Ғылым және технологиялық саясат туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 1 шілдедегі № 103-VIII ҚРЗ.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 54-б. қараңыз.
Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

Осы Заң ғылым, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, Қазақстан Республикасының ұлттық ғылыми жүйесінің жұмыс істеуі мен оны дамытудың негізгі қағидаттарын және тетіктерін айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) аккредиттеу – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сай келуін уәкілетті органның ресми тану рәсімі;

2) ғалым – ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне қол жеткізетін жеке тұлға;

3) ғылым – функциялары табиғи байлықтарды ұтымды пайдалану және қоғамды тиімді басқару мақсатында табиғат, қоғам және ойлау заңдарын зерделеу, болмыс туралы объективті білімді тұжырымдау және теориялық жағынан жүйелеу болып табылатын адам қызметінің саласы;

4) ғылыми әдеп – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері ұстанатын әдеп қағидаттарының, қағидалары мен нормаларының жиынтығы;

5) ғылыми бағыттар сыныптауышы – ғылым бағыттарын сыныптауды және кодтауды белгілейтін құжат;

6) ғылыми-білім беру консорциумы – ғылыми ұйымдар, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары және басқа да заңды тұлғалар, оның ішінде өндіріс саласында жұмыс істейтін заңды тұлғалар іргелі, қолданбалы ғылыми зерттеулерді жүргізу, технологиялық инновацияларды әзірлеу және біліктілігі жоғары мамандарды даярлау үшін зияткерлік, қаржылық және өзге де ресурстарды біріктіретін ғылым, ғылыми-техникалық қызмет саласындағы бірлескен шаруашылық қызмет туралы шарт негізіндегі ерікті теңқұқықты уақытша бірлестік;

7) ғылыми, ғылыми-техникалық жоба мен бағдарлама – болжанатын ғылыми-техникалық жұмыстың мазмұнын қамтитын, жоспарланған жұмыстарды жүргізудің мақсаттары мен міндеттері, олардың өзектілігі, жаңалығы, ғылыми-практикалық маңыздылығы мен орындылығы негізделген ғылыми, ғылыми-техникалық, тәжірибелік-конструкторлық, маркетингтік зерттеулерді білдіретін құжат;

8) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін ендіру (пайдалану) – жаңа өнімді немесе жаңа технологияны меңгерудің ғылыми-өндірістік циклінің қорытынды сатысын іске асыруға бағытталған қызмет;

9) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру – жаңа немесе жетілдірілген тауарларды, процестер мен көрсетілетін қызметтерді нарыққа шығару мақсатында зияткерлік қызмет нәтижелерін қоса алғанда, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін практикада қолданумен байланысты, кіріс алуға бағытталған қызмет;

10) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған грант – экономиканың басым секторлары шеңберінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын іске асыру үшін өтеусіз және қайтарымсыз негізде берілетін қаражат;

11) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталығы (офисі) – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды жүзеге асыратын заңды тұлға, ғылыми ұйымның, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, дербес немесе өзге де білім беру ұйымының құрылымдық немесе оқшауланған бөлімшесі;

12) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласындағы зияткерлік қызмет нәтижесі (бұдан әрі – зияткерлік қызмет нәтижесі) – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің немесе өзге де қызметтің нәтижесінде алынған өнертабыстар, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгілер, селекциялық жетістіктер, интегралдық микросхемалардың топологиялары, бағдарламалық қамтылымдар және зияткерлік қызметтің басқа да нәтижелері;

13) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы есеп – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобасын іске асыру нәтижелері мен тиімділігі туралы ақпаратты қамтитын құжат;

14) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесі – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыру барысында тиісті ғылыми әдістермен және құралдармен алынған және кез келген ақпарат жеткізгіште тіркеліп-белгіленген жаңа білім немесе шешімдер, сондай-ақ өндіріске ендірілген ғылыми әзірлемелер мен технологиялар, жаңа бұйымдардың, материалдар мен заттардың модельдері, макеттері, үлгілері;

15) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласындағы мемлекеттік саясат – ғалымдар мен ұйымдардың ғылым және техника, ғылыми-техникалық жетістіктерді коммерцияландыру, жаңа технологиялар жасауды ынталандыру саласындағы қызметінің негізгі басымдықтарын, мақсаттарын, бағыттарын, қағидаттары мен тәртібін айқындайтын әлеуметтік-экономикалық саясаттың құрамдас бөлігі;

16) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет туралы есеп – ғылыми-техникалық жұмыстың іске асырылуы туралы ақпаратты, ғылыми, ғылыми-техникалық, тәжірибелік-конструкторлық, маркетингтік зерттеулерді, сондай-ақ жоспарланған жұмыстарды әрі қарай жүргізудің орындылығы не аяқталған ғылыми, ғылыми-техникалық жоба мен бағдарламаның нәтижесі туралы ақпаратты қамтитын құжат;

17) ғылыми-зерттеу жұмысы – бар білімді кеңейту және жаңа білім алу, ғылыми гипотезаларды тексеру, табиғат пен қоғам дамуының заңдылықтарын анықтау, жобаларды ғылыми жинақтау, ғылыми негіздеу мақсатында ғылыми ізденуге, зерттеулер, эксперименттер жүргізуге байланысты жұмыс;

18) ғылыми зерттеулер – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне қол жеткізу мақсатында ғылыми-зерттеу жұмыстары, тәжірибелік-конструкторлық және технологиялық жұмыстар шеңберінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері тиісті ғылыми әдістермен және құралдармен жүзеге асыратын қолданбалы, іргелі, стратегиялық ғылыми зерттеулер;

19) ғылыми инфрақұрылым – ғылыми зертханалық және инженерлік жабдық, тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіріс, бірегей объектілер, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыруға арналған өзге де жылжымалы және жылжымайтын мүлік;

20) ғылыми қызмет – зерделенетін объектілерге, құбылыстарға (процестерге) тән қасиеттерді, ерекшеліктер мен заңдылықтарды анықтау мақсатында қоршаған болмысты зерделеуге және алынған білімді практикада пайдалануға бағытталған қызмет;

21) ғылыми қызметкер – ғылыми ұйымда, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымында немесе ұйымның ғылыми бөлімшесінде жұмыс істейтін, жоғары білімі бар, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесіне қол жеткізетін және оны іске асыратын жеке тұлға;

22) ғылыми тағылымдама – ғалымдардың "Болашақ" халықаралық стипендиясы шеңберіндегі тағылымдаманы қоспағанда, ғылыми зерттеулердің таңдап алынған бағыты бойынша кәсіптік құзыреттерін дамыту мақсатында шетелдік және (немесе) отандық жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі жетекші білім беру ұйымдарында, ғылыми орталықтарда және өзге де ұйымдарда тағылымдамадан өтуі;

23) ғылыми-техникалық ақпарат – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық және өндірістік қызмет барысында алынатын, зерттеулердің ұлттық және шетелдік нәтижелері және ғылымның, техниканың, технологиялардың жетістіктері туралы мәліметтерді қамтитын ақпарат;

24) ғылыми-техникалық қызмет – технологиялық, конструкторлық, экономикалық және әлеуметтік-саяси және өзге де міндеттерді шешу үшін ғылым, техника және өндіріс салаларында жаңа білім алуға және оны қолдануға, осы зерттеулерді жүргізу үшін қажетті нормативтік-техникалық құжаттама әзірлеуді қоса алғанда, ғылымның, технология мен өндірістің біртұтас жүйе ретінде жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған қызмет;

25) ғылыми-технологиялық саясат – ғылымды дамытудың негізгі мақсаттарын, бағыттарын, қағидаттарын және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін мемлекеттік қолдау тетіктерін айқындайтын мемлекеттік технологиялық саясаттың бір бөлігі;

26) ғылым кандидаты, ғылым докторы – ізденушілердің диссертациялар қорғауы негізінде берілген ғылыми дәрежелер;

27) ғылым саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласында салааралық үйлестіру мен басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

28) жетекші ғалым – уәкілетті органның тиісті талабында айқындалған ғылыми жетістіктері мен көрсеткіштері бар, ғылым докторы немесе кандидаты дәрежесі, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесі бар ғалым;

29) жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің эндаумент-қоры – инвестициялық кірісі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық, инновациялық және (немесе) білім беру қызметін қаржыландыруға, сондай-ақ стартаптарды венчурлік қаржыландыруға бағытталатын, қайырымдылық көмек, өтеусіз аударымдар, қайырмалдықтар, гранттар, білім беру ұйымдарының құрылтайшылары (қатысушылары) мен ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің салымдары есебінен қалыптастырылатын нысаналы капитал қоры;

30) индустриялық-ғылыми технологиялық консорциум – бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған конкурсқа қатысу мақсатында ғылыми-зерттеу жұмыстарын және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізу және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру үшін ғылыми ұйымдар, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары және кәсіпкерлік субъектілері қалыптастырған, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға бағытталған бірлескен шаруашылық қызмет туралы шарт негізіндегі ерікті теңқұқықты уақытша бірлестік;

31) инженерлік-техникалық жұмыскер – ғылыми ұйымда немесе жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымында не кәсіпорында жұмыс істейтін, кәсіптік орта немесе жоғары білімі бар, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесіне қол жеткізуге және оны іске асыруға жәрдемдесетін жеке тұлға;

32) "Қазақстан ғылымы" бірыңғай ақпараттық жүйесі – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет процестерін, ғылымды қаржыландыру нысандары бойынша конкурстық рәсімдерді, мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптаманы, ғылыми-техникалық ақпаратты талдауды, жинауды, өңдеуді, ғылыми-техникалық электрондық кітапхана мен цифрлық архивті, Қазақстан ғалымдарының бірыңғай дерекқорын және қазақстандық ғалымдардың ғылыми дәйексөздерін келтіру жүйесін цифрландыруды қамтамасыз етуге арналған ақпараттандыру объектісі;

33) Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі – ғылым саласында аса зор жетістіктері бар, Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академиктерін сайлау қағидалары мен өлшемшарттарына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы сайлайтын ғалым;

34) қауымдастырылған профессор (доцент), профессор – уәкілетті орган беретiн ғылыми атақтар;

35) қолданбалы ғылыми зерттеу – практикалық мақсаттарға қол жеткізу және нақты міндеттерді шешу үшін жаңа білім алуға және оны қолдануға бағытталған зерттеу;

36) мемлекеттік тапсырыс – уәкілетті органның және (немесе) салалық уәкілетті органдардың базалық, гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру, іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру, ғылыми-техникалық қамтамасыз етуді және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды қаржыландыру нысанында бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауға арналған шарт негізінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектісіне тапсырысы;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
37) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

37) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік тапсырысы – облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындауға арналған шарт негізінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектісіне тапсырысы;

38) салалық уәкілетті орган – ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды және тиісті салада ғылыми зерттеулер жүргізу жөніндегі жұмыстарды үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

39) сервистік компания – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру үшін қажетті консалтингтік, инжинирингтік, сертификаттау, патенттеу жөніндегі және басқа да көрсетілетін қызметтерді ұсынатын заңды тұлға;

40) стартап-компания – инновацияларды әзірлейтін дара кәсіпкер немесе Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген, шағын немесе орта кәсіпкерлік субъектілеріне жататын, қызметі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға бағытталған жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдардың қатысуымен құрылған заңды тұлға;

41) стратегиялық ғылыми зерттеулер – стратегиялық міндеттерді шешуге бағытталған ғылыми зерттеулер;

42) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар – өнімді жасау немесе жаңғырту, тәжірибелік үлгілерге арналған конструкторлық және технологиялық құжаттаманы әзірлеу, тәжірибелік үлгілер мен пайдалы модельдерді дайындау және сынау кезінде орындалатын жұмыстар кешені;

43) тәжірибелік өндіріс – заңды тұлғаның тәжірибелік үлгілер мен пайдалы модельдерді, жаңа өнімдерді, әдістерді, процестер мен жүйелерді тестілеуге, дайындауға және сынақтан өткізуге арналған өндірістік алаңы;

44) технологиялар трансфері – өнеркәсіптік-инновациялық қызмет субъектілері ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін, білімді, технологияларды және зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды ендіргенге дейінгі оларды беру процесі;

45) толық ғылыми цикл жобасы – ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері іске асыратын, ғылымды қамтитын өнімдерді (тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) жасауға бағытталған үйлестірілген ғылыми, ғылыми-техникалық жұмыстар кешені;

46) Ұлттық инновациялық жүйенің "бірыңғай терезесі" – бірыңғай портал арқылы инновациялық қызмет пен инновацияларды дамытуды қолдау шараларына қолжетімділікті қамтамасыз ететін ақпараттандыру объектісі;

47) философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор – ғылыми-педагогикалық бағыт немесе кәсіптік қызметтің тиісті саласы бойынша докторантура бағдарламасын меңгерген және Қазақстан Республикасында немесе оның шегінен тысқары жерлерде диссертация қорғаған адамдарға берілетін, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен танылған дәрежелер;

48) іргелі ғылыми зерттеу – табиғат, қоғам, адам дамуының негізгі заңдылықтары мен олардың өзара байланысы туралы жаңа ғылыми білім алуға бағытталған теориялық және (немесе) эксперименттік зерттеу.

2-бап. Қазақстан Республикасының ғылым және технологиялық саясат туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының ғылым және технологиялық саясат туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар осы Заңнан басым болады. Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың Қазақстан Республикасының аумағында қолданылу тәртібі мен талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

3. Мемлекеттік қорғаныстық тапсырысты қалыптастыру мен орындау кезінде ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы қоғамдық қатынастар "Қорғаныс өнеркәсібі және мемлекеттік қорғаныстық тапсырыс туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.

4. Биологиялық қауіпсіздік саласындағы ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы қоғамдық қатынастар "Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптары ескеріле отырып реттеледі.

3-бап. Осы Заңның негiзгi мақсаттары, міндеттері мен қағидаттары

1. Ғылымды дамыту, елдің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін ғылыми жетістіктер нәтижелерін ендіру бойынша ғылыми-технологиялық саясатты іске асыру және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық және инновациялық қызметті салааралық үйлестіру осы Заңның негізгі мақсаттары болып табылады.

2. Осы Заң мынадай қағидаттарға негізделеді:

1) процеске барлық қатысушының өзара іс-қимылы кезіндегі транспаренттілік;

2) ғылым саласындағы мемлекеттiк ғылыми-технологиялық саясатты iске асыру үшiн қолайлы жағдайлар жасау;

3) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне қол жеткізуге, кіріс алуға тартылған тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделеріне кепілдік беру;

4) экономиканың басым секторларында ғылымды, ғылыми-техникалық қызметті экономикалық тұрғыдан ынталандыру;

5) білім беру, ғылым, өндіріс және даму институттарының күш-жігерін интеграциялау.

3. Осы Заңның мақсаттарына қол жеткізу мынадай міндеттерді шешу арқылы іске асырылады:

1) мемлекеттік ғылыми-технологиялық саясатты қалыптастыру және ғылым мен техника саласындағы қатынастарды мемлекеттік реттеу;

2) ғылымның тиімді жұмыс істеуі және ғылыми-технологиялық саясатты іске асыру;

3) іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді дамыту;

4) ғылыми қызметкерлер мен ғылыми ұйымдардың мәртебесін арттыру;

5) ғылымды өндіріспен интеграциялау;

6) ғылымды кадрлық, материалдық-техникалық, ғылыми-техникалық және ақпараттық қамтамасыз ету.

4-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1. Осы Заңның күші Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және "Өнеркәсіптік саясат туралы" Қазақстан Республикасының Заңына қайшы келмейтін бөлігінде ғылыми, ғылыми-техникалық қызметті және (немесе) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларға қолданылады.

2. Осы Заңда реттелген құқықтық қатынастарға гранттық, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру, іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру қаражатынан, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған гранттардан жүзеге асырылатын ғылыми зерттеулерді жүргізу бөлігіндегі құқықтық қатынастарға сатып алуды, оның ішінде мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру тәртібіне қойылатын талаптарды белгілейтін Қазақстан Республикасы заңнамасының күші қолданылмайды.

2-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ ҒЫЛЫМ, ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰЗЫРЕТІ

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің ғылым, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі ғылым, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласында:

1) ғылым, ғылыми-техникалық қызмет саласындағы мемлекеттік саясаттың, сондай-ақ ғылым саласындағы ғылыми-технологиялық саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және оның жүзеге асырылуын ұйымдастырады;

2) әлеуметтік-экономикалық даму басымдықтарына сәйкес ғылымның, ғылыми-техникалық қызметтің басым бағыттарын, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы стратегиялық, іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің басым бағыттарын айқындайды;

3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанынан Қазақстан Республикасының Жоғары ғылыми-техникалық комиссиясын (бұдан әрі – Жоғары ғылыми-техникалық комиссия) құрады және оның ережесі мен құрамын бекітеді;

4) Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығын құрады;

5) зерттеу университеті мәртебесін береді және оның даму бағдарламасын бекітеді;

6) Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде өзіне жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

6-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) ғылым саласындағы мемлекеттік ғылыми-технологиялық саясатты қалыптастыруға және іске асыруға қатысады;

2) ғылым, ғылыми-техникалық қызмет және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласында салааралық үйлестіруді жүзеге асырады және мемлекеттік саясатты іске асырады;

3) мемлекеттік қорғаныстық тапсырыс шеңберінде қалыптастырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қоспағанда, бюджет қаражаты және облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік тапсырысы есебінен қаржыландырылатын іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің ғылыми, ғылыми-техникалық жобалары мен бағдарламаларын үйлестіреді;

4) Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академиктерін сайлау қағидалары мен өлшемшарттарын әзірлейді және бекітеді;

5) Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңес айқындайтын ғылым мен технологияларды дамытудың стратегиялық басым бағыттарына сәйкес Қазақстан Республикасында ғылымды дамытудың басым бағыттарын, іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді әзірлейді және оларды Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның бекітуіне ұсынады.

Биологиялық қауіпсіздік саласын қозғайтын іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің басым бағыттары шеңберінде ғылыми зерттеулерді іріктеу кезінде Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздік саласындағы заңнамасының талаптары ескеріледі;

6) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті базалық қаржыландыру нормаларын әзірлейді және бекітеді;

7) Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның қызметін қамтамасыз етеді;

8) мемлекеттік қорғаныстық тапсырыс шеңберінде қалыптастырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қоспағанда, бюджет қаражаты есебінен іске асырылатын іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің ғылыми, ғылыми-техникалық жобалары мен бағдарламаларын әзірлеуді ұйымдастырады және қалыптастыру, орындау және аяқтау сатыларында олардың іске асырылуын жүзеге асырады;

9) бюджет қаражаты есебінен, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушылардың ғылым саласындағы міндеттемелері шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын және олардың орындалуы жөніндегі есептерді мемлекеттік есепке алу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

10) іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың тізбесін әзірлейді және бекітеді;

11) мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

12) ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, өңдеу және талдау жөніндегі іс-шаралар кешенін жүзеге асыратын ұйымды айқындайды;

13) жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына "зерттеу университеті" мәртебесін беру қағидалары мен өлшемшарттарын әзірлейді және бекітеді;

14) технологиялардың әзірлігі мен ұйымдардың технологиялық әзірлігі деңгейлерін айқындау әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

15) ұлттық ғылыми кеңестердің қызметін үйлестіреді;

16) салалық уәкілетті органдардың, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарының ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар шеңберінде жүзеге асырылатын жұмысын үйлестіреді;

17) ғылыми тағылымдамадан өтуге арналған шығыстардың нормалары мен үлгілік шарттарды әзірлейді және бекітеді;

18) "Үздік ғылыми қызметкер" жыл сайынғы сыйлығын беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

19) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті базалық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті гранттық қаржыландыру және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру, іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру қағидаларын (бұдан әрі – ғылымды қаржыландыру қағидалары) әзірлейді және бекітеді;

20) бюджет қаражаты есебінен, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушылардың ғылым саласындағы міндеттемелері шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын және олардың орындалуы жөніндегі есептерді мемлекеттік есепке алуды ұйымдастырады;

21) мемлекеттік қорғаныстық тапсырыс шеңберінде қалыптастырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қоспағанда, бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын орындалған ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар жөніндегі есептерді бекітеді және жариялайды;

22) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларының іске асырылуына мониторингті жүзеге асырады;

23) бюджет қаражаты есебінен және берілетін салықтық жеңілдіктер шеңберінде қаржыландырылатын ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді ұйымдастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

24) аса маңызды және кеңінен қолданылатын өнертабыстар авторларына арналған жыл сайынғы конкурстарды өткізеді;

25) ғылыми әдептің үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

26) ғылыми тағылымдамаларды ұйымдастыру жөніндегі іс-шаралар кешенін жүзеге асыратын ұйымды (әкімшіні) айқындайды;

27) мемлекеттік-жекешелік әріптестік негізінде ғылыми зерттеулер мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

28) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін аккредиттеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

29) ұжымдық пайдаланымдағы ғылыми зертханалар туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді;

30) диссертациялық кеңес туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді;

31) дәрежелерді беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

32) үміткерлерді іріктеу және олардың ғылыми тағылымдамалардан өту қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

33) ғылыми атақтар (қауымдастырылған профессор (доцент), профессор) беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

34) еңбегіне ақы төлеу базалық қаржыландыру шеңберінде жүзеге асырылатын жетекші ғалымдарға қойылатын талаптарды әзірлейді және бекітеді;

35) философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесін алуға қорғалған диссертацияларды мемлекеттік тіркеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

36) ғылыми бағыттар сыныптауышын әзірлейді және бекітеді;

37) ұлттық ғылыми кеңестер туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

38) апелляциялық комиссия туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

39) ғылыми-техникалық кеңес туралы үлгілік ережені әзірлейді және бекітеді;

40) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды әдіснамалық қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

41) коммерцияландыру жобаларына мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама, сараптама жүргізу, сұралатын қаржыландыру көлемі сомасының негізділігіне бағалау жүргізу бойынша қазақстандық сарапшылар көрсететін қызметтер құнының әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

42) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын орындау және аяқтау сатыларында олардың іске асырылуына мониторингті жүзеге асыру туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

43) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды гранттық қаржыландыруды қолдап отырудың көрсетілетін қызметтері құнын айқындау әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

44) осы Заңның және Қазақстан Республикасы заңнамасының мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

45) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

7-бап. Салалық уәкілетті органның құзыреті

Салалық уәкілетті орган:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласында ұсыныстар әзірлеуге және мемлекеттік саясатты, ғылым жәе ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласындағы ғылыми-технологиялық саясатты іске асыруға, тиісті салада ғылыми зерттеулер жүргізу жөніндегі жұмысты үйлестіруге қатысады;

2) тиісті салада іргелі және (немесе) қолданбалы ғылыми зерттеулердің басым бағыттарын қалыптастыруға қатысады;

3) ғылыми-техникалық кеңесті құрады және оның ережесін бекітеді;

4) бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды әзірлеуді ұйымдастырады және олардың тиісті салада іске асырылуын жүзеге асырады;

5) бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, тиісті салада орындалған ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар жөніндегі есептерді бекітеді;

6) ұлттық ғылыми кеңестердің құрамдарына қосу үшін кандидатуралар бойынша ұсыныстарды уәкілетті органға енгізеді;

7) базалық қаржыландыру субъектілері мен іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың тізбелерін қалыптастыру жөніндегі ұсыныстарды уәкілетті органға енгізеді;

8) ғылымды қаржыландыру қағидаларын әзірлеуге қатысады;

9) тиісті саладағы ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларының іске асырылуына мониторингті жүзеге асырады;

10) мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын әзірлеуге қатысады;

11) ұлттық ғылыми кеңестер туралы ережені әзірлеуге қатысады;

12) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

8-бап. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарының ғылым, ғылыми-техникалық қызмет саласындағы құзыреті

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары ғылым, ғылыми-техникалық қызмет саласында:

1) өңірде ғылымды дамытудың басым бағыттарын айқындайды және өңірде іске асырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қаржыландыруды ұйымдастырады;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

2) ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласында ұсыныстар әзірлеуге және мемлекеттік саясатты іске асыруға, өңірде қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу жөніндегі жұмысты үйлестіруге қатысады;

3) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласындағы мемлекеттік саясатты тиісті аумақта жүргізуді қамтамасыз етеді;

4) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын қаржыландыру үшін жеке кәсіпкерлік субъектілерінің гранттары мен инвестицияларын тарту бойынша жәрдем көрсетеді, оларды қоса қаржыландыруға қатысады;

5) өнім шығаруды және (немесе) жаңа технологияларды ендіруді жүзеге асыратын бірлескен өндірістер құру мақсатында жеке кәсіпкерлік, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерімен өзара іс-қимыл жасауын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды жүзеге асырады;

6) жеке кәсіпкерлік (оның ішінде шетелдік субъектілердің), квазимемлекеттік сектор субъектілерінің ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерімен өзара іс-қимыл жасауын қамтамасыз ету үшін облыстарда, республикалық маңызы бар қалалар мен астанада ғылым жөніндегі кеңестерді құрады;

7) қызметі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру (практикада қолдану) болып табылатын заңды тұлғаларды, оның ішінде стартап-компанияларды құруға және (немесе) олардың жарғылық капиталына қатысады;

8) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларының іске асырылуына мониторингті жүзеге асырады;

9) уәкілетті органмен және салалық уәкілетті органдармен бірлесіп, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды әдістемелік қамтамасыз етуге қатысады;

10) ғылымды дамытудың басым бағыттары жөнінде ұсыныстар енгізеді;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
11) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

11) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік тапсырысы шеңберінде қолданбалы ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар әзірлеуді және олардың іске асырылуын жүзеге асыруды ұйымдастырады;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
12) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

12) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік тапсырысы шеңберінде орындалған қолданбалы ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар жөніндегі есептерді бекітеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
13) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

13) Қазақстан Республикасының заңнамасында жергілікті атқарушы органдарға жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде жүзеге асырады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
8-баптың екінші бөлігі 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік тапсырысы шеңберінде қолданбалы ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қаржыландыру және олар бойынша есептерді бекіту тәртібі ғылымды қаржыландыру қағидаларына сәйкес белгіленеді.

3-тарау. ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ СУБЪЕКТІЛЕРІ

9-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері болып табылады.

2. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілеріне шығармашылық еркіндікке, жосықсыз бәсекелестіктен қорғауға, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметке қатысуға, оның ішінде бюджет қаражаты есебінен және Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздерден қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға арналған конкурстарға қатысуға тең құқыққа кепілдік беріледі және олар қамтамасыз етіледі.

3. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен және шарттарда зияткерлік меншік объектілерін сату немесе сатуға ұсыну құқығын қоса алғанда, оларды пайдалануға құқығы бар.

4. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ұлттық қауiпсiздiкке төнетін қатерді болғызбау жөніндегі қызметі Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

5. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми және өндірістік қызметте пайдаланылатын патогенді және өнеркәсіптік микроорганизмдердің ұлттық және жұмыс коллекцияларын қалыптастыру, жүргізу және күтіп-бағу жөніндегі қызметі Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздік саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

6. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері болып табылатын, халықаралық шарттар шеңберінде іске асырылатын іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің ғылыми, ғылыми-техникалық жобалары мен бағдарламаларын жүзеге асыратын заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен ғылыми-білім беру консорциумдарын құруға құқылы.

10-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыратын ғылыми ұйымдармен, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарымен еңбек қатынастарында тұратын ғылыми қызметкерлер, инженерлік-техникалық және өзге де жұмыскерлер, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті өз бетінше жүзеге асыратын ғалымдар ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар болып табылады.

2. Жеке тұлғалардың ғылымды қаржыландыру қағидалары мен конкурс шарттарына сәйкес бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар конкурстарына қатысуына құқығы бар.

11-бап. Ғылыми ұйымдар

1. Қызметінің негізгі түрлері ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыру, оның ішінде зияткерлік меншік объектілеріне құқықты іске асыру, сондай-ақ ғылыми зерттеулер жүргізу болып табылатын заңды тұлға ғылыми ұйым болып табылады.

Ғылыми ұйым жанынан консультативтік-кеңесші органдар құрылуы мүмкін.

2. Мемлекеттік меншік құқығына негізделген ғылыми ұйымдар мемлекеттік ғылыми ұйымдар болып табылады.

Дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі ғылыми ұйымдар, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі заңды тұлғаларға дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы тікелей не жанама түрде тиесілі ғылыми ұйымдар мемлекеттік ғылыми ұйымдарға теңестірілген ғылыми ұйымдар болып табылады. Жанама тиесілілік өзге заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы әрбір келесі тұлғаға тиесілі болатынын білдіреді.

3. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы жалғыз жоғары ғылыми ұйым болып табылады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы өз қызметін ғылымның аса маңызды бағыттары бойынша жүргізілетін іргелі және (немесе) қолданбалы ғылыми зерттеулердің сабақтастығын қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырады.

4. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласында жұмыс істейтін академиялар, қоғамдық бірлестіктер болып табылатын ғалымдардың шығармашылық одақтары ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық саясатты іске асыруға, ғылымды дамытудың басым бағыттарын әзірлеуге, ғылыми сыйлықтар алуға ұсынылған ғылыми зерттеулер мен жұмыстарды ғылыми-техникалық сараптауға қатысады, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеу және Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету үшін ғалымдарды кәсіби жұмылдыру жөнінде ұсыныстар енгізеді.

12-бап. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының ғылыми қызметі

1. Білім беру қызметімен қатар ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық, инновациялық қызмет, оның ішінде зияткерлік меншік объектілеріне құқықты іске асыру, сондай-ақ ғылыми-зерттеу жұмыстары мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізу жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымы жүзеге асыратын қызметтің негізгі түрлері болып табылады.

2. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, сондай-ақ олардың ғылыми қызметкерлерінің ұжымдық пайдаланымдағы ғылыми зертханалар көрсететін қызметтерді пайдалануға, бюджет қаражаты және Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен қаржыландырылатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға арналған конкурстарға қатысуға тең құқығы бар.

3. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары оқу-білім беру процесіне ғылымның озық жетістіктерін ендірумен қатар оқыту процесіне ғылыми, ғылыми-зерттеу ұйымдарының ғалымдарын, оның ішінде шетелдік ғалымдарды тартуға құқылы.

4. Мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен ғылыми зертханаларды, ғылыми-зерттеу институттарын, тәжірибелік өндірістерді, жобалық-конструкторлық ұйымдарды, сондай-ақ ғылыми-білім беру консорциумдарын құруға құқылы.

5. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі зерттеу университеті мәртебесін бере алады.

13-бап. Зерттеу университеті

1. Зерттеу университеті Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен университетті дамыту бағдарламасын іске асыратын және іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулер мен өзге де ғылыми-техникалық, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды ұйымдастыруға және жүргізуге, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға және ғылыми әзірлемелер мен технологияларды өндіріске ендіруге қатысатын жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымы болып табылады.

2. Зерттеу университетінің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1) жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің барлық деңгейінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет пен білім беру процесін интеграциялау;

2) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру және ғылыми әзірлемелер мен технологияларды өндіріске ендіру жөніндегі қызмет.

3. Зерттеу университеті жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің білім беру бағдарламаларының стандарттарын өз бетінше әзірлейді және іске асырады. Білім беру бағдарламаларын іске асыру шарттарына және оларды меңгеру нәтижелеріне қойылатын талаптар жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік стандарттарда белгіленетін тиісті бағдарламаларынан төмен бола алмайды.

4. Зерттеу университеті жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламалары бойынша оқуға қабылдау кезінде бейіндік бағыттың қосымша талаптарын белгілеуге құқылы.

14-бап. Ғылым саласындағы өзге де ұйымдар

Қызметінің негізгі түрі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет болып табылмайтын ұйымдар өздерінің құрылтай құжаттарында бекітілген міндеттерді шешу мақсатында өз құрылымында ғылыми бөлімшелер құруға құқылы.

4-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҒЫЛЫМ АКАДЕМИЯСЫ, ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ӘЗІРЛІК ДЕҢГЕЙІ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ КЕҢЕСТЕР

15-бап. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы

1. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясын (бұдан әрі – Ұлттық ғылым академиясы) Қазақстан Республикасының Үкіметі жоғары ғылыми ұйым нысанында құрады.

2. Ұлттық ғылым академиясы өз құрамында уәкілетті орган айқындаған тәртіппен сайланатын Ұлттық ғылым академиясына мүше жеке тұлғаларды біріктіреді.

3. Ұлттық ғылым академиясы:

1) әлеуметтік-экономикалық даму басымдықтарына сәйкес ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің басым бағыттарын, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы стратегиялық, іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулердің басым бағыттарын айқындау жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдайды;

2) Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңеске уәкілетті орган ұсынған ғылым мен технологияларды дамытудың стратегиялық басым бағыттарына талдау жүргізеді;

3) бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру үшін Жоғары ғылыми-техникалық комиссияға ұсынылған ғылыми-техникалық тапсырмаларға сараптама жүргізеді;

4) ғылымды дамыту бойынша форсайттық (болжамдық) зерттеулер дайындауды және жүргізуді жүзеге асырады;

5) ғылым саласында атаулы сыйлықтар мен стипендиялар алуға конкурстар өткізеді;

6) ғылым мен техниканың әртүрлі салаларында ғылыми зерттеулер жүргізеді;

7) ғылыми журналдар шығарады;

8) халықаралық ғылыми және ғылыми-техникалық ынтымақтастықты дамытуға қатысады;

9) ғылымды танымал етуге қатысады;

10) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

4. Ұлттық ғылым академиясының басқару органдары мыналар болып табылады:

1) жоғары орган – қамқоршылық кеңес (бұдан әрі – кеңес);

2) өкілді орган – Ұлттық ғылым академиясы академиктерінің жалпы жиналысы (бұдан әрі – жиналыс);

3) консультативтік-кеңесші орган – төралқа (бұдан әрі – төралқа);

4) атқарушы орган – басқарма (бұдан әрі – басқарма).

Ұлттық ғылым академиясының басқару органдары, олардың құрылымы, құзыреті, басқару органдарын қалыптастыру тәртібі, олардың мүшелерінің өкілеттік мерзімдері, олардың шешімдер қабылдау тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасында және мемлекеттік мүлік жөніндегі уәкілетті органмен келісу бойынша уәкілетті орган бекіткен Ұлттық ғылым академиясының жарғысында (бұдан әрі – жарғы) белгіленеді.

5. Қазақстан Республикасының Үкіметі тағайындайтын адам кеңес төрағасы болып табылады.

Кеңестің айрықша құзыретіне мыналар жатады:

1) Ұлттық ғылым академиясының стратегиясы мен даму жоспарын бекіту, Ұлттық ғылым академиясының оларды іске асыру барысы туралы есептерін қарау;

2) ғылым және ғылыми-технологиялық саясат саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға жәрдемдесу;

3) Ұлттық ғылым академиясы қызметінің тиімділігін арттыру жөніндегі ұсыныстарды тұжырымдау;

4) Ұлттық ғылым академиясының қызметін жүзеге асыру, Ұлттық ғылым академиясының басқару органдары қабылдаған шешімдерді орындау мәселелері жөніндегі ақпаратты қарау, сондай-ақ Ұлттық ғылым академиясының қамқоршылық кеңесінің отырыстарында (жиналыстарында) мәселелерді қараудың қорытындылары бойынша Ұлттық ғылым академиясының өзге де басқару органдарына арналған ұсынымдарды тұжырымдау;

5) Ұлттық ғылым академиясы қызметінің нәтижелері туралы ақпаратты қарау, осындай ақпаратты қараудың қорытындылары бойынша ұсынымдарды тұжырымдау.

Кеңес Қазақстан Республикасының заңнамасында, кеңес туралы жарғы мен ережеде белгіленген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыра алады.

6. Кеңес мүшелерінің саны бес адамнан кем болмауға тиіс. Атқарушы органның мүшелері кеңеске сайлана алмайды.

7. Кеңес отырысы жылына кемінде бір рет өткізіледі. Кезектен тыс отырыс басқарманың шешімі бойынша не кеңес мүшелерінің кемінде жиырма пайызының талап етуі бойынша өткізіледі.

8. Кеңес мүшелері алдағы отырыс туралы кемінде үш күн бұрын хабардар етілуге тиіс.

9. Отырысқа қатысып отырған кеңес мүшелерінің кемінде жиырма пайызының талап етуі бойынша шешім қабылдау жасырын дауыс беру арқылы жүргізіледі.

10. Кеңес отырысын – төраға, ол болмаған кезде кеңес мүшелерінің бірі жүргізеді.

11. Кеңестің шешімі кеңес мүшелерінің көпшілік даусымен қабылданады. Кеңестің әрбір мүшесі бір дауысқа ие болады.

12. Жиналыс Ұлттық ғылым академиясының қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады.

13. Ұлттық ғылым академиясының бірінші басшысы жиналыс төрағасы болып табылады.

Жиналыстың құрамына уәкілетті орган айқындайтын Ұлттық ғылым академиясының академиктерін сайлау қағидалары мен өлшемшарттарына сәйкес сайланған Ұлттық ғылым академиясының академиктері кіреді.

Жиналыстың сандық құрамы мен өкілеттік мерзімдері жарғыда белгіленеді.

14. Жиналыстың айрықша құзыретіне мыналар жатады:

1) өтпелі төралқа мүшелерін қоспағанда, Ұлттық ғылым академиясының академиктерін, Ұлттық ғылым академиясы төралқасының мүшелерін сайлау;

2) құрметті атақтар мен наградалар беру;

3) Ұлттық ғылым академиясының стратегиясы мен даму жоспары жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдау;

4) Ұлттық ғылым академиясының ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет жобаларына қатысуы жөніндегі ұсыныстарды тұжырымдау;

5) Ұлттық ғылым академиясы академиктерінің ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметі нәтижелерін, Ұлттық ғылым академиясының құрылымдық бөлімшелері басшылары мен жекелеген ғалымдардың баяндамаларын тыңдау және талқылау;

6) Ұлттық ғылым академиясы қызметінің тиімділігін арттыру жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдау.

Жиналыс Қазақстан Республикасының заңнамасында және жарғыда белгіленген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыра алады.

15. Жиналысты төраға жарғыда белгіленген мерзімдерде шақырады.

16. Жиналыс отырысына жиналыс мүшелерінің көпшілігі қатысқан кезде ол құқықтық күші бар деп танылады.

17. Жиналыс төрағасының құқықтары мен міндеттері жарғыда белгіленеді.

18. Жиналыс мүшелерінің немесе оның төрағасының әрекеттеріне жиналыс отырысында шағым жасалуы мүмкін.

Жиналыс ұсынымдарын төралқа мен басқарма қарауға міндетті болып табылады.

19. Жиналыстың қызметін төралқа қамтамасыз етеді.

Ұлттық ғылым академиясының бірінші басшысы төралқа төрағасы болып табылады.

Төралқа жиналыс отырысында кемінде үш жыл мерзімге сайланады және қызметін жиналыс атынан жүзеге асырады.

Өтпелі төралқаны қоспағанда, төралқа жиналыстың шешімімен құрылады.

20. Төралқаның айрықша құзыретіне мыналар жатады:

1) Ұлттық ғылым академиясының академиктерін сайлау рәсімдерін ұйымдастыру;

2) кеңес, жиналыс қабылдаған шешімдердің орындалуын қамтамасыз ету;

3) Ұлттық ғылым академиясының академигі бағдарламасының орындалуына мониторингті жүзеге асыру;

4) Ұлттық ғылым академиясы басылымдарының (журналдарының, монографияларының) жоспарын қарау және бекіту;

5) Ұлттық ғылым академиясы академиктерінің төсбелгілерін, ғылыми сыйлықтар, құрметті атақтар, наградалар (медальдар) және куәліктер бекітуге ұсынымдарды тұжырымдау;

6) ғылым жөніндегі жыл сайынғы ұлттық баяндаманың орындалуын үйлестіру.

Төралқа Қазақстан Республикасының заңнамасында және жарғыда белгіленген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыра алады.

21. Төралқа құрамына сайланған адамдар қатарынан екі реттен артық қайта сайлана алмайды.

Төралқа отырыстары тоқсанына кемінде бір рет шақырылады.

Отырыс кеңестің, жиналыстың бастамасы бойынша не талап етуі бойынша шақыру туралы талап келіп түскен күннен бастап үш күннен кешіктірілмей шақырылуы мүмкін.

Төралқа отырыстарын өткізуді ұйымдастыруды және оның шешімдерінің орындалуын басқарма қамтамасыз етеді.

22. Ұлттық ғылым академиясының ағымдағы қызметіне басшылықты басқарма жүзеге асырады. Ұлттық ғылым академиясының бірінші басшысы басқарма төрағасы болып табылады.

Басқарма кеңес, жиналыс және төралқа шешімдерінің негізінде және оларды орындау үшін әрекет етеді және оларға есеп береді.

23. Басқарманың сандық құрамы мен өкілеттік мерзімі жарғыда және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленеді.

Басқарма отырысын төраға жарғыда белгіленген мерзімдерде шақырады.

24. Басқарма отырысына басқарма мүшелерінің көпшілігі қатысқан кезде ол құқықтық күші бар деп танылады.

25. Басқарма төрағасының құқықтары мен міндеттері жарғыда белгіленеді.

26. Басқарманың айрықша құзыретіне мыналар жатады:

1) Ұлттық ғылым академиясының ұйымдық құрылымы мен штат санын әзірлеу және кеңестің бекітуіне ұсыну;

2) Ұлттық ғылым академиясының даму жоспарын және оның орындалуы туралы есептерді әзірлеу және кеңестің бекітуіне ұсыну;

3) кеңестің, жиналыстың, төралқа шешімдерінің орындалуын ұйымдастыру;

4) Ұлттық ғылым академиясының ғылыми жетістіктері және қызметінің өзге де нәтижелері туралы басқарма есебін бекіту;

5) Ұлттық ғылым академиясының филиалдары мен өкілдіктерін құру және жабу туралы шешімдер қабылдау және олардың қызметі туралы ережелерді бекіту.

Басқарма Қазақстан Республикасының заңнамасында және жарғыда белгіленген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыра алады.

27. Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінде белгіленген зейнеткерлік жасқа толған Ұлттық ғылым академиясының академигіне Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған мөлшерде және тәртіппен өмір бойғы ай сайынғы стипендия белгіленеді.

28. Ұлттық ғылым академиясының ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметін қаржыландыру Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздерден жүзеге асырылады.

16-бап. Технологиялардың әзірлік деңгейі

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті гранттық, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру, оның нәтижелерін коммерцияландыру жөніндегі конкурсқа ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері ұсынған ғылыми зерттеулер кезеңінің әзірлену мен аяқталу дәрежесін бағалау технологиялардың әзірлік деңгейі болып табылады.

2. Ғылыми зерттеулер кезеңінің пысықталу мен аяқталу дәрежесін бағалау ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама жүргізу барысында технологиялардың әзірлік деңгейін айқындау әдістемесіне сәйкес жүргізіледі.

3. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің қолда бар материалдық, техникалық және кадрлық ресурстарының жай-күйін бағалау ұйымдарға аккредиттеу жүргізу барысында олардың технологиялық әзірлік деңгейін айқындау әдістемесіне сәйкес жүзеге асырылады.

17-бап. Ғылыми-техникалық кеңестер

1. Реттелетін салалардағы салалық уәкілетті органдардың, ғылыми ұйымдар мен жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының жанынан ғылыми-зерттеу жұмыстары мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың басым бағыттары жөніндегі ұсыныстар мен ұсынымдарды тұжырымдау, сондай-ақ ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды бағалау мақсатында ғылыми-техникалық кеңестер құрылады.

2. Жер қойнауын пайдаланушылардың ғылым саласындағы міндеттемелері шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды салалық уәкілетті органдар жанындағы ғылыми-техникалық кеңестер қарайды.

5-тарау. ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ БАСҚАРУ

18-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті басқару

Стратегиялық, сараптамалық және әкімшілік функциялардың бөлінуін сақтай отырып, Қазақстан Республикасында ұлттық ғылыми жүйені дамыту және оның жұмыс істеуі мақсатында ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті басқаруды:

1) Қазақстан Республикасының Президенті;

2) Қазақстан Республикасының Үкіметі;

3) Жоғары ғылыми-техникалық комиссия;

4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Технологиялық саясат жөніндегі кеңес;

5) апелляциялық комиссия;

6) ұлттық ғылыми кеңестер;

7) уәкілетті орган;

8) салалық уәкілетті органдар;

9) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары жүзеге асырады.

19-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті басқару қағидаттары

Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті басқару мынадай қағидаттарға негізделеді:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің басымдығы;

2) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ашықтығы, объективтілігі және теңдігі;

3) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға сараптама жасаудың объективтілігі мен тәуелсіздігі;

4) ғылыми зерттеулердің экономикалық тиімділігі мен нәтижелілігі;

5) ғылымды, білім беру мен өндірісті интеграциялау;

6) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды ынталандыру;

7) технологиялар трансфері.

20-бап. Жоғары ғылыми-техникалық комиссия

1. Жоғары ғылыми-техникалық комиссия Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы консультативтік-кеңесші орган болып табылады.

2. Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның құрамы Қазақстан Республикасы Үкіметінің мүшелері, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, мемлекеттік органдардың, Ұлттық ғылым академиясының басшылары, жетекші ғалымдар, білімнің әртүрлі салаларының сарапшылары, ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық даму институттарының, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің және республикалық ғылыми қоғамдық бірлестіктердің өкілдері қатарынан қалыптастырылады және Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітіледі.

3. Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті дамытуға бағытталған стратегиялық міндеттер мен басымдықтарды қалыптастыру;

2) ғылымды дамытудың басым бағыттарын айқындау;

3) ғылым бағыттары бойынша іргелі және қолданбалы басым ғылыми зерттеулерді айқындау;

4) ұлттық ғылыми кеңестердің ұсыныстарын қарау;

5) мемлекеттік қорғаныстық тапсырыс шеңберінде қалыптастырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қоспағанда, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметке бюджет қаражаты есебінен қаржыландыру көлемдерін айқындау және ғылымды дамытудың басым бағыттары бойынша бөлу, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды қаржыландыру көлемдерін айқындау;

6) бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру үшін ғылыми-техникалық тапсырмаларды айқындау;

7) іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ұйымдардың тізбесін айқындау.

21-бап. Апелляциялық комиссия

1. Апелляциялық комиссия алқалы консультативтік-кеңесші орган болып табылады.

2. Апелляциялық комиссияның құрамы уәкілетті органның, салалық уәкілетті органдардың, ғылыми қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, сарапшылар, сондай-ақ Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның ғалым болып табылатын мүшелерінің қатарынан қалыптастырылады.

Апелляциялық комиссияның төрағасы апелляциялық комиссия мүшелерінің қатарынан сайланады.

3. Конкурстарға қатысушылардың жолданымдары мен уәкілетті органның ұсынымдарын, оның ішінде ғылыми әдеп қағидаларын сақтау мәселелерін қарау тәртібі апелляциялық комиссия туралы ережеде белгіленеді.

4. Апелляциялық комиссияның шешімдерін ұлттық ғылыми кеңестер, уәкілетті орган және (немесе) салалық уәкілетті органдар не уәкілетті орган айқындаған, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды қаржыландыратын заңды тұлғалар міндетті түрде орындауға тиіс.

5. Апелляциялық комиссияның жұмыс органын уәкілетті орган айқындайды.

22-бап. Ұлттық ғылыми кеңестер

1. Ұлттық ғылыми кеңестер уәкілетті органның жанынан ғылым бағыттары бойынша құрылған алқалы органдар болып табылады.

2. Ұлттық ғылыми кеңестердің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1) Жоғары ғылыми-техникалық комиссия айқындаған басымдықтарға сәйкес мамандандырылған ғылыми бағыттарды қалыптастыру;

2) ғылыми зерттеулер жүргізу үшін бөлінетін қаржыландыру нысандары мен көлемдерін айқындау;

3) мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптаманың қорытындыларын ескере отырып, ұсынылып отырған ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығын, ғылыми-техникалық деңгейін, перспективалылығын, әзірлену дәрежесін, технологиясының әзірлік деңгейін, олардың арнаулы бағыттарға немесе техникалық тапсырмаларға сәйкестігін, сұралатын қаржыландыру көлемінің экономикалық тұрғыдан негізділігін бағалау;

4) Қазақстан Республикасының жаңа ғылыми бағыттардағы қажеттіліктерін бағалау;

5) бюджет қаражаты есебінен қаржыландыруға ұсынылатын іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулер бойынша ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын конкурстық іріктеуді жүзеге асыру;

6) Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығы ұсынатын, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы аралық және қорытынды есептерді, сондай-ақ ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының іске асырылуын мониторингтеу қорытындыларын қарау, осындай есептер мен мониторингтеу қорытындыларын қарау нәтижелері бойынша шешім қабылдау.

3. Уәкілетті орган ұлттық ғылыми кеңестердің құрамдарын салалық уәкілетті органдардың, ғылыми ұйымдардың, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының және ғылыми қоғамдық бірлестіктердің ұсыныстары мен ұсынымдары бойынша мемлекеттік органдар өкілдерінің, құзыретті қазақстандық және шетелдік ғалымдардың қатарынан, бұл ретте әрбір ұлттық ғылыми кеңес құрамының кемінде үштен бірін мемлекеттік органдардың, ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық даму институттарының, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың, сондай-ақ жеке кәсіпкерлік субъектілерінің өкілдері қатарынан қалыптастырады.

4. Ұлттық ғылыми кеңестер ашық дауыс беру арқылы:

ғылыми-зерттеу жұмыстарының, тәжірибелік-конструкторлық және технологиялық жұмыстардың ғылыми, ғылыми-техникалық жобалары мен бағдарламаларын;

ғылыми-зерттеу жұмыстары, тәжірибелік-конструкторлық және технологиялық жұмыстар бөлігіндегі басқа да бағдарламаларды;

Қазақстан Республикасының ғылыми мекемелерінің, ұйымдары мен кәсіпорындарының қатысуымен іске асырылатын мемлекетаралық ғылыми-техникалық бағдарламалардың жобаларын;

ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын уәкілетті орган айқындаған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды қаржыландыратын заңды тұлғалардың немесе тиісті қаржы жылына бекітілген бюджет шеңберіндегі бюджет қаражаты есебінен гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру (қаржыландыруды тоқтату), іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру (қаржыландыруды тоқтату) туралы шешімдер қабылдайды.

5. Ұлттық ғылыми кеңестер ашық дауыс беру арқылы ғылыми-зерттеу жұмыстарын, ғылыми-техникалық және (немесе) тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүзеге асыру (сатып алу) туралы техникалық тапсырма (шарт) және есеп, кәсіпкерлік субъектілерінің қаражаты есебінен ғылыми орталықтар үшін сатып алынған жабдықты пайдалануға беру актісі бар техникалық тапсырма (шарт) және есеп бойынша шешім қабылдайды.

6. Ұлттық ғылыми кеңестердің шешімдерін уәкілетті орган және салалық уәкілетті органдар міндетті түрде орындауға тиіс.

7. Ұлттық ғылыми кеңестердің мүшелері нақты мәселелерді қарау кезінде өздеріне мәлім болған мүдделер қақтығысы туралы кеңесті хабардар етуге міндетті және кеңес қабылдайтын шешімдердің объективтілігі мен негізділігі үшін жауапты болады.

8. Ұлттық ғылыми кеңестер ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы аралық және қорытынды есептерді қабылдайды.

9. Ұлттық мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптама орталығы Ұлттық ғылыми кеңестердің мүшелерi болып табылатын қазақстандық және шетелдiк ғалымдардың іссапар шығыстарын қоса алғанда, ұлттық ғылыми кеңестердiң қызметiн ұйымдастыруды бюджет қаражаты есебiнен қамтамасыз етедi.

10. Ұлттық ғылыми кеңестер туралы ереженің құрылымына ұлттық ғылыми кеңестер мүшелерінің ғылыми әдеп қағидалары кіреді.

Ұлттық ғылыми кеңес мүшесінің ұлттық ғылыми кеңестер мүшелерінің ғылыми әдеп қағидаларының талаптары мен ережелерін бұзуы оны ұлттық ғылыми кеңестің құрамынан шығаруға негіз болып табылады.

23-бап. Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығы

1. Ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобалары сараптамасын әкімшілендірудің бірыңғайлығын, оның тәуелсіздігін, ашықтығы мен жариялылығын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығын құрады.

2. Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығы:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері іске асыратын, бюджет қаражаты және (немесе) кәсіпкерлік субъектілерінің, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың қаражаты есебінен қаржыландыруға ұсынылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларына мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама жүргізу жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыруды жүзеге асырады;

2) ұлттық ғылыми кеңестердің жұмысын ұйымдастыруды және ұлттық ғылыми кеңестердің мүшелері туралы ақпаратты өз интернет-ресурсында орналастыруды жүзеге асырады;

3) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың (есептердің), сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптамасы нәтижелерінің қорытындыларын және сараланған тізімдерін ұлттық ғылыми кеңестерге жібереді;

4) орындалған ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың (есептердің), сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының нәтижелерін бағалайды;

5) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын орындау және аяқтау сатыларында олардың іске асырылуын мониторингтеуді және оның қорытындыларын ұлттық ғылыми кеңестерге жіберуді жүзеге асырады;

6) қазақстандық және шетелдік сарапшылардың құрамын сапалы іріктеуді қамтамасыз етеді;

7) мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді қамтитын ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға сараптама жүргізу үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасының талаптарын сақтай отырып, қазақстандық ғалымдар қатарынан сарапшылар құрамын іріктеуді жүзеге асырады;

8) мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптаманы әдістемелік және ұйымдастырушылық-техникалық тұрғыдан қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

9) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының деректер банктерін қалыптастырады, сондай-ақ ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, өңдеу және талдау жөніндегі іс-шаралар кешенін жүзеге асырады;

10) өз қызметін жетілдіру бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді;

11) бюджет қаражаты есебінен, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушылардың ғылым саласындағы міндеттемелері шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын және олардың орындалуы жөніндегі есептерді мемлекеттік есепке алуды жүзеге асырады.

3. Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығының:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдардан, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінен функцияларды жүзеге асыру және өзіне жүктелген міндеттерді орындау үшін қажетті ақпаратты сұратуға және алуға;

2) өз құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша түсініктемелер беруге;

3) ғылыми зерттеулерге сараптама жүргізу және мониторингті жүзеге асыру үшін белгіленген тәртіппен өзге де ұйымдарды, қазақстандық және (немесе) шетелдік ғалымдарды тартуға;

4) белгіленген тәртіппен шетелдік ғылыми ұйымдармен өзара іс-қимыл жасауға;

5) ғылыми-техникалық қызмет саласында консультативтік-кеңесші органдар құруға;

6) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті дамыту мәселелері жөніндегі іс-шараларды өткізуге;

7) баспа қызметін жүзеге асыруға құқығы бар.

4. Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығының қызметін қаржыландыру бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі.

24-бап. Ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, өңдеу және талдау

1. Ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, өңдеу және талдау ғылыми жетістіктерді, инновациялар мен жаңа технологиялар нарығын мониторингтеу, олардың бейімделу әлеуетін бағалау және оларды өнеркәсіп салалары, өнеркәсіп субъектілері бөлінісінде озық технологиялармен және ғылыми ұйымдардың технологиялық әзірлік деңгейімен сәйкестендіру үшін жүзеге асырылады.

2. Ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, өңдеу және талдау мынадай мақсаттарда іске асырылады:

1) ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді мемлекеттік ынталандыру шараларын жүйелі және ұзақ мерзімді жоспарлауды қамтамасыз ету;

2) ғылымды мемлекеттік ынталандыру шараларының қосылған құны жоғары тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіру технологияларын әзірлеуге бағытталуы;

3) өнеркәсiптік өндiрiстердiң технологиялылығын арттыру үшін ғылыми-практикалық шешiмдер iздестiру;

4) экономика секторларының ғылыми-технологиялық және сынақ базасын орнықты дамыту;

5) отандық технологияларды жасау және өндіріске ендіру және нарыққа шығару бойынша ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерге әлеуетті тапсырыс берушіні айқындау;

6) тәжірибелік-конструкторлық, ғылыми-технологиялық және сынақ базасын дамыту үшін ғылыми инфрақұрылымды қолдау;

7) қосылған құны жоғары отандық тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің экспорттық әлеуетін дамыту жағдайларын жетілдіру жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдау.

3. Ғылыми-техникалық ақпаратты жинау, өңдеу және талдау мыналарды қамтиды:

1) ғылыми жетістіктер, ноу-хау, инновациялар және зияткерлік меншік объектілері туралы ғылыми-техникалық ақпаратты жинауды, өңдеуді және талдауды жүргізу жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;

2) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері арасында ақпараттық қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;

3) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың (есептердің), сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының іске асырылуына және олардың нәтижелеріне кешенді талдау жүргізу;

4) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды іске асыру нәтижелерінің деректер банктерін қалыптастыру;

5) ғылыми-техникалық ақпаратты талдауды әдістемелік және ұйымдық-техникалық тұрғыдан қамтамасыз ету.

4. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен "Қазақстан ғылымы" бірыңғай ақпараттық жүйесі немесе Ұлттық инновациялық жүйенің "бірыңғай терезесі" арқылы ғылыми-техникалық ақпаратты алуына құқығы бар.

5. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми зерттеулері мен әзірлемелерінің жоспарлары ғылыми жетістіктер мен инновациялар жөніндегі өзекті ақпарат ескеріле отырып іске асырылады.

25-бап. Мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама

1. Мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын талдамалық бағалауды дайындау мақсатында сараптама қорытындыларының тәуелсіздігі, объективтілігі, құзыреттілігі, кешенділігі, анықтығы, толықтығы мен негізділігі қағидаттары бойынша жүзеге асырылады.

2. Бюджет қаражаты және (немесе) кәсіпкерлік субъектілерінің, жеке және заңды тұлғалардың қаражаты есебінен қаржыландыруға жататын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларына мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптаманы құзыретті қазақстандық және шетелдік сарапшылар жүргізеді, олардың негізгі міндеттері ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-зерттеу қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының ғылыми жаңалығы мен практикалық маңыздылығын, ұсынылатын ғылыми-техникалық деңгейін, өзектілігін, перспективалығын, әзірлену дәрежесін, технологияларының әзірлік деңгейін және сұралатын қаржыландыру көлемінің экономикалық негізділігін ескере отырып, объектілерді сараптамалық бағалау болып табылады.

Қазақстандық және шетелдік ғалымдар мен сарапшыларды іріктеу олардың мамандануына және қаралатын өтінімге үлестес болмаған кезде ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларының ерекшеліктеріне сәйкес ғылыми метрикалық көрсеткіштер негізінде үш жылға жүргізіледі.

3. Мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама жүргізуге сарапшыларды тарту үшін шетелдік сарапшылардың дерекқоры жасалады, олардың кандидатураларын шетелдік жетекші университеттер, ғылыми-зерттеу мекемелері, ғылым академиялары мен ғылыми қоғамдастықтар ұсынады.

4. Ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын бағалауға тартылған ғалымдар, сарапшылар, оның ішінде шетелдік ғалымдар, сарапшылар сараптамаға ұсынылған материалдардың құпиялылығын сақтауға және коммерциялық құпиясының сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.

26-бап. Ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы есептерді мемлекеттік есепке алу

1. Іске асырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы есептерді мемлекеттік есепке алу ғылыми-техникалық ақпараттың ұлттық ресурсын қалыптастыру және Қазақстан Республикасының ғылыми-техникалық әлеуетінің серпінін мониторингтеу мақсатында жүзеге асырылады.

2. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері бюджет қаражаты есебінен және (немесе) жер қойнауын пайдаланушылардың ғылым саласындағы міндеттемелері шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын және олардың орындалуы жөніндегі есептерді мемлекеттік есепке алуға ұсынуға міндетті.

Бұл ретте жер қойнауын пайдаланушылардың ғылым саласындағы міндеттемелері шеңберінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатынан қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобалары және олардың орындалуы жөніндегі есептер құпия ақпаратты және коммерциялық құпияны ашпайтын нысанда ұсынылады.

3. Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығы ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін комерцияландыру жобаларын, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы есептерді мемлекеттік есепке алуды қамтамасыз етеді және уәкілетті орган мен салалық уәкілетті органды хабардар етеді.

4. Бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын, мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді қамтитын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды орындау жөніндегі есептерді қоспағанда, бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды орындау жөніндегі есептер уәкілетті орган мен салалық уәкілетті органдардың интернет-ресурстарында орналастырылуға жатады.

27-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін аккредиттеу

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері ерікті аккредиттеу рәсіміне жатады. Мемлекеттік қаржыландыруға қатысатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері міндетті аккредиттеу рәсіміне жатады.

2. Уәкілетті орган ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін аккредиттеуді олардың технологиялық әзірлік деңгейін ескере отырып, олардың қаражаты есебінен жүзеге асырады.

28-бап. Ғылыми қызметкерлерге еңбекақы төлеу

1. Мемлекеттік тапсырысты орындайтын мемлекеттік ғылыми ұйымдар мен мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының ғылыми қызметкерлеріне еңбекақы төлеу уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.

2. Іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды базалық қаржыландыру және қаржыландыру шеңберінде немесе гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру жобалары бойынша бекітілген сомалар шегінде ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүзеге асыратын ғылыми қызметкерлерге тиісті дипломы немесе білім туралы құжатты тану туралы куәлігі болған кезде негізгі жұмыс орны бойынша:

философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор дәрежесі үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 17 еселенген мөлшерінде;

философия докторы дәрежесі (PhD) және қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы, бейіні бойынша доктор дәрежесі және қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 25 еселенген мөлшерінде;

ғылым кандидаты ғылыми дәрежесі үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 17 еселенген мөлшерінде, ғылым докторы ғылыми дәрежесі үшін айлық есептік көрсеткіштің 34 еселенген мөлшерінде;

ғылым кандидаты ғылыми дәрежесі және қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 25 еселенген мөлшерінде, ғылым докторы ғылыми дәрежесі және қауымдастырылған профессор (доцент) ғылыми атағы үшін айлық есептік көрсеткіштің 42 еселенген мөлшерінде;

философия докторы (PhD) дәрежесі және профессор ғылыми атағы, бейіні бойынша доктор дәрежесі және профессор ғылыми атағы үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 50 еселенген мөлшерінде;

ғылым кандидаты ғылыми дәрежесі және профессор ғылыми атағы, ғылым докторы ғылыми дәрежесі және профессор ғылыми атағы үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 50 еселенген мөлшерінде ай сайынғы қосымша ақы белгіленеді.

3. Ғылыми зерттеулерді аккредиттелген ғылыми ұйымдармен немесе жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарымен бірлесіп Қазақстан Республикасының аумағында орындайтын шетелдік ғалымдарға, сондай-ақ өз қызметін шетелде жүзеге асыратын қазақстандық ғалымдарға еңбекақы төлеу олардың біліктілігі ескеріле отырып, шарт негізінде жүргізіледі.

29-бап. Ғылыми қызметкерлердің демалысы

1. Мемлекеттік ғылыми ұйымдардың және мемлекеттік ұйымдарға теңестірілген ғылыми ұйымдардың ғылыми қызметкерлеріне еңбекақы төлеуге арналған өздеріндегі қолда бар қаражат шегінде бір лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыру жәрдемақысы төленіп, ғылым докторларына ұзақтығы күнтізбелік елу алты күн, ғылым кандидаттарына, философия докторларына (PhD), бейіні бойынша докторларға күнтізбелік қырық екі күн, өзге ғылыми қызметкерлерге күнтізбелік отыз бес күн ақы төленетін жыл сайынғы еңбек демалысы беріледі.

2. Ұжымдық шартта белгіленген жағдайларда, мемлекеттік ұйымдарға теңестірілген ғылыми ұйымдардың ғылыми қызметкерлеріне еңбекақы төлеуге арналған өздеріндегі қолда бар қаражат шегінде екі лауазымдық айлықақы мөлшерінде сауықтыру жәрдемақысы төленіп, ұзақтығы күнтізбелік отыз күн ақы төленетін жыл сайынғы демалыс берілуі мүмкін.

3. Мемлекеттік ғылыми ұйымдардың ғылыми қызметкерлеріне жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі жетекші білім беру ұйымдарында, ғылыми орталықтар мен зертханаларда, оның ішінде шетелде біліктілігін арттыру, тағылымдамадан өту мақсатында бір жылға дейінгі мерзімге демалыс беріледі. Бұл ретте демалыс уақытында бұл адамның жалақысы сақталмай жұмыс орны мен лауазымы сақталады.

4. Демалыс беру тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында және мемлекеттік ғылыми ұйымдардың ішкі құжаттарында белгіленеді.

5. Уәкілетті орган айқындайтын халықаралық рецензияланатын баспаларда (журналдарда) ғылыми еңбектерді дайындау мен жариялауды қоса алғанда, ғылыми және ғылыми-педагогикалық сипаттағы жұмыстарды аяқтау мақсатында жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында, ғылыми ұйымдарда жұмыс істейтін жетекші ғалымдардың осы ұйымда кемінде бес жылды құрайтын үздіксіз ғылыми-педагогикалық жұмыс өтілі болған кезде ұйымның өз қаражаты есебінен орташа жалақысы сақтала отырып, бір жылға дейінгі мерзімге шығармашылық демалыс алуға құқығы бар. Шығармашылық демалыс он жылда бір реттен көп берілмейді. Шығармашылық демалыс аяқталғаннан кейін жетекші ғалым осы ұйымда үш жыл жұмыспен өтеуге міндетті.

Жетекші ғалым шығармашылық демалыс кезеңінде өзге жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында, ғылыми ұйымдарда ғылыми-педагогикалық және ғылыми-зерттеу жұмысын жүзеге асырған жағдайда, шығармашылық демалыс күшін жояды.

6. Шығармашылық демалыс беру, сондай-ақ жұмыспен өтеу немесе шығыстардың орнын толтыру тәртібі мен шарттары жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдардың ішкі құжаттарында белгіленеді.

30-бап. Ғылыми қызметкерлерді әлеуметтік қорғау шаралары

1. Мемлекеттік ғылыми ұйымдардың, мемлекеттік ұйымдарға теңестірілген ғылыми ұйымдардың, мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі заңды тұлғаларға дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы тікелей не жанама түрде тиесілі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының ғылыми-педагогикалық және (немесе) ғылыми-зерттеу жұмысында кемінде бес жыл еңбек өтілі бар ғылыми қызметкерлері Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және шарттарда тұрғын үй сатып ала алады немесе тұрғын үй жағдайын жақсарта алады.

2. Негізгі жұмыс орны ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері болып табылатын, ғылыми-педагогикалық және ғылыми-зерттеу жұмысында кемінде үш жыл еңбек өтілі бар қырық жастағы ғалымдарды қоса алғандағы жас ғалымдар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен және шарттарда тұрғын үй сатып ала алады немесе тұрғын үй жағдайын жақсарта алады.

3. Мемлекеттік ғылыми ұйымдардың ғылыми қызметкерлері және олармен бірге тұратын отбасы мүшелері денсаулық сақтау ұйымдарында белгіленген тәртіппен медициналық қызмет көрсетуді пайдаланады.

4. Ғылыми қызметкерлерді зейнетақымен қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

31-бап. Ғылыми ұйымдар мен жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының ғалымдарын, ғылыми қызметкерлерін көтермелеу шаралары

1. Көтермелеу мақсатында ғылым мен техниканы дамытуға үлес қосқан ғылыми ұйымдар мен жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының ғалымдары, ғылыми қызметкерлері:

1) Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Ғылым және техника саласындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттік сыйлығын алуға ұсынылуы;

2) Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары туралы заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларына ұсынылуы;

3) үздік ғылыми зерттеулері мен жұмыстары, ғылым саласындағы аса зор жетістіктері үшін жыл сайынғы сыйлықтарды алуға ұсынылуы;

4) мемлекеттік ғылыми стипендияларды алуға ұсынылуы;

5) республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 2000 еселенген мөлшерінде "Үздік ғылыми қызметкер" жыл сайынғы сыйлығын алуға ұсынылуы мүмкін.

Мемлекеттік ғылыми стипендиялар:

мемлекет үшін басым бағыттарда іргелі және (немесе) қолданбалы ғылыми зерттеулерді жүргізуге, ғылыми кадрларды даярлауға белсене қатысатын ғалымдар мен ғылыми қызметкерлерге;

ғылыми проблемаларды шешу бойынша зерттеулер жүргізуге белсене қатысатын және ғылыми қоғамдастық мойындаған, қырық жастағы ғалымдарды қоса алғандағы жас ғалымдарға да берілуі мүмкін.

2. Сыйлықтар мен мемлекеттік ғылыми стипендиялар беруді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өз құзыреттері шегінде уәкілетті орган мен салалық уәкілетті органдар жүзеге асырады.

3. Білім алушыларды, ғалымдарды, ғылыми қызметкерлерді, қырық жастағы ғалымдарды қоса алғандағы жас ғалымдарды көтермелеу шарасы ретінде жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің эндаумент-қорының инвестициялық кірісі қаражатынан стипендия төленуі мүмкін.

32-бап. Ғылыми, ғылыми-техникалық кадрларды даярлау, қайта даярлау және тағылымдамадан өткізу

1. Жоғары білікті кадрлары және материалдық-техникалық базасы бар ғылыми ұйымдар, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары өздері үшін басым бағыттар бойынша ғылыми, ғылыми-техникалық кадрларды даярлауды, қайта даярлауды және тағылымдамадан өткізуді жүзеге асыруға құқылы.

2. Ғылыми, ғылыми-техникалық кадрларды даярлау, қайта даярлау және тағылымдамадан өткізу Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен отандық та, сол сияқты шетелдік те ғылыми ұйымдарда, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылуы мүмкін.

33-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне құқықтар

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің жеке кәсіпкерлік, квазимемлекеттік сектор субъектілерімен бірлесіп ғылыми-зерттеу жұмыстары мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды орындауы шеңберінде жасалған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне айрықша құқықтар, егер олардың арасындағы шартта өзгеше айтылмаса, оларға ортақ түрде тиесілі болады.

2. Егер шартта ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне айрықша құқықтардың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектісіне тиесілі екені көзделсе, онда жеке кәсіпкерлік, квазимемлекеттік сектор субъектісінің бұл нәтижелерді өз өндірісінде пайдалануға өтеусіз айрықша емес лицензияға құқығы сақталады.

3. Бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері алған зияткерлік меншік объектілеріне құқық ғылыми ұйымдарға, егер олардың және зияткерлік меншік объектісінің авторы (авторлары) арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, тиесілі болады.

4. Мемлекет үшін стратегиялық маңызы бар не мемлекеттік құпияларға жататын мәліметтерді қамтитын зияткерлік меншік объектілерін пайдалану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

Зияткерлік меншік объектілеріне айрықша құқықтарды шектеуге Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларда, шектерде және тәртіппен жол беріледі.

6-тарау. ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ЖӘНЕ ҚОЛДАУ

34-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті қаржыландыру

1. Ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қаржыландыру бюджет қаражаты есебінен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздерден жүзеге асырылады.

2. Ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды бюджет қаражаты есебінен қаржыландыру мынадай нысандарда жүзеге асырылады:

1) базалық қаржыландыру;

2) гранттық қаржыландыру;

3) бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру;

4) іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру.

3. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін қаржыландыру ғылымды қаржыландыру қағидаларында белгіленген тәртіппен және шарттарда бір мезгілде әртүрлі қаржыландыру нысандары бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.

4. Ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды іске асыруға арналған шарт ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектісі немесе дербес білім беру ұйымы мен уәкілетті орган және (немесе) салалық уәкілетті орган не уәкілетті орган айқындаған, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті қаржыландыратын заңды тұлғалар арасында оны іске асырудың бүкіл мерзіміне жасалады, бірақ ол бес жылдан аспауға тиіс.

35-бап. Базалық қаржыландыру

1. Базалық қаржыландыру уәкілетті органда аккредиттелген және салалық уәкілетті орган айқындаған, олар үшін басым бағыттар бойынша ғылыми зерттеулер жүргізуге арналған мемлекеттік тапсырманы және (немесе) мемлекеттік тапсырысты орындайтын мемлекеттік ғылыми ұйымдарға және мемлекеттік ұйымдарға теңестірілген ғылыми ұйымдарға, мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына, дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі заңды тұлғаларға дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы тікелей не жанама түрде тиесілі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына бөлінеді.

2. Іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың уәкілетті орган бекіткен тізбесіне енгізілген ғылыми ұйымдарға базалық қаржыландыру бөлінбейді.

Базалық қаржыландыру субъектілерін қаржыландыруды уәкілетті орган, салалық уәкілетті органдар бөлінетін бюджеттік бағдарлама бойынша тиісті қаржы жылына бекітілген бюджет шеңберінде жүзеге асырады.

Базалық қаржыландыру бойынша бөлінген бюджет қаражатын пайдалану туралы есепті базалық қаржыландыру субъектілері уәкілетті органға немесе салалық уәкілетті органға ұсынады.

Базалық қаржыландыру субъектісі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін базалық қаржыландыру бойынша бөлінген бюджет қаражатын пайдалану туралы есепте көрсетілетін ақпараттың анықтығы мен құқыққа сыйымды болуын қамтамасыз етеді.

Салалық уәкілетті органдар ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін базалық қаржыландырудың бюджет қаражатын пайдалану туралы жиынтық есепті уәкілетті органға ұсынады.

3. Базалық қаржыландыру ғылыми инфрақұрылымды және мүлікті, оның ішінде ғимараттарды, жабдықтар мен материалдарды ағымдағы қамтамасыз етуге, жетекші ғалымдарға, әкімшілік және қызмет көрсету персоналына еңбекақы төлеуге, сондай-ақ мемлекеттік ғылыми ұйымдардың, мемлекеттік ұйымдарға теңестірілген ғылыми ұйымдардың, мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы мемлекетке тиесілі заңды тұлғағаларға дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы тікелей не жанама түрде тиесілі жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының ғылыми-техникалық қызметін ақпараттық қолдап отыруға арналған базалық қаржыландыру нормалары бойынша шығыстарды қамтиды.

4. Базалық қаржыландыру субъектілері болып табылатын ұйымдар тізбесін салалық уәкілетті органдардың ұсыныстары негізінде уәкілетті орган қалыптастырады және бекітеді.

Соңғы екі жыл ішінде ғылыми зерттеулерді жүргізуге мемлекеттік тапсырма және (немесе) мемлекеттік тапсырыс алмайтын базалық қаржыландыру субъектілері базалық қаржыландыру субъектілерінің тізбесінен шығарылуға тиіс. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру бойынша жұмыстарды үшінші тұлға (бірлесіп орындаушылар) ретінде орындай отырып, соңғы бес жыл ішінде үздіксіз базалық қаржыландыруды алатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері базалық қаржыландыру субъектілерінің тізбесінен алып тасталуға жатпайды.

36-бап. Гранттық қаржыландыру

1. Гранттық қаржыландыру ғылыми ұйымдар мен олардың ұжымдарының, ғалымдардың ғылыми-зерттеу жұмыстарының деңгейін, ғылыми-техникалық әлеуеті мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында ғылыми зерттеулер жүргізуге, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға бөлінеді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
1-тармақтың екінші бөлігі 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік тапсырысы шеңберінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін гранттық қаржыландыруды жүзеге асырады.

2. Гранттық қаржыландыру ғылыми зерттеулер жүргізу үшін қажетті материалдық-техникалық қамтамасыз етуді қоса алғанда, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми зерттеулерді жүргізуге арналған шығыстарын қамтиды.

3. Уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган жүзеге асыратын гранттық қаржыландырудың негізгі бағыттары мен көлемдерін Жоғары ғылыми-техникалық комиссия Қазақстан Республикасының ғылымын дамытудың басым бағыттарына сәйкес ұлттық ғылыми кеңестердің ұсынымдарын ескере отырып бекітеді. Гранттық қаржыландыру көлемдері Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген тәртіппен Республикалық бюджет комиссияның қарауына жатады.

4. Гранттық қаржыландыруға арналған конкурсқа ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері, сондай-ақ дербес білім беру ұйымдары тең шарттармен қатысады. Гранттық қаржыландыруға арналған конкурс ғылымды қаржыландыру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

5. Гранттық қаржыландыруға арналған конкурсты уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган жариялайды және хабарландыру конкурс жариялаған уәкілетті органның немесе салалық уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылуға жатады.

6. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері, сондай-ақ дербес білім беру ұйымдары гранттық қаржыландыруға қатысуға өтінімдерді конкурс жариялаған уәкілетті органға немесе салалық уәкілетті органға береді.

7. Конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган берілген өтінімдерді тиісті ұлттық ғылыми кеңестің қарауы үшін Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығына жібереді.

Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс саласындағы өтінімдерді қоспағанда, ұлттық ғылыми кеңестер қарайтын өтінімдер тізбесі Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығының интернет-ресурсында орналастырылуға жатады.

8. Гранттық қаржыландыру туралы шешімдерді ұлттық ғылыми кеңес шығарады және конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган бекітеді.

9. Гранттық қаржыландыруды конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган не уәкілетті орган айқындаған, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды қаржыландыратын заңды тұлғалар жүзеге асырады.

10. Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс саласындағы нәтижелерді қоспағанда, гранттық қаржыландыруға арналған конкурстың нәтижелері конкурс жариялаған уәкілетті органның немесе салалық уәкілетті органның интернет-ресурстарында орналастырылуға жатады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
11-тармақ 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

11. Ғылыми жобаның мақсаттарын өзгерту құқығынсыз оның тиімді орындалуын және түпкілікті нәтижелеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету мақсатында жобаның ғылыми жетекшісінің қаражатты ғылымды қаржыландыру қағидаларына сәйкес күнтізбелік жылға бекітілген жалпы көлем шеңберіндегі шығын баптары арасында қайта бөлуге құқығы бар.

37-бап. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру

1. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру стратегиялық ғылыми зерттеулер жүргізуге бөлінеді және конкурстық негізде жүзеге асырылады.

Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізуге арналған бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның шешімі бойынша конкурстан тыс рәсімдер арқылы мақұлдануы мүмкін.

2. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру ғылыми зерттеулер жүргізу үшін қажетті материалдық-техникалық қамтамасыз етуді қоса алғанда, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми зерттеулерді жүргізуге арналған шығыстарын қамтиды.

3. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған конкурсқа ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері, сондай-ақ дербес білім беру ұйымдары, оның ішінде бірлесіп орындаушылар ретінде қатысады.

Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған конкурсқа қатысу мақсатында ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері болып табылатын заңды тұлғалар индустриялық-ғылыми технологиялық консорциумдар құруға құқылы.

4. Ғылыми, ғылыми-техникалық бағдарлама бойынша бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған конкурсты уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган жариялайды және хабарландыру конкурс жариялаған уәкілетті органның немесе салалық уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылуға жатады.

5. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері, сондай-ақ дербес білім беру ұйымдары бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға қатысуға өтінімдерді конкурс жариялаған уәкілетті органға немесе салалық уәкілетті органға береді.

Конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган берілген өтінімдерді тиісті ұлттық ғылыми кеңестің қарауы үшін Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығына жібереді.

Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс саласындағы өтінімдерді қоспағанда, ұлттық ғылыми кеңестер қарайтын өтінімдердің тізбесі Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығының интернет-ресурсында орналастырылуға жатады.

6. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган ғылыми, ғылыми-техникалық бағдарламаларды іске асыруға өтінімдерді Жоғары ғылыми-техникалық комиссияға жібереді.

7. Нысаналы ғылыми, ғылыми-техникалық бағдарламаны іске асыруға арналған конкурс жеңімпаздары ұлттық ғылыми кеңестердің шешімі негізінде айқындалады және оларды конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган бекітеді.

8. Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруды конкурс жариялаған уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган не уәкілетті орган айқындаған, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті қаржыландыратын заңды тұлға жүзеге асырады.

9. Егер консорциумға қатысушылар конкурс нәтижелері бойынша келісімге қол жеткізбесе, онда ғылыми, ғылыми-техникалық бағдарлама жөніндегі бас ұйымды уәкілетті орган немесе салалық уәкілетті орган айқындайды.

10. Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс саласындағы нәтижелерді қоспағанда, бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру конкурсының нәтижелері конкурс жариялаған уәкілетті органның немесе салалық уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылуға жатады.

11. Қоғамдық, гуманитарлық ғылымдар, атом энергиясын пайдалану, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қорғаныс ғылымы саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулерді қоспағанда, жекеше әріптес тарапынан қоса қаржыландыруды тарту кезінде қолданбалы ғылыми зерттеулерді қаржыландыру тәртібі ғылымды қаржыландыру қағидаларында белгіленеді.

12. Ғылыми жобаның мақсаттарын өзгерту құқығынсыз оның тиімді орындалуын және түпкілікті нәтижелеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету мақсатында жобаның ғылыми жетекшісінің қаражатты ғылымды қаржыландыру қағидаларына сәйкес күнтізбелік жылға бекітілген жалпы көлем шеңберіндегі шығын баптары арасында қайта бөлуге құқығы бар.

38-бап. Іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру

1. Іргелі зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың уәкілетті орган бекіткен тізбесіне енгізілген мемлекеттік ғылыми ұйымдарды және мемлекет жүз пайыз қатысатын ғылыми ұйымдарды қаржыландыру археология, астрономия, астрофизика, атом энергиясы, шығыстану, өнер, тарих, мәдениет, әдебиет, математика және механика, білім беру, саясаттану, дінтану, әлеуметтану, философия, этнология, тіл білімі саласында және уәкілетті орган айқындайтын өзге де салаларда іргелі ғылыми зерттеулер жүргізуге бөлінеді.

2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың уәкілетті орган бекіткен тізбесіне енгізілген ғылыми ұйымдарды қаржыландыру бес жылдан аспайтын мерзімде іргелі ғылыми зерттеулер жүргізу үшін ағымдағы, сондай-ақ материалдық-техникалық қамтамасыз етуге арналған шығыстарды қамтиды.

3. Осы баптың 1-тармағына сәйкес іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың тізбесіне енгізу үшін, сондай-ақ іргелі ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға өтінімдерді мемлекеттік ғылыми ұйымдар мен мемлекет жүз пайыз қатысатын ғылыми ұйымдар уәкілетті органға жібереді.

Іргелі ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға берілген өтінімдерді уәкілетті орган Ұлттық мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама орталығына және одан әрі тиісті ұлттық ғылыми кеңестердің қарауына жібереді.

Уәкілетті орган іргелі ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға өтінімдерді ұлттық ғылыми кеңестердің шешімдерімен бірге Жоғары ғылыми-техникалық комиссияға жібереді.

4. Осы баптың 1-тармағына сәйкес іргелі ғылыми зерттеулерді жүзеге асыратын ғылыми ұйымдардың уәкілетті орган бекіткен тізбесіне енгізілген ғылыми ұйымдар ұлттық ғылыми кеңестерге жыл сайынғы есептерді ұсынады.

39-бап. Ғылымды дамытуды ынталандырудың мемлекеттік шаралары

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті ынталандырудың мемлекеттік шараларына мыналар жатады:

1) ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларды қаржыландыру;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2) тармақша 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

2) "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) сәйкес ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері орындайтын ғылыми-зерттеу жұмыстарына, ғылыми-техникалық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға, зияткерлік меншік объектілеріне айрықша құқықтарды иемденуге арналған шығыстар бойынша салықтық жеңілдіктер мен салықтық шегерімдер ұсыну;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес толық ғылыми цикл жобалары мен ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын іске асыру кезінде өнеркәсіп саласындағы қызметтің субъектілерін мемлекеттік қолдау.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақ 01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі – осы Заңның 54-бабына сәйкес.

2. Ғылыми-зерттеу жұмыстарына, ғылыми-техникалық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға арналған шығыстар бойынша салықтық жеңілдіктер мен салықтық шегерімдер ұсынылған кезде уәкілетті орган Ұлттық ғылыми кеңестің техникалық тапсырма (шарт) жөніндегі шешімі негізінде адамдарға:

ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу туралы есептің негізінде олардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүзеге асыруға (сатып алуға) арналған шығыстары бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары жөніндегі хабарламаны;

пайдалануға беру актісі бар есептің негізінде олардың ғылыми орталықтар құруға арналған шығыстары бойынша ғылыми орталық құру туралы хабарламаны;

ендіру актісі бар ғылыми-техникалық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар нәтижелерін ендіру туралы есептің негізінде олардың ғылыми-техникалық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүзеге асыруға (сатып алуға) арналған шығыстары бойынша ғылыми-техникалық және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар жөніндегі хабарламаны береді.

Хабарламаларды беру тәртібін, нысаны мен мерзімдерін уәкілетті орган айқындайды.

7-тарау. ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ НӘТИЖЕЛЕРІН КОММЕРЦИЯЛАНДЫРУ

40-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру

1. Мемлекет ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті дамытуды экономикалық тұрғыдан ынталандыруға, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет саласындағы мемлекеттік-жекешелік әріптестікті дамытуға, экономиканың басым секторларындағы технологияларды коммерцияландыруды қаржыландыруға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен кепілдік береді.

2. Мемлекеттік ғылыми ұйымдарға, мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына, оның ішінде өзге де тұлғалармен бірлесіп, қызметі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін практикада қолдану (коммерцияландыру) болып табылатын ұйымдар құруға рұқсат етіледі.

3. Мемлекеттік ғылыми ұйымдардың, мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының зияткерлік меншік объектілеріне берілген мүліктік құқықтарға билік етуін олардың мүліктерінің меншік иесі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.

Ұйым жүзеге асыратын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландырудан түскен кірістің бір бөлігін ғылыми зерттеу жүргізуді не оны коммерцияландыруды қаржыландыратын жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің эндаумент-қорына бөлуге ж ол беріледі.

4. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды жүзеге асыратын ұйымның құрылтайшылары оның құрылғаны туралы тиісті салалық уәкілетті органды мемлекеттік тіркелген кезінен бастап күнтізбелік жеті күннен кешіктірмей хабардар етеді.

5. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды жүзеге асыратын ұйымның жарғылық капиталына салым ретінде зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды енгізуі мүмкін.

6. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды жүзеге асыратын ұйымның жарғылық капиталына салым ретінде енгізілетін зияткерлік меншік объектілеріне құқықты бағалау Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

7. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды жүзеге асыратын ұйымдардың жарғылық капиталдарындағы акцияларды (қатысу үлестерін) басқару Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

41-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушылар

Мыналар:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері;

2) жеке кәсіпкерлік, квазимемлекеттік сектор субъектілері;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасында аккредиттелген шетелдік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары мен ғылыми ұйымдар;

4) стартап-компаниялар;

5) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталықтары (офистері);

6) сервистік компаниялар;

7) технологиялық парктер;

8) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға инвестициялауды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлғалар ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушылар болып табылады.

42-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру тетіктері

Жеке және заңды тұлғалардың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметінің нәтижелеріне құқықтарын іске асыру ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру тетіктері арқылы жүзеге асырылады, олар мыналар болып табылады:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне лицензиялық шартты және (немесе) оларға айрықша құқықтарды басқаға беру шартын жасасу;

2) стартап-компаниялар құру;

3) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін өз өндірісіне ендіру (пайдалану);

4) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де тәсілдер.

8-тарау. ҒЫЛЫМИ ЖӘНЕ (НЕМЕСЕ) ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ НӘТИЖЕЛЕРІН КОММЕРЦИЯЛАНДЫРУДЫ ЫНТАЛАНДЫРУ МЕН ҚОЛДАУДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ШАРАЛАРЫ

43-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды ынталандырудың мемлекеттік шаралары

Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушыларға ұсынылатын мемлекеттік ынталандыру шараларына мыналар жатады:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін жасағаны және ендіргені (пайдаланғаны) үшін авторларға сыйақылар төлеу;

2) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған гранттар;

3) мемлекеттік-жекешелік әріптестік негізінде жоғары технологиялық өнім шығаруды және (немесе) жаңа технологиялар ендіруді жүзеге асыратын өндірістер құруға жәрдемдесу;

4) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушылардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау бағдарламалары;

5) уәкілетті орган және салалық уәкілетті органдар, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары айқындаған өзге де ынталандыру шаралары.

44-бап. Мемлекеттік қолдау нысандары

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларын (бұдан әрі – коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламалары) іске асыру мемлекеттік қолдау нысаны болып табылады.

2. Коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларын уәкілетті орган, салалық уәкілетті органдар әзірлейді және іске асырады, сондай-ақ оларды облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар және (немесе) ғылыми-білім беру консорциумдары әзірлеуі және іске асыруы мүмкін.

3. Коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламасын әзірлеуші белгілеген талаптарға сәйкес, коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларына жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдардың, стартап-компаниялардың жұмыскерлері, жеке және заңды тұлғалар қатыса алады.

4. Коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламалары ғылыми-өндірістік байланыстарды дамытуға, өңірлік әлеуметтік-экономикалық дамуға, стартап-компанияларды құруға және дамытуға, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар, стартап-компаниялар жұмыскерлерінің, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласындағы басқа да жеке және заңды тұлғалардың біліктілігін арттыруға бағытталуға тиіс.

5. Коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламалары, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталықтарын (офистерін) қоспағанда, өнеркәсіптік-инновациялық инфрақұрылым элементтерінде материалдық-техникалық базаны ұсынуға және пайдалануға байланысты қатынастарға қолданылмайды.

45-бап. Ғылым қоры

1. Мемлекет жүз пайыз қатысатын акционерлік қоғам нысанындағы заңды тұлға ғылым қоры болып табылады.

2. Ғылым қоры:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері мен коммерцияландыруға өзге де қатысушыларға ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған гранттарды береді;

2) бизнес-акселерацияны, технологиялық бизнес-инкубациялауды, технологиялық брокерлікті, әлеуетті инвесторларды іздестіруді, маркетингтік және өзге де іс-шараларды жүргізуді қоса алғанда, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушыларға ұйымдастырушылық және құқықтық жәрдем көрсетеді;

3) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды ынталандыру үшін ақпараттық ресурстарды, білім беру және қаржы ресурстарын тарту мақсатында халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге асырады;

4) гранттық қаражаттың нысаналы пайдаланылуына талдау және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобаларын іске асыру жөніндегі іс-шараларға бағалау жүргізеді;

5) инновациялар мен жаңа технологиялар нарығына мониторинг жүргізеді;

6) ақпараттық-талдамалық және консультациялық қызметтер көрсетеді;

7) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметінің нәтижелерін коммерцияландыру (практикада қолдану) жобалары бойынша заңды тұлғалардың, оның ішінде стартап-компаниялардың жарғылық капиталына ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған жобалардың іске асырылуын қаржылық-экономикалық талдаудың нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен олардың үлесін өтеусіз алу арқылы қатысады;

8) венчурлік қаржыландырудың тетіктері мен инфрақұрылымын қалыптастыруға қатысады.

46-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған гранттар беру

1. Бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған грант ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектілері мен ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобасында мәлімделген өзге де қатысушыларға ғылымды қаржыландыру қағидаларында бекітілген тәртіппен беріледі.

2. Бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобасын іске асыруға арналған шарт ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің аккредиттелген субъектісі мен ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жобасында мәлімделген өзге де қатысушы (қатысушылар) және Ғылым қоры арасында оны іске асырудың бүкіл мерзіміне жасалады, бірақ ол бес жылдан аспауға тиіс.

3. Бюджеттен тыс қаражат есебінен қаржыландырылатын ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға арналған грант ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушыларға беріледі.

4. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруды қаржыландыру бюджет қаражаты есебінен және (немесе) Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздерден жүзеге асырылады.

47-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушылардың құқықтары

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға қатысушылар алған зияткерлік меншік объектілеріне құқық Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленеді.

2. Автордың қаржыландырылуы бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін жасағаны және ендіргені (пайдаланғаны) үшін сыйақы алуға құқығы бар.

3. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар зияткерлік қызмет нәтижелеріне берілген мүліктік құқықтарға, сондай-ақ құрылған стартап-компаниялардың, оның ішінде жеке кәсіпкерлік, квазимемлекеттік сектор субъектілерімен бірлесіп құрылған стартап-компаниялар қызметінен алынған кірістерге өз бетінше билік етеді.

4. Жеке кәсіпкерлік, квазимемлекеттік сектор субъектілері ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға басқа да қатысушымен жасалған шарттың негізінде зияткерлік меншік объектілеріне құқықты өз атына тіркеуге құқылы.

48-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру мониторингі

Уәкілетті орган, салалық уәкілетті органдар, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларын іске асыруға арналған шығындардың тиімділігін бағалау;

2) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларын іске асырудың нысаналы көрсеткіштері мен индикаторларына қол жеткізуді бағалау;

3) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларын іске асырудан болатын әлеуметтік-экономикалық әсерлерді бағалау;

4) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларын дамыту және жетілдіру міндеттерін айқындау мақсатында ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға жәрдемдесу бағдарламаларының іске асырылуына мониторинг жүргізеді.

49-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелері авторларының құқықтары

1. Айрықша құқықтары жұмыс берушіге тиесілі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерінің авторларына сыйақыны жұмыс беруші олар тиісті патентті немесе авторлық құқық объектісіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы куәлікті (қорғау құжатын) алған күнінен бастап бір ай мерзімде төлейді.

Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін жасағаны үшін сыйақыны жұмыс беруші, егер олардың арасындағы шартта өзгеше белгіленбесе, кемінде бір орташа айлық жалақы мөлшерінде төлейді.

Айрықша құқықтары жұмыс берушіге тиесілі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін жеке өндірісінде ендірген (пайдаланған) жағдайда ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесінің авторына республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 100 еселенген мөлшеріндегі сыйақы патенттің немесе авторлық құқық объектісіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің (қорғау құжаты) қолданылуының бүкіл мерзімі ішінде жыл сайын төленеді.

2. Лицензиялық шартты немесе айрықша құқықты басқаға беру шартын жасасқан жағдайда авторға сыйақы сыйақының ең жоғары мөлшерін шектеусіз, лицензиялық шарт сомасының (роялтиді қоса алғанда) кемінде отыз пайызын құрайды.

Сыйақы автордың жұмыс берушімен жасасқан шарты негізінде төленеді. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін ендіргені (пайдаланғаны) үшін сыйақы авторға осындай нәтиже пайдаланылған әрбір қаржы жылы аяқталғаннан кейін үш айдан кешіктірілмей және лицензиялық шарттың бүкіл қолданылу мерзімі ішінде лицензиялық шарт бойынша төлемдер түскеннен кейін үш айдан кешіктірілмей төленеді.

3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көзделген сыйақыларды уақтылы төлемегені үшін жұмыс беруші авторға олардың арасында жасалған шартқа сәйкес мерзімі өткен әрбір күн үшін өсімпұл төлейді.

4. Егер айрықша құқықтары жұмыс берушіге тиесілі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелері бірнеше автордың бірлескен шығармашылық еңбегімен жасалған болса, онда олардың әрқайсысына кемінде бір орташа айлық жалақы мөлшерінде сыйақы төленеді.

Егер жұмыс беруші мен авторлар арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, осы баптың 2 және 3-тармақтарында көзделген сыйақылар мен өсімпұлды жұмыс беруші авторларға тең мөлшерде төлейді.

5. Жұмыс беруші мен ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесінің авторы болып табылатын жұмыскер арасындағы еңбек қатынастары тоқтаған жағдайда да осы баптың 2, 3 және 4-тармақтарында көзделген сыйақылар мен өсімпұл төлеу сақталады.

6. Егер айрықша құқықтары өзіне (өздеріне) тиесілі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерінің авторы (авторлары) стартап-компанияның құрылтайшысы (құрылтайшылары) ретінде, оның ішінде өзге де жеке және (немесе) заңды тұлғалармен бірлесіп әрекет етсе, онда оның (олардың) стартап-компанияның жарғылық капиталындағы қатысу үлесі кемінде он бес пайызды құрауға тиіс.

7. Зияткерлік меншік авторлары мен иелерінің құқықтарын бұзуға, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру саласында шарттар жасауға және оларды орындауға байланысты даулар сот тәртібімен қаралады.

50-бап. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдардың құқықтары

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру білім беру қызметімен және ғылыми қызметпен қатар жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдар қызметінің басым бағыты болып табылады.

2. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар өздерінің ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан:

1) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне айрықша құқықтарға өз бетінше билік етуге;

2) лицензиялық шарт бойынша ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесін пайдалану құқығын беруге;

3) айрықша құқықтарды басқаға беру шартының негізінде ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесіне айрықша құқықты иеліктен шығаруға;

4) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесіне айрықша құқықты кепілге беруге;

5) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесіне айрықша құқықтарды жарғылық капиталға жарна ретінде енгізуге;

6) ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижесіне айрықша құқыққа өзге де тәсілмен билік етуге құқылы.

3. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдардың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру мақсатында Қазақстан Республикасының заңнамасы шеңберінде құрылатын стартап-компаниялардың құрылтайшылары (қатысушылары) ретінде басқа да жеке және (немесе) заңды тұлғаларды тартуға құқығы бар.

Мұндай жеке және заңды тұлғалардың стартап-компаниялардың жарғылық капиталына салымы олардың қатысу үлесінің кемінде елу пайызы мөлшеріндегі ақшамен не зияткерлік меншік объектілеріне айрықша құқықпен, материалдармен, жабдықтармен немесе ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру үшін қажетті өзге де мүлікпен төленуі мүмкін.

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымының мемлекеттік мүлкі оның негізгі міндеттеріне қайшы келетін мақсаттарда алып қоюға немесе пайдалануға жатпайды.

4. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар өздерінің ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, уәкілетті мемлекеттік органмен – олардың мүліктерінің меншік иесімен келісусіз ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру нәтижесінде алынған кірістерге өз бетінше билік етуге құқылы.

5. Стартап-компанияның жарғылық капиталына салым ретінде енгізілетін зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды бағалау Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

6. Мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, мемлекеттік ғылыми ұйымдар Қазақстан Республикасының заңнамасы шеңберінде стартап-компаниялардың жарғылық капиталдарындағы өздерінің қатысу үлестеріне билік ете алады.

7. Құрылтайшылары (қатысушылары) мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, мемлекеттік ғылыми ұйымдар болып табылатын стартап-компаниялардың жарғылық капиталдарындағы қатысу үлестеріне билік етуден алынған кірістер, сондай-ақ осы мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, мемлекеттік ғылыми ұйымдар алған стартап-компаниялар кірісінің бір бөлігі олардың өз бетінше билік етуіне түседі.

Стартап-компаниялардың қызметінен алынған кірістер зияткерлік меншік объектілерін құқықтық қорғауға, автор мен ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруда жәрдем көрсеткен адамдарға сыйақы төлеуге және стартап-компанияның жарғыда көзделген басқа да шығыстарына жұмсалады.

8. Егер жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының, ғылыми ұйымдардың ішкі құжаттарында өзгеше көзделмесе, авторлар сыйақысының үлесі жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар алған стартап-компания кірісі үлесінің отыз пайызынан кем болмауға тиіс.

9. Стартап-компания таратылған кезде мемлекеттік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, мемлекеттік ғылыми ұйымдар жарғылық капиталға салым ретінде енгізген ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелеріне айрықша құқықтар осы ұйымдарға беріледі.

Егер жарғылық капиталға салым ретінде зияткерлік қызмет нәтижелерін пайдалану құқығы енгізілсе, онда тиісті лицензиялық шарт стартап-компания таратылған күннен бастап өз қолданылуын тоқтатады.

51-бап. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталықтары (офистері)

1. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталықтарының (офистерінің) қызметі ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру жөнінде қызметтер кешенін көрсетуге, оның ішінде коммерцияландыру үшін технологияларды іздестіруге және бағалауға, маркетингтік зерттеулерге, зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды сақтау және қорғау саласында көрсетілетін консультациялық қызметтерді ұсынуға, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру стратегиясын әзірлеуге, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері мен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің шарттар жасасуы мақсатында олардың өзара іс-қимыл жасауын ұйымдастыруға бағытталған.

2. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталықтарының (офистерінің) жұмыс істеуі ғылыми ұйымдардың, жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының қаражаты есебінен ғылыми-зерттеу жұмыстары мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды орындауға бөлінген гранттық қаржыландыру көлемінің кемінде екі пайызы мөлшерінде қамтамасыз етіледі.

3. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру орталықтары (офистері) қызметінің тиімділігін қамтамасыз ету мақсатында жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары, ғылыми ұйымдар жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары мен ғылыми ұйымдар жасасқан зияткерлік меншік объектілеріне арналған лицензиялық шарттар және оларға құқықтарды басқаға беру шарттары сомасының кемінде он пайыз қаражатын оларға жібереді.

9-тарау. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

52-бап. Халықаралық ынтымақтастық

1. Халықаралық ынтымақтастық тиісті халықаралық шарттардың, халықаралық ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалардың негізінде, сондай-ақ қазақстандық және шетелдік ғылыми және өзге де ұйымдар арасында ғылыми-техникалық ынтымақтастықты орнату мен кеңейтуге жәрдемдесетін нысанда жүзеге асырылады.

2. Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері халықаралық ғылыми, ғылыми-техникалық ұйымдар мен бірлестіктерге кіруге, халықаралық ғылыми, ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламаларға, шет мемлекеттердің ғылыми, ғылыми-техникалық жобалары мен бағдарламаларына қатысуға құқылы.

3. Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген тәртіппен шетелдіктердің, азаматтығы жоқ адамдардың және шетелдік заңды тұлғалардың қатысуымен ғылыми ұйымдар мен ғылыми орталықтар құрылуы мүмкін.

4. Ғылым және техника саласына салынатын шетелдік инвестициялар Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен және нысандарда жүзеге асырылады.

5. Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін, сондай-ақ ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық өнімдердің Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерлерге берілуін бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.

10-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

53-бап. Қазақстан Республикасының ғылым және технологиялық саясат туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының ғылым және технологиялық саясат туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

54-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін осы Заңның 1-бабының 37) тармақшасын, 8-бабының бірінші бөлігінің 2), 11), 12) және 13) тармақшаларын және екінші бөлігін, 36-бабы 1-тармағының екінші бөлігін, 11-тармағын, 39-бабының 1-тармағының 2) тармақшасын және 2-тармағын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. Мыналардың:

1) "Ғылым туралы" 2011 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасы Заңының;

2) "Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы" 2015 жылғы 31 қазандағы Қазақстан Республикасы Заңының күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ

О науке и технологической политике

Закон Республики Казахстан от 1 июля 2024 года № 103-VIII ЗРК.

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие см. ст. 54
Вниманию пользователей!
Для удобства пользования ИЗПИ создано СОДЕРЖАНИЕ

Настоящий Закон регулирует общественные отношения в области науки, научной и (или) научно-технической деятельности, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, определяет основные принципы и механизмы функционирования и развития национальной научной системы Республики Казахстан.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) аккредитация – процедура официального признания уполномоченным органом соответствия субъектов научной и (или) научно-технической деятельности требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан;

2) ученый – физическое лицо, осуществляющее научные исследования и получающее результаты научной и (или) научно-технической деятельности;

3) наука – сфера человеческой деятельности, функциями которой являются изучение законов природы, общества и мышления, выработка и теоретическая систематизация объективных знаний о действительности в целях рационального использования природных богатств и эффективного управления обществом;

4) научная этика – совокупность принципов, правил и норм этики, которых придерживаются субъекты научной и (или) научно-технической деятельности;

5) классификатор научных направлений – документ, устанавливающий классификацию и кодирование направлений науки;

6) научно-образовательный консорциум – временное добровольное равноправное объединение на основе договора о совместной хозяйственной деятельности в области науки, научно-технической деятельности, в котором научные организации, организации высшего и (или) послевузовского образования и другие юридические лица, в том числе занятые в сфере производства, объединяют интеллектуальные, финансовые и иные ресурсы для проведения фундаментальных, прикладных научных исследований, разработки технологических инноваций и подготовки высококвалифицированных специалистов;

7) научный, научно-технический проект и программа – документ, включающий содержание предполагаемой научно-технической работы, представляющий научные, научно-технические, опытно-конструкторские, маркетинговые исследования с обоснованием цели и задач, актуальности, новизны, научно-практической значимости и целесообразности проведения планируемых работ;

8) внедрение (использование) результатов научной и (или) научно-технической деятельности – деятельность, направленная на реализацию заключительной стадии научно-производственного цикла освоения новой продукции или новой технологии;

9) коммерциализация результатов научной и (или) научно-технической деятельности – деятельность, связанная с практическим применением результатов научной и (или) научно-технической деятельности, включая результаты интеллектуальной деятельности, с целью вывода на рынок новых или усовершенствованных товаров, процессов и услуг, направленная на извлечение дохода;

10) грант на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности – средства, предоставляемые на безвозмездной и безвозвратной основе для реализации проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности в рамках приоритетных секторов экономики;

11) центр (офис) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности – юридическое лицо, структурное или обособленное подразделение научной организации, организаций высшего и (или) послевузовского образования, автономной или иной организации образования, осуществляющие коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

12) результат интеллектуальной деятельности в области коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности (далее – результат интеллектуальной деятельности) – изобретения, полезные модели, промышленные образцы, селекционные достижения, топологии интегральных микросхем, программные обеспечения и другие результаты интеллектуальной деятельности, полученные в результате научной и (или) научно-технической или иной деятельности;

13) отчет о коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности – документ, содержащий информацию о результатах и эффективности реализации проекта коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

14) результат научной и (или) научно-технической деятельности – новые знания или решения, полученные надлежащими научными методами и средствами в ходе осуществления научной и (или) научно-технической деятельности и зафиксированные на любом информационном носителе, а также внедренные в производство научные разработки и технологии, модели, макеты, образцы новых изделий, материалов и веществ;

15) государственная политика в области научной и (или) научно-технической деятельности – составная часть социально-экономической политики, определяющая основные приоритеты, цели, направления, принципы и порядок деятельности ученых и организаций в области науки и техники, коммерциализации научно-технических достижений, стимулирования создания новых технологий;

16) отчет о научной и (или) научно-технической деятельности – документ, содержащий информацию о реализации научно-технической работы, научные, научно-технические, опытно-конструкторские, маркетинговые исследования, а также информацию о целесообразности дальнейшего проведения планируемых работ либо результате завершенных научных, научно-технических проекта и программы;

17) научно-исследовательская работа – работа, связанная с научным поиском, проведением исследований, экспериментов в целях расширения имеющихся и получения новых знаний, проверки научных гипотез, установления закономерностей развития природы и общества, научного обобщения, научного обоснования проектов;

18) научные исследования – прикладные, фундаментальные, стратегические научные исследования, осуществляемые субъектами научной и (или) научно-технической деятельности в рамках научно-исследовательских, опытно-конструкторских и технологических работ надлежащими научными методами и средствами в целях достижения результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

19) научная инфраструктура – научное лабораторное и инженерное оборудование, опытно-промышленное производство, уникальные объекты, а также иное движимое и недвижимое имущество, предназначенное для осуществления научной и (или) научно-технической деятельности;

20) научная деятельность – деятельность, направленная на изучение окружающей действительности с целью выявления свойств, особенностей и закономерностей, присущих изучаемым объектам, явлениям (процессам), и использование полученных знаний на практике;

21) научный работник – физическое лицо, работающее в научной организации, организации высшего и (или) послевузовского образования или научном подразделении организации, имеющее высшее образование, получающее и реализующее результат научной и (или) научно-технической деятельности;

22) научная стажировка – стажировка ученых в ведущих зарубежных и (или) отечественных организациях высшего и (или) послевузовского образования, научных центрах и иных организациях в целях развития профессиональных компетенций по избранному направлению научных исследований, за исключением стажировки в рамках международной стипендии "Болашак";

23) научно-техническая информация – информация, получаемая в ходе научной и (или) научно-технической и производственной деятельности, содержащая сведения о национальных и зарубежных результатах исследований и достижениях науки, техники, технологий;

24) научно-техническая деятельность – деятельность, направленная на получение и применение новых знаний в областях науки, техники и производства для решения технологических, конструкторских, экономических и социально-политических и иных задач, обеспечение функционирования науки, технологии и производства как единой системы, включая разработку нормативно-технической документации, необходимой для проведения этих исследований;

25) научно-технологическая политика – часть государственной технологической политики, определяющая основные цели, направления, принципы развития науки и механизмы государственной поддержки субъектов научной и (или) научно-технической деятельности;

26) кандидат наук, доктор наук – ученые степени, присужденные на основании защиты диссертаций соискателями;

27) уполномоченный орган в области науки (далее – уполномоченный орган) – государственный орган, осуществляющий межотраслевую координацию и руководство в области науки и научно-технической деятельности;

28) ведущий ученый – ученый со степенью доктора или кандидата наук, степенью доктора философии (PhD), доктора по профилю с научными достижениями и показателями, определенными соответствующим требованием уполномоченного органа;

29) эндаумент-фонд организации высшего и (или) послевузовского образования, субъектов научной и (или) научно-технической деятельности – фонд целевого капитала, формируемый за счет благотворительной помощи, безвозмездных отчислений, пожертвований, грантов, вкладов учредителей (участников) организаций образования и субъектов научной и (или) научно-технической деятельности, инвестиционный доход от которого направляется на финансирование научной и (или) научно-технической, инновационной и (или) образовательной деятельности, а также на венчурное финансирование стартапов;

30) индустриально-научный технологический консорциум – временное добровольное равноправное объединение на основе договора о совместной хозяйственной деятельности, направленной на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, сформированное научными организациями, организациями высшего и (или) послевузовского образования и субъектами предпринимательства для проведения научно-исследовательских и (или) опытно-конструкторских работ и коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности в целях участия в конкурсе на программно-целевое финансирование;

31) инженерно-технический работник – физическое лицо, работающее в научной организации или организации высшего и (или) послевузовского образования либо на предприятии, имеющее среднее профессиональное или высшее образование, содействующее получению результата научной и (или) научно-технической деятельности и его реализации;

32) единая информационная система "Казахстанская наука" – объект информатизации, предназначенный для обеспечения цифровизации процессов научной и (или) научно-технической деятельности, конкурсных процедур по формам финансирования науки, государственной научно-технической экспертизы, анализа, сбора, обработки научно-технической информации, научно-технической электронной библиотеки и цифрового архива, единой базы данных ученых Казахстана и системы научного цитирования казахстанских ученых;

33) академик Национальной академии наук Республики Казахстан – ученый, имеющий выдающиеся достижения в области науки, избираемый Национальной академией наук Республики Казахстан в соответствии с правилами и критериями избрания академиков Национальной академии наук Республики Казахстан;

34) ассоциированный профессор (доцент), профессор – ученые звания, присваиваемые уполномоченным органом;

35) прикладное научное исследование – исследование, направленное на получение и применение новых знаний для достижения практических целей и решения конкретных задач;

36) государственный заказ – заказ уполномоченного органа и (или) отраслевых уполномоченных органов субъекту научной и (или) научно-технической деятельности на основании договора на выполнение научно-исследовательских работ, финансируемых за счет бюджетных средств в форме базового, грантового и программно-целевого финансирования, финансирования научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования, финансирования научно-технического обеспечения и коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 37) вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

37) государственный заказ местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы – заказ местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы субъекту научной и (или) научно-технической деятельности на основании договора на выполнение научно-исследовательских работ, финансируемых за счет бюджетных средств;

38) отраслевой уполномоченный орган – центральный исполнительный орган, осуществляющий реализацию государственной политики в области науки и научно-технической деятельности и координацию работ по проведению научных исследований в соответствующей отрасли;

39) сервисная компания – юридическое лицо, предоставляющее консалтинговые, инжиниринговые, сертификационные, патентные и другие услуги, необходимые для коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

40) стартап-компания – индивидуальный предприниматель или юридическое лицо, зарегистрированное на территории Республики Казахстан, относящееся к субъектам малого или среднего предпринимательства, созданное с участием организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций, деятельность которых направлена на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, разрабатывающие инновации;

41) стратегические научные исследования – научные исследования, направленные на решение стратегических задач;

42) опытно-конструкторские работы – комплекс работ, выполняемых при создании или модернизации продукции, разработке конструкторской и технологической документации на опытные образцы, изготовлении и испытании опытных образцов и полезных моделей;

43) опытное производство – производственная площадка юридического лица, предназначенная для тестирования, изготовления и апробации опытных образцов и полезных моделей, новых продуктов, методов, процессов и систем;

44) трансфер технологий – процесс передачи результатов научной и (или) научно-технической деятельности, знаний, технологий и прав на объекты интеллектуальной собственности до их внедрения субъектами промышленно-инновационной деятельности;

45) проект полного научного цикла – комплекс скоординированных научных, научно-технических работ, реализуемый субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, направленных на создание продукции с научным содержанием (товаров, работ, услуг);

46) "Единое окно" национальной инновационной системы – объект информатизации, обеспечивающий доступ к мерам поддержки развития инновационной деятельности и инноваций посредством единого портала;

47) доктор философии (PhD), доктор по профилю – степени, присуждаемые лицам, освоившим программу докторантуры по научно-педагогическому направлению или соответствующей сфере профессиональной деятельности и защитившим диссертацию в Республике Казахстан или за ее пределами, признанные в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

48) фундаментальное научное исследование – теоретическое и (или) экспериментальное исследование, направленное на получение новых научных знаний об основных закономерностях развития природы, общества, человека и их взаимосвязи.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о науке и технологической политике

1. Законодательство Республики Казахстан о науке и технологической политике основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, имеют приоритет перед настоящим Законом. Порядок и условия действия на территории Республики Казахстан международных договоров, участницей которых является Республика Казахстан, определяются законодательством Республики Казахстан.

3. Общественные отношения в области науки и научно-технической деятельности при формировании и выполнении государственного оборонного заказа регулируются Законом Республики Казахстан "Об оборонной промышленности и государственном оборонном заказе".

4. Общественные отношения в области науки и научно-технической деятельности в области биологической безопасности регулируются с учетом требований Закона Республики Казахстан "О биологической безопасности Республики Казахстан".

Статья 3. Основные цели, задачи и принципы настоящего Закона

1. Основными целями настоящего Закона являются развитие науки, реализация научно-технологической политики по внедрению результатов научных достижений для обеспечения конкурентоспособности страны и межотраслевая координация научной и (или) научно-технической и инновационной деятельности.

2. Настоящий Закон основывается на принципах:

1) транспарентности при взаимодействии всех участников процесса;

2) создания благоприятных условий для реализации государственной научно-технологической политики в области науки;

3) гарантирования прав и законных интересов лиц, вовлеченных в получение результатов научной и (или) научно-технической деятельности, извлечение дохода;

4) экономического стимулирования науки, научно-технической деятельности в приоритетных секторах экономики;

5) интеграции усилий образования, науки, производства и институтов развития.

3. Достижение целей настоящего Закона реализуется посредством решения следующих задач:

1) формирования государственной научно-технологической политики и государственного регулирования отношений в области науки и техники;

2) эффективного функционирования науки и реализации научно-технологической политики;

3) развития фундаментальных и прикладных научных исследований;

4) повышения статуса научных работников и научных организаций;

5) интеграции науки с производством;

6) кадрового, материально-технического, научно-технического и информационного обеспечения науки.

Статья 4. Сфера действия настоящего Закона

1. Действие настоящего Закона распространяется на физических и юридических лиц, осуществляющих научную, научно-техническую деятельность и (или) коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности в части, не противоречащей Предпринимательскому кодексу Республики Казахстан и Закону Республики Казахстан "О промышленной политике".

2. На правоотношения, урегулированные настоящим Законом, в части проведения научных исследований, осуществляемых из средств грантового, программно-целевого финансирования, финансирования научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования, грантов на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, не распространяется действие законодательства Республики Казахстан, устанавливающее требования к порядку осуществления закупок, в том числе государственных.

Глава 2. КОМПЕТЕНЦИЯ ГОСУДАРСТВЕННЫХ ОРГАНОВ В ОБЛАСТИ НАУКИ, НАУЧНОЙ И (ИЛИ) НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 5. Компетенция Правительства Республики Казахстан в области науки, научной и (или) научно-технической деятельности

Правительство Республики Казахстан в области науки, научной и (или) научно-технической деятельности:

1) разрабатывает основные направления государственной политики в области науки, научно-технической деятельности, а также научно-технологической политики в области науки и организует ее осуществление;

2) определяет приоритетные направления науки, научно-технической деятельности в соответствии с приоритетами социально-экономического развития, а также приоритетные направления стратегических, фундаментальных и прикладных научных исследований в Республике Казахстан;

3) создает Высшую научно-техническую комиссию Республики Казахстан при Правительстве Республики Казахстан (далее – Высшая научно-техническая комиссия) и утверждает ее положение и состав;

4) создает Национальный центр государственной научно-технической экспертизы;

5) присваивает статус исследовательского университета и утверждает программу его развития;

6) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией Республики Казахстан, настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

Статья 6. Компетенция уполномоченного органа

Уполномоченный орган:

1) участвует в формировании и реализации государственной научно-технологической политики в области науки;

2) осуществляет межотраслевую координацию и реализует государственную политику в области науки, научно-технической деятельности и коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

3) координирует научные, научно-технические проекты и программы фундаментальных и прикладных научных исследований, финансируемых за счет бюджетных средств и государственного заказа местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы, за исключением научных, научно-технических проектов и программ, формируемых в рамках государственного оборонного заказа;

4) разрабатывает и утверждает правила и критерии избрания академиков Национальной академии наук Республики Казахстан;

5) разрабатывает приоритетные направления развития науки, фундаментальные и прикладные научные исследования в Республике Казахстан в соответствии со стратегическими приоритетными направлениями развития науки и технологий, определяемыми Национальным советом по науке и технологиям при Президенте Республики Казахстан, и представляет их на утверждение Высшей научно-технической комиссии.

При отборе научных исследований в рамках приоритетных направлений фундаментальных и прикладных научных исследований, затрагивающих область биологической безопасности, учитываются требования законодательства Республики Казахстан в области биологической безопасности;

6) разрабатывает и утверждает нормы базового финансирования научной и (или) научно-технической деятельности;

7) обеспечивает деятельность Высшей научно-технической комиссии;

8) организует разработки научных, научно-технических проектов и программ фундаментальных и прикладных научных исследований, реализуемых за счет бюджетных средств, и осуществляет их реализацию на стадии формирования, исполнения и завершения, за исключением научных, научно-технических проектов и программ, формируемых в рамках государственного оборонного заказа;

9) разрабатывает и утверждает правила государственного учета научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемых за счет бюджетных средств, а также из средств недропользователей в рамках обязательств недропользователей в области науки, и отчетов по их выполнению;

10) разрабатывает и утверждает перечень научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования;

11) разрабатывает и утверждает правила организации и проведения государственной научно-технической экспертизы;

12) определяет организацию, осуществляющую комплекс мероприятий по сбору, обработке и анализу научно-технической информации;

13) разрабатывает и утверждает правила и критерии присвоения организациям высшего и (или) послевузовского образования статуса "исследовательский университет";

14) разрабатывает и утверждает методику определения уровней готовности технологий и технологической готовности организаций;

15) координирует деятельность национальных научных советов;

16) координирует работу отраслевых уполномоченных органов, местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения и столицы, осуществляемую в рамках научных, научно-технических проектов и программ;

17) разрабатывает и утверждает нормы расходов и типовые договоры на прохождение научной стажировки;

18) разрабатывает и утверждает правила присуждения ежегодной премии "Лучший научный работник";

19) разрабатывает и утверждает правила базового и программно-целевого финансирования научной и (или) научно-технической деятельности, грантового финансирования научной и (или) научно-технической деятельности и коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансирования научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования (далее – правила финансирования науки);

20) организует государственный учет научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемых за счет бюджетных средств, а также из средств недропользователей в рамках обязательств недропользователей в области науки, и отчетов по их выполнению;

21) утверждает и публикует отчеты по выполненным научным, научно-техническим проектам и программам, финансируемым за счет бюджетных средств, за исключением научных, научно-технических проектов и программ, формируемых в рамках государственного оборонного заказа;

22) осуществляет мониторинг реализации программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

23) разрабатывает и утверждает правила организации научных исследований и разработок, финансируемых за счет бюджетных средств и в рамках предоставляемых налоговых льгот;

24) проводит ежегодные конкурсы для авторов наиболее важных и широко используемых изобретений;

25) разрабатывает и утверждает типовые правила научной этики;

26) определяет организацию (администратора), осуществляющую (осуществляющего) комплекс мероприятий по организации научных стажировок;

27) разрабатывает и утверждает правила организации и проведения научных исследований и опытно-конструкторских работ на основе государственно-частного партнерства;

28) разрабатывает и утверждает правила аккредитации субъектов научной и (или) научно-технической деятельности;

29) разрабатывает и утверждает типовое положение о научных лабораториях коллективного пользования;

30) разрабатывает и утверждает типовое положение о диссертационном совете;

31) разрабатывает и утверждает правила присуждения степеней;

32) разрабатывает и утверждает правила отбора претендентов и прохождения научных стажировок;

33) разрабатывает и утверждает правила присвоения ученых званий (ассоциированный профессор (доцент), профессор);

34) разрабатывает и утверждает требования к ведущим ученым, оплата труда которых осуществляется в рамках базового финансирования;

35) разрабатывает и утверждает правила государственной регистрации диссертаций, защищенных на соискание степени доктора философии (PhD), доктора по профилю;

36) разрабатывает и утверждает классификатор научных направлений;

37) разрабатывает и утверждает положение о национальных научных советах;

38) разрабатывает и утверждает положение об апелляционной комиссии;

39) разрабатывает и утверждает типовое положение о научно-техническом совете;

40) осуществляет методологическое обеспечение коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

41) разрабатывает и утверждает методику стоимости услуг казахстанских экспертов по проведению государственной научно-технической экспертизы, экспертизы проектов коммерциализации, оценки обоснованности суммы запрашиваемого объема финансирования;

42) разрабатывает и утверждает положение об осуществлении мониторинга реализации научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности на стадиях их выполнения и завершения;

43) разрабатывает и утверждает методику определения стоимости услуг сопровождения грантового финансирования коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

44) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты в области науки и научно-технической деятельности в соответствии с целями и задачами настоящего Закона и законодательства Республики Казахстан;

45) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 7. Компетенция отраслевого уполномоченного органа

Отраслевой уполномоченный орган:

1) участвует в разработке предложений и реализации государственной политики в области научной и (или) научно-технической деятельности, научно-технологической политики в области науки и коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, координации работы по проведению научных исследований в соответствующей отрасли;

2) участвует в формировании приоритетных направлений фундаментальных и (или) прикладных научных исследований в соответствующей отрасли;

3) создает научно-технический совет и утверждает его положение;

4) организует разработку научных, научно-технических проектов и программ, финансируемых за счет бюджетных средств, и осуществляет их реализацию в соответствующей отрасли;

5) утверждает отчеты по выполненным научным, научно-техническим проектам и программам в соответствующей отрасли, финансируемым за счет бюджетных средств;

6) вносит в уполномоченный орган предложения по кандидатурам для включения в составы национальных научных советов;

7) вносит в уполномоченный орган предложения по формированию перечней субъектов базового финансирования и научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования;

8) участвует в разработке правил финансирования науки;

9) осуществляет мониторинг реализации программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности в соответствующей отрасли;

10) участвует в разработке правил организации и проведения государственной научно-технической экспертизы;

11) участвует в разработке положения о национальных научных советах;

12) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 8. Компетенция местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения и столицы в области науки, научно-технической деятельности

Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы в области науки, научно-технической деятельности:

1) определяют приоритетные направления развития науки в регионе и организуют финансирование научных, научно-технических проектов и программ, реализуемых в регионе;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 2) вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

2) участвуют в разработке предложений и реализации государственной политики в области науки и научно-технической деятельности, координации работы по проведению прикладных научных исследований в регионе;

3) обеспечивают проведение государственной политики в области коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности на соответствующей территории;

4) оказывают содействие по привлечению грантов и инвестиций субъектов частного предпринимательства для финансирования проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, участвуют в их софинансировании;

5) осуществляют меры по обеспечению взаимодействия субъектов частного предпринимательства, квазигосударственного сектора с субъектами научной и (или) научно-технической деятельности с целью создания совместных производств, осуществляющих выпуск продукции и (или) внедрение новых технологий;

6) создают советы по науке в областях, городах республиканского значения и столице для обеспечения взаимодействия субъектов частного предпринимательства (в том числе иностранных), квазигосударственного сектора с субъектами научной и (или) научно-технической деятельности;

7) участвуют в создании и (или) уставном капитале юридических лиц, деятельность которых заключается в коммерциализации (практическом применении) результатов научной и (или) научно-технической деятельности, в том числе стартап-компаний;

8) осуществляют мониторинг реализации программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

9) участвуют совместно с уполномоченным органом и отраслевыми уполномоченными органами в методическом обеспечении коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

10) вносят предложения по приоритетным направлениям развития науки;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 11) вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

11) организовывают разработку прикладных научных, научно-технических проектов и программ в рамках государственного заказа местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы и осуществление их реализации;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 12) вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

12) утверждают отчеты по выполненным прикладным научным, научно-техническим проектам и программам в рамках государственного заказа местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 13) вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

13) осуществляют в интересах местного государственного управления иные полномочия, возлагаемые на местные исполнительные органы законодательством Республики Казахстан.

Примечание ИЗПИ!
Часть вторя статьи 8 вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

Порядок финансирования и утверждения отчетов по прикладным научным, научно-техническим проектам и программам в рамках государственного заказа местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы устанавливается в соответствии с правилами финансирования науки.

Глава 3. СУБЪЕКТЫ НАУЧНОЙ И (ИЛИ) НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 9. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности

1. Субъектами научной и (или) научно-технической деятельности являются физические и юридические лица, осуществляющие научную и (или) научно-техническую деятельность.

2. Субъектам научной и (или) научно-технической деятельности гарантируются и обеспечиваются свобода творчества, защита от недобросовестной конкуренции, равное право на участие в научной и (или) научно-технической деятельности, в том числе участие в конкурсах научных, научно-технических проектов и программ, финансируемых за счет бюджетных средств и иных источников, не запрещенных законами Республики Казахстан.

3. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности имеют право использовать объекты интеллектуальной собственности, включая право продавать или предлагать к продаже, в порядке и на условиях, которые установлены законами Республики Казахстан.

4. Деятельность субъектов научной и (или) научно-технической деятельности по исключению угрозы национальной безопасности осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области национальной безопасности.

5. Деятельность субъектов научной и (или) научно-технической деятельности по формированию, ведению и содержанию национальных и рабочих коллекций патогенных и промышленных микроорганизмов, используемых в научной и производственной деятельности, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области биологической безопасности.

6. Юридические лица, являющиеся субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, осуществляющие научные, научно-технические проекты и программы фундаментальных и прикладных научных исследований, реализуемых в рамках международных договоров, вправе создавать научно-образовательные консорциумы в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

Статья 10. Физические лица, осуществляющие научную и (или) научно-техническую деятельность

1. Физическими лицами, осуществляющими научную и (или) научно-техническую деятельность, являются научные, инженерно-технические и иные работники, состоящие в трудовых отношениях с научными организациями, организациями высшего и (или) послевузовского образования, осуществляющими научную и (или) научно-техническую деятельность, а также ученые, самостоятельно осуществляющие научную и (или) научно-техническую деятельность.

2. Физические лица имеют право участвовать в конкурсах научных, научно-технических проектов и программ, финансируемых за счет бюджетных средств, в соответствии с правилами финансирования науки и условиями конкурса.

Статья 11. Научные организации

1. Научной организацией является юридическое лицо, основными видами деятельности которого являются осуществление научной и (или) научно-технической деятельности, в том числе реализация права на объекты интеллектуальной собственности, а также проведение научных исследований.

При научной организации могут создаваться консультативно-совещательные органы.

2. Государственными научными организациями являются научные организации, основанные на праве государственной собственности.

Приравненными к государственным научным организациям являются научные организации, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, а также научные организации, в которых пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) прямо либо косвенно принадлежат юридическим лицам, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству. Косвенная принадлежность означает принадлежность каждому последующему лицу пятидесяти и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) иного юридического лица.

3. Единственной высшей научной организацией является Национальная академия наук Республики Казахстан.

Национальная академия наук Республики Казахстан осуществляет свою деятельность в целях обеспечения преемственности фундаментальных и (или) прикладных научных исследований, проводимых по важнейшим направлениям науки.

4. Академии, действующие в области научной и (или) научно-технической деятельности, творческие союзы ученых, являющиеся общественными объединениями, принимают участие в реализации научной и (или) научно-технической политики, разработке приоритетных направлений развития науки, научно-технической экспертизе научных исследований и работ, выдвинутых на соискание научных премий, вносят предложения по разработке проектов нормативных правовых актов в области научной и (или) научно-технической деятельности и профессиональной консолидации ученых для обеспечения социально-экономического развития Республики Казахстан.

Статья 12. Научная деятельность организаций высшего и (или) послевузовского образования

1. Основными видами деятельности, осуществляемой организацией высшего и (или) послевузовского образования, наряду с образовательной являются научная и (или) научно-техническая, инновационная деятельность, в том числе реализация права на объекты интеллектуальной собственности, а также проведение научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ.

2. Организации высшего и (или) послевузовского образования, а также их научные работники имеют равное право на пользование услугами научных лабораторий коллективного пользования, участие в конкурсах научных и (или) научно-технических проектов и программ, финансируемых за счет бюджетных средств и иных источников, не запрещенных законами Республики Казахстан.

3. Организации высшего и (или) послевузовского образования наряду с внедрением в учебный образовательный процесс передовых достижений науки вправе привлекать к процессу обучения ученых научных, научно-исследовательских организаций, в том числе зарубежных.

4. Государственные организации высшего и (или) послевузовского образования вправе создавать научные лаборатории, научно-исследовательские институты, опытные производства, проектно-конструкторские организации, а также научно-образовательные консорциумы в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

5. Организациям высшего и (или) послевузовского образования Правительством Республики Казахстан может быть присвоен статус исследовательского университета по представлению уполномоченного органа.

Статья 13. Исследовательский университет

1. Исследовательский университет является организацией высшего и (или) послевузовского образования, реализующей утвержденную Правительством Республики Казахстан программу развития университета и участвующей в организации и проведении фундаментальных и прикладных научных исследований и иных научно-технических, опытно-конструкторских работ, а также коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности и внедрении научных разработок и технологий в производство.

2. Основными задачами исследовательского университета являются:

1) интеграция научной и (или) научно-технической деятельности и образовательного процесса на всех уровнях высшего и (или) послевузовского образования;

2) деятельность по коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности и внедрению научных разработок и технологий в производство.

3. Исследовательский университет самостоятельно разрабатывает и реализует стандарты образовательных программ высшего и (или) послевузовского образования. Требования к условиям реализации и результатам освоения образовательных программ не могут быть ниже соответствующих программ высшего и (или) послевузовского образования, устанавливаемых государственными стандартами.

4. Исследовательский университет вправе устанавливать дополнительные требования профильной направленности при приеме на обучение по программам высшего и (или) послевузовского образования.

Статья 14. Иные организации в области науки

Организации, для которых научная и (или) научно-техническая деятельность не является основным видом деятельности, в целях решения задач, закрепленных в их учредительных документах, вправе создавать в своей структуре научные подразделения.

Глава 4. НАЦИОНАЛЬНАЯ АКАДЕМИЯ НАУК РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН, УРОВЕНЬ ГОТОВНОСТИ ТЕХНОЛОГИЙ И НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЕ СОВЕТЫ

Статья 15. Национальная академия наук Республики Казахстан

1. Национальная академия наук Республики Казахстан (далее – Национальная академия наук) создается Правительством Республики Казахстан в форме высшей научной организации.

2. Национальная академия наук объединяет в своем составе физических лиц – членов Национальной академии наук, избираемых в определенном уполномоченным органом порядке.

3. Национальная академия наук:

1) вырабатывает рекомендации по определению приоритетных направлений научной и (или) научно-технической деятельности в соответствии с приоритетами социально-экономического развития, а также приоритетных направлений стратегических, фундаментальных и прикладных научных исследований в Республике Казахстан;

2) проводит анализ стратегических приоритетных направлений развития науки и технологий, представленных уполномоченным органом в Национальный совет по науке и технологиям при Президенте Республики Казахстан;

3) проводит экспертизу научно-технических заданий, представленных на Высшую научно-техническую комиссию для программно-целевого финансирования;

4) осуществляет подготовку и проведение форсайтных (прогнозных) исследований по развитию науки;

5) проводит конкурсы на соискание именных премий и стипендий в области науки;

6) проводит научные исследования в различных областях науки и техники;

7) издает научные журналы;

8) участвует в развитии международного научного и научно-технического сотрудничества;

9) участвует в популяризации науки;

10) осуществляет иные полномочия, установленные законодательством Республики Казахстан.

4. Органами управления Национальной академии наук являются:

1) высший орган – попечительский совет (далее – совет);

2) представительный орган – общее собрание академиков Национальной академии наук (далее – собрание);

3) консультативно-совещательный орган – президиум (далее – президиум);

4) исполнительный орган – правление (далее – правление).

Органы управления Национальной академии наук, их структура, компетенция, порядок формирования, сроки полномочий членов органов управления, порядок принятия им решений устанавливаются законодательством Республики Казахстан и уставом Национальной академии наук (далее – устав), утвержденным уполномоченным органом по согласованию с уполномоченным органом по государственному имуществу.

5. Председателем совета является лицо, назначаемое Правительством Республики Казахстан.

К исключительной компетенции совета относятся:

1) утверждение стратегии и плана развития Национальной академии наук, рассмотрение отчетов Национальной академии наук о ходе их реализации;

2) содействие в реализации государственной политики в области науки и научно-технологической политики;

3) выработка предложений по повышению эффективности деятельности Национальной академии наук;

4) рассмотрение информации по вопросам осуществления деятельности Национальной академии наук, исполнения решений, принятых органами управления Национальной академии наук, а также выработка рекомендаций для других органов управления Национальной академии наук по итогам рассмотрения вопросов на заседаниях (собраниях) попечительского совета Национальной академии наук;

5) рассмотрение информации о результатах деятельности Национальной академии наук, выработка рекомендаций по итогам рассмотрения такой информации.

Совет может осуществлять иные полномочия, установленные законодательством Республики Казахстан, уставом и положением о совете.

6. Число членов совета должно быть не менее пяти человек. Члены исполнительного органа не могут быть избраны в совет.

7. Заседание совета проводится не реже одного раза в год. Внеочередное заседание проводится по решению правления либо по требованию не менее двадцати процентов членов совета.

8. О предстоящем заседании члены совета должны быть уведомлены не менее чем за три дня.

9. По требованию не менее двадцати процентов присутствующих на заседании членов совета принятие решения проводится тайным голосованием.

10. Заседание совета ведет председатель, а при его отсутствии – один из членов совета.

11. Решение совета принимается большинством голосов членов совета. Каждый член совета имеет один голос.

12. Собрание осуществляет общее руководство деятельностью Национальной академии наук.

13. Председателем собрания является первый руководитель Национальной академии наук.

В состав собрания входят академики Национальной академии наук, избранные в соответствии с правилами и критериями избрания академиков Национальной академии наук, определяемыми уполномоченным органом.

Количественный состав и сроки полномочий собрания устанавливаются уставом.

14. К исключительной компетенции собрания относятся:

1) избрание академиков Национальной академии наук, членов президиума Национальной академии наук, за исключением членов переходного президиума;

2) присвоение почетных званий и наград;

3) выработка рекомендаций по стратегии и плану развития Национальной академии наук;

4) выработка предложений по участию Национальной академии наук в проектах научной и (или) научно-технической деятельности;

5) заслушивание и обсуждение результатов научной и (или) научно-технической деятельности академиков Национальной академии наук, докладов руководителей структурных подразделений Национальной академии наук и отдельных ученых;

6) выработка рекомендаций по повышению эффективности деятельности Национальной академии наук.

Собрание может осуществлять иные полномочия, установленные законодательством Республики Казахстан и уставом.

15. Собрание созывается председателем в сроки, установленные уставом.

16. Заседание собрания признается правомочным при участии в нем большинства членов собрания.

17. Права и обязанности председателя собрания устанавливаются уставом.

18. Действия членов собрания или его председателя могут быть обжалованы на заседании собрания.

Рекомендации собрания являются обязательными для их рассмотрения президиумом и правлением.

19. Президиум обеспечивает деятельность собрания.

Председателем президиума является первый руководитель Национальной академии наук.

Президиум избирается на заседании собрания сроком не менее трех лет и осуществляет деятельность от имени собрания.

Президиум формируется решением собрания, за исключением переходного президиума.

20. К исключительной компетенции президиума относятся:

1) организация процедур избрания академиков Национальной академии наук;

2) обеспечение исполнения решений, принятых советом, собранием;

3) осуществление мониторинга за исполнением программы академика Национальной академии наук;

4) рассмотрение и утверждение плана изданий (журналов, монографий) Национальной академии наук;

5) выработка рекомендации к учреждению нагрудных знаков академиков Национальной академии наук, научных премий, почетных званий, наград (медалей) и удостоверений;

6) координация выполнения ежегодного национального доклада по науке.

Президиум может осуществлять иные полномочия, установленные законодательством Республики Казахстан и уставом.

21. Лица, избранные в состав президиума, могут переизбираться не более двух раз подряд.

Заседания президиума созываются не менее одного раза в квартал.

Заседание может быть созвано по инициативе либо по требованию совета, собрания не позднее трех дней со дня поступления требования о созыве.

Организацию проведения заседаний президиума и исполнение его решений обеспечивает правление.

22. Руководство текущей деятельностью Национальной академии наук осуществляется правлением. Председателем правления является первый руководитель Национальной академии наук.

Правление действует на основании и во исполнение решений совета, собрания и президиума и подотчетен им.

23. Количественный состав и срок полномочий правления устанавливаются уставом и законодательством Республики Казахстан.

Заседание правления созывается председателем в сроки, установленные уставом.

24. Заседание правления признается правомочным при участии в нем большинства членов правления.

25. Права и обязанности председателя правления устанавливаются уставом.

26. К исключительной компетенции правления относятся:

1) разработка и представление на утверждение совета организационной структуры и штатной численности Национальной академии наук;

2) разработка и представление на утверждение совета плана развития Национальной академии наук и отчетов об его исполнении;

3) организация выполнения решений совета, собрания, президиума;

4) утверждение отчета правления о научных достижениях и иных результатах деятельности Национальной академии наук;

5) принятие решений о создании и закрытии филиалов и представительств Национальной академии наук и утверждение положений об их деятельности.

Правление может осуществлять иные полномочия, установленные законодательством Республики Казахстан и уставом.

27. Академику Национальной академии наук, достигшему пенсионного возраста, установленного Социальным кодексом Республики Казахстан, устанавливается ежемесячная пожизненная стипендия в размере и порядке, которые определены Правительством Республики Казахстан.

28. Финансирование научной и (или) научно-технической деятельности Национальной академии наук осуществляется в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан, а также из иных источников, не запрещенных законами Республики Казахстан.

Статья 16. Уровень готовности технологий

1. Уровнем готовности технологий является оценка степени разработанности и завершенности этапа научных исследований, представленных на конкурс по грантовому, программно-целевому финансированию, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности субъектами научной и (или) научно-технической деятельности.

2. Оценка степени проработки и завершенности этапа научных исследований проводится в соответствии с методикой определения уровня готовности технологий в ходе проведения государственной научно-технической экспертизы научных и научно-технических проектов и программ.

3. Оценка состояния имеющихся материальных, технических и кадровых ресурсов субъектов научной и (или) научно-технической деятельности осуществляется в соответствии с методикой определения уровня технологической готовности организаций в ходе проведения их аккредитации.

Статья 17. Научно-технические советы

1. При отраслевых уполномоченных органах в регулируемых областях, научных организациях и организациях высшего и (или) послевузовского образования создаются научно-технические советы в целях выработки предложений и рекомендаций по приоритетным направлениям научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ, а также оценки научно-технических проектов и программ.

2. Научно-технические проекты и программы, финансируемые из средств недропользователей в рамках обязательств недропользователей в области науки, рассматриваются научно-техническими советами при отраслевых уполномоченных органах.

Глава 5. УПРАВЛЕНИЕ НАУЧНОЙ И (ИЛИ) НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ

Статья 18. Управление научной и (или) научно-технической деятельностью

В целях развития и функционирования национальной научной системы в Республике Казахстан с соблюдением распределения стратегических, экспертных и административных функций управление научной и (или) научно-технической деятельностью осуществляется:

1) Президентом Республики Казахстан;

2) Правительством Республики Казахстан;

3) Высшей научно-технической комиссией;

4) Советом по технологической политике при Правительстве Республики Казахстан;

5) апелляционной комиссией;

6) национальными научными советами;

7) уполномоченным органом;

8) отраслевыми уполномоченными органами;

9) местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы.

Статья 19. Принципы управления научной и (или) научно-технической деятельностью

Управление научной и (или) научно-технической деятельностью основывается на следующих принципах:

1) приоритетности научной и (или) научно-технической деятельности;

2) прозрачности, объективности и равенства субъектов научной и (или) научно-технической деятельности;

3) объективности и независимости экспертизы научных, научно-технических проектов и программ;

4) экономической эффективности и результативности научных исследований;

5) интеграции науки, образования и производства;

6) стимулирования коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

7) трансфера технологий.

Статья 20. Высшая научно-техническая комиссия

1. Высшая научно-техническая комиссия является консультативно-совещательным органом при Правительстве Республики Казахстан.

2. Состав Высшей научно-технической комиссии формируется из числа членов Правительства Республики Казахстан, депутатов Парламента Республики Казахстан, руководителей государственных органов, Национальной академии наук, ведущих ученых, экспертов различных отраслей знаний, представителей национальных управляющих холдингов, национальных институтов развития, национальных холдингов, национальных компаний, субъектов частного предпринимательства и республиканских научных общественных объединений и утверждается постановлением Правительства Республики Казахстан.

3. Основными задачами Высшей научно-технической комиссии являются:

1) формирование стратегических задач и приоритетов, направленных на развитие научной и (или) научно-технической деятельности;

2) определение приоритетных направлений развития науки;

3) определение приоритетных фундаментальных и прикладных научных исследований по направлениям науки;

4) рассмотрение предложений национальных научных советов;

5) определение и распределение по приоритетным направлениям развития науки объемов финансирования за счет бюджетных средств на научную и (или) научно-техническую деятельность, а также определение объемов финансирования коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, за исключением научных, научно-технических проектов и программ, формируемых в рамках государственного оборонного заказа;

6) определение научно-технических заданий для программно-целевого финансирования;

7) определение перечня организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования.

Статья 21. Апелляционная комиссия

1. Апелляционная комиссия является коллегиальным консультативно-совещательным органом.

2. Состав апелляционной комиссии формируется из числа представителей уполномоченного органа, отраслевых уполномоченных органов, научных общественных объединений, экспертов, а также членов Высшей научно-технической комиссии, являющихся учеными.

Председатель апелляционной комиссии избирается из числа членов апелляционной комиссии.

3. Порядок рассмотрения обращений участников конкурсов и представлений уполномоченного органа, в том числе вопросов соблюдения правил научной этики, устанавливается положением об апелляционной комиссии.

4. Решения апелляционной комиссии подлежат обязательному исполнению национальными научными советами, уполномоченным органом и (или) отраслевыми уполномоченными органами либо юридическими лицами, определенными уполномоченным органом, финансирующими научную и (или) научно-техническую деятельность, а также коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

5. Рабочий орган апелляционной комиссии определяется уполномоченным органом.

Статья 22. Национальные научные советы

1. Национальные научные советы являются коллегиальными органами, созданными по направлениям науки при уполномоченном органе.

2. Основными задачами национальных научных советов являются:

1) формирование специализированных научных направлений в соответствии с приоритетами, определенными Высшей научно-технической комиссией;

2) определение форм и объемов финансирования, выделяемых для проведения научных исследований;

3) оценка научной новизны и практической значимости, научно-технического уровня, перспективности, степени разработанности, уровня готовности технологии, соответствия предлагаемых научных, научно-технических проектов и программ специализированным направлениям или техническим заданиям, экономической обоснованности запрашиваемого объема финансирования с учетом заключений государственной научно-технической экспертизы;

4) оценка потребностей Республики Казахстан в новых научных направлениях;

5) осуществление конкурсного отбора научных, научно-технических проектов и программ по фундаментальным и прикладным научным исследованиям, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, предлагаемых к финансированию за счет бюджетных средств;

6) рассмотрение промежуточных и итоговых отчетов о научной и (или) научно-технической деятельности, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, а также итогов мониторинга реализации научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, представляемых Национальным центром государственной научно-технической экспертизы, принятие решения по результатам рассмотрения таких отчетов и итогов мониторинга.

3. Составы национальных научных советов формируются уполномоченным органом из числа представителей государственных органов, компетентных казахстанских и зарубежных ученых, при этом не менее одной трети состава каждого национального научного совета из представителей государственных органов, национальных управляющих холдингов, национальных институтов развития, национальных холдингов, национальных компаний, а также субъектов частного предпринимательства по предложениям и рекомендациям отраслевых уполномоченных органов, научных организаций, организаций высшего и (или) послевузовского образования и научных общественных объединений.

4. Национальные научные советы открытым голосованием принимают решения о грантовом и программно-целевом финансировании (прекращении финансирования), финансировании (прекращении финансирования) научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования, за счет юридических лиц, определенных уполномоченным органом, финансирующих научную и (или) научно-техническую деятельность, коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, или за счет бюджетных средств в рамках утвержденного бюджета на соответствующий финансовый год:

научных, научно-технических проектов и программ научно-исследовательских, опытно-конструкторских и технологических работ;

других программ в части научно-исследовательских, опытно-конструкторских и технологических работ;

проектов межгосударственных научно-технических программ, реализуемых с участием научных учреждений, организаций и предприятий Республики Казахстан;

проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

5. Национальные научные советы открытым голосованием принимают решение по техническому заданию (договору) и отчету об осуществлении (приобретении) научно-исследовательских, научно-технических и (или) опытно-конструкторских работ, по техническому заданию (договору) и отчету с актом ввода в эксплуатацию приобретенного оборудования для научных центров за счет средств субъектов предпринимательства.

6. Решения национальных научных советов подлежат обязательному исполнению уполномоченным органом и отраслевыми уполномоченными органами.

7. Члены национальных научных советов обязаны информировать совет об известном им конфликте интересов при рассмотрении конкретных вопросов и несут ответственность за объективность и обоснованность принимаемых советом решений.

8. Национальные научные советы принимают промежуточные и итоговые отчеты о научной и (или) научно-технической деятельности, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

9. Организация деятельности национальных научных советов, включая командировочные расходы казахстанских и зарубежных ученых, являющихся членами национальных научных советов, обеспечивается Национальным центром государственной научно-технической экспертизы за счет бюджетных средств.

10. В структуру положения о национальных научных советах входят правила научной этики членов национальных научных советов.

Нарушение членом национального научного совета требований и положений правил научной этики членов национальных научных советов является основанием для его исключения из состава национального научного совета.

Статья 23. Национальный центр государственной научно-технической экспертизы

1. В целях обеспечения единства администрирования, независимости, прозрачности и публичности экспертизы научных, научно-технических проектов и программ, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности Правительством Республики Казахстан создается Национальный центр государственной научно-технической экспертизы.

2. Национальный центр государственной научно-технической экспертизы:

1) осуществляет организацию работ по проведению государственной научно-технической экспертизы научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, реализуемых аккредитованными субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, предлагаемых к финансированию за счет бюджетных средств и (или) средств субъектов предпринимательства, физических и (или) юридических лиц;

2) осуществляет организацию работы национальных научных советов и размещение информации о членах национальных научных советов на собственном интернет-ресурсе;

3) направляет заключения результатов государственной научно-технической экспертизы и ранжированные списки научных, научно-технических проектов и программ (отчетов), а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности в национальные научные советы;

4) оценивает результаты выполненных научных, научно-технических проектов и программ (отчетов), а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

5) осуществляет мониторинг реализации научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности на стадиях их выполнения и завершения и направление его итогов в национальные научные советы;

6) обеспечивает качественный подбор состава казахстанских и зарубежных экспертов;

7) осуществляет подбор состава экспертов для проведения экспертизы научных и научно-технических проектов и программ, содержащих сведения, составляющие государственные секреты, из числа казахстанских ученых с соблюдением требований законодательства Республики Казахстан о государственных секретах;

8) осуществляет методическое и организационно-техническое обеспечение государственной научно-технической экспертизы;

9) формирует банки данных научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, а также осуществляет комплекс мероприятий по сбору, обработке и анализу научно-технической информации;

10) проводит научно-исследовательские работы по совершенствованию своей деятельности;

11) осуществляет государственный учет научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемых за счет бюджетных средств, а также из средств недропользователей в рамках обязательств недропользователей в области науки, и отчетов по их выполнению.

3. Национальный центр государственной научно-технической экспертизы имеет право:

1) запрашивать и получать от государственных органов, субъектов научной и (или) научно-технической деятельности информацию, в соответствии с законодательством Республики Казахстан, необходимую для осуществления функций и выполнения возложенных на него задач;

2) давать разъяснения по вопросам, отнесенным к его компетенции;

3) привлекать в установленном порядке для проведения экспертизы и осуществления мониторинга научных исследований иные организации, казахстанских и (или) зарубежных ученых;

4) взаимодействовать в установленном порядке с зарубежными научными организациями;

5) создавать консультативно-совещательные органы в области научно-технической деятельности;

6) проводить мероприятия по вопросам развития научной и (или) научно-технической деятельности;

7) осуществлять издательскую деятельность.

4. Финансирование деятельности Национального центра государственной научно-технической экспертизы производится за счет бюджетных средств.

Статья 24. Сбор, обработка и анализ научно-технической информации

1. Сбор, обработка и анализ научно-технической информации осуществляются для мониторинга научных достижений, рынка инноваций и новых технологий, оценки их потенциала адаптации и соотнесения с передовыми технологиями в разрезе отраслей промышленности, субъектов промышленности и уровнем технологической готовности научных организаций.

2. Сбор, обработка и анализ научно-технической информации реализуются в целях:

1) обеспечения системного и долгосрочного планирования мер государственного стимулирования научных исследований и разработок;

2) направленности мер государственного стимулирования науки на разработку технологий производства товаров и услуг с высокой добавленной стоимостью;

3) поиска научно-практических решений для повышения технологичности промышленных производств;

4) устойчивого развития научно-технологической и испытательной базы секторов экономики;

5) определения потенциального заказчика на научные исследования и разработки по созданию и внедрению отечественных технологий в производство и выводу на рынок;

6) поддержки научной инфраструктуры для развития опытно-конструкторской, научно-технологической и испытательной базы;

7) выработки рекомендаций по совершенствованию условий развития экспортного потенциала отечественных товаров и услуг с высокой добавленной стоимостью.

3. Сбор, обработка и анализ научно-технической информации включают:

1) организацию работ по проведению сбора, обработке и анализу научно-технической информации о научных достижениях, ноу-хау, инновациях и объектах интеллектуальной собственности;

2) организацию работ по информационному обеспечению среди субъектов научной и (или) научно-технической деятельности;

3) проведение комплексного анализа реализации и результатов научных, научно-технических проектов и программ (отчетов), а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

4) формирование банков данных результатов реализации научных, научно-технических проектов и программ субъектами научной и (или) научно-технической деятельности;

5) методическое и организационно-техническое обеспечение анализа научно-технической информации.

4. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности имеют право на получение научно-технической информации в порядке, определяемом уполномоченным органом, через единую информационную систему "Казахстанская наука" или "Единое окно" национальной инновационной системы.

5. Планы научных исследований и разработок субъектов научной и (или) научно-технической деятельности реализуются с учетом актуальной информации по научным достижениям и инновациям.

Статья 25. Государственная научно-техническая экспертиза

1. Государственная научно-техническая экспертиза осуществляется в целях подготовки аналитической оценки научных, научно-технических проектов и программ, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности на принципах независимости, объективности, компетентности, комплексности, достоверности, полноты и обоснованности экспертных заключений.

2. Государственная научно-техническая экспертиза научных, научно-технических проектов и программ, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, подлежащих финансированию за счет бюджетных средств и (или) средств субъектов предпринимательства, физических и (или) юридических лиц, проводится компетентными казахстанскими и зарубежными экспертами, основной задачей которых является экспертная оценка объектов с учетом научной новизны и практической значимости, предлагаемого научно-технического уровня, актуальности, перспективности, степени разработанности, уровня готовности технологий научных, научно-технических проектов и программ, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности и экономической обоснованности запрашиваемого объема финансирования.

Отбор казахстанских и зарубежных ученых и экспертов производится на три года на основе наукометрических показателей в соответствии с их специализацией и особенностями научных, научно-технических проектов и программ, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности при отсутствии аффилированности к рассматриваемой заявке.

3. Для привлечения экспертов к проведению государственной научно-технической экспертизы создается база данных зарубежных экспертов, кандидатуры которых представляются ведущими зарубежными университетами, научно-исследовательскими учреждениями, академиями наук и научными сообществами.

4. Ученые, эксперты, в том числе зарубежные, привлеченные к оценке научных, научно-технических проектов и программ, а также проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, обязаны соблюдать конфиденциальность и обеспечивать сохранение коммерческой тайны представленных на экспертизу материалов.

Статья 26. Государственный учет научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности и отчетов о научной и (или) научно-технической деятельности, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Государственный учет реализуемых научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, отчетов о научной и (или) научно-технической деятельности, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности осуществляется в целях формирования национального ресурса научно-технической информации и мониторинга динамики научно-технического потенциала Республики Казахстан.

2. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности обязаны представить на государственный учет научные, научно-технические проекты и программы, проекты коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемые за счет бюджетных средств и (или) из средств недропользователей в рамках обязательств недропользователей в области науки, и отчеты по их выполнению.

При этом научные, научно-технические проекты и программы, проекты коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемые из средств недропользователей в рамках обязательств недропользователей в области науки, и отчеты по их выполнению представляются в форме, не раскрывающей конфиденциальную информацию и коммерческую тайну.

3. Национальный центр государственной научно-технической экспертизы обеспечивает государственный учет научных, научно-технических проектов и программ, проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, отчетов о научной и (или) научно-технической деятельности, коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности и информирует уполномоченный орган и отраслевой уполномоченный орган.

4. Отчеты по выполнению научных, научно-технических проектов и программ, финансируемых за счет бюджетных средств, подлежат размещению на интернет-ресурсах уполномоченного органа и отраслевых уполномоченных органов, за исключением отчетов по выполнению научных, научно-технических проектов и программ, финансируемых за счет бюджетных средств, содержащих сведения, составляющие государственные секреты.

Статья 27. Аккредитация субъектов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности подлежат процедуре добровольной аккредитации. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности, участвующие в государственном финансировании, подлежат процедуре обязательной аккредитации.

2. Уполномоченный орган осуществляет аккредитацию субъектов научной и (или) научно-технической деятельности с учетом уровня их технологической готовности за счет их собственных средств.

Статья 28. Оплата труда научных работников

1. Оплата труда научных работников государственных научных организаций и государственных организаций высшего и (или) послевузовского образования, выполняющих государственный заказ, производится в порядке, определяемом уполномоченным органом.

2. Научным работникам, осуществляющим научно-исследовательские работы, в рамках базового финансирования и финансирования научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования, или в пределах утвержденных сумм по проектам грантового и программно-целевого финансирования по основному месту работы устанавливается ежемесячная доплата при наличии соответствующего диплома или удостоверения о признании документа об образовании:

за степень доктора философии (PhD), доктора по профилю в размере 17-кратного месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года;

за степень доктора философии (PhD) и ученое звание ассоциированного профессора (доцента), доктора по профилю и ученое звание ассоциированного профессора (доцента) в размере 25-кратного месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года;

за ученую степень кандидата наук в размере 17-кратного месячного расчетного показателя, доктора наук в размере 34-кратного месячного расчетного показателя, установленных законом о республиканском бюджете и действующих на 1 января соответствующего финансового года;

за ученую степень кандидата наук и ученое звание ассоциированного профессора (доцента) в размере 25-кратного месячного расчетного показателя, доктора наук и ученое звание ассоциированного профессора (доцента) в размере 42-кратного месячного расчетного показателя, установленных законом о республиканском бюджете и действующих на 1 января соответствующего финансового года;

за степень доктора философии (PhD) и ученое звание профессора, доктора по профилю и ученое звание профессора в размере 50-кратного месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года;

за ученую степень кандидата наук и ученое звание профессора, доктора наук и ученое звание профессора в размере 50-кратного месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года.

3. Оплата труда зарубежным ученым, а также казахстанским ученым, осуществляющим свою деятельность за рубежом, выполняющим научные исследования совместно с аккредитованными научными организациями или организациями высшего и (или) послевузовского образования на территории Республики Казахстан, производится на основании договора с учетом их квалификации.

Статья 29. Отпуск научных работников

1. Научным работникам государственных научных организаций и научных организаций, приравненных к государственным, предоставляется оплачиваемый ежегодный трудовой отпуск продолжительностью пятьдесят шесть календарных дней для докторов наук, сорок два календарных дня для кандидатов наук, докторов философии (PhD), докторов по профилю, тридцать пять календарных дней для иных научных работников с выплатой пособия на оздоровление в пределах имеющихся у них средств на оплату труда в размере одного должностного оклада.

2. В случаях, установленных коллективным договором, научным работникам научных организаций, приравненных к государственным, в пределах имеющихся у них средств на оплату труда может быть предоставлен оплачиваемый ежегодный отпуск продолжительностью тридцать календарных дней с выплатой пособия на оздоровление в размере двух должностных окладов.

3. Научным работникам государственных научных организаций в целях повышения квалификации, прохождения стажировки в ведущих организациях высшего и (или) послевузовского образования, научных центрах и лабораториях, в том числе и за рубежом, предоставляется отпуск сроком до одного года. При этом за данным лицом на время отпуска сохраняются место работы и должность без сохранения заработной платы.

4. Порядок и условия предоставления отпуска устанавливаются трудовым законодательством Республики Казахстан и внутренними документами государственных научных организаций.

5. Ведущие ученые, работающие в организациях высшего и (или) послевузовского образования, научных организациях, при наличии непрерывного научно-педагогического стажа работы в данной организации, составляющего не менее пяти лет, в целях завершения работ научного и научно-педагогического характера, включая подготовку и публикацию научных трудов в международных рецензируемых издательствах (журналах), определяемых уполномоченным органом, имеют право на творческий отпуск сроком до одного года с сохранением средней заработной платы за счет собственных средств организации. Творческий отпуск предоставляется не более одного раза в десять лет. По завершении творческого отпуска ведущий ученый обязан отработать в данной организации в течение трех лет.

В случае осуществления ведущим ученым научно-педагогической и научно-исследовательской работы в период творческого отпуска в иных организациях высшего и (или) послевузовского образования, научных организациях творческий отпуск аннулируется.

6. Порядок и условия предоставления творческого отпуска, а также отработки или возмещения расходов устанавливаются внутренними документами организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций.

Статья 30. Меры социальной защиты научных работников

1. Научные работники государственных научных организаций, научных организаций, приравненных к государственным, государственных организаций высшего и (или) послевузовского образования, организаций высшего и (или) послевузовского образования, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, а также организаций высшего и (или) послевузовского образования, в которых пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) прямо либо косвенно принадлежат юридическим лицам, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, имеющие трудовой стаж не менее пяти лет научно-педагогической и (или) научно-исследовательской работы, могут приобрести жилье или улучшить жилищные условия в порядке и на условиях, которые установлены законодательством Республики Казахстан.

2. Молодые ученые в возрасте до сорока лет включительно, основным местом работы которых являются аккредитованные субъекты научной и (или) научно-технической деятельности, имеющие трудовой стаж не менее трех лет научно-педагогической и научно-исследовательской работы, могут приобрести жилье или улучшить жилищные условия в порядке и на условиях, которые установлены законодательством Республики Казахстан.

3. Научные работники государственных научных организаций и члены их семей, проживающие совместно с ними, пользуются в установленном порядке медицинским обслуживанием в организациях здравоохранения.

4. Пенсионное обеспечение научных работников осуществляется в соответствии с Социальным кодексом Республики Казахстан.

Статья 31. Меры поощрения ученых, научных работников научных организаций и организаций высшего и (или) послевузовского образования

1. В целях поощрения ученые, научные работники научных организаций и организаций высшего и (или) послевузовского образования, внесшие вклад в развитие науки и техники, могут быть:

1) выдвинуты на соискание Государственной премии Республики Казахстан в области науки и техники, учреждаемой Президентом Республики Казахстан;

2) представлены к государственным наградам Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных наградах;

3) выдвинуты на соискание ежегодных премий за лучшие научные исследования и работы, выдающиеся достижения в области науки;

4) выдвинуты на соискание государственных научных стипендий;

5) выдвинуты на соискание ежегодной премии "Лучший научный работник" в размере 2000-кратного месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года.

Государственные научные стипендии также могут быть присуждены:

ученым и научным работникам, активно участвующим в проведении фундаментальных и (или) прикладных научных исследований в приоритетных для государства направлениях, подготовке научных кадров;

молодым ученым в возрасте до сорока лет включительно, активно участвующим в проведении исследований по решению научных проблем и получившим признание научной общественности.

2. Присуждение премий и государственных научных стипендий осуществляется уполномоченным органом и отраслевыми уполномоченными органами в пределах их компетенции в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. В качестве меры поощрения обучающихся, ученых, научных работников, молодых ученых в возрасте до сорока лет включительно из средств инвестиционного дохода эндаумент-фонда организации высшего и (или) послевузовского образования, субъектов научной и (или) научно-технической деятельности может выплачиваться стипендия.

Статья 32. Подготовка, переподготовка и стажировка научных, научно-технических кадров

1. Научные организации, организации высшего и (или) послевузовского образования, располагающие высококвалифицированными кадрами и материально-технической базой, вправе осуществлять подготовку, переподготовку и стажировку научных, научно-технических кадров по приоритетным для них направлениям.

2. Подготовка, переподготовка и стажировка научных, научно-технических кадров могут осуществляться за счет бюджетных средств как в отечественных, так и в зарубежных научных организациях, организациях высшего и (или) послевузовского образования в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 33. Права на результаты научной и (или) научно-технической деятельности

1. Исключительные права на результаты научной и (или) научно-технической деятельности, созданные в рамках выполнения научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ субъектами научной и (или) научно-технической деятельности совместно с субъектами частного предпринимательства, квазигосударственного сектора, принадлежат им совместно, если иное не оговорено в договоре между ними.

2. В случае если договором предусмотрено, что исключительные права на результаты научной и (или) научно-технической деятельности принадлежат субъекту научной и (или) научно-технической деятельности, то за субъектом частного предпринимательства, квазигосударственного сектора сохраняется право на безвозмездную неисключительную лицензию на использование этих результатов в собственном производстве.

3. Право на объекты интеллектуальной собственности, полученное субъектами научной и (или) научно-технической деятельности в результате научной и (или) научно-технической деятельности, осуществляемой за счет бюджетных средств, принадлежит научным организациям, если иное не предусмотрено договором между ними и автором (авторами) объекта интеллектуальной собственности.

4. Использование объектов интеллектуальной собственности, представляющих стратегическое значение для государства либо содержащих сведения, отнесенные к государственным секретам, осуществляется в соответствии с законами Республики Казахстан.

Ограничение исключительных прав на объекты интеллектуальной собственности допускается в случаях, пределах и порядке, которые установлены законами Республики Казахстан.

Глава 6. ФИНАНСИРОВАНИЕ И ПОДДЕРЖКА НАУЧНОЙ И (ИЛИ) НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 34. Финансирование научной и (или) научно-технической деятельности

1. Финансирование научных, научно-технических проектов и программ осуществляется за счет бюджетных средств, а также из иных источников, не запрещенных законами Республики Казахстан.

2. Финансирование научных, научно-технических проектов и программ за счет бюджетных средств осуществляется в следующих формах:

1) базовое финансирование;

2) грантовое финансирование;

3) программно-целевое финансирование;

4) финансирование научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования.

3. Финансирование субъектов научной и (или) научно-технической деятельности может осуществляться одновременно по различным формам финансирования в порядке и на условиях, которые установлены правилами финансирования науки.

4. Договор на реализацию научных, научно-технических проектов и программ заключается между аккредитованным субъектом научной и (или) научно-технической деятельности или автономной организацией образования и уполномоченным органом и (или) отраслевым уполномоченным органом либо юридическими лицами, определенными уполномоченным органом, финансирующими научную и (или) научно-техническую деятельность, на весь срок их реализации, но не более чем на пять лет.

Статья 35. Базовое финансирование

1. Базовое финансирование выделяется государственным научным организациям и научным организациям, приравненным к государственным, государственным организациям высшего и (или) послевузовского образования, организациям высшего и (или) послевузовского образования, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, а также организациям высшего и (или) послевузовского образования, в которых пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) прямо либо косвенно принадлежат юридическим лицам, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, аккредитованным в уполномоченном органе и выполняющим государственное задание и (или) государственный заказ на проведение научных исследований по приоритетным для них направлениям, определенным отраслевым уполномоченным органом.

2. Базовое финансирование не выделяется научным организациям, включенным в утвержденный уполномоченным органом перечень научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования.

Финансирование субъектов базового финансирования осуществляется уполномоченным органом, отраслевыми уполномоченными органами в рамках утвержденного бюджета на соответствующий финансовый год по распределяемой бюджетной программе.

Отчет об использовании выделенных бюджетных средств по базовому финансированию представляется субъектами базового финансирования в уполномоченный орган или отраслевой уполномоченный орган.

Субъект базового финансирования обеспечивает достоверность и правомерность отражаемой информации в отчете об использовании выделенных бюджетных средств по базовому финансированию субъектов научной и (или) научно-технической деятельности.

Отраслевыми уполномоченными органами в уполномоченный орган представляется сводный отчет об использовании бюджетных средств базового финансирования субъектов научной и (или) научно-технической деятельности.

3. Базовое финансирование включает расходы по нормам базового финансирования на текущее обеспечение научной инфраструктуры и имущества, в том числе зданий, оборудования и материалов, оплату труда ведущих ученых, административного и обслуживающего персонала, а также информационное сопровождение научно-технической деятельности государственных научных организаций, научных организаций, приравненных к государственным, государственных организаций высшего и (или) послевузовского образования, организаций высшего и (или) послевузовского образования, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, а также организаций высшего и (или) послевузовского образования, в которых пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) прямо либо косвенно принадлежат юридическим лицам, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству.

4. Перечень организаций, являющихся субъектами базового финансирования, формируется и утверждается уполномоченным органом на основании предложений отраслевых уполномоченных органов.

Субъекты базового финансирования, которые не получают государственное задание и (или) государственный заказ на проведение научных исследований в течение последних двух лет, подлежат исключению из перечня субъектов базового финансирования. Исключению из перечня субъектов базового финансирования не подлежат субъекты научной и (или) научно-технической деятельности, получающие непрерывно базовое финансирование в течение последних пяти лет с выполнением работ в качестве третьего лица (соисполнители) по программно-целевому финансированию.

Статья 36. Грантовое финансирование

1. Грантовое финансирование выделяется на проведение научных исследований в целях повышения уровня научно-исследовательских работ, научно-технического потенциала и конкурентоспособности научных организаций и их коллективов, ученых, а также на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Примечание ИЗПИ!
Часть вторая пункта 1 вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

Местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы в рамках государственного заказа местного исполнительного органа области, города республиканского значения и столицы осуществляется грантовое финансирование субъектов научной и (или) научно-технической деятельности.

2. Грантовое финансирование включает расходы субъектов научной и (или) научно-технической деятельности на проведение научных исследований, включая материально-техническое обеспечение, необходимое для проведения научных исследований.

3. Основные направления и объемы грантового финансирования, осуществляемые уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, утверждаются Высшей научно-технической комиссией с учетом рекомендаций национальных научных советов в соответствии с приоритетными направлениями развития науки Республики Казахстан. Объемы грантового финансирования подлежат рассмотрению Республиканской бюджетной комиссией в порядке, установленном бюджетным законодательством Республики Казахстан.

4. В конкурсе на грантовое финансирование участвуют аккредитованные субъекты научной и (или) научно-технической деятельности, а также автономные организации образования на равных условиях. Конкурс на грантовое финансирование осуществляется в соответствии с правилами финансирования науки.

5. Конкурс на грантовое финансирование объявляется уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом и объявление подлежит размещению на интернет-ресурсе уполномоченного органа или отраслевого уполномоченного органа, объявившего конкурс.

6. Заявки на участие в грантовом финансировании подаются аккредитованными субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, а также автономными организациями образования в уполномоченный орган или отраслевой уполномоченный орган, объявивший конкурс.

7. Поданные заявки направляются уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, объявившим конкурс, в Национальный центр государственной научно-технической экспертизы для рассмотрения соответствующим национальным научным советом.

Перечень заявок, рассматриваемых национальными научными советами, за исключением заявок в области национальной безопасности и обороны, подлежит размещению на интернет-ресурсе Национального центра государственной научно-технической экспертизы.

8. Решения о грантовом финансировании выносятся национальным научным советом и утверждаются уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, объявившим конкурс.

9. Грантовое финансирование осуществляется уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, объявившим конкурс, либо юридическими лицами, определенными уполномоченным органом, финансирующими научную и (или) научно-техническую деятельность, а также коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

10. Результаты конкурса на грантовое финансирование подлежат размещению на интернет-ресурсах уполномоченного органа или отраслевого уполномоченного органа, объявившего конкурс, за исключением результатов в области национальной безопасности и обороны.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 11 вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

11. В целях обеспечения эффективного выполнения и достижения конечных результатов без права изменения целей научного проекта научный руководитель проекта имеет право перераспределять средства между статьями затрат в рамках общего объема, утвержденного на календарный год, в соответствии с правилами финансирования науки.

Статья 37. Программно-целевое финансирование

1. Программно-целевое финансирование выделяется на проведение стратегических научных исследований и осуществляется на конкурсной основе.

Программно-целевое финансирование на проведение прикладных научных исследований в области национальной безопасности и обороны может быть одобрено вне конкурсных процедур по решению Высшей научно-технической комиссии.

2. Программно-целевое финансирование включает расходы субъектов научной и (или) научно-технической деятельности на проведение научных исследований, включая материально-техническое обеспечение, необходимое для проведения научных исследований.

3. В конкурсе на программно-целевое финансирование участвуют аккредитованные субъекты научной и (или) научно-технической деятельности, а также автономные организации образования, в том числе в качестве соисполнителей.

Юридические лица, являющиеся аккредитованными субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, в целях участия в конкурсе на программно-целевое финансирование вправе создавать индустриально-научные технологические консорциумы.

4. Конкурс на программно-целевое финансирование по научной, научно-технической программе объявляется уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом и объявление подлежит размещению на интернет-ресурсе уполномоченного органа или отраслевого уполномоченного органа, объявившего конкурс.

5. Заявки на участие в программно-целевом финансировании подаются аккредитованными субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, а также автономными организациями образования в уполномоченный орган или отраслевой уполномоченный орган, объявивший конкурс.

Поданные заявки направляются уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, объявившим конкурс, в Национальный центр государственной научно-технической экспертизы для рассмотрения соответствующим национальным научным советом.

Перечень заявок, рассматриваемых национальными научными советами, за исключением заявок в области национальной безопасности и обороны, подлежит размещению на интернет-ресурсе Национального центра государственной научно-технической экспертизы.

6. Уполномоченный орган или отраслевой уполномоченный орган, объявивший конкурс на программно-целевое финансирование, направляет в Высшую научно-техническую комиссию заявки на реализацию научных, научно-технических программ.

7. Победители конкурса на реализацию целевой научной, научно-технической программы определяются на основании решения национальных научных советов и утверждаются уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, объявившим конкурс.

8. Программно-целевое финансирование осуществляется уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом, объявившим конкурс, либо юридическими лицами, определенными уполномоченным органом, финансирующими научную и (или) научно-техническую деятельность.

9. Если участниками консорциума не достигнуто соглашение по результатам конкурса, то головная организация по научной, научно-технической программе определяется уполномоченным органом или отраслевым уполномоченным органом.

10. Результаты конкурса программно-целевого финансирования подлежат размещению на интернет-ресурсах уполномоченного органа или отраслевого уполномоченного органа, объявившего конкурс, за исключением результатов в области национальной безопасности и обороны.

11. Порядок финансирования прикладных научных исследований при привлечении софинансирования со стороны частного партнера, за исключением прикладных научных исследований в области общественных, гуманитарных наук, использования атомной энергии, обеспечения национальной безопасности и оборонной науки, устанавливается правилами финансирования науки.

12. В целях обеспечения эффективного выполнения и достижения конечных результатов без права изменения целей научного проекта научный руководитель проекта имеет право перераспределять средства между статьями затрат в рамках общего объема, утвержденного на календарный год, в соответствии с правилами финансирования науки.

Статья 38. Финансирование научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования

1. Финансирование государственных научных организаций и научных организаций со стопроцентным участием государства, включенных в утвержденный уполномоченным органом перечень научных организаций, осуществляющих фундаментальные исследования, выделяется на проведение фундаментальных научных исследований в области археологии, астрономии, астрофизики, атомной энергии, востоковедения, искусства, истории, культуры, литературы, математики и механики, образования, политологии, религиоведения, социологии, философии, этнологии, языкознания и иных областях, определяемых уполномоченным органом.

2. Финансирование научных организаций, включенных в утвержденный уполномоченным органом перечень научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования согласно пункту 1 настоящей статьи, включает расходы на текущее, а также материально-техническое обеспечение для проведения фундаментальных научных исследований на срок не более пяти лет.

3. Заявки для включения в перечень научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования согласно пункту 1 настоящей статьи, а также на финансирование фундаментальных научных исследований направляются государственными научными организациями и научными организациями со стопроцентным участием государства в уполномоченный орган.

Поданные заявки на финансирование фундаментальных научных исследований направляются уполномоченным органом в Национальный центр государственной научно-технической экспертизы и далее на рассмотрение соответствующих национальных научных советов.

Уполномоченный орган направляет в Высшую научно-техническую комиссию заявки на финансирование фундаментальных научных исследований вместе с решениями национальных научных советов.

4. Научные организации, включенные в утвержденный уполномоченным органом перечень научных организаций, осуществляющих фундаментальные научные исследования согласно пункту 1 настоящей статьи, представляют ежегодные отчеты в национальные научные советы.

Статья 39. Государственные меры стимулирования развития науки

1. К государственным мерам стимулирования научной и (или) научно-технической деятельности относятся:

1) финансирование научных, научно-технических проектов и программ;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 2) вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

2) предоставление налоговых льгот и налоговых вычетов по расходам на научно-исследовательские, научно-технические и опытно-конструкторские работы, выполняемые аккредитованными субъектами научной и (или) научно-технической деятельности, приобретение исключительных прав на объекты интеллектуальной собственности в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс);

3) государственная поддержка субъектов деятельности в сфере промышленности при реализации проектов полного научного цикла и проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 2 вводится в действие с 01.01.2025 в соответствии с со ст. 54 настоящего Закона.

2. При предоставлении налоговых льгот и налоговых вычетов по расходам на научно-исследовательские, научно-технические и опытно-конструкторские работы уполномоченный орган на основании решения Национального научного совета по техническому заданию (договору) выдает лицам:

уведомление по научно-исследовательским работам по их расходам на осуществление (приобретение) научно-исследовательских работ на основании отчета о проведении научно-исследовательских работ;

уведомление о создании научного центра по их расходам на создание научных центров на основании отчета с актом ввода в эксплуатацию;

уведомление по научно-техническим и опытно-конструкторским работам по их расходам на осуществление (приобретение) научно-технических и опытно-конструкторских работ на основании отчета о внедрении результатов научно-технических и опытно-конструкторских работ с актом внедрения.

Порядок, форма и сроки выдачи уведомлений определяются уполномоченным органом.

Глава 7. КОММЕРЦИАЛИЗАЦИЯ РЕЗУЛЬТАТОВ НАУЧНОЙ И (ИЛИ) НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 40. Коммерциализация результатов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Государством гарантируются экономическое стимулирование развития научной и (или) научно-технической деятельности, развитие государственно-частного партнерства в области научной и (или) научно-технической деятельности, финансирование коммерциализации технологий в приоритетных секторах экономики в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

2. Государственным научным организациям, государственным организациям высшего и (или) послевузовского образования разрешается создавать, в том числе совместно с иными лицами, организации, деятельность которых заключается в практическом применении (коммерциализации) результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

3. Распоряжение имущественными правами на объекты интеллектуальной собственности государственных научных организаций, государственных организаций высшего и (или) послевузовского образования осуществляется собственником их имущества в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Допускается выделение части дохода от коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, осуществляемой организацией, в эндаумент-фонд организации высшего и (или) послевузовского образования, субъектов научной и (или) научно-технической деятельности, финансирующий проведение научного исследования либо его коммерциализацию.

4. Учредители организации, осуществляющей коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, информируют о ее создании соответствующий отраслевой уполномоченный орган не позднее семи календарных дней с момента государственной регистрации.

5. Субъектами научной и (или) научно-технической деятельности в качестве вклада в уставный капитал организации, осуществляющей коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, могут быть внесены права на объекты интеллектуальной собственности.

6. Оценка права на объекты интеллектуальной собственности, вносимой в качестве вклада в уставный капитал организации, осуществляющей коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, производится в соответствии с законодательством Республики Казахстан об оценочной деятельности.

7. Управление акциями (долями участия) в уставных капиталах организаций, осуществляющих коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 41. Участники коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

Участниками коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности являются:

1) субъекты научной и (или) научно-технической деятельности;

2) субъекты частного предпринимательства, квазигосударственного сектора;

3) зарубежные организации высшего и (или) послевузовского образования и научные организации, аккредитованные в Республике Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

4) стартап-компании;

5) центры (офисы) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

6) сервисные компании;

7) технологические парки;

8) физические или юридические лица, осуществляющие инвестирование в коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Статья 42. Механизмы коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

Реализация прав физических и юридических лиц на результаты их научной и (или) научно-технической деятельности осуществляется посредством механизмов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, которыми являются:

1) заключение лицензионного договора и (или) договора уступки исключительных прав на результаты научной и (или) научно-технической деятельности;

2) создание стартап-компаний;

3) внедрение (использование) результатов научной и (или) научно-технической деятельности в собственное производство;

4) иные способы, предусмотренные законами Республики Казахстан.

Глава 8. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ МЕРЫ СТИМУЛИРОВАНИЯ И ПОДДЕРЖКИ КОММЕРЦИАЛИЗАЦИИ РЕЗУЛЬТАТОВ НАУЧНОЙ И (ИЛИ) НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 43. Государственные меры стимулирования коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

К государственным мерам стимулирования, предоставляемым участникам коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, относятся:

1) выплаты вознаграждений авторам за создание и внедрение (использование) результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

2) гранты на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

3) содействие по созданию производств, осуществляющих выпуск высокотехнологичной продукции и (или) внедрение новых технологий, на основе государственно-частного партнерства;

4) программы повышения квалификации и переподготовки участников коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

5) иные меры стимулирования, определенные уполномоченным органом и отраслевыми уполномоченными органами, местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы.

Статья 44. Формы государственной поддержки

1. Формой государственной поддержки является реализация программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности (далее – программы содействия коммерциализации).

2. Программы содействия коммерциализации разрабатываются и реализовываются уполномоченным органом, отраслевыми уполномоченными органами, а также могут разрабатываться и реализовываться местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы, организациями высшего и (или) послевузовского образования, научными организациями и (или) научно-образовательными консорциумами.

3. В программах содействия коммерциализации могут участвовать работники организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций, стартап-компаний, физические и юридические лица в соответствии с требованиями, установленными разработчиком программы содействия коммерциализации.

4. Программы содействия коммерциализации должны быть нацелены на развитие научно-производственных связей, региональное социально-экономическое развитие, создание и развитие стартап-компаний, повышение квалификации сотрудников организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций, стартап-компаний, других физических и юридических лиц в области коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

5. Программы содействия коммерциализации не распространяются на отношения, связанные с предоставлением и использованием материально-технической базы в элементах промышленно-инновационной инфраструктуры, за исключением центров (офисов) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Статья 45. Фонд науки

1. Фондом науки является юридическое лицо в форме акционерного общества со стопроцентным участием государства.

2. Фонд науки:

1) предоставляет гранты на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности аккредитованным субъектам научной и (или) научно-технической деятельности и иным участникам коммерциализации;

2) оказывает организационное и правовое содействие участникам коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, включая бизнес-акселерацию, технологическое бизнес-инкубирование, технологическое брокерство, поиск потенциальных инвесторов, проведение маркетинговых и иных мероприятий;

3) осуществляет сотрудничество с международными организациями с целью привлечения информационных, образовательных и финансовых ресурсов для стимулирования коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

4) проводит анализ целевого использования грантовых средств и оценку мероприятий по реализации проектов коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

5) проводит мониторинг рынка инноваций и новых технологий;

6) оказывает информационно-аналитические и консультационные услуги;

7) участвует в уставном капитале юридических лиц, в том числе стартап-компаний, по проектам коммерциализации (практического применения) результатов научной и (или) научно-технической деятельности компаний путем безвозмездного получения их доли в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан, по результатам финансово-экономического анализа реализации проектов на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

8) участвует в формировании механизмов и инфраструктуры венчурного финансирования.

Статья 46. Предоставление грантов на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Грант на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемый за счет бюджетных средств, предоставляется аккредитованным субъектам научной и (или) научно- технической деятельности и иным участникам, заявленным в проекте коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, в порядке, утвержденном правилами финансирования науки.

2. Договор на реализацию проекта коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемого за счет бюджетных средств, заключается между аккредитованным субъектом научной и (или) научно-технической деятельности и иным участником (участниками), заявленным (заявленными) в проекте коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, и Фондом науки, на весь срок его реализации, но не более чем на пять лет.

3. Грант на коммерциализацию результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансируемый за счет внебюджетных средств, предоставляется участникам коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

4. Финансирование коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности осуществляется за счет бюджетных средств и (или) иных источников, не запрещенных законами Республики Казахстан.

Статья 47. Права участников коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Право на объекты интеллектуальной собственности, полученное участниками коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, устанавливается законами Республики Казахстан.

2. Автор имеет право на получение вознаграждения за создание и внедрение (использование) результатов научной и (или) научно-технической деятельности, финансирование которых осуществлялось за счет бюджетных средств.

3. Организации высшего и (или) послевузовского образования, научные организации самостоятельно распоряжаются имущественными правами на результаты интеллектуальной деятельности, а также доходами, полученными от деятельности созданных стартап-компаний, в том числе совместно с субъектами частного предпринимательства, квазигосударственного сектора.

4. Субъекты частного предпринимательства, квазигосударственного сектора вправе зарегистрировать за собой право на объекты интеллектуальной собственности на основании договора, заключенного с другим участником коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Статья 48. Мониторинг коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

Уполномоченным органом, отраслевыми уполномоченными органами, местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы проводится мониторинг реализации программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности в целях:

1) оценки эффективности затрат на реализацию программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

2) оценки достижения целевых показателей и индикаторов реализации программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

3) оценки социально-экономических эффектов от реализации программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности;

4) определения задач развития и совершенствования программ содействия коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Статья 49. Права авторов результатов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Авторам результатов научной и (или) научно-технической деятельности, исключительные права на которые принадлежат работодателю, вознаграждение выплачивается работодателем в месячный срок с даты получения ими соответствующего патента или свидетельства о государственной регистрации прав на объект авторского права (охранного документа).

Вознаграждение за создание результатов научной и (или) научно-технической деятельности выплачивается работодателем в размере не менее одной среднемесячной заработной платы, если иное не установлено договором между ними.

В случае внедрения (использования) в собственном производстве результатов научной и (или) научно-технической деятельности, исключительные права на которые принадлежат работодателю, автору результата научной и (или) научно-технической деятельности выплачивается вознаграждение в размере не менее 100-кратного месячного расчетного показателя, установленного законом о республиканском бюджете и действующего на 1 января соответствующего финансового года, ежегодно в течение всего срока действия патента или свидетельства о государственной регистрации прав на объект авторского права (охранного документа).

2. В случае заключения лицензионного договора или договора уступки исключительного права вознаграждение автору составляет не менее тридцати процентов от суммы лицензионного договора (включая роялти) без ограничения максимального размера вознаграждения.

Вознаграждение выплачивается на основании договора автора с работодателем. Вознаграждение за внедрение (использование) результатов научной и (или) научно-технической деятельности выплачивается автору не позднее трех месяцев после истечения каждого финансового года, в котором использовался такой результат, и не позднее трех месяцев после поступления платежей по лицензионному договору на протяжении всего срока действия лицензионного договора.

3. За несвоевременную оплату вознаграждений, предусмотренных пунктами 1 и 2 настоящей статьи, работодателем выплачивается пеня автору за каждый день просрочки в соответствии с договором, заключенным между ними.

4. Если результаты научной и (или) научно-технической деятельности созданы совместным творческим трудом нескольких авторов, исключительные права на которые принадлежат работодателю, то каждому из них выплачивается вознаграждение в размере не менее одной среднемесячной заработной платы.

Вознаграждения и пеня, предусмотренные пунктами 2 и 3 настоящей статьи, выплачиваются работодателем авторам поровну, если иное не предусмотрено договором между ними.

5. Выплата вознаграждений и пени, предусмотренных пунктами 2, 3 и 4 настоящей статьи, сохраняется и в случае прекращения трудовых отношений между работодателем и работником, являющимся автором результата научной и (или) научно-технической деятельности.

6. В случае если автор (авторы) результатов научной и (или) научно-технической деятельности, исключительные права на которые принадлежат ему (им), выступает (выступают) в качестве учредителя (учредителей) стартап-компании, в том числе совместно с иными физическими и (или) юридическими лицами, то доля его (их) участия в уставном капитале стартап-компании должна составлять не менее пятнадцати процентов.

7. Споры, связанные с нарушением прав авторов и владельцев интеллектуальной собственности, заключением и исполнением договоров в области коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, рассматриваются в судебном порядке.

Статья 50. Права организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций

1. Коммерциализация результатов научной и (или) научно-технической деятельности наряду с образовательной и научной деятельностью является приоритетным направлением деятельности организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций.

2. Организации высшего и (или) послевузовского образования, научные организации независимо от их организационно-правовой формы вправе:

1) самостоятельно распоряжаться исключительными правами на результаты научной и (или) научно-технической деятельности;

2) предоставлять право пользования результатом научной и (или) научно-технической деятельности по лицензионному договору;

3) отчуждать исключительное право на результат научной и (или) научно-технической деятельности на основании договора уступки исключительных прав;

4) передавать исключительное право на результат научной и (или) научно-технической деятельности в залог;

5) вносить исключительные права на результат научной и (или) научно-технической деятельности в качестве взноса в уставный капитал;

6) иным способом распоряжаться исключительным правом на результат научной и (или) научно-технической деятельности.

3. Организации высшего и (или) послевузовского образования, научные организации в целях коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности имеют право привлекать других физических и (или) юридических лиц в качестве учредителей (участников) создаваемых стартап-компаний в рамках законодательства Республики Казахстан.

Вклад в уставный капитал стартап-компаний такими физическими и (или) юридическими лицами может быть оплачен деньгами в размере не менее пятидесяти процентов от доли их участия либо исключительным правом на объекты интеллектуальной собственности, материалами, оборудованием или иным имуществом, необходимым для коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

Государственное имущество организации высшего и (или) послевузовского образования не подлежит изъятию или использованию в целях, противоречащих ее основным задачам.

4. Организации высшего и (или) послевузовского образования, научные организации независимо от их организационно-правовой формы вправе самостоятельно без согласования с уполномоченным государственным органом – собственником их имущества распоряжаться доходами, полученными в результате коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

5. Оценка прав на объекты интеллектуальной собственности, вносимых в качестве вклада в уставный капитал стартап-компании, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан об оценочной деятельности.

6. Государственные организации высшего и (или) послевузовского образования, государственные научные организации могут распоряжаться своими долями участия в уставных капиталах стартап-компаний в рамках законодательства Республики Казахстан.

7. Доходы, полученные от распоряжения долями участия в уставных капиталах стартап-компаний, учредителями (участниками) которых являются государственные организации высшего и (или) послевузовского образования, государственные научные организации, а также часть дохода стартап-компаний, полученная данными государственными организациями высшего и (или) послевузовского образования, государственными научными организациями, поступают в их самостоятельное распоряжение.

Доходы, полученные от деятельности стартап-компаний, направляются на правовую охрану объектов интеллектуальной собственности, выплату вознаграждения автору и лицам, оказавшим содействие в коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, и на другие расходы стартап-компании, предусмотренные уставом.

8. Если иное не предусмотрено внутренними документами организаций высшего и (или) послевузовского образования, научных организаций, доля вознаграждения авторов должна быть не менее тридцати процентов от доли прибыли стартап-компании, полученной организациями высшего и (или) послевузовского образования, научными организациями.

9. При ликвидации стартап-компании исключительные права на результаты научной и (или) научно-технической деятельности, внесенные государственными организациями высшего и (или) послевузовского образования, государственными научными организациями в качестве вклада в уставный капитал, передаются данным организациям.

Если в качестве вклада в уставный капитал было внесено право использования результатов интеллектуальной деятельности, то соответствующий лицензионный договор прекращает свое действие с даты ликвидации стартап-компании.

Статья 51. Центры (офисы) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности

1. Деятельность центров (офисов) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности направлена на оказание комплекса услуг по коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, включая в том числе поиск и оценку технологий для коммерциализации, маркетинговые исследования, предоставление консультационных услуг в области охраны и защиты прав на объекты интеллектуальной собственности, разработку стратегии коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности, организацию взаимодействия субъектов научной и (или) научно-технической деятельности и субъектов частного предпринимательства в целях заключения ими договоров.

2. Функционирование центров (офисов) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности обеспечивается за счет средств научных организаций, организаций высшего и (или) послевузовского образования в размере не менее двух процентов от объема грантового финансирования, выделенного на выполнение научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ.

3. В целях обеспечения эффективности деятельности центров (офисов) коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности организации высшего и (или) послевузовского образования научные организации направляют им средства не менее десяти процентов от суммы лицензионных договоров и договоров уступки прав на объекты интеллектуальной собственности, заключенных организациями высшего и (или) послевузовского образования и научными организациями.

Глава 9. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО

Статья 52. Международное сотрудничество

1. Международное сотрудничество осуществляется на основе соответствующих международных договоров, международных научных и научно-технических проектов и программ, а также в форме содействия установлению и расширению научно-технического сотрудничества между казахстанскими и зарубежными научными и иными организациями.

2. Субъекты научной и (или) научно-технической деятельности вправе вступать в международные научные, научно-технические организации и объединения, участвовать в международных научных, научно-технических проектах и программах, научных и научно-технических проектах и программах иностранных государств.

3. На территории Республики Казахстан в установленном порядке могут создаваться научные организации и научные центры с участием иностранцев, лиц без гражданства и иностранных юридических лиц.

4. Иностранные инвестиции в область науки и техники осуществляются в порядке и формах, которые предусмотрены законодательством Республики Казахстан.

5. Государственные органы Республики Казахстан осуществляют контроль за передачей результатов научной и (или) научно-технической деятельности, а также научной и (или) научно-технической продукции за пределы территории Республики Казахстан в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Глава 10. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 53. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о науке и технологической политике

Нарушение законодательства Республики Казахстан о науке и технологической политике влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 54. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением подпункта 37) статьи 1, подпунктов 2), 11), 12) и 13) части первой и части второй статьи 8, части второй пункта 1, пункта 11 статьи 36, подпункта 2) пункта 1 и пункта 2 статьи 39 настоящего Закона, которые вводятся в действие с 1 января 2025 года.

2. Признать утратившими силу:

1) Закон Республики Казахстан от 18 февраля 2011 года "О науке";

2) Закон Республики Казахстан от 31 октября 2015 года "О коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности".

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ