"Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 11 тамыздағы № 622 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 8 маусымдағы № 459 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 10 шілдеде № 11621 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 27 қазандағы № ҚР ДСМ-156/2020 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Денсаулық сақтау министрінің м.а. 27.10.2020 № ҚР ДСМ-156/2020 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 140-бабының 3-тармағының 2-тармақшасына және 169-бабының 10-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. "Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 11 тамыздағы № 622 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6449 болып тіркелген, "Егемен Қазақстан" газетінде 2010 жылғы 2 қарашадағы № 452-455 (26298) жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:

тақырып мынадай редакцияда жазылсын: "Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау және биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату қағидаларын бекіту туралы";

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қоса беріліп отырған Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау және биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату қағидалары бекітілсін.".

Көрсетілген бұйрықпен бекітілген Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау ережесі осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің Медициналық көмекті ұйымдастыру департаменті:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күннің ішінде мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі А.В. Цойға жүктелсін.

4. Осы бұйрық оны алғашқы ресми жариялаған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау және
әлеуметтік даму министрі	Т. Дүйсенова

	Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 8 маусымдағы № 459 бұйрығына қосымша
	Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 11 тамыздағы № 622 бұйрығымен бекітілген

Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың
өлімін) растау және биологиялық өлім немесе бас миының біржола
семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік
маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату
қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Қағидалар "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексіне сәйкес әзірленген және биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау және биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау бойынша жасанды шараларды тоқтату тәртібін (бұдан әрі - Қағидалар) айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:

1) актуалдық донор — транспланттау үшін тіндерді (тіннің бөлігін) және (немесе) ағзаларды (ағзалардың бөлігін) алуға келісімі бар медициналық қарсы көрсетілімі жоқ, ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жалғасқан жасанды шаралар кезіндегі биологиялық өлімі және (немесе) немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімін) расталған адам;

2) ағзалар мен тіндерді кондиционерлеу - бұл ағзаларды ишемиядан қорғау мақсатында мәйіттік донордың гемодинамика көрсеткіштерін қолдау жөніндегі іс-шаралар кешені;

3) әлеуетті донор - биологиялық өлімі немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталған адам;

4) донорлық стационар - тіндерді (тіннің белігін) және (немесе) ағзаларды (ағзалардың бөлігін) алуға мәйіттік донорды (кадаверді) кондициялау және дайындау бойынша кешендік іс-шараларды жүзеге асыратын медициналық ұйым;

5) мидың өлімі - жүрек жұмыс істеп тұрғанда және өкпені мәжбүрлі желдету кезінде тіркелетін бас миының бүкіл функциясының толық және біржола тоқтау жағдайы. Мидың өлімі адам өліміне теңестіріледі.

6) өңірлік транспланттаушы үйлестіруші - өңірдің транспланттау қызметін үйлестіруге жауап беретін ұйымның штаттағы қызметкері болып табылатын, облыстық орталықтарда және республикалық маңызы бар қалаларда тіндерді (тіннің бөлігін) және (немесе) ағзаларды (ағзалардың бөлігін) транспланттау саласындағы медициналық ұйымдардың өзара іс-қимылын қамтамасыз ететін ұйымдастырушы дәрігер;

7) стационарлық транспланттаушы үйлестіруші - донорлық стационардың штаттағы қызметкері болып табылатын және өңірде транспланттау қызметін үйлестіру мәселелері бойынша өңірлік транспланттаушы үйлестірушінің қарамағындағы дәрігер;

8) ҚР-дағы "Транспланттау жөніндегі республикалық үйлестіру орталығы" мекемесі (бұдан әрі - ТРҮО) - республикада транспланттау қызметін үйлестіруді жүзеге асыратын медициналық ұйым.

3. Осы Қағидалар балалардың ми өлімін белгілеуге қолданылмайды.

2. Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін
(мидың өлімін) растау тәртібі

4. Биологиялық өлім өмірлік маңызды функциялар біржола тынатын, организм тіршілігінің тоқтауын білдіреді. Биологиялық өлімді медицина қызметкері мынадай белгілердің жиынтығы негізінде растайды:

1) жүрек қызметінің тоқтауы;

2) тыныс алудың тоқтауы;

3) орталық жүйке жүйесі жұмысының тоқтауы.

5. Мидың өлімі диагнозын белгілеу үшін мынадай клиникалық белгілердің жиынтықта болуы қажет:

1) естің толық және тұрақты болмауы;

2) өкпені жасанды желдету аппараты ажыратылған кезде өз бетінше тыныс алудың тұрақты болмауы;

3) бүкіл бұлшықеттің атониясы;

4) сыртқы тітіркендіргіштерге кез-келген функциялардың және жұлынның деңгейінен жоғары тұйықтаушы рефлекстердің кез-келген түрлерінің (тригеминиялық, корнеалдық, окулоцефалиялық, окуловестибулярлық фарингеалдық, трахеялық нүктелер аумағындағы қатты ауырсыну тітіркендіргіштеріне реакцияның болмауы) жоғалуы:

окулоцефалиялық рефлекстерді шақыру үшін дәрігер төсектің бас жағында науқастың басы дәрігердің қолдарының арасында тұратындай, ал үлкен саусақтары қабақтарын көтеріп тұратындай қалыпта болады. Басы 90 градусқа бір жаққа бұрылады және осы күйде 3-4 секунд тұрады, содан кейін сол уақытта қарама-қарсы жаққа бұрылады. Егер басы бұрылған кезде көзі қозғалмаса және ортадағы қалыпты тұрақты сақтап тұрса, бұл окулоцефалиялық рефлекстердің жоқ екенін дәлелдейді;

омыртқаның мойын бөлігінің жарақаттық зақымдануы болғанда немесе күдіктенген кезде окулоцефалиялық рефлекстер зерттелмейді;

окуловестибулярлық рефлекстерді зерттеу үшін екі жақты калориялық сынама өткізіледі. Оны өткізер алдында дыбыс жарғағының перфорациясының жоқ екенін растайтын рәсім жүргізіледі. Науқастың басын көлденең деңгейден 30 градусқа жоғары көтереді. Сыртқы есту жолына шағын көлемдегі катетер енгізіледі, сыртқы есту жолын 10 секунд ішінде суық сумен баяу ылғалдау жүргізіледі (температурасы + 20 С, 100 миллилитр). Ми діңінің сақталған функциясы кезінде 20-25 секундтан кейін нистагм немесе көз нистагмының баяу компонентіне қарай ауытқуы пайда болады. Екі жақты орындалған калориялық сынама кезінде нистагмның болмауы мен көз алмаларының ауытқуы окуловестибулярлық рефлекстердің жоқ екенін дәлелдейді;

фарингеалдық және трахеялық рефлекстерді зерттеу эндотрахеялық түтікшенің трахеяда және жоғарғы тыныс алу жолдарында қозғалуы арқылы, сондай-ақ секрет аспирациясы үшін бронхтарда катетердің қозғалуы кезінде жүргізіледі;

5) қарашықтың тұрақты кеңеюі мен ареактивтілігі және олардың орта қалыптағы функциясы (бұл ретте қарашықты кеңейтетін ешқандай препараттар қолданылмағаны, көз алмалары қозғалыссыз екендігі белгілі болу тиіс);

6) гипотензияға үрдіс - сынап бағанының (бұдан әрі - мм. сын. бағ) 80 миллиметрі және одан төмен, спонтанды гипотермия.

7) өздігінен тыныс алуы. Өкпені жасанды желдету (бұдан әрі - ӨЖЖ) аппаратынан жай ажырата отырып дем алмауын тіркеуге жол берілмейді, өйткені бұл даму үстіндегі гипоксияның организмге, ең бастысы ми мен жүрекке зиянды әсерін тигізеді. Науқасты ӨЖЖ аппаратынан ажырату айырғыш тестің (апноэтикалық оксигенация тесті) көмегімен жүргізіледі.

Айырғыш тест осы тармақтың бірінші бөлімінің 1) - 6) тармақшалары бойынша нәтижелер алынғаннан кейін өткізіледі. Тест үш элементтен тұрады: қанның газ құрамының мониторингі үшін (РаО және РаСО) аяқ-қол артерияларының бірі канюлацияланады;

желдеткішті ажыратар алдында 10-15 минуттың ішінде нормокапнияны (РаСО - 35-45 мм. сын. бағ) және гипероксияны (кемінде 200 мм. сын. бағ. РаО) FіО = 1,0 (яғни 100 % оттегі), таңдап алынған VE (ӨМЖ - өкпені минуттық желдету), оңтайлы РЕЕР (СОЭҚ - соңғы оң экспираторлық қысым) қамтамасыз ететін режимде ӨЖЖ жүргізіледі;

осы тармақшаның үшінші және төртінші абзацтарында көзделген іс-қимылдарды орындағаннан кейін ӨЖЖ аппараты ажыратылады және эндотрахеялық немесе трахеостомиялық түтікшеге жылдамдығы минутына 6 литр суланған 100 % оттегі беріледі. Осы уақытта артериялық қан сынамасын алу арқылы бақыланатын эндогендік көмір қышқылы жиналады.

Қан газдарын бақылау кезеңдері:

ӨЖЖ жағдайында тест басталғанға дейін;

ӨЖЖ басталғаннан кейін 10-15 минуттан сон 100 % оттегімен;

ӨЖЖ-дан ажыратқаннан кейін, одан әрі әрбір 10 минут сайын РаСО 60 мм. сын. бағ. жеткенге дейін. Егер РаСО-ның осы немесе барынша жоғары мәнінде спонтанды тыныс алу қимылдары қалпына келмесе, айырғыш тест бас миы діңінің тыныс алу орталығы функцияларының жоқ екенін дәлелдейді. Ең аз тыныс алу қимылдары пайда болғанда ӨЖЖ жылдам қайтадан басталады.

6. Ми өлімінің диагнозы мынадай әсерлер болмай қаралмайды:

1) интоксикациялар, дәріден улануды қоса алғанда;

2) алғашқы гипотермия;

3) гиповолемиялық шок;

4) метаболизмдік эндокриндік кома;

5) есірткі құралдарын және миорелаксанттарды қолдану.

7. Осы Қағидалардың 5-тармағының 1)-7) тармақшаларында сипатталған клиникалық белгілер анықталғаннан кейін қосымша тестілер орындалады.

8. Электроэнцефалограмма (бұдан әрі - ЭЭГ), омыртқаның мойын бөлігінің жарақатын анықтауда немесе жарақатқа күдіктенгенде, дыбыс жарғағының перфорациясын анықтауда қиындықтары бар барлық жағдайларда ми өлімінің клиникалық диагнозын растау үшін жүргізіледі. Бастың магистралдық артерияларының панангиографиясы қажетті қадағалау ұзақтығын қысқарту үшін жүргізіледі.

Арасындағы қашықтық кемінде 10 сантиметр (бұдан әрі - см) болатын мидың электрлік үнсіздігі үшін скальптық электродтардан жазу кезінде және 10 килоомға (бұдан әрі - кОм) дейін, бірақ 100 Ом кедергі келтіру кезінде белсенділік амплитудасы шыңнан шыңға дейін 2 микровольттан (бұдан әрі - мкВ) аспайтын ЭЭГ жазбасы қабылданады. "10-20%" жүйесі бойынша орналасқан кемінде 8 инелі электрод және 2 құлақ электроды пайдаланылады. Электродаралық кедергі келтіру кемінде 100 Ом және 10 кОм-нан көп емес, электродаралық қашықтық - кемінде 10 см болуы тиіс. Коммутацияның сақталуы және алдын ала қасақана емес немесе қасақана электродтық артефактілерді құрудың болмауы анықталады. Жазба энцефалограф арналарында кемінде 0,3 секунд сезімталдығы 2 мкВ/миллиметрден (жиілікті өткізу жолағының жоғарғы шекарасы 30 герцтен төмен емес) артық емес тұрақты уақытпен жүргізіледі. Кемінде 8 арнасы бар аппараттар пайдаланылады. ЭЭГ би- және монополярлық қашықтықтар кезінде тіркеледі. Ми қыртысының электрлік үнсіздігі бұл жағдайда үздіксіз тіркеу кезінде кемінде 30 минут сақталуы тиіс. Мидың электрлік үнсіздігіне күдіктер болған кезде ЭЭГ қайтадан тіркеу қажет. ЭЭГ- нің жарыққа, қатты дыбысқа және ауыруға реактивтілігін бағалау жарықпен дыбыстық стимулдауымен және ауырсыну тітіркендіргіштерімен стимуляциялаудың жалпы уақыты кемінде 10 минут. Тұтанудың 1 ден 30 Гц дейінгі жиілікпен берілетін жарық көзі 20 см қашықтықта болуы тиіс. Дыбыс тітіркендіргіштерінің (шертпектердің) қарқындылығы - 100 децибел. Динамик науқас құлағының жанында орналасады. Ең жоғарғы қарқындылық стимулдары стандарттық фото- және фоностимуляторлар арқылы туындайды. Ауырсыну тітіркендіргіштері үшін теріні инемен қатты шаншу қолданылады.

9. Ми қанайналымының жоқтығы анықталған кезде кемінде 30 минут интервалмен мидың төрт магистралдық тамырлардың (жалпы ұйқы және омыртқа тамырларының артериялары) контрастық екі еселік панангиографиясы жүргізіледі. Ангиография кезінде орта артериялық қысым кемінде 80 мм. сын. бағ. болуы тиіс.

10. Егер ангиография кезінде миішілік артериялардың ешқайсысы контрастық затпен толтырылмаса, онда бұл ми қанайналымының тоқтағанын дәлелдейді.

11. Ми бастапқы зақымданған кезінде ми өлімінің клиникалық көрінісін белгілеу үшін бақылау ұзақтығы осы Қағидалардың 5-тармағында сипатталған клиникалық белгілерді бастапқы сәтінен бастап тіркелген жағдайда кемінде 6 сағатты құрайды.

12. Осы Қағидалардың 5-тармағында көрсетілген барлық клиникалық белгілер егер ол кемінде 12 сағаттың ішінде сақталған және егер осы уақыттың ішінде ЭЭГ-де мидың спонтанды және шақырылған электрлік белсенділігінің мүлдем болмауы тіркелген жағдайда мидың өлімін растау үшін негіз болып табылады. ЭЭГ пайдалану мүмкін болмаған кезде бақылау мерзімі 24 сағатқа дейін ұзартылады;

13. Ми қайталап зақымданған кезде ми өлімінің клиникалық көрінісін белгілеу үшін бақылау ұзақтығы осы Қағидалардың 5-тармағында сипатталған клиникалық белгілерді бастапқы анықтау сәтінен бастап кемінде 24 сағатты құрайды.

14. Уыттану кезінде бақылау ұзақтығы 72 сағатқа дейін немесе қандағы уытты заттар жоғалғаннан кейін 24 сағаттың ішінде ұлғаяды, бұл зертханалық зерттеулердің деректерімен құжаттандырылады.

15. Егер ми өлімінің клиникалық белгілерін анықтағаннан кейін ми қанайналымының тоқтауы тіркелетін 30 минуттың ішінде үш рет бастың магистралдық артерияларының панангиографиясы өткізілсе, бақылау кезеңі қысқартылуы мүмкін, бұл ретте ЭЭГ-ны тіркеу міндетті емес.

16. Ми өлімінің клиникалық белгілері бар болса осы Қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген арқа автоматизмдері мен рефлекстері байқалуы мүмкін.

17. Бақылау мерзімінің ішінде науқас 3 тәуліктік бақылау мерзімінде 3 сағаттан сиретпей және 12 және 24 сағаттық бақылау мерзімінде екі сағатта 1 реттен сиретпей неврологиялық тексеріп-қарау кезеңділігімен тұрақты бақылауда болады.

18. Ми өлімін растау туралы қорытындыны құрамында: реанимация бойынша кемінде 5 жыл жұмыс тәжірибесі бар емдеуші анестезиолог-реаниматолог-дәрігер және мамандығы бойынша осындай жұмыс өтілімен невропатолог бар дәрігерлер комиссиясы қабылдайды. Арнайы зерттеулерді (электроэнцефалографиялық тіркеу, ангиография) өткізу кезінде комиссияның құрамына мамандығы бойынша кемінде 5 жыл жұмыс тәжірибесі бар, сондай-ақ консультациялық негізде басқа медициналық ұйымдардан шақырылатын тиісті маман қосылады. Қорытындыны реанимация бөлімшесінің меңгерушісі немесе оның міндетін атқаратын адам бекітеді. Комиссия мүшелері осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ми өлімін растау туралы қорытындыны жасайды және оған қол қояды.

19. Комиссияның құрамын тағайындауды және ми өлімін растау туралы қорытындыны бекітуді науқас жатқан реанимация бөлімшесінің меңгерушісі, ол болмаған кезде - медициналық ұйымның жауапты кезекші дәрігері жүзеге асырады.

20. Ми өлімін растаудың негізгі құжаты ми өлімін растау туралы қорытынды болып табылады, оның негізінде реанимациялық іс-шаралар тоқтатылады.

3. Биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың
өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды
функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату

21. Осы биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімін) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату адамның тыныс алу және қанайналым функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды (реанимациялық іс-шараларды) тоқтату бойынша реанимациялық бөлімшенің меңгерушісі және (немесе) жауапты кезекші дәрігер (анестезиолог-реаниматолог) жүргізетін іс-шаралардың жүйелілігін анықтайды және мыналарды қамтиды:

1) олардың абсолюттік перспективасыздығы кезінде реанимациялық іс-шараларды тоқтату;

2) транспланттау мақсатында ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды жалғастыру.

1-параграф. Ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтатудың жалпы ережелері

22. Адамның тыныс алу және қанайналым функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шаралар адамның өлімі (биологиялық өлім) және (немесе) бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін оларды абсолюттік перспективасыз деп танылған кезде тоқтатылады:

1) 30 минуттың ішінде өмірлік маңызды функцияларды қалпына келтіруге бағытталған реанимациялық іс-шаралар тиімсіз болған кезде;

2) толық көлемде реанимациялық іс-шараларды (өкпені жасанды желдету, жүрекке массаж жасау, дәрілік препараттарды салу) өткізуді бастағаннан кейін 10 минут өткен соң жаңа туған нәрестенің жүрегі соқпаған кезде өткізілмейді.

23. Реанимациялық іс-шаралар мынадай жағдайларда өткізілмейді:

1) биологиялық өлімнің белгілері болған кезде;

2) нақты белгіленген емделмейтін аурулардың күшеюі немесе өмірмен сәйкес келмейтін жіті жарақаттың емделмейтін салдарының аясындағы клиникалық өлім жағдайы кезінде.

2-параграф. Транспланттау мақсатында адамның тыныс алу және қанайналым функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды жалғастыру

24. Биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталған кезде науқас жатқан реанимациялық бөлімшенің меңгерушісі, ал ол болмаған кезде - медициналық ұйымның жауапты кезекші дәрігері Биологиялық өлімнің немесе бас миының біржола семуінің (мидың өлімі) расталғаны туралы қорытындыға (бұдан әрі - Қорытынды) қол қойылғаннан кейін 1 сағаттың ішінде жақын туыстарының біріне және (немесе) өзге де заңды өкілдеріне немесе қайтыс болған адамның медициналық құжатында олар туралы ақпараттың негізінде басқа адамдарға хабарлайды.

25. Биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін науқас жатқан реанимациялық бөлімшенің меңгерушісі, ал реанимациялық бөлімшенің меңгерушісі болмаған кезде - медициналық ұйымның жауапты кезекші дәрігері (анестезиолог-реаниматолог), биологиялық өлімнің немесе бас миының біржола семуінің (мидың өлімі) расталғаны туралы қорытындыға қол қойылғаннан кейін жылдам ТРҮ-ның өңірлік транспланттаушы үйлестірушісін (донорлық стационардың тікелей жетекшісіне) хабар (немесе хабарлама) жібереді. Өңірлік транспланттаушы үлестіруші әлеуетті донордың биологиялық өлімнің немесе бас миының біржола семуінің (мидың өлімі) расталғаны туралы хабарды алған сәттен бастап сағаттың ішінде "Бекітілген халық тіркелімі" дерекқоры бойынша ағзаларды алуға тірі кезіндегі белгіленген ақпараттандырылған келісуінің немесе келіспеушілігінің болуына тексеру жүргізеді.

26. Қайтыс болған адамға "Бекітілген халық тіркелімі" дерекқоры бойынша ағзаларды алуға тірі кезіндегі ақпараттандырылған келісу немесе келіспеушілігі болмаған жағдайда қайтыс болған адамның жақын туыстарынан және (немесе) өзге де заңды өкілдерінен қайтыс болған адамның денесінен ағзаларды алуға келісуі немесе келіспеуі сұралады.

27. Олар туралы ақпараттың негізінде қайтыс болған адамның денесінен ағзаларды алуға келісуі сұралған туыстары және (немесе) өзге де заңды өкілдері оларға медициналық ұйым мидың өлімінің расталуы туралы хабарланғаннан кейін 6 сағаттың ішінде жазбаша нысанда немесе нотариатпен және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6697 болып тіркелген "Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен бекітілген (бұдан әрі - № 907 бұйрық) № 003/е нысаны бойынша стационарлық науқастың медициналық картасына жазылған транспланттау үшін қайтыс болған адамның денесінен ағзаларды алуға өзінің келісуін білдіреді.

28. Қайтыс болған адам мынадай жағдайларда актуалдық донор болып танылады:

1) қайтыс болған адамның ағзаларын алуға "Бекітілген халық тіркелімі" дерекқоры бойынша тірі кезіндегі тіркелген ақпараттандырылған келісуі болған кезде;

2) немесе транспланттау үшін қайтыс болған адамның денесінен ағзаларды алуға қайтыс болған адамның жақын туыстарының және (немесе) өзге де заңды өкілдерінің жазбаша нысанда немесе нотариатпен және № 907 бұйрықпен бекітілген № 003/е нысаны бойынша стационарлық науқастың медициналық картасына жазылған келісуі;

3) тіндерді (тіннің бөлігін) және (немесе) ағзаларды (ағзалардың бөлігін) алуға медициналық қарсы көрсетілімдердің болмауы.

29. Осы Қағидалардың 27-тармағында көрсетілген мерзімде жазбаша түрде сұралған жақын туыстарының және (немесе) өзге де заңды өкілдерінің ешқайсысы қайтыс болған адамның денесінен ағзаларды алуға келісуін немесе келіспеуін білдірмеген жағдайда № 907 бұйрықпен бекітілген № 003/е нысан бойынша стационарлық науқастың медициналық картасына енгізілуі тиіс, медициналық ұйым қайтыс болған адамды актуалдық донор деп таниды және транспланттау мақсатында ағзаларды алуды ұйымдастыру жөніндегі шараларды қабылдайды.

30. Қайтыс болған адам актуалдық донор деп танылғаннан кейін медициналық ұйым (донорлық стационар) ағзаларды алу сәтіне дейін қайтыс болған адамның ағзаларының өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі барлық қажетті шараларды жүргізеді. Медициналық ұйымның жауапты кезекші дәрігері (анестезиолог-реаниматолог) қайтыс болған адамның тыныс алу және қанайналым функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды жүргізуді жалғастырады, ал ТРҮО-ның өңірлік және стационарлық үйлестірушілері тіндерді (тіннің бөлігін) және ағзаларды (ағзалардың бөлігін) алуды, дайындауды, сақтауды, консервациялауды, тасымалдауды қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қабылдайды.

31. № 907 бұйрықпен бекітілген № 003/е нысаны бойынша стационарлық науқастың медициналық картасында белгіленетін қайтыс болған адамның жақын туыстары және (немесе) өзге де заңды өкілдерінің біреуі қайтыс болған адамның денесінен ағзаларды алуға жазбаша түрде келіспеуін білдірсе, онда медициналық ұйым:

1) мидың өлімі расталған сәттен бастап 6 сағаттан кейін қайтыс болған адам жатқан медициналық ұйымның реанимация бөлімшесінің меңгерушісінің және (немесе) жауапты кезекші дәрігерінің (анестезиолог-реаниматолог) шешімімен ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтатады;

2) жақын туыстарының және (немесе) өзге де заңды өкілдерінің қаражаты есебінен жақын туыстарының және (немесе) өзге де заңды өкілдерінің қалауы бойынша қайтыс болған адам ағзаларының өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі одан арғы жасанды шараларды жүргізеді.

4. Қорытынды ережелер

32. Ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды (реанимациялық іс-шаралар) тоқтату уақыты туралы ақпарат № 907 бұйрықпен бекітілген № 003/е нысаны бойынша стационарлық науқастың медициналық картасына жазылады.

Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау және биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату қағидаларына 1-қосымша

Арка автоматизмдері мен рефлекстері

Дененің бөлігі	Кездесетін белгілер
Омыртқаның мойын бөлігі	Тонустық мойын рефлекстері: мойын бұлшықетінің спазмдық контрактурасы, бастың бұрылуына жауап ретінде сан-жамбас буынындағы бүгілу, бастың бұрылуына шынтақ буынындағы бүгілу, бастың бұрылуына жауап ретінде иықты түсіру, басты жан-жақты спонтанды бұру.
Қол	Бір жақты жазылу - пронация. Саусақтарды жеке жыбырлату. Иықты бүгу және көтеру, қолдарын қосқан жағдай сипатталған.
Дене	Дененің ассиметриялық опистотоникалық қалпы. Отыру қалпын келтіретін белден денені бүгу. Ішперде рефлекстері.
Аяқ	Тықылдатуға жауап беретін саусақтарды бүгу. Үш рет бүгілу феномені. Бабинский симптомы.

Биологиялық өлімді немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау және биологиялық өлім немесе бас миының біржола семуі (мидың өлімі) расталғаннан кейін ағзалардың өмірлік маңызды функцияларын қолдау жөніндегі жасанды шараларды тоқтату қағидаларына 2-қосымша

Нысан

Ми өлімін растау туралы қорытынды

Тегі_______________Аты________Әкесінің аты (ол болған кезде) (бұдан

әрі - ТАӘ)________________________

Туған күні_________________Жасы Сырқатнаманың №______________________

Ми өліміне әкелген аурудың диагнозы

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Комиссияның құрамында:

анестезиолог-реаниматолог дәрігер

_____________________________________________________________________

(Т.А.Ә)

невролог дәрігер

_____________________________________________________________________

(Т.А.Ә)

Басқа да тартылған мамандар_____________________________________________________________

(Т.А.Ә)

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

сағаттың ішінде науқастың жағдайын зерттеп-қарады және мыналарды

растады:

1. Ми өлімі диагнозын қоюға кедергі келтіретін мынадай факторлар

алынып тасталды (факторларды растау "алынып тасталды" деген сөзбен

белгіленеді):

артериялық систолалық қысым ___________________________________

(сандармен көрсету)

ректалдық температура__________________________________________

- уыттанулар, дәрілік улануларды қоса алғанда _________________

- миорелаксанттар______________________________________________

- есірткі құралдары____________________________________________

- метаболизмдік және эндокриндік комалар_______________________

- гиповолемиялы шок____________________________________________

- алғашқы гипотермия __________________________________________

2. Үлкен жартышардың және бас миы діңі функцияларының тоқтауын

көрсететін мынадай белгілер тіркелген:

(қосымша тестілердің белгілерімен деректерін растау "иә" немесе

"жоқ" деген сөздермен белгіленеді)

естің толық және тұрақты болмауы (кома)________________________

өз бетінше тыныс алудың болмауы________________________________

қатты ауырсыну тітіркендіргіштерін (тригеминалдық нүктелерді,

кеудені басу) және кез-келген басқа да жұлынның мойын бөлігінде

тұйықтаушы рефлекстердің

_____________________________________________________________________

барлық бұлшықеттің атониясы

_____________________________________________________________________

қарашығының жарықты сезінбеуі

____________________________________________________________________.

қарашықтың диаметрі___________________________________________.

корнеалдық рефлекстердің болмауы______________________________.

окулоцефалиялық рефлекстердің болмауы_________________________.

окуловестибулярлық рефлекстердің болмауы______________________.

фарингеалдік және трахеялық рефлекстердің болмауы

(эндотрахеялық түтікшенің қозғалуы және тыныс алу жолдарының

санациясы кезінде)

_____________________________________________________________________

айырғыш тестінің уақытында өз бетінше тыныс алмауы

1) (тексеру басталғанға дейін РаСО2 мм. сын. бағ.)

______________________.

(санмен көрсету керек)

2) апноэ тексерудің соңында РаСО2 мм. сын. бағ.

_____________________________________________________________________

(санмен көрсету керек)

3) апноэ тексерудің соңында РаСО2 мм. сын. бағ.

_____________________________________________________________________

(санмен көрсету керек)

3. Қосымша (растайтын) тестілер (қосымша тестілердің деректерін

растау "иә" немесе "жоқ" деген сөздермен белгіленеді)

электроэнцефалограмма (мидың толық электрлік үнсіздігі)

_____________________________________________________________________

церебралдық панангиография (миішілік артерияларды толтырудың

болмауы)

____________________________________________________________________.

4. Түсініктеме:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

5. Қорытынды: Жоғарыда көрсетілген нәтижелерді қарап және

оларды түсіндіруду ми өлімі диагнозының негізінде биологиялық өлімді

немесе бас миының біржола семуін (мидың өлімін) растау жөніндегі

қағидаларды басшылыққа ала отырып, науқас

_____________________________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты)

ми өлімінің негізінде________________________________________________

қайтыс болғанын куәландырамыз.

Күні___________________ Қайтыс болған уақыты__________________.

(күні, айы, жылы) (сағат, минут)

Комиссияға кіретін дәрігерлердің қолы:

Реанимация бөлімшесі меңгерушісінің қолы:

О внесении изменений в приказ исполняющего обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2010 года № 622 "Об утверждении Правил констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга)"

Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 8 июня 2015 года № 459. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 июля 2015 года № 11621. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 27 октября 2020 года № ҚР ДСМ-156/2020 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования)

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 27.10.2020 № ҚР ДСМ-156/2020 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 2 пункта 3 статьи 140 и пунктом 10 статьи 169 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ исполняющего обязанности Министр здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2010 года № 622 "Об утверждении Правил констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга)" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 6449, опубликован в газете "Казахстанская правда" от 2 октября 2010 года № 260-261 (26321-26322)), следующие изменения:

заголовок изложить в следующей редакции: "Об утверждении Правил констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга), и прекращения искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов после констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга)";

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Утвердить прилагаемые Правила констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга), и прекращения искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов после констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга).".

Правила констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга) изложить в новой редакции согласно" приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту организации медицинской помощи Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан Цой А.В.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования.

Министр здравоохранения и
социального развития
Республики Казахстан	Т. Дуйсенова

Приложение к приказу Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 8 июня 2015 года № 459. Утверждены приказом исполняющего обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан 11 августа 2010 года № 622

Правила
констатации биологической смерти или необратимой гибели
головного мозга (смерти мозга), и прекращения искусственных мер
по поддержанию жизненно важных функций органов после
констатации биологической смерти или необратимой гибели
головного мозга (смерти мозга)
1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработаны в соответствии с Кодексом Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" и определяют порядок констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга), и прекращения искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов после констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга) (далее - Правила).

2. В настоящих Правилах используются следующие термины определения:

1) актуальный донор - человек с констатированной биологической смертью и (или) необратимой гибелью головного мозга, при продолжающихся искусственных мерах по поддержанию жизненно важных функций органов, наличием согласия и отсутствием медицинских противопоказаний к изъятию тканей (части ткани), органов (части органов) для трансплантации;

2) кондиционирование органов и тканей - это комплекс мероприятий по поддержанию показателей гемодинамики трупного донора с целью защиты органов от ишемии;

3) донор потенциальный - человек с констатированной биологической смертью или необратимой гибелью головного мозга (смерти мозга);

4) донорский стационар - медицинская организация, осуществляющая комплекс мероприятий по кондиционированию и подготовке трупного донор (кадавера) к изъятию тканей (части ткани) и (или) органов (части органов);

5) смерть мозга - состояние полного и необратимого прекращения всех функций головного мозга, регистрируемое при работающем сердце и принудительной вентиляции легких. Смерть мозга приравнивается к смерти человека;

6) региональный трансплантационный координатор - врач, организатор, обеспечивающий взаимодействие медицинских организаций в области трансплантации тканей (части ткани) и (или) органов (части органов) в областных центрах и городах республиканского значения, являющийся штатным сотрудником организации, отвечающей за координацию службы трансплантации региона;

7) стационарный трансплантационный координатор - врач, являющийся штатным сотрудником донорского стационара и находящийся в подчинении регионального трансплантационного координатора по вопросам координации службы трансплантации в регионе;

8) учреждение "Республиканский координационный центр по трансплантации" - медицинская организация которая осуществляет координацию службы трансплантации в РК (далее - РКЦТ).

3. Настоящие Правила не распространяется на установление смерти мозга у детей.

2. Порядок констатации биологической смерти или необратимой
гибели головного мозга (смерти мозга)

4. Биологическая смерть представляет собой прекращение жизнедеятельности организма, при котором жизненно важные функции необратимо угасли. Биологическая смерть констатируется медицинским работником на основании совокупности следующих признаков:

1) остановки сердечной деятельности;

2) прекращения дыхания;

3) прекращения функций центральной нервной системы.

5. Для установления диагноза смерти мозга необходимо наличие следующих клинических признаков в совокупности:

1) полное и устойчивое отсутствия сознания;

2) устойчивое отсутствие самостоятельного дыхания при отключении аппарата искусственной вентиляции легких;

3) атония всех мышц;

4) исчезновение любых реакций на внешнее раздражение и любых видов рефлексов, (отсутствие реакции на сильные болевые раздражения в области тригеминальных точек, корнеальных, окулоцефалических, окуловестибулярных фарингеальных, трахеальных), замыкающихся выше уровня спинного мозга:

для вызывания окулоцефалических рефлексов врач занимает положены изголовья кровати так, чтобы голова больного удерживалась между кистями врача, а большие пальцы приподнимали веки. Голова поворачивается на 90 градусов в одну сторону и удерживается в этом положении 3-4 секунд, затем в противоположную сторону на то же время. Если при поворотах головы движений глаз не происходит и они стойко сохраняют срединное положение, то это свидетельствует об отсутствии окулоцефалических рефлексов;

окулоцефалические рефлексы не исследуются при наличии или при подозрении на травматическое повреждение шейного отдела позвоночника;

для исследования окуловестибулярных рефлексов проводится двусторонняя калорическая проба. До ее проведения проводится процедура подтверждения отсутствие перфорации барабанных перепонок. Голову больного поднимают на 30 градусов выше горизонтального уровня. В наружный слуховой проход вводится катетер малых размеров, производится медленное орошение наружного слухового прохода холодной водой (температура +20^оС, 100 миллилитров) в течение 10 секунд. При сохранной функции ствола головного мозга через 20-25 секунд появляется нистагм или отклонение глаз в сторону медленного компонента нистагма. Отсутствие нистагма или отклонения глазных яблок при калорической пробе, выполненное с двух сторон, свидетельствует об отсутствии окуловестибулярных рефлексов;

исследование фарингеальных и трахеальных рефлексов производят путем движения эндотрахеальной трубки в трахее и верхних дыхательных путях, а также при продвижении катетера в бронхах для аспирации секрета.

5) устойчивое расширение и ареактивность зрачков и их фиксация в среднем положении, (при этом должно быть известно, что никакие препараты расширяющие зрачки, не применялись, глазные яблоки неподвижны);

6) тенденция к гипотензии - 80 миллиметров ртутного столба (далее - мм рт.ст.) и ниже, спонтанная гипотермия;

отсутствие самостоятельного дыхания. Регистрация отсутствия дыхания не допускается простым отключением от аппарата искусственной вентиляции легких (далее - ИВЛ), так как развивающаяся при этом гипоксия оказывает вредное влияние на организм и, прежде всего, на мозг и сердце. Отключение больного от аппарата ИВЛ производится с помощью разъединительного теста (тест апноэтической оксигенации).

Разъединительный тест проводится после того, как получены результаты по подпунктам 1) - 6) части первой настоящего пункта. Тест состоит из трех элементов:

для мониторинга газового состава крови (РаО и РаСО) канюлируется одна из артерий конечности;

перед отсоединением вентилятора в течение 10-15 минут проводить ИВЛ режиме, обеспечивающем нормокапнию (РаСО - 35-45 мм рт.ст.) и гипероксию (РаО не менее 200 мм рт.ст) - FiO = 1,0 (то есть 100% кислород), подобранная VE (МВЛ - минутная вентиляция легких), оптимальный PEEP (ПКЭД положительное конечное экспираторное давление);

после выполнения действий, предусмотренных абзацами третьим и четвертым настоящего подпункта аппарат ИВЛ отключают и в эндотрахеальную или трахеостомическую трубку подают увлажненный 100% кислород со скоростью 6 литров в минуту. В это время происходит накопление эндогенной углекислоты, контролируемое путем забора проб артериальной крови. Этапы контроля газов крови:

до начала теста в условиях ИВЛ;

через 10-15 минут после начала ИВЛ 100% кислородом;

сразу после отключения от ИВЛ, далее через каждые 10 минут пока РаСО не достигнет 60 мм рт.ст. Если при этих или более высоких значениях РаСО спонтанные дыхательные движения не восстанавливаются, разъединительный тест свидетельствует об отсутствии функций дыхательного центра ствола головного мозга. При появлении минимальных дыхательных движений ИВЛ немедленно возобновляется.

6. Диагноз смерти мозга не рассматривается до тех пор, пока не исключены следующие воздействия:

1) интоксикации, включая лекарственные;

2) первичную гипотермию;

3) гиповолемический шок;

4) метаболические эндокринные комы;

5) применение наркотизирующих средств и миорелаксантов.

7. После выявления клинических признаков, описанных в подпунктах 1)-7) пункта 5 настоящих Правил, выполняются дополнительные тесты.

8. Электроэнцефалограмма (далее - ЭЭГ) проводится для подтверждение клинического диагноза смерти мозга во всех ситуациях, где имеются сложности в установлении травм или подозрении на травму шейного отдела позвоночника перфорации барабанных перепонок. Панангиография магистральных артерий головы проводится для укорочения необходимой продолжительности наблюдения.

За электрическое молчание мозга принимается запись ЭЭГ, в которой амплитуда активности от пика до пика не превышает 2 микровольт (далее мкВ), при записи от скальповых электродов с расстоянием между ними не меньше 10 сантиметров и при сопротивлении до 10 килоом (далее - кОм), но не меньше 100 Ом. Используются игольчатые электроды, не менее 8 расположенные по системе "10 - 20%", и 2 ушных электрода. Межэлектродное сопротивление должно быть не менее 100 Ом и не более 10 кОм, межэлектродное расстояние - не менее 10 сантиметров. Определяется сохранности коммутаций и отсутствия непредумышленного или умышленного создания электродных артефактов. Запись проводится на каналах энцефалографа с постоянной времени не менее 0,3 секунд при чувствительности не больше 2 мкВ/миллиметр (верхняя граница полосы пропускания частот не ниже 30 герц). Используются аппараты, имеющие не менее 8 каналов. ЭЭГ регистрируется при би- и монополярных отведениях. Электрическое молчание коры мозга в этих условиях должно сохраняться не менее 30 минут непрерывной регистрации. При наличии сомнений в электрическом молчании мозга необходима повторная регистрация ЭЭГ. Оценка реактивности ЭЭГ на свет, громкий звук и боль: общее время стимуляции световыми вспышками, звуковыми стимулами и болевыми раздражениями не менее 10 минут. Источник вспышек, подаваемых с частотой от 1 до 30 Гц, должен находиться на расстоянии 20 сантиметров от глаз. Интенсивность звуковых раздражителей (щелчков) - 100 децибел. Динамик находится около уха больного. Стимулы максимальной интенсивности генерируются стандартными фото- и фоностимуляторами. Для болевых раздражений применяются сильные уколы кожи иглой.

9. При определении отсутствия мозгового кровообращения производится контрастная двукратная панангиография четырех магистральных сосудов головы (общие сонные и позвоночные артерии) с интервалом не менее 30 минут. Среднее артериальное давление во время ангиографии должно быть не менее 80 мм ртутного столба.

10. Если при ангиографии выявляется, что ни одна из внутримозговых артерий не заполняется контрастным веществом, то это свидетельствует о прекращении мозгового кровообращения.

11. При первичном поражении мозга для установления клинической картины смерти мозга длительность наблюдения составляет не менее 6 часов с момента первого установления клинических признаков, описанных в пункте 5 настоящих Правил.

12. Все клинические признаки, указанные в пункте 5 настоящих Правил являются основанием для констатации смерти мозга при условии, если они сохраняются в течение не менее 12 часов и если по истечению этого времени на ЭЭГ зарегистрировано полное отсутствие спонтанной и вызванное электрической активности мозга. При невозможности использования ЭЭГ срок наблюдения продлевается до 24 часов.

13. При вторичном поражении мозга для установления клиническое картины смерти мозга длительность наблюдения составляет не менее 24 часов с момента первого установления клинических признаков, описанных в пункте 5 настоящих Правил.

14. При интоксикациях длительность наблюдения увеличивается до 72 часов или в течение 24 часов после исчезновения токсических веществ в крови, что документируется данными лабораторных исследований.

15. Период наблюдения может быть сокращен, если сразу же после установления клинических признаков смерти мозга проводится панангиография магистральных артерий головы трижды в течение 30 минут, который регистрирует прекращение мозгового кровообращения, при этом регистрации ЭЭГ не обязательна.

16. При наличии клинических признаков смерти мозга, могут наблюдаться спинальные автоматизмы и рефлексы, указанные в приложении 1 к настоящим Правилам.

17. В течение контрольного срока больной находится под постоянным наблюдением с периодичностью неврологического осмотра не реже, чем 1 раз в два часа при 12 и 24 часовом сроке наблюдения и не реже 3 часов при 3-х суточном сроке наблюдения.

18. Заключение о констатации смерти мозга принимается комиссией врачей в составе лечащего врача-анестезиолога-реаниматолога с опытом работы по реанимации не менее 5 лет и невропатолога с аналогичным стажем работы по специальности. При проведении специальных исследований (регистрация электроэнцефалографией, ангиография) в состав комиссии включается соответствующий специалист, с опытом работы по специальности не менее 5 лет, в том числе и приглашаемые из других медицинских организаций на консультативной основе. Заключение утверждается заведующим отделением реанимации или лицом, исполняющим его обязанности. Члены комиссии составляют и подписывают заключение о констатации смерти мозга по форме согласно приложению 2 к настоящие Правилам.

19. Назначение состава комиссии и утверждение заключения о констатации смерти мозга осуществляется заведующим реанимационным отделением, где находится больной, а во время его отсутствия - ответственным дежурным врачом медицинской организации.

20. Основным документом констатации смерти является заключение о констатации смерти мозга, на основании, которого прекращаются реанимационные мероприятия.

3. Прекращение искусственных мер по поддержанию жизненно важных
функций органов после констатации биологической смерти или
необратимой гибели головного мозга (смерти мозга)

21. Прекращение искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов после констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга) определяет последовательность мероприятий, проводимых заведующим реанимационным отделением и (или ответственным дежурным врачом (анестезиолог-реаниматолог) по прекращению искусственных мер по поддержанию функций дыхания и кровообращения человека (реанимационных мероприятий) и включает:

1) прекращение реанимационных мероприятий при их абсолютной бесперспективности;

2) продолжение искусственных мер по поддержанию жизненно важных

функций органов в целях трансплантации.

Параграф 1. Общие положения прекращения искусственных мер по
поддержанию жизненно важных функций органов

22. Искусственные меры по поддержанию функций дыхания и кровообращения человека прекращаются при признании их абсолютно бесперспективными, после констатации смерти человека (биологической смерти) и (или) на основании смерти головного мозга (смерти мозга):

1) при неэффективности реанимационных мероприятий, направленных на восстановление жизненно важных функций, в течение 30 минут;

2) при отсутствии у новорожденного сердцебиения по истечение 10 минут с начала проведения реанимационных мероприятий в полном объеме (искусственной вентиляции легких, массажа сердца, введения лекарственных препаратов).

23. Реанимационные мероприятия не проводятся:

1) при наличии признаков биологической смерти;

2) при состоянии клинической смерти на фоне прогрессирования достоверно установленных неизлечимых заболеваний или неизлечимых последствий острой травмы, несовместимых с жизнью.

Параграф 2. Продолжение искусственных мер по поддержанию
функций дыхания и кровообращения человека в целях
трансплантации

24. При констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга) заведующим реанимационным отделением, где находится больной, а во время его отсутствия - ответственным дежурным врачом медицинской организации, в течение 1 часа после подписание Заключения о констатации смерти мозга (далее - Заключение) сообщается об этом одному из близких родственников и (или) иному законному представителю, либо иным лицам на основании информации о них, имеющейся в медицинской документации умершего.

25. После констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга), заведующим реанимационным отделение где находится больной, а во время отсутствия заведующего реанимационного отделения - ответственным дежурным врачом медицинской организации (анестезиологом-реаниматологом), немедленно после подписания Заключение направляется сообщения (или уведомления) о констатации смерти головного мозга (далее-сообщение) региональному трансплантационному координатору РКЦТ (непосредственному куратору донорского стационара). Региональный трансплантационный координатор в течение 2 часов с момента получения сообщения у потенциального донора проводит проверку на наличие зафиксированного прижизненного информированного согласия или несогласия на изъятие органов по базе данных "Регистр прикрепленного населения".

26. В случае отсутствия на умершего прижизненного информированного согласия или несогласия на изъятие органов по базе данных "Регистр прикрепленного населения", у близких родственников и (или) иных законных представителей умершего испрашивается согласие или несогласие на изъятие органов из тела умершего.

27. Близкие родственники и (или) иные законные представители, на основании информации о них, у которых было испрошено согласие на изъятие органов тела умершего, в течение 6 часов после сообщения им медицинской организацией о констатации смерти мозга, выражают свое согласие или несогласие на изъятие органов из тело умершего для трансплантации в письменной форме, либо нотариально и занесенную в медицинскую карту стационарного больного по форме № 003/у, утвержденной приказом исполняющим обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 ноября 2010 года № 907 "Об утверждении форм первичной медицинской документации организаций здравоохранения", зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 6697 (далее - приказ № 907).

28. Умерший признается актуальным донором:

1) при наличии на умершего зарегистрированного прижизненного информированного согласия на изъятие органов по базе данных "Регистр прикрепленного населения";

2) либо согласие от близких родственников и (или) иных законных представителей умершего на изъятие органов из тела умершего для трансплантации, в письменной форме либо нотариально и с занесением в медицинскую карту стационарного больного по форме № 003/у, утвержденной приказом № 907;

3) отсутствие медицинских противопоказаний к изъятию тканей (части ткани) и (или) органов (части органов).

29. В случае если в срок, указанный в пункте 27 настоящей статьи, ни один из близких родственников и (или) иных законных представителей не выразит испрошенное у них согласие или несогласие на изъятие органов из тела умершего в письменном виде, которое должно быть занесено в медицинскую карту стационарного больного по форме № 003/у, утвержденной приказом № 907, медицинская организация признает умершего актуальным донором и принимает меры по организации изъятия органов в целях трансплантации.

30. После признания умершего актуальным донором, медицинская организация (донорский стационар) проводит все необходимые меры по поддержанию жизненно важных функций органов умершего (кондиционирование трупного донора) до момента изъятия органов. Ответственный дежурный врач медицинской организации (анестезиолог-реаниматолог) продолжает проводить искусственные меры по поддержанию функций дыхания и кровообращения тело умершего, а региональные и стационарные координаторы РКЦТ принимают меры по обеспечению изъятия, заготовки, хранения, консервации, транспортировки тканей (части ткани) и (или) органов (части органов).

31. Если близкие родственники и (или) иные законные представители умершего выразили в письменном виде несогласие на изъятие органов из тел умершего, которое фиксируется в медицинской карте стационарного больного по форме № 003/у, утвержденной приказом № 907, то медицинская организация:

1) решением заведующего реанимационного отделения и (или) ответственного дежурного врача (анестезиологом-реаниматологом) медицинской организации (донорского стационара), где находится умерший прекращает искусственные меры по поддержанию жизненно важных функции органов через 6 часов с момента констатации смерти мозга;

2) по желанию близких родственников и (или) иных законных представителей, проводит дальнейшие искусственные меры по поддержанию жизненно важных функций органов умершего за счет средств близких родственников и (или) иных законных представителей умершего.

4. Заключительные положения

32. Информация о времени прекращения искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов (реанимационных мероприятий) вносится в медицинскую карту стационарного больного по форме № 003/у, утвержденной приказом № 907.

Приложение 1 к Правилам констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга) и прекращения искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов после констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга)

Спинальные автоматизмы и рефлексы

Часть тела	Встречающиеся признаки
Шейный отдел позвоночника	Тонические шейные рефлексы: спастическая контрактура мышц шеи, сгибание в тазобедренном суставе в ответ на поворот головы, сгибание в локтевом суставе в ответ на поворот головы, опускание плеча в ответ на поворот головы, спонтанный поворот головы в сторону.
Верхние конечности	Одностороннее разгибание — пронация. Изолированное подергивание пальцев. Сгибание и подъем плеча, описан случай с соединением рук.
Туловище	Асимметричное опистотоническое положение тела. Сгибание туловища в пояснице, имитирующее положение сидя. Брюшные рефлексы.
Нижние конечности	Сгибание пальцев в ответ на постукивание. Феномен тройного сгибания. Симптом Бабинского.

Приложение 2 к Правилам констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга) и прекращения искусственных мер по поддержанию жизненно важных функций органов после констатации биологической смерти или необратимой гибели головного мозга (смерти мозга)

Форма

Заключение о констатации смерти мозга

Фамилия _______________ Имя ______________ Отчество (при его наличии)

________ (Далее ФИО)

Дата рождения _______________ Возраст _____ № истории болезни

Диагноз заболевания, приведшего к смерти мозга

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Комиссия в составе:

врача - анестезиолога-реаниматолога

_____________________________________________________________________

(Ф.И.О.) врача - невролога

_____________________________________________________________________

(Ф.И.О.) другие привлекаемые специалисты

_____________________________________________________________________

(Ф.И.О.)

в течение _________ часов обследовали состояние больного и

констатируют что:

1. Исключены следующие факторы, препятствующие установлению

диагноза смерти мозга (констатация факторов отмечается словом

"исключено"): артериальное систолическое давление

_____________________________________________________________________

(указать цифрами) ректальная температура

_____________________________________________________________________

(указать цифрами) интоксикации, включая лекарственные

_____________________________________________________________________

миорелаксанты

_____________________________________________________________________

наркотизирующие средства

_____________________________________________________________________

метаболические или эндокринные комы

_____________________________________________________________________

гиповолемическии шок

_____________________________________________________________________

первичная гипотермия

____________________________________________________________________.

2. Зарегистрированы следующие признаки, указывающие на

прекращение функции больших полушарий и ствола головного мозга

(констатация признаков и данных дополнительных тестов отмечается

словом "да" или "нет"):

полное и устойчивое отсутствие сознания (кома)

_____________________________________________________________________

отсутствие самостоятельного дыхания

_____________________________________________________________________

отсутствие реакции на сильные болевые раздражители (надавливание на

тригеминальные точки, грудину) и любых других рефлексов, замыкающихся

выше шейного отдела спинного мозга

_____________________________________________________________________ атония всех мышц

_____________________________________________________________________

зрачки не реагируют на свет

_____________________________________________________________________

диаметр зрачков

_____________________________________________________________________

отсутствие корнеальных рефлексов

_____________________________________________________________________

отсутствие окулоцефалических рефлексов

_____________________________________________________________________

отсутствие окуловестибулярных рефлексов

_____________________________________________________________________

отсутствие фарингеальных и трахеальных рефлексов (при

движении эндотрахеальной трубки и санации дыхательных путей)

_____________________________________________________________________

отсутствие самостоятельного дыхания во время разъединительного теста:

1) РаСО2 до начала проверки в мм рт. ст.

_____________________________________________________________________

(указать цифрами)

2) РаСО2 в конце проверки апноэ в мм рт. ст.

_____________________________________________________________________

(указать цифрами)

3) РаО2 в конце проверки апноэ в мм рт. ст.

_____________________________________________________________________

(указать цифрами)

3. Дополнительные (подтверждающие) тесты (констатация данных

дополнительных тестов отмечается словом "да" или "нет"):

электроэнцефалограмма (полное электрическое молчание мозга)

_____________________________________________________________________

церебральное панангиография (отсутствие заполнения внутримозговых

артерий)

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

4. Комментарии:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________.

5. Заключение: Рассмотрев вышеуказанные результаты и

руководствуясь в их трактовке Правилами по констатации биологической

смерти или необратимой гибели головного мозга на основании диагноза

смерти мозга, свидетельствуем о смерти больного

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(фамилия, имя, отчество)

Дата ___________________ Время смерти _____________

(число, месяц, год) (час, минута)

Подписи врачей, входящих в комиссию:

Подпись заведующего отделением реанимации: