Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік әріптестік туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы N 129 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2007.05.15. N 252 Заңымен.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң Қазақстан Республикасындағы әлеуметтiк әрiптестiк (трипартизм) жүйесi жұмыс істеуiнiң құқықтық негiздерiн, мiндеттерi мен тәртiбiн айқындайды, тараптардың тең құқылы және өзара жауапкершiлiктi принциптерi негiзiнде ортақ әлеуметтiк маңызы бар мақсаттарға қол жеткiзуi үшiн Бас, салалық және аймақтық келiсiмдердi жасасу, өзгерту және бұзу тәртібін белгiлейдi.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) қызметкерлердiң өкiлдерi - кәсiптiк одақтардың, олардың бiрлестiктерiнiң органдары, сондай-ақ заңдарда белгiленген тәртiппен құрылған қызметкерлер уәкiлеттiк берген өзге де адамдар мен ұйымдар;
2) жұмыс берушiлердiң өкiлдерi - заңдарда белгiленген тәртiппен құрылған жұмыс берушiлер органдары уәкiлеттiк берген адамдар;
3) келiсiм (бас), салалық (тарифтiк), аймақтық - республикалық, салалық және аймақтық деңгейде қызметкерлердiң еңбек жағдайларын, жұмыспен қамтылуын және әлеуметтiк кепiлдiктерiн белгiлеу мазмұнын және тараптардың олар бойынша мiндеттемелерiн анықтайтын, әлеуметтiк әрiптестер арасында жасалатын құқықтық акт;
4) әлеуметтiк әрiптестiк - атқарушы билiк органдары өкiлдерiнiң, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер өкiлдерiнiң мүдделерiн келiстiрудi қамтамасыз етуге бағытталған қатынастар мен тетiктер жүйесi;
5) әлеуметтiк әрiптестiк тараптары - атқарушы билiк органдарының өкiлдерi, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер өкiлдерi;
6) әлеуметтiк әрiптестiк комиссияларына қатысушы - әлеуметтiк әрiптестiк тараптарының өкiлеттi өкiлi.

2-бап. Заңның қолданылу аясы

Осы Заңның күшi:
1) меншiк нысанына қарамастан Қазақстан Республикасының аумағында қызметiн жүзеге асыратын барлық жұмыс берушiлерге;
2) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан кәсiпорындардың, мекемелердiң, ұйымдардың қызметкерлерiне;
3) атқарушы билiк органдарына қолданылады.

2-тарау. ӘЛЕУМЕТТIК ӘРIПТЕСТIКТIҢ НЕГIЗГI МIНДЕТТЕРI,
ПРИНЦИПТЕРI МЕН ЖYЙЕСI

3-бап. Әлеуметтiк әрiптестiктiң мiндеттерi

Қазақстан Республикасындағы әлеуметтiк әрiптестiк мынадай негiзгi мiндеттердi шешуге бағытталған:
1) әлеуметтiк және еңбек қатынастарын және соларға байланысты экономикалық қатынастарды реттеудiң тиiмдi тетiгiн жасау;
2) қоғамдағы барлық жiктердiң мүдделерiн объективтi түрде ескеру негiзiнде әлеуметтiк тұрақтылық пен қоғамдық келiсiмдi қамтамасыз етуге жәрдемдесу;
3) қызметкерлердiң еңбек құқықтары кепiлдiктерiн қамтамасыз етуге жәрдемдесу, олардың әлеуметтiк қорғалуын жүзеге асыру;
4) барлық деңгейдегi әлеуметтiк әрiптестер арасындағы консультациялар мен келiссөздер процесiне жәрдемдесу;
5) ұжымдық еңбек даулары мен жанжалдарды шешуге жәрдемдесу.

4-бап. Әлеуметтiк әрiптестiктiң негiзгi принциптерi

Әлеуметтiк әрiптестiктiң негiзгi принциптерi:
1) тараптар өкiлдерiнiң өкiлеттiгi;
2) тараптардың тең құқықтығы;
3) талқылау үшiн енгiзiлетiн мәселелер тiзбесiн таңдау еркiндiгi;
4) мiндеттемелер қабылдаудың ерiктiлiгi және тараптардың оларды орындауға мiндеттiлiгi;
5) тараптардың мүдделерiн құрметтеу;
6) әлеуметтiк әрiптестердiң Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен мiндеттемелерiн сақтауы;
7) тараптардың, олардың өкiлдерiнiң келiсiм бойынша қабылданған мiндеттемелердi өздерiнiң кiнәсiнен орындамағаны үшiн жауаптылығы болып табылады.

5-бап. Әлеуметтiк әрiптестiк жүйесi

Әлеуметтік әрiптестiк тараптардың өзара iс-қимылы нысанында әлеуметтiк әрiптестiктiң:
1) республикалық деңгейдегi;
2) салалық деңгейдегi;
3) аймақтық (облыстық, қалалық, аудандық) деңгейдегi органдары арқылы қамтамасыз етiледi.
Әлеуметтік әрiптестiктiң ұйымдар деңгейiндегi мәселелерi Қазақстан Республикасының заңдарымен реттеледi.

6-бап. Әлеуметтiк әрiптестiк саласындағы Қазақстан
Республикасының заңдары

Әлеуметтiк әрiптестiк саласындағы Қазақстан Республикасының заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

3-тарау. ӘЛЕУМЕТТIК ӘРIПТЕСТIКТI ҰЙЫМДАСТЫРУ

7-бап. Әлеуметтiк әрiптестiктi республикалық деңгейде
ұйымдастыру

1. Әлеуметтiк әрiптестiкті республикалық деңгейде Әлеуметтiк әрiптестiк пен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу жөнiндегi республикалық үшжақты комиссия (бұдан әрi - республикалық комиссия) қамтамасыз етедi.
2. Республикалық комиссия әлеуметтiк әрiптестердiң мүдделерiн үйлестiруді тиістi шешiмдермен ресiмделетiн консультациялар мен келiссөздер жүргiзу жолымен қамтамасыз ету жөнiнде тұрақты жұмыс iстейтiн орган болып табылады.
3. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң, қызметкерлердiң республикалық бiрлестiктерiнiң және жұмыс берушiлердiң республикалық бiрлестiктерiнiң өкiлеттi өкiлдерi республикалық комиссияның қатысушылары болып табылады.

8-бап. Әлеуметтік әрiптестiктi салалық деңгейде
ұйымдастыру

1. Әлеуметтiк әрiптестiктi салалық деңгейде әлеуметтiк әрiптестiк пен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу жөнiндегi салалық комиссиялар (бұдан әрi - салалық комиссия) қамтамасыз етедi.
2. Салалық комиссия әлеуметтiк әрiптестер мүдделерiн үйлестiрудi тиiстi шешiмдермен ресiмделетiн консультациялар мен келiссөздер жүргiзу жолымен қамтамасыз ету жөнiнде тұрақты жұмыс істейтiн орган болып табылады.
3. Тиiстi атқарушы органдардың өкiлеттi өкiлдерi, жұмыс берушiлер мен қызметкерлердiң өкiлдерi салалық комиссиялардың қатысушылары болып табылады.

9-бап. Әлеуметтiк әрiптестiктi аймақтық деңгейде
ұйымдастыру

1. Әлеуметтiк әрiптестiктi аймақтық деңгейде әлеуметтiк әрiптестiк пен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу жөнiндегi облыстық, қалалық және аудандық комиссиялар (бұдан әрi - аймақтық комиссия) қамтамасыз етедi.
2. Аймақтық комиссия әлеуметтiк әрiптестер мүдделерiн үйлестiрудi тиiстi келiсiмдермен және шешiмдермен ресiмделетiн консультациялар және келiссөздер жүргiзу жолымен қамтамасыз ету жөнiнде тұрақты жұмыс істейтiн орган болып табылады.
3. Жергiлiктi атқарушы органдардың тиiстi өкiлеттi өкiлдерi, жұмыс берушiлер мен қызметкерлердiң өкiлдерi аймақтық комиссиялардың қатысушылары болып табылады.

10-бап. Тұрақты жұмыс істейтiн республикалық, салалық,
аймақтық комиссияларды құрудың принциптерi мен
тәртiбi

1. Комиссиялар мынадай принциптер:
1) атқарушы билiк органдары өкiлдерiнiң, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер өкiлдерiнiң комиссиялар қызметiне қатысуының міндеттiлiгi;
2) тараптардың өкiлеттiлiгi;
3) өкiлдiктiң теңбе-теңдiгi;
4) тең құқықтығы;
5) тараптардың өзара жауапкершiлiгi негiзiнде құрылады.
2. Комиссияларға қатысушылардың дербес құрамын әлеуметтiк әрiптестiктiң әр тарабы өз бетiнше жасақтайды. Әлеуметтiк әрiптестiкке қатысушы тараптардың бәрiне тең өкiлеттiлiк берiледi.

11-бап. Тұрақты жұмыс істейтiн республикалық, салалық,
аймақтық комиссиялардың негiзгi мақсаттары мен
мiндеттерi

1. Комиссиялардың негiзгi мақсаттары әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу мен тараптардың мүдделерiн үйлестiру болып табылады.
2. Комиссиялардың негiзгi мiндеттерi:
1) әлеуметтiк және экономикалық саясаттың негiзгi бағыттары бойынша тараптардың көзқарастарын үйлестiру;
2) келiсiмдердi жүзеге асыру жөнiндегi шараларды әзiрлеу, келiсу және бекiту;
3) келiсiмдердi әзiрлеу мен жасасу;
4) республикалық комиссия шеңберiнде халықаралық еңбек нормаларын бекiту мен қолдануға байланысты мәселелер бойынша консультациялар өткiзу және ұсыныстар әзiрлеу болып табылады.
3. Комиссиялар өздерi бекiткен ережелер мен жұмыс жоспарларына сәйкес жұмыс істейдi. Комиссиялардың отырыстары жылына кемiнде екi рет өткiзiледi.

12-бап. Республикалық комиссияның негiзгi құқықтары

Республикалық комиссия:
1) өз отырыстарында әлеуметтiк және еңбек қатынастары саласындағы келiсiлген саясатты жүргiзу проблемаларын қарауға;
2) келiсiм жобасын әзiрлеу, аталған келiсiмдi жүзеге асыру, комиссияның шешiмдерiн орындау кезiнде атқарушы органдардың, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер бірлестiктерiнiң мүдделерiн үйлестiруге;
3) атқарушы органдардан, жұмыс берушiлерден және (немесе) қызметкерлер өкiлдерiнен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу үшiн жасалатын және жасалған келiсiмдер туралы ақпарат сұратып алуға;
4) өз шешiмдерiнiң орындалуын бақылауды жүзеге асыруға, ал жауапты адамдар оларды орындамаған жағдайда анықталған жолсыздықтарды жою және келiсiм шарттарының орындалмауына кiнәлi адамдарды жауапқа тарту туралы ұсыныстар жасап, әрiптестiктiң тиiстi тарабына ақпарат жiберуге;
5) атқарушы органдардан ұжымдық келiссөздер жүргiзуге және келiсiм жобасын әзiрлеуге, аталған келiсiмнiң орындалуын бақылауды ұйымдастыруға қажет Қазақстан Республикасындағы әлеуметтiк жағдай туралы ақпаратты, Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн сұратуға және алуға;
6) нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу жөнiнде ұсыныс енгiзуге немесе Қазақстан Республикасының әлеуметтiк және еңбек қатынастары саласындағы заңдары мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң бастамашылық жобаларын уәкiлеттi органдардың қарауына беруге;
7) ғалымдар мен мамандарды тарта отырып жұмыс тобын құруға;
8) республикалық комиссияның отырысына орталық атқарушы органдардың, қоғамдық бiрлестiктердiң қызметкерлерiн, сондай-ақ тәуелсiз сарапшыларды шақыруға;
9) атқарушы органдар, жұмыс берушiлер мен қызметкерлердiң бiрлестiктерi комиссия белгiлеген мерзiмде қарауға және орындауға мiндеттi болатын бiрлескен келiсiмдер мен шешiмдер қабылдауға;
10) әлеуметтiк және еңбек қатынастары мен әлеуметтiк әрiптестiк мәселелерi бойынша халықаралық, республикалық, аймақаралық кеңестер, конференциялар, конгрестер, семинарлар өткiзуге осы аталған шараларды ұйымдастырушылармен келiсiлген тәртiпте қатысуға құқылы.

13-бап. Салалық және аймақтық комиссиялардың негiзгi
құқықтары

Салалық және аймақтық комиссиялар:
1) өз отырыстарында әлеуметтiк және еңбек қатынастары саласында келiсiлген саясатты жүргiзу проблемаларын қарауға;
2) келiсiм жобасын әзiрлеу аталған келiсiмдi жүзеге асыру, комиссияның шешiмдерiн орындау кезiнде атқарушы билiк органдарының, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер бірлестiктерiнiң мүдделерiн келiстiруге;
3) атқарушы билiк органдарынан, жұмыс берушiлерден және (немесе) қызметкерлер өкiлдерiнен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу үшін жасалатын және жасалған келiсiмдер туралы ақпарат сұратып алуға;
4) өз шешiмдерiнiң орындалуын бақылауды жүзеге асыруға, ал жауапты адамдар оларды орындамаған жағдайда анықталған жолсыздықтарды жою және келiсiм шарттарының орындалмауына кiнәлi адамдарды жауапқа тарту туралы ұсыныстар жасап, әрiптестiктiң тиiстi тарабына ақпарат жiберуге;
5) ғалымдар мен мамандарды тарта отырып жұмыс тобын құруға;
6) салалық және аймақтық комиссиялардың отырыстарына тиiсiнше орталық және жергiлiктi атқарушы билiк органдарының, қоғамдық бiрлестiктердiң қызметкерлерiн, сондай-ақ тәуелсiз сарапшыларды шақыруға;
7) атқарушы билiк органдары, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер өкiлдерi салалық және аймақтық комиссиялар белгiлеген мерзiмде қарауға және орындауға мiндеттi болатын бiрлескен келiсiмдер мен шешiмдер қабылдауға;
8) әлеуметтiк және еңбек қатынастары мен әлеуметтiк әрiптестiк мәселелерi бойынша халықаралық, республикалық, аймақаралық кеңестер, конференциялар, конгрестер, семинарлар өткiзуге осы аталған шараларды ұйымдастырушылармен келiсiлген тәртiпте қатысуға құқылы.

4-тарау. ӘЛЕУМЕТТIК ӘРIПТЕСТIК ТАРАПТАРЫ АРАСЫНДА
КЕЛIСIМДЕР ЖАСАСУ ТӘРТIБI

14-бап. Республикалық, салалық, аймақтық комиссиялардың
шешiмдер қабылдау тәртiбi

1. Комиссиялардың шешiмдерi барлық тараптардың келiссөздерде келiсiмге қол жеткiзуi негiзiнде ғана қабылданады және тиiстi келiсiмдермен ресiмделедi.
2. Келiссөздер жүргiзу барысында, егер тараптар келiсiмге келе алмаса, хаттама жасалып, оған тараптардың келiспеушiлiктердi жою жөнiндегi және келiссөздердi қайта жүргiзу мерзiмдерi туралы түпкiлiктi тұжырымдалған ұсыныстары енгiзiледi.
3. Шешiмдер қабылдау мен жұмысты ұйымдастырудың тәртiбiн комиссиялар әзiрлейдi және бекiтедi.

15-бап. Келiсiмдердiң тараптары, түрлерi және
қолданылуы

1. Республикалық деңгейде Қазақстан Республикасының Yкiметi, жұмыс берушiлердiң республикалық бiрлестiктерi және қызметкерлердiң республикалық бiрлестiктерi арасында Бас келiсiм жасалады.
Бас келiсiм - Қазақстан Республикасының Yкiметi, жұмыс берушiлердiң республикалық бiрлестiктерi және қызметкерлердiң республикалық бірлестiктерi өздерiнiң құзыретi шегiнде жасасатын, аймақтық және салалық келiсiмдер мен ұжымдық шарттар жасасу кезiнде ескерiлетiн, республикадағы әлеуметтiк-еңбек қатынастарын және солармен байланысты экономикалық қатынастарды реттеудiң жалпы принциптерiн белгiлейтiн құқықтық акт.
2. Салалық деңгейде тиiстi атқарушы органдар және жұмыс берушiлер мен қызметкерлердiң уәкiлеттi өкiлдерi арасында салалық келiсiмдер жасалады.
Салалық келiсiм - ақы төлеу нормалары мен еңбекке байланысты басқа да мәселелердi, өзара мiндеттемелердi, сондай-ақ нақты сала қызметкерлерi үшiн әлеуметтiк кепiлдiктер мен жеңiлдiктердi айқындайтын, барлық тараптар (әрiптестер) үшiн мiндеттi болатын және аймақтық келiсiмдер мен ұжымдық шарттарды жасасу кезiнде ескерiлетiн, әрiптестiк тараптары жасап, жазбаша шарт түрiнде ресiмдейтiн құқықтық акт.
3. Аймақтық деңгейде жергiлiктi атқарушы органдар, жұмыс берушiлер, қызметкерлер бiрлестiктерi арасында аймақтық (облыстық, қалалық, аудандық) келiсiмдер жасалады.
Аймақтық келiсiм - аумақтық ерекшелiктерге байланысты еңбек жағдайларын, әлеуметтiк кепiлдіктер мен жеңiлдiктердi белгiлейтiн, келiсiм тараптары әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер деңгейiнде жасайтын, барлық тараптар (әрiптестер) үшiн мiндеттi болатын және ұжымдық шарттарды жасасу кезiнде ескерiлетiн, жазбаша шарт түрiнде ресiмделетiн құқықтық акт.
4. Келiсiмдердiң күшi келiссөздерде өздерiнiң атынан осы келiсiмдi әзiрлеуге және жасасуға тараптардың тиiстi өкiлдерiне уәкiлдiк берген тиiстi атқарушы органдарға, жұмыс берушiлер мен қызметкерлерге, сондай-ақ келiсiм жасалғаннан кейiн оған қосылған атқарушы органдарға, жұмыс берушiлер мен қызметкерлерге қолданылады.

16-бап. Келiсiмдердi әзiрлеу жөнiнде келiссөздер
жүргiзу құқығы

1. Тараптардың кез келгенi келiсiмнiң әзiрленуi, мазмұны, жасалуы, өзгертiлуi, толықтырылуы жөнiндегi келiссөздердiң бастамашысы болуға құқылы.
2. Республикалық, салалық, аймақтық деңгейлерде қызметкерлер мен жұмыс берушiлер уәкiлдiк берген бiрнеше өкiлдер бар болған жағдайда олардың әрқайсысына өздерi өкiл болып отырған қызметкерлер мен жұмыс берушiлер атынан келiссөздер жүргiзуге құқық берiледi.

17-бап. Келiсiмдердiң мазмұны

1. Келiсiмдерде:
қолданылу мерзiмi туралы;
орындалуына бақылау жасау тәртiбi туралы;
келiсiмге өзгерiстер мен толықтырулар енгiзудiң тәртiбi туралы;
тараптардың өздерiне алған мiндеттемелердi орындамаған жағдайдағы жауапкершiлiктерi туралы ережелер қамтылуға тиiс.
2. Бас келiсiмнiң мазмұнын Әлеуметтiк әрiптестік пен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу жөнiндегi тұрақты жұмыс iстейтiн республикалық үш жақты комиссия әлеуметтiк әрiптестiктiң барлық тараптары немесе олардың бiреуi ұсынған Бас келiсiмнiң жобаларын негiзге ала отырып айқындайды.
3. Салалық және аймақтық келiсiмнiң мазмұнын әлеуметтiк әрiптестiк пен әлеуметтiк және еңбек қатынастарын реттеу жөнiндегi тұрақты жұмыс істейтiн салалық және аймақтық комиссиялар әлеуметтiк әрiптестiктiң барлық тараптары немесе олардың бiреуi ұсынған келiсiмдердiң жобалары негiзiнде айқындайды.
4. Келiсiмдерде:
1) еңбекке ақы төлеу, еңбек жағдайлары және еңбектi қорғау, еңбек және демалыс режимi туралы;
2) келiсiммен айқындалған, баға мен инфляцияның деңгейiн, күнкөрiстiң ең төменгi деңгейi мен көрсеткiштердiң орындалуын негiзге ала отырып, еңбекке ақы төлеудi реттеу тетiгi туралы;
3) өтем сипатындағы қосымша ақылар туралы;
4) қызметкерлердi жұмыспен қамтуға, кәсiби әзiрлеуге және қайта әзiрлеуге жәрдемдесу туралы;
5) жұмыс істеу және демалыс үшiн қолайлы жағдайлар жасау жолымен өндiрiстегi қызметкерлердiң денсаулығын қорғауды ұйымдастыру және тиiстi қоршаған ортаны қамтамасыз ету туралы;
6) салауатты өмiр салтын насихаттау жөнiндегi шаралар туралы;
7) қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерiн әлеуметтiк қорғау жөнiндегi арнаулы шаралар туралы;
8) өндiрiс уақытша тоқтап қалған жағдайда қызметкерлердi қорғау шаралары туралы;
9) жанжалдар мен ереуiлдердi болғызбау, еңбек тәртiбiн нығайту туралы;
10) әлеуметтiк-еңбек мәселелерi жөнiнде заңдарға қайшы келмейтiн басқа да ережелер;
11) әлеуметтiк инфрақұрылымды дамытуға жәрдемдесу туралы ережелер көзделуi мүмкiн.

18-бап. Келiссөздер жүргiзу, келiсiмдердi әзiрлеу мен
жасасу тәртiбi

1. Келiссөздiң басталуы туралы екiншi тараптан жазбаша ұсыныс алған тараптар күнтiзбелiк он күн ішiнде оларды қарауға және келiссөздерге кiрiсуге мiндеттi.
2. Келiссөздер жүргiзу тәртiбiн, келiсiмдердi әзiрлеу мен жасасу мерзiмдерiн, сондай-ақ оларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзудi, оларға қосылуды комиссиялар бекiтедi.
3. Келiсiмдер оларға тараптар қол қойған сәттен не келiсiмдерде белгiленген күннен бастап күшiне енедi.
Келiсiмге жасалған барлық қосымшалар оның ажырағысыз бөлiгi болып табылады және олармен бiрдей заңдық күшi болады.
4. Келiсiмнiң қолданылу мерзiмi тараптардың келiсiмi бойынша не жаңа келiсiм қабылданғанға дейiн белгiленедi, бірақ ол үш жылдан аспауға тиiс.
5. Қызметкерлерге бір мезгiлде бірнеше келiсiмнiң күшi қолданылатын жағдайда қызметкерлер үшiн келiсiмнiң ең қолайлы шарттары қолданылады.
6. Бас, салалық, аймақтық келiсiмдер әлеуметтiк әрiптестiк тараптары өкiлдерiнiң қол қоюымен бекiтiледi.
7. Тараптар қол қойған салалық, аймақтық келiсiмдер қосымшаларымен бiрге жетi күн мерзiмде хабарламалық тiркеу үшiн республикалық комиссияға жiберiледi.

19-бап. Келiсiмдердiң орындалуына бақылау жасау

Келiсiмдердiң орындалуына бақылау жасауды әлеуметтiк әрiптестiк пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеу жөнiндегi тиiстi комиссиялар жүзеге асырады.

20-бап. Комиссиялардың үйлестiрушiлерi

Республикалық, салалық және аймақтық комиссиялардың үйлестiрушiлерi тараптардың бiрлескен шешiмiмен тағайындалады.
Комиссия үйлестiрушiсi:
тараптардың қызметiне араласпайды;
комиссияның жұмысына қатысу үшiн комиссия мүшесi болып табылмайтын, жұмыс берушiлер мен қызметкерлер бірлестiктерiнiң өкiлдерiн, атқарушы билiк органдары өкiлдерiн, сондай-ақ ғалымдар мен мамандарды, басқа ұйымдардың өкiлдерiн шақырады;
комиссия мен жұмыс топтарының жұмысын, хаттамалардың жүргiзiлуiн, шешiмдердiң жобасын әзiрлеудi және қабылданған шешiмдердiң орындалуына бақылау жасауды қамтамасыз етедi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

О социальном партнерстве в Республике Казахстан

Закон Республики Казахстан от 18 декабря 2000 года N 129-II. Утратил силу Законом Республики Казахстан от 15 мая 2007 года N 252

Сноска. Закон РК от 18 декабря 2000 года N 129-II утратил силу Законом РК от 15 мая 2007 года N 252 .

ОГЛАВЛЕНИЕ

Настоящий Закон определяет правовые основы, задачи и порядок функционирования системы социального партнерства (трипартизма) в Республике Казахстан, устанавливает порядок заключения, изменения и расторжения Генерального, отраслевых и региональных соглашений для достижения общих социально значимых целей на основе принципов равноправия и взаимной ответственности сторон.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия

В настоящем Законе используются следующие понятия:

1) представители работников - органы профессиональных союзов, их объединений, а также иные уполномоченные работниками лица и организации, созданные в установленном законодательством порядке;

2) представители работодателей - лица, уполномоченные органами работодателей, созданными в установленном законодательством порядке;

3) соглашение (генеральное), отраслевое (тарифное), региональное - правовой акт, заключаемый между социальными партнерами, определяющий содержание и обязательства сторон по установлению условий труда, занятости и социальных гарантий для работников на республиканском, отраслевом и региональном уровнях;

4) социальное партнерство - система отношений и механизмов, направленных на обеспечение согласований интересов представителями органов исполнительной власти, представителями работодателей и работников;

5) стороны социального партнерства - представители органов исполнительной власти, представители работодателей и работников;

6) участник комиссий социального партнерства - полномочный представитель стороны социального партнерства.

Статья 2. Сфера действия Закона

Действие настоящего Закона распространяется:
1) на всех работодателей, осуществляющих деятельность на территории Республики Казахстан, независимо от форм собственности;
2) на работников предприятий, учреждений, организаций, расположенных на территории Республики Казахстан;
3) на органы исполнительной власти.

Глава 2. Основные задачи, принципы и система
социального партнерства

Статья 3. Задачи социального партнерства

Социальное партнерство в Республике Казахстан направлено на решение следующих основных задач:
1) создание эффективного механизма регулирования социальных и трудовых, и связанных с ними экономических отношений;
2) содействие в обеспечении социальной стабильности и общественного

согласия на основе объективного учета интересов всех слоев общества;

3) содействие в обеспечении гарантий трудовых прав работников,

осуществление их социальной защиты;

4) содействие процессу консультаций и переговоров между социальными

партнерами на всех уровнях;

5) содействие разрешению коллективных трудовых споров и конфликтов.

Статья 4. Основные принципы социального партнерства

Основными принципами социального партнерства являются:

1) полномочность представителей сторон;

2) равноправие сторон;

3) свобода выбора перечня вопросов, вносимых для обсуждения;

4) добровольность принятия обязательств и обязательность их

исполнения сторонами;

5) уважение интересов сторон;

6) соблюдение социальными партнерами законодательства Республики

Казахстан, международных договоров и обязательств Республики Казахстан;

7) ответственность сторон, их представителей за невыполнение по их

вине принятых обязательств по соглашению.

Статья 5. Система социального партнерства

Социальное партнерство обеспечивается в форме взаимодействия сторон

посредством органов социального партнерства на:

1) республиканском уровне;

2) отраслевом уровне;

3) региональном (областном, городском, районном) уровне.

Вопросы социального партнерства на уровне организаций регулируются

законодательством Республики Казахстан.

Статья 6. Законодательство Республики Казахстан в области социального

партнерства

Законодательство Республики Казахстан в области социального

партнерства основывается на K951000_ Конституции Республики Казахстан,

состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики

Казахстан.

Глава 3. Организация социального партнерства

Статья 7. Организация социального партнерства на республиканском
уровне

1. На республиканском уровне социальное партнерство обеспечивается республиканской трехсторонней комиссией по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений (далее - республиканская комиссия).

2. Республиканская комиссия является постоянно действующим органом по обеспечению согласования интересов социальных партнеров путем проведения консультаций и переговоров, которые оформляются соответствующими решениями.

3. Участниками республиканской комиссии являются полномочные представители Правительства Республики Казахстан, республиканских объединений работников и республиканских объединений работодателей.

Статья 8. Организация социального партнерства на отраслевом уровне

1. Социальное партнерство на отраслевом уровне обеспечивается отраслевыми комиссиями по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений (далее - отраслевая комиссия).

2. Отраслевая комиссия является постоянно действующим органом по обеспечению согласования интересов социальных партнеров путем проведения консультаций и переговоров, которые оформляются соответствующими решениями.

3. Участниками отраслевых комиссий являются полномочные представители соответствующих исполнительных органов, представители работодателей и работников.

Статья 9. Организация социального партнерства на региональном уровне

1. Социальное партнерство на региональном уровне обеспечивается областными, городскими и районными комиссиями по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений (далее - региональная комиссия).

2. Региональная комиссия является постоянно действующим органом по обеспечению согласования интересов социальных партнеров путем проведения консультаций и переговоров, которые оформляются соответствующими соглашениями и решениями.

3. Участниками региональных комиссий являются соответствующие

полномочные представители местных исполнительных органов, представители

работодателей и работников.

Статья 10. Принципы и порядок формирования постоянно действующих

республиканской, отраслевых, региональных комиссий

1. Комиссии формируются на основе следующих принципов:

1) обязательности участия представителей органов исполнительной

власти, представителей работодателей и работников в деятельности комиссий;

2) полномочности сторон;

3) паритетного представительства;

4) равноправия;

5) взаимной ответственности сторон.

2. Персональный состав участников комиссий формируется каждой стороной социального партнерства самостоятельно. Все участники сторон социального партнерства наделяются равными полномочиями.

Статья 11. Основные цели и задачи постоянно действующих
республиканской, отраслевых, региональных комиссий

1. Основными целями комиссий являются регулирование социальных и трудовых отношений и согласование интересов сторон.
2. Основными задачами комиссий являются:
1) согласование позиций сторон по основным направлениям социальной и экономической политики;
2) разработка, согласование и утверждение мероприятий по реализации соглашений;
3) разработка и заключение соглашений;
4) проведение в рамках республиканской комиссии консультаций и выработка рекомендаций по вопросам, связанным с ратификацией и применением международных трудовых норм.
3. Комиссии действуют в соответствии с утвержденными ими положениями и планами работ. Заседания комиссий проводятся не реже двух раз в год.

Статья 12. Основные права республиканской комиссии

Республиканская комиссия вправе:
1) рассматривать на своих заседаниях проблемы проведения согласованной политики в области социальных и трудовых отношений;
2) согласовывать интересы исполнительных органов, объединений работодателей и работников при разработке проекта соглашения, реализации указанного соглашения, выполнении решений комиссии;
3) запрашивать у исполнительных органов, работодателей и (или) представителей работников информацию о заключаемых и заключенных соглашениях, регулирующих социальные и трудовые отношения;
4) осуществлять контроль за выполнением своих решений, а в случае их неисполнения ответственными лицами направлять соответствующей стороне партнерства информацию с предложениями мер по устранению выявленных нарушений и привлечению к ответственности лиц, виновных в невыполнении условий соглашения;
5) запрашивать и получать у исполнительных органов информацию о социальном положении в Республике Казахстан, необходимую для ведения коллективных переговоров и подготовки проекта соглашения, организации контроля за выполнением указанного соглашения, нормативные правовые акты Республики Казахстан;
6) вносить предложения по разработке нормативных правовых актов или передавать на рассмотрение уполномоченных органов инициативные проекты законов и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан в области социальных и трудовых отношений;
7) создавать рабочие группы с привлечением ученых и специалистов;
8) приглашать на заседание республиканской комиссии работников центральных исполнительных органов, общественных объединений, а также независимых экспертов;
9) принимать совместные соглашения и решения, которые обязательны для рассмотрения и исполнения в установленные комиссией сроки исполнительными органами, объединениями работодателей и работников;
10) принимать участие в проведении международных, республиканских, межрегиональных совещаний, конференций, конгрессов, семинаров по вопросам социальных и трудовых отношений и социального партнерства в порядке, согласованном с организаторами указанных мероприятий.

Статья 13. Основные права отраслевых и региональных комиссий

Отраслевые и региональные комиссии вправе:
1) рассматривать на своих заседаниях проблемы проведения согласованной политики в области социальных и трудовых отношений;
2) согласовывать интересы органов исполнительной власти, объединений работодателей и работников при разработке проекта соглашения, реализации указанного соглашения, выполнении решений комиссии;
3) запрашивать у органов исполнительной власти, работодателей и (или) представителей работников информацию о заключаемых и заключенных соглашениях, регулирующих социальные и трудовые отношения;
4) осуществлять контроль за выполнением своих решений, а в случае их неисполнения ответственными лицами направлять соответствующей стороне партнеров информацию с предложениями об устранении выявленных нарушений и привлечении к ответственности лиц, виновных в невыполнении условий соглашения;
5) создавать рабочие группы с привлечением ученых и специалистов;
6) приглашать на заседания отраслевой и региональной комиссий соответственно работников центральных и местных органов исполнительной власти, общественных объединений, а также независимых экспертов;
7) принимать совместные соглашения и решения, которые обязательны для рассмотрения и исполнения в установленные отраслевой и региональной комиссиями сроки органами исполнительной власти, представителями работодателей и работников;
8) принимать участие в проведении международных, республиканских, межрегиональных совещаний, конференций, конгрессов, семинаров по вопросам социальных и трудовых отношений и социального партнерства в порядке, согласованном с организаторами указанных мероприятий.

Глава 4. Порядок заключения соглашений между сторонами
социального партнерства

Статья 14. Порядок принятия решений республиканской, отраслевыми,
региональными комиссиями

1. Решения комиссий принимаются только на основе достижения согласия всех сторон в переговорах и оформляются соответствующими соглашениями.

2. В ходе переговоров, если стороны не смогли прийти к согласию, составляется протокол, в который вносятся окончательно сформулированные предложения сторон по устранению разногласий и о сроках возобновления переговоров.

3. Порядок принятия решений и организации работы разрабатывается и утверждается комиссиями.

Статья 15. Стороны, виды и действие соглашений

1. На республиканском уровне заключается Генеральное соглашение между Правительством Республики Казахстан, республиканскими объединениями работодателей и республиканскими объединениями работников.
Генеральное соглашение - правовой акт, устанавливающий общие принципы регулирования социально-трудовых и связанных с ними экономических отношений в республике, заключаемый Правительством Республики Казахстан, республиканскими объединениями работодателей и республиканскими объединениями работников в пределах их компетенции, учитываемый при заключении региональных и отраслевых соглашений и коллективных договоров.

2. На отраслевом уровне заключаются отраслевые соглашения между соответствующими исполнительными органами и уполномоченными представителями работодателей и работников.
Отраслевое соглашение - правовой акт, оформленный в виде письменного договора, определяющий нормы оплаты и другие вопросы, связанные с трудом, взаимные обязательства, а также социальные гарантии и льготы для работников конкретной отрасли, заключаемый сторонами партнерства, обязательный для всех сторон (партнеров) и учитываемый при заключении региональных соглашений и коллективных договоров.

3. На региональном уровне заключаются региональные (областные, городские, районные) соглашения между местными исполнительными органами, объединениями работодателей, работников.
Региональное соглашение - правовой акт, оформленный в виде письменного договора, устанавливающий условия труда, социальные гарантии и льготы, связанные с территориальными особенностями, заключаемый сторонами соглашения на уровне административно-территориальных единиц, обязательный для всех сторон (партнеров) и учитываемый при заключении коллективных договоров.

4. Действие соглашений распространяется на соответствующие исполнительные органы, работодателей и работников, которые уполномочили соответствующих представителей сторон на переговорах разработать и заключить данные соглашения от их имени, а также на исполнительные органы, работодателей и работников, присоединившихся к соглашению после его заключения.

Статья 16. Право на ведение переговоров по подготовке соглашений

1. Инициатором переговоров по разработке, содержанию, заключению,

изменению, дополнению соглашения вправе выступать любая из сторон.

2. При наличии на республиканском, отраслевом, региональном уровнях

нескольких уполномоченных работниками и работодателями представителей

каждому из них предоставляется право на ведение переговоров от имени

представляемых ими работников и работодателей.

Статья 17. Содержание соглашений

1. Соглашения должны включать в себя положения:

о сроке действия;

о порядке контроля за исполнением;

о порядке внесения изменений и дополнений в соглашение;

об ответственности сторон в случае невыполнения взятых на себя

обязательств.

2. Содержание Генерального соглашения определяется постоянно действующей республиканской трехсторонней комиссией по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений, исходя из проектов Генерального соглашения, представленных всеми сторонами социального партнерства или одной из них.

3. Содержание отраслевого и регионального соглашений определяется постоянно действующими отраслевой и региональной комиссиями по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений на основе проектов соглашений, представленных всеми сторонами социального партнерства или одной из них.
4. Соглашениями могут быть предусмотрены положения:
1) об оплате, условиях и охране труда, режиме труда и отдыха;
2) о механизме регулирования оплаты труда, исходя из уровня цен и

инфляции, прожиточного минимума и выполнения показателей, определенных

соглашением;

3) о доплатах компенсационного характера;

4) о содействии занятости, профессиональной подготовке и

переподготовке работников;

5) об организации охраны здоровья работников на производстве путем

создания благоприятных условий для работы и отдыха и обеспечении

соответствующей окружающей среды;

6) о мерах по пропаганде здорового образа жизни;

7) о специальных мероприятиях по социальной защите работников и

членов их семей;

8) о мерах защиты работников на случай временной приостановки

производства;

9) о предотвращении конфликтов и забастовок, укреплении трудовой

дисциплины;

10) другие положения по социально-трудовым вопросам, не

противоречащие законодательству;

11) о содействии в развитии социальной инфраструктуры.

Статья 18. Порядок ведения переговоров, разработки и заключения
соглашений

1. Стороны, получившие письменные предложения о начале переговоров от другой стороны, обязаны в течение десяти календарных дней рассмотреть их и приступить к переговорам.

2. Порядок ведения переговоров, сроки разработки и заключения соглашений, а также внесение в них изменений и дополнений, присоединения к ним утверждаются комиссиями.

3. Соглашения вступают в силу с момента их подписания сторонами либо со дня, установленного в соглашениях.
Все приложения к соглашениям являются их неотъемлемой частью и имеют с ними равную юридическую силу.

4. Срок действия соглашения устанавливается по согласованию сторон либо до принятия нового соглашения, но не может превышать три года.

5. В тех случаях, когда на работников одновременно распространяется действие нескольких соглашений, применяются наиболее благоприятные для работников условия соглашений.

6. Генеральное, отраслевые, региональные соглашения закрепляются подписями представителей сторон социального партнерства.

7. Подписанные сторонами отраслевые, региональные соглашения с приложениями в семидневный срок направляются для уведомительной регистрации в республиканскую комиссию.

Статья 19. Контроль за выполнением соглашений

Контроль за выполнением соглашений осуществляют соответствующие комиссии по социальному партнерству и регулированию социальных и трудовых отношений.

Статья 20. Координаторы комиссий

Координаторы республиканской, отраслевой и региональной комиссий назначаются совместным решением сторон.
Координатор комиссии:
не вмешивается в деятельность сторон;
приглашает для участия в работе комиссии представителей объединений

работодателей и работников, представителей органов исполнительной власти,

не являющихся членами комиссий, а также ученых и специалистов,

представителей других организаций;

обеспечивает работу комиссии и рабочих групп, ведение протоколов,

подготовку проектов решений и контроль за исполнением принятых решений.

Президент

Республики Казахстан

(Специалисты: Умбетова А.М.,

Склярова И.В.)