Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық зерттеп-қарауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 23 қыркүйектегі № ҚР ДСМ-107/2020 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 24 қыркүйекте № 21264 болып тіркелді.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі Кодексі 157-бабының 4-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық зерттеп-қарауды жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. "Азаматты туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық тексеруді өткізу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 30 қыркүйектегі № 481 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізіліміне № 5836 болып тіркелген, 2009 жылғы 13 қарашада № 174 (1771) "Заң газетінде" жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Медициналық-әлеуметтік көмек департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1), 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министрі А. Ғиниятқа жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі

А. Цой

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 23 қыркүйегі № ҚР ДСМ-107/2020 бұйрығына қосымша

Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық зерттеп-қарауды жүргізу қағидалары

1-тарау . Жалпы ережелер

1. Осы Қағидалар "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі Кодексі 157-бабының 4-тармағына сәйкес және адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық зерттеп-қарау жүргізу тәртібін (бұдан әрі – Қағидалар) айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар мен анықтамалар пайдаланылады:

1) туберкулездің жұқпалы түрі – науқастың қоршаған ортаға туберкулез бактерияларын бөлуіне байланысты айналасындағыларға қауіп төндіретін туберкулездің түрі;

2) пациент – медициналық көмек көрсетуді талап ететін аурудың немесе жай-күйінің болуына немесе болмауына қарамастан, медициналық қызметтердің тұтынушысы болып табылатын (болған) жеке тұлға;

3) бактерия бөлуші – ем жүргізгенге дейін қақырық жағындысының микроскопиясы кезінде кем дегенде бір порцияда қышқылға төзімді бактериялар табылған өкпе туберкулезі бар адам.

2- тарау. Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану мақсатында медициналық зерттеп-қарауды жүргізу тәртібі

3. Туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқастарды анықтау:

1) адамның денсаулық сақтау ұйымына, оның ішінде медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсететін ұйымдарға жүгінген;

2) профилактикалық медициналық қарап-тексеру (мектепке, жоғары және орта оқу орнына түскенде, жұмысқа орналасқанда, нысаналық, скринингтік медициналық қарап-тексерулерде, диспансерлеуде);

3) басқа ауруларды диагностикалау мен емдеу;

4) вакцинациялау;

5) өзге де жағдайлар кезінде жүзеге асырылады.

4. Пациент міндетті тексеруден туберкулезге қарсы тексеріледі, егер ол мыналарға шағымданған болса:

1) жөтел (2 аптадан астам);

2) қақырық бөлінген жағдайда;

3) тершеңдік;

4) шаршау, әлсіреу;

5) дененің қызуы көтерілгенде;

6) қан түкіргенде;

7) тәбеті жоғалғанда, салмағы азайғанда.

Туберкулезге күдікті флюоро- және (немесе) рентгенограммасында өзгерістері бар адам шағымдан жағдайда, ол келгеннен кейін үш күннен кешіктірмей қақырығы микроскопиялық зерттеуге жіберіледі.

5. Туберкулезге зерттеп-тексеру мынадай зерттеулерді қамтиды:

1) міндетті:

қақырықты Xpert MTB RIF-ға зерттеу және қақырықты микроскопиялық зерттеу (қақырықты 2 рет зерттеу);

2) қосымша:

рентгенологиялық (флюорография, рентгенография, кеуде қуысы ағзаларының компьютерлік томографиясы);

микробиологиялық (бакөсінділер);

бронхологиялық;

қан, несеп анализдері;

ультрадыбыстық зерттеу (туберкулездің өкпеден тыс түрлері).

6. Адамды туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп тану, туберкулезбен ауыратын адамдарға медициналық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымының қорытындысы негізінде жүзеге асырылады.

7. Туберкулез микобактериясын бөлетін адам мынадай жағдайларда туберкулездің жұқпалы түрімен немесе бактерия бөлуші (БК+) деп танылады:

1) микроскоппен зерттеу нәтижесінде кем дегенде қақырықтың екі талдауында қышқылға төзімді бактериялар анықталды;

2) рентгенологиялық әдіспен анықталған патологиялық өзгерістер және қышқылға төзімді бактерияларға қақырықтың бір оң сынамасы;

3) жағындыда қышқылға төзімді бактерияларды бір рет табу және туберкулез микобактериялары өсіндісінің бөлінуі.

8. Туберкулезбен ауыратын науқас медициналық бақылау мен емделуден міндетті тұрде өтеді, тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде қажетті дәрілік заттармен қамтамасыз етіледі.

9. Медицина қызметкері анықталған орны бойынша туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын әрбір науқасқа "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шілдедегі Кодексі 7-бабының 31) тармағына сәйкес анықталады бекіткен нысан бойынша аумақтық халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесінің ведомствасына шұғыл хабарлама береді.

10. Туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқас емдеуді және оңалтуды алу үшін фтизиопульмонологиялық ұйымға емдеуге жатқызылады.

Қабылдау бөлімшесінде медицина қызметкері туберкулезбен ауыратын науқасты оның құқықтары мен міндеттері, оның ауруының сипаты, қолданылатын емдеу әдістері мен мінез-құлық қағидалары туралы ақпаратпен қамтамасыз етеді.

Бактерия бөлу (БК–) тоқтағаннан дейін науқас емдеудің амбулаториялық кезеңіне емдеуге ауыстырылады.

Туберкулезбен ауыратын науқасты емдеуді бүкіл емдеу кезеңі бойы медицина қызметкері бақылайды.

11. Туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқаспен байланыстағы немесе байланыста болған адамдар байланыстары анықталғаннан кейін екі аптадан кешіктірмей оларда туберкулездің бар-жоқтығын анықтау мақсатында зертттеп-қараудан өтеді.

12. Емдеуде жатқан туберкулездің жұқпалы түрімен ауырады деп танылған адам фтизиопульмонологиялық ұйымдарда болу режимін сақтау қажеттілігіне байланысты шектеулері бар Қазақстан Республикасы азаматтарының барлық құқықтарын пайдаланады.

13. Дәрігер тағайындаған, медициналық құжаттамада белгіленген емдеуден бас тартқан, туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқас мәжбүрлеп емдеуге жатады.

Об утверждении Правил проведения медицинского обследования с целью признания лица больным заразной формой туберкулеза

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 сентября 2020 года № ҚР ДСМ-107/2020. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 24 сентября 2020 года № 21264.

В соответствии с пунктом 4 статьи 157 Кодекса Республики Казахстан от 7 июля 2020 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения медицинского обследования с целью признания лица больным заразной формой туберкулеза согласно приложению к настоящему приказу.

2. Признать утратившим силу приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 сентября 2009 № 481 "Об утверждении Правил проведения медицинского обследования с целью признания гражданина больным заразной формой туберкулеза" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 5836, опубликован 13 ноября 2009 года в газете "Юридическая газета" № 174 (1771)).

3. Департаменту медико-социальной помощи Министерства здравоохранения Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет - ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан предоставление в Юридический департамент Министерства здравоохранения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра здравоохранения Республики Казахстан Гиният А.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр здравоохранения Республики Казахстан

А. Цой

Приложение к приказу Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 сентября 2020 года № ҚР ДСМ-107/2020

Правила проведения медицинского обследования с целью признания лица больным заразной формой туберкулеза

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработаны в соответствии с пунктом 4 статьи 157 Кодекса Республики Казахстан от 7 июля 2020 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" и определяют порядок проведения медицинского обследования с целью признания лица больным заразной формой туберкулеза (далее – Правила).

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия и определения:

1) заразная форма туберкулеза – форма туберкулеза, представляющая опасность для окружающих в связи с выделением больным во внешнюю среду бактерий туберкулеза;

2) пациент – физическое лицо, являющееся (являвшееся) потребителем медицинских услуг, независимо от наличия или отсутствия у него заболевания или состояния, требующего оказания медицинской помощи;

3) бактериовыделитель – лицо с легочным туберкулезом, у которого при микроскопии мазка мокроты до проведения лечения обнаружены кислотоустойчивые бактерии по меньшей мере в одной порции.

Глава 2. Порядок проведения медицинского обследования с целью признания лица больным заразной формой туберкулеза

3. Выявление больных заразной формой туберкулеза осуществляется при:

1) обращении лица в медицинскую организацию, в том числе оказывающую амбулаторно-поликлиническую помощь;

2) профилактическом медицинском осмотре (при поступлении на учебу в школу, высшие и средние учебные заведения, устройстве на работу, целевых, скрининговых медицинских осмотрах, диспансеризации);

3) диагностике и лечении других заболеваний;

4) вакцинации;

5) иных обстоятельствах.

4. Пациент проходит обязательное обследование на туберкулез, если предъявляет жалобы на:

1) кашель (более 2 недель);

2) выделение мокроты;

3) потливость;

4) утомляемость, слабость;

5) повышение температуры тела;

6) кровохарканье;

7) потерю аппетита, веса.

Лицо, обратившееся с жалобами, подозрительными на туберкулез, и (или) изменениями на флюоро- или рентгенограмме направляется на микроскопическое исследование мокроты в срок не позднее трех дней после обращения.

5. Обследование на туберкулез включает в себя следующие исследования:

1) обязательные:

исследование мокроты на Xpert MTB RIF и микроскопическое исследование мокроты (2-х кратное исследование мокроты);

2) дополнительные:

рентгенологическое (флюорография, рентгенография, компьютерная томография органов грудной клетки);

микробиологическое (бакпосев);

бронхологические;

анализы крови, мочи;

ультразвуковое исследование (внелегочные формы туберкулеза).

6. Признание лица больным заразной формой туберкулеза осуществляется на основании заключения организации здравоохранения, оказывающей медицинскую помощь лицам, больным туберкулезом.

7. Лицо, выделяющее микобактерии туберкулеза, признается больным заразной формой туберкулеза или бактериовыделителем (БК+) в следующих случаях:

1) в результате исследований под микроскопом по меньшей мере в двух анализах мокроты обнаружены кислотоустойчивые бактерии;

2) одна положительная проба мокроты на кислотоустойчивые бактерии и патологические изменения, выявленные рентгенологическим методом;

3) однократное обнаружение в мазке кислотоустойчивых бактерий и выделение культуры микобактерий туберкулеза.

8. Больной туберкулезом проходит обязательное медицинское наблюдение и лечение, обеспечивается необходимыми лекарственными средствами в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.

9. Медицинским работником по месту выявления на каждого больного заразной формой туберкулеза подается экстренное извещение в территориальное подразделение ведомства государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения по форме, определяемой в соответствии с подпунктом 31) статьи 7 Кодекса Республики Казахстан от 7 июля 2020 года "О здоровье народа и системе здравоохранения".

10. Больной заразной формой туберкулеза госпитализируется во фтизиопульмонологическую организацию для получения лечения и реабилитации.

В приемном покое медицинский работник обеспечивает больного туберкулезом информацией о его правах и обязанностях, характере имеющегося у него заболевания, применяемых методах лечения и правилах поведения.

После прекращения бактериовыделения (БК-) больной переводится на амбулаторный этап лечения.

Лечение больного туберкулезом контролируется медицинским работником на протяжении всего периода лечения.

11. Лица, находящиеся или находившиеся в контакте с больным заразной формой туберкулеза, проходят обследование в целях исключения у них туберкулеза в срок не позже двух недель после установления контакта.

12. Лицо, признанное больным заразной формой туберкулеза, находящееся на лечении, пользуется всеми правами граждан Республики Казахстан с ограничениями, связанными с необходимостью соблюдения режима пребывания во фтизиопульмонологической организации.

13. Больной заразной формой туберкулеза, отказывающийся от лечения, назначенного врачом, что зафиксировано в медицинской документации, подлежит принудительному лечению.