті алып тастау, Меккелев бүйір қалтасын алып тастау, диагностикалық ішті жару (егер интраоперациялық тексеру мәліметі бойынша тереңдетілген зерттеу немесе ұзақ емдеп сақтау көрсетілмесе) - 6 аптадан кейін;
      ішкі ағзаларды зақымдаумен тесіп өткен жарақат, сонымен қатар асқынбаған іш пердесінің қабынуы кезінде - 3 айдан кейін;
      құрсақ қуысы ағзалары аурулары немесе зақымдануында, асқынған іш пердесінің қабынуы - 4-6 айдан кейін.
      Жабысқақ ауруы, ішек айналуы салдарынан және асқазан безіне операциядан соң куәланушы жұмысқа қайтарылуға жатқызылмайды. Клиникалық белгілері айрықшаланбаған ұзын сигма тәрізді ішек жарамсыздық туралы қорытындылауға негіз бола алмайды.
      Асқазан ойығы бойынша операциядан кейін, ұлтабар және оның асқынуынан, өт қабын сылу, талақ сылу жүйелі аурулар бойынша сараптау қорытындысы хирург пен терапевт бірігуімен шығарылады, Құрсақ қабырғасындағы жарық операциялық емделуге жатқызылады. Куәланушы жұмысқа (оқуға) операциядан кейін 5-6 аптадан соң жіберіледі. Диаметрі 4 см ауырсыну синдромы жоқ шаптағы жарық кезінде комиссияаралық мезгілде операциялық емдеуге жіберіледі. Диаметрі 1 см аспайтын кіндік жарығын операциялық емдеу айғақ ауырсыну синдромы болып табылады. Томпайған жарықсыз тік бұлшық еттегі диастаз кезінде АОО түсуге және бортсерік жұмысына жарамсыздық туралы шешім шығарылады. Ұшқыштық (авиадиспетчерлік) жұмыс істеуге рұқсат беріледі.
      35. Талаптарға 1-кестенің 35-тармағына эпителиалды құйымшақ жолы қатты асқынып қабыну белгілері байқалған жағдайда, сонымен қатар жыланкөз түрінде суық кезеңде операциялық емдеу көрсетіледі. Емдеу сәтті аяқталған кезде жұмысын (оқуын) әрі қарай жалғастыруға рұқсат беріледі.
      Геморройды, созылмалы парапроктитті, эпителиалды құйымшақ жолын операциялық емдеген жағдайда жарамдылық туралы сұрақ сауықтырылғаннан кейін операциядан кейін 4 аптадан соң, тік ішектің түсуі мен анальды қысқыш жеткіліксіздігі кезінде 6 айдан соң шешіледі.
      3 жыл бойына бір реттік асқыну немесе 1 жылда екі рет асқынуы геморройдың жиі асқынуы болып есептеледі. Бұтаралық түймешік ісік 2) тармақша бойынша дерматовенеролог кеңесінен кейін қарастырылады. Тік ішек түймешігі және түймешік төмен түсуі кезінде Талаптарға 1-кестенің 31-тармақ талабы қолданылады.
      36. Талаптарға 1-кестенің 36-тармағына артерия аурулары (артерия тамырының қабынуы, атеросклероз) кіреді. Атеросклеротикалық окклюзия, қан тамырының кеңейіп кетуі, көктамырдың варикоздық кеңеюі, тромбофлебит, көк тамырда тромбоз дамуы, тромбофлебит кейінгі аурулар, шораяқтық ауру, тамырды жарақаттау салдарынан және оларға операция.
      Қан тамыры кеңейіп кетуі зақымынан кейінгі операциялық емдеудің сәтті аяқталуы кезінде жұмысқа жарамдылығы туралы шешім операциядан кейін 1 жылдан соң клиникалық тексеру бойынша шешіледі.
      Нәрленуі бұзылу белгілері бар көктамыр варикозының кеңеюі кезінде, қанайналым теңгерілуі бұзылғанда, түйін үсті тері семуінен түйін үзілу қаупі бар жағдайында куәланушы жарамсыз деп табылады.
      Аяқ аймақтарының кеңейген көктамыр варикозын операциялық емдеуден кейін жұмысқа жіберу операциядан кейін 3 айдан соң шешіледі.
      Варикоз ауруы қайталанған жағдайда бортсеріктер жұмысқа жарамсыз деп есептелінеді, қалған куәланушыларға қан айналымының бұзылу дәрежесі ескерілуімен жеке баға беріледі. Тромбофлебит кейінгі ауруларда және теңгерілу сатысы кезінде ӘҚҚ диспетчерлері жарамды деп саналады, қалған куәланушылар ауру дәрежесіне тәуелсіз жарамсыз деп танылады.
      37. Талаптарға 1-кестенің 37-тармағы бойынша бүйрекке, зәрағарға, қуыққа, несеп жолы жасалған операциядан кейін жұмысқа қайта түсу мәселесі операциядан кейін 6 айдан соң шешіледі. Жеңіл дәрежедегі бүйрек ұлпа өзгеруінен қызметінің бұзылуы, тек қана радиоизотоп әдісімен айрықшаланатын 2) тармақша бойынша ұшу (авиадиспетчерлік) жұмысына қайтарылуға кедергі бола алмайды.
      Бүйрек алып тастау кешкен немесе туғаннан бір бүйректі ұшу құрамындағы тұлғаларға бүйрек қызметінің жағдайына тәуелді жеке баға қолданылады.
      1-2-дәрежелі бүйректің төмен түсуі бұзылушылық болмаған жағдайда 1) тармақшаға кіретіндер ұшу жұмысын жалғастыруға кедергі бола алмайды. 3-дәрежелі бүйректің төмен түсуі кезінде ұшу құрамы жарамсыз, ӘҚҚ бойынша диспетчерлік құрамға жеке баға қолданылады.
      2-3-дәрежелі бүйректің төмен түсуі болған жағдайда бортсеріктер жарамсыз деп танылады.
      Еннің ұмаға түспеуінің (тежелу немесе ен орнынан ауысуы) барлық түрінде АОО оқуға жарамсыз деп шешім қабылданады. Енін алып тастағандар (құрсақта тежелу, енді шығарып алмауы, ен орын ауыстыруы) АОО оқуға жарамды деп саналады. Еннің ұмаға түспеуінен енді шығарып алмауымен, операциялық емделгеннен кейін операциядан кейін 6 айдан соң, егер ұрық безі оның тамырында емес, ұмада орналасқан жағдайда жарамды деп саналады.
      Ен шемені, шәует (ен) бау кезінде операциялық емдеу көрсетіледі.
      АОО орындарында оқитындар, ұшу құрамы, бортсеріктер және бортоперлаторлар оқуға (жұмысқа) операциядан кейін 6 аптадан соң жіберіледі, авиадиспетчерлері - еңбекке жарамсыздық парағы жабылуымен.
      Гипоспадияның бас тәрізді түрімен ауырған жағдайда авиация қызметкерлері жарамды деп танылады.
      38. Талаптарға 1-кестенің 38-тармағына бүйрек туберкулезі, зәр шығару ағзалары, пиелонефрит, қуықтың қабынуы, үрпінің қабынуы, қуық асты безінің қабынуы, зәр ұстамау кіргізіледі.
      Ен, жатын туберкулезінен (қорғап, операциялық) сауықтырылғаннан, емделгеннен кейін және туберкулезге қарсы диспансерлік есептен шығуымен ұшу жұмысына жіберілуге рұқсат беріледі.
      Туберкулез кесапатынан бүйректі алып тастау кешкен тұлға жарамсыз деп есептелінеді. Созылмалы тән емес аурулар жылына екі реттен жиі немесе үш жыл бойы жыл сайын бір реттік асқынуы кезінде, куәланушы жарамсыз болып танылады.
      Клиникалық белгісі жоқ қуық безінде тас бар куәланушы ұшу (диспетчерлік) жұмысқа жарамды. Зәрін тежей алмау дертімен зардап шегуші тұлға, барлық бағана бойынша жарамсыз деп танылады.
      39. Талаптарға 1-кестенің 39-тармағы бойынша қуықтас диагнозы белгіленсе клиникалық зерттеу көрсетіледі. Оның мәліметі бойынша несеп шығарушы жолдарының түр өзгеруі және қызметінің бұзылуы болмаған жағдайда 2) тармақша қолданылады. Бүйрек түйілуімен (тастың әрі кетуімен немесе тассыз) бүйрек қызметінің бұзылуымен кезінде, куәланушы 3 ай мерзімге емделуге әрі қарай зерттелуімен жатқызылады.
      Денеден тыс тас уату әдісімен емделуші тұлға, жұмысқа операциядан кейін 2 айдан соң жіберіледі. Қуықтас ауруын емдеудің инвазивтік емес әдіс бойынша жұмысқа жіберілу сауыққаннан (зертханалық және аспаптық зерттеу кезінде бүйрек қызметінің қалыпты айғақ жағдайында) соң жүзеге асады.

Тері және мерез аурулары

      40. Талаптарға 1-кестенің 40-тармағы бойынша куәланушы тұлғаларда тармақта көрсетілген аурулар анықталған кезде кәсіби міндеттерін орындамайды және АА оқу орындарында оқуға жіберілмейді.
      41. Талаптарға 1-кестенің 41-тармағы бойынша қайталанатын терінің созылмалы ауруы (осының ішінде шектелетіні: құлақ қалқаны аумағы, қол ұшы, бет, мойын, жыныс ағзалары) жарамсыздық туралы қорытындылауға барлық бағана бойынша негіз болады. Тері ауруының жеңіл түрі кезінде ауру емделуге жатқызылады.
      Емдеуге қиын берілетін, созылмалы микробты тері ауруына ауысатын псориаз, пиодермия ауруларының ауыр тараған түрімен, куәланушы жарамсыз деп танылады.
      Псориаз тәріздес тері ауру түрі мен қабыршақты теміреткі жеңіл түрінде шектеулі орналасуымен, жалпы жақсы жағдайымен 2) тармақша қолданылады.
      Бет терісі кереңқұлақтық зақымдануымен, іріңді тері аурулары, паразитарлық аурулар (лейшманиоз, қышыма қотыр) емделуге жатқызылады. Сауықтырылған соң жұмысқа жарамдылығы туралы шешім қабылданады. АА ұшқыштық оқу орнында оқушылар және бортсеріктікке үміткерлер денесінің ашық жерінде (бет, мойын, саусақтар) ақтаңдағымен және ұяшықтанған шаш түсуімен оқуға жарамсыз.
      42. Талаптарға 1-кестенің 42-тармағы бойынша 2) тармақша бойынша куәланушының жарамдылығы туралы сауықтырылғаннан кейін венеролог тұжырымы ескерілуімен қарастырылады.
      Асқынған және асқынуға айналған создан емделгеннен кейін куәланушылар жарамды деп саналады.
      Асқынған жағдайда (атабез қосалқысының қабынуы, қуық безінің қабынуы, буын қабынуы, жатыр қосалқысы қабынуы) жарамдылығы туралы қорытынды ауруына сәйкес тармақ бойынша шығарылады.

Әйел аурулары, жүктілік

      43. Талаптарға 1-кестенің 43-тармағы бойынша созылмалы гинекологиялық аурулардың қалыс анатомиялық кемістігі, қызметінің бұзылуы және ауру синдромымен немесе қабынушылық процесі (1 жылда 2 рет және одан да көп) жиі асқынуы кезінде куәланушы жарамсыз болып табылады. Әйел жынысы аумағында созылмалы ауру асқынуы кезінде емдеу көрсетіледі, ем аяқталуымен науқастың уақытша оңалуы туралы сұрақ шешімі үшін 2 етеккір айналым бойы (жұмыстан шеттетілмей) бақылау өткізіледі. Жатыр мойындағы ауру (эндоцервицит, эктропион, жалақ жарасы), трихомонадты қынап қабынуы, трихомониаз әйелдерді дәрігерлік-кеңес комиссиясы (ДКК) арқылы 3 аптаға дейінгі мерзімге жердегі жұмысқа ауыстырылып емдеуге жатқызылады. Бортсеріктерге ұшу жұмысынан шеттетілмей тексеру өткізіледі. Кіші жамбаста жабысқақ процесінің болуы, жатыр денесі болмауы, қосалқысы бір жағынан, екі жағынан фаллопиялық түтігінің болмауы жұмыстан шеттетуге негіз бола алмайды.
      Жыныс мүшесінің 3 дәрежесінде түсу және төмендеуі, қуықжыныс және ішекті-жыныс жыланкөзі, артқы тесік қысқыш қызметі бұзылуымен бұтаралық айырылу кезінде куәланушы жұмысқа жарамсыз болып танылады.
      Қынап қабырғасының және жатырдың 1-2-дәрежесінде қызметі бұзылуысыз төмен түсуі шеттету үшін негіз бола алмайды. Үміткерлер және жұмысқа түсушілер жарамсыз болып саналады.
      Хирургиялық емдеуден кейін жұмысқа қайтарылу туралы мәселе 6 айдан соң (бұрын емес) қарастырылады. Жатырдың дұрыс орналаспауы және оның дұрыс жетілмеуі, екімүйізді жатыр қызметінің бұзылуымен (жатырдан қан ағу, ауыруы) жұмысқа жарамсыз болып табылады. Туғаннан жатырдың болмауы және қынаптың болмауы немесе дұрыс жетілмеуі функциялық бұзылуы болмағандықтан жұмыстан шеттетуге негіз болмайды. Бортсеріктері жұмысына түсушілер қызтеке болуы, жарамсыз болып танылады.
      44. Талаптарға 1-кестенің 44-тармағына жатыр қызметінің бұзылуынан қан ағуы емделуге жатқызылады. Альгодисменорея ұшақ жұмысына қарсы айғақ болып табылады.
      45. Талаптарға 1-кестенің 45-тармағы бойынша жүктілік қойылған сәттен бастап куәланушы ұшу, авиадиспетчерлік жұмысына, бортсеріктері жұмысына жарамсыз болып табылады. Түсіктен кейін немесе мерзімінен бұрын босанған әйелдің жұмысқа қайтарылу уақыты жайын гинеколог шешеді. Жүктілікке байланысты ұшу жұмысынан алынуы және босанғаннан кейін ұшу жұмысына қайта түсуі туралы гинеколог (акушер-гинеколог) қорытындысымен бірге ДҰСК жүзеге асырады. Ауруы туралы куәлік жазылмайды. Кезектен тыс куәландырудың нөтижесі бойынша омыраудан емізу уақыты аяқталған соң жұмысқа жарамдылығы туралы қорытынды шығарылады.

Көз ауруы

      46. Талаптарға 1-кестенің 46-тармағы бойынша 1) тармақшаға қабақтың теріс айналуы және жетіспеушілігі, жиіленген трихиаз, ойық жаралы қабақ қабынуы, созылмалы көз қарығуы, емге берілмейтін, қатерлі жаңатүзілім, көз қызметін бұзушы және операциялық емдеуге жатқызылмайтын қатерсіз ісік кіреді.
      2) тармақшаға жай түрдегі қабақ қабынуы аса айқын білінбейтін көз қарығуы, қабақ терісіндегі 1-дәрежелі обыры емделгеннен кейін (онколог қорытындысы бойынша), шағын мөлшердегі қатерсіз ісік, көз ағзасы қызметін бұзбайтын, қабақтың тыртықтық өзгеруі кіреді.
      Қабақтың созылмалы ауруы және көз қарығуы жіті немесе асқынған кезде емдеу өткізіледі.
      Алдамшы көз жарғағы (қызыл шел), пингвекула, мейбоми безінің айналасындағы шеміршектің аздап қабынуы, жекеленген көз қарығуында үстіңгі аналық бездің көпіршіке клеткасы (фолликулалар) - ұшқыштық оқу орнына оқуға кедергі емес.
      Қабақтың созылмалы ауруы және көз қарығуы, 2) тармақшаға қатыстылар.
      47. Талаптарға 1-кестенің 47-тармағына көз жасы органдары және көзден жас шығару жолдары жатады. 1) тармақшаға жататындар: тарылу, көзжас нүктелерінің жолы, көзжасқабы, көзжас безі қабынушылығы, көзжас ағуын болдыратын жарақаттық зақым және басқа аурулар.
      Көзжас тиылуы қызметі қалпына келтірілген және төменгі көзжас нүктесі мен түтікшелер (түтікшелік және мұрындық сынақ бағаланады) болмауы кезінде сараптау қорытындысы 2) тармақша бойынша шығарылады.
      48. Талаптарға 1-кестенің 48-тармағына көздің алмасы аурулары жатады. 1) тармақшаға жататындар: көздің ажырауы, көз қабатының бояутектілік қабынуы, ауыр буын аурулар, жарақат, көздегі қатерлі жаңатүзілім.
      Жіті ауруларды бастан өткергеннен кейін: көз қарығуы, ақ қабақтың қабынуы, қасаң қабақтың қабынуы, нұрлы қабақтың қабынуы, нұрлы қабақ пен бүршікті дененің қабынуы, жеңіл көз зақымы жұмысқа жіберілуі туралы қорытынды сауықтырылғаннан кейін шығарылады.
      Тамырлы қабақ қабынуы кезінде, ұзақ өтетін, қайталанатын қасаң қабақтың қабынуы және нұрлы қабақ пен бүршікті дененің қабынуы, хориоретинит, нервнің қабынуы, көз алмасының сауығуға бейімді жарақаттық зақымдануы ұшқыштар құрамы және бортсеріктер 3-6 ай аралығында емделуге, әрі қарай 2) тармақша бойынша куәландырылуға жатқызылады.
      Авиадиспетчерлері сауықтырылғаннан кейін еңбекке жарамсыздық парағы жабылуымен жұмысқа жіберіледі.
      Жасы келгендердің көз бұршағы ағаруы бастамасы үдеусіз, көз бұршағының шектеулі бұлдырауы, жарақаттық сипаттағы шыны тәріздес дене, жалған сары дақты нәрсіздену, бастапқы үдемейтін көру жүйесінің көру қызметін жеткілікті сақтаумен семуі 2) тармақша бойынша куәландырылады.
      Көру ағзасы қызметі сақталу жеткіліктілігі үшін, қолданылады: нашар көзіндегі көру өткірлігі ұшқыштар үшін түзетусіз 0,6, штурман, бортинженер, бортмеханиктерге түзетусіз 0,4 қос көзбен аумақты көру; басқа мамандықтардың иесі үшін - түзетусіз 0,1-ден төмен емес, көзбен қалыпты көру, қараңғылыққа бейімделу, бинокулярлық тұрақты көз көру. Екінші көздің көру қызметі 1-кестенің 52-тармақ талабына жауап беруі қажет.
      Бір бағытты артифакия кезінде көз бұршағы орнына интраокулярлы линза қондырып, катарактаның экстракциясы бойынша операциясын жасатқан ұшу құрамын, авиадиспетчерлерін, бортсеріктерін жұмысықа жіберу мәселесі, көру қызметтерінің сақталуын ескере отырып, операциядан кейін кемінде 6 ай өткен соң шешіледі. Екі бағытты артифакиясы бар авиациялық қызметкерлері жұмысқа жарамсыз болып танылады.
      Көру органдарында лазерлі операциялар жасалғаннан кейін ұшу жұмыстарына, авиадиспетчерлер жұмысына, бортсеріктер жұмысына жіберу мәселесі көру қызметтерінің сақталуы дәрежесін ескере отырып, операциядан кейін кемінде 6 ай өткен соң (қызметтегі ұшқыштар, авиадиспетчерлер және бортсеріктер үшін көздің ішкі тор қабағының лазерлі коагуляция жасалғаннан кейін – 4 аптадан кейін) жеке шешіледі. Ұшқыш, авиадиспетчерлер, бортсеріктер оқуына жіберілетін үміткерлер және ұшу жұмысына жаңадан қабылданатын тұлғалар лазерлі операциялардан кейін кемінде 12 ай өткен соң куәландыруға жіберіледі.
      Туғаннан көз бұршағы қапшығында жекелеген ұсақ бояутектің шөгуі, қан тамырында шыны тәріздес дене қалдығы, көз торында миелиндік талшық АОО оқуына кедергі болмайды.
      Туғаннан нұрлы қабығының және буын қабықтары колобомасы, поликория, Туғаннан көз бұршағы ағаруы, көру жүйесі дискісіндегі офтальмологиялық өзгеріс ұшу мамандығына оқуына қарсы айғақ болып табылады.
      Барлық тұлғалар үшін әрбір медициналық куәландыру кезінде 1-4 бағандары бойынша қараңғылыққа бейімділігі тексеріледі, медициналық зерттеулер қолданылатын прибордың нұсқауында көрсетілген нормаға сәйкес болу қажет.
      49. Талаптарға 1-кестенің 49-тармағы бойынша глаукома болуына күдік туындаған кезде, соның ішінде бір көзінде, медициналық тексеру арнайы мекемеде жүргізіледі. Тұлға қатерсіз гипертензиясымен ұшқыштық жұмыстан шеттетілмейді, көздің барлық көру қызметі толық сақталуымен және миотиктің минималды режимі (күніне 2 ретке дейін) бірінші рет белгіленген ашықбұрышты 1-сатылық глаукома кезінде ұшу құрамы тұлғалары және авиадиспетчерлері емдеу-сауықтыру шараларын өткізу үшін және әрі қарай 2) тармақша бойынша куәлануын бақылау үшін жұмыстан 1 айдан аз емес мерзімге босатылады.
      Куәландыру алдында глаукома бойынша мамандар кеңесі өткізіледі.
      50. Талаптарға 50-тармағы бойынша түрлі-түсті көрудің бұзылуы диагнозы қабылданған жіктеме бойынша, түрі, формасы мен дәрежесі көрсетілуімен шығарылады.
      51. Талаптарға 1-кестенің 51-тармағы бойынша әрбір медициналық куәландыруда 1-4 бағандар бойынша жасырын және анық қылилықтың болуы зерттеледі. Қылилық медициналық зерттеу синоптофор немесе Меддокс шкаласы бойынша өткізіледі. Елеусіз қылилық дәрежесі мен түрі арқылы анықталады.
      Ұшқыштық және авиадиспетчерлік мамандықта оқитындарда бағана бойынша қылилық бұрышы көлденеңінен 3 градустан аспауы керек, 2-4 бағандары бойынша куәланушыда көлденеңінен - 4-тен артық емес, тігінен 1 градус, 3-баған бойынша 8 және 1 градусқа сәйкесті. Қылилық жағдайында фузиондық қор зерттеледі. Қалыпты жағдайда теріс фузиондық қор 5-8 градусты құрайды, оң - 15-20. Фузиондық қор азайған кезде емдеу-жаттығу шаралары көрсетіледі.
      52. Талаптарға 1-кестенің 52-тармағы бойынша көру өткірлігі кеңістіктегі сынау белгілері немесе Ротт аппаратында Головин-Сивцев кестенің бойынша түзетусіз және түзетумен зерттеледі: шынайы көру өткірлігі (2,0-1,5-1,0) көрсетіледі.
      Ұшқыштар көру өткірлігі 0,6-дан төмен емес, штурмандар, бортинженерлер, бортмеханиктер 0,4-тен төмен емес әр көзге түзетусіз және түзетумен 1,0 және әр түрлі қашықтықта көздің анық көру көлемімен сәйкес жас түрімен және жұмыс тәжірбиесі мен кәсіби дайындығы ескеріліп жеке баға беріледі.
      Төмен көру өткірлігі бар ұшқыштар 0,5 (көздің көру бикокулярлы өткірлігі 0,6-дан төмен емес), штурмандарда, бортинженерлерде, бортмеханиктерде түзетусіз 03-тен төмен емес, түзетумен 0,1 аккомодация көлемімен жас ерекшелігіне сөйкес кәсіби дайындығы мен еңбек өтілін ескере отырып жеке баға қолданылады.
      Аккомодацияның жасқа байланысты өзгеруінің әсерінен жақыннан нашар көру (пресбиопия) салдарынан ұшу құрамы тұлғалар ұшу қызметін түзегіш шынылы екі фокусты көзілдірікпен немесе жанаспалы шынылы линзамен орындауы керек және өзімен бірге тағы бір жұбын алып жүруі тиіс.
      Авиахимиялық жұмыста түзету жанаспалы шынылы линзамен жіберілмейді. Көзілдірік (линза) сапасы мен оның болуы кезектегі куәландыру мен дәрігерлік тексеру кезінде қадағыланады.
      0,5 Д дәрежелі жақыннан көрмеуде, 1,0 Д дәрежедегі алыстан көрмеуде, 0,5 Д астигматизм мен көру өткірлігі 1,0 түзетусіз медициналық құжаттың “диагноз” деген жазу жолында “сау” деп көрсетіледі, ал “сыну” деген жазу жолында сәйкес толтырады. Сыну аномалиясы кезінде көру өткірлігі төмендеуі 1,0-ден төмен болса куәландыру осы тармақ бойынша жүргізіледі.
      53. Талаптарға 1-кестенің 53-тармағы бойынша ұшқыш, штурман, бортинженер, авиадиспетчер мамандығы бойынша АА оқу орнына түсушілерде, 1-баған бойынша циклоплегия шартындағы сыну түрі мен дәрежесі шынайы тәсілмен (1% атропин ерітіндісі (мидриацил, тропикамида) 5 минут сайын 2 рет тамызылады) анықталады. Басқа бағандар бойынша циклоплегия сынуын (рефракциясы) анықтау үшін медициналық айғақтар болуымен өткізіледі.
      Егер куәланушыда сыну (рефракция) жіберілетін нормадан артпаса, тармақ қолданылмайды.
      54. Талаптарға 1-кестенің 54-тармағы бойынша кәсіптік іс-әрекет орындау үшін қажетті жұмыстық қашықтық (60-80 см) ескере, аккомодацияның жасқа байланысты өзгеруінің әсерінен жақыннан көру нашарлау (пресбиопия) дәрежесі сфералық шыны күшімен анықталады.

Құлақ, тамақ, мұрын, ауыз қуысы және жақ аурулары

      55. Талаптарға 1-кестенің 55-тармағы бойынша АА оқу орындарында ұшқыш, штурман, бортинженер даярлау бойынша оқуға үміткерлер мен оқитындар жоғарғы жақ қуысы қойнауында жылауығы, маңдай қойнауында жылауығы және остеомасымен жарамсыз деп танылады. Ұшу құрамындағы тұлғалар барокамералық зерттеулер мен ұшуға жақсы төзімділік танытқан жағдайда маңдай қуысының остеомасы ұшу жұмысын қарсы айғақ болмайды. Жоғарғы жақ қуысындағы сілемейлі қойнау қабырғалық қалыңдау кезінде, егер контрастылық затпен диагностикалық инемен тесуде (пункция) патологиялық өзгеріс айрықшаламаса және АА оқу орнына оқуға үміткер барокамералық зерттеуде барометрлық қысым ауыспашылығына төзімді болса, ұшқыштық оқуға кедергі болмайды. Поллиноз кезінде, мұрын қарығушылық синдромымен ұшу жұмысын жалғастыруына жарамдылығы туралы аллерголог қорытындысынан кейін шешімін табады.
      56. Талаптарға 1-кестенің 56-тармағы бойынша қисайған мұрын қалқаларының толығымен болмауы немесе мұрын дем алуының қиындығы, жоғары тыныс алуының жолдарының сілемейлі дистрофиясы, өзгеруі, сөйлеу және тыныс алу қызметін бұзатын (мұрын қалқаны ұлғаюы, аденоидтық вегетация, қатерсіз жаңатүзілім, емделуден кейінгі қатерлі жаңатүзілім) сыртқы есту жолының экзостозы, құлаққасы аймағы остеомасы және радикалдық операциядан кейінгі созылмалы іріңді мезо - және эпитимпанит. Көрсетілген аурулар бойынша операциялық емдеуден кейін жұмысқа және оқуға жарамдылығы туралы мәселе қызметінің қалыптасуын ескере 2) тармақша бойынша шешіледі.
      Құлақты радикалдық операциядан кейін операция соңы қуысының толық және тұрақты эпидермизациясы мен есту қызметін сақталуы кезінде (63-тармақ бойынша) куәланушы жарамды деп саналады. Естуін қалыптасру үшін операция жасалған (тимпанопластика, стапедопластика) тұлғалар 1-2-3-бағандары бойынша жарамсыз деп танылады.
      Бұл тармаққа тісті қоршаған тіндер қабынуы (парадонтит), көп тістердің түсіп қалуы, алмалы-салмалы протез тістер, қызыл иектің қабынуы, шырышты қабықтардағы ақшыл дақтар, ауытқулы тістемаурулары жатады.
      Алмалы-салмалы тісі бар адамның сөйлеу дәрежесі алмалы-салмалы тісін суырып алғаннан кейін тексеріледі. Көп тістер түсіп қалуынан шайнау қызметі бұзылған жағдайда комиссияаралық кезінде протез қою қажеттігі ұсынылады. 3 дәрежелі ауытқулы тістеме кезінде (күрек тістердің аралығы жоғары және төменгі жақ сүйектің тік және сагиталдық бағыты 10 мм жоғары) және 2 дәрежесі (6-дан 10 мм-ге дейін) сараптау шешімі 1) тармақша бойынша шығарылады. 1-дәрежелі ауытқулы тістемаурулары 2-тармақшаға жатады (күрек тістердің аралығы 5 және одан да кем мм).
      57. Талаптарға 1-кестенің 57-тармағына қабынған бадамша безі бар тұлғалар операциялық емдеуге жатқызылады. Созылмалы жаншылған бадамша безі қабынуы операциялық емдеуден кейін асқынушылық болмаса ұшу жұмысына операциядан кейін 1 айдан соң жіберіледі.
      Созылмалы декомпенссацияланған бадамша безі қабынған тұлғалар отоларингологтың бақылауы мен айғақ бойынша емделуге жатқызылады.
      58. Талаптарға 1-кестенің 58-тармағында көрсетілген ауруы бар тұлғалар арнайы емделуге жатқызылады. Қатерлі ауру бойынша емделуден кейін жұмысқа қайтарылуы туралы мәселені онкологтың шешімі ескеріле отырып, 2 жылдан кейін қаралады.
      59. Талаптарға 1-кестенің 59-тармағы сөйлеудің бұзылуын қарастырады: дыбыс шығару және кекештену кез келген дәрежедегі кекештену кезінде штурман, бортинженер, авиадиспетчерлері оқуына және бортсерік жұмысына үміткерлер жарамсыз болып танылады.
      Кейбір дыбыстарды бұзып сөйлейтін, бірақ анық, сөзі түсінікті үміткерлер жарамды болып табылады. Сараптау қорытындысы логопед кеңесінен кейін шығарылады.
      60. Талаптарға 1-кестенің 60-тармағы бойынша 1) тармақша радикалдық операциядан кейінгі операция жасалған қуыстың толық емес эпидермизациясы жағдайын (онда іріңнің, түймешік, түйіршіктер және інжу тәріздес ісік (холестеатома) болуы) қарастырады.
      Біржақты созылмалы қатерлі емес эпитимпанит (түйіршіктерсіз, түймешіксіз, сүйек жегінің болмауы, лабиринт ауруы белгісі) мезотимпанит кезіндегі жұмысқа жарамдылығы 2) тармақша бойынша қарастырылады.
      3) тармақшаға созылмалы құлақ талауруы (созылмалы тубоотит) сирек асқынушылығымен және біркелкі есту қабілетінің бұзылуы және барофункция ұшу жұмысына қарсы айғақ болмайды.
      Сараптау қорытындысы құлақ есту сақтығы ескеріле шығарылады.
      Теспелеу орнында кішкене тыртық, құлақ жарғағында әктік шөгіндену (оның жақсы қозғалуы, қалыпты есту кезінде, аудиграммамен расталған және бара қызметінің сақталуымен) диагноз белгілеуге негіз болмайды.
      61. Талаптарға 1-кестенің 61-тармағы бойынша құлақ барофункциясы бұзылуының тұрақтылығы мен айқындылығы арнайы зерттеу арқылы расталуы қажет.
      Сараптау шешімі 2) тармақша бойынша емделуден кейін барофункция бұзылуының нысаны (органикалық немесе функциялық) ескеріле отырып, шығарылады. Ұшқыш мамандығына оқитындарға айғақтар бойынша қысым айырмасының төзімділігін тексеруде барокамералық зерттеу өткізіледі. Құлақ жарғағындағы жеңіл қан кернеуі, отометрия жақсы айғақімен буынға балға бұраламасы бойымен жіберу және құлақ, мұрын, тамақ ағзаларында патология болмауы ұшқыштық оқуға кедергі келтірмейді.
      62. Талаптарға 1-кестенің 62-тармағы бойынша тұлғаның статокинетикалық сезгіштік жағдайы туралы вестибулометрия қорытындысымен (айналмалы орындықта тексеріледі), ұзақ ұшуға төзімділігі бойынша, вестибулярлық сыртартқы бойынша қорытындылайды.
      Жеңіл вестибуловегетативтік әсер (өңі сұрлану, сәл тердің пайда болуы), вестибулометрия кезінде ұшуға жақсы төзімді және денсаулық жағдайында ауытқушылық болмаса диагноз қоюға негіз бола алмайды.
      63. Талаптарға 1-кестенің 63-тармағы бойынша АА оқу орнында оқитындар мен жер қызметі құрамы қатарындағылар, ұшқыштық жұмысқа штурман, бортинженер, бортмеханик, бортрадист, бортсерікке түсушілер сыбырлап сөйлеген жуан және жіңішкелік сөз тобын 6 метрден кем емес қашықтықта қабылдау және аудиометриядағы барлық диапазон жиілілігінде есту табалдырығы 10 ДБ-ға дейін қажет.
      Бұл тармаққа беріш ауруы жатады. Беріш ауруымен зардап шегетін және есту қалыптамалау операцияын кешкен тұлғалар емделу нәтижесіне тәуелсіз барлық бағана бойынша жарамсыз болып табылады. Есту қызметін анықтауда келесі зерттеу әдістемелері қолданылады: сыбырлап сөйлеу акуметриясы, камертонмен тексеру, алдыңғы тоналды табалдырықты аудиометрия, сөйлеу аудиометриясы, ультрадыбыстық зерттеу.
      Сараптау қорытындысы жуан не жіңішке сөз тобына тәуелсіз, есту қабілетінің нашар айғақімен негізделіп шығарылады. Ол үшін кохлеарлық нерв жүйесін жетілдіру қажет есту ағзаларының басқа ауруларынан және мүмкіндік болса нервнің қабыну этиологиясын көрсету (жұқпадан соң, уыттанудан кейін, жарақаттанудан кейін, шулау, атеросклероз, гипертониялық аурулар және тағы басқа).
      Кохлеарлық нерв қабыну этиологиясымен ұшу құрамындағыларға жаз кезіндегі айлық норманы ұзартуға тыйым салынады. Ұшу жұмысына жіберу кезінде шектеулі есту қабілеттілігімен куәланушы екіжақтылық радиоалмасу жүргізу сапасын тексеру актісін беруі тиіс.

Авиация қызметкерлерге
денсаулық жағдайы бойынша
қойылатын талаптарға
1-кесте

Аурулардың атауы және дене кемістігі

	Куәланушылардың санаттары және бағандар
Аурулардың атауы және дене кемістігі	ұшқыштарды, авиадиспетчерлерді даярлау бойынша АОО түсушілер және оқитын тұлғалар	ұшақтың, тікұшақтың барлық кластары бойынша ұшқыштар, бортинженерлер, бортмеханиктер, штурмандар, АОО ұшқышқа оқитындар (курс бітірушілер)	бортсеріктер, бортоператорлар әуесқой ұшқыштар (ұшақ немесе тікұшақ), аса жеңіл авиация ұшқыштары, бортрадистер	авиадиспетчерлер, АОО авиадиспетчерге оқитындар (курс бітірушілер)
	1	2	3	4
1. Психикалық және нерв аурулары:
1. Шизофрения, ашу қысқанда уақытша естен адасу, паранойя.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2. Жұқпалы, уыттанушылық, реактивті психоз; реактивті жағдайлар (делсалдық, жабығу және тағы басқа); невроз (неврастения, истерия, тағы басқа):
1) психикалық әрекеттің бұзылуы, тұрақты резидуальдық құбылыстардың болуы немесе емделуден кейін әлсіздік синдромының болуы кезінде;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) нерв-психикалық әрекеті толық қалыптастырылған және қан тамырлық-вегетативтік жеңіл бұзылулар кезінде.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
3. Маскүнемдік, дәріге тәуелділік, нашақорлық	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
4. Тұлғалық бұзушылық:
1) психопатияның барлық түрлері және психотикалық емес сипатты басқа да психикалық бұзылушылық;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) психикалық инфантизизм, тұлға акцентуациясы.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
5. Эпилепсия.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
6. Ми және жұлын тамырларының зақымдануы:
1) ми қан айналымының жіті бұзылуы және оның салдары. Созылмалы ми-қан тамырлық кемістік;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ми және жұлынның бастапқы зақымдануы.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
7. Әртүрлі этиологиялық орталық нерв тамырларының органикалық аурулары:
1) үдемделі сипатты немесе қызметінің бұзылуымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) нерв-психикалық қызметі жеткілікті теңгерілуімен, бастан өткерген аурудың салдарынан қалдық құбылыс.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
8. Ми жарақаты немесе жұлын жарақатының салдарынан:
1) нерв-психикалық функциясының айқын бұзылуы, тырысу синдромы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) айқын емес клиникалық көрінісі болған жағдайда.	Жарамсыз	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
9. Вегетативтік нерв жүйесі аурулары:
1) жұмыс қабілеттілігіне қауіпті немесе жоғалтуға және кәсіби қызметті орындауда ауытқушылыққа әкеп соғатын вегетативтік нерв жүйесінің ұстамалы немесе күрт асқынушылық ауру ағымы	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) жеңіл және бірқалыпты эмоциялық-вегетативтік бұзылушылық кезінде	Жеке баға	Жарамды	Жарамды	Жарамды
10. Шеткі нерв жүйесінің аурулары мен зақымдануы:
1) созылмалы қимыл, сезімталдық, нәрленудің бұзылуы мен тұрақты ауырсыну синдромы кезінде созылмалы және жиі асқынуымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) созылмалы және сирек асқынуымен немесе функциясы сәл бұзылуымен қалдық құбылыс, кәсіби міндеттемені орындауға кедергі келтірмейтін.	Жарамсыз, диспетчерлерге - жеке баға	Жарамды	Жарамды	Жарамды
11. Синкопальдық күйі (естен тану)	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамсыз
2. Ішкі аурулар:
12. Созылмалы жұқпалы және паразиттік аурулар:
1) ағза қызметінің бұзылуынан жалпы әлсіздену;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ағза қызметінің сәл бұзылуымен симптомсыз және таратушылықсыз ағымымен.	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
13. Қан жүйесінің аурулары:
1) үдемелі ағым;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қатерсіз ағым.	Жарамсыз	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
14. Әртүрлі этиологиялық аллергиялық жағдай:
1) жиі қайталанып тұратын;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қайталануға бейімсіз.	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
15. Семіру:
1) 2 дәрежеліден жоғары болу	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
2) 1 дәрежелі.	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
16. Эндокриндік жүйе ауруы:
1) айқын көрінген түрі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) жеңіл түрі.	Жарамсыз	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
17. Тыныс алу ағзасының туберкулезі:
1) белсенді немесе қалдық өзгерісімен айрықшалануы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) тыныс алу қызметін сәл және бірқалыпты бұзылуымен емдеген.	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
18. Тыныс алу ағзасындағы аурулар:
1) асқынуға бейімді немесе тыныс алу қызметі бұзылуының айқындалуы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) асқынуға бейімді емес немесе тыныс алу қызметінің сәл және бірқалыпты бұзылуы	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
19. Нервайналымдық құбылмалық кардиалық түрімен:
1) ауырсынушылық және әлсіздік синдромы болған кезде ырғақ және өткізгіштік бұзылуының айқындалуымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жеке баға
2) теңгерілген түрі.	Жарамсыз, диспетчерге - жеке баға	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
20. Қан тамырының гипертензиясы:
1) АҚ тұрақты көтерілуі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) бақыланушы АҚ көтерілуі;	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
3) өткінші АҚ көтерілуі.	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
21. Жүректің ишемиялық ауруларын қосқанда, тамырлар мен жүрек бұлшықеттерінің атеросклеротикалық сипаттағы аурулары
1) функциялардың бұзылуымен, клиникалық жағынан айқындалған	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) тәждік, жалпы қанайналымы бұзылуынсыз және ырғақпен өткізгіштік бұзылуы айрықшаланусыз.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
22. Жүректің атеросклеротикалық емес сипаттағы аурулары:
1) белсенді процесс белгілерімен, жүрек мөлшерінің үлкеюі, айрықшаланған ырғақ және өткізгіштік бұзылуы, ауырсыну синдромы болғанда функциялық қабілеттілігі төмендеу кезіндегі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) белсенді емес, теңгерілмеген түрі.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
23. Асқазан мен ішек аурулары:
1) жиі асқынуы, біркелкі немесе айрықшаланған ас қорыту қызметінің бұзылуы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) асқынбаған және ас қорыту қызметінің сәл бұзылуымен.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
24. Бауыр, өт қабы және ұйқы безі аурулары:
1) ас қорыту қызметінің жеткілікті сақталуымен жиі асқынуы, ауырсынғыш синдромымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) асқынбаған және ас қорыту қызметінің жеткілікті сақталуымен.	Жарамсыз	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
25. Бүйрек ауруы:
1) жіті гломерулонефрит; бүйрек қызметінің бұзылуымен созылмалы ауруы және гипертониялық синдромымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) тұрақты тыныш күйдегі немесе қалдықтық өзгеріс асқынудан кейін функциясы бұзылмаған.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
26. Буын ауруы және байланыстырушы ұлпаның жүйелі түрдегі ауруы:
1) жіті және жітіасты ағымдағы, ішкі ағзалар ауырсынғыштығы мен әлсіздену синдромы белгілерінде, дәрі-дәрмектік терапияны үнемі қабылдауды қажет ететін;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) бірқалыпты ремиссияның болуы, ағза қызметінің бұзылушылығы айрықшаланбаған.	Жарамсыз	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
3. Хирургиялық аурулар:
27. Дене дамуының сәйкессіздігі, жас шамасына дене дамуының сәйкес келмеуі.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
28. Шеткі лимфатүйіндерінің туберкулез және кереңдік (актиномикоз және басқа) зақымдану.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
29. Даму кемістігі, сүйек, шеміршек, бұлшықет және сіңір созылмалы аурулары, жарақат немесе операция жасау салдары, күйіктен және үсіктен кейінгі тыртықтар:
1) жиі асқынатын, ауруды үдететін, ағза қызметінің көп мөлшерде бұзылуымен, ауырсыну синдромымен, косметикалық кемістігімен, білінуге бейімді, киім, аяқ киім киюге кедергі келтіретін;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) үдемейтін, сәл қызметі бұзылуымен ауырсынғыш синдромсыз, киім, аяқ киім киюіне кедергі келтірмейтін.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
30. Қатерлі ісіктер:
1) ісіктің айқындалуымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) емделуден кейін сыртартқысында ісіктің болуы.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
31. Қатерсіз ісіктер:
1) ағза қызметінің бұзылуы, қозғалуды, киім, аяқ киім киюді қиынсынатын, бірақ хирургиялық емдеуге жатқызылмайтын;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ағза қызметінің бұзылмауы, ауырсыну синдромынсыз, қозғалуына, киім, аяқ киім киюіне кедергі келтірмейтін.	Жеке баға	Жарамды	Жарамды	Жарамды
32. Даму кемістігі, көкірек пен диафрагма ауруы, жарақат және операция жасау салдары:
1) көкірек пішінін өзгертуі және оның ағзаларының қызметін бұзуы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) көкірек пішінін өзгертпеуі және оның ағзалары қызметін бұзбауы.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
33. Даму кемістігі, өңеш аурулары:
1) қызметін бұзатын, операциялық емдеуге жатқызылатын;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қызметін бұзбайтын, үдемеген, емді қажет етпейтін.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
34. Даму кемістігі, құрсақ қабырғалары мен құрсақ қуысы ағзаларының жарақаттану салдары, сонымен қатар оларға операция жасау:
1) ағза қызметін бұзатын, киім киюге кедергі келтіретін білінуге бейім тыртықтар;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ағза қызметін бұзбайтын.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
35. Тік ішектегі және параректальдық торлардың аурулары:
1) жиі асқынатын, операциялық емдеуден кейін қайталанатын дефекацияның бұзылуы, анустың сығылуы, анальдық қысқыш кемшілігі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) сирек асқынатын, үдемейтін, қызметі бұзылмаған.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
36. Даму кемістігі, тамыр аурулары, ағзаларындағы зақымдану салдары және оларға операция жасау:
1) қан айналымы, лимфа айналымы бұзылуы, нәрсізденуден бүлінушілік, ауырсыну синдромымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қан және лимфа айналымы теңгерілуі, ауырсыну синдромсыз.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
37. Даму кемістігі, қуық-жыныс ағзаларындағы зақымдану салдары және оларға операция жасау. Бүйректің төмен түсуі, жұмыртқа шемені және шәует бау. Шәует баудың көктамыры кеңеюі:
1) қызметі бұзылған ауырсыну синдромымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қызметі бұзылмған, ауырсыну синдромынсыз.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
38. Тән және тән емес этиологиясымен несеп-жыныс ағзаларының созылмалы қабынушылық аурулары:
1) белсенді фазадағы қабыну;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) емдеуден өткен несепжыныс ағзасы туберкулезі, қызметі бұзылуысыз тән емес қабынудың тұрақты тыныштық күйдегі фазасы.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
39. Қуықтасты ауруы:
1) тастың болуы, қайталап тастүзілуімен, тас болмаған кезде бүйрек шаншуының қайталап ұстамасы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) бір рет тастың кетуінен кейін немесе тас кетуісіз бір рет бүйрек шаншуы, қызметі бұзылмаған жағдайда.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
4. Тері және мерез аурулары:
40. Терідегі алапес, күлдіреуік, лимфома ауруы.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
41. Теңге қотыр, теңге қотыр тәрізді жағдай, қызыл жалпақ теміреткі, нейродерматоз (нейродермит, қышыма, есекжем және басқа), терінің созылмалы ауруы (түрлі түрі), тері васкулиті, коллагеноздар (тері қатаюы):
1) клиникалық айрықшаланған, таралған түрі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) жеңіл түрі шектеулі таралуымен.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
42. Мерез ауруы және ЖИТС:
1) ЖИТС;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) мерез, соз ауруы және басқа мерез ауруы.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
3. Әйел аурулары, жүктілік:
43. Даму кемістігі, әйел жынысы аумағындағы аурулар, эндометриоз, босану және шұғыл араласу салдарынан:
1) ерекше анатомиялық ақаулар, жиі асқынулар, қызметінің бұзылуы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қызметін бұзбайтын, ауырсыну синдромсыз.	Жарамсыз	Жарамды	Жарамды	Жарамды
44. Овариальдық-етеккір циклының бұзылуы.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
45. Жүктілік және босанғаннан кейінгі кезең.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
6. Көз ауруы:
46. Қабақ және көздің қарығуы:
1) созылмалы, жиі асқынуымен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ерекше айрықшаланбаған, сирек асқынушылығымен.	Жарамсыз, диспетчерге, бортинженерге жеке баға	Жеке баға	Жарамды	Жарамды
47. Көзжас ағзасы және көзжас ағуы жолдары аурулары:
1) көзжас ағу жолдары қызметі бұзылуы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) көзжас ағу жолдары қызметі бұзылуынсыз.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
48. Көз алмасының ауруы: қабынуы, қан тамырының, нәрсізденушілік сипаты, операциядан, жарақаттанудан, ісіктерден кейінгі:
1) қызметінің бұзылуы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) көру ағзасы қызметінің жеткілікті сақталуы.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
49. Глаукома:
1) 1-В, 2, 3, 4 сатыдағы;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ашықбұрышты 1-А сатыдағы.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
50. Түр ажыратудың бұзылуы: дихромазия, аномальдық трихромазия:
1) А - түрі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) В - түрі;	Жарамсыз	Жеке баға	Жарамды	Жеке баға
3) С - түрі.	Жарамсыз, диспетчерге, бортинженерге жарамды	Жарамды	Жарамды	Жарамды
51. Көздің қозғалмалы аппаратының бұзылуы:
1) қабақ бұлшық етінің сал ауруы; салданып және қосақтасып қылилану;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) фузионды резервтерінің төмендеген гетерофориялар.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
52. Көз жанарының өткірлігі.	Жарамды: жаңа оқуға түсетіндерге - ұшқышқа және штурманға 1,0 әр көзіне түзетусіз; бортинженерге 0,8, диспетчерге 0,6 әр көзіне түзетусіз, түзетумен 1,0; курсанттар, осы мамандыққа оқитындар - ұшқыш, штурман 0,8, бортинженер 0,6, диспетчер 0,3 әр көзге түзетусіз, түзетумен 1,0.	Жарамды: ұшқыш әр көзіне 0,6, түзетумен 1,0, нашар көзге жеке баға 0,5, түзетумен 1,0; штурман, бортинженер, бортмеханик жарамдылығы 0,4 әр көзге, түзетумен 0,8; жаңа келген бортинженер, бортмеханик жарамдылығы 0,6 әр көзіне, түзетумен 1,0.	Бортрадистерге жарамдылығы 0,3 әр көзге, түзетумен 0,8; бортсерік, бортоператор, ұшқыш-бақылаушыға жарамдылығы 0,1 әр көзіне, түзетумен 0,8; парашютист 0,5 әр көзіне, түзетумен 1,0; ұшқыш-әуесқой, планерист, аэростат ұшқыштары жарамдылығы 0,5 әр көзіне, түзетумен 0,8; жұмысқа жаңа келген бортсеріктерге жарамдылығы 0,3 әр көзіне, түзетумен 1,0.	Жарамды: 0,1 әр көзіне, түзетумен 0,8
53. Рефракция.	Ұшқыштарға жарамдылық - алыстан көру қабылеттігі бойынша 1.0Д жоғары емес, жақыннан көру 0.5Д, астигматизм 0.5Д, анизометропия 1.0Д жоғары емес; штурман, бортинженер жарамдылығы алыстан және жақыннан көру қабылеттігі 1.0Д жоғары емес, астигматизм 0.5Д, анизометропия 1.0Д жоғары емес; диспетчерге жарамдылық - алыстан және жақыннанкөру қабылеттігі 2.0Д жоғары емес, астигматизм 1.5Д, анизометропия 1.0Д жоғары емес	Жарамды: алыстан және жақыннан көру 3.0Д жоғары емес, астигматизм 2.0Д	Бортрадист, парашютист, ұшқыш-әуесқой, планерист, аэростат ұшқышына жарамдылық - алыстан және жақыннан көру 3.0Д жоғары емес, астигматизм 2.0Д; басқалары - алыстан көру 4.0Д жоғары емес, жақыннан көру 5.0Д жоғары емес, астигматизм 2.5Д; жұмысқа жаңа келген бортсеріктерге жарамдылығы алыстан және жақыннан көру 3.0Д жоғары емес, астигматизм 2.0Д.	Жарамды: алыстан көру 3.0Д жоғары емес, жақыннан көру 5.0Д жоғары емес, астигматизм 2.5Д
54. Аккомодацияның бұзылуы: пресбиопия 3.5Д.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға
7. Құлақ, тамақ, мұрын, ауыз қуысы және жақ аурулары:
55. Мұрын қосалқысының созылмалы ауруы:
1) қойнаудың іріндеп қабынуы полипозбен немесе сілемейлі сему;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) қойнаудың іріндеп қабынуы, көрсетілген асқынуларсыз;	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
3) қойнаудың іріндемей қабынуы (талаурау, сінерлі қабақтың қабынуы, вазомоторлық, аллергиялық, гаймор қойнауы жылауығы).	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
56. Мұрын қуысының және оның қосалқы қойнауы өзгеруі, ауыз қуысы, жұтқыншақ, көмекей, кеңірдек немесе құлақ жарақаттанған, аурулардан, операция жасаудан кейін:
1) ЛОР ағзаларының қызметін бұзып және арнайы құралдарды қолдануда қиындық келтіретін;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) ЛОР ағзаларының қызметін сәл бұзуы және арнайы құралдарды қолдануда қиындық келтірмейтін.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға	Жеке баға	Жарамды
57. Созылмалы тонзиллит:
1) теңгерілмейтін түрі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) теңгерілетін түрі.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жарамды	Жарамды	Жарамды
58. ЛОР ағзасындағы кез келген даму сатысындағы туберкулез, склерома, қауіпті ісік, жегі.	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
59. Сөйлеу кемістігі:
1) анық байқалатын: кекеш, сақау, сөзді түсініксіздеу айтатын;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) анық байқалмайтын, сөйлегенде ешқандай әсері жоқ.	Жарамсыз	Жеке баға	Жеке баға	Жеке баға
60. Құлақтың орта қуысының созылмалы ауруы:
1) созылмалы іріңді эпитимпанит, созылмалы іріңді екі жақты мезотимпанит, біржақты жиі асқынушы немесе түймешіктермен, түйіршіктенумен, дабыл құысындағы қабырғасы жегімен, жоғары тыныс алу сілекей қабының нәрсізденуімен;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) созылмалы біржақты мезотимпанит, асқынушылық жоқ;	Жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жарамды
3) орта құлақ қуысы бұрынғы қабынуынан тұрақты қалдық құбылыс (құлақ құысының құрғақ перфорациясы), сонымен созылмалы орта құлақ қуысының ірінсіз қабынуы.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жарамды
61. Бір құлақтың болса да немесе мұрын қойнау қуысының барофункциясының бұзылуы; атмосфералық қысымның толқуына жоғары сезімталдық:
1) бірқалыпты және айқын байқалған;	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамды
2) айқын байқалмаған.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жарамды
62. Статокинетикалық тітіркендіргішке жоғары сезімталдық.	Жарамсыз, диспетчерге жеке баға	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамды
63. Құлақ есту қабілетінің төмендеуі:
1) бір құлақтың тұрақты толық кереңдігі; сөйлеу жиілігін (500, 1000, 2000 Гц) қабылдау аумағында есту шегін көтергенде екі құлақтың естуінің 20-дан 30 дБ-ға дейін, 2 м қашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезінде 4000 Гц жиілікте 65 дБ-ға дейін төмендеуі;	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз	Жарамсыз
2) сөйлеу жиілігін қабылдау аумағында есту шегін арттыру кезінде екі құлақтың естуінің 10-нан 20 дБ- ға дейінгі (500, 1000, 2000 Гц), 4000 Гц жиілікте 65 дБ –ға дейін тұрақты төмендеуі және 3 м және жоғары қашықтықта сыбырлап сөйлеу кезіндегі қабылдау;	Жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға
3) сөйлеу жиілігін қабылдау аумағында есту шегін арттыру кезінде бір құлақтың естуінің 20-дан 30 дБ-ға дейінгі (500, 1000, 2000 Гц), 2 м дейінгі қашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезінде және 10 дБ-ға дейін (500, 1000, 2000 Гц) сөйлеу жиілігі аумағында есту шегін арттыру кезінде, басқа құлақта 5 –ге дейінгі қашықтықта сыбырлап сөйлеуді қабылдау кезінде 4000 Гц жиілікте 50 дБ–ға дейін тұрақты төмендеуі;	Жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға, жаңадан келушілер жарамсыз	Жеке баға

Авиация қызметкерлерге
денсаулық жағдайы бойынша
қойылатын талаптарға
2-кесте

Дене салмағының өлшем индексі (ДСИ) бойынша Кетле
дене салмағын бағалау кестесі

Бойы (см)	Қалыпты салмақ (кг) (ДСИ 20,0-20,9)	Дененің артық салмағы (кг) (ДСИ 26,0-29,9)	Семірудің 1 сатысы (кг) (ДСИ 30,0-34,9)	Семірудің 2 сатысы (кг) (ДСИ>35,0)
146	43-45	55-64	64-74	75
147	43-56	56-65	65-75	76
148	44-57	57-66	66-76	77
149	44-58	58-66	67-77	78
150	45-48	58-67	68-79	79
151	46-59	59-68	68-80	80
152	46-60	60-69	69-81	81
153	47-61	61-70	70-82	82
154	47-61	62-71	71-83	83
155	48-62	62-72	72-84	84
156	49-63	63-73	73-85	85
157	49-64	64-74	74-85	86
158	50-65	65-75	75-87	87
159	51-65	65-76	76-88	88
160	51-66	67-77	77-89	90
161	62-67	67-78	78-90	91
162	52-68	68-78	79-92	92
163	53-69	69-79	80-93	93
164	54-70	70-80	81-94	94
165	54-71	71-81	82-95	95
166	55-71	72-82	83-96	96
167	56-72	73-83	84-97	98
168	56-73	73-84	85-99	99
169	57-74	74-85	86-100	100
170	58-75	75-86	87-101	101
171	58-76	76-87	88-102	102
172	59-77	77-88	89-103	104
173	60-78	78-89	90-104	105
174	61-78	79-91	91-106	106
175	61-79	80-92	92-107	107
176	62-80	81-93	93-108	108
177	63-81	81-94	94-109	110
178	63-82	82-95	95-111	111
179	64-83	83-96	96-112	112
180	65-84	84-97	97-113	113
181	66-85	85-98	98-114	115
182	66-86	86-99	99-116	116
183	67-87	87-100	100-117	117
184	68-88	88-101	102-118	119
185	68-89	89-102	103-119	120
186	69-90	90-103	104-121	121
187	70-91	91-105	105-122	122
188	71-92	92-106	106-123	124
189	71-93	93-107	107-125	125
190	72-94	94-108	108-126	126
191	73-94	95-109	109-127	128
192	74-95	96-110	111-129	129
193	75-96	97-111	112-130	130
194	75-97	98-113	113-131	132
195	76-98	99-114	114-133	133
196	77-100	100-115	115-134	134
197	78-101	100-116	116-135	136
198	78-102	102-117	118-137	137
199	79-103	103-118	119-138	139
200	80-104	104-120	120-140	140

Дене салмағының индексі (ДСИ) мына формула бойынша есептеледі:
салмағы (кг)
------------
бойы (м2)

Авиация қызметкерлерге
денсаулық жағдайы бойынша
қойылатын талаптарға
3-кесте

Дәрігерлік-ұшқыштық сараптау кезінде өлшемге жататын
буындағы қозғалыс көлемі

Буын	Қимыл бағыты	Өлшем үшін шығару жағдайы; есептеу басталатын бұрыш	Қозғалыс көлемі (бұрыш)
Буын	Қимыл бағыты	Өлшем үшін шығару жағдайы; есептеу басталатын бұрыш	Мөлшерде	Шектеу; елеусіз ретінде жітелуі
1	2	3	4	5
Иық	Бүгілуі (алға жылжу; иық буындарын қосқанда)	Тұрғанда. Қол дене бойына түсірілген; орта қалыпта супинация және пронация арасында (0)	175-180	120-ға дейін
	Иілуі (артқа жылжу)	Ол да сондай	45-50	20-ға дейін
	Бұрылуы (иық буынын қосқанда)	Тұрғанда. Қол тік қалыпты; супинация (0)	180	120- ға дейін
Шынтақ	Бүгілуі	Тұрғанда. Қол түсірілген; кішкене қайырылған (180)	27-30	80-ға дейін
Шынтақ	Иілуі	Ол да сонда	180	160
Кәрі жілік	Пронация	Тұрғанда және отырғанда. Қол 90 градусқа жиналған. Білек орта қалыпта, саусақ және саусақ сүйектері білекпен бір жазықтықта (0)	90	60-қа дейін
Кәрі жілік	Супинация	Ол да сондай	90	60-қа дейін
Алақан бөліктері	Бүгілуі	Тұрғанда. Қол кеуде бөлігінде, білек буынына бүгілген, білек бүгілген 180	80	30-ға дейін
	Иілуі	Ол да сондай	70	15-ке дейін
	Бұрылуы	Ол да сондай, білек супинация жағдайда, саусақ суйектері иықпен бір жазықтықта 180	160	175-ке дейін
	Келтіруі	Ол да сондай	135-140	165-қе дейін
Алақан және саусақ сүйектері	Бүгілуі	Отыру. Шынтақ тірегі тік, саусақтар тік қалыпта (180)	Бірінші саусақ 135-ке дейін, басқасы 90-95	155-ке дейін 60-дейін
Алақан және саусақ сүйектері	Иілуі	Ол да сондай	180-210	165-170 Саусақаралық буындарының қозғалысының шектеулі болуына қарай қол үші ұстау қабілеті сақтау керек және 1-ші саусақтың басқаларға қарсы қойылымы сақталуы керек
Жанбас-бел сүйектері	Бүгілуі	Арқаға жату. Тізе бүгілуі. Жанбас бекітілуі (0)	120	100
	Иілуі	Ішпен жату болмаса сау бүйірімен жату. Тізені босату. Жанбасты біріктіру (0)	15-20	10
	Бұрылуы	Арқаға жату. Табан орта жағдайда, тізенің 90к (0) бұрышында	50-90	30
	Келтіруі	Ол да сонда	20-30	10
	Супинация	Ол да сондай, тізе босатылған	60	40
	Пронация	Ол да сондай	40	20-ға дейін
Балтыр және табан сүйектері	Бүгілуі	Арқаға жату болмаса бүйірге жату. Балтырға табанның бұрышы 90	130	110
Балтыр және табан сүйектері	Иілуі	Ол да сондай	70	80
Самай және жақ сүйегі	Тік қозғалыс	Аузын кең ашып см-мен өлшейді төменгі және жоғарғы алдынғы тістердің аралығын	Ауыздың бірқалыпты ашылуы 3 см-ден 6 см-ға дейін	3 см

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына 4-қосымша

Климаты ыстық елдердегі жұмыстарға және авиациялық-химиялық
жұмыстарға медициналық қарсы айғақ

      Климаты ыстық елдерге жіберілетін немесе АХЖ-қа тартылатын авиация мамандары ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде Талаптардың жекеленген тармақтары бойынша қарсылықтар есепке алынады:
      1) климаты ыстық елдердегі жұмыстар үшін:
      2.2), 4.2), 6.2) 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 21.2) «Қолқа атеросклерозынан» басқа, 30.2), 31.2), 34.2), 37.2), 38.2), 39.2) «Қуықтағы тас ауруынан» басқа, 41.2), 43.2), 44, 55.2), 55.3), 56.2), 60.3), 63.3), 63.3);
      2) авиациялық-химиялық жұмыстар үшін (улы химикаттарды қолданумен байланысты):
      2.2), 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14,2), 16,2), 23,2) «Созылмалы гастриттен» басқа, 24,2), 25.2) «Созылмалы пиелонефриттен» басқа, 30.2), 38.2), 39.2) «Қуықтағы тас ауруынан» басқа, 41.2), 44, 46.2), 47.2), 48.2), 49.2), 63.2), 63.3).
      Улы химикаттармен жұмысқа жарамсыздығы қарастырылған Талаптардың тармақтары бойынша ДҰСК авиация мамандарын биоөнімдер мен минералды тыңайтқыштармен жұмыс істеуге жіберуге құқы бар.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына 5-қосымша

Дәрігерлік-ұшу сараптамасы
мақсатында ұсынылатын тексеру көлемі

      1. Терапевтік тексерулер:
      ауыз қуысы, есінеу, тері қабаты, көрінетін сілекей, лимфалық түйін және қалқанша без, жалпы жас шамасына сәйкес;
      тыныс алу органдары, қан айналым (қызметке қабілеттілігін 20 тұрып-отырумен тексеру нәтижесінде анықтау), ас қорыту және зәр шығару органдары.
      2. Хирургиялық тексерулер:
      антропометрия (бойы, дене салмағы, кеуде айналасы, спирометриясы, қолдың динамометриясы);
      жалпы тексеру (дене бітімі, бұлшық еттің өсуі және тері асты майлары, мүсіні, жүрісі);
      тері жағдайы, лимфа түйіні, қалқанша безі, сүт безі, аймақтық тамырлар, сүйектер, буындар, құрсақ қуысы, сыртқы жыныс ағзалары, артқы тесіктің айналасы (айғақ бойынша - саусақпен тік ішекті тексеру).
      3. Неврологиялық зерттеу;
      сыртқы тексеру (тері тыртығы, сему, бұлшық еттің жыпылықтауы);
      бас-ми нерві;
      қозғалмалы, рефлекторлық, сезімтал аумақ, статика және үйлестіру;
      вегативтік-нерв жүйесі (дермографизм, акроционаз, гипергидроз, тремор, ортоклиностатикалық бақылау);
      психикалық-сезім аумағы.
      4. Дерматовенерологтың қарауы бортсеріктерд күәландыру кезінде азаматтардың денсаулық сақтау саласында уәкілетті органның нормативтік құжаттарына сәйкес өткізіледі.
      5. Жылына 4 рет гинекологқа қаралу.
      6. ЛОР-ағзаларын тексеру:
      сыртқы тексеру;
      ішкі тексеру (эндоскопия), алдыңғы және артқы риноскопия, отоскопия, фарингоскопия, ларингоскопия, мұрынның сезгіштігі мен тыныс алуын анықтау;
      акуметрия (ақырын сөйлеу);
      құлақтың бароқызметі;
      статокинетикалық тұрақтылығын зерттеу 3 минуттың ішінде Кориолистің үзіліссіз кумуляция жылдамдығы әдісімен немесе 2 минут аралығында Кориолистің үзіліспен кумуляция әдісімен: авиация қызметкерлері - бірінші медициналық куәландыру, ұшу құрамы мен бортсеріктерге - жылдық медициналық куәландыру кезінде;
      тоналдық аудиометрия авиация қызметкерлерін - бірінші медициналық куәландыруда, 40 жасқа толған соң - 2 жылда 1 рет, ал ауру анықталған жағдайда - жыл сайын өткізіледі.
      7. Стоматологиялық тексеру (жылына 1 рет):
      тіс жағдайы, ауыз қуысы мен сілекей қабықтары, тістем.
      8. Көз ағзаларын зерттеу:
      көру қабілеті;
      түс ажырату;
      қараңғыға бейімділік;
      бинокулярлық көру;
      түнгі көру;
      түйісудің жақын нүктелері;
      анық көрудің жақын нүктесі;
      көру ағзасының анатомиялық жағдайы;
      рефракцияны субъективтік және объективтік әдіспен зерттеу (скиаскопия немесе рефрактометрия);
      35 жастағы ұшу құрамындағылардың, 40 жасқа толған барлық авиация қызметкерлерінің көзішілік қан қысымы жылына 1 рет өлшенеді.
      9. Психологиялық тексеру өткізіледі:
      ұшқыш, авиадиспетчері мамандығы бойынша ААО түсуші үміткерлер тұлғаларға;
      авиакомпания (авиакәсіпорын) әкімшілігі жолдамасы бойынша жаңа авиациялық техникаға қайта оқитын ұшу құрамы тұлғаларына, әуе кемесі командирі, ұшқыш-байқаушы, ұшу жетекшісі дәрежесіне көтерілгенде;
      медициналық айғақ бойынша.
      10. Зертханалық зерттеулер:
      1) қан құрамын клиникалық талдау (гемоглобин, эритроциттер саны, лейкоциттер формуласы, эритроциттер тұнуының жылдамдығы);
      2) зәр құрамына клиникалық талдау (соның ішінде қантқа және ацетонға реакция);
      3) 35 жастан бастап қан құрамындағы холестеринге жылына 1 рет талдау;
      4) аш қарында қан құрамындағы қантқа;
      5) билирубинге және оның фракциясы, АСТ, АЛТ ферменттеріне биохимиялық зерттеу улыхимикаттармен АХЖ орындайтын ұшу құрамына жүргізіледі;
      6) жағындыларды цитологиялық зерттеу - әйелдерге 17 жастан - жыл сайын, гонорея, трихомонад және қынап жиілігіні дәрежесін анықтау үшін жақындыны зерттеу - бортсеріктерге 3 айда 1 рет, ұшқыш және авиадиспетчерлерге жылына 1 рет жүргізіледі;
      7) мерезге қан құрамын зерттеу (жедел-әдіс саусақтан қан алумен): ұшу құрамы мен авиадиспетчерлеріне алғаш рет медициналық куәландыру және жылдық куәландыру кезінде, ал бортсеріктерге денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органдардың декреттелген контингенттерінің тексеруі бойынша нормативтік құжаттарға сәйкес жүргізіледі;
      8) ішек құрт жұмыртқаларына нәжіс құрамын және қантышқақ тобын зерттеу бортсерік тұлғаларға алғашқы медициналық куәландыруды, бортсеріктерге - жыл сайын (аймақтық денсаулық сақтау органдарымен және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органымен айғақ бойынша зерттеу саны өсуі мүмкін);
      9) басқа зертханалық зерттеулер басқа медициналық айғақтар бойынша жүргізіледі.
      11. Рентгенологиялық зерттеулер:
      1) кеуде клеткасы ағзаларының флюорографиясы (кадр үлкейтілген флюорография) авиация қызметкерлеріне жылына бір рет жүргізіледі;
      2) мұрын қосалқылық қойнауына рентгенография - алғашқы медициналық куәландыру кезінде авиация қызметкерлеріне өткізіледі;
      3) басқа да рентгенологиялық зерттеулер (түрік ершігі әдісі, табан, функциялық бақылау арқылы екі кескінде омыртқаның рентгенография, әртүрлі орынның және т.б. компьютерлік томографиясы, магниттік-резонанстық томографиясы) медициналық айғақ бойынша жүргізіледі.
      12. Ультрадыбыстық зерттеу:
      1) өт қабы мен бауырға - улыхимикаттармен АХЖ орындайтындар ұшу құрамына жыл сайын өткізіледі;
      2) ішкі ағзаларына, бүйрекке, қалқанбезге авиация қызметкерлері тұлғаларға - алғашқы медициналық куәландыру кезінде, кеңейтілген куәландыру кезінде (ұшқыштар 40 жастан 3 жылда 1 рет, авиадиспетчерлер - 40 жастан бастап 4 жылда 1 рет, ұшқыштар мен авиадиспетчерлер - 50, 53, 55, 58 жаста, 60 жастан бастап - жыл сайын) және медициналық айғақ бойынша өткізіледі;
      3) жүрекке (эхокардиография) авиация қызметкерлері тұлғаларға - алғашқы медициналық куәландыру кезінде, кеңейтілген куәландыру кезінде жасына қарай (ұшқыштар мен авиадиспетчерлер - 50, 55 жаста, 60 жастан бастап - жыл сайын) және медициналық айғақ бойынша жүргізіледі.
      13. Тыныштық күйдегі ЭКГ (Вильсон бойынша 12 таралым) ұшу құрамына 40 жасқа дейін - жылына 1 рет, 40 жастан бастап - жылына 2 рет, баска авиация қызметкерлеріне - жылына 1 рет.
      14. ЭКГ 20 рет отырып-тұрғызумен (Вильсон бойынша 12 таралым) авиация қызметкерлеріне - алғашқы медициналық куәландыру мен медициналық айғақ бойынша жүргізіледі.
      15. Реоэнцефалография 40 жасқа толған әуе көлігінің 1-2 класты түріндегі ұшақ және тікұшақ ұшқыштарына жылына 1 рет жүргізіледі.
      16. ЭЭГ авиация қызметкерлеріне – алғашқы медициналық куәландыру мен медициналық айғақ бойынша жүргізіледі.
      17. Кольпоскопия әйелдерге 17 жастан бастап жұмысқа түсу кезінде және медициналық айғақ бойынша жүргізіледі.
      18. Функциялық жүктеме сынамалар:
      1) Мастер ІІ байқауымен ЭКГ - медициналық айғақ бойынша және авиадиспетчерлерге 40 жастан бастап - 2 жылда 1 рет жүргізіледі;
      2) велоэргометриялық зерттеу - медициналық айғақ бойынша, ұшу құрамына 40 жастан бастап жылына 1 рет және ыстық климатты елдерге жіберілетін ұшу құрамына жүргізіледі;
      3) гипоксиялық зерттеу медициналық айғақ бойынша жүргізіледі.
      19. 40 жасқа толған соң қосымша өткізілетін зерттеулер (ұшқыштар құрамына - 3 жылда 1 рет, авиадиспетчерлерге - 4 жылда 1 рет):
      1) қанды биохимиялық зерттеу: билирубин және оның фракциялары, АСТ, АЛТ, холестерин, альфа-холестерин, атерогендік коэффициент (КАТ) есебімен, триглицеридтер;
      2) фиброгастродуоденоскопия;
      3) ішкі ағзаларды (қалқанбез, бауыр, өт жолы, ұйқыбез, талақ, бүйректер) ультрадыбыстық зерттеу.
      20. Дәрігерлік-ұшу сараптамасы мақсатында кеңейтілген куәландыру тексеруден өткен тұлғаларға стационарлық жағдайда мыналар қосымша тағайындалады:
      1) зертханалық зерттеу;
      биохимиялық зерттеу (жалпы белок, белок фракциялары, С-реактивтік белок, сиалдық қышқыл, креатинин, қант, билирубин, АЛТ, АСТ, холестерин, альфа-холестерин, триглицеридтер);
      тамақтанудан кейін 2 сағаттан соң қан құрамындағы қант мөлшерін талдау;
      нәжістегі ішек құрт жұмыртқасын зерттеу;
      айғақ бойынша басқа зертханалық тексеру;
      2) ультрадыбыстық зерттеу:
      ішкі ағзаларға (қалқанбез, бауыр, өт жолы, ұйқыбез, талақ, бүйректер);
      жүрекке (эхокардиография);
      3) аудиометрия.
      21. Басқа зерттеулер медициналық айғақтар болған жағдайда жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына 6-қосымша

Нысан

АВИАЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ КІТАПШАСЫ

ДҰСК (ОДҰСК) мөрі қойылған Қан тобы __________
сурет үшін орын Резус-факторы__________

Тегі ____________________________________________
Аты _____________________________________________
Әкесінің аты (бар болған жағдайда) ___________________________
Туған күні, айы, жылы _____________________________
Білімі _________________________________________
Негізгі мамандығы___________________________________
АА-да қызметі (қайда, қай уақыттан бастап) ______________________
Жұмыс орны _________________________________________
Лауазымы, кәсібі, ӘК типі ___________________________
Тұрғылықты мекен-жайы _____________________
Үй мекен-жайы _______________________________________
Байланыс телефондары __________________________________
Осы медициналық кітапшаның басталу күні____________________
Медициналық кітапшаның аяқталу күні _____________________
Авиация қызметкерінің қолы ________________________

Нысанның 2-4 беті

Келген күні	Қорытынды (нақтыланған) диагноздарды жазу үшін парақ
Келген күні	Қорытынды (нақтыланған) диагноздар	Алғашқы қойылған диагноздар (+ белгілеп қою)	Дәрігердің қолы (тегін анық жазу керек)

Нысанның 5 беті

Күні	Аллергологиялық анамнез	Эпидемологиялық анамнез	Жеке ерекшеліктері	Болған аурулар	Профилактикалық екпелер (күні, атауы, дозасы және препараттың сериясы, екпеге реакциясы, медқызметкердің лауазымы және аты-жөні)

Нысанның 6-7 беті

Еңбек, тұрмыс жағдайлары, кәсіби бағыты
(ДҰСК-да эпикризді жазу кезінде толтырылады)

Күні (кк/аа/жж)	«___»____ __ 20__ж.	«___»____ __ 20__ж.	«____»____ __ 20__ж.	«___»______ 20____ж.
1 жыл ішінде ұшу уақыты
Оның ішінде: АХЖ
Түнгі уақытта
Еңбектің сипаттамасы: орындалатын рейстердің ерекшеліктері, АХЖ түрлері, уландырғыш заттармен байланысы, ұшу уақыты нормасының ұзартылуы, демалыс күндерінің тұрақтылығы, ауысым алдындағы демалыстың толыққандылығы, ауысым кезіндегі шаршау
Демалыстың уақыты және өткізу орны, демалыс бойынша қарызы
Тамақтану: ұшу (ауысым) күндерінде, үй жағдайында
Жұмысқа дейін жолдың уақыты
Тұрмыстық жағдайлар
Отбасы құрамы және отбасыдағы қарым-қатынастар
Дене шынықтыру сабақтары
Зиянды әдеттер

Нысанның 8-9 беті

Антропометрикалық көрсеткіштер

Күні (кк/аа/жж)	«__»______ 20__ж.	«__»______ 20__ж.	«__»______ 20__ж.	«__»_____ 20__ж.
Көкірек қуысының формасы
Көкірек қуысының шеңбері: - қалыпты жағдайда
- демді ішке тарту кезінде
- дем шығару кезінде
Спирометрия
Динамометрия: - оң білезік
- сол білезік
Дене бітімі
Аяқтың ұзындығы
Бойы
Салмағы: - ДҰСК алдында
- тоқсандық
- 1 жартыжылдық
- тоқсандық
- 2 жартыжылдық
- тоқсандық
- 3 жартыжылдық
- тоқсандық

Нысанның 10-11 беті

Жүрек-тамыр жүйесінің функционалдық қабілеттерінің көрсеткіштері (тоқсан сайынғы және ДҰСК алдындағы)

Күні

20____ жыл

20___ жыл

20____ жыл

20___ жыл

Тамыр соғуы: - қалыпты жағдайда

- денеге түсетін ауырлықтан кейін

- 3 минуттан кейін

Ырғақ

Толуы

Күшеюі

Артериялық қысым:
- қалыпты жағдайда

- денеге түсетін ауырлықтан кейін

- 3 минуттан кейін

Қосымша мәліметтер

Нысанның 12-17 беті

ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде терапиялық тексерудің мәліметтері

Күні	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.
Шағымдары, анамнез, авиация қызметкерінің қолы
Алдыңғы кеңейтілген тексерудің күні
Лимфалық жүйе
Қалқанша без
Жүрек-тамыр жүйесі
Дем алу органдары
Ас қорыту органдары
Бауыр мен көкбауыр
Бүйрек
Қосымша мәліметтер
Диагнозы, шифрі МКБ-10
Сараптамалық қорытынды
Диспансерлік бақылау топтары, емдеу-профилактикалық белгілеу
Сарапшы-дәрігердің тегі, қолы, мөрі

Нысанның 18-21 беті

ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде хирургиялық тексерудің мәліметтері

Күні	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.
Шағымдары, анамнез (жарақаттар, операциялар), авиация қызметкерінің қолы
Тері және тері шелмайы (тігістер, жылан көздер, дақтар)
Лимфалық жүйе
Қалқанша без
Сүйек-буын аппараты
Құрсақ тығыршығы (жарықтар, шап сақиналары)
Құрсақ қуысы органдары
Несеп-жыныстық органдары
Бұтара, тік ішек (сырттай қарау, саусақпен зерттеу)
Перифериялық тамырлардың жағдайы
Қосымша мәліметтер
Дене дамуын бағалау
Диагнозы, шифрі МКБ-10
Сараптамалық қорытынды
Диспансерлік бақылау топтары, емдеу-профилактикалық белгілеу
Сарапшы-дәрігердің тегі, қолы, мөрі

Нысанның 22-27 беті

ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде неврологиялық тексерудің мәліметтері

Күні				«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.
Шағымдары, анамнез, авиация қызметкерінің қолы
Бас сүйектік-ми нервілері (көздің қарашығы, көз алмасының қозғалыстары, мұрын-еріндік іркістер және т.б.)
Қозғалтқыш сала: Белсенді қозғалыстар (күш, көлем), жүріс-тұрысы
Пассивті қозғалыстар, бұлшық ет тонусы
Қозғалтқыш құбылыстар, тітіркену (дірілдеу, сіңірдің тартылуы)
Қозғалыстардың координациясы
Бұлшық еттің қозғыштығы
Бұлшық еттердің трофикалық бұзылуы
Статика
Сезімталдығы (үстірт, терең)
Нервтік бағаналар
Менингиялық белгілер
Рефлекстер:
сіңірлік	Қолдардың		Екі басты бұлшық еттің
	Қолдардың		Үш басты бұлшық еттің
	Тізелік
	Ахиллдік
Периосттік
Тері
Сілемейлі қабықтың			жұтқыншақты
Сілемейлі қабықтың			тамырлы
Патологиялық рефлекстер, клонустар
Жамбас органдары
Вегетативтік жүйке жүйесі		Дермографизм (реңкі, беріктігі)
		Пиломоторлық
		Аяқ-қолдары терісінің жағдайы, трофикалық бұзылуы
Қосымша мәліметтер
Диагнозы, шифрі МКБ-10
Сараптамалық қорытынды
Диспансерлік бақылау топтары, емдеу-профилактикалық белгілеу
Сарапшы-дәрігердің тегі, қолы, мөрі

Нысанның 28-33 беті

ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде офтальмологиялық тексерудің мәліметтері

Күні			«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.	«____»_________ 20____ж.
Шағымдары, анамнез (жарақаттар, операциялар), авиация қызметкерінің қолы
Түсті көруі
Көру жітілігі		түзетусіз	OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Көру жітілігі		түзетумен	OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Рефракция			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Анық көрудің ең жақын нүктесі			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Бинокулярлы көру
Қараңғылық адаптация, түнгі көрудің жітілігі
Конвергенцияның ең жақын нүктесі
Көз алмасының қозғалғыштығы
Көзді қозғайтын	Терең көруі
	Анық қылилық
	Медокс бойынша жасырын қылилық
Орталары			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Көздің түбі			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Көздің қарашығы
Көз қарашығының рефлекторлық реакциясы
Қабақ
Конъюнктива
Көзжас жолдары
Көзішілік қысым
Қосымша мәліметтер
Диагнозы, шифрі МКБ-10
Сараптамалық қорытынды
Диспансерлік бақылау топтары, емдеу-профилактикалық белгілеу
Сарапшы-дәрігердің тегі, қолы, мөрі

Нысанның 34-39 беті

ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде оториноларингологиялық тексерудің мәліметтері

Күні				«__»_______ 20____ж.		«__»_______ 20____ж.	«__»______ 20____ж.	«__»______ 20____ж.
Шағымдары, анамнез (жарақаттар, операциялар), авиация қызметкерінің қолы
Мұрын	Мұрындық қалқан
	Сілемейлі
	Мұрындық тыныс алуы (оң жақта, сол жақта)
	Иіс сезу (дәрежесін көрсету)
Мұрын-жұтқыншақ
Жұтқыншақ		Сілемейлі
		Бадамша, өсу дәрежесі
Регионардық лимфатүйіндердің жағдайы
Көмей			Көмекей қақпашығы
			Сілемейлі
			Ларингоскопия дәйектері
			Дауыстың сипаты
Құлақ			Сыртқы	Оң	Сол

			Құлақ артында
			Дыбысжарғақ
Ақырын дыбысқа естудің жітілігі			Сөздердің дисканттық тобы
			Сөздердің бас тобы
			Сөйлеу
Барофункция
Вестибулярлық аппаратты зерттеу			Тәжірибенің атауы
			Айналудан кейін
			Отолиттік реакция (дәрежесі)
			Қоса жүреді (қажеттінің астын сызыңыз, қосыңыз)	Нистагм, бас айналуы, жүрек соғуы бозару, терішеңдік, жүрегі айну, құсу	Нистагм, бас айналуы, жүрек соғуы бозару, терішеңдік, жүрегі айну, құсу
Қосымша мәліметтер
Диагнозы, шифрі МКБ-10
Сараптамалық қорытынды
Диспансерлік бақылау топтары, емдеу-профилактикалық белгілеу
Сарапшы-дәрігердің тегі, қолы, мөрі

Нысанның 40-43 беті

ДҰСК-да медициналық куәландыру кезінде психофизиологиялық тексерудің мәліметтері

Күні	Себебі, тексеру нәтижелері, қорытынды, ұсынымдар, медициналық психологтың тегі, қолы және мөрі

Нысанның 44-45 беті

Функционалдық, құралдық және өзге зерттеулердің мәліметтері (зерттеулер хаттамалары медициналық кітапшаның белгіленген бөлігіне жапсырылады, зерттеулер қорытындылары медициналық кітапшаға хронологиялық тәртіппен жазылады)

Күні	Тексеру себебі	Өкпе, жүрек және басқа органдардың рентгенологиялық зерттеулері: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 46-47 беті

Күні	Тексеру себебі	Аудиометрия: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 48-51 беті

Электрокардиография: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Күні	Күні	Күні	Күні	Күні	Күні
Қорытынды	Қорытынды	Қорытынды	Қорытынды	Қорытынды	Қорытынды

Нысанның 52-53 беті

Күні	Тексеру себебі	Барокамералық зерттеулер (гипоксиялық сынақ): қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 54-55 беті

Күні	Тексеру себебі	Эхокардиография: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 56-59 беті

Күні	Тексеру себебі	Электроэнцефалография, реоэнцефалография, УЗДГ: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 60-63 беті

Күні	Тексеру себебі	Ішкі органдардың ультрадыбыстық зерттеулері: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 64-65 беті

Күні	Тексеру себебі	Фиброгастродуоденоскопия: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 66-69 беті

Күні	Тексеру себебі	Өзге зерттеулер: қорытынды және қорытынды берген дәрігердің тегі

Нысанның 70-75 беті

Зертханалық зерттеулер

Көрсеткіштер/күні/нәтиже
Гематологиялық зерттеулер	Эритроциттер
	Гемоглобин
	Гематокрит
	СОЭ
	Лейкоциттер
	Базофилдер
	Эозинофилдер
	Таяқша өзекті
	Сегменттік өзекті
	Лимфоциттер
	Моноциттер
	Тромбоциттер
	Ретикулоциттер
	Қанның ұюы
Несеп	Салыстырмалы салмақ
	рН
	Ақуыз
	Қант
	Ацетон
	Өт дақтары
	Эпителий
	Лейкоциттер
	Уробилин
	Цилиндрлер
	Тұздар

Нәжіс	Гельминттер тұқымы
	Қарапайым
	Жасырын қан

Қанның биохимиялық зерттеулері	Аш қарынға қант
	Тамақтан кейін 2 сағаттан соң қант
	Холестерин
	Альфа-холестерин
	КАТ
	Триглицеридтер
	Жалпы ақуыз
	Альбуминдер
	Альфа-1 глобулиндер
	Альфа-2 глобулиндер
	Бета глобулиндер
	Гамма глобулиндер
	А/Г коэффициенті
	СРБ
	Сиал қышқылдары
	Жалпы билирубин
	Тура емес билирубин
	Тура билирубин
	АСТ
	АЛТ
	Несепнәр
	Креатинин
	Несептік қышқыл

Микрореакция	ДҰСК алдында
	Тоқсандық
	1 жартыжылдық
	Тоқсандық
	2 жартыжылдық
	Тоқсандық
	3 жартыжылдық
	Тоқсандық
	ДҰСК алдында
Өзге зерттеулер

Нысанның 76-81 беті

ДҰСК (ОДҰСК) қорытындысы

Күні		Күні
Тексеру себебі		Тексеру себебі
Диагноз		Диагноз
2013 жылдың ҚР АА медициналық куәландыру қағидаларының ___ тармағы _____тармақшасының______бағаны бойынша		2013 жылдың ҚР АА медициналық куәландыру қағидаларының ___ тармағы _____тармақшасының______бағаны бойынша
ДБ тобы: емдік-профилактикалық белгілеу:		ДБ тобы: емдік-профилактикалық белгілеу:
ДҰСК төрағасы тегі, қолы		ДҰСК төрағасы тегі, қолы
ДҰСК мөрі		ДҰСК мөрі

Нысанның 82-85 беті

Стоматологтың тексеру бойынша мәліметтер

Тексеру күні және себебі	«___»_______ 20__ж.	«__»______ 20__ж.	«__»______ 20__ж.	«__»______ 20__ж.
Шағымдар, анамнез, қолы
Беттің терісі, лимфалық түйіндер
Самай-төменгі жақтық буын
Еріннің, қызыл иектің, ауыз қуысының сілемейлі
Бездер, саливация
Тістүйіс
Тіс бөлінуі
Тіс формуласы
Диагнозы, шифрі МКБ-10, қорытынды
Жүргізілген емдеу
Дәрігердің тегі, қолы, жеке мөрі

Нысанның 86 беті

Акушерлік-гинекологиялық анамнездің мәліметтері

Бірінші менструация ______ жастан, Бірден белгіленді, ______ сайын	Менструация сипаты: цикл ____ күн, мол, жеткілікті, аз, ауыртады, ауыртпайды, тұрақты, тұрақсыз
Шалдыққан әйел аурулары (қандай, қашан)	Балалар туралы мәлімет – туған жылы, денсаулық жағдайы

Жүктілік туралы мәліметтер

Нешінші жүктілік	Күні жылы	Жүктіліктің мерзімі		Тәуекелдің пренаталді факторлары туралы мәліметтер	Жүктіліктің аяқталуы				Бала туған кезінде оның жағдайы
		Қаралу кезінде	Басқа жұмысқа ауысу кезінде		аборт		босану
		Қаралу кезінде	Басқа жұмысқа ауысу кезінде		Өздігінен жүктіліктің мерзімі	Жасанды жүктіліктің мерзімі	мезгілінен ерте, жүктіліктің мерзімі	шұғыл
1
2
3

Нысанның 87-95 беті

Акушер-гинекологтың тексеру бойынша мәліметтер
(тоқсан сайын, ДҰСК медкуәландыру алдында)

Тексеру күні және себебі	«__»_______ 20__ж.	«__»_______ 20__ж.	«__»_______ 20__ж.	«__»_______ 20__ж.
Шағымдар, анамнез, қолы
Соңғы менструацияның күні және сипаты
Сыртқы жыныстық органдар
Қынап
Жатыр мойыны
Жатырдың жағдайы, үлкендігі, қосалқылар жағдайы және т.б.
Қосымша мәліметтер, зерттеу нәтижелері
Диагнозы, шифрі МКБ-10, қорытынды
Емдік-профилактикалық ұсынымдар
Дәрігердің тегі, қолы, жеке мөрі

Нысанның 96-99 беті

Дерматовенерологтың тексеру бойынша мәліметтер

Тексеру күні және себебі	«__»_______ 20__ж.	«__»______ 20__ж.	«__»_______ 20__ж.	«__»_______ 20__ж.
Шағымдар, анамнез, қолы
Объективтік мәліметтер
Диагнозы, шифрі МКБ-10
Қорытынды
Дәрігердің тегі, қолы, жеке мөрі

Нысанның 100-159 беті

Комиссияаралық кезеңдегі бақылау
Ауру кезінде медициналық тексерулер, диспансерлік, профилактикалық тексерулер, мамандардың кеңестері, авиациялық дәрігердің жылдық эпикриздері, кезектен тыс ДҰСК эпикриздері және т.б. хронологиялық тәртіппен тексеру себебі көрсетіле отырып толтырылады)

Күні	Тексеру себебі	Шағымдар (қолы), анамнез, объективті тексеру, диагноз, белгілеу, еңбекке жарамсыздық парағының нөмірі, келесі келу күні, ДКК жолдама, қорытындылар, дәрігердің тегі, қолы және мөрі

Ескерту: Авиация қызметкерлерінің медициналық кітапшасы А5 форматты және 159 нөмірленген беттен тұрады.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына 7-қосымша

Нысан

ДҰСК атауы көрсетілген мөртаңба

Медициналық куәландыру туралы ДҰСК (ОДҰСК) анықтамасы

___________________________________________________ берілген
      (аты-жөні, туған күні, айы, жылы)
Медициналық қорытынды беруден бас тартқандығы туралы денсаулық
жағдайы бойынша жарамдылық Талаптарына сәйкес келмегендіктен:
Негізгі диагноз:_______________________________________________
Қосымша диагноз:______________________________________________
Ұсыныстар:
Қайта куәландыру ұсынылмаған, __________ айдан кейін ұсынылады
(керек еместігін сызып тастау)
Анықтама берілген күні «__»___________20__жылы
ДҰСК төрағасы (аты-жөні, қолы)                   ДҰСК мөрі
___________________________________________________
ДҰСК (ОДҰСК) мөртаңба
Кадрлар бөліміне ___________________________________________
                         (авиакомпанияның атауы)
Медициналық қорытындыны беруден бас тарту туралы ХАБАРЛАМА
__________________________________________________ азамат
              (куәланушының аты-жөні)
Денсаулық жағдайы бойынша жарамдылық Талаптарына сәйкес
келмегендіктен медициналық қорытындыны беруден бас тартылған

ДҰСК (ОДҰСК) сараптамалық қорытынды «__»_______20 __ж. берілген
ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы (аты-жөні, қолы)
ДҰСК (ОДҰСК) мөрі

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
ережесіне 8-қосымша

Нысан

      Келісемін                                            Бекітемін
      Авиакомпания жетекшісі                           ДҰСК төрағасы
      _____________________                      ____________________
      20__жылғы «__»_______                      20__жылғы «__»______

Қорытынды акт
медициналық куәландыру нәтижесі бойынша

_________________________________________________________________
авиакомпания (авиакәсіпорын) атауы,
ДҰСК (ОДҰСК) 20__ж. __________________________ өткізілген кезеңде.
Медициналық куәландыруға жатқызылған барлығы ____ адам; оның
ішінде бітіргендер ___ адам.

1. Жарамсыз болып табылғандар:

№ р/с	Тегі, аты, әкесінің аты	Лауазымы	ДҰСК диагнозы және тағайындауы

2. ДҰСК-де әрі қарай куәландыратын стационарлық тексеру
мен емдеуді (сауықтыруды) қажет етеді:

№ р/с	Тегі, аты, әкесінің аты	Лауазымы	Диагноз

3. Комиссияаралық мерзімде емделуге (сауықтырылуға) жатады:

№ р/с	Тегі, аты, әкесінің аты	Лауазымы	Диагноз

Авиация дәрігері ___________________________________
дәрігердің тегі, қолы, жеке мөрі

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына 9-қосымша

Нысан

ДҰСК (ОДҰСК) атауы көрсетілген мөртаңба

МЕДИЦИНАЛЫҚ КАРТА

ДҰСК (ОДҰСК) мөрі қойылған
сурет орны

1. Тегі, аты, әкесінің аты (толықтай) ____________________________
_______________________________________________________________
2. Туған күні (күні, айы, жылы) _________________________________
3. Білімі ________________________________________________
4. Негізгі мамандығы _______________________________________
5. Тұрғылықты мекен-жайы, байланыс телефондары ______________
_______________________________________________________________
6. Анамнез (комиссия аралық мерзім ішіндегі аурудың)_______________
_________________________________________________________________

Физикалық және хирургиялық тексерудің мәліметтері:
1. Шағымдар, күні және қолы ___________________________________
2. Салмағы ______ 3. Бойы _______ 4. Аяқтың ұзындығы __________
5. Кеуде қуысының шеңбері: тын қалпында __, дем алу __, дем шығару__
6. Динамометрия: оң қол _________, сол қол __________
7. Тері және тері шелмайы _______________________________________
_______________________________________________________________
8. Бұлшықет жүйесінің дамуы ___________________________________
9. Сүйек жүйесінің, бұлшықеттің ақаулары, веналардың варикоз кеңеюі,
жарықтың болуы, мүсінділік, жүріс және т.б. ____________________
____________________________________________________________
10. Сыртқы жыныстық органдардың жағдайы ____________________
___________________________________________________________
11. Лимфатүйіні __________________________________________
12. Қалқанбез ____________________________________________
13. Ішперде қуысы органдары ____________________________________
14. Тікішекті саусақпен зерттеу ____________________________
15. Тексеру нәтижелерін талдау (рентгенография, спирометрия және т.б.)
________________________________________________________
16. Басқа тексерулер, соның ішінде акушер-гинекологтың және
дерматовенерологтың тексерулері ____________________________
__________________________________________________________
17. Диагноз _________________________________________________
_____________________________________________________________
18. Хирургтың қорытындысы ___________________________________
_____________________________________________________________
19. Қорытынды шығарылған күні _______________________________
20. ДҰСК сарапшы-дәрігерінің қолы, тегі, жеке мөрі __________

Терапиялық тексерудің мәліметтері:
1. Шағымдар, күні және қолы_________________________________________
2. Жүректің шектері ________________________________________________
3. Жүрек соғу дыбысы_______________________________________________
4. Артериялық қысым ___________ 5. Тамыр соғуының жиілілігі______
6. Тамыр соғуының сипаттамасы______________________________________
7. 20 рет отырып-тұру арқылы сынау__________________________________
8. Өкпенің перкуссиясы __________________________________________
9. Өкпенің аускультациясы _______________________________________
10. Тыныстың жиілілігі мен сипаттамасы______________________________
11. Тәбеті _____________ 12. Тілі _______________________________
13. Нәжіс ________________ 14. Зәр шығару _____________________
15. Іші _______________________________________________________
16. Бауыры, көкбауыры _________________________________________
17. Бүйрек ____________________________________________________
18. Тексеру нәтижелерін талдау (флюорография, қан, несеп) ______
______________________________________________________________
Басқа тексерулер ______________________________________________
______________________________________________________________
19. Диагноз _________________________________________________
____________________________________________________________
20. Терапевтің қорытындысы __________________________________
_________________________________________________________
21. Қорытынды шығарылған күні ________________________________
22. ДҰСК сарапшы-дәрігерінің қолы, тегі, жеке мөрі ___________

Неврологиялық тексерудің мәліметтері:
1. Шағымдар (бас ауруы, бас айналуы, ашушаңдық тершеңдік, талмалар,
сіңірі тартылу, ұйқының бұзылуы және т.б. – астын сызу, сипаттау),
күні және қолы ___________________________________________________
2. Тұқымқуалаушылық ____________________________________________
3. Неврологиялық анамнез: ______________________________________
Бала кезіндегі невроздық құбылыстар, сіңір тартылу_________________
Жарақаттар мен психологиялық жарақаттар____________________________
Бұрыңғы жүйке жүйесінің аурулары ____________________________
4. Вазомоторлық бұзылулар __________________________________
5. Дермографизм (қызыл, ақ, өзгермелі, ісінген), тұрақт ____________
6. Ашнердің симптомы _______________ 7. Тершеңдік _______________
8. Пиломоторлы рефлекс _________________________________________
9. Қабақ треморы ___________ саусақ треморы ____________________
10. Қол-аяқ құрғақ, дымқыл, цианотикалық _______________________
11. Қарашық ____________________________________________________
12. Бассүйек-ми нервтері ___________________________________
______________________________________________________________
13. Хвостектің симптомы __________________________________________
14. Қозғалтқыш саласы __________________________________________
15. Бұлшықеттің қозғыштығы _______________________________________
16. Рефлекторлы сала:
қолдар -                оң ______________, сол _________________,
тізелік рефлекстер -    оң _____________, сол _________________,
ахиллов рефлексі -      оң _____________, сол _________________,
патологиялық рефлекстер _________________________________________
17. Ромберг кейіпі – қарапайым ____________, күрделінген ___________
18. Координация _______________ 19. Тері рефлекстер ________________
20. Перифериялық нервтер _________________________________________
_________________________________________________________________
21. Сезімтал сала _____________________________________________
22. Тексеру нәтижелерін талдау (РЭГ, БРЭГ, ЭЭГ) _________________
________________________________________________________________
23. Басқа тексерулер ____________________________________________
_________________________________________________________________
24. Психологиялық тексеру __________________________________
____________________________________________________________
25. Диагноз _____________________________________________________
______________________________________________________________
26. Невропатологтың қорытындысы ______________________________
______________________________________________________________
27. Қорытынды шығарылған күні ________________________________
28. ДҰСК сарапшы-дәрігерінің қолы, тегі, жеке мөрі ____________
_______________________________________________________________
Оториноларингологиялық тексерудің мәліметтері:
1. Шағымдар, күні және қолы ____________________________________
2. Сөзі (анық, түсінікті)_______________________________________

Сол жағынан	Зерттеу	Оң жағынан
	3. Мұрын жолдарының өткізгіштігі:
	4. Иіс сезімі:
1, 2, 3, 4	5. Барофункция:	1, 2, 3, 4
	6. Сыбырлап сөйлеу:
	7. Ауызекі сөйлеу:
8. Вестибулометрия:
	Айналуға қарсы елес сезімінің ұзақтығы:
	Нитагмаға қарсы тұрудың ұзақтығы:
Солға қарай айналудан кейін:		Оңға қарай айналудан кейін:
ЗД = 0, 1, 2, 3		ЗД = 0, 1, 2, 3
Вегетативтік реакциялар – а) жүрек соғуы, бозаруы, тершеңдік, б) жүрек айнуы, құсу		Вегетативтік реакциялар – а) жүрек соғуы, бозаруы, тершеңдік, б) жүрек айнуы, құсу

9. Тексеру нәтижелерін талдау (аудиометрия, рентгенография) ________
_____________________________________________________________
10. Басқа тексерулер, соның ішінде стоматологтың тексеруі, қажет
болған жағдайда логопедтің консультациясы________________________
________________________________________________________________
11. Диагноз _____________________________________________________
_________________________________________________________________
12. Оториноларингологтың қорытындысы ____________________________
_________________________________________________________________
13. Қорытынды шығарылған күні _________________________________
14. ДҰСК сарапшы-дәрігерінің қолы, тегі, жеке мөрі ____________
___________________________________________________________

Офтальмологиялық тексерудің мәліметтері:
1. Шағымдар, күні және қолы ______________________________________
2. Түсті қабылдауы _____________________________________________
3. Түзетусіз көз жітілігі: оң көзі ________, сол көзі ______
4. Түзетумен көз жітілігі: оң көзі ________, сол көзі ______
5. Рефракция (скиаскопия): оң көзі ________, сол көзі _______
6. Түнгі көз көруі ________________________________________________
7. Көз қарашығы: оң көзі ______________, сол көзі _________________
8. Көз қарашығының рефлекторлы реакциясы:__________________________
9. Қабағы: оң көзі __________, сол көзі ________________
10. Конъюнктива: оң көзі __________, сол көзі __________
11. Мөлдір қабақ: оң көзі __________, сол көзі _________
12. Көздің жасы аппараты: оң көзі ________, сол көзі _________
13. Анық қылилығы: одақты ________, паралитикалық ________
Меддокс бойынша гетерофория жақыннан: көлденең _____, тігінен ____
                            алыстан: көлденең ____, тігінен ____
Бекітіп тұратын қозғалыс: жақыннан ________, алыстан ____________
Көз алмасының қозғалғыштығы: оң көзі ________, сол көзі __________
Бірлескен қозғалысы - конвергенцияның ең жақын нүктесі____________
                      ассоциацияланған ___________________________
14. Айқын көрудің тұрақтылығы ___________, жетекші көз ____________
15. Көру өрісі - нысан 5 миллиметрде:
                 оң көзі _____________, сол көзі ________________
16. Көздің түбі: оң көзі _____________, сол көзі ________________
17. Бинокулярлық көру ___________________________________________
18. Терең көруі (кеңістікті қабылдау) _______________________
19. Тексеру нәтижелерін талдау ______________________________
_____________________________________________________________
20. Басқа тексерулер _____________________________________________
________________________________________________________________
21. Диагноз _____________________________________________________
________________________________________________________________
22. Офтальмологтың қорытындысы ________________________________
_______________________________________________________________
23. Қорытынды шығарылған күні _________________________________
24. ДҰСК сарапшы-дәрігерінің қолы, тегі, жеке мөрі ____________
_______________________________________________________________

ДҰСК (ОДҰСК) қорытындысы:
1. ДҰСК (ОДҰСК) мәжілісі хаттамасаның күні мен нөмірі: __________
2. Медициналық куәландырудың себебі __________________________
3. Тегі, аты-жөнінің бірінші әріптері ____________________________
4. Туған күні (күні, айы, жылы) _______________________________
5. Диагноз: ___________________________________________________
___________________________________________________________
6. Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық
куәландыру қағидаларының ________ бағаны _______________________
тармағы (тармақтары) бойынша: __________________________________
____________________________________________________________
7. Диспансерлік есепке алудың тобы:_____________________________
8. ДҰСК (ОДҰСК) ұсыныстары: ______________________________
________________________________________________________
9. ДҰСК (ОДҰСК) төрағасы (тегі, қолы, жеке мөрі)
10. Комиссия хатшысы (тегі, қолы)
11. ДҰСК (ОДҰСК) мөрі

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
қағидаларына 10-қосымша

Нысан

ДҰСК (ОДҰСК) атауы көрсетілген мөртаңба

Медициналық куәландырылу туралы өтініш

1. Тегі, аты, әкесінің аты__________________________________________
2. Мекенжайы_____________________________________________________
3. Туған жылы_________________ жынысы _________________________
4. Медициналық қорытындының түрі___________________________
5. Жұмыс орны______________________________________________
6. Атқаратын лауазымы________________________________________
                  (ұшу құрамы үшін - әуе кемесі түрі)
7. Жалпы ұшу уақыты ____ сағат, сонғы жылда _______ сағат
8. Осы мамандық бойынша жұмыс ұзақтығы _________жыл
9. ДҰСК-да бұрынғы куәландырылған күні _____
10. Алдыңғы комиссияаралық кезеңдегі жұмысы:
ыссы климатымен елдерде      Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
елдерді атап көрсету _____________________________________
АХЖ                          Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
улы химикаттарды атап көрсету _________________________________
11. Алдыңғы комиссияаралық кезеңде:
денсаулығына байланысты жұмыстан шеткерліген жағдай болды ма:
                             Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
шеткеру күні және себебі:________________________________________
денсаулығына байланысты медициналық ұйымдарға жүгіну жағдайлары:
Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
жүгіну күні және себебі:__________________________________________

дәрі-дәрмек қолдану дәлелдері: Иә. Жоқ. (астын сызыңыз)
дәрінің түрі және мақсаты (себебі):
__________________________________________________________________

Өтініштің келесі беті

Бұрұнғы комиссияаралық кезеңге
медициналық сыртартқы

(куәланушылар «иә», «жоқ» сөздерінің астын сызу арқылы толтырады,
қажет жағдайда толық жауап «Ескерту» бағанына жазылады)

1-15 тармақтарға
ескерту

1. Бас ауыруының қатты немесе жиі болуы        Иә     Жоқ
2. Бас айналу ұстамасы немесе талып қалу       Иә     Жоқ
3. Аллергиялық реакция (қандай аллергенге)     Иә     Жоқ
4. Көрудің бұзылуы немесе бұлдырлау            Иә     Жоқ
5. Жүрек функциясының бұзылуы                  Иә     Жоқ
6. Кез келген себеппен естен тану              Иә     Жоқ
7. Есту ағзасының бұзылуы                      Иә     Жоқ
8. Қантамыры қысымы көтерілуі және түсуі       Иә     Жоқ
9. Асқазан мен ішек қызметінің бұзылуы         Иә     Жоқ
10. Зәр шығару қызметінің бұзылуы              Иә     Жоқ
11. Нерв бұзылуының кез келген түрі            Иә     Жоқ
12. Әуелік ауруы                               Иә     Жоқ
13. Кез келген жарақат және/немесе улану       Иә     Жоқ
14. Басқа ағзалар мен жүйелердің бұзылуы       Иә     Жоқ
15. (Қандай) ауруы бойынша емдеуге жатқызу
немесе амбулаториялық емдеу                    Иә     Жоқ

Мен ______________________________________________ (аты-жөні, тегі),

осы өтініште ешбір маңызды ақпаратты жасырмағанымды, жаңылыстыратын
ақпаратты бермегенімді, өтініште жазылған жауаптар мен деректер менің
хабардарлығым шеңберінде толық және анық болып табылатынын
дәлелдеймін, және медициналық куәландырудан өткізу үшін және ДҰСК-ның
сараптау қорытындысын шығаруға негіз бола алады.

20__жыл «___»_______ ________________________
жеке қолы

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
ережесіне 11-қосымша

Нысан

ДҰСК (ОДҰСК) атауы көрсетілген мөртаңба

Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарау журналы

№ р/н	Экипаждың бірінші және соңғы мүшесін тексерудің күні және уақыты	Аты-жөні	Қызметі	Рейстің нөмірі	Ұшып келу уақыты (экипаж мүшесінің сөзінен	Шағымдары және қолы	Сыртқы тексеру және көзге көрінетін былжыр қабықтарын тексеру	Тамыр соғуы	Көрсеткіштер бойынша			Медициналық қызметкердің жұмысқа жіберу туралы шешімі және қолы
									Дене қызуы	Артериалдық қысым	Дем шығаратын ауада алкогольдің бар болуын сынау
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Журналдың барлық беттері нөмірленеді, тігіледі, бастықтың қолы қойылады және ДҰСК (ОДҰСК) мөрі басылады.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
ережесіне 12-қосымша

Нысан

Ұшудан (ӘҚҚ бойынша жұмысынан) шеткеру журналы

№ р/н	Тексерудің күні және уақыты	Аты-жөні, қызметі, авиациялық кәсіпорын	Кім шеткерген (қызметі және қолы)	Шеткерудің себебі	Шеткерілген маман қайда жолданды	Шеткеру туралы қашан және кімге мәлімденді	Ұшу жұмысына (ӘҚҰ бойынша жұмысына) қашан және кім жіберген
1	2	3	4	5	6	7	8

Журналдың барлық беттері нөмірленеді, тігіледі, бастықтың қолы қойылады және ДҰСК (ОДҰСК) мөрі басылады.

Қазақстан Республикасының
азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру
ережесіне 13-қосымша

Нысан

ДҰСК атауы көрсетілген мөртаңба

АНЫҚТАМА
СПРАВКА №______ _____________________________________________________
        (рейс, күні, сағат, минуты; рейс, дата, время - часы, минуты)
______________________________________________________________
      (аты-жөні, мамандығы, фамилия,инициалы, должность)
ұшу кезегінен (кезекшіліктен) медициналық тексеруде шеткерілді
отстранен от полета (дежурства) на предполетном (предсменном) медицинском осмотре)
Алдын-алу диагнозы ___________________________________________
(предварительный диагноз)
_______________________________________________________________
Қысқаша нақтылы мәлімет _______________________________________
(Краткие объективные данные)
_______________________________________________________________
__________________________________________________________
Ұшқыштар дәрігеріне емханаға келетін күні
(дата явки к авиационномк врачу в поликлинику) ___________________
Дәрігердің мамандығы, аты-жөні және қолы
(должность, фамилия, инициалы и подпись медицинского работника)
      Қүні (дата)

Сноска. Утратил силу совместным приказом Министра транспорта и коммуникаций РК от 28.08.2013 № 666 и и.о. Министра здравоохранения РК от 17.09.2013 № 532 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

      В соответствии с пунктом 3 статьи 54 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года «Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации» ПРИКАЗЫВАЮ:
      1. Утвердить прилагаемые Правила медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан.
      2. Департаменту организации медицинской помощи Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Тулегалиева А.Г.) обеспечить:
      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
      2) опубликование настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан.
      3. Департаменту юридической службы Министерства здравоохранения Республики Казахстан (Данаева Ж.Ж.) обеспечить в установленном законодательством Республики Казахстан порядке официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации.
      4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Байжунусова Э.А.
      5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр С. Каирбекова

     «СОГЛАСОВАН»
      Министр транспорта и коммуникаций
      Республики Казахстан
      __________________ А.Жумагалиев
      11 апреля 2013 года

Утверждены
приказом Министра здравоохранения
Республики Казахстан
9 апреля 2013 года № 212

Правила медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

1. Общие положения

      1. Настоящие Правила медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии с пунктом 3 статьи 54 Закона Республики Казахстан «Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации» и определяют порядок проведения медицинского освидетельствования авиационного персонала согласно требованиям Конвенции о Международной гражданской авиации, подписанной в Чикаго 7 декабря 1944 года (далее – ИКАО), Европейских авиационных требований и распространяются на все физические и юридические лица, независимо от формы собственности.
      2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:
      1) авиационный врач - специалист, имеющий высшее медицинское образование и подготовку в области авиационной медицины, обеспечивающий профессиональное здоровье и надежность работы лиц, от которых зависит эффективность летной работы и безопасность полетов;
      2) врачебно-летная экспертная комиссия (далее – ВЛЭК) - экспертный орган, определяющий и прогнозирующий трудоспособность человека для выполнения полетов на воздушных судах и обслуживания воздушного движения;
      3) медицинское освидетельствование - обследование физического лица с целью установления или подтверждения факта наличия или отсутствия у него заболевания, определения состояния здоровья, а также временной нетрудоспособности, профессиональной и иной пригодности;
      4) врач-эксперт - авиационный врач, выносящий экспертное медицинское заключение по своей специальности о годности к работе авиационного персонала по оценке его здоровья.
      3. Медицинское освидетельствование включает в себя:
      1) ежегодное медицинское освидетельствование во ВЛЭК и/или центральной врачебно-летной экспертной комиссии (далее ЦВЛЭК);
      2) динамическое врачебное наблюдение за авиационным персоналом в межкомиссионный период;
      3) предполетный (предсменный) медицинский осмотр.
      4. Задачами медицинского освидетельствования являются:
      1) определение годности по состоянию здоровья к летной работе, работе по обслуживанию воздушного движения (далее – ОВД) и обучению в авиационном учебном центре (далее – АУЦ);
      2) выявление ранних форм заболеваний, факторов риска и функциональных отклонений в состоянии здоровья.
      5. Медицинскому освидетельствованию подлежат следующие категории лиц:
      1) лица, поступающие на учебу и обучающиеся в АУЦ по подготовке пилотов, авиадиспетчеров ОВД;
      2) пилоты, бортинженеры (бортмеханики), штурманы;
      3) авиадиспетчеры;
      4) бортпроводники, бортоператоры;
      5) пилоты-любители (самолет или вертолет), пилоты сверхлегкой авиации, бортрадисты.
      6. Медицинское заключение лицам, перечисленным в пункте 5 настоящих Правил (далее - авиационный персонал), выдается по форме согласно приложению 1 настоящих Правил, которое является неотъемлемой частью свидетельства авиационного персонала.
      7. Виды медицинских заключений и сроки их действия:
      1) лицам, относящимся к подпункту 1) пункта 5 настоящих Правил, выдается «Медицинское заключение 1 класса» обучающегося в АУЦ. Медицинское заключение действительно в течение 12 месяцев со дня его выдачи;
      2) лицам, относящимся к подпункту 2) пункта 5 настоящих Правил, выдается «Медицинское заключение 1 класса» пилота, бортинженера (бортмеханика), штурмана. Медицинское заключение действительно в течение 12 месяцев со дня его выдачи;
      4) лицам, относящимся к подпункту 3) пункта 5 настоящих Правил, выдается «Медицинское заключение 3 класса» авиадиспетчера. Медицинское заключение действительно в течение 24 месяцев со дня выдачи;
      5) лицам, относящимся к подпункту 4) пункта 5 настоящих Правил выдается «Медицинское заключение 2 класса» бортпроводника, бортоператора. Медицинское заключение действительно в течение 24 месяцев со дня выдачи;
      6) лицам, относящимся к подпункту 5) пункта 5 настоящих Правил, выдается «Медицинское заключение 2 класса» пилота-любителя (самолет или вертолет), пилота сверхлегкой авиации, бортрадиста. Медицинское заключение действительно в течение 24 месяцев со дня выдачи.
      8. Авиационному персоналу, получившему «Медицинское заключение 1 класса», выдается «Медицинское заключение 2 класса», относящееся к подпункту 5) пункта 5 настоящих Правил.
      9. Сроки действия медицинских заключений сокращаются до 6 месяцев пилотам, которым исполняется 60 лет, и пилотам, выполняющих полеты на самолетах, управляемых одним пилотом старше 40 лет.
      10. Сроки действия медицинских заключений сокращаются до 12 месяцев пилотам-любителям (самолет или вертолет), пилотам сверхлегкой авиации, авиадиспетчерам старше 50 лет.
      11. Сроки действия медицинских заключений сокращаются по медицинским показаниям с указанием конкретных сроков и обоснованием изменения срока действия медицинского заключения, которое отражается в экспертном решении в журнале протоколов ВЛЭК (ЦВЛЭК) по форме согласно приложению 2 настоящих Правил.
      12. Лицам авиационного персонала, относящимся к подпунктам 2), 3) и 4) пункта 5 настоящих Правил, работающим по контракту за рубежом, медицинские заключения выдаются в соответствии с требованиями настоящих Правил.
      13. Медицинское заключение подписывается председателем ВЛЭК (ЦВЛЭК) и заверяется печатью.
      14. В состав ЦВЛЭК входят следующие лица: председатель, врач-эксперт по медицинскому обеспечению безопасности полетов (заместитель председателя), врач-терапевт-эксперт, врач-невропатолог-эксперт, врач-хирург-эксперт, врач-офтальмолог-эксперт, врач-оториноларинголог-эксперт, психолог, медицинская сестра-секретарь комиссии, медицинские сестры.
      В состав ВЛЭК входят следующие лица: председатель, врач-терапевт-эксперт, врач-невропатолог-эксперт, врач-хирург-эксперт, врач-офтальмолог-эксперт, врач-оториноларинголог-эксперт, психолог, медицинская сестра-секретарь комиссии, медицинские сестры.
      В состав ЦВЛЭК (ВЛЭК) включаются квалифицированные врачи из числа работающих в авиамедицинской организации с общим стажем работы не менее 5 лет, имеющим квалификационную категорию по основной специальности и специальную подготовку по авиационной медицине согласно требованиям ИКАО.
      ЦВЛЭК возглавляет председатель, который является главным внештатным специалистом по врачебно-летной экспертизе гражданской авиации Республики Казахстан.
      Назначение на должность председателя ЦВЛЭК (ВЛЭК) и освобождение от должности утверждается приказом руководителя уполномоченного органа в области гражданской авиации.
      На должность председателя ЦВЛЭК (ВЛЭК) назначается врач, окончивший лечебный факультет, имеющий подготовку по специальности и по авиационной медицине, а также общий медицинский рабочий стаж не менее 10 лет, в том числе по авиационной медицине не менее 5 лет.
      15. Размещение, эксплуатация помещений для проведения медицинского освидетельствования допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения, выданного органом государственного санитарно-эпидемиологического надзора на транспорте в соответствии с «Санитарно-эпидемиологическими требованиями к объектам здравоохранения», утвержденных Постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 87.
      16. Авиационный персонал без медицинского заключения ВЛЭК (ЦВЛЭК) или с истекшим сроком действия медицинского заключения к выполнению служебных обязанностей не допускается.
      При чрезвычайных и непредотвратимых обстоятельствах (стихийные явления, военные действия) срок действия медицинского заключения по решению уполномоченного органа в сфере гражданской авиации продлевается председателем ЦВЛЭК на срок не более одного месяца.
      17. Авиационный персонал при заболеваниях, возникающих в течение срока действия медицинского заключения, по выздоровлению к выполнению полетов допускается авиационным врачом.

2. Порядок проведения медицинского освидетельствования
авиационного персонала

      18. Медицинское освидетельствование авиационного персонала с целью получения или возобновления медицинского заключения проводят ЦВЛЭК и ВЛЭК, действующие по согласованию с уполномоченным органом Республики Казахстан в области гражданской авиации.
      19. Направление авиационного персонала на медицинское освидетельствование во ВЛЭК (ЦВЛЭК) осуществляется администрацией организации гражданской авиации (далее – ГА).
      20. Решение о внеочередном медицинском освидетельствовании авиационного персонала, принимаемое авиационным врачом и/или врачом-экспертом, согласовывается с председателем ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      21. Авиационный персонал, поступающий на работу в ГА из других ведомств, проходит медицинское освидетельствование во ВЛЭК (ЦВЛЭК) независимо от наличия у них заключения о годности по состоянию здоровья к работе в других ведомствах.
      22. Авиационный персонал при предварительном медицинском освидетельствовании при поступлении на учебу, работу предъявляет во ВЛЭК (ЦВЛЭК) медицинскую карту амбулаторного пациента по месту жительства или выписку из нее, выписки из психоневрологического и наркологического диспансеров по формам, утвержденным согласно приказу Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 октября 2010 года № 907, зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 6697, приписное свидетельство или военный билет.
      23. Медицинское освидетельствование во ВЛЭК (ЦВЛЭК) (проведение лабораторных, функциональных и инструментальных исследований, осмотр специалистами и вынесение экспертного медицинского заключения) проводится за 1-3 рабочих дня.
      24. Лица авиационного персонала проходят медицинское освидетельствование на соответствие их здоровья требованиям по состоянию здоровья, предъявляемым к авиационному персоналу (далее - Требования), согласно приложению 3 к настоящим Правилам и медицинских противопоказаний к работе в странах с жарким климатом и авиационно-химическим работам в соответствии с приложением 4 к настоящим Правилам.
      25. При медицинском освидетельствовании авиационного персонала проводится медицинское обследование в объеме обследования в целях врачебно-летной экспертизы, согласно приложению 5 к настоящим Правилам.
      26. Врачи-эксперты ВЛЭК (ЦВЛЭК) записывают в медицинскую документацию данные медицинского обследования, диагноз и рекомендации по своему профилю. Достоверность данных медицинского обследования заверяется личной подписью и личной печатью с указанием фамилии врача-эксперта ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      27. Стационарное (расширенное) обследование авиационному персоналу в целях врачебно-летной экспертизы в срок до 10 рабочих дней проводится:
      1) в региональных ВЛЭК - лицам, достигшим 50 лет, с диагнозом «Здоров»;
      2) в ЦВЛЭК - лицам, достигшим 50 лет, имеющим заболевания;
      в 55 лет - вне зависимости от наличия диагноза;
      с 60 лет – ежегодно;
      по прямым медицинским показаниям при отрицательной динамике в состоянии здоровья.
      28. Результаты стационарного обследования оформляются в виде выписки из истории болезни, которая хранится в медицинской книжке по форме согласно приложению 6 к настоящим Правилам.
      29. По результатам медицинского освидетельствования авиационного персонала во ВЛЭК (ЦВЛЭК) выносится медицинское заключение в формулировках соответствующих категорий освидетельствуемых и граф таблицы 1 к Требованиям:
      1) годен к работе;
      2) нуждается в лечении (оздоровлении) с последующим медицинским освидетельствованием;
      3) негоден к работе.
      30. Медицинское заключение ВЛЭК (ЦВЛЭК) оформляется в зависимости от годности авиационного персонала к работе по специальности в следующем порядке:
      1) дата вынесения заключения и наименование ВЛЭК (ЦВЛЭК);
      2) повод для освидетельствования;
      3) фамилия, имя, отчество (при наличии);
      4) день, месяц, год рождения;
      5) клинический, функциональный диагноз (диагнозы) согласно Требований;
      6) пункт (пункты) таблицы 1 к Требованиям;
      7) графа таблицы 1 к Требованиям;
      8) заключение о годности (негодности) к работе по специальности;
      9) обоснование медицинского заключения при вынесении решения согласно Требований, предусматривающими индивидуальную оценку;
      10) рекомендации ВЛЭК (ЦВЛЭК) на межкомиссионный период и группа диспансерного наблюдения.
      33. При вынесении медицинского заключения согласно Требований, предусматривающим индивидуальную оценку, авиационный персонал признается годным к работе, негодным к работе или нуждающимся в обследовании, лечении (оздоровлении) с последующим освидетельствованием. При этом учитываются индивидуальные психофизиологические особенности, выраженность заболевания, степень компенсации, обратимость патологического процесса, возможность прогрессирования заболевания при продолжении работы, влияние заболевания на безопасность полетов, характер выполняемой работы.
      34. При выявлении у лиц авиационного персонала заболеваний, препятствующих продолжению работы (обучению) в соответствии с Требованиями, ВЛЭК (ЦВЛЭК) выносит экспертное медицинское заключение о негодности. В случае несогласия с заключением ВЛЭК авиационный персонал обращается в ЦВЛЭК, в случае несогласия с заключением ЦВЛЭК – обжалует решение ЦВЛЭК в судебном порядке.
      35. Авиационный персонал при заболеваниях или травмах с временной нетрудоспособностью с неблагоприятным прогнозом для продолжения профессиональной деятельности, направляются на ВЛЭК (ЦВЛЭК) независимо от срока пребывания на больничном листе. В этом случае временная нетрудоспособность не является препятствием для медицинского освидетельствования и принятия медицинского заключения. Лица авиационного персонала, признанные негодными к продолжению работы, направляются в амбулаторно-поликлинические организации по месту прикрепления для дальнейшего динамического наблюдения и лечения.
      36. Лицам авиационного персонала, признанным негодными к работе, к обучению в АУЦ выдается справка ВЛЭК (ЦВЛЭК) о медицинском освидетельствовании по форме согласно приложению 7 к настоящим Правилам.
      37. Годность к обучению на пилота и к летной работе предусматривает годность к учебно-тренировочным парашютным прыжкам.
      38. Срок действия медицинского заключения начинается с даты окончания срока действия предыдущего медицинского заключения, при предварительном медицинском освидетельствовании - с даты вынесения экспертного заключения ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      39. В разделе «другие отметки» медицинского заключения председатель ВЛЭК (ЦВЛЭК) указывает индивидуальные диапазоны (характеристики) авиационного персонала: иметь при себе очки, частота сердечных сокращений, артериальное давление и другие. Данные заверяются печатью ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      40. По окончании медицинского освидетельствования авиационный врач в течение 30 календарных дней составляет заключительный акт по результатам медицинского освидетельствования по форме в соответствии с приложением 8 к настоящим Правилам.
      Заключительный акт утверждается председателем ВЛЭК (ЦВЛЭК), подписывается и направляется в орган государственного санитарно-эпидемиологического надзора на транспорте, руководству летного подразделения (авиапредприятия).
      Заключительный акт составляется в четырех экземплярах: для авиационного врача, председателя ВЛЭК (ЦВЛЭК), органа государственного санитарно-эпидемиологического надзора на транспорте и руководителя авиакомпаний (авиапредприятия).

3. Динамическое врачебное наблюдение
за авиационным персоналом в межкомиссионный период

      41. Динамическое врачебное наблюдение за авиационным персоналом в межкомиссионный период проводится авиационным врачом, врачами-экспертами ВЛЭК (ЦВЛЭК) и другими специалистами медицинских организаций ГА.
      42. При предварительном медицинском освидетельствовании при поступлении на учебу или работу лиц авиационного персонала заполняется медицинская карта по форме в соответствии с приложением 9 к настоящим Правилам.
      43. При периодическом медицинском освидетельствовании пилотов и лиц, обучающихся в АУЦ, авиационным врачом заполняются медицинская карта и медицинская книжка. При периодическом медицинском освидетельствовании прочего авиационного персонала заполняется медицинская книжка.
      44. Медицинские книжки хранятся в кабинете авиационного врача. Результаты медицинских исследований, консультации врачей-экспертов ВЛЭК (ЦВЛЭК) и все записи вносятся в медицинскую книжку в хронологическом порядке. В медицинских документах сокращение слов, кроме общепринятых символов, не допускается.
      45. Лечебно-профилактические, оздоровительные мероприятия, медицинские исследования и назначения авиационному персоналу осуществляются в соответствии с рекомендациями ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      46. Медицинский осмотр у авиационного врача лиц авиационного персонала проводится через каждые 6 месяцев, перед очередным периодическим медицинским освидетельствованием во ВЛЭК (ЦВЛЭК), а также по медицинским показаниям. Наличие или отсутствие жалоб при проведении медицинского осмотра скрепляется подписью осматриваемого. После медицинского осмотра авиационный врач заверяет записи в медицинской книжке своей подписью и личной печатью с указанием фамилии.
      К медицинскому осмотру авиационного врача дополнительно проводятся:
      1) электрокардиография (далее – ЭКГ) в покое с 40 лет через 6 месяцев - лицам, относящимся к подпункту 2) пункта 5 настоящих Правил;
      2) общий анализ крови и мочи, микрореакция, ЭКГ в покое и флюорография через 12 месяцев - лицам, относящимся к подпунктам 3), 4), 5) пункта 5 настоящих Правил;
      3) при отсутствии динамического врачебного наблюдения в межкомиссионный период в соответствии с подпунктами 1 и 2 настоящего пункта очередное медицинское освидетельствование проводится в объеме стационарного (расширенного) обследования.
      47. Кроме медицинских мероприятий, указанных в пунктах 45 и 46 настоящих Правил, авиационный врач проводит медицинский осмотр авиационного персонала, наблюдающегося по графам 2, 3 (бортпроводники), 4 (авиадиспетчеры) таблицы 1 к Требованиям, после выздоровления от заболевания (травмы), авиационных инцидентов, авиационных происшествий, после отпуска не менее 15 календарных дней, командировок сроком 1 и более месяцев.
      48. Перед медицинским освидетельствованием авиационный персонал собственноручно заполняет заявление о медицинском освидетельствовании в соответствии с приложением 10 к настоящим Правилам.
      49. При подготовке лиц авиационного персонала к ВЛЭК (ЦВЛЭК), при направлении на стационарное (расширенное) обследование, консультацию авиационный врач после осмотра оформляет в медицинской книжке эпикриз (краткая запись итогов динамического врачебного наблюдения за авиационным персоналом в межкомиссионный период).
      50. В эпикризе освидетельствуемого отражаются следующие данные:
      1) наличие или отсутствие жалоб, перенесенные заболевания, в том числе перенесенные заболевания с временной утратой трудоспособности, группа диспансерного наблюдения;
      2) летная нагрузка, виды полетов, продление нормы летного времени, переучивание, предпосылки к авиационным происшествиям;
      3) использование очередных трудовых отпусков, санаторно-курортное лечение, регулярность выходных дней, задолженность по трудовым отпускам;
      4) данные предполетных (предсменных) медицинских осмотров, факты отстранения от работы на медпункте аэровокзала (старта), причины отстранения;
      5) наблюдение у других медицинских специалистов и выполнение лечебно-оздоровительных мероприятий и рекомендаций ВЛЭК (ЦВЛЭК);
      6) данные личного осмотра;
      7) диагноз;
      8) вывод авиационного врача о динамике и состоянии здоровья и об эффективности диспансерного наблюдения (улучшение, ухудшение, без перемен) и рекомендации по продолжению работы по основной профессии.
      51. Медицинский осмотр после авиационных происшествий и инцидентов проводится по направлению администрации авиакомпании сразу после происшествия (инцидента) дежурным медицинским работником медпункта аэровокзала (старта) в следующем объеме: сбор анамнеза, внешний осмотр, осмотр слизистых оболочек, измерение температуры, артериального давления, пульса. Экспертиза алкогольного опьянения проводится в специализированной медицинской организации, имеющей соответствующую лицензию. Допуск экипажа к полетам осуществляется авиационным врачом.
      52. По результатам медицинских осмотров авиационным врачом или врачом-экспертом принимаются следующие заключения:
      допущен к полетам (работе по ОВД, бортпроводником);
      нуждается в предоставлении внеочередного выходного дня (очередного трудового отпуска);
      нуждается в проведении консультации (лечении – амбулаторном, стационарном, санаторном);
      подлежит профилактическому лечению (амбулаторно, в условиях стационара) - средний срок лечения 15 календарных дней.
      53. При наличии у освидетельствуемого медицинских показаний авиационный врач представляет председателю ВЛЭК (ЦВЛЭК) обоснование о внеочередном медицинском освидетельствовании во ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      54. При подготовке авиационного персонала к очередному медицинскому освидетельствованию во ВЛЭК (ЦВЛЭК) авиационный врач проводит личный осмотр, оформляет эпикриз за межкомиссионный период, организует не ранее, чем за 45 календарных дней до начала освидетельствования проведение лабораторных, функциональных и инструментальных исследований в соответствии с объемом согласно приложению 5 к настоящим Правилам.

4. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр

      55. Основной задачей предполетного (предсменного) медицинского осмотра является определение годности членов экипажа ВС по состоянию здоровья к выполнению полета, авиадиспетчеров – к работе по ОВД.
      56. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр проводится дежурным медицинским работником здравпункта (врачом и/или средним медицинским работником).
      57. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр членов экипажа ВС проводится перед началом полетов, но не ранее, чем за 1 час до вылета; при задержке вылета на 6 часов и более члены экипажа ВС проходят медицинский осмотр повторно.
      58. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр членов экипажа ВС, выполняющего в течение рабочего времени несколько рейсов, проводится один раз перед первым вылетом.
      59. При выполнении особо важных полетов предполетный (предсменный) медицинский осмотр членов экипажа ВС проводится за 2 часа до планируемого времени вылета.
      60. Резервные экипажи проходят предполетный (предсменный) медицинский осмотр перед заступлением в резерв, а также перед вылетом, если с момента прохождения осмотра прошло 6 часов и более.
      61. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр инструкторов парашютной службы (парашютистов), выполняющих в течение рабочего времени несколько прыжков, проводится один раз, но не ранее, чем за 1 час перед первым прыжком.
      62. Предполетному (предсменному) медицинскому осмотру подлежат руководители полетов, старшие авиадиспетчеры и авиадиспетчеры ОВД, включенные в состав смены.
      63. Смена авиадиспетчеров ОВД проходит предполетный (предсменный) медицинский осмотр перед заступлением на дежурство, но не ранее, чем за 1 час до начала смены.
      64. Перед проведением предполетного (предсменного) осмотра медицинский работник проверяет у членов экипажа ВС и авиадиспетчеров ОВД свидетельство специалиста и медицинское заключение.
      65. Лица авиационного персонала не допускаются к полету или к работе по ОВД при установлении у них признаков заболевания, утомления, факта употребления лекарственных средств без назначения врача, алкогольных напитков, нарушения предполетного (предсменного) отдыха и режима питания, окончания срока действия медицинского заключения.
      66. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр проводится в следующем объеме: опрос, осмотр внешний, осмотр полости рта и зева, исследование пульса, по показаниям - измерение артериального давления, температуры тела и проба на алкоголь в выдыхаемом воздухе.
      67. При опросе выявляются жалобы на состояние здоровья, продолжительность и качество сна, условия предполетного (предсменного) отдыха, режим питания, оцениваются поведение, речь, мимика, эмоциональное состояние, готовность к выполнению полета (работы по ОВД).
      68. При наличии жалоб на плохое самочувствие, недостаточный (неполноценный) отдых член экипажа ВС не допускается к полету (авиадиспетчер – к работе по ОВД) и направляется к авиационному врачу.
      69. Внешний осмотр включает: оценку внешнего вида, проверку соответствия одежды члена экипажа ВС метеорологическим условиям по маршруту полета; окраски и состояния открытых кожных покровов и видимых слизистых (отмечается бледность, гиперемия, повышенная потливость, акроцианоз, отеки, желтушность кожных покровов и склер); осмотр миндалин, слизистой мягкого и твердого неба, задней стенки глотки, языка; определение реакции зрачков на свет.
      70. Пульс определяется пальпаторно на лучевой артерии (в течение 20 секунд с пересчетом на 1 минуту) в положении обследуемого сидя, при этом оцениваются его частота, ритм, наполнение и напряжение.
      71. При выявлении тахикардии (частота пульса 90 и более ударов в 1 минуту) или брадикардии (менее 55 ударов в 1 минуту) проводится дополнительный опрос о самочувствии обследуемого, предшествующих физических и эмоциональных нагрузках, предоставляется отдых в течение 5 минут и повторно подсчитывается частота пульса (при тахикардии – измеряется температура тела).
      72. Тахикардия, брадикардия и аритмия являются основанием для отстранения члена экипажа ВС от полета (авиадиспетчера – работы по ОВД).
      73. Если отклонение частоты пульса у пилота или авиадиспетчера является индивидуальным вариантом нормы, и это установлено при проведении врачебно-летной экспертизы, председатель ВЛЭК (ЦВЛЭК) делает отметку об этом в медицинском заключении.
      74. Измерение артериального давления проводится в положении сидя на стуле на левой руке тонометром. Повышение АД учитывается в том случае, если оно регистрируется при повторном измерении после пятиминутного отдыха обследуемого.
      75. Здоровые члены экипажа ВС и авиадиспетчеры допускаются к полету (работе по ОВД) при следующих показателях АД: не выше 140/90 и не ниже 100/60 миллиметров ртутного столба.
      76. Диапазон изменения показателей АД у лиц с артериальной гипертензией, допущенных к полетам (работе по ОВД), указывается председателем ВЛЭК (ЦВЛЭК) в медицинском заключении. Максимально допустимым для выполнения профессиональной деятельности у них является уровень АД не выше 160/95 миллиметров ртутного столба.
      77. Результаты проведения предполетного (предсменного) медицинского осмотра регистрируются в журнале по форме в соответствии с приложением 11 к настоящим Правилам.
      78. При оформлении задания на полет медицинский работник ставит штамп с наименованием здравпункта, число, месяц, часы и минуты прохождения медицинского осмотра последним членом экипажа ВС, явившимся на медицинский осмотр, указывает количество лиц, допущенных к полету, и расписывается; не допускаются дополнительные записи или исправления в задании на полет.
      79. При оформлении допуска авиадиспетчеров к работе по ОВД руководитель авиадиспетчеров (старший смены) проходит предсменный медицинский осмотр в последнюю очередь и получает сведения о результатах осмотра авиадиспетчеров ОВД.
      80. В случае отстранения члена экипажа ВС от полета (авиадиспетчера – от работы по ОВД) медицинский работник делает об этом запись в журнале отстранений от полетов (работы по ОВД) и выдает справку по формам в соответствии с приложениями 12 и 13 к настоящим Правилам, докладывает об отстранении руководству летной (авиадиспетчерской) службы авиапредприятия.

Приложение 1
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Медициналық ұйғарым
Медицинское заключение
Medical certification

класс
класса
class

Медициналық ұйғарымның иесі (толық аты мен туған күні, айы, жылы) /
Владелец медицинского заключения (ФИО (полностью), день, месяц, год
рождения) /
The holder of this certificate (Full name and date of
birth)
_____________________________________________________________________
________________________________________________
Ұшу жұмысына жарамды деп табылды / признан годным к летной работе /
admitted to perform the flying duties
_____________________________________________________________________
Шектеулер/Ограничения/Limitations
_____________________________________________________________________
Берілген күні/Дата выдачи/Date of examination
_____________________________________________________________________
Действителен с
Valid from ____________________________________бастап
Действителен до
Valid upto ____________________________________дейін жарамды
ДҰСК төрағасы. Мөр/Председатель ВЛЭК. Печать/Chairman of medical
comission. Stamp.
____________________________________________________________
Оборотная сторона

Кезенді медициналық тексерулер/ Очередные медосмотры

Келу мерзімі Срок явки	Қаралған күні Дата осмотра	Жіберілу туралы шешім Заключение о допуске	Дәрігердің қолы Подпись врача

Денсаулығы бойынша Талаптардың баптары/
Пункты Требований по состоянию здоровья ____________
Басқа белгілер/Другие отметки: _____________________

Примечание: формат бланка А7 (11 х 8 см)

Приложение 2
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Журнал протоколов
врачебно-летной экспертной комиссии

Протокол заседания ВЛЭК (ЦВЛЭК) №____ от «____»________20____ г.
Председатель __________________ Члены ________________________
______________________________________________________________

№ №	Фамилия, имя, отчество	День, месяц, год рождения	Должность место работы, общее летное время (часов)	Повод для освидетельствования	Жалобы, клинический диагноз	Экспертное заключение, лечебно-профилактические и оздоровительные мероприятия, группа диспансерного учета
1	2	3	4	5	6	7

Председатель ВЛЭК (ЦВЛЭК)
Члены:

_____________________ (подпись)
_____________________ (подпись)
_____________________ (подпись)

М.П.

      Примечание:
      1. Номера протоколов ведутся с 1 января каждого года, порядковые номера в графе 1 указываются дробью: в числителе – номер на каждый день, в знаменателе - номер с начала года медицинского освидетельствования во ВЛЭК (ЦВЛЭК).
      2. В графе 7 указываются все рекомендации и предписания ВЛЭК (ЦВЛЭК), вынесенные по результатам медицинского освидетельствования.
      3. Страницы журнала нумеруются и прошнуровываются.
      4. Журнал хранится у председателя ВЛЭК (ЦВЛЭК) в течение 25 лет.

Приложение 3
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Требования по состоянию здоровья, предъявляемые к авиационному
персоналу

Психические и нервные болезни

      1. Медицинское заключение при шизофрении, аффективном психозе, паранойе выносится после обследования в психиатрическом учреждении. Лица с данными заболеваниями восстановлению не подлежат независимо от течения, формы, срока заболевания, длительности ремиссии и снятия с диспансерного учета (пункт 1 таблицы 1 к Требованиям).
      2. Лица, перенесшие острые психозы, неврозы, суицидальные попытки признаются негодными к работе (подпункт 1) пункта 2 таблицы 1 к Требованиям). Вопрос о восстановлении на работу рассматривается не ранее, чем через два года после обследования в психиатрическом учреждении. Длительная компенсация нервно-психической деятельности служит основанием для рассмотрения вопроса о восстановлении на работу по специальности с учетом характера психического состояния в период психоза (невроза), его особенностей, структуры, глубины и течения.
      При проведении обследования и изучения обстоятельств, послуживших причиной суицидальной попытки, авиационный врач уточняет личный и семейный анамнез, повод и мотивы аутоагрессивных действий, составляет акт с полным описанием обстоятельств за подписью очевидцев и своей подписью, направляет на консультацию психиатра. Лица с суицидальной попыткой в анамнезе восстановлению не подлежат.
      Лица, перенесшие кратковременные психические соматогенно обусловленные расстройства, после выздоровления после основного заболевания и при полной компенсации нервно-психических функций без применения поддерживающей терапии признаются годными к летной работе; при астеническом состоянии или неврастеническом, ситуационно обусловленном, синдроме повторное освидетельствование проводится через 4-6 месяцев при положительных результатах наблюдения, клинического обследования и хорошей переносимости нагрузочных проб (подпункт 2) пункта 2 таблицы 1 к Требованиям).
      3. Лица, страдающие алкоголизмом, перенесшие острый (подострый) алкогольный психоз (алкогольный делирий, параноид, галлюциноз, бред ревности и другие), подлежат консультации у нарколога (пункт 3 таблицы 1 к Требованиям). При бытовом пьянстве пункт не применяется, а вопрос о возможности использования на работе решается администрацией организации ГА.
      Лекарственная зависимость или злоупотребление лекарствами означает их употребление не по медицинским показаниям. Эти состояния являются абсолютным противопоказанием к работе и обучению.
      Лица с лекарственной зависимостью (токсикоманией) и наркоманией в анамнезе восстановлению не подлежат независимо от срока отстранения от работы.
      4. Несоблюдение правил поведения, установленных обществом (постоянные конфликты, алкоголизация, правонарушения), которые выявляются из семейного и личного анамнеза, являются главными признаками социопатических расстройств личности (пункт 4 таблицы 1 к Требованиям).
      Диагноз и медицинское заключение выносится после обследования в психиатрическом учреждении.
      К подпункту 1) настоящего пункта относятся психопатии (независимо от форм и выраженности) и расстройства личности непсихотического характера (паранойяльного, аффективного, шизоидного, возбудимого и других типов).
      Подпункт 2) настоящего пункта применяется к лицам, обнаруживающим психический инфантилизм, акцентуацию характера, профессионально неблагоприятные психологические отклонения личности.
      Отдельные, не выраженные признаки инфантилизма, акцентуации при хорошей социальной и профессиональной компенсации нервно-психической деятельности не являются основанием для отрицательного экспертного заключения.
      Появление неадекватных поведенческих реакций, ранее не отмечаемых у лиц авиационного персонала, является основанием для консультации психолога и психиатра. При отсутствии диагноза пункт не применяется.
      С целью диагностики указанных расстройств проводится психологическое обследование. При выявлении психологом отклонений и индивидуально-психологических особенностей личности назначается консультация психиатра.
      При сочетании стойких, выраженных личностных отклонений с отрицательными данными медицинского наблюдения выносится заключение о негодности.
      При незначительных отклонениях заключение о годности выносится с учетом профессиональных качеств: стажа работы, опыта работы, качества выполняемой работы и так далее.
      5. При эпилепсии с любыми формами клинического проявления, в том числе с однократным припадком составляется акт с описанием особенностей припадка за подписью очевидцев (пункт 5 таблицы 1 к Требованиям).
      Лица с подозрением на эпилепсию подлежат полному неврологическому обследованию, электроэнцефалографии (далее – ЭЭГ), консультации психиатра. Эпилептоидная активность на ЭЭГ подтверждает диагноз эпилепсии, а ее отсутствие не исключает диагноза.
      При однократных эпилептиформных припадках неуточненной этиологии, при симптоматической эпилепсии экспертная оценка зависит от основного заболевания, проводится дифференциальная диагностика с объемным процессом головного мозга, сосудистыми нарушениями, экзогенными интоксикациями, глистными инвазиями и другими болезнями.
      Лица с пароксизмальной активностью на ЭЭГ типа «пик-медленная волна» при отсутствии других признаков эпилепсии или органического заболевания центральной нервной системы (далее – ЦНС) признаются негодными сроком на три месяца с последующим обследованием в ЦВЛЭК. Стабильность указанных изменений на ЭЭГ не дает оснований для отстранения от летной (авиадиспетчерской) работы. Лица с впервые выявленной пароксизмальной активностью на ЭЭГ подлежат расширенному неврологическому обследованию.
      При выявлении пароксизмальной, эпилептоидной активности и значительно выраженных изменений на ЭЭГ у лиц, поступающих на учебу и обучающихся в АУЦ на пилота, авиадиспетчера, поступающих на работу бортпроводником, выносится заключение о негодности.
      6. Медицинское освидетельствование авиационного персонала с сосудистыми поражениями головного и спинного мозга различной этиологии включает первичные заболевания сосудов головного и спинного мозга (васкулиты, аномалии развития, аневризмы, атеросклероз и другие) и вторичные изменения сосудов соматогенной, вертеброгенной и другой этиологии (пункт 6 таблицы 1 к Требованиям).
      Клиническими проявлениями указанной патологии являются острые нарушения мозгового кровообращения или хроническая недостаточность кровообращения головного мозга с кризовым течением, нарушением функции центральной и периферической нервной системы, изменениями психики, затрудняющими или исключающими возможность выполнения профессиональных обязанностей.
      Наиболее распространенным видом сосудистой патологии, ведущей к дисквалификации лиц авиационного персонала, является атеросклероз сосудов головного мозга. При выявлении легкой рассеянной микросимптоматики в неврологическом статусе или отклонений в данных дополнительных методов обследования собирается тщательный анализ анамнеза жизни, перенесенных и сопутствующих заболеваний в целях исключения гипердиагностики церебрального атеросклероза.
      Экспертиза всех видов сосудистой патологии головного и спинного мозга проводится с учетом этиологии, течения заболевания, переносимости нагрузочных проб, а также прогноза возникновения острых состояний, влияющих на безопасность полетов.
      Лица авиационного персонала, перенесшие острые нарушения мозгового кровообращения геморрагического или ишемического генеза, преходящую ишемию головного мозга, субарахноидальное кровоизлияние или церебральный сосудистый криз, а также лица с хронической недостаточностью мозгового кровообращения, признаются негодными к работе (подпункт 1) пункта 6 таблицы 1 к Требованиям).
      По подпункту 2) настоящего пункта освидетельствуются лица с легко или умеренно выраженными проявлениями атеросклеротического поражения сосудов головного или спинного мозга, подтвержденными клиническими и инструментальными методами обследования.
      Заключение выносится на основании оценки возможности неврологических нарушений, степени стенозирования основных артериальных стволов, состояния профессионально важных психологических функций, течения заболевания, факторов риска, прогноза и переносимости нагрузочных проб.
      По этому же подпункту освидетельствуются лица, перенесшие инфекционное или токсико-аллергическое поражение сосудов головного или спинного мозга (васкулиты) в сроки не ранее двух лет после завершения лечения.
      7. Лица авиационного персонала, у которых впервые выявлено органическое поражение нервной системы, подлежат всестороннему клиническому и неврологическому обследованию (пункт 7 таблицы 1 к Требованиям).
      Лица с органическими заболеваниями нервной системы (опухоли, сирингомиелия, рассеянный склероз и другие заболевания прогрессирующего характера); острыми и хроническими формами инфекционных заболеваний ЦНС (энцефалит, арахноидит, менингит, миелит, нейросифилис, остаточные явления инфекций или интоксикаций нервной системы с нарушением функций, ликвородинамическими нарушениями, судорожными припадками); заболеваниями нервно-мышечного аппарата (миастения, миопатия, миотония, миоплегия) признаются негодными к работе (учебе) (подпункт 1) пункта 7 таблицы 1 к Требованиям).
      По подпункту 2) настоящего пункта освидетельствуются лица с заболеваниями нервно-мышечного аппарата и наследственно-дегенеративными заболеваниями в начальной стадии с медленным прогредиентным течением, с достаточной сохранностью профессионально важных функций; лица, перенесшие инфекционные или интоксикационные заболевания ЦНС с полным восстановлением нервно-психической деятельности или легкими остаточными явлениями в виде органических микросимптомов без нарушения функций.
      Вопрос о восстановлении на работу лиц авиационного персонала решается: после гриппозного энцефалита не ранее, чем через один год, острого энцефаломиелита – 2 года, острого клещевого энцефалита – 3 года.
      Лица, переболевшие эпидемическим цереброспинальным, туберкулезным менингитом, признаются негодными. Вопрос о допуске к работе рассматривается через один год после перенесенного заболевания.
      Лица, перенесшие стертую менингококковую инфекцию, менингококковый ринит, фарингит, освидетельствуются по пункту 12 таблицы 1 к Требованиям.
      8. Медицинское освидетельствование лиц, с последствиями черепно-мозговой травмы или травмы спинного мозга, проводится после клинического обследования и лечения (пункт 8 таблицы 1 к Требованиям). При оценке механизма и обстоятельств травмы учитывается возможность бесконтактной черепно-мозговой травмы (смещение мозга, разрыв сосудов) и травмы вследствие повреждения структур атланто-окципитального сочленения.
      При вынесении экспертного решения учитывается длительность периода измененного сознания и амнезии. Прогнозируя возможность развития поздней посттравматической эпилепсии, кроме характера и степени тяжести травмы, учитываются и другие факторы риска. Экспертная оценка проводится с учетом анамнеза, динамики ЭЭГ, степени компенсации утраченных функций и результатов переносимости нагрузочных проб.
      Лица авиационного персонала с диагнозами:
      открытая черепно-мозговая травма (далее – ЧМТ), ушиб головного мозга тяжелой степени;
      последствия открытой или закрытой ЧМТ с выраженными органическими изменениями ЦНС, нарушением психики, гипертензионным или судорожным синдромом;
      последствия травмы спинного мозга с двигательными, чувствительными нарушениями или тазовыми расстройствами, признаются негодными к работе (учебе) (подпункт 1) пункта 8 таблицы 1 к Требованиям).
      Лица, перенесшие ЧМТ с повреждением твердой мозговой оболочки, вдавленным или оскольчатым переломом костей свода черепа, с дефектом костей черепа (кроме диагностических фрезевых отверстий), внутричерепными гематомами и ликворреей в остром периоде, восстановлению не подлежат.
      Обследование с целью восстановления на работу лиц авиационного персонала, перенесших ушиб головного мозга средней степени, с линейным переломом костей свода, основания черепа (без ликворреи) или субарахноидальным кровоизлиянием, проводится не ранее, чем через 2 года после травмы при положительных результатах наблюдения.
      Вопрос о восстановлении на работу лицам авиационного персонала, перенесшим сотрясение или легкую степень ушиба головного мозга, рассматривается не ранее 6 месяцев после травмы при отсутствии или констатации легко выраженных изменений на ЭЭГ, в неврологическом или вегетативном статусе и при хорошей переносимости нагрузочных проб после расширенного обследования (подпункт 2) пункта 8 таблицы 1 к Требованиям).
      9. Клинические проявления патологии вегетативной нервной системы являются следствием первичного поражения различных структурных уровней вегетативной нервной системы (далее – ВНС) или вторичными синдромами неврологических, соматических, эндокринных, психических, аллергических заболеваний и интоксикаций (пункт 9 таблицы 1 к Требованиям). При этом важен особо тщательный сбор анамнеза и всестороннее клиническое обследование.
      Вегетососудистые расстройства, имеющие пароксизмальные проявления хронических заболеваний ВНС, часто рецидивирующие обострения и кризовые реакции (ваговазального, симпатического, смешанного характера, висцерального, симпаталгического, диэнцефального типа); следующие заболевания: мигрень, солярит, синдромы Меньера, позвоночной артерии, диэнцефальный синдром; ангиотрофоневрозы (болезнь Рейно, эритромелалгии и другие), отек Квинке и ортостатическая эссенциальная гипотония, дают основание для принятия решения о негодности к работе (учебе) (подпункт 1) пункта 9 таблицы 1 к Требованиям).
      Вопрос о восстановлении на работу рассматривается не ранее двух лет с момента излечения.
      Экспертное решение при периферических нейроваскулярных синдромах выносится по пункту 10 таблицы 1 к Требованиям.
      Лица с дисфункцией конституционально-наследственного генеза, а также возникшей на фоне гормональной перестройки или после перенесенной соматической патологии в стадии стойкой ремиссии на момент экспертизы (2-3 месяца после излечения основного заболевания) освидетельствуются по подпункту 2) пункта 9 таблицы 1 к Требованиям. Экспертная оценка зависит от степени выраженности вегетососудистых расстройств, результатов клинического обследования и переносимости нагрузочных проб (ортостатическая проба, вестибулярная проба и так далее).
      В случае вегетососудистых нарушений с доминированием в клинической картине функциональных кардиоваскулярных проявлений экспертный вопрос решается по пункту 19 таблицы 1 к Требованиям.
      10. Заболевания и повреждения периферической нервной системы различной этиологии рассматриваются в пункте 10 таблицы 1 к Требованиям:
      острые и хронические заболевания, травматические повреждения корешков спинного мозга, сплетений, нервных стволов, ганглиев, периферические нейроваскулярные синдромы;
      корешковые компрессии при заболевании позвоночника:
      последствия оперативных вмешательств на позвоночнике, корешках спинного мозга, сплетениях и нервных стволах.
      Лица с указанными заболеваниями в период обострения подлежат лечению.
      После удаления грыжи межпозвонкового диска освидетельствование проводится не ранее 6 месяцев после выписки из стационара, с учетом характера операции и послеоперационного периода.
      При нарушении подвижности, не сопровождающейся корешковыми явлениями, освидетельствование проводится по пункту 29 таблицы 1 к Требованиям.
      11. Лица, перенесшие синкопальные состояния (обмороки), отстраняются от учебы, работы и после осмотра терапевта и невропатолога направляются на расширенное клиническое обследование (пункт 11 таблицы 1 к Требованиям). Авиационный врач составляет акт с полным описанием обстоятельств и проявлений потери сознания за подписью очевидцев и своей подписью.
      В целях экспертизы обмороки делятся на 3 группы:
      обмороки у здоровых лиц;
      обмороки у лиц с функциональными расстройствами центральной нервной системы (рефлекторные обмороки);
      обмороки у больных с органическими заболеваниями нервной системы и внутренних органов (симптоматические).
      В основе обмороков у здоровых лиц лежит воздействие сверхсильных раздражающих факторов (экстракция или обработка зубов, амбулаторные операции, травмы, кровопотеря и так далее). Вопрос о годности решается после расширенного обследования и на основе результатов переносимости нагрузочных проб. Пункт снимается после двух лет диспансерного наблюдения и повторного расширенного обследования. Рефлекторные обмороки возникают у лиц с функциональными расстройствами ЦНС (вегетативная дисфункция, нейроциркуляторная дистония, неврозы, астеническое состояние). Вопрос о годности к работе рассматривается только после расширенного обследования (по показаниям - лечение, в том числе санаторно-курортное) и при хорошей переносимости нагрузочных проб. Допущенные к работе лица авиационного персонала подлежат наблюдению у невропатолога и повторному расширенному обследованию перед очередным освидетельствованием. При неудовлетворительных клинических данных (выраженная сосудисто-вегетативная неустойчивость, артериальная гипотония), плохой переносимости нагрузочных проб вопрос о годности решается отрицательно.
      При наличии заболевания, сопровождающегося обмороками, годность определяется основным заболеванием. При обследовании исключаются эпилепсия, гипогликемические состояния, заболевания сердечно-сосудистой системы, заболевания нервной системы, заболевания крови, эндокринные заболевания.
      Вопрос о годности к работе решается невропатологом после консультации психиатра с учетом данных психологического обследования.
      При повторных обмороках, независимо от этиологии, выносится заключение о негодности.

Внутренние болезни

      12. Хронические инфекционные и паразитарные болезни, выявленные у лиц авиационного персонала, оцениваются по степени нарушения функции органов и систем организма (пункт 12 таблицы 1 к Требованиям). После лечения острых инфекций и инвазий авиационный персонал допускается к работе при отрицательных результатах бактериологического обследования, бортпроводники допускаются к работе – после двухкратного отрицательного результата.
      Пилоты, бортинженеры (бортмеханики), штурманы, бортпроводники и бортоператоры, перенесшие инфекционный гепатит, геморрагическую лихорадку, бруцеллез, отстраняются от работы на 3-6 месяцев в зависимости от тяжести заболевания и результатов лечения. К АХР пилоты допускаются не ранее, чем через 12 месяцев. Авиадиспетчеры допускаются к работе по выздоровлению после закрытия листка нетрудоспособности.
      Бортпроводники, имеющие бактерионосительство кишечной инфекции, освидетельствуются по подпункту 1) пункта 12 таблицы 1 к Требованиям.
      13. Болезни системы крови, как лейкозы, миеломная болезнь, лимфогрануломатоз, злокачественные анемии, тяжелые формы геморрагического диатеза, эритремии, являются основанием для принятия решения о негодности к работе лиц авиационного персонала (подпункт 1) пункта 13 таблицы 1 к Требованиям).
      Анемии доброкачественного характера (постгеморрагические, железодефицитные) при стойких положительных результатах лечения (гемоглобин не менее 120 граммов на литр), компенсированные гемоглобинопатии и случаи геморрагического диатеза без склонности к рецидивам оцениваются по подпункту 2) пункта 13 таблицы 1 к Требованиям.
      Лица, у которых выявлен эритроцитоз, подлежат консультации гематолога с последующим расширенным обследованием (по показаниям).
      14. Лица авиационного персонала с аллергическими состояниями различной этиологии с тяжелыми проявлениями аллергии, или с неуточненным аллергеном, или склонные к рецидивам более двух раз в год, признаются негодными к работе (подпункт 1) пункта 14 таблицы 1 к Требованиям).
      Лица авиационного персонала с аллергией, у которых нет повторных аллергических проявлений в течение трех месяцев, аллерген установлен и устраним, допускаются к работе (подпункт 2) пункта 14 таблицы 1 к Требованиям).
      15. Лицам с избыточной массой тела проводится обследование для установления характера ожирения (пункт 15 таблицы 1 к Требованиям). По пункту освидетельствуются лица, имеющие экзогенно-конституциональное ожирение. Степень ожирения устанавливается согласно оценке веса тела по величине индекса массы тела по Кетле (далее - ИМТ) в соответствии с таблицей 2 к Требованиям.
      При симптоматическом (вторичном) ожирении эндокринного, церебрального генеза освидетельствование проводится по основному заболеванию.
      16. Болезни эндокринной системы включают: сахарный диабет, заболевания паращитовидных желез; различные формы гиперинсулинизма (инсулинома, функциональный гиперинсулинизм), заболевания надпочечников, половых желез, гипоталамо-гипофизарные заболевания с эндокринной патологией и другие болезни эндокринных желез (пункт 16 таблицы 1 к Требованиям).
      Авиационный персонал с выраженными формами болезней эндокринной системы признаются негодными к работе (подпункт 1) пункта 16 таблицы 1 к Требованиям):
      с сахарным диабетом 1 типа (инсулинозависимый) и с сахарным диабетом 2 типа средней тяжести и тяжелой формой, требующие постоянного лечения инсулином или другими гипогликемическими лекарственными препаратами:
      с токсическим зобом (тиреотоксикозом) любой формы.
      При впервые выявленной форме сахарного диабета 2 типа пилоты, бортинженеры (бортмеханики), штурманы и бортпроводники подлежат наблюдению и лечению до трех месяцев, допуск к работе решается после повторного освидетельствования.
      Допуск к работе осуществляется при полной компенсации углеводного обмена без применения медикаментозных средств. Авиадиспетчеры при легкой форме сахарного диабета от работы не отстраняются (подпункт 2) пункта 16 таблицы 1 к Требованиям). При выявлении гипогликемии, почечной глюкозурии лица авиационного персонала подлежат расширенному обследованию.
      Решение о допуске к работе авиационного персонала при нарушениях функции щитовидной железы принимается по достижении стойкого эутиреоидного состояния с ежегодным контролем гормонов щитовидной железы: тиреотоксикоз - через 6-9 месяцев без применения медикаментозных средств во время работы; гипотиреоз – через 3-6 месяцев с регулярным приемом подобранной дозы препарата. Диффузное эутиреоидное увеличение щитовидной железы 1 и 2 степени, нарушение толерантности к углеводам не дают оснований для установления диагноза.
      17. Лица авиационного персонала с активными формами туберкулеза органов дыхания или с выраженными остаточными изменениями признаются негодными к работе (подпункт 1) пункта 17 таблицы 1 к Требованиям). Лица с клиническим излечением или остаточными явлениями после перенесенного туберкулеза (ограниченный фиброз, очаги обезыствления, междолевые и плевральные спайки) без смещения органов средостения и без нарушения или с умеренным нарушением функции внешнего дыхания допускаются к работе (подпункт 2) пункта 17 таблицы 1 к Требованиям).
      При восстановлении на работу освидетельствуемые лица авиационного персонала после закрытия листка нетрудоспособности в противотуберкулезном диспансере представляют заключение противотуберкулезного диспансера с указанием группы учета и разрешением допуска к работе.
      18. Болезни органов дыхания с выраженным нарушением функций и/или склонные к обострениям: бронхиальная астма, бронхоэктатическая болезнь, активный саркоидоз, хронические пневмонии, диффузный пневмосклероз и эмфизема легких с нарушением функции внешнего дыхания, являются противопоказанием для работы (учебы) лиц авиационного персонала (подпункт 1) пункта 18 таблицы 1 к Требованиям).
      Лица с хроническим бронхитом в стадии ремиссии, ограниченным пневмосклерозом, последствиями операции, ранений, травм с сохранением функции дыхания допускаются к работе (подпункт 2) пункта 18 таблицы 1 к Требованиям).
      При хроническом бронхите с осложненным течением авиационный персонал отстраняется от работы на весь период лечения до восстановления функции дыхания, лица с обструктивным бронхитом подлежат лечению и наблюдению не менее трех месяцев, допуск к работе - после углубленного обследования.
      Лица, перенесшие спонтанный пневмоторакс, подлежат восстановлению на работу не ранее трех месяцев после выздоровления при условии, что обследование не выявило причины для его повторного возникновения; повторный пневмоторакс восстановление исключает.
      19. Диагноз «нейроциркуляторная дистония по кардиальному типу» при заболеваниях сердца, связанных с нарушением регуляции, устанавливается после тщательного клинического, лабораторного и инструментального обследования с использованием функциональных проб (пункт 19 таблицы 1 к Требованиям). Исключаются текущий воспалительный процесс, органические изменения сердца и экстракардиальная патология. Для дифференциальной диагностики с ишемической болезнью сердца используются ортостатическая и фармакологические ЭКГ-пробы, велоэргометрия, сцинтиграфия миокарда с нагрузкой, коронароангиография.
      Лица авиационного персонала с выраженными нарушениями ритма сердца, симптомом слабости синусового узла, нарушениями проводимости, сопровождающиеся повторными выпадениями сердечных сокращений на 2 секунды и более, с приступами мерцательной аритмии, трепетанием предсердий, суправентрикулярной тахикардией (4 и более комплексов с частотой 120 и более в минуту), желудочковой экстрасистолией с повторными периодами бигеминии и тригеминии, с повторными эпизодами спаренных желудочковых экстрасистол, с эпизодами желудочковой тахикардии по 3 и более комплекса частотой 120 в минуту и более, с синдромом Вольфа-Паркинсона-Уайта при наличии спонтанной суправентрикулярной тахикардии признаются негодными к работе (подпункт 1) пункта 19 таблицы 1 к Требованиям).
      При значительных суправентрикулярных нарушениях ритма проводится электрофизиологическое исследование. Его результаты считаются неблагоприятными, если провоцируются перечисленные выраженные нарушения ритма. Для оценки выраженности нарушения ритма проводится суточное мониторирование ЭКГ.
      При успешном лечении нарушения ритма сердца проводится повторное освидетельствование.
      По подпункту 2) настоящего пункта освидетельствуются лица, не предъявляющие жалоб, с нарушением ритма и проводимости сердца, не перечисленными в подпункте 1) настоящего пункта, с лабильными изменениями конечной части желудочкового комплекса ЭКГ (-SТ и -T), поддающиеся нормализации при приеме бета-адреноблокаторов.
      При стойких выраженных изменениях конечной части желудочкового комплекса ЭКГ (-SТ и -T) и неэффективности бета-адреноблокаторов в нормализации ЭКГ, принимается экспертное заключение о негодности к работе.
      При гипотонии проводится расширенное обследование и лечение основного заболевания. При положительных результатах лечения и хорошей переносимости функциональных нагрузочных проб заключение выносится по индивидуальной оценке. Лица, у которых однократно зарегистрировано артериальное давление (далее – АД) 90/60 миллиметров ртутного столба, подлежат диспансерному наблюдению.
      20. Медицинское освидетельствование при артериальной гипертензии рассматривается по трем подпунктам – стойкое повышение, контролируемое повышение и транзиторное повышение артериального давления (пункт 20 таблицы 1 к Требованиям). При артериальной гипертензии с АД 160/95 миллиметров ртутного столба и выше, имеющей стойкий характер или при меньших величинах АД, сопровождающейся существенным увеличением левого желудочка сердца, изменениями на ЭКГ в покое или при физической нагрузке; при транзиторных гипертонических кризах, протекающих с временными нарушениями мозгового кровообращения, лица авиационного персонала признаются негодными к работе (учебе) (подпункт 1) пункта 20 таблицы 1 к Требованиям).
      По подпункту 2) настоящего пункта освидетельствуются лица, у которых АД зарегистрировано 160/95 миллиметров ртутного столба и выше (по результатам суточного мониторирования АД) и успешно корригируется с помощью немедикаментозной или разрешенной для применения без отрыва от работы медикаментозной терапией.
      Подбор медикаментозной терапии проводится не менее 6 недель с отстранением от работы по специальности. При допуске к работе учитывается стойкость эффекта от проводимых мероприятий по результатам суточного мониторирования АД не выше 140/90 миллиметров ртутного столба, переносимости нагрузочных проб и факторов риска.
      Решение о допуске к работе лиц авиационного персонала, с транзиторным повышением АД, нормализующимся без применения медикаментозных средств, принимается с учетом результатов суточного мониторирования АД и нагрузочных проб. Для лиц, обучающихся на пилота, авиадиспетчера допустимый уровень АД составляет ниже 140/90 миллиметров ртутного столба (подпункт 3) пункта 20 таблицы 1 к Требованиям).
      21. Болезни сосудов и мышцы сердца атеросклеротического характера, включая ишемическую болезнь сердца, предусматривают клиническое, лабораторное и инструментальное обследования с использованием функциональных проб (пункт 21 таблицы 1 к Требованиям). К подпункту 1) настоящего пункта относятся инфаркт миокарда, стенокардия, тяжелые нарушения ритма и проводимости. Сюда же относятся изменения на ЭКГ в покое и при тестах с физической нагрузкой, которые после дополнительного обследования с наибольшей вероятностью связаны с нарушением коронарного кровообращения. Достаточным основанием для диагноза служат сочетание положительного ЭКГ-теста с физической нагрузкой с выявленной при нагрузочной сцинтиграфии локальной ишемии миокарда или стенозирования одной из основных венечных артерий сердца более чем на 50 процентов, стенозирование двух артерий более, чем на 30 процентов.
      К подпункту 2) настоящего пункта относятся случаи атеросклеротического поражения сосудов и мышцы сердца, не сопровождающиеся нарушениями коронарного и общего кровообращения, выраженными нарушениями коронарного и общего кровообращения, выраженными нарушениями сердечного ритма и проводимости.
      Допуск к летной работе осуществляется после расширенного обследования сердечно-сосудистой системы при хорошей переносимости нагрузочных проб.
      У авиадиспетчеров допуск к работе по ОВД лиц, перенесших инфаркт миокарда, операции на сердце и крупных сосудах (стентирование), решается после двухлетнего наблюдения при хорошем функциональном состоянии сердечно-сосудистой системы, включающего углубленное обследование (суточное мониторирование ЭКГ, эхокардиография, коронароангиография, сцинтиграфия миокарда, велоэргометрия) и нормализации ЭКГ без применения антиангинальных средств.
      22. Медицинское освидетельствование лиц авиационного персонала с болезнями сердца неатеросклеротического характера - врожденные и приобретенные пороки сердца, пролапс митрального клапана, текущие воспалительные процессы в мышце сердца, миокардиодистрофии, миокардитические кардиосклерозы, кардиомиопатии при наличии клинических признаков этих заболеваний - проводится на основании изучения анамнеза заболевания, всестороннего клинического и кардиологического обследования, функционально-диагностических исследований, течения заболевания и его прогноза (пункт 22 таблицы 1 к Требованиям).
      К подпункту 1) настоящего пункта относятся: острые вялотекущие заболевания или последствия перенесенных заболеваний с выраженным нарушением ритма и проводимости. Умеренные и значительно выраженные комбинированные пороки сердца и пролапс митрального клапана более 5 миллиметров, дилатационные, гипертрофические и рестриктивные кардиомиопатии.
      К подпункту 2) настоящего пункта относятся: миокардитический кардиосклероз, пролапс митрального клапана 5 и менее миллиметров, незначительно выраженные, изолированные и стойко компенсированные пороки сердца, ассиметрическая гипертрофия межжелудочковой перегородки без признаков обструкции путей оттока, апикальная форма гипертрофической кардиомиопатии. При этом все перечисленные заболевания не сопровождаются симптоматикой, указанной в подпункте 1) настоящего пункта.
      Лица, прошедшие лечение по поводу воспалительных заболеваний сердца, подлежат повторному освидетельствованию не ранее, чем через три месяца.
      23. Медицинское освидетельствование лиц авиационного персонала с болезнями желудка и кишечника проводится по пункту 23 таблицы 1 к Требованиям. Результаты лечения острых случаев и обострений заболеваний подлежат эндоскопическому контролю. При хороших результатах лечения гастритов (в том числе эрозивных) и колитов освидетельствуемые допускаются к работе по специальности.
      При неосложненной язвенной болезни желудка и двенадцатиперстной кишки летный состав и бортпроводники подлежат лечению до двух месяцев.
      После оперативного лечения язвенной болезни повторное освидетельствование проводится через 6-12 месяцев в зависимости от типа операции и результатов наблюдения. Авиадиспетчеры допускаются к работе по ОВД по выздоровлению после закрытия листка нетрудоспособности.
      Лица, у которых впервые выявлена рубцовая деформация двенадцатиперстной кишки без клинических проявлений, от летной работы не отстраняются.
      24. Болезни печени, желчного пузыря и поджелудочной железы рассматриваются по пункту 24 таблицы 1 к Требованиям. По подпункту 1) настоящего пункта освидетельствуются лица с гепатитами в активной стадии, циррозом печени, частыми обострениями хронического холецистита, желчнокаменной болезнью, панкреатитами.
      Медицинское заключение при хронических диффузных заболеваниях печени зависит от клинической формы, стадии и активности процесса. Допуск к летной работе рассматривается при достижении ремиссии хронических гепатитов В и С, признаком которой является нормализация биохимических показателей в течение трех месяцев. При выявлении носительства вируса гепатитов В и С без признаков заболевания (отсутствие синдрома цитолиза) лица авиационного персонала допускаются к работе.
      Восстановление на летную работу проводится по подпункту 2) настоящего пункта после расширенного обследования при условии стойкой ремиссии и сохранности функций органа. Авиадиспетчеры допускаются к работе по ОВД по выздоровлению после закрытия листка нетрудоспособности.
      Вопрос о восстановлении на летную работу после литотрипсии и холецистэктомии рассматривается не ранее, чем через 2 месяца.
      Лица с доброкачественной функциональной билирубинемией после обследования признаются годными к работе, но без допуска к АХР.
      25. Лица авиационного персонала с болезнями почек освидетельствуются по пункту 25 таблицы 1 к Требованиям. Лица, перенесшие острый гломерулонефрит, признаются негодными и подлежат наблюдению в течение года. Вопрос о допуске к летной работе рассматривается после углубленного обследования. При признаках хронического нефрита (пиелонефрита) заключение о годности выносится индивидуально в зависимости от течения процесса и сохранности функции почек. В случае, когда пиелонефрит носит вторичный характер, освидетельствование проводится с учетом основного заболевания.
      26. Болезни суставов и системные заболевания соединительной ткани рассматриваются по пункту 26 таблицы 1 к Требованиям. По подпункту 1) настоящего пункта освидетельствуются лица с воспалительными, аллергическими, обменными заболеваниями суставов, системными поражениями соединительной ткани. Лица с острыми инфекционными, инфекционно-аллергическими артритами, полиартритами подлежат лечению до 3-6 месяцев. При хроническом артрите, полиартрите заключение выносится в зависимости от функционального состояния суставов.

Хирургические болезни

      27. Физическое развитие лиц авиационного персонала оценивается согласно пункту 27 таблицы 1 к Требованиям. Лица, поступающие на учебу и работу должны иметь: на пилота - рост не ниже 160 сантиметров (далее - см) и не выше 190 см, длину ноги не менее 73 см; на штурмана, бортинженера, бортмеханика, бортрадиста – рост не ниже 157 см и не выше 190 см; на бортпроводника – не ниже 155 см и не выше 175 см для женщин, не выше 190 см для мужчин. Соответствие массы тела росту по ИМТ определяется согласно таблице 2 к Требованиям.
      Лицам, поступающим на учебу по подготовке авиадиспетчеров, и работающим авиадиспетчером, при пропорциональном развитии тела ограничений по росту и длине ноги нет.
      При оценке физического развития обучающихся в АУЦ учитывается возраст (в период интенсивного развития организма масса тела может отставать от роста), дефицит массы тела менее 25 процентов не расценивается как проявление недостаточного физического развития. При инфантилизме вопрос о годности к обучению решается после консультации эндокринолога.
      28. При туберкулезе и грибковых поражениях периферических лимфатических узлов авиационный персонал подлежит обследованию у специалистов (пункт 28 таблицы 1 к Требованиям).
      При туберкулезе лимфоузлов обследование с целью восстановления на работу допускается при полном клиническом излечении и снятии с учета в противотуберкулезном диспансере. При актиномикозе восстановление на работу проводится при полном клиническом выздоровлении с учетом консультации дерматолога (миколога), но не ранее, чем через год после окончания лечения.
      29. Пороки развития, хронические болезни костей, суставов, хрящей, мышц и сухожилий, последствия травм и операций, рубцы после ожогов и обморожений у лиц авиационного персонала оцениваются в зависимости от степени прогрессирования, нарушения функции, болевого синдрома (пункт 29 таблицы 1 к Требованиям). Сюда включаются заболевания костей черепа, опорно-двигательного аппарата специфической и неспецифической этиологии: туберкулез костей и суставов, остеомиелиты, дегенеративные дистрофические процессы (деформирующие артрозы, остеохондропатии, асептические некрозы и другие), пяточные шпоры, калькулезный бурсит, контрактура Дюпюитрена, эозинофильная гранулема, ксантома, гемангиома, фиброзная дисплазия, а также хронические болезни лицевого скелета. При травмах головы, последствиях операций на костях черепа и головного мозга экспертное заключение выносит невропатолог.
      При установлении специфической этиологии заболевания, наличии секвестральных полостей, свищей освидетельствуемые признаются негодными к работе независимо от степени нарушения функции. Вопрос о допуске к работе рассматривается при положительных результатах лечения (закрытие свища, отсутствие по данным рентгенологического контроля секвестров) и ремиссии не менее 6 месяцев.
      Оценка функции и объема движений в суставах, подлежащего измерению при врачебно-летной экспертизе, проводится в соответствии с таблицей 3 к Требованиям.
      При дегенеративно-дистрофических процессах в костях позвоночника (межпозвонковый остеохондроз, спондилоартроз) с незначительным ограничением функции и без болевого синдрома заключение выносится по подпункту 2) настоящего пункта. При корешковом синдроме экспертное заключение выносит невропатолог.
      После перелома тел позвонков с подвывихом при туберкулезе позвоночника (независимо от фазы процесса и функционального состояния) освидетельствуемые признаются негодными. После компрессионного перелома тел одного или двух позвонков медицинское освидетельствование проводится не ранее, чем через 12 месяцев после травмы, операции.
      При переломах поперечных, остистых отростков при отсутствии болевого синдрома авиационный персонал после выздоровления допускается к работе и обучению.
      После ламинэктомии по поводу грыжи диска годность к работе определяется не ранее 6 месяцев после операции (у авиадиспетчеров – по закрытию листка нетрудоспособности).
      Все виды патологического кифоза определяют негодность к работе и обучению. К патологическому кифозу не относятся «круглая спина» (разновидность осанки). Для дифференциальной диагностики назначается рентгенография позвоночника.
      Юношеский сколиоз 1 степени при нормальном физическом развитии, врожденная сакрализация, люмбализация, расщепления дужек позвонков, не сопровождающиеся нарушением функции позвоночника, тазовых органов, болевым синдромом не являются препятствием для обучения на пилота и авиадиспетчера. Угол сколиоза определяется методом Кобба по рентгенограмме позвоночника, произведенной в положении стоя. При 1 степени угол сколиоза не превышает 10 градусов.
      При консолидированных переломах костей таза освидетельствование проводится по подпункту 2) настоящего пункта не ранее, чем через 6 месяцев после травмы.
      Годность к работе при заболеваниях, травмах позвоночника и костей таза определяется совместно с невропатологом, при спондилоартритах инфекционно-аллергического генеза (болезнь Бехтерева, Рейтера и другие) - совместно с терапевтом.
      Морфологические изменения в позвоночнике в виде разрастания краев позвонков, единичных шиповидных разрастаний на них, уплотнение продольной связки, обнаруженные рентгенологически, но без клинических проявлений, не являются основанием для применения данного пункта.
      Показатели динамометрии при определении мышечной силы у лиц авиационного персонала составляют - на правой руке не менее 35 килограммов; на левой – 30 килограммов (у левши - наоборот). Для лиц до 18 лет, поступающих для обучения на пилота и авиадиспетчера, ограничения по мышечной силе не выставляются при сохранной функции руки.
      Для обучающихся в АУЦ, поступающим на работу бортпроводником варусное (О-образное) искривление ног при расстоянии между внутренними мыщелками бедренных костей не более 5 см и вальгусное (Х-образное) искривление ног на расстоянии между внутренними лодыжками большеберцовых костей не более 5 см классифицируются как незначительное. Для остальных освидетельствуемых как незначительное расценивается варусное и вальгусное искривление ног при расстоянии между соответствующими точками до 9 см. Показатели, превышающие указанные, расцениваются как значительные и определяют негодность к учебе и работе.
      После операции на мышцах, сухожилиях, связках, костях и суставах годность к учебе и работе определяется после восстановления функций. Допустимо укорочение руки или ноги не более 2 см, но длина ноги у пилота при этом должна быть не менее 73 см.
      В случае отказа от операции при показаниях к оперативному лечению не осложненных привычных вывихов, ложных суставов освидетельствуемые признаются негодными (подпункт 1) пункта 29 таблицы 1 к Требованиям).
      Применяемые при остеосинтезе мелкие танталовые конструкции (шурупы, кольца, пластинки Лена и т.п.), если отсутствуют признаки металлоза, не являются препятствием для продолжения работы и учебы в АУЦ.
      Другие металлические конструкции (стержни Цито, Богданова, Дуброва и т.п.) к моменту восстановления на работу удаляются.
      Отсутствие кисти, отсутствие, полное сведение или неподвижность двух пальцев на одной руке, первого или второго пальца на правой руке, а также первого пальца на левой руке относятся к подпункту 1) настоящего пункта.
      Отсутствие ногтевой фаланги на первом пальце и двух фаланг на других приравнивается к отсутствию пальца.
      Оценка годности при других дефектах пальцев рук, кисти определяются степенью сохранности функции кисти. Пилотам, бортинженерам (бортмеханикам), штурманам с дефектами пальцев рук в спорных случаях заключение выносится после проверки на тренажере (с заключением инструктора тренажера о результатах проверки).
      К подпункту 1) настоящего пункта помимо отсутствия стопы, относится врожденная или приобретенная патология стопы, нарушающая ее функцию и затрудняющая ходьбу (косолапость, варусная или вальгусная деформация стопы, плоскостопие 3 степени, молоткообразные пальцы, латеральное отклонение первого пальца более чем на 15 градусов). Отсутствие первого пальца на стопе является препятствием для обучения на пилота и работы бортпроводником.
      Отсутствие одного (кроме первого) пальца, сращение двух пальцев при сохранности функции стопы не является препятствием к обучению на пилота.
      Плоскостопие 1-2 степени без явлений остеоартроза не является препятствием для обучения.
      Для оценки степени плоскостопия определяется подометрический индекс по формуле: (В х 100)/Д, где В - высота стопы в миллиметрах, Д - длина стопы в миллиметрах, измеренные в положении стоя. Высота стопы измеряется от пола до наивысшей точки таранной кости, а длина - по контуру стопы (на листе бумаги) между наиболее отстоящими точками первого пальца и пятки. Величина подометрического индекса при нормальном своде равна 29-31. Величина индекса 27-29 соответствует плоскостопию 1 степени, индекс 26-27 – 2 степени. Для точного определения высоты свода назначается рентгенография. Плоскостопие с высотой подошвенного свода 20 миллиметров и ниже (при рентгенографии стопы в упоре) определяет негодность к летному обучению.
      При обширных плоских рубцах кожи (более 20 процентов поверхности тела), независимо от их состояния и степени нарушения функции, поступающие и обучающиеся в АУЦ и поступающие на работу бортпроводниками, признаются негодными.
      30. Лица авиационного персонала со злокачественными опухолями освидетельствуются по пункту 30 таблицы 1 к Требованиям. Исключением из подпункта 1) настоящего пункта является рак кожи и нижней губы 1 стадии. На период лечения определяется временная нетрудоспособность. Вопрос о профессиональной трудоспособности решается с учетом заключения онколога при нормализации показателей периферической крови.
      Восстановление на работу с применением индивидуальной оценки по подпункту 2) настоящего пункта возможно после лечения опухоли 1 стадии (Т1N0М0) или 2-а стадии (Т2N0М0) щитовидной железы, молочной железы, мягких тканей, желудка, кишечника (включая прямую кишку), шейки матки.
      При отсутствии у освидетельствуемого рецидива или генерализации опухолевого процесса при полной и стабильной компенсации функций организма вопрос о восстановлении лиц авиационного персонала на работу рассматривается не ранее, чем через 2 года после окончания лечения (оперативного, химиотерапии, лучевой терапии, комбинированного) при раке желудка, кишечника, молочной железы, щитовидной железы, шейки матки. В документах, представляемых во ВЛЭК для оценки, отражаются стадия опухоли, развернутое патоморфологическое заключение (анатомический тип роста опухоли, ее морфологическая характеристика, состояние регионарных лимфоузлов), проведенное лечение (для хирургического – дата, характер операции и течение послеоперационного периода; для химиотерапии – сроки, количество, доза, переносимость; для лучевого - сроки и методика облучения, суммарная очаговая доза, общая и местная лучевая реакция).
      При патоморфологическом заключении «рак in situ» независимо от локализации опухоли экспертное заключение выносится в зависимости от характера проведенного лечения (операции).
      К настоящему пункту не относятся опухоли центральной и периферической нервной системы, глаза и органов уха, горла, носа, полости рта и челюстей.
      31. Доброкачественные опухоли, а также костно-хрящевые экзостозы, узловой зоб, кистозные новообразования независимо от их природы, аденома предстательной железы, мастопатии оцениваются по степени нарушения функции органов, болевого синдрома, возможности ношения форменной одежды (пункт 31 таблицы 1 к Требованиям).
      При опухолях, не подлежащих оперативному лечению в связи с их локализацией, размерами, анатомическим взаимоотношением с соседними органами, возможностью нарушения функции окружающих органов, из которых они исходят, выносится решение о негодности (подпункт 1) пункта 31 таблицы 1 к Требованиям).
      Сроки допуска к работе после удаления доброкачественных опухолей определяется масштабами операции и их исходом.
      При доброкачественных опухолях небольших размеров, без тенденции к росту, не мешающих ношению одежды и обуви, пункт не применяется.
      Поступающие в АУЦ и на работу бортпроводником, оперированные ранее по поводу доброкачественных опухолей, представляют во ВЛЭК выписки с описанием характера проведенной операции и данными гистологического исследования опухоли.
      При доброкачественных опухолях желудочно-кишечного тракта (в подавляющем большинстве – полипах) и органов дыхания определяется негодность к работе с ядохимикатами. Вопрос о лечебной тактике при этих опухолях решается онкологом.
      Вопрос о восстановлении на работу и годности к работе и учебе лиц авиационного персонала после удаления узлового зоба рассматривает терапевт не ранее, чем через 3 месяца после операции.
      При аденоме предстательной железы 1 стадии без дизурических расстройств, если по заключению уролога не показано оперативное лечение, лица авиационного персонала состава признаются годными (подпункт 2) пункта 31 таблицы 1 к Требованиям). При 2-3 стадии аденомы, а также при 1 стадии, если она осложнилась острой задержкой мочеиспускания, освидетельствуемые признаются негодными.
      Вопрос об удалении доброкачественных опухолей наружных половых органов решается после консультации гинеколога (уролога). Лица авиационного персонала, у которых выявлена миома матки, протекающая бессимптомно, подлежат диспансерному наблюдению; вновь поступающие на работу бортпроводником признаются негодными. В случае роста миомы, нарушения овариально-менструальной функции и развития болевого синдрома показано оперативное лечение. Допуск к работе после операции разрешается в сроки, указанные в пункте 34 таблицы 1 к Требованиям.
      Поступающие в АУЦ с множественными пигментными невусами размерами от 2х3 см и более, расположенными на участках тела, подверженных постоянному давлению одеждой, обувью, признаются негодными.
      К настоящему пункту не относятся опухоли центральной и периферической нервной системы, глаза и органов уха, горла, носа, полости рта и челюстей.
      32. После операции по поводу заболеваний органов грудной полости и средостения, пороков развития, болезнях грудной клетки и диафрагмы, последствиях травм и операций, освидетельствуемые признаются негодными к работе и обучению в АУЦ (подпункт 1) пункта 32 таблицы 1 к Требованиям). При благоприятных результатах лечения вопрос о годности к работе (обучению) решается совместно с терапевтом не ранее, чем через 6 месяцев после операции.
      При наличии инородных тел в грудной стенке или ткани легких, отдаленных от крупных сосудов сердца, не дающих клинических проявлений и хорошей функции внешнего дыхания, экспертное заключение выносится по подпункту 2) пункта 32 таблицы 1 к Требованиям. Поступающие на учебу в АУЦ признаются негодными.
      При травматическом пневмотораксе экспертное заключение принимается после окончания лечения и клинического обследования.
      При проникающем ранении грудной клетки без повреждения внутренних органов вопрос о годности решается после выздоровления. При диафрагмальных грыжах со склонностью к ущемлению или вызывающих функциональные расстройства пищевода и желудка и осложненных рефлюкс-эзофагитом, выносится заключение о негодности. При благоприятном исходе оперативного лечения вопрос о летной (авиадиспетчерской) работе рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции.
      33. Пороки развития, болезни пищевода рассматриваются в пункте 33 таблицы 1 к Требованиям и включает дивертикул, рубцовые изменения, кардиоспазм, ахалазию кардии. При благоприятном исходе оперативного лечения дивертикула вопрос о годности к работе рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции.
      Подпункт 2) настоящего пункта применяется при дивертикулах размерами не более 2-2,5 см, не задерживающих контрастную массу, не сопровождающихся дивертикулитом и нарушением функции пищевода.
      34. Лица, поступающие на работу в ГА, в АУЦ на пилота и авиадиспетчера, при наличии у них послеоперационных рубцов на брюшной стенке представляют во ВЛЭК(ЦВЛЭК) документы о характере перенесенной операции (пункт 34 таблицы 1 к Требованиям). После операции по поводу аномалии развития, повреждений брюшной полости, неопухолевых заболеваний, в том числе по поводу язвенной болезни, холецистита и желчнокаменной болезни, острого и хронического панкреатита, странгуляционной непроходимости и заворота кишечника лица, поступающие в АУЦ на пилота и авиадиспетчера, признаются негодными. При хроническом аппендиците показано оперативное лечение.
      При благоприятном исходе допуск к работе и продолжению обучения в АУЦ разрешается в следующие после операции сроки:
      при проникающих ранениях брюшной полости без повреждения внутренних органов, аппендэктомии по поводу острого или хронического аппендицита, удалении Меккелева дивертикула, диагностической лапаротомии (если по данным интраоперационной ревизии не показано углубленное обследование или длительное консервативное лечение) – не ранее, чем через 6 недель;
      при проникающих ранениях с повреждением внутренних органов, а также заболеваниях, не осложненных перитонитом – не ранее, чем через 3 месяца;
      при повреждениях или заболеваниях органов брюшной полости, осложненных разлитым перитонитом – не ранее, чем через 4-6 месяцев.
      При спаечной болезни, не устраненной причине заворота кишечника и операции на поджелудочной железе, освидетельствуемые восстановлению не подлежат. Долихосигма без клинических проявлений не является основанием для заключения о негодности.
      Экспертное заключение после операции по поводу язвенной болезни желудка, 12-ти перстной кишки и ее осложнений, холецистэктомии, спленэктомии по поводу системного заболевания выносится хирургом совместно с терапевтом.
      Грыжи брюшной стенки подлежат оперативному лечению. Освидетельствуемые допускаются к работе не ранее, чем через 5-6 недель после операции. При паховых грыжах диаметром до 4 см и отсутствии болевого синдрома допускается оперативное лечение в межкомиссионный период. При пупочных грыжах диаметром не более 1 см показанием для оперативного лечения является болевой синдром. При диастазе прямых мышц без грыжевого выпячивания выносится заключение о негодности к обучению в АУЦ и к работе бортпроводником, летная (авиадиспетчерская) работа разрешается.
      При холецистолитиазе, независимо от количества и размера камней, рекомендуется проведение мероприятий по их устранению. После лапароскопической холецистэктомии вопрос о допуске к работе рассматривается не ранее двух месяцев после операции.
      35. Лица авиационного персонала с заболеваниями прямой кишки и параректальной клетчатки освидетельствуются по пункту 35 таблицы 1 к Требованиям. При обнаружении эпителиального копчикового хода с признаками острого воспаления, а также при свищевой форме в холодном периоде показано оперативное лечение. При благоприятных результатах лечения разрешается продолжение работы (учебы). При оперативном лечении геморроя, хронического парапроктита, эпителиального копчикового хода вопрос о годности рассматривается после выздоровления, но не ранее, чем через 4 недели после операции; при выпадении прямой кишки и недостаточности анального жома – не ранее, чем через 6 месяцев.
      Частыми обострениями геморроя считаются однократные обострения в течение трех лет подряд или более двух обострений в течение одного года.
      Кондиломатоз промежности рассматривается по подпункту 2) настоящего пункта после консультации дерматовенеролога. При полипах и полипозе прямой кишки применяются требования пункта 31 таблицы 1 к Требованиям.
      36. Пороки развития, заболевания, последствия заболеваний и повреждений сосудов, а также операции на них рассматриваются по пункту 36 таблицы 1 к Требованиям и включает облитерирующие заболевания артерий (эндартериит, атеросклероз), атеросклеротические окклюзии, аневризмы, варикозное расширение вен, тромбофлебит, флеботромбоз, посттромбофлебитическую болезнь, слоновую болезнь, последствия ранений сосудов и операций на них.
      При благоприятном исходе оперативного лечения посттравматических артериальных аневризм решение о годности к работе принимается не ранее, чем через один год после операции по результатам клинического обследования.
      При варикозном расширении вен с признаками трофических расстройств, декомпенсации кровообращения, при истончении кожи над узлами с угрозой их разрыва, освидетельствуемые признаются негодными.
      Вопрос о допуске к работе после оперативного лечения варикозного расширения вен нижних конечностей решается не ранее, чем через 3 месяца после операции.
      При рецидиве варикозной болезни бортпроводники к работе признаются негодными, к остальным освидетельствуемым применяется индивидуальная оценка с учетом степени расстройства кровообращения. При посттромбофлебитической болезни и стадии компенсации авиадиспетчеры признаются годными, остальные освидетельствуемые – негодными независимо от стадии заболевания.
      37. Пороки развития, последствия повреждений мочеполовых органов и операции на них, опущение почек, водянка яичка и семенного канатика, расширение вен семенного канатика рассматриваются в пункте 37 таблицы 1 к Требованиям. Вопрос о восстановлении на работу после оперативного вмешательства на почках, мочеточниках, мочевом пузыре и уретре рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции. Нарушение паренхиматозной функции почек легкой степени, выявляемое лишь радиоизотопным методом, не является препятствием для восстановления на работу по подпункту 2) настоящего пункта.
      К лицам авиационного персонала, перенесшим нефрэктомию или имеющим от рождения единственную почку, в зависимости от состояния функции почки применяется индивидуальная оценка.
      Нефроптоз I степени при отсутствии нарушения функции почек не является препятствием для обучения на пилота, авиадиспетчера. Нефроптоз 1-2 степени при отсутствии нарушений, относящихся к подпункту 1) настоящего пункта, не является препятствием для продолжения работы. При нефроптозе 3 степени пилоты, бортинженеры (бортмеханики), штурманы признаются негодными, к авиадиспетчерам применяется индивидуальная оценка.
      Бортпроводники при наличии нефроптоза 2-3 степени признаются негодными.
      При всех видах крипторхизма (задержка или эктопия яичка) выносится заключение о негодности к обучению в АУЦ. Лица, перенесшие операцию удаления яичка (при брюшной задержке, низведения яичка, эктопии), признаются годными к обучению в АУЦ. Годность к работе (учебе) после оперативного лечения крипторхизма с низведением яичка определяется не ранее, чем через 6 месяцев после операции при условии, что яичко находится в мошонке, а не у ее корня.
      При водянке яичка, семенного канатика показано оперативное лечение. Лица, обучающиеся в АУЦ, пилоты, бортпроводники и бортоператоры допускаются к обучению (работе) не ранее, чем через 6 недель после операции, авиадиспетчеры – по выздоровлению после закрытия листка нетрудоспособности.
      При умеренном расширении вен семенного канатика (без выраженного конгломерата вен, значительного увеличения их при напряжении брюшного пресса) поступающие в АУЦ признаются годными.
      При головочной форме гипоспадии авиационный персонал признается годным к работе (учебе).
      38. Хронические воспалительные заболевания мочеполовых органов специфической и неспецифической этиологии рассматриваются по пункту 38 таблицы 1 к Требованиям и включают туберкулез почек и мочеполовых органов, пиелонефрит, цистит, уретрит, простатит, недержание мочи.
      После излечения (консервативного, оперативного) туберкулеза яичка, придатка и снятия с учета в противотуберкулезном диспансере разрешается допуск к работе.
      Лица, перенесшие нефрэктомию по поводу туберкулеза, признаются негодными. При обострении хронических неспецифических заболеваний чаще двух раз в течение года или однократных ежегодных обострений в течение трех лет подряд, освидетельствуемые признаются негодными.
      Освидетельствуемые, имеющие камни предстательной железы без клинического проявления, годны к работе. Лица авиационного персонала, страдающие недержанием мочи, признаются негодными.
      39. При установлении диагноза мочекаменной болезни показано клиническое обследование (пункт 39 таблицы 1 к Требованиям). При отсутствии морфологических и функциональных изменений мочевыводящих путей применяется подпункт 2) настоящего пункта. При нарушении функции почек, обусловленном перенесенной почечной коликой (с отхождением камня или без него), освидетельствуемые подлежат лечению сроком до трех месяцев с последующим расширенным обследованием.
      При неинвазивных методах лечения мочекаменной болезни (в том числе после экстракорпоральной литотрипсии) допуск к работе осуществляется не ранее, чем через два месяца после вмешательства, при нормальных лабораторных и инструментальных показателях функции почек.

Кожные и венерические болезни

      40. При установлении у освидетельствуемых лиц авиационного персонала диагноза лепры, пузырчатки, лимфомы кожи вопрос о выполнении профессиональных обязанностей и обучения в АУЦ решается отрицательно (пункт 40 таблицы 1 к Требованиям).
      41. Лица авиационного персонала с различными заболеваниями кожи, кожными проявлениями коллагенозов освидетельствуются по пункту 41 таблицы 1 к Требованиям. Хроническая рецидивирующая экзема (в том числе ограниченная: в области ушной раковины, кистей рук, лица, шеи, половых органов) служит основанием для заключения о негодности по всем графам таблицы 1 к Требованиям. При легких формах экземы освидетельствуемые подлежат лечению.
      Освидетельствуемые с тяжелыми распространенными формами псориаза, пиодермии, трудно поддающимися лечению, переходящими в хроническую микробную экзему, признаются негодными.
      При легких формах псориаза, чешуйчатом лишае в легкой форме с ограниченной локализацией, при хорошем общем состоянии применяется подпункт 2) настоящего пункта.
      Лица с грибковыми поражениями кожи, пиодермией, паразитарными заболеваниями (лейшманиоз, чесотка) подлежат лечению. При положительных результатах лечения выносится заключение о годности к работе.
      Поступающие на учебу в АУЦ и на работу бортпроводником с витилиго открытых участков тела (лицо, шея, кисти рук), гнездной алопецией признаются негодными.
      42. При выявлении или подозрении у лиц авиационного персонала венерического заболевания или СПИДа подтверждение диагноза проводится в специализированном учреждении (пункт 42 таблицы 1 к Требованиям).
      Вопрос о годности к работе лиц авиационного персонала рассматривается после лечения венерических заболеваний в острой стадии в кожно-венерологическом диспансере с учетом заключения дерматовенеролога. При осложнениях (эпидидимит, простатит, артриты, воспаление придатков матки) заключение о годности выносится по соответствующему заболеванию пункту таблицы 1 к Требованиям.

Женские болезни и беременность

      43. Пороки развития, хронически заболевания женской половой сферы, эндометриоз, последствия родов и оперативных вмешательств рассматриваются по пункту 43 таблицы 1 к Требованиям. При хронических гинекологических заболеваниях с остаточными анатомическими дефектами, функциональными расстройствами и болевым синдромом или при частых обострениях воспалительного процесса (более двух раз в год) освидетельствуемые признаются негодными. При обострении хронических заболеваний женской половой сферы показано лечение, по окончании которого проводится наблюдение в течение двух менструальных циклов для решения вопроса о стойкости ремиссии (без отстранения от работы).
      Болезни шейки матки (эрозия, эндоцервицит, эрозированный эктропион), кольпиты подлежат лечению с переводом женщин на наземную работу сроком до трех недель. Обследование бортпроводников проводится без отстранения от летной работы.
      Спаечный процесс в малом тазу, отсутствие тела матки, придатков с одной стороны, отсутствие фаллопиевых труб с обеих сторон не являются основанием для отстранения от работы.
      При выпадении и опущении половых органов 3 степени, мочеполовых и кишечно-половых свищах, разрывах промежности с нарушением функции сфинктера заднего прохода освидетельствуемые признаются негодными к работе.
      Опущение стенок влагалища и матки 1-2 степени без функциональных расстройств не является основанием для дисквалификации; поступающие на работу бортпроводниками признаются негодными.
      Вопрос о восстановлении после хирургического лечения рассматривается не ранее, чем через 6 месяцев после операции.
      При неправильном расположении матки, ее недоразвитости, двурогой матке с функциональными нарушениями (метроррагия, боли) выносится заключение о негодности.
      Врожденное отсутствие матки, отсутствие и недоразвитие влагалища, не сопровождающиеся функциональными нарушениями, не являются основанием для дисквалификации. При гермафродитизме поступающие на работу бортпроводником признаются негодными.
      44. Лица авиационного персонала с расстройствами овариально-менструального цикла подлежат освидетельствованию по пункту 44 таблицы 1 к Требованиям. Дисфункциональные маточные кровотечения подлежат лечению. Альгодисменоррея является противопоказанием для поступающих на работу бортпроводником.
      45. С момента установления беременности освидетельствуемые признаются негодными к работе (пункт 45 таблицы 1 к Требованиям). При беременности, окончившейся абортом или преждевременными родами, вопрос о времени восстановления на работу решает акушер-гинеколог. Снятие с работы в связи с беременностью и восстановление на работу после родов осуществляется ВЛЭК по заключению акушера-гинеколога. Заключение о годности к работе выносится не ранее, чем через два месяца после окончания кормления ребенка грудью, по результатам внеочередного медицинского освидетельствования.

Глазные болезни

      46. Заболевания век и конъюнктивы рассматриваются в пункте 46 таблицы 1 к Требованиям. К подпункту 1) настоящего пункта относятся недостаточность и выворот век, частичный трихиаз, язвенные блефариты, хронические конъюнктивиты, не поддающиеся лечению, злокачественные новообразования, доброкачественные опухоли, нарушающие функцию зрения и не подлежащие оперативному лечению.
      К подпункту 2) настоящего пункта относятся простые блефариты, нерезко выраженные конъюнктивиты, рак кожи век 1 стадии после излечения (по заключению онколога), доброкачественные опухоли небольших размеров, рубцовые изменения век, не нарушающие функцию органа зрения.
      При острых или обострениях хронических заболеваний век и конъюнктивы проводится лечение.
      Ложная крыловидная плева, пингвекула, небольшой халазион, единичные поверхностные фолликулы на конъюнктиве не препятствуют обучению в АУЦ.
      47. Заболевания слезных органов и слезоотводящих путей рассматриваются в пункте 47 таблицы 1 к Требованиям. К подпункту 1) настоящего пункта относятся: сужение, неправильное положение слезных точек, стриктура слезно-носовых канальцев и ходов, воспаление слезного мешка, слезной железы, травматические повреждения и другие заболевания, вызывающие слезотечение.
      При восстановлении функции слезоотведения, а также в случаях отсутствия нижней слезной точки и канальцев (оцениваются канальцевая и носовая пробы) и при нормальной функции верхней слезной точки экспертное заключение выносится по подпункту 2) настоящего пункта.
      48. Заболевания глазного яблока рассматриваются в пункте 48 таблицы 1 к Требованиям. К подпункту 1) настоящего пункта относятся: отслойка сетчатки, пигментные ретиниты, тяжелые заболевания сосудов, травмы, злокачественные новообразования глаза.
      После перенесенного острого заболевания: конъюнктивита, склерита, кератита, ирита, иридоциклита, легких контузий глаза заключение о допуске к работе выносится после выздоровления.
      При увеитах, длительно текущих, рецидивирующих иридоциклитах, кератитах, хориоретинитах, невритах, травматических повреждениях глазного яблока с исходом в выздоровление пилоты и бортпроводники подлежат лечению в течение 3-6 месяцев с последующим освидетельствованием по подпункту 2) настоящего пункта.
      Авиадиспетчеры допускаются к работе по выздоровлению после закрытия листка нетрудоспособности.
      Лица с начальной возрастной катарактой без прогрессирования, ограниченным помутнением хрусталика, стекловидного тела травматического характера, макулодистрофией, начальной не прогрессирующей атрофией зрительного нерва с достаточной сохранностью функции зрения освидетельствуются по подпункту 2) настоящего пункта.
      За достаточную сохранность функции органа зрения применяется: острота зрения на худшем глазу для пилотов 0,6 без коррекции, для штурманов, бортинженеров, бортмехаников 0,4 без коррекции, для остальных профессий - не ниже 0,1 без коррекции, нормальное поле зрения, темновая адаптация, устойчивое бинокулярное зрение. При этом зрительная функция другого глаза оценивается по требованиям пункта 52 таблицы 1 к Требованиям.
      Допуск к работе лиц авиационного персонала, перенесших операцию экстракции катаракты с последующей имплантацией интраокулярной линзы, при односторонней артифакии решается не ранее, чем через 6 месяцев после операции, учитывая сохранность зрительных функций. С двухсторонней артифакией лица авиационного персонала к работе негодны.
      После лазерных оперативных вмешательств на органах зрения вопрос о допуске к работе решается индивидуально, но не ранее, чем через 6 месяцев после операции (после лазерной коагуляции сетчатки для действующих пилотов, авиадиспетчеров и бортпроводников – через 4 недели), с учетом степени сохранности зрительных функций. Лица авиационного персонала, поступающие на работу и на учебу в АУЦ, допускаются к освидетельствованию не ранее, чем через 12 месяцев после лазерных вмешательств.
      Врожденные отложения единичного мелкого пигмента на капсуле хрусталика, остатки артерии стекловидного тела, миелиновые волокна сетчатки не являются препятствием для обучения в АУЦ.
      Врожденные колобомы радужки и сосудистой оболочки, поликория, врожденные катаракты, офтальмологические изменения диска зрительного нерва являются противопоказанием к обучению на летные специальности.
      Темновая адаптация исследуется при каждом медицинском освидетельствовании лиц авиационного персонала. Результаты медицинского исследования оцениваются по соответствующим нормам, указанным в инструкции используемого прибора.
      49. При подозрении на глаукому, в том числе на одном глазу, проводится медицинское обследование в специализированном учреждении (пункт 49 таблицы 1 к Требованиям). Лица с доброкачественной гипертензией от работы не отстраняются. При впервые установленной открытоугольной первой стадии глаукомы с полным сохранением всех зрительных функций глаза и минимальном режиме офтальмологических гипотензивных препаратов (до двух раз в день) лица летного состава и авиадиспетчеры отстраняются от работы сроком не менее месяца для проведения лечебно-оздоровительных мероприятий и наблюдения с последующим медицинским освидетельствованием по подпункту 2) пункта 49 таблицы 1 к Требованиям.
      50. Диагноз расстройства цветового зрения выносится с указанием типа, вида, формы и степени нарушения по принятой классификации, по которым принимается решение о годности к работе (пункт 50 таблицы 1 к Требованиям).
      51. Исследование нарушений двигательного аппарата глаза проводится при каждом медицинском освидетельствовании на наличие истинного и скрытого косоглазия (гетерофории) на синоптофоре или по шкале Меддокса (пункт 51 таблицы 1 к Требованиям). Определяется вид и степень гетерофории.
      При этом угол гетерофории для допуска авиационного персонала к работе или учебе не превышает в графе 1 - по горизонтали 3 градуса, по вертикали 1 градус, в графах 2 и 4 - по горизонтали 4 градуса, по вертикали 1 градус, в графе 3 - по горизонтали 8 градусов, по вертикали 1 градус.
      При наличии гетерофории исследуются фузионные резервы. В норме отрицательные фузионные резервы составляют 5-8 градусов, положительные - 15-20 градусов. При уменьшении фузионных резервов показаны лечебно-тренировочные мероприятия.
      52. Острота зрения исследуется на проекторе испытательных знаков или по таблицам Головина-Сивцева в аппарате Ротта без коррекции и с коррекцией (пункт 52 таблицы 1 к Требованиям). Указывается истинная острота зрения (2,0-1,5-1,0).
      Пилоты при остроте зрения не ниже 0,6, штурманы, бортинженеры, бортмеханики не ниже 0,4 на каждый глаз без коррекции и с коррекцией 1,0 признаются годными к летной работе.
      При понижении остроты зрения на худшем глазу у пилотов не ниже 0,5 (бинокулярная острота зрения не ниже 0,6), у штурманов, бортинженеров (бортмехаников) не ниже 0,3 без коррекции и с коррекцией 1,0 с объемом аккомодации соответствующей возрастной норме применяется индивидуальная оценка с учетом профессиональной подготовки и опыта работы.
      Лицам летного состава с пониженной остротой зрения при наличии пресбиопии предписывается выполнять полеты в корригирующих бифокальных очках или контактных линзах и иметь при себе запасной комплект очков.
      При АХР коррекция контактными линзами не допускается. Наличие и качество очков (линз) контролируется при врачебных осмотрах и очередном освидетельствовании.
      При близорукости в степени 0,5 диоптрии, дальнозоркости в степени 1,0 диоптрии, астигматизме 0,5 диоптрии и остроте зрения 1,0 без коррекции в медицинских документах в строке «диагноз» указывается «здоров», а в строке «рефракция» делается соответствующая запись.
      В случаях понижения остроты зрения ниже 1,0 в результате аномалии рефракции проводится освидетельствование по настоящему пункту.
      53. Лицам, поступающим и обучающимся в АУЦ на пилота, авиадиспетчера определяется вид и степень рефракции (пункт 53 таблицы 1 к Требованиям) в условиях циклоплегии объективным способом (закапывается 1% раствор атропина (мидриацила, тропикамида) 2 раза через 5 минут). Другим лицам авиационного персонала, поступающим на работу в ГА, для определения рефракции циклоплегия проводится по медицинским показаниям.
      Настоящий пункт не применяется, если у освидетельствуемого степень рефракции не превышает допустимые нормы.
      54. Нарушения аккомодации и степень пресбиопии определяется силой сферической линзы, необходимой для выполнения профессиональной деятельности с учетом рабочего расстояния (60-80 см) (пункт 54 таблицы 1 к Требованиям).

Болезни уха, горла, носа, полости рта и челюстей

      55. Хронические заболевания придаточных пазух носа рассматриваются в пункте 55 таблицы 1 к Требованиям. При кистах гайморовых пазух, кистах и остеомах лобных пазух поступающие и обучающиеся в АУЦ на пилота признаются негодными. Пристеночное утолщение слизистой гайморовых пазух, если диагностическая пункция с контрастным веществом не выявила патологических изменений, не является препятствием к обучению в АУЦ. Остеомы лобных пазух у лиц авиационного персонала при хорошей переносимости полетов не являются противопоказанием к летной работе. При поллинозе, риноконъюнктивальном синдроме вопрос годности к продолжению летной работы решается после заключения аллерголога.
      56. Стойкие изменения полости носа и его придаточных пазух, полости рта, глотки, гортани, трахеи или уха после повреждений, заболеваний и оперативных вмешательств рассматриваются по пункту 56 таблицы 1 к Требованиям и включают искривление носовой перегородки с полным отсутствием или резким затруднением носового дыхания, дистрофию слизистых верхних дыхательных путей, изменения, вызывающие нарушение дыхательной и речевой функции (гипертрофия носовых раковин, аденоидные вегетации, доброкачественные новообразования, злокачественные новообразования после лечения), экзостозы наружного слухового прохода, остеомы околоушной области и хронический гнойный мезо- и эпитимпанит после радикальной операции. После оперативного лечения по поводу указанных заболеваний вопрос о годности к работе и обучению решается с учетом восстановления функции по подпункту 2) настоящего пункта.
      После радикальной операции уха при полной и стойкой эпидермизации послеоперационной полости и сохранности слуховой функции (по пункту 63 таблицы 1 к Требованиям) освидетельствуемые признаются годными.
      Лица, перенесшие слуховосстанавливающие операции (тимпанопластика, стапедопластика) признаются негодными по графам 1, 2, 3 пункта 56 таблицы 1 к Требованиям.
      К пункту 56 таблицы 1 к Требованиям относятся заболевания пародонта, множественное отсутствие зубов, съемные протезы, гингивиты, лейкоплакии, аномалии прикуса. При наличии съемных протезов функция речи оценивается при снятых протезах. При множественном отсутствии зубов с умеренным нарушением функции жевания рекомендуется протезирование в межкомиссионный период.
      При аномалии прикуса 2 степени и выше (расстояние между резцами верхней и нижней челюсти в вертикальном и саггитальном направлении 6 и более миллиметров) выносится экспертное заключение о негодности (подпункт 1) пункта 56 таблицы 1 к Требованиям). Аномалии прикуса 1 степени (расстояние между резцами 5 и менее миллиметров) оценивается по подпункту 2) пункта 56 таблицы 1 к Требованиям.
      57. Медицинское освидетельствование и допуск к работе лиц авиационного персонала с хроническим тонзиллитом решается с учетом выраженности компенсированной формы (пункт 57 таблицы 1 к Требованиям). Лица с декомпенсированным тонзиллитом подлежат оперативному лечению. После оперативного лечения хронического тонзиллита при отсутствии осложнений авиационный персонал допускается к работе не менее, чем через один месяц после операции.
      Компенсированный хронический тонзиллит подлежит наблюдению оториноларинголога и лечению (консервативному, хирургическому) по показаниям.
      58. Лица авиационного персонала с заболеваниями, указанными в пункте 58 таблицы 1 к Требованиям, подлежат специальному лечению. Вопрос о восстановлении на работу после лечения по поводу злокачественных заболеваний рассматривается через 2 года с учетом заключения онколога.
      59. Дефекты речи предусматривают следующие расстройства речи: нарушение звукопроизношения и заикание (пункт 59 таблицы 1 к Требованиям). Поступающие на работу в ГА и учебу в АУЦ при любой степени заикания признаются негодными, при нарушении отдельных звуков, но с четкой разборчивой речью - признаются годными. Экспертное заключение выносится после консультации специалиста и положительных результатах занятий с логопедом.
      60. Хронические болезни среднего уха рассматриваются по пункту 60 таблицы 1 к Требованиям. Подпункт 1) настоящего пункта предусматривает состояние после радикальной операции с неполной эпидермизацией операционной полости (при наличии в ней гноя, полипов, грануляций или холестеатомы).
      При одностороннем хроническом доброкачественно протекающем эпитимпаните (без грануляций, полипов, кариеса кости, признаков раздражения лабиринта), мезотимпаните вопрос о годности выносится по подпункту 2) настоящего пункта.
      К подпункту 3) настоящего пункта относится хронический тубоотит с редкими обострениями и умеренным нарушением слуха и барофункции, что не является противопоказанием к летной работе.
      Экспертное заключение выносится с учетом остроты слуха. Небольшие рубцы без истончения на месте перфорации, известковые отложения на барабанной перепонке (при хорошей ее подвижности, нормальном слухе, подтвержденном аудиограммой), не дают основания для установки диагноза.
      61. Стойкость и выраженность нарушения барофункции уха подтверждаются специальными исследованиями (пункт 61 таблицы 1 к Требованиям).
      Экспертное заключение по подпункту 2) настоящего пункта выносится после лечения с учетом формы нарушения барофункции (органическая или функциональная). По показаниям проводится барокамерное исследование на переносимость перепадов давления. Легкая гиперемия барабанных перепонок, инъекция сосудов по ходу рукоятки молоточка при хороших данных отометрии и отсутствии патологии органов уха, горла, носа, полости рта и челюстей не препятствует обучению.
      62. Повышенная чувствительность к статокинетическим раздражителям является противопоказанием для приема на работу и учебу в ГА (кроме авиадиспетчеров) и продолжения работы по специальности. О состоянии статокинетической чувствительности у лиц авиационного персонала судят по вестибулярному анамнезу, результатам вестибулометрии (исследовании на вращающемся кресле), по переносимости длительных полетов.
      Легкие вестибуловегетативные реакции (незначительное побледнение, небольшой гипергидроз) во время вестибулометрии при хорошей переносимости полетов и отсутствии отклонений в состоянии здоровья не является основанием для установления диагноза.
      63. Острота слуха оценивается для допуска к учебе по специальности и работе лиц авиационного персонала на восприятие шепотной речи в басовой и дискантной группе слов с расстояния не менее 6 метров и имеющиеся пороги слуха до 10 децибел по всему диапазону частот при аудиометрии (пункт 63 таблицы 1 к Требованиям).
      Лица, страдающие отосклерозом и перенесшие слуховосстанавливающую операцию, признаются негодными по всем графам независимо от результатов лечения.
      При определении слуховой функции применяются методы исследования: акуметрия шепотом, исследование камертонами, тональная пороговая аудиометрия, речевая аудиометрия, ультразвуковое исследование. При вынесении экспертного заключения за основу принимаются худшие показания остроты слуха, независимо от того, относятся они к басовой или дискантной группе слов. При этом дифференцируется кохлеарный неврит от других заболеваний органа слуха и указывается этиология неврита (постинфекционный, постинтоксикационный, посттравматический, шумовой, на фоне общего атеросклероза, гипертонической болезни и так далее).
      Пилотам с кохлеарным невритом любой этиологии не продлевается месячная норма летного времени. При допуске к работе с предельно допустимой остротой слуха освидетельствуемые предоставляют акты проверки качества ведения двухстороннего радиообмена.

Таблица 1
к Требованиям по состоянию здоровья,
предъявляемых к авиационному персоналу

Наименование болезней и физических недостатков

Наименование болезней и физических недостатков	Категории освидетельствуемых лиц и графы
Наименование болезней и физических недостатков	Лица, поступающие на учебу и обучающиеся в АУЦ по подготовке пилотов, авиадиспетчеров ОВД	Пилоты, бортинженеры (бортмеханики), штурманы самолетов и вертолетов всех классов; лица, обучающиеся в АУЦ по подготовке пилотов (выпускной курс)	Бортпроводники, бортоператоры; пилоты-любители (самолет или вертолеты), пилоты сверхлегкой авиации, бортрадисты	Авиадиспетчеры, лица, обучающиеся в АУЦ по подготовке авиадиспетчеров ОВД (выпускной курс)
	1	2	3	4
1. Психические и нервные болезни:
1. Шизофрения, аффективные психозы, паранойя.	негодны	негодны	негодны	негодны
2. Психозы инфекционные, интоксикационные, реактивные; реактивные состояния (ипохондрические, депрессивные и другие); неврозы (неврастения, истерия и другие):
1) при наличии нарушений психической деятельности, стойких резидуальных явлений или астенического синдрома после лечения;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) при полном восстановлении нервно-психической деятельности и легких сосудисто-вегетативных нарушениях.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
3. Алкоголизм, лекарственная зависимость, наркомания.	негодны	негодны	негодны	негодны
4. Расстройства личности:
1) психопатия всех форм и другие психические расстройства непсихотического характера;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) психический инфантилизм, акцентуация личности.	негодны	негодны	негодны	негодны
5. Эпилепсия.	негодны	негодны	негодны	негодны
6. Сосудистые поражения головного и спинного мозга:
1) острые нарушения мозгового кровообращения и их последствия. Хроническая сосудисто-мозговая недостаточность;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) начальные поражения сосудов головного и спинного мозга.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
7. Органические заболевания центральной нервной системы различной этиологии:
1) прогрессирующего характера или с нарушением функции;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) остаточные явления, последствия перенесенного заболевания с достаточной компенсацией нервно-психических функций.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
8. Последствия черепно-мозговой травмы или травмы спинного мозга:
1) при наличии выраженных нарушений нервно-психических функций, судорожного синдрома;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) при наличии незначительно выраженных клинических проявлений.	негодны	индивидуальная оценка	годны	годны
9. Заболевания вегетативной нервной системы:
1) пароксизмальные проявления или кризовое течение заболеваний вегетативной нервной системы, приводящее к угрозе или утрате трудоспособности и отклонениям в выполнении профессиональных функций;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) при легких и умеренных эмоционально-вегетативных нарушениях.	индивидуальная оценка	годны	годны	годны
10. Заболевания и повреждения периферической нервной системы:
1) хронические с частными обострениями, при наличии расстройства движения, чувствительности, трофики и стойкого болевого синдрома;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) хронические с редкими обострениями или остаточные явления с незначительными нарушениями функций, не препятствующими выполнению профессиональных обязанностей.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	годны	годны	годны
11. Синкопальные состояния (обмороки)	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
2. Внутренние болезни:
12. Хронические инфекционные и паразитарные болезни:
1) сопровождающиеся нарушением функции органов, общей астенизацией;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) с незначительным нарушением функции органов при бессимптомном течении и носительстве.	негодны	годны	годны	годны
13. Болезни системы крови:
1) прогрессирующего течение;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) доброкачественного течения.	негодны	индивидуальная оценка	годны	годны
14. Аллергические состояния различной этиологии:
1) тяжелые и неконтролируемые;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) контролируемые.	негодны	годны	годны	годны
15. Ожирение:
1) 2 степени и выше;	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
2) 1 степени.	негодны	годны	годны	годны
16. Болезни эндокринной системы:
1) выраженные формы;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) легкие формы.	негодны	индивидуальная оценка	годны	годны
17. Туберкулез органов дыхания:
1) активный или с выраженными остаточными изменениями;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) излеченный с умеренным и незначительным нарушением функции дыхания.	негодны	годны	годны	годны
18. Болезни органов дыхания: 1) склонные к обострениям или с выраженным нарушением функции дыхания;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) c умеренным и незначительным нарушением функции дыхания без склонности к обострению.	негодны	годны	годны	годны
19. Нейроциркуляторная дистония по кардиальному типу:
1) при наличии болевого или астенического синдрома, выраженных нарушениях ритма и проводимости;	негодны	негодны	негодны	индивидуальная оценка
2) компенсированные формы.	негодны на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны	годны
20. Артериальная гипертензия:
1) стойкое повышение АД;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) контролируемое повышение АД;	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
3) транзиторное повышение АД.	негодны	годны	годны	годны
21. Болезни сосудов и мышцы сердца атеросклеротического характера, включая ишемическую болезнь сердца:
1) с нарушением функций, клинически выраженные;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) без нарушения коронарного, общего кровообращения и без выраженного расстройства ритма и проводимости.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
22. Болезни сердца неатеросклеротического характера:
1) с признаками активности процесса, при увеличении размеров сердца, выраженных нарушениях ритма и проводимости, снижении функциональной способности, при наличии болевого синдрома;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) неактивные компенсированные формы	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
23. Болезни желудка и кишечника:
1) с частыми обострениями, умеренным или выраженным нарушением функции пищеварения;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) без обострений и при незначительном нарушении функции пищеварения.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
24. Болезни печени, желчного пузыря и поджелудочной железы:
1) с частыми обострениями и при достаточно сохранной функции пищеварения, с болевым синдромом;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) без обострения и при достаточно сохранной функции пищеварения.	негодны	индивидуальная оценка	годны	годны
25. Болезни почек:
1) острый гломерулонефрит; хронические заболевания с нарушением функции и гипертоническим синдромом;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) стойкая ремиссия или остаточные изменения после обострения без нарушения функции.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
26. Болезни суставов и системные заболевания соединительной ткани:
1) при остром и подостром течениях, признаках вовлечения в процесс внутренних органов, болевом или астеническом синдромах, необходимости приема систематической медикаментозной терапии;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) в стойкой ремиссии, без выраженных нарушений функции органов.	негодны	индивидуальная оценка	годны	годны
3. Хирургические болезни:
27. Непропорциональное развитие тела, несоответствие физического развития возрасту.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
28. Туберкулез и грибковые поражения (актиномикоз и другие) периферических лимфатических узлов.	негодны	негодны	негодны	негодны
29. Пороки развития, хронические болезни костей, суставов, хрящей, мышц и сухожилий, последствия травм и операций, рубцы после ожогов и обморожений:
1) часто обостряющиеся, прогрессирующие, сопровождающиеся нарушением функции в значительной степени, болевым синдромом, косметическим дефектом, склонность к изъявлению, мешающие ношению одежды, обуви;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) не прогрессирующие, с незначительным нарушением функции без болевого синдрома, не мешающие ношению одежды и обуви.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
30. Опухоли злокачественные:
1) при выявлении опухоли;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) после лечения, при наличии опухоли в анамнезе.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
31. Опухоли доброкачественные:
1) нарушение функции органов, затрудняющие движения, ношение одежды, обуви, но не подлежащие оперативному лечению;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) не нарушающие функции органов, без болевого синдрома, не мешающие движению, ношению одежды, обуви.	индивидуальная оценка	годны	годны	годны
32. Пороки развития, болезни грудной клетки и диафрагмы, последствия травм и операций:
1) деформирующие грудную клетку, нарушающие функцию ее органов;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) не деформирующие грудную клетку, без нарушения функции ее органов.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны	годны
33. Пороки развития, болезни пищевода:
1) нарушающие функцию, подлежащие оперативному лечению;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) не нарушающие функцию, не прогрессирующие, не требующие лечения.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны	годны
34. Пороки развития, последствия повреждений брюшной стенки и органов брюшной полости и операций на них:
1) нарушающие функцию органов, рубцы со склонностью к изъявлению, затрудняющие ношение одежды;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) не нарушающие функцию органов.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
35. Заболевания прямой кишки и параректальной клетчатки:
1) часто обостряющиеся, сопровождающиеся сужением заднепроходного отверстия с нарушением акта дефекации, недостаточностью анального жома, рецидивирующие после оперативного лечения;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) с редкими обострениями, не прогрессирующие, без функциональных нарушений.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
36. Пороки развития, заболевания, последствия заболеваний и повреждений сосудов, а также операции на них:
1) сопровождающиеся нарушением кровообращения, лимфообращения, трофическими расстройствами, болевым синдромом;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) с компенсацией кровообращения и лимфообращения, без болевого синдрома.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
37. Пороки развития, последствия повреждений мочеполовых органов и операции на них. Опущение почек. Водянка яичка и семенного канатика. Расширение вен семенного канатика:
1) сопровождающиеся нарушением функции, с болевым синдромом;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) без нарушения функции и без болевого синдрома.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
38. Хронические воспалительные заболевания мочеполовых органов специфической и неспецифической этиологии:
1) фаза активного воспаления;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) излеченный туберкулез мочеполовых органов, фаза стойкой ремиссии неспецифического воспаления при отсутствии нарушения функции.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
39. Мочекаменная болезнь:
1) с наличием камней, с повторным камнеобразованием, повторными приступами почечной колики при отсутствии камней;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) после однократного отхождения камня или однократной почечной колики без отхождения камней при отсутствии нарушения функции.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
4. Кожные и венерические болезни:
40. Лепра, пузырчатка, лимфома кожи.	негодны	негодны	негодны	негодны
41. Псориаз, псориазоподобные состояния, ихтиоз, красный плоский лишай, нейродерматозы (нейродермит, почесуха, крапивница и другие), экзема (различные формы), васкулиты кожи, коллагенозы (склеродермия):
1) клинически выраженные, распространенные формы;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) легкие формы с ограниченным распространением.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
42. Венерические болезни и СПИД:
1) СПИД;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) сифилис, хроническая гонорея и другие венерические болезни.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
5. Женские болезни и беременность:
43. Пороки развития, хронические заболевания женской половой сферы, эндометриоз, последствия родов и оперативных вмешательств:
1) с выраженными анатомическими дефектами, частыми обострениями, нарушающие функцию;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) не нарушающие функцию без болевого синдрома.	негодны	годны	годны	годны
44. Расстройства овариально-менструального цикла.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
45. Беременность и послеродовой период	негодны	негодны	негодны	негодны
6. Глазные болезни:
46. Заболевания век и конъюнктивы:
1) хронические, с частыми обострениями;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) нерезко выраженные, с редкими обострениями.	негодны, на диспетчера, бортинженера - индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны	годны
47. Заболевания слезных органов и слезоотводящих путей:
1) с нарушением слезоотведения;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) без нарушения слезоотведения.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
48. Заболевания глазного яблока: воспалительного, сосудистого, дегенеративного характера, после оперативных вмешательств, травмы, новообразования:
1) с нарушением функции;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) c достаточной сохранностью функции органа зрения.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
49. Глаукома:
1) в стадии 1-B,2, 3, 4;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) в стадии 1-A открытоугольная.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
50. Нарушение цветового зрения: дихромазия, аномальная трихромазия:
1) тип «А»;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) тип «В»;	негодны	индивидуальная оценка	годны	индивидуальная оценка
3) тип «С».	негодны, на бортинженера, диспетчера – годны	годны	годны	годны
51. Нарушение двигательного аппарата глаза:
1) паралич мышц век; паралитическое и содружественное косоглазие;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) гетерофории со сниженными фузионными резервами.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
52. Острота зрения	годны: на пилотов, штурманов 0.8 на каждый глаз с коррекцией 1,0 на каждый глаз без коррекции; на бортинженеров 0,8, на диспетчеров 0,6 на каждый глаз без коррекции, с коррекцией 1,0; курсанты, обучающие на пилота, штурмана 0,8, на бортинженера 0,6 на каждый глаз без коррекции, с коррекцией 1,0; на диспетчера 0,3 на каждый глаз, с коррекцией 1,0.	пилоты годны 0.6 на каждый глаз, с коррекцией 1,0; индивидуальная оценка 0,5 на худший глаз, с коррекцией 1,0; штурманы, бортинженеры, бортмеханики – годны 0,4 на каждый глаз, с коррекцией 0,8. вновь поступающие бортинженеры, бортмеханики годны 0,6 на каждый глаз, с коррекцией 1,0.	годны: бортрадисты 0,3 на каждый глаз, с коррекцией 0,8; бортпроводники, бортоператоры - 0,1 на каждый глаз, с коррекцией 0,8; пилоты-любители годны 0,5 на каждый глаз с коррекцией 0,8; кандидаты на бортпроводника 0,3 на каждый глаз, с коррекцией 1,0.	годны 0,1 на каждый глаз, с коррекцией 0,8.
53. Рефракция	годны: на пилотов с дальнозоркостью не выше 1.0Д, близорукости 0.5Д, астигматизме 0.5Д, анизометропии не выше 1.0Д; на штурманов, бортинженеров с дальнозоркостью и близорукостью не выше 1.0Д, астигматизме 0.5Д, анизометропии не выше 1.0Д; на диспетчеров с дальнозоркостью и близорукостью не выше 2.0Д, астигматизме 1.5Д, анизометропии не выше 1.0Д	годны: при дальнозоркости и близорукости не выше 3.0 Д, астигматизме 2.0Д.	годны: бортрадисты, пилоты-любители при дальнозоркости и близорукости не выше 3.0 Д, астигматизме 2.0 Д; остальные при дальнозоркости не выше 4.0 Д, близорукости не выше 5.0 Д, астигматизме 2.5 Д; кандидаты на бортпроводника при дальнозоркости и близорукости не выше 3.0Д, астигматизме 2.0Д.	годны: при дальнозоркости не выше 3.0Д, близорукости не выше 5.0Д, астигматизме 2.5 Д.
54. Нарушение аккомодации: пресбиопия в степени 3.5. Д.	негодны	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
7. Болезни уха, горла, носа, полости рта и челюстей:
55. Хронические заболевания придаточных пазух носа:
1) гнойные синуситы с полипозом или атрофией слизистой;	негодны	негодны	негодны	негодны
2) гнойные синуситы, не сопровождающиеся указанными осложнениями;	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
3) негнойные синуситы (катаральные, серозные, вазомоторные, аллергические, кисты гайморовых пазух).	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
56. Стойкие изменения полости носа и его придаточных пазух, полости рта, глотки, гортани, трахеи или уха после повреждений, заболеваний и оперативных вмешательств:
1) нарушающие функцию ЛОР-органов и затрудняющие использование спецоборудования;	негодны	негодны	Негодны	негодны
2) незначительно нарушающие функцию ЛОР-органов и не затрудняющие использование спецоборудования.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	годны
57. Хронический тонзиллит:
1) декомпенсированная форма;	негодны	негодны	Негодны	негодны
2) компенсированная форма.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	годны	Годны	годны
58. Туберкулез, склерома, злокачественные опухоли, волчанка ЛОР-органов в любой стадии развития.	негодны	негодны	Негодны	негодны
59. Дефекты речи:
1) резко выраженные: заикание, косноязычие, делающие речь малопонятной;	негодны	негодны	Негодны	негодны
2) легко выраженные, не влияющие на разборчивость речи.	негодны	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка	индивидуальная оценка
60. Хронические болезни среднего уха:
1) хронический гнойный эпитимпанит, хронический гнойный двухсторонний мезотимпанит, односторонний часто обостряющийся или сопровождающийся полипами, грануляциями, кариесом стенок барабанной полости или выраженными признаками дистрофии слизистой оболочки верхних дыхательных путей;	негодны	негодны	Негодны	негодны
2) хронический гнойный односторонний мезотимпанит, не сопровождающийся осложнениями;	негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие – негодны	годны
3) стойкие остаточные явления перенесенного воспаления среднего уха (сухая перфорация барабанной перепонки), а также хроническое негнойное воспаление среднего уха.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие – негодны	годны
61. Нарушение барофункции хотя бы одного уха или придаточных пазух носа; повышенная чувствительность к перепадам атмосферного давления:
1) стойкое и резко выраженное;	негодны, на диспетчера - индивидуальная оценка	негодны	Негодны	годны
2) нерезко выраженное.	негодны, на диспетчера - индивидуальная оценка	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	годны
62. Повышенная чувствительность к статокинетическим раздражителям.	негодны, на диспетчера – индивидуальная оценка	негодны	Негодны	годны
63. Понижение остроты слуха:
1) стойкая полная глухота на одно ухо; понижение слуха на оба уха при повышении порога слуха в области восприятия речевых частот (500, 1000, 2000 Гц) от 20 до 30 дБ, на частоте 4000 Гц до 65 дБ и при восприятии шепотной речи на расстоянии до 2 м;	негодны	негодны	Негодны	негодны
2) стойкое понижение слуха на оба уха при повышении порога слуха в области восприятия речевых частот (500, 1000, 2000 Гц) от 10 до 20 дБ, на частоте 4000 Гц до 65 дБ и восприятии шепотной речи на расстоянии до 3 м и более;	негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка
3) стойкое понижение слуха на одно ухо при повышении порога слуха в области восприятия речевых частот (500, 1000, 2000 Гц) от 20 до 30 дБ, на частоте 4000 Гц до 65 дБ при восприятии шепотной речи на расстоянии до 2 м и при повышении порога слуха в области речевых частот (500, 1000, 2000 Гц) до 10 дБ, на частоте 4000 Гц до 50 дБ при восприятии шепотной речи на расстоянии до 5 м на другое ухо.	негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка, вновь поступающие - негодны	индивидуальная оценка

Таблица 2
к Требованиям по состоянию здоровья,
предъявляемых к авиационному персоналу

Оценка веса тела по величине индекса массы тела Кетле (ИМТ)

Рост (см)	Нормальный вес (кг) (ИМТ 20,0-25,9)	Избыточная масса тела (кг) (ИМТ 26,0-29,9)	Ожирение 1 степени (кг) (ИМТ 30,0-34,9)	Ожирение 2 степени (кг) ИМТ >35,0)
146	43-55	55-64	64-74	75
147	43-56	56-65	65-75	76
148	44-57	57-66	66-76	77
149	44-58	58-66	67-77	78
150	45-48	58-67	68-79	79
151	46-59	59-68	68-80	80
152	46-60	60-69	69-81	81
153	47-61	61-70	70-82	82
154	47-61	62-71	71-83	83
155	48-62	62-72	72-84	84
156	49-63	63-73	73-85	85
157	49-64	64-74	74-85	86
158	50-65	65-75	75-87	87
159	51-65	65-76	76-88	88
160	51-66	67-77	77-89	90
161	62-67	67-78	78-90	91
162	52-68	68-78	79-92	92
163	53-69	69-79	80-93	93
164	54-70	70-80	81-94	94
165	54-71	71-81	82-95	95
166	55-71	72-82	83-96	96
167	56-72	73-83	84-97	98
168	56-73	73-84	85-99	99
169	57-74	74-85	86-100	100
170	58-75	75-86	87-101	101
171	58-76	76-87	88-102	102
172	59-77	77-88	89-103	104
173	60-78	78-89	90-104	105
174	61-78	79-91	91-106	106
175	61-79	80-92	92-107	107
176	62-80	81-93	93-108	108
177	63-81	81-94	94-109	110
178	63-82	82-95	95-111	111
179	64-83	83-96	96-112	112
180	65-84	84-97	97-113	113
181	66-85	85-98	98-114	115
182	66-86	86-99	99-116	116
183	67-87	87-100	100-117	117
184	68-88	88-101	102-118	119
185	68-89	89-102	103-119	120
186	69-90	90-103	104-121	121
187	70-91	91-105	105-122	122
188	71-92	92-106	106-123	124
189	71-93	93-107	107-125	125
190	72-94	94-108	108-126	126
191	73-94	95-109	109-127	128
192	74-95	96-110	111-129	129
193	75-96	97-111	112-130	130
194	75-97	98-113	113-131	132
195	76-98	99-114	114-133	133
196	77-100	100-115	115-134	134
197	78-101	100-116	116-135	136
198	78-102	102-117	118-137	137
199	79-103	103-118	119-138	139
200	80-104	104-120	120-140	140

Индекс массы тела (ИМТ) рассчитывается по формуле:

вес в кг
рост в м²

Таблица 3
к Требованиям по состоянию здоровья,
предъявляемых к авиационному персоналу

Объем движений в суставах, подлежащий измерению
при врачебно-летной экспертизе

Сустав	Направление движений	Исходное положение для измерения, угол, от которого ведется отсчет	Объем движений (угол)
Сустав	Направление движений		В норме	Ограничение, квалифицируемое как незначительное
1	2	3	4	5
Плечевой	Сгибание (движение вперед с участием плечевого сустава)	Стоя. Рука опущена вдоль туловища, выпрямлена, в среднем положении между супинацией и пронацией (0)	175–180	До 120
	Разгибание (движение назад)	То же	45-50	До 20
	Отведение (с участием плечевого пояса)	Стоя. Рука выпрямлена, супинирована (0)	180	До 120
Локтевой	Сгибание	Стоя. Рука опущена, разогнута в среднем положении (180)	27–30	До 80
Локтевой	Разгибание	То же	180	160
Луче-локтевой	Пронация	Стоя или сидя. Рука согнута под углом 90. Предплечье в среднем положении, кисть и пальцы в одной плоскости с предплечьем (0)	90	До 60
Луче-локтевой	Супинация	То же	90	До 60
Луче-запястный	Сгибание	Стоя. Рука перед грудью, согнута в локтевом суставе под прямым углом, предплечье пронировано (180)	80	До 30
	Разгибание	То же	70	До 15
	Отведение	То же, предплечье супинировано, кисть в одной плоскости с предплечьем (180)	160	До 175
	Приведение	То же	135 - 140	До 165
Пястно-фаланговый	Сгибание	Сидя. Локоть на опоре, предплечье вертикально, пальцы выпрямлены (180)	1-го пальца до 135. Остальные 90–95	До 155 До 60
Пястно-фаланговый	Разгибание	То же	180 – 210	165 – 170 При ограничении движений в межфаланговых суставах должна быть сохранной хватательная функция кисти и противопоставление 1-го пальца остальным
Тазо-бедренный	Сгибание	Лежа на спине. Колено сгибается. Таз фиксирован (0)	120	100
	Разгибание	Лежа на животе или здоровом боку. Колено разогнуто. Таз фиксирован (0)	15 – 20	10
	Отведение	Лежа на спине. Таз фиксирован. Стопа в среднем положении, под углом 90 к голени (0)	50 – 90	30
	Приведение	То же	20 – 30	10
	Супинация (ротация кнаружи)	То же, колено разогнуто (0)	60	40
	Пронация (ротация кнутри)	То же	40	до 20
Голено-стопный	Сгибание	Лежа на спине или на боку. Стопа под углом 90 к голени	130	110
Голено-стопный	Разгибание	То же	70	80
Височно-челюстной	Вертикальное движение	Измеряют в см при широко открытом рте по расстоянию между свободными краями верхних и нижних резцов	Раскрытие рта от 3 до 6 см	3 см

Приложение 4
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Медицинские противопоказания к работе
в странах с жарким климатом и авиационно-химическим работам

      При медицинском освидетельствовании во ВЛЭК (ЦВЛЭК) авиационного персонала, направляемого на работу в страны с жарким климатом или к АХР, учитываются противопоказания по отдельным пунктам таблицы 1 к Требованиям:
      1) для работы в странах с жарким климатом:
      2.2), 4.2), 6.2), 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 21.2) кроме «Атеросклероз аорты», 30.2), 31.2), 34.2), 37.2), 38.2), 39.2) кроме «Мочекаменная болезнь», 41.2), 43.2), 44, 55.2), 55.3), 56.2), 60.2), 60.3), 63.3);
      2) для авиационно-химических работ (с применением ядохимикатов):
      2.2), 9.2), 11, 12.2), 13.2), 14.2), 16.2), 23.2) кроме «Хронический гастрит», 24.2), 25.2) кроме «Хронический пиелонефрит», 30.2), 31.2), 38.2), 39.2) кроме «Мочекаменная болезнь», 41.2), 43.2), 44, 46.2), 47.2), 48.2), 49.2), 63.2), 63.3).

По пунктам таблицы 1 к Требованиям, предусматривающим негодность к работе с ядохимикатами, ВЛЭК (ЦВЛЭК) допускает авиационный персонал к работе с минеральными удобрениями и биопрепаратами.

Приложение 5
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Объем медицинского обследования
в целях врачебно-летной экспертизы

      1. Терапевтическое обследование:
      полость рта, зев, кожные покровы, видимые слизистые, лимфатические узлы, щитовидная железа, соответствие общего вида возрасту;
      органы дыхания, кровообращения (определение функциональной способности пробой с 20 приседаниями), пищеварения и мочевыделения.
      2. Хирургическое обследование:
      антропометрия (рост, масса тела, окружность груди, спирометрия, динамометрия кистей); общий осмотр (телосложение, развитие мускулатуры и подкожно-жирового слоя, осанка, походка);
      состояние кожи, лимфатических узлов, щитовидной железы, молочных желез, периферических сосудов, костей, суставов, органов брюшной полости, наружных половых органов, области заднего прохода (по показаниям - пальцевое исследование прямой кишки).
      3. Неврологическое исследование:
      внешний осмотр (кожные рубцы, атрофии, фибриллярные подергивания);
      черепно-мозговые нервы:
      двигательная, рефлекторная, чувствительная сфера, статика и координация;
      вегетативная нервная система (дермографизм, акроцианоз, гипергидроз, тремор, ортоклиностатическая проба);
      эмоционально-психическая сфера.
      4. Осмотр дерматовенеролога проводится при медицинском освидетельствовании бортпроводников согласно нормативных документов по осмотру декретированных контингентов уполномоченного органа в области здравоохранения.
      5. Осмотр гинеколога проводится ежеквартально - 4 раза в год.
      6. Оториноларингологическое обследование:
      внешний осмотр:
      внутренний осмотр (эндоскопия), передняя и задняя риноскопия, отоскопия, фарингоскопия, ларингоскопия, определение носового дыхания и обоняния;
      акуметрия (шепотная речь);
      барофункция уха;
      исследование статокинетической устойчивости (вестибулометрия) проводится методом непрерывной кумуляции ускорений Кориолиса (НКУК) в течение 3 минут или методом прерывистой кумуляции ускорений Кориолиса (далее - ПКУК) в течение 2 минут авиационному персоналу - при предварительном медицинском освидетельствовании; пилотам и бортпроводникам – при периодическом медицинском освидетельствовании;
      тональная аудиометрия проводится авиационному персоналу при предварительном медицинском освидетельствовании, по достижении возраста 40 лет - 1 раз в 2 года, при установлении заболевания – ежегодно, пилотам, авиадиспетчерам до 40 лет - 1 раз в 4 года.
      7. Стоматологическое обследование (1 раз в год):
      состояние зубов, слизистой оболочки полости рта, десен, прикус.
      8. Офтальмологическое исследование:
      острота зрения;
      цветовое зрение;
      темновая адаптация;
      бинокулярное зрение;
      ночное зрение;
      ближайшая точка конвергенции;
      ближайшая точка ясного зрения;
      анатомическое состояние органа зрения;
      рефракция субъективным и объективным методом исследования (скиаскопия или рефрактометрия);
      внутриглазное давление измеряется пилотам в 35 лет, всем лицам авиационного персонала по достижении возраста 40 лет - 1 раз в год.
      9. Психологическое обследование проводится:
      лицам, поступающим в АУЦ по специальности пилот, авиадиспетчер - при предварительном медицинском освидетельствовании;
      по направлению администрации организации ГА - пилотам при переучивании на новую авиационную технику, при выдвижении на должности командира ВС, пилота-инструктора и руководителя полетов;
      по медицинским показаниям.
      10. Лабораторные исследования:
      1) клинический анализ крови (гемоглобин, количество эритроцитов и лейкоцитарная формула, скорость оседания эритроцитов);
      2) клинический анализ мочи (в том числе реакции на сахар и ацетон);
      3) анализ крови на холестерин 1 раз в год с 35-летнего возраста;
      4) сахар крови натощак;
      5) биохимические исследования крови на билирубин и его фракции, ферменты аспартатаминотрансфераза (далее – АСТ), аланинаминотрансфераза (далее – АЛТ) проводятся пилотам, выполняющим АХР с ядохимикатами;
      6) онкоцитологическое исследование мазков проводится женщинам с 17 лет – ежегодно, исследование мазка для определения гонореи, трихомонад и степени чистоты влагалища – бортпроводникам 1 раз в 3 месяца, пилотам и авиадиспетчерам - 1 раз в год;
      7) исследование крови на сифилис (экспресс-метод с забором крови из пальца) проводится авиационному персоналу при предварительном и периодическом медицинском освидетельствовании, бортпроводникам – согласно нормативным документам по осмотру декретированных контингентов уполномоченного органа в области здравоохранения;
      8) исследование кала на яйца гельминтов и дизентерийную группу проводится лицам, поступающим на работу бортпроводником при предварительном медицинском освидетельствовании, бортпроводникам - ежегодно (территориальными органами здравоохранения и санитарно-эпидемиологического надзора кратность исследований может быть увеличена);
      9) прочие лабораторные исследования проводятся по медицинским показаниям.
      11. Рентгенологические исследования:
      1) флюорография (крупнокадровая флюорография) органов грудной клетки проводится авиационному персоналу - 1 раз в год;
      2) рентгенография (крупнокадровая флюорография) придаточных пазух носа проводится авиационному персоналу - при предварительном медицинском освидетельствовании;
      3) другие рентгенологические исследования (рентгенография позвоночника в двух проекциях, с функциональными пробами, турецкого седла, стопы, компьютерная и магнитно-резонансная томография различных органов и т.п.) проводятся по медицинским показаниям.
      12. Ультразвуковое исследование:
      1) печени и желчного пузыря проводится пилотам, выполняющим АХР с ядохимикатами, – ежегодно;
      2) органов брюшной полости, почек и щитовидной железы проводится авиационному персоналу – при предварительном медицинском освидетельствовании; при расширенном освидетельствовании, по возрасту (пилоты - с 40 лет 1 раз в 3 года, авиадиспетчеры – с 40 лет 1 раз в 4 года, пилоты и авиадиспетчеры - в 50, 53, 55, 58 лет, с 60 лет – ежегодно) и по медицинским показаниям;
      3) сердца (эхокардиография) проводится авиационному персоналу – при предварительном медицинском освидетельствовании, при расширенном освидетельствовании, по возрасту (пилоты и авиадиспетчеры – в 50, 55 лет, с 60 лет – ежегодно) и по медицинским показаниям.
      13. ЭКГ в покое (12 отведений по Вильсону) проводится пилотам до 40 лет – 1 раз в год, с 40 лет - 2 раза в год, прочему авиационному персоналу - 1 раз в год.
      14. ЭКГ с 20 приседаниями (12 отведений по Вильсону) авиационному персоналу – при предварительном медицинском освидетельствовании и по медицинским показаниям.
      15. Реоэнцефалография (далее – РЭГ) проводится пилотам самолетов и вертолетов 1-2 класса типа воздушного судна по достижении 40-летнего возраста 1 раз в год.
      16. ЭЭГ проводится авиационному персоналу – при предварительном медицинском освидетельствовании и по медицинским показаниям.
      17. Кольпоскопия проводится женщинам с 17 лет при предварительном медицинском освидетельствовании и по медицинским показаниям.
      18. Функциональные нагрузочные пробы проводятся:
      1) ЭКГ с пробой Мастер II - по медицинским показаниям и авиадиспетчерам с 40 лет 1 раз в 2 года;
      2) велоэргометрическое исследование - по медицинским показаниям, пилотам с 40 лет 1 раз в год, пилотам, направляемым в страны с жарким климатом;
      3) гипоксическая проба - по медицинским показаниям.
      19. Пилотам по достижении 40-летнего возраста дополнительно проводится 1 раз в 3 года (авиадиспетчерам с 40 лет – 1 раз в 4 года):
      1) биохимическое исследование крови - билирубин и его фракции, ACT и АЛТ, холестерин, альфа-холестерин с подсчетом коэффициента атерогенности (далее - КАТ), триглицериды;
      2) фиброгастродуоденоскопия;
      3) ультразвуковые исследования внутренних органов (щитовидной железы, печени, желчного пузыря, поджелудочной железы, селезенки, почек).
      20. Лицам, проходящим расширенное обследование в целях врачебно-летной экспертизы в объеме стационара, дополнительно назначаются:
      1) лабораторные исследования:
      биохимические исследования (общий белок, сиаловые кислоты, С-реактивный белок, креатинин, альфа-амилаза, сахар, билирубин, АЛТ, АСТ, холестерин, альфа-холестерин, триглицериды);
      сахар крови через 2 часа после еды;
      кал на яйца гельминтов;
      прочие лабораторные исследования по показаниям;
      2) ультразвуковое исследование:
      внутренних органов (щитовидной железы, печени, желчного пузыря, поджелудочной железы, селезенки, почек);
      сердца (эхокардиография);
      3) аудиометрия.
      21. Прочие исследования проводятся по медицинским показаниям.

Приложение 6
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

МЕДИЦИНСКАЯ КНИЖКА АВИАЦИОННОГО ПЕРСОНАЛА

Место для фотографии Группа крови __________
с печатью ВЛЭК (ЦВЛЭК) Резус-фактор __________

Фамилия ____________________________________________
Имя ________________________________________________
Отчество (при наличии) _______________________________
День, месяц, год рождения _____________________________
Образование _________________________________________
Основная профессия___________________________________
Работа в ГА (где, с какого времени) ______________________
Место работы _________________________________________
Должность, профессия, тип ВС ___________________________
Адрес постоянного места жительства _____________________
Домашний адрес _______________________________________
Контактные телефоны __________________________________
Данная медицинская книжка заведена ____________________
Дата окончания медицинской книжки _____________________
Подпись авиационного персонала ________________________

Страницы 2-4 формы

Дата обращения	Лист для записи заключительных (уточненных) диагнозов
Дата обращения	Заключительные (уточненные) диагнозы	Впервые установленные диагнозы (отметить +)	Подпись врача (фамилию писать разборчиво)

Страница 5 формы

Дата	Аллергологический анамнез	Эпидемологический анамнез	Индивидуальные особенности	Перенесенные заболевания	Профилактические прививки (дата, наименование, доза и серия препарата, реакция на прививку, должность и ФИО медработника)

Страницы 6-7 формы

Условия труда, быта, профессиональный маршрут
(заполняется при составлении эпикриза на ВЛЭК)

Дата (дд/мм/гг)	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Летное время за год
В том числе: на АХР
в ночное время
Характеристика труда: особенности выполняемых рейсов, виды АХР, контакт с токсическими веществами, продление нормы летного времени, регулярность выходных дней, полноценность предсменного отдыха, утомляемость во время смены
Время и место проведения отпуска, задолженность по отпускам
Питание: в дни полетов (смены), в домашних условиях
Время в пути до работы
Жилищные условия
Состав семьи и взаимоотношения в семье
Занятия физкультурой
Вредные привычки

Страницы 8-9 формы

Антропометрические показатели

Дата (дд/мм/гг)	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«___»_________ 20____г.
Форма грудной клетки
Окружность грудной клетки: - в покое
- при вдохе
- при выдохе
Спирометрия
Динамометрия: - правая кисть
- левая кисть
Телосложение
Длина ноги
Рост
Вес: - перед ВЛЭК
-квартальный
-1 полугодовой
-квартальный
-2 полугодовой
-квартальный
-3 полугодовой
-квартальный

Страницы 10-11 формы

Показатели функциональной способности сердечно-сосудистой системы
(ежеквартальные и перед ВЛЭК)

Дата

20____ год

20___ год

20____ год

20___ год

Пульс: - в покое

- после физической нагрузки

- через 3 минуты

Ритм

Наполнение

Напряжение

Артериальное давление:

- в покое

- после физической нагрузки

- через 3 минуты

Дополнительные данные

Страницы 12-17 формы

Данные терапевтического обследования
при медицинском освидетельствовании во ВЛЭК

Дата	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез, подпись авиационного персонала
Дата предыдущего расширенного обследования
Лимфатическая система
Щитовидная железа
Сердечно-сосудистая система
Органы дыхания
Органы пищеварения
Печень и селезенка
Почки
Дополнительные данные
Диагноз, шифр МКБ-10
Экспертное заключение
Группа диспансерного наблюдения, лечебно-профилактические назначения
Фамилия, подпись, печать врача-эксперта

Страницы 18-21 формы

Данные хирургического обследования
при медицинском освидетельствовании во ВЛЭК

Дата	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез (травмы, операции), подпись авиационного персонала
Кожа и подкожная клетчатка (рубцы, свищи, пятна)
Лимфатическая система
Щитовидная железа
Костно-суставной аппарат
Брюшной пресс (грыжи, паховые кольца)
Органы брюшной полости
Мочеполовые органы
Промежность, прямая кишка (наружный осмотр, пальцевое исследование)
Состояние периферических сосудов
Дополнительные данные
Оценка физического развития
Диагноз, шифр МКБ-10
Экспертное заключение
Группа диспансерного наблюдения, лечебно-профилактические назначения
Фамилия, подпись, печать врача-эксперта

Страницы 22-27 формы

Данные неврологического обследования
при медицинском освидетельствовании во ВЛЭК

Дата				«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез, подпись авиационного персонала
Черепно-мозговые нервы (зрачки, движения глазных яблок, носогубные складки и т.д.)
Двигательная сфера: Активные движения (сила, объем), походка
Пассивные движения, мышечный тонус
Двигательные явления, раздражения (дрожание, судороги)
Координация движений
Мышечная возбудимость
Трофические расстройства мышц
Статика
Чувствительность (поверхностная, глубокая)
Нервные стволы
Менингеальные симптомы
Рефлексы:
сухожильные	Верхних конечностей		Двухглавой мышцы
	Верхних конечностей		Трехглавой мышцы
	Коленные
	Ахилловые
Периостальные
Кожные
Слизистой оболочки			глоточный
Слизистой оболочки			корнеальный
Патологические рефлексы, клонусы
Тазовые органы
Вегетативная нервная система		Дермографизм (окраска, стойкость)
		Пиломоторные
		Состояние кожи конечностей, трофические расстройства
Дополнительные данные
Диагноз, шифр МКБ-10
Экспертное заключение
Группа диспансерного наблюдения, лечебно-профилактические назначения
Фамилия, подпись, печать врача-эксперта

Страницы 28-33 формы

Данные офтальмологического обследования
при медицинском освидетельствовании во ВЛЭК

Дата			«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез (травмы, операции), подпись авиационного персонала
Цветовое зрение
Острота зрения		Без коррекции	OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Острота зрения		С коррекцией	OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Рефракция			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Ближайшая точка ясного видения			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Бинокулярное зрение
Темновая адаптация, острота ночного зрения
Ближайшая точка конвергенции
Подвижность глазного яблока
глазодвигательный	Глубинное зрение
	Явное косоглазие
	Скрытое косоглазие по Медоксу
Среды			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Глазное дно			OD OS	OD OS	OD OS	OD OS
Зрачки
Рефлекторная реакция зрачков
Веки
Конъюнктива
Слезные пути
Внутриглазное давление
Дополнительные данные
Диагноз, шифр МКБ-10
Экспертное заключение
Группа диспансерного наблюдения, лечебно-профилактические назначения
Фамилия, подпись, печать врача-эксперта

Страницы 34-39 формы

Данные оториноларингологического обследования
при медицинском освидетельствовании во ВЛЭК

Дата				«___»________ 20____г.		«___»_____ 20____г.	«___»______ 20____г.	«__»________ 20____г.
Жалобы, анамнез (травмы, операции), подпись авиационного персонала
Нос	Носовая перегородка
	Слизистая
	Носовое дыхание (справа, слева)
	Обоняние (указать степень)
Носоглотка
Глотка		Слизистая
		Миндалины, степень увеличения
Состояние регионарных лимфоузлов
Гортань			Надгортанник
			Слизистая
			Данные ларингоскопии
			Характер голоса
Ухо			Наружное	Правое	Левое

			Заушная область
			Барабанные перепонки
Острота слуха на шепотную речь			Дискантовая группа слов
			Басовая группа слов
			Разговорная речь
Барофункция
Исследование вестибулярного аппарата			Название опыта
			После вращения
			Отолитовая реакция (степень)
			Сопровождается (нужное подчеркнуть, дописать)	Нистагм, головокружение, сердцебиение побледнение, потоотделение, тошнота, рвота	Нистагм, головокружение, сердцебиение побледнение, потоотделение, тошнота, рвота
Дополнительные данные
Диагноз, шифр МКБ-10
Экспертное заключение
Группа диспансерного наблюдения, лечебно-профилактические назначения
Фамилия, подпись, печать врача-эксперта

Страницы 40-43 формы

Данные психофизиологического обследования
при медицинском освидетельствовании во ВЛЭК

Дата	Повод, результаты обследования, заключение, рекомендации, фамилия, подпись и печать медицинского психолога

Страницы 44-45 формы

Данные функциональных, инструментальных и других исследований
(протоколы исследований подклеиваются в установленном разделе
медицинской книжки, заключения исследований записываются в
хронологическом порядке в медицинской книжке)

Дата	Повод к обследованию	Рентгенологические исследования легких, сердца и других органов: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 46-47 формы

Дата	Повод к обследованию	Аудиометрия: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 48-51 формы

Электрокардиография: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Дата	Дата	Дата	Дата	Дата	Дата
Заключение	Заключение	Заключение	Заключение	Заключение	Заключение

Страницы 52-53 формы

Дата	Повод к обследованию	Барокамерные исследования (гипоксическая проба): заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 54-55 формы

Дата	Повод к обследованию	Эхокардиография: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 56-59 формы

Дата	Повод к обследованию	Электроэнцефалография, реоэнцефалография, УЗДГ: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 60-63 формы

Дата	Повод к обследованию	Ультразвуковое исследование внутренних органов: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 64-65 формы

Дата	Повод к обследованию	Фиброгастродуоденоскопия: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 66-69 формы

Дата	Повод к обследованию	Прочие исследования: заключение и фамилия врача, давшего заключение

Страницы 70-75 формы

Лабораторные исследования

Показатели / дата / результат
Гематологические исследования	Эритроциты
	Гемоглобин
	Гематокрит
	СОЭ
	Лейкоциты
	Базофилы
	Эозинофилы
	Палочкоядерные
	Сегментоядерные
	Лимфоциты
	Моноциты
	Тромбоциты
	Ретикулоциты
	Свертываемость крови
Моча	Удельный вес
	рН
	Белок
	Сахар
	Ацетон
	Желчные пигменты
	Эпителий
	Лейкоциты
	Уробилин
	Цилиндры
	Соли

Кал	Яйца гельминтов
	Простейшие
	Скрытая кровь

Биохимические исследования крови	Сахар натощак
	Сахар через 2 часа после еды
	Холестерин
	Альфа-холестерин
	КАТ
	Триглицериды
	Общий белок
	Альбумины
	Альфа-1 глобулины
	Альфа-2 глобулины
	Бета глобулины
	Гамма глобулины
	А/Г коэффициент
	СРБ
	Сиаловые кислоты
	Общий билирубин
	Непрямой билирубин
	Прямой билирубин
	АСТ
	АЛТ
	Мочевина
	Креатинин
	Мочевая кислота

Микрореакция	Перед ВЛЭК
	Квартальный
	1 полугодовой
	Квартальный
	2 полугодовой
	Квартальный
	3 полугодовой
	Квартальный
	Перед ВЛЭК
Другие исследования

Страницы 76-81 формы

Заключение ВЛЭК (ЦВЛЭК)

Дата		Дата
Повод для освидетельствования		Повод для освидетельствования
Диагноз		Диагноз
По пункту ___ подпункту _____ графы ______ Правил медицинского освидетельствования в ГА РК 2013 года		По пункту ___ подпункту _____ графы ______ Правил медицинского освидетельствования в ГА РК 2013 года
Группа ДН: Лечебно-профилактические назначения:		Группа ДН: Лечебно-профилактические назначения:
Председатель ВЛЭК Фамилия, подпись		Председатель ВЛЭК Фамилия, подпись
Печать ВЛЭК		Печать ВЛЭК

Страницы 82-85 формы

Данные осмотра стоматолога

Дата и повод для осмотра	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез, подпись
Кожа лица, лимфатические узлы
Височно-нижнечелюстной сустав
Слизистая губ, десен, полости рта
Железы, саливация
Прикус
Зубные отложения
Зубная формула
Диагноз, шифр МКБ-10, заключение
Проведенное лечение
Фамилия, подпись, личная печать врача

Страница 86 формы

Данные акушерско-гинекологического анамнеза

Первые менструации с ______ лет, установились сразу, через ______	Характер менструаций: цикл ____ дней, обильные, умеренные, скудные, с болью, без боли, регулярные, нерегулярные
Перенесенные женские болезни (какие, когда)	Сведения о детях – год рождения, состояние здоровья

Сведения о беременностях

Беременность по счету	Дата год	Срок беременности		Сведения о пренатальных факторах риска	Исход беременности				Состояние ребенка при рождении
		При обращении	При переводе на другую работу		аборт		роды
		При обращении	При переводе на другую работу		Самопроизвольный, срок беременности	Искусственный, срок беременности	Преждевременные, срок беременности	срочные
1
2
3

Страницы 87-95 формы

Данные осмотра акушера-гинеколога
(ежеквартальные, перед медосвидетельствованием во ВЛЭК)

Дата и повод для осмотра	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез, подпись
Дата и характер последней менструации
Наружные половые органы
Влагалище
Шейка матки
Положение матки, величина, состояние придатков и др.
Дополнительные данные, результаты исследований
Диагноз, шифр МКБ-10, заключение
Лечебно-профилактические рекомендации
Фамилия, подпись, личная печать врача

Страницы 96-99 формы

Данные осмотра дерматовенеролога

Дата и повод для осмотра	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.	«____»_________ 20____г.
Жалобы, анамнез
Объективные данные
Диагноз, шифр МКБ-10
Заключение
Фамилия, подпись, личная печать врача

Страницы 100-159 формы

Наблюдение в межкомисионный период
медицинские осмотры при заболеваниях, диспансерные, профилактические
осмотры, консультации специалистов, годовые эпикризы авиационного
врача, эпикризы на внеочередную ВЛЭК и др. записываются в
хронологическом порядке с указанием повода для осмотра)

Дата	Повод к обследованию	Жалобы (подпись), анамнез, объективный осмотр, диагноз, назначения, номер листка нетрудоспособности, дата следующей явки, направление на ВКК, заключения, фамилия, подпись и личная печать врача

Примечание: Медицинская книжка авиационного персонала имеет формат А5
и состоит из 159 пронумерованных страниц.

Приложение 7
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Штамп с наименованием ВЛЭК (ЦВЛЭК)

СПРАВКА ВЛЭК (ЦВЛЭК)
о медицинском освидетельствовании №_____

Выдана
____________________________________________________________
(Ф.И.О., день, месяц, год рождения)
в том, что ему (ей) отказано в выдаче медицинского заключения
из-за несоответствия Требованиям по состоянию здоровья, предъявляемых
к авиационному персоналу
Основной диагноз: ___________________________________________
Сопутствующий диагноз: ________________________________________
Рекомендации:
Повторное освидетельствование не рекомендовано, рекомендовано через
_____________ месяцев (ненужное вычеркнуть)
Дата выдачи справки «____»___________20__года
Председатель ВЛЭК (ФИО, подпись) Печать ВЛЭК
____________________________________________________________

Штамп ВЛЭК (ЦВЛЭК)
В отдел кадров________________________________________________
(наименование авиакомпании)

ИЗВЕЩЕНИЕ об отказе в выдаче медицинского заключения

(ФИО полностью) _________________________________________
отказано в выдаче медицинского заключения из-за несоответствия
Требованиям по состоянию здоровья предъявляемых к авиационному
персоналу.
Экспертное заключение ВЛЭК (ЦВЛЭК) вынесено «___»________20 __г.
Председатель ВЛЭК (ЦВЛЭК) (ФИО, подпись)
Печать ВЛЭК (ЦВЛЭК)

Приложение 8
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Согласовано	Утверждаю
Руководитель	Председатель ВЛЭК
авиапредприятия	(ЦВЛЭК)
________________________	___________________
«____» __________ 20___г.	"____"________20___г.

Заключительный акт
по результатам медицинского освидетельствования

      __________________________________________________________
       название авиакомпании (авиапредприятия),
проведенного ВЛЭК (ЦВЛЭК) ________ в период с_____ по ______ 20__г.
      Всего подлежало медицинскому освидетельствованию ______ человек, из них закончили медицинское освидетельствование ___________ человек.
                        1. Признаны негодными:

№ п/п	Фамилия, имя, отчество	Должность	Диагноз и назначения ВЛЭК (ЦВЛЭК)

2. Нуждаются в стационарном обследовании, лечении
(оздоровлении) с последующим освидетельствованием во ВЛЭК (ЦВЛЭК)

№ п/п	Фамилия, имя, отчество	Должность	Диагноз (по МКБ-10)

3. Подлежат лечению (оздоровлению) в межкомиссионный период

№ п/п	Фамилия, имя, отчество	Должность	Диагноз (по МКБ-10)

Авиационный врач ______________________________
ФИО, подпись, личная печать

Приложение 9
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Штамп с наименованием ВЛЭК (ЦВЛЭК)

МЕДИЦИНСКАЯ КАРТА

Место для фотографии
с печатью ВЛЭК (ЦВЛЭК)

1. Фамилия ______________________________________________
2. Имя _______________________________________________________
3. Отчество (при наличии) _____________________________________
4. Дата рождения (день, месяц, год) _________________________________
5. Образование ________________________________________________
6. Основная профессия _______________________________________
7. Место постоянного жительства, контактные телефоны ______________
_______________________________________________________________
8. Анамнез (заболевания за межкомиссионный период) ________________
________________________________________________________________
Данные физического и хирургического обследования:
1. Жалобы, дата и подпись _________________________________________
2. Вес _______ 3. Рост _______ 4. Длина ноги __________
5. Окружность грудной клетки: в покое ______, вдох _____, выдох _____
6. Динамометрия: правая рука _________, левая рука __________
7. Кожа и подкожно-жировая клетчатка _____________________________
_______________________________________________________________
8. Развитие мышечной системы ____________________________________
9. Дефекты костной системы, мышц, варикозное расширение вен, наличие
грыж, осанка, походка и т.д. _______________________________________
_______________________________________________________________
10. Состояние наружных половых органов ________________________
_______________________________________________________________
11. Лимфатические узлы __________________________________________
12. Щитовидная железа ____________________________________________
13. Органы брюшной полости _____________________________________
14. Пальцевое исследование прямой кишки __________________________
15. Анализ результатов обследования (рентгенография, спирометрия и
др.)
________________________________________________________________
16. Другие обследования, включая осмотры акушера-гинеколога и
дерматовенеролога _____________________________________________
17. Диагноз _____________________________________________________
_______________________________________________________________
18. Заключение хирурга _______________________________________
______________________________________________________________
19. Дата вынесения заключения _________________________________
20. Подпись, фамилия, личная печать врача-эксперта ВЛЭК ____________
Данные терапевтического обследования:
1. Жалобы, дата и подпись ______________________________________
2. Границы сердца ______________________________________________
3. Тоны сердца _______________________________________________
4. Артериальное давление ___________ 5. Частота пульса _____________
6. Характеристика пульса _______________________________________
7. Проба с 20 приседаниями _____________________________________
8. Перкуссия легких _______________________________________________
9. Аускультация легких ____________________________________________
10. Частота и характер дыхания __________________________________
11. Аппетит _____________ 12. Язык _______________________________
13. Стул ________________ 14. Мочеиспускание _____________________
15. Живот _______________________________________________________
16. Печень, селезенка ____________________________________________
17. Почки ______________________________________________________
18. Анализ результатов обследования (флюорография, кровь, моча) _____
________________________________________________________________
Другие обследования ____________________________________________
_____________________________________________________________________
19. Диагноз ___________________________________________________
_____________________________________________________________
20. Заключение терапевта _____________________________________
______________________________________________________________
21. Дата вынесения заключения _________________________________
22. Подпись, фамилия, личная печать врача-эксперта ВЛЭК ____________
Данные неврологического обследования:
1. Жалобы (головные боли, головокружение, раздражительность,
потливость, обмороки, судороги, расстройства сна и т.д. –
подчеркнуть, описать), дата и подпись_______________________________
2. Наследственность ______________________________________________
3. Неврологический анамнез: ______________________________________
невротические явления в детстве, судороги __________________________
травмы и психотравмы ___________________________________________
заболевания нервной системы в прошлом ____________________________
4. Вазомоторные расстройства __________________________________
5. Дермографизм (красный, белый, меняющийся, отечный), стойкость
________________________________________________________________
6. Симптом Ашнера _______________ 7. Потоотделение _______________
8. Пиломоторный рефлекс _________________________________________
9. Тремор век _______________ пальцев ___________________________
10. Конечности сухие, влажные, цианотичные _______________________
11. Зрачки _____________________________________________________
12. Черепно-мозговые нервы ___________________________________
_______________________________________________________________
13. Симптом Хвостека ___________________________________________
14. Двигательная сфера ___________________________________________
________________________________________________________________
15. Мышечная возбудимость _______________________________________
16. Рефлекторная сфера:
верхние конечности - правая ______________, левая _________________,
коленные рефлексы - правый _____________, левый _________________,
ахиллов рефлекс - правый _____________, левый _________________,
патологические рефлексы _________________________________________
17. Поза Ромберга – простая __________, усложненная ______________
18. Координация ____________ 19. Кожные рефлексы ________________
20. Периферические нервы ______________________________________
______________________________________________________________
21. Чувствительная сфера _________________________________________
22. Анализ результатов обследования (РЭГ, БРЭГ, ЭЭГ) ____________
________________________________________________________________
23. Другие обследования _______________________________________
_____________________________________________________________
24. Психологическое обследование _________________________________
_____________________________________________________________
25. Диагноз _____________________________________________________
_____________________________________________________________
26. Заключение невропатолога ____________________________________
________________________________________________________________
27. Дата вынесения заключения _________________________________
28. Подпись, фамилия, личная печать врача-эксперта ВЛЭК ____________
_____________________________________________________________
Данные оториноларингологического обследования:
1. Жалобы, дата и подпись _________________________________________
2. Речь (разборчивая, внятная)_____________________________________

Слева	Исследование	Справа
	3. Проходимость носовых ходов:
	4. Обоняние:
1, 2, 3, 4	5. Барофункция:	1, 2, 3, 4
	6. Шепотная речь:
	7. Разговорная речь:
8. Вестибулометрия:
	Длительность чувства иллюзии противовращения:
	Длительность противонистагма:
После вращения влево:		После вращения вправо:
ЗД = 0, 1, 2, 3		ЗД = 0, 1, 2, 3
Вегетативные реакции - а) сердцебиение, побледнение, потоотделение, б) тошнота, рвота		Вегетативные реакции – а) сердцебиение, побледнение, потоотделение, б) тошнота, рвота

9. Анализ результатов обследования (аудиометрия, рентгенография)
_____________________________________________________________________
10. Другие обследования, включая осмотр стоматолога, при
необходимости – консультация логопеда _______________________________
_____________________________________________________________________
11. Диагноз _________________________________________________________
_____________________________________________________________________
12. Заключение оториноларинголога ___________________________________
_____________________________________________________________________
13. Дата вынесения заключения _______________________________________
14. Подпись, фамилия, личная печать врача-эксперта ВЛЭК _____________
_____________________________________________________________________
Данные офтальмологического обследования:
1. Жалобы, дата и подпись ___________________________________________
2. Цветовосприятие __________________________________________________
3. Острота зрения без коррекции: правый глаз ______, левый глаз _____
4. Острота зрения с коррекцией: правый глаз ______, левый глаз ______
5. Рефракция (скиаскопия): правый глаз ________, левый глаз _________
6. Ночное зрение ____________________________________________________
7. Зрачки: правый глаз ______________, левый глаз ___________________
8. Рефлекторная реакция зрачков: ____________________________________
9. Веки: правый глаз _______________, левый глаз ____________________
10. Конъюнктива: правый глаз __________, левый глаз _________________
11. Роговица: правый глаз ___________, левый глаз ___________________
12. Слезный аппарат: правый глаз ________, левый глаз _______________
13. Явное косоглазие: содружественное _____, паралитическое _________
Гетерофория по Меддоксу вблизи: горизонталь ____, вертикаль _________
вдаль: горизонталь _____, вертикаль _____
Установочное движение: вблизи __________, вдаль _____________________
Подвижность глазного яблока: правый глаз ________, левый глаз _______
Совместное движение - ближняя точка конвергенции ____________________
ассоциированная ___________________________
14. Устойчивость ясного видения ________, ведущий глаз ______________
15. Поле зрения - объект 5 миллиметров:
правый глаз _________, левый глаз ___________________________________
16. Глазное дно: правый глаз __________, левый глаз _________________
17. Бинокулярное зрение _____________________________________________
18. Глубинное зрение (восприятие пространства) ______________________
19. Анализ результатов обследований _________________________________
_____________________________________________________________________
20. Другие обследования _____________________________________________
_____________________________________________________________________
21. Диагноз _________________________________________________________
_____________________________________________________________________
22. Заключение офтальмолога _________________________________________
_____________________________________________________________________
23. Дата вынесения заключения _______________________________________
24. Подпись, фамилия, личная печать врача-эксперта ВЛЭК _____________
_____________________________________________________________________

Заключение ВЛЭК (ЦВЛЭК):
1. Дата и номер протокола заседания ВЛЭК (ЦВЛЭК): ___________________
2. Повод для медосвидетельствования _________________________________
3. Фамилия, инициалы ________________________________________________
4. Дата рождения (день, месяц, год) _________________________________
5. Диагноз: _________________________________________________________
_____________________________________________________________________
6. По пункту (пунктам) ______________________________________________
графы ________ Правил медицинского освидетельствования в гражданской
авиации Республики Казахстан: _______________________________________
_____________________________________________________________________
7. Группа диспансерного учета: ______________________________________
8. Рекомендации ВЛЭК (ЦВЛЭК): _______________________________________
_____________________________________________________________________
9. Председатель ВЛЭК (ЦВЛЭК) (фамилия, подпись, личная печать)
10. Секретарь комиссии (фамилия, подпись)
11. Печать ВЛЭК (ЦВЛЭК)

Приложение 10
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Штамп с наименованием ВЛЭК (ЦВЛЭК)

Заявление о медицинском освидетельствовании

1. Фамилия, имя, отчество_________________________________________
2. Домашний адрес_________________________________________________
3. Дата рождения__________________________ Пол____________________
4. Вид медицинского заключения ___________________________________
5. Место работы___________________________________________________
6. Занимаемая должность___________________________________________
                       (для летного состава - тип воздушного судна)
7. Общее летное время ________часов, за последний год
___________часов
8. Длительность работы по данной профессии ___________________лет
9. Дата предыдущего освидетельствования во ВЛЭК___________________
10. Работа за предшествующий межкомиссионный период:
в странах с жарким климатом       Да. Нет (подчеркнуть)
перечислить страны _______________________________________________
на АХР                            Да. Нет (подчеркнуть)
перечислить ядохимикаты __________________________________________
11. Имелись ли за предшествующий межкомиссионный период:
отстранения от работы по состоянию здоровья: Да. Нет (подчеркнуть)
дата отстранения и причина: ______________________________________
случаи обращения в медицинские организации по состоянию здоровья:
      Да. Нет. (подчеркнуть)
      дата обращения и причина: __________________________________

факты применения лекарственных средств:
Да. Нет. (подчеркнуть)
тип лекарства и цель (причина): _____________________________

Оборотная сторона

Медицинский анамнез за предшествующий
межкомиссионный период

(заполняется путем подчеркивания слов «да», «нет», при необходимости
подробное изложение ответа делается в графе «Примечания»)

Примечания
к пункту 1-15

1. Наличие частых или сильных головных болей Да Нет _________________
2. Приступы головокружения или случаи обморока Да Нет _______________
3. Аллергическая реакция (на какой аллерген) Да Нет _________________
4. Нарушения зрения и/или иллюзии Да Нет ____________________________
5. Проблемы с сердцем или сосудами Да Нет ___________________________
6. Потеря сознания по любой причине Да Нет __________________________
7. Расстройства органа слуха Да Нет _________________________________
8. Повышение или понижение артериального давления Да Нет ____________
9. Расстройства функции желудка и кишечника Да Нет __________________
10. Расстройства функции мочевыделения Да Нет _______________________
11. Нервные расстройства любого типа Да Нет _________________________
12. Воздушная болезнь Да Нет ________________________________________
13. Любые травмы и/или отравления Да Нет ____________________________
14. Расстройства других органов и систем (каких) Да Нет _____________
15. Госпитализация или амбулаторное лечение по поводу заболевания
(какого) Да Нет _______

Я,___________________________________________________________________
(фамилия, имя, отчество)

свидетельствую, что я не скрыл никакую существенную информацию, не
предоставил вводящую в заблуждение информацию, что все данные и
ответы, изложенные в настоящем заявлении, являются достоверными и
полными в пределах моей осведомленности, и служат основанием для
проведения медицинского освидетельствования и вынесения экспертного
заключения ВЛЭК.

«___»_______________20____г. ______________
личная подпись

Приложение 11
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Штамп с наименованием ВЛЭК (ЦВЛЭК)

Журнал предполетного (предсменного) медицинского осмотра

№ п/п	Дата и время осмотра первого и последнего члена экипажа	Фамилия, инициалы	Должность	Номер рейса	Время прилета (со слов члена экипажа)	Жалобы и подпись	Осмотр внешний и видимых слизистых	Пульс	По показаниям			Решение о допуске к работе и подпись медицинского работника
									Температура тела	Артериальное давление	Проба на наличие алкоголя в выдыхаемом воздухе
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Страницы журнала нумеруются, прошнуровываются, подписываются
руководителем и скрепляются печатью медицинской организации.

Приложение 12
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Штамп с наименованием ВЛЭК (ЦВЛЭК)

Журнал отстранений от полетов (работе по ОВД)

№ п/п	Дата и время осмотра	Фамилия, инициалы, должность, авиационное предприятие	Кем отстранен (должность и подпись)	Причина отстранения	Куда направлен отстраненный	Когда и кому сообщено об отстранении	Когда и кем допущен к летной работе (работе по ОВД)
1	2	3	4	5	6	7	8

Приложение 13
к Правилам медицинского
освидетельствования
в гражданской авиации
Республики Казахстан

Форма

Штамп с наименованием ВЛЭК (ЦВЛЭК)

АНЫҚТАМА
СПРАВКА _______________ ____________________________________________
(рейс, күні, сағат, минуты; рейс, дата, время - часы, минуты)
____________________________________________________________________
(аты-жөні, мамандығы, фамилия, инициалы, должность)
ұшу кезегінен (кезекшіліктен) медициналық тексеруде шеткерілді
отстранен от полета (дежурства) на предполетном (предсменном)
медицинском осмотре)
Алдын-алу диагнозы _________________________________________________
(предварительный диагноз)
____________________________________________________________________
Қысқаша нақтылы мәлімет ____________________________________________
(краткие объективные данные)
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Ұшқыштар дәрігеріне емханаға келетін күні (дата явки к авиационному
врачу в поликлинику) _______________________________________________
Дәрігердің мамандығы, аты-жөні және қолы
(должность, фамилия, инициалы и подпись медицинского работника)
Қүні (дата)

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық куәландыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру қағидалары

1. Жалпы ережелер

2. Авиация қызметкерлерін медициналық куәландыруынан
өткізу тәртібі

3. Комиссияаралық кезеңдегі авиация қызметкерлерін динамикалық
дәрігерлік бақылау

4. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарау

Авиация қызметкерлеріне денсаулық жағдайы бойынша
қойылатын медициналық талаптар

Психикалық және нерв аурулары

Ішкі аурулар

Хирургиялық аурулар

Тері және мерез аурулары

Әйел аурулары, жүктілік

Көз ауруы

Құлақ, тамақ, мұрын, ауыз қуысы және жақ аурулары

Аурулардың атауы және дене кемістігі

Дене салмағының өлшем индексі (ДСИ) бойынша Кетле
дене салмағын бағалау кестесі

Дәрігерлік-ұшқыштық сараптау кезінде өлшемге жататын
буындағы қозғалыс көлемі

Климаты ыстық елдердегі жұмыстарға және авиациялық-химиялық
жұмыстарға медициналық қарсы айғақ

Дәрігерлік-ұшу сараптамасы
мақсатында ұсынылатын тексеру көлемі

АВИАЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ КІТАПШАСЫ

Медициналық куәландыру туралы ДҰСК (ОДҰСК) анықтамасы

Қорытынды акт
медициналық куәландыру нәтижесі бойынша

МЕДИЦИНАЛЫҚ КАРТА

Медициналық куәландырылу туралы өтініш

Бұрұнғы комиссияаралық кезеңге
медициналық сыртартқы

Об утверждении Правил медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан

Правила медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

1. Общие положения

2. Порядок проведения медицинского освидетельствования
авиационного персонала

3. Динамическое врачебное наблюдение
за авиационным персоналом в межкомиссионный период

4. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр

Требования по состоянию здоровья, предъявляемые к авиационному
персоналу

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық куәландыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы медициналық куәландыру қағидалары

1. Жалпы ережелер

2. Авиация қызметкерлерін медициналық куәландыруынан өткізу тәртібі

3. Комиссияаралық кезеңдегі авиация қызметкерлерін динамикалық дәрігерлік бақылау

4. Ұшу алды (ауысым алды) медициналық тексеріп-қарау

Авиация қызметкерлеріне денсаулық жағдайы бойынша қойылатын медициналық талаптар

Психикалық және нерв аурулары

Ішкі аурулар

Хирургиялық аурулар

Тері және мерез аурулары

Әйел аурулары, жүктілік

Көз ауруы

Құлақ, тамақ, мұрын, ауыз қуысы және жақ аурулары

Аурулардың атауы және дене кемістігі

Дене салмағының өлшем индексі (ДСИ) бойынша Кетле дене салмағын бағалау кестесі

Дәрігерлік-ұшқыштық сараптау кезінде өлшемге жататын буындағы қозғалыс көлемі

Климаты ыстық елдердегі жұмыстарға және авиациялық-химиялық жұмыстарға медициналық қарсы айғақ

Дәрігерлік-ұшу сараптамасы мақсатында ұсынылатын тексеру көлемі

АВИАЦИЯ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ МЕДИЦИНАЛЫҚ КІТАПШАСЫ

Медициналық куәландыру туралы ДҰСК (ОДҰСК) анықтамасы

Қорытынды акт медициналық куәландыру нәтижесі бойынша

МЕДИЦИНАЛЫҚ КАРТА

Медициналық куәландырылу туралы өтініш

Бұрұнғы комиссияаралық кезеңге медициналық сыртартқы

Об утверждении Правил медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан

Правила медицинского освидетельствования в гражданской авиации Республики Казахстан

1. Общие положения

2. Порядок проведения медицинского освидетельствования авиационного персонала

3. Динамическое врачебное наблюдение за авиационным персоналом в межкомиссионный период

4. Предполетный (предсменный) медицинский осмотр

Требования по состоянию здоровья, предъявляемые к авиационному персоналу

Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясындағы
медициналық куәландыру қағидалары

2. Авиация қызметкерлерін медициналық куәландыруынан
өткізу тәртібі

3. Комиссияаралық кезеңдегі авиация қызметкерлерін динамикалық
дәрігерлік бақылау

Авиация қызметкерлеріне денсаулық жағдайы бойынша
қойылатын медициналық талаптар

Дене салмағының өлшем индексі (ДСИ) бойынша Кетле
дене салмағын бағалау кестесі

Дәрігерлік-ұшқыштық сараптау кезінде өлшемге жататын
буындағы қозғалыс көлемі

Климаты ыстық елдердегі жұмыстарға және авиациялық-химиялық
жұмыстарға медициналық қарсы айғақ

Дәрігерлік-ұшу сараптамасы
мақсатында ұсынылатын тексеру көлемі

Қорытынды акт
медициналық куәландыру нәтижесі бойынша

Бұрұнғы комиссияаралық кезеңге
медициналық сыртартқы

Правила медицинского освидетельствования
в гражданской авиации Республики Казахстан

2. Порядок проведения медицинского освидетельствования
авиационного персонала

3. Динамическое врачебное наблюдение
за авиационным персоналом в межкомиссионный период

Требования по состоянию здоровья, предъявляемые к авиационному
персоналу