Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерiн бекiту туралы

Қазақстан Республикасының Баға және монополияға қарсы саясат жөнiндегi мемлекеттiк Комитетi 1996 жылғы 20 қыркүйек N 9/7 Қаулы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1996 жылғы 2 желтоқсанда N 229 тіркелді. Күші жойылды - ҚР Табиғи монополияларды реттеу агенттігі төрағасының 2004 жылғы 15 желтоқсандағы N 495-НҚ бұйрығымен.

----------бұйрықтан үзінді---------

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы N 1109 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі туралы ереженің 18-тармағының 1) тармақшасын басшылыққа ала отырып бұйырамын:
1. "Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсету Ережесiн бекiту туралы" Қазақстан Республикасының Баға және монополияға қарсы жөнiндегi мемлекеттiк комитетiнің 1996 жылғы 20 қыркүйектегі N 9/7 қаулысының күші жойылды деп танылсын...

Төраға
__________________________________

"Тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөнiндегi жұмысты жандандыру туралы" Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1995 жылғы 22 маусымдағы N 864 P950864_ қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасы Баға және монополияға қарсы саясат жөнiндегi мемлекеттiк комитетiнiң Тұтынушылардың құқықтарын қорғау басқармасы "Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерiн" әзiрледi.
Ұсынылып отырған Ережелердiң жобасы Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексiне және тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөнiнде қолданылып жүрген заңдардың талаптарына сәйкес әзiрлендi және тұрмыстық қызмет көрсету саласында тұтынушылар мен атқарушылар арасындағы қарым-қатынастарды реттеуге арналған, жобада тұтынушылардың құқықтарының iске асырылуын қамтамасыз ететiн ережелер бар.
Жоғарыда баяндалғанның негiзiнде Қазақстан Республикасының Баға және монополияға қарсы саясат жөнiндегi мемлекеттiк комитетi қаулы етедi:
1. Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерi ескертпелер ескерiлiп, бекiтiлсiн.
2. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау басқармасы (Осипова Г.М.):
"Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерiн" мемлекеттiк тiркеу үшiн Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiне ұсынсын.
3. Талдау, ақпарат және ұйымдастыру жұмысы басқармасы (Әйменов Х.А.):
баспасөз конференциясын өткiзсiн және "Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерiн" бұқаралық ақпарат құралдарында жарияласын.
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Комитет Төрағасының орынбасары Т.Г.Квятковскаяға жүктелсiн.

Алқа төрағасы

Қазақстан Республикасында халыққа
тұрмыстық қызмет көрсетудiң
Ережелерi

Қазақстан Республикасының Баға
және монополияға қарсы саясат
жөнiндегi мемлекеттiк Комитетiнiң
1996 жылғы 20 қыркүйектегi
нөмiрi 9/7 алқа қаулысымен
Бекiтiлген

I. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасында халыққа тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерi Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексi мен "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзiрлендi, ол тұрмыстық қызмет көрсету саласында тұтынушылар мен атқарушылардың арасындағы қарым-қатынастарды реттейдi.
2. Ережелер меншiк нысандарына қарамастан барлық заңды тұлғаларға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тұрғындардың жеке тапсырмалары бойынша:
аяқ киiм жөндеу;
ортопедтiк аяқ киiмдi қоса алғанда аяқ киiм тiгу;
тiгiн, мех, трикотаж және былғары бұйымдарын, бас киiмдер мен тоқыма галантереясы бұйымдарын тiгу мен жөндеу;
трикотаж бұйымдарын тiгу мен тоқу;
тұрмыстық мәшинелер мен аспаптарды жөндеу, металл бұйымдарын жөндеу мен жасау, оның iшiнде:
телевизорларды, радиоаппаратураны, күйтабақ ойнатқыштар, радиолалар, магнитофондар, тоңазытқыштар, шаңсорғыштар, кiр жуатын, тiгiн және басқа да мәшинелер мен аспаптарды жөндеу;
жиhаз жөндеу;
жиhаз жасау;
химиялық жобалау мен бояу;
кiр жуу қызметiн көрсету (жанама қызметтi өңдеуге берiлген заттарды шағын жөндеудi қоса алғанда);
тұрғын үйлердi (пәтерлердi, гараждарды, аялдамаларды) жөндеу мен салу;
дыбыс жазу салондарының қызметiн қоса алғанда суретке түсiру және сурет-кинолабораториялары қызметiн көрсету;
моншалар мен су бүрiккiштер қызметi;
шаштараздар қызметi (париктер, шиньондар дайындауды қоса алғанда);
салт-жора қызметi (мамандандырылған дүкендер арқылы жерлеуге қажеттi керек-жарақты сатуды қоса алғанда);
салт-жора қызметi (жерлеуге қажеттi керек-жарақты, ескерткiштердi, құлпы тастарды, гүлзарларды, азанама веноктарын әзiрлеу);
тұрмыстық қызметтiң басқа да түрлерiн (жеке меншiк үйлердi газдандыру, азаматтардың тапсырыстары бойынша ауылшаруашылық өнiмдерiн ұқсату және т.б.) көрсетумен айналысатын азаматтарға қолданылады.
Жүк тасымалдаумен, азаматтардың көлiк құралдарына техникалық қызмет көрсетумен және оларды жөндеумен айналысатын, сондай-ақ ломбардтардың, сақтау камераларының, заттарды уақытша пайдалануға беру және сауда жүйесiнде сатып алынған бұйымдардың олардың пайдаланудың кепiлдiк мерзiмi кезiнде ақауларын жөндеу қызметiн көрсететiн заңды тұлғалар мен азаматтардың қызметi арнайы ережелермен реттеледi.
3. Егер атқарушылар азаматтардың жеке тапсырыстары бойынша киiм-кешек, бас киiмдер, жиhаз, былғары-галантерея, металл және басқа бұйымдар жасаумен қатар тұтынушының алдын ала тапсырысынсыз бұйымдарды жаппай және топ-тобымен өндiрiп, кейiн оларды халыққа сататын болса, онда олардың тұтынушылармен қарым-қатынастары (бұйымдардың сапасына деген талаптарды, кепiлдiктердi, жауапкершiлiк шараларын және басқаларды қоса алғанда) "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" деп аталатын II бөлiмiнде белгiленген тәртiп бойынша реттеледi.
4. Қызмет көрсетумен (жұмыстар атқарумен) айналысатын кәсiпорындардың маңдайшаларында өз қызметiнiң бағыты, атауы мен заңды мекен-жайы, сондай-ақ жұмыс тәртiбi көрсетiлген жазуы болуы мiндеттi.
Жеке меншiк кәсiпкер тiркелуi және өзiн тiркеген органның атауы туралы, сондай-ақ көрсетiлген қызметке (атқарылатын жұмысқа) мiндеттi талаптар қолданылатын стандарт туралы ақпарат, олардың сертификатталуы жайында мәлiметтер беруi тиiс.
5. Атқарушы көрсететiн қызметi (атқаратын жұмысы), оған ақы төлеудiң нысаны мен тәртiбi, қызмет көрсету iсi кәсiпорынның тұрақты орналасқан жерiнен тыс жерлерде уақытша үй-жайларда, жылжымалы қабылдау пункттерiнде, барып қызмет көрсететiн бригадалар арқылы атқарылатын жағдайларды қоса алғанда, көрнектi және ұғынықты түрде тұтынушыға дер кезiнде ақпарат беруге мiндеттi.
Бұл ақпарат кәсiпорынның тапсырыс қабылданатын үй-жайында тұтынушы көре алатын ыңғайлы жерде орналасуы тиiс, сондай-ақ:
Қазақстан Республикасында тұрмыстық қызмет көрсетудiң Ережелерi, "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңынан үзiндiлер (көшiрмелер);
жергiлiктi әкiмшiлiктiң халыққа тұрмыстық қызмет көрсету жөнiндегi нормативтiк құжаттары;
жергiлiктi әкiмшiлiк жанындағы тұтынушылардың құқықтарын қорғау органы туралы мағлұматтар;
негiзгi қызмет (жұмыс) түрлерi мен тұтынушының тiлегi бойынша көрсетiлетiн жанама және басқа қызметтiң (жұмыстардың) және оларды көрсету нысандарының тiзбесi;
тұтынушыларға көрсетiлетiн қызметтiң (жұмыстың) сапасы, сондай-ақ қызмет (жұмыс) атқарушының кепiлдiктi мiндеттемелерi, мiндеттi талаптарға сай келетiн стандарттардың атаулары;
көрсетiлетiн қызмет (жұмыс) түрлерiнiң прейскуранты (прейскуранттардан көшiрмелер), не болмаса бағасы, осы орайда атқарушы пайдаланатын материалдардың, қосалқы бөлшектердiң және әбзелдердiң (олардың үлгiлерiнде көрсетiлген) бағасы, сондай-ақ жедел тапсырыстардың шарттары мен атқарылу мерзiмдерiне сәйкес үстеме ақылардың мөлшерi;
егер Қазақстан Республикасының заңдарында лицензиялау көзделген болса, аталған қызмет көрсету (жұмыс атқару) құқығы жөнiндегi лицензия;
қызмет көрсету (жұмыс атқару) кезiнде атқарушының тұтынушыға ұсынатын материалдары мен әбзелдерiнiң үлгiлерi;
үлгi шарттардың, түбiршектердiң, жетондардың, сенiмхаттардың, талондардың және атқарушының тапсырыстары қабылдап алғанын және тұтынушының қызметке (жұмысқа) ақы төлегенiн куәландыратын басқа құжаттардың үлгiлерi;
тұтынушылардың кейбiр санаттары үшiн Қазақстан Республикасының Заңдарында көзделген жеңiлдiктер мен артықшылықтар туралы мағлұматтар мiндеттi түрде болуы тиiс.
Егер қызмет (жұмыс) туралы, сондай-ақ атқарушы туралы ойдағыдай емес ақпарат (жеткiлiксiз немесе айтарлықтай толық емес) берiлуi салдарынан тұтынушыға сапасыз қызмет көрсетiлсе (жұмыс атқарылса) ол шартты бұзуға және өзiне келтiрiлген шығынның өтелуiн талап етуге құқылы;
тұтынушының өмiрiне, денсаулығына немесе мүлкiне зиян келтiрiлсе - ол шартты бұзуға және өзiне келтiрiлген шығынның толық көлемiнде өтелуiн талап етуге құқылы.

II. Қызмет көрсетуге (жұмыс атқаруға)
тапсырыстар қабылдау және оларды рәсiмдеу

6. Атқарушы өзiнiң қызметiнiң бағытына сай келетiн қызметке (жұмысқа) тапсырыстар қабылдайды.
Қызмет көрсету (жұмыс атқару) жөнiндегi тапсырыстар тiкелей кәсiпорындарда, олардың филиалдарында не тұтынушылардың жұмыс, оқу, демалыс және тұрғылықты орны бойынша, сондай-ақ телефон (оның iшiнде автомат қондырғылары) мен почта арқылы қабылданады.
7. Қызмет көрсету (жұмыс атқару) жөнiндегi тапсырыс шартпен немесе белгiленген нысандағы басқа құжатпен рәсiмделiп, онда:
атқарушының заңды мекен-жайы, тапсырыс берушiнiң тегi мен аты-жөнi, оның телефоны мен мекен-жайы;
тапсырыс қабылданған дата, тапсырысты орындаудың басталу және аяқталу мерзiмi, аванс сомасы (толық сома), тапсырысты қабылдаушы мен берушiнiң қойған қолдары;
қызмет (жұмыс) түрi, атқарушы мен тұтынушының материалдарының (затының) атауы, олардың құны, қызмет көрсету (жұмыс атқару) үшiн қажеттi саны, жөндеуге тапсырылатын бұйымның зауытта қойылған нөмiрi;
басқа реквизиттер толтырылады.
Бұйымдар жасауға тапсырыстар сән журналдары немесе үлгiлер бойынша, сондай-ақ тұтынушының немесе дайындаушының эскиздерi бойынша қабылданады. Тұтынушының қол қойып айғақтаған тiлегi бойынша атқарушымен келiсе отырып бұйымдарды дайындаудың үлгiлерi мен технологиясынан ауытқуларға жол берiлуi мүмкiн, бұл орайда олар тұтынушының қауiпсiздiгiне, өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға хауiп төндiрмейтiн, сондай-ақ тұтынушының мүлкiне зиян келтiрмейтiн болуы тиiс.
Сол сияқты тапсырыстарды жетон, талон, сомалық чек және сол сияқтыларды беру арқылы да рәсiмдеуге болады.
8. "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен, сондай-ақ осы Ережемен салыстырғанда тапсырыс тұтынушылардың құқықтарына нұқсан келтiретiндей түрде рәсiмделген шарттың немесе өзге құжаттың ережелерi жарамсыз деп танылады.
Егер тұтынушының құқықтарына нұқсан келтiретiн шарт ережелерiнiң қолдануына байланысты тұтынушы зиян шексе ондай зиян, оның iшiнде тұтынушының қызмет (жұмыс) түрлерiн еркiн таңдап алу құқықтарын бұзу арқылы келтiрiлген зиян толық көлемiнде өтеуге жатады.
9. Атқарушының төлемақы үшiн қызмет (жұмыс) түрлерiн тұтынушыға күштеп таңуға, сондай-ақ қызметтiң (жұмыстың) бiр түрiн көрсетудi мiндеттi түрде екiншi түрiн атқарумен байланыстыруға құқығы жоқ.
Жедел қызмет (жұмыс) атқару (жылдамдатқаны үшiн үстеме ақы алу) мен жанама қызмет көрсету iсiн атқарушы тек шартқа сәйкес қана жүргiзе алады.
Тұтынушы өзiнiң келiсiмiнсiз көрсетiлген жанама қызмет (жұмыс) үшiн төленген соманың қайтарылуын талап етуге құқылы.
10. Тұтынушы атқарылған жұмыс үшiн атқарушыға сыйақы төлеп және шарттың бұзылуы салдарынан атқарушыға келтiрiлген тiкелей шығынды өтеп, қызмет көрсету (жұмыс атқару) туралы шартты кез-келген уақытта бұзуға құқылы.
Тапсырыс орындалысымен (немесе жойылысымен) атқарушы тұтынушыға ақысы төленген материалдардың жұмсалуы туралы есеп беруге және олардың қалдықтарын, сондай-ақ алмастырылған (ақаулы) тараптар мен бөлшектердi қайтаруға мiндеттi.
11. Атқарушы өзiне тұтынушы берген материалдардың (заттардың) сақталуы мен дұрыс пайдаланылғаны үшiн жауап бередi.
Тұтынушыдан алынған материал (зат) түгелдей немесе iшiнара жойылған (бүлiнген) жағдайда атқарушы оны сондай сападағы бiртектес материалмен (затпен) алмастыруға, ал оған жағдай жоқ болғанда - жойылған (бүлiнген) материалды (затты) нарықтық құны бойынша өтеуге, сондай-ақ тұтынушы тартқан шығынның орнын жабуға мiндеттi. Тұтынушының материалы түгелдей немесе iшiнара жойылған (бүлiнген) жағдайда атқарушы тұтынушының тiлегi бойынша шартты дереу арада жаңғыртуға және бiр тектес материалдан (заттан) техникалық тұрғыдан ең қысқа мерзiм iшiнде бұйымды жасап беруге мiндеттi.
Егер атқарушы материалдың (заттың) жойылуына (бүлiнуiне) әкеп соқтыратын айрықша ерекшелiктерi туралы тұтынушыға алдын ала ескертсе, атқарушы тұтынушыдан алынған материалдың (заттың) түгелдей немесе iшiнара жойылғаны (бүлiнгенi) үшiн жауапкершiлiктен босатылады. Атқарушының аталған ерекшелiктердi бiлмеуi оны жауапкершiлiктен босатпайды.
Табиғаттың дүлей күшi, апат, Үкiмет жарияланған төтенше жағдай сияқты тұтқиыл оқиғалар кезiнде тұтынушыдан алынған материалдың (заттың) түгелдей немесе iшiнара жойылғаны (бүлiнгенi) үшiн атқарушы жауапкершiлiктен босатылады.
Атқарушы:
тұтынушыдан алынған материалдың (заттың) жарамсыздығы немесе оның сапасының нашарлығы туралы;
тұтынушының нұсқауларын орындаудың және оған байланысты басқаша жағдаяттардың атқарылатын жұмыстың жарамдылығы мен тиянақтылығына қауiп туғызатыны туралы;
жасалған (жөнделген, өңделген) бұйымдарды және басқа бiр қызметтiң (жұмыстың) нәтижелерiн тиiмдi әрi қауiпсiз пайдаланудың шарттары туралы;
атқарушының қолынан келмейтiн тұтынушыға көрсетiлетiн қызметтiң (жұмыстың) сапасына нұқсан келтiретiн басқа бiр жағдаяттардың бар екенi туралы тұтынушыны күнi бұрын ескертуге мiндеттi.
Егер атқарушының дер кезiнде және негiздi ескертуiне қарамастан, тұтынушы жарамсыз немесе сапасы нашар материалды қолайлы мерзiмде алмастырмаса, жұмысты атқарудың тәсiлi туралы нұсқауларды өзгертпесе, не жұмыстың жарамдылығы мен тиянақтылығына қауiп туғызатын жағдайларды жоймаса, атқарушы шартты бұзуға және шеккен зиянды өндiрiп алуға құқылы.
Егер атқарушы материалдың (заттың) жарамсыздығы немесе оның сапасының нашарлығы, жұмысты атқарудың тәсiлдерi туралы тұтынушының нұсқауларын орындаудың мүмкiн еместiгi, сондай-ақ жұмыстың жарамдылығы мен тиянақтылығына қауiп туғызатын атқарушының қолынан келмейтiн басқа жағдаяттардың бар екенi туралы тұтынушыға ескертпесе және бұл жайында белгiленген нысандағы құжатта көрсетпесе, ол тапсырыстың ойдағыдай орындалмағаны үшiн жауап бередi:
12. Шарт (түбiршек) немесе тапсырыс рәсiмделетiн басқа құжат жоғалған жағдайда тұтынушы бұл туралы атқарушыға хабарлауға мiндеттi.
Бұл жағдайда шартта көрсетiлген бұйым тұтынушыға жазбаша түрдегi арызы мен төлқұжаты, болмаса өз басын анықтайтын басқа құжат негiзiнде берiледi.

III. Қызмет көрсету (жұмыс атқару)

13. Атқарушы:
мемлекеттiк (муниципалдық) кәсiпорындар үшiн тиiстi жергiлiктi әкiмшiлiк органының шешiмiмен белгiленген немесе басқа ұйымдық-құқықтық нысандардың кәсiпорындары үшiн меншiк иесi деп жарияланған жұмыс режимiнiң орындалуын;
стандарттардың мiндеттi талаптарына, тұтынушымен жасалынған шарттың ережелерiне, сондай-ақ көрсетiлетiн қызмет (атқарылатын жұмыс) туралы ақпаратқа сай келетiн, ойдағыдай сапалы қызмет көрсетудi (жұмыс атқаруды);
жасалған (жөнделген) бұйымдардың және басқа да көрсетiлетiн қызметтiң (атқарылатын жұмыстың) оларды пайдаланудың белгiленген мерзiмi бойынша қауiпсiздiгiн;
бұйымдарды жасау, ғимараттарды (тұрғын үйлердi) және басқаларын жөндеу жөнiндегi кепiлдiк мiндеттемелердiң стандарттарда көзделген мерзiм бойынша орындалуын қамтамасыз етедi. Бұл мерзiм тұтынушыдан тапсырыс алынған күннен, ал тұтынушының кінәсiнен тапсырыс уақыты алынбаған жағдайда - тапсырысты (жұмысты) орындау жөнiнде шартта белгiленген мерзiмнен (күннен) кейiнгi оныншы күннен бастап есептеледi.
14. Атқарушы шартта көзделген мерзiмде қызмет көрсетуге (жұмыс атқаруға) мiндеттi. Тапсырысты орындау мерзiмi тапсырыс қабылданған күнтiзбелiк датадан кейiнгi күннен бастап есептеледi. Егер тапсырысты орындаудың басталу мен аяқталу мерзiмi жұмыс емес күнге тура келсе, онда ол келесi жұмыс күнiнен бастап есептеледi.
Қызмет көрсету (жұмыс атқару) мерзiмi ол көрсетiлуге (атқарылуға) тиiстi дата, сондай-ақ атқарушы оны көрсетуге (атқаруға) кiрiсетiн дата болып белгiленуi мүмкiн. Егер шартта қызмет көрсету (жұмыс атқару) мерзiмi келiсiм бойынша бөлiп-бөлiп орындау келiсiлген болса, онда оны көрсетудiң (атқарудың) тиiстi мерзiмдерi көзделуi тиiс.
15. Орындалған тапсырыста кемшiлiктер байқалған жағдайда тұтынушының құқықтары:
а) көрсетiлген қызметте (атқарылған жұмыста) кемшiлiктер байқалған жағдайда тұтынушы өзiнiң қалауы бойынша:
көрсетiлген қызметтегi (атқарылған жұмыстағы) кемшiлiктердiң тегiн дұрысталуын;
көрсетiлген қызмет (атқарылған жұмыс) үшiн сыйақының тиiсiнше кемiтiлуiн;
сондай сапалы бiртектес материалдан екiншi бұйымның тегiн жасалуын немесе жұмыстың (кiр жуудың, химиялық тазалаудың) қайталап атқарылуын немесе кемшiлiктердi өзiнiң немесе үшiншi тараптың қаражатымен түзету жөнiнде оның тартқан шығынының өтелуiн талап етуге құқылы.
Егер көрсетiлген қызметтегi (атқарылған жұмыстағы) кемшiлiктердi атқарушы белгiленген мерзiмде дұрыстамаса шартты бұзуға және шығынның өтелуiн талап етуге құқылы.
Сол сияқты тұтынушы көрсетiлген қызметте (атқарылған жұмыста) елеулi кемшiлiктердi немесе шарттың ережелерiнен айтарлықтай ауытқуларды байқаса да, ол шартты бұзуға құқылы. Бұл орайда шарт тұтынушының жазбаша өтiнiшiнiң негiзiнде бұзылып, оның бұзылу себептерi көрсетiледi. Тұтынушыға ақшаны қайтаруға байланысты шығын, сондай-ақ шикiзат пен материалдардың шығыны атқарушының есебiнен өтеледi;
б) осы тармақтың "а" тармақшасындағы көзделген талаптарды тұтынушы тапсырысты алу кезiнде немесе оның орындалу барысында қоя алады, ал тапсырысты алу кезiнде кемшiлiктердi байқау мүмкiн болмаған жағдайда - кепiлдiктi мерзiмде, болмаса екi жақ үшiн мiндеттi болып табылатын ережелермен немесе басқа шартпен белгiленген мерзiм iшiнде бiлдiре алады;
құрылыстағы немесе басқа жылжымайтын мүлiктегi жұмысты қабылдап алу кезiнде анықтау мүмкiн болмаған кемшiлiктерге байланысты талаптар кепiлдiктi мерзiм iшiнде, ал ондай мерзiм болмаса - жұмыс қабылданып алынған соң бiр жыл iшiнде бiлдiрiледi.
16. Атқарушы қызмет көрсетудiң (жұмыс атқарудың) барысында байқалған кемшiлiктердi тұтынушы белгiлейтiн ыңғайлы мерзiмде түзетуi тиiс.
Тапсырысты қабылдау кезiнде шартта (тараптардың келiсiмiнде) неғұрлым қысқа мерзiм белгiленбесе, тұтынушының тапсырыс алу тұсында байқалған кемшiлiктерi 7 күн iшiнде түзетiлуi тиiс.
Кемшiлiктердi жоюдың тұтынушы белгiлеген (немесе екi жақ келiскен) мерзiмi шартта не тараптар қол қоятын басқа құжатта көрсетiледi.
Кемшiлiктердi жоюдың осы тармақта көзделген мерзiмiн бұзғаны үшiн атқарушы Қазақстан Республикасының заңдарында немесе шартта көзделгендей айыппұл төлеуге мiндеттi.
17. Қызмет көрсету (жұмыс атқару) мерзiмi бұзылған немесе тапсырыс уақтылы алынбаған жағдайда тұтынушы мен атқарушының құқықтары "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" Заңда көзделген.
18. Ақауды түзетуден, болмаса келтiрiлген зиянды ерiктi түрде өтеуден атқарушы бас тартқан жағдайда, тұтынушының сотқа жүгiнуге құқығы бар.

IY. Көрсетiлген қызметке (атқарылған жұмысқа)
ақы төлеудiң тәртiбi мен нысаны

19. Көрсетiлген қызметке (атқарылған жұмысқа) ақы төлеудiң нысаны тұтынушы мен атқарушы арасындағы келiсiм бойынша белгiленедi.
20. Қызмет (жұмыс), сондай-ақ тапсырыстарды орындау кезiнде атқарушы пайдаланатын материалдардың, қосалқы бөлшектердiң, әбзелдердiң және жинақтаушы бұйымдардың құны үшiн тұтынушы бәсекелесушi нарықтың, тауарлардың сапасы мен тұтыну қасиеттерi негiзiнде қалыптасатын еркiн баға бойынша ақы төлейдi.
21. Шарт жасасу кезiнде тұтынушы:
тұтынушының қатысуымен, сондай-ақ өзiне-өзi қызмет көрсету әдiсiмен атқарылатын (қызметтiң, жұмыстың барлық түрлерi);
кино-сурет лабораториялары мен суретханалардың, салтанатты шаралар мен салт-жоралғы қызметiн көрсететiн кәсiпорындардың;
аяқ киiмдi күрделi жөндеу мен жаңарту жөнiнде атқарылатын;
сыйлықтарды, кәдесый мен басқа да бұйымдарды сатып алу, жеткiзу және қайта жөнелту;
трикотаж бұйымдарын тоқуға, киiм-кешектi пiшу мен тiгуге, суретке түсiруге үйрету;
зергерлiк бұйымдарды тексерiп белгi соғу;
моншалар мен су бүрiккiштердiң, жүк жеткiзу мен делдалдық қызмет көрсету жөнiндегi жұмыстарға толық ақы төлейдi.
Жиhаз жасау мен жөндеу, тұрғын және тұрғын емес үй-жайларды жөндеу мен салу, аяқ киiмдi, тiгiн және трикотаж бұйымдарын жасау, күрделi жөндеу және жаңарту қызметi көрсетiлетiн тұтынушы шарт негiзiнде алдын ала келiсiлген ақы төлейдi.
22. Шартта көзделген жұмыстарды атқару туралы кесiмдi немесе шамаланған мөлшерде смета жасалуы мүмкiн.
Егер тұтынушы қосымша жұмыс атқаруға келiсiм бермесе, немесе атқарушыға ондай жұмыстар атқаруды тапсырмаса, атқарушы кесiмдi сметаға енгiзiлмеген шығындарға ақы төлеудi талап ете алмайды.
Егер шамаланған мөлшерде сметаны көбейту қажеттiгi туса, атқарушы бұл жөнiнде тұтынушыны дереу ескертуге мiндеттi. Бұл орайда тұтынушы әуел баста белгiленген сметаға сәйкес атқарылған жұмыс шығынын атқарушыға өтеп, шартты бұзуға құқылы.
Егер атқарушы шамаланған мөлшердегi сметаның көбейгенi туралы тұтынушыға ескертпесе, онда ол сметада көзделмеген шығынның өтелуiн талап етпей, жұмысты атқаруға мiндеттi.
23. Егер екi жақтың келiсiмiнде атқарушының материалдары үшiн есеп айырысудың басқадай тәртiбi көзделмесе, атқарушының тапсырысты орындау кезiнде пайдаланатын материалдарына тұтынушы шарт жасасу кезiнде толығымен (немесе шартта көрсетiлген мөлшерде) ақы төлейдi, түпкiлiктi есеп айырысу тұтынушы жұмысты қабылдаған кезде жасалады.
Материал кредит түрiнде төлем әдiсiмен берiлуi мүмкiн.
Атқарушы берген материалдардың бағасының кейiннен өзгеруi қайта есеп айырысуға әкеп соқтырмайды.

Об утверждении правил бытового обслуживания населения в Республики Казахстан

Постановление Государственного комитета Республики Казахстан по ценовой и антимонопольной политике от 20 сентября 1996 г. N 9/7. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 2 декабря 1996 г. N 229. Утратило силу - приказом Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий от 15 декабря 2004г. N 495-ОД

Извлечение из приказа Председателя Агентства
Республики Казахстан по регулированию естественных монополий
от 15 декабря 2004г. N 495-ОД

"Руководствуясь подпунктом 1) пункта 18 Положения Об Агентстве Республики Казахстан по регулированию естественных монополий, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 28 октября 2004 года N 1109, приказываю:
1. Признать утратившим силу постановление Государственного комитета Республики Казахстан по ценовой и антимонопольной политике от 20 сентября 1996 г. N 9/7 "Об утверждении правил бытового обслуживания населения в Республики Казахстан"...
4. Настоящий приказ вступает в силу со дня подписания.

Председатель".
--------------------------------------------------------------------

В соответствии с постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 22 июня 1995 г. N 864 P950864_ "Об активизации работы по защите прав потребителей" Управлением защиты прав потребителей Государственного комитета Республики Казахстан по ценовой и антимонопольной политике разработан проект "Правил бытового обслуживания населения в Республике Казахстан".
Предлагаемый проект Правил разработан в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, Гражданским Кодексом Республики Казахстан и требованиями действующего законодательства по защите прав потребителей и предназначен для регулирования отношений между потребителями и исполнителями в сфере бытовых услуг и содержит положения, обеспечивающие реализацию прав потребителей.
На основании изложенного Коллегия Государственного комитета Республики Казахстан по ценовой и антимонопольной политике постановляет:
1. Утвердить Правила бытового обслуживания населения в Республике Казахстан с учетом замечаний.
2. Управлению защиты прав потребителей (Осипова Г.М.):
представить "Правила бытового обслуживания в Республике Казахстан" в Министерство юстиции Республики Казахстан для регистрации.
3. Управлению анализа, информации и организационной работы (Айменов Х.А.):
провести пресс-конференцию и опубликовать в средствах массовой информации Правила бытового обслуживания населения в Республике Казахстан.
4. Контроль за выполнением данного постановления возложить на заместителя председателя Комитета Квятковскую Т.Г.

Председатель Коллегии

Утверждено
Постановлением коллегии
Государственного комитета
Республики Казахстан по
ценовой и антимонопольной
политике
20 сентября 1996 г. N 9/7

П Р А В И Л А
бытового обслуживания населения
в Республике Казахстан

I. Общие положения

1. Правила бытового обслуживания населения в Республике Казахстан разработаны в соответствии с Гражданским Кодексом Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан "О защите прав потребителей" и регулируют отношения между потребителями и исполнителями в сфере бытовых услуг.
2. Правила распространяются на все юридические лица, независимо от форм собственности, а также на граждан, занимающихся оказанием следующих услуг (выполнением работ) по индивидуальным заказам населения на территории Республики Казахстан:
ремонт обуви;
пошив обуви, включая пошив ортопедической обуви;
пошив и ремонт швейных, меховых, трикотажных и кожаных изделий, головных уборов и изделий текстильной галантереи;
пошив и вязка трикотажных изделий;
ремонт бытовых машин и приборов, ремонт и изготовление металлоизделий, в том числе:
ремонт телевизоров, радиоаппаратуры, проигрывателей, радиол, магнитофонов, холодильников, пылесосов, стиральных и швейных машин, других бытовых машин и приборов;
ремонт и изготовление металлоизделий;
ремонт мебели;
изготовление мебели;
химическая чистка и крашение;
услуги прачечных (включая сопутствующие услуги - мелкий ремонт сдаваемых в обработку вещей);
ремонт и строительство жилищ (квартир), гаражей, стоянок;
услуги фотографий и фото-кинолабораторий, включая услуги салонов звукозаписи;
услуги бань и душей;
услуги парикмахерских (включая изготовление париков, шиньонов);
ритуальные услуги (включая продажу похоронных принадлежностей через специализированные магазины);
ритуальные услуги (изготовление похоронных принадлежностей, памятников, надгробных плит, цветников, траурных венков и т.д.);
прочие виды бытовых услуг (газификация домов индивидуального сектора, переработка сельскохозяйственной продукции по заказам граждан и др.).
Деятельность юридических лиц и граждан, занимающихся грузовыми перевозками для населения, техническим обслуживанием и ремонтом транспортных средств, принадлежащих гражданам, а также оказывающих услуги ломбардов, камер хранения, предоставлению во временное пользование предметов проката и услуги по устранению недостатков в приобретенных в торговой сети изделиях в период гарантийного срока их эксплуатации регламентируются специальными правилами.
3. Если исполнители наряду с изготовлением одежды, головных уборов, мебели, кожгалантерейных, металлических и других изделий по индивидуальным заказам граждан осуществляют изготовление изделий в порядке массового или серийного производства без предварительного заказа потребителем и последующую их реализацию населению, то их отношения с потребителями (включая требования к качеству изделий, гарантий, меры ответственности и другое) регулируются в порядке, установленном разделом II "Права потребителей и их защита" Закона Республики Казахстан Z913400_ "О защите прав потребителей".
4. Предприятия, оказывающие услуги (выполняющие работы) обязаны иметь вывеску с указанием профиля их деятельности, наименования и юридического адреса, а также вывеску с указанием режима работы.
Индивидуальный-предприниматель должен предоставлять информацию о регистрации и наименовании органа, его зарегистрировавшего, а также информацию о стандарте, обязательные требования которого распространяются на оказываемые услуги (выполняемые работы), сведения об их сертификации.
5. Исполнитель обязан своевременно предоставлять потребителю информацию в наглядной и доступной форме об оказываемых услугах (выполняемых работах), форме и порядке оплаты услуг (работ), включая и те случаи, когда обслуживание производится вне постоянного места нахождения предприятия - во временных помещениях, передвижными приемными пунктами, выездными бригадами и тому подобное.
В помещении предприятия, где производится прием заказов, эта информация должна находиться в удобном для обозрения потребителем месте и в обязательном порядке содержать:
Правила бытового обслуживания населения в Республике Казахстан, извлечения (выписки) из Закона Республики Казахстан "О защите прав потребителей";
нормативные документы органов местной администрации по вопросам бытового обслуживания населения;
сведения об органе по защите прав потребителей при местной администрации;
перечень основных видов услуг (работ) и форм их предоставления, а также сопутствующих и других услуг (работ) и форм обслуживания, предоставляемых по желанию потребителя;
наименования стандартов, обязательным требованиям которых должны соответствовать качество услуг (работ) и обслуживания потребителей, а также гарантийные обязательства исполнителя услуг (работ);
прейскуранты (выписки из прейскурантов) либо цены на предоставляемые виды услуг (работ), цены на используемые при этом материалы, запасные части и фурнитуру исполнителя (обозначенные на их образцах), а также размеры надбавок по видам условий и продолжительности исполнения срочных заказов;
лицензию на право оказания данной услуги (работы), если лицензирование предусмотрено законодательством Республики Казахстан;
образцы предлагаемых потребителю материалов и фурнитуры исполнителя, используемых при оказании услуг (выполнении работ);
образцы типовых договоров, квитанций, жетонов, расписок, талонов и других документов, удостоверяющих прием заказов исполнителем и оплату услуг (работ) потребителем;
сведения о льготах и преимуществах, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан для отдельных категорий потребителей.
Если предоставление ненадлежащей информации (недостоверной или недостаточно полной) об услуге (работе), а также об исполнителе повлекло:
оказание услуги (выполнение работы), не обладающей необходимыми потребителю свойствами, он вправе расторгнуть договор и потребовать возмещения причиненных ему убытков;
причинение вреда жизни, здоровью или имуществу потребителя - последний вправе расторгнуть договор и потребовать возмещения причиненных ему убытков в полном объеме.

II. Прием и оформление заказов на услуги (работы)

6. Исполнитель принимает заказы на услуги (работы), которые соответствуют профилю его деятельности.
Заказы на услуги (работы) принимаются непосредственно на предприятиях, в их филиалах либо в приемных пунктах по месту работы, учебы, отдыха и жительства потребителей, а также по телефону (в том числе автоматическими установками) и по почте.
7. Заказ на оказание услуги (выполнение работы) оформляется договором или иным документом установленной формы, в котором заполняются:
юридический адрес исполнителя, фамилия и инициалы заказчика, его телефон или адрес;
дата приема заказа, сроки начала и окончания исполнения заказа, сумма аванса (полная сумма), подписи принявшего и сдавшего заказ;
вид услуги (работы), полное наименование материалов (вещи) исполнителя и потребителя, их стоимость и количество, необходимое для оказания услуги (выполнения работы), заводской номер сдаваемого в ремонт изделия;
другие реквизиты.
Прием заказов на изготовление изделий производится по журналам мод или образцам, а также по эскизам потребителя или изготовителя. По желанию потребителя, подтвержденному подписью, могут быть сделаны согласованные с исполнителем отступления от образцов и технологии изготовления изделия, если они не угрожают безопасности, жизни и здоровью потребителя, окружающей среде, а также не причинят вреда имуществу потребителя.
Заказы могут оформляться также путем выдачи жетона, талона, кассового чека и тому подобного.
8. Условия договора или иного документа, которым оформляется заказ, ущемляющие права потребителей по сравнению с предусмотренными Законом Республики Казахстан "О защите прав потребителей" и настоящими Правилами, признаются недействительными.
Если в результате применения условий договора, ущемляющих права потребителя, у него возникли убытки, то они подлежат возмещению исполнителем в полном объеме, в том числе и убытки, причиненные нарушением прав потребителя на свободный выбор видов услуг (работ).
9. Исполнитель не вправе навязывать потребителю дополнительные виды услуг (работ), предоставляемых за плату, а также обуславливать исполнение одних услуг (работ) обязательным исполнением других.
Оказанием услуг (выполнение работ) с применением форм срочного обслуживания (со взиманием надбавки за срочность), оказание сопутствующих услуг может производиться исполнителем только в соответствии с договором.
Потребитель вправе потребовать возврата сумм, уплаченных за дополнительные услуги (работы), оказанные (выполненные) без его согласия.
10. Потребитель вправе расторгнуть договор об оказании услуги (выполнении работ) во всякое время, уплатив исполнителю вознаграждение за выполненную работу и возместив ему прямые убытки, причиненные расторжением договора.
После выполнения (или аннулирования) заказа исполнитель обязан представить потребителю отчет о расходовании оплаченных им материалов и возвратить их остатки, а также замененные (неисправные) узлы и детали.
11. Исполнитель отвечает за сохранность и правильное использование передаваемых ему потребителем материалов (вещи).
В случае полной или частичной утраты (повреждения) материала (вещи), принятого от потребителя, исполнитель обязан заменить его однородным материалом (вещью) аналогичного качества, а при отсутствии таковых - возместить потребителю утраченный (поврежденный) материал (вещь) по рыночной стоимости, а также расходы, понесенные потребителем. В случае полной или частичной утраты (повреждения) материала (вещи) потребителя исполнитель обязан по желанию потребителя незамедлительно возобновить договор и изготовить изделие из однородного материала (вещи) в кратчайший технически возможный срок.
Исполнитель освобождается от ответственности за полную или частичную утрату (повреждение) материала (вещи), принятого от потребителя, если потребитель был предупрежден исполнителем о его особых свойствах, которые могут повлечь его утрату (повреждение). Название исполнителем указанных свойств не освобождает его от ответственности.
Исполнитель освобождается от ответственности за полную или частичную утрату (повреждение) материала (вещи), принятого от потребителя при возникновении форс-мажорных обстоятельств, как-то: стихийное бедствие, катастрофа, чрезвычайное положение, объявленное Правительством.
Исполнитель обязан своевременно предупредить потребителя:
о непригодности или недоброкачественности материала (вещи), полученного от потребителя;
о том, что выполнение указаний потребителя и иные обстоятельства, зависящие от последнего, грозят годности и прочности выполняемой работы;
об условиях эффективного и безопасного пользования изготовленными (отремонтированными, обработанными) изделиями и результатами других услуг (работ);
о наличии иных, не зависящих от исполнителя обстоятельств, которые угрожают качеству оказываемой потребителю услуги (выполняемой работы).
Если потребитель, несмотря на своевременное и обоснованное предупреждение со стороны исполнителя, в разумный срок не заменит непригодный или недоброкачественный материал, не изменит указаний о способе выполнения работы либо не устранит иных обстоятельств, грозящих ее годности и прочности, исполнитель вправе расторгнуть договор и взыскать причиненные убытки.
Если исполнитель не предупредил потребителя о непригодности или недоброкачественности материала (вещи), невозможности выполнения указаний потребителя о способе выполнения работы, а также о наличии иных, не зависящих от исполнителя обстоятельств, грозящих ее годности и прочности, и не указал об этом в документе установленной формы, он несет ответственность за ненадлежащее исполнение заказа.
12. При утере договора (квитанции) или иного документа, которым оформляется заказ, потребитель обязан известить об этом исполнителя.
В этом случае указанное в договоре изделие выдается по письменному заявлению потребителя с предъявлением паспорта или иного документа, удостоверяющего его личность.

III. Оказание услуг (выполнение работ)

13. Исполнитель обеспечивает:
соблюдение режима работы, установленного решением соответствующего органа местной администрации для государственных (муниципальных) предприятий или объявленного собственником для предприятий иных организационно-правовых форм;
оказание услуг (выполнение работ) надлежащего качества, соответствующего обязательным требованиям стандартов, условиям заключенного с потребителем договора, а также информации об оказываемых услугах (выполняемых работах);
безопасность изготовленных (отремонтированных) изделий в течение установленного срока их эксплуатации и других оказанных услуг (выполненных работ);
выполнение гарантийных обязательств на изготовленные (отремонтированные) изделия, здания (жилье) и другое в течение сроков, предусмотренных в стандартах. Эти сроки исчисляются со дня получения заказа (выполненной работы) потребителем, а в случае несвоевременного его получения по вине потребителя - со дня, следующего за десятым днем после установленного договором срока (дня) исполнения заказа (работы).
14. Исполнитель обязан оказать услугу (выполнить работу) в сроки, предусмотренные в договоре. Срок исполнения заказа исчисляется, начиная со следующего дня после календарной даты приема заказа. Если начало и конец срока исполнения заказа приходится на нерабочий день, то им считается следующий за ним рабочий день.
Срок оказания услуги (выполнения работы) может определяться датой (периодом времени), к которой она должна быть оказана (выполнена), а также датой (периодом времени), когда исполнитель должен приступить к ее оказанию (выполнению). Если договором обусловлено, что услуга (работа) оказывается (выполняется) по частям в течение срока действия договора, то должны предусматриваться соответствующие сроки ее оказания (выполнения).
15. Права потребителя при обнаружении недостатков в исполненном заказе:
а) при обнаружении недостатков в оказанной услуге (выполненной работе) потребитель вправе по своему выбору потребовать:
безвозмездного устранения недостатков в оказанной услуге (выполненной работе);
соответствующего уменьшения вознаграждения за оказанную услугу (выполненную работу);
безвозмездного изготовления другого изделия из однородного материала такого же качества или повторного выполнения работы (стирки, химической чистки), или возмещения понесенных им расходов по исправлению недостатков своими средствами или третьим лицом.
Потребитель вправе расторгнуть договор и потребовать возмещения убытков, если в установленный срок недостатки в оказанной услуге (выполненной работе) не были устранены исполнителем.
Потребитель также вправе расторгнуть договор, если им обнаружены существенные недостатки в оказанной услуге (выполненной работе) или иные существенные отступления от условий договора. При этом расторжение договора производится на основании письменного заявления потребителя с указанием причин расторжения договора и предъявления договора. Расходы по возврату потребителю денег, а также сырья и материалов осуществляются за счет исполнителя;
б) требования, предусмотренные подпунктом "а" настоящего пункта, могут быть предъявлены потребителем в случае обнаружения недостатков при получении заказа или в ходе его исполнения, а в случае невозможности обнаружения недостатков при получении заказа - в течение гарантийного срока или иных сроков, установленных обязательными для сторон правилами или иным договором;
требования по поводу недостатков в строении или ином недвижимом имуществе, которые невозможно было обнаружить при принятии работы, могут быть предъявлены при обнаружении недостатков в течение гарантийного срока, а в случае его отсутствия - в течение годичного срока со дня окончания приемки работ.
16. Недостатки услуги (работы), обнаруженные в ходе ее оказания (выполнения), должны быть устранены исполнителем в разумный срок, назначаемый потребителем.
Недостатки, обнаруженные потребителем при получении заказа, должны быть устранены в течение 7 дней, если более короткий срок не установлен договором (соглашением сторон) при принятии заказа.
Назначенный потребителем (или согласованный сторонами) срок устранения недостатков фиксируется в договоре либо ином документе, подписываемом сторонами.
За нарушение, предусмотренных настоящим пунктом сроков устранения недостатков, исполнитель обязан уплатить потребителю неустойку, предусмотренную законодательством Республики Казахстан или договором.
17. Права потребителя и исполнителя в случае нарушения сроков оказания услуги (выполнения работы) или несвоевременного получения заказа, предусмотрены в Законе "О защите прав потребителей".
18. В случае отказа устранить нарушения и возместить причиненный ущерб в добровольном порядке потребитель имеет право обратиться в суд.

IV. Порядок и форма оплаты
оказанных услуг (выполненных работ)

19. Форма оплаты оказанной услуги (выполненной работы) определяется по соглашению между потребителем и исполнителем.
20. Услуги (работы), а также стоимость, используемых при исполнении заказов материалов, запасных частей, фурнитуры и комплектующих исполнителя, оплачиваются потребителем по свободным ценам, формируемым исходя из конкурентного рынка, качества и потребительских свойств товаров.
21. При заключении договора полностью оплачиваются потребителем услуги (работы):
выполняемые в присутствии потребителя, а также методом самообслуживания (все виды услуг, работ);
кино-фотолабораторий и фотографий, предприятий по обслуживанию торжественных мероприятий и ритуальные услуги;
выполняемые по крупному ремонту и обновлению обуви;
по покупке, доставке или пересылке подарков, сувениров и других изделий;
по обучению вязке трикотажных изделий, кройке и шитью одежды, фотографированию;
по апробированию и клеймению ювелирных изделий;
бань и душей;
по доставке грузов и посреднические услуги.
За услуги по изготовлению и ремонту мебели, ремонту и строительству жилых и нежилых помещений, изготовлению, крупному ремонту и обновлению обуви, швейных и трикотажных изделий потребитель вносит аванс на основе договора.
22. На выполнение работ, предусмотренных договором, может быть составлена твердая или приблизительная смета.
Исполнитель не вправе требовать оплаты работы и дополнительных расходов, не включенных в твердую смету, если потребитель не дал согласия на их производство или не поручил исполнителю выполнение таких работ.
Если возникла необходимость превысить приблизительную смету, то исполнитель обязан немедленно предупредить об этом потребителя. В этом случае потребитель вправе расторгнуть договор, возместив исполнителю понесенные им расходы, приходящиеся на выполненную работу, согласно первоначально определенной смете. Если исполнитель не предупредил потребителя о превышении приблизительной сметы, то он обязан выполнить работу, не требуя возмещения расходов, не предусмотренных сметой.
23. Материалы исполнителя, используемые при исполнении заказа, оплачиваются потребителем при заключении договора полностью (или в размере, указанном в договоре, с окончательным расчетом при получении потребителем выполненной работы), если иной порядок расчетов за материалы исполнителя не предусмотрен соглашением сторон.
Материал может быть предоставлен с оплатой в кредит.
Последующее изменение цены предоставленного исполнителем материла не влечет за собой перерасчета.