Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 173 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 28 сәуірде № 15090 болып тіркелді.

"Жайылымдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабы 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Мал шаруашылығы департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмесінің ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспа басылымдарына ресми жариялауға жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі

А. Мырзахметов

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 173 бұйрығымен бекітілген

Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Жайылымдар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 6-бабының 2) тармақшасына сәйкес әзірленді және жайылымдарды ұтымды пайдалану тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) алып тасталды – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен;

2) жайылым айналымы – Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға сәйкес жайылымдарды өнімді жай-күйде ұстап тұру үшін оларды кезең-кезеңмен және бірізді пайдалану және оларға күтім жасау жүйесі;

3) жайылымдарда жайылатын ауыл шаруашылығы жануарлары (бұдан әрі – ауыл шаруашылығы жануарлары) – ірі қара мал, қойлар, ешкілер, жылқылар, түйелер;

4) жайылымдардың оты-суының молдығы – жайылымдар алаңының бірлігіне шаққандағы жайылымдық шалғынның өнімділігі;

5) жайылымдарды пайдаланушы – Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жайылымдарды пайдалану құқығына ие жеке немесе заңды тұлға;

5-1) Жерді қашықтықтан зондтау – ғарыш және әуе кеңістігінен құрлық, мұхит және атмосфера элементтерінің өзіндік және шағылысқан сәулеленуін бақылау және өлшеу арқылы Жер беті туралы ақпарат алу процесі;

6) жайылымдарды ұтымды пайдалану – жайылымдардың азықтық ресурстарын олардың экологиялық ерекшеліктерін ескере отырып және табиғатты қорғау нормаларын (жайылымдардың жалпы алаңына арналған жүктеменің шекті жол берілген нормасын қоса алғанда) сақтай отырып, қалыпты жай-күйі мен молығуы сақталатындай жағдайда пайдалану;

7) алып тасталды – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен;
8) алып тасталды – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен;

9) шалғайдағы жайылымдар – елді мекендерден алыстағы аумақтарда шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу үшін пайдаланылатын жайылымдар.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 17.01.2020 № 7 (қолданысқа енгізілу тәртібін 6-т. қараңыз); өзгеріс енгізілді – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

2-1. Жайылымдардың ұтымды пайдаланылуын анықтау үшін "Шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін берілген ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді пайдалану мониторингін ұйымдастыру мен жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 3 шілдедегі № 252 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18997 болып тіркелген) сәйкес белгіленген шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін берілген ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің пайдаланылуын мониторингтеу деректері пайдаланылады.

Ескерту. 2-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 17.01.2020 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

3. Жайылымдарды ұтымды пайдалану мынадай іс-шараларды қамтиды:

1) жайылымдарды жайылым айналымдары мен су пайдалану көздерін ескере отырып пайдалану;

2) "Жайылымдардың жалпы алаңына жүктеменің шекті жол берілетін нормасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11064 болып тіркелген) бекітілген Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын (бұдан әрі – Жүктеме нормасы) қамтамасыз ету;

3) жайылымдарды күнтізбелік графикті ескере отырып пайдалану;

4) жайылымдардың шаруашылық айналымынан шығып қалуын болдырмау жөніндегі шараларды қабылдау, жерге арамшөп пен ағаш-бұта өсімдіктерінің өсіп кетуіне, сондай-ақ тұрмыстық және өндірістік қалдықтармен қоқыстануына жол бермеу.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Жайылымдарды ұтымды пайдалану тәртібі

4. Жайылымдарды пайдалану кезінде жайылымды пайдаланушы жүктеме нормасынан аспайтын мөлшерде ауыл шаруашылығы жануарларының болуын дербес қамтамасыз етеді.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Жүктеме нормасын қамтамасыз ету мақсатында жайылым пайдаланушының пайдалануындағы ауыл шаруашылығы жануарларының басы, жайылымдардың оты-суының молдығы туралы деректер пайдаланылады.

Жер пайдаланушыға тиесілі ауыл шаруашылығы жануарлары басының санын есептеу үшін ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру жөніндегі дерекқордан алынған мәліметтер бойынша Жерді қашықтықтан зондтауды жүргізу сәтіндегі деректер қабылданады.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.06.2023 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6. Жайылымдарды ұтымды пайдалану ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органы бес жылға бекітетін жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарлармен реттеледі.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 21.05.2024 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Жайылымдардың оты-суының молдығының төмендеуіне жол бермеу мақсатында мынадай іс-шаралар көзделеді:

жайылым алқаптары алаңдарын жекелеген өрістік учаскелерге бөлу;

жайылым учаскелерін жыл маусымдары бойынша кеңістікте және уақытпен (маусым, жыл ішінде) кезектестіру;

жыл сайын жайылым айналымы учаскелерінің бірін өріссіз және ауыл шаруашылығы жануарларынсыз қалдырып отыру.

8. Республиканың табиғи және шаруашылық жағдайларына байланысты жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын ұстаудың мынадай жүйесі пайдаланылады: жайылымдарды шалғайда және жыл бойы пайдалану.

Өсіру аймағына байланысты шалғайдағы жүйе жағдайында ауыл шаруашылығы жануарлары көктемде-жазда-күзде жайылымдарда, қыста толыққанды азықтандыруда ұстауда болады.

Табиғи-климаттық аймақтарға байланысты жайылым пайдаланушылар жайылымды жыл бойына пайдаланады. Қолайсыз ауа-райы жағдайында мал шаруашылығы қора-жайлары пайдаланылады және тиісті ірі азық қоры жасалады.

9. Алып тасталды – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 17.01.2020 № 7 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Об утверждении Правил рационального использования пастбищ

Приказ Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан - Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 28 апреля 2017 года № 15090.

В соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О пастбищах" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными приказом Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила рационального использования пастбищ.

2. Департаменту животноводства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра сельского хозяйства Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие после дня его первого официального опубликования.

Заместитель Премьер-Министра Республики Казахстан – Министр сельского хозяйства Республики Казахстан

А. Мырзахметов

Утверждены приказом Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан – Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173

Правила рационального использования пастбищ

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила рационального использования пастбищ (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Закона Республики Казахстан "О пастбищах" (далее – Закон) и определяют порядок рационального использования пастбищ.

Сноска. Пункт 1 – в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:

1) Исключен приказом Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2) пастбищеоборот – система периодического и последовательного использования пастбищ и ухода за ними для поддержания их в продуктивном состоянии в соответствии с Планом по управлению пастбищами и их использованию;

3) сельскохозяйственные животные, выпасаемые на пастбищах (далее – сельскохозяйственные животные) – крупный рогатый скот, овцы, козы, лошади, верблюды;

4) кормоемкость пастбищ – продуктивность пастбищного травостоя на единицу площади пастбищ;

5) пастбищепользователь – физическое или юридическое лицо, обладающее правом пользования пастбищами в соответствии с Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан;

5-1) дистанционное зондирование Земли – процесс получения информации о поверхности Земли путем наблюдения и измерения из космического и воздушного пространства собственного и отраженного излучения элементов суши, океана и атмосферы;

6) рациональное использование пастбищ – пользование кормовых ресурсов пастбищ, при котором сохраняется их нормальное состояние и воспроизводство с учетом экологических особенностей и с соблюдением природоохранных норм (включая предельно допустимую норму нагрузки на общую площадь пастбищ);

7) Исключен приказом Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
8) Исключен приказом Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

9) отгонные пастбища – пастбища, которые используются для ведения отгонного животноводства на отдаленных от населенных пунктов территориях.

Сноска. Пункт 2 в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2020 № 7 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными приказом Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2-1. Для определения рационального использования пастбищ используются данные мониторинга использования земель сельскохозяйственного назначения, предоставленных для ведения крестьянского или фермерского хозяйства, сельскохозяйственного производства, установленные в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 3 июля 2019 года № 252 "Об утверждении Правил организации и проведения мониторинга использования земель сельскохозяйственного назначения, предоставленных для ведения крестьянского или фермерского хозяйства, сельскохозяйственного производства" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 18997).

Сноска. Правила дополнены пунктом 2-1 в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2020 № 7 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования); в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Рациональное использование пастбищ включает следующие мероприятия:

1) использование пастбищ с учетом пастбищеоборотов и источников водопользований;

2) обеспечение предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ (далее – Норма нагрузки), утвержденной приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11064);

3) использование пастбищ с учетом календарного графика;

4) принятие мер по предотвращению выбытия пастбищ из хозяйственного оборота, недопущение зарастания земель сорной и древесно-кустарниковой растительностью, а также захламления бытовыми и производственными отходами.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок рационального использования пастбищ

4. При использовании пастбищ пастбищепользователь самостоятельно обеспечивает наличие сельскохозяйственных животных в количестве, не превышающем Норму нагрузки.

Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. В целях обеспечения Нормы нагрузки используются данные о поголовье сельскохозяйственных животных, кормоемкости пастбищ, находящихся в пользовании пастбищепользователя.

Для расчета количества поголовья сельскохозяйственных животных, принадлежащих землепользователю, принимаются данные на момент проведения дистанционного зондирования Земли по сведениям из базы данных по идентификации сельскохозяйственных животных.

Сноска. Пункт 5 - в редакции приказа Министра сельского хозяйства РК от 20.06.2023 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

6. Рациональное использование пастбищ регулируется планами по управлению пастбищами и их использованию, утверждаемыми местными представительными органами района, города областного значения на пять лет.

Сноска. Пункт 6 – в редакции приказа и.о. Министра сельского хозяйства РК от 21.05.2024 № 169 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. В целях недопущения снижения кормоемкости пастбищ предусматриваются следующие мероприятия:

разбивка площадей пастбищных угодий на отдельные выпасные участки;

чередование участков пастбищ по сезонам года в пространстве и во времени (внутри сезона, года);

ежегодное оставление одного из участков пастбищеоборота без выпаса и сельскохозяйственных животных.

8. В зависимости от природных и хозяйственных условий республики используются следующие системы содержания сельскохозяйственных животных на пастбищах: отгонное и круглогодичное использования пастбищ.

В зависимости от зоны разведения при отгонной системе сельскохозяйственные животные весной-летом-осенью находятся на пастбищах, зимой – на стойловом содержании с полноценным кормлением.

В зависимости от природно-климатической зоны пастбищепользователи используют пастбище круглогодично. При неблагоприятных погодных условиях используются животноводческие помещения и создается соответствующий запас грубых кормов.

9. Исключен приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2020 № 7 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).