Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Осы қаулыға 1-қосымшаға сәйкес Бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының тізбесі бекітілсін.
2. Осы қаулыға 2-қосымшаға сәйкес тізбе бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының құрылымдық элементтерінің күші жойылды деп танылсын.
3. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Бухгалтерлік есеп департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:
1) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;
2) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;
3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Заң департаментіне осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген іс-шараның орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.
5. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
|
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің Төрағасы |
Т. Сулейменов |
| Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің Төрағасы 2024 жылғы 24 желтоқсандағы № 85 Қаулыға 1-қосымша |
Бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының тізбесі
1. "Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 24 тамыздағы № 270 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7978 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Бухгалтерлік есеп жүргізуді ұйымдастыру қағидаларында:
3-тармақтың 12) тармақшасының төртінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
"Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген);".
2. "Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 28 маусымдағы № 149 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8596 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:
тақырып мынадай редакцияда жазылсын:
"Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы";
кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:
"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:";
1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Қоса беріліп отырған Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.";
көрсетілген қаулымен бекітілген Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық Бухгалтерлік есеп жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының тізбесіне қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.
3. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына өзгеріс енгізу және Қазақстан Республикасының бейрезидент-ислам сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және ислам сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2015 жылғы 27 мамырдағы № 83 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11653 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:
тақырып мынадай редакцияда жазылсын:
"Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына өзгеріс енгізу туралы";
кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:
"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 52-3-бабына, "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:".
4. "Бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 27 наурыздағы № 47 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15084 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру қағидаларында:
12-тармақтың төртінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
"Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген) қаулыларымен бекітілген бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарына сәйкес бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетіледі.".
5. "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есеп жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
тақырып мынадай редакцияда жазылсын:
"Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы";
кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:
"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 2) тармақшасына және "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабы 3-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:"
1-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
"1) осы қаулыға 1-қосымшаға сәйкес Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспары;";
көрсетілген қаулымен бекітілген Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарында, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі жөніндегі нұсқаулықта:
тақырып мынадай редакцияда жазылсын:
"Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспары";
1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Осы Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспары (бұдан әрі – Шоттар жоспары) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 2) тармақшасына, "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабы 3-тармағының 2) тармақшасына сәйкес әзірленді және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының (бұдан әрі - ұйымдар) қаржылық есептілікті жасау үшін бухгалтерлік есеп шоттарында құндық көрсеткішпен қаржылық есептілік элементтерін топтастыруға және ағымдағы көрсетуге және бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілікті жасау үшін бухгалтерлік есеп шоттарында Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдары құндық көрсеткішпен бухгалтерлік есеп деректері бойынша есептілік элементтерін ағымдағы көрсетуге арналған.";
1060 01-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 1070, 1071 және 1072-шоттармен толықтырылсын:
"1070 | Электрондық ақша |
1071 | Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шығарған электрондық ақша |
1072 | Банктер мен Ұлттық пошта операторы шығарған электрондық ақша"; |
1270 30-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"1270 30 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс"; |
1270 41, 1270 42, 1270 44, 1270 45 және 1270 46-шоттардың нөмірлері мен атаулары алып тасталсын;
1280-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"1280 | Сақтандыру шарттары бойынша активтер және басқа да дебиторлық берешек"; |
1280 22-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 1280 31 және 1280 32-шоттармен толықтырылсын:
"1280 31 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша актив |
1280 32 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша актив"; |
1280 47, 1280 48, 1280 49, 1280 50 және 1280 51-шоттардың нөмірлері мен атаулары алып тасталсын;
1280 57-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 1280 58, 1280 59, 1280 61, 1280 62, 1280 63 және 1280 64-шоттармен толықтырылсын:
"1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
1280 61 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
1280 62 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
1280 63 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету |
1280 64 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа шығынын өтеу компоненті"; |
2060 05-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 2060 06, 2060 07 және 2060 08-шоттармен толықтырылсын:
"2060 06 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
2060 07 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету |
2060 08 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша актив"; |
2170, 2170 01, 2170 03, 2170 22, 2170 23, 2170 24, 2170 25, 2170 26, 2170 28 және 2170 29-шоттардың нөмірлері мен атаулары алып тасталсын;
2600, 2610, 2620 және 2630-шоттардың нөмірлері мен атаулары алып тасталсын;
3380 және 3380 01-шоттардың атаулары мынадай редакцияда жазылсын:
"3380 | Төленетін сыйақы |
3380 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы"; |
3390-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 | Басқа да қысқа мерзімді кредиторлық берешек және сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер"; |
3390 11-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер"; |
3390 13 және 3390 14-шоттардың атаулары мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша)"; |
3390 17-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер"; |
3390 20-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 3390 21, 3390 22 және 3390 23-шоттармен толықтырылсын:
"3390 21 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
3390 22 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер |
3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа"; |
3390 54-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 3390 55-шотпен толықтырылсын:
"3390 55 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа"; |
4030 96-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 4040-шотпен толықтырылсын:
"4040 | Сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер"; |
4040 11-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау"; |
4040 14, 4040 15 және 4040 16-шоттардың атаулары мынадай редакцияда жазылсын:
"4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) |
4040 16 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа"; |
4040 19-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 4040 21, 4040 22 және 4040 23-шоттармен толықтырылсын:
"4040 21 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 22 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 23 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер"; |
4160 және 4160 01-шоттардың нөмірлері мен атаулары алып тасталсын;
5460-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 5461-шотпен толықтырылсын:
"5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел"; |
6280 09-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 6280 30-шотпен толықтырылсын:
"6280 30 | Сақтандыру шарттары бойынша кіріс"; |
6280 32-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс"; |
7220-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"7220 | Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша шығыс"; |
7310 11 және 7310 12-шоттардың нөмірлері мен атаулары алып тасталсын;
7470 37-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 7470 38-шотпен толықтырылсын:
"7470 38 | Сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелердің шығын компоненті түріндегі шығыс"; |
8780 07-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 8780 08-шотпен толықтырылсын:
"8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс"; |
8840 08-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 8840 09-шотпен толықтырылсын:
"8840 09 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету"; |
8850 03-шоттың нөмірі мен атауы алып тасталсын;
8850 05-шоттың нөмірі мен атауы алып тасталсын;
8850 06-шоттан кейін мынадай мазмұндағы 8850 07, 8850 08, 8850 09, 8850 10 және 8850 11-шоттармен толықтырылсын:
"8850 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
8850 08 | Ұсталатын исламдық қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
8850 09 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
8850 10 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
8850 11 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету"; |
1060 01-шоттың сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"1060 01 "Басқа да ақшалай қаражат" (актив).
Мақсаты: № 1010, 1020 және 1030 баланстық шоттарда есепке алынбаған ұлттық және шетел валюталарындағы басқа да ақшалай қаражаттың сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша уақытша және кездейсоқ сипаты бар, туындаған сәтте басқа баланстық шоттар бойынша жүргізілмейтін ақша сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша ақша сомасы есептен шығарылған кезде жазылады.";
1060 01-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 1071 және 1072-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"1071 "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шығарған электрондық ақша" (актив).
Шоттың мақсаты: Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шығарған электрондық ақша сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шығарған электрондық ақша сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі шығарған электрондық ақша сомасын есептен шығару жазылады.
1072 "Банктер мен Ұлттық пошта операторы шығарған электрондық ақша" (актив).
Шоттың мақсаты: банктер мен Ұлттық пошта операторы шығарған электрондық ақша сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша банктер мен Ұлттық пошта операторы шығарған электрондық ақша сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша банктер мен Ұлттық пошта операторы шығарған электрондық ақша сомасын есептен шығару жазылады.";
1120 01-шоттың сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"1120 01 "Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері" (актив).
Мақсаты: өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің номиналды құнын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активінің номиналды құны жазылады.
Шоттың кредиті бойынша қысқа мерзімді қаржы активін сату, басқа санатқа ауыстыру, сондай-ақ төлемді кешіктіру кезінде оның номиналды құнын есептен шығару жазылады.";
1270 30-шоттың сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түріндегі есептелген кіріс" (актив).
Мақсаты: Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде ұйымның есептелген кірісінің сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша екінші деңгейдегі банкте не банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымда орналастырылған жинақ салымы бойынша сыйақы түріндегі есептелген кірістің сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша орналастырылған жинақ салымы бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістің сомасын ол төленген кезде немесе екінші деңгейдегі банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым төлеуді кешіктірген кезде есептен шығару жазылады.";
1270 41, 1270 42, 1270 44, 1270 45 және 1270 46-шоттардың нөмірлері, атаулары мен сипаттамалары алып тасталсын;
1280 22-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 1280 31 және 1280 32-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"1280 31 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша актив".
Мақсаты: сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қысқа мерзімді активтердің сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қысқа мерзімді активтердің сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қысқа мерзімді активтердің сомасын есептен шығару жазылады.
1280 32 "Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша актив".
Мақсаты: сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде бағаланатын ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша қысқа мерзімді активтердің сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде бағаланатын ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша қысқа мерзімді активтердің сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде бағаланатын ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша қысқа мерзімді активтердің сомасын есептен шығару жазылады.";
1280 47, 1280 48, 1280 49, 1280 50 және 1280 51-шотттардың нөмірлері, атаулары мен сипаттамалары алып тасталсын;
1280 57-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 1280 58, 1280 59, 1280 61, 1280 62, 1280 63 және 1280 64-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"1280 58 "Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау" (актив).
Мақсаты: қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құнын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құны, сондай-ақ оның ұлғаюы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құнының азаюы не есептен шығарылуы көрсетіледі.
1280 59 "Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа" (актив).
Мақсаты: қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаны есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін амортизация және (немесе) маржаны есептен шығару көрсетіледі.
1280 61 "Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі" (актив).
Мақсаты: қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активін есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активінің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
1280 62 "Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау".
Мақсаты: туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активін есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша ақша ағыны бойынша қайта сақтандыру активі көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша ақша ағыны бойынша қайта сақтандыру активінің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
1280 63 "Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету" (актив).
Мақсаты: туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзетуді есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзетуді азайту және (немесе) есептен шығаруды есепке алу көрсетіледі.
1280 64 "Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа шығынын өтеу компоненті" (актив).
Мақсаты: қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа шығынын өтеу компонентін есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа шығынын өтеу компоненті көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаның шығынын өтеу компонентінің амортизациясы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.";
2060 05-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 2060 06, 2060 07 және 2060 08-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"2060 06 "Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау".
Мақсаты: туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активін есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша ақша ағыны бойынша қайта сақтандыру активі көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша ақша ағыны бойынша қайта сақтандыру активінің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
2060 07 "Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету" (актив).
Мақсаты: туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзетуді есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзетуді азайту және (немесе) есептен шығаруды есепке алу көрсетіледі.
2060 08 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша актив" (актив).
Мақсаты: сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ұзақ мерзімді активтердің сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ұзақ мерзімді активтердің сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ұзақ мерзімді активтердің сомасын есептен шығару жазылады.";
2170 01, 2170 03, 2170 22, 2170 23, 2170 24, 2170 25, 2170 26, 2170 28 және 2170 29-шоттардың нөмірлері, атаулары мен сипаттамалары алып тасталсын;
2610, 2620 және 2630-шоттардың нөмірлері, атаулары мен сипаттамалары алып тасталсын;
2930-шоттың атауы мен сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"2930 "Аяқталмаған құрылыс (актив).
Мақсаты: аяқталмаған құрылыс ретінде көрсетілуі тиіс соманы есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша аяқталмаған күрделі құрылысқа жұмсалған шығын сомасы жазылады.
Шоттың кредиті бойынша негізгі құрал-жабдықтың құнына, шығысқа жатқызылған немесе өзге де шығынға жатқызу кезіндегі күрделі құрылысқа жұмсалған шығынның сомасын есептен шығару жазылады.";
3380 01-шоттың сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"3380 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы" (пассив).
Мақсаты: ұйым айналысқа шығарған бағалы қағаздар бойынша сыйақы сомаcын есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша ұйым айналысқа шығарған бағалы қағаздар бойынша сыйақы сомасы жазылады.
Шоттың дебеті бойынша айналысқа шығарған бағалы қағаздар бойынша сыйақы сомасын оны ұйым төлеген кезде есептен шығару жазылады.";
3390 11-шоттың атауы мен сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 11 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер" (пассив).
Мақсаты: сыйақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелерді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелерді есептен шығару/азайту көрсетіледі.";
3390 13 және 3390 14-шоттардың атаулары мен сипаттамалары мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 13 "Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер" (пассив).
Мақсаты: сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттеме шығынының компонентін есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттеме шығынының компоненті көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттеме шығыны компонентінің азаюы көрсетіледі.
3390 14 "Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша" (пассив).
Мақсаты: сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетудің шығынының компонентін есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша шығынның компоненті көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша шығын компонентінің азаюы көрсетіледі.";
3390 17, 3390 18 және 3390 19-шоттардың атаулары мен сипаттамалары мынадай редакцияда жазылсын:
"3390 17 "Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер" (пассив).
Мақсаты: өткен кезеңдердің қызметтеріне (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша) қатысты шарттарды орындау бойынша ақша ағынын қамтитын туындаған сақтандыру шығыны бойынша міндеттемелерді есепке алу (сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланады).
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және жалпы бағалау моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша міндеттемелер көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша міндеттемелерді есептен шығару/азайту көрсетіледі.
3390 18 "Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары" (контрпассив).
Мақсаты: сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есептен шығару және (немесе) азайту көрсетіледі.
3390 19 "Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары" (контрпассив).
Мақсаты: шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есептен шығару және (немесе) азайту көрсетіледі.";
3390 20-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 3390 21, 3390 22 және 3390 23-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"3390 21 "Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету" (пассив).
Мақсаты: туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетудің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
3390 22 "Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер".
Мақсаты: ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді есептен шығару/азайту көрсетіледі.
3390 23 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа"
Мақсаты: Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаны есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаның есептен шығарылуы көрсетіледі.";
3390 54-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 3390 55-шоттың нөмірімен, атауымен және сипаттамасымен толықтырылсын:
"3390 55 "Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа" (пассив).
Мақсаты: қайта сақтандыру шарттары тобы бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаны есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша қайта сақтандыру шарттарының тобы бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша қайта сақтандыру шарттарының тобы бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаның есептен шығарылуы көрсетіледі.";
4040 11-шоттың атауы мен сипаттамасы мынадай редакцияда жазылсын:
"4040 11 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау" (пассив).
Мақсаты: сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалауды есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және бағалаудың жалпы моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша есептік бағалау өзгерген кезде сыйлықақыны бөлу тәсілінің негізінде және жалпы бағалау моделі бойынша бағаланатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалауды есептен шығару және (немесе) азайту көрсетіледі. ";
4040 14, 4040 15, 4040 16, 4040 17 және 4040 18-шоттардың атаулары мен сипаттамалары мынадай редакцияда жазылсын:
"4040 14 "Шығын компоненті (күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша)" (пассив). Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша" (пассив).
Мақсаты: Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша шығын компонентін есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша шығын компоненті көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша шығын компонентінің азаюы көрсетіледі.
4040 15 "Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша)" (пассив).
Мақсаты: Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша шығын компонентін есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша шығын компоненті көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша шығын компонентінің азаюы көрсетіледі.
4040 16 "Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа" (пассив).
Мақсаты: ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобы бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаны есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобы бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобы бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаның есептен шығарылуы көрсетіледі.
4040 17 "Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары" (контрпассив).
Мақсаты: сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есептен шығару және (немесе) азайту көрсетіледі.
4040 18 "Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары" (контрпассив).
Мақсаты: шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша болашақ ақша ағынының бағалау сомасын есептен шығару және (немесе) азайту көрсетіледі.";
4040 19-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 4040 21, 4040 22 және 4040 23-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"4040 21 "Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер" (пассив).
Мақсаты: өткен кезеңдердің қызметтеріне қатысты шарттарды орындау бойынша ақша ағыны қамтылатын туындаған сақтандыру шығыны бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша міндеттемелерді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша міндеттемелер көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша міндеттемелерді есептен шығару/азайту көрсетіледі.
4040 22 "Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету" (пассив).
Мақсаты: туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетудің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
4040 23 "Ұсталатын қайта сақтандыру шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер" (пассив).
Мақсаты: ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді есептен шығару/азайту көрсетіледі.";
4160 01-шоттың нөмірі, атауы мен сипаттамасы алып тасталсын;
5460-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 5461-шоттың нөмірімен, атауымен және сипаттамасымен толықтырылсын:
"5461 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел"" (пассив).
Мақсаты: сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша есептелген қаржылық тәуекел сомасын, болашақта белгілі бір факторлардың біреуінің немесе бірнешеуінің ықтимал өзгеруін есепке алуы.
Шоттың кредиті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қалыптасқан қаржылық тәуекел сомасы жазылады.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел сомасын есептен шығару жазылады.";
6280 32-шоттың атауы мынадай редакцияда жазылсын:
"6280 32 "Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс" (пассив).";
7310 11 және 7310 12-шоттардың нөмірлері, атаулары мен сипаттамалары алып тасталсын;
7470 37-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 7470 38-шоттың нөмірімен, атауымен және сипаттамасымен толықтырылсын:
"7470 38 "Сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелердің шығын компоненті түріндегі шығыс";
Мақсаты: сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелердің шығын компонентін қалыптастыру бойынша шығысты есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша шығын компоненті бойынша шығыс көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша № 5610 баланстық шотқа жұмсалған шығысты есептен шығару көрсетіледі.";
8780 07-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 8780 08-шоттың нөмірімен, атауымен және сипаттамасымен толықтырылсын:
"8780 08 "Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс".
Мақсаты: ақшаның уақытша құнының әсерін және қаржылық тәуекелдің әсерін көрсететін кірісті есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша ақшаның уақытша құнының әсеріне және қаржылық тәуекелдің әсеріне байланысты кіріс көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша кірісті № 5610 баланстық шотқа есептен шығару көрсетіледі.";
8840 08-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 8840 09-шоттың нөмірімен, атауымен және сипаттамасымен толықтырылсын:
"8840 09 "Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету".
Мақсаты: туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді есепке алу.
Шоттың кредиті бойынша туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету көрсетіледі.
Шоттың дебеті бойынша туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетудің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.";
8850 03-шоттың нөмірі, атауы мен сипаттамасы алып тасталсын;
8850 05-шоттың нөмірі, атауы мен сипаттамасы алып тасталсын;
8850 06-шоттың сипаттамасынан кейін мынадай мазмұндағы 8850 07, 8850 08, 8850 09, 8850 10 және 8850 11-шоттардың нөмірлерімен, атауларымен және сипаттамаларымен толықтырылсын:
"8850 07 "Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау".
Мақсаты: қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құнын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құны, сондай-ақ оның ұлғаюы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құнының азаюы не есептен шығарылуы көрсетіледі.
8850 08 "Ұсталатын исламдық қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа".
Мақсаты: ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаны есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
8850 09 "Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі".
Мақсаты: қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активін есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активінің азаюы және (немесе) есептен шығарылуы көрсетіледі.
8850 10 "Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау".
Мақсаты: туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құнын есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құны, сондай-ақ оның ұлғаюы көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру шарттарының топтары бойынша болашақ ақша ағынының келтірілген құнының азаюы не есептен шығарылуы көрсетіледі.
8850 11 "Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету".
Мақсаты: туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзетуді есепке алу.
Шоттың дебеті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету көрсетіледі.
Шоттың кредиті бойынша туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзетуді азайту және (немесе) есепке алуды есептен шығару көрсетіледі.".
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 15-бабы екінші бөлігінің 63) тармақшасына, "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабы 6-тармағының 2) тармақшасына, "Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Сақтандыру қызметі туралы заң) 52-3-бабына, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес әзірленді және сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының (бұдан әрі – сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары) бухгалтерлік есепті жүргізуін нақтылайды.
2. Нұсқаулықта Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде, "Сақтандыру қызметі туралы", "Сақтандыру төлемдеріне кепілдік беру қоры туралы", "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасының заңдарында және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарында көзделген ұғымдар пайдаланылады.
3. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, өзара сақтандыру қоғамдары және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдары (бұдан әрі – сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары) бухгалтерлік есепті жүргізген кезде "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген) сәйкес шоттар қолданылады.
Клиенттердің сақтандыру ұйымдарының инвестициялық басқаруындағы активтерінің бухалтерлік есебін жүргізу кезінде "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент - сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есепті жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген) сәйкес баланстан тыс шоттар қолданылады.
4. Бухгалтерлік есепті жүргізуді регламенттейтін сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының ішкі құжаттарында көзделген тәртіпте "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптарына қайшы келмейтін бөлікте қосымша бухгалтерлік жазбаларды жасауға рұқсат етіледі.
Шетел валютасындағы операциялардың сомасын валюталық позицияның шоттарын және шетел валютасының контр құнын пайдалана отырып көрсетуге рұқсат етіледі. Сыйақы түріндегі кіріс пен шығыс "Қаржы құралдары" 9 (IFRS) халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес пайыздың тиімді мөлшерлемесі әдісін пайдалана отырып танылады.
1-бөлім. Қаржы құралдары мен аффинирленген бағалы металдардың бухгалтерлік есебі
2-тарау. Бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу
5. "Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" санатына сыныпталған борыштық бағалы қағаздарды сатып алған кезде (мәміле бойынша шығыннан тұратын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) авансты брокерге аударған кезде:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1060 61 | Ағымдағы шоттағы ақшалай қаражат (зейнетақы активтері) (инвестициялық шот); |
2) мәміле бойынша шығынды ескере отырып, сатып алынған борыштық бағалы қағаздың таза құнына (оның номиналды құнынан аспайтын сомаға):
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
3) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығынды қамтитын сыйлықақы сомасына:
Дт | 1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
4) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
Кт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
5) алдыңғы ұстаушылар есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы (мәміле бойынша шығынды ескере отырып) олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыс |
Кт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
7) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны олардың сатып алу бойынша мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:
Дт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан кіріс. |
6. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақыны есептеген кезде ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
Кт | 6110 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс. |
7. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы кезінде ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы амортизациясының сомасына:
Дт | 7310 02 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы амортизациясына байланысты шығыс |
Кт | 1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
2) дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясы сомасына:
Дт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
Кт | 6110 03 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт амортизациясына байланысты кіріс. |
8. Нұсқаулықтың 6 және 7-тармақтарына сәйкес сыйақы және сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен кейін өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:
Дт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
Кт | 6150 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың құны өзгеруінен кіріс; |
егер борыштық бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт | 7470 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың құны өзгеруінен шығыс |
Кт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету; |
борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын есептелетін оң немесе теріс түзету сомасына:
Дт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
Кт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету. |
9. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын, құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасында көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
валюталардың айырбастау бағамы ұлғайған кезде оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс; |
бір мезгілде, теріс бағам айырмасының сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету; |
валюталардың айырбастау бағамы теріс бағамдық айырма сомасына азайған кезде:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы; |
бір мезгілде, оң бағам айырмасының сомасына:
Дт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс. |
10. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша эмитенттен есептелген сыйақы алған кезде алынған сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы. |
11. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сату кезінде Нұсқаулықтың 6, 7 және 9-тармақтарына сәйкес сыйақы, сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
Кт | 1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері; |
3) борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы; |
4) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кіріс; |
5) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыс |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері. |
12. Эмитент өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде Нұсқаулықтың 6, 7 және 9-тармақтарына сәйкес сыйақы, сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен және борыштық бағалы қағаздар әділ құны бойынша қайта бағаланғаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
эмитенттен түскен ақша сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы. |
2-параграф. Басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу
13. "Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" санатына сыныпталған борыштық бағалы қағаздарды сатып алу кезінде (мәміле бойынша шығынды қамтитын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) брокерге авансты аудару кезінде:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1060 61 | Ағымдағы шоттағы (инвестициялық шот) ақшалай қаражат (зейнетақы активтері); |
2) мәміле бойынша шығынды ескере отырып, сатып алынған борыштық бағалы қағаздың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
3) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығынды қамтитын сыйлықақы сомасына:
Дт | 1140 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2030 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
4) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1140 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт |
2030 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
5) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу. |
14. Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақыны есептеген кезде есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
Кт | 6110 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс. |
15. Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы амортизациясының сомасына:
Дт | 7310 02 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы амортизациясына байланысты шығыс |
Кт | 1140 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2030 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
2) дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:
Дт | 1140 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт |
2030 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
Кт | 6110 03 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт амортизациясына байланысты кіріс. |
16. Нұсқаулықтың 14 және 15-тармақтарына сәйкес сыйақыны және сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясын есептегеннен кейін басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:
Дт | 1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв; |
егер борыштық бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету; |
борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын есептелген оң немесе теріс түзету сомасына:
Дт | 1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
Кт | 1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету. |
17. Эмитенттен басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
алынған сыйақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы. |
18. Нұсқаулықтың 14, 15 және 16-тармақтарына сәйкес сыйақы, сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1140 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2030 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
2) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1140 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт |
2030 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
Кт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
3) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
4) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кіріс; |
5) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыс |
Кт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
6) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан кіріс сомасына:
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 6150 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша кіріс; |
7) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан шығыс сомасына:
Дт | 7470 06 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша шығыс |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв. |
19. Эмитент Нұсқаулықтың 14, 15 және 16-тармақтарына сәйкес сыйақы, сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
2) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан кіріс сомасына:
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 6150 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша кіріс; |
3) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаудан шығыс сомасына:
Дт | 7470 06 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша шығыс |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв. |
3-параграф. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу
20. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сатып алу кезінде (мәміле бойынша шығынды қамтитын сатып алу құнына) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) брокерге авансты аудару кезінде:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
2) мәміле бойынша шығынды ескере отырып, сатып алынған борыштық бағалы қағаздың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
3) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығынды қамтитын сыйлықақы сомасына:
Дт | 1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
4) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
5) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
6) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша мәміле сомасы (мәміле бойынша шығынды қамтитын сатып алу құны) олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыс |
Кт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
7) борыштық бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу жөніндегі мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:
Дт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан кіріс. |
21. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақыны есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
Кт | 6110 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс. |
22. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы амортизациясы сомасына:
Дт | 7310 02 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы амортизациясына байланысты шығыс |
Кт | 1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
2) дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясы сомасына:
Дт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
Кт | 6110 03 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт амортизациясына байланысты кіріс. |
23. Құны валюталардың айырбастау бағамы бойынша шетел валютасында көрсетілген, амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс; |
бір мезгілде, теріс бағам айырмасының сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
2) теріс бағам айырмасының сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
бір мезгілде, оң бағам айырмасының сомасына:
Дт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс. |
24. Эмитент амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
төленген сыйақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы. |
25. Нұсқаулықтың 21 және 22-тармақтарына сәйкес сыйақы және сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен кейін амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
3) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
4) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кіріс; |
5) амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыс |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері. |
26. Эмитент Нұсқаулықтың 21 және 22-тармақтарына сәйкес сыйақы және сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен кейін амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері. |
4-параграф. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу
27. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды орналастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) орналастырылған борыштық бағалы қағаздың таза құнына (шығындарды ескере отырып) (оның номиналды құнынан аспайтын сомаға):
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 4030 07 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар; |
2) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығынды қамтитын сыйлықақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 4030 09 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 4030 08 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 4030 07 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар. |
28. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақыны ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен есептеу кезінде сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7310 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыс |
Кт | 3380 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы. |
29. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы амортизациясының сомасына:
Дт | 4030 09 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
Кт | 6110 02 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы амортизациясына байланысты кіріс; |
2) дисконттың (жеңілдіктің) амортизация сомасына:
Дт | 7310 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыс |
Кт | 4030 08 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт. |
30. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
төленген сыйақы сомасына:
Дт | 3380 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
31. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды Нұсқаулықтың 28 және 29-тармақтарына сәйкес сыйақы, сыйақы және дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен кейін өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
төленген ақша сомасына:
Дт | 3380 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы |
4030 07 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
32. Ұйым бұрын айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды Нұсқаулықтың 28 және 29-тармақтарына сәйкес сыйақы және сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен кейін сатып алған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 4030 09 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы |
Кт | 4030 07 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар; |
2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 4030 07 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар |
Кт | 4030 08 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт; |
3) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 3380 01 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы |
4030 10 | Сатып алынған бағалы қағаздар | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
4) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан шығыс |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
5) есептік құны борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 4030 10 | Сатып алынған бағалы қағаздар |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан кіріс. |
33. Ұйым айналысқа шығарған, бұрын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар өткізілген жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) өткізілген борыштық бағалы қағаздар сомасына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 4030 10 | Сатып алынған бағалы қағаздар; |
2) сыйлықақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 4030 09 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы; |
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 4030 08 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт |
Кт | 4030 07 | Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар. |
5-параграф. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды есепке алу
34. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) брокерге авансты аудару кезінде:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
2) мәміле бойынша шығынды ескере отырып, сатып алынған үлестік бағалы қағаздың таза құнына:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
3) үлестік бағалы қағаздарды сатып алу жөніндегі мәміле сомасы олардың әділ құнынан асып кеткен жағдайда:
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан шығыс |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
4) үлестік бағалы қағаздардың әділ құны оларды сатып алу жөніндегі мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан кіріс. |
35. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын және басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша тиесілі дивидендтерді есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
Кт | 6120 | Дивидендтер бойынша кіріс. |
36. Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын немесе басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:
егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:
Дт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
Кт | 6150 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың құны өзгеруінен кіріс; |
егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт | 7470 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың құны өзгеруінен шығыс |
Кт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету; |
үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын есепке алынатын оң немесе теріс түзету сомасына:
Дт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
Кт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету; |
2) басқа жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша:
егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:
Дт | 1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв; |
егер үлестік бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету; |
үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын есептелетін оң немесе теріс түзету сомасына:
Дт | 1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
Кт | 1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету. |
37. Эмитент өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздар бойынша дивидендтер төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс. |
38. Эмитент өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сатқан немесе сатып алған кезде, Нұсқаулықтың 36-тармағына сәйкес үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету; |
2) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:
Дт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
3) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
4) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есептік құнынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 6280 09 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан кіріс; |
5) өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын немесе басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың есептік құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына;
Дт | 7470 10 | Бағалы қағаздарды сатып алу-сатудан шығыс |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
6) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан кіріс сомасына:
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 5610 | Есепті жылдағы бөлінбеген пайда (өтелмеген зиян); |
7) басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан шығыс сомасына:
Дт | 5610 | Есепті жылдағы бөлінбеген пайда (өтелмеген зиян) |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв. |
6-параграф. Сатып алынған бағалы қағаздарды санаттар бойынша қайта сыныптауды есепке алу
39. Нұсқаулықтың 6, 7, 9, 14 және 15-тармақтарына сәйкес сыйақы есептелгеннен кейін, сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясынан кейін, қайта сыныпталатын бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін бағалы қағаздарды "басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" және "өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" санаттарынан "амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" санатына қайта сыныптау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бағалы қағаздардың номиналды құнына:
Дт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; | |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
2) бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы; |
3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
1140 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
2030 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1140 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт | |
2030 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт | |
Кт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
5) әділ құны бойынша бағалы қағаздарды оң қайта бағалау сомасына:
Дт | 1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
Кт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету; |
6) әділ құны бойынша борыштық және үлестік бағалы қағаздарды теріс қайта бағалау сомасына:
Дт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
Кт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
бір мезгілде,
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
Дт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв. |
40. Нұсқаулықтың 21 және 22-тармақтарына сәйкес сыйақы есептелгеннен кейін, қайта сыныпталатын бағалы қағаздардың сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясынан кейін бағалы қағаздарды "амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" санатынан "басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" және "өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" санатына қайта сыныптау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) борыштық бағалы қағаздардың номиналды құнына:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; | |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
2) борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы; |
3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
1140 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы | |
2030 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; | |
Кт | 1130 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2020 03 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1130 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
2020 02 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; | |
Кт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт |
1140 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт | |
2030 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
5) әділ құны бойынша борыштық және үлестік бағалы қағаздарды оң қайта бағалау сомасына:
Дт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету; |
1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету | |
Кт | 6150 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен кіріс |
5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв; |
6) әділ құны бойынша борыштық және үлестік бағалы қағаздарды теріс қайта бағалау сомасына:
Дт | 7470 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін. әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар құнының өзгеруінен шығыс |
5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв; | |
Кт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету. |
41. Нұсқаулықтың 14 және 15-тармақтарына сәйкес сыйақы есептелгеннен кейін, сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясынан кейін, қайта сыныпталатын бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін бағалы қағаздарды "басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар" санатынан "өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын бағалы қағаздар" санатына қайта сыныптау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бағалы қағаздардың номиналды құнына және үлестік бағалы қағаздардың есептік құнына:
Дт | 1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері; |
2) борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы | |
Кт | 1270 01 | Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 04 | Алдыңғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген сыйақы; |
3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1120 03 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша бағаланатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
Кт | 1140 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша сыйлықақы |
2030 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша сыйлықақы; |
4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1140 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қаржы активтері бойынша дисконт |
2030 02 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған ұзақ мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; | |
Кт | 1120 02 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған қысқа мерзімді қаржы активтері бойынша дисконт; |
5) әділ құны бойынша борыштық бағалы қағаздарды оң қайта бағалау сомасына:
Дт | 1120 04 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету; |
Кт | 1140 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету |
2030 04 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын оң түзету; |
6) әділ құны бойынша борыштық бағалы қағаздарды теріс қайта бағалау сомасына:
Дт | 1140 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету |
2030 05 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету | |
Кт | 1120 05 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтерінің әділ құнын теріс түзету. |
42. Бұрын 5440 "Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв" баланстық шотында көрсетілген кіріс немесе шығыс сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң айырма болған кезде:
Дт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв |
Кт | 6150 03 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша кіріс |
2) теріс айырма болған кезде:
Дт | 7470 06 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша шығыс |
Кт | 5440 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қаржы активтерін қайта бағалауға арналған резерв. |
7-параграф. Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын, сатып алынған бағалы қағаздардың және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздардың құнсыздануы кезіндегі есепке алу
43. Күтілетін кредиттік зиянға арналған резервтер (провизиялар) құру (ұлғайту) кезінде әрбір есепті күнге мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7440 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыс |
Кт | 1290 23 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар) |
5480 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін және қолда бар кредиттік зиянға арналған бағалау резервтері (провизиялар). |
44. Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін кредиттік зиянға арналған резервтер (провизиялар) азайған (жойылған) кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1290 23 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар) |
5480 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша күтілетін және қолда бар кредиттік зиянға арналған бағалау резервтері (провизиялар) | |
Кт | 6240 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) кіріс. |
45. Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1290 23 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қаржы активтері бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері. |
46. Эмитент алдыңғы кезеңдерде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланс үшін есептен шығарылған амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздарды өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 6240 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын және амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын бағалы қағаздар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) кіріс. |
3-тарау. РЕПО және кері РЕПО операцияларының бухгалтерлік есебі
47. РЕПО операциясын жасау кезінде (бағалы қағаздарды сату кезінде) мәміле сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 3050 03 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары. |
48. РЕПО операциясы бойынша сыйақы түрінде шығысты есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7310 04 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы төлеуге байланысты шығыс |
Кт | 3380 02 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түрінде есептелген шығыс. |
49. РЕПО операциясы бойынша бұрын берілген бағалы қағаздарды РЕПО мәмілесі бойынша сыйақы түрінде есептелген шығыс сомасына және РЕПО мәмілесін жабу сомасына (осы мәмілені жасасу сәтінде белгіленген мәмілені жабу сомасы) алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3050 03 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары |
3380 02 | Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түрінде есептелген шығыс | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
50. Кері РЕПО операциясын жасау кезінде (бағалы қағаздарды сатып алу кезінде) мәміле сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1150 01 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
51. Кері РЕПО операциясы кезеңінде сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1270 02 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
Кт | 6110 04 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс. |
52. Қабылдаушы тарап қамтамасыз ету ретінде "кері РЕПО" операциясы бойынша қабылданған бағалы қағаздарды сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 3050 07 | "РЕПО" операциясы бойынша қабылданған бағалы қағаздарды қайтару бойынша міндеттеме. |
53. Эмитенттен қамтамасыз ету ретінде "кері РЕПО" операциясы бойынша қабылданған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алынған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1270 02 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс. |
54. Қамтамасыз ету ретінде "кері РЕПО" операциясы бойынша қабылданған бағалы қағаздарды қайтару жөніндегі міндеттемені қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
міндеттеме құнын теріс түзету сомасына:
Дт | 7470 11 | "Кері РЕПО" операциялары бойынша қабылданған бағалы қағаздарды қайтару жөніндегі міндеттемені қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 3050 07 | "РЕПО" операциясы бойынша қабылданған бағалы қағаздарды қайтару бойынша міндеттеме; |
міндеттеме құнын оң түзету сомасына:
Дт | 3050 07 | "РЕПО" операциясы бойынша қабылданған бағалы қағаздарды қайтару бойынша міндеттеме |
Кт | 6280 10 | "Кері РЕПО" операциялары бойынша қабылданған бағалы қағаздарды қайтару жөніндегі міндеттемені қайта бағалаудан кіріс. |
55. Кері РЕПО операциясы бойынша бұрын алынған бағалы қағаздарды беру кезінде кері РЕПО мәмілесі бойынша есептелген сыйақы сомасына және кері РЕПО мәмілесінің жабылу сомасына (осы мәміле жасалған кезде белгіленген мәміленің жабылу сомасы) мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1150 01 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары |
1270 02 | Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс. |
4-тарау. Аффинирленген бағалы металдарды сатып алу-сату бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі
56. Аффинирленген бағалы металдарды сатып алу кезінде мәміле бойынша шығын ескеріле отырып сатып алу құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1370 | Аффинирленген бағалы металдар |
1380 | Жолдағы аффинирленген бағалы металдар | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
57. Егер сатып алынған аффинирленген бағалы металдар ұйымның есеп саясатына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағаланатын болса, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер аффинирленген бағалы металдардың әділ құны олардың есептік құнынан жоғары болса:
Дт | 1370 | Аффинирленген бағалы металдар |
1380 | Жолдағы аффинирленген бағалы металдар | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
Кт | 6280 05 | Аффинирленген бағалы металдарды қайта бағалаудан кіріс; |
2) егер аффинирленген бағалы металдардың есептік құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт | 7470 07 | Аффинирленген бағалы металдарды қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1370 | Аффинирленген бағалы металдар |
1380 | Жолдағы аффинирленген бағалы металдар | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар. |
58. Аффинирленген бағалы металдарды Нұсқаулықтың 51 тармағына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) аффинирленген бағалы металдарды есептен шығару сомасына:
Дт | 7470 01 | Аффинирленген бағалы металдардың баланстық құны |
Кт | 1370 | Аффинирленген бағалы металдар |
1380 | Жолдағы аффинирленген бағалы металдар | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар; |
2) Аффинирленген бағалы металдарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
Кт | 6280 01 | Аффинирленген бағалы металдарды сатудан кіріс. |
5-тарау. Шетел валютасымен дилингтік операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Мәміле жасалған күн бойынша шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілелерін есепке алу
59. Шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілесі жасалған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шетел валютасындағы талаптар сомасына және сатып алу бағамы бойынша теңгедегі міндеттемелер сомасына:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
бір мезгілде шетел валютасын сатып алу бағамы есепке алу бағамынан өзгеше болған жағдайда туындайтын айырмаға мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шетел валютасын сатып алу бағамы есепке алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 7470 02 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыс |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
есепке алу бағамы шетел валютасын сатып алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 6280 02 | Шетел валютасын сатып алу-сатудан кіріс. |
60. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валютаның нарықтық айырбастау бағамы бойынша шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілесін қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар; |
2) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс. |
61. Нұсқаулықтың 8-тармағына сәйкес қайта бағалау жүргізілгеннен кейін шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сатып алғаны үшін аударылатын теңгедегі сомаға:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
2) сатып алынатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар. |
2-параграф. Есеп айырысу күні бойынша шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілелерін есепке алу
62. Шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілесі жасалған күні шетел валютасындағы шартты талаптар сомасына және теңгедегі шартты міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8300 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар |
Кт | 8600 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер. |
63. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валютаның нарықтық айырбастау бағамы бойынша шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілесін қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
2) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс; |
3) валютаның нарықтық айырбастау бағамының оң және теріс өзгеруі бойынша ең аз қалдық сомасына:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар. |
64. Шетел валютасын сатып алу жөніндегі спот мәмілесін валюталау күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сатып алу бойыншар шартты міндеттемелер мен талаптар сомасына:
Дт | 8600 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер. |
Кт | 8300 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар |
2) теңгедегі және шетел валютасындағы сомаға:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар; |
3) шетел валютасын сатып алу бағамы есепке алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 7470 02 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыс |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
4) есепке алу бағамы шетел валютасын сатып алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 6280 02 | Шетел валютасын сатып алу-сатудан кіріс; |
5) бұрын жүргізілген қайта бағалауды сторналау:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс; |
немесе
Дт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар. |
3-параграф. Мәміле жасалған күн бойынша шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілелерін есепке алу
65. Шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілесі жасалған күні сату бағамы бойынша талаптар мен міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шетел валютасындағы міндеттемелер сомасына және теңгедегі талаптар сомасына:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
бір мезгілде шетел валютасын сату бағамының есепке алу бағамынан өзгеше болған жағдайда туындайтын айырмаға мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
есепке алу бағамы шетел валютасын сату бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 7470 02 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыс |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
шетел валютасын сату бағамы есепке алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 6280 02 | Шетел валютасын сатып алу-сатудан кіріс. |
66. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валютаның нарықтық айырбастау бағамы бойынша шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілесін қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс; |
2) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер. |
67. Нұсқаулықтың 14 тармағына сәйкес қайта бағалау жүргізілгеннен кейін шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылатын шетел валютасының сомасына:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
2) шетел валютасының сатылғаны үшін алынған теңгедегі сомаға:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар. |
4-параграф. Есеп айырысу күні бойынша шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілелерін есепке алу
68. Шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілесі жасалған күні шартты міндеттемелер мен шартты талаптар сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8300 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар |
Кт | 8600 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер. |
69. Банктің есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен валютаның нарықтық айырбастау бағамы бойынша шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілесін қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс; |
2) валютаның нарықтық айырбастау бағамының өзгеруінің оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
3) валютаның нарықтық айырбастау бағамының оң және теріс өзгеруі бойынша ең аз қалдық сомасына:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар. |
70. Шетел валютасын сату жөніндегі спот мәмілесін валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шетел валютасын сату бойынша шартты міндеттемелер мен шартты талаптар сомасына:
Дт | 8600 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 8300 13 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шартты талаптар |
2) шетел валютасындағы және теңгедегі сомаға, сондай-ақ шетел валютасын қайта бағалау сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
3) есепке алу бағамы шетел валютасын сату бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 7470 02 | Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыс |
Кт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
4) шетел валютасын сату бағамы есепке алу бағамынан асып кеткен кезде:
Дт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 6280 02 | Шетел валютасын сатып алу-сатудан кіріс; |
5) бұрын жүргізілген қайта бағалауды сторналау:
Дт | 3390 04 | Спот мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс; |
немесе
Дт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс |
Кт | 1280 05 | Спот мәмілесі бойынша талаптар. |
6-тарау. Салымдардың бухгалтерлік есебі
71. Екінші деңгейдегі банктердегі және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы салымдарға ақшаны орналастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) салым сомасына:
Дт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап етуге дейінгі қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдар (бір жылға дейінгі) | |
2040 01 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдар | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
2) сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) туындаған жағдайда:
дисконт (жеңілдіктер) сомасына:
Дт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап етуге дейінгі қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдар (бір жылға дейінгі) | |
2040 01 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдар | |
Кт | 1150 11 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт |
2040 08 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт; |
сыйлықақы сомасына:
Дт | 1150 12 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы |
2040 09 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
72. Ұйымның есеп саясатына сәйкес валюталарды айырбастау бағамы бойынша салымдар бойынша сыйақыны есептеу және құны шетел валютасында көрсетілген салымдарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы есептеу кезінде:
Дт | 1270 22 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған, талап етуге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 23 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 30 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
Кт | 6110 29 | Талап етуге дейінгі салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс |
6110 30 | Мерзімді салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс | |
6110 31 | Шартты салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс | |
6110 35 | Жинақ салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс; |
2) оң бағамдық айырма сомасына:
Дт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап етуге дейінгі қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдар (бір жылға дейінгі) | |
1150 11 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт | |
1150 12 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы | |
1270 22 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған, талап етуге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 23 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 30 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
2040 01 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдар | |
2040 08 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт | |
2040 09 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы | |
Кт | 6250 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан кіріс; |
3) теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт | 7430 02 | Шетел валютасын қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап етуге дейінгі қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдар (бір жылға дейінгі) | |
1150 11 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт | |
1150 12 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы | |
1270 22 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған, талап етуге дейінгі салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 23 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 30 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
2040 01 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдар | |
2040 08 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт | |
2040 09 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы. |
73. Банктік салым шартында есептелген сыйақы сомасын капиталдандыру көзделген жағдайда есептелген (жинақталған) сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап етуге дейінгі қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі) | |
2040 01 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары | |
Кт | 1270 22 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап ету бойынша салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 23 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 30 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
74. Салымдар бойынша дисконтты (жеңілдікті) немесе сыйлықақыны амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) теңгемен дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау сомасына:
Дт | 1150 11 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша дисконт |
2040 08 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша дисконт | |
Кт | 6110 05 | Орналастырылған салымдар бойынша дисконтты амортизациялау бойынша кіріс; |
2) сыйлықақы сомасына:
Дт | 7310 10 | Орналастырылған салымдар бойынша сыйлықақыны амортизациялау бойынша шығыс |
Кт | 1150 12 | Орналастырылған қысқа мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы |
2040 09 | Орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар бойынша сыйлықақы. |
75. Салым бойынша нақты сыйақы алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1270 22 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап ету бойынша салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
1270 23 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған мерзімді салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған шартты салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс | |
1270 30 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған жинақ салымдары бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
76. Орналастырылған салым бойынша борыштың негізгі сомасын қайтарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап ету бойынша қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдары (бір жылға дейінгі) | |
2040 01 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдары. |
77. Әрбір есепті күнге күтілетін кредиттік зиянға арналған резервтер (провизиялар) құру (ұлғайту) кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) құрылған күтілетін кредиттік зиянға арналған резервтер (провизиялар) сомасына:
Дт | 7440 02 | Орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар) құру бойынша шығыс |
Кт | 1290 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар); |
2) құрылған күтілетін кредиттік зиянға арналған резервтерді (провизияларды) сторналау кезінде:
Дт | 1290 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 6240 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша құрылған резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) кіріс; |
3) құрылған резервтер (провизиялар) есебінен салымдарды баланстан есептен шығарған кезде:
Дт | 1290 24 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған салымдар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1150 02 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда бір түнге орналастырылған қысқа мерзімді салымдар |
1150 03 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған талап етілгенге дейінгі қысқа мерзімді салымдар | |
1150 04 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді салымдар | |
1150 05 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді шартты салымдар | |
1150 06 | Екінші деңгейдегі банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған қысқа мерзімді жинақ салымдар (бір жылға дейінгі) | |
2040 01 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді салымдар | |
2040 02 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді шартты салымдар | |
2040 03 | Банктерде және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарда орналастырылған ұзақ мерзімді жинақ салымдар. |
7-тарау. Туынды құралдармен операциялардың бухгалтерлік есебі
1-параграф. Форвардпен операцияларды есепке алу
78. Туынды құралмен сатушы (сатып алушы) белгілі бір мерзім аяқталғаннан кейін базалық активті келісілген талаптармен болашақта сатып алу (сату) (бұдан әрі – форвард) міндеттемесін қабылдайтын операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8300 01 | Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар |
Кт | 8600 01 | Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер. |
79. Ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен форвардты қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) форвард әділ құнының оң өзгеру сомасына:
Дт | 1280 03 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар |
2180 02 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6290 10 | Форвард мәмілелері бойынша кіріс; |
2) форвард әділ құнының теріс өзгеру сомасына:
Дт | 7480 10 | Форвард мәмілелері бойынша шығыс |
Кт | 3390 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
3) форвардтың әділ құнын есептегі оң және (немесе) теріс түзету сомасына:
Дт | 3390 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1280 03 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар |
2180 02 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар. |
80. Форвардты орындау күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есеп айырысқан жағдайда ұйым ақша аударған кезде нетто негізде:
Дт | 3390 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
2) есеп айырысқан жағдайда контрәріптестен ақша алған кезде, нетто негізде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1280 03 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар |
2180 02 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар; |
3) форвард талаптарына сәйкес базалық активті сатып алынған базалық актив құнына сатып алу кезінде:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1150 09 | Металл шоттарға орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
3390 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
4170 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1280 03 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар | |
2180 02 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар; |
4) форвард талаптарына сәйкес базалық активті сатылатын базалық активтің құнына сату кезінде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
3390 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
4170 02 | Форвард мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1140 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1150 09 | Металл шоттарға орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
1280 03 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Басқа да жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2180 02 | Форвард мәмілесі бойынша талаптар; |
5) шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 8600 01 | Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 8300 01 | Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты міндеттемелер. |
2-параграф. Фьючерспен операцияларды есепке алу
81. Туынды құралмен сатушы (сатып алушы) белгілі бір мерзім аяқталғаннан кейін базалық активті ұйымдасқан нарықта белгіленген стандартты талаптарға сәйкес сатып алу (сату) (бұдан әрі – фьючерс) міндеттемесін қабылдайтын операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:
Дт | 8300 02 | Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты талаптар |
Кт | 8600 02 | Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты міндеттемелер; |
2) фьючерсті сату бойынша шартты талаптар және міндеттемелер сомасына:
Дт | 8300 03 | Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар |
Кт | 8600 03 | Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты міндеттемелер. |
82. Фьючерс бойынша маржа төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
83. Фьючерс жасағаны үшін брокерге комиссия төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 82 | Брокерлік және дилерлік қызмет бойынша көрсетілген қызмет үшін комиссиялық шығыс |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
84. Фьючерс бойынша қосымша маржа төлеген немесе фьючерс бойынша есепте тұрған маржаның рұқсат етілген сомасын есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ұйым қосымша төлеген маржа сомасына:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; |
2) есепте тұрған маржаның рұқсат етілген сомасын есептен шығарған кезде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу. |
85. Ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен әділ құны бойынша базалық активті сатып алу және (немесе) сату фьючерсін қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады
1) фьючерс әділ құнының оң өзгеруі сомасына:
Дт | 1280 02 | Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар |
2180 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6290 09 | Фьючерс мәмілелері бойынша кіріс; |
2) фьючерс әділ құнының теріс өзгеруі сомасына:
Дт | 7480 09 | Фьючерс мәмілелері бойынша шығыс |
Кт | 3390 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
3) фьючерс әділ құнының есептегі оң және (немесе) теріс түзету сомасына:
Дт | 3390 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1280 02 | Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар |
2180 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар. |
86. Фьючерстің ашық позициясын жабу күні фьючерс құнын нетто негізде ақшамен өтеген (ашық позицияны жабу) жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ұйым фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:
Дт | 3390 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу; |
2) қарсы әріптес фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:
Дт | 1610 02 | Брокерлермен есеп айырысу |
Кт | 1280 02 | Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар |
2180 01 | Фьючерс мәмілесі бойынша талаптар; |
3) фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 8600 02 | Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 8300 02 | Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты талаптар; |
4) фьючерсті сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 8600 03 | Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 8300 03 | Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар. |
3-параграф. Опционмен операцияларды есепке алу
87. Соған сәйкес бір тарап екінші тараптан базалық активті болашақта келіскен талаптарда уағдаласқан бағамен сатып алу немесе сату құқығын сатып алатын (бұдан әрі - сатып алынған опцион "колл" немесе "пут") туынды құралдармен операцияларды жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шартты талаптар сомасына:
Дт | 8300 06 | Сатып алынған опцион "колл" мәмілелері |
8300 07 | Сатып алынған опцион "пут" мәмілелері | |
Кт | 8600 06 | Сатып алынған опцион "колл" мәмілелері - контршот |
8600 07 | Сатып алынған опцион "пут" мәмілелері - контршот |
2) сатып алынған опцион "колл" немесе "пут" бойынша төленген сыйлықақы сомасына:
Дт | 1280 04 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар |
2180 03 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
88. Сатып алынған опцион "колл" немесе "пут" ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде, сондай-ақ опцион жабылған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған опционның әділ құнының оң өзгеруі сомасына:
Дт | 1280 04 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар |
2180 03 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6290 11 | Опцион мәмілесі бойынша кіріс; |
2) сатып алынған опционның әділ құнының теріс өзгеруі сомасына:
Дт | 7480 11 | Опцион мәмілесі бойынша шығыс |
Кт | 1280 04 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар |
2180 03 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар. |
89. Ашық позицияны жабу немесе сатып алынған "колл" немесе "пут" опционын орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған "колл" немесе "пут" опционының талаптары бойынша шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 8600 06 | Сатып алынған опцион "колл" мәмілелері - контршот |
8600 07 | Сатып алынған опцион "пут" мәмілелері - контршот | |
Кт | 8300 06 | Сатып алынған опцион "колл" мәмілелері; |
8300 07 | Сатып алынған опцион "пут" мәмілелері; |
2) контрәріптес "колл" немесе "пут" опционының (ашық позицияны жабу) құнын ақшамен өтеген кезде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1280 04 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар |
2180 03 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар; |
3) сатып алынатын активтердің құнына сатып алынған "колл" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатып алған кезде:
Дт | 1120 01 | Өзгерістері пайда немесе зиян құрамында көрсетілетін, әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1140 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
1280 04 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар | |
2180 03 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар; |
4) сатылатын активтердің құнына сатып алынған "пут" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
1280 04 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2180 03 | Опцион мәмілесі бойынша талаптар. |
90. Туынды құралдармен бір тарап басқа тарапқа келісілген талаптармен келісілген баға бойынша болашақта базалық активті сатып алу немесе сату құқығын сататын (бұдан әрі – сатылған "колл" немесе "пут" опционы) операцияларды жүзеге асыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 8300 08 | Сатылған опцион "пут" мәмілелері - контршот |
8300 09 | Сатылған опцион "колл" мәмілелері - контршот | |
Кт | 8600 08 | Сатылған опцион "пут" мәмілелері |
8600 09 | Сатылған опцион "колл" мәмілелері; |
алатын сыйлықақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 3390 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер. |
91. Сатылған опцион "колл" немесе "пут" ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде, сондай-ақ опцион жабылған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылған опцион "колл" немесе "пут" әділ құнының оң өзгеруі сомасына:
Дт | 3390 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 6290 11 | Опцион мәмілесі бойынша кіріс; |
2) сатылған опцион "колл" немесе "пут" әділ құнының теріс өзгеруі сомасына:
Дт | 7480 11 | Опцион мәмілесі бойынша шығыс |
Кт | 3390 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер. |
92. Ашық позицияны жабу немесе сатылған "колл" немесе "пут" опционының орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылған "колл" немесе "пут" опционының талаптарына сәйкес шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт | 8300 08 | Сатылған опцион "пут" мәмілелері - контршот |
8300 09 | Сатылған опцион "колл" мәмілелері - контршот | |
Кт | 8600 08 | Сатылған опцион "пут" мәмілелері; |
8600 09 | Сатылған опцион "колл" мәмілелері; |
2) контрәріптес сатылған "колл" немесе "пут" опционының құнын өтеген кезде (ашық позицияны жабу):
Дт | 3390 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
3) сатылатын активтердің құнына сатылған "колл" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат |
3390 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
4170 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері; |
4) сатып алынатын активтердің құнына сатылған "пут" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатып алған кезде:
Дт | 1130 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері |
1140 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын қысқа мерзімді қаржы активтері | |
1150 09 | Металл шоттарда орналастырылған аффинирленген бағалы металдар | |
2020 01 | Амортизацияланған құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
2030 01 | Өзге жиынтық кіріс арқылы әділ құны бойынша есепке алынатын ұзақ мерзімді қаржы активтері | |
3390 03 | "Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер" | |
4170 03 | Опцион мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
4-параграф. Валюталық своппен операцияларды есепке алу
93. Туынды құралмен алдын ала келісілген мерзім ішінде бір валютаны басқа валютаға айырбастау (бұдан әрі - валюталық своп) туралы келісім жасалатын операцияларды жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
Кт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
және бір мезгілде, баланстан тыс есепте валюталарды кері айырбастау бойынша талаптар мен міндеттемелер сомалары көрсетіледі:
Дт | 8300 12 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты талаптар |
Кт | 8600 12 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты міндеттемелер. |
94. Валюталық свопты валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) алатын валюта сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2) аударылатын валюта сомасына:
Дт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
95. Валюталық свопты ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) әділ құнының оң өзгеруі сомасына:
Дт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6290 13 | Своп мәмілелері бойынша кіріс; |
2) әділ құнының теріс өзгеруі сомасына:
Дт | 7480 13 | Своп мәмілелері бойынша шығыс |
Кт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
бір мезгілде есептегі оң және (немесе) теріс қайта бағалау сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар. |
96. Егер валюталық своп талаптарында сыйақы есептеу және төлеу көзделген болса, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) кіріс сомасына:
Дт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6110 34 | Сыйақы алуға байланысты басқа да кіріс; |
2) шығыс сомасына:
Дт | 7310 25 | Сыйақы төлеуге байланысты басқа да шығыс |
Кт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер. |
97. Валюталық своп бойынша сыйақы төлеген немесе алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) алынатын сыйақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар; |
2) төленетін сыйақы сомасына:
Дт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
98. Валюталық свопты жабу бойынша валюталау күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 8600 12 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты міндеттемелер |
Кт | 8300 12 | Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты талаптар; |
2) айырбасталатын валюта сомасына:
валюталық своп құны оң болған кезде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар | |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар; |
валюталық своп құны теріс болған кезде:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
5-параграф. Пайыздық своппен операцияларды есепке алу
99. Туынды құралмен тараптар белгіленген және өзгермелі пайыздық ставкаларды қолдана отырып тұрақты пайыздық төлемдер алмасатын (бұдан әрі – пайыздық своп) операциялар жүзеге асырылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер пайыздық своп шарттары бойынша төлемдер өзгермелі пайыздық ставка бойынша көзделсе, бірақ сомалар белгіленген пайыздық ставка бойынша алынған жағдайда:
Дт | 8300 04 | Белгіленген пайыздық своп |
Кт | 8600 04 | Өзгермелі пайыздық своп; |
2) егер пайыздық своп шарттары бойынша төлемдер белгіленген пайыздық ставкамен көзделсе, бірақ сомалар өзгермелі пайыздық ставка бойынша алынған жағдайда:
Дт | 8300 05 | Өзгермелі пайыздық своп |
Кт | 8600 05 | Белгіленген пайыздық своп. |
100. Пайыздық своп бойынша сыйақы түріндегі кіріс мен шығысты есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) кіріс сомасына:
Дт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6110 34 | Сыйақы алуға байланысты басқа да кіріс; |
2) шығыс сомасына:
Дт | 7310 25 | Сыйақы төлеуге байланысты басқа да шығыс |
Кт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер. |
101. Пайыздық свопты ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң айырма сомасына:
Дт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар | |
Кт | 6290 13 | Своп мәмілелері бойынша кіріс; |
2) теріс айырма сомасына:
Дт | 7480 13 | Своп мәмілелері бойынша шығыс |
Кт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер; |
мәміленің әділ құнына есептелген оң/теріс түзету сомасына пайыздық своп:
Дт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар. |
102. Мерзімді төлемдерді жүргізу күніне пайыздық своп мәмілесінің талаптарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) алынған сыйақы сомасына:
Дт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты |
Кт | 1280 06 | Своп мәмілесі бойынша талаптар |
2180 04 | Своп мәмілесі бойынша талаптар; |
2) төленген сыйақы сомасына:
Дт | 3390 05 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер |
4170 04 | Своп мәмілесі бойынша міндеттемелер | |
Кт | 1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
103. Пайыздық своп мәмілесінің мерзімі аяқталған күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) пайыздық свопты сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 8300 04 | Белгіленген пайыздық своп |
Кт | 8600 04 | Өзгермелі пайыздық своп; |
2) пайыздық свопты сату кезінде шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт | 8600 05 | Белгіленген пайыздық своп |
Кт | 8300 05 | Өзгермелі пайыздық своп. |
8-тарау. Хеджирлеудің бухгалтерлік есебі
104. Хеджирленетін бап ретінде айқындалған бағалы қағаздардың, аффинирленген бағалы металдардың, шетел валютасының, қарыздардың, салымдардың бухгалтерлік есебі осы Нұсқаулықтың 3, 5, 6 және 7-тарауларында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
105. Хеджирлеу құралы ретінде пайдаланылатын туынды құралдардың бухгалтерлік есебі хеджирлеу құралдарын қайта бағалаудан кіріс мен шығыс 5450 "Басқа да активтерді қайта бағалауға арналған резервтері" баланстық шотына жатқызылатын ақша қаражаты қозғалысын хеджирлеудің және таза инвестицияларды хеджирлеудің бухгалтерлік есебін қоспағанда, осы Нұсқаулықтың 8-тарауында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
2-бөлім. Сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі
9-тарау. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық ақша ағындарының бухгалтерлік есебі
1-параграф. Сыйлықақыларды бөлу тәсілінде осындай шығындар туындаған сәттегі шығыс ретінде тану
106. Аквизициялық ақша ағындарын есеп саясатына сәйкес аквизициялық шығын туындаған кезде шығыс ретінде танылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) аквизициялық шығысты алдын ала төлеу сомасына:
Дт | 1610 01 | Берілген қысқа мерзімді аванстар |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; |
аквизициялық шығысқа ұшырау фактісін растайтын құжаттар негізінде:
Дт | 7470 35 | Аквизициялық шығыс |
Кт | 1610 01 | Берілген қысқа мерзімді аванстар; |
2) төлеуге жататын сомаға аквизициялық шығысты есептеу кезінде:
Дт | 7470 35 | Аквизициялық шығыс |
Кт | 3390 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу |
3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу; |
аквизициялық шығысты төлеу кезінде:
Дт | 3390 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу |
3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
2-параграф. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтары бойынша бөлу
107. Егер аквизициялық ақша ағындары есепке алу саясатына сәйкес жүйелі және ұтымды әдісті пайдалана отырып, сақтандыру шарттарының топтары бойынша бөлінген жағдайда, онда сақтандыру шарттарының тобы танылған сәтке дейін аквизициялық шығысты төлеу (шарттардың талаптарына толық немесе ішінара байланысты) кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) аквизициялық шығысты алдын ала төлеу сомасына:
Дт | 1610 01 | Берілген қысқа мерзімді аванстар |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; |
аквизициялық шығысты өткізу фактісін растайтын құжаттар негізінде:
Дт | 1620 04 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талаптар |
Кт | 1610 01 | Берілген қысқа мерзімді аванстар; |
2) төлеуге жататын аквизициялық шығыс сомасына:
Дт | 1620 04 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талаптар |
Кт | 3390 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу |
3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу; | |
3350 | Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек |
және бір мезгілде:
Дт | 3390 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу |
3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
108. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобы танылған кезде танылатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобына жататын аквизициялық шығыс сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 1620 04 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талаптар. |
109. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты танылғаннан кейін аквизициялық шығыс төленген жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сақтандыру шарттарының тобына жататын аквизициялық ақша ағындары бойынша міндеттемелер сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау. | |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 3390 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу; |
және бір мезгілде:
Дт | 3390 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша делдалдармен есеп айырысу; |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
110. Аквизициялық ақша ағындарын есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен бөлу кезінде:
Дт | 7470 35 | Аквизициялық шығыс |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау. |
111. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талаптар құнсызданған жағдайда, аквизициялық шығыстың құнсыздануынан зиянды жабуға құрылған резервтер (провизиялар) сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7440 24 | Аквизициялық ақша ағындарының құнсыздануы бойынша резервтерді (провизияларды) қалыптастыру бойынша шығыс |
Кт | 1290 42 | Аквизициялық ақша ағындары бойынша талаптар бойынша резервтер (провизиялар). |
112. Аквизициялық шығыстың құнсыздануынан зиянды жабуға қалыптастырылған резервтер (провизиялар) қалпына келтірілген жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1290 42 | Аквизициялық ақша ағындары бойынша талаптар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 6240 42 | Аквизициялық ақша ағындарының құнсыздануы бойынша резервтерді (провизияларды) қалпына келтіруден (жоюдан) түскен кіріс. |
113. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талап аквизициялық шығыстың құнсыздануынан зиянды жабуға құрылған резервтер (провизиялар) есебінен есептен шығарылған жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1290 42 | Аквизициялық ақша ағындары бойынша талаптар бойынша резервтер (провизиялар) |
Кт | 1620 04 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша аквизициялық шығыс бойынша талаптар. |
10-тарау. Сыйлықақыны бөлу әдісі бойынша сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі
1-параграф. Сыйлықақыларды бөлу тәсілін пайдалана отырып, сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
114. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:
Дт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау. |
сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты | |
Кт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары. |
115. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобы танылған күннен бұрын төленген жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты | |
Кт | 3510 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша алынған аванстар; |
сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобы танылған кезде:
Дт | 3510 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша алынған аванстар |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау. |
116. Сақтандыру сыйлықақысына түзету коэффициенті қолданылған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 5610 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша алынған аванстар. |
Кт | 5460 | Басқа да резервтер. |
117. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттеме амортизациялау кезінде қызмет көрсетудің әрбір кезеңіне мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 41 | Сақтандыру түсімі (сақтандырудан кіріс). |
118. Туындаған сақтандыру зияны бойынша міндеттемелер туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты шығыс |
Кт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер. |
119. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
Кт | 6280 41 | Сақтандыру түсімі (сақтандырудан кіріс); |
2) туындаған сақтандыру зияны бойынша қалыптасқан міндеттеменің төлеуге жататын ақша сомасынан асып кеткен сомасына:
Дт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | |
7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыс | |
Кт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу; |
және бір мезгілде:
Дт | 7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы |
7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыс | |
Кт | 7470 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты шығыс; |
3) нақты төленетін ақша сомасына:
Дт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; |
4) туындаған сақтандыру жағдайы бойынша қайта сақтандыру шарты болған жағдайда:
қайта сақтандыру бойынша шығыс сомасына:
Дт | 7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыс |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау" |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау"; |
және бір мезгілде, тиесілі өтем сомасына:
Дт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойлатын талаптар |
Кт | 6280 55 | Қайта сақтандырудан кіріс; |
5) қайта сақтандыру ұйымынан тиесілі өтемді нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты | |
Кт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойлатын талаптар. |
120. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді көрсету үшін мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 34 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету түріндегі сақтандыру шығысы |
Кт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
121. Тәуекелді түзетуді аржылық емес тәуекелге азайтудан кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
Кт | 6280 33 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кіріс. |
122. Ақшаның уақытша құнының әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағындары міндеттемесі бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
2) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
123. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:
1) төленбеген сақтандыру сыйлықақылары болған жағдайда:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; |
2) қайтаруға жататын ақша сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу; |
3) нақты төленетін ақша сомасына:
Дт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. |
2-параграф. Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
124. Ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
қайта сақтандыру ұйымы алдындағы міндеттемелер сомасына:
Дт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау" |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау" | |
Кт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер сомасына:
Дт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау | |
Кт | 3390 42 | Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу |
нақты ақы төлеу кезінде:
Дт | 3390 42 | Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу |
Кт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты; |
цедент комиссиясының сомасына:
Дт | 1630 | Басқа да қысқа мерзімді активтер. |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау" |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау"; |
цедент комиссиясын нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақша қаражаты |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаты. | |
Кт | 1630 | Басқа да қысқа мерзімді активтер. |
125. Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау амортизациясынан шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 37 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау амортизациясы бойынша шығыс |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау" |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау". |
126. Қайта сақтандыру активін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
Кт | 6280 56 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активін қалыптастырудан кіріс. |
127. Қайта сақтандыру активін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша азайтудан шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 33 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайту бойынша шығыс |
Кт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі. |
128. Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) төленбеген сыйлықақы сомасына:
Дт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау | |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2) қайта сақтандыру ұйымына қойылатын талаптар сомасына:
Дт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойылатын талаптар |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі; |
3) нақты алынған ақша сомасына:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойылатын талаптар. |
11-тарау. Жалпы бағалау моделі бойынша сақтандыру және қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі
1-параграф. Ауыртпалық салынбаған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
129. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:
Дт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары. |
130. Егер сақтанушы (қайта сақтанушы) бірінші төлемді сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобын тану күнінен бұрын жасаған болса:
сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 3510 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша алынған аванстар; |
сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобын тану кезінде:
Дт | 3510 41 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметі бойынша алынған аванстар. |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
131. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 6280 33 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кіріс. |
132. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 6280 34 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа амортизациясынан кіріс. |
133. Болашақ кезеңдердің қызметтеріне жататын қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету ұлғайған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
134. Ақшалай қаражаттың болашақ ағындарының келтірілген құнын есептік бағалау ұлғайған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау. |
135. Болашақ кірісті арттыратын болашақ байланысты ақша ағындары туралы күтулер өзгерген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) болашақ кезеңдердің қызметтеріне жататын қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтқан кезде:
Дт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа; |
2) ақшалай қаражаттың болашақ ағындарының келтірілген құнын есептік бағалау азайған кезде:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа. |
136. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:
1) төленбеген сақтандыру сыйлықақылары болған жағдайда:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; |
2) төленуге тиіс ақша сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу; |
3) нақты төленетін ақша сомасына:
Дт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
2-параграф. Ауыртпалық салынбаған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының кейіннен олар бойынша ауыртпалық туындаған кездегі бухгалтерлік есебі
137. Осы тараудың 1-параграфына сәйкес есепке алынатын, кейіннен сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының ауыртпалық салынған тобын құратын сақтандыру шарттарының болашақта байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде:
1) шартта көзделген қызметтер үшін маржа шотында есепте тұрған қалдықтар шегіндегі сомаға мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
2) болашақ ақшалай қаражат ағынын бағалауға байланысты қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді түзету мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:
Дт | 7470 31 | Зиянның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы |
Кт | 3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша); |
3) шарттардың ауыртпалық салынған тобы бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша зиянның компонентін тану мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:
Дт | 7470 31 | Зиянның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы |
Кт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша). |
3-параграф. Ауыртпалық салынған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
138. Сақтандыру шарттарының ауыртпалық салынған топтары бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтарын бастапқы тану осы топтарға ауыртпалық салынған күні жүзеге асырылады, бұл ретте мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтандыру (қайта сақтандыру) шарты бойынша сыйлықақы сомасына:
Дт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
және бір мезгілде зиян компоненті сомасына:
Дт | 7470 31 | Зиянның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы |
Кт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) | |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша); |
сақтандыру сыйлықақысын алған күнге:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары; |
139. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) зиянның компоненті бойынша:
Дт | 3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) | |
Кт | 6280 31 | Зиянның компоненті бойынша шығысты түзету; |
2) кіріс компоненті бойынша:
Дт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 6280 33 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кіріс. |
140. Сақтандыру (қайта сақтандыру) шартын мерзімінен бұрын бұзған жағдайда сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асырады:
1) төленбеген сақтандыру сыйлықақылары болған жағдайда:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 3390 18 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары |
4040 17 | Сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
3390 19 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары | |
4040 18 | Шығарылған қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақылары. |
141. Осы тараудың 1-параграфына сәйкес есепке алынатын, кейіннен сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының ауыртпалық салынған тобын құратын сақтандыру шарттарының болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде:
1) шартта көзделген қызметтер үшін маржа шотында есепте тұрған қалдықтар шегіндегі сомаға мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
2) болашақ ақша ағындарын бағалауға байланысты қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді түзету мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:
Дт | 7470 31 | Зиянның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы |
Кт | 3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша); |
3) шарттардың ауыртпалық салынған тобы бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша зиянның компонентін тану мынадай бухгалтерлік жазбамен көрсетіледі:
Дт | 7470 31 | Зиянның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы |
Кт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша). |
4-параграф. Кейіннен ауыртпалық салынбайтын, ауыртпалық салынған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
142. Осы тараудың 3-параграфына сәйкес есепке алынатын сақтандыру шарттарының болашақ кірісін арттыратын болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады
1) бұрын танылған зиян компоненті шегіндегі сомаға:
Дт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) | |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) | |
Кт | 6280 31 | Зиянның компоненті бойынша шығысты түзету; |
2) шартта көзделген қызметтер үшін маржа бұрын танылған шығын компонентінен асып кеткен сомаға танылған кезде:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа. |
5-параграф. Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
143. Қайта сақтандыру шарттарын жасасу кезінде таза шығын туындайтын ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
Кт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер сомасына:
Дт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау | |
Кт | 3390 42 | Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу; |
нақты төлем кезінде:
Дт | 3390 42 | Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
144. Қайта сақтандыру шарттарын жасасу кезінде таза пайда туындайтын ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
Кт | 3390 55 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
4040 16 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау | |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер сомасына:
Дт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау | |
Кт | 3390 42 | Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу; |
нақты төлем кезінде:
Дт | 3390 42 | Қайта сақтандырушылармен есеп айырысу |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
цедент комиссиясының сомасына:
Дт | 1630 | Басқа қысқа мерзімді активтер |
Кт | 1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
3390 55 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
4040 16 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
және бір мезгілде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. | |
Кт | 1630 | Басқа қысқа мерзімді активтер. |
145. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 36 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржаның амортизациясы түріндегі шығыс |
Кт | 1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа. |
146. Қайта сақтандыру шарты бойынша шартта көзделген қызметтер үшін маржа бойынша қаржы шығысының сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 3390 55 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
4040 16 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа. |
147. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 3390 55 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
4040 16 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 6280 34 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа амортизациясынан кіріс. |
148. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активінің азаюынан шығысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 33 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайту бойынша шығыс |
Кт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі. |
149. Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) төленбеген сыйлықақы сомасына:
Дт | 1620 06 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау; |
2060 05 | Қайта сақтандыру активі бойынша болашақ ақша ағындарын бағалау | |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
2) қайта сақтандыру ұйымына қойылатын талаптар сомасына:
Дт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойылатын талаптар |
3390 55 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
4040 16 | Ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі; |
3) нақты алынған ақша сомасына:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойылатын талаптар. |
150. Егер базалық сақтандыру шарттарының тобына ауыртпалық салынған болса, ұсталатын қайта сақтандыру шарттарының тобын бастапқы тану кезінде зиянды өтеу компонентінің сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1280 64 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа зиянын өтеу компоненті |
2060 04 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа зиянын өтеу компоненті | |
Кт | 6280 55 | Қайта сақтандырудан кіріс. |
151. Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активін тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1280 61 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 06 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
1280 62 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету | |
2060 07 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету | |
Кт | 6280 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты кіріс. |
6-параграф. Ақшаның уақытша құнының ықпалы және қаржылық тәуекелдің әсері операцияларының бухгалтерлік есебі
152. Есеп саясатына сәйкес сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша пайда немесе зиян құрамында ақшаның уақытша құнының ықпалын және қаржылық тәуекелдің әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) туындаған шығын бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 21 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер; |
2) туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 3390 21 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 22 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
3) жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
4) маржа бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа | |
Кт | 4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа; |
5) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; | |
Кт | 4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
6) зиян компоненті бойынша қаржылық шығыс сомасына (жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша):
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) | |
Кт | 4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша); |
7) туындаған шығын бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер бойынша қаржылық кіріс сомасын:
Дт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 21 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
8) туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 21 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 22 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
9) жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
10) маржа бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа. | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
11) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
12) зиянның компоненті бойынша қаржылық кіріс сомасына (жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша):
Дт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс. |
153. Есеп саясатына сәйкес сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша басқа жиынтық кірістің құрамында ақшаның уақытша құнының ықпалын және қаржылық тәуекелдің әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) туындаған шығын бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 21 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер; |
2) туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 3390 21 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 22 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
3) жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
4) маржа бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа; |
5) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
6) зиянның компоненті бойынша қаржылық шығыс сомасына (жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау):
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша); |
7) туындаған шығын бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 21 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
8) туындаған шығын бойынша бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 21 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
4040 22 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
9) жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
10) маржа бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 23 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа |
4040 12 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша маржа. | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
11) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 3390 12 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
4040 13 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
12) зиянның компоненті бойынша қаржылық кіріс сомасына (жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша):
Дт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел. |
154. Есеп саясатына сәйкес ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша пайда немесе зиянның құрамында ақшаның уақытша құнының ықпалын және қаржылық тәуекелдің әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
2) маржа бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
3) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
4) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 61 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 06 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
5) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 62 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету |
2060 07 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету | |
Кт | 6280 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық кіріс; |
6) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
7) маржа бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа; |
8) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі; |
9) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 1280 61 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 06 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
10) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 7470 32 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) бойынша қаржылық шығыс |
Кт | 1280 62 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету |
2060 07 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету. |
155. Есеп саясатына сәйкес ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша басқа жиынтық кірістің құрамында ақшаның уақытша құнының ықпалын және қаржылық тәуекелдің әсерін көрсету кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
2) маржа бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
3) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
4) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 61 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 06 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
5) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 1280 62 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету |
2060 07 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету | |
Кт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел; |
6) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
7) маржа бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 1280 59 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
2060 02 | Қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа; |
8) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 1280 60 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
2060 03 | Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі; |
9) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 1280 61 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау |
2060 06 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
10) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 5461 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қаржылық тәуекел |
Кт | 1280 62 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету |
2060 07 | Туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету. |
7-параграф. Сақтандыру төлемдері бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі
156. Туындаған сақтандыру шығыны бойынша міндеттеме туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты шығыс |
Кт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер. |
157. Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету туындаған кезде:
Дт | 7470 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты шығыс |
Кт | 3390 21 | Туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
158. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ауыртпалық салынбаған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 41 | Сақтандыру түсімі (сақтандырудан кіріс); |
төленуге тиіс ақша сомасына:
Дт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | |
7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін төлеу бойынша шығыс | |
Кт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу; |
және бір мезгілде:
Дт | 7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы |
7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін төлеу бойынша шығыс | |
Кт | 7470 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты шығыс; |
2) ауыртпалық салынған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының тобы бойынша (инвестициялық құрауыштарды қоспағанда) сақтандыру түсімінің сомасына:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын жабудың қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 41 | Сақтандыру түсімі (сақтандырудан кіріс); |
және бір мезгілде төленуге тиіс сомаға (инвестициялық құрауыштарды қоспағанда):
Дт | 3390 17 | Туындаған шығын бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | |
7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыс | |
3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) | |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
3390 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) | |
4040 15 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша) | |
Кт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу; |
және бір мезгілде:
Дт | 7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы |
7470 42 | Қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру бойынша шығыс | |
Кт | 7470 40 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) қызметіне байланысты шығыс; |
3) кейіннен сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда)сақтандыру түсімінің сомасына ауыртпалықсыз болатын сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары өтемінің қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары өтемінің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 6280 41 | Сақтандыру түсімі (сақтандырудан кіріс); |
ауыртпалық салынған сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарының топтары бойынша шығынды қалпына келтіру сомасына:
Дт | 3390 13 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер) |
4040 14 | Шығын компоненті (сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттарын өтеудің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
Кт | 6280 31 | Зиянның компоненті бойынша шығысты түзету; |
4) сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша инвестициялық құрамдас бөлікті төлеу кезінде:
Дт | 3390 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары өтемінің қалған бөлігі бойынша ақша ағындары бойынша міндеттемелер |
4040 11 | Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары өтемінің қалған бөлігі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау | |
Кт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу; |
5) нақты төленген ақша сомасына:
Дт | 3390 43 | Қайта сақтанушылармен есеп айырысу |
3390 44 | Сақтанушылармен есеп айырысу | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
6) төленуге жататын ақша сомасына туындаған сақтандыру жағдайы бойынша қайта сақтандыру шарты болған жағдайда:
Дт | 7470 41 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалаудың амортизациядан шығысын тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 7470 37 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау амортизациясы бойынша шығыс |
Кт | 1280 58 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
2060 01 | Қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау; |
және бір мезгілде тиесілі өтем сомасына:
Дт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойылатын талаптар |
Кт | 6280 55 | Қайта сақтандырудан кіріс; |
қайта сақтандыру ұйымынан тиесілі өтемді нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 1280 46 | Қайта сақтандырушыларға қойылатын талаптар. |
8-параграф. Берілген қарыздар бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі
159. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы сақтанушыларға сатып алу сомасы шегінде қарыз берген кезде берілген қарыз сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1110 21 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар |
2010 21 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар | |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
160. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы қарыз шартына сәйкес сыйақы есептеген кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы түрінде есептелген кіріс сомасына:
Дт | 1270 25 | Клиенттерге берілген қарыздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс |
Кт | 6110 32 | Қарыздар бойынша сыйақы алуға байланысты кіріс; |
2) негізгі борышты және есептелген сыйақыны өтеу сомасына:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 1110 21 | Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар |
2010 21 | Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар | |
1270 25 | Клиенттерге берілген қарыздар бойынша сыйақы түрінде есептелген кіріс. |
12-тарау. Қайта сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі
161. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымына сақтандыру нәтижесінде өтелген шығынға жауапты тұлғаға сақтанушының (сақтандырылушының) талап ету құқығы (бұдан әрі – регрессиялық талап) ауысқан кезде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы төленген сома шегінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) регрессиялық талап сомасына:
Дт | 1280 44 | Келтірілген зиян үшін жауапты тұлғаға қойылатын талаптар |
Кт | 6280 43 | Регрестік талаптар мен зиянды өтеуге байланысты кіріс (суброгация); |
2) ақшаны немесе мүлікті нақты алған кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
1300 | Қорлар | |
2410 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
Кт | 1280 44 | Келтірілген зиян үшін жауапты тұлғаға қойылатын талаптар. |
162. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы келтірілген зиян үшін жауапты тұлғадан алынған регрессиялық талап бойынша өтемді қайта сақтандыру шартына сәйкес қайта сақтандыру ұйымына берген кезде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы өтеу сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) қайта сақтандыру ұйымына тиесілі өтем бойынша есептелген шығыстың сомасына:
Дт | 7470 44 | Қайта сақтандырушыға регрестік талаптар мен шығынды өтеу бойынша шығыс (суброгация) |
Кт | 3390 45 | Қайта сақтандырушыға регрестік талаптар мен шығынды өтеу бойынша есептелген шығыс (суброгация); |
2) төленетін өтемақы сомасына:
Дт | 3390 45 | Қайта сақтандырушыға регрестік талаптар мен шығынды өтеу бойынша есептелген шығыс (суброгация) |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
13-тарау. Тікелей реттеу операцияларының бухгалтерлік есебі
163. Жәбірленуші көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушыға жүгінген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) пайда алушымен есеп айырысу бойынша міндеттемелерді және тікелей реттеу бойынша жауапты сақтандырушыға қойылатын талаптарды есептеу кезінде:
Дт | 1280 54 | Жауапты сақтандырушыға тікелей реттеу бойынша қойылатын талап |
Кт | 3390 53 | Тікелей сақтандырушының пайда алушымен тікелей реттеу бойынша есеп айырысуы; |
2) өтемақы сомасына тікелей реттеу бойынша пайда алушыға өтемақы бойынша ақша сомасын нақты төлеген кезде:
Дт | 3390 53 | Тікелей сақтандырушының пайда алушымен тікелей реттеу бойынша есеп айырысу |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат; |
3) жауапты сақтандырушыдан пайда алушыға төленген өтемақы сомасын өтеу есебіне нақты ақша түскен кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 1280 54 | Жауапты сақтандырушыға тікелей реттеу бойынша қойылатын талап. |
164. Тікелей сақтандырушының сақтандыру жағдайын реттеуге байланысты шығысын өтеу уақтылы жүзеге асырылмаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) тікелей сақтандырушы:
тұрақсыздық айыбының (айыппұлдың, өсімпұлдың) сомасын есептеу кезінде:
Дт | 1280 09 | Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) |
Кт | 6280 08 | Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл); |
жауапты сақтандырушыдан тұрақсыздық айыбын (айыппұлды, өсімпұлды) төлеу шотына нақты ақша түскен кезде:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | |
Кт | 1280 09 | Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл); |
2) жауапты сақтандырушы:
тұрақсыздық айыбын (айыппұлды, өсімпұлды) төлеу жөніндегі міндеттемені есептеу кезінде:
Дт | 7310 05 | Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) |
Кт | 3390 07 | Тұрақсыздық айыбын (айыппұлды, өсімпұлды) төлеу бойынша міндеттемелер; |
тікелей сақтандырушыға айыппұлды нақты төлеген кезде:
Дт | 3390 07 | Тұрақсыздық айыбын (айыппұлды, өсімпұлды) төлеу бойынша міндеттемелер |
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
14-тарау. Міндетті жарналар мен шартты міндеттемелерді есепке алу
165. Күтпеген тәуекелдер резервін және тұрақтандыру резервін қалыптастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) күтпеген тәуекелдердің қалыптастырылатын резервінің сомасына:
Дт | 5520 | Өткен жылдардағы бөлінбеген пайда (өтелмеген зиян) |
Кт | 5490 40 | Көзделмеген тәуекелдер резерві; |
2) қалыптастырылатын тұрақтандыру резервінің сомасына:
Дт | 5520 | Өткен жылдардағы бөлінбеген пайда (өтелмеген зиян) |
Кт | 5490 41 | Тұрақтандыру резерві. |
166. Күтпеген тәуекелдер резерві мен тұрақтандыру резерві азайған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) күтпеген тәуекелдер резервін азайту сомасына:
Дт | 5490 40 | Көзделмеген тәуекелдер резерві |
Кт | 5520 | Өткен жылдардағы бөлінбеген пайда (өтелмеген зиян); |
2) тұрақтандыру резервін азайту сомасына:
Дт | 5490 41 | Тұрақтандыру резерві |
Кт | 5520 | Өткен жылдардағы бөлінбеген пайда (өтелмеген зиян). |
15-тарау. Сыйлықақыны бөлу әдісі бойынша исламдық сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі
1-параграф. Сыйлықақыларды бөлу тәсілін пайдалана отырып, исламдық сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
167. Исламдық сақтандыру шарттарының топтары бастапқы танылған кезде:
1) егер сақтанушыдан бірінші төлемді төлеу күні сақтандыру өтемақысы кезеңінің басталу күніне сәйкес келсе немесе ертерек келсе:
исламдық сақтандыру шарты бойынша қабылданған ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
баланстық шоттардағы:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | ||
Кт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер; |
сақтандыру шарты бойынша сыйлықақы сомасына баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты | |
Кт | 8840 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер; |
2) егер сақтандыру өтемақысы кезеңінің басталу күні сақтанушыдан бірінші төлемді төлеу мерзімінен бұрын басталған жағдайда:
қабылданған исламдық сақтандыру шарттары бойынша төлеуге жататын талаптар сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтандыру шарты бойынша сыйлықақы сомасына баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8840 08 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақысы | |
Кт | 8840 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер |
сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде:
баланстық шоттарда:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | ||
Кт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер; |
баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты | |
Кт | 8840 08 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақысы. |
168. Туындаған сақтандыру шығыны бойынша міндеттемелер туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8780 05 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру қызметіне байланысты шығыс | |
Кт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер. |
169. Сақтандыру ұйымы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сақтандыру шарты бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:
Дт | 8840 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер | |
Кт | 8870 05 | Сақтандыру түсімі (исламдық сақтандырудан кіріс); |
2) төлеуге жататын ақша сомасына:
Дт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер | |
8780 06 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | ||
Кт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты |
және бір мезгілде нақты төленген ақша сомасына баланстық шоттарда:
Дт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | ||
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
170. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді көрсету үшін мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8780 03 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету түріндегі сақтандыру шығысы | |
Кт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
171. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан түскен кірісті тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 8870 03 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кіріс. |
16-тарау. Жалпы бағалау моделі бойынша сақтандыру операцияларының бухгалтерлік есебі
1-параграф. Ауыртпалық салынбаған исламдық сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
172. Исламдық сақтандыру шарттарының топтары бастапқы танылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер сақтанушыдан бірінші төлемді төлеу күні сақтандыру өтемақы кезеңінің басталу күніне сәйкес келсе немесе ертерек келсе:
исламдық сақтандыру шарты бойынша қабылданған ақша сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
баланстық шоттарда:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | ||
Кт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер |
сақтандыру шарты бойынша сыйлықақы сомасына баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты | |
Кт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа | ||
8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
2) егер сақтандыру өтемі кезеңінің басталу күні сақтанушыдан бірінші төлемді төлеу мерзімінен бұрын басталған жағдайда:
қабылданған исламдық сақтандыру шарттары бойынша төленуге жататын сыйлықақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтандыру шарттары бойынша маржа сомасына және қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзету сомасына баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8840 08 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақысы | |
Кт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
сақтандыру сыйлықақысын нақты алған кезде баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты | |
Кт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
8840 08 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақысы |
және бір мезгілде баланстық шоттарда:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | ||
Кт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер. |
173. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан түскен табысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. | |
Кт | 8870 03 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кіріс. |
174. Шартта көзделген қызметтер үшін маржаның амортизациясынан табысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 8870 04 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржаның амортизациясынан кіріс. |
175. Болашақ кезеңдердің қызметіне жататын қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету ұлғайған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
176. Болашақ ақшалай қаражат ағындарының ағымдағы құнының есептік бағалары өскен кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау. |
177. Болашақ кірісті арттыратын болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) болашақ кезеңдердің қызметіне жататын қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету азайған кезде:
Дт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету | |
Кт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа; |
2) болашақ ақшалай қаражат ағындарының ағымдағы құнының есептік бағалары төмендеген кезде:
Дт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа. |
2-параграф. Кейіннен олар бойынша ауыртпалық туындаған кезде ауыртпалық болып табылмайтын исламдық сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
178. Осы тараудың 2-параграфына сәйкес ескерілетін, кейіннен сақтандыру шарттарының ауыртпалық тобын құрайтын исламдық сақтандыру шарттарының болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде:
1) шартта көзделген қызметке маржа шотында есептелетін қалдықтар шегіндегі сомаға мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету; |
2) болашақ ақшалай қаражат ағындарын бағалауға байланысты қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді түзету мынадай бухгалтерлік жазбада көрсетіледі:
Дт | 8780 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы | |
Кт | 8840 04 | Шығынның компоненті (исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзету бойынша); |
3) шарттардың ауыртпалық тобы бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша шығын компонентін тану мынадай бухгалтерлік жазбада көрсетіледі:
Дт | 8780 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы | |
Кт | 8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша). |
2-параграф. Ауыртпалық салынған исламдық сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
179. Исламдық сақтандыру шарттарының ауыртпалық топтары бойынша исламдық сақтандыру шарттарының топтарын бастапқы тану осы топтар ауыртпалық салынған күні жүзеге асырылады, бұл ретте мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сақтанушыдан сақтандыру сыйлықақысын алған кезде баланстық шоттарда:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | ||
Кт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер |
исламдық сақтандыру шарты бойынша сыйлықақы сомасына баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты | |
Кт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету |
және бір мезгілде шығын компонентінің сомасына:
Дт | 8780 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті түріндегі сақтандыру шығысы | |
Кт | 8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
8840 04 | Шығынның компоненті (исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзету бойынша). |
180. Қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан түскен табысты тану кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шығын компоненті бойынша:
Дт | 8840 04 | Шығынның компоненті (исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзету бойынша) | |
Кт | 8870 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті бойынша шығысты түзету; |
2) кіріс компоненті бойынша:
Дт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. | |
Кт | 8870 03 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзетуді азайтудан кіріс. |
4-параграф. Кейіннен ауыртпалық салынбайтын ауыртпалық салынған болып табылатын исламдық сақтандыру шарттары топтарының бухгалтерлік есебі
181. Осы тараудың 4-параграфына сәйкес ескерілетін исламдық сақтандыру шарттарының болашақ кірістілігін арттыратын болашақ байланысты ақша ағындарына қатысты күтулер өзгерген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бұрын танылған шығын компоненті шегіндегі сомаға:
Дт | 8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
Кт | 8870 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті бойынша шығысты түзету; |
2) шартта көзделген қызметке маржа бұрын танылған шығын компонентінен асып кеткен сомаға танылған кезде:
Дт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа. |
5-параграф. Ақшаның уақытша құнының әсері және қаржылық тәуекелдің әсері операцияларының бухгалтерлік есебі
182. Есеп саясатына сәйкес сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша ақшаның уақытша құнының әсері мен қаржылық тәуекелдің әсері көрсетілген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) туындаған залал бойынша міндеттемелер бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер; |
2) туындаған залал бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8840 09 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
3) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8840 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер | |
8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау; |
4) шартта көзделген қызметке маржа бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа; |
5) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. |
6) шығын компоненті бойынша қаржылық шығыс сомасына (күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша):
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8840 03 | Шығынның компоненті (исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер бойынша) | |
8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша). |
7) туындаған залал бойынша міндеттемелер бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер; | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
8) туындаған залал бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8840 09 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған шығын бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
9) күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8840 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер | |
8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау; | ||
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
10) шартта көзделген қызметке маржа бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8850 02 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша маржа; | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
11) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8840 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету. | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
12) шығын компоненті бойынша қаржылық кіріс сомасына (күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша):
Дт | 8840 03 | Шығынның компоненті (исламдық сақтандыру шарттары бойынша ақша ағыны бойынша міндеттемелер бойынша) | |
8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша). | ||
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс. |
183. Есеп саясатына сәйкес ұсталатын қайта сақтандыру шарттары бойынша ақшаның уақытша құнының әсері мен қаржылық тәуекелдің әсері көрсетілген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8850 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
2) туындаған залал бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8850 08 | Ұсталатын исламдық қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
3) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8850 09 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
4) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8850 10 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
5) туындаған сақтандыру залалы бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету бойынша қаржылық кіріс сомасына:
Дт | 8850 11 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету | |
Кт | 8780 08 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық кіріс |
6) қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8850 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
7) туындаған залал бойынша қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8850 08 | Ұсталатын исламдық қайта сақтандыру шарттары бойынша маржа |
8) қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8850 09 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелдік түзету бойынша қайта сақтандыру активі |
9) туындаған сақтандыру залалы бойынша қайта сақтандыру активі бойынша күтілетін ақша ағындарын ең жақсы бағалау бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8850 10 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау |
10) туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету бойынша қаржылық шығыс сомасына:
Дт | 8780 07 | Исламдық сақтандыру бойынша қаржылық шығыс | |
Кт | 8850 11 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған сақтандыру шығыны бойынша қайта сақтандыру активінің қаржылық емес тәуекеліне тәуекелдік түзету. |
6-параграф. Сақтандыру төлемдері бойынша операциялардың бухгалтерлік есебі
184. Туындаған сақтандыру шығыны бойынша міндеттемелер туындаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 8780 05 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру қызметіне байланысты шығыс | |
Кт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер. |
185. Сақтандыру ұйымы сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ауыртпалық болып табылмайтын исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру түсімінің сомасына:
Дт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8870 05 | Сақтандыру түсімі (исламдық сақтандырудан кіріс) |
төлеуге жататын ақша сомасына:
Дт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер | |
8780 06 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | ||
Кт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты |
және бір мезгілде:
Дт | 8780 06 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | |
Кт | 8780 05 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру қызметіне байланысты шығыс; |
2) исламдық сақтандыру шарттарының ауыртпалық салынған тобы бойынша (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда) сақтандыру түсімінің сомасына:
Дт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8870 05 | Сақтандыру түсімі (исламдық сақтандырудан кіріс) |
және бір мезгілде төлеуге жататын сомаға (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда):
Дт | 8840 07 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін туындаған залал бойынша міндеттемелер | |
8780 06 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | ||
8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | ||
8840 04 | Шығынның компоненті (исламдық сақтандыру ұйымдары үшін қаржылық емес тәуекелге тәуекелді түзету бойынша) | ||
Кт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты |
және бір мезгілде:
Дт | 8780 06 | Төлем бойынша сақтандыру шығысы | |
Кт | 8780 05 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру қызметіне байланысты шығыс; |
3) кейіннен исламдық сақтандыру шарттары бойынша (инвестициялық құрамдас бөліктерді қоспағанда) сақтандыру түсімінің сомасына ауыртпалық салынбайтын исламдық сақтандыру шарттары бойынша:
Дт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8870 05 | Сақтандыру түсімі (исламдық сақтандырудан кіріс); |
исламдық сақтандырудың ауыртпалық салынатын шарттарының топтары бойынша залалды қалпына келтіру сомасына:
Дт | 8850 04 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті (күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау бойынша) | |
Кт | 8870 02 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін шығынның компоненті бойынша шығысты түзету; |
4) исламдық сақтандыру шарттары бойынша инвестициялық құрамдас бөлікті төлеу кезінде:
Дт | 8850 01 | Исламдық сақтандыру ұйымдары үшін күтілетін ақша ағынын ең жақсы бағалау | |
Кт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты |
және бір мезгілде нақты төленген ақша сомасына баланстық шоттарда:
Дт | 3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | ||
Кт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. |
17-тарау. Исламдық сақтандыру ұйымының қызметіне байланысты операциялардың бухгалтерлік есебі
186. Исламдық сақтандыру қорын басқарғаны үшін сақтандыру сыйлықақысының бір бөлігі және (немесе) исламдық сақтандыру қорының қаражатын инвестициялаудан алынған кірістің бір бөлігі түрінде сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есептелген сыйақы сомасына баланстық шоттарда:
Дт | 1280 56 | Исламдық сақтандыру ұйымының қорды басқару үшін исламдық сақтандыру қорына қойылатын талабы | |
Кт | 6280 45 | Исламдық сақтандыру қорын басқарудан исламдық сақтандыру ұйымының комиссиялық кірісі; |
2) нақты төленген ақша сомасына баланстық шоттарда
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат | ||
Кт | 1280 56 | Исламдық сақтандыру ұйымының қорды басқару үшін исламдық сақтандыру қорына қойылатын талабы; |
3) нақты төленген ақша сомасына баланстан тыс шоттарда:
Дт | 8790 04 | Исламдық сақтандыру қорын басқару үшін комиссиялық шығыс | |
Кт | 8770 01 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша клиенттердің ақшалай қаражатын есепке алу шоты. |
18-тарау. Исламдық сақтандыру ұйымы исламдық сақтандыру қорының қаражаты жеткіліксіздігіне байланысты берген ақшаның бухгалтерлік есебі
187. Исламдық сақтандыру қоры исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымынан исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді орындау үшін исламдық сақтандыру қоры қаражатының жеткіліксіздігіне байланысты болашақта ақшалай түсімдер есебінен оларды қайтару шартымен берілген ақшаны алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1280 57 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді орындау үшін исламдық сақтандыру қоры қаражатының жеткіліксіздігіне байланысты исламдық сақтандыру ұйымына қойылатын талап | |
Кт | 4040 19 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер | |
3390 20 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелер. |
188. Исламдық сақтандыру қоры исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының ақшасын қайтарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1010 | Кассадағы ақшалай қаражат | |
1030 | Ағымдағы шоттардағы ақшалай қаражат. | ||
Кт | 1280 57 | Исламдық сақтандыру шарттары бойынша міндеттемелерді орындау үшін исламдық сақтандыру қоры қаражатының жеткіліксіздігіне байланысты исламдық сақтандыру ұйымына қойылатын талап. |
3-бөлім. Инвестициялық портфельді басқарушылардың, бағалы қағаздар нарығында брокерлік қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың және "өмірді сақтандыру" саласы бойынша қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар және сақтанушының сақтандырушының инвестицияларына қатысу шарттарын көздейтін сақтандыру шарттарын жасасатын сақтандыру ұйымдарының және "өмірді сақтандыру" саласы бойынша қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар және сақтанушының сақтандырушының инвестицияларына қатысу шарттарын көздейтін сақтандыру шарттарын жасасатын Қазақстан Республикасының бейрезидент – сақтандыру ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есебі
19-тарау. Инвестициялық басқаруға қабылданған активтерді есепке алу
189. Ұйым инвестициялық басқаруға инвестициялық басқару туралы шартқа сәйкес қабылданған активтердің сомасына активтерді алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 01 | Ақша |
1800 02 | Тазартылған бағалы металдар | |
1800 03 | Бағалы қағаздар | |
1800 04 | Орналастырылған салымдар | |
1800 05 | Капиталға инвестициялар | |
1800 06 | Материалдық емес активтер | |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
1800 08 | Басқа да активтер | |
1800 09 | Алуға арналған шоттар | |
1800 10 | Дивидендтер | |
1800 11 | Сыйақы | |
1800 12 | Басқа да талаптар | |
Кт | 1830 01 | Клиенттен активтердің түсуі. |
20-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны шетел валютасына орналастыру
190. Ұйым шетел валютасын сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер сатып алу бағамы нарықтық бағамнан төмен болса:
Дт | 1800 01 | Ақша (сатып алынған шетел валютасының сомасына) |
Кт | 1800 01 | Ақша (теңгемен төленген ақша сомасына) |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс (сатып алу бағамы мен нарықтық бағам арасындағы айырмашылыққа); |
2) егер сатып алу бағамы нарықтық бағамнан жоғары болса:
Дт | 1800 01 | Ақша (сатып алынған шетел валютасының сомасына) |
1840 03 | Сатып алу-сатудан кіріс (сатып алу бағамы мен нарықтық бағам арасындағы айырмашылыққа) | |
Кт | 1800 01 | Ақша (теңгемен төленген ақша сомасына). |
191. Ұйым шетел валютасын сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) егер сату бағамы нарықтық бағамнан жоғары болса:
Дт | 1800 01 | Ақша (теңгемен алынған ақша сомасына) |
Кт | 1800 01 | Ақша (сатылған шетел валютасының сомасына) |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс (сатып алу бағамы мен нарықтық бағам арасындағы айырмашылыққа); |
2) егер сату бағамы нарықтық бағамнан төмен болса:
Дт | 1800 01 | Ақша (теңгемен алынған ақша сомасына) |
1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс (сату бағамы мен нарықтық бағам арасындағы айырмашылыққа) | |
Кт | 1800 01 | Ақша (сатылған шетел валютасының сомасына). |
192. Ұйым шетел валюталарын айырбастау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт | 1800 01 | Ақша (сатылған шетел валютасының сомасына) |
Кт | 1800 01 | Ақша (сатылған шетел валютасының сомасына); |
оң айырмашылық сомасына:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс (сатып алу бағамы мен нарықтық бағам арасындағы айырмашылыққа); |
теріс айырмашылық сомасына:
Дт | 1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс (сату бағамы мен нарықтық бағам арасындағы айырмашылыққа) |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
193. Қайта бағалау күніне валюта айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша шетел валютасындағы ақшаны қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша (шетел валютасында) | |
Кт | 1830 05 | Бағам айырмашылығы бойынша кіріс; | |
2) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы теріс бағам айырмашылығы сомасына азайған кезде:
Дт | 1840 05 | Бағам айырмашылығы бойынша шығыс |
Кт | 1800 01 | Ақша (шетел валютасында). |
21-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны салымдарға орналастыру
194. Инвестициялық басқарудағы ақшаны екінші деңгейдегі банктердегі немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы салымдарға орналастыру кезінде салым сомасына мәміле бойынша шығынды ескере отырып, олар болған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 04 | Орналастырылған салымдар |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
195. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікке сәйкес банктік салым шартында айқындалған салым бойынша сыйақы есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 11 | Сыйақы |
Кт | 1830 02 | Сыйақы (дивидендтер) түріндегі кіріс. |
196. Салым бойынша сыйақыны нақты алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 11 | Сыйақы. |
197. Банктік салым мерзімінің соңында ақшаны қайтару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 04 | Орналастырылған салымдар |
1800 11 | Сыйақы. |
198. Қайта бағалау күніне валюта айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша шетел валютасындағы салымдарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы оң бағамдық айырма сомасына ұлғайған кезде:
Дт | 1800 04 | Орналастырылған салымдар |
Кт | 1830 05 | Бағам айырмашылығы бойынша кіріс; |
2) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы теріс бағам айырмашылығы сомасына азайған кезде:
Дт | 1840 05 | Бағам айырмашылығы бойынша шығыс |
Кт | 1800 04 | Орналастырылған салымдар. |
22-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны бағалы қағаздарға орналастыру
199. Инвестициялық басқарудағы активтер есебінен бағалы қағаздарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған бағалы қағаздардың таза құнына (номиналды құнынан аспайтын сомаға):
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар |
Кт | 1800 01 | Ақша; |
2) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығынды қамтитын сыйлықақы сомасына:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1800 01 | Ақша |
1820 01 | Төлеуге арналған шоттар; |
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздың номиналды құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаз бойынша дисконт (жеңілдік) сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
4) алдыңғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт | 1800 11 | Сыйақы |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
200. Ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікке сәйкес сатып алынған бағалы қағаздар бойынша жарияланған пайыздық мөлшерлеме бойынша сыйақы есептеледі. Бұл ретте есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 11 | Сыйақы |
Кт | 1830 02 | Сыйақы түріндегі кіріс. |
201. Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақының амортизация сомасына:
Дт | 1840 08 | Басқа да шығыс |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
2) дисконттың (жеңілдіктің) амортизация сомасына:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаз бойынша дисконт (жеңілдік) сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1830 02 | Сыйақы түріндегі кіріс (дивиденд). |
202. Жарияланған сыйақы және сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы есептелгеннен кейін осы Нұсқаулықтың 11 және 12-тармақтарына сәйкес сатып алынған бағалы қағаздарды әділ құны бойынша және ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бағалы қағаздардың әділ құны олардың есептік құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар |
Кт | 1830 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс; |
2 бағалы қағаздардың есептік құны олардың әділ құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1840 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар. |
203. Құны шетел валютасында көрсетілген сатып алынған бағалы қағаздарды (үлестік бағалы қағаздарды қоспағанда) қайта бағалау кезінде қайта бағалау күніне валюта айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы ұлғайған кезде:
оң бағам айырмашылығы сомасына:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздың номиналды құны мен сыйлықақы сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
1800 11 | Сыйақы | |
Кт | 1830 05 | Бағам айырмашылығы бойынша кіріс; |
теріс бағам айырмашылығының сомасына: | ||
Дт | 1840 05 | Бағам айырмашылығы бойынша шығыс |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаз бойынша дисконт (жеңілдік) сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
2) валюта айырбастаудың нарықтық бағамы теріс бағам айырмашылығы сомасына азайған кезде:
Дт | 1840 05 | Бағам айырмашылығы бойынша шығыс |
1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаз бойынша дисконт (жеңілдік) сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) | |
1800 11 | Сыйақы; | |
және бір мезгілде, оң бағам айырмашылығы сомасына: | ||
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаз бойынша дисконт (жеңілдік) сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1830 05 | Бағам айырмашылығы бойынша кіріс. |
204. Эмитент төленген сыйақы сомасына бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 11 | Сыйақы. |
205. Осы Нұсқаулықтың 11, 12 және 13-тармақтарына сәйкес жарияланған сыйақыны есептегеннен, сыйлықақыны немесе дисконтты (жеңілдікті) амортизациялағаннан және бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін сатып алынған бағалы қағаздарды сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздың номиналды құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
2) бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаз бойынша дисконт (жеңілдік) сомасын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар (бағалы қағаздың номиналды құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
3) бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
мәміле сомасы мен активтердің есептік құны арасында оң айырмашылық болған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар |
1800 11 | Сыйақы | |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс; |
мәміле сомасы мен активтердің есептік құны арасында теріс айырмашылық туындаған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс | |
Кт | 1800 03 | Бағалы қағаздар |
1800 11 | Сыйақы; |
206. Осы Нұсқаулықтың 11 және 12-тармақтарына сәйкес сыйақы, сыйлықақы амортизациясы немесе дисконт (жеңілдік) есептелгеннен және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін сатып алынған бағалы қағаздарды өтеу кезінде осы Нұсқаулықтың 16-тармағының 6) және 7) тармақшаларында көрсетілген бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады.
23-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны туынды қаржы құралдарына орналастыру
207. Туынды қаржы құралын инвестициялық басқарудағы активтер есебінен сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) туынды қаржы құралының құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шот аша отырып, сатып алынған "колл" ("пут") опционы бойынша төленген сыйлықақы сомасына:
Дт | 1800 12 | Басқа да талаптар |
Кт | 1800 01 | Ақша; |
2) фьючерс бойынша маржа сомасына:
Дт | 1800 08 | Басқа да активтер |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
208. Туынды қаржы құралын ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) туынды қаржы құралының әділ құнының оң өзгеру сомасына:
Дт | 1800 12 | Басқа да талаптар |
Кт | 1830 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс; |
2) туынды қаржы құралының әділ құнының теріс өзгеру сомасына:
Дт | 1840 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер (туынды қаржы құралдарының құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
3) туынды қаржы құралдарының әділ құнын есептелетін оң (теріс) түзету сомасына:
Дт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер |
Кт | 1800 12 | Басқа да талаптар. |
209. Ұйым контрәріптестің пайдасына (контрәріптес ұйымның пайдасына) маржа сомасын төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
1) ұйым қосымша төлеген маржа сомасына:
Дт | 1800 08 | Басқа да активтер |
Кт | 1800 01 | Ақша; |
2) контрәріптестен алынған маржа сомасына:
Дт | 1800 08 | Басқа да активтер |
Кт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер; |
3) қор биржасында (брокерде) ашылған шоттан рұқсат етілген есептелген маржаны есептен шығару кезінде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 08 | Басқа да активтер; |
4) қор биржасы (брокер) алған маржа сомасына:
Дт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер |
Кт | 1800 08 | Басқа да активтер. |
210. Туынды қаржы құралын орындау күніне мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ұйым таза негізде есеп айырысқан жағдайда ақша аударған кезде:
Дт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер |
Кт | 1800 01 | Ақша; |
2) таза негізде есеп айырысқан жағдайда контрәріптестен ақша алған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 12 | Басқа да талаптар; |
3) туынды қаржы құралының талаптарына сәйкес базалық активті сатып алу кезінде:
сатып алынған активтің құнына:
Дт | 1800 01 | Ақша |
1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар | |
1800 03 | Бағалы қағаздар | |
1800 05 | Капиталға инвестициялар | |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
1800 08 | Басқа да активтер | |
1820 02 | Басқа да міндеттемелер (туынды қаржы құралдарының құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) | |
Кт | 1800 01 | Ақша |
1800 12 | Басқа да міндеттемелер; |
4) туынды қаржы құралдарының талаптарына сәйкес базалық активті сату кезінде:
сатылатын активтің құнына:
Дт | 1800 01 | Ақша |
1820 02 | Басқа да міндеттемелер (туынды қаржы құралдарының құнын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) | |
Кт | 1800 01 | Ақша |
1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар | |
1800 03 | Бағалы қағаздар | |
1800 05 | Капиталға инвестициялар | |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
1800 08 | Басқа да активтер | |
1800 12 | Басқа да талаптар (туынды қаржы құралдарын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар). |
24-тарау. Инвестициялық басқарудағы бағалы қағаздармен РЕПО және кері РЕПО операцияларын жасау
211. РЕПО операциясын ашқан кезде:
1) бағалы қағаздарды ақшаға айырбастап беретін ұйым мәміле сомасына РЕПО операциясын жасау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбаны жүзеге асырады:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер (бағалы қағаздармен РЕПО операцияларын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
2) бағалы қағаздарға айырбастауға ақша беретін ұйым мәміле сомасына кері РЕПО операциясын жасаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбаны жүзеге асырады:
Дт | 1800 12 | Басқа да талаптар (бағалы қағаздармен РЕПО операцияларын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар) |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
212. РЕПО және кері РЕПО операцияларының қолданылу мерзімі ішінде РЕПО мәмілесінің талаптары негізінде осы операциялардың белгіленген қолданылу мерзіміндегі шығыс пен кіріске тиісінше мәміле бойынша есепке жатқызуға тиесілі сыйақы сомасы есептеледі. Бұл ретте мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) РЕПО операциялары бойынша сыйақы түрінде есептелетін шығыс сомасына:
Дт | 1840 02 | Комиссиялық сыйақылар төлеу бойынша шығыс |
Кт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер (бағалы қағаздармен РЕПО операцияларын есепке алу үшін жеке қосалқы шоттар); |
2) кері РЕПО операциясы бойынша сыйақы түрінде есептелетін кіріс сомасына:
Дт | 1800 11 | Сыйақы |
Кт | 1830 02 | Сыйақы (дивиденд) түріндегі кіріс. |
213. Осы Нұсқаулықтың 23-тармағына сәйкес сыйақы есептелгеннен кейін РЕПО операциясы жабылған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) ұйым РЕПО операциясы бойынша бұрын берілген бағалы қағаздарды кері алған кезде:
РЕПО мәмілесі бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер |
Кт | 1800 01 | Ақша; |
осы мәмілені жасасу сәтінде белгіленген РЕПО мәмілесін жабу құнына: | ||
Дт | 1820 02 | Басқа да міндеттемелер |
Кт | 1800 01 | Ақша; |
2) ұйым кері РЕПО операциясы бойынша бұрын алынған бағалы қағаздарды берген кезде:
есептелген сыйақы сомасына:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 11 | Сыйақы; осы мәмілені жасасу сәтінде белгіленген кері РЕПО мәмілесін жабу құнына: |
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 12 | Басқа да талаптар. |
25-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны аффинирленген бағалы металдарға орналастыру
214. Инвестициялық басқарудағы ақшаны аффинирленген бағалы металдарға сатып алынған бағалы металдардың құнына орналастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
Қосалқы бухгалтерлік есепте аффинирленген бағалы металдар унциямен, сондай-ақ аффинирленген бағалы металдардың қолда бар мөлшерін Лондон бағалы металдар нарығы қауымдастығының бухгалтерлік есепте көрсетілген күнге белгіленген таңертеңгі немесе кешкі фиксингіне және теңгенің АҚШ долларына шаққандағы бағамына көбейту арқылы теңгемен көрсетіледі.
215. Сатып алынған аффинирленген бағалы металдарды әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде қайта бағалау сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) аффинирленген бағалы металдардың құнын ұлғайту кезінде:
Дт | 1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар |
Кт | 1830 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс; |
2) аффинирленген бағалы металдардың құнын төмендету кезінде:
Дт | 1840 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар. |
216. Осы Нұсқаулықтың 26-тармағына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағалаудан кейін аффинирленген бағалы металдарды сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) аффинирленген бағалы металдарды сату бағасы бойынша:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс; |
2) аффинирленген бағалы металдардың есептік құнына:
Дт | 1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс |
Кт | 1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар. |
26-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны акционерлік қоғам болып табылмайтын заңды тұлғалардың капиталына инвестицияларға орналастыру
217. Инвестициялық басқарудағы ақшаны акционерлік қоғам болып табылмайтын заңды тұлғалардың капиталына инвестицияларға орналастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 05 | Капиталға инвестициялар |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
218. Капиталға қатысу үлесін сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) мәміле сомасы мен активтердің есептік құны арасында оң айырма болған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 05 | Капиталға инвестициялар |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс; |
2) мәміле сомасы мен активтердің есептік құны арасында теріс айырма туындаған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс | |
Кт | 1800 05 | Капиталға инвестициялар. |
27-тарау. Инвестициялық басқарудағы ақшаны негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтерге орналастыру
219. Инвестициялық басқарудағы ақшаны негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтерге орналастырған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1800 06 | Материалдық емес активтер |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
Кт | 1800 01 | Ақша. |
220. Негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтерді әділ құны бойынша қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтердің әділ құны олардың есептік құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1800 06 | Материалдық емес активтер |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
Кт | 1830 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс; |
2) негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтердің есептік құны олардың әділ құнынан асып кеткен кезде:
Дт | 1840 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан шығыс |
Кт | 1800 06 | Материалдық емес активтер |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар. |
221. Негізгі құрал-жабдықтар мен материалдық емес активтерді сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) мәміле сомасы мен активтердің есептік құны арасында оң айырма болған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
Кт | 1800 06 | Материалдық емес активтер |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс; |
2) мәміле сомасы мен активтердің есептік құны арасында теріс айырма туындаған кезде:
Дт | 1800 01 | Ақша |
1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс | |
Кт | 1800 06 | Материалдық емес активтер |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар; |
28-тарау. Инвестициялық басқарудан алынған активтерді есепке алу
222. Клиент инвестициялық басқарудағы активтердің бір бөлігін алып қойған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт | 1840 01 | Клиенттің активтерін алу |
Кт | 1800 01 | Ақша |
1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар | |
1800 03 | Бағалы қағаздар | |
1800 04 | Орналастырылған салымдар | |
1800 05 | Капиталға инвестициялар | |
1800 06 | Материалдық емес активтер | |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
1800 08 | Басқа да активтер | |
1800 09 | Алуға арналған шоттар | |
1800 10 | Дивидендтер | |
1800 11 | Сыйақы | |
1800 12 | Басқа да талаптар. |
223. Есепті кезеңнің соңында клиенттің активтерін инвестициялық басқарудың тиімділігіне талдау жүргізу мақсатында мынадай бухгалтерлік жазбаларды жүзеге асыру арқылы есепті кезеңдегі түпкілікті қаржылық нәтижені қалыптастыру жөніндегі ақпаратты жинақтау жүргізіледі:
клиенттің активтерімен операциялар бойынша есептелген кіріс сомасына:
Дт | 1830 01 | Клиенттен активтердің түсуі |
1830 02 | Сыйақы (дивиденд) түріндегі кіріс | |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс | |
1830 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс | |
1830 05 | Бағамдық айырма бойынша кіріс | |
1830 08 | Басқа да кіріс | |
Кт | 1810 01 | Капитал; |
және бірмезгілде клиенттің активтерімен операциялар бойынша есептелген шығыс сомасына:
Дт | 1810 01 | Капитал |
Кт | 1840 02 | Комиссиялық сыйақылар төлеу бойынша шығыс |
1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс | |
1840 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан шығыс | |
1840 05 | Бағамдық айырма бойынша шығыс | |
1840 08 | Басқа да шығыс. |
224. Клиенттің активтерін инвестициялық басқару шартының қолданылу мерзімінің соңында ұйым клиенттің шоты бойынша барлық қолда бар активтерді қайтарады. Бұл ретте қолда бар активтер бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) клиенттің активтерімен операциялар бойынша есептелген кіріс сомасына:
Дт | 1830 01 | Клиенттен активтердің түсуі |
1830 02 | Сыйақы (дивиденд) түріндегі кіріс | |
1830 03 | Сатып алу-сатудан кіріс | |
1830 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан кіріс | |
1830 05 | Бағамдық айырма бойынша кіріс | |
1830 08 | Басқа да кіріс | |
Кт | 1810 01 | Капитал; |
және бірмезгілде клиенттің активтерімен операциялар бойынша есептелген шығыс сомасына:
Дт | 1810 01 | Капитал |
Кт | 1840 02 | Комиссиялық сыйақылар төлеу бойынша шығыс |
1840 03 | Сатып алу-сатудан шығыс | |
1840 04 | Активтерді әділ құны бойынша қайта бағалаудан шығыс | |
1840 05 | Бағамдық айырма бойынша шығыс | |
1840 08 | Басқа да шығыс; |
2) клиент бойынша міндеттемелер шоттары бойынша қалдықтар сомасына:
Дт | 1820 01 | Төлеуге арналған шоттар |
1820 02 | Басқа да міндеттемелер | |
Кт | 1840 01 | Клиенттің активтерін алу; |
3) клиент бойынша активтер шоттары бойынша қалдықтар сомасына:
Дт | 1840 01 | Клиенттің активтерін алу |
Кт | 1800 01 | Ақша |
1800 02 | Аффинирленген бағалы металдар | |
1800 03 | Бағалы қағаздар | |
1800 04 | Орналастырылған салымдар | |
1800 05 | Капиталға инвестициялар | |
1800 06 | Материалдық емес активтер | |
1800 07 | Негізгі құрал-жабдықтар | |
1800 08 | Басқа да активтер | |
1800 09 | Алуға арналған шоттар | |
1800 10 | Дивидендтер | |
1800 11 | Сыйақы | |
1800 12 | Басқа да талаптар; |
4) капитал шоты бойынша қалдық сомасына:
Дт | 1810 01 | Капитал |
Кт | 1840 01 | Клиенттің активтерін алу. |
| Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің Төрағасы 2024 жылғы 24 желтоқсандағы № 85 Қаулыға 2-қосымша |
Күші жойылды деп танылатын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларының құрылымдық элементтерінің тізбесі
1. "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына өзгеріс енгізу және Қазақстан Республикасының бейрезидент-ислам сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының және ислам сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2015 жылғы 27 мамырдағы № 83 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11653 болып тіркелген) 2-тармағы.
2. "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына исламдық қаржы ұйымдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2023 жылғы 21 тамыздағы № 63 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33384 болып тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының исламдық қаржы ұйымдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін кейбір қаулыларының тізбесінің 2-тармағы.
3. "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне бухгалтерлік есеп жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16390 болып тіркелген) 1-тармағының 2) тармақшасы.
4. "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына бухгалтерлік есеп жүргізу және бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 14 қазандағы № 171 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19506 болып тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының бухгалтерлік есеп жүргізу және бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін кейбір қаулыларының тізбесі 7-тармағының төрт жүз сексен бірінші – бір мың екі жүз төртінші абзацтары.
5. "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына бухгалтерлік есеп жүргізу және бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2020 жылғы 21 қыркүйектегі № 108 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21276 болып тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының бухгалтерлік есеп жүргізу және бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін кейбір қаулылары тізбесінің 4-тармағының он екінші, он үшінші, он төртінші, он бесінші, он алтыншы, он жетінші және он сегізінші абзацтары.
6. "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті ұсыну мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2021 жылғы 22 қарашадағы № 100 қаулысымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 25548 болып тіркелген) бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті ұсыну мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін кейбір қаулылары тізбесінің 9-тармағының алтыншы, жетінші, сегізінші, тоғызыншы, оныншы, он бірінші және он екінші абзацтары.
7. "Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, өзара сақтандыру қоғамдарына және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының филиалдарына арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын, Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, исламдық сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, өзара сақтандыру қоғамдарының және Қазақстан Республикасының бейрезидент-сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары филиалдарының бухгалтерлік есеп жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 251 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2022 жылғы 17 қыркүйектегі № 82 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29950 болып тіркелген) 1-тармағының төрт жүз сексен жетінші – бір мың бір жүз бесінші абзацтары.