"Еңбекті қорғауды басқару жүйесі туралы үлгілік ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 27 тамыздағы № 340 бұйрығына өзгеріс енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2022 жылғы 31 желтоқсандағы № 550 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 5 қаңтарда № 31564 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Еңбекті қорғауды басқару жүйесі туралы үлгілік ережені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 27 тамыздағы № 340 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21140 болып тіркелді) мынадай өзгеріс енгізілсін:

Еңбекті қорғауды басқару жүйесі туралы үлгілік ереже осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбек және әлеуметтік әріптестік департаменті:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күні ішінде Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтер ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау бірінші вице-министрі А.Ә. Сарбасовқа жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі

Т. Дуйсенова

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі 2022 жылғы 31 желтоқсандағы № 550 бұйрығына қосымша

Еңбекті қорғауды басқару жүйесі туралы үлгілік ереже

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Еңбекті қорғауды басқару жүйесі туралы үлгілік ереже (бұдан әрі – Үлгілік ереже) жұмыс берушілерге еңбекті қорғауды басқару жүйесін (бұдан әрі – ЕҚБЖ) құру және қолданылуын қамтамасыз етуге жәрдемдесу мақсатында Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 16-бабының 41-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және меншік нысаны мен экономикалық қызмет түріне қарамастан ұйымдарда ЕҚБЖ туралы жұмыс беруші әзірлейтін Ереженің негізі болып табылады.

2. Үлгілік ереже Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында айқындалатын талаптарды сақтай отырып, еңбекті қорғау жөніндегі ұйымның саясатына сәйкес жұмыс беруші іске асыратын еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі ішкі бақылау құралдарын (бұдан әрі - ҚжЕҚ) және іс-шаралар кешенін айқындайды.

3. ЕҚБЖ ұйымның экономикалық қызметінің ерекшелігі мен түрін ескере отырып құрылады және кәсіптік тәуекелдерді басқаруға негізделеді және ұйымның барлық құрылымдық бөлімшелеріне, жұмыскерлеріне және жұмыс берушіге жататын аумақтағы ғимараттар мен құрылыстағы адамдарға таралады.

4. Ұйымдарда ЕҚБЖ осы Үлгілік ережеде ЕҚБЖ көзделген құрылымдық элементтерін сақтай және Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ете отырып халықаралық, мемлекетаралық және ұлттық стандарттар негізінде құрылады және енгізіледі.

5. Ереже жұмыс берушінің актісімен бекітіледі.

6. ЕҚБЖ туралы Ереже ЕҚБЖ-не қатысты Қазақстан Республикасының заңнамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізілген кезде, сондай-ақ ЕҚБЖ-нің жұмыс істеуін талдау негізінде қайта қарауға және өзектілендіруге жатады.

2-тарау. Еңбекті қорғауды басқару жүйесінің мазмұны

7. ЕҚБЖ құрылымдық элементтері (кезеңдері) мыналар болып табылады:

1) ЕҚБЖ жоспарлау;

2) ЕҚБЖ қолдану;

3) ЕҚБЖ қолданылуын бақылау және рәсімдердің іске асырылуын мониторингтеу;

4) ЕҚБЖ жетілдіру.

ЕҚБЖ құру және жұмыс істеуінің барлық кезеңдері жұмыс беруші дербес немесе шарттық негізде мамандарды тарта отырып жүзеге асырылады.

ЕҚБЖ ұйымның құрылымында көзделген басқару деңгейлерін пайдалана отырып, ҚжЕҚ қамтамасыз ету жөніндегі лауазымды адамдардың функциялары мен өкілеттіктерін бекітуді көздейді.

1-параграф. ЕҚБЖ жоспарлау

8. ЕҚБЖ жоспарлау кезеңінде жұмыс беруші мыналар бойынша функциялары мен өкілеттіктерін бөледі және бекітеді:

1) еңбекті қорғау саласындағы саясатты (бұдан әрі - Саясат) әзірлеу;

2) басқару деңгейлерін ескере отырып, ұйымдағы бөлімше басшылары арасында еңбекті қорғау жөніндегі функциялар мен өкілеттіктерді бөлу және бекіту

3) еңбекті қорғау саласындағы шығындарды қаржыландыруды қоса алғанда, ЕҚБЖ енгізу және рәсімдерді іске асыру үшін ресурстармен қамтамасыз ету;

4) жұмыскерлерді жұмыс орнындағы еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғаудың жай-күйі туралы, кәсіптік тәуекелдер және ұйымдағы еңбек жағдайларын жақсарту жөнінде қолданылатын шаралар туралы хабардар ету;

5) жұмыскерлермен және (немесе) олардың өкілдерімен ұйымдағы ЕҚБЖ-ні әзірлеу, жоспарлау, қолданылуын қамтамасыз ету, тиімділігін бағалау және жақсарту бойынша консультация беру;

6) ЕҚБЖ қолданылуының тиімділігін бақылау;

7) ЕҚБЖ туралы Ережені және Саясатты уақтылы өзектендіру.

9. Саясат ұйымның еңбекті қорғау саласындағы қызметінің қағидаттары, мақсаттарының, міндеттері мен бағыттарының тізбесін қамтиды, оларды іске асыруға ұйым басшылығы кепілдік береді және ұйымның қызметін талдау негізінде әзірленеді, қызметтің ерекшелігін, өндіріс сипатын, кәсіптік тәуекелдердің болуын ескереді.

Саясат ұйым басшылығының актісімен бекітіледі және ЕҚБЖ-нің жұмыс істеу тиімділігін талдау негізінде міндетті түрде қайта қаралуға және өзектілендіруге жатады және жұмыс беруші ұйымның стендтеріне орналастыру арқылы не мүдделі тараптар үшін қолжетімділікті қамтамасыз ететін өзге де тәсілмен қолжетімділікті қамтамасыз ете отырып, барлық қызметкерлердің назарына қол қойғызып жеткізіледі.

10. ЕҚБЖ шеңберінде ішкі және сыртқы өзара іс-қимыл және коммуникациялар жүйесі қамтамасыз етіледі, жұмыскерлерге консультация беру және ақпараттандыру жүзеге асырылады.

ЕҚБЖ шеңберіндегі ішкі коммуникация және өзара іс-қимыл жұмыс берушінің актілерін, өкімдерді шығару, жоспарларды, есептерді келісу және бекіту, ЕҚБЖ құжаттамасын ресімдеу, өндірістік кеңестер өткізу арқылы жүзеге асырылады. Ішкі коммуникация мен өзара іс-қимылды жүзеге асыру тәртібін ұйым басшысы айқындайды.

ЕҚЖБ шеңберіндегі сыртқы коммуникация және өзара іс-қимыл есептілік, сұрау салулар бойынша ақпарат беру, ҚжЕҚ қатысты мәселелерді мердігерлік (қосалқы мердігерлік) ұйымдармен келісу, ҚжЕҚ қатысты ұйым қызметіндегі өзгерістер туралы хабардар ету түрінде жүзеге асырылады.

ЕҚБЖ шеңберінде жұмыскерлерге консультация беру және ақпараттандыру мыналарды қамтиды:

1) ЕҚБЖ енгізу және оның жұмыс істеуі мәселелері бойынша консультация беру;

2) еңбекті қорғау жөніндегі заңнаманың талаптары туралы хабардар ету;

3) жұмыс орнындағы еңбек жағдайлары мен еңбектің қорғауының жай-күйі туралы, денсаулықтың қазіргі қауіптері мен зақымдану тәуекелдері, тиісті жеке қорғану құралдары, ауыр жұмыстар мен зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары бар жұмыстар үшін жеңілдіктер мен өтемақылар туралы хабардар етуді қамтиды.

ҚжЕҚ қатысты мәселелер туралы жұмыс берушіні жұмыскерлер хабардар ету мыналарды қамтиды:

1) ҚжЕҚ саласында басқа тұлғалар тарапынан бұзушылықтардың анықталғаны туралы хабарлама;

2) оқиғалар және олардың туындау қатерлері туралы хабарлама;

3) ҚжЕҚ жағдайын жақсарту және ұйымдағы ЕҚБЖ тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар.

ЕҚБЖ шеңберінде жұмыскерлерге консультация беруді және оларды хабардар етуді және жұмыс берушіні немесе жауапты адамдарды ұйым жұмыскерлеріне хабардар етуді жүзеге асыру тәртібін ұйым басшысы айқындайды және ЕҚБЖ туралы ережеде көрсетіледі.

11. ЕҚБЖ рәсімдерін айқындау және ҚжЕҚ бойынша іс-шаралар жоспарларын әзірлеу мына негізде жүргізіледі:

1) еңбек жағдайларының жарақат алу қауіпі, өндірістік жабдықтың қауіпсіздігі, ЖҚҚ-мен қамтамасыз етілуі, жұмыскерлердің сырқаттанушылығын бағалауды қамтитын еңбек жағдайларының зияндылығын, кәсіптік қатерлерді бағалау нәтижелері;

2) уәкілетті жергілікті және еңбек инспекциясы жөніндегі мемлекеттік органдардың нұсқамалары;

3) құрылымдық бөлімшелер басшыларының, жұмыскерлердің, жұмыскерлер өкілдерінің ұсыныстары.

ҚжЕҚ бойынша іс-шаралар жоспарларын әзірлеу Саясатта, ЕҚБЖ жоспарлау кезеңінде белгіленген ЕҚБЖ мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келетін жоспарланған көрсеткіштерді белгілеуге бағытталған.

ҚжЕҚ бойынша іс-шаралар жоспарларында жоспарланған көрсеткіштерді белгілеу кезінде іс-шаралар, орындаушылар, жауапты тұлғалар, орындау мерзімдері, қаржыландыру көздері мен көлемдері, күтілетін нәтижелер, нысаналы индикаторлар көзделеді.

ҚжЕҚ бойынша іс-шаралар жоспарларын әзірлеу, бекіту, қайта қарау және өзектендіру тәртібін ұйым басшысы белгілейді және ол ЕҚБЖ туралы ережеде көрсетіледі.

2-параграф. ЕҚБЖ қолданылуы

12. ЕҚБЖ қолданылуы мынадай рәсімдерді іске асыру арқылы жүзеге асырылады:

1) ҚжЕҚ бойынша жұмыскерлерді даярлау;

2) жұмыстарды қауіпсіз жүргізу жөніндегі құжаттамамен қамтамасыз ету;

3) өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау;

4) кәсіптік тәуекелдерді басқару;

5) жұмыскерлердің денсаулық жағдайының мониторингі;

6) жұмыскерлерді жеке және ұжымдық қорғаныш құралдарымен, жуу және залалсыздандыру құралдарымен қамтамасыз ету;

7) зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істегені үшін кепілдіктер ұсыну;

8) еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде жазатайым оқиғалардан сақтандыру;

9) еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру;

10) мердігер ұйымдардың жұмыстарды қауіпсіз орындауын бақылау.

13. ҚжЕҚ бойынша жұмыскерлерді даярлау мыналарды қамтиды:

1) жұмыскерлерді жұмысшы кәсіптері бойынша оқыту және білімін тексеру;

2) басшылар мен ҚжЕҚ қамтамасыз етуге жауапты тұлғаларды оқыту және олардың білімін тексеру;

3) ҚжЕҚ мәселелері бойынша нұсқама беру және білімдерін тексеру.

Жұмыскерлерді оқыту, оларға нұсқау беру және білімдерін тексеру Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 182-бабына және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 25 желтоқсандағы № 1019 "Жұмыскерлерді, басшылар мен еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқытудан, нұсқау беруден және білімін тексеруден өткізу қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12665 тіркелген) бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

ҚжЕҚ-ды қамтамасыз ететін адамдардың тізімін, жұмыскерлерді оқыту жүргізілетін жұмыстар мен кәсіптердің тізбесін, оқыту және нұсқау беру бағдарламаларын кәсіптің сипатына, жұмыс түріне, өндіріс ерекшелігіне және еңбек қауіпсіздігі жағдайларына сүйене отырып, жұмыскерлер өкілдерімен (олар болған кезде) келісе отырып, ЕҚБЖ туралы ережеде баяндала отырып, ұйым басшысы белгілейді және бекітеді.

14. ЕҚБЖ шеңберінде жұмыс берушінің өндірістік үй-жайларда, кәсіпорын аумағында, құрылыс алаңдарында, көлік құралдарында және осы жұмыстар жүргізілетін және қызметтік міндеттер орындалатын ұйымның өзге де орындарында жұмыстарды орындау кезінде ҚжЕҚ жөніндегі нұсқаулықтарды әзірлеу, бекіту, қайта қарау және жұмыскерлерді нұсқаулықтармен қамтамасыз ету бойынша іс-қимылдар регламенттеледі.

Жұмыстарды қауіпсіз жүргізу жөніндегі құжаттамамен қамтамасыз ету Кодектің 182-бабына және Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 30 қарашадағы № 927 "Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу, бекіту және қайта қарау қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12534 тіркелген) бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

Кәсіптерге, жекелеген жұмыс түрлеріне және ұйымдағы жұмыс орындарына арналған нұсқаулықтардың тізбесін жұмыс беруші немесе өзге де уәкілетті тұлға бекітеді және ЕҚБЖ туралы ережеде көрсетіледі.

15. Қызметінің негізгі түрі өндірістік болып табылатын ұйымдар үшін, сондай-ақ өндірістік бөлімшелері бар ұйымдар үшін ЕҚБЖ құру және енгізу кезінде ЕҚБЖ туралы ережеге өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша міндетті мерзімдік аттестаттау (бұдан әрі - Аттестаттау) рәсімі енгізіледі.

Аттестаттау Кодекстің 183-бабына және "Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1057 "Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша міндетті мерзімдік аттестаттау қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12743 тіркелген) бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

ЕҚБЖ туралы ережеде аттестаттауға жататын ұйымның өндірістік объектілері мен жұмыс орындарының тізімі көрсетіледі, комиссияның құрылу мерзімдері мен құрамының, жұмыс берушінің, комиссияның, мамандандырылған ұйымның рәсімді іске асыру жөніндегі іс-шараларының сипаттамасы, сондай-ақ оның нәтижелері бойынша тиісті есептілікті ресімдеуге, қабылдауға және ұсынуға қойылатын талаптар келтіріледі.

16. ЕҚБЖ шеңберінде жұмыс беруші кәсіби тәуекелдерді басқаруды ұйымдастырады және қамтамасыз етеді.

Кәсіптік тәуекелдерді басқару Кодекстің 183-бабына және Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 11 қыркүйектегі № 363 "Кәсіптік тәуекелдерді басқару қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21197 тіркелген) бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

ЕҚБЖ туралы ережеде кәсіптік тәуекелдерді бағалау және басқару нәтижелерін ұйымдастыру, жүргізу, ресімдеу және тіркеу тәртібі мен мерзімдерінің сипаттамасы келтіріледі.

17. Жұмыскерлердің денсаулық жағдайының мониторингі денсаулық жағдайын динамикалық бақылауды қамтамасыз ету, аурулардың бастапқы белгілерін уақтылы анықтау, жалпы, кәсіптік, инфекциялық және паразиттік аурулардың алдын алу мен оларды таратпау және жарақаттанудың алдын алу мақсатында жұмыс берушінің жұмыс беруші мыналары жүргізуді ұйымастыру нысанында жүзеге асырылады:

1) мерзімдік міндетті медициналық қарап-тексерулерді;

2) ауысым алдындағы (рейс алдындағы) міндетті медициналық қарап-тексерулерді;

3) ауысымнан кейінгі (рейстен кейінгі) медициналық қарап-тексерулерді.

Мерзімдік міндетті медициналық қарап-тексеру өлшемділігі мен меншік нысанына қарамастан, ұйымдар қызметінің ерекшелігін ескере отырып "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 86-бабына және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 15 қазандағы № ҚР ДСМ-131/2020 "Міндетті медициналық қарап-тексерулерге жататын адамдардың нысаналы топтарын, сондай-ақ оларды жүргізу тәртібі мен мерзімділігін, зертханалық және функционалдық зерттеулердің көлемін, медициналық қарсы көрсетілімдерді, зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың, жұмысқа орналасқан кезде орындау кезінде міндетті алдын ала медициналық қарап-тексерулер және мерзімдік міндетті медициналық қарап-тексерулер жүргізілетін кәсіптер мен жұмыстардың тізбесін және "Алдын ала міндетті медициналық қарап-тексерулерден өткізу" мемлекеттік қызметін көрсету қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21443 тіркелген) бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

Ережеде жұмыстардың сипатына қарай медициналық тексеру түрлеріне қарай ұйым үшін көзделген жұмыс орындарының тізбесі, ұйымдастыру тәртібі мен мерзімдерінің сипаттамасы, нәтижелерді ресімдеуді және тіркеуді жүргізу келтіріледі.

жұмыскерлердің арнайы киімі мен аяқкиімін беруді және жөндеуді, оларды профилактикалық өңдеу, жуу және дезинфекциялау құралдарымен

18. Жұмыс беруші жұмыскерлерді арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен және жеке қорғаныш құралдарымен (бұдан әрі – ЖҚҚ), оларды профилактикалық өңдеу, жуу және дезинфекциялау құралдарымен қоса алғанда, күтуді, сақтауды және зарарсыздандыруды қамтамасыз етуді Кодекстің 182-бабына және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1054 "Жұмыс берушінің қаражаты есебінен жұмыскерлерге сүт немесе оған теңестірілген тамақ өнімдері және (немесе) диеталық (емдік және профилактикалық) тамақтануға арналған арнайы өнімдер, арнайы киім және басқа да жеке қорғаныш құралдарын беру, оларды ұжымдық қорғаныш құралдарымен, санитариялық-тұрмыстық үй-жайлармен және құрылғылармен қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12675 тіркелген) (бұдан әрі – № 1054 Бұйрық) бұйрығына сәйкес жүзеге асырады.

ЕҚБЖ туралы ережеде ЖҚҚ-мен жұмыскерлерін қамтамасыз ету, сатып алуды, беруді, сақтауды, ауыстыруды, жууды, зарарсыздандыруды және жөндеуді ұйымдастыруға жауаптылар, сондай-ақ осы рәсім шеңберінде есепке алу, тіркеу және есептілікті жүргізу тәртібі көрсетіледі.

Жұмыскерлерге санитариялық-гигиеналық жағдайлар жасауды жұмыс беруші ұжымдық қорғау құралдарын орнату және ұстау, санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар мен құрылғыларды ұйымдастыру арқылы қамтамасыз етеді. Өндірістік ерекшелікті ескере отырып ЕҚБЖ туралы Ережеге № 1054 Бұйрыққа сәйкес осы үй-жайлар мен құрылғыларды ұйымдастыру, олардың жарамдылығы мен функционалдығын қамтамасыз ету тәртібі енгізіледі.

19. Кепілдіктерді ұсыну Кодекстің 69 және 89-баптарына және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1053 ""Ауыр жұмыстардың, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстардың тізбесін, жұмыс істеу жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығына, жыл сайынғы ақы төленетін қосымша еңбек демалысына және еңбекке ақы төлеудің жоғарылатылған мөлшеріне құқық беретін өндірістердің, цехтардың, кәсіптер мен лауазымдардың тізімін, сондай-ақ оларды беру қағидаларын бекіту туралы"" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12731 тіркелген) бұйрығына және № 1054 Бұйрыққа сәйкес жүзеге асырылады.

Осы рәсімді жүзеге асыру тәртібі, ЕҚБЖ шеңберінде кепілдіктермен қамтамасыз етілуге жататын қызметкерлерді айқындау ЕҚБЖ туралы ережеде келтіріледі.

20. Жұмыскерді еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру (бұдан әрі - ЖОМС) еңбек (қызметтік) міндеттерін орындауда өмірі мен денсаулығына зиян келтірілуі мүмкін жұмыскерлердің мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады. ЖОМС-ға меншік нысанына, жүзеге асырылатын қызмет түріне және өлшемділігіне қарамастан ұйымның барлық жұмыскерлері жатады.

ЖОМС "Жұмыскер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

ЕҚБЖ туралы ережеде ЖОМС-ды жүзеге асыру тәртібі мен мерзімдері келтіріледі.

21. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды (бұдан әрі – жазатайым оқиғалар) тергеп-тексеру меншік нысанына, жүзеге асырылатын қызмет түріне және өлшеміне қарамастан жұмыс берушілер жүзеге асыратын ЕҚБЖ рәсімі болып табылады.

Жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру және есепке алу Кодекстің 20-тарауына сәйкес жүзеге асырылады.

Ережеде мыналар туралы ақпарат келтіріледі:

1) ұйымды басқаруды жүзеге асыру ерекшеліктері ескеріле отырып, жазатайым оқиға туралы хабардар ету тәртібі;

2) еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның және еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органның лауазымды адамдарын жазатайым оқиғаларға тергеп-тексеру жүргізу үшін жіберуді қамтамасыз ету;

3) жұмыскерлердің жекелеген топтарының (іссапарға жіберілген, өндірістік практикадан өтіп жатқан, мердігерлік ұйымдар жұмыскерлерінің) жазатайым оқиғаларын тергеп-тексеру ерекшеліктері;

4) жұмыс беруші өздеріне қатысты тергеп-тексеру мен есепке алуды қамтамасыз ететін жазатайым оқиғалардың, сондай-ақ еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар ретінде есепке алынуға жатпайтын санаттары;

5) кәсіптік аурулар мен улануларды тексеру және есепке алу ерекшеліктері;

6) жазатайым оқиғаларды арнайы тергеп-тексерудің ерекшеліктері;

7) жұмыс беруші – жеке тұлғада жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру ерекшеліктері.

22. Ұйым құрылыс саласындағы жұмыстарды бас мердігер ретінде немесе мердігер (қосалқы мердігер) ұйым ретінде жүзеге асырған кезде ЕҚБЖ туралы ережеде мердігерлік жұмыстардың қауіпсіз орындалуын қамтамасыз ету рәсімінің сипаттамасы келтіріледі.

Бас мердігер Кодекстің 184-бабына және "Құрылыстағы еңбек қауіпсіздігі мен гигиенасы туралы конвенцияны ратификациялау туралы (167-Конвенция)" Қазақстан Республикасының Заңымен ратификацияланған "Құрылыстағы еңбек қауіпсіздігі мен гигиенасы туралы" Халықаралық еңбек ұйымының № 167 конвенциясына сәйкес еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарын сақтау жөніндегі жұмыстарды жалпы үйлестіруді жүзеге асырады.

ЕҚБЖ туралы ережеде тараптардың негізгі функциялары және оларды айқындау және бекіту тәртібі келтіріледі, мердігерлік жұмыстардың қауіпсіз орындалуын ұйымдастыру жөніндегі келісілген іс-қимылдардың орындалуына ақпараттандыру және бақылау тәртібі белгіленеді.

3-параграф. ЕҚБЖ қолданылуын бақылау және рәсімдерді іске асыру мониторингі

23. ЕҚБЖ еңбек заңнамасының, қауіпсіздік ережелері мен нормаларының, стандарттардың талаптарына сәйкессіздіктерін жедел анықтау және оларды жою бойынша жедел шешімдер қабылдау мақсатында жұмыс беруші ұйым қызметінің ерекшелігін негізге ала отырып, ҚжЕҚ талаптарының сақталуын бақылауды (бұдан әрі – ішкі бақылау) қамтамасыз етеді.

Ішкі бақылау мыналарды қамтиды:

1) еңбек жағдайларының жай-күйін қадағалау, оның ішінде өндірістік бақылау деректерін талдау;

2) ҚжЕҚ жай-күйін жедел көп деңгейлі бақылау;

3) ҚжЕҚ жөніндегі талаптармен анықталған сәйкессіздіктерді жою жөнінде шаралар қолдану жатады.

Жұмыс беруші ұйымның құрылымы мен қызмет ерекшелігін ескере отырып, бақылау деңгейлері мен бағыныстылықты белгілейді.

Ішкі бақылауды мыналар үшін маман немесе еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі жүргізеді:

1) ЕҚБЖ рәсімдерін сақтау бөлігінде мемлекеттік еңбек инспекциясы органдарының және өзге де мемлекеттік бақылау органдарының шешімдерінің орындалуы;

2) ҚжЕҚ бойынша қағидаларды, нормаларды, стандарттарды енгізу;

3) ҚжЕҚ мәселелері бойынша жұмыс берушінің актілерін орындау;

4) ҚжЕҚ кабинеттерінің жұмысын ұйымдастыру;

5) арнайы киімді, арнайы аяқ киімді және басқа да жеке қорғаныш құралдарын сатып алуды, сақтауды, жууды, кептіруді, залалсыздандыруды және жөндеуді ұйымдастыруды және жұмыскерлерді жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

6) жабдықтардың, машиналар мен механизмдердің жай-күйіне сынақтар мен техникалық куәландырудың қазіргі заманғы жүргізілуімен, қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың параметрлерін өлшеу кестелерінің сақталуымен қамтамасыз ету;

7) ҚжЕҚ бойынша қолданыстағы нормалардың, қағидалар мен нұсқаулықтардың сақталуы.

ЕҚБЖ рәсімдерін жүзеге асыру тәртібінде анықталған сәйкессіздіктер негізінде ҚжЕҚ қызметі немесе маманы ЕҚБЖ кемшіліктері мен сәйкессіздіктерін жою, еңбек жағдайларын және еңбекті қорғауды жақсарту, ҚжЕҚ бойынша жұмыстың жекелеген бағыттарын жетілдіру жөніндегі іс-шараларды әзірлейді.

ЕҚБЖ туралы ережеде ҚжЕҚ бойынша анықталған бұзушылықтарды жою бойынша шараларды орындау және қабылдау үшін іс-шараларды әзірлеу және ресімдеу тәртібі келтіріледі.

24. ЕҚБЖ рәсімдерін іске асыру мониторингі осы Үлгілік ереженің 2-параграфында көзделген және ұйымның экономикалық қызметінің ерекшелігі және түрін ескере отырып, жұмыс беруші жүзеге асыратын рәсімдерді іске асыру туралы ақпаратты жинауды, өңдеуді және талдауды қамтиды.

25. ЕҚБЖ ішкі аудитін, жұмыс беруші мен ҚжЕҚ бойынша жұмыскерлердің бірлескен іс-қимылдарын мына мақсатпен жұмыс берушімен қамтамасыз етіледі:

1) ЕҚБЖ енгізу және оның қоланылу тиімділігін бағалау;

2) ЕҚБЖ саясаты мен мақсаттарын орындау нәтижелілігін бағалау;

3) ЕҚБЖ саясаты мен мақсаттарын іске асыру нәтижелері туралы ақпарат ұсыну.

ЕҚБЖ туралы ережеде ішкі аудитті жүзеге асыру тәртібі белгіленеді, ол мыналарды көрсетеді:

1) орган немесе жауапты тұлға (аудитор) туралы ақпарат (құрамы, құзыреті);

2) аудиттің саласын, өлшемшарттарын, кезеңділігін және әдістерін айқындау;

3) аудиттерді жоспарлау, жүргізу, нәтижелері туралы есептілік және құжаттау жөніндегі талаптарды.

Аудит бағдарламалары кәсіптік тәуекелдерді бағалау, сәйкессіздіктерді анықтау және алдыңғы аудиттер нәтижелерін ескере отырып жоспарланады, әзірленеді, енгізіледі және орындалады.

Бақылау мен аудиттің және тексерулер мен талдаудың басқа да түрлерінің нәтижесінде жасалған сәйкессіздіктер, тұжырымдар, қорытындылар мен ұсынымдар құжатпен ресімделеді.

Ұйымда өндірістік кеңес құрған кезде оның функцияларына ЕҚБЖ ішкі аудитін жүзеге асыру кіреді. Өндірістік кеңестің құрамы Кодекстің 203-бабына сәйкес қалыптастырылады және жұмыс беруші мен жұмыскерлер өкілдерінің бірлескен шешімімен бекітіледі.

Өндірістік кеңестің ЕҚБЖ шеңберінде бақылау және аудит мақсатында қабылдаған шешімдері, жұмыс беруші мен жұмыскерлер орындауға жатады.

4-параграф. ЕҚБЖ жетілдіру

26. ЕҚБЖ жетілдіру жұмыс берушінің ҚжЕҚ белгіленген нормалары мен талаптарына сәйкес ЕҚБЖ тұрақты ұстап тұру, әлеуетті және анықталған сәйкессіздіктердің себептерін уақтылы жою мақсатында алдын алу және түзету іс-қимылдарын жүргізуін қамтиды.

Алдын алу іс-әрекеттері ықтимал сәйкессіздіктердің туындау мүмкіндігін болдырмау мақсатында әзірленеді және жүзеге асырылады.

Түзету әрекеттері олардың қайта туындауын болдырмау мақсатында анықталған сәйкессіздіктердің себептерін жою үшін әзірленеді және жүзеге асырылады. Түзету әрекеттері жазатайым оқиғаға, кәсіби ауруға, оқыс оқиғаға немесе апатқа әкелуі мүмкін сәйкессіздіктер анықталғаннан кейін бірден жасалады.

Алдын алу және түзету іс-әрекеттерін жүргізу жөніндегі іс-шаралар мыналарды қамтиды:

1) еңбекті қорғау жөніндегі қағидаларды және (немесе) ЕҚБЖ рәсімдерінің сақталмау себептерін айқындау және талдау;

2) бастамашылық ету, жоспарлау, іске асыру, тиімділігін және құжаттамалық ресімдеуді, алдын алу және түзету іс-қимылдарын тексеру;

3) ЕҚБЖ туралы ережеге өзгерістер енгізу.

Сәйкессіздік анықталған кезде, себептері мен маңыздылығына байланысты келесі ескерту және түзету әрекеттері жүзеге асырылады:

1) өндірістік процесті тоқтату;

2) жабдықты пайдалануға тыйым салу;

3) жұмыскерлерді жұмыстан шеттету және білімін кейіннен тексеру;

4) тиісті біліктілігі және жұмыс тәжірибесі бар жұмыскерлерді жұмысқа қабылдау;

5) ҚжЕҚ бойынша жұмысткерлерді оқыту және біліктілігін арттыру рәсімдерін қайта қарау;

6) сәйкессіздікті жою жөніндегі техникалық іс-қимылдар (жөндеу, техникалық қызмет көрсету);

7) қолданыстағы технологиялық процестердің өзгеруі;

8) мүдделі тараптарды хабардар ету (авариялық жағдай кезінде);

9) аварияларды жою жоспарын қолданысқа енгізу;

10) өнім берушілер мен мердігерлерге қатысты қызметті қайта қарау;

11) ЕҚБЖ туралы ережені, Саясатты қайта қарау.

ЕҚБЖ туралы ережеде анықталған сәйкессіздіктердің себептерін жою бойынша алдын алу және түзету іс-қимылдарының Жоспарларын әзірлеу тәртібі көрсетіледі.

Алдын алу және түзету іс-қимылдарын іске асыруды, сондай-ақ сәйкессіздіктердің туындау себептерін анықтауды ҚжЕҚ қамтамасыз етуші жұмыскерлер жүзеге асырады.

Жүргізілген алдын алу және түзету іс-қимылдарының нәтижелілігі мен тиімділігі ЕҚБЖ ішкі аудиті процесінде тиімділікті бағалау нәтижелері бойынша айқындалады.

27. Ықтимал авариялық жағдайларға, өндірістегі жазатайым оқиғаларға, кәсіптік аурулар мен улануларға ден қою әдістері ЕҚБЖ туралы ережеде көрсетіледі.

Ден қою әдістері өндірістік және технологиялық процестерді, пайдаланылатын шикізат пен өндірілетін өнімнің сипаттамаларын, климаттық, сейсмикалық және өзге де табиғи процестерді талдау нәтижелері, кәсіптік тәуекелдерді бағалау нәтижелері, анықталған сәйкессіздіктер мен бұрын туындаған оқиғалардың, авариялар мен авариялық жағдайлардың салдарлары негізінде әзірленеді.

ЕҚБЖ туралы ережеде жұмыскерлерді авариялық жағдайлар туындаған кезде іс-қимыл жоспарын әзірлеуді, түзетуді және таныстыруды қамтамасыз ететін адамдар көрсетіледі. Жұмыс беруші аварияларға, жазатайым оқиғаларға және кәсіптік ауруларға ден қою нәтижелерін олардың туындауына әкеп соққан себептерді жою жөніндегі түзету іс-шараларын көрсете отырып, акт нысанында ресімдейді. Іс-қимыл жоспары мен актінің нысандары ЕҚБЖ туралы ережеде белгіленеді.

28. ЕҚБЖ бекітілген Саясат пен ҚжЕҚ саласындағы ұйымның мақсаттарына, ҚжЕҚ-ның тиімділігіне сәйкестігін қамтамасыз ету мақсатында басшылық тарапынан талдау үнемі жүзеге асырылады.

Талдау келесі әрекеттерді қамтиды:

1) ішкі бақылау нәтижелері бойынша есептік материалдарды, бақылаушы органдардың нұсқамаларын қарау;

2) ЕҚБЖ ішкі аудитінің нәтижелерін қарау;

3) кеңестерде еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауға байланысты ағымдағы мәселелерді талқылау.

Ережеде жұмыс беруші айқындайтын басшылық тарапынан ЕҚБЖ талдауды жүзеге асыру тәртібі келтіріледі.

29. Жұмыс беруші ЕҚБЖ шеңберінде еңбекті қорғау, технологиялық процестер мен еңбек жағдайлары мәселелері бойынша жұмыс берушінің актілерін тұрақты жетілдіру жолымен оның тиімділігін арттыру бойынша шаралар қабылдайды.

ЕҚБЖ жақсартуды және тиімділігін арттыруды жоспарлау кезінде жұмыс беруші ЕҚБЖ ішкі бақылау және аудит нәтижелері мен оның тиімділігін бағалау арасында байланыс орнатады.

30. Ұйымда ҚжЕҚ жағдайына сапалы талдау жүргізу, кәсіптік тәуекелдерді сәйкестендіру, бағалау және басқару, сондай-ақ алдын алу және түзету іс-шараларын жүзеге асыру мақсатында құжаттама жүргізіледі.

Жұмыс беруші ЕҚБЖ туралы ережеде сыртқы және ішкі құжаттаманың тізбесін, жүргізу нысандарын регламенттеу, ресімдеу, бекіту, тіркеу мерзімдерін, сондай-ақ жауапты адамдар мен бөлімшелерді бекітуді қамтитын құжаттаманы басқару тәртібін әзірлейді, бекітеді және сипаттайды.

Еңбекті қорғау жөніндегі құжаттама мыналарды қамтиды:

1) ұйымдастыру-өкімдік және белгілеу сипатындағы құжаттар (бұйрықтар, ережелер, еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықтар, тәртіптер, регламенттер, бағдарламалар, жоспарлар, тізбелер, тізімдер, қағидалар, нормалар, стандарттар);

2) ұйымның экономикалық қызмет түріне сәйкес ҚжЕҚ саласындағы нормативтік құқықтық актілер;

3) тіркеу сипатындағы құжаттар (актілер мен хаттамалар, рұқсат нарядтары, өкімдер, жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі материалдар, өндірістік объектілерге аттестаттау жүргізу және кәсіптік тәуекелдерді бағалау құжаттамасы);

4) ақпараттық-коммуникациялық сипаттағы құжаттар (жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысандары, лауазымды тұлғалардың тексеру актілері, қауіпсіздік мәселелері бойынша ұйғарымдар, қорытындылар, шағымдар, еңбекті қорғау саласындағы хат-хабарлар, түсіндірме, қызметтік, баяндамалық және талдамалық жазбалар);

5) есептік құжаттама (жұмыскерлерге медициналық тексеру жүргізу актілері, жұмыскерлер денсаулығының жай-күйі туралы деректерді есепке алу, өндірістік жабдыққа сынақ жүргізу актілері, ЕҚБЖ қолдануын ағымдағы бақылау және талдау нәтижелері, ресми статистикалық есептілік нысандары);

6) есепке алу құжаттамасы (хаттамалар, журналдар, графиктер).

ЕҚБЖ құжаттамасы тұрақты түрде өзектендіріледі және белгіленген мерзім ішінде сақталады және жұмыс берушінің еңбекті қорғау саласындағы актісі қабылданғаннан кейін 10 жұмыс күні ішінде қызметкерлердің назарына жеткізіледі.

ЕҚБЖ тиімді қоланылуын ұйымдағы еңбекті қорғау жағдайы туралы дұрыс статистикалық есептілікті сапалы жүргізу және уақтылы ұсыну арқылы жүзеге асырылады.

Статистикалық есептілікке мыналар кіреді:

1) зиянды және басқа да қолайсыз еңбек жағдайларында жұмыс істейтін жұмыскерлердің саны туралы жылдық кезеңділіктегі есеп;

2) еңбек қызметіне байланысты жарақаттану және факті бойынша кезеңділікпен кәсіптік аурулар туралы есеп.

Міндетті есептілікті жүзеге асыру шеңберінде жұмыс беруші:

1) мемлекеттік органдарға еңбек жағдайларының, еңбек қауіпсіздігінің және еңбекті қорғаудың жай-күйін мониторингтеу үшін олардың жазбаша сұрау салуы бойынша ақпаратты;

2) белгіленген мерзімдерде қағаз және электрондық жеткізгіштерде еңбек инспекциясы жөніндегі тиісті жергілікті органға өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау нәтижелерін;

3) мониторинг үшін еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органға ұжымдық шартты (бар болса) ұсынады.

ЕҚБЖ туралы ережеде ЕҚБЖ құжаттамасын әзірлеу, келісу, бекіту және қайта қарау тәртібі, оны сақтау мерзімдері белгіленеді, басқарудың барлық деңгейлерінде жұмыс беруші айқындайтын ЕҚБЖ құжаттарын әзірлеуді қамтамасыз ететін адамдар бекітіледі.

________________________________

О внесении изменения в приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 27 августа 2020 года № 340 "Об утверждении Типового положения о системе управления охраной труда"

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 31 декабря 2022 года № 550. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 января 2023 года № 31564.

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 27 августа 2020 года № 340 "Об утверждении Типового положения о системе управления охраной труда" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21140) следующее изменение:

Типовое положение о системе управления охраной труда изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту труда и социального партнерства Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представить в Департамент юридической службы Министерства труда и социальной защиты населения Республики Казахстан сведения об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан Сарбасова А.А.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

Т. Дуйсенова

Приложение к приказу Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 31 декабря 2022 года № 550

Типовое положение о системе управления охраной труда

Глава 1. Общие положения

1. Настоящее Типовое положение о системе управления охраной труда (далее - Типовое положение) разработано в соответствии с подпунктом 41-1) статьи 16 Трудового кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) в целях оказания содействия работодателям при создании и обеспечении функционирования системы управления охраной труда (далее - СУОТ) и является основой разрабатываемого работодателем Положения о СУОТ в организациях вне зависимости от формы собственности и вида экономической деятельности.

2. Типовое положение определяет инструменты внутреннего контроля по безопасности и охране труда (далее - БиОТ) и комплекс мероприятий, реализуемых работодателем в соответствии с политикой организации по охране труда, с соблюдением требований, определяемых трудовым законодательством Республики Казахстан.

3. СУОТ создается с учетом специфики и вида экономической деятельности организации и основывается на управлении профессиональными рисками и распространяется на все структурные подразделения организации, работников и лиц, находящихся на территории, в зданиях и сооружениях, относящихся к работодателю.

4. В организациях СУОТ создается и внедряется на основе международных, межгосударственных и национальных стандартов, с условием соблюдения структурных элементов СУОТ, предусмотренных настоящим Типовым положением и обеспечением соблюдения требований трудового законодательства Республики Казахстан.

5. Положение утверждается актом работодателя.

6. Положение о СУОТ пересматривается и актуализируется при внесении изменений и дополнений в законодательство Республики Казахстан, касающегося СУОТ, а также на основе анализа функционирования СУОТ.

Глава 2. Содержание системы управления охраной труда

7. Структурными элементами (этапами) СУОТ являются:

1) планирование СУОТ;

2) функционирование СУОТ;

3) контроль функционирования СУОТ и мониторинг реализации процедур;

4) совершенствование СУОТ.

Все этапы создания и функционирования СУОТ работодателем осуществляются самостоятельно либо с привлечением специалистов на договорной основе.

СУОТ предусматривает закрепление функций и полномочий должностных лиц по обеспечению БиОТ с использованием уровней управления, предусмотренных структурой организации.

Параграф 1. Планирование СУОТ

8. На этапе планирования СУОТ работодатель распределяет и закрепляет функции и полномочия по:

1) разработке политики в области охраны труда (далее - Политика);

2) распределению и закреплению функций и полномочий по охране труда между руководителями подразделений в организации с учетом уровней управления;

3) обеспечению ресурсами для внедрения СУОТ и реализации процедур, включая финансирование затрат в области охраны труда;

4) информированию работников о состоянии условий и охраны труда на рабочем месте, о профессиональных рисках и принимаемых мерах по улучшению условий труда в организации;

5) консультированию с работниками и (или) их представителями по разработке, планированию, обеспечению функционирования, оценке эффективности и улучшению СУОТ в организации;

6) контролю эффективности функционирования СУОТ;

7) своевременной актуализации Положения о СУОТ и Политики.

9. Политика содержит перечень принципов, целей, задач и направлений деятельности организации в области охраны труда, реализация которых гарантируется руководством организации и разрабатывается на основании анализа деятельности организации, учитывает специфику деятельности, характер производства, наличие профессиональных рисков.

Политика утверждается актом руководства организации и подлежит обязательному пересмотру и актуализации на основе анализа эффективности функционирования СУОТ и доводится под роспись до сведения всех работников, с обеспечением доступности путем размещения на стендах организации работодателя либо иным способом, обеспечивающим доступность для заинтересованных сторон.

10. В рамках СУОТ обеспечивается система внутреннего и внешнего взаимодействия и коммуникаций, осуществляются консультирование и информирование работников.

Внутренняя коммуникация и взаимодействие в рамках СУОТ осуществляется путем издания актов работодателя, распоряжений, согласования и утверждения планов, отчетов, оформления документации СУОТ, проведения производственных совещаний. Порядок осуществления внутренней коммуникации и взаимодействия определяется руководителем организации.

Внешняя коммуникация и взаимодействие в рамках СУОТ осуществляются в виде отчетности, предоставления информации по запросам, согласования вопросов, касающихся БиОТ с подрядными (субподрядными) организациями, информировании об изменениях в деятельности организации, касающихся БиОТ.

Консультирование и информирование работников в рамках СУОТ включает:

1) консультирование по вопросам внедрения и функционирования СУОТ;

2) информирование о требованиях законодательства по охране труда;

3) информирование о состоянии условий и охраны труда на рабочем месте, о существующих опасностях и рисках повреждения здоровья, полагающихся средствах индивидуальной защиты, льготах и компенсациях за тяжҰлые работы и работы с вредными и опасными условиями труда.

Информирование работниками работодателя о вопросах, касающихся БиОТ включает:

1) сообщения об обнаружении нарушений в области БиОТ со стороны других лиц;

2) сообщения о происшествиях и угрозах их возникновения;

3) предложения по улучшению состояния БиОТ и повышению эффективности СУОТ в организации.

Порядок осуществления консультирования и информирования работников и информирования работодателя или ответственных лиц работниками организации в рамках СУОТ определяется руководителем организации и указывается в Положении о СУОТ.

11. Определение процедур СУОТ и разработка планов мероприятий по БиОТ производится на основе:

1) результатов оценки профессиональных рисков, включающих в себя оценку вредности условий труда, травмоопасности условий труда, безопасности производственного оборудования, обеспеченности СИЗ, заболеваемости работников;

2) предписаний уполномоченных местных и государственных органов по инспекции труда;

3) предложений руководителей структурных подразделений, работников, представителей работников.

Разработка планов мероприятий по БиОТ направлена на установление планируемых показателей, соответствующих целям и задачам СУОТ, установленным в Политике, на этапе планирования СУОТ.

При установлении планируемых показателей в планах мероприятий по БиОТ предусматриваются мероприятия, исполнители, ответственные лица, сроки исполнения, источники и объемы финансирования, ожидаемые результаты, целевые индикаторы.

Порядок разработки, утверждения, пересмотра и актуализации планов мероприятий по БиОТ устанавливается руководителем организации и указывается в Положении о СУОТ.

Параграф 2. Функционирование СУОТ

12. Функционирование СУОТ осуществляется посредством реализации следующих процедур:

1) подготовка работников по БиОТ;

2) обеспечение документацией по безопасному ведению работ;

3) аттестация производственных объектов по условиям труда;

4) управление профессиональными рисками;

5) мониторинг состояния здоровья работников;

6) обеспечение работников средствами индивидуальной и коллективной защиты, смывающими и обезвреживающими средствами;

7) предоставление гарантий за работу во вредных условиях труда;

8) страхование от несчастных случаев при исполнении трудовых (служебных) обязанностей;

9) расследование несчастных случаев, связанных с трудовой деятельностью;

10) контроль над безопасным выполнением работ подрядными организациями.

13. Подготовка работников по БиОТ включает:

1) обучение и проверку знаний работников по рабочим профессиям;

2) обучение и проверку знаний руководителей и лиц, ответственных за обеспечение БиОТ;

3) инструктирование и проверку знаний по вопросам БиОТ.

Обучение, инструктирование и проверка знаний работников осуществляется в соответствии со статьей 182 Кодекса и приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 25 декабря 2015 года № 1019 "Об утверждении Правил и сроков проведения обучения, инструктирования и проверок знаний по вопросам безопасности и охраны труда работников, руководителей и лиц, ответственных за обеспечение безопасности и охраны труда" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12665).

Список лиц, ответственных за обеспечение БиОТ, перечень работ и профессий, по которым проводится обучение работников, программы обучения и инструктирования устанавливает и утверждает руководитель организации, исходя из характера профессии, вида работ, специфики производства и условий безопасности труда по согласованию с представителями работников (при их наличии) с изложением в Положении о СУОТ.

14. В рамках СУОТ регламентируются действия работодателя по разработке, утверждению, пересмотру и обеспечению работников инструкциями по БиОТ при выполнении работ в производственных помещениях, на территории предприятия, строительных площадках, транспортных средствах и иных местах организации, где производятся эти работы и выполняются служебные обязанности.

Обеспечение документацией по безопасному ведению работ осуществляется в соответствии со статьей 182 Кодекса и приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 30 ноября 2015 года № 927 "Об утверждении Правил разработки, утверждения и пересмотра инструкции по безопасности и охране труда работодателем" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12534).

Перечень инструкций для профессий, видов отдельных работ и рабочие места в организации утверждается работодателем или иным уполномоченным лицом и указывается в Положении о СУОТ.

15. При создании и внедрении СУОТ для организаций, основным видом деятельности которых является производственная, а также для организаций, имеющих производственные подразделения, в Положение о СУОТ включается процедура обязательной периодической аттестация производственных объектов по условиям труда (далее - Аттестация).

Аттестация осуществляется в соответствии со статьей 183 Кодекса и приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 28 декабря 2015 года № 1057 "Об утверждении Правил обязательной периодической аттестации производственных объектов по условиям труда" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12743).

В Положении о СУОТ указывается список производственных объектов организации и рабочих мест, подлежащих аттестации, приводится описание сроков создания и состава комиссии, мероприятий по реализации процедуры работодателем, комиссией, специализированной организацией, а также требования к оформлению, приемке и предоставлению соответствующей отчетности по ее результатам.

16. В рамках СУОТ работодатель организует и обеспечивает управление профессиональными рисками.

Управление профессиональными рисками осуществляется в соответствии со статьей 183 Кодекса и приказом Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 11 сентября 2020 года № 363 "Об утверждении Правил управления профессиональными рисками" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 21197).

В Положении о СУОТ приводится описание порядка и сроков организации, проведения, оформления и регистрации результатов оценки и управления профессиональными рисками.

17. Мониторинг состояния здоровья работников осуществляется в целях обеспечения динамического наблюдения за состоянием здоровья, своевременного установления начальных признаков заболеваний, предупреждения и нераспространения общих, профессиональных, инфекционных и паразитарных заболеваний и предупреждения травматизма, в форме организации работодателем проведения:

1) периодических обязательных медицинских осмотров;

2) предсменных (предрейсовых) обязательных медицинских осмотров;

3) послесменных (послерейсовых) медицинских осмотров.

Периодические обязательные медицинские осмотры осуществляются с учетом специфики деятельности организациями, независимо от размерности и формы собственности, в соответствии со статьей 86 Кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" и приказом исполняющего обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 октября 2020 года № ҚР ДСМ-131/2020 "Об утверждении целевых групп лиц, подлежащих обязательным медицинским осмотрам, а также правил и периодичности их проведения, объема лабораторных и функциональных исследований, медицинских противопоказаний, перечня вредных и (или) опасных производственных факторов, профессий и работ, при выполнении которых проводятся предварительные обязательные медицинские осмотры при поступлении на работу и периодические обязательные медицинские осмотры и правил оказания государственной услуги "Прохождение предварительных обязательных медицинских осмотров" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 21443).

В Положении приводится перечень рабочих мест, подлежащих предусмотренным для организации в зависимости от характера работ видам медицинского осмотра, описание порядка и сроков организации, проведения оформления и регистрации результатов.

18. Обеспечение работников специальной одеждой, специальной обувью и средствами индивидуальной защиты (далее – СИЗ), снабжение их средствами профилактической обработки, моющими и дезинфицирующими средствами, включая уход, хранение и обеззараживание, осуществляется работодателем в соответствии со статьей 182 Кодекса и приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 28 декабря 2015 года № 1054 "Об утверждении Правил выдачи работникам молока или равноценных пищевых продуктов и (или) специализированных продуктов для диетического (лечебного и профилактического) питания, специальной одежды и других средств индивидуальной защиты, обеспечения их средствами коллективной защиты, санитарно-бытовыми помещениями и устройствами за счет средств работодателя" (далее – Приказ № 1054) (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12675).

В Положении о СУОТ указываются порядок обеспечения работников СИЗ, ответственные за организацию приобретения, выдачи, хранения, замены, стирки, обеззараживания и ремонта, а также учета, регистрации и ведения отчетности в рамках данной процедуры.

Создание работникам санитарно-гигиенических условий обеспечивается работодателем посредством установки и содержания средств коллективной защиты, организации санитарно-бытовых помещений и устройств. Исходя из специфики производства, в Положение о СУОТ включается порядок организации данных помещений и устройств, обеспечивающих их исправности и функциональности в соответствии с Приказом № 1054.

19. Предоставление гарантий за работу во вредных условиях труда в виде дополнительного оплачиваемого ежегодного трудового отпуска, сокращенной продолжительности рабочего времени, повышенного размера оплаты труда, обеспечения работников молоком и другими равноценными пищевыми продуктами, лечебно-профилактическим питанием осуществляется в соответствии со статьями 69 и 89 Кодекса и приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 28 декабря 2015 года № 1053 "Об утверждении Списка производств, цехов, профессий и должностей, перечня тяжелых работ, работ с вредными и (или) опасными условиями труда, работа в которых дает право на сокращенную продолжительность рабочего времени, дополнительный оплачиваемый ежегодный трудовой отпуск и повышенный размер оплаты труда, а также правил их предоставления" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12731) и Приказом № 1054.

Порядок осуществления данной процедуры, определение работников, подлежащих обеспечению гарантиями в рамках СУОТ приводятся в Положении о СУОТ.

20. Страхование работников от несчастных случаев при исполнении трудовых (служебных) обязанностей (далее - ОСНС) осуществляется в целях обеспечения защиты интересов работников, жизни и здоровью которых может быть причинен вред при исполнении ими трудовых (служебных) обязанностей. ОСНС подлежат все работники организации независимо от форм собственности, вида осуществляемой деятельности и размерности.

ОСНС осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном страховании работника от несчастных случаев при исполнении им трудовых (служебных) обязанностей".

В Положении о СУОТ приводятся порядок и сроки осуществления ОСНС.

21. Расследование несчастных случаев, связанных с трудовой деятельностью (далее – несчастных случаев), является процедурой СУОТ, осуществляемой работодателями независимо от форм собственности, вида осуществляемой деятельности и размерности.

Расследования и учет несчастных случаев осуществляется в соответствии с главой 20 Кодекса.

В Положении приводится информация о:

1) порядке информирования о несчастном случае с учетом особенностей осуществления управления организации;

2) обеспечении допуска должностных лиц уполномоченного государственного органа по труду и местного органа по инспекции труда, для проведения расследования несчастных случаев;

3) особенностях расследования несчастных случаев отдельных групп работников (прикомандированных, проходящих производственную практику, работников подрядных организаций);

4) категориях несчастных случаев, в отношении которых, работодателем обеспечивается расследование и учет, а также не подлежащих учету как несчастные случаи, связанные с трудовой деятельностью;

5) особенностях расследования и учета профессиональных заболеваний и отравлений;

6) особенностях специального расследования несчастных случаев;

7) особенностях расследования несчастных случаев у работодателя – физического лица.

22. При осуществлении организацией работ в сфере строительства в качестве генерального подрядчика или в качестве подрядной (субподрядной) организации в Положении о СУОТ приводится описание процедуры обеспечения безопасного выполнения подрядных работ.

Генеральный подрядчик осуществляет общую координацию работ по соблюдению требований безопасности и охраны труда в соответствии со статьей 184 Кодекса и Конвенции Международной организации труда № 167 "О безопасности и гигиене труда в строительстве", ратифицированной Законом Республики Казахстан "О ратификации Конвенции о безопасности и гигиене труда в строительстве (Конвенция 167)".

В Положении о СУОТ приводятся основные функции сторон, порядок их определения и закрепления, информирования и контроля выполнения согласованных действий по организации безопасного выполнения подрядных работ.

Параграф 3. Контроль функционирования СУОТ и мониторинг реализации процедур

23. С целью оперативного выявления несоответствий СУОТ требованиям трудового законодательства, правил и норм безопасности, стандартов и принятия оперативных решений по их устранению, работодатель, исходя из специфики деятельности организации, обеспечивает контроль за соблюдением требований БиОТ (далее – внутренний контроль).

Внутренний контроль включает:

1) наблюдение за состоянием условий труда, в том числе анализ данных производственного контроля;

2) оперативный многоуровневый контроль над состоянием БиОТ;

3) принятие мер по ликвидации обнаруженных несоответствий с требованиями БиОТ.

Работодателем, с учетом структуры организации и специфики деятельности, устанавливаются уровни контроля и подчиненность.

Внутренний контроль проводится специалистом или службой безопасности и охраны труда, за:

1) выполнением решений органов государственной инспекции труда и иных государственных органов контроля в части соблюдения процедур СУОТ;

2) внедрением правил, норм, стандартов по БиОТ;

3) выполнением актов работодателя по вопросам БиОТ;

4) организацией работы кабинетов БиОТ;

5) организацией приобретения, хранения, стирки, сушки, обезвреживания и ремонта специальной одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты и обеспечением работников средствами индивидуальной защиты;

6) современным проведением испытаний и технических освидетельствований состояния оборудования, машин и механизмов, соблюдением графиков замеров параметров опасных и вредных производственных факторов;

7) соблюдением действующих норм, правил и инструкций по БиОТ.

На основе выявленных несоответствий в порядке осуществления Процедур СУОТ, службой БиОТ или специалистом, разрабатываются мероприятия по устранению недостатков и несоответствий СУОТ, улучшению условий и охраны труда, совершенствованию отдельных направлений работы по БиОТ.

В Положении о СУОТ приводится порядок разработки и оформления мероприятий для выполнения и принятия мер по устранению выявленных нарушений по БиОТ.

24. Мониторинг реализации процедур СУОТ включает сбор, обработку и анализ информации о реализации процедур, предусмотренных параграфом 2 настоящего Типового положения и осуществляемых работодателем с учетом специфики и вида экономической деятельности организации

25. Внутренний аудит СУОТ, совместные действия работодателя и работников по БиОТ обеспечиваются работодателем с целью:

1) оценки эффективности внедрения и функционирования СУОТ;

2) оценки результативности выполнения политики и целей СУОТ;

3) предоставления информации о результатах реализации политики и целей СУОТ.

В Положении о СУОТ устанавливается порядок осуществления внутреннего аудита, который отражает:

1) информацию об органе или лице (аудиторе) (состав, компетенции);

2) определение области, критериев, периодичности и методов аудита;

3) требования по планированию, проведению аудитов, отчетности о результатах и документированию.

Программы аудитов планируются, разрабатываются, внедряются и выполняются с учетом результатов оценки профессиональных рисков, выявления несоответствий и предыдущих аудитов.

Выявленные несоответствия, выводы, заключения и рекомендации, сделанные в результате контроля и аудита, и других видов проверок и анализа, оформляются документально.

При создании в организации производственного совета, в его функции входит осуществление внутреннего аудита СУОТ. Состав Производственного совета формируется в соответствии со статьей 203 Кодекса и утверждается совместным решением работодателя и представителей работников.

Решения производственного совета, принятые в целях контроля и аудита в рамках СУОТ, подлежат исполнению работодателями и работниками.

Параграф 4. Совершенствование СУОТ

26. Совершенствование СУОТ включает проведение работодателем предупреждающих и корректирующих действий, с целью постоянного поддержания СУОТ в соответствии установленным нормам и требованиям БиОТ, своевременного устранения причин потенциальных и выявленных несоответствий.

Предупреждающие действия разрабатываются и осуществляются с целью исключения возможности возникновения потенциальных несоответствий.

Корректирующие действия разрабатываются и осуществляются для устранения причин выявленных несоответствий с целью предотвращения их повторного возникновения. Корректирующие действия предпринимаются сразу после выявления несоответствий, которые могут привести к несчастному случаю, профессиональному заболеванию, инциденту или аварии.

Мероприятия по проведению предупреждающих и корректирующих действий включают:

1) определение и анализ причин несоблюдения правил по охране труда и (или) процедур СУОТ;

2) инициирование, планирование, реализацию, проверку эффективности и документального оформления, предупреждающих и корректирующих действий;

3) внесение изменений в Положение о СУОТ.

При выявлении несоответствия, в зависимости от причин и значимости осуществляется следующие предупреждающие и корректирующие действия:

1) остановка производственного процесса;

2) запрет эксплуатации оборудования;

3) отстранение от работы и последующая проверка знаний работников;

4) прием на работу работников с соответствующей квалификацией и опытом работы;

5) пересмотр процедуры обучения и повышения квалификации работников по БиОТ;

6) технические действия по устранению несоответствия (ремонт, техническое обслуживание);

7) изменение существующих технологических процессов;

8) оповещение заинтересованных сторон (при аварийной ситуации);

9) введение в действие плана ликвидации аварий;

10) пересмотр деятельности в отношении поставщиков и подрядчиков;

11) пересмотр Положения о СУОТ, Политики.

В Положении о СУОТ указывается порядок разработки Планов предупреждающих и корректирующих действий по устранению причин выявленных несоответствий.

Реализацию предупреждающих и корректирующих действий, а также установление причин возникновения несоответствий осуществляют лица, обеспечивающие БиОТ.

Результативность и эффективность проведенных предупреждающих и корректирующих действий определяется по результатам оценки эффективности в процессе внутреннего аудита СУОТ.

27. Методы реагирования на возможные аварийные ситуации, несчастные случаи на производстве, профессиональные заболевания и отравления отражаются в Положении о СУОТ.

Методы реагирования разрабатываются на основе результатов анализа производственных и технологических процессов, характеристик используемого сырья и производимой продукции, климатических, сейсмических и иных природных процессов, результатов оценки профессиональных рисков, выявленных несоответствий и последствий ранее возникших происшествий, аварий и аварийных ситуаций.

В Положении о СУОТ отражаются лица, обеспечивающие разработку, корректировку и ознакомление работников с планом действий при возникновении аварийных ситуаций. Результаты реагирования на аварии, несчастные случаи и профессиональные заболевания оформляются работодателем в форме акта с указанием корректирующих мероприятий по устранению причин, повлекших их возникновение. Формы плана действий и акта устанавливается в Положении о СУОТ.

28. С целью обеспечения соответствия СУОТ утвержденной Политике и целям организации в области БиОТ, эффективности СУОТ, постоянно осуществляется анализ со стороны руководства.

Анализ включает следующие действия:

1) рассмотрение отчетных материалов по результатам внутреннего контроля, предписаний контролирующих органов;

2) рассмотрение результатов внутреннего аудита СУОТ;

3) обсуждение на совещаниях текущих вопросов, связанных с безопасностью и охраной труда.

В Положении приводится порядок осуществления анализа СУОТ со стороны руководства, определяемый работодателем.

29. Работодатель в рамках СУОТ принимает меры по повышению ее эффективности путем постоянного совершенствования актов работодателя по вопросам охраны труда, технологических процессов и условий труда.

При планировании улучшений и повышения эффективности СУОТ, работодателем устанавливается зависимость между результатами внутреннего контроля и аудита СУОТ и оценкой ее эффективности.

30. В организации с целью качественного проведения анализа состояния БиОТ, идентификации, оценки и управления профессиональными рисками, а также осуществления предупреждающих и корректирующих мероприятий, ведется документирование.

Работодателем разрабатывается, утверждается и описывается в Положении о СУОТ порядок управления документацией, включающий перечень внешней и внутренней документации, регламентацию форм ведения, сроков оформления, утверждения, регистрации, а также закрепления лиц и подразделений.

Документация по охране труда включает:

1) документы организационно-распорядительного и устанавливающего характера (приказы, положения, инструкции по охране труда, порядки, регламенты, программы, планы, перечни, списки, правила, нормы, стандарты);

2) нормативные правовые акты в области БиОТ в соответствии с видом экономической деятельности организации;

3) документы фиксирующего характера (акты и протоколы, наряды-допуски, распоряжения, материалы по расследованию несчастных случаев, документация проведения аттестации производственных объектов и оценки профессиональных рисков);

4) документы информационно-коммуникационного характера (статистические формы общегосударственных статистических наблюдении, акты обследования должностными лицами, предписания, заключения, жалобы по вопросам безопасности, переписка в сфере охраны труда, объяснительные, служебные, докладные и аналитические записки);

5) отчетная документация (акты проведения медицинского обследования работников, учет данных о состоянии здоровья работников, акты проведения испытаний производственного оборудования, результаты текущего контроля и анализа функционирования СУОТ, формы официальной статистической отчетности);

6) учетная документация (протоколы, журналы, графики).

Документация СУОТ постоянно актуализируется и хранится в течение установленного срока и доводится до сведения работников в течение 10 рабочих дней после принятия акта работодателя в сфере охраны труда.

Эффективное функционирование СУОТ осуществляется посредством качественного ведения и своевременного предоставления достоверной статистической отчетности о состоянии охраны труда в организации.

Статистическая отчетность включает:

1) отчет о численности работников, занятых во вредных и других неблагоприятных условиях труда, с годовой периодичностью;

2) отчет о травматизме, связанном с трудовой деятельностью, и профессиональных заболеваниях, с периодичностью по факту.

В рамках осуществления обязательной отчетности работодатель предоставляет:

1) информацию для мониторинга состояния условий, безопасности и охраны труда в государственные органы, по их письменному запросу;

2) результаты аттестации производственных объектов по условиям труда соответствующему местному органу по инспекции труда на бумажном и электронном носителях в установленные сроки;

3) коллективный договор (при наличии) в местный орган по инспекции труда для мониторинга.

В Положении о СУОТ устанавливается порядок разработки, согласования, утверждения и пересмотра документации СУОТ, сроки ее хранения, закрепляются лица, обеспечивающие разработку документов СУОТ, определяемые работодателем на всех уровнях управления.