Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне білікті заң көмегін қамтамасыз ету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 11 желтоқсандағы N 230-IV Заңы

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
1. 1997 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 15-16, 211-құжат; 1998 ж., N 16, 219-құжат; N 17-18, 225-құжат; 1999 ж., N 20, 721-құжат; N 21, 774-құжат; 2000 ж., N 6, 141-құжат; 2001 ж., N 8, 53, 54-құжаттар; 2002 ж., N 4, 32, 33-құжаттар; N 10, 106-құжат; N 17, 155-құжат; N 23-24, 192-құжат; 2003 ж., N 15, 137-құжат; N 18, 142-құжат; 2004 ж., N 5, 22-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 139-құжат; 2005 ж., N 13, 53-құжат; N 14, 58-құжат; N 21-22, 87-құжат; 2006 ж., N 2, 19-құжат; N 3, 22-құжат; N 5-6, 31-құжат; N 8, 45-құжат; N 12, 72-құжат; N 15, 92-құжат; 2007 ж., N 1, 2-құжат; N 4, 33-құжат; N 5-6, 40-құжат, N 9, 67-құжат; N 10, 69-құжат; N 17, 140-құжат; 2008 ж., N 12, 48-құжат; N 13-14, 58-құжат; N 17-18, 72-құжат; N 23, 114-құжат; N 24, 126-құжат; 2009 ж., N 6-7, 32-құжат; N 13-14, 63-құжат; N 15-16, 71, 73, 75-құжаттар; N 17, 82, 83-құжаттар):
365-бап мынадай редакцияда жазылсын:
"365-бап. Адвокаттар мен өзге де адамдардың адам мен азаматтың
құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін
қорғау, сондай-ақ жеке және заңды тұлғаларға заң
көмегін көрсету жөніндегі заңды қызметіне
кедергі жасау

1. Адвокаттар мен өзге де адамдардың қылмыстық процесте адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау, сол сияқты жеке және заңды тұлғаларға заң көмегін көрсету жөніндегі заңды қызметіне кедергі жасау не осындай қызметтің дербестігін және тәуелсіздігін өзге де бұзу, егер бұл әрекеттер адам мен азаматтың құқықтарына, бостандықтарына немесе заңды мүдделеріне, заңды тұлғалардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне, қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтірсе,-
екі жүз айлық есептік көрсеткіштен үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның екі айдан бес айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге табысының мөлшерінде айыппұл салуға, не төрт айдан алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, адам өз қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер, -
бес жүз айлық есептік көрсеткіштен жеті жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан жеті айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге табысының мөлшерінде айыппұл салуға, не үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.".
2. 1997 жылғы 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 23, 335-құжат; 1998 ж., N 23, 416-құжат; 2000 ж., N 3-4, 66-құжат; N 6, 141-құжат; 2001 ж., N 8, 53-құжат; N 15-16, 239-құжат; N 17-18, 245-құжат; N 21-22, 281-құжат; 2002 ж., N 4, 32, 33-құжаттар; N 17, 155-құжат; N 23-24, 192-құжат; 2003 ж., N 18, 142-құжат; 2004 ж., N 5, 22-құжат; N 23, 139-құжат; N 24, 153, 154, 156-құжаттар; 2005 ж., N 13, 53-құжат; N 21-22, 87-құжат; N 24, 123-құжат; 2006 ж., N 2, 19-құжат; N 5-6, 31-құжат; N 12, 72-құжат; 2007 ж., N 1, 2-құжат; N 5-6, 40-құжат; N 10, 69-құжат; N 13, 99-құжат; 2008 ж., N 12, 48-құжат; N 15-16, 62, 63-құжаттар; N 23, 114-құжат; 2009 ж., N 6-7, 32-құжат; N 15-16, 71, 73-құжаттар; N 17, 81, 83-құжаттар):
1) 38-баптың төртінші бөлігіндегі "жәбірленушіге хабарланады, ол" деген сөздер "жәбірленушіге және оның өкіліне хабарланады, олар" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 68-баптың жетінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"7. Күдікті:
1) ұстауды жүзеге асырған адамнан өзіне тиесілі құқықтар туралы дереу түсіндірме алуға;
2) өзіне не үшін күдік келтірілгенін білуге;
3) өз бетінше немесе өзінің туысқандары немесе сенім білдірген адамдары арқылы қорғаушы шақыруға құқылы, егер күдікті, оның туысқандары немесе сенім білдірген адамдары қорғаушыны шақырмаған жағдайда тергеуші, анықтаушы осы Кодекстің 71-бабының үшінші бөлігінде көзделген тәртіппен оның қатысуын қамтамасыз етуге міндетті;
4) таңдаған немесе тағайындалған қорғаушысымен жауап алу басталғанға дейін оңаша және құпия жолығуға;
5) күдікті одан бас тартқан жағдайларды қоспағанда, қорғаушысы қатысып отырған кезде ғана түсініктеме мен айғақ беруге;
6) өзіне қарсы қылмыстық іс қозғалғандығы туралы қаулының, ұстау хаттамасының және бұлтартпау шарасын қолдану туралы қаулының көшірмелерін алуға;
7) түсініктеме мен айғақ беруден бас тартуға;
8) дәлелдер ұсынуға;
9) өтінішті, оның ішінде қауіпсіздік шараларын қолдану туралы өтінішті және қарсылықты мәлімдеуге;
10) ана тілінде немесе өзі білетін тілде айғақ пен түсініктеме беруге;
11) аудармашының тегін көмегін пайдалануға;
12) тергеушінің немесе анықтаушының рұқсатығмен өзінің өтініші бойынша немесе қорғаушысының не заңды өкілінің өтініші бойынша жүргізілетін тергеу әрекеттеріне қатысуға;
13) өзінің қатысуымен жүргізілген тергеу әрекеттерінің хаттамаларымен танысуға және хаттамаларға ескертпелер беруге;
14) тергеушінің, анықтаушының, прокурордың және соттың әрекеттері (әрекетсіздігі) мен шешімдеріне шағым беруге;
15) өзінің құқықтары мен заңды мүдделерін заңға қайшы келмейтін өзге де тәсілдермен қорғауға құқылы.";

3) 69-бапта:
екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
"2. Айыпталушы:
1) заңға қайшы келмейтін құралдармен және тәсілдермен өзінің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға және қорғануға дайындалу үшін жеткілікті уақыты мен мүмкіндігінің болуына;
2) өзінің не үшін айыпталғандығын білуге және қылмыстық іс қозғалғандығы туралы, өзінің айыпталушы ретінде тартылғаны туралы қаулылардың көшірмелерін алуға;
3) қылмыстық қудалау органынан өзіне тиесілі құқықтар туралы дереу түсіндірме алуға;
4) қылмыстық процесті жүргізуші органның өзінің құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын іс жүргізу шешімдерін қабылданғаны туралы хабардар етуіне;
5) бұлтартпау шараларын қолдану туралы қаулының көшірмесін алуға;
6) өзіне тағылған айып бойынша түсініктеме мен айғақ беруге;
7) айғақ беруден бас тартуға;
8) дәлелдер ұсынуға;
9) өтінішті, оның ішінде қауіпсіздік шараларын қолдану туралы өтінішті және қарсылықты мәлімдеуге;
10) ана тілінде немесе өзі білетін тілде айғақ беруге және түсінісуге;
11) аудармашының тегін көмегін пайдалануға;
12) қорғаушысының болуына;
13) осы Кодексте көзделген жағдайларда және тәртіппен өзінен алғашқы жауап алудың алдындағы кезден бастап қорғаушысымен оңаша және құпия жолығуға;
14) тергеушінің немесе анықтаушының рұқсатымен өзінің өтініші немесе өзінің қорғаушысының не заңды өкілінің өтініші бойынша жүргізілетін тергеу әрекеттеріне қатысуға;
15) өзінің өтініші немесе өзінің қорғаушысының не заңды өкілінің өтініші бойынша жүргізілетін тергеу әрекеттерінің хаттамаларымен танысуға және оларға ескертулер беруге;
16) сараптама тағайындалған, жүргізілген кезде, сондай-ақ оған сарапшының қорытындысы ұсынылған кезде осы Кодекстің 244, 254, 354 және 355-баптарында көзделген әрекеттерді жүзеге асыруға;
17) тергеу аяқталғаннан кейін істің барлық материалдарымен танысуға және одан кез келген мәліметті кез келген көлемде көшіріп алуға;
18) айыптау тізімін қоспағанда, айыптау қорытындысының және оның қосымшаларының көшірмелерін алуға;
19) тергеушінің, анықтаушының, прокурордың және соттың әрекеттері (әрекетсіздігі) мен шешімдеріне шағым беруге;
20) ақтамайтын негіздер бойынша істі қысқартуға қарсылық білдіруге;
21) жария сот талқылауын талап етуге құқылы.";
мынадай мазмұндағы 2-1 және 2-2-бөліктермен толықтырылсын:
"2-1. Сотталушының:
1) бірінші және апелляциялық сатыдағы соттарда істі соттың қарауына қатысуға;
2) қорғау тарапының барлық құқықтарын, сондай-ақ ақырғы сөз құқығын пайдалануға құқығы бар.
2-2. Сотталған адамның немесе ақталған адамның:
1) сот отырысының хаттамасымен танысуға және оған ескертпелер беруге;
2) соттың үкіміне, қаулысына, судьялардың қаулыларына шағым жасауға және шағымдалған шешімдердің көшірмелерін алуға;
3) іс бойынша келтірілген шағымдар мен наразылықтар туралы білуге және оларға қарсылықтар беруге;
4) келтірілген шағымдар мен наразылықтардың сотта қаралуына қатысуға құқығы бар.";

4) 70-бапта:
екінші бөліктің екінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:
"Қорғаушы ретінде қылмыстық процеске адвокаттың қатысуы кезінде күдіктіні, айыпталушыны, сотталушыны, сотталған адамды, ақталған адамды қорғауды одан басқа оның жұбайы (зайыбы) немесе жақын туысы не қамқоршысы, қорғаншысы не күдіктіні, айыпталушыны, сотталушыны, сотталған адамды, ақталған адамды қорғаншылыққа немесе асырауына алған ұйымның өкілі жүзеге асыра алады.";
үшінші бөлік "бастап" деген сөзден кейін ", сондай-ақ қылмыстық іс жүргізудің кез келген келесі сәтінде" деген сөздермен толықтырылсын;

5) 71-бап ", сотталушы", ", сотталушыға", ", сотталушылардың", ", сотталушының" деген сөздерден кейін тиісінше ", сотталған адам, ақталған адам", ", сотталған адамға, ақталған адамға", ", сотталған адамдардың, ақталған адамдардың", ", сотталған адамның, ақталған адамның" деген сөздермен толықтырылсын;

6) 72-бапта:
бірінші бөлікте:
"сотталушы,", ", сотталушының", ", сотталушы" деген сөздерден кейін тиісінше "сотталған адам, ақталған адам", ", сотталған адамның, ақталған адамның", ", сотталған адам, ақталған адам" деген сөздермен толықтырылсын;
"сотталушы" деген сөз "сотталушы, сотталған адам, ақталған адам" деген сөздермен ауыстырылсын;
екінші бөлік ", сотталушының" деген сөзден кейін ", сотталған адамның, ақталған адамның" деген сөздермен толықтырылсын;
үшінші бөлік "сотталушыға" деген сөзден кейін ", сотталған адамға, ақталған адамға" деген сөздермен толықтырылсын;
төртінші бөлік "сотталушы", "сотталушыға" деген сөздерден кейін тиісінше ", сотталған адам, ақталған адам", ", сотталған адамға, ақталған адамға" деген сөздермен толықтырылсын;
бесінші бөлік ", сотталушыны" деген сөзден кейін ", сотталған адамды, ақталған адамды" деген сөздермен толықтырылсын;
жетінші бөлік "сотталушының" деген сөзден кейін ", сотталған адамның, ақталған адамның" деген сөздермен толықтырылсын;
сегізінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
"8. Адвокат қорғаушы ретінде адвокаттың куәлігін және нақты істі жүргізуге оның өкілеттігін куәландыратын ордерді көрсетуі бойынша қылмыстық іске қатысуға жіберіледі. Осы Кодекстің 70-бабының екінші бөлігінде аталған басқа адамдар қорғаушы ретінде қылмыстық іске қатысуға олардың құқығын растайтын құжаттарды (неке туралы куәлігін, күдіктімен, айыпталушымен, сотталушымен, сотталған адаммен, ақталған адаммен туыстық қатынастарын растайтын құжатты, қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдардың шешімдерін) тапсырады.";

7) 73-баптың бірінші бөлігінде:
бірінші сөйлеміндегі ", бұл оның өзін қорғауды өз бетінше жүзеге асыру ниетін білдіреді" деген сөздер алып тасталсын;
екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:
"Осындай бас тартуға іске қатысушы қорғаушының не осы Кодекстің 71-бабының үшінші бөлігінде белгіленген тәртіппен тағайындалған қорғаушының қатысуымен күдіктінің, айыпталушының бастамасы бойынша ғана жол беріледі.";

8) 74-бапта:
екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
"2. Қорғаушы іске қатысуға рұқсат етілген сәттен бастап:
1) күдіктімен немесе айыпталушымен олардың саны мен ұзақтығы шектелместен оңаша және құпия жолығуға;
2) заң көмегін көрсету үшін қажетті заттарды, құжаттарды және мәліметтерді жинауға және ұсынуға;
3) айып тағылған кезде қатысуға, күдіктіден және (немесе) айыпталушыдан жауап алу кезінде, сондай-ақ олардың қатысуымен немесе олардың өтініші не қорғаушының өзінің өтініші бойынша жүргізілетін өзге де тергеу және іс жүргізу әрекеттеріне қатысуға;
4) қарсылықтар білдіруге;
5) айыптау тізімін қоспағанда, ұстау хаттамасымен, бұлтартпау шарасын қолдану туралы қаулымен, күдіктінің, айыпталушының немесе қорғаушының өзінің қатысуымен жүргізілген тергеу әрекеттерінің хаттамаларымен, күдіктіге және (немесе) айыпталушыға ұсынылған не ұсынылуға тиіс болатын құжаттармен, ал анықтау, оңайлатылған сотқа дейінгі іс жүргізу немесе алдын ала тергеу аяқталғаннан кейін – істің барлық материалдарымен танысуға, одан кез келген мәліметті кез келген көлемде көшіріп алуға;
6) өтінішті, оның ішінде қауіпсіздік шараларын қолдану туралы өтінішті мәлімдеуге;
7) кез келген сатыдағы сотта істі алдын ала тыңдауға, соттың талқылауына қатысуға, сот жарыссөздерінде сөйлеуге, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша істі жаңарту кезінде соттың отырысына қатысуға;
8) әрбір беттегі мәтіннің соңғы жолының астына және хаттаманың соңына өз қолын қоя отырып, ал сот отырысы хаттамасының бөлігімен танысқан кезде әрбір беттің соңына және осы бөліктің соңына қол қоя отырып, сот отырысының хаттамасымен танысуға және оған ескертпе енгізуге;
9) іс жүргізу құжаттарының көшірмелерін алуға;
10) қылмыстық процесті жүргізуші адамның және қылмыстық процеске қатысушы өзге адамдардың заңсыз әрекеттеріне қарсылық білдіруге, бұл қарсылықтарды іс жүргізу құжаттарына енгізуді талап етуге;
11) анықтаушының, тергеушінің, прокурордың және соттың әрекеттері мен шешімдеріне шағым енгізуге және оларды қарауға қатысуға;
12) заңға қайшы келмейтін кез келген басқа да қорғау құралдары мен тәсілдерін пайдалануға құқылы.";
үшінші бөліктің бірінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:
"3. Тергеуші немесе анықтаушы жауап алып болғаннан кейін тергеу әрекеттерін жүргізуге қатысушы қорғаушы жауап алынып отырған адамдарға сұрақтар қоюға құқылы.";

9) 75-бапта:
үшінші бөліктің бірінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:
"3. Адам қылмыстық процесте қылмыстық іс қозғалған кезден бастап тиісті қаулы шығысымен жәбірленуші болып танылады.";
алтыншы және жетінші бөліктері мынадай редакцияда жазылсын:
"6. Жәбірленушінің:
1) айыпталушыға тағылған айып туралы білуге;
2) ана тілінде немесе өзі білетін тілде айғақ беруге;
3) дәлелдер ұсынуға;
4) өтінішті, оның ішінде қауіпсіздік шараларын қолдану туралы өтінішті және қарсылықты мәлімдеуге;
5) аудармашының тегін көмегін пайдалануға;
6) өкілінің болуына;
7) одан дәлелдеу құралы ретінде қылмыстық қудалау органы алып қойған немесе өзі берген мүлікті, сондай-ақ қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекетті жасаған адамнан алып қойылған өзіне тиесілі мүлікті алуға, өзіне тиесілі құжаттардың түпнұсқаларын алуға;
8) заңда көзделген жағдайларда күдіктімен, айыпталушымен татуласуға;
9) өзінің қатысуымен жүргізілген тергеу әрекеттерінің хаттамаларымен танысуға және оларға ескертпелер беруге;
10) тергеушінің немесе анықтаушының рұқсатымен өз өтініші не өз өкілінің өтініші бойынша жүргізілетін тергеу әрекеттеріне қатысуға;
11) тергеу аяқталғаннан кейін істің барлық материалдарымен танысуға, одан кез келген көлемде және кез келген мәліметті көшіріп алуға;
12) оған және оның отбасы мүшелеріне қауіпсіздік шараларын беру туралы өтінішті мәлімдеуге;
13) қылмыстық іс қозғау туралы, оны жәбірленуші деп тану туралы немесе одан бас тарту туралы, қылмыстық істі тоқтата тұру туралы, істі тоқтату туралы қаулылардың көшірмелерін, айыптау қорытындысының көшірмесін, сондай-ақ үкімнің, апелляциялық сатыдағы сот шешімдерінің көшірмелерін алуға;
14) бірінші сатыдағы сотта істі соттың талқылауына қатысуға;
15) сот жарыссөздерінде сөйлеуге;
16) айыптауды, оның ішінде мемлекеттік айыптаушы айыптаудан бас тартқан жағдайда да қолдауға;
17) әрбір беттегі мәтіннің соңғы жолының астына және хаттаманың соңына өз қолын қоя отырып, ал сот отырысы хаттамасының бір бөлігімен танысқан кезде әрбір беттің соңына және осы бөліктің соңына қол қоя отырып, сот отырысының хаттамасымен танысуға және оған ескертпелер беруге;
18) қылмыстық процесті жүргізуші органның әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым беруге;
19) соттың үкімі мен қаулысына шағым жасауға;
20) іс бойынша әкелінген шағымдар мен наразылықтар туралы білуге және оларға қарсылық ұсынуға;
21) мәлімделген шағымдарды, өтініштерді және наразылықтарды апелляциялық және қадағалау сатыларындағы соттың қарауына қатысуға;
22) өздерінің құқықтары мен заңды мүдделерін заңға қайшы келмейтін өзге де тәсілдермен қорғауына құқығы бар.
Осы Кодекстің 80-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда жәбірленушіге заң көмегі тегін көрсетіледі.
7. Жәбірленушінің, ал ол қайтыс болған жағдайда - оның құқықтық мирасқорларының аса ауыр қылмыспен келтірілген мүліктік зиян үшін, егер осындай қылмыс үшін сотталған адамның осы қылмыспен келтірілген залалды өтеу үшін жеткілікті мүлкі болмаса, бюджет қаражаты есебінен ақшалай өтемақы алуға құқығы бар. Мұндай жағдайда бюджет қаражаты есебінен ақшалай өтемақы төлеу туралы мәселені жәбірленушінің не оның құқықтық мирасқорының арызы бойынша үкімді шығарған сот шешеді. Жәбірленушінің көрсетілген жағдайларда, егер залал жүз елу есептік көрсеткіштен аспаса, залалдың толық көлемінде өтелуіне құқығы бар.";

10) 80-баптың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"2. Кәмелетке толмаған немесе өзінің дене немесе психикалық жағдайы бойынша өз құқықтары мен заңды мүдделерін өз бетінше қорғау мүмкіндігінен айырылған жәбірленушілердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін іске міндетті түрде қатысуға олардың заңды өкілдері мен өкілдері тартылады.
Мұндай жағдайларда жәбірленушінің өкілі ретінде жәбірленуші не оның заңды өкілі таңдаған адвокатқа рұқсат беріледі. Егер жәбірленушінің өзі немесе оның заңды өкілі адвокат шақырмаған жағдайда, адвокаттардың кәсіби ұйымы немесе оның құрылымдық бөлімшелері үшін міндетті қаулы шығару жолымен қылмыстық процесті жүргізуші орган адвокаттың қатысуын қамтамасыз етеді. Қылмыстық процесті жүргізуші орган нақты адвокатты қорғаушы ретінде шақыруға ұсыным беруге құқылы емес.
Жәбірленушіде немесе оның заңды өкілінде қаражат болмаған жағдайда, адвокаттың еңбегіне ақы төлеу осы Кодексте белгіленген тәртіппен бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі.";

11) 82-баптың екінші бөлігінің 2) тармағы "өкілі" деген сөзден кейін ", сондай-ақ куәнің адвокаты" деген сөздермен толықтырылсын;

12) 84-баптың бірінші бөлігінің бірінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге маман ретінде қатысу үшін қылмыстық процестің қатысушыларына өзінің арнайы құзыретіне жататын түсіндіру жолымен дәлелдерді жинауда, зерттеуде және бағалауда, сондай-ақ ғылыми-техникалық құралдарды қолдануда жәрдем көрсету үшін қажетті арнаулы білімі бар, іске мүдделі емес адам тартылуы мүмкін.";

13) 97-бапта:
тақырыпта:
орыс тіліндегі мәтінге түзету енгізілді, мемлекеттік тілдегі мәтіні өзгермейді;
"жәбірленушінің" деген сөзден кейін "(жеке айыптаушының)" деген сөздермен толықтырылсын;
екінші бөлігіндегі "қылмыстық процесті жүргізуші орган шешеді" деген сөздер "сотқа дейінгі іс жүргізу кезінде - прокурор, ал сотта іс жүргізу кезінде істі қарайтын сот шешеді" деген сөздермен ауыстырылсын;

14) 101-баптың үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"3. Төрағалық етуші:
1) бейне, дыбыс жазуды жүргізуге және жауап алуды түсіріп алудың өзге де әдістерін жүргізуге тыйым салуға;
2) адвокатты қоспағанда, сот отырысы залынан сотталушыны, қорғау тарапының өкілдерін шығарып жіберуге құқылы.";

15) 125-бап мынадай редакцияда жазылсын:
"125-бап. Дәлелдемелер жинау

1. Дәлелдемелер жинау осы Кодексте көзделген іс жүргізу іс-әрекеттерін жүргізу жолымен сотқа дейінгі іс жүргізу және сот талқылауы процесінде жүргізіледі. Дәлелдемелер жинау оларды табуды, бекітуді және алуды қамтиды.
2. Процеске қатысушылардың өтініштері немесе өз бастамашылығы бойынша қылмыстық процесті жүргізуші орган іс жүргізуіндегі қылмыстық іс бойынша осы Кодексте белгіленген тәртіппен жауап алу немесе сарапшы ретінде қорытынды беру үшін кез келген адамды шақыруға; осы Кодексте көзделген іс жүргізу әрекеттерін жүргізуге; коммерциялық, банктік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жария етуге Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіпті сақтай отырып, ұйымдардан, олардың басшыларынан, лауазымды адамдардан, азаматтардан, сондай-ақ жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдардан іс үшін маңызы бар құжаттар мен заттарды табыс етуді талап етуге; уәкілетті органдар мен лауазымды адамдардан тексерулер мен тексерістер жүргізуді талап етуге құқылы.
3. Осы Кодексте белгіленген тәртіппен қылмыстық іске қатысуға жіберілген қорғаушы, жәбірленушінің өкілі қорғауды жүзеге асыру үшін қажетті мәліметтерді:
1) ұйымдардан анықтамаларды, мінездемелерді, өзге де құжаттарды талап ету.
Анықтамаларды, мінездемелерді және өзге де құжаттарды мемлекеттік органдардан, қоғамдық бірлестіктерден, сондай-ақ өзге де ұйымдардан қорғаушы, жәбірленушінің өкілі талап ете алады. Аталған заңды тұлғалар қорғаушыға, жәбірленушінің өкіліне олар сұратқан құжаттарды немесе олардың расталған көшірмелерін он тәулік ішінде беруге міндетті;
2) осы Кодекстің 242-бабының төртінші – алтыншы бөліктеріне сәйкес шарт негізінде сот сараптамасы ісін жүргізуге бастамашылық жасау;
3) шарт негізінде маман тарту;
4) олардың келісімі бойынша болжамды түрде қылмыстық іске қатысты ақпаратты білетін адамдардан жауап алу жолымен алуға құқылы.
Жауап алу барысында алынған мәліметтерді осы Кодексте белгіленген тәртіппен жүргізілген қылмыстық процесті жүргізуші орган адамнан жауап алғаннан кейін дәлел ретінде пайдалануы мүмкін.
Бұрын жауап алынған адамнан жауап алу мүмкін болмаған кезде аталған мәліметтер тікелей мәлімет ретінде пайдаланылуы мүмкін, бұл ретте бұрын жауап алынған адамның қолының түпнұсқасы заңда белгіленген тәртіппен куәландырылуға тиіс.
4. Күдікті, айыпталушы, қорғаушы, жеке айыптаушы, жәбірленуші, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер және олардың өкілдері, сондай-ақ кез келген азаматтар мен ұйымдар қылмыстық іс бойынша дәлелдеме ретінде қосу үшін ауызша да, жазбаша да нысандағы мәліметтерді, сондай-ақ заттар мен құжаттарды ұсынуға құқылы.
Заттар мен құжаттар осы Кодекстің 128-бабының ережелері бойынша оларды бағалағаннан кейін қылмыстық іске тігіледі, ол туралы осы Кодекстің 122-бабының екінші бөлігінің талаптарына сәйкес хаттама жасалады.
Қылмыстық процеске қатысушылар болып табылатын адамдардан заттар мен құжаттарды қабылдау өтініш негізінде осы Кодекстің 102-бабында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
5. Осы баптың үшінші бөлігі 1) тармағының талаптарын орындамау заңда көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.";

16) 134-баптың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"2. Ұсталған адамнан осы Кодекстің ережелеріне сәйкес жауап алынуға тиіс. Жауап алыну басталғанға дейін ұсталған адамға қорғаушымен оңаша және құпия жолығу қамтамасыз етіледі.";

17) 153-баптың оныншы бөлігіндегі "шағымды, наразылықты" деген сөздер "өтінішті" деген сөзбен ауыстырылсын;

18) 172-бапта:
тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:
"172-бап. Заң көмегіне ақы төлеу";
бірінші бөлікте:
"Қорғаушының" деген сөзден кейін "және жәбірленушінің өкілінің" деген сөздермен толықтырылсын;
"қолданылып жүрген заңдарға" деген сөздер "Қазақстан Республикасының заңнамасына" деген сөздермен ауыстырылсын;
екінші бөлікте:
"айыпталушыны" деген сөзден кейін ", жәбірленушіні" деген сөзбен толықтырылсын;
"республикалық бюджет қаражатының" деген сөздер "бюджет қаражатының" деген сөздермен ауыстырылсын;
үшінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
"3. Осы Кодекстің 71-бабының үшінші бөлігінде және 80-баптың екінші бөлігінде көзделгендей адвокат анықтауға, алдын ала тергеуге немесе сотқа клиентпен шарт жасамай, тағайындау бойынша қатысқан жағдайларда, адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу жөніндегі шығыстар бюджет қаражатының есебіне жатқызылуы тиіс.";

19) 174-баптың бірінші бөлігінің бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Қылмыстық сот ісін жүргізу тәртібімен жәбірленушінің, азаматтық талап қоюшының, азаматтық жауапкердің, олардың заңды өкілдерінің қылмыстық процесті жүргізуші органның тағайындауы бойынша қорғаушы ретінде заң көмегін көрсететін адвокаттардың немесе жәбірленушінің (жеке айыптаушының) өкілінің осы Кодекстің 71-бабының үшінші бөлігінде және 80-баптың екінші бөлігінде көзделген жағдайларда, куәнің, аудармашының, маманның, сарапшының, куәгердің мынадай шығыстары бюджет қаражатының есебінен өтелуге жатады:";

20) 175-бап мынадай мазмұндағы 5-1) тармақпен толықтырылсын:
"5-1) жәбірленушінің өкілі (жеке айыптаушы) заң көмегін көрсеткені үшін төленетін сомалардан, оны төлеуден босатылған жағдайда;";

21) 176-бапта:
екінші бөлігіндегі "сондай-ақ осы баптың төртінші және бесінші бөліктерінде көзделген жағдайларда қорғаушыға" деген сөздер алып тасталсын;
төртінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
"4. Осы Кодекстің 71-бабының үшінші бөлігінде және 80-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда күдіктінің, айыпталушының, сотталушының қорғаушысы немесе жәбірленушінің (жеке айыптаушының) өкілі ретінде заң көмегін тегін көрсеткен адвокаттың іске қатысуына байланысты іс жүргізу шығындары бюджет қаражаты есебіне жатқызылады.";

22) 216-бап мынадай мазмұндағы 4-1-бөлікпен толықтырылсын:
"4-1. Осы Кодекстің 73-бабының екінші бөлігінің ережелерін ескере отырып, осы Кодекстің 71-бабында көзделген жағдайларда қорғаушының қатысуы міндетті.";

23) 217-баптың төртінші бөлігіндегі "Осы" деген сөз "Осы Кодекстің 73-бабының екінші бөлігінің ережелерін ескере отырып, осы" деген сөздермен ауыстырылсын;

24) 244-бапта:
тақырыбы "жәбірленушінің" деген сөзден кейін ", қорғаушының және жәбірленушінің өкілінің" деген сөздермен толықтырылсын;
бірінші бөлігінің бірінші абзацы - "айыпталушының" деген сөзден кейін ", қорғаушының және жәбірленушінің өкілінің" және 5) тармағы "айыпталушы" деген сөзден кейін ", қорғаушы және жәбірленушінің өкілі" деген сөздермен толықтырылсын;
бесінші бөлік "жарияланатын" деген сөзден кейін "дәлелді" деген сөзбен толықтырылсын;

25) 275-баптың бірінші бөлігінде:
"оның қорғаушысына" деген сөздерден кейін "айыптау тізімін қоспағанда," деген сөздермен толықтырылсын;
"және нөмірленген" деген сөздер ", нөмірленген, іс парақтарының тізімдемесіне енгізілген, тігілген және тергеу органының мөрімен бекітілген" деген сөздермен ауыстырылсын;

26) 284-баптың екінші бөлігінің алтыншы сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:
"Айыптау қорытындысының көшірмесі қорғаушыға, жәбірленушіге және оның өкіліне табыс етіледі.";

27) 309-бап "сотталушы адамға" деген сөздерден кейін ", оның қорғаушысына, жәбірленушіге және оның өкіліне" деген сөздермен толықтырылсын;

28) 316-баптың бірінші бөлігіндегі "дәлелдерді зерттеуге қатысады" деген сөздер "осы Кодекстің 125-бабының үшінші бөлігінде көзделген тәртіппен жиналған заң көмегін көрсету үшін қажет заттарды, құжаттар мен мәліметтерді табыс етеді, басқа дәлелдерді зерттеуге қатысады" деген сөздермен ауыстырылсын;

29) 328-баптың үшінші бөлігі:
"айғақтардың егжей-тегжейлі мазмұны;" деген сөздерден кейін "сот бөлген немесе жауап алынатын адам жауап беруден бас тартқан жауап алуға қатысқан адамдардың сұрақтары;" деген сөздермен толықтырылсын;
мынадай мазмұндағы екінші сөйлеммен толықтырылсын:
"Айғақтар бірінші жақтан және мүмкіндігінше сөзбе-сөз жазылады, сұрақтар мен оларға жауаптар жауап алу кезінде орын алған жүйелілік бойынша жазылады.";

30) 388-баптың екінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"2. Іске қылмыстық процесті жүргізуші органның тағайындауы бойынша қорғаушы не жәбірленушінің өкілі қатысқан жағдайда, сот үкім қабылдаумен бір мезгілде сотталушыға немесе жәбірленушіге көрсетілген заң көмегіне ақы төлеу туралы, қорғауға және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу туралы қаулы шығарады.";

31) 415-баптың үшінші бөлігінде:
4) тармағында:
"қорғаушының" деген сөзден кейін "немесе жәбірленушінің өкілі" деген сөздермен толықтырылсын;
"оның" деген сөз "олардың" деген сөзбен ауыстырылсын;
5) тармағында:
"сотталушының" деген сөзден кейін "немесе жәбірленушінің" деген сөздермен толықтырылсын;
"өзі білетін" деген сөздер "өздері білетін" деген сөздермен ауыстырылсын;

32) 455-баптың бесінші бөлігі мынадай мазмұндағы үшінші сөйлеммен толықтырылсын:
"Сотталған адамдарға адвокаттар заң көмегін соттың қаулысы негізінде көрсеткен жағдайларда, олардың еңбегіне ақы төлеу осы Кодекстің 72-бабына сәйкес жүргізіледі.";

33) мынадай мазмұндағы 467-1-баппен толықтырылсын:
"467-1-бап. Адвокаттың қадағалау сатысындағы сотқа міндетті
түрде қатысуының негіздері

Егер сотталушының жағдайын нашарлату туралы мәселе қойылатын, жәбірленушінің (азаматтық талап қоюшының) өтініші, прокурордың наразылығы бойынша іс қаралып жатқан не іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу және істі бірінші сатыда қарау айыпталушының қатысуынсыз жүзеге асырылған жағдайларда, адвокаттың қадағалау сатысындағы сот отырысына қатысуы міндетті. Мұндай жағдайларда қорғаушыны шақыруға, тағайындауға, ауыстыруға, оның еңбегіне ақы төлеуге байланысты мәселелер осы Кодекстің 72-бабында белгіленген тәртіппен шешіледі.".
3. 1997 жылғы 13 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Қылмыстық-атқару кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 24, 337-құжат; 2000 ж., N 6, 141-құжат; N 8, 189-құжат; N 18, 339-құжат; 2001 ж., N 8, 53-құжат; N 17-18, 245-құжат; N 24, 338-құжат; 2002 ж., N 23-24, 192-құжат; 2004 ж., N 5, 22-құжат; N 23, 139, 142-құжаттар; N 24, 154-құжат; 2005 ж., N 13, 53-құжат; 2006 ж., N 11, 55-құжат; 2007 ж., N 2, 18-құжат; N 5-6, 40-құжат; N 9, 67-құжат; N 10, 69-құжат; N 17, 140-құжат; N 20, 152-құжат; 2008 ж., N 23, 114-құжат; 2009 ж., N 15-16, 73-құжат):
1) 84-баптың 4-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
"4. Сотталғандарға заң көмегін алу үшін олардың санына, ұзақтығына шек қойылмай және олардың құпиялылығын қамтамасыз ететін жағдайларда, олардың арызы бойынша адвокаттармен кездесуге рұқсат беріледі.";

2) 166-баптың 2-тармағының үшінші абзацы "заң көмегін алуға және" деген сөздерден кейін "олардың құпиялылығын қамтамасыз ететін жағдайларда," деген сөздермен толықтырылсын.
4. 1999 жылғы 13 шілдедегі Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1999 ж., N 18, 644-құжат; 2000 ж., N 3-4, 66-құжат; N 10, 244-құжат; 2001 ж., N 8, 52-құжат; N 15-16, 239-құжат; N 21-22, 281-құжат; N 24, 338-құжат; 2002 ж., N 17, 155-құжат; 2003 ж., N 10, 49-құжат; N 14, 109-құжат; N 15, 138-құжат; 2004 ж., N 5, 25-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 140-құжат, N 24, 153-құжат; 2005 ж., N 5, 5-құжат; N 13, 53-құжат; N 24, 123-құжат; 2006 ж., N 2, 19-құжат; N 10, 52-құжат; N 11, 55-құжат; N 12, 72-құжат; N 13, 86-құжат; 2007 ж., N 3, 20-құжат; N 4, 28-құжат; N 9, 67-құжат; N 10, 69-құжат; N 13, 99-құжат; 2008 ж., N 13-14, 56-құжат; N 15-16, 62-құжат; 2009 ж., N 15-16, 74-құжат; N 17, 81-құжат):
1) 60-баптың екінші бөлігіндегі "Адвокатура туралы заңдармен белгіленген ережелерді" деген сөздер "Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы заңнамасының талаптарын" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 114-бап мынадай редакцияда жазылсын:
"114-бап. Азаматтарға тегін заң көмегін көрсету

1. Істі сотта қарауға дайындау кезінде судья немесе істі қарау кезінде сот азаматтың мүліктік жағдайын негізге ала отырып, оны заң көмегіне ақы төлеуден және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден толық немесе ішінара босатуға және оларды бюджет қаражатының есебіне жатқызуға құқылы. Судья (сот) адамды оның өтініші бойынша заң көмегіне ақы төлеуден және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден толық немесе ішінара босатуға және оларды заңда көзделген мынадай жағдайларда:
1) асыраушының өлімімен, мертігуімен немесе өзге де жұмыспен байланысты бүлінген денсаулықтан келтірілген зиянның орнын толтыру туралы дауларды қарау кезінде;
2) Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен оларға теңестірілгендер, мерзімді қызметтің әскери қызметшілері, І және ІІ топтағы мүгедектер, жасы бойынша зейнеткерлер болып табылатын талап қоюшылар мен жауапкерлер үшін кәсіпкерлік қызметке байланысты емес дауларды қарау кезінде бюджет қаражатының есебіне жатқызуға міндетті.
2. Адвокат көрсеткен заң көмегіне ақы төлеу және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және мөлшерде жүзеге асырылады.
3. Азаматтың заң көмегіне ақы төлеуден және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден босату туралы өтінішіне заң көмегін тегін алуға құқығын растайтын құжаттар мен басқа да дәлелдемелер қоса тіркелуге тиіс.
4. Өтінішті қарау нәтижесі бойынша азаматты заң көмегіне ақы төлеуден және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден толық немесе ішінара босату туралы не өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы судья немесе сот дәлелденген ұйғарым шығарады.
5. Азаматты заң көмегіне ақы төлеуден және өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеуден толық немесе ішінара босату туралы соттың немесе судьяның ұйғарымы сот белгілеген мерзімде адвокаттың сотқа қатысуын қамтамасыз етуге міндетті адвокаттардың кәсіби ұйымына дереу жіберіледі.";

3) 304-баптың екінші бөлігінің екінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын:
"Заңға сәйкес мұндай адвокаттың заң көмегі тегін көрсетіледі.".
5. 2001 жылғы 30 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2001 ж., N 5-6, 24-құжат; N 17-18, 241-құжат; N 21-22, 281-құжат; 2002 ж., N 4, 33-құжат; N 17, 155-құжат; 2003 ж., N 1-2, 3-құжат; N 4, 25-құжат; N 5, 30-құжат; N 11, 56, 64, 68-құжаттар; N 14, 109-құжат; N 15, 122, 139-құжаттар; N 18, 142-құжат; N 21-22, 160-құжат; N 23, 171-құжат; 2004 ж., N 6, 42-құжат; N 10, 55-құжат; N 15, 86-құжат; N 17, 97-құжат; N 23, 139, 140-құжаттар; N 24, 153-құжат; 2005 ж., N 5, 5-құжат; N 7-8, 19-құжат; N 9, 26-құжат; N 13, 53-құжат; N 14, 58-құжат; N 17-18, 72-құжат; N 21-22, 86, 87-құжаттар; N 23, 104-құжат; 2006 ж., N 1, 5-құжат; N 2, 19, 20-құжаттар; N 3, 22-құжат; N 5-6, 31-құжат; N 8, 45-құжат; N 10, 52-құжат; N 11, 55-құжат; N 12, 72, 77-құжаттар; N 13, 85, 86-құжаттар; N 15, 92, 95-құжаттар; N 16, 98, 102-құжаттар; N 23, 141-құжат; 2007 ж., N 1, 4-құжат; N 2, 16, 18-құжаттар; N 3, 20, 23-құжаттар; N 4, 28, 33-құжаттар; N 5-6, 40-құжат; N 9, 67-құжат; N 10, 69-құжат; N 12, 88-құжат; N 13, 99-құжат; N 15, 106-құжат; N 16, 131-құжат; N 17, 136, 139, 140-құжаттар; N 18, 143, 144-құжаттар; N 19, 146, 147-құжаттар; N 20, 152-құжат; N 24, 180-құжат; 2008 ж., N 6-7, 27-құжат; N 12, 48, 51-құжаттар, N 13-14, 54, 57, 58-құжаттар; N 15-16, 62-құжат; N 20, 88-құжат; N 21, 97-құжат; N 23, 114-құжат; N 24, 126, 128, 129-құжаттар; 2009 ж., N 2-3, 7, 21-құжаттар; N 9-10, 47, 48-құжаттар; N 13-14, 62, 63-құжаттар; N 15-16, 70, 72, 73, 74, 75, 76-құжаттар; N 17, 79, 80, 82-құжаттар; N 18, 84, 86-құжаттар; N 19, 88-құжат):
1) 588-баптың екінші бөлігінің бірінші сөйлеміндегі ", кәсіподақтардың және қоғамдық бірлестік мүшелерінің істері бойынша осы бірлестіктердің өкілдері" деген сөздер алып тасталсын;

2) 590-баптың жетінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"7. Адвокат қорғаушы ретінде адвокаттың куәлігін және нақты істі жүргізуге оның өкілеттігін куәландыратын ордерді көрсетуі бойынша әкімшілік құқық бұзушылық туралы іске қатысуға жіберіледі. Осы Кодекстің 588-бабының екінші бөлігінде аталған басқа да адамдар қорғаушы ретінде олардың іске қатысу құқығын растайтын құжаттарды (неке туралы куәлігін, сондай-ақ осы Кодекстің 586-бабының үшінші бөлігінде және 587-бабының үшінші бөлігінде аталған құжаттарды) тапсырады.".
6. "Адвокаттық қызмет туралы" 1997 жылғы 5 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 22, 328-құжат; 2001 ж., N 15-16, 236-құжат; 2003 ж., N 11, 65-құжат; 2004 ж., N 23, 142-құжат; 2007 ж., N 2, 18-құжат; N 9, 67-құжат; N 10, 69-құжат; 2009 ж., N 8, 44-құжат; N 19, 88-құжат):
1) бүкіл мәтін бойынша "адвокат лицензиясы", "адвокаттар лицензияларын", "адвокатты лицензиясынан", "адвокат лицензиясын" деген сөздер тиісінше "адвокаттық қызметпен айналысуға лицензиясы", "адвокаттық қызметпен айналысуға лицензияларын", "адвокаттық қызметпен айналысуға лицензиясынан", "адвокаттық қызметпен айналысуға лицензиясын" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 1-баптың 2-тармағының бірінші бөлігіндегі "азаматтық, әкімшілік, қылмыстық және басқа да істер бойынша өкілдік ету," деген сөздер "әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша, сондай-ақ қылмыстық және азаматтық істер мен әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша өкілдік ету," деген сөздермен ауыстырылсын;

3) 2-бап мынадай редакцияда жазылсын:
"2-бап. Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы
заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының адвокаттық қызмет туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының адвокаттық қызметті реттейтін өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда жазылғаннан өзгеше ережелер көзделсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.
3. Жеке және заңды тұлғалардың істері бойынша қорғау мен өкілдік етуді жүзеге асырған кездегі адвокаттардың іс жүргізу құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленеді.";

4) 4, 5, 6 және 7-баптар мынадай редакцияда жазылсын:
"4-бап. Адвокаттар көрсететін заң көмегінің түрлері

1. Заң көмегін көрсете отырып, адвокаттар:
1) ауызша және жазбаша нысанда да құқықтық мәселелер бойынша консультациялар мен анықтамалар береді;
2) арыздар, шағымдар, өтініштер мен құқықтық сипаттағы басқа да құжаттарды жасайды;
3) сенім білдірушінің өкілі ретінде азаматтық сот ісін жүргізуге қатысады;
4) қорғаушының немесе сенім білдірушінің өкілі ретінде қылмыстық және әкімшілік сот ісін жүргізуге қатысады;
5) аралық сотта, халықаралық коммерциялық төрелікте (сотта) және дауларды шешетін өзге де органдарда істі қарауға сенім білдірушінің өкілі ретінде қатысады;
6) мемлекеттік органдарда, қоғамдық бірлестіктер мен өзге де ұйымдарда сенім білдірушінің мүддесін білдіреді;
7) егер шет мемлекеттердің заңнамасында, халықаралық сот органдарының және өзге де халықаралық ұйымдардың жарғылық құжаттарында немесе Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында өзгеше көзделмесе, шет мемлекеттердің мемлекеттік органдарында, соттарында және құқық қорғау органдарында, халықаралық сот органдарында, шет мемлекеттердің мемлекеттік емес органдарында сенім білдірушінің мүддесін білдіреді;
8) сенім білдірушінің өкілі ретінде атқарушылық ісін жүргізуге, сондай-ақ қылмыстық жазаны орындау кезінде қатысады;
2. Адвокаттар заңнамада тыйым салынбаған өзге де заң көмегін көрсетеді.
3. Көмек сұрап келген адам оған заң көмегін тегін көрсету үшін, сондай-ақ тағайындалған (осы Заңның 6-бабы) жағдайларды қоспағанда, егер қорғалушы өзіне адвокат таңдамаса немесе таңдай алмаса, оның қатысуы міндетті қылмыстық істер бойынша қорғаушы ретінде адвокат таңдауда еркін.
4. Қылмыстық істер бойынша кәсіби қорғауды адвокаттар ғана жүзеге асырады.

5-бап. Адвокаттар көрсететін заң көмегіне ақы төлеу және
қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу

1. Адвокаттар көрсететін заң көмегіне ақы төлеу мөлшері және қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу көмек сұрап келген адаммен адвокат жасасатын жазбаша шартта белгіленеді.
Шарт жасасу Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
Шарттың бір данасы заң көмегін көрсету туралы шарт жасасқан адамға беріледі.
Мыналар:
1) қорғаушы не өкіл ретінде тапсырмаларды орындауға қабылдаған адвокаттың тегін, атын және әкесінің атын көрсету;
2) адвокаттық қызмет ұйымының нысанын және өзі мүшесі болып табылатын адвокаттар алқасын көрсету;
3) тапсырмалардың нысаны;
4) адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеудің және қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеудің мөлшері мен тәртібі;
5) шартты бұзу тәртібі мен жағдайлары шарттың маңызды талаптары болып табылады.
Олар бойынша кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке, мемлекеттік емес заңды тұлғаларды білдіретін тараптардың мүліктік даулары туралы істер бойынша шарттарды қоспағанда, адвокаттар көрсететін заң көмегіне істің нәтижесіне немесе адвокаттық қызметтің табыстылығына байланысты ақы төлеу мөлшерін белгілейтін шарттарға немесе ұйғарылған соманың бір бөлігін адвокат алатын шарттарға жол берілмейді.
Заң көмегіне ақы төлеу, оның ішінде ауызша заң консультациялары және тапсырмаларды орындауға байланысты шығыстар есебінен адвокаттың қолма-қол ақша алуына тиісті қаржы құжатынсыз жол берілмейді.
2. Заңнамада көзделген жағдайларда, адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеу, іссапар, көлік және оның басқа да шығыстары анықтау, алдын ала тергеу органдарының қаулылары және соттардың ұйғарымы бойынша бюджет қаражатынан жүргізіледі.
3. Адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеудің және осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайларда қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеудің мөлшері мен тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

6-бап. Заң көмегін тегін көрсету

1. Адвокаттар мыналарға:
1) асыраушысының қайтыс болуына, жұмыспен байланысты мертігуіне немесе денсаулығының өзгедей бұзылуы арқылы келтірілген зиянды өтеу туралы істерді соттардың қарауы кезінде талап қоюшыларға;
2) егер соттың қарауындағы дау кәсіпкерлік қызметпен байланысты болмаса, Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен оларға теңестірілген адамдар, мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер, І және ІІ топтағы мүгедектер, жасы бойынша зейнеткерлер болып табылатын талап қоюшылар мен жауапкерлерге;
3) алименттер өндіріп алу, зейнетақылар мен жәрдемақылар тағайындау, ақтау, босқын немесе оралман мәртебесін алу мәселелері жөнінде азаматтарға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмағандарға заң көмегін тегін көрсетеді, қажет жағдайларда құқықтық сипаттағы жазбаша құжаттар жасайды.
2. Осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда тегін заң көмегі Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңнамасында белгіленген тәртіппен көрсетіледі.
Осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда, адвокатқа адам жүгінгеннен кейін заң көмегі тікелей көрсетіледі. Өтініш білдіруші жүгінгеннен кейін тікелей заң көмегін беру мүмкін болмаған кезде, ол жүгінген сәттен бастап үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімде қабылдау уақыты туралы хабардар етілуге тиіс. Мұндай жағдайларда заң көмегін беру ұзақтығы бір сағаттан аспауға тиіс. Қажет болған жағдайда көрсетілген мерзімді тиісті адвокаттық құрылым басшысы ұзарта алады. Бір мәселе бойынша адам құқықтық көмекті тек қана бір рет ала алады.
3. Осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасына сәйкес адвокат көрсеткен заң көмегінің есебін осындай көмекті ұсынатын адвокат Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүргізеді.
4. Осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда, адвокаттар көрсететін заң көмегіне ақы төлеу тиісті сот шешімі негізінде бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
Осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайларда, адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеу адвокаттың орындаған жұмысы туралы акті және өзі мүшесі болып табылатын тиісті адвокаттар алқасының өтінімі негізінде бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.
Адвокаттар алқасының өтінімінде тегін заң көмегі көрсетілген адамдардың саны және төлеуге жататын сома туралы мәліметтер болуға тиіс.
Осы баптың 1-тармағында көзделген жағдайларда адвокат көрсететін заң көмегіне ақы төлеу және қорғау мен өкілдік етуге байланысты шығыстарды өтеу мөлшері мен тәртібін, сондай-ақ адвокат көрсеткен заң көмегінің есебін жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

7-бап. Қазақстан Республикасындағы адвокат

1. Адвокат - жоғары заң білімі бар, адвокаттық қызметпен айналысуға лицензия алған, міндетті түрде адвокаттар алқасының мүшесі болып табылатын және осы Заңмен регламенттелетін адвокаттық қызмет шеңберінде кәсіптік негізде заң көмегін көрсететін Қазақстан Республикасының азаматы.
2. Сот тәртібімен әрекетке қабілетсіз не әрекет қабілеті шектеулі деп танылған не өтелмеген немесе алынбаған соттылығы бар адам адвокат бола алмайды.
Заңда белгіленген тәртіппен соттылығы өтелген немесе алынған;
қасақана қылмыс жасағаны үшін ақтамайтын негіздер бойынша қылмыстық жауапкершіліктен босатылған; теріс себептер бойынша мемлекеттік, әскери қызметтен, прокуратура органдарынан, өзге де құқық қорғау органдарынан, соттардан және әділет органдарынан босатылған немесе адвокаттар алқасынан шығарылған; адвокаттық қызметпен айналысуға лицензиясынан айрылған; осы Заңның 12-бабының 3-тармағында және 5-тармағының 3), 4) және 5) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша лицензиясының қолданысы тоқтатылған адам - осындай оқиғалар басталғаннан кейін үш жыл бойы адвокат бола алмайды.";

5) 9-баптың 4-тармағындағы "айналысу құқығына" деген сөздер "айналысуға" деген сөзбен ауыстырылсын;

6) 11 және 12-баптар мынадай редакцияда жазылсын:
"11-бап. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған
лицензияның қолданысын тоқтата тұру

1. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтата тұру тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасында белгіленеді.
2. Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасында көзделген жалпы негіздерден басқа, адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысы:
1) адам мемлекеттік қызметте болған;
2) Қазақстан Республикасы Парламенті депутатының, өз қызметін тұрақты немесе босатылған негізде мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен төленетін мәслихат депутатының өкілеттіктерін орындаған;
3) мерзімді әскери қызмет өткерген;
4) осы Заңның 31-бабы 1-тармағының 4), 7) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша оның адвокаттар алқасының мүшелігінен шығарылуы кезеңінде тоқтатыла тұрады.
Аталған жағдайларда лицензияның қолданысы Қазақстан Республикасы Әділет министрінің бұйрығымен тоқтатыла тұрады. Қабылданған шешім туралы лицензиясының қолданысы тоқтатыла тұрған адам, соттар, құқық қорғау органдары және адвокаттар алқасы хабардар етіледі.

12-бап. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған
лицензиядан айыру және оның қолданысын тоқтату

1. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензиядан айыру Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.
2. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату Қазақстан Республикасының лицензиялау туралы заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
3. Осы баптың 2-тармағында көзделген негіздерден басқа, адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің талап-арызы бойынша:
1) адвокат өз кәсіби міндеттерін орындау кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасын, адвокатураны ұйымдастыру және оның қызметі принциптерін өрескел не бірнеше рет бұзған;
2) біліктілігінің жеткіліксіздігі салдарынан адвокаттың өз кәсіби міндеттерін орындауы мүмкін болмаған жағдайларда сот тәртібімен жүзеге асырылады.
4. Адвокаттар алқасы төралқасының өтініші осы баптың 3-тармағында көзделген жағдайларда адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату туралы талап-арыз дайындау үшін негіз болып табылады.
Аумақтық әділет органының ұсынымы осы баптың 3-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайда адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату туралы талап-арыз дайындау үшін негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасының Әділет министрі сот шешімі негізінде адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату туралы бұйрық шығарады, оның көшірмесі лицензиясының қолданысы тоқтатылған адамға жіберіледі. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысының тоқтатылғаны туралы соттар, құқық қорғау органдары және адвокаттар алқасы хабардар етіледі.
5. Осы баптың 2-тармағында көзделген негіздерден басқа, адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтатуды Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі:
1) заңды күшіне енген сот шешімі бойынша адвокат әрекет қабілеті жоқ немесе әрекет қабілеті шектеулі, қайтыс болды не хабар-ошарсыз кетті деп танылған;
2) адвокат Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатқан;
3) адвокат қасақана қылмыс жасағаны үшін ақтамайтын негіздер бойынша қылмыстық жауапкершіліктен босатылған;
4) қасақана қылмыс жасағаны үшін адвокатқа қатысты соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген;
5) адвокатқа медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы сот шешімі заңды күшіне енген жағдайларда жүзеге асырады.
6. Аумақтық әділет органының ұсынымы осы баптың 5-тармағында көзделген жағдайларда адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату туралы шешім қабылдау үшін негіз болып табылады.
Қазақстан Республикасының Әділет министрі адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысын тоқтату туралы бұйрық шығарады, оның көшірмесі лицензиясының қолданысы тоқтатылған адамға жіберіледі. Адвокаттық қызметпен айналысуға арналған лицензияның қолданысының тоқтатылғаны туралы соттар, құқық қорғау органдары және адвокаттар алқасы хабардар етіледі.";

7) 14-бапта:
2-тармақтағы "жазбаша келісім" деген сөздер "жазбаша шарт" деген сөздермен ауыстырылсын;
3-тармақтың 2) тармақшасы "сұратуға" деген сөзден кейін "және алуға" деген сөздермен толықтырылсын;
5-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"5. Адвокат соттардың, прокуратураның, қылмыстық процесті жүргізуші органдардың әкімшілік ғимараттарына белгіленген тәртіппен өзінің адвокаттық куәлігін көрсетуі бойынша еркін кіру құқығын пайдаланады.";

8) 15-бапта:
1-тармақ мынадай мазмұндағы екінші сөйлеммен толықтырылсын:
"Адвокат өзінің кәсіби біліктілігін үнемі арттырып отыруға міндетті.";
5-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
"Адвокат сенім білдірушінің құқықтарын, бостандығы мен заңды мүдделерін қамтамасыз етуге қолайлы әсерін тигізетін іс жүзіндегі мән-жайларды анықтау жөніндегі кез келген, заңмен тыйым салынбаған іс-әрекеттерді орындауға міндетті.";

9) 17-бапта:
1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Заңнамаға сәйкес жүзеге асырылатын адвокаттық қызметке араласуға не осы қызметке қандай да болмасын тәсілмен кедергі жасауға тыйым салынады.";
4-тармақ "Адвокаттардан," деген сөзден кейін "олардың көмекшілері мен тағылымдамадан өтушілерінен," деген сөздермен толықтырылсын;
5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"5. Адвокаттық іс жүргізу, онымен байланысты өзге де материалдар мен құжаттар, сондай-ақ адвокаттың мүлкі, оның ішінде ұялы байланыс құралдары, аудиоаппаратурасы, компьютерлік техникасы Қазақстан Республикасының заңдарында көзделгеннен басқа жағдайларда, тексеруге, қарауға, алуға, алып қоюға және тексеріске жатпайды.";

10) 18-баптың 2-тармағы "Адвокаттардың," деген сөзден кейін "олардың көмекшілері мен тағылымдамадан өтушілердің" деген сөздермен толықтырылсын;

11) 19-бап мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:
"Заңды тұлғаны тіркемей-ақ кәсіптік қызметін дара жүзеге асыратын адвокаттың азаматтарды және заңды тұлғалардың өкілдерін қабылдауға, адвокаттық іс жүргізуді сақтауды және адвокаттық құпияны сақтауды қамтамасыз ету үшін жағдай жасауға қажетті қызметтік үй-жайы болуға міндетті.";

12) 23-баптың 2-тармағының 5) және 6) тармақшалары алып тасталсын;

13) 24-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы 4-1) және 14-1) тармақшалармен толықтырылсын:
"4-1) есептік көрсеткішке еселенетін мөлшердегі мүшелік жарна ставкаларын белгілейді;";
"14-1) адвокаттар алқасының мүлкіне билік ету тәртібін белгілейді;";

14) 31-бапта:
1-тармақта:
1) тармақшасындағы "айналысу құқығына" деген сөздер "айналысуға" деген сөзбен ауыстырылсын;
2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"2) адвокат өз міндеттерін орындау кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары мен нормаларын, адвокаттар алқасының жарғысында бекітілген адвокатураны ұйымдастыру және оның қызметінің принциптерін, адвокаттардың кәсіби әдебі ережелерін өрескел не бірнеше рет бұзған;";

15) 32-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Азаматтарға білікті заң көмегінің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін адвокаттар алқасының төралқасы заң консультацияларын, оның ішінде мамандандырылған заң консультацияларын құрады.";

16) 4-тарау алып тасталсын.
7. "Қылмыстың жасалуына сезіктілер мен айыпталушыларды күзетте ұстаудың тәртібі мен шарттары туралы" 1999 жылғы 30 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1999 ж., N 6, 190-құжат; 2001 ж., N 17-18, 245-құжат; 2002 ж., N 15, 147-құжат; 2004 ж., N 23, 142-құжат; N 24, 154-құжат; 2007 ж., N 9, 67-құжат; 2008 ж., N 15-16, 63-құжат):
17-баптың 1-тармағының 1) тармақшасындағы "заң консультациясының осы іске адвокаттың қатысу құқығына берілген ордерін немесе маңызы бойынша онымен теңестірілген құжатты" деген сөздер "адвокаттың нақты істі жүргізуге өкілеттігін куәландыратын ордерінің екінші данасын" деген сөздермен ауыстырылсын.

2-бап. Осы Заң 2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев

О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам обеспечения квалифицированной юридической помощью

Закон Республики Казахстан от 11 декабря 2009 года № 230-IV

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:
1. В Уголовный кодекс Республики Казахстан от 16 июля 1997 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 15-16, ст. 211; 1998 г., № 16, ст. 219; № 17-18, ст. 225; 1999 г., № 20, ст. 721; № 21, ст. 774; 2000 г., № 6, ст. 141; 2001 г., № 8, ст. 53, 54; 2002 г., № 4, ст. 32, 33; № 10, ст. 106; № 17, ст. 155; № 23-24, ст. 192; 2003 г., № 15, ст. 137; № 18, ст. 142; 2004 г., № 5, ст. 22; № 17, ст. 97; № 23, ст. 139; 2005 г., № 13, ст. 53; № 14, ст. 58; № 21-22, ст. 87; 2006 г., № 2, ст. 19; № 3, ст. 22; № 5-6, ст. 31; № 8, ст. 45; № 12, ст. 72; № 15, ст. 92; 2007 г., № 1, ст. 2; № 4, ст. 33; № 5-6, ст. 40; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 17, ст. 140; 2008 г., № 12, ст. 48; № 13-14, ст. 58; № 17-18, ст. 72; № 23, ст. 114; № 24, ст. 126; 2009 г., № 6-7, ст. 32; № 13-14, ст. 63; № 15-16, ст. 71, 73, 75; № 17, ст. 82, 83):
статью 365 изложить в следующей редакции:
"Статья 365. Воспрепятствование законной деятельности адвокатов
и иных лиц по защите прав, свобод и законных
интересов человека и гражданина, а также оказанию
юридической помощи физическим и юридическим лицам
1. Воспрепятствование законной деятельности адвокатов и иных лиц по защите прав, свобод и законных интересов человека и гражданина в уголовном процессе, а равно оказанию физическим и юридическим лицам юридической помощи либо иное нарушение самостоятельности и независимости такой деятельности, если эти деяния причинили существенный вред правам, свободам или законным интересам человека и гражданина, правам или законным интересам юридических лиц, охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере от двухсот до трехсот месячных расчетных показателей или в размере заработной платы или иного дохода осужденного за период от двух до пяти месяцев либо арестом на срок от четырех до шести месяцев, либо лишением свободы на срок до двух лет.
2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере от пятисот до семисот месячных расчетных показателей или в размере заработной платы или иного дохода осужденного за период от пяти до семи месяцев либо лишением свободы на срок до трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на тот же срок или без такового.".
2. В Уголовно-процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 декабря 1997 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 23, ст. 335; 1998 г., № 23, ст. 416; 2000 г., № 3-4, ст. 66; № 6, ст. 141; 2004 г., № 8, ст. 53; № 15-16, ст. 239; № 17-18, ст. 245; № 21-22, ст. 281; 2002 г., № 4, ст. 32, 33; № 17, ст. 155; № 23-24, ст. 192; 2003 г., № 18, ст. 142; 2004 г., № 5, ст. 22; № 23, ст. 139; № 24, ст. 153, 154, 156; 2005 г., № 13, ст. 53; № 21-22, ст. 87; № 24, ст. 123; 2006 г., № 2, ст. 19; № 5-6, ст. 31; № 12, ст. 72; 2007 г., № 1, ст. 2; № 5-6, ст. 40; № 10, ст. 69; № 13, ст. 99; 2008 г., № 12, ст. 48; № 15-16, ст. 62, 63; № 23, ст. 114; 2009 г., № 6-7, ст. 32; № 15-16, ст. 71, 73; № 17, ст. 81, 83):
1) в части четвертой статьи 38 слова "уведомляется потерпевший, который" заменить словами "уведомляются потерпевший и его представитель, которые";
2) часть седьмую статьи 68 изложить в следующей редакции:
"7. Подозреваемый вправе:
1) получить от лица, осуществившего задержание, немедленное разъяснение принадлежащих ему прав;
2) знать, в чем он подозревается;
3) самостоятельно или через своих родственников или доверенных лиц пригласить защитника, в случае, если защитник не приглашен подозреваемым, его родственниками или доверенными лицами, следователь, дознаватель обязаны обеспечить его участие в порядке, предусмотренном частью третьей статьи 71 настоящего Кодекса;
4) иметь свидание с избранным или назначенным защитником наедине и конфиденциально до начала допроса;
5) давать объяснения и показания только в присутствии защитника, за исключением случаев отказа подозреваемого от него;
6) получить копии постановления о возбуждении против него уголовного дела, протокола задержания и постановления о применении меры пресечения;
7) отказаться от дачи объяснений и показаний;
8) представлять доказательства;
9) заявлять ходатайства, в том числе о принятии мер безопасности, и отводы;
10) давать показания и объяснения на родном языке или языке, которым владеет;
11) пользоваться бесплатной помощью переводчика;
12) участвовать с разрешения следователя или дознавателя в следственных действиях, проводимых по его ходатайству или ходатайству защитника либо законного представителя;
13) знакомиться с протоколами следственных действий, произведенных с его участием, и подавать замечания на протоколы;
14) приносить жалобы на действия (бездействие) и решения следователя, дознавателя, прокурора и суда;
15) защищать свои права и законные интересы иными способами, не
противоречащими закону.";
3) в статье 69:
часть вторую изложить в следующей редакции:
"2. Обвиняемый вправе:
1) защищать свои права и законные интересы средствами и способами, не противоречащими закону, и иметь достаточное время и возможность для подготовки к защите;
2) знать, в чем он обвиняется, и получить копии постановлений о возбуждении уголовного дела, о привлечении его в качестве обвиняемого;
3) получить от органа уголовного преследования немедленное разъяснение принадлежащих ему прав;
4) уведомляться органом, ведущим уголовный процесс, о принятии процессуальных решений, затрагивающих его права и законные интересы;
5) получить копию постановления о применении меры пресечения;
6) давать объяснения и показания по предъявленному ему обвинению;
7) отказаться от дачи показаний;
8) представлять доказательства;
9) заявлять ходатайства, в том числе о принятии мер безопасности, и отводы;
10) давать показания и объясняться на родном языке или языке, которым владеет;
11) пользоваться бесплатной помощью переводчика;
12) иметь защитника;
13) в случаях и порядке, предусмотренных настоящим Кодексом, иметь свидания с защитником наедине и конфиденциально с момента, предшествующего его первому допросу;
14) участвовать с разрешения следователя или дознавателя в следственных действиях, проводимых по его ходатайству или ходатайству его защитника либо законного представителя;
15) знакомиться с протоколами следственных действий, проводимых по его ходатайству или ходатайству его защитника либо законного представителя, и подавать на них замечания;
16) при назначении, производстве экспертизы, а также при предъявлении ему заключения эксперта осуществлять действия, предусмотренные статьями 244, 254, 354 и 355 настоящего Кодекса;
17) знакомиться по окончании расследования со всеми материалами дела и выписывать из него любые сведения и в любом объеме;
18) получить копии обвинительного заключения и приложений к нему, за исключением списка обвинения;
19) приносить жалобы на действия (бездействие) и решения следователя, дознавателя, прокурора и суда;
20) возражать против прекращения дела по нереабилитирующим основаниям;
21) требовать гласного судебного разбирательства.";
дополнить частями 2-1 и 2-2 следующего содержания:
"2-1. Подсудимый имеет право:
1) участвовать в судебном разбирательстве дела в суде первой и апелляционной инстанции;
2) пользоваться всеми правами стороны защиты, а также правом на последнее слово.
2-2. Осужденный или оправданный имеют право:
1) знакомиться с протоколом судебного заседания и подавать на него замечания;
2) обжаловать приговор, постановления суда, постановления судьи и получать копии обжалуемых решений;
3) знать о принесенных по делу жалобах и протестах и подавать на них возражения;
4) участвовать в судебном рассмотрении принесенных жалоб и протестов.";
4) в статье 70:
предложение второе части второй изложить в следующей редакции:
"При участии адвоката в уголовном процессе в качестве защитника, помимо него, защиту подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, осужденного, оправданного может осуществлять его супруг (супруга) или близкий родственник либо опекун, попечитель либо представитель организации, на попечении или иждивении которой находятся подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, осужденный, оправданный.";
часть третью дополнить словами ", а также в любой последующий момент производства по уголовному делу";
5) статью 71 после слов "подсудимый", "подсудимому", "подсудимых", "подсудимым" дополнить соответственно словами ", осужденный, оправданный", ", осужденному, оправданному", ", осужденных, оправданных", ", осужденным, оправданным";
6) в статье 72:
в части первой:
после слов "подсудимым", "подсудимого" дополнить соответственно словами ", осужденным, оправданным", ", осужденного, оправданного";
слова "или подсудимый" заменить словами ", подсудимый, осужденный, оправданный";
часть вторую после слова "подсудимого" дополнить словами ", осужденного, оправданного";
часть третью после слова "подсудимому" дополнить словами ", осужденному, оправданному";
часть четвертую после слов "подсудимым", "подсудимому" дополнить соответственно словами ", осужденным, оправданным", ", осужденному, оправданному";
часть пятую после слова "подсудимого" дополнить словами ", осужденного, оправданного";
часть седьмую после слова "подсудимого" дополнить словами ", осужденного, оправданного";
часть восьмую изложить в следующей редакции:
"8. Адвокат допускается к участию в уголовном деле в качестве защитника по предъявлении удостоверения адвоката и ордера, удостоверяющего его полномочия на ведение конкретного дела. Другие лица, указанные в части второй статьи 70 настоящего Кодекса, представляют документы, подтверждающие их право на участие в уголовном деле в качестве защитника (свидетельство о браке, документ, подтверждающий родственные отношения с подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, осужденным, оправданным, решения органов, осуществляющих функции по опеке и попечительству).";
7) в части первой статьи 73:
в предложении первом слова ", что означает его намерение осуществлять свою защиту самостоятельно" исключить;
предложение второе изложить в следующей редакции:
"Такой отказ допускается только по инициативе подозреваемого, обвиняемого в присутствии участвующего в деле защитника либо защитника, назначенного в порядке, установленном частью третьей статьи 71 настоящего Кодекса.";
8) в статье 74:
часть вторую изложить в следующей редакции:
"2. С момента допуска к участию в деле защитник вправе:
1) иметь с подозреваемым или обвиняемым свидания наедине и конфиденциально без ограничений их количества и продолжительности;
2) собирать и представлять предметы, документы и сведения, необходимые для оказания юридической помощи;
3) присутствовать при предъявлении обвинения, участвовать в допросе подозреваемого и (или) обвиняемого, а также в иных следственных и процессуальных действиях, производимых с их участием или по их ходатайству либо ходатайству самого защитника;
4) заявлять отводы;
5) знакомиться с протоколом задержания, постановлением о применении меры пресечения, с протоколами следственных действий, произведенных с участием подозреваемого, обвиняемого или самого защитника, с документами, которые предъявлялись либо должны были предъявляться подозреваемому и (или) обвиняемому, а по окончании дознания, упрощенного досудебного производства или предварительного следствия - со всеми материалами дела, выписывать из него любые сведения в любом объеме, за исключением списка обвинения;
6) заявлять ходатайства, в том числе о принятии мер безопасности;
7) участвовать в предварительном слушании дела, судебном разбирательстве в суде любой инстанции, выступать в судебных прениях, участвовать в заседании суда при возобновлении дела по вновь открывшимся обстоятельствам;
8) знакомиться с протоколом судебного заседания, проставляя свои подписи под последней строкой текста на каждой странице и в конце протокола, а при ознакомлении с частью протокола судебного заседания проставляя подписи в конце каждой страницы и в конце этой части, и приносить на него замечания;
9) получать копии процессуальных документов;
10) возражать против незаконных действий лица, ведущего уголовный процесс, и иных лиц, участвующих в уголовном процессе, требовать внесения этих возражений в процессуальные документы;
11) приносить жалобы на действия и решения дознавателя, следователя, прокурора и суда и участвовать в их рассмотрении;
12) использовать любые другие средства и способы защиты, не противоречащие закону.";
предложение первое части третьей изложить в следующей редакции:
"3. Защитник, участвующий в производстве следственного действия, вправе задавать вопросы допрашиваемым лицам после окончания допроса следователем или дознавателем.";
9) в статье 75:
предложение первое части третьей изложить в следующей редакции:
"3. Лицо признается в уголовном процессе потерпевшим с вынесением соответствующего постановления с момента возбуждения уголовного дела.";
части шестую и седьмую изложить в следующей редакции:
"6. Потерпевший имеет право:
1) знать о предъявленном обвиняемому обвинении;
2) давать показания на родном языке или языке, которым владеет;
3) представлять доказательства;
4) заявлять ходатайства, в том числе о принятии мер безопасности, и отводы;
5) пользоваться бесплатной помощью переводчика;
6) иметь представителя;
7) получать имущество, изъятое у него органом уголовного преследования в качестве средства доказывания или представленное им самим, а также принадлежащее ему имущество, изъятое у лица, совершившего запрещенное уголовным законом деяние, получать принадлежащие ему подлинники документов;
8) примириться с подозреваемым, обвиняемым в случаях, предусмотренных законом;
9) знакомиться с протоколами следственных действий, производимых с его участием, и подавать на них замечания;
10) участвовать с разрешения следователя или дознавателя в следственных действиях, проводимых по его ходатайству либо ходатайству его представителя;
11) знакомиться по окончании расследования со всеми материалами дела, выписывать из него любые сведения и в любом объеме;
12) заявлять ходатайство о предоставлении мер безопасности ему и членам его семьи;
13) получить копии постановлений о возбуждении уголовного дела, о признании его потерпевшим или об отказе в этом, о приостановлении уголовного дела, о прекращении дела, копию обвинительного заключения, а также копии приговора, решения суда апелляционной инстанции;
14) участвовать в судебном разбирательстве дела в суде первой инстанции;
15) выступать в судебных прениях;
16) поддерживать обвинение, в том числе и в случае отказа государственного обвинителя от обвинения;
17) знакомиться с протоколом судебного заседания, проставляя свои подписи под последней строкой текста на каждой странице и в конце протокола, а при ознакомлении с частью протокола судебного заседания проставляя подписи в конце каждой страницы и в конце этой части, и подавать на него замечания;
18) приносить жалобы на действия (бездействие) органа, ведущего уголовный процесс;
19) обжаловать приговор и постановления суда;
20) знать о принесенных по делу жалобах и протестах и подавать на них возражения;
21) участвовать в судебном рассмотрении заявленных жалоб, ходатайств и протестов в апелляционной и надзорной инстанциях;
22) защищать свои права и законные интересы иными способами, не противоречащими закону.
В случаях, предусмотренных частью второй статьи 80 настоящего Кодекса, юридическая помощь потерпевшему предоставляется бесплатно.
7. Потерпевший, а в случае его смерти - его правопреемники имеют право на получение за счет бюджетных средств денежной компенсации за имущественный вред, причиненный особо тяжким преступлением, если у осужденного за такое преступление отсутствует имущество, достаточное для возмещения причиненного этим преступлением ущерба. В этом случае вопрос о выплате за счет бюджетных средств денежной компенсации разрешается судом, постановившим приговор, по заявлению потерпевшего либо его правопреемника. Потерпевший имеет право в указанных случаях на компенсацию ущерба в полном объеме, если ущерб не превышает ста пятидесяти месячных расчетных показателей.";
10) часть вторую статьи 80 изложить в следующей редакции:
"2. Для защиты прав и законных интересов потерпевших, являющихся несовершеннолетними или по своему физическому или психическому состоянию лишенных возможности самостоятельно защищать свои права и законные интересы, к обязательному участию в деле привлекаются их законные представители и представители.
В таких случаях в качестве представителя потерпевшего допускается адвокат, избранный потерпевшим либо его законным представителем. В случае, если адвокат не приглашен самим потерпевшим или его законным представителем, участие адвоката обеспечивается органом, ведущим уголовный процесс, путем вынесения постановления, обязательного для профессиональной организации адвокатов или ее структурного подразделения. Орган, ведущий уголовный процесс, не вправе рекомендовать пригласить в качестве защитника конкретного адвоката.
Оплата труда адвоката в случае отсутствия у потерпевшего или у его законного представителя средств производится за счет бюджетных средств в порядке, установленном настоящим Кодексом.";
11) пункт 2) части второй статьи 82 после слова "ответчика" дополнить словами ", а также адвокат свидетеля";
12) предложение первое части первой статьи 84 изложить в следующей редакции:
"1. В качестве специалиста для участия в производстве по уголовному делу может быть привлечено не заинтересованное в деле лицо, обладающее специальными знаниями, необходимыми для оказания содействия в собирании, исследовании и оценке доказательств путем разъяснения участникам уголовного процесса вопросов, входящих в его специальную компетенцию, а также применения научно-технических средств.";
13) в статье 97:
в заголовке:
слово "Устранение" заменить словом "Отстранение";
после слова "потерпевшего" дополнить словами "(частного обвинителя)";
в части второй слова "решается органом, ведущим уголовный процесс" заменить словами "во время досудебного производства разрешает прокурор, а при производстве в суде - суд, рассматривающий дело";
14) часть третью статьи 101 изложить в следующей редакции:
"3. Председательствующий вправе:
1) запретить производство видео-, звукозаписи и иных способов запечатления допроса;
2) удалить из зала судебного заседания подсудимого, представителей стороны защиты, за исключением адвоката.";
15) статью 125 изложить в следующей редакции:
"Статья 125. Собирание доказательств
1. Собирание доказательств производится в процессе досудебного производства и судебного разбирательства путем производства процессуальных действий, предусмотренных настоящим Кодексом. Собирание доказательств включает их обнаружение, закрепление и изъятие.
2. Орган, ведущий уголовный процесс, по ходатайствам участников процесса или собственной инициативе вправе по находящемуся в его производстве уголовному делу вызывать в порядке, установленном настоящим Кодексом, любое лицо для допроса или дачи заключения в качестве эксперта; производить предусмотренные настоящим Кодексом процессуальные действия; требовать с соблюдением установленного законодательными актами Республики Казахстан порядка к разглашению сведений, составляющих коммерческую, банковскую и иную охраняемую законом тайну, от организаций, их руководителей, должностных лиц, граждан, а также органов, осуществляющих оперативно-розыскную деятельность, представления документов и предметов, имеющих значение для дела; требовать производства ревизий и проверок от уполномоченных органов и должностных лиц.
3. Защитник, представитель потерпевшего, допущенные в установленном настоящим Кодексом порядке к участию в уголовном деле, вправе получать сведения, необходимые для осуществления защиты, путем:
1) истребования справок, характеристик, иных документов от организаций.
Справки, характеристики и иные документы могут быть истребованы защитником, представителем потерпевшего от государственных органов, общественных объединений, а также иных организаций. Указанные юридические лица обязаны представить защитнику, представителю потерпевшего запрошенные ими документы или их заверенные копии в течение десяти суток;
2) инициирования на договорной основе производства судебной экспертизы в соответствии с частями четвертой - шестой статьи 242 настоящего Кодекса;
3) привлечения на договорной основе специалиста;
4) опроса с их согласия лиц, предположительно владеющих информацией, относящейся к уголовному делу.
Сведения, полученные в ходе опроса, могут быть использованы в качестве доказательств после допроса лица органом, ведущим уголовный процесс, проведенного в порядке, установленном настоящим Кодексом.
При невозможности допроса ранее опрошенного лица указанные сведения могут быть использованы в качестве доказательств непосредственно, при этом подлинность подписи ранее опрошенного лица должна быть удостоверена в установленном законом порядке.
4. Сведения как в устной, так и в письменной форме, а также предметы и документы для приобщения их в качестве доказательств по уголовному делу вправе представить подозреваемый, обвиняемый, защитник, частный обвинитель, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители, а также любые граждане и организации.
Предметы и документы после их оценки по правилам статьи 128 настоящего Кодекса приобщаются к уголовному делу, о чем составляется протокол в соответствии с требованиями части второй статьи 122 настоящего Кодекса.
Принятие предметов и документов от лиц, являющихся участниками уголовного процесса, осуществляется на основании ходатайства в порядке, установленном статьей 102 настоящего Кодекса.
5. Неисполнение требования пункта 1) части третьей настоящей статьи влечет ответственность, предусмотренную законом.";
16) часть вторую статьи 134 изложить в следующей редакции:
"2. Задержанный должен быть допрошен в соответствии с нормами настоящего Кодекса. До начала допроса задержанному обеспечивается свидание с защитником наедине и конфиденциально.";
17) в части десятой статьи 153 слова "жалобы, протеста" заменить словом "ходатайства";
18) в статье 172:
заголовок изложить в следующей редакции:
"Статья 172. Оплата юридической помощи";
в части первой:
после слова "защитника" дополнить словами "и представителя потерпевшего";
слова "действующим законодательством" заменить словами "законодательством Республики Казахстан";
в части второй:
после слова "обвиняемого" дополнить словом ", потерпевшего";
слова "средств республиканского бюджета" заменить словами "бюджетных средств";
часть третью изложить в следующей редакции:
"3. В случаях, предусмотренных частью третьей статьи 71 и частью второй статьи 80 настоящего Кодекса, когда адвокат участвовал в производстве дознания, предварительного следствия или в суде по назначению, без заключения договора с клиентом, расходы по оплате труда адвокатов должны быть отнесены за счет бюджетных средств.";
19) абзац первый части первой статьи 174 изложить в следующей редакции:
"1. В порядке уголовного судопроизводства подлежат возмещению за счет бюджетных средств следующие расходы потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика, их законных представителей, адвокатов, оказывающих юридическую помощь в качестве защитника или представителя потерпевшего (частного обвинителя) по назначению органа, ведущего уголовный процесс, в случаях, предусмотренных частью третьей статьи 71 и частью второй статьи 80 настоящего Кодекса, понятого, переводчика, специалиста, эксперта, свидетеля:";
20) статью 175 дополнить пунктом 5-1) следующего содержания:
"5-1) сумм, выплачиваемых за оказание юридической помощи представителем потерпевшего (частным обвинителем) в случае его освобождения от ее оплаты;";
21) в статье 176:
в части второй слова ", а также защитнику в случаях, предусмотренных частями четвертой и пятой настоящей статьи" исключить;
часть четвертую изложить в следующей редакции:
"4. Процессуальные издержки, связанные с участием в деле адвоката, оказывавшего юридическую помощь бесплатно в качестве защитника подозреваемого, обвиняемого, подсудимого или представителя потерпевшего (частного обвинителя), в случаях, предусмотренных частью третьей статьи 71 и частью второй статьи 80 настоящего Кодекса, относятся за счет бюджетных средств.";
22) статью 216 дополнить частью 4-1 следующего содержания:
"4-1. Участие защитника обязательно в случаях, предусмотренных статьей 71 настоящего Кодекса, с учетом положений части второй статьи 73 настоящего Кодекса.";
23) часть четвертую статьи 217 дополнить словами ", с учетом положений части второй статьи 73 настоящего Кодекса";
24) в статье 244:
заголовок после слова "потерпевшего" дополнить словами ", защитника и представителя потерпевшего";
абзац первый и пункт 5) части первой после слова "обвиняемый" дополнить словами ", защитник и представитель потерпевшего";
часть пятую после слова "выносит" дополнить словом "мотивированное";
25) в части первой статьи 275:
после слов "материалы дела," дополнить словами "за исключением списка обвинения,";
слова "и пронумерованы" заменить словами ", пронумерованы, внесены в опись листов дела, прошнурованы и скреплены печатью следственного органа";
26) предложение шестое части второй статьи 284 изложить в следующей редакции:
"Копия обвинительного заключения вручается также защитнику, потерпевшему и его представителю.";
27) статью 309 после слова "подсудимому" дополнить словами ", его защитнику, потерпевшему и его представителю";
28) в части первой статьи 316 слова "участвует в исследовании доказательств" заменить словами "представляет предметы, документы и сведения, необходимые для оказания юридической помощи, собранные в порядке, предусмотренном частью третьей статьи 125 настоящего Кодекса, участвует в исследовании других доказательств";
29) часть третью статьи 328:
после слов "подробное содержание показаний;" дополнить словами "вопросы участвующих в допросе лиц, которые были отведены судом или на которые отказался отвечать допрашиваемый;";
дополнить предложением вторым следующего содержания:
"Показания записываются от первого лица и по возможности дословно, вопросы и ответы на них записываются в той последовательности, которая имела место при допросе.";
30) часть вторую статьи 388 изложить в следующей редакции:
"2. В случае участия в деле защитника либо представителя потерпевшего по назначению органа, ведущего уголовный процесс, суд одновременно с постановлением приговора выносит постановление об оплате юридической помощи, оказанной подсудимому или потерпевшему, и о возмещении расходов, связанных с защитой и представительством.";
31) в части третьей статьи 415:
в пункте 4):
после слов "участия защитника" дополнить словами "или представителя потерпевшего";
слово "его" заменить словом "их";
в пункте 5):
после слова "подсудимого" дополнить словами "или потерпевшего";
слова "он владеет" заменить словами "они владеют";
32) часть пятую статьи 455 дополнить предложением третьим следующего содержания:
"В случаях оказания юридической помощи осужденным адвокатами на основании постановления суда оплата их труда производится в соответствии со статьей 72 настоящего Кодекса.";
33) дополнить статьей 467-1 следующего содержания:
"Статья 467-1. Основания обязательного участия адвоката в суде
надзорной инстанции
Участие адвоката в судебном заседании надзорной инстанции обязательно в случаях, если дело рассматривается по ходатайству потерпевшего (гражданского истца), протесту прокурора, в которых ставится вопрос об ухудшении положения осужденного, либо когда досудебное производство по делу и рассмотрение дела в первой инстанции осуществлялись без участия обвиняемого. В таких случаях вопросы, связанные с приглашением, назначением, заменой защитника, оплатой его труда, разрешаются в порядке, установленном статьей 72 настоящего Кодекса.".
3. В Уголовно-исполнительный кодекс Республики Казахстан от 13 декабря 1997 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 24, ст. 337; 2000 г., № 6, ст. 141; № 8, ст. 189; № 18, ст. 339; 2001 г., № 8, ст. 53; № 17-18, ст. 245; № 24, ст. 338; 2002 г., № 23-24, ст. 192; 2004 г., № 5, ст. 22; № 23, ст. 139, 142; № 24, ст. 154; 2005 г., № 13, ст. 53; 2006 г., № 11, ст. 55; 2007 г., № 2, ст. 18; № 5-6, ст. 40; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 17, ст. 140; № 20, ст. 152; 2008 г., № 23, ст. 114; 2009 г., № 15-16, ст. 73):
1) пункт 4 статьи 84 изложить в следующей редакции:
"4. Для получения юридической помощи осужденным по их заявлению предоставляются свидания с адвокатами без ограничения их количества, продолжительности и в условиях, обеспечивающих их конфиденциальность.";
2) абзац третий пункта 2 статьи 166 дополнить словами "в условиях, обеспечивающих их конфиденциальность".
4. В Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан от 13 июля 1999 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., № 18, ст. 644; 2000 г., № 3-4, ст. 66; № 10, ст. 244; 2001 г., № 8, ст. 52; № 15-16, ст. 239; № 21-22, ст. 281; № 24, ст. 338; 2002 г., № 17, ст. 155; 2003 г., № 10, ст. 49; № 14, ст. 109; № 15, ст. 138; 2004 г., № 5, ст. 25; № 17, ст. 97; № 23, ст. 140; № 24, ст. 153; 2005 г., № 5, ст. 5; № 13, ст. 53; № 24, ст. 123; 2006 г., № 2, ст. 19; № 10, ст. 52; № 11, ст. 55; № 12, ст. 72; № 13, ст. 86; 2007 г., № 3, ст. 20; № 4, ст. 28; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 13, ст. 99; 2008 г., № 13-14, ст. 56; № 15-16, ст. 62; 2009 г., № 15-16, ст. 74; № 17, ст. 81):
1) в части второй статьи 60 слова "правил, установленных законодательством об адвокатуре" заменить словами "требований законодательства Республики Казахстан об адвокатской деятельности";
2) статью 114 изложить в следующей редакции:
"Статья 114. Оказание гражданам бесплатной юридической помощи
1. Судья при подготовке дела к судебному разбирательству или суд при рассмотрении дела исходя из имущественного положения гражданина вправе освободить его полностью или частично от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с представительством, и отнести их за счет бюджетных средств. Судья (суд) обязан освободить лицо по его ходатайству полностью или частично от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с представительством, и отнести их за счет бюджетных средств в следующих предусмотренных законом случаях:
1) при рассмотрении споров о возмещении вреда, причиненного смертью кормильца, увечьем или иным повреждением здоровья, связанным с работой;
2) при рассмотрении споров, не связанных с предпринимательской деятельностью, для истцов и ответчиков, являющихся участниками Великой Отечественной войны и лицами, приравненными к ним, военнослужащими срочной службы, инвалидами I и II групп, пенсионерами по возрасту.
2. Оплата юридической помощи, оказанной адвокатом, и возмещение расходов, связанных с представительством, осуществляются в порядке и размерах, установленных законодательством Республики Казахстан.
3. К ходатайству гражданина об освобождении от оплаты юридической помощи и о возмещении расходов, связанных с представительством, должны быть приобщены документы и другие доказательства, подтверждающие право на получение юридической помощи бесплатно.
4. По результатам рассмотрения ходатайства судьей или судом выносится мотивированное определение о полном или частичном освобождении гражданина от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с представительством, либо об отказе в удовлетворении ходатайства.
5. Определение суда или судьи о полном или частичном освобождении гражданина от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с представительством, незамедлительно направляется в профессиональную организацию адвокатов, которая в срок, установленный судом, обязана обеспечить участие адвоката в суде.";
3) предложение второе части второй статьи 304 изложить в следующей редакции:
"В соответствии с законом юридическая помощь такого адвоката предоставляется бесплатно.".
5. В Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях от 30 января 2001 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2001 г., № 5-6, ст. 24; № 17-18, ст. 241; № 21-22, ст. 281; 2002 г., № 4, ст. 33; № 17, ст. 155; 2003 г., № 1-2, ст. 3; № 4, ст. 25; № 5, ст. 30; № 11, ст. 56, 64, 68; № 14, ст. 109; № 15, ст. 122, 139; № 18, ст. 142; № 21-22, ст. 160; № 23, ст. 171; 2004 г., № 6, ст. 42; № 10, ст. 55; № 15, ст. 86; № 17, ст. 97; № 23, ст. 139, 140; № 24, ст. 153; 2005 г., № 5, ст. 5; № 7-8, ст. 19; № 9, ст. 26; № 13, ст. 53; № 14, ст. 58; № 17-18, ст. 72; № 21-22, ст. 86, 87; № 23, ст. 104; 2006 г., № 1, ст. 5; № 2, ст. 19, 20; № 3, ст. 22; № 5-6, ст. 31; № 8, ст. 45; № 10, ст. 52; № 11, ст. 55; № 12, ст. 72, 77; № 13, ст. 85, 86; № 15, ст. 92, 95; № 16, ст .98, 102; № 23, ст. 141; 2007 г., № 1, ст. 4; № 2, ст. 16, 18; № 3, ст. 20, 23; № 4, ст. 28, 33; № 5-6, ст. 40; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; № 12, ст. 88; № 13, ст. 99; № 15, ст. 106; № 16, ст. 131; № 17, ст. 136, 139, 140; № 18, ст. 143, 144; № 19, ст. 146, 147; № 20, ст. 152; № 24, ст. 180; 2008 г., № 6-7, ст. 27; № 12, ст. 48, 51; № 13-14, ст. 54, 57, 58; № 15-16, ст. 62; № 20, ст. 88; № 21, ст. 97; № 23, ст. 114; № 24, ст. 126, 128, 129; 2009 г., № 2-3, ст. 7, 21; № 9-10, ст. 47, 48; № 13-14, ст. 62, 63; № 15-16, ст. 70, 72, 73, 74, 75, 76; № 17, ст. 79, 80, 82; № 18, ст. 84, 86; № 19, ст. 88):
1) в предложении первом части второй статьи 588 слова ", представители профсоюзов и других общественных объединений по делам членов этих объединений" исключить;
2) часть седьмую статьи 590 изложить в следующей редакции:
"7. Адвокат допускается к участию в деле об административных правонарушениях в качестве защитника по предъявлении удостоверения адвоката и ордера, удостоверяющего его полномочия на ведение конкретного дела. Другие лица, указанные в части второй статьи 588 настоящего Кодекса, представляют документы, подтверждающие их право на участие в деле в качестве защитника (свидетельство о браке, а также документы, указанные в части третьей статьи 586 и части третьей статьи 587 настоящего Кодекса).".
6. В Закон Республики Казахстан от 5 декабря 1997 года "Об адвокатской деятельности" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 22, ст. 328; 2001 г., № 15-16, ст. 236; 2003 г., № 11, ст. 65; 2004 г., № 23, ст. 142; 2007 г., № 2, ст. 18; № 9, ст. 67; № 10, ст. 69; 2009 г., № 8, ст. 44; № 19, ст. 88):
1) по всему тексту слова "лицензия адвоката", "лицензий адвокатов", "лицензии адвоката", "лицензию адвоката" заменить соответственно словами "лицензия на занятие адвокатской деятельностью", "лицензий на занятие адвокатской деятельностью", "лицензии на занятие адвокатской деятельностью", "лицензию на занятие адвокатской деятельностью";
2) в части первой пункта 2 статьи 1 слова "представительству по гражданским, административным, уголовным и другим делам" заменить словами "делам об административных правонарушениях, а также представительству по уголовным и гражданским делам и делам об административных правонарушениях";
3) статью 2 изложить в следующей редакции:
"Статья 2. Законодательство Республики Казахстан об адвокатской
деятельности
1. Законодательство Республики Казахстан об адвокатской деятельности основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан, регулирующих адвокатскую деятельность.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.
3. Процессуальные права и обязанности адвокатов при осуществлении ими защиты и представительства по делам физических и юридических лиц устанавливаются законами Республики Казахстан.";
4) статьи 4, 5, 6 и 7 изложить в следующей редакции:
"Статья 4. Виды юридической помощи, оказываемой адвокатами
1. Адвокаты, оказывая юридическую помощь:
1) дают консультации и справки по правовым вопросам как в устной, так и в письменной форме;
2) составляют заявления, жалобы, ходатайства и другие документы правового характера;
3) участвуют в качестве представителя доверителя в гражданском судопроизводстве;
4) участвуют в качестве защитника или представителя доверителя в уголовном и административном судопроизводстве;
5) участвуют в качестве представителя доверителя в разбирательстве дел в третейском суде, международном коммерческом арбитраже (суде) и иных органах разрешения споров;
6) представляют интересы доверителя в государственных органах, общественных объединениях и иных организациях;
7) представляют интересы доверителя в государственных органах, судах и правоохранительных органах иностранных государств, международных судебных органах, негосударственных органах иностранных государств, если иное не установлено законодательством иностранных государств, уставными документами международных судебных органов и иных международных организаций или международными договорами Республики Казахстан;
8) участвуют в качестве представителя доверителя в исполнительном производстве, а также при исполнении уголовного наказания.
2. Адвокаты оказывают иную юридическую помощь, не запрещенную законодательством.
3. Лицо, обратившееся за помощью, свободно в выборе адвоката, за исключением случаев, когда адвокат назначается ему для оказания юридической помощи бесплатно (статья 6 настоящего Закона), а также в качестве защитника по уголовным делам, по которым его участие обязательно, если подзащитный не выбрал или не мог выбрать себе адвоката.
4. Профессиональная защита по уголовным делам осуществляется только адвокатами.

Статья 5. Оплата юридической помощи, оказываемой
адвокатами, и возмещение расходов, связанных с
защитой и представительством

1. Размер оплаты юридической помощи, оказываемой адвокатами, и возмещения расходов, связанных с защитой и представительством, устанавливается письменным договором адвоката с лицом, обратившимся за помощью.
Заключение договора осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
Один экземпляр договора вручается лицу, с которым заключен договор об оказании юридической помощи.
Существенными условиями договора являются:
1) указание фамилии, имени и отчества адвоката, принявшего исполнение поручения в качестве защитника либо представителя;
2) указание формы организации адвокатской деятельности и коллегии адвокатов, членом которого он является;
3) предмет поручения;
4) размер и порядок оплаты оказываемой юридической помощи и возмещения расходов адвоката, связанных с защитой и представительством;
5) порядок и условия расторжения договора.
Договоры, ставящие размер оплаты юридической помощи, оказываемой адвокатами, в зависимость от исхода дела или успеха адвокатской деятельности, или договоры, по которым адвокат получает часть от присужденной суммы, не допускаются, за исключением договоров по делам об имущественных спорах, сторонами по которым выступают физические, негосударственные юридические лица, осуществляющие предпринимательскую деятельность.
Получение адвокатом наличных денег в счет оплаты юридической помощи, в том числе и устных юридических консультаций, и расходов, связанных с исполнением поручения, без выдачи соответствующего финансового документа не допускается.
2. В случаях, предусмотренных законодательством, оплата юридической помощи, оказываемой адвокатом, командировочных, транспортных и других его расходов производится по постановлениям органов дознания, предварительного следствия и определениям судов из бюджетных средств.
3. Размер и порядок оплаты юридической помощи, оказываемой адвокатом, и возмещения расходов, связанных с защитой и представительством, в случаях, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, устанавливаются Правительством Республики Казахстан.

Статья 6. Оказание юридической помощи бесплатно
1. Адвокаты оказывают юридическую помощь бесплатно:
1) истцам при рассмотрении судами дел о возмещении вреда, причиненного смертью кормильца, увечьем или иным повреждением здоровья, связанным с работой;
2) истцам и ответчикам, являющимся участниками Великой Отечественной войны и лицами, приравненными к ним, военнослужащими срочной службы, инвалидами I и II групп, пенсионерами по возрасту, если рассматриваемый судом спор не связан с предпринимательской деятельностью;
3) гражданам по вопросам взыскания алиментов, назначения пенсии и пособий, реабилитации, получения статуса беженца или оралмана, несовершеннолетним, оставшимся без попечения родителей, в случаях необходимости составляют письменные документы правового характера.
2. В случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, бесплатная юридическая помощь предоставляется в порядке, установленном гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан.
В случаях, предусмотренных подпунктом 3) пункта 1 настоящей статьи, юридическая помощь оказывается непосредственно после обращения лица к адвокату. При невозможности предоставления юридической помощи непосредственно после обращения заявителя он должен быть извещен о времени приема, которое не должно превышать три рабочих дня с момента обращения. Продолжительность предоставления юридической помощи в таких случаях не должна превышать один час. В случае необходимости указанный срок может быть продлен руководством соответствующего адвокатского образования. По одному и тому же вопросу лицо может получить правовую помощь только один раз.
3. Учет юридической помощи, оказанной адвокатом в соответствии с подпунктом 3) пункта 1 настоящей статьи, ведется адвокатом, предоставляющим такую помощь, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
4. Оплата юридической помощи, оказанной адвокатами в случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, осуществляется за счет бюджетных средств на основании соответствующего судебного решения.
Оплата юридической помощи, оказанной адвокатом в случаях, предусмотренных подпунктом 3) пункта 1 настоящей статьи, осуществляется за счет бюджетных средств на основании акта о выполненной адвокатом работе и заявки соответствующей коллегии адвокатов, членом которой он является.
Заявка коллегии адвокатов должна содержать сведения о количестве лиц, которым предоставлена бесплатная юридическая помощь, и сумме, подлежащей оплате.
Размер и порядок оплаты юридической помощи, оказываемой адвокатом, и возмещения расходов, связанных с защитой и представительством, в случаях, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, а также порядок учета юридической помощи, оказанной адвокатом, устанавливаются Правительством Республики Казахстан.

Статья 7. Адвокат в Республике Казахстан
1. Адвокат - это гражданин Республики Казахстан, имеющий высшее юридическое образование, получивший лицензию на занятие адвокатской деятельностью, обязательно являющийся членом коллегии адвокатов и оказывающий юридическую помощь на профессиональной основе в рамках адвокатской деятельности, регламентируемой настоящим Законом.
2. Адвокатом не может быть лицо, признанное в судебном порядке недееспособным либо ограниченно дееспособным либо имеющее непогашенную или неснятую судимость.
Адвокатом также не может быть лицо, судимость которого погашена или снята в установленном законом порядке; освобожденное от уголовной ответственности по нереабилитирующим основаниям за совершение умышленного преступления; уволенное с государственной, воинской службы, из органов прокуратуры, иных правоохранительных органов, судов и органов юстиции или исключенное из коллегии адвокатов по отрицательным мотивам; лишенное лицензии на занятие адвокатской деятельностью; действие лицензии которого прекращено по основаниям, предусмотренным пунктом 3 и подпунктами 3), 4) и 5) пункта 5 статьи 12 настоящего Закона, - в течение трех лет после наступления таких событий.";
5) в пункте 4 статьи 9 слова "право занятия" заменить словом "занятие";
6) статьи 11 и 12 изложить в следующей редакции:
"Статья 11. Приостановление действия лицензии на занятие
адвокатской деятельностью
1. Порядок и условия приостановления действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью устанавливаются законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
2. Помимо общих оснований, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о лицензировании, действие лицензии на занятие адвокатской деятельностью приостанавливается на период:
1) нахождения лица на государственной службе;
2) исполнения им полномочий депутата Парламента Республики Казахстан, депутата маслихата, осуществляющего свою деятельность на постоянной или освобожденной основе, оплачиваемую за счет средств государственного бюджета;
3) прохождения срочной воинской службы;
4) исключения его из членов коллегии адвокатов по основаниям, предусмотренным подпунктами 4), 7) пункта 1 статьи 31 настоящего Закона.
В указанных случаях действие лицензии приостанавливается приказом Министра юстиции Республики Казахстан. О принятом решении уведомляются лицо, действие лицензии которого приостановлено, суды, правоохранительные органы и коллегия адвокатов.

Статья 12. Лишение и прекращение действия лицензии на занятие
адвокатской деятельностью
1. Лишение лицензии на занятие адвокатской деятельностью осуществляется в соответствии с Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.
2. Прекращение действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью осуществляется в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан о лицензировании.
3. Помимо оснований, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, прекращение действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью осуществляется в судебном порядке по иску Министерства юстиции Республики Казахстан в случаях:
1) грубого либо неоднократного нарушения адвокатом законодательства Республики Казахстан при исполнении им своих профессиональных обязанностей, принципов организации и деятельности адвокатуры;
2) невозможности исполнения адвокатом своих профессиональных обязанностей вследствие недостаточной квалификации.
4. Основанием для подготовки искового заявления о прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью в случаях, предусмотренных пунктом 3 настоящей статьи, является ходатайство президиума коллегии адвокатов.
Основанием для подготовки искового заявления о прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью в случае, предусмотренном подпунктом 1) пункта 3 настоящей статьи, является представление территориального органа юстиции.
Министр юстиции Республики Казахстан на основании судебного решения издает приказ о прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью, копия которого направляется лицу, действие лицензии которого прекращено. О прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью уведомляются суды, правоохранительные органы и коллегия адвокатов.
5. Помимо оснований, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, прекращение действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью осуществляется Министерством юстиции Республики Казахстан в случаях:
1) признания адвоката по вступившему в законную силу решению суда недееспособным или ограниченно дееспособным, умершим либо безвестно отсутствующим;
2) прекращения адвокатом гражданства Республики Казахстан;
3) освобождения адвоката от уголовной ответственности по нереабилитирующим основаниям за совершение умышленного преступления;
4) вступления в законную силу обвинительного приговора суда в отношении адвоката за совершение умышленного преступления;
5) вступления в законную силу судебного решения о применении к адвокату принудительных мер медицинского характера.
6. Основанием для принятия решения о прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью в случаях, предусмотренных пунктом 5 настоящей статьи, является представление территориального органа юстиции.
Министр юстиции Республики Казахстан издает приказ о прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью, копия которого направляется лицу, действие лицензии которого прекращено. О прекращении действия лицензии на занятие адвокатской деятельностью уведомляются суды, правоохранительные органы и коллегия адвокатов.";
7) в статье 14:
в пункте 2 слова "письменное соглашение" заменить словами "письменный договор";
подпункт 2) пункта 3 после слова "запрашивать" дополнить словами "и получать";
часть первую пункта 5 изложить в следующей редакции:
"5. Адвокат пользуется правом свободного доступа в административные здания судов, прокуратуры, органов, ведущих уголовный процесс, в установленном порядке по предъявлении им удостоверения адвоката.";
8) в статье 15:
пункт 1 дополнить предложением вторым следующего содержания:
"Адвокат обязан постоянно повышать свою профессиональную квалификацию.";
пункт 5 дополнить частью второй следующего содержания:
"Адвокат обязан выполнять любые не запрещенные законом действия по установлению фактических обстоятельств, благоприятно воздействующих на обеспечение прав, свобод и законных интересов доверителя.";
9) в статье 17:
пункт 1 изложить в следующей редакции:
"1. Вмешательство в адвокатскую деятельность, осуществляемую в соответствии с законодательством, либо препятствование этой деятельности каким бы то ни было способом запрещается.";
пункт 4 после слов "от адвокатов," дополнить словами "их помощников и стажеров,";
пункт 5 изложить в следующей редакции:
"5. Адвокатское делопроизводство, иные связанные с ним материалы и документы, а также имущество адвоката, в том числе средства мобильной связи, аудиоаппаратура, компьютерная техника, не подлежат досмотру, осмотру, выемке, изъятию и проверке, кроме случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.";
10) пункт 2 статьи 18 после слова "Адвокаты," дополнить словами "их помощники и стажеры,";
11) статью 19 дополнить частью третьей следующего содержания:
"Адвокат, осуществляющий профессиональную деятельность индивидуально без регистрации юридического лица, обязан иметь служебное помещение, необходимое для приема граждан и представителей юридических лиц, соблюдения условий для обеспечения сохранности адвокатского производства и сохранения адвокатской тайны.";
12) подпункты 5) и 6) пункта 2 статьи 23 исключить;
13) пункт 2 статьи 24 дополнить подпунктами 4-1) и 14-1) следующего содержания:
"4-1) устанавливает ставки членских взносов, исчисляемых в размере, кратном расчетному показателю;";
"14-1) устанавливает порядок распоряжения имуществом коллегии адвокатов;";
14) в статье 31:
в пункте 1:
в подпункте 1) слова "право занятия" заменить словом "занятие";
подпункт 2) изложить в следующей редакции:
"2) грубого либо неоднократного нарушения адвокатом требований и норм законодательства Республики Казахстан, принципов организации и деятельности адвокатуры, закрепленных в уставе коллегии адвокатов, правил профессиональной этики адвокатов при исполнении им своих обязанностей;";
15) пункт 1 статьи 32 изложить в следующей редакции:
"1. Для обеспечения доступа граждан к квалифицированной юридической помощи президиум коллегии адвокатов создает юридические консультации, в том числе специализированные.";
16) главу 4 исключить.
7. В Закон Республики Казахстан от 30 марта 1999 года "О порядке и условиях содержания под стражей подозреваемых и обвиняемых в совершении преступлений" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1999 г., № 6, ст. 190; 2001 г., № 17-18, ст. 245; 2002 г., № 15, ст. 147; 2004 г., № 23, ст. 142; № 24, ст. 154; 2007 г., № 9, ст. 67; 2008 г., № 15-16, ст. 63):
в подпункте 1) пункта 1 статьи 17 слова "ордера юридической консультации на право участия адвоката в данном деле или приравненного к нему по значению документа" заменить словами "второго экземпляра ордера, удостоверяющего полномочия адвоката на ведение конкретного дела".
Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2010 года.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев