РЕКОМЕНДАЦИИ по устранению дефектов автодорожных мостов с применением специальных материалов

Приказ Председателя Комитета автомобильных дорог Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 декабря 2017 года № 183.

Предисловие

1

РАЗРАБОТАНЫ И ВНЕСЕНЫ

Акционерным обществом "Казахстанский дорожный
научно-исследовательский институт" (АО КаздорНИИ")

2

УТВЕРЖДЕНЫ И
ВВЕДЕНЫ В ДЕЙСТВИЕ

Приказом Председателя Комитета автомобильных дорог Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от
"26" декабря 2017 г. № 183

3

СОГЛАСОВАНЫ
 

 
Акционерным обществом "НК "КазАвтоЖол" от " 20" " ноября " 2017г. №15-2/15-2-3017
 

4

СРОК ПЕРВОЙ ПРОВЕРКИ

2022 год


ПЕРИОДИЧНОСТЬ
ПРОВЕРКИ

5 лет

5

ВВЕДЕНЫ ВПЕРВЫЕ


      Документ доступен к просмотру в информационно-правовой системе нормативно-правовых актов Республики Казахстан "Әділет" и электронной базе данных "InfoZhol" – http://infozhol.kad.org.kz

      Настоящие рекомендации не могут быть полностью или частично воспроизведены, тиражированы и распространены без разрешения Комитета автомобильных дорог Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан

Содержание

1 Область применения


2 Нормативные ссылки


3 Термины, определения и сокращения


4 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов русла, пойм реки, подмостовой зоны путепроводов


4.1 Содержание русла, пойм реки, подмостовой зоны путепроводов


4.2 Содержание регуляционных сооружений


4.3 Устранение дефектов регуляционных сооружений с применением габионов матрацно-тюфячного типа


4.4Требования к материалам


4.5 Устранение дефектов подмостовых конусов и русел


5 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов опор мостовых сооружений


5.1 Содержание опор мостовых сооружений


5.2 Устранение дефектов опор мостовых сооружений


5.3 Конструкционный ремонт подводной части опор и элементов, находящихся в зоне ледостава и промерзания


5.4 Ремонт опор в зоне ледостава и промерзания, переменного уровня воды


5.5 Ремонт надводной части опор


5.6 Восстановление разрушенного бетона


5.7 Удаление слабого и карбонизированного бетона


5.8 Инъектирование трещин


5.9 Гидрозащита трещин


6 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов
опорных частей и подферменников


6.1 Содержание опорных частей и подферменников


6.2 Ремонт и установка полиуретановых опорных частей


6.3 Ремонт подферменника под опорные части.


7 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов железобетонных балок пролетных строений мостовых сооружений


7.1 Содержание железобетонных пролетных строений


7.2 и герметизация поверхности бетона


7.3 Защита поверхности бетона от повреждений и устранения шелушения


7.4 Ремонт защитного слоя бетона эксплуатируемых конструкций


7.5 Конструкционный ремонт железобетонных балок пролетных строений


7.6 Заделка трещин железобетонных балок пролетных строений


7.7 Неактивные сквозные трещины с односторонним доступом


8 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов металлических пролетных строений мостовых сооружений


8.1 Содержание стальных и сталежелезобетонных пролетных строений


8.2 Устранение дефектов металлических пролетных строений методом окрашивания


9 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов
мостового полотна


9.1 Содержание мостового полотна


9.2 Демонтаж элементов мостового полотна при ремонтных работах


9.3 Устранение дефектов гидроизоляции мостового полотна


9.4 Устранение дефектов деформационных швов с устройством
щебеночно-мастичных деформационных швов


9.5 Технология устройства покрытий на мостовых сооружениях из литых асфальтобетонных смесей


10 Содержание и устранение дефектов насыпи на подходах к мостовым сооружениям с использованием буроинъекционных анкеров и свай


10.1 Общие положения


10.2 Виды анкеров и свай. Области их применения


10 3 Технические требования к анкерам и свай


Библиография



1 Область применения

      Настоящие рекомендации распространяются на реконструкцию и ремонт мостовых сооружений с применением специальных ремонтных материалов.

      До настоящего времени ремонт мостовых сооружений выполнялся материалами, обычно применяемыми при новом строительстве и недостаточно пригодными для восстановительного ремонта конструкций. Обычные бетоны не сочетают пластичность и безусадочность, соответственно при ремонте осуществляемом жесткой смесью, на шероховатой поверхности остаются незаполненные полости, впоследствии в них попадает вода и при замораживании происходит отторжение ремонтного слоя. Кроме того, обычные бетоны не обеспечивают достаточной адгезии к "старой" конструкции.

      В настоящее время промышленность строительных материалов Казахстана освоила производство сухих смесей и вяжущего для приготовления специальных материалов, сочетающих пластичность, безусадочность и высокую адгезию к материалам эксплуатировавшихся длительное время. К таким материалам свойственен быстрый набор прочности, что особенно важно при производстве ремонтных работ без остановки движения транспортных средств.

      В последние годы в дорожной отрасли широко внедряются передовые инновационные технологии, как применение габионных конструкций для укрепления откосов и конусов насыпи, замена металлических и резиновых опорных частей полиуретановыми, антикоррозионная защита поверхности металлических и железобетонных конструкций новыми лакокрасочными материалами и пропитками. В покрытиях мостового полотна применяются литые асфальтобетонные смеси, а в деформационных швах - щебеночно-мастичные асфальтобетонные смеси, которые не только повышают долговечность сооружения, но и увеличивают межремонтные сроки и шумовой эффект. Применение наплавляемых рулонных и напыляемых гидроизоляционных материалов позволяет обеспечить защиту от агрессивного воздействия воды, удешевляет ремонтные работы и снижает вес пролетного строения.

      Для укрепления и устранения дефектов в сопряжении моста с насыпью и земляного полотна подходов к мостовому сооружению в Российской Федерации ( на объектах Олимпиады г.Сочи) широкое применение получили буроинъекционные анкера и сваи.

      Положения настоящих рекомендаций предназначены при разработке проектов ремонтных работ по устранению дефектов мостовых сооружений, эксплуатирующихся на автомобильных дорогах общего пользования

2 Нормативные ссылки

      В настоящих рекомендациях использованы следующие ссылочные нормативные документы:

      СТ РК 1379-2012 Мостовые сооружения и водопропускные трубы на автомобильных дорогах. Габариты приближения конструкций.

      СТ РК 1412-2010 Технические средства организации дорожного движения. Правила нанесения дорожных знаков, разметки, светофоров, дорожных ограждений и направляющих устройств.

      СТ РК 2597-2014 Швы деформационные щебеночно-мастичные пролетных строений.

      СТ РК ИСО 8501-1-2010 Подготовка стальных поверхностей перед нанесением красок и лакокрасочных материалов. Визуальная оценка чистоты поверхности. Часть 1. Степени ржавления и степени подготовки непокрытых стальных поверхностей и стальных поверхностей после полного удаления прежних покрытий.

      ГОСТ 310.3-76 Цементы. Методы определения нормальной густоты, сроков схватывания и размерности изменения объемов.

      ГОСТ 450-77 Кальций хлористый технический. Технические условия.

      ГОСТ 1184-80 Стамески плоские и полукруглые. Технические условия.

      ГОСТ 2768-84 Ацетон технический. Технические условия.

      ГОСТ 2789-73 Шероховатость поверхности. Параметры и характеристики (с Изменением №1).

      ГОСТ 3134-78 Уайт-спирит. Технические условия.

      ГОСТ 3262-75 (СТ СЭВ 107-74)       Трубы стальные водопроводные. Технические условия.

      ГОСТ 5781-82 (СТ СЭВ 6435-88)       Сталь горячекатанная для армирования железобетонных конструкций. Технические условия.

      ГОСТ 6467- 79 Шнуры резиновые круглого и прямоугольного сечений. Технические условия.

      ГОСТ 6613-86 Сетки проволочные тканые с квадратными ячейками. Технические условия.

      ГОСТ 6727-80       Проволока из низкоуглеродистой стали холоднотянутая для армирования железобетонных конструкций. Технические условия.

      ГОСТ 7348-81       Проволока из углеродистой стали для армирования предварительно напряженных железобетонных конструкций

      ГОСТ 7502-98 Рулетки измерительные металлические. Технические условия.

      ГОСТ 8420-74 Материалы лакокрасочные. Методы определения условной вязкости (с Изменениями №1, 2).

      ГОСТ 8505-80 Нефрас-С 50/170. Технические условия.

      ГОСТ 8728-88 Пластификаторы. Технические условия.

      ГОСТ 8732-78       Трубы стальные бесшовные горячедеформированные. Сортамент.

      ГОСТ 8734-75       Трубы стальные бесшовные лоднодеформированные. Сортамент.

      ГОСТ 9466-75       Электроды покрытые металлические для ручной дуговой сварки сталей и наплавки. Классификация, размеры и общие технические требования.

      ГОСТ 9467-75       Электроды покрытые металлические для ручной дуговой сварки конструкционных и теплоустойчивых сталей.

      ГОСТ 10028-81 Вискозиметры капиллярные стеклянные. Технические условия.

      ГОСТ 10060-2012 Бетоны. Методы определения морозостойкости

      ГОСТ 10178-85       Портландцемент и шлакопортландцемент. Технические условия.

      ГОСТ 10180-2012 Бетоны. Методы определения прочности по контрольным образцам.

      ГОСТ 10354-82 Пленка полиэтиленовая. Технические условия

      ГОСТ 10587-93 Смолы эпоксидно-диановые неотвержденные. Технические условия.

      ГОСТ 10884-94       Сталь арматурная термомеханически упрочненная для железобетонных конструкций. Технические условия.

      ГОСТ 11042-90 Молотки стальные строительные. Технические условия.

      ГОСТ 12730.3-78 Бетоны. Метод определения водопоглащение.

      ГОСТ 13840-68       Канаты стальные арматурные 1 х 7. Технические условия.

      ГОСТ 14791-79 Мастика герметизирующая нетвердеющая строительная. Технические условия.

      ГОСТ 16436-70 Машины ручные пневматические и электрические. Термины и определения.

      ГОСТ 17624-2012 Бетоны. Ультразвуковой метод определения прочности.

      ГОСТ 18105-2010 Бетоны. Правила контроля и оценки прочности.

      ГОСТ 18599-2001       Трубы напорные из полиэтилена. Технические условия.

      ГОСТ 19007-73 Материалы лакокрасочные. Методы определения времени и степени высыхания (с Изменениями №1, 2).

      ГОСТ 20477-86 Лента полиэтиленовая с липким слоем. Технические условия.

      ГОСТ 22690-2015 Бетоны. Определения прочности механическими методами неразрушающего контроля.

      ГОСТ 22904-93 Конструкции железобетонные. Магнитный метод определения толщины защитного слоя бетона и расположения арматуры.

      ГОСТ 23732-2011 Вода для бетонов и строительных растворов Технические условия.

      ГОСТ 26633-2015 Бетоны тяжелые и мелкозернистые. Технические условия.

      ГОСТ 26775-97 Габариты подмостовых судоходных пролетов мостов на внутренних водных путях.

      ГОСТ 28498-90 Термометры жидкостные стеклянные. Общие технические требования. Методы испытаний.

      ГОСТ 28570-90 Бетоны. Методы определения прочности по контрольным образцам, отобранным из конструкций.

      ГОСТ 30535-97 Клеи полимерные. Номенклатура показателей.

      ГОСТ 31383-2008 Защита бетонных и железобетонных конструкций от коррозии. Методы испытаний.

      ГОСТ 9.010-80. ЕСЗКС. Воздух сжатый для распыления лакокрасочных материалов. Технические требования. Правила приемки и методы контроля.

      ГОСТ 9.032-74 ЕСЗКС. Покрытия лакокрасочные. Группы, технические требования и обозначения (с Изменениями №1-4).

      ГОСТ 9.105-80. ЕСЗКС. Покрытия лакокрасочные. Классификация и основные параметры методов окрашивания.

      ГОСТ 9.305-84 Единая система защиты от коррозии и старения. Покрытия металлические и неметаллические неорганические. Операции технологических процессов получения покрытий.

      ГОСТ 9.402-2004 ЕСЗКС. Покрытия лакокрасочные. Подготовка металлических поверхностей к окрашиванию.

      ГОСТ Р 50096-2015 Пластмассы. Отвердители и ускорители отверждения эпоксидных смол. Часть 1. Обозначения.

      ГОСТ Р 51256-2011 Технические средства организации дорожного движения. Разметка дорожная. Классификация. Технические требования.

      ГОСТ Р 51285-99 Сетки проволочные крученые с шестиугольными ячейками для габионных конструкций. Технические условия.

      ГОСТ Р 52085-2003 Опалубка. Общие технические условия.

      ГОСТ Р 52132-2003 Изделия из сетки проволочной крученой с шестиугольными ячейками для габионных конструкций. Технические условия.

      ГОСТ Р 52615-2006 Компрессоры и вакуумные насосы. Требования безопасности. Часть 2. Вакуумные насосы.

      ГОСТ Р 53920-2010 Фанера облицованная. Технические условия.

      ГОСТ Р 54401-2011 Дороги автомобильные общего пользования. Асфальтобетон дорожный литой горячий. Технические требования.

      ГОСТ Р ИСО 7711-2-201 Инструменты стоматологические вращаящиеся. Инструменты алмазные. Часть 2. Диски.

      ГОСТ Р МЭК 60745-2-3-2011 Машины ручные электрические. Безопасность и методы испытаний. Часть 2-3. Частные требования к шлифовальным, дисковым шлифовальным и полировальным машинам с вращательным движением рабочего инструмента.

      СНиП РК 3.03-09- 2006 Автомобильные дороги. Нормы проектирования.

      СНиП РК 5.01-03-2002 Свайные фундаменты. Нормы проектирования.

      СНиП РК 5.03-34-2005 Бетонные и железобетонные конструкции. Основные положения.

      СНиП РК 5.03-37-2005 Несущие и ограждающие конструкции.

      СНиП РК 5.04-23-2002 Стальные конструкции. Нормы проектирования.

      СНиП 3.04.03-85       Защита строительных конструкций и сооружений от коррозии.

      СНиП 2.05.03-84* Мосты и трубы. Нормы проектирования.

      СНиП 3.06.04-91 Мосты и трубы. Правила производства и приемки работ.

      СНиП 3.09.01-85       Производство сборных железобетонных конструкций и изделий.

      СП 82-101-98 Приготовление и применение растворов строительных.

      ТУ 2291-009-03989419-2006 Пенополиэтиленовые изделия "Вилатерм".

      ТУ 6-19-051-419-84       Трубы для электропроводок гофрированные из жесткого поливинилхлорида.

      ТУ 6-19-224-83 Трубы дренажные из полиэтилена низкого давления.

3 Термины, определения и сокращения

      В настоящих рекомендациях применены следующие термины с соответствующими определениями:

      Вид конструкции укрепления: Классификационная единица укрепления откосов, выделяемая по функциональному назначению укрепления.

      Конструкции укрепления откосов защитного (изолирующего) вида: Конструкции, предназначенные для защиты поверхности откоса от погодно-климатических факторов, водной и ветровой эрозии.

      Тип конструкции укрепления: Классификационная единица укрепления откосов, выделяемая по виду применяемого для укрепления материала и технологии производства работ.

      Укрепление откосов: Обеспечение местной устойчивости откосов насыпей и выемок автомобильных дорог за счет применения конструкций укрепления различных типов и видов

      Адгезия: Сцепление приведенных в контакт разнородных твердых или жидких тел (фаз). Может быть обусловлена межмолекулярным взаимодействием и химической связью.

      Гидроизоляция: Элемент мостового полотна, защищающий конструкцию пролетного строения от проникания воды с проезжей части.

      Защитно-сцепляющий слой: Элемент конструкции дорожной одежды на ортотропной плите проезжей части, выполняющий функции защиты конструкции от коррозии, обеспечивающий сцепление покрытия дорожной одежды с листом ортотропного настила.

      Конструкция дорожной одежды: Совокупность элементов, укладываемых на плиту проезжей части мостового сооружения, обеспечивающая комфортные условия движения транспортных средств, передающая нагрузку от них на несущие конструкции проезжей части и выполняющая защиту от непосредственного воздействия транспортных средств, уборочной техники, воды и противогололедных материалов.

      Мастика: Многокомпонентная вязкая композиция, состоящая из связующего вещества и технологических добавок.

      Мостовое полотно: Совокупность всех элементов, расположенных на пролетном строении, предназначенных для обеспечения нормальных условий безопасности движения транспортных средств и пешеходов, а также для отвода воды с поверхности покрытия моста и в сопряжениях с подходами. Включает в себя одежду ездового полотна, тротуары, ограждающие устройства, устройства водоотвода, обогрева, освещения, деформационные швы и сопряжения моста с подходами.

      Пакер: Металлическая трубка, снабженная с одной стороны шариковым клапаном и накидной или резьбовой инъекционной головкой, а с другой стороны с насаженным резиновым уплотнителем, которое при установке пакера в пробуренное отверстие сжимается гайкой.

      Тиксотропный тип бетонной смеси: Бетонная смесь, обладающая хорошей подвижностью при перемешивании и перемещении и высокой вязкостью в состоянии покоя.

      Наливной тип бетонной смеси: Бетонная смесь, обладающая высокой подвижностью при укладке.

      Ремонтные материалы: Компоненты, собранные по определенному рецепту в композит для ремонта или защиты бетонных конструкций.

      Смеси сухие строительные: Смеси сухих компонентов, содержащие вяжущие, наполнители, заполнители, модифицирующие добавки и изготовленные в заводских условиях.

      Защита: Меры, которые направленные на то, чтобы предотвратить или уменьшить образования дефектов в конструкции.

      Гидрофобизирующая пропитка: Обработка бетона путем создания водоотталкивающей поверхности, при этом поры и капилляры остаются незаполнеными, пленка на оверхности бетона не образуется.

      Пропитка: Обработка бетона для уменьшения поверхностной пористости и для упрочнения поверхности, поры и капилляры заполнены частично или полностью.

      Покрытие: Обработка путем создания на поверхности бетона сплошного защитного слоя.

      Габион коробчатый: Сетчатый контейнер из металлической сетки проволочной крученой в форме параллелепипеда, заполняемый каменными материалами.

      Габион матрацно-тюфячный: Сетчатый контейнер из металлической сетки проволочной крученой, с относительно малой высотой по отношению к другим размерам, заполняемый каменными материалами.

      Габионные конструкции: Объемные сетчатые конструкции различной формы из металлической сетки проволочной крученой с шестиугольными ячейками, заполняемые каменными материалами.

      Капитальный ремонт мостового полотна: Комплекс работ, при котором производится полное восстановление работоспособности элементов мостового полотна путем их полной или частичной замены.

      Вяжущее полимерно-битумное: Органическое вяжущее, полученное путем объединения битума с полимером в присутствии пластификатора или без него.

      Конструкция шва деформационного щебеночно-мастичного: Конструкция деформационного шва, обеспечивающая восприятие перемещений торцов пролетных строений без нарушения герметичности и непрерывность поверхности покрытия проезжей части за счет деформации щебеночно-мастичного материала заполнения.

      Штраба деформационного шва (щебеночно-мастичного): Специально разобранный участок одежды мостового полотна заданного размера, используемый для размещения в нем конструкции щебеночно-мастичного деформационного шва.

      Анкер буроинъекционный: Геотехническая конструкция, предназначенная для передачи выдергивающих нагрузок в глубокие слои грунта только в пределах нижней части своей длины (зоны заделки), включающая, как правило, предварительно напрягаемую стальную тягу, закрепляемую в фунте при помощи инъекции цементного раствора в буровую скважину. Анкер состоит из трех частей: оголовка, свободной части и заделки корня.

      Свая буроинъекционная: Разновидность буровых набивных свай, отличающихся малым диаметром (до 300 мм) и способом устройства, устраиваемая инъекцией в скважину цементного раствора в один или несколько этапов.

Сокращения

      ГКЖ -гидрофобизирующая кремнийорганическая жидкость.

      ГМВ – горизонт (уровень) меженных вод:

      ГСИ - габионные сетчатые изделия;

      ГСИ-К - габионные сетчатые изделия коробчатой формы;

      ГСИ-М - габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы;

      ССБ – сульфитно-спиртовая барда;

      РУВВ - расчетный уровень высокой воды;

4 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов русла, пойм реки, подмостовой зоны путепроводов

4.1 Содержание русла, пойм реки, подмостовой зоны путепроводов

      4.1.1 Содержанию русел реки, поймы проводят на расстояниях в две ширины разлива от створа мостового перехода вверх и вниз по течению [1].

      4.1.2 Характерными дефектами русла и пойм являются:

      - недостаточное отверстие моста;

      - подмыв берегов;

      - разрушение и повреждение конструкций укрепления берега;

      - зарастание пойменной части кустарником и деревьями в пределах 50-ти метровой зоны от сооружения;

      - перелив воды при паводках через насыпи подходов;

      - отсутствие каменных материалов на большом мостовом переходе для борьбы с размывами;

      - пересыпание отверстия моста дамбами, остатки грунта в отверстии после завершения строительства, остатки объездных дорог;

      - остатки строительного мусора на поймах;

      - отсутствие минимального подмостового и судоходного габарита, требуемого СТ РК 1379, СНиП 2.05.03 и ГОСТ 26775;

      - отсутствие водомерных реек на русловых опорах.

      4.1.3 При укреплении берегов каменной наброской или мощением при диагностике необходимо выявлять характерные повреждения в виде просадок или вымывания грунта и выноса камня в русло; в габионном укреплении - коррозию и разрывы проволочных сеток с выносом камня, в фашинном укреплении - вынос камня из матов и повреждения тюфячных матов.

      4.1.4 В укреплениях из сборного и монолитного железобетона следует выявлять коррозию арматуры в стыках, разрушение швов, трещины в плитах и их продавливание, обычно в местах подмыва грунта под плитой, а также участки смещения плит и другие дефекты.

      4.1.5 При диагностике путепроводов следует определять состояние и ровность покрытия пересекаемой автомобильной дороги, а также наличие на ней и состояние ограждающих устройств.

      4.1.5 Характерными дефектами подмостовой зоны путепроводов являются [1]:

      - отсутствие видимости;

      - необеспеченность габаритов приближения конструкций;

      - захламленность зоны под путепроводом или эстакадой;

      - застой воды;

      - несогласованные раскопки.

      4.1.7 Отсутствие видимости в зоне проездов под путепроводами должно быть отражено в карточке сооружения.

      4.1.8 Габариты приближения конструкций под/над путепроводами и скотопрогонами должны соответствовать требованиям СТ РК 1379, СНиП 2.05.03 и СТ РК 1412. В процессе эксплуатации вертикальный габарит на автомобильных дорогах под путепроводами подлежит постоянному контролю. Установка знака "Ограничение высоты" определяется требованиями СТ РК 1412.

      4.1.9 Вертикальный фактический габарит под путепроводом, эстакадой, скотопрогоном, перекрывающими автодороги, определяют нивелировкой не менее, чем в 3-х точках непосредственно над проезжей частью дороги. За фактический габарит принимают наименьшее значение. При значении менее 5 м от полученной цифры вычитают 0,2…0,4 м, и полученное значение сопоставляют с надписью на знаке "Ограничение габарита". При вертикальных габаритах менее 5 м необходим усиленный надзор при пропуске крупногабаритного транспорта. Необходимы также мероприятия по реконструкции сооружения с целью увеличения вертикального габарита.

      4.1.10 Измеряют габарит ездового полотна под путепроводом и результаты сопоставляют с требованиями СТ РК 1379, СНиП 2.05.03.

4.2 Содержание регуляционных сооружений

      4.2.1 Характерными дефектами регуляционных сооружений являются[1]:

      - подрезка регуляционных сооружений при прокладке по пойме временных дорог;

      - разрушение укрепления откосов дамб и траверс при прогонах скота, езде на автомобилях, устройстве гужевых дорог по верху насыпи дамбы и т.п.;

      - несоответствие отметок верха дамбы уровням расчетных паводков;

      - зарастание откосов дамбы деревьями и кустарником с разрушением укрепления;

      - прорастание травы по швам сборных бетонных и железобетонных укреплений;

      - перелив воды через гребень дамб и траверс;

      - необеспечение струенаправляющими дамбами безотрывного течения потока под мостом.

      4.2.2 Обмерные работы при диагностике регуляционных сооружений выполнять используя современные методы геодезической съемки, используя тахеометры, GPS-метод, что значительно упростит обмерные работы, а обработку результатов полевых работ выполнить по специальным программам.

      4.2.2 Полученные результаты сопоставляют с проектными данными или требованиями СНиП 2.05.03.

4.3 Устранение дефектов регуляционных сооружений с применением габионов матрацно-тюфячного типа

      4.3.1 Конструктивные решения

      4.3.1.1 Конструкция укрепления при ремонтных работах регуляционных сооружений с применением габионных конструкций относится к сооружению постоянного типа со сроком службы [2]:

      - для габионов из проволоки с цинковым покрытием - 35 лет;

      - для габионов из проволоки с гальфановым покрытием - 75 лет;

      - для габионов из проволоки с металлическим антикоррозионным покрытием с дополнительной полимерной оболочкой - не менее 75 лет.

      4.3.1.2 Габионные сетчатые изделия (далее по тексту – ГСИ) представляет собой сетчатый контейнер (каркас) (по рисунку 1 а, 1 б) из металлической проволочной крученой сетки (по рисунку 1 в) с шестиугольными ячейками, заполненными каменными материалами.

      4.3.1.3 При изготовлении ГСИ используется проволочная сетка двойного кручения из проволочных пар, образующих между скрутками шестиугольные ячейки определенного размера, который определяет номер (N) ячейки сетки.

      Каркас габионных конструкций в соответствии с ГОСТ Р 52132 изготавливаются из:

      - коробчатые - из сетки № 80 или 100 из проволоки диаметром 2,7 и 3,0 мм;

      - коробчатые с армирующей панелью - из сетки №80 из проволоки диаметром 2,7 мм, покрытой полимером

      - матрацно-тюфячные - из сетки № 60 из проволоки диаметром 2,2 и 2,4 мм или № 80 из проволоки диаметром 2,4; 2,7 и 3,0 мм;

      - цилиндрические - из сетки № 80 из проволоки диаметром 2,7 и 3,0 мм.

      4.3.1.4 По виду покрытия сетки разделяются на:

      - покрытые цинком;

      - покрытые цинком и полимером;

      - покрытые сплавом цинка с алюминием и мишметаллом;

      - покрытые сплавом цинка с алюминием и мишметаллом и полимером.

     


      1- проволока кромки; 2 - основная проволока сетки; 3-размер ячейки (В1);

      4- диагональ ячейки (В2);

      а) габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы ГСИ-М б) габионные сетчатые изделия коробчатой формы ГСИ-К; в)ячеек габионной сетки

      Рисунок 1 – Конструктивная схема ГСИ

      4.3.1.5 Конструкция укрепления регуляционных сооружений располагается на откосе (склоне) и повторяет рельеф поверхности откоса. Конструкция включает:

      - габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы ГСИ-М;

      - габионные сетчатые изделия коробчатой формы ГСИ-К (в отдельных конструкциях в качестве основного крепления при значительных водных и ледовых воздействий, в качестве элемента упорных конструкций):

      - каменный материал заполнителя контейнера;

      - монтажные и несущие анкеры;

      - упорную конструкцию (при необходимости);

      - дополнительный гидроизолирующий (водонепроницамый) слой (при необходимости);

      - противосуффозионную подготовку в виде слоев из нетканых геосинтетических материалов, слоев разнозернистых крупнообломочных материалов или сочетаний геосинтетических материалов и грунтов (при необходимости).

      4.3.1.6 Противоэрозионные габионные конструкции предназначены для защиты поверхности откосов от размывов при отсутствии постоянного подтопления и размывов подошвы откоса. Конструкция включает (рисунок 2):

      - покрытие из габионных сетчатых изделий матрацно-тюфячного формы ГСИ-М на противосуффозионном слое из геосинтетических, каменных или крупнозернистых материалов;

      - упорные конструкции в виде габионных сетчатых изделий коробчатых формы, гибких фартуков и их сочетаний (тип А-А - ГСИ-К с элементами поверхностного водоотвода при наличии продольного течения вдоль откоса, тип Б-Б - ГСИ-М, врезанные в грунт основания, тип В-В - ГСИ-М в виде фартука при заболоченности подошвы насыпи, тип Г-Г - ГСИ-К без элементов поверхностного водоотвода), в случае недостаточной устойчивости конструкции укрепления на откосе упорная конструкция по типу В-В может быть дополнена устройством каменной призмы в виде наброски.

      4.3.1.7 Дополнительно для повышения устойчивости и более плотного прилегания конструкции к поверхности откоса используют анкеры из металлической арматуры длиной не менее 50 см и диаметром 8…10 мм (рисунок 3 а, 3 б).

      Для соединения граней ГСИ между собой применяют проволоку обвязки и стяжки (по 4.4.2.2) при расходе проволоки не более 3 %...5 % от общего веса каркасов (рисунок 3 в).

     


      1 – габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы ГСИ-М Н=0,17…0,3 м; 2 – габионные сетчатые изделия коробчатой формы ГСИ-К Н=1,0 м, В=1,0 м, L=1,0 м;

      3 – нетканый иглопробивной текстильный материал с поверхностной плотностью 250 г/м2, дренажный геокомпозит с коэффициентом фильтрации не ниже 40 м/сут;

      4 – песчаный грунт земляного полотна; 5 – подготовка из песчаного грунта толщиной 15…20 см; 6 – растительный слой; 7 – связный грунт земляного полотна

      Рисунок 2 – Конструктивные решения противоэрозионных габионных конструкций

      4.3.1.8 Гидроизолирующие габионные конструкции предназначены для предотвращения фильтрации воды в насыпь и могут быть использованы как альтернативные решения конструкций с изолирующими слоями из грунтовых материалов и бетонных сплошных покрытий. Конструкция включает:

     


      1 – габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы; 2- анкер

      а) схема расположения ГСИ и анкеров на откосе в плане;

      б) анкеры; в) - соединения ГСИ с помощью проволоки

      Рисунок 3 – Схема расположения анкеров и соединения граней ГСИ между собой:

      - покрытие из габионных сетчатых изделий матрацно-тюфячной формы ГСИ-М, полностью или частично пропитанных гидроизолирующей битумно-песчаной мастикой (рисунок 4а);

      - покрытие из габионных сетчатых изделий матрацно-тюфячной формы ГСИ-М с гидроизолирующим слоем из водонепроницаемой полимерной пленки, укладываемой на поверхность откоса между слоями геосинтетического материала (рисунок 4 б);

      - упорные конструкции, применяемые при отсутствии подтопления, меженных вод и размывов подошвы (рисунок 2);

      - упорные конструкции, применяемые при наличии подтопления и размывов, выполненных в виде защитного фартука при отсутствии меженных вод и (рисунок 4 в), при наличии меженных вод (рисунок 5).

     


      1 – габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы ГСИ-М толщиной Н; 2 – грунт земляного полотна; 3 – растительный слой; 4 – каменная наброска; РУВВ – расчетный уровень высокой воды, bp- длина защитного фартука в зоне размыва

      а) вариант покрытия с применением пленки из ПВХ и 2-х слойного фильтра из геосинтетических материалов; б) вариант покрытия с применением битумно-песчаной мастики; в) общая схема конструктивного решения

      Рисунок 4 – Конструктивные решения гидроизолирующих габионных конструкций:

      4.3.1.9 Конструкция исключает применение дополнительного крепления покрытия к поверхности откоса анкерами для предотвращения нарушения сплошности гидроизолирующего слоя.

      4.3.1.10 Состав и требования к гидроизолирующим материалам приведены в 12.4.5 [2] при дозировке битумно-песчаной мастики по таблице 1.

Таблица 1 - Дозировка битумно-песчаной мастики [3]

Форма габионов

Толщина, мм

Дозировка битумной мастики

Частичное проникновение, кг/м2

Полное проникновение, кг/м2

Матрацно-тюфячные

150

60-90

120-140


170

80-100

130-150


230

90-120

190-220


300

120-150

240-280


500

150-200

400-450

Примечание - Состав мастики и требования к материалам приведен в [2]


     


      1 –– габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы ГСИ-М толщиной Н; 2 – габионные сетчатые изделия коробчатой формы ГСИ-К; 3 – каменная наброска;

      ГМВ – горизонт меженных вод, Н- верхняя граница укрепления

      а) ГСИ-М и каменных призм; б) и в) каменных призм, ГСИ-К и ГСИ-М

      Рисунок 5 – Варианты конструктивных решений защитных габионных конструкций на подтопляемых откосах при наличии меженных вод, ветрового воздействия, размывов. С применением комбинированных упорных конструкций:


      4.3.1.11 Защитные габионные конструкции применяются в условиях постоянного или временного подтопления и используются для защиты поверхности откоса от силовых воздействий ветровых волн, ледохода, корчехода и защиты подошвы откосов от размывов.

      4.3.1.12 Конструкция (рисунок 6) включает все элементы противоэрозионных конструкций и отличается от них более мощным покрытием, наличием в составе противосуффозионного слоя из каменных или песчаных материалов, конструктивным решением упорных конструкций с использованием дополнительных элементов защиты подошвы откоса от размывов (рисунок 5).

     


      1 - габионные сетчатые изделия матрацно-тюфячной формы ГСИ-М или коробчатой формы ГСИ-К; 2 - геосинтетический материал; 3- подготовка из гравелистого песчаного грунта или мелкого щебня; 4 - грунт земляного полотна; 5 - каменная наброска; 6 - растительный слой; 7 - укрепленная часть обочины; РУВВ - расчетный уровень высокой воды, bp - длина защитного фартука в зоне размыва; Н - толщина габиона при Н1=0,17 м; m - заложение откоса;

      а) вариант покрытия постоянной толщины; б) переменной толщины

      Рисунок 6 – Конструктивные решения защитных габионных конструкций:

      4.3.1.13 Для случаев работы габионной конструкции в тяжелых гидрологических условиях при скорости течения более 5,5 м/с, а также в зоне воздействия ледовых нагрузок, необходимо осуществлять дополнительную защиту лицевой поверхности габионов арматурными сетками с расклинцовкой каменных материалов и/или слоем монолитного бетона при толщине защитного слоя не менее 100 мм. Для бетонного покрытия следует предусматривать продольные и поперечные разгрузочные каналы шириной 50 мм и с шагом не более 4 м.

4.4 Требования к материалам

      4.4.1 Требования к материалам, используемых для изготовления габионных конструкций приведены в разделе 12.4 [2].

      Для заполнения габионных конструкций используется природный или искусственный каменный материал, обладающий необходимой прочностью, морозостойкостью и водостойкостью, получаемый дроблением изверженных (базальт, гранит, диабаз, диорит и т. п.), и метаморфических горных пород.

      Требуемая средняя плотность каменного материала для габионных конструкций, применяемых в подводных частях и зоне переменного уровня воды должна быть не менее 2300 кг/м3.

      Минимальный размер камня должен быть не менее 1,3 размера ячейки сетки. Для габионов, эксплуатирующихся в подводных условиях или в зоне переменного уровня воды, минимальный размер камня должен быть не менее 1,5 размера ячейки сетки. Максимальный размер камня для коробчатых и цилиндрических габионов следует принимать не более 250 мм, а для матрацно-тюфячного габионов - не более 2/3 высоты матраца. Для габионных конструкций, используемых в условиях волнового воздействия, размер камня определяется расчетом и в соответствии с таблицами 7 и 8 [4].

      4.4.2 Технология производства работ по устранению дефектов регуляционных сооружений

      4.4.3.1 Устранение дефектов регуляционных сооружений следует выполнять по следующей последовательности:

      - демонтаж конструкции существующего укрепления;

      - установка упорных элементов;

      - устройство матрацно-тюфячных габионов.

      4.4.3.2 Демонтаж конструкций укрепления откосов и конусов насыпи, регуляционных сооружений следует выполнять по 7.7.2 [5].

      4.4.3.3 Упорные элементы из ГСИ-К и ГСИ-М по ГОСТ Р 52132 устанавливают с учетом 6.5.13 [4] и следующих положений:

      - габионы ГСИ-К и ГСИ-М доставляются на строительную площадку в виде сложенных в пакет разверток, где они должны храниться в горизонтальном положении в штабелях высотой не более 2 м на деревянных прокладках, уложенных на плотное ровное основание;

      - в зависимости от предусмотренной проектом конструкции с учетом положений 4.3.1 до или после установки габиона укладывается в проектное положение нетканый геосинтетический материал в качестве разделяющей и фильтрующей прослойки;

      - выполняют распаковку пакетов габионов на ровной плотной поверхности с выпрямлением стенок и диафрагмы, используя шаблоны - деревянные или металлические бруски, арматуру (рисунок 7);

     


      1-линии сгиба; 2 - проволока кромки; 3 - крышка; 4 - задняя стенка; 5 - торцевые стенки; 6 - дно; 7 - шаблон для сгиба сетки; 8 - передняя стенка; 9 - положение диафрагм

      Рисунок 7 – План стенок развертки коробчатого габиона

      - отогнутые под прямым углом диафрагмы и стенки образуют прямоугольный каркас, фиксируемый непрерывной проволокой, отдельными связками с чередованием одной петли и двух петель через 10…15 см, либо оцинкованными скобами с шагом не более 20 см; для фиксации используется проволока обвязки и стяжка диаметром 2,2 мм, марка и покрытие которой соответствуют марке и покрытию сетки габиона;

      - сформированные каркасы устанавливают в траншею без заполнения каменным материалом вручную с объединением (фиксацией) торцевых частей по предыдущему пункту проволокой обвязки;

      - каменные материалы укладывают в образованный каркас вручную или механизированным способом равномерно по всей площади; для сохранения ровности передней стенки перед заполнением рекомендуется установка по контакту с ней жесткой опалубки; укладку каменных материалов производят в несколько слоев - в два слоя при высоте габиона 0,5 м, в три слоя при большей высоте для фиксации торцевых стенок поверх каждого слоя в горизонтальной плоскости установкой распорок-стяжек из проволоки стяжки; габион заполняют на 2…5 см выше верхней кромки для компенсации последующей осадки камня; при наличии камня разных размеров у стенок каркаса укладывают камни больших размеров, внутри - меньших;

      - крышку габионов притягивают к верхним граням каркаса, фиксируют проволокой обвязки или скобами, объединяя с армирующую проволокой стенок и диафрагм; перед этим необходимо выполнить временную привязку углов (закрепление по углам деревянными кольями или металлическими анкерами);

      пазухи между габионами и стенками траншеи послойно с уплотнением заполняют материалом по проекту.

      4.4.3.4 При устройстве габионных конструкций укреплений необходимо дополнительно выполнения следующих положений:

      - матрацно-тюфячные габионы типа ГСИ-М по ГОСТ Р 52132 следует крепить к поверхности откоса анкерами, выполненными из металлической арматуры, длиной не менее 50 см и диаметром от 5 до 12 мм по рисунку 3;

      - при наличии нескольких заполненных матрацно-тюфячных габионов установка крышек может осуществляться укладкой поверх них сетки двойного кручения шириной 2,0 м;

      - при необходимости укладки матрацно-тюфячных габионных конструкций в воду их заранее собирают и заполняют камнем, при помощи монтажного крана или плавсредств погружают в воду;

      - при организации производства работ могут быть использованы технологические карты.

      4.4.3.5 Технология производства работ по устранению дефектов регуляционных сооружений выполняют с учетом конструктивных решений укрепления откосов насыпи, приведенных 4.3.1 и 4.5.1 настоящей рекомендации.

4.5 Устранение дефектов подмостовых конусов и русел

      4.5.1 Подмостовые конуса и русла реки

      4.5.1.1 При проектировании ремонтных работ и выборе конструкций укреплений подмостовых конусов следует учитывать следующие наиболее характерные случаи их функционирования [6]:

      - в условиях их расположения вне зоны постоянного, периодического и меженного подтопления и отсутствия возможности возникновения подмыва подошвы конусов;

      - в условиях их постоянного, периодического и меженного подтопления и отсутствия возможности возникновения подмыва подошвы конусов;

      - в условиях периодического и меженного подтопления и возможности возникновения подмыва подошвы конусов и размывов подмостовых русел в результате пропуска паводков через отверстие моста;

      - в условиях периодического подтопления, отсутствия меженных вод и возможности возникновения подмыва подошвы конусов и размывов подмостовых русел в результате пропуска паводков через отверстие моста;

      - в условиях периодического и меженного подтопления и возможности возникновения подмыва подошвы конусов при сливе паводочных вод с пойменных массивов в подмостовое пространство;

      - в условиях периодического и меженного подтопления и возможности возникновения подмыва подошвы конусов и размывов подмостовых русел в результате проявления и развития попятного размыва или других деформаций подмостового русла, обусловленных иными техногенными факторами.

      4.5.1.2 Для укрепления подмостовых конусов, расположенных вне зоны постоянного, периодического и меженного подтопления, а также при отсутствии условий возникновения их подмыва, наибольшими возможностями из разновидностей габионных конструкций обладают матрасно-тюфячные габионы с упорами из коробчатых габионов.

      4.5.1.3 При отсутствии меженных вод или периодического подтопления в период ремонтных работ, а также при возможности возникновения размывов под мостами рекомендуемые схемы возможных конструктивных решений по укреплению подмостовых конусов приведены на рисунок 8.

      4.5.1.4 При наличии меженных вод или периодического подтопления в период ремонтных работ, а также при возможности возникновения размывов под мостами рекомендуется использовать схемы конструктивных решений по аналогии с теми, которые отражены на рисунок 9.

      Эти схемы возможных конструктивных решений целесообразны и оправданы при реконструкции мостов с неизменяемыми высотами подмостовых конусов, длинами пролетов и при необходимости увеличения подмостового пространства за счет сокращения длины укрепляемых откосов

      Эти схемы возможных конструктивных решений целесообразны и оправданы при реконструкции мостов с неизменяемыми высотами подмостовых конусов, длинами пролетов и при необходимости увеличения подмостового пространства за счет сокращения длины укрепляемых откосов.

     


      1 - матрасы; 2 - коробчатый габион; 3 - вариант защиты упора матрасами; 4 - опора мелкого заложения; 5 - упорно-защитная конструкция из коробчатых габионов; 6 - линия размыва.

      Рисунок 8 - Схемы конструктивных решений по укреплению габионами подмостовых конусов при отсутствии меженных вод и подтопления в период ремонтных работ

     


      1 - цилиндрические габионы; 2 - линия размыва; 3 - коробчатые габионы размером 2×1×0,5 м.

      Рисунок 9 - Схемы конструктивных решений по укреплению габионами реконструируемых подмостовых конусов при наличии меженных вод и подтопления в период ремонтных работ

      4.5.1.5 К числу рекомендуемых схем укрепления подмостовых конусов в условиях возможного размыва под мостами относятся схемы, представленные на рисунок 10 и 11.

     


      1 - РУВВ; 2 - матрасы; 3 - линия размыва.

      Рисунок 10 - Схема габионного укрепления подмостовых конусов, свободно размещаемых в пролетах мостов с размываемыми руслами

      Эти схемы целесообразны при больших пролетах мостов со свободно размещаемыми в них подмостовыми конусами, не стесняющими подмостовое пространство. Подмостовые конуса не совмещены с регуляционными сооружениями и могут устраиваться плавного (рисунок 10) или ступенчатого (рисунок 11) в плане очертания.

     


      1 - РУВВ; 2 - матрасы; 3 - линия размыва.

      Рисунок 11 - Схема габионного укрепления подмостовых конусов, свободно размещаемых в пролетах мостов с размываемыми руслами

      4.5.1.6 При небольших пролетах мостов, в которых подмостовые конуса и их укрепления трудно размещаемы, целесообразны конструктивные решения, представленные на рисунок 12 и 13.

     


      1 - РУВВ; 2 - матрасы; 3 - коробчатые габионы; 4 - линия размыва.

      Рисунок 12 - Схема габионного укрепления подмостовых конусов, стесняемых пролеты мостов с размываемыми руслами

      В этих решениях подмостовые конуса не совмещены с регуляционными сооружениями. Они позволяют увеличить подмостовое пространство, отодвинуться от воронки местного размыва, возникающей у промежуточной опоры моста, и обеспечить защиту подмостового конуса при достаточности низа укрепления.

      Внешние кромки матрасов (ГСМ-М), укладываемых горизонтально могут быть плавного (рисунок 12) или ступенчатого (рисунок 13) очертания.

     


      1 - матрасы; 2 - коробчатые габионы; 3 - линия размыва

      Рисунок 13 - Схема габионного укрепления подмостовых конусов,

      стесняемых пролеты мостов с размываемыми руслами

      4.5.1.7 Схемы конструктивных решений, представленные на рисунках 10-13, могут быть использованы при небольших глубинах размыва подмостовых русел, при отсутствии меженных вод и периодического подтопления в период строительства.

      При больших размывах этих русел, наличия меженных вод или периодического подтопления в период строительства эти конструктивные решения должны подлежать корректировке в нижней части укрепления подмостовых конусов.

      При корректировке этих решений могут быть использованы конструктивные решения, представленные на рисунках 8б, 9а, или другие индивидуальные решения.

      4.5.1.8 Конструктивные решения, представленные на рекомендуемых схемах укрепления подмостовых конусов (см. рисунки 8-13), апробированы практикой строительства и эксплуатацией построенных сооружений.

      Они могут иметь повторное применение, но не исчерпывают всех возможных и весьма многообразных случаев проектирования и подлежат детальным проработкам на конкретных объектах с учетом расчетно-прогнозных глубин размывов подмостовых русел и условий подтопления в период производства строительных работ укрепляемых сооружений.

      4.5.2 Укрепляемые береговые опоры мостов

      4.5.2.1 Необходимость укрепления опор мостов и подмостовых русел является весьма распространенным и специфическим случаем проектирования, строительства и эксплуатации мостовых переходов [6].

      Такая необходимость, как правило, может быть предопределена следующими тремя случаями:

      - условиями проектирования по выбору наиболее оптимального проектно-строительного решения на конкретных объектах строительства;

      - условиями строительства при невозможности осуществления глубокого заложения опор мостов, предусмотренного проектными решениями;

      - условиями возникновения размывов у опор мостов, угрожающих потери их устойчивости.

      4.5.2.2 Укрепление одиночных опор моста от возможного возникновения их подмыва и при отсутствии меженных вод, а также подтопления в период производства укрепительных работ может быть выполнено применительно к конструктивному решению, представленному на рисунок 14.

      Оно предполагает применение матрасно-тюфячных габионов совместно с коробчатыми, соединенными с бетонным ростверком или основанием опоры моста.

      4.5.2.3 В случае возможности подмыва нескольких опор моста возникает необходимость укрепления каждой из них (рисунок 15 а). Наиболее целесообразным является укрепление этих опор применительно к конструктивному решению, представленному на рисунок 14.

      4.5.2.4 В конструктивных решениях, представленных на рисунок 14 и 15а, длины матрасно-тюфячных укреплений выше и ниже укрепляемых опор моста по направлению течения, а также вдоль моста должны определяться индивидуально в зависимости от расчетно-прогнозного планово-высотного очертания воронки размыва и ее глубины.

      Величиной, очертанием воронки размыва и ее глубиной должны определяться высотное положение (заглубление) матрасно-тюфячного укрепления и конструкция его концевых частей относительно поверхности дна русла (или поймы) у защищаемых опор мостов.

     


      Рисунок 14 - Схема габионного укрепления одиночных опор мостов от возможного возникновения их подмыва и при отсутствии подтопления в период производства укрепительных работ

     


      1 - матрасы или коробчатые габионы; 2 - каменная наброска; 3 - линия размыва;

      а) нескольких опор; б) при наличии меженных вод и берегоукреплении;

      Рисунок 15 - Схемы габионных укреплений опор мостов при возможности возникновения их подмыва

      4.5.2.5 Для защиты промежуточных опор мостов при наличии меженных вод и подмыве береговых линий в подмостовом русле (выше и ниже его)

      может быть целесообразно габионное конструктивное решение, представленное на рисунок 15 б.

      Это решение позволяет обеспечить одновременную защиту опор неглубокого заложения и сохранность береговых линий русла от размывов.

      4.5.2.6 В условиях возможного возникновения размывов по всему подмостовому сечению и угрозы подмыва всех опор мостов одним из наиболее оптимальных решений может быть устройство сплошного укрепления подмостового русла.

      Одним из таких решений может быть габионное укрепление по типу конструкции, представленной на рисунке 16. Оно позволяет совместить укрепление подмостовых конусов с укреплением всех промежуточных опор и тем самым создать условия пропуска паводков по неразмываемому подмостовому пространству.

     


      Рисунок 16 - Схема габионного укрепления подмостового пространства и устройство подмостовых конусов ступенчатого очертания

      4.5.2.7 При двух близкорасположенных друг от друга мостах в условиях возможного возникновения размывов между ними, а также при неглубоком заложении их опор, одним из оптимальных решений по их защите может быть одновременное устройство укрепляемых подмостовых пространств обоих этих мостов и участка реки между ними.

      В основу такого решения может быть положена конструктивная схема габионного укрепления подмостового пространства, отраженная на рисунке 16 а также индивидуальные проработки конструкции габионного укрепления между двумя мостами с укрепляемыми руслами.

      4.5.2.8 Объективные предпосылки для укрепления подмостовых русел возникают при необходимости устройства мостовых сооружений с небольшими высотами, размерами пролетов и отверстий (рисунок 17).

     


      Рисунок 17 - Схемы мостовых сооружений с предпочтительными условиями устройства укрепляемых русел

      - мостов-лотков с многосекционными прямоугольными коробчатыми отверстиями (рисунок 17 а);

      - однопролетных мостов с массивными береговыми опорами (устоями) и бетонными открылками (рисунок 17 б);

      - двух- или трехпролетных мостов с опорами неглубокого заложения на устойчивом гравийно-галечниковом (или другом) основании (рисунок 17 в);

      - однопролетных мостов с близко-сходящимися подмостовыми конусами (рисунок 17 г).

      4.5.2.9 Одними из наиболее оптимальных укреплений подмостовых русел мостовых сооружений, особенности конструкций и область применения которых рассматриваются в пункте 4.3.2.8 (см. рисунок 17), являются габионные укрепления.

      Конструктивные решения этих габионных укреплений должны прорабатываться индивидуально для каждого типа мостовых сооружений.

      Для конструктивных решений применительно к мостовым сооружениям (рисунок 17г) могут быть использованы схемы габионных укреплений, отраженные на рисунке 16.

      Для конструктивных решений применительно к мостовым сооружениям (рисунки 17а, б, в) может быть использована принципиальная схема габионного укрепления, приведенная на рисунке 18.

     


      1 - контур упорно-защитных устройств; 2, 3 - укрепления на входе и выходе

      Рисунок 18 - План расположения габионного укрепления русла у многосекционного моста-лотка, возводимого из коробчатых элементов прямоугольного сечения

      4.5.2.10 При проектировании укреплений опор мостов и подмостовых русел следует учитывать, что наиболее ответственными конструктивами этих укреплений являются упорно-защитные, располагаемые в их концевых частях (рисунок 18).

      Конструкции этих упорно-защитных конструктивов рекомендуется прорабатывать индивидуально с учетом схем, представленных на рисунке 19.

     


      1 - матрасы; 2 - коробчатые габионы; 3 - каменная наброска.

      Рисунок 19 - Схемы возможных упорно-защитных габионных устройств в концевых частях входных и выходных русел

      4.5.2.11 При назначении высотного положения (заглубления) матрасно-тюфячного укрепления и его концевых упорно-защитных конструктивов следует учитывать величину перемываемых слоев аллювиальных отложений и необходимость их минимального стеснения.

5 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов опор мостовых сооружений

5.1 Содержание опор мостовых сооружений

      5.1.1 Содержание опор заключается в поддержании чистоты их ригелей и подферменных площадок, элементов опор как надводной, так и подводной частей с целью выявления и своевременного устранения дефектов, оказывающих влияние на долговечность и грузоподъемность сооружения, а также наблюдении за положением опор.

      5.1.2 Характерными дефектами массивных опор (толщина тела опоры 80 см и более) являются [1]:

      - отсутствие стационарных смотровых приспособлений на опорах высотой более 4 м;

      - недостаточность защитного слоя бетона на железобетонных элементах опор с обнажением арматуры;

      - сколы, трещины подферменников;

      - мусор по верху опор;

      - отслоение и разрушение бетонных сливов;

      - просадки и крены опор;

      - трещины и разломы фундамента и тела опор;

      - размораживание бетона тела опор в зонах систематического увлажнения;

      - расстройство по стыкам облицовочной кладки из натурального камня;

      - разломы, сколы, трещины на ригелях и подферменных (карнизных) рядах опор.

      5.1.3 Характерными дефектами гибких опор (свайные опоры и опоры-стенки с толщиной тела до 80 см) являются [1]:

      - несоответствие расчетной схемы секционного моста в натуре проектным решениям;

      - просадки и крены опор из-за недостаточной глубины погружения свай;

      - просадки и крены опор из-за проломов дна и отвала стенок фундамента стаканного типа сборных опор-стенок (признак возможной просадки

      - трещины в бетоне стыка омоноличивания блоков тела опоры-стенки или ригеля);

      - размораживание бетона свай, стоек, тела сборных или монолитных опор-стенок в зоне колебания межени или в уровне земли;

      - продольный эксцентриситет ригеля (насадки) относительно тела опоры-стенки или свай;

      - трещины и разломы в верхней зоне корня консолей ригелей (насадок) опор;

      - поперечные трещины по всей высоте свай свайных опор;

      - продольные трещины вдоль свай с обнажением рабочей арматуры на свайных опорах;

      - поперечные трещины по низу насадки в случаях нарушения опирания балок пролетного строения на насадки;

      - уменьшение сечения элемента по бетону и по арматуре.

      Просадки и крены оцениваются отвесом и нивелировкой по металлическим маркам или иным твердым точкам, которые должны быть на элементах опоры с момента ее строительства. Выявленные крены и просадки требуют немедленного решения вопроса о грузоподъемности опоры и сооружения в целом, вплоть до закрытия движения по сооружению.

      Диагностику трещин на сваях опор производят визуально или с помощью лупы или отсчетного микроскопа.

      Диагностику трещин, разломов в верхней зоне корня консолей ригелей (насадок) следует обязательно проводить на консолях ригелей (насадок) с вылетом более 0,5 м. Раскрытие трещин, разломов определяют оптическим измерительным прибором или щупом для измерения зазоров.

      5.1.7 При диагностике опор из каменной кладки, имеющих большой срок службы, необходимо обращать внимание на качество расшивки швов, наличие следов выветривания, выщелачивания цементного раствора. В наиболее старых опорах необходимо выявлять места разрушения кладки, трещины и щели в швах, выпадение отдельных камней или целых блоков, неравномерную осадку кладки, ее расчленение вертикальными трещинами и пр.

      В облицованных опорах следует выявлять поверхностные трещины, проходящие в облицовке, а также глубокие и сквозные. Для определения глубины трещин используют щупы, производят нагнетание подкрашенной жидкости или же вскрытие облицовки опоры.

      В сборных бетонных и железобетонных опорах, а также в столбчатых опорах из свай-оболочек с заполнением следует обращать внимание на состояние швов, блоков, контурных элементов и оболочек, где возможно образование трещин из-за различного температурного расширения оболочки и ее заполнения.

      В комбинированных опорах, состоящих из массивной нижней части и колонн, необходимо проверять наличие вертикальной трещины в массивной части между колоннами, раскалывающей опору.

5.2 Устранение дефектов опор мостовых сооружений

      5.2.1 В зависимости от специфики эксплуатации опору мостового сооружения можно разделить на четыре зоны: подводную; зону ледостава и промерзания; переменного уровня воды и надопорную.

      5.2.2 Наиболее распространенными дефектами сборных, монолитных и сборно-монолитных опор является:

      - трещины различного характера и направленности в различных зонах;

      - разрушение защитного слоя бетона, в том числе с оголением и коррозией арматуры;

      - выщелачивание цементного раствора и шелушение бетонных поверхностей;

      - сколы, раковины и другие технологические дефекты, в том числе влияющие на несущую способность конструкций;

      - температурно-усадочные трещины в массивных частях опор;

      - расстройство облицовки, дефекты в заполнении швов между блоками сборно-монолитных конструкций;

      - истирание и другие механические повреждения конструкций в зонах воздействия ледохода и карчехода;

      - повреждение конструкций в зоне переменного уровня воды, вызванного климатическими дефектами и воздействием воды (например, размораживанием бетона и коррозией металла);

      - повреждение конструкций, вызванные навалами судов и наездами транспорта.

5.3 Конструкционный ремонт подводной части опор и элементов, находящихся в зоне ледостава и промерзания

      5.3.1 Ремонт подводных частей мостовых сооружений специальными бетонами из сухих смесей или на быстротвердеющим цементе не требует предварительного осушения частей сооружения.

      5.3.2 Основной метод ремонта бетонных и железобетонных конструкций под водой состоит в наполнении опалубки ремонтным составом, вытесняющим из нее воду. Ремонтируемые поверхности должны быть очищены от ослабленного бетона, продуктов коррозии арматуры, грязи и биологических обрастаний.

      5.3.3 Подача ремонтного состава в опалубку путем сбрасывания через толщу воды не допускается. Рекомендуется два способа подачи ремонтного состава за опалубку (рисунок 20).

      При первом способе опалубка снабжается штуцерами, расположенными друг над другом, к которым присоединяется шланг от бетоно- или растворонасоса. По мере наполнения опалубки нижерасположенные штуцеры глушатся и наконец шланга присоединяется к вышерасположенным. Переключение должно производится до начала схватывания бетона, залитого через нижерасположенный штуцер, т.е. ширина захватки бетонирования и размещения штуцеров по высоте определяется, исходя из этого условия.

      При втором способе заливки бетона используется бетонопровод, нижней конец которого постоянно утоплен в бетонной смеси. По мере наполнения опалубки поднимается и нижней конец бетонопровода.

      При обоих способах бетонирования ширину захватки следует назначать в пределах 3…4 м в зависимости от удобоукладываемости бетона (при его подаче в середину захватки).

      а) б)

     


      1- наливная ремонтная бетонная смесь, 2-опалубка, 3-шланг бетононасоса,

      4-штуцер, 5-трубопровод;

      а)по гибкому шлангу через штуцеры в опалубке; б) по трубопроводу, нижней конец которого опущен в бетонную массу;

      Рисунок 20 - Схемы подачи наливной ремонтной бетонной смеси при подводных ремонтных работ

      5.3.4 При бетонировании под водой свободная верхняя поверхность массы специальных бетонов не размывается и не повышается водоцементное отношение в неподвижной воде. Прочностные характеристики бетонов, твердевших под водой, такие же, как при наборе прочности в воздушной среде.

      Водный поток может размывать бетонную массу. Для предотвращения этого явления следует использовать опалубку с крышкой (рисунок 21).

     


      1- наливная ремонтная смесь, 2- борта опалубки, 3- крышка опалубки,

      4- штуцер, 5- контрольные отверстия, 6- шланг бетононасоса.

      Рисунок 21 - Схема ремонта горизонтально расположенных бетонных конструкций в условиях водотока

      5.3.5 При необходимости укладки под водой рекомендуется снабжать водолаза емкостью, наполненной небольшим количеством ремонтного состава. Масса выдавливается из емкости с помощью ручного насоса или сжатым воздухом, поступающим от компрессора.

      5.3.6 Под водой тиксотропные ремонтные составы следует наносить на поверхность бетона вдавливанием или втиранием без применения опалубки и использовать только в неподвижной воде. Исключение составляют швы между облицовочными плитами, где уложенный ремонтный состав должен сразу защищаться от размывания забивкой уплотнительного шнура (рисунок 22).

     


      1- облицовочная плитка, 2- тиксотропный ремонтный состав, 3-уплотнитнльный шнур Вилатерм.

      Рисунок 22 - Заполнение швов между облицовочными плитами в условиях водного потока

5.4 Ремонт опор в зоне ледостава и промерзания, переменного уровня воды

      5.4.1 Значительная протяженность полосы опор по длине, а также на конструкциях с криволинейным очертанием (промежуточные массивные опоры) выдвигают специфические требования к конструкции опалубки и опалубочным работам. При отсутствии воды на полосе разрушенного бетона предпочтительным для получения оптимального количества работ является проведения работ насухо, так как проведения под водой ряда вида работ, таких как, отчистка арматуры от ржавчины, нанесения на бетонную поверхность пропиток (праймеров) является проблематичным, требует применение подводного бетонирования т. п.

      5.4.2 Для проведения работ "насухо" возможны два варианта организации ремонтных работ:

      - работы проводятся под защитой шпунтового ограждения независимо от уровня меженных вод;

      - работы проводятся с подмостей при минимальном уровне меженных вод.

      В этих условиях продолжительность работ будет определяться режимом колебания уровня воды, т. е. временем, когда повреждения в бетоне находятся в сухом состоянии.

      5.4.3 Для восстановления конструкционных элементов опор с использованием опалубки или применением шпунтового ограждения, находящихся в зоне ледостава и промерзания, а также переменного уровня воды применяют:

      - антикоррозионное покрытие для защиты арматурного каркаса;

      -ремонтные составы наливного типа толщиной слоев от 40 до 100 мм и более;

      - быстротвердеющие ремонтные составы толщиной слоев от 10 до 100 мм (в случае ремонта в сжатые сроки).

      5.4.4 Для ремонта небольших повреждений (по объему требуемого ремонтного материала) на малых глубинах, в том числе в условиях водного потока, рекомендуется использовать состав быстротвердеющий ремонтный состав.

      5.4.5 Для крепления арматуры под водой анкеры заделывают в бетон так же, как при работе в воздушной среде, руководствуясь указаниями в 7.5.7. Для крепления опалубки следует использовать анкеры, рекомендованные в п.7.5.17.

      5.4.6 Для сверления отверстий, оконтуривания ремонтируемых участков и удаления ослабленного бетона следует применять инструменты с пневмо- и гидроприводом, предназначенные для выполнения подводно-ремонтных работ. Для очистки поверхностей рекомендуется использовать водоструйные и пескоструйные установки.

5.5 Ремонт надводной части опор

      5.5.1 Заполнение пустот внутри опор

      5.5.1.1 Работы по заполнению пустот внутри опор в надводной или наземной части, образовавшихся при эксплуатации моста вследствие вымывания кладки водой, поступающей, как правило, по трещинам, должны включать:

      - подготовительные работы;

      - бурение шпуров и монтаж инъекционных устройств;

      - инъектирование пустот через шпуры;

      - заключительные работы.

      Подготовительные работы

      5.5.1.2.1 До начала работ по ремонту опор следует соорудить вспомогательные устройства, опалубки, плавсредства и подмости, а также места их устройства согласно проекту производства работ и требованиям СНиП 3.06.04 (раздел 6).

      При ремонте речных опор необходимо организовать строительную площадку у опор на плавсредствах и подготовить транспорт для перевозки рабочих и стройматериалов в соответствии с требованиями СНиП 3.06.04 (пункты 6.9-6.15).

      5.5.1.2.3 Поверхности бетона в местах повреждений должны быть тщательно очищены от грязи, цементной пыли и промыты водой. При ремонте бетонных и железобетонных элементов слабые (рыхлые и пористые) участки бетона должны быть удалены (вырублены). Прочность существующего бетона в конструкции следует определять неразрушающими методами по ГОСТ 22690.

      5.5.1.2.4 Арматура перед бетонированием должна быть очищена от пыли, грязи, масляных пятен и отслаивающейся ржавчины с помощью пескоструйной установки или вручную металлическими щетками.

      5.5.1.2.5 Перед нанесением ремонтного состава поверхность должна быть очищена от грязи, цементной пыли и промыты водой и увлажнена механизированным способом или вручную в соответствии с проектной документацией.

      Примечание - Бетон увлажняют поливом водой из шлангов. Поддержка бетона во влажном состоянии осуществляется путем закрепления (обвязыванием или липкой лентой) на поверхности бетона смоченной ветоши или поролона.

      5.5.1.2.6 До начала ремонтных работ следует проверить наличие и работоспособность оборудования и механизмов в соответствии с инструкциями по их эксплуатации, а также проверить обеспечение электроэнергией площадки выполняемых работ.

      5.5.1.3 Бурение шпуров и монтаж инъекционных устройств

      5.5.1.3.1 Разметку мест расположения шпуров на боковых поверхностях опор следует производить мелом или краской в местах согласно проекту производства работ.

      Примечание - Целесообразность в необходимости некоторых групп шпуров уточняется на месте по внешним признакам. Например, места высолов, следов выхода протечек указывают на очаги разрушения кладки внутри опоры.

      5.5.1.3.2 Для измерения температуры кладки бетона в условиях производства работ весной или осенью следует пробурить специальные шпуры.

      5.5.1.3.3 Шпуры следует бурить диаметром не более 80 мм.

      5.5.1.3.4 В массивных бетонных опорах шпуры следует бурить перфораторами, в соответствии с указаниями проекта производства работ, в остальных опорах - буровыми станками.

      5.5.1.3.5 Шпуры должны быть расположены в шахматном порядке с шагом от 0,9 до 1,5 м.

      5.5.1.3.6 На боковых бетонных поверхностях опор шпуры следует располагать наклонно вверх к горизонту под углом не менее 10°. Длина шпуров должна быть от 1,0 до 1,5 м.

      5.5.1.3.7 В первую очередь следует пробурить 10 % от проектного числа шпуров и испытать их на удельное водопоглощение по ГОСТ 12730.3

      5.5.1.3.8 После бурения всех шпуров в опоре необходимо через них промыть кладку водой под давлением 0,2 МПа. Воду следует нагнетать по трубкам, вставленным в шпуры, или через инъекторы, заделанные в устье шпура. Промывать кладку опоры необходимо горизонтальными рядами, начиная с верхних рядов и двигаясь к нижним, до тех пор, пока вытекающая вода не станет прозрачной. После этого шпуры следует продуть сжатым воздухом под давлением 0,2 МПа и закрыть деревянными пробками с паклей, которые необходимо удалить только перед инъектированием данного шпура.

      5.5.1.3.9 Выполненные работы по бурению шпуров и монтажу инъекционных устройств должны быть оформлены актом освидетельствования скрытых работ.

      5.5.1.4 Инъектирование пустот через шпуры.

      5.5.1.4.1 Для восстановления структурной целостности опор методом инъекций применяются ремонтные составы тиксотропного типа, а для заполнения швов - ремонтные составы наливного типа.

      5.5.1.4.2 Перед инъектированием пустот следует загерметизировать все трещины между шпурами на поверхности опоры и пустые швы между блоками или камнями облицовки, через которые возможна утечка нагнетаемого раствора.

      5.5.1.4.3 Первый герметизирующий слой необходимо выполнить инъекционным составом, путем втирания его в трещину с использованием шпателя. Не ранее, чем через 30 минут после нанесения первого слоя и его втирания в трещину, следует наносить шпателем второй слой из герметизирующей мастики по ГОСТ 14791 и разровнять его заподлицо с поверхностью бетона.

      5.5.1.4.4 После отверждения нанесенных слоев (как правило, не ранее чем через 24 часа) необходимо произвести проверку герметичности полости инъектируемой трещины с использованием ацетона по ГОСТ 2768 или фурилового спирта (см. технические условия изготовителя). Испытания следует проводить при помощи нагнетания насосом последовательно в каждый шпур ацетона или фурилового спирта с визуальной фиксацией протечек. В случае появления протечек между шпурами эти места повторно герметизируются.

      5.5.1.4.5 Инъектировать пустоты опор ремонтным составом через шпуры следует последовательно снизу вверх, начиная с нижних шпуров.

      5.5.1.4.6 Инъектировать ремонтный состав следует начинать при давлении 0,1 МПа постепенно повышая до величины от 0,5 до 1.0 МПа.

      5.5.1.4.7 Правильность ведения процесса инъектирования следует определять по появлению влаги, просочившейся через конопатку трещин и пробки, закрывающие вышележащие шпуры.

      5.5.1.4.8 Шпуры следует считать заинъектированными, если поглощение цементного раствора при принятом давлении прекращается.

      5.5.1.4.9 В случае расхода раствора, превышающего расчетный, при невысоком давлении необходимо прекратить нагнетание, выяснить местоположение трещин, через которые раствор вытекает за пределы кладки, и загерметизировать их согласно 5.5.1.4.3-5.5.1.4.4.

      5.5.1.4.10 Если определить место утечки раствора не удается, необходимо сделать перерыв в работе на время схватывания раствора, после чего произвести разбуривание скважины и повторить инъектирование.

      5.5.1.4.11 Результаты инъектирования каждого шпура следует заносить в специальный журнал инъектирования пустот с указанием даты производства работ, номера и характеристики шпуров, состава цементного раствора, рабочего давления нагнетания и расхода цементного раствора, а также температуры воздуха во время производства работ.

      5.5.1.4.12 Выполненные работы по инъектированию пустот через шпуры следует оформлять актом освидетельствования скрытых работ

      5.5.1.4.13 После окончания работ необходимо демонтировать все детали опалубки и подмостей. Начало демонтажа должно быть определено по величине набранной прочности ремонтного состава или бетона, указанной в проекте производства работ.

      5.5.1.4.14 Необходимо произвести зачистку бетонной поверхности от бетонных наплывов и срезать монтажные арматурные выпуски углошлифовальной машинкой с алмазным диском.

      5.5.1.4.15 После окончания работ по инъектированию пустот и трещин внутри опоры следует произвести защиту поверхности опоры согласно 7.2.1, а также выполнить расшивку швов между блоками.

      5.5.5.1.16 Для защиты опор от возможных протечек через промываемые дождевой водой каналы следует загерметизировать поверхности оголовков опор по 7.2.1.

5.6 Восстановление разрушенного бетона

      5.6.1 Работы по восстановлению разрушенного бетона опор должны включать:

      - подготовительные работы;

      -основные работы, как правило, состоящие из следующих операций:

      удаление слабого и карбонизированного бетона, опалубочные работы, бетонные работы, уход за бетоном, инъектирование и/или гидрозащита трещин;

      - заключительные работы.

      5.6.2 Подготовительные работы следуют выполнять согласно 5.5.1.2.

      5.6.3 До начала работ по восстановлению разрушенного бетона опор инструментом с алмазным диском следует оконтурить поврежденные участки бетона на глубину в соответствии с проектной документацией и ППР.

      5.6.4 Выполненные подготовительные работы следует оформить актом освидетельствования скрытых работ.

5.7 Удаление слабого и карбонизированного бетона

      5.7.1 Слабый и легко разрушаемый бетон следует отбить и удалить при помощи кельмы по ГОСТ 9533.

      5.7.2 Карбонизированный бетон и бетон с прочностью ниже проектной следует срубить и удалить ручными перфораторами по ГОСТ 16436 или любым другим оборудованием. Карбонизацию бетона следует определять по ГОСТ 31383.

      5.7.3 Выполненные работы по удалению слабого и карбонизированного бетона следует оформить актом освидетельствования скрытых работ

      5.7.4 Опалубочные работы.

      5.7.4.1 Опалубку следует изготавливать в соответствии с проектом производства работ и требованиями ГОСТ Р 52085.

      5.7.4.2 Опалубочные работы должны производиться в соответствии с требованиями 5.16 СНиП РК 5.03-37.

      5.7.4.3 Выполненные работы по установке опалубки следует оформлять актом освидетельствования скрытых работ

      5.7.5 Бетонные работы.

      5.7.5.1 Бетонные работы должны производиться с соблюдением требований СНиП РК 5.03 -37 (Раздел 5).

      5.7.5.2 На месте укладки бетонной смеси запрещается добавлять в нее воду для увеличения ее подвижности.

      5.7.5.3 В местах больших разрушений бетона (на глубину более 40 мм) с повреждением арматуры, коррозией или с разрывами стержней необходимо восстановить проектное количество арматуры в соответствии с проектом производства работ.

      5.7.5.4 Способ укладки бетонной смеси на поврежденные участки бетона должен обеспечить монолитность конструкции. Каждая новая порция бетонной смеси должна быть уложена до начала схватывания ранее уложенного слоя бетона.

      Примечание - Время начала схватывания бетонной смеси указывается в сопроводительной документации на бетонную смесь и ремонтные составы или определяется по ГОСТ 310.3 (раздел 2).

      5.7.5.5 В случаях перерывов при укладке бетонной смеси возобновление бетонирования допускается производить по достижении бетоном, уложенным ранее, прочности не менее 1,5 МПа. Прочность бетона следует определять по ГОСТ 10180.

      Уплотнение бетонной смеси должно обеспечивать требуемую плотность и однородность бетона. Толщина уплотняемого слоя должна соответствовать глубине проработки уплотняющего оборудования.

      5.7.5.7 Для уплотнения бетонных смесей уплотняющее оборудование должно выбираться с учетом марки бетонной смеси по удобоукладываемости, геометрии конструкции, вида опалубки и расположения дефектного участка на опоре.

      5.7.5.8 При уплотнении бетонной смеси глубинными вибраторами не допускается опирание вибраторов на арматуру, закладные изделия, тяжи и другие элементы крепления опалубки.

      5.7.5.9 Продолжительность вибрирования бетонной смеси должна назначаться в проекте производства работ в зависимости от марки бетонной смеси по удобоукладываемости, типа конфигурации бетонируемого участка, степени и вида армирования, параметров уплотняющего оборудования. Ориентировочную продолжительность уплотнения рекомендуется принимать для поверхностных вибраторов величиной от 20 до 60 с, для глубинных - от 20 до 40 с. В зимний период продолжительность вибрирования должна быть увеличена на 25 %.

      5.7.5.10 Погружения глубинного вибратора в бетонную смесь должны обеспечивать углубление его в ранее уложенный слой на величину от 5 до 10 см. Шаг перестановки глубинных вибраторов не должен превышать полуторного радиуса их действия и составляет от 15 до 60 см в зависимости от типа вибратора.

      5.7.5.11 Работы по восстановлению разрушенного заполнения швов между бетонными контурными блоками, блоками облицовки и камнями гранитной облицовки должны выполняться с проведением следующих операций:

      - удаление старого материала швов при помощи молотка и зубила или других доступных инструментов;

      - очистка швов от остатков старого материала при помощи продувки сжатым воздухом;

      увлажнение швов при помощи полива водой и поддерживать в увлажненном состоянии путем заполнения швов смоченным поролоном или ветошью не менее 6 часов;

      заполнение швов при помощи шпателя новым раствором по техническим условиям завода-изготовителя, не имеющим усадки и обладающим адгезией;

      оклейка заполненных швов полиэтиленовой пленкой по ГОСТ 10354 при помощи липкой ленты по ГОСТ 20477.

      5.7.5.12 Выполненные бетонные работы следует оформлять актом освидетельствования скрытых работ.

      5.7.6 Заключительные работы

      5.7.6.1 После окончания работ необходимо демонтировать все детали опалубки и подмостей. Начало демонтажа должно быть определено по величине набранной прочности ремонтного состава или бетона, указанной в проекте производства работ.

      Необходимо произвести зачистку бетонной поверхности от бетонных наплывов и срезать монтажные арматурные выпуски углошлифовальной машинкой по ГОСТ Р МЭК 60745-2-3 с алмазным диском.

      5.7.7 Уход за твердеющим бетоном.

      5.7.7.1 Уход за твердеющим бетоном следует выполнять согласно требованиям раздела 15 [5].

      5.7.7.2 При выполнении работ по уходу за бетоном следует вести журнал ухода за бетоном.

5.8 Инъектирование трещин

      5.8.1 Подготовительные работы [7].

      5.8.1.1 При выполнении подготовительных работ следует произвести разметку инъектируемых трещин. Разметку следует производить по границе трещин при помощи рулетки по ГОСТ 7502 и маркера по бетону.

      Примечание - Разметка трещин выполняется для обозначения их местоположения.

      5.8.1.2 Поверхности бетона, прилегающие к трещинам, необходимо очистить от грязи и посторонних включений, протереть от пыли сухой, чистой ветошью или продуть сжатым воздухом.

      5.8.1.3 Перед началом работ по инъектированию трещин следует смонтировать все необходимые специальные вспомогательные средства и устройства согласно СНиП 3.06.04 (раздел 6).

      5.8.1.4 Перед бурением шпуров необходимо определить магнитным методом по ГОСТ 22904 расположение арматуры в бетоне, чтобы исключить возможность ее повреждения. Проекцию арматурных стержней следует мелом нанести на бетон опор.

      5.8.2 Монтаж инъекционных устройств.

      5.8.2.1 На трещинах, подлежащих инъектированию, должна быть произведена разметка мест установки штуцеров по 5.8.1.1, через которые будет производиться инъектирование, расстояния между штуцерами должны оставлять:

      - при раскрытии трещин до 0,3 мм - не более 20 см;

      - при раскрытии от 0,3 до 0,5 мм - от 20 до 25 см;

      - при раскрытии от 0,5 мм - 40 см.

      5.8.2.2 Следует произвести сверление шпуров под установку накладных штуцеров (например, при помощи перфораторов электрических или пневматических). Диаметр шпуров должен быть указан в проекте.

      5.8.2.3 При сверлении шпуров необходимо попасть в плоскость трещины высверливаемым отверстием. Повреждение арматуры при сверлении не допускается.

      5.8.2.4 Сверление шпуров необходимо производить как можно ближе к устью трещины, не обламывая края трещины. Глубина проникновения трещины в бетон конструкции должна быть отражена в ведомости дефектов и повреждений опор должна быть уточнена при проведении работ, например, ультразвуковым методом по ГОСТ 17624.

      5.8.2.5 После высверливания шпуров их поверхность необходимо продуть или очистить от крошки, образовавшейся при сверлении, с помощью промышленного пылесоса. Допускается проводить промывку отверстий водой с последующей продувкой сжатым воздухом под давлением не менее 0,5 МПа.

      5.8.2.6 Для эффективности закрепления штуцера на поверхности бетона следует изготавливать основание под штуцер из фанеры по ГОСТ Р 53920.

      5.8.2.7 Трубку штуцера длиной от 40 до 50 мм следует установить в отверстие фанеры без герметизации этого соединения. Под трубкой штуцера в фанерном основании необходимо устроить канавку (стамеской по ГОСТ 1184) вдоль трещины для направленной подачи инъекционного состава в трещину.

      5.8.2.8 Штуцеры должны иметь ограничители глубины погружения в просверленные отверстия в бетоне.

      Примечание - Ограничители могут быть изготовлены из дерева, металла или других материалов в виде шайбы.

      5.8.2.9 Глубина заделки штуцера должна быть минимальной, не более 1/10 глубины трещины, для исключения возможности отклонения от плоскости развития трещины внутри конструкции и обеспечения герметичности при прохождении состава в трещину при максимальном давлении (указанном в проекте производства работ) на выходе состава из насоса.

      5.8.2.10 Глубина шпура под штуцер должна быть на 5…10 мм больше длины вклеенной в бетон части штуцера.

      5.8.2.11 Снижение глубины заделки штуцера в бетон до 10 мм следует обеспечивать путем его впрессовывания с клеем по ГОСТ 30535 в отверстие. Для впрессовывания штуцера в отверстие следует использовать соединения из готовых водопроводных муфт по ГОСТ 8966 диаметром от 9,5 мм до 12,7 мм. Свободная головка штуцера, обращенная к насосу, должна иметь резьбу, аналогичную резьбе накидной гайки напорного шланга.

      5.8.2.12 Работы по инъектированию трещины должны быть выполнены по одной из следующих технологий:

      низконапорная технология (давление подачи инъекционного состава до 0,3 МПа);

      высоконапорная технология (давление подачи инъекционного состава более 0,3 МПа).

      5.8.2.13 При низконапорной технологии инъектирования необходимо производить наклейку штуцеров путем нанесения на контактируемую с бетоном поверхность основания штуцера быстросхватывающегося состава клея (например, быстро затвердевающий однокомпонентный циакриновый клей) шириной не более 5 мм.

      Штуцер следует установить над трещиной, используя для центрировки металлический направляющий стержень, вставляемый внутрь патрубка штуцера (рисунок 23). При этом желобок основания штуцера должен быть направлен вдоль трещины. Штуцер необходимо прижать на одну-две минуты к бетону.

      После установки штуцеров следует произвести их герметизацию путем промазки по периметру зоны контакта оснований штуцеров с бетоном герметизирующей мастикой по ГОСТ 14791.

      При высоконапорной технологии поверхность части штуцера, вклеиваемой в бетон, следует очистить и обезжирить ацетоном по ГОСТ 2768. На очищенную поверхность штуцера необходимо нанести герметизирующую мастику по ГОСТ 14791, затем над отверстием следует установить штуцер и ударами молотка через деревянную или медную прокладку впрессовать в бетон. Затем следует произвести дополнительную герметизацию по периметру штуцера с поверхностью бетона конструкции герметизирующей мастикой по ГОСТ 14791.

     


      1- направляющий стержень, 2- ограничитель, 3- штуцер, 4- фанерное снование, 5- шпур, 6 – трещина, 7- тело бетона.

      Рисунок 23 Схема установки штуцера

      5.8.2.14 После выполнения работ по 5.8.2.12 следует проверить сообщаемость штуцера с трещиной путем нагнетания в штуцер ацетона по ГОСТ 2768. При этом ацетон должен вытекать из трещины.

      5.8.2.15 После проверки следует загерметизировать трещину между штуцерами двумя слоями согласно 5.5.1.4.3 -5.5.1.4.4.

      5.8.2.16 Допускается проверять герметичность полости трещины воздухом путем его нагнетания в каждый штуцер при давлении не менее 0,2 МПа. Остальные штуцеры должны быть закрыты в это время деревянными заглушками. Время падения давления на манометре до нуля должно быть не менее 30 секунд, что свидетельствует об отсутствии дефектных мест. В случае падения давления до нуля менее чем за 30 секунд герметизирующий слой следует покрыть жидким раствором мыла и визуально выявлять дефектные места по выходу воздуха на поверхность бетона (наличие пузырей).

      5.8.2.17 В результате выполнения работ по монтажу инъекционных устройств следует оформлять акт освидетельствования скрытых работ.

      5.8.3 Приготовление инъекционных растворов.

      5.8.3.1 Приготовление инъекционных растворов следует производить только после выполнения работ по 5.8.2.1-5.8.2.11.

      5.8.3.2 Все работы по приготовлению инъекционных растворов следует производить по инструкции, прилагаемой к ним.

      5.8.3.3 При малых (до 5…10 литров) единовременных потребностях в инъекционном растворе для инъектирования трещин, раствор следует готовить вручную непосредственно на строительной площадке. Тарой могут служить небольшие по объему полиэтиленовые емкости (например, бутылки для питьевых жидкостей).

      5.8.3.4 Количество приготавливаемого инъекционного раствора должно быть увязано с потребностью в нем в пределах времени сохранения жизнеспособности состава.

      Примечание - Время сохранения жизнеспособности инъекционного раствора приводится в инструкции по его изготовлению, но составляет не более 2 часов.

      5.8.3.5 Как правило, следует использовать инъекционные растворы на основе эпоксидной смолы по ГОСТ 10587. При приготовлении инъекционного раствора с использованием эпоксидной смолы работы следует выполнять следующим образом: в емкость необходимо отмерить требуемое по инструкции количество эпоксидной смолы, затем другие компоненты, указанные в инструкции по приготовлению, и перемешать их низкооборотистой (до 500 об/мин) дрелью с винтовой насадкой до однородной консистенции. Отвердитель следует вводить в инъекционный раствор непосредственно перед использованием инъекционного раствора с последующим перемешиванием в течение не менее двух минут.

      5.8.3.6 При приготовлении инъекционных растворов необходимо иметь мерную посуду для дозировки компонентов, емкость для приготовления состава, термометр по ГОСТ 28498 и вискозиметр по ГОСТ 10028.

      5.8.4 Метод и условия инъектирования трещин.

      5.8.4.1 Работы по инъектированию не рекомендуется вести [7]:

      - в дождливую погоду и в условиях высокой влажности (относительная влажность до 80%);

      Примечание - В дождливую погоду из-за отрицательного действия воды на отвердители резко снижаются адгезионные свойства составов.

      при пониженных температурах (ниже плюс 10°С);

      Примечание - При низких температурах резко возрастает вязкость составов и они медленно отверждаются.

      при очень высоких температурах окружающей среды (температура воздуха выше плюс 40 °С).

      Примечание - При высоких температурах резко уменьшается жизнеспособность составов.

      5.8.4.2 Нагнетание инъекционного раствора следует производить через напорные штуцера ручными насосами малой производительности по ГОСТ Р 52615 с последующей выдержкой штуцера под давлением после окончания нагнетания в течение пяти минут.

      5.8.4.3 Скорость нагнетания инъекционного раствора следует увеличивать постепенно. Как правило, рабочим давлением является давление до 0,2 МПа. Расход инъекционного раствора следует определять визуально по падению давления, которое фиксируется на манометре насоса. Восстановление давления до величины рабочего следует производить непрерывно в процессе нагнетания, в зависимости от скорости подачи инъекционного раствора, до момента его выхода из смежного штуцера.

      5.8.4.4 Если в процессе нагнетания используются промежуточные шпуры, то указанные шпуры следует закрывать деревянными заглушками по мере выхода из них состава до момента его выхода через смежный штуцер. После выхода состава следует выполнить выдержку по 5.8.4.2 и затем перейти к инъектированию очередного штуцера.

      5.8.4.5 Если при нагнетании состава не происходит заполнения трещины (резкое повышение давления на манометре), необходимо просверлить наклонное отверстие на устье трещины глубиной до 20 мм вблизи штуцера. Если в этом случае не происходит истечения состава из отверстия, трещина считается непроходимой и должна быть на этом участке загерметизирована согласно 5.9.2.15.

      5.8.4.6 Инъектирование трещин следует производить в следующем порядке:

      - залить инъекционный раствор в емкость инъектора;

      - надеть напорный шланг инъектора на патрубок штуцера;

      - соединить пневмонасос с патрубком для воздуха, установленным в крышке инъектора;

      - произвести нагнетание в емкость воздуха до давления 0,2 МПа, поддерживая этот уровень давления.

      Инъектирование необходимо вести от нижнего штуцера к верхнему относительно горизонта.

      5.8.4.7 Окончание нагнетания инъекционного раствора в каждый штуцер следует оценивать по появлению инъекционного раствора в любом из выше расположенных штуцеров или не ранее чем через 10 минут после начала нагнетания.

      Примечания

      1 Время нагнетания состава в штуцер определяется шириной раскрытия трещины, ее глубиной, температурой бетона конструкции, текучестью состава и др.

      2 Время нагнетания увеличивается с увеличением параметров трещин, в свою очередь увеличение параметров трещины напрямую зависит от температуры окружающей среды.

      5.8.4.8 Для исключения образования в трещине воздушных пробок при перестановке напорного патрубка на очередной штуцер, перед продолжением нагнетания переставной напорный шланг должен быть заполнен инъекционным составом.

      5.8.4.9 В случае прорыва инъекционного раствора сквозь герметизирущий слой или выпадения штуцера из шпура необходимо восстановить поврежденное место при помощи деревянных заглушек (пробок).

      5.8.4.10 Все заинъектированные трещины, а также трещины раскрытием до 0,3 мм и трещины, внутреннее пространство которых заполнено твердыми продуктами выщелачивания цемента и непроницаемы для инъектирования, должны быть заполнены по 5.9 герметизирующей мастикой по ГОСТ 14791.

      5.8.4.11 При перерывах или при окончании работ по инъектированию трещин необходимо промыть ацетоном насос и шланги по ГОСТ 2768.

      5.8.4.12 В результате выполнения работ по инъектированию трещин следует оформлять акт освидетельствования скрытых работ.

      5.8.5 Заключительные работы.

      5.8.5.1 После окончания нагнетания инъекционного раствора на каждый штуцер следует установить деревянную пробку. Не менее, чем 24 часа после завершения работ по нагнетанию инъекционного раствора в трещины штуцеры следует удалить с поверхности бетона путем его срезки углошлифовальной машиной по ГОСТ Р МЭК 60745-2-3 с алмазным диском по ГОСТ Р ИСО 7711-2. Следы от установки штуцеров необходимо устранить (например, заштукатурить цементным раствором).

5.9 Гидрозащита трещин

      5.9.1 Подготовка трещин [7].

      5.9.1.1 Вдоль устья трещины в пределах защитного слоя бетона необходимо нарезать штрабу при помощи инструментов и заполнить ее ремонтным составом. Ширина штрабы должна быть определена в зависимости от величины раскрытия трещины. Минимальная ширина штрабы должна быть не менее 5 мм (рисунок 24). Минимальная глубина штрабы должна быть не менее 10 мм.

     


      1 – тело бетона, 2 – трещина, 3 – линии разделки трещины

      Рисунок 24 Схема подготовки трещин при гидрозащите

      5.9.1.2 Штрабу следует очистить от пыли сжатым воздухом при помощи компрессора давлением не более 0,2 МПа.

      5.9.1.3 При использовании для очистки штрабы компрессора, на компрессоре должен быть установлен фильтр, предотвращающий попадание конденсата и масла в штрабу.

      5.9.1.4 В результате выполнения работ по нарезке штраб следует оформлять акт освидетельствования скрытых работ.

      5.9.2 Приготовление ремонтных составов.

      5.9.2.1 Приготовление ремонтных составов следует производить в соответствии с прилагаемой инструкцией для выбранного ремонтного состава.

      5.9.2.2 Как правило, для герметизации трещин рекомендуется использовать ремонтные составы из герметизирующей мастики. Для приготовления герметизирующей мастики следует использовать необходимое количество эпоксидной смолы по ГОСТ 10587, пластификатора по ГОСТ 8728 и отвердителя по ГОСТ Р 50096 перемешать низкооборотной (до 500 об/мин) дрелью с винтовой насадкой до получения однородной пастообразной консистенции, в процессе перемешивания следует добавить наполнитель (например, песок) в количестве от 100 до 200 массовых частей.

      5.9.3 Нанесение ремонтных составов.

      5.9.3.1 Бетонная поверхность, на которую следует нанести ремонтный состав, должна быть сухой, очищенной от наледи, грязи, пыли.

      5.9.3.2 Бетонная поверхность должна иметь температуру не ниже плюс 5°С.

      5.9.3.3 Набивка штрабы ремонтным составом производится при помощи шпателя либо строительно-монтажным пистолетом. Как правило, нанесение ремонтного раствора должно производиться снизу вверх по штрабе.

      5.9.3.4 При ремонте глубоких трещин необходимо использовать уплотнительные шнуры по техническим условиям завода-изготовителя, например, по ТУ 2291-009-0398419-2006, которые следует забивать в штрабу при помощи шанцевого молотка по ГОСТ 11042 перед нанесением ремонтного состава. Допускается использовать шнуры из уплотнительной резины по ГОСТ 6467. Диаметр шнура должен превышать ширину штрабы на 2 мм.

      Глубина штрабы при использовании уплотнительного шнура должна быть не менее 15 мм.

      Примечание - При забивке уплотнительного шнура в штрабу в результате деформации он занимает больший объем.

      5.9.3.5 В результате выполнения работ по гидрозащите трещин следует оформлять акт освидетельствования скрытых работ.

      5.9.4 Заключительные работы.

      5.9.4.1 Свежеуложенный в штрабу ремонтный состав следует защитить путем оклейки ремонтной зоны при помощи липкой ленты полиэтиленовыми пленками по ГОСТ 10354 на ширину, превышающую ширину штрабы в два раза.

6 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов опорных частей и подферменников

6.1 Содержание опорных частей и подферменников

      6.1.1 При содержании опорных частей следует проверять [1]:

      - состояние подферменников, равномерность и плотность опирания опорных частей на подферменник и балок пролетных строений на опорные части;

      - наличие анкеровки и прикреплений;

      - состояние сопряжения элементов опорных частей между собой и состояние их конструкций (наличие трещин, коррозия металла, загрязненность и пр.);

      - положение катков и других элементов опорных частей, сравнивая их фактическое положение с проектным.

      6.1.2 Характерными дефектами стальных опорных частей тангенциального типа являются [1]:

      - коррозия видимых стальных элементов в зоне опирания (закладные детали, сварные стыки, верхние и нижние опорные подушки, фиксаторы);

      - выталкивание нижних опорных подушек из зон опирания из-за отсутствия сварного шва или его разрыва, либо проявление "храпового эффекта" в зоне контакта одного из нижних ребер поперечной грани верхней опорной подушки с нижней опорной подушкой;

      - отрыв нижних опорных подушек вместе с закладными пластинами и бетоном зоны опирания вследствие "храпового эффекта", возникающего при отрицательных температурах;

      - вертикальные разломы по торцу балки с отвалом бетона по ребру балки;

      - отсутствие смазки на контактных поверхностях опорных частей;

      - мусор по верху опоры, закрывающий опорные подушки;

      - разрушение подферменников.

      6.1.3 Характерными дефектами стальных и железобетонных валков подвижных опорных частей являются [1]:

      - коррозия видимых стальных элементов опорных частей (верхние и нижние опорные подушки, стальные валки целиком, катки, анкерные и крепежные болты, фиксаторы, верхнее и нижнее окаймление железобетонного валка, элементы кожухов);

      - трещины и раковины в бетоне железобетонного валка;

      - недопустимые наклоны валков;

      - перекос и "угон" катков или валков;

      - выход из зацепления фиксирующего зуба;

      - отсутствие анкерных болтов на опорных плитах или гаек на болтах;

      - отсутствие смазки на контактных поверхностях;

      - отсутствие защитных кожухов;

      - мусор по верху подферменника, закрывающий валки (катки).

      6.1.4 Характерными дефектами резинометаллических и полиуретановых опорных частей являются [1]:

      - отсутствие стационарных устройств на опорах сооружения, обеспечивающих быструю замену отказавших опорных частей;

      - односторонний перекос опорных частей с повреждением резины или полиуретана, связанный с "угоном" пролетных строений на продольных уклонах;

      - трещины по резине на боковых гранях опорных частей, расслоение резины и коррозия стальных листов в ее толще;

      - деформации резинометаллических опорных частей, признаком которых являются волны (гофры) по боковым граням опорных частей. При высоте волн, равной или более 2 мм, опорная часть считается раздавленной и подлежит замене;

      - неполный контакт поверхности опорной части с балкой пролетного строения из-за отсутствия клиновидных элементов или иных устройств на мостовых сооружениях с продольным уклоном, а также на балках с перекосом поперек сооружения;

      - коррозия закладных деталей и стальных клиновидных листов;

      - трещины в полиуретане опорной части;

      - деформации (бочкообразность) зубьев полиуретана под нагрузкой;

      - мусор по верху опоры, закрывающий опорные части.

      6.1.5 Характерными дефектами опираний без опорных элементов на прокладки из гидроизоляционного материала являются [1]:

      - сколы торцов балок с оголением каркасов несущей арматуры балок;

      - сколы бетона ригелей (насадок) опор в зоне опирания с оголением арматуры;

      - разрывы фасадных граней ригелей (насадок) опор;

      - недостаточность длины опирания балок при сколах бетона балок и ригелей опор (менее 15 см);

      6.1.6 Характерными дефектами комбинированных опорных частей являются:

      - коррозия металлических элементов опорной части;

      - деформации и разломы фиксирующих и направляющих элементов;

      - отсутствие или повреждения защитных водонепроницаемых чехлов.

      6.1.7 Характерными дефектами для стальных шарниров подвесок являются:

      - коррозия стальных элементов узла опирания подвесок;

      - трещины или разломы в бетоне зоны омоноличивания;

      - систематическое увлажнение с загрязнением всех стальных элементов опорного узла подвесок;

      - отсутствие инвентарных ходов для осмотров, содержания и ремонта узла подвесок.

      6.1.8 Инструментальные измерения при содержании опорных частей и опираний выполняются с целью:

      - определения эксцентриситета в опираниях;

      - оценки "угона" и перекоса валков и катков;

      - определения длины опирания (без опорных частей) в случае скола торцов балки или ригеля (насадки) опор;

      - определения положения в плане плоских или тангенциальных опорных частей;

      - оценки допустимости наклона валка (экстремальные наклоны валков могут быть зимой или летом);

      - определения годовых перемещений ("зарубок") при выталкивании нижних опорных подушек.

6.2 Ремонт и установка полиуретановых опорных частей

      6.2.1 При ремонтных работах опорные части допускается применять в мостовых сооружениях с уклонами ездового полотна предельно допустимыми по СНиП 2.05.03 без клиновидных прокладок. При уклонах ездового полотна до 20 ‰ как вдоль, так и поперек оси моста уклон подферменных площадок должен соответствовать проектному уклону ездового полотна. При уклонах свыше 20 ‰ в подферменных площадках следует предусматривать устройство углублений под опорные части глубиной 10 мм. Дно площадки углубления должно иметь уклон, равный уклону ездового полотна. Отклонение уклонов поверхности площадок опирания от проектного допускается до 5 ‰.

      6.2.2 Замена опорных частей производится в соответствии с разделами 5 и 6 "Рекомендации" [8].

      6.2.3 Под опорным узлом балок или плит пролетного строения вдоль оси моста следует располагать только одну опорную часть, а поперек оси моста в одном створе необходимо располагать опорные части одной марки примерно одинаковой жесткости, обеспечив равномерную передачу на них опорной реакции.

      Подвижные опорные части устанавливают на опорные площадки насухо гребнями вверх или вниз без анкерного крепления к опорам и пролетным строениям. При этом гребни опорных частей должны быть перпендикулярны вертикальной плоскости, проходящей через продольную ось балки (плиты).

      Допускается устанавливать полиуретановые опорные части на ригели, насадки или подферменные площадки через слой цементного, цементно-песчаного или полимерного раствора, которым выравнивается поверхность ригеля.

      6.2.4 При длине пролетов 18 м и более опорные части следует располагать на подферменных площадках высотой не менее 15 см.

      6.2.5 Поверхности опорных площадок пролетных строений или балок, устанавливаемых непосредственно на полиуретановые опорные части, и поверхности подферменных площадок должны быть плоскими. Местные неровности контактных поверхностей не должны превышать 3 мм.

      На опорных площадках балок пролетных строений и опор наплывы бетона необходимо удалить, раковины заделать. Масляные пятна на подферменных площадках в местах установки опорных частей и на их контактных поверхностях необходимо удалить.

      Не допускается установка опорных частей на подсыпку из сухого цемента.

      При установке должны быть обеспечены плоские без зазоров контакты опорных частей с сопрягаемыми конструкциями.

      Для опирания балок пролетного строения с узким ребром недопустима установка их на полиуретановые опорные части, имеющие длину, выступающую за ширину ребра более чем на 5 % ширины ребра балки.

      До установки полиуретановых опорных частей в ремонтируемых мостах и путепроводах необходимо выполнить ремонт балок и верха опор, обеспечив в опорных узлах требуемые контактные условия (расчетную площадь контакта) и прочность материала сопрягаемых конструкций.

      6.2.6 Установку пролетных строений и балок на полиуретановые опорные части, омоноличивание и замыкание температурно-неразрезных, неразрезных и рамных пролетных строений надлежит выполнять в последовательности и в диапазоне температур, указанных в проектной документации.

      6.2.7 Расстояние от края плиты опорной части до края элементов опор (подферменной площадки), на которых их необходимо разместить, должно быть не менее 5 см как вдоль, так и поперек оси моста.

      Железобетонное пролетное строение, как правило, не должно иметь стальных закладных деталей в зоне контакта с подвижными полиуретановыми опорными частями.

      Стальные закладные детали в железобетонных балках (или плитах) пролетного строения в местах установки их на неподвижные опорные части должны иметь антикоррозионную защиту. При этом эти закладные детали должны быть снабжены упорами, предотвращающими угон пролетных строений вдоль и поперҰк оси моста. Сварные работы в местах расположения опорных частей недопустимы.

      6.2.8 В автодорожных мостах высотой более 4 м для замены вышедших из строя опорных частей следует предусматривать устройства для размещения над верхом опор домкратов и синхронного подъема балок пролетного строения.

      При мостах высотой менее 4 м для этих целей допускается использование временных опор и подмостей, опирающихся на грунт или фундамент постоянной опоры.

      6.2.9 Опускать пролетные строения, балки и блоки на опорные части следует строго вертикально. Недопустимо поворачивать, сдвигать балки (плиты) пролетного строения в горизонтальной плоскости после введения их в соприкосновение с опорной частью.

      Если сразу после установки балки пролетного строения наклон гребней (ребер) по величине превысил треть высоты опорной части, балку пролетного строения следует снять с опорных частей и после восстановления формы гребней установить снова.

      6.2.10 После установки опорных частей и опускание пролетных строений в проектное положение в общих журналах производства работ и актах на скрытые работы следует указать: дату установки балок и опорных частей, дату замыкания пролетного строения в температурно-неразрезную, неразрезную и рамно-неразрезную систему, температуру воздуха в момент замыкания плети, фактическое положение опорных частей относительно опорных площадок и подферменных устройств, номер партии опорных частей и название предприятия-изготовителя.

6.3 Ремонт подферменника под опорные части

      6.3.1 Для выравнивания и ремонта опорных частей мостовых сооружений применяют подливочные составы из безусадочных быстротвердеющих бетонных смесей наливного типа с высоким модулем упругости. Толщина заливки рекомендуется принимать 20…200 мм.

      6.3.2 При производстве ремонтных работ без закрытия движения по мосту, рекомендуется применение сверхбыстротвердеющего состава, который может заливаться на толщину от 10 до 100 мм, время жизни раствора составляет 15…25 минут в зависимости от температуры окружающей среды. Температура применения сверхбыстротвердеющего состава в пределах от -10 оС до +30 оС, что позволяет использовать его при аварийных ремонтах в осенне-зимний период.

      6.3.3 Основные свойства подливочных составов:

      - высокая удобоукладываемость, без введения дополнительных пластифирующих добавок;

      - быстрый набор прочность (прочность на сжатие через 1 сутки 25 МПа через 28 суток - 60 МПа);

      - высокая морозостойкость F300;

      - быстрые сроки схватывания: начало – через 30 мин.; конец – 8 часов.

      - высокая водонепроницаемость.

      6.3.4 Подготовительные работы.

      6.3.4.1 Подготовительные работы связаны с удалением грязи, пыли, следов ГСМ и насыщением бетонного основания подферменника под опорной части водой м выполняются по следующей последовательности:

      - удаляется крупный мусор вручную;

      - производится подъемка опорной части;

      - производится нивелировка поверхности подферменника;

      - удаляется мелкий мусор, грязи и пыли водоструйной установкой и насыщение водой;

      - удаление остатков воды и продувка воздухом поверхности.

      6.3.4.2 При необходимости, производится установка опалубки. Опалубка должна отвечать требованиям 5.8.4.1. Внутренняя поверхность опалубки должна быть обработана антиадгезивом. Опалубка располагается таким образом, чтобы подливка в плане выступала за опорную плиту подферменника. Эта величина определяется проектом и должна быть не менее, минимальной толщины материала подливки.

      6.3.5 Приготовление и укладка раствора.

      6.3.5.1 Для приготовления ремонтного состава для подливки под опорные части заливают в миксер минимальное количество воды и при постоянном перемешивании миксера медленно и непрерывно засыпают быстротвердеющий ремонтный состав на полимерной основе из сухих смесей. После того как засыпана вся смесь, перемешивание продолжают в течение 3…4 минут до образования однородной массы. При необходимости добавляют воду до достижения требуемой консистенции и еще раз перемешивают миксер 2…3 минуты.

      6.3.5.2 Раствор подают через отверстия в опорной части или с одной стороны приподнятой опорной части поверх подферменника, пока с противоположенной стороны смесь не достигнет горизонтального уровня, не превышающего высоту нижней плиты опорной части.

      6.3.5.3 Укладку смеси производят без перерывов, так как жизнеспособность готовой смеси составляет, примерно, один час (при температуре + 20 °С), поэтому за это время весь объем должен быть уложен. Укладку материала можно проводить вручную или с помощью бетононасосов только с одной стороны (чтобы избежать захвата воздуха). Благодаря хорошей текучести, укладка смеси производится без дополнительного вибрирования, просто подвигая вперед-назад стальной гибкий трос (рисунок 25).

     


      1 - подферменник; 2 - выравнивающий слой; 3 - опалубка; 4 - опорная часть; 5 - анкерная плита; 6 - анкерные болты; 7 - клинья; 8 - бетонная смесь; 9 - гибкий стальной

      трос (набор мелких стальных цепей)

      Рисунок 25 - Схема устройства выравнивающего слоя

      6.3.5.4 Ремонтная смесь содержит цемент, вызывающий раздражение кожи и слизистых оболочек. Поэтому следует избегать попадания в глаза и контакта с кожей. В случае раздражения пораженные места необходимо тщательно промыть водой и обратиться к врачу, представив информацию о свойствах материала.

7 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов железобетонных балок пролетных строений мостовых сооружений

7.1 Содержание железобетонных пролетных строений

      7.1.1 При содержании железобетонных пролетных строений следует проверять состояние несущих конструкций, правильность сопряжения сборных элементов и опирания пролетных строений на опорные части, выявлять места увлажнения и загрязнения несущих элементов, повреждения бетона и арматуры, а также общие деформации - провисание главных балок, смещения и выгибы из вертикальной плоскости несущих элементов [1].

      7.1.2 В элементах конструкций следует выявлять места фильтрации воды и выщелачивания бетона, пятна ржавчины на бетонной поверхности, трещины, раковины и сколы в бетоне, разрушение стыков. Места обнажения и коррозии арматуры и закладных деталей, нарушения и повреждения в местах сопряжений сборных элементов, отслоения защитного слоя бетона и наружных покровных слоев (штукатурки, торкретбетона и т.п.), остатки дерева опалубки в бетоне и участки разрушения бетона и арматуры, вызванные ударами проходящего транспорта и другими механическими воздействиями.

      7.1.3 Основные конструктивные элементы железобетонных пролетных строений - главные балки, поперечные балки (диафрагмы), плита проезжей части.

      7.1.4 По виду повреждения дефекты следует подразделять на [1]:

      - дефекты, приводящие к изменению расчетной схемы сооружения (оценка таких дефектов осуществляется только при обследованиях сооружения организациями или специалистами, имеющими лицензию);

      - разломы элементов пролетных строений (сооружение подлежит внеочередному обследованию);

      - трещины, раковины и сколы защитного слоя;

      - размораживание бетона и коррозионные повреждения арматуры.

      7.1.4 Трещины в элементах конструкций следует выявлять детальным осмотром со смотровых приспособлений.

      Ширина раскрытия трещин в конструкциях из железобетона не должна превышать предельных значений, установленных СНиП 2.05.03.

      Ширина раскрытия трещин в конструкциях из обычного железобетона под полной нормативной нагрузкой допускается до 0,3 мм. В члененных предварительно-напряженных балках образование силовых трещин не допускается. В цельно-перевозимых предварительно-напряженных балках при полной нормативной нагрузке силовые поперечные трещины допустимы до 0,15 мм. Трещины в конструкциях из обычного железобетона с раскрытием более 0,6 мм считаются разломами. Трещины в конструкциях из железобетона шириной раскрытия более допустимых свидетельствуют об исчерпании несущей способности конструкции и переходе ее в предаварийное состояние.

      По положению относительно продольной оси балок пролетных строений трещины могут быть:

      - горизонтальные продольные;

      - горизонтальные поперечные;

      - вертикальные;

      - наклонные;

      - беспорядочные (сетка трещин).

      По происхождению трещины следует классифицировать:

      - силовые (появившиеся в результате воздействия на конструкцию силового фактора);

      - технологические (усадочные, трещины между ребром и плитой проезжей части и др.);

      - коррозионные.

      К характерным местам образования силовых трещин следует относить [1]:

      - плиты проезжей части - продольные горизонтальные трещины;

      - приопорные зоны балок - наклонные трещины;

      - середину пролета разрезных балок - вертикальные;

      - опорные зоны неразрезных балок – вертикальные;

      - плиты пролетных строений - горизонтальные продольные и горизонтальные поперечные.

      К характерным местам образования технологических трещин следует относить:

      - плиты проезжей части разрезных балок - продольные трещины;

      - стык плиты проезжей части и ребра - продольные горизонтальные трещины;

      - грушевидное уширение предварительно напряженных балок - продольные горизонтальные трещины;

      - середины преднапряженных балок - наклонные и вертикальные трещины;

      - любое место конструкции - усадочные трещины.

      Характерный признак коррозионных трещин - регулярный характер, шаг и положение трещин соответствует схеме армирования элементов конструкции. Для подтверждения образования коррозионной трещины следует вскрыть защитный слой бетона у 3…4-х трещин. Если обнаружена арматура в местах трещин, то появление трещин связано, как правило, с коррозией. При фильтрации воды через трещины скорость коррозии увеличивается в 3 раза.

      В зоне опирания и в торцах балок возникают трещины от концентрации местных напряжений (под анкерами преднапряженной арматуры, при перекосе опорных частей, при неполном опирании балок). Развитие трещин прогрессирует при потере подвижности подвижных опорных частей.

      7.1.5 Размораживание бетона наблюдается в местах конструкций, регулярно подверженных воздействию воды (консольные свесы и стыки плит проезжей части балок, торцы балок, зоны балок у водоотводных трубок, трещины в плите проезжей части). Характерный признак - наличие сетки мелких от 3 до 7 см продольных трещин, бетон разбирается легкими ударами молотка или вручную. Дефект ведет к снижению долговечности и несущей способности сечения. Морозостойкость допускается определять по ГОСТ 10060.2.

      Особо опасный дефект – размораживание бетона или раствора омоноличивания торцов предварительно напряженных балок, изготовленных с натяжением арматуры на упоры. Вода через деформационные швы попадает на торцы и в каналы преднапряженной арматуры. Конструкция пучка способствует проникновению воды до внутренних анкеров и коррозии их элементов. Косвенный признак снижения предварительного напряжения в балке – отсутствие строительного подъема (выгиба балки). Дефект приводит к снижению долговечности и потере несущей способности элементов конструкции.

      7.1.6 Потеря строительного подъема – признак неудовлетворительного состояния пролетного строения, свидетельствующий о перегрузке пролета постоянными нагрузками или о неудовлетворительном состоянии балок. Окончательную диагностику для этого дефекта производят при обследовании.

      7.1.7 При проверке качества бетона конструкций следует определять его плотность и прочность, используя для этого неразрушающие методы контроля: эталонные молотки, склерометры, ультразвуковые приборы в соответствии с ГОСТ 22690. Наиболее достоверные результаты получают, применяя метод отрыва со скалыванием. Для более полного определения характеристик бетона необходимо произвести отбор образцов (кернов) с испытанием в соответствии с ГОСТ 28570. Фактическую прочность бетона необходимо определять в соответствии с требованиями ГОСТ 10180.

7.2 Защита и герметизация поверхности бетона

      7.2.1 Герметизация поверхности бетона

      7.2.1.1 Для герметизации бетона необходимо выполнить следующие технологические мероприятия [9]:

      - пропитка, т.е. применение жидких материалов, которые проникают в бетон и блокируют систему пор;

      - нанесения защитного покрытия поверхности с заделкой трещин;

      - локальное заделывание трещин.

      7.2.1.2 Пропитка – обработка бетона для упрочнения и уплотнения поверхностного слоя бетона (рисунок 26).

     


      Рисунок 26 – Схема защиты бетона пропиткой

      7.2.1.3 Под воздействием воды происходит выщелачивание растворимых частей цементного камня и шелушение поверхности бетона. Для повышения водонепроницаемости, коррозионной стойкости и увеличения прочности поверхностного слоя покрытия следует произвести защиту поверхности бетона пропиткой.

      7.2.2 Подготовительные работы

      7.2.2.1 Подготовительные работы заключаются в очищении от грязи, пыли, цементного молочка, масленых пятен ремонтируемой поверхности до плотного и ровного бетона. Поверхность должна быть прочной и не иметь острых выступов. Очистка поверхности производится механическими щетками, скребами, игольчатым пистолетом, пескоструйной или водопескоструйной установкой.

      7.2.2.2 Не рекомендуется использование перфораторов, так как это может отрицательно повлиять на прочность подготавливаемой поверхности.

      7.2.2.3 При сильном загрязнении поверхности цементным молочком, маслами, битумными пятнами, асфальтом и другими органическими соединениями бетонные поверхности, обладающие достаточной прочностью следует очищать и обезжиривать поверхностно-активными веществами. Можно использовать механическую очистку, сочетаемую с химической обработкой, нанесением 10 %-ного раствора каустической соды с помощью щетки и последующей промывкой сильной струей воды.

      7.2.2.4 При использовании кислоты для удаления цементного молочка поверхность бетона должна быть тщательно промыта водой и высушена.

      7.2.2.5 Масляные пятна на небольшой площади поверхности бетонных конструкций могут быть удалены с помощью ветоши, смоченной в бензине, бензоле, ацетоне или в другом растворителе.

      7.2.2.6 После очистки ремонтируемая поверхность должна быть промыта чистой водой под давлением для удаления пыли и мелких частиц, а также для насыщения поверхности водой. В случае применении для подготовки поверхности водоструйной установки, данная операция не требуется. Излишки воды удаляется сжатым воздухом или с помощью ветоши.

      7.2.2.7 Подготовленная поверхность должна быть шершавой, иметь выступы и впадины, создавая шероховатость для хорошего сцепления с ремонтным материалом.

      7.2.3 Технология нанесения пропитки.

      7.2.3.1 Нанесение пропиточного состава осуществляться с помощью щеток, кистей, резиновых шпателей или распылителями в одном направлении. Распыление производится через сопло 3…4 мм под давлением 0,35…0,5 МПа. В случае нанесения поверхностных слоев большой толщины слои наносят последовательно, после набора определенной прочности каждого слоя.

      7.2.4 Мероприятия по уходу

      7.2.4.1 После нанесения необходимо производить влажностный уход в течение суток.

      7.2.5 Защитное покрытие поверхности с заделкой трещин или без нее

      7.2.5.1 Создание защитного покрытия – обработка поверхности бетона для получения сплошного защитного слоя (рисунок 27).

     


      Рисунок 27 - Схема защиты бетона с помощью сплошного защитного слоя

      7.2.5.2 В качестве защитного покрытия применяются ремонтные составы из сухих смесей и гидрофобизаторы. Для повышения стойкости к атмосферным воздействиям применяются декоративные покрытия.

      7.2.5.3 Защитное покрытие, получаемое в результате такой обработки бетона, может иметь толщину от 0,1 до 5,0 мм, в некоторых случаях может потребоваться покрытие толщиной более 5 мм. Для этой цели могут быть рекомендованы материалы на основе органических полимеров с цементом в качестве заполнителя или тонкомолотые цементы, затворенные водой, модифицированные дисперсией полимеров.

      7.2.5.4 Защитное покрытие на поверхности бетона следует устраивать при глубине разрушения 0,1…1 мм, а также в том случае, если на покрытии наблюдаются трещины, ширина которых составляет от 0,3 до 0,8 мм. В этом случае защитный слой выполняет герметизирующую функцию, создавая пленку на поверхности бетона, которая полностью или частично блокирует поры и капилляры от проникновения воды, что упрочняет поверхностный слой бетона.

      7.2.6 Подготовительные работы

      7.2.6.1 Подготовительные работы выполняются согласно 7.2.2.1 - 7.2.2.7.

      7.2.7 Технология нанесения защитного покрытия

      7.2.7.1 Защитное покрытие следует наносить после того, как проведены подготовительные работы, устранены причины образования и развития трещин и произведены работы по устранению трещин.

      7.2.7.2 Устранение трещин шириной 0,3…0,8 мм следует производить путем наполнения их цементной суспензией. Цементно-водную суспензию готовят при водоцементном отношении 0,5…0,7 с добавлением суперпластификатора. Для приготовления суспензии используют особо тонкодисперсные цементы. С помощью щ?ток суспензию наносят и втирают до прекращения впитывания.

      7.2.7.3 Защитное покрытие наносится на увлажненное основание шпателями, щетками, валиками или распылителями в зависимости от применяемого материала и площади ремонтируемой поверхности. Следует контролировать за равномерностью распределения его по поверхности обрабатываемого бетона.

      7.2.7.4 Для бетонов с высокой впитывающей способностью следует наносить ремонтный раствор в два слоя, первый слой наносится в одном направлении, второй слой следует наносить перпендикулярно первому, время нанесение между последовательными слоями зависит от выбранного материала.

      7.2.7.5 Работы по устройству защитных слоев следует выполнять при температуре окружающего воздуха и конструкции от +5 °С до +35 °С.

7.3 Защита поверхности бетона от повреждений и устранения шелушения

      7.3.1 Для защиты бетона пролетных строений по получению водоотталкивающей поверхности применяются защитные покрытия и составы (ингибаторы коррозии).

      7.3.2 Перед ремонтом, с поверхности бетона удаляются загрязняющие вещества: песок, пыль, грязь, жир, выколы, крошки и т.д. В зависимости от вида поверхности, площади и количества поврежденных участков могут применятся следующие способы подготовки бетонной поверхности:

      - механическая обработка (щетки, отбойный молоток, шлифовальные и фрезерные машины);

      - пескоструйная сухая и мокрая обработка;

      - дробеструйная обработка;

      - обработка водой под высоким давлением;

      После отчистки необходимо просушить поверхность бетона.

      7.3.3 При неровной поверхности должны быть заполнены трещины и пустоты в теле бетона и произведен ремонт обрабатываемых поверхностей специальными быстротвердеющими материалами.

      7.3.4 Возраст бетона перед нанесением защитного покрытия должен составлять - 28 суток.

      7.3.5 Допускается введение до 5 % воды в материал, для нанесения первого слоя на плотные бетонные основания. Перед нанесением второго слоя первый слой необходимо полностью высушить на воздухе. Время отверждения зависит от климатических условий, при температуре воздуха +10 °С и менее составляет -24 часа, а при температуре воздуха +20 °С и более - 4 часа.

      7.3.6 Нельзя наносить защитные покрытия, стойкие к атмосферным воздействиям, когда температура окружающей среды и температура основания ниже + 5° С или если температура может снизиться ниже + 5 °С в ближайшие 24 часа. Если температура выше +35 °С, поверхность перед нанесением должна быть увлажнена.

      7.3.7 Защитные декоративные покрытия необходимо наносить кистью, валиком, без воздушным или обычным распылителем. Для получения однородного внешнего вида необходимо использовать один метод нанесения для всей поверхности.

      7.3.8 В случаях, когда нужно защитить бетон от агрессивного воздействия внешней среды или увеличить срок службы, рекомендуется применять специальные защитные покрытия.

      7.3.9 Эластичные водостойкие покрытия наносятся на чистую прочную водонасыщенную поверхность бетона в два слоя щеткой, кистью, резиновым шпателем, распылителем. Распыление производится через сопло диаметром 3…4 мм под давлением 0,35…0,5 МПа. Слои наносят в перпендикулярных направлениях. Толщина слоя не должна превышать 1,0 мм. Расход материала зависит от шероховатости поверхности и типа применяемого оборудования и составляет от 2,5 до 6 кг/м2.

      7.3.10 Покрытие не рекомендуется применять на поверхностях, подверженных внешнему механическому воздействию.

      7.3.11 Гидрофобизирующий состав следует наносить на очищенную, обеспыленную и просушенную поверхность распылителем.

7.4 Ремонт защитного слоя бетона эксплуатируемых конструкций

      7.4.1 Подготовка поверхности.

      Способ подготовки поверхности зависит от степени разрушения конструкций, вида и объема повреждений, а также вида материала, используемого для ремонта. При выборе способа подготовки бетонных поверхностей необходимо учитывать его влияние на изменение прочности бетона на отрыв.

      7.4.2 Для подготовки поверхностей к ремонту в зависимости от объемов работ и оснащенности подрядной организации применяют один из следующих методов:

      - очистка бетона и арматуры с помощью водоструйной установки, развивающей давление до 60…70 МПа;

      - очистки бетона и арматуры с помощью водопескоструйной установки, развивающей давление 35 МПа;

      - очистка бетона и арматуры с помощью пескоструйных аппаратов, воздействием механических инструментов, легких перфораторов, игольчатых пистолетов и металлических щеток. После применения этих способов очистки поверхности должны промываться водой.

      7.4.3 При очистке арматуры от продуктов коррозии между стержнями и "старым" бетоном необходимо обеспечить зазор не менее 20 мм.

      Если обнаженная после очистки от грязи, старой краски и ослабленного бетона поверхность пропитана маслом, битумом или другими подобными веществами, ее следует промыть растворяющим их составом, водой с добавлением мыльного средства.

      7.4.4 При отсутствии отслоения "старого" бетона от массива конструктивного элемента и когда "старый" бетон находится в удовлетворительном состоянии, для очистки поверхности от грязи и краски следует использовать водоструйную установку, развивающую давление 15… 20 МПа или пескоструйную установку.

      7.4.5 Ремонт защитного слоя производят как при ремонте эксплуатируемых конструкций, так и при восстановлении геометрической формы возводимых конструкций. Перед укладкой ремонтных составов бетонную поверхность необходимо очистить от пыли и увлажнить.

      7.4.6 В зависимости от объема повреждений применяют следующее виды ремонта защитного слоя:

      - заделка отдельных выколов, раковин и других повреждений;

      - частичная заделка защитного слоя;

      - сплошная замена защитного слоя.

      7.4.7 Замену защитного слоя производят в тех случаях, когда его свойства снижены, арматура поражена коррозией или защитный слой отслоился. Новый защитный слой должен удовлетворять требованиям СНиП 2.05.03.

      7.4.8 Перед восстановлением защитного слоя поверхность должна быть очищена от грязи, краски, ослабленного бетона и продуктов коррозии арматуры. Ремонтные составы следует наносить на увлажненную шероховатую поверхность "старого" бетона, прочность которого должна быть не ниже минимальной, установленной в проекте производства ремонтных работ. На очищенной арматуре допускаются затемнения, но не должно быть рыхлых продуктов коррозии. Для ремонта рекомендуется использовать составы тиксотропного типа.

      7.4.9 Ремонт дефектов и повреждений осуществляют двумя способами: без установки опалубки и с установкой опалубки. Небольшие дефекты устраняют без устройства опалубки. Большие и глубокие дефектные места следует заполнять бетоном, удерживаемым с помощью опалубки. При необходимости такие места следует армировать и новый бетон скреплять с затвердевшим с помощью штырей.

      7.4.10 Выступы на поверхности бетона и наплывы раствора из-за неправильной установки или герметичности опалубки, недостаточной ее жесткости или низкого качества необходимо скалывать или стесывать с последующей шлифовкой или затиркой поверхности.

      7.4.11 Раковины на поверхности бетона, возникшие вследствие недостатка раствора, скопления воды и воздуха вблизи опалубки, недостаточного уплотнения и зависания бетона на арматуре после вырубки некачественного материала заделывают мелкозернистым бетоном или раствором с полимерными добавками.

      7.4.12 При выполнении работ следует использовать только правильные методы исправления дефектных мест (рисунок 28).

      а) б)

     


      а) неправильное исправление; б) правильное исправление

      Рисунок 28 - Схема исправления дефектного участка

      7.4.13 Щебенистость на поверхности бетона вследствие расслоения бетонной смеси или вытекания цементного теста ликвидируют путем удаления некачественного бетона на 2…3 см (или более) глубже арматурных стержней. Образовавшиеся полости заделывают обычным бетоном, полимербетоном или раствором. При глубине заделки более 3 см устраивают опалубку.

      7.4.14 Повреждения и сколы глубиной до 30 мм устраняют без устройства опалубки. Повреждения и сколы глубиной более 30 мм следует устранять с устройством опалубки.

      Повреждения на горизонтальных поверхностях устраняют с использованием наливных составов, а на вертикальных и наклонных поверхностях - тиксотропными составами, наносимыми набрызгом или наливными составами, заливаемыми в опалубку.

      7.4.15 Устанавливаемая при ремонте опалубка должна удовлетворять определенным требованиям. Поверхность материала опалубки, обращенную к бетону, выбирают с учетом фактуры бетонной поверхности ремонтируемой конструкции. Обычно заполнение опалубки выполняют из шпунтованной доски, постоянно поддерживаемой во влажном состоянии. Рекомендуется также применение опалубочной ткани, которая позволяет достичь хорошего качества бетона.

      7.4.16 Опалубку надежно закрепляют. При устройстве и креплении опалубки необходимо учитывать внутреннее давление подвижного бетона или раствора, а также давление при подаче бетонной смеси.

      Опалубка должна быть плотной, утечка цементного молока сквозь щели не допускается.

      7.4.17 При ремонтах, в основном, применяют два вида опалубки:

      - дощатая двухсторонняя или односторонняя, закрепляемая с помощью стяжек (рисунок 29 а, б);

      - дощатая передвижная опалубка, движущаяся по направляющим или просто дощатая или фанерная опалубка (рисунок 30).

      7.4.18 В качестве стяжек следует использовать алюминиевые стержни диаметром 12 мм, снабженные на конце резьбой или опалубочным замком. Стяжки не должны касаться арматуры. В случае односторонней опалубки при достаточной толщине ремонтируемой конструкции стяжки заанкериваются с помощью клиновых или других анкеров. При недостаточной толщине для анкеровки стяжки пробуривается сквозное отверстие. При этом следует учитывать, что выходное отверстие сопровождается выколом бетона, поэтому бурение отверстий следует производить с      противоположной стороны      конструкции.

     


      1-заливочный выступ (срезается); 2- опалубочный замок или гайка; 3-ребра жесткости; 4 – опалубочная фанера или доска; 5 – стяжка; 6- пробка; 7- анкер

      а) двухсторонняя опалубка; б) односторонняя дощатая опалубка

      Рисунок 29 - Дощатая опалубка

     


      1- Клиновый анкер; 2- планка скос; 3 –опалубочная фанера или стальной лист; 4 – распорка; 5- отверстие для подачи раствора; 6 – арматурный каркас.

      Рисунок 30 - Дощатая или фанерная передвижная опалубка

      7.4.19 На неизвлекаемые стяжки в пределах толщины защитного слоя у примыкания к опалубке одеваются деревянные, пластмассовые или пенопластовые пробки диаметром 30…40 мм. После снятия опалубки пробки извлекаются, стяжки обрезаются или откусываются на глубине, равной толщине защитного слоя бетона, оставшиеся отверстия заполняются раствором. Отверстия, оставшиеся от извлекаемых стяжек, заполняются раствором с помощью инъекции.

      7.4.20 Направляющие бруски или металлические профили устанавливают на конструкции за пределами ремонтируемого участка с учетом толщины слоя бетона. Бруски крепятся анкерами, шурупами или оцинкованными гвоздями, забиваемыми в пластмассовые пробки. При необходимости профили соединяют поперечными стяжками.

      7.4.21 При использовании ламинированной фанеры последняя закрепляется в рабочем положении деревянными клиньями. Углы скашиваются. Опалубка отделяется после схватывания раствора или бетона, очищается и устанавливается вновь с перекрытием 2…3 см ранее отремонтированного участка.

      7.4.22 Уход за бетоном в опалубке рекомендуется производить до набора им 70% проектной прочности. При необходимости срочной разборки (менее чем через одну неделю) опалубки для ухода за бетоном следует применять специальными пленкообразующими составами, наносимыми на поверхность бетона ремонтной зоны.

      7.4.23 После снятия опалубки бетонный выступ, который образуется в процессе бетонирования (заливочный выступ) должен быть вырублен (снизу вверх) или срезан алмазным диском. При необходимости заделываются возможные дефекты на поверхности отремонтированного бетона с использованием ремонтного раствора.

      7.4.24 Полости и пустоты в бетоне из-за зависания бетонной смеси на арматуре, опалубке и в местах устройства технологических швов, преждевременно схватившегося бетона, устраняют инъецированием с использованием цементных или полимерцементных растворов. Состав инъекционного раствора устанавливают при обследовании и составлении проекта ремонтных работ.

7.5 Конструкционный ремонт железобетонных балок пролетных строений

      7.5.1 При наличии значительного повреждения поверхности бетона с оголением арматуры и коррозией арматурного каркаса ремонт производится с установкой опалубки. Большие и глубокие дефектные места следует заполнять бетоном, удерживаемым с помощью опалубки. Такие места следует армировать и новый бетон скреплять с затвердевшим с помощью специальных анкеров и штырей.

      7.5.2 Технология восстановления защитного слоя эксплуатируемых железобетонных пролетных строений состоит из следующих операций:

      - оконтуривание поврежденных участков дисковой алмазной пилой;

      - удаление бетона на поврежденных участках водоструйной установкой под давлением 5,0 МПа. В местах, где применить водоструйную установку нельзя, используют электро - и пневмоинструмент;

      - гидродинамическая очистка арматуры от ржавчины водоструйной установкой под давлением 5,0 МПа, а в местах, где нельзя применить водоструйную установку, используют игольчатый пневмопистолет;

      - очистка арматуры химическим способом с нанесением состава типа "преобразователь ржавчины" на поверхность арматуры с помощью кисти и пневмоспособом;

      - защита арматуры антикоррозионным составом.

      - дополнительное армирование ремонтной сеткой, если бетон удален на глубину более 5 см;

      - насыщение поверхности старого бетона водой;

      - нанесение раствора набрызгом или методом торкретирования. При малых объемах работ раствор наносят кельмой;

      - выравнивание слоя раствора после набрызга или торкретирования с помощью электрогладилки;

      - отрезок времени между нанесением раствора и разглаживанием длится до тех пор, пока раствор не схватится, т. е. когда пальцы будут оставлять на поверхности легкий след и не будут утопать ниже поверхности;

      - далее осуществляют уход за бетоном с использованием пленкообразующих составов.

      7.5.3 При ремонте защитного слоя бетона используют быстротвердеющие тиксотропные и наливные ремонтные составы.

      7.5.4 Для восстановления несущей способности или усиления конструкции применяют дополнительные армирования.

      7.5.5 Прикреплять дополнительные стержни электросваркой не рекомендуется, а к предварительно напряженной арматуре - запрещается.

      7.5.6 Для закрепления дополнительной рабочей и конструктивной арматуры в проектном положении следует использовать стальные анкеры, заделанные в "старом" бетоне (рисунок 31). Анкеры изготавливают из стержней периодического профиля классов АII или АIII, диаметром 8 или 10 мм с отгибом на свободном конце, к которому крепят арматуру проволочными скрутками или сваркой. Глубина заделки должна быть не менее двадцати диаметров стержня [10].

      7.5.7 Диаметр скважины принимают на 6 мм больше диаметра вставляемого в нее анкера и наполняют закрепляющим составом на 50…60%, после чего ввинчивают в нее стержень. От вертикальных поверхностей рекомендуется бурить скважины для анкеров с уклоном вниз (рисунок 31, а).

     

      а)                                                 б)

     


      1 - анкер; 2 - арматура; 3 - раствор на специальном цементе;

      4 – литой бетонный раствор

      Рисунок 31 - Устройство анкеров для закрепления арматуры

      7.5.8 В скважинах, выполненных с уклоном вниз, в качестве закрепляющего состава следует использовать раствор на специальном быстротвердеющим цементе и мелком песке, взятых в соотношении 1:1. Если скважина горизонтальная или выполнена с уклоном вверх, в качестве закрепляющего состава используют тиксотропный бетон, не вытекающий из таких скважин.

      7.5.9 Зазор между дополнительными стержнями рабочей или конструктивной арматурой и поверхностью "старого" бетона или каменной кладки должен быть не менее 20 мм. В случае монтажа сетки из проволочной арматуры диаметром 5 мм и менее, допускается закреплять ее на расстоянии 10…15 мм от поверхности, используя кроме анкеров пристрелку дюбелями.

      7.5.10 При выборе для ремонта типа специального бетона (наливного или тиксотропного) необходимо учитывать следующее. При малом количестве арматурных стержней, подлежащих обетонированию, обычно предпочтительным оказывается применение тиксотропных составов, не требующих использования опалубки. Если имеет место густая сетка арматурных стержней, целесообразно использовать наливной состав, нагнетаемый в опалубку под давлением с тем, чтобы исключить образование полостей между арматурными стержнями и "старым" бетоном.

      7.5.11 Для ремонта дефектов плиты проезжей части функцию опалубки может выполнить сама конструкция (рисунок 32).

     


      1 - подача ремонтного состава; 2 - отверстие для контроля и выхода воздуха;

      3 вибратор; 4 - "старый" бетон;5 – опалубка

      а) ремонт на горизонтальной поверхности в зоне верхнего арматурного пояса;

      б) - ремонт на потолочной поверхности в зоне нижнего арматурного пояса; в) ремонт бетона на полную глубину на горизонтальной поверхности;

      Рисунок 32 - Укладка ремонтных составов в опалубку

      7.5.12 Технология нагнетания в опалубку с помощью насоса может быть использована при работе на горизонтальных и потолочных поверхностях. Перед установкой опалубки необходимо обработать все поверхности бетона сжатым воздухом, где в процессе укладки смеси может скопиться воздух, или установить воздухоотводящие трубки. Затем осуществляется приготовление ремонтного состава и нагнетание его в приготовленное пространство (рисунок 33).

      7.5.13 При работе на вертикальных поверхностях укладка раствора производится снизу вверх, на потолочных и горизонтальных – от одного края к другому. При больших площадях поверхности укладку раствора можно производить поэтапно, картами. После заполнения одной плоскости и обеспечения адгезии с исходным материалом конструкции, раствор подается в другие плоскости.

     


      1 - подводящий трубопровод с краном; 2 - труба для выхода воздуха с краном; 3 - анкерное крепление опалубки; 4 - опалубка; 5 - мелкощебенистый бетон (с крупностью щебня до 16 мм) или ремонтный раствор

      Рисунок 33 - Укладка мелкощебенистой ремонтной смеси в опалубку с помощью насоса под давлением

      7.5.14 Для железобетонных балок пролетных строений наиболее распространенным и, одновременно, опасным дефектом является коррозия нижней рабочей арматуры, сопровождаемая отторжением защитного слоя бетона. При ремонте балок может возникнуть необходимость их усиления как вследствие коррозии арматуры, так и в связи с возрастанием воспринимаемых нагрузок. Соответственно на рисунке 34 показаны три варианта ремонта нижней зоны балок.

     


      1 – быстротвердеющий бетон; 2 - имеющаяся арматура; 3- дополнительные стержни арматуры; 4 - анкеры; 5 - соединительная планка.

      а) без усиления дополнительной арматурой; б) и в) с усилением; г) соединение дополнительной и имеющейся арматуры у опоры балки

      Рисунок 34 - Схемы ремонта несущих настил

      Первый вариант не предполагает усиления арматурными стержнями. При снижении площади сечения имеющейся арматуры вследствие коррозии до 5,6 % защитный слой восстанавливают специальными бетонами. Если снижение площади сечения арматуры составляет от 5,6 % до 10,12 %, для восстановления защитного слоя используют фибробетоны наливного или тиксотропного типа.

      Второй вариант предусматривает усиление балки дополнительными стержнями арматуры, расположенными ниже существующих.

      Согласно третьему варианту дополнительные стержни арматуры размещают в приливах (полках), которыми снабжается нижняя зона балки.

      При ремонте по второму и третьему вариантам защитный слой восстанавливают бетонами из сухих смесей наливного и тиксотропного типа.

      Дополнительную арматуру в пролете крепят к анкерам, у опор - приваривают к имеющейся через вставки как показано на рис. 34 г.

      7.5.15 Бетонирование нового защитного слоя при ремонте свай и балок может выполняться как с применением опалубки, так и без нее. При ремонтах отдельных повреждений на небольшом количестве конструктивных элементов сооружения целесообразно использовать тиксотропные бетоны (фибробетоны), наносимые набрызгом без опалубки. Если значительное количество одинаковых конструкций имеет одинаковые повреждения, следует применять ремонтные составы, заливаемые в опалубку. Необходимо иметь в виду, что использование наливных бетонов, нагнетаемых в опалубку под давлением снизу вверх, обеспечивает высокое качество ремонта с повышенной надежностью.

      7.5.16 Восстановление защитного слоя бетона на нижней поверхности плиты пролетного строения, совмещенное с усилением конструкции, приведено на рисунке 35. Представленный здесь способ усиления целесообразно применять, если необходимо увеличить способность конструкции к восприятию изгибающих моментов. Дополнительная арматурная сетка крепится на анкерах; их следует заделывать в "старый" бетон в соответствии с 7.5.6. Новый защитный слой выполняют из бетона наливного типа, нагнетаемого в опалубку. Объем состава, подлежащего заливке в пределах одной плиты или захватки, должен быть согласован с производительностью используемого насоса так, чтобы подача бетона была закончена до начала его схватывания. Для заливки бетона и выпуска воздуха могут использоваться отверстия, просверленные в теле плиты, в противоположных ее углах. Если подлежит заполнению небольшое пространство протяженностью до 23 м, может применяться заливка состава без использования насоса. 

     


      1 - бетон наливного типа; 2 - обнажение существующей арматуры; 3 - новая арматура; 4 - анкеры; 5 - отверстие для заклинки бетона; 6 - отверстое для выпуска воздуха и контроля наполнения опалубки.

      Рисунок 35 - Схема восстановления защитного слоя на нижней поверхности плиты и ее усиления

      7.5.17 Восстановление защитного слоя на верхней поверхности плиты причального настила, совмещенное с ее усилением, показано на рисунке 36. Такой способ усиления рекомендуется в случаях, когда прочностной расчет показывает необходимость увеличить способность конструкции к восприятию усилий, возникающих при действии больших сосредоточенных нагрузок, способных вызвать местное продавливание конструкции. Для усиления (набетонки) рекомендуется использовать бетон класса В30 на быстротвердеющим цементе. Над опорами, в зоне отрицательных изгибающих моментов дополнительную арматуру следует крепить на анкерах; на остальной части поверхности плиты может использоваться пристрелка арматурной сетки дюбелями. Для обеспечения проектного положения горизонтальной арматуры (сетки) через определенное расстояние устанавливают подкладки из бетонных кубиков или специальных пластмассовых изделий.

     


      1 - бетон на быстротвердеюшим цементе; 2 - новая арматура;

      3 - анкеры; 4 - подкладки.

      Рисунок 36 - Схема восстановления защитного слоя на верхней поверхности плиты и ее усиления

7.6 Заделка трещин железобетонных балок пролетных строений

      7.6.1 Трещины в конструкциях делят на активные и неактивные: активные могут изменять раскрытие под воздействием нагрузки или температуры; неактивные не меняют раскрытие при внешних воздействиях. Активную трещину можно превратить в неактивную соответствующим усилением конструкции, восстанавливающим ее монолитность.

      7.6.2 Техническое решение по заделке трещин применяется на основе анализа трех основных факторов:

      - причины образовании трещины (усадочная, силовая, и т. п.);

      - характеристики трещины (величина раскрытия, активность, наличия фильтрации и т. п.);

      - требования к конструкции после ремонта.

      7.6.3 Неактивные трещины

      7.6.3.1 Волосяные трещины усадочного характера

      Способ ремонта конструкции, на которой имеется сетка волосяных трещин преимущественно усадочного характера, зависит от прочности и общего состояния поверхностного слоя бетона. Если он ослаблен, на нем имеются участки начавшегося шелушения, поверхностный слой подлежит удалению на глубину 1…2 см и замене в соответствие с указаниями по ремонту повреждений глубиной до 2 см (см. 7.4.14). Если поверхностный слой не ослаблен, но имеются усадочные трещины, то способом ремонта поверхности бетона является устройство защитного покрытия в соответствии с 7.2.7.3.

      7.6.3.2 Неактивные односторонние трещины малой глубины

      Ремонт заключается в нарезке камеры вдоль трещины (расшивка трещины) и заполнении еҰ ремонтным составом (рисунок 37).

      Ширина камеры назначается такой, чтобы ее стенки были из неослабленного бетона (ширина должна быть не менее 20 мм). Глубина камеры принимается равной 20…40 мм.

     


      1 - трещина, 2 - ремонтный состав

      Рисунок 37 - Заделка односторонних трещин малой глубины

      Нарезка камеры производится в "ласточкин хвост" с помощью отрезной машины с алмазным диском и перфоратора. Расшитую трещину подвергают водоструйной обработке, удаляют сжатым воздухом или губкой избыточную влагу и заполняют специальными ремонтными составами.

      7.6.4 Неактивные односторонние трещины большой глубины.

      Ремонт заключается в нарезке камеры вдоль трещины, заполнении ее ремонтным составом и инъектировании ремонтного материала в трещину через, заранее пробуренные шпуры.

      7.6.4.1 Работы по инъектированию следует производить при температуре воздуха и массива конструкции не ниже +5 °С, оптимальной является температура в пределах 10…15 °С, при температуре выше 25 °С скорость твердения инъекционного состава повышается, что может ограничить глубину его проникания и степень заполнения им полостей. При производстве работ следует исключили динамическое воздействие на ремонтируемую конструкцию (вибрацию от технологического оборудования, проезд автотранспорта и т.п.).

      7.6.4.2 В толстостенных конструкциях шпуры для инъектирования пробуриваются, как правило, с двух сторон от трещины в шахматном порядке под углом 45…60° к трещине с шагом от 30 до 50 см так, чтобы пробуренный канал пересекал трещину. В тонкостенных конструкциях оптимальной расстояние между точками инъектирования составляет, как правило, 0,6 толщины конструкции, но не более толщины конструкции. Расстояние от устья шпура до трещины b принимается в зависимости от глубины трещины (рисунок 38). В просверленные отверстия закрепляются пакеры. Рекомендуется использовать металлические разжимные (многоразовые) пакеры.

     


      1 - трещина, 2 - ремонтный состав, 3 - шнур, 4 – пакер, 5 - шпур второй очереди (при необходимости).

      Рисунок 38 - Заделка односторонних трещин большой глубины

      7.6.4.3 Нарезка камеры производится согласно п. 7.6.3.2.

      7.6.4.4 После нарезки камеры через каждый шпур производится промывка трещины водой. Промывка ведется последовательно по высоте сверху вниз при наклонном или вертикальном расположении трещины или начиная с одной стороны, при горизонтальном расположении трещины. Пакер закрепляется в шпуре перед началом промывки через шпур. Если через шпур промывочная вода не поступает в трещину (шпур не пересек трещину), то он тампонируется ремонтным составом, и рядом с ним пробуривается другой под меньшим углом. Промывка ведется до тех пор, пока из шпуров и трещины не пойдет чистая вода. После промывки производится заделка камеры ремонтным составом.

      7.6.4.5 После набора ремонтным составом достаточной прочности, непосредственно перед началом инъектирования, производится повторная промывка трещины водой с целью ее водонасыщения.

      7.6.4.6 Инъектирование в начальной стадии следует производить под малым давлением - около 0,1 МПа. В вертикальных и наклонных элементах инъектирование производится, начиная с нижнего пакера и заканчивая верхним, в горизонтальных - начиная от одного из краев. В процессе инъектирования давление должно равномерно увеличиваться до величины не менее 1,5 МПа. Предельная величина давления при инъектировании ограничивается возможностью вытекания инъекционного состава из-под заделки камеры. После появления инъекционного состава исходной плотности без пузырьков воздуха из пакера. расположенного выше нагнетаемого (последующего), используемый пакер перекрывается, и инъектирование продолжают через выше расположенный (последующий) пакер.

      7.6.4.7 При отказе в поглощении состава производится опрессовка пакера (выдерживание под давлением) в течение 2…3 минут и инъектирование продолжают через последующий пакер. Спустя некоторое время после инъектирования производится проверка вытекания инъекционного состава через колпачок пакера. Если состав не вытекает, пакер удаляется из полости шпура, которая тампонируется ремонтным составом.

      7.6.4.8 Если в процессе инъектирования подача инъекционного состава через какой-либо шпур будет затруднена, то после завершении инъектирования рекомендуется рядом с ним пробурить шпур второй очереди под другим углом и произвести повторное инъектирование.

      Ремонт производят ремонтными составами тиксотропного типа и двухкомпонентнами инъекционными составами на эпоксидной основе.

      7.6.5 Неактивные сквозные трещины с двухсторонним доступом.

      Ремонт заключается в нарезке камер вдоль трещины с обеих сторон, заполнении их ремонтным составом и инъектировании ремонтного материала в трещину. Схема ремонта представлена на рисунке 39.

      7.6.5.1 С одной стороны камера нарезается и заполняется ремонтным составом согласно 7.6.3 и пробуривается первый нижний (крайний) шпур (см. 7.6.3.2).

      7.6.5.2 После набора ремонтным составом достаточной прочности через шпур прокачивается подкрашенная вода (например, марганцовкой) для уточнения расположения трещины с противоположной стороны.

      7.6.5.3 Нарезается камера с противоположной стороны, пробуриваются все шпуры с двух сторон, производится промывка трещины, заделка камеры с противоположной стороны и повторная промывка согласно 7.6.4.3-7.6.4.5.

      7.6.5.4 Инъектирование ведется с одной стороны согласно 7.6.4.6. При этом если через пакеры противоположной стороны происходит вытекание инъекционного состава, то они глушатся.

      7.6.5.5 После завершения инъекционных работ с одной стороны переходят к инъектированию через незаглушенные пакеры противоположной стороны. При необходимости могут пробуриваться шпуры второй очереди.

      7.6.5.6 После окончания инъектирования пакеры вынимаются и шпуры тампонируются ремонтным составом.

     


      1 - трещина, 2 - ремонтный состав, 3 – шпур, 4 - пакер, 5- шпур второй очереди (при необходимости)

      Рисунок 39 - Заделка неактивные сквозных трещин с двусторонним доступом

7.7 Неактивные сквозные трещины с односторонним доступом

      7.7.1 Ремонт конструкций с такими повреждениями аналогичен ремонту конструкций с неактивными односторонними трещинами большой глубины. В связи с тем, что за конструкцией могут располагаться полости, сыпучий грунт, необходимо быть готовым к значительно большему расходу инъекционного состава.

      7.8 Неактивные трещины с напорной фильтрацией.

      В зависимости от требований, предъявляемых к конструкции, возможны два варианта ремонта: заполнение трещины инъекционным составом на цементной основе или полиуретановой инъекционной смолой.

      7.8.1 Ремонт с заполнением трещины инъекционным составом на цементной основе.

      Ремонт заключается локализации фильтрационного потока (устройстве дренажа), нарезке камеры вдоль трещины, заполнении ее ремонтным составом и инъектировании ремонтного материала в трещину, заполненную водой.

      7.8.2 Дренаж предназначен для отвода воды от участка нарезки камеры на период ее формирования, заполнения ремонтным составом, набора ремонтным составом необходимой прочности. В качестве дренажа могут выступать шпуры первой очереди, пробуренные в соответствии с 7.6.3.2, Для удобства производства работ на пакеры могут надеваться шланги.

      7.8.3       После устройства дренажа вдоль трещины нарезается и заполняется ремонтным составом камера, как это указано в 7.6.4. Если не удается полностью избавиться от поступления воды в камеру, то в качестве ремонтного состава для ее заполнения следует использовать быстротвердеющий бетон.

      7.8.4 В дальнейшем работы проводятся в соответствии с 7.8.3.6-7.8.3.10. При этом переход на инъектирование через выше расположенный покер производится, когда из него начинает вытекать инъекционный состав исходной консистенции.

      7.8.5      В зависимости от конкретных условий возможны другие варианты устройства дренажа, обеспечивающие подачу инъекционного состава в зону с малыми скоростями фильтрационного потока.

      7.8.6 Ремонт с заполнением трещины инъекционной полиуретановой смолой. Ремонт заключается в перекрытии фильтрационного потока, нарезке камеры вдоль трещины и заполнении ее ремонтным составом.

      7.8.6.1 Вдоль трещины в шахматном порядке (см. рисунок 38) пробуриваются подсекающие ее шпуры, в которые вставляются пакеры. Шаг шпуров принимается равным 30…50 см. Расстояние от шпуров до трещины выбирается в зависимости от толщины конструкции и инъекционного состава. Нижний (крайний) пакер оборудуется ниппелем. При помощи насоса для двухкомпонентных составов в шпуры, начиная с нижнего (крайнего), подается инъекционный состав который, вспениваясь при контакте с водой, заполняет трещину и перекрывает путь фильтрационному потоку.

      7.8.6.2 При начале вытекания инъекционного состава из выше расположенного (последующего) пакера, на пакере закрепляется ниппель, на него переносится шланг насоса и продолжается инъектирование. Поскольку время начала реакции незначительно, то данная операция должна производиться максимально быстро.

      7.8.6.3 По окончании инъектирования пакеры вынимаются и шпуры тампонируются ремонтным составом. Далее вдоль трещины нарезается камера, которая заполняется ремонтным составом (см. 7.6.4).

      7.8.6.4 Ремонт производят ремонтными составами тиксотропного типа и двухкомпонентнами инъекционными составами на полиуретановой основе.

      7.9 Активные трещины

      7.9.1. Перевод активной трещины в неактивную

      Активные трещины часто возникают вследствие того, что деформационные швы при строительстве были замоноличены и не работают. В таких случаях следует принять решение, что целесообразнее: оставить трещину активной в роли деформационного шва или обеспечить нормальную работу проектных деформационных швов, а трещину в районе шва обратить в неактивную.

      7.9.2 Перевод активной трещины в неактивную производится посредством ее "сшивки" поперечными анкерами (рисунок 40). Шаг анкеров и их диаметр определяется расчетом. Чаще всего его назначают равным 40…50 см. В облицовочных плитах толщиной до 20…25 см обычно используют анкеры диаметром 12 мм, в массивных конструкциях – диаметром 18…20 мм. Анкеры выполняют из арматуры периодического профиля классов АII или AIII. Длину заделки анкера в каждую сторону от шва в зависимости от прочности бетона конструкции назначают равной 40…50 его диаметрам. Для установки анкеров диаметром 12 мм ширину камер назначают равной 18…20 мм: такие анкеры закрепляют в проектном положении специальным ремонтным составом тиксотропного типа. Для анкеров диаметром 18…20 мм нарезают камеры шириной 40 мм и заполняют их ремонтным составом. Глубина камеры назначается исходя из обеспечения необходимой толщины защитного бетонного слоя.

      Далее трещину заделывают по одной из ранее приведенных схем заделки неактивных трещин.

     


      1 - трещина, 2 - поперечный анкер, 3 - ремонтный состав

      Рисунок 40 - Схема перевода активной трещины в неактивную

      7.9.3 Заделка активных трещин заключается в их инъектировании смолой на акрилатной основе, образующей при затвердевании прочную эластичную массу, с последующей заделкой устья трещины полиуретановым герметиком. Вдоль трещины в шахматном порядке пробуриваются пересекающие ее шпуры, в которые вставляются пакеры (рисунок 41). Шаг шпуров принимается равным 30…50 см. Расстояние от шпуров до трещины выбирается в зависимости от толщины конструкции и инъекционного состава. Трещина промывается водой.

     


      1 - трещина, 2 - камера, 3 - шпур, 4 - пакер, 5 - уплотнительный шнур.

      6 - полиуретановый герметик

      Рисунок 41 - Схема заделки активных трещин

      7.9.4 При помощи инъекционного насоса для однокомпонентных составов через пакеры производится инъектирование трещины, начиная с нижнего (крайнего) шпура. После появления инъекционного состава из пакера, расположенного выше нагнетаемого (последующего), используемый пакер зачеканивается и инъектирование продолжают через выше расположенный (последующий) пакер.

      7.9.5 По завершении твердения инъекционного состава вдоль трещины нарезается камера. Ширина камеры принимается равной 1…3 см, глубина - удвоенной ширине. Камера промывается водой, просушивается, и грунтуется эластическим праймером. В камеру закладывается уплотнительный шнур из вспененного полиэтилена с закрытыми порами, который перекрывается полиуретановым герметиком. Толщину слоя герметика принимается равной 0,7…0,75 ширины камеры.

      7.9.6 Рекомендуемые материалы: инъекционная смола на эпоксидной основе, однокомпонентный полиуретановый герметик и уплотнительный шнур Вилатерм по ТУ 2291-009-0398419.

8 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов металлических пролетных строений мостовых сооружений

8.1 Содержание стальных и сталежелезобетонных пролетных строений

      8.1.1 При содержании стальных и сталежелезобетонных пролетных строений необходимо проверять состояние элементов конструкций, металла элементов и защитных покрытий (окраски), креплений и стыков, а также состояние сварных швов и околошовной зоны, заклепочных и болтовых соединений [1].

      8.1.2 Необходимо обращать внимание на места, где наиболее вероятно скопление воды и грязи, а также возможно поражение металла коррозией: корыто- и Н-образные элементы, опорные участки конструкций (поперечные балки, связи и пояса), места фильтрации воды через швы между железобетонными плитами проезжей части, окна омоноличивания плит, трещины в плите проезжей части.

      8.1.3 Дефекты стальных пролетных строений следует классифицировать:

      - по виду повреждения;

      - по скорости развития до опасной стадии;

      - по степени опасности;

      - по принадлежности к определенным частям конструкции;

      - по причинам, приводящим к появлению дефекта.

      По виду повреждения дефекты подразделяют на:

      - повреждения, приводящие к изменению расчетной схемы;

      - расстройство заклепочных соединений и соединений на высокопрочных болтах;

      - усталостные повреждения в виде трещин в элементах;

      - механическое повреждение элементов;

      - коррозию металла;

      - разрушение элементов;

      - расстройство объединения железобетонной плиты проезжей части со стальными балками;

      - потерю местной или общей устойчивости отдельных элементов или их частей.

      По скорости развития до опасной стадии дефекты следует подразделять на развивающиеся:

      - мгновенно (хрупкое разрушение, потеря устойчивости и т.п.);

      - быстро (усталостные микротрещины);

      - постепенно (коррозия элементов, расстройство болтовых и заклепочных соединений).

      По степени опасности дефекты следует подразделять на:

      - высокоопасные (трещины в элементах, потеря устойчивости отдельных элементов, изменение расчетной схемы);

      - опасные (расстройство болтовых и заклепочных соединений, сильная коррозия);

      - малоопасные (дефекты защитных покрытий).

      По принадлежности к определенным частям пролетного строения различают дефекты:

      - главных ферм или балок;

      - балок проезжей части;

      - связей.

      Повреждения, приводящие к изменению расчетной схемы, связаны с механическими повреждениями несущих элементов конструкций стального или сталежелезобетонного пролетного строения. К ним относят механические повреждения элементов решетки ферм с ездой понизу при наездах транспорта.

      8.1.4 Вероятные места появления усталостных трещин [1]:

      - места прикрепления знакопеременных раскосов, стоек и подвесок к фасонкам главных ферм;

      - места прикрепления распорок поперечных связей к ребрам жесткости главных балок;

      - горизонтальные полки уголков верхних поясов продольных балок без горизонтальных листов;

      - горизонтальные листы верхних поясов сквозных ферм при непосредственном опирании на них мостовых брусьев или плиты проезжей части;

      - стенки продольных балок и уголки прикрепления к ним поперечных балок, концевые поперечные связи;

      - ортотропная плита проезжей части;

      - элементы проезжей части с этажным расположением балок;

      - нижние поясные уголки крайних продольных балок проезжей части.

      Концентраторами напряжений следует считать места:

      - с резким изменением сечения элементов (обрывы листов, неплавное изменение ширины и толщины листов, места примыкания накладок, ребер и т.п.);

      - отверстия в элементах, механические повреждения элементов;

      - необработанные концы сварных швов и их различные дефекты (непровары, подрезы кромок, наплывы, шлаковые включения, поры, прожоги, несплавления по кромкам, неразделенные кратеры);

      - сварные швы, расположенные поперек усилия в элементах.

      Признаками трещин в металле могут быть потеки ржавчины около трещин по краске. Краску следует удалить и осмотреть очищенную поверхность. В сомнительных местах, где трещины трудноразличимы, следует применять следующие приемы:

      - смочить поверхность с трещиной керосином (появление керосина на противоположной стороне элемента свидетельствует о наличии трещины);

      - острым зубилом снять тонкую стружку металла по направлению трещины (раздвоение стружки свидетельствует о наличии трещины).

      8.1.5 Потеря общей устойчивости элементов решетки фермы или ее сжатых поясов – дефект, который проявляется в изменении геометрического очертания элементов решетки, проявляется при действии расчетной или превышающей ее нагрузки и приводит, как правило, к мгновенному обрушению конструкций.

      8.1.6 В пролетных строениях со сквозной решеткой необходимо проверять прямолинейность элементов, состояние соединительной решетки, планок и их прикрепления, выявлять искривления более 1/500 длины сжатых элементов, связей между фермами и балками, а также искривления более 1/300 длины растянутых элементов в результате их механических повреждений или перегрева металла.

      8.1.7 В несущих конструкциях пролетных строений со сплошной стенкой следует проверять места возможного выпучивания вертикальной стенки и особенно места, где выпучивание превышает 1/250 наименьшего расстояния между ребрами жесткости или полками балки.

      8.1.8 При диагностике необходимо выявлять и замерять коробление элементов, пробоины, вмятины и другие дефекты. Прямолинейность элемента проверяется натягиванием проволоки вдоль кромок элемента и закреплением ее струбцинами к недеформированным участкам.

      8.1.9 В сталежелезобетонных пролетных строениях следует проверять состояние стыков объединения железобетонной плиты проезжей части с главными балками.

      Внешними признаками нарушения объединения плиты с балками являются [1]:

      - разрушение бетона омоноличивания окон в зоне расположения стальных упоров;

      - удары плиты о стальную балку при прохождении временной нагрузки (не путать с ударами неправильно установленных листов деформационных швов);

      - шатание под нагрузкой сборных железобетонных плит проезжей части сталежелезобетонного пролетного строения (экстренно привлекаются специалисты для обследования пролетного строения и моста в целом, а также специализированная проектная организация для разработки проекта ремонта).

      8.1.10 Наиболее вероятными местами расшатывания заклепок являются [1]:

      - пересечения и прикрепления элементов, работающих на знакопеременные нагрузки;

      - прикрепление гибких элементов (связи, средние раскосы ферм);

      - прикрепление продольных балок к поперечным;

      - пакеты при большой толщине склепки;

      - места расположения дефектных заклепок.

      Дефектными следует считать заклепки, имеющие:

      - неплотное прижатие головки к склепываемому пакету на части головки либо по всему контуру;

      - трещиноватость, неоформленность, рябину или зарубку головки;

      - зарубку основного металла обжимкой вокруг головки;

      - прокоррозировавшие головки;

      - срыв головок заклепок вследствие щелевой коррозии элементов.

      При осмотрах головки всех дефектных заклепок следует отмечать краской на конструкции. Слабые заклепки могут быть обнаружены постукиванием молотком массой 200 г. Ударив сбоку по головке заклепки молотком, приставляют палец к месту удара и вновь ударяют по головке заклепки с противоположной стороны. Если заклепка слабая, то чувствуется легкое дрожание головки. Слабую заклепку можно определить и по звуку, возникающему при ударе: глухое дребезжание.

      Ржавые потеки из-под головок заклепок или по контактам соединяемых элементов, трещины в окраске около заклепочных головок - признак расстройства соединения. В этом случае детально проверяют постукиванием все заклепки.

      8.1.11 Соединения на высокопрочных болтах контролируются осмотром стыка и болтов. К основным дефектам фрикционных соединений (соединений на высокопрочных болтах) следует относить [1]:

      - отсутствие плотности соединяемого пакета;

      - отсутствие натяжения болтов (гайки прокручиваются вручную);

      - несоответствие величины натяжения болтов расчетным значениям;

      - трещины в болтах и гайках;

      - смятие шайб;

      - смятие головки болта;

      - недостаточную длину болта (длина резьбы после полного закручивания гайки должна составлять не менее одного свободного витка).

      8.1.12 Плотность стягивания пакетов следует проверять щупом толщиной 0,3 мм, который не должен входить между частями пакета по кромкам элементов и деталей. Контроль усилия натяжения высокопрочных болтов следует выполнять специальным протарированным динамометрическим ключом, отсчет по которому берут в начале поворота головки болта или гайки. Контрольная величина не должна отличаться от расчетной более, чем на 10 %.

      8.1.13 Коррозионные повреждения следует подразделять на два вида:

      - поверхностная коррозия;

      - местная коррозия.

      Коррозия охватывает элементы металлических мостов, подверженные воздействию воды в зонах деформационных швов, водоотводных трубок, местах повреждения или отсутствия гидроизоляции, прямого попадания воды, нарушения или отсутствия окраски, в местах скопления грязи.

      8.1.14 К дефектам защитных покрытий следует относить [1]:

      - отсутствие покрытия;

      - шелушение;

      - вспучивание и отслаивание защитного слоя.

8.2 Устранение дефектов металлических пролетных строений методом окрашивания

      8.2.1 Наиболее часто встречающим дефектом металлических пролетных строений мостовых сооружений является дефекты защитных покрытий.

      8.2.2 Технологический процесс восстановления защитных покрытий конструкций металлических заключается в последовательном выполнении следующих операций [11]:

      - подготовке поверхности;

      - приготовлении рабочих составов лакокрасочных материалов;

      - нанесении первичного слоя лакокрасочной системы (грунтование);

      - сушке первичного слоя;

      - нанесении требуемого количества промежуточных слоев и внешнего слоя лакокрасочной системы;

      - сушке каждого слоя.

      8.2.3 Технология локального восстановления покрытия включает удаление поврежденных слоев дефектного покрытия, подготовку поверхности на разрушенных участках и нанесение нового покрытия на разрушенных участках.

      8.2.4 Все операции по подготовке поверхности и получению лакокрасочных покрытий производят в соответствии с ГОСТ 9.402, 

      ГОСТ 9.105, ГОСТ 9.305.

      8.2.5 Подготовка поверхности для ремонтных работ

      8.2.5.1 Основной целью подготовки поверхности является удаление с нее веществ, препятствующих окрашиванию и ускоряющих коррозионные процессы, а также получение поверхности, обеспечивающей требуемую адгезию лакокрасочного покрытия.

      8.2.5.2 При подготовке поверхности соблюдают положения ГОСТ 9.402.

      8.2.5.3 Подготовку поверхности проводят при температуре окружающей среды не ниже +5 °С. Подготовку поверхности при температуре окружающей среды ниже +5 °С проводят по согласованию с Заказчиком.

      8.2.5.4 После подготовки поверхности в период до грунтования температуру конструкции следует обеспечивать на 3°С выше точки росы, так как в противном случае возможно образование конденсата на подготовленной к окрашиванию поверхности.

      8.2.5.5 Не допускается попадание на подготовленную поверхность изделия воды, коррозионно-активных жидкостей и их паров.

      8.2.5.6 Длительность перерыва между химической подготовкой поверхности и нанесением слоя грунтовки (срок хранения) - не более 16 часов, между механической подготовкой поверхности - 6 часов. Допускается увеличение длительности перерыва до 24 часов, если это не влияет на качество подготовленной поверхности. При необходимости на межоперационный период применяют временную защиту.

      8.2.5.7 На поверхностях, подлежащих подготовке к окрашиванию, не допускаются заусенцы, острые кромки радиусом менее 2,0 мм, сварочные брызги, прижоги, остатки флюса.

      8.2.5.8 Очистку поверхности от загрязнений и старого покрытия преимущественно проводят механическим методом. Очистку поверхности от старого покрытия в исключительных случаях допускается проводить химическим способом (при помощи питьевой воды, растворителей, химических продуктов).

      8.2.5.9 Перед механической подготовкой замасленные металлические поверхности очищают от грязи и обезжиривают. Обезжиривание проводят при помощи питьевой воды, растворителей и щелочных средств.

      8.2.5.10 В качестве растворителей для обезжиривания поверхности используют уайт-спирит по ГОСТ 3134, нефрас - С 50/170 по ГОСТ 8505. Обезжиривание растворителями выполняется вручную. Обработка поверхности выполняется ветошью, смоченной растворителями.

      8.2.5.11 При подготовке поверхности применяют щетки и протирочный материал, не оставляющие следов (частичек ворса, материала и др.) на обрабатываемой поверхности.

      8.2.5.12 При применении водных щелочных растворов перед окрашиванием следует промыть поверхности питьевой водой и высушить обезжиренную поверхность, если после этого не проводят другие операции подготовки поверхности.

      8.2.5.13 Механическую очистку металлических поверхностей от окалины, ржавчины и старого покрытия перед окрашиванием производят преимущественно методом струйной абразивной обработки. В качестве абразивного материала используют неметаллические абразивы: шлаки - отходы производства металлургической промышленности (купершлак, никельшлак, доменный шлак и т.п.) с размером частиц 0,2…1,4 мм или просушенный, прокаленный кварцевый песок с фракцией 0,75…2,0 мм и влажностью не более 2 %. Размер фракций абразивного материала, давление воздуха, а также расстояние между соплом абразивоструйного аппарата и обрабатываемой поверхностью подбирают в зависимости от толщины и твердости пленки удаляемых продуктов (окислов, ржавчины или старого покрытия) и параметров шероховатости поверхности.

      8.2.5.14 При размере зерен абразива 0,75…2 мм расстояние между соплом и обрабатываемой поверхностью рекомендуется 75…150 мм. Отбор указанной выше фракции производят путем просеивания через два сита (верхнее с сеткой № 2, нижнее с сеткой № 07 по ГОСТ 6613).

      8.2.5.15 Качество абразива определяют абразивоструйной очисткой поверхности опытного металлического образца. Не рекомендуется абразив, зерна которого при ударе о поверхность превращаются в пыль.

      8.2.5.16 Используемый для очистки сжатый воздух должен быть сухим, чистым и соответствовать ГОСТ 9.010. Рекомендуемое давление воздуха 0,69…0,8 МПа.

      8.2.5.17 При абразивоструйной очистке на обрабатываемой поверхности следует исключать образование конденсата.

      8.2.5.18 Шероховатость металлической поверхности после абразивоструйной очистки назначают с учетом применяемого лакокрасочного материала. Рекомендуется иметь оптимальную, для обеспечения адгезии, шероховатость Rz 30-50 мкм по ГОСТ 2789, которая обеспечивается при правильном подборе фракции абразивного материала.

      8.2.5.19 По окончании абразивоструйной очистки не позднее чем через 6 часов подготовленные поверхности грунтуют, так как обработанная абразивостуйным методом поверхность обладает большой активностью, легко адсорбирует влагу и очень быстро корродирует.

      8.2.5.20 В обоснованных случаях допускается применять другие способы механической очистки от окалины и ржавчины по ГОСТ 9.402:

      - механизированную очистку (вращающимися щетками, пневматическими молотками, с использованием шлифовальных шкурок и др.).

      - очистку ручным инструментом (в исключительных случаях как вспомогательный метод при применении других видов механической очистки) с использованием проволочных щеток, шпателей, скребков, абразивных шкурок, молотков для скалывания ржавчины.

      8.2.5.21 Участки поверхности, недоступные для обработки механизированным инструментом, подготавливают ручным инструментом. Очистку проводят так, чтобы отсутствовали какие-либо повреждения или дефекты поверхности (риски, вмятины и т.п.).

      8.2.5.22 После механической очистки металлическую поверхность следует обеспылить и обезжирить.

      8.2.5.23 Следует соблюдать технические параметры качества поверхности и технологию ее подготовки по ГОСТ 9.402 или СТ РК ИСО 8501-1.

      8.2.5.24 Технические показатели качества металлической поверхности от окислов и загрязнений непосредственно перед нанесением покрытий приведены в таблице 4.

      8.2.5.25 Требования к подготовке поверхности к ремонтному окрашиванию в соответствии ГОСТ 9.402 приведены в таблице 5.

Таблица 4 - Технические показатели качества металлической поверхности перед окрашиванием

Показатель

НД

Норма

Метод контроля

Внешний вид

СТ РК ИСО 8501-1

Шероховатая металлически чистая поверхность серого или темно-серого цвета, без пятен масла, смазки и грязи

Визуально

Степень очистки от окислов

СТ РК
ИСО 8501-1

PSa21/2.
PSa2 - в местах с затрудненным доступом.

Визуально

ГОСТ 9.402

Вторая.
При соответствующем обосновании и в труднодоступных местах допускается третья

-"-

Степень очистки при устранении дефектов

ГОСТ 9.402

Не допускаются заусенцы, вмятины, сварочные брызги, остатки флюса, неровности сварных швов

-"-


СТ РК ИСО 8501-3

Округление кромок R>2 мм

-"-

Степень очистки от различных загрязнителей

ГОСТ 9.402

Степень обезжиривания первая

-"-

СТ РК ИСО 8501-3

Степень обеспыливания - 2-3 разряд

-"-

Шероховатость поверхности (R), мкм, не более

СТ РК ИСО 8501-1

В соответствии с применяемыми ЛКМ

Эталоны сравнения, компараторы

ГОСТ 2789

Профилограф - профилометр на образцах - свидетелях


Таблица 5 - Требования к подготовке поверхности к ремонтному окрашиванию

Условия
эксплуатации
лакокрасочных покрытий по
ГОСТ 9.104

Степень
подготовки поверхности к ремонтному окрашиванию

Метод удаления загрязнений и продуктов коррозии

Характеристика подготовленной поверхности

У1, ХЛ1, УХЛ1, ОМ1,ОМ2

1

Полностью удаляют старое лакокрасочное покрытие, продукты коррозии и масляные загрязнения

Не допускаются масляные загрязнения; степень очистки поверхности Дальнейшую подготовку поверхности проводят как для вновь изготавливаемых изделий

У2, ХЛ2, УХЛ2

2

Полностью удаляют старое лакокрасочное покрытие, ржавчину и отслаивающуюся окалину, затем поверхность обезжиривают

Допускаются прочно прилегающий тонкий несплошной слой грунтовки, отдельные точки ржавчины, небольшие куски окалины, плотно прилегающие к основе, легкий налет с ржавым оттенком в ранее прокорродировавших местах

УХЛ4

3

С поверхности удаляют неплотно прилегающие загрязнения органического и неорганического происхождения, местные повреждения старого лакокрасочного покрытия, отстающего от основы

Допускается неповрежденное лакокрасочное покрытие, плотно прилегающее к металлу

      8.2.5.26 На поверхности допускаются остатки старого лакокрасочного покрытия, если оно способствует увеличению срока службы и улучшению коррозионной стойкости наносимой лакокрасочной системы, при условии, что наносимые лакокрасочные материалы совместимы с оставляемыми слоями старого покрытия.

      8.2.5.27 Оценку совместимости лакокрасочного материала с окрашиваемой поверхностью производят методами, предусмотренными ГОСТ 29318-92.

      8.2.5.28 Подготовка поверхности к ремонтному окрашиванию до степени 3 по ГОСТ 9.402 и степени PSt 2 по СТ РК ИСО 8501-1 допускается только при соответствующем обосновании. При этом комплекс красок нового покрытия должен сочетаться со степенью очистки поверхности.

      8.2.5.29 Максимальная степень очистки от окалины и ржавчины, которая может быть достигнута при использовании механизированной очистки (вращающимися щетками, пневматическими молотками, с использованием шлифовальных шкурок и др. и механической очисткой ручным инструментом) составляет 3 или 4 по ГОСТ 9.402 или St 2 по СТ РК ИСО 8501-1.

      8.2.6 Приготовление рабочих составов лакокрасочных материалов

      8.2.6.1 Рабочие составы лакокрасочных материалов (количество отвердителя, растворителя и т.д.) готовят в соответствии с требованиями нормативных документов на конкретную марку лакокрасочного материала в специальном помещении, оборудованном принудительной вентиляцией, или на открытом воздухе.

      8.2.6.2 Тару с лакокрасочными материалами проверяют, чтобы она была плотно закрыта во избежание улетучивания растворителей и попадания влаги. Перед вскрытием тару (бидоны, баки, банки) тщательно очищают от пыли и грязи во избежание попадания их в лакокрасочный материал. Перед употреблением пленку (если она имеется), образовавшуюся на поверхности материала, удаляют.

      8.2.6.3 Перед применением лакокрасочные материалы размешивают в соответствии с инструкцией завода-производителя до однородного состояния с целью обеспечения принятого для каждого материала соотношения между пигментом и пленкообразующей основой и профильтровывают. Жидкий отстой с поверхности лакокрасочного материала сливать запрещается.

      8.2.6.4 Перед нанесением рабочих составов лакокрасочных материалов следует проверять их вязкость. Вязкость проверяют с помощью вискозиметра ВЗ-246 с диаметром сопла 4 мм по ГОСТ 8420. При необходимости ее доводят до рабочей вязкости и фильтруют через сетки (ГОСТ 6613). Рекомендуется, чтобы тип и количество вводимого растворителя (разбавителя) соответствовали рекомендациям. Растворитель (разбавитель) добавляют небольшими порциями при непрерывном перемешивании до получения однородной массы.

      8.2.6.5 Для каждого лакокрасочного материала рекомендуется пользоваться отдельной технологической тарой. Не разрешается приготовление рабочих составов в грязной посуде.

      8.2.6.6 При пониженных температурах лакокрасочные материалы загустевают. В таком состоянии не разрешается введение в них растворителя, поэтому перед разведением их следует выдержать в теплом помещении.

      8.2.6.7 Разбавление лакокрасочных материалов производят только после их тщательного перемешивания, а в случае применения двухкомпонентных материалов - после их смешивания с отвердителем.

      8.2.6.8 После введения отвердителя (при использовании двухкомпонентных материалов) состав тщательно перемешивают и выдерживают в течение 30 минут перед нанесением на поверхность, если нет других указаний в технической документации на конкретный лакокрасочный материал.

      8.2.6.9 Грунтовки, содержащие быстрооседающие пигменты, в процессе работы периодически перемешивают до полного поднятия осадка.

      8.2.7 Правила нанесения лакокрасочных материалов

      8.2.7.1 Нанесение лакокрасочных материалов производят с соблюдением установленных технологических режимов окрасочных процессов.

      8.2.7.2 Контроль подготовки поверхности перед нанесением лакокрасочных материалов проводят не позднее, чем через 6 часов после механической подготовки поверхности.

      8.2.7.3 Грунтовки следует наносить сразу же после приемки очищенных поверхностей. В случае если очищенная до металла поверхность не была загрунтована в тот же день, в последующий период перед грунтованием удаляют образовавшийся налет ржавчины и загрязнения и производят повторную приемку подготовленных поверхностей.

      8.2.7.4 Все операции по выполнению окрашивания производят при температуре воздуха от +5 °С до +30 °С, относительной влажности воздуха не более 80 %, при отсутствии осадков, тумана, росы и воздействия агрессивных агентов, если иное не оговорено в технологическом регламенте.

      8.2.7.5 Следует проверять, чтобы температура подготовленной стальной поверхности к окрашиванию была на 3 °С выше точки росы.

      8.2.7.6 Окрашивание следует производить по возможности в безветренную погоду. При скорости ветра более 10 м/с окрашивание производить запрещается. Не допускается нанесение покрытий по влажной, недостаточно высохшей поверхности металла или предыдущего слоя ЛКП, если иное не оговорено в инструкции по применению конкретного материала.

      8.2.7.7 Рекомендуется, чтобы температура лакокрасочного материала была близка к температуре окрашиваемой поверхности. Для этого готовый рабочий состав лакокрасочного материала некоторое время выдерживают на открытом воздухе.

      8.2.7.8 Метод нанесения лакокрасочных материалов выбирают по ГОСТ 9.105 в зависимости от вида применяемого лакокрасочного материала, габаритов и конфигурации окрашиваемых поверхностей конструкций.

      8.2.7.9 При полном и частичном восстановлении защитного покрытия нанесение лакокрасочных материалов производят механизированным способом (пневматическим или безвоздушным распылением).

      8.2.7.10 Сжатый воздух, используемый при нанесении лакокрасочных покрытий, должен отвечать ГОСТ 9.010.

      8.2.7.11 Перед грунтованием всей поверхности производят полосовое окрашивание кистью стыковых соединений. На головки заклепок, болтов, на кромки стыковых накладок, узловых фасонок, планок перед нанесением лакокрасочных материалов механизированным способом наносят при помощи кисти предварительный слой грунтовки, после высыхания которого, проводят грунтование всей поверхности.

      8.2.7.12 Последующие слои лакокрасочного покрытия наносят после полного высыхания предыдущих слоев.

      8.2.7.13 Лакокрасочные покрытия, нанесенные на окрашиваемые поверхности, подвергают естественной сушке до степени 3 по ГОСТ 19007. Сушку лакокрасочных покрытий осуществляют в соответствии с требованиями нормативных документов на применяемые лакокрасочные материалы.

      8.2.7.14 На окрашенной конструкции делают надпись с указанием даты окрашивания и обозначения примененной системы лакокрасочного покрытия по ГОСТ 9.032.

9 Рекомендации по содержанию и устранению дефектов мостового полотна

9.1 Содержание мостового полотна

      9.1.1 К основным элементам мостового полотна относят все конструкции, находящиеся поверху пролетного строения: ездовое полотно, включая разделительную полосу и полосы безопасности, колесоотбой, тротуары, перила, деформационные швы и элементы водоотвода [1].

      9.1.2 К конструктивным элементам мостового полотна относят перила, фасадные карнизные блоки, блоки тротуаров, колесоотбой (барьеры, парапеты), деформационные швы, конструкции водоотвода, ездовое полотно, конструкции разделительной полосы, полос безопасности и дорожную разметку.

      При диагностике мостового полотна определяют дефекты [1]:

      - покрытия ездового полотна и тротуаров;

      - деформационных швов;

      - гидроизоляции и системы водоотвода;

      - барьерных ограждений и колесоотбойных конструкций;

      - перильных ограждений.

      К дефектам покрытия ездового полотна и тротуаров следует относить [1]:

      - несоответствие габаритов проезжей части и тротуаров нормативным требованиям, в том числе разделительной полосы и полос безопасности;

      - ямы и выбоины покрытия ездового полотна и тротуаров;

      - наплывы асфальтобетона;

      - пониженный коэффициент сцепления при увлажненном состоянии покрытия;

      - отсутствие или несоответствие горизонтальной и вертикальной разметки требованиям СТ РК 1124;

      - недостаточная ровность, колейность покрытия;

      - разрушение тротуарных плит;

      - снег или мусор на элементах мостового полотна.

      9.1.5 Продольные трещины в покрытии на диафрагменных пролетных строениях являются признаком расчленения пролетного строения на отдельные балки и группы балок, т.е. изменения расчетной схемы сооружения.

      9.1.6 В асфальтобетонном покрытии следует выявлять трещины и неровности, места скопления воды на проезжей части, разрушения покрытия с обнажением защитного слоя и арматурной сетки, недопустимые продольные и поперечные уклоны на проезжей части и др.

      9.1.7 При содержании тротуаров необходимо обращать внимание на состояние тротуарных плит, блоков, бордюров (положение в плане, высоту, сколы бетона и пр.). В тротуарных плитах необходимо выявлять сколы, трещины и разрушения бетона, а также пробоины в самой плите. Сквозное разрушение бетона консольных тротуаров является аварийным дефектом. Кроме того, следует проверять обеспеченность отвода воды с покрытия тротуаров и, по возможности, из тротуарных коробов.

      К дефектам деформационных швов следует относить[1]:

      - разрушение покрытия в зоне деформационных швов;

      - отсутствие температурного зазора между торцами блоков пролетных строений;

      - фильтрацию воды через деформационные швы;

      - разрушение лотков-компенсаторов;

      - отсутствие лотков-компенсаторов на тротуарах;

      - лотки-компенсаторы не обеспечивают отвод воды за пределы опор;

      - засорение швов грязью, остатками строительного мусора, продуктами разрушения покрытия проезжей части.

      9.1.9 Одиночные поперечные трещины в зоне деформационных швов закрытого типа при отсутствии выбоин и вспучивания покрытия не являются дефектом;

      9.1.10 К дефектам деформационных швов открытого типа следует относить [1]:

      - разрушение покрытия проезжей части и тротуаров у окаймления швов;

      - фильтрацию воды через деформационные швы;

      - отсутствие зазора между торцами блоков;

      - задир окаймления деформационных швов;

      - срыв крепления листов перекрытия или других элементов шва;

      - удары при прохождении автотранспорта по шву;

      - засорение швов грязью, продуктами разрушения покрытия;

      - коррозию стальных элементов;

      - разрушение стальных окаймлений;

      - отсутствие смазки в механизме шва;

      - выполнение по швам открытого типа асфальтобетонного покрытия.

      9.1.11 В швах закрытого типа необходимо проверять герметичность шва (вода с проезжей части не должна проникать через шов), состояние мастики и компенсатора, а также загрязнение зазора. Трещины в покрытии над швом или вспучивание асфальтобетона свидетельствуют о недостаточной деформативности заполнения или о загрязнении зазоров шва. Если шов устроен с разрывом асфальтобетонного покрытия над ним, следует проверять также состояние кромок шва и примыкающих участков покрытия, окаймления и резиновых вкладышей.

      9.1.12 К дефектам гидроизоляции и системы водоотвода следует относить [1]:

      - недостаточную длину водоотводных трубок (трубки должны выходить за нижнюю грань балок пролетных строений не менее 10 см), недостаточный диаметр водоотводных трубок;

      - фильтрацию воды в зоне водоотводных трубок;

      - отсутствие водоотводных трубок;

      - засорение водоотводных трубок;

      - отсутствие решеток на трубках;

      - фильтрацию воды на лицевую поверхность балок;

      - фильтрацию воды через продольные швы между балками пролетных строений;

      - отсутствие или недостаточность продольного и (или) поперечного уклонов проезжей части;

      - отсутствие, обрывы или нарушение целостности гидроизоляции на элементах мостового полотна;

      - отсутствие слезников на блоках пролетных строений и тротуарных блоках;

      - отсутствие гидроизоляции на тротуарах;

      - застаивание воды на ездовом полотне и тротуарах.

      9.1.13 Состояние гидроизоляции устанавливается по внешним признакам на плите проезжей части и, при необходимости, путем ее вскрытия в выборочных местах на покрытии.

      Характерные места нарушения гидроизоляции - зоны плиты вокруг водоотводных трубок, под тротуарами, швы объединения сборных элементов плиты, около бордюров и деформационных швов.

      9.1.14 К дефектам барьерных ограждений следует относить [1]:

      - недостаточную высоту ограждения;

      - разрушение бетона ограждающих конструкций;

      - отсутствие плавного перехода от высоты ограждения на дороге к высоте ограждения на мосту;

      - устройство ограждений без расчета на воздействие временных нагрузок в соответствии с требованиями СНиП 2.05.03.

      - повреждения окраски и коррозию металлических элементов ограждения;

      - отсутствие световозвращающих элементов.

      9.1.15 При диагностике ограждающих устройств необходимо проверять прямолинейность ограждений, выявлять места отрыва горизонтальных элементов от стоек, повреждения ограждений в результате механических воздействий, направление стыковки элементов, соответствие элементов ограждений нормативным требованиям.

      9.1.16 При проведении обмерных работ мостового полотна нивелировкой по оси ездового полотна определяют продольные уклоны и изломы продольного профиля над опорами. Нивелировкой по характерным точкам в нескольких поперечных створах, не менее 3-х в пролете, определяют высоту перил, колесоотбоев, поперечные уклоны на ездовом полотне и тротуарах и общую толщину конструктивных слоев ездового полотна.

      9.1.17 Положительным является поперечный уклон, обеспечивающий отвод воды с проезжей части или с тротуара в водоотводное устройство или лоток.

      Для тротуаров поперечный уклон является отрицательным, если отвод воды осуществляется на фасадную поверхность сооружения.

      Для проезжей части поперечный уклон является положительным, если отвод воды осуществляется в сторону фасада.

      9.1.18 Определяют ширину тротуаров, ездового полотна, ограждений, полос безопасности, проезжей части, разделительной полосы и ширину разметочных линий не менее, чем в 3-х створах.

      9.1.19 Результаты обмерных работ необходимо сопоставлять с нормативными требованиями.

9.2 Демонтаж элементов мостового полотна при ремонтных работах

      При ремонте мостового полотна демонтаж его элементов следует производить согласно разделу 6 [12].

9.3 Устранение дефектов гидроизоляции мостового полотна

      Работы по ремонту и устройству гидроизоляции следует выполнять по следующей последовательности:

      - подготовка поверхности под гидроизоляцию;

      - нанесение защитной грунтовки - композиции грунтовочной;

      - нанесение гидроизоляционного слоя;

      - нанесение поверхностного адгезионного слоя.

      Подготовка поверхностей

      9.3.1.1 Бетонные поверхности

      Для нанесения гидроизоляции к бетонной поверхности предъявляются следующие требования:

      - к началу выполнения работ по изготовлению гидроизоляционной системы проверяется прочность бетона на сжатие в конструкции – не менее 0,75% проектной прочности;

      - влажность бетона в поверхностном слое (на глубине до 20 мм) перед устройством гидроизоляционной системы - не более 4,0 %. Влажность контролируется поверхностными влагомерами. Количество точек замеров влажности - не менее 10 на площади 300 м2.

      - подготовленная под производство работ бетонная поверхность по шероховатости, классу поверхности проверяется на соответствии требованиям проектной документации и не должна иметь раковин, наплывов бетона, трещин, неровностей с острыми кромками, масляных пятен, пыли. Масляные пятна удаляют, наплывы бетона срубаются, трещины, сколы и впадины заделываются ремонтными безусадочными составами на основе цемента. Крупные каверны и дефекты разрешается заделывать ремонтным составом на основе эпоксидного грунта и сухого кварцевого песка, добавляемого в грунт в количестве до 2,0 кг на 1,0 кг эпоксидного грунта. По консистенции смесь выполняется в виде густой сметаны. Смесь наносится шпателем и тщательно разравнивается. Толщина слоя-6,0 мм. Смесь остается работоспособной в течение 30 мин при 20 °С;

      - перед непосредственным устройством гидроизоляционного покрытия изолируемая поверхность очищается от строительного мусора, пыли, пленки цементного молока. Снятие пленки цементного молока производится сухой или влажной струйно-абразивной очисткой или шлифованием. Перед грунтованием с поверхности бетона удаляется непрочный или загрязненный поверхностный слой. Окончательное удаление пыли производится промышленным пылесосом. Основание должно быть сухим (без видимых следов влаги);

      - для поверхности железобетонной плиты проезжей части контролируется ровность, то есть при проверке трехметровой рейкой просвет под ней не должен превышать 5,0 мм. Просветы допускаются только плавного очертания и не более одного на протяжении 1,0 м;

      - класс шероховатости поверхности 2Ш - суммарная площадь отдельных углублений и раковин на 1,0 м2 при расстоянии между выступами и впадинами от 1,2 до 2,5 мм и глубиной до 3,0 мм - не более 0,2 % площади. Оценка шероховатости производится визуально.

      9.3.1.2 Металлические поверхности

      9.3.1.2.1 Подготовка металлических поверхностей перед нанесением гидроизоляционного покрытия включает в себя следующие операции: абразивная или механическая обработка; обдув сжатым воздухом или уборка пыли промышленными пылесосами.

      9.3.1.2.2 Абразивная обработка выполняется для очистки металлических поверхностей от окислов и придания ей оптимальной шероховатости для максимальной адгезии гидроизоляционной системы. Особое внимание обращается на очистку сварочных швов, раковин, кромок. Острые кромки перед очисткой убираются механическим способом.

      9.2.1.2.3 Сжатый воздух, предназначенный для абразивной обработки и окрашивания, должен соответствовать требованиям ГОСТ 9.010. Компрессоры должны обеспечивать подачу сжатого воздуха для абразивной очистки в количестве минимум 9 м3/мин с давлением в сопле 7 атм.

      9.3.1.2.4 Перед очисткой следует:

      - в каждую смену проверить наличие влаги и масла в подаваемом воздухе. Качество очистки воздуха проверяют, направляя струю сжатого воздуха из сопла на лист чистой белой бумаги. Чистоту воздуха считают достаточной, если при обдувке в течение одной минуты на бумаге не появляется следов масла и влаги. При неудовлетворительной очистке воздуха следует заменить набивку фильтра масло-влагоотделителя;

      - проверить наличие влаги и масла на обрабатываемой поверхности, которые удаляются, а места масляных пятен – обезжириваются;

      9.3.1.2.5 Механическая очистка производится в случаях, когда абразивная очистка невозможна. Видимые масло, смазка и другие загрязнения также удаляются. При малых зонах очистки и в труднодоступных местах допускается применение металлических щеток (ручных и механических).

      9.2.1.2.6 По окончании абразивной или механической очистки загрязнения, пыль и абразив удаляются обдувом сжатым воздухом или промышленными пылесосами.

      9.3.1.2.7 Контроль очистки от окислов осуществляется с помощью профилометра или визуально, путем сравнения с эталонами, соответствующими требуемой степени очистки:

      - для абразивной очистки степень очистки 2 по ГОСТ 9.402, или Sa 2 ½ по СТ РК ИСО 8501-1, т.е. при осмотре невооруженным глазом окалина и ржавчина не обнаруживаются; поверхность имеет однородный цвет;

      - для механической очистки степень очистки St 2 достигается при тщательной очистке ручным и механическим инструментом, т.е. при осмотре без увеличения нет видимых пятен масла, смазки, грязи, плохо пристающих прокатной окалины, ржавчины, краски и посторонних частиц;

      - для механической очистки степень очистки St 3 достигается при тщательной очистке ручным и механическим инструментом, т.е. состояние поверхности соответствует степени St 2, но более тщательная обработка дает металлическую окраску, обусловленную металлической основой.

      9.3.1.2.8 Допустимый интервал между окончанием абразивной очистки, уборки и началом работ по нанесению грунтовочной композиции не должен превышать 5 часов при относительной влажности воздуха 80 %.

      9.3.1.2.9 Запрещено проводить работы при наличии на поверхности луж, и выпадении осадков.

      9.3.2 Технология нанесения гидроизоляционной системы на основе битумно-полимерной эмульсии.

      9.3.2.1 Технология нанесения гидроизоляции должна включать минимальное количество операций. Для получения гидроизоляции высокого качества исполнителю необходимо обеспечить непрерывный процесс ее нанесения.

      9.3.2.2 Гидроизоляция наносится механизированным способом с помощью установки для безвоздушного напыления. Процесс напыления осуществляется путем подачи двух компонентов: битумно-латексной эмульсии и коагулянта по двум контурам, которые включают систему гибких шлангов высокого давления. Благодаря особенной форме отверстий форсунок компоненты приобретают на выходе плоскую конусообразную форму, частицы эмульсии и коагулянта смешиваются в воздухе и, попадая на поверхность конструкции, образуют мембрану. После отделения воды материал приобретает свойства и физико-механические показатели бесшовной гидроизоляции.

      9.3.2.3 При нанесении гидроизоляции необходимо:

      - сохранять постоянное расстояние от сопла распылителя до изолируемой поверхности в пределах 500…800 мм;

      - передвигать распылитель со скоростью 20…25 м/мин;

      - наносить эмульсию параллельными полосами, сохраняя перпендикулярность расположения факела относительно изолируемой поверхности.

      9.3.2.4 Устройство гидроизоляции отдельными фрагментами не рекомендуется. Выполнение на одном объекте гидроизоляции разными подрядчиками не рекомендуется.

      9.3.2.5 Работы по устройству гидроизоляции с использованием битумно-полимерной эмульсии на плите проезжей части выполняют в первую очередь.

      9.3.2.6 В процессе нанесения битумно-полимерной эмульсии на горизонтальную поверхность необходимо обеспечить удаление технологической влаги, выделяемой из гидроизоляционного состава.

      Для обеспечения отвода технологической влаги, начинать распыление необходимо из наиболее низкого участка и двигаться по направлению к верхнему участку.

      9.3.2.7 Начинать распыление гидроизоляционного материала необходимо с места, наиболее удаленного от расположения установки нанесения и двигаться по направлению к ней. В процессе нанесения помощник оператора переносит шланги.

      9.3.2.8 Слой гидроизоляции должен быть сформирован толщиной 3 мм в стабилизированном состоянии. Затраты составляющих частей при этом, например,составляют:

      - праймер – 0,8 кг/м²;

      - эмульсия (слой толщиной) 3 мм - 5,3 кг/м2;

      - соотношение раствора коагулянта к эмульсии 1:8. Коагулянт – водный раствор кальция хлористого технического (1 сорт, ГОСТ 450) 17 %.

      9.3.2.9 Устройство защитно-сцепляющего слоя выполняют в сухую погоду при температуре воздуха не ниже -15 °С при работе с использованием тепляков.

      9.3.2.10 Защитно-сцепляющий слой наносится механизированным способом с помощью установки для безвоздушного напыления. Процесс напыления осуществляется путем подачи двух компонентов: битумно-полимерной эмульсии и коагулянта по двум контурам, которые включают систему гибких шлангов высокого давления. Благодаря особенной форме отверстий форсунок компоненты приобретают на выходе плоскую конусообразную форму струи, смешиваются в воздухе и, попадая на поверхность конструкции, частицы латекса и битума образуют мембрану. После отделения воды материал приобретает свойства и физико-механические показатели бесшовной гидроизоляции.

      9.3.2.11 Нанесение праймера при работе возможно двумя способами: с помощью валика или механизировано. При нанесении праймеров механизированным способом насос для коагулянта не должен работать вхолостую, для этого необходимо взять емкость с чистой водой и опустить в нее оба шланга, которые предназначены для работы с коагулянтом. При распылении необходимо использовать только одно плечо установки, открывая только один кран, как на установке, так и на пистолете для эмульсии. Покрытие поверхности тонким слоем праймера происходит при низком давлении.

      9.3.2.12 Для нанесения защитно-сцепляющего слоя следует использовать специальную установку с насосом, который позволяет повысить производительность и при дальнейшем увеличении давления позволяет прокачать большее количество эмульсии. Необходимо учесть, что при подъеме давления производительность и количество перекачиваемой эмульсии увеличивается в 1,5…2 раза. Оператор должен это учесть и следить за расходом на 1 м2, чтобы не было перерасхода материала. Показателем достаточного давления является гладкость верхнего слоя напыляемой мембраны. Если поверхность мембраны неровная и негладкая - давление недостаточно. Также необходимо немного поднять давление коагулянта, так чтобы струя коагулянта успевала перебивать струю эмульсии. Расстояние от форсунок до напыляемой поверхности должно быть не меньше 60 см.

      9.3.3 Технология нанесения гидроизоляционной системы на полиуретановой основе

      9.3.3.1 Мастичная гидроизоляция на полиуретановой основе наносится на защищаемую поверхность с помощью агрегата безвоздушного напыления с рабочим давлением свыше 250 атм или валиками. Подготовка поверхности перед нанесением мастики заключается в очистке ее от грязи, рыхлой ржавчины и жировых пятен.

      9.3.3.2 Мастика по ГОСТу 14791-79 наносится в два-три слоя. Для контроля толщины слоя и экономии мастика наносится разными цветами. Слои наносятся после 6 часов подготовки поверхности, но не позднее 24 часов. Толщина одного слоя - от 400 до 500 мкм. Общая толщина всей гидроизоляции - от 1,5 до 2,0 мм. На 1 м2 гидроизоляции уходит 1,5…2,0 кг мастики. После нанесения верхнего слоя, на покрытие набрасывают крупный песок, с модулем крупности 1,0…2,5 мм, для увеличения адгезии гидроизоляции с дорожным покрытием.

      9.3.3.3 На вновь строящиеся мосты мастику можно наносить еще на заводах металлоконструкций после стандартной дробеструйной обработки поверхности ортотропной плиты или после покрытия ее цинконаполненной грунтовкой.

      9.3.3.4 Гидроизоляционную систему в качестве гидроизоляции железобетонной плиты проезжей части или защитно-сцепляющего слоя стальной ортотропной плиты выполняют в сухую погоду при отсутствии росы на плите проезжей части при температуре воздуха не ниже 5 °С. Температура поверхности плиты должна быть выше температуры росы не менее 3 оС. Допускается выполнение работ при температуре воздуха до -10° при условии введения в мастику ускорителя полимеризации.

      9.3.3.5 Гидроизоляционную систему выполняют по подготовленным поверхностям железобетонной или стальной ортотропной плиты проезжей части.

      9.3.3.6 Длительность перерыва между струйно-абразивной подготовкой металлических поверхностей и выполнением гидроизоляционной не должна превышать семи часов при влажности воздуха до 70 % и три часа – при большей влажности.

      9.3.3.7 Непосредственно перед применением праймера его компоненты перемешивают низкооборотной дрелью в течение от двух до трех минут до образования однородной массы. Время технологической жизнеспособности смеси составляет 20 мин. Нанесение праймера выполняют вручную валиками или кистями с расходом 0,5 кг/м2 в зависимости от типа основания.

      9.3.3.8 Гидроизоляционная мастика – однокомпонентный материал, готовый к применению. Перед нанесением мастику следует перемешать низкооборотной дрелью (150…200 об./мин.) со спиралевидной насадкой 140 мм 3…4 минуты до образования однородной массы. Нанесение мастики производят вручную при помощи валиком или аппаратами безвоздушного распыления. Рабочее давление около 150 бар.

      9.3.3.9 Нанесение мастики выполняют в два-три слоя. Общий расход материала может варьироваться зависимости от области применения:

      - при устройстве гидроизоляционной системы на горизонтальной поверхности;

      - проезжей части под бетонный защитный слой, покрытие из литого или уплотненного асфальтобетона общий расход мастики составляет 2,1 кг/м2 (три слоя);

      - при устройстве гидроизоляционной системе на вертикальной поверхности (например, гидроизоляции подпорных стен) достаточно наносить мастику в два слоя (первый слой 0,9 кг/м2; второй слой 0,8 кг/м2).

      9.3.3.10 Мастику следует наносить с расходом не более 0,8 кг/м2 в одном слое, в противном случае механические характеристики покрытия снижаются. При послойном нанесении соблюдают необходимые интервалы времени.

      9.3.3.11 При нанесении мастики следует добиваться равномерного распределения на поверхности и следить за отсутствием непрокрасов.

      9.3.3.12 Верхний неотвержденный слой мастики посыпают сухим прокаленным кварцевым песком фракции 2,0…2,5 (1…3 мм) для увеличения ее сцепных характеристик с покрытиями бетона, уплотняемого или литого асфальтобетона. Расход песка составляет 2,5…3 кг/м2

9.4 Устранение дефектов деформационных швов с устройством щебеночно-мастичных деформационных швов

      Щебеночно-мастичные деформационные швы применяют для устройства и ремонта деформационных швов мостовых сооружений, расположенных на прямых и кривых участках пересечений (угол 45º) автомобильных дорог, во всех дорожно-климатических зонах Казахстана.

      9.4.1 Технология устройства конструкций щебеночно-мастичных деформационных швов

      9.4.1.1 В последние годы для устранения дефектов деформационных швов мостовых сооружений широко применяются щебеночно-мастичные деформационные швы [13].

      9.4.1.2 Конструкция щебеночно-мастичного деформационного шва включает опорную пластину, гидроизоляцию, щебеночно-мастичный заполнитель. Конструкция щебеночно-мастичного деформационного шва приведена на рисунке 5.1 СТ РК 2597.

      9.4.1.3 Работы по устройству щебеночно-мастичного деформационного шва следует производить в сухую погоду при температуре летом не ниже 5 ºС, а осенью - не ниже 10 °С.

      9.4.1.4 При необходимости пропуска строительных машин во время производства работ через деформационный шов следует устраивать специальные рабочие мостики.

      9.4.1.5 Установку элементов металлических опорных пластин следует устраивать в штрабе по разметке. При этом закрепление опорных пластин на одном из сопрягаемых пролетных строений производиться с помощью строительного пистолета, если этого требует конструкция деформационного шва. Опорные пластины с ограничителем перемещений на пролетных строениях не закрепляются.

      Металлические опорные пластины устанавливают по длине деформационного шва без промежутков. Между опорными пластинами не должно быть перекосов и перепадов по высоте.

      9.4.1.6 Все поверхности образованной штрабы должны быть зачищены проволочной щеткой, очищены и высушены с помощью горячего воздуха, подаваемого пламенем газовой горелки.

      9.4.1.7 Сразу после очистки поверхности стенки штрабы должны быть огрунтованы разогретым вяжущим при температуре до +185…+195 °С.

      9.4.1.8 Не допускается грунтовать поверхность штрабы битумным праймером и другими материалами, полученными с использованием растворителей.

     


      1 - конструкция пролетного строения; 2 - гидроизоляция; 3 - нижний слой одежды мостового полотна; 4 - верхний слой одежды мостового полотна; 5 - опорная пластина;

      11 - петля рулонной гидроизоляции

      Рисунок 42 - Грунтование штрабы вяжущим

      9.4.1.9 Если между очисткой штрабы горячим воздухом и грунтованием проходит значительный промежуток времени, штрабу перед грунтованием следует повторно прогреть пламенем горелки.

      9.4.1.10 Штраба засыпается разогретым до 180…195°С щебнем слоем толщиной 20 мм на длине не более 2,0 м. Разогрев щебня производится в перфорированном барабане мешалки с подогревом его факелом горящего газа или в обычной жаровне (на металлическом листе).

      9.4.1.11 Горячее вяжущее выливается в штрабу с уложенным щебнем в необходимом соотношении и производят их перемешивание граблями для того, чтобы каждое зерно щебня было покрыто вяжущим и заполнены все промежутки между щебенками.

      9.4.1.12 Повторяя на захватках действия по 9.4.1.11, слоями толщиной около 20 мм (но не более 40 мм) без дополнительного уплотнения заполняется штраба деформационного шва, не доходя 20…30 мм до верха конструкции, определяемой поверхностью покрытия проезжей части.

      9.4.1.13 Начинать укладку следует со стороны проезжей части с наименьшей высотной отметкой поверхности, двигаясь в направлении против направления поперечного уклона проезжей части.

      9.4.1.14 Для обеспечения сцепления слоев щебня между собой и с основанием все операции по очистке штрабы, укладке щебня, заливке вяжущего следует производить без продолжительных перерывов, не более 1,5 часа.

      9.4.1.15 На последнем этапе заполнения штрабы в мешалку с нагретым щебнем заливается разогретое вяжущее в количестве, необходимом только для обволакивания зерен щебня, и тщательно перемешивается.

      9.4.1.16 Температура щебеночно-мастичной смеси для устройства последнего слоя может быть ниже температуры, принятой в процессе устройства остальных слоев.

      9.4.1.17 Смесь щебня с вяжущим выгружается на уложенный в штрабу материал заполнения с таким расчетом, чтобы она возвышалась над уровнем поверхности покрытия проезжей части примерно на половину толщины зерна щебня.

      9.3.1.18 Уложенную смесь тщательно уплотняют вибратором, катком или ручной уплотняющей плитой массой не менее 85 кг до тех пор, пока поверхность конструкции деформационного шва не сравняется с поверхностью покрытия проезжей части.

      9.4.1.19 Поверх уплотненного слоя, для придания конструкции деформационного шва полной водонепроницаемости устраивается герметизирующий слой. Для этого вдоль продольных границ штрабы деформационного шва следует отступить наружу 50 мм и наклеить клейкую ленту (скотч) шириной от 50 до 100 мм.

      9.4.1.20 Горячее вяжущее разливается в пределах площади, ограниченной клейкой лентой на захватках длиной до 2,0 м. Его следует распределить с помощью гребка поверх уплотненного щебеночно-мастичного материала, заполняя все полости. Так, чтобы, герметизирующий слой перекрывал плоскость реза.

      9.4.1.21 Поверх герметизирующего слоя на выполненной захватке следует рассыпать и прикатать мелкий кубовидный щебень фракции 5 мм, для образования шероховатого слоя.

      9.4.1.22 Движение транспортных средств через деформационный шов без применения рабочих мостиков следует открывать после остывания щебеночно-мастичного заполнения до температуры прилегающего покрытия проезжей части.

      Следует открывать движение через деформационный шов не ранее чем через одни сутки после устройства конструкции щебеночно-мастичного деформационного шва.

      9.4.1.23 Принудительное охлаждение укладываемой щебеночно-мастичной смеси герметизирующего слоя и готовой конструкции щебеночно-мастичного деформационного шва не допускается.

      9.4.2 Требования к материалам заполнения

      Требования к материалам заполнения зазоров и шебеночно-мастичным материалам заполнения приведены а разделах 6 и 7 СТ РК 2597.

9.5 Технология устройства покрытий на мостовых сооружениях из литых асфальтобетонных смесей

      9.5.1 Подготовка нижележащих конструктивных слоев перед устройством покрытий на мостах и искусственных сооружениях

      9.5.1.1 Перед устройством покрытия на проезжей части мостового сооружения необходимо выполнить работы по устройству нижележащих конструктивных слоев.

      9.5.1.2 Конструктивные слои, на которые будет укладываться асфальтобетонная смесь, должны быть подготовлены.

      9.5.1.3 В соответствии с проектом производства работ проводят геодезическую съемку на мостовом сооружении с целью обеспечения требований проекта и регламентируемых допусков СНиП РК 3.03-09 высотным отметкам, ровности и поперечным уклонам.

      9.5.1.4 Поверхность нижележащего конструктивного слоя необходимо очистить от загрязнений и, при необходимости, обработать вяжущим материалом. Вид и расход подгрунтовки назначают в соответствии с пп. 5.4.3-5.4.5 [14].

      Примечание - При наличии гидроизоляции из материалов на основе органических вяжущих обработка не требуется.

      9.5.1.5 Перед укладкой смеси деформационные швы должны быть закрыты металлическими листами толщиной около 2 мм по всей длине шва с нахлестом от 10 до 15 см. Металлические листы не должны смещаться поперек и вдоль шва в процессе укладки и уплотнения покрытия.

      9.5.1.6 Гидроизоляционные и защитно-сцепляющие слои должны соответствовать требованиям, приведенным в 6.3 и в разделе 8 [9].

      9.5.2 Общие требования при устройстве покрытий на мостовых сооружениях из асфальтобетона

      9.5.2.1 Подготовительные работы при устройстве асфальтобетонных покрытий на мостовых сооружениях следует производить в соответствии с 9.5.1.

      9.5.2.2 На мостовых сооружениях не допускается производить пробную укладку асфальтобетона.

      9.5.2.3 При устройстве асфальтобетонного покрытия необходимо обеспечить равномерность нагружения мостового сооружения технологическим транспортом и оборудованием путем их симметричной установки по отношению к продольной оси мостового сооружения, максимально механизировать процесс укладки, используя при необходимости раздвижные рабочие органы асфальтоукладчиков, не допускать совмещения продольных швов в нижнем и верхнем слоях асфальтобетонного покрытия, снижать количество холодных швов, по возможности укладывать асфальтобетонную смесь на всю ширину проезжей части мостового сооружения.

      Движение строительной техники по гидроизоляции разрешают только в прямолинейном направлении, допуская плавные повороты. Маневрирование и разворот осуществляют только в отведенных для этого местах.

      9.5.2.4 Во избежание депланации пролетного строения мостового сооружения следует производить укладку асфальтобетонных полос симметрично относительно продольной оси пролетного строения.

      9.5.2.5 В зависимости от особенностей предусмотренной проектом конструкции дорожной одежды на мосту или искусственном сооружении покрытие из асфальтобетонной смеси следует укладывать на защитный слой, гидроизоляцию или защитно-сцепляющий слой.

      9.5.2.6 Перед началом укладки асфальтобетонной смеси необходимо привести асфальтоукладчик в исходное положение и подготовить к работе в соответствии с инструкцией по эксплуатации. Выглаживающая плита асфальтоукладчика должна быть нагрета и установлена на деревянные бруски (стартовые колодки) параллельно основанию на высоту, равную толщине слоя, с учетом запаса на уплотнение, который составляет примерно 10 % от толщины уплотненного слоя асфальтобетонной смеси.

      9.5.2.7 Для повышения ровности покрытия необходимо обеспечивать постоянную скорость и непрерывность укладки асфальтобетонной смеси. Скорость укладки будет зависеть от темпа доставки смеси к каждому асфальтоукладчику. Среднюю скорость движения асфальтоукладчика рекомендуется поддерживать в пределах от 2,0 до 4,0 м/мин.

      9.5.2.8 В процессе укладки смесь должна равномерно поступать из кузова самосвала в бункер укладчика по мере ее расхода. Объем смеси в бункере асфальтоукладчика должен составлять не более 75 % от его вместимости.

      9.5.2.9 Уровень смеси в шнековой камере должен поддерживаться постоянным, примерно чуть выше оси винтового шнека. Для получения максимальной ровности покрытия необходимо обеспечить равномерное давление смеси на выглаживающую плиту асфальтоукладчика.

      9.5.2.10 При непродолжительных перерывах смесь не вырабатывается полностью. Для снижения расслоения смеси бункер асфальтоукладчика должен быть заполнен не менее чем на 25 %. Сводить крылья бункера для перемещения смеси к питателям не рекомендуется.

      9.5.2.11 В начале смены и при возобновлении укладки после длительного перерыва необходимо прогреть деформационный шов или поперечный стык инфракрасными разогревателями или горячей смесью, установить выглаживающую плиту на край ранее уложенного покрытия, после чего наполнить шнековую камеру горячей смесью. Уровень установки выглаживающей плиты асфальтоукладчика при устройстве поперечного сопряжения должен быть таким же, как в конце предыдущей смены. Затем примерно 2 метра от места примыкания асфальтоукладчик должен пройти в ручном режиме управления, без включения системы автоматики.

      9.5.2.12 При продолжительных перерывах в доставке смеси необходимо вырабатывать всю смесь, находящуюся в бункере, шнековой камере и под выглаживающей плитой асфальтоукладчика, после чего в слое покрытия устраивать рабочий шов.

      9.5.2.13 Устройство тонкослойных покрытий на мостовых сооружениях следует производить в соответствии с 9.5.3 с учетом толщины слоя, определенного проектом.

      9.5.3 Общие требования при устройстве покрытий на мостовых сооружениях из литых асфальтобетонных смесей

      9.7.3.1 Устройство покрытий проезжей части на мостовых сооружениях из литого асфальтобетона следует проводить в соответствии с проектом, с учетом требований ГОСТ Р 54401, СНиП 2.05.03, СНиП РК 3.03-09.

      9.5.3.2 Покрытия на мостовых сооружениях из литых асфальтобетонных смесей необходимо устраивать с учетом 9.3.2.2 [15].

      При необходимости допускается устраивать покрытие из литых асфальтобетонных смесей при температуре до минус 10°С по специально разработанному технологическому регламенту.

      Примечание - При резком изменении погодных условий, моросящем дожде и невозможности переноса укладочных работ в силу ограничения времени хранения приготовленной и доставленной на объект горячей литой асфальтобетонной смеси, допускают укладку смеси на влажную поверхность без полной ее просушки. Свободную воду с поверхности удаляют продувкой сжатым воздухом в течение всей укладки, поверхностные стоки дождевой воды отсекают.

      9.5.3.3 Доставку литой асфальтобетонной смеси следует производить в соответствии с подразделом 5.3 [14].

      9.5.4 Укладка литой асфальтобетонной смеси механизированным способом.

      9.5.4.1 Технология работ по устройству покрытий из литых асфальтобетонных смесей на мостовых сооружениях механизированным способом осуществляется в соответствии с [14] и [16].

      9.5.4.2 Длину полосы укладки следует устанавливать в соответствии с [16] (таблица 5.1) для параметров, приведенных по работе с одним асфальтоукладчиком для открытых участков.

      9.5.4.3 Для укладки литых асфальтобетонных смесей следует применять асфальтоукладчики, финишеры на пневмоколесном ходу или на обрезиненных колесах.

      Работу необходимо планировать таким образом, чтобы укладка литой смеси в конце рабочей смены заканчивалась над деформационным швом.

      При подходе к элементам деформационного шва отметка поверхности покрытия не должна превышать отметку поверхности деформационного шва больше чем на 5 мм.

      9.5.4.6 Устройство швов сопряжения производят вручную при тщательной затирке шва с помощью деревянного инструмента, шпателя, с использованием газовой горелки для полной герметизации стыка на толщину укладываемого слоя, не допуская пережога смеси.

      9.5.4.7 При укладке верхнего слоя покрытия производят установку опалубки и закладных элементов для формирования штраб для мастичных швов в местах примыкания покрытия к элементам мостового полотна.

      9.5.4.8 После остывания литого асфальтобетона до температуры окружающего воздуха опалубку и закладные элементы извлекают. Движение строительной техники и транспортных средств по уложенному слою покрытия мостового сооружения из литой асфальтобетонной смеси допускают не ранее чем через 5 часов после полного остывания слоя.

      9.5.4.9 Для создания шероховатой поверхности покрытия из литого асфальтобетона производят россыпь горячего черного щебня фракции от 5 до 10 мм с расходом от 10 до 13 кг/м2 при температуре слоя покрытия от 85 °С до 95 °С с последующей прикаткой легким катком (до 5 т) и последующей уборкой частиц черного щебня.

      9.5.5 Укладку литой асфальтобетонной смеси вручную следует выполнять, соблюдая правила, изложенные в разделе [17], а также с учетом 9.5.5.1 - 9.5.5.12.

      9.5.5.1 Транспортирование литой асфальтобетонной смеси с асфальтобетонного завода к месту работ и ее укладки производится в термосах-миксерах (кохерах).

      9.5.5.2 Термос-миксер обеспечивает выполнение следующих операций:

      - прием литой асфальтобетонной смеси из асфальтосмесителя на асфальтобетонном заводе;

      - поддержание технологической температуры литой асфальтобетонной смеси в требуемых пределах в процессе транспортирования с момента загрузки смеси до разгрузки на мостовом сооружении;

      - постоянное перемешивание литой асфальтобетонной смеси в пути, исключающее ее расслоение;

      - порционную выдачу с варьированием скорости выгрузки;

      - распределение литой асфальтобетонной смеси по нижележащему слою с помощью поворотного лотка.

      9.5.5.3 Перед загрузкой термоса-миксера литой асфальтобетонной смесью следует нагреть емкость до величины от 140 °С до 160 °С. Крышка загрузочного отверстия должна быть открыта не ранее чем за 5 минут до загрузки термоса-миксера. В процессе транспортирования смесь должна непрерывно перемешиваться.

      9.5.5.4 При проведении работ необходимо соблюдать следующие правила:

      - литая асфальтобетонная смесь должна иметь температуру, соответствующую погодным условиям;

      Примечание - При отрицательной температуре воздуха до минус 10 °С литая смесь должна иметь температуру не менее 240 °С, ее укладку следует производить в безветренную погоду либо при слабом ветре на сухую и чистую поверхность нижележащих конструктивных слоев.

      - сменная захватка и объем работ определяются погодными условиями, количеством термосов-миксеров, доставляющих литую асфальтобетонную смесь, и расстояниями между деформационными швами;

      - ширина укладываемой полосы принимается, как правило, кратной ширине гидроизоляционного покрытия, но не более 2,5 м;

      - литую асфальтобетонную смесь распределяют равномерным слоем толщиной не менее 40 мм.

      9.5.5.5 Примерная последовательность выполнения работ при трехполосной схеме укладки приведена на рисунке 43.

     


      Рисунок 43 - Технологическая схема устройства гидроизоляционного покрытия из литой асфальтобетонной смеси

      9.5.5.6 На изолируемую поверхность, по заранее намеченным линиям следует установить упорные брусья (деревянные или из металлических прямоугольных труб), препятствующие вытеканию смеси за пределы полосы укладки, высотой, равной толщине укладываемого слоя. Упорные брусья устанавливают с обеих сторон укладываемой полосы и фиксируют с помощью инвентарных бетонных блоков

      9.5.5.7 Термос-миксер следует установить над подготовленным нижележащим слоем. При помощи штурвала открыть заслонку термоса-миксера, и смесь полотку стечет на изолируемую поверхность. Количество смеси регулируется положением заслонки. Распределение смеси по поверхности производиться поворотом лотка. Для выгрузки остатков литой асфальтобетонной смеси из термоса-миксера его емкость следует привести в наклонное положение.

      9.5.5.8 Планировку поверхности покрытия следует вести разравнивателем смеси с прямоугольным лезвием, деревянной или металлической гладилкой. Ручные инструменты для укладки литой асфальтобетонной смеси приведены в рисунке 6 Руководства [17].

      9.5.5.9 По окончании выгрузки литой асфальтобетонной смеси следует отключить мешалку и скребком с закругленным лезвием зачистить дно термоса - миксера и поворотный лоток.

      9.5.5.10 Укладку литой асфальтобетонной смеси на продольных уклонах от 0,03 до 0,05 следует вести, перемещая смесь сверху вниз, с тем, чтобы предотвратить растекание смеси за линию фронта работ. Подача смеси должна осуществляться малыми порциями и тщательно распределяться.

      9.5.5.11 Если процесс укладки прерывается на время, большее периода остывания литой асфальтобетонной смеси, и не в районе деформационного шва, то заканчивать работы следует установкой упорного бруса в поперечном направлении (рисунок 44).

     


      Рисунок 44 - Установка бруса по окончании работ

      9.5.5.12 Обнаруженные на покрытии технологические дефекты (неоднородность структуры, расслоение и т.д.), особенно в местах сопряжений с закладными деталями и деформационными швами, а также в местах спаек исправляют с помощью ручного инструмента (газовой горелки и шпателя, ручной трамбовки и др.).

10. Содержание и устранение дефектов насыпи на подходах к мостовым сооружениям с использованием буроинъекционных анкеров и свай

10.1 Общие положения

      10.1.1 Применение буроинъекционных анкеров и свай должно быть обосновано технико-экономическими расчетами путем сравнения вариантов [18].

      10.1.2 Содержание исходных данных и объем проектных материалов для проектирования буроинъекционных анкеров и свай следует назначать согласно положениям СНиП РК 5.03-34 и раздела 2 СНиП РК 5.01-03.

      10.1.3 В рабочих чертежах анкерных креплений должны быть указаны виды, количество, наклоны и размеры анкеров с их привязкой в плане и по вертикальным сечениям сооружения. В рабочих проектах свайных фундаментов должны содержаться данные о видах, количестве, размерах и наклонах свай с их привязкой в плане относительно осей сооружения. Необходимо также сообщать сведения о расчетных несущих способностях и допустимых нагрузках на анкеры или сваи, а также о блокировочных усилиях при натяжении анкеров.

      Расчетные показатели несущих способностей анкеров и свай требуют дополнительного уточнения путем их пробных статических испытаний до начала или в процессе выполнения ремонтных работ.

      10.1.4. В проектах ремонта и реконструкций насыпи на подходах к мостовым сооружениям с использованием буроинъекционных анкеров и свай должны предусматриваться инструментальные измерения деформативности оснований и фундаментов по специальным маркам и реперам.

      Программа проведения наблюдений в период выполнения ремонтных работ должна включаться в состав проектной документации, а их результаты передаваться заказчику после завершения работ.

      К проведению испытаний совместно с подрядной должна привлекаться научно-исследовательская организация, которая после анализа полученных результатов выдает заключение о достаточности выполненных или назначении дополнительных мер по обеспечению нормальной эксплуатации сооружений.

      10.1.5. Основные расчетные требования к конструктивным элементам и используемым материалам для буроинъекционных анкеров и свай должны устанавливаться в соответствии с положениями СНиП 5.04-23 и разделов 6 и 7 СНиП РК 5.03-34.

      10.1.6. При оценке целесообразности применения буроинъекционных анкеров и свай нужно учитывать наличие агрессивных вод и их отрицательное воздействие на цементный камень и арматуру.

10.2 Виды анкеров и свай. Области их применения.

      10.2.1 Буроинъекционные анкеры

      10.2.1.1 Анкеры различаются [18]:

      - по наклону — вертикальные, горизонтальные, наклонные;

      - по способу проходки скважины - буровые и с вытеснением грунта (забивкой, задавливанием, завинчиванием, раскатыванием, гидроразмывом, гидроимпульсами) и комбиниро ванные,

      - по принципу заделки корня - инъекционные и заливные цилиндрические или с уширениями, вибро-, пневмо- и взрывонабивные, камуфлетные, распорные сборные с омоноличиванием или без него;

      - по конструкциям анкерной тяги - стержневые, прядевые, канатные и трубчатые;

      - по характеру работы материала корня - растянутые, сжатые и сжато-растянутые;

      - по капитальности - временные и постоянные;

      - по напряженному состоянию тяги - предварительно напряженные и ненапряженные;

      - по передаче вырывающего усилия от корня на окружающий его грунт - сцепления, трения, расклинивающего сжатия или их совместного действия.

      10.2.1.2 Анкерование насыпи земляного полотна на подходах к мостовым сооружениям предназначено для обеспечения и повышения устойчивости конструкций в разнообразных геологических условиях

      10.2.1.3 Анкеры следует применять в транспортном строительстве для повышения устойчивости насыпи, подверженных одностороннему действию боковых давлений грунта, воды или ветра, опрокидывающих моментов, вырывающих и взвешивающих сил.

      10.2.2 Буроинъекционные сваи

      10.2.2.1 Буроинъекционные сваи подразделяют [18]:

      - по наклону - вертикальные, горизонтальные и наклонные;

      - по способу проходки скважин - буровые и с вытеснением грунта (забивкой, задавливанием, завинчиванием, раскатыванием, гидроразмывом, импульсными взрывами) и комбинированные;

      - по способу формования ствола сваи - с опрессовкой инъекцией, виброштампованием или взрывоимпульсным, способом и без опрессовки (заливные);

      - по виду армирования - отдельными центральными стержнями, каркасами, прокатными профилями, толстостенными инъекционными трубами или при их комбинации;

      - по форме ствола сваи - цилиндрические, с одним или несколькими уширениями, спиралевидные, с продольными лопастями;

      - по виду воспринимаемых усилий - вертикальные и наклонные вдавливающие, а в системах - горизонтальные, моментные или комбинированные, включая знакопеременные;

      - по условиям взаимодействия с грунтом - висячие и сваи-стоики.

      10.2.2.2 Буроинъекционные сваи следует использовать преимущественно для усиления оснований насвпи земляного полотна, армирования высоких насыпей посредством многорядных вертикальных и многоярусных анкерующих систем и решетчатых систем. Они эффективны при знакопеременном загружении транспортных сооружений (вдавливание, вырывание, горизонтальные или моментные усилия).

      10.2.2.3 Применение буроинъекционных свай для оснований насыпи мостовых сооружений по сравнению с традиционными буронабивными и забивными становится предпочтительнее в грунтах с крупнообломочными включениями или в стесненных условиях ремонтных работ при больших толщах слабых грунтов.

      10.2.2.4 Буронабивные и буроопущенные сваи следует усиливать инъекцией цементных растворов под пятой и по боковой поверхности.

10.3 Технические требования к анкерам и свай

      10.3.1 Технические требования к анкерам

      10.3.1.1 В качестве анкерных тяг следует применять стержневую, проволочную, прядевую и канатную арматуру, толстостенные трубы, а в обоснованных случаях - бурильные штанги [18].

      10.3.1.2 Выбор конструкций тяг необходимо увязывать с длиной и несущей способностью анкеров, принятой технологией их устройства, применяемыми для этого механизмами и оборудованием для натяжения, в ряде случаев обеспечением повторной инъекции раствора и защиты от коррозии, условиями стеснения строительной площадки.

      10.3.1.3 Следует избегать стыков по длине тяги, но при необходимости их количество принимать минимальным. Конструкция стыков должна обеспечивать простоту, равнопрочность соединений без ослабления тяги и возможность ее удлинения в свободной зоне при натяжении.

      Сварные соединения стержней должны выполняться встык одноэлектродным способом в медной ванне с применением электродов согласно ГОСТ 9466 и ГОСТ 9467.

      Для тяг из высокопрочной арматуры периодического профиля с целью исключения сварных соединений их отдельных элементов следует применять механические конструкции стыков в виде спрессованных муфт или обжимаемых полумуфт (рисунок 45). Стержни периодического профиля с винтовой накаткой должны соединяться навинчиваемыми муфтами.

     


      1 - стыкуемые стержни; 2 - полумуфты; 3 - трубка;

      4 - торцевые ограничители.

      Рисунок 45 - Конструкция соединения стержневой арматуры периодического профиля с помощью обоймы из двух полумуфт и трубки

      10.3.1.4 Для анкеров под нагрузку до 700 кН следует применять стержневую арматуру класса A-III, A-IV, A-V, at-v, at-vi. При усилиях более 700 кН - проволочную, прядевую и канатную арматуру из высокопрочной проволоки класса B-II, Вр-II.

      Стержневая арматура должна соответствовать требованиям СНиП 2.05.03, ГОСТ 5781 и ГОСТ 10884, а проволочная - СНиП 2.05.03, ГОСТ 6727, ГОСТ 7348 и ГОСТ 13840.

      10.3.1.5 Для обеспечения надежной связи рабочей арматуры тяг с цементным камнем заделки должны предусматриваться конструктивные и технологические меры (подбор состава цементных растворов, дренирование, регулирование давления, использование упорных шайб и др.). В многопрядевых анкерах с растянутыми корнями длины заделки прядей в цементном камне следует назначать переменными из условия равнопрочности.

      10.3.1.6 Длина анкерных тяг должна назначаться с учетом возможности размещения натяжного оборудования (гидродомкрат, упорный цилиндр, устройство для упора гидродомкрата). С целью экономии металла тяг следует применять инвентарный удлинитель с переходной муфтой. Если этого сделать нельзя из-за несоблюдения условия равнопрочности соединяемых элементов, следует использовать удлиненные тяги с последующей срезкой излишних концов после фиксации стопорного усилия.

      10.3.1.7 Конструктивное исполнение заделки анкера в грунте (размеры и форма корня) нужно увязывать с геологическими и гидрогеологическими условиями, размерами металлических элементов и буровых скважин, технологией и последовательностью инъекции раствора.

      10.3.1.8 Для закрепления тяги на сооружении и в зоне заделки голова анкера и замок должны оснащаться стопорными устройствами. В винтовых устройствах предпочтение следует отдавать прямоугольной или овальной резьбам. Мелькие резьбы применять не следует.

      Клиновые зажимы (рисунок 45 а) следует выполнять из легированных сталей с термическим упрочнением и нарезкой по поверхности контакта с тягой в целях исключения проскальзывания при натяжении. Чтобы избегать выдавливания из обойм, клинья в зажимах должны быть из мягких строительных сталей.

      10.3.1.9 Для обеспечения повторного загружения с разгрузкой анкеры следует оснащать винтоклиновыми стопорными устройствами (рисунок 46 б).

     


      1 - канаты или пряди; 2 - защитная пластмассовая труба; 3 - трубчатый сальник; 4 - опорная плита; 5 - клиновая обойма; 6 - клин; 7 - винто-клиновая обойма;

      8 - натяжной винт; 9 - гайка; 10,11 - шайбы со сферическими контактами.

      а) клиновые, б) винтоклиновые

      Рисунок 46 - Стопорные устройства прядевых анкеров

      10.3.1.10 Конструкция головы анкера должна обеспечивать:

      - минимальность ее габаритов;

      - надежность закрепления анкера на сооружении;

      - простоту натяжения и блокирования на проектном усилии;

      - возможность подачи цементного раствора в верхнюю часть скважины для защиты тяги от коррозии, а в случае необходимости и в зону заделки анкера при повторной инъекции;

      - недопустимость напряжений и излома тяги от поворота, смещения или прогиба опорной плиты, несоосной передачи усилия;

      - разгрузку и дополнительное загружение анкера в процессе испытаний и эксплуатации;

      - отсутствие опасных деформаций в зоне передачи прижимного усилия от анкера на сооружение.

      10 3.1.11 Конструкция замка при передаче усилия от тяги на заделку не должна приводить к возникновению коррозии в металлических элементах у постоянных анкеров.

      10.3.1.12 Мероприятия по антикоррозийной защите должны увязываться с ответственностью сооружения, сроком службы анкеров и степенью агрессивности окружающей среды.

      10.3.1.13 Металлические элементы анкеров на весь период их эксплуатации должны быть защищены от коррозии, вызываемой агрессивностью грунтовой и окружающей воздушной среды, контактом с грунтовыми водами и блуждающими токами.

      10.3.1.14 Изоляционные покрытия по свободной длине тяги следует устраивать таким образом, чтобы на этом участке исключалась связь между арматурой и цементным камнем обоймы. Антикоррозионная защита не должна повреждаться или разрушаться при транспортировке, заведении в скважину и предварительном напряжении анкера.

      10.3.1.15 В нескальных грунтах у временных анкеров с растянутыми корнями тяги в зоне заделки из цементного камня должен быть защитный слой не менее 3 см.

      10.3.1.16 У постоянных анкеров защита головы от коррозии выполняется после их натяжения и включения в работу в составе сооружений на весь период его эксплуатации.

      10.3.1.17 Конструктивное исполнение постоянного анкера в корневой части должно, во-первых, ограничивать возможность возникновения разрушений (трещин, вмятин) в цементном камне или бетоне при натяжении анкера и, во-вторых, защищать стальные элементы в заделке от возникновения коррозии с помощью антикоррозийных покрытий.

      10.3.1.18 Толщину защитного слоя цементного камня в зоне заделки постоянного анкера следует иметь не менее 50 мм.

      В агрессивной среде следует обеспечить защиту от коррозии не только металла, но и цементного камня, бетона или другого твердеющего композиционного материала.

      10.3.1.19 У постоянных анкеров с растянутым корнем для защиты тяг от коррозии следует использовать их замоноличивание цементным раствором с В/Ц = 0,35 в гладких пластмассовых трубках согласно ГОСТ 18599 по длине свободной части и в гофрированных пластмассовых трубках по ТУ 6-19-051-419 или ТУ 6-19-224 на отрезке корня.

      10.3.1.20 В качестве антикоррозионных покрытий допускается применять другие материалы, обеспечивающие надежную защиту.

      10.3.1.21 Обойма в пределах скважины по свободной длине анкера должна обеспечивать возможность удлинения тяги при натяжении без передачи усилия на сооружение.

      10.3.1.22 С целью повторной инъекции цементного раствора в зоне заделки анкеры следует оснащать пластмассовыми (по ГОСТ 18599) или металлическими (по ГОСТ 8734, ГОСТ 8732, ГОСТ 3262) манжетными трубками. Соединяемые звенья трубок должны быть тщательно от торцованы и не иметь выступов.

      10.3.1.23 Для многократной инъекции необходимо применять инвентарный инъектор с обтюратором, погружаемый в манжетные трубки.

      10.3.1.24 Манжетные трубки по длине корневой части анкера должны иметь перфорацию (выпускные отверстия для раствора) с шагом 0,5 м по длине и чередованием в двух диаметральных плоскостях. Диаметр отверстий следует назначать от 3 до 10 мм в зависимости от их общего количества и диаметра манжетной трубки с обеспечением условия равенства расходов раствора на всех ярусах Отверстия следует перекрывать резиновыми манжетами в виде колец десятисантиметровой длины. Толщина и жесткость резины должны быть такими, чтобы обеспечивалось выпускание раствора при давлении не ниже 0,05 МПа.

      10.3.1.25 Цементные и песчано-цементные растворы для нагнетания в скважины при устройстве заделки анкеров в грунтах следует подбирать с учетом проницаемости и дренажных свойств грунта, принятой технологии инъекции и используемого при этом оборудования.

      Они должны обладать:

      - минимально возможным водоцементным отношением;

      - хорошей прокачиваемостью с помощью используемых насосов;

      - требуемой прочностью и надежной связью цементного камня с металлом после твердения в грунте.

      10.3.1.26 Свойства инъекционных растворов должны также соответствовать требованиям СП 82-101, ГОСТ 10178 и настоящего раздела.

      Рекомендуемые для приготовления этих растворов виды цементов приведены в таблице 6, а вводимых воздухововлекающих и пластифицирующих добавок для повышения их пластичности при низком водоцементном отношении - в таблице 7.

Таблица 6 - Рекомендуемые для приготовления этих растворов виды цементов

Вид цемента

Плотность в рыхлом состоянии, т/м3

Плотность частиц цемента, т/м3

Портландцемент:
- сульфатостойкий
- пуццолановый, сульфатостойкий
- пуццолановый
- шлакопортландцемент

1,0-1,3
0,9-1,1
0,9-1,1
1,0-1,3

3,0-3,2
2,7-2,9
2,7-2,9
2,8-3,0

      Марки вышеуказанных цементов следует принимать не ниже 400. Вода для затворения растворов должна отвечать требованиям ГОСТ 23732.

      Для ускорения набора прочности затвердевшим материалом из инъецируемого раствора в слабодренирующих глинистых грунтах и при производстве работ в зимнее время следует вводить добавки в соответствии со СНиП 3.09.01.

Таблица 7 - Пластифицирующие добавки для повышения их пластичности

Пластифицирующая добавка

Количество добавки (% от массы сухого цемента)

Концентраты сульфитно-спиртовой барды (ССБ)
Смола нейтрализованная воздухововлекающая (СНВ)
Абистат натрия (воздухововлекающая)
Суперпластификатор С-3
Мылонафт
Жидкость кремнийорганическая (КЖ-10, КЖ-11, КЖ-94)

0,15 — 0,25
0,01 — 0,025
0,01 — 0,025
0,05 — 0,10
0,1 — 0,2
0,1 — 0,2

      10.3.1.27 Изготовленные в заводских условиях или на строительной площадке анкеры должны иметь все размеры в полном соответствии с проектом. При этом необходимо соблюдение требований настоящего раздела к каждому элементу и к анкеру в сборе.

      10.3.1.28 Готовые конструкции анкеров, поставляемые на объект, должны иметь паспорта, удостоверяющие гарантированное их качество и соответствие проекту.

      10.3.2 Технические требования к сваям

      10.3.2.1 При армировании буроинъекционных свай пространственными каркасами или другими металлическими прокатными профилями стыковые соединения отдельных элементов (секций) могут быть сварными или муфтовыми (свинчиваемыми и спрессовываемыми) и должны осуществляться в разбежку по длине [18].

      10.3.2.2 Конструктивное решение арматуры и стыковых соединений ее секций по длине необходимо увязывать с длиной и видом загружения буроинъекционных свай, принятой технологией, применяемыми механизмами

      10.3.2.3 Прочность стыков арматурных секций у буроинъекционных свай должна быть достаточной для восприятия всего выдергивающего усилия.

      У вдавливаемых свай стыки арматурных секций должны определяться конструктивными соображениями.

      10.3.2.4 При армировании грунтов наклонными буроинъекционными сваями в качестве арматуры целесообразно использовать стальные стержни периодического профиля или полосы.

      10.3.2.5 Арматурные элементы и манжетные трубки должны в скважине размещаться симметрично. Для соблюдения этого условия к арматурным элементам нужно крепить или приваривать фиксаторы из различных пластмассовых трубок, стержней или полосовой стали на расстоянии 1…2 м (рисунок 47).

      Общее количество фиксаторов зависит от длины и жесткости арматуры и должно быть не менее двух.

     


      1 - трубчатая арматура; 2 - резиновые манжеты; 3 - дистанционные распорки (фиксаторы); 4 - стенки скважины; 5 - арматурные стержни; 6 - инъекционная трубка;

      7 - поперечная арматура (спираль); Dскв – диаметр скважины

      а) трубчатым, б) стержневым

      Рисунок 47 - Крепление фиксаторов к арматурным элементам:

      10.3.2.6 Для обеспечения погружения в скважины без обсадных труб арматурные каркасы должны иметь снизу округлые наконечники из привариваемых полос или стержней.

      10.3.2.7 Толщина защитного слоя цементного камня вокруг арматуры буроинъекционных свай должна быть не менее 50 мм.

      10.3.1.8 Заанкеренные в нескольких ярусах многорядные свайные стены следует рассматривать как балочные армоконструкции, шарнирно опираемые в уровнях анкерных креплений.

      10.3.2.9 При использовании в сваях арматуры из стержней или других профилей металлопроката для инъецирования цементного раствора следует применять металлические или пластмассовые манжетные трубы с муфтовым соединением их звеньев в соответствии с 10.3.1.25.

      Манжетные трубки нужно размещать по возможности симметрично относительно оси скважины, а их количество увязывать с диаметром последних. Расположение и крепление манжетных трубок внутри или снаружи пространственных сварных арматурных каркасов должно определяться возможностями их погружения в скважину без разрушения манжет и разрыва слоя цементно-каменных тампонажных обойм.

      10.3.2.10 У буронабивных свай с инъекционным упрочнением грунта основания манжетные трубки следует располагать по периметру арматурного каркаса и оснащать их отгибами с перфорацией в его нижнем торце (рисунок 48).

     


      1 - рабочие стержни; 2 - спиральная арматура; 3 - инъекционные манжетные трубки с перфорацией; 4 - резиновые манжеты.

      Рисунок 48 - Размещение инъекционных манжетных трубок в торце арматурного каркаса

      10.3.1.11 Опытные буроинъекционные сваи для пробных испытаний должны иметь усиление голов (рисунок 49).

      10.4 Укрепление насыпи земляного полотна на подходах к мостовым сооружениям

     


      1 - трубчатая арматура; 2 - днище из стального листа; 3 - трубчатая обойма; 4 - ребра жесткости; 5 - косынки из листовой стали; 6 - арматурные стержни; 7 - инъекционная трубка; а - с трубчатой арматурой; б - со стержневым армокаркасом

      Рисунок 49 - Оголовки испытуемых свай

      10.4.1 Технологические схемы устройства буроинъекционных свай и инъекционного упрочнения грунтов насыпи

      10.4.1.1 Устройство всех видов буроинъекционных свай включает следующие операции [18]:

      - проходку скважин, погружение в них арматуры с инъекционными трубками;

      - приготовление и нагнетание в скважины цементного раствора с опрессовкой окружающего грунта;

      - заделку головы сваи в ростверке или усиливаемой конструкции.

      10.4.1.2 Технологические схемы устройства буроинъекционных свай следует увязывать с инженерно-геологическими условиями, применяемым оборудованием, назначением и конструктивным исполнением свай, характером их загружения и способом заделки в ростверках или усиливаемых конструкциях.

      10.4.1.3 В песчаных и глинистых грунтах, включая I и II тип просадочности, а также слоистых напластованиях при устойчивых стенках вертикальных скважин диаметром 90...200 мм для свай в составе отсечных конструкций следует применять упрощенную технологию без опрессовки грунта (рисунок 49) с выполнением следующих операций:

      - проходка скважины на глубину до 1,5...2 м;

      - задавливание в устье скважины направляющей обсадной трубы длиной до 1 м с раструбом или фланцем в верхней ее части. Внутренний диаметр трубы должен на 1...2 см превышать размер буровой головки;

      - дальнейшая проходка скважины до проектной глубины;

      - погружение арматуры в скважину;

      - приготовление и подача цементного или цементно-песчаного раствора в скважину через шланг или бетонолитную трубу. При диаметре скважин более 150 мм допускается закачка бетононасосом или свободное сбрасывание бетонной смеси на мелком заполнителе с осадкой конуса до 15 см;

      - извлечение направляющей обсадной трубы из устья скважины.

     


      I - бурение скважины; II - установка армокаркаса; III - заполнение скважины раствором или бетоном; IV - готовая свая. 1 - буровой став; 2 - обсадная труба в устье скважины; 3 - армокаркас;4 - инъекционная трубка или шланг; 5 - тело сваи; 6 - бункер для подачи бетона; 7 - трубка для выхода воздуха; а) подача раствора через инъекционную трубку, б) бетонирование скважины из бункера

      Рисунок 50 - Технологическая схема изготовления буроинъекционных свай в скважинах с устойчивыми стенками

      10.4.1.4 В слабофильтрующих песчаных и переуплотненных глинистых грунтах целесообразно выполнять буроинъекционные сваи с винтообразным уширением по стволу (рисунок 50). Последовательность работ при этом такова:

      - проходка направляющей скважины на проектную длину;

      - заворачивание в ранее созданную скважину на всю ее длину инъекционной трубы с полым нижним звеном, снабженным винтовыми лопастями и теряемым коническим башмаком;

      - вывинчивание наконечника на высоту 5...10 см над забоем скважины и сбивание башмака за счет удара погружаемого в трубу армокаркаса;

     


      1- ведущая труба; 2- винтовой формующий наконечник; 3- оголовок трубы со штуцером для шланга; 4 - теряемый башмак; 5 - арматура; 6 - дополнительный арматурный каркас; 7 - тело сваи; I - устройство скважины; II - вывинчивание винтового наконечника на высоту 5...10 см над забоем скважины и отделение теряемого башмака; III - нагнетание цементного раствора; IV - бетонирование и дополнительное армирование головы сваи

      Рисунок 51 - Технологическая схема устройства винтонабивных свай

      10.4.1.5 В грунтах естественного сложения при горизонтальном армировании высоких откосных насыпей нагелями по ходу последовательной отрывки котлована скважины для армирующих свай нужно бурить или пробивать с погружением в них арматуры и заполнением полостей нагнетаемыми инъекционными смесями (рисунок 51). Для крепления скважин следует использовать металлические или пластиковые трубы, извлекаемые после нагнетания раствора. Работы ведут в такой последовательности:

      - выемка по захваткам грунта бульдозером на глубину первого яруса (от 0,5 до 1,0 м) с устойчивыми стенками вертикального откоса;

      - укладка на поверхность откоса металлической сетки и ее обетонирование методом торкретирования;

      - бурение или пробивка горизонтальных скважин (шпуров) с последующим погружением в них армирующих стержней (нагелей);

      - нагнетание в скважины цементного раствора;

      - заделка концов нагелей на защитной стенке путем приварки шайб или натяжения гаек;

      - выемка грунта бульдозером при дальнейшем заглублении и креплении каждого последующего яруса откоса по захваткам в том же порядке до полной отрывки котлована.

     


      1 - стержневая арматура; 2 - защитная стенка из торкретбетона; 3 - металлическая сетка; а, б) примеры применения нагельного крепления откосных насыпей; в, г, д, е) последовательность работ при его выполнении

      Рисунок 52 - Технологическая последовательность нагельного способа горизонтального армирования грунта естественного сложения

      10.4.1.6 При инъекционном упрочнении грунтов следует осуществлять проходку скважин и нагнетание в них цементного раствора с гидроразрывами и опрессовкой окружающего грунта. Если такое упрочнение производится в основании буронабивных свай, то нагнетание цементного раствора осуществляется через инъекционные манжетные трубки, прикрепляемые к арматурным каркасам (рисунок 52) после бетонирования стволов свай.

      10.4.2 Проходка скважин для анкеров и свай

      10.4.2.1 При проходке скважин для буроинъекционных анкеров и свай в легкобуримых грунтах нужно отдавать предпочтение вращательному бурению [18].

      В тяжелобуримых грунтах, особенно содержащих крупнообломочные материалы или валуны, следует применять установки ударно-вращательного, вибрационного или виброударного бурения.

      При бурении в скальных грунтах через каменные и бетонные фундаменты или стены должны использоваться шарошки, долота или колонковые снаряды. Арматуру железобетонных элементов следует разбуривать твердосплавными шарошками либо вырезать вместе с керном при колонковом бурении.

      В устойчивых песчаных и неоплывающих глинистых грунтах целесообразно применять бурение шнеками.

      В скальных, сцементированных нескальных и переуплотненных моренных грунтах при проходке скважин нужно использовать прямую или обратную промывку раздробленного обломочного материала из забоя, используя в качестве промывочной жидкости воду или глинистую суспензию. Наибольший эффект может быть достигнут при подаче в зону промывки совместно с жидкостью сжатого воздуха.

      10.4.2.2 Диаметр скважин для анкеров и свай в различных гидрогеологических условиях следует назначать в пределах от 90 до 200 мм, а их глубину - до 30 и более метров.

      10.4.2.3 При выборе оборудования для проходки скважин следует учитывать:

      - гидрогеологические условия, включая характер и свойства проходимых грунтов и наличие в них твердых включений типа валунов;

      - условия производства работ на объекте (стесненность площадки, наклон и отметку бурения и др.);

      - наличие коммуникаций внутри грунтового массива в зоне устройства анкеров и свай,

      - тип и размеры анкеров или свай,

      - техническую характеристику механизмов.

      10.4.2.4 Диаметр скважины для анкера или сваи следует увязывать с поперечным сечением анкерной тяги или арматуры, чтобы обеспечивались их свободное погружение и создание достаточного защитного слоя цементного камня, а также возможность разрыва обоймы при повторном нагнетании раствора. Различие диаметров скважины и манжетной трубки не должно превышать 8 см. Если такое различие будет превышено, срок набора прочности обоймы перед инъекцией цементного раствора следует уменьшить пропорционально изменению толщины обоймы.

      10.4.2.5 При искривлении скважины и невозможности погружения в нее тяги или арматуры следует произвести разбуривание до большего диаметра для обеспечения такой возможности.

      10.4.2.6 Способы крепления скважин от обрушения следует принимать с учетом направления, глубины и способа проходки, а также геологических свойств грунтовых напластований:

      - металлическими обсадными трубами;

      - заполнением скважин бентонитовым или цементным раствором с использованием первого в качестве промывочного, а второго для создания обоймы;

      - без крепления в связных грунтах и при вертикальных или наклонных скважинах в песчаных маловлажных плотных грунтах;

      - затиранием стенок вертикальных скважин местным глинистым грунтом, а в песках глиноцементной суспензией (до 60 кг бентонитовой глины и 30 кг цемента на 1 м3 воды) при ее подаче в забой по ходу бурения шнеком. В этом случае диаметр буровой головки должен быть больше шнека на 6-10 мм.

      Приготовление глинистой суспензии для крепления стенок скважин должно осуществляться с использованием оборудования, входящего в состав глинистого хозяйства при работах методом "стена в грунте".

      10.4.2.7 После проходки скважин на требуемую глубину шнеком забой нужно очистить от шлама или уплотнить за счет втрамбовывания порции щебня, либо путем опрессовки подаваемым под давлением цементным раствором.

      10.4.2.8 Обсадные трубы следует извлекать из скважин только после погружения в них арматурных элементов и нагнетания цементного раствора для опрессовки грунта при формировании анкерных корней и стволов свай или другой твердеющей композицией для создания тампонажной обоймы.

      10.4.3 Инъекционные смеси, контроль их свойств

      10.4.3.1 Различают инъекционные смеси, используемые для заполнения скважин с целью их тампонирования и для нагнетания под давлением в скважины и окружающий грунт при формировании анкерных корней и стволов свай, называемые в дальнейшем инъекционными растворами. Они должны отвечать следующим требованиям;

      - быть достаточно текучими, чтобы полностью заполнять скважину, обволакивать арматуру и по возможности проникать в поры грунта;

      - не уменьшать объем после твердения, что особенно важно при наклонных скважинах в связных грунтах;

      - даже при взаимодействии с подземными водами обладать стабильностью и не приводить к быстрому схватыванию и седиментации частиц цемента в смесителях и трубопроводах;

      - иметь относительно низкое водоцементное отношение, чтобы продукт гидратации мог приобрести достаточно высокие эксплуатационные свойства, главным образом хорошее сцепление с арматурой, не вызывая в ней коррозии. У растворов для создания тампонажных обойм требования к этим свойствам могут быть ниже.

      Указанные свойства имеют цементные растворы, приготовленные из свежего цемента высших марок при В/Ц = 0,40...0,50 в зависимости от вида смесительного оборудования. Смесители с более высоким эффектом активации, т.е. с большей скоростью оборотов лопастей, уменьшают текучесть смеси и ускоряют начало ее схватывания, улучшая тем самым показатели стабильности.

      10.4.3.2 Для улучшения подвижности и текучести растворов целесообразно добавлять молотые золы уноса (20…30 %) и пластификаторы. В качестве пластифицирующих добавок целесообразно употреблять в процентах от массы сухого цемента: жидкость кремнийорганическую КЖ-10 до 0,1...0,15 % по ТУ 6-02-696, концентраты сульфитно-спиртовой барды ССБ (до 0,15...0,25 %), суперпластификатор С-3 по ТУ 6-14-625 (до 0,1-0,5 %).

      Используемые в инъекционных растворах пластификаторы и добавки для регулирования сроков схватывания и твердения и показателей стабильности не должны приводить к коррозии арматуры и снижению прочности цементного камня.

      10.4.3.3 Используемый для растворов цемент должен соответствовать требованиям СНиП 3.04.03 в части агрессивности подземной воды.

      Для инъекционных растворов следует применять портландцемент активностью не ниже 400 с нормальной густотой цементного теста в пределах 22...29 %.

      10.4.3.4 Вода для замеса растворов должна быть чистой и отвечать требованиям ГОСТ 23732.

      10.4.3.5 Наполнители для цементных смесей (песок, золы уноса и др.) должны соответствовать положениям СП 82-101. При этом следует определять зерновой состав для каждого вида наполнителей, их химическое или минералогическое сложение, потери на прокаливание (например, органические вещества в песке, сера в золах уноса). Крупность песка должна быть не более 2 мм для обеспечения прокачиваемости по трубопроводам.

      10.4.3.6 Составы инъекционных смесей применительно к конкретным инженерно-геологическим условиям следует подбирать в лаборатории путем опытных замесов с различным водоцементным отношением и количеством применяемых наполнителей или добавок. У растворов должны контролироваться основные технологические и эксплуатационные свойства. Показателями технологических свойств являются подвижность, текучесть, стабильность и сроки схватывания раствора, а эксплуатационных - прочность и сцепление с арматурой цементного камня, а также морозостойкость.

      10.4.3.7 Подвижность раствора следует измерять по величине диаметра расплыва смеси по стандартному конусу АзНИИ типа КР-1 по приложению 11 [19]. Она должна составлять около 25 см и быть не менее 12.

      10.4.3.8 Текучесть раствора следует оценивать по его вязкости, определяемой с помощью вискозиметра СПВ-5. Мерой вязкости является время, в течение которого из воронки вытекает 500 см раствора в секунду. Вязкость должна составлять от 10 до 30 сек. при температуре смеси 20 °С.

      10.4.3.9 Седиментацию (стабильность) раствора следует определять в мерных сосудах ЦС-1 путем измерения отстоя объема воды V0 над осадком до установления его постоянного значения со временем t0. Суточный отстой воды из раствора в мерном цилиндре ЦС-1 не должен превышать 2 % к общему объему всей пробы.

      10.4.3.10 Максимальное значение В/Ц раствора следует находить исходя из требования прочности и стабильности, а минимальное — из условия удобства закачки и предотвращения закупорки трубопроводов по показателям подвижности, текучести и начала схватывания.

      10.4.3.11 Сроки схватывания цементного раствора следует определять по ГОСТ 26633. Начало схватывания должно быть не ранее 3 часов.

      Принимаемый для инъекции состав цементного раствора проверяется на прочность и морозоустойчивость согласно с ГОСТ 10180 и ГОСТ 10060.

      Прочность раствора по испытаниям кубиков размером 7х7х7см согласно ГОСТ 10180 при нормальных условиях вызревания должна для анкеров и свай быть не менее 15 МПа в 7-дневном возрасте и 30 МПа в 28-дневном.

      При устройстве свай под вновь сооружаемый объект допускается понижение показателей прочности до 10 МПа в 7-дневном возрасте и 20 МПа - в 28-дневном.

      10.4.3.12 Возможные составы цементных инъекционных растворов приведены в таблице 8.

Таблица 8 - Составы цементных инъекционных растворов

Расход составляющих на 1 м3 раствора

Водоцементное отношение В/Ц

0,30

0,35

0,40

0,45

0,50

0,55

0,60

Вода

л

482

520

554

582

608

630

650

кг

482

520

554

582

608

630

650

Портландцемент
М 400

л

518

480

446

418

392

370

350

кг

1606

1487

1384

1294

1216

1146

1084

Всего:

л

1000

1000

1000

1000

1000

1000

1000

кг

2088

2007

1938

1876

1824

1776

1734

Вода

л

480

518

552

579

606

627

648

кг

480

518

552

579

606

627

648

Портландцемент
М 400

л

513

476

442

416

389

368

347

кг

1590

1476

1370

1289

1206

1140

1076

Суперпластификатор С-3 0,5 %

л

6,8

6,3

5,9

5,5

5,2

4,9

4,6

кг

8,0

7,4

6,9

6,4

6,1

5,7

5,4

Всего:

л

1000

1000

1000

1000

1000

1000

1000

кг

2078

2001

1929

1874

1818

1773

1729

      10.4.3.13 Инъекционные смеси должны приготавливаться посредством интенсивного механического перемешивания воды, цемента и добавок.

      Для улучшения проникания раствора в поры сыпучих грунтов следует производить активацию раствора за счет повышения интенсивности (скорости и продолжительности) перемешивания. Для активации раствора необходимо использовать специальные смесители.

      Механическое перемешивание раствора должно протекать на протяжении всего периода инъецирования.

      10.4.3.14 Твердые составляющие растворов должны дозироваться по весу, а вода и жидкие добавки - по объему. Цемент и добавки следует подавать только по окончании заливки воды при включенном на полную скорость смесителе.

      10.4.3.15 В случае необходимости производства работ при температуре ниже +5°С воду для приготовления раствора нужно согреть до 25 °С и обеспечить теплоизоляцию трубопроводов.

      10.4.3.16 Для приготовления инъекционных растворов используются различные передвижные растворосмесители.

      10.4.4 Инъецирование

      10.4.4.1 Нагнетание цементного раствора в скважины через обсадные трубы осуществляют снизу вверх при последовательном их извлечении по 0,5…1,0 м. Для выталкивания теряемого наконечника за счет удара анкерной тягой, арматурой свай или давлением раствора первый подъем труб производят на 0,3…0,5 м. Давление следует наращивать плавно и по резкому его падению судить о выходе наконечника из трубы. После опрессовки грунта на первом ярусе должны осуществляться все последующие фазы инъецирования по ярусам до полного извлечения труб.

      10.4.4.2 Раствор для создания тампонажной обоймы следует подавать в скважину с погруженными арматурными элементами так, чтобы его уровень повышался снизу вверх. Нагнетание раствора нужно осуществлять по инъекционным шлангам и трубкам, через обсадные и манжетные трубы, либо полые шланги бурового инструмента. При использовании манжетных труб нагнетание тампонажного раствора целесообразно производить через нижний ярус выпускных отверстий.

      10.4.4.3 Чтобы осуществить проникновение инъекционного раствора в грунт вокруг тампонажной обоймы, ее следует разрушить давлением до 5…7 МПа. Для исключения разрушения тампонажной обоймы сразу на многих уровнях друг около друга следует использовать инвентарный инъектор с обтюратором, снабженным двойным тампоном.

      10.4.4.4 При изготовлении обтюратора следует исходить из таких требований к нему:

      - длина обтюратора должна быть меньше расстояний между ярусами выпускных отверстий в манжетной трубке;

      - верхний и нижний тампоны должны иметь по два или три уплотнителя из резины или пропитанной жиром кожи;

      - выпускные отверстия в трубке обтюратора следует располагать в нижней его части, чтобы здесь не возникла седиментация цемента и не создавала препятствия для извлечения инъектора. Конструкция обтюратора, изготовленная с соблюдением вышеприведенных требований, должна обеспечивать;

      - проникновение инъекционного раствора только через выпускные отверстия одного яруса в манжетной трубке;

      - возможность точного определения мест, где разрушена тампонажная обойма или где этого не удалось достичь, а также процесса протекания последующей инъекции;

      - предпосылки для повторного инъецирования на любой требуемой отметке благодаря свободной полости манжетной трубки;

      - возникновение меньшего кольца седимента уплотненных цементных частиц в более коротком обтюраторе, что уменьшает трение и облегчает его перемещение из одного положения в другое.

      10.4.4.5 Для разрушения тампонажной обоймы обтюратор устанавливают на нужном ярусе выпускных отверстий манжетной трубки (рисунок 53). При этом регулировочный вентиль перекрывают и медленно повышают давление до его резкого падения при разрушении обоймы. Далее осуществляют нагнетание цементного раствора для опрессовки окружающего грунта и увеличения диаметра корня по ярусам 0,5 или 1,0 м снизу вверх. Когда на данном уровне будет закачан объем раствора, необходимый для создания требуемого диаметра анкерного корня или ствола сваи, или возникает предельно возможное уплотнение окружающего грунта,

      давление в системе подачи раствора следует сбросить. Затем обтюратор перемещают на следующий уровень перфорации в манжетной трубе и производят закачку новой порции раствора. Подобные операции продолжают до окончания инъецирования по всей необходимой длине.

      После завершения закачки раствора инвентарный инъектор с обтюратором извлекают, а манжетную трубку промывают водой для обеспечения возможности выполнения повторной инъекции в случае возникновения такой необходимости. Когда этого не требуется, внутреннюю

      полость манжетной трубы заполняют раствором. Опрессовку грунта путем нагнетания цементного раствора по манжетной трубке сразу через все выпускные отверстия допускается производить только в однородных песчаных грунтах.

     


      1 - звенья труб; 2 - заглушка; 3 - резиновые манжеты; 4 - привариваемые проволочные кольца; 5 - трубчатые резьбовые муфты; 6 - выпускные отверстия; 7 - звенья пластмассовых труб; а) металлические, б) инвентарные пластмассовые

      Рисунок 53 - Манжетные трубы

      10.4.4.6 Разрушение тампонажной обоймы, закачиваемой водой, допускается лишь в сильнофильтрующих грунтах, а в слабопроницаемых только ниже уровня подземной воды. При этом время твердения тампонажной обоймы должно составлять от 10 до 24 часов в зависимости от качества цемента и свойств окружающего грунта.

      10.4.4.7 В случае многослойного основания инъецирование раствора целесообразно производить сначала в верхней части сильнофильтрующих слоев, а затем в глинистых и слабофильтрующих песчаных.

      10.4.4.8 При устройстве винтонабивных анкеров или свай нагнетание раствора следует осуществлять через центральную трубчатую штангу восходящим способом при последовательном вывинчивании лопастного скважинообразователя.

      10.4.4.9 Закачка раствора на каждом ярусе инъецирования производится при плавном нарастании давления. Размеры уширения за счет опрессовки окружающего грунта устанавливаются не по величине действующего давления, а по объему закачиваемого раствора на погонный метр анкерного корня или ствола сваи.

      10.4.4.10 Каждый ярус инъецирования следует считать оконченным после внедрения раствора в малом количестве с быстрым нарастанием давления.

      10.4.4.11 Низкое давление (менее 0,1 МПа) или его отсутствие в системе при значительном расходе раствора рассматривается как признак его утечек в сильнофильтрующие прослойки или полости в грунте. Для устранения чрезмерных утечек раствора нужно прекратить инъецирование и снизить его водоцементное отношение.

      10.4.4.12 При инъецировании и связных грунтах или частично сцементированных сыпучих следует учитывать, что резкое возрастание давления может привести к гидроразрывам вдоль или поперек пластов, либо к прорыву вдоль обсадных труб и обойм к поверхности. Об этом свидетельствует резкое падение давления в системе. В подобных случаях инъецирование прерывается и продолжается после загустения раствора.

      10.4.4.13 В процессе инъекционных работ особое внимание следует обращать на водонепроницаемость стыковых соединений трубопроводов и шлангов, поскольку утечка воды из-за неплотностей может вызвать затор в системе.

      10.4.4.14 После окончания инъекционных работ нужно промыть манжетные трубки и инъекторы чистой водой на случай возникновения потребности в повторном инъецировании.

      10.4.4.15 При нагнетании цементно-песчаных инъекционных растворов в скважины, а цементных - в грунт применяются соответственно диафрагмовые и поршневые насосы с учетом их производительности, создаваемого давления, дальности подачи раствора и его состава.

      10.4.4.16 Стыковые соединения отдельных секций обсадных и инъекционных труб должны обеспечивать их соосность и плотное соприкасание торцов, исключать обетонирование резьбы и возникновение наплывов на внутренней поверхности за счет седиментации цемента из нагнетаемого раствора.

      10.4.4.17 В зависимости от условий строительной площадки, габаритов котлованов или помещений, в которых устраиваются буро-инъекционные анкеры и сваи, элементы арматуры и инъекционные трубы могут быть сплошными или составными по длине. Их погружение в скважину производится посекционно с взаимным соединением сваркой или навинчиваемыми муфтами.

      10.4.4.18 Длина секций трубчатых анкерных тяг и арматуры свай помимо факторов, названных в 10.4.4.11, ограничивается также возможностями поставки и, как правило, не превышает 6 м. С учетом предлагаемой несущей способности буроинъекционных анкеров и свай диаметр используемых трубчатых арматурных элементов может составлять от 40 до 100 мм, а толщина стенок 6...12 мм.

      10.4.4.19 Стыковые соединения трубчатых секций анкерных тяг должны обеспечивать требования 10.4.4.10, а также иметь минимальное ослабление сечения для возможности восприятия действующих усилий в соответствующих сечениях без излишнего перерасхода металла. У погружаемых в грунт труб стыки секций не должны ослабляться от динамических усилий.

      10.4.4.20 В зависимости от возможностей манипуляции с арматурой на объекте соединение секций осуществляется до либо в процессе погружения в скважину или грунт. Соединение трубчатых элементов на всю длину анкерной тяги или сваи выполняется в горизонтальном положении с помощью привариваемых трубчатых муфт или полосовых накладок.

      В стесненных условиях строительного объекта предпочтительнее секции стыковать с помощью навинчиваемых трубчатых муфт с дополнительной фиксацией точечной сваркой. Нарезать резьбы в муфтах и на трубчатых секциях, а также торцевать их концы и выполнять перфорацию по длине следует в заводских или полигонных условиях.

      10.4.4.21 Перед соединением концов труб нужно проконтролировать соответствие их размеров проектным, соблюдение соосности и плотного соприкасания торцов, отсутствие смещений в поперечном направлении, возможность беспрепятственного погружения обтюратора с двойным тампоном. При обнаружении дефектов их нужно устранять.

      10.4.4.22 Нижнюю часть погружаемой в скважину трубчатой арматуры следует водонепроницаемо заглушить завинчиваемой или привариваемой пробкой заподлицо с поверхностью трубы.

      10.4.4.23 Арматурная труба, предназначенная для погружения в грунт, на нижней секции должна иметь конический наконечник, а выше него - приваренное обсадное кольцо длиной от 0,5 до 1,0 м с диаметрами на 4…6 см больше чем у трубы.

      Снаружи арматурной трубы нужно закрепить тонкостенную трубку диаметром 25…40 мм для создания тампонажной обоймы за счет подачи раствора в образующуюся полость. Трубка нижним концом должна входить в обсадное кольцо.

      Верхний конец арматурной трубы следует снабдить переходником для соединения с погружающим механизмом и штуцером для подачи нагнетаемого цементного раствора.

      10.4.4.24 По длине арматурных или манжетных труб через 30…60 см в зависимости от геологических свойств основания устраиваются выпускные отверстия (перфорация) диаметром 8…10 мм для нагнетаемого цементного раствора. На каждом уровне инъекции должно быть по 4 отверстия, причем для уменьшения ослабления труб их целесообразно попарно сместить по высоте на 2 см и располагать симметрично по периметру.

      Нижняя четверка выпускных отверстий должна находиться примерно на 10 см выше заглушки в трубе.

      10.4.4.25 Каждая четверка выпускных отверстий в манжетных и арматурных трубах должна плотно перекрываться кольцевыми резиновыми манжетами, надеваемыми перед соединением секций. Такие манжеты должны выполнять роль обратного клапана. Их следует выполнять из эластичной резины толщиной не менее 2 мм и шириной 10 см.

      10.4.4.26 Манжеты должны предохраняться от сползания во время манипуляций с трубами посредством приварки проволочных колец у торцов манжет либо путем закрепления клейкой лентой. Концы манжет выше перфорации следует крепить к трубкам бандажами из мягкой проволоки или металлических полос, чтобы направить нагнетаемый раствор в сторону забоя скважины.

      10.4.4.27 Диаметр инъекционных шлангов и трубок для подачи раствора в скважины зависит от его консистенции и состава и принимается не менее 20 мм при цементно-глинистом растворе, 30 мм - при цементном и 40 мм - при цементно-песчаном.

      10.4.4.28 В качестве манжетных инъекционных трубок следует использовать бесшовные металлические или пластмассовые.

      10.4.4.29 Извлечение обсадных труб из скважины перед подачей или нагнетанием в нее инъекционного раствора нужно осуществлять при помощи одеваемых на них домкратных установок, которые должны упираться в конструкцию и заклинивающееся устройство на трубах.

Библиография

      [1] ТКП 227-2009 (02191) Мосты автодорожные. Правила выполнения диагностики.

      [2[ ОДМ 218.2.078 – 2016 Методические рекомендации по выбору конструкции укрепления откосов земляного полотна автомобильных дорог общего пользования.

      [3] Технические указания по применению габионов для усиления земляного полотна. – М.: МПС РФ,1998.

      [4] ОДМ 218.2.049-2015 Рекомендации по проектированию и строительству габионных конструкций на автомобильных дорогах.

      [5]. ОДМ 218.3.093-2017 Методические рекомендации по применению полиуретанового вяжущего для укрепления откосов, конусов, насыпных сооружений, конусов мостов и путепроводов.

      [6] Методические рекомендации по применению габионных конструкций в дорожно-мостовом строительстве.

      [7] СТО НОСТРОЙ 2.6.54-2011 Конструкции монолитные бетонные и железобетонные.

      [8] Рекомендации по применению предварительно-напряженной арматуры и технологии подъемки железобетонных пролетных строений при ремонте и реконструкций мостов. - М.: Росавтодор,2000.

      [9] ОДМ 218.2.023-2012 Рекомендации по применению быстротвердеющих материалов для ремонта цементобетонных конструкций.

      [10] Технологические правила ремонта каменных, бетонных и железобетонных конструкций железнодорожных мостов.

      [11] ОДМ 218.4.002-2009 Рекомендации по защите от коррозии конструкций, эксплуатируемых на автомобильных дорогах Российской Федерации мостовых сооружений, ограждений и дорожных знаков

      [12] СТО НОСТРОЙ 2.29.174-2015 Капитальный ремонт мостового полотна.

      [13] Р РК 218-132-2016 Рекомендации по устройству конструкций деформационных швов мостовых сооружений на автомобильных дорогах.

      [14] СТО НОСТРОЙ 2.25.36-2011 Автомобильные дороги. Устройство асфальтобетонных покрытий автомобильных дорог. Часть 1. Общие положения.

      [15] СТО НОСТРОЙ 2.29.113-2013 Устройство покрытий на мостах и искусственных сооружениях.

      [16] СТО НОСТРОЙ 2.25.39-2011 Автомобильные дороги. Устройство асфальтобетонных покрытий автомобильных дорог. Часть 4. Устройство асфальтобетонных покрытий из литого асфальтобетона.

      [17] Руководство по устройству гидроизоляции на пролетных строениях автодорожных мостов из литой асфальтобетонной смеси. - М.,1999.

      [18] Проектирование и устройство буроинъекционных анкеров и свай (Пособие 1-93 к СНиП 2.02.03-85). – Минск, 1994.

      [19] Пособие по химическому закреплению грунтов инъекцией в промышленном и гражданском строительстве (к СНиП 3.02.01-83).- М.:Стройиздат,1986. – 86 с.


ИСПОЛНИТЕЛИ:

Президент, АО "КаздорНИИ"
д.т.н., профессор
 


Б.Б Телтаев

Руководитель разработки
Вице-призедент
АО "КаздорНИИ", к.т.н
 


 
Е.Е. Айтбаев






А.С. Оскеленов
 

д.т.н.
 


А.А. Шалкаров


 
А.В. Кострыкина





Арнайы материалдарды пайдалану арқылы, автожол көпірлерінің ақауларын жою бойынша ҰСЫНЫМДАР

ҚР Ұ 218-141-2017. ҚР ИДМ автомобиль жолдары Комитетінің 2017 жылғы 26 желтоқсандағы № 183 бұйрығымен бекітіліп қолданысқа енгізілді.

1

"Қазақстан жол ғылыми-зерттеу институты" акционерлік қоғамы ("ҚазжолҒЗИ" АҚ) ДАЙЫНДАП ЕНГІЗДІ

2

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының "26" желтоқсан 2017 ж.
№ 183 бұйрығымен БЕКІТІЛІП ҚОЛДАНЫСҚА ЕНГІЗІЛДІ

3

"ҚазАвтоЖол" ҰК" Акционерлік қоғамымен
"20" қараша 2017 ж. № 3/14-2-2904-И КЕЛІСІЛДІ

4

БІРІНШІ ТЕКСЕРУ МЕРЗІМІ

2022 ж.

5

ТЕКСЕРУ КЕЗЕҢДІЛІГІ

5 жыл

6

АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ

      Құжат Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерінің "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде және "InfoZhol" – http://infozhol.kad.org.kz электронды мәліметтер базасында қол жетімді

      Осы Нұсқаулықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитетінің рұқсатынсыз толықтай немесе ішінара қайта басып шығаруға, көбейтуге және таратуға болмайды

Мазмұны

1 Қолданылу саласы

5

2 Нормативтік сілтемелер

6

3 Терминдер, анықтамалар мен қысқартылған сөздер

9

4 Өтпе жолдардың көпір асты аймағын, өзеннің аңғарлары мен алқаптарын күтіп-ұстау және ақауларын жою бойынша ұсынымдар

12

4.1 Өтпе жолдардың көпір асты аймағын, өзеннің аңғарлары мен алқаптарын күтіп-ұстау

12

4.2 Реттеуші құрылыстарды күтіп-ұстау

13

4.3 Матрастық-төсеніштік типті габиондарды қолдану арқылы реттеуші құрылыстардың ақауларын жою

14

4.4 Материалдарға қойылатын талаптар

21

4.5 Көпір асты конустар мен аңғарлардың ақауларын жою

24

5 Көпір құрылыстарының тіректерін күтіп-ұстау және ақауларын жою бойынша ұсынымдар

38

5.1 Көпір құрылыстарының тіректерін күтіп-ұстау

38

5.2 Көпір құрылыстары тіректерінің ақауларын жою

40

5.3 Мұз қату және тоңу аймағында орналасқан тіректердің және элементтердің суасты бөлігін құрылымдық жөндеу

40

5.4 Судың ауыспалы деңгейін, мұз қату және тоңу аймағында орналасқан тіректерді жөндеу

43

5.5 Тіректердің су үсті бөлігін жөндеу

44

5.6 Бұзылған бетонды қалпына келтіру

47

5.7 Әлсіз және карбондалған бетонды жою

47

5.8 Жарықшақтарды инъекциялау

49

5.9 Жарықшақтарды гидроқорғау

56

6 Ақауларды күтіп-ұстау және жою бойынша ұсынымдар

57

6.1 Тіреу бөліктері мен ферменниктерді күтіп-ұстау

57

6.2 Полиуретандық тірек бөліктерді жөндеу және орнату

60

6.3 Тірек бөліктерінің ферменниктерін жөндеу

62

7 Көпір құрылыстарының аралық құрылыстарындағы темір бетоннан жасалған арқалықтардың ақауларын күтіп-ұстау және жою бойынша ұсынымдар

64

7.1 Темір бетоннан жасалған арқалықтардың аралық құрылыстарын күтіп-ұстау

64

7.2 Бетон бетін қорғау және бітеу

67

7.3 Бетон бетін ақаулардан қорғау және қабыршақтануды жою

69

7.4 Пайдаланылатын құрылымдар бетонының қорғаныс қабатын жөндеу

70

7.5 Аралық құрылыстардың темірбетоннан жасалған арқалықтарын құрылымдық жөндеу

75

7.6 Аралық құрылыстардың темірбетоннан жасалған арқалықтарының жарықшақтарын бітеу

81

7.7 Бір жақты қол жетімді белсенді емес өтпелі жарықшақтар

84

8 Көпір құрылыстарында металлдан жасалған аралық құрылыстарының ақауларын күтіп-ұстау және жою бойынша ұсынымдар

87

8.1 Болат және болаттемірбетонды аралық құрылыстарды күтіп-ұстау

88

8.2 Бояу тәсілімен металл аралық құрылыстардың ақауларын жою

92

9 Көпір төсемесін күтіп-ұстау және ақауларын жою бойынша ұсынымдар

99

9.1 Көпір төсемесін күтіп-ұстау

99

9.2 Жөндеу жұмыстары кезінде көпір төсемесінің элементтерін бөлшектеу

103

9.3 Көпір төсемесін гидрооқшаулағыштық ақауларын жою

103

9.4 Шағыл тасты-мастикалық деформациялық жіктеріді салу арқылы деформациялық жіктердің ақауларын жою

109

9.5 Құйылмалы асфальтбетон қоспаларынан көпір құрылыстарында жамылғыларды салу технологиясы

112

10 Бұрғылап инъекциялайтын анкерлер мен бағаналарды қолдану көмегімен көпір құрылыстарының жанындағы үйінді ақауларын
күтіп-ұстау және жою

118

10.1 Жалпы ережелер

118

10.2       Анкерлер мен бағаналардың түрлері. Оларды қолдану салалары

119

10.3 Анкерлер мен бағаналарға қойылатын техникалық талаптар

120

10.4 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналар мен үйінді топырақтарын инъекциялап беріктендіру құрылғысының технологиялық сызбалары

128

Библиография

142

1 Қолдану саласы

      Осы ұсынымдар арнайы жөндеу материалдарын қолданып, көпір құрылыстарын қайта салу және жөндеу жұмыстарына арналған.

      Қазіргі уақытқа дейін көпір құрылыстарының жөндеуі, әдетте, жаңадан салу кезінде қолданылатын және құрылымдардың жөндеуін қалпына келтіру үшін жеткілікіз жарамды материалдарымен орындалды. Әдетте бетондар созымдылығы мен отырмауын үйлестірмейді, тиісті қатқыл қоспамен жүзеге асырылатын жөндеу кезінде кедір-бұдырлы бетінде толтырылмаған қуыстар қалып қалуы салдарынан оларға су тиеді және қатып қалуы кезінде жөндеу қабатының қабылдамауы жүреді. Сонымен қатар кәдімгі бетондар "ескі" құрылымға жеткілікті жабысулықты қамтамасыз етпейді.

      Қазіргі уақытта Қазақстанның құрылыс материалдарының өнеркәсібі ұзақ уақыт пайдаланып жүрген материалдардың созымдылығын, отырмауын және жоғары жабысулығымен үйлесетін арнайы материалдарды дайындау үшін, құрғақ қоспа мен бырыстырудың өндірісін меңгерді. Осындай материалдарға беріктіліктің жедел жинақталымы тән, бұл әдетте көліктік құралдары қозғалыстарын тоқтатусыз жөндеу жұмыстарының өндірісі кезінде маңызды.

      Соңғы жылдарда жол саласында үйіндінің құламалары мен конустарын бекіту, металл және резеңке тіреуіш бөліктерін полиуретандыққа ауыстыру, металл және темірбетон құрылымдарын жаңа лакпен бояу жасау материалдары мен қуысты бітеулермен тот басудан қорғау үшін, габиондық құрылымдарды қолдану ретінде инновациялық озық технологиялар кең енгізіледі. Көпір төсемесінің жамылғыларында құйма асфальтбетон қоспалары, ал деформациялық жіктерде – тек құрылыстың жарамдылық мерзімділігін арттырып қана қоймай, жөндеу аралық мерзімдері мен шу әсерін арттыратын ұсақтасты-мастикалық асфальтбетон қоспалары қолданылады. Ерітетін орама және тозаңдалатын гидрооқшаулау материалдарын қолдану, судың жемірлік әсерінен қорғауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді және аралық құрылыстың салмағын азайтады.

      Ресей Федерациясында (Сочи қаласының Олимпиада нысаналарында) көпірдің үйіндімен және кіреберісіндегі жер төсемесін көпір құрылысына түйіндесуінде ақауларын беріктету және жою үшін, анкерлері мен бағаналарын бұрғылап инъекциялау кең қолданыс тапты.

      Осы ұсынымдар ережелері жалпы қолданстағы автомобиль жолдарындағы көпір құрылыстарының ақауларын жою бойынша, жөндеу жұмыстарының жобаларын дайындауға арналған.

2 Нормативтік сілтемелер

      Осы ұсынымдарда келесі сілтемелі нормативтік құжаттар қолданылды:

      ҚР СТ 1379-2012 Автомобиль жолдарындағы көпір құрылыстары мен су өткізгіш құбырлар. Құрылымның жуықтау габариттері.

      ҚР СТ 1412-2010 Жол жүруді ұйымдастырудың техникалық құралдары. Жол белгілерін, таңбаларын, бағдаршамдарын, жол қоршауларын және бағыттауыш құрылғыларын орнатудың ережелері.

      ҚР СТ 2597-2014 Аралық құрылыстардың шағылтасты-мастикалық деформациялық жіктері.

      ҚР СТ ИСО 8501-1-2010 Бояулар мен лактық-сырлық материалдарды жағудың алдында болат беттерді дайындау. Беттің тазалығын көзбен көріп бағалау. 1-бөлім. Бұрыңғы жамылғыларды толығымен жойғаннан кейін жабылмаған болат беттерінің тот басу дәрежесі мен дайындық дәрежесі.

      МЕМСТ 310.3-76 Цементтер. Қалыпты қалыңдығын, қатаю мерзімі мен көлемдерінің өлшемділіктерінің өзгеруін анықтау дәрежесі.

      МЕМСТ 450-77 Техникалық хлорлы кальций. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 1184-80 Тегіс және жарты шеңберлі қашаулар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 2768-84 Техникалық ацетон. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 2789-73 Беттің кедір-бұдырлығы. Параметрлері мен сипаттамалары (№1 өзгерістермен).

      МЕМСТ 3134-78 Уайт-спирит. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 3262-75 (ӨЭК СТ 107-74) Су жүргізетін болат құбырлар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 5781-82 (ӨЭК СТ 6435-88) Темірбетон құрылымдарын арматуралауға арналған қыздырылып тегістелген болат. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 6467- 79 Домалақ және тікбұрышты қимадағы резеңке баулар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 6613-86 Шаршы ұяшықтары бар сымды тоқымалы торлар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 6727-80 Темірбетон құрылымдарын арматуралауға арналған суықтай тартылған төмен көміртекті болаттан жасалған сым. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 7348-81 Алдын ала шиеленіскен темірбетон құрылымдарын арматуралауға арналған көміртекті болаттан жасалған сым.

      МЕМСТ 7502-98 Өлшеуге арналған метал өлшеуіштер. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 8420-74 Лактық-сырлық материалдар. Шартты жабысқақтылықты анықтау әдістері (№1, 2 өзгертулерімен).

      МЕМСТ 8505-80 С 50/170 Мұнай еріткіш. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 8728-88 Пластификаторлар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 8732-78 Ыстық деформацияланған жіксіз болат құбырлар. Сұрыпталым.

      МЕМСТ 8734-75 Суық деформацияланған жіксіз болат құбырлар. Сұрыпталым.

      МЕМСТ 9466-75 Болаттар мен балқыма қаптамаларды қолмен доғалық дәнекерлеуге арналған жабық металл электродтар. Жіктелуі, өлшемдері және жалпы техникалық талаптар.

      МЕМСТ 9467-75 Құрылымдық және жылуға төзімді болаттарды қолмен доғалық дәнекерлеуге арналған жабық металл электродтар.

      МЕМСТ 10028-81 Шыны капиллярлық визкозөлшегіштер. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 10060-2012 Бетондар. Суыққа төзімділігін анықтау әдістері.

      МЕМСТ 10178-85 Портландцемент және қожпортландцемент. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 10180-2012 Бетондар. Бақылау үлгілері бойынша қаттылығын анықтау әдістері.

      МЕМСТ 10354-82 Полиэтиленді үлбір. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 10587-93 Қатпаған эпоксидті-диандық шайырлар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 10884-94 Темірбетон құрылымдарына арналған термомеханикалық беріктетілген арматуралық болат. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 11042-90 Құрылыстық болат балғалар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 12730.3-78 Бетондар. Су сіңіргіштігін анықтау әдісі.

      МЕМСТ 13840-68 1 х 7 арматуралық болат арқандар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 14791-79 Құрылыстық қатпайтын герметиктегіш мастика. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 16436-70 Пневматикалық қол және электр мәшинелері. Терминдер мен анықтамалар.

      МЕМСТ 17624-2012 Бетондар. Беріктігін анықтаудың ультрадыбыстық әдісі.

      МЕМСТ 18105-2010 Бетондар. Беріктігін бақылау және бағалау ережелері.

      МЕМСТ 18599-2001 Полиэтиленнен жасалған қысымды құбырлар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 19007-73 Лактық-сырлық материалдар. Кебу уақыты мен дәрежесін анықтау әдістері. (№1, 2 өзгерістерімен).

      МЕМСТ 20477-86 Жабысқақ қабаты бар полиэтилен таспасы. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 22690-2015 Бетондар. Бұзбай бақылайтын механикалық әдістермен беріктілігін анықтау.

      МЕМСТ 22904-93 Темірбетон құрылымдары. Бетонның қорғаныс қабатының қалыңдығын және арматураның орналасуын анықтаудың магниттік әдісі.

      МЕМСТ 23732-2011 Бетондар мен құрылыстық ерітінділерге арналған су. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 26633-2015 Ауыр және ұсақтүйіршікті бетондар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ 26775-97 Ішкі су жолдарында көпірлердің аралық көпірасты кеме жүретін габариттері.

      МЕМСТ 28498-90 Сұйықтықты шыны термометрлер. Жалпы техникалық талаптар. Сынау әдістері.

      МЕМСТ 28570-90 Бетондар. Құрылымдардан іріктеліп алынған бақылау сынамаларының беріктігін анықтау әдістері.

      МЕМСТ 30535-97 Полимерлі желімдер. Көрсеткіштер номенклатурасы.

      МЕМСТ 31383-2008 Бетон және темірбетон құрылымдарын тот басудан қорғау. Сынау әдістері.

      МЕМСТ 9.010-80 ТЕҚБЖ. Лактық-сырлық материалдарды себуге арналған тығыздалған ауа. Техникалық талаптар. Бақылау әдістері мен қабылдау ережелері.

      МЕМСТ 9.032-74 ТЕҚБЖ. Лактық-сырлық жамылғылар. Топтар, техникалық талаптар және белгілеулер (№1-4 өзгертулерімен).

      МЕМСТ 9.105-80 ТЕҚБЖ. Лактық-сырлық жамылғылар. Жіктелуі және бояудың негізгі параметрлері.

      МЕМСТ 9.305-84 Тот басу мен ескіруден қорғаудың бірыңғай жүйесі. Органикалық емес металл және метал емес жамылғылар. Жамылғыларды алудың технологиялық үдерістерінің операциялары.

      МЕМСТ Р 9.402-2004 ТЕҚБЖ. Лактық-сырлық жамылғылар. Бояуға металл беттерін дайындау, 2006 ж.

      МЕМСТ Р 50096-2015 Пластмассалар. Эпоксидті шайырлардың қатайтқыштары мен қатаю жылдамдатқыштары. 1-бөлім. Белгіленулері.

      МЕМСТ Р 51256-2011 Жол жүруді ұйымдастырудың техникалық құралдары. Жол белгілеу. Жіктелуі. Техникалық талаптар.

      МЕМСТ Р 51285-99 Габионды құрылымдарға арналған алты бұрышты ұяшықтары бар иірілген сым торлар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ Р 52085-2003 Қалып. Жалпы техникалық шарттар.

      МЕМСТ Р 52132-2003 Габионды құрылымдарға арналған алты бұрышты ұяшықтары бар иірілген сым торлардан жасалған бұйымдар. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ Р 52615-2006 Сығымдағыштар және вакуумдық сорғылар. Қауіпсіздік талаптары. 2-бөлім. Вакуумдық сорғылар.

      МЕМСТ Р 53920-2010 Қапталған шере. Техникалық шарттар.

      МЕМСТ Р 54401-2011 Жалпы қолданыстағы автомобиль жолдары. Құйылмалы ыстық жол асфальтбетоны. Техникалық талаптар.

      МЕМСТ Р ИСО 7711-2-201 Стоматоллогиялық айналмалы саймандары. Алмазды саймандар. 2-бөлім. Дискілер.

      МЕМСТ Р МЭК 60745-2-3-2011 Электрлі қол мәшинелері. Сынақ жүргізу қауіпсіздігі мен әдістері. 2-3-бөлім. Жұмыс сайманының айналмалы қозғалысымен ажарлайтын, дискілі ажарлайтын және ысып жылтырататын мәшинелерге қойылатын дербес талаптар.

      ҚР ҚНжЕ 3.03-09- 2006 Автомобиль жолдары. Жобалау нормалары.

      ҚР ҚНжЕ 5.01-03-2002 Қадалы іргетастар. Жобалау нормалары.

      ҚР ҚНжЕ 5.03-34-2005 Бетон және темірбетон құрылымдары. Жалпы ережелер.

      ҚР ҚНжЕ 5.03-37-2005 Көтеруші және қоршау құрылымдары.

      ҚР ҚНжЕ 5.04-23-2002 Болат құрылымдар. Жобалау нормалары.

      ҚНжЕ 3.04.03-85 Құрылыс құрылымдары мен құрылыстарды тот басудан қорғау.

      ҚНжЕ 2.05.03-84* Көпірлер мен құбырлар. Жобалау нормалары.

      ҚНжЕ 3.06.04-91 Көпірлер мен құбырлар. Жұмыстарды жүргізу және қабылдау ережелері.

      ҚНжЕ 3.09.01-85 Жиынтықты темірбетон құрылымдары мен бұйымдар өндірісі.

      СЕ 82-101-98 Құрылымдық ерітінділерді дайындау және қолдану.

      ТШ 2291-009-03989419-2006 "Вилатерм" көбікполиэтиленді бұйымдар.

      ТШ 6-19-051-419-84 Электр сым жүйелеріне арналған кеңірдектенген қатқыл поливинилхлоридінен жасалған құбырлар.

      ТШ 6-19-224-83 Төмен қысымды полиэтиленнен жасалған кәріз құбырлары.

3 Терминдер, анықтамалар мен қысқартылған сөздер

      Осы ұсынымдарда тиісті анықтаулары бар келесі терминдер қолданылады:

      Бекіту құрылымының түрі: Бекітудің атқарымдық тағайындалуы бойынша құламаларын бекітудің жіктелу бірлігі.

      Қорғаныс (оқшаулаушы) түрінің құламаларын бекіту құрылымдары: Құлама бетін ауа райының климаттық факторларынан, су және жел эрозияларынан қорғау үшін арналған құрылымдар.

      Бекіту құрылымының типі: Жұмыстардың өндіріс материалы мен технологиясын бекіту үшін, қолданылатын түрі бойынша бөлінетін құламаларын бекітудің жіктелу бірлігі.

      Құламаларды бекіту: Типі және түрлері әр түрлі бекіту құрылымдарын қолдану есебінен, автокөлік жолдарының үйінділері мен қуыстарының жергілікті тұрақтылығын қамтамасыз ету.

      Жабысулық: Әртекті немесе сұйық денелердің (фазалар) келтірілген байланысын ажырату. Молекула аралық өзара әрекетімен және химиялық байланысымен негізделген болуы мүмкін.

      Гидрооқшаулау: Жүру бөлігінен судың өтіп кетуінен аралық құрылыстың құрылымын қорғайтын көпір төсемесінің элементі.

      Қорғау-тұтасу элементі: Ортотроптық төсеудің қағазымен жол төсемесі жамылғысының тұтасуын қамтамасыз ететін құрылымды, тот басудан қорғау функциясын орындайтын, жүру бөлігінің ортотроптық тақтасында жол төсемесінің құрылым элементтері.

      Жол төсемесінің құрылымы: Көліктік құралдардың қозғалысының жайлы жағдайларын қамтамасыз ететін, олардан жүктемені жүру бөлігінің көтеруші құрылымдарына жіберетін және көлік құралдарының, жинағыш техниканың, судың және көктайғаққа қарсы материалдардың тікелей әсерінен қорғанысты орындайтын, көпір құрылысындағы жүру бөлігінің тақтасына төселінетін элементтерінің жиынтығы.

      Мастика: Байланыстырушы заттан және технологиялық қоспалардан тұратын көп компонентті жабысқақ композицция.

      Көпір төсемесі: Көлік құралдары мен жаяу жүргіншілердің жүру қауіпсіздігінің жайлы жағдайларын қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ су келуінің түйіндескен жерлерінде көпір жамылғысынан суды бұрып жіберу үшін тағайындалған аралық құрылыста орналасқан барлық элементтерінің жиынтығы. Өзіне жүріс алаңының төсемесін, жаяу жолдарын, қоршау құрылғыларын, су бұрғыш, қыздыру, жарықтандыру құрылғыларын, деформациялық жіктер мен көпірдің кіреберісімен түйіскен жерлерін қамтиды.

      Тығыздауыш: бір жағынан шарлы клапанмен және ілмек немесе бұрандалы инъекциялық бастиекпен, ал екінші жағынан тығыздауышты тоқтатқан кезде бұрғыланған тесік сомынмен қысылатын отырғызылган резеңке тығыздауышпен жабдықталған.

      Бетон қоспасының тиксотропты типі: Тыныштық күйінде араластыру және жылжыту кезінде жақсы қозғалғыштыққа және жоғары тұтқырғыштыққа ие бетон қоспасы.

      Бетон қоспасының құйма типі: Төсеу кезінде жоғары қозғалғыштығына ие бетон қоспа.

      Жөндеу материалдары: Бетон құрылымдарын жөндеу немесе қорғау үшін белгілі бір рецепт бойынша композитке жинақталған құраушылар.

      Құрылыстық құрғақ қоспалар: Түрлендіруші қосымшалардан тұратын және зауыттық жағдайларда өндірілген тұтқыр толтырғыштар, бітеуіштер, құрғақ құраушылардың қоспалары.

      Қорғаныс: Құрылымда ақаулардың пайда болуларын болдырмау немесе азайту үшін бағытталған шаралар.

      Гидрофобтандырғыш сіңіру: Бетонды су жұқтырмаушылық бетін құру жолымен өндеу, сонымен бірге ұсақ тесіктер мен түтіктер толтырылмаған болып қалып бетон бетінде қабықша жасалынбай қалады.

      Сіңіру: Жоғарғы кеуектілікті азайту үшін бетонды өндеу және бетін беріктету үшін ұсақ тесіктер мен түтіктер, жиі немесе толығымен бітелген.

      Жамылғы: Бетон бетінде тұтас қорғаныс қабатын құру жолымен өндеу.

      Қорапты габион: Тас материалдармен толтырылған параллелепипед пішінінде иірімнен сымды металл торынан жасалған торлы контейнер.

      Матрастық-төсенішті габион: Басқа өлшемдерге қатысты тас материалдармен толтырылған, қатысты кіші биіктігі бар иірілген сымды металл торына жасалған торлы контейнер.

      Габионды құрылымдар: Тас материалдармен толтырылатын алты бұрышты ұяшықтары бар, иірілген сымды металл торынан жасалған әр түрлі нысандар көлемді тор құрылымдары.

      Көпір төсемесін күрделі жөндеу: Көпір төсемесі элементтерінің жұмысқа қабілеттілігін, оларды толық немесе жартылай ауыстыру жолымен толық қалпына келтіру жүргізілетін кездегі жұмыстар жиынтығы.

      Тұтқыр полимер-битумдық: Пластификатордың қатысуымен немесе оның қатысуынсыз битумның полимермен қосу жолымен алынған органикалық тұтқыр.

      Деформациялық ұсақтасты-мастикалық жіктің құрылымы: есебінен бітеулік пен толассыздығын бұзбай аралық құрылыстардың бүйіржақтарын ауыстырудың қабылдауын қамтамасыз ететін деформациялық жіктің құрылымы.

      Деформациялық жіктің кемері (ұсақтасты-мастикалық): Берілген өлшемді көпір төсемесінің, оның ішіне ұсақтасты-мастикалық деформацияланған жіктің құрылымдарын орналастыру үшін қолданылатын, арнайы бөлшектелінген телімі.

      Бұрғылап инъекциялайтын анкер: жұлып алатын жүктемелерді топырақтың терең қабаттарына, әдетте, цемент ерітіндісін бұрғы ұңғымасына инъекциялаудың көмегімен. алдын ала фунтта бекітіліп кернелетін болат күшті қамтитын, тек өз ұзындығының (бітеу аумағы) төмен бөлігіне жіберу үшін арналған геотехникалық құрылым. Анкер үш бөліктен тұрады: баулық, бос бөлігі мен тамырын бітеу.

      Бұрғы инъекциялау бағанасы: Цемент ерітіндісінің ұңғымасына бір немесе бірнеше саты бойынша инъекциямен орнатылатын, кіші диаметрмен (300 мм-ге дейін) және орнату тәсілімен ерекшелінетін бұрғы толтырылмалы бағаналардың түрлілігі.

      Қысқартулар

      ГКС – гидрофобтандырғыш кремний органикалық сұйықтық;

      ССД – сабалық сулардың деңгейі;

      ГТБ – габиондық тор бұйымдар;

      Қ-ГТБ – қорапты нысандағы габиондық торлы бұйымдар;

      М -ГТБ – матрастық-төсеніштік нысанды габиондық торлы бұйымдар;

      ССТ – сульфитті-спирттік төп;

      ЖСЕД – жоғары судың есептік деңгейі.

4 Өтпе жолдардың көпір асты аймағын, өзеннің аңғарлары мен алқаптарын күтіп-ұстау және ақауларын жою бойынша ұсынымдар.

      4.1 Өтпе жолдардың көпір асты аймағын, өзеннің аңғарлары мен алқаптарын күтіп-ұстау

      4.1.1 Өзең алқаптарын, аңғарларын күтіп ұстауын көпірдің өту жолының жармасынан ағын бойымен, судың жайылуының екі ені қашықтығында жоғары және төмен жүргізеді.

      4.1.2 Алқаптар мен аңғарлардың сипатты ақаулары болып табылады:

      - көпірдің жеткіліксіз саңылауы;

      - жағаларының шайылуы;

      - жағаны нығайту құрылымдарының бұзылуы мен зақымдануы;

      - құрылыс аймағынан 50 метр қашықтықта алқапты бөлігінде бұталар және ағаштардың өсіп кетуі;

      - судың тасуы кезінде кіреберістегі үйінділері арқылы судың асып төгілуі;

      - көпірдің үлкен өтпелінде су жайып кетумен күресу үшін тас материалдарының жоқтығы;

      - көпір саңылауының бөгеттермен, құрылыс біткеннен кейін саңылауында қалып қалған топырақ қалдықтарымен, айналып өтетін жолдың қалдықтарымен салынып тасталуы;

      - алқаптарында құрылыс қоқыстарының қалдықтары;

      - ҚНжЕ 2.05.03 және МЕСТ 26775 ҚР СТ 1379 талап етілетін, минималды көпір асты және кеме жүзетін габариттің жоқтығы;

      - аңғарлы тіректерде су өлшегіш тақтайлардың жоқтығы.

      4.1.3 Тас нобайымен нығайту кезінде немесе диагностика кезінде төсеумен сипатты бұзылуларды, топырақтың шөгуі немесе шайылуымен тасты аңғарға шығару түрінде көрсету қажет; габиондық нығайтуда – тас шығарумен сым торларының тот басуы мен үзілулері, фашиндік нығайтуда – тасты матрастардан шығару және төсенішті матрастардың зақымдануы.

      4.1.4 Жиынтықты және монолитті темірбетоннан жасалған нығайтуларда арматуралардың тоғысқан жерлерінде тот басуын, жіктердің бұзылуын, тақталардағы жарықтарды және олардың қыспақталуын, әдетте тақта астындағы топырақтың шайылу жерлерінде, сондай-ақ тақталардың жылжып кету телімдерінде және тағы басқа ақауларын шығару қажет.

      4.1.5 Өтпе жолдарын диагностикалау кезінде қиып өтетін автокөлік жолының жамылғы күйі мен тегістігін, сонымен қатар оның үстінде бар болуын және қоршау құрылғыларының күйін анықтау қажет.

      4.1.6 Өтпе жолының көпір асты аймақтарының сипатты ақаулары болып табылады:

      - көрінімділіктің жоқтығы;

      - құрылымдарының жуықталу габариттерінің қамтамасыз етілмеуі;

      - өтпе жолы немесе эсткада астындағы аймақтарында ескі-құсқыларға толып кетуі;

      - келісілмеген қазулар.

      4.1.7 Өтпе жолдары астында өту аймақтарында көрінімділіктің жоқтығы құрылыс карточкасында көрсетілуі тиіс.

      4.1.8 Өтпе жолдары немесе мал өткелдері асты/үстінде құрылымдарының жуықтау габаритттері ҚР СТ 1379, ҚНжЕ 2.05.03 және ҚР СТ 1412 талаптарына сәйкес келуі қажет. Пайдалану үдерісінде автокөлік жолдарының тік габариті өтпе жол астында үнемі бақылауда болады. "Биіктікті шектеу" белгісін орнату ҚР СТ 1412 талаптарымен анықталады.

      4.1.9 Өтпе жолымен, эстакадамен, мал өткелімен автожолдарды жауып тастайтын нақты тік габаритті жолдың жүру бөлігінен тікелей үш нүктесінен кем емес нивелирлеумен анықтайды. Нақты габаритке ең кіші мәнді қабылдайды. 5 м кіші мәнінде алынған саннан 0,2...0,4 м алып тастайды және алынған мәнді "Габаритті шектеу" белгісіндегі жазбамен салыстырады. Аса ірі габаритті көлікті өткізу кезінде 5 м-ден кем емес тік габариттерде күшейтілген қадағалау қажет. Сонымен қатар тік габаритті үлкейту мақсатында құрылысты қайта құру бойынша іс-шаралар қажет.

      4.1.10 Өтпе жол астындағы жүріс төсемесінің габаритін өлшейді және нәтижелерін ҚР ҚНжЕ 2.05.03, ҚР СТ 1379 талаптарына сәйкес салыстырады.

      4.2 Реттеуші құрылыстарды күтіп-ұстау

      4.2.1 Реттеуші құрылыстардың сипатты ақаулары болып табылады:

      - уақытша жолдардың алқаптары бойымен төсеу кезінде реттеуші құрылыстарын тегістеу;

      - бөгет үйіндісінің үстінен малды айдап өтуде, автокөліктерде жүруде, көлік-арба тасымалы жолдарын орнату кезінде, бөгеттер мен траверс құламалары бекітулерін бұзу;

      - бөгет үсті белгілерінің есептік су тасуына сәйкес келмеуі;

      - бөгет құламаларының бекітуді бұзып ағаштармен және бұталармен өсіп кетуі;

      - жиынтықты бетон және темірбетон бекітулер жіктері бойында шөптің өсіп кетуі;

      - бөгет және траверс жотасы арқылы судың асып кетуі;

      - көпір астында үзіліссіз ағынның ақпа бағыттаушы бөгеттерімен қамтамасыз етілмеуі.

      4.2.2 Реттеші құрылыстарды диагностикалау кезіндегі өлшеу жұмыстарын ттахеометрлерді пайдалана отырып, заманауи геодезиялық түсіру әдістерін қолдану қажет. GPS-әдіс өлшеу жұмыстарын айтарлықтай жеңілдетеді, ал дала жұмыстарның нітижелерін арнайы бағдарламалармен жүзеге асыру қажет.

      4.2.3 Алынған нәтижелерді жобалық деректермен немесе ҚНжЕ 2.05.03 талаптарымен салыстырады.

      4.3 Матрастық-төсеніштік типті габиондарды қолдану арқылы реттеуші құрылыстардың ақауларын жою

      4.3.1 Құрылымдық шешімдер

      4.3.1.1 Габиондық құрылымдарды қолданумен реттеуші құрылыстардың жөндеу жұмыстары кезінде бекіту құрылымының қызмет мерзімі бар тұрақты типтің құрылысына жатады:

      - мырыш жымылғысы бар сымнан жасалған габиондар үшін - 35 жыл;

      - гальфанды жамылғысы бар сымнан жасалған габиондар үшін - 75 жыл;

      - қосымша полимерлі қабықшасы бар тот басуға қарсы металл жамылғысымен сымнан жасалған габиондар үшін - 75 жылдан кем емес.

      4.3.1.2 Габиондық торлы бұйымдар (ары қарай мәтін бойынша - ГТБ) өзімен тас материалдарымен толтырылған алтыбұрышты ұяшықтары бар иірілген металл (1 а, 1 б суреттері бойынша) тордан жасалған торлы контейнерден (қаңқа) тұрады.


     


      1 - ернеуінің жиегі; 2 - тордың негізгі сымы; 3 - ұяшықтың өлшемі (В1); 4 - ұяшықтың диагоналі (В2); а) – М-ГТБ матрастық-төсеніштік нысанды габиондық торлы бұйымдар; б) Қ-ГТБ – қорап нысанды габиондық торлы бұйымдар;

      в) – габион торының ұяшықтары

      1-сурет – ГТБ құрылымдық сызбасы:


      4.3.1.3 ГТБ дайындау кезінде орамаларының арасында белгілі-бір өлшемі бар тор нөмірін анықтайтын (N) алты бұрышты ұяшықтарды құраған, бір-біріне оралған сым жұптарынан жасалған сым торы қолданылады.

      МЕМСТ Р 52132 сәйкес габионды құрылымдарының қаңқасы төмендегі материалдардан дайындалады:

      - қорапты - диаметрі 2,7 және 3,0 мм сымнан жасалған № 80 немесе 100 тордан;

      - арматуралайтын панелі бар қорапты – полимермен қапталған диаметрі 2,7 мм сымнан жасалған № 80 тордан;

      - матрастық-төсеніштік – диаметрі 2,2 және 2,4 мм сымнан жасалған
№ 60 тордан немесе диаметрі 2,4; 2,7 және 3,0 мм сымнан жасалған
№ 80тордан;

      - цилиндрлік – диаметрі 2,7 және 3,0 мм сымнан жасалған № 80 тордан.

      4.3.1.4 Жамылғы түріне байланысты торлар бөлінеді:

      - мырышпен жабылған;

      - мырыш және полимермен жабылған;

      - мырыш алюминий қоспасымен және мишметаллмен жабылған;

      - мырыш алюминий қоспасымен және мишметаллмен және полимермен жабылған.

      4.3.1.5 Реттеуші құрылыстардың бекіту құрылымы құламада (баурай) орналасқан және құлама бетінің бедерін қайталайды. Құрылым қамтиды:

      - М-ГТБ матрастық-төсеніштік нысанды габионды торлы бұйымдар;

      - Қ-ГТБ қорапты нысанды габионды торлы бұйымдар (су және мұз әрекеттері кезінде жеке құрылымда негізгі бекіту ретінде, тірек құрылымының элементтері ретінде):

      - контейнер толтырудың тас материалы;

      - монтажды және көтеруші анкерлер;

      - тірек құрылым (қажет болғанда);

      - қосымша гидрооқшаулау (су өткізбейтін) қабаты (қажет болғанда);

      - тоқусыз геосинтетикалық материалдарынан жасалған қабаттар, әр түрлі түйіршікті ірісынықты материалдардың қабаттары түрінде немесе геосинтетикалық материалдар мен топырақтардың (қажет болғанда) үйлесуінен жасалған суффозионды қарсы дайындық.

      4.3.1.6 Эрозияға қарсы габиондық құрылымдар, құламалардың тұрақты су басып кетуіненн және құлама табанының шайылуларының жоқтығы кезінде құламалар бетінің шайылып кетулерінен қорғау үшін тағайындалған. Құрылымы қамтиды (2-сурет):

      - М-ГТБ матрастық- төсеніштік нысанды габиондық торлы бұйымдардан жасалған жамылғысы, геосинтетикалық, тас немесе ірі түйіршікті материалдардан жасалған суффиоздыққа қарсы қабатта;

      - қорапты нысанды габиондық торлы бұйымдардың тірек құрылымдары, иілгіш байлауыштары және олардың байланыстырулары (құлама бойымен бойлық ағыны болған кезде, сыртқы су бұрғыш элементтерімен А-А – Қ-ГТБ типті, Б-Б – М-ГТБ типі, топыраққа ойып орнатылған негіздер, В-В – М-ГТБ типі үйінді табанының батпақтылығы кезінде байлауышы түрінде, Г-Г – Қ-ГТБ сыртқы су бұрғыштың элементтерісіз), құламада бекіту құрылымының жеткіліксіздігі кезінде, В-В типі бойынша тірек құрылымы нобайлар түрінде тас призма құрылғысымен толықтырылуы мүмкін.

      4.3.1.7 Қосымша тұрақтылықты арттыру және құлама бетіне құрылымның аса тығыз жанасуы үшін, ұзындығы 50 см-ден кем емес және диаметрі 8...10 мм металл арматурадан жасалған анкерлерді қолданады (сурет 3 а, 3 б).

      ГТБ қырларын өзара бір-бірімен жалғау үшін, қаңқасының ортақ салмағынан сымды 3 %...5 % аспайтын шығындау кезінде, орап байлау және тарту (4.4.2.2 бойынша) сымын қолданады (3 в-сурет).


     


      1 – матрастық- төсеніштік нысанның габиондық торлы бұйымдары ГТБ-М Н=0,17…0,3 м; 2 – қорапты нысанның габиондық торлы бұйымдары ГТБ-Қ Н=1,0 м, В=1,0 м, L=1,0 м; 3 – бет тығыздығы 250 г/м2 бар инетесімді тоқылмаған тоқыма материал, 40 м/тәулік төмен емес сүзгілеу коэффициенті бар дренажды геокомпозит; 4 – жер төсемесінің құмды топырағы; 5 – қалыңдығы 15…20 см құмды топырақтан дайындау;

      6 – өсімдік қабат;7 – жер төсемесінің байланыс топырағы.

      2-сурет – Эрозияға қарсы габиондық құрылымның құрылымдық шешімдері


      4.3.1.8 Гидрооқшаулаушы габиондық құрылымдар судың үйіндіге сүзілуін болдырмау үшін тағайындалған және жамылғыларының топырақты материалдарынан және бетон тұтастарынан жасалған оқшаулау қабаттарымен бірге құрылымдардың балама шешімдері ретінде қолданылуы мүмкін.

      Құрылым қамтиды:


     


      1 – матрастық-төсеніштік нысанды габиондық тор бұйымдары; 2- анкер

      а) – ГТБ және анкерлердің пландағы құламада орналасу сызбасы; б) - анкерлер; в) – сымның көмегімен ГТБ байланыстару

      3-суретАнкерлері мен ГТБ қырларының өзара байланыстарының орналасу сызбасы


      - гидрооқшаулаушы битум-құмды мастикамен толығымен немесе ішінара сіңіртілген М-ГТБ матрастық-төсеніштік нысанды габиондық тор бұйымдарынан жасалған жамылғылар (4а-сурет);

     


      1 – қалыңдығы Н матрастық- төсеніштік нысанды габиондық тор бұйымдары ГТБ-М; 2 – жер төсемесінің топырағы; 3 – өсімдік қабаты; 4 – тас тастау; ЖСЕД – жоғары судың есептік деңгейі, bp- шаю аймағындағы қорғаныс тысының ұзындығы

      а) – ПВХ-тен жасалған қабықша және 2-қабатты сүзгі қолданылған жамылғы нұсқасы; б) – битум-құмды мастика қолданылған жамылғы нұсқасы; в) – құрылымдық шешімнің жалпы сызбасы

      4-сурет – Гидрооқшаулы габионды құрылымдардың құрылымдық шешімдері


      - геосинтетикалық материалдардың қабаттары арасында құлама бетіне төселетін, су өткізбейтін полимер қабықшасынан жасалған гидрооқшаулау қабатымен М-ГТ матрастық-төсеніштік нысанды габиондық тор бұйымдарынан жасалған жамылғысы (4 б-сурет);

      - табанының шайылуларын және сабалық ағындардың су басуында қолданылатын тіреуіш құрылымдары (2-сурет);

      - сабалық ағындардың бар болуы (5-сурет) және сабалық ағындары жоқ болған (4 в-сурет) кезде, қорғаныс тысы ретінде орындалған су басу мен шайылулары болған кезіндегі қолданылатын тіреуіш құрылымдары.

      4.3.1.9 Құрылымы жамылғысын құлама бетіне гидрооқшаулау қабатының тұтастығының бұзылуын болдырмас үшін анкерлермен қосымша бекітуді қолдануды санамайды.

      4.3.1.10 Гидрооқшаулағыш материалдарының құрамы және оларға қойылатын талаптар 1-кесте бойынша битум-құмды мастикасының мөлшерлемесіде 12.4.5 [2] көрсетілген.

1-кесте – Битум-құмды мастиканың мөлшерлемесі [3]

Габиондар нысаны

Қалыңдығы, мм

Битум мастикасының мөлшерлемесі

Ішінара ену,


Толық ену,


Матрастық-төсеніштік

150

60-90

120-140


170

80-100

130-150


230

90-120

190-220


300

120-150

240-280


500

150-200

400-450

Ескерту – Материалдарға қойылатын талаптар мен мастика құрамы [2] көрсетілген.

     


      1 –– қалыңдығы Н матрастық-төсеніштік нысанды габионды тор бұйымдары ГТБ-М; 2 – қораптық нысанды габиондық тор бұйымдары ГТБ-Қ; 3 – тас тастау;

      ССД – сабалық сулардың деңгейі, Н- бекітудің жоғары шекарасы

      а) – М-ГТБ және тас призмалар; б) және в) – тас призмалар, Қ-ГТБ және М-ГТБ

      5-сурет – Сабалық сулардың, жел әсерінің, шайылуларының болуынан су басатын құламалардағы қорғаныс габиондық құрылымдарының құрылымдық шешімдерінің нұсқалары. Аралас тіреуіш құрылымдарын қолданумен


      4.3.1.11 Қорғаныс габионды құрылымдарды тұрақты немесе уақытша су басу жағдайларда қолданады және құлама бетін жел толқындарының, мұз кету, тамырымен жұлынған ағаштардың күшті әсерлерінен қорғау және құламалардың табандарын шайылулардан қорғау үшін пайдаланылады.

      4.3.1.12 Құрылымы (6-сурет) эрозияға қарсы құрылымдардың барлық элементтерін қамтиды және олардан күшті жамылғысымен, құрамында тастан немесе құм материалдарынан жасалған суффозиондық қабатының болуымен, тіреуіш құрылымдарының құламалар табаның шайылулардан қорғаудың қосымшаларын пайдаланудың құрылымдық шешімдерімен ерекшелінеді (5-сурет).




      , 1 – матрастық-төсеніштік нысанды ГТБ -М немесе қорап нысанды ГТБ-Қ габионды тор бұйымдар; 2 – геосинтетикалық материал; 3 – қиыршық тасты құм топырағынан немесе ұсақталған тастан дайындау; 4 – жер төсемесінің топырағы; 5 – тас тастау; 6 – өсімдік қабаты; 7 – жол ернеуінің бекітілген бөлігі; ЖСЕД – жоғары судың есептік деңгейі, bp – шайылу аймағындағы қорғаныс тысының ұзындығы; Н – Н1=0,17 м кезінде габионның қалыңдығы; m – құламаның орналасуы.

      6-сурет – Габионды қорғаныс құрылыстарының құрылымды шешімдері: а) – тұрақты қалыңдықтағы жамылғы нұсқасы;

      б) - ауыспалы қалыңдықты

      4.3.1.13 Ауыр гидрологиялық шарттарда ағын жылдамдығы 5,5 м/с астам болған кезде, габионды құрылыс жұмыстарының жағдайлары үшін, сонымен қатар мұз жүктемелерінің әсер ету аймақтарында 100 мм-ден кем емес қорғаныс қабатының қалыңдығында, арматуралық торлары бар габион беткі жағына тас материалдарын нығыздаумен және/немесе монолитті бетон қабатымен қосымша қорғанысты жүзеге асыру қажет. Бетон жамылғысы үшін ені 50 мм және қадамы 4 м-ден кем емес бойлық және көлденең жүк түсіру арналарын қарастырған жөн.

      4.4 Материалдарға қойылатын талаптар

      4.4.2.1 Габионды құрылымдарды дайындау үшін қолданылатын материалдарға қойылатын талаптар 12.4 [2] бөлімінде көрсетілген.

      Габионды құрылымдарды толтыру үшін тау жыныстарынан пайда болған (базальт, гранит, диабаз, диорит және т.б.) және метаморфты ұсақталуымен алынған, қажетті беріктілігі, суыққа төзімділігі және суға төзімді қабілетіне ие табиғи және жасанды тас материалы қолданылады.

      Су асты бөліктерінде және судың ауыспалы деңгейі аймағындағы габионды құрылымы үшін тас материалының қажетті орташа тығыздығы 2300 кг/м3 кем болмауы қажет.

      Тастың минималды өлшемі тор ұяшығының өлшемінен 1,3 кем емес болуы қажет. Су асты жағдайларында пайдаланылатын габиондар үшін немесе судың ауыспалы аймағында тастың минималды өлшемі тор ұяшығының өлшемінен 1,5 кем емес болуы қажет. Қорапты және цилиндрлік габиондар үшін тастың максималды өлшемін 250 мм аспайтындай етіп қабылдаған жөн, ал матрастық-төсеніштік габиондар үшін – матрас биіктігінен 2/3 аспауы қажет. Толқынды әрекеттегі жағдайларда қолданылатын габионды құрылымдар үшін тастың өлшемі есеппен және
7 және 8-кестелердің көмегімен анықталады [4].

      4.4.3 Реттеуші құрылыстардың ақауларын жою бойынша жұмыстарды жүргізу технологиясы

      4.4.3.1 Реттеуші құрылыстардың ақауларын жоюды келесі кезекпен орындау қажет:

      - қолданыстағы бекіту құрылымын бөлшектеу;

      - тіреуіш элементтерін орнату;

      - матрастық-төсеніштік габиондарды орнату.

      4.4.3.2 Реттеуші құрылыстар үйінділерінің құламалары мен конустарының бекіту құрылымын бөлшектеуді 7.7.2 бойынша орындаған жөн [5].

      4.4.3.3 МЕМСТ Р 52132 бойынша Қ-ГТБ мен М-ГТБ жасалған тіреуіш элементтерін 6.5.13 есебімен және келесі ережелермен орнатады [4]:

      - Қ-ГТБ мен М-ГТБ габиондары құрылыс алаңына пакетке салынған жаймалар түрінде жеткізіледі, онда олар 2 м кем емес ағаш төсеулерінде тығыз тегіс негізге салынып, көлдеңен түрде қатармен сақталуы қажет;

      - жобамен көрсетілген құрылысқа қатысты габионды орнатуға дейін және кейін 4.3.1 ережелерін есепке ала отырып, жобалық ережеге бөлгіш және сүзгілеу қабаты ретінде тоқылмаған геосинтетикалық материал төселеді;

      - габиондардың пакеттерін ашуды, үлгілерін – ағаш немесе металл кесектерін, арматураны қолдана отырып, қырлары мен диафрагмаларын түзетумен тығыз тегіс бетте орындайды (сурет 7);


     


      1 - бүктелген жерінің сызықтары; 2 – жиегінің сымы; 3 - қақпағы; 4 – артқы қабырғасы; 5 – шетжақ қабырғалары; 6 - түбі; 7 – торды бүктеуге арналған үлгі; 8 – алдыңғы қабырға; 9 - диафрагмалар орны

      7-сурет – Қорапты габион қабырғалары жаймасының планы


      - тік бұрышпен қайырылған диафрагмалар және қабырғалар тікбұрышты қаңқадан тұрады, ол 10...15 см арқылы бір ілмектің екінші ілмекке кезектесуінен, үзіліссіз сыммен, жеке байламдардармен немесе қадамы 20 см көп емес мырышталған тұтқалармен бекітіледі; бекіту үшін маркасы мен жамылғысы габион торының маркасы мен жамылғысына сәйкес келетін диаметрі 2,2 мм бекіткіш пен тұтастырғыш сымы қолданылады;

      - қалыптастырылған қаңқаларды орға алдыңғы тармақтағыдай сым байлаудың тұтқыр бөліктерін біріктіріп (бекіту), қолмен тас материалын толтырусыз орнатылады;

      - тас материалдарын пайда болған қаңқаға қолмен немесе механикалық әдіспен бүкіл ауданы бойымен біркелкі жаяды; қатқыл қалыптың алдыңғы қабырғасының тегістігін сақтау үшін, толтыру алдында онымен байланысы бойынша орнату ұсынылады; тас материалдарының төсеулерін көлдеңен жазықтықта тұтастырғыш сымдарынан кергіштер-тұтастырғыштарды орнатумен, әр қабаттың үстіне тұтқыр қабырғаларын бекіту үшін, бірнеше қабаттармен – габион ұзындығы 0,5 м кезінде екі қабатта, үлкен биіктік кезінде – үш қабатта жүргізіледі; тас шөгіндісін өтеу үшін, жоғары жиегінен 2...5 см асырып габионды толтырады; әр түрлі өлшемді тастардың болуынан қаңқа қабырғаларына үлкен өлшемді, ішіне - кіші өлшемді тастарды төсейді;

      - габиондардың қақпағын қабырғалар мен диафрагмалардың арқауланған сымымен біріктіріп, қаңқаның жоғарғы қырларына орап байлау немесе тоғындардың сымдарымен тартады; оның алдында бұрыштардың уақытша байлауын орындау қажет (ағаш қадалармен немесе металл анкерлермен бұрыштар бойынша бекіту);

      - ордың габиондары мен қабырғалары арасындағы қойындарды қабатталған нығыздалуымен жоба бойынша материалдармен толтырады.

      4.4.3.4 Бекітулердің габионды құрылымдарын орнату кезінде келесі ережелерді орындау қажет:

      - МЕМСТ Р 52132 бойынша М-ГТБ типті матрастық-төсеніштік габиондарды құлама бетіне, 3-сурет бойынша ұзындығы 50 см-ден кем емес және диаметрі 5-тен 12 мм-ге дейінгі металл арматурадан жасалған анкерлермен бекіту қажет;

      - бірнеше толтырылған матрастық-төсеніштік габиондардың бар болуы кезінде қақпақтарын орнату олардың үстіне ені 2,0 м екі иірілген торларды төсеумен жүзеге асырылуы мүмкін;

      - суға матрастық-төсеніштік габионды құрылымдарды төсеу қажет болған жағдайда, монтаждау кранның көмегімен немесе жүзгіш құралдарды суға түсіріп, оларды алдын ала жинайды және таспен толтырады;

      - жұмыстардың өндірісін ұйымдастыру кезінде технологиялық карталар қолданылуы мүмкін.

      4.4.3.5 Реттеуші құрылыстардың ақауларын жою бойынша жұмыстардың өнідірісінің технологиясын, нақты ұсыныстардың 4.3.1 және 4.5.1 тармақтарында көрсетілген үйінді құламаларының құрылымдық шешімдері есебінен орындайды.

      4.5 Көпір асты конустар мен аңғарлардың ақауларын жою

      4.5.1 Көпір асты конустары мен өзен аңғарлары

      4.5.1.1 Көпір асты конустардың жөндеу жұмыстарын жобалау мен бекіту құрылымын таңдау кезінде, келесі олардың жұмыс істеуіне тән жағдайларын ескеру қажет [6]:

      - олардың аймақтан тыс орналасу жағдайларында тұрақты, мерзімді және сабалық су деңгейінің көтерілуі мен конустарының табандарын шайылып кету мүмкіндігінің жоқтығы;

      - олардың жағдайларында тұрақты, мерзімді және сабалық су деңгейінің көтерілуі мен конустарының табандарын шайылып кету мүмкіндігінің жоқтығы;

      - олардың мерзімді және сабалық су деңгейінің көтерілуі жағдайларында және көпір саңылауы арқылы су тасуды өткізу салдары нәтижесінде, конустарының табандарын шайылып кету мен көпір асты аңғарларының су шайып кетулерінің мүмкіндігі;

      - мерзімді су басу, сабалық сулардың жоқтығы жағдайларында және көпір саңылауы арқылы су тасуды өткізу салдары нәтижесінде, конустарының табандарын шайылып кету мен көпір асты аңғарларының су шайып кетулерінің мүмкіндігі;

      - мерзімді және сабалық су басу жағдайларында және көпір кеңістігіне алқапты массивтерден тасыған судың құйылуы кезінде, конустары табандарының шайылып кету мүмкіндігінің пайда болуы;

      - мерзімді және сабалық су басуы және конустарының табандарының шайылуы пайда болуының мүмкіндігі жағдайларында және кері шайылуының дамуы мен пайда болуы немесе өзге де техногендік факторларымен негізделген көпір асты аңғарының басқа деформацияларының нәтижесінде көпір асты аңғарларының шайып кетуі.

      4.5.1.2 Тұрақты, мерзімді және сабалық су басу аймағынан тыс орналасқан, сонымен қатар олардың пайда болған шайылып кету шарттарының жоқтығынан көпір асты конустарын бекіту үшін, габионды құрылымның ішіндегі түрлерінің ең көп мүмкіндіктері, қорапты габиондардан жасалған тіреуіштері бар матрастық-төсенішті габиондар болып табылады.

      4.5.1.3 Сабалық суларының болмағандығынан немесе жөндеу жұмыстарының кезеңінде мерзімді су басып кетулердің жоқтығынан, сонымен қатар көпір астыларында шайылулардың пайда болуларының мүмкіндіктері кезінде, көпір асты конустарын бекіту бойынша мүмкін құрылымдары шешімдерінің ұсынылған сызбалары 8-суретте көрсетілген.

      4.5.1.4 Жөндеу жұмыстары кезеңінде сабалық сулардың бар болуы кезінде немесе мерзімді су басуы кезінде, сонымен қатар көпір астындағы шайылулардың пайда болуларының мүмкіндігі кезінде 9-суретте көрсетілген соларға ұқсас құрылымдық шешімдердің сызбаларын қолдану ұсынылады.

      Осы құрылымдық мүмкін шешімдерінің сызбалары көпір асты конустарының өзгермейтін биіктіктерімен, аралықтарының ұзындықтарымен және қажет болған жағдайда бекітетін құламалардың ұзындықтарын қысқарту есебінен көпір асты кеңістігін үлкейту кезінде, көпірлердің қайта құрылуында мақсатқа сәйкес және ақталған.

      Осы құрылымдық мүмкін шешімдерінің сызбалары көпір асты конустарының өзгермейтін биіктіктерімен, аралықтарының ұзындықтарымен және қажет болған жағдайда бекітетін құламалардың ұзындықтарын қысқарту есебінен көпір асты кеңістігін үлкейту кезінде, көпірлердің қайта құрылуында мақсатқа сәйкес және ақталған.


     


      1 - матрастар; 2 – қорапты габион; 3 – матрастармен тіреуішті қорғау нұсқасы; 4 – ұсақ орналастырудың тіреуіші; 5 – қорапты габиондардан жасалған тіреуіш-қорғаныс құрылымы; 6 – су шайып кету сызығы.

      8-сурет – Жөндеу жұмыстары барысында сабалық сулар жоқ кезде және су басулар кезінде көпір асты конустарын габиондармен бекіту бойынша құрылымдық шешімдердің сызбалары.


     


      1 – цилиндрлік габиондар; 2 – су шайып кету сызығы; 3 – 2×1×0,5 м өлшемді қорапты габиондар

      9-сурет - Жөндеу жұмыстар барысында сабалық сулар жоқ кезде және су басулар кезінде қайта құрылатын көпір асты конустарын габиондармен бекіту бойынша құрылымдық шешімдердің сызбалары.


      4.5.1.5 Көпір астында мүмкін болатын шайып кету шарттарында көпір асты конустарды бекітудің ұсынылған сызбаларының санына 10 және 11-суреттерінде көрсетілген сызбалары жатады.


     


      1 - ЖСЕД; 2 - матрастар; 3 – су шайып кету сызығы

      10-сурет – Су шайып кететін аңғарлар мен көпір аралықтарында оңай орналастырылатын көпір асты конустарды габиондық бекітудің сызбасы


      Бұл сызбалар көпір асты кеңістігін ығыстырмайтын, оларға оңай орналастырылатын көпір асты конустарымен үлкен аралықтарда мақсатқа сәйкес.

      Көпір асты конустары реттеуші құрылымдармен қиыстырылмаған және бейнелеу жобасында бірқалыпты (10-сурет) немесе сатылы (11-сурет) болып құрылуы мүмкін.


     


      1 - ЖСЕД; 2 - матрастар; 3 – су шайып кету сызығы

      11-сурет – Су шайып кететін аңғарлары бар көпірлердің аралықтарында оңай орналастырылатын көпір асты конустарын габиондық бекіту сызбасы


      4.5.1.6 Көпір асты конустары мен олардың бекітулері қиын орналастырылған, мақсатқа сәйкес және құрылымдық шешімдері 12 және 13-суреттерде көрсетілген.




      1 - ЖСЕД; 2 - матрастар; 3 – қорапты габиондар; 4 – су шайып кету сызығы.

      12-сурет – Су шайатын аңғарлармен көпірлердің аралықтарын ығыстыратын көпір асты конустарын габиондық бекіту сызбасы


      Осы шешімдерде көпір асты конустары реттеуші құрылымдарымен қиыстырылмаған. Олар көпір асты кеңістігін ұлғайтуға, көпірдің аралық тіреуішінде пайда болған, жергілікті шайып кету құйғысынан жылжып кетуге және астын бекітудің жеткіліктігі кезінде көпір асты конусының қорғанысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Матрастарының (М-ГТБ) көлденең төселетін сыртқы жиектері бірқалыпты (12-сурет) немесе сатылы (13-сурет) болып құрылуы мүмкін.




      1 - матрастар; 2 – қорапты габиондар; 3 – су шайып кету сызығы.

      13-сурет – Шайып кететін аңғарлармен көпірлердің аралықтарын ығыстыратын, көпір асты конустарының габиондық бекіту сызбасы


      4.5.1.7 10-13 суреттерінде көрсетілген құрылымдық шешімдердің сызбалары, құрылыс кезеңінде сабалық сулардың жоқтығында және мерзімді су басуы кезінде, көпір асты аңғарларының шайып кетуінің шағын тереңдіктері кезінде қолданылуы мүмкін.

      Құрылыс кезеңінде осы аңғарлардың шағын шайып кетулері кезінде сабалық сулардың бар болуы кезінде, осы құрылымдық шешімдер көпір асты конустарының төменгі жағын бекітуінде түзетілуі керек.

      Осы шешімдерді түзету кезінде 8б, 9а суреттерінде көрсетілген құрылымдық шешімдер немесе өзге де жеке шешімдер қолданылуы мүмкін.

      4.5.1.8 Көпір асты конустарын бекітудің ұсынылған сызбаларында көрсетілген құрылымдық шешімдер (8-13-суреттерін қарау), құрылыс практикасымен және құрылған құрылыстарды пайдаланумен қабылданған.

      Олардың қайта қолдануы болуы мүмкін, бірақ жобалаудың барлық мүмкіндіктерін және аса алуан жағдайларын бітіре қоймайды және бекітетін құрылымдардың құрылысы кезеңінде көпір асты аңғарларының есепті-болжамды шаю тереңдігі мен су басу шарттарын есепке ала отырып, нақты нысандарда бөлшекті анықтап алуларға жатады.

      4.5.2 Көпірлерді бекітетін жағалық тіректер

      4.5.2.1 Көпір тіректерін және көпір асты аңғарларының бекіту қажеттілігі көпірлік өтпелерінің жобалануы, құрылысы мен пайдалануы ең кең тараған және айрықша жағдайы болып табылады [6].

      Осындай қажеттілік, әдетте, келесі үш жағдайлармен алдын ала анықталған болуы мүмкін:

      - таңдауы бойынша ең оңтайлы жобалық-құрылыстық шешімдердің құрылыстың нақты нысандарында жобалау шарттарымен;

      - жобалық шешімдермен қарастырылған көпірлердің тіреуіштерін терең орнатуды жүзеге асыруға мүмкіндігі болмаған жағдайда құрылыстың шарттарымен;

      - олардың тұрақтылықтарын жоғалтуға қауіп төндіретін, көпірлер тіреуіштерінің шайылып кетулерінің пайда болу шарттарымен.

      4.5.2.2 Олардың шайылып кетулерінің пайда болуларынан және сабалық сулардың жоқтығынан, сонымен қатар бекіту жұмыстарының өндірістері кезеңінде су басып кетуден, көпірдің жеке тіреуіштерін бекітуі 14-суретте көрсетілген құрылымдық шешімге қарай орындалуы мүмкін.

      Ол бетон ростверкісімен байланысқан қораптылармен бірге көпір тіреуішінің негізімен матрастық-төсеніштік габиондарды қолдануды ұсынады.

      4.5.2.3 Көпірдің бірнеше тіреуіштерінің су шайып кетуінің мүмкіндігі жағдайында, олардың біреуін бекітудің қажеттілігі туады (15 а-сурет). Осы тіреуіштерді 14-суретте көрсетілген құрылымдық шешімдерге қатысты қолданылатын бекіту ең мақсатты болып табылады.




      14-сурет – Көпірлердің жеке тіреуіштерін бекіту жұмыстарын жүргізу барысында су басу болмаған кезде олардың ықтимал су шайып кетулерін габиондық бекітудің сызбасы.


      4.5.2.4 14 және 15 а-суреттерінде көрсетілген құрылымдық шешімдерде, матрастық-төсеніштік бекітулердің ұзындықтары жоғары және ағын бағыты бойынша көпірдің бекітетін тіреуіштерінен төмен, сонымен қатар көпір бойында су шаю құймасының жоспарлы-биіктікті есепті-болжамды көрінісіне және тереңдігіне байланысты жеке анықталуы тиіс.

      Құймасының өлшемі, көрінісі және тереңдігімен, көпірлердің қорғаныс тіреуіштеріндегі аңғарлары (немесе алқап) түбінің бетіне қатысты матрастық-төсеніштік бекітудің жоғарғы орналасуы (тереңдету) және оның соңғы бөліктерінің құрылымы анықталуы керек.




      а – бірнеше тіреуіштер; б – сабалық сулардың болуы және жағаны бекіту кезінде; 1 – матрастар немесе қорапты габиондар; 2 – тас тастау; 3 – су шаю сызығы.

      15-сурет – Көпір тіреуіштерін су шайып кету ықтималында оларды габиондық бекіту сызбасы


      4.5.2.5 Көпір асты аңғарларында (одан жоғары және төмен) сабалық сулардың және жағалық сызықтардың шайып кетуінде аралық тіреуіштерін қорғау үшін, 15 б-суретте көрсетілген габионды құрылымдық шешімдері мақсатқа сәйкес болуы мүмкін.

      Осы шешім судың шайылуларынан терең емес салынған тіреуіштерді және аңғардың жағалық сызықтарын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      4.5.2.6 Көпір асты қимасы бойынша су шайып кетулердің пайда болуының мүмкіндігі жағдайында, барлық көпірлерді су шайып кетудің қауіпінен ең оңтайлы шешімі, ол көпір асты аңғарларының тұтас бекітулерін орнату болуы мүмкін.

      16-суретте көрсетілген құрылымның типі бойынша габиондық бекіту осындай шешімдердің бірі болуы мүмкін. Барлық аралық тіреуіштері бар көпір асты конустарының бекітуін қиыстыруға және осылайша су шайылмайтын көпір асты кеңістігі бойынша су тасуының өту шарттарын құруға мүмкіндік береді.


     


      16-суретКөпір асты кеңістігін бекітудің габиондық сызбасы және сатылы көріністегі көпір асты конустарын салу


      4.5.2.7 Бір-бірінен жақын орналасқан екі көпірлерде, олардың арасында шайып кету мүмкіндіктерінің шарттарында, сонымен қатар олардың тіреуіштерінің терең орнатылмаған кезінде, оларды қорғау бойынша оңтайлы шешімдерінің бірі осы екі көпірлердің көпір асты кеңістіктерін және де олардың арасындағы өзеннің телімін бір уақытта орнату болуы мүмкін.

      Осындай шешімнің негізіне 16-суретте көрсетілген көпір асты кеңістігінің габиондық бекітуінің құрылымдық сызбасы, сонымен қатар бекітілген аңғарларымен екі көпір арасында габиондық құрылымдардың жеке анықтаулары салынған болуы мүмкін.

      4.5.2.8 Көпір асты аңғарларын бекіту үшін нысандалған алдыншарттары, кішігірім биіктіктері, аралық өлшемдері мен саңылаулары бар көпір құрылыстарын орнату қажет болған жағдайда туындайды (17-сурет).


     


      17-сурет – Бекіту аңғарларын орнату шарттарындағы көпір құрылыстарының сызбалары


      - көп секциялы тіктөртбұрыш қорапты саңылауларымен көпірлер-жаймалары (17 а-сурет);

      - массивті жағалы тіреуіштерімен (тіреулер) және бетон ашқыштарымен бір аралықты көпірлер (17 б-сурет);

      - тұрақты қиыршық-шағыл тасты (немесе басқа) негізде терең орнатылмаған екі- немесе үш аралықты көпірлер (17 в-сурет);

      - тез қосылатын көпір асты конустарымен жақын бір аралықты көпірлер (17 г-сурет).

      4.5.2.9 Көпір құрылыстарында көпір асты аңғарларының оңтайлы бекітулердің бірімен, габиондық бекітулер құрылымының және 4.3.2.8 тармағында көрсетілетін қолдану аймақтарының ерекшеліктері болып табылады (17-суретті қарау).

      Осы габиондық бекітулердің құрылымдық шешулері көпір құрылысының әр типіне қатысты жеке анықталуы қажет.

      Көпір құрылыстарына (17 г-сурет) қатысты құрылымдық шешімдер үшін 16-суретте көрсетілген габионды бекітулердің сызбалары қолданылуы мүмкін.

      Көпір құрылыстарына (17а, б, в суреттері) қатысты құрылымдық шешімдер үшін 18-суретте көрсетілген габионды бекітулердің қағидалық сызбасы қолданылуы мүмкін.


     


      1 – тіреуішті қорғаныс құрылғыларының контуры; 2, 3 – шығу мен кірудегі бекітулер.

      18-сурет – Тікбұрышты қималы қорапты элементтерінен тұрғызылған көп секциялы көпір-жаймасының аңғарындағы габионды бекітуді орналастыру планы


      4.5.2.10 Көпір тіреуіштерін және көпір асты аңғарларының бекітулерін жобалау кезінде, олардың соңғы бөліктерінде орналасқан тіреуішті-қорғанысты құрылымдары, осы бекітулердің ең жауапты құрылымдары болып табылатының ескеру қажет (18-сурет).

      Осы тіреуіш-қорғаныс құрылымдарының құрылыстарын 19-суретте көрсетілген сызбаларын ескере отырып, жеке анықтап алу ұсынылады.


     


      1 - матрастар; 2 – қорапты габиондар; 3 – тас тастау.

      19-сурет – Аңғарларының шығатын және кіретін шеткі бөліктеріндегі мүмкін болатын тіреуіш-қорғанысты габиондық құрылғыларының сызбалары


      4.5.2.11 Матрастық-төсеніштік бекітулердің жоғары орындарының (тереңдігі) және оның соңғы қорғанысты-тіреуішті құрылымдарының тағайындалулары кезінде, жібергіш аллювиалдық түзілімдердің шамасын және олардың минималды ығысуының қажеттілігін ескеру қажет.

5 Көпірлік құрылыстарының тіректерін күтіп-ұстау және ақауларын жою бойынша ұсынымдар

      5.1 Көпір құрылыстарының тіректерін күтіп-ұстау

      5.1.1 Тіреуіштерін күтіп ұстау оның беларқаларын және фармалық алаңшаларын, тіреуіш элементтерін су бетімен сияқты сондай-ақ су астымен де, мерзімінің ұзақтылығына және құрылыстарының жүк көтергіштігіне, сонымен қатар тіреуіштердің орналасуларын бақылауға әсер ететін ақауларын табу және уақытында жою мақсатында тазалықта ұстап тұрумен бекітіледі.

      5.1.2 Массивті тіреуіштердің (тіреуіш денесінің қалыңдығы 80 см және одан астам) сипатты ақаулары болып табылады [1] :

      - тіреуіштерде биіктігі 4 м астам стационарлық байқау жабдықталуларының жоқтығы;

      - арматурасын ашумен тіреуіштердің темірбетонды элементтерінде қорғаныс қабатының жеткіліксіздігі;

      - фарм астыларындағы нақыстар, жарықтар;

      - тіреуіш үстіндегі қоқыстар;

      - бетонды ағызғыштардың қабатталуы мен бұзылуы;

      - тіреуіштердің отырп қалуы мен қисаюы;

      - іргетасының және тіреуші денелерінің жарықтары мен сынулары;

      - жүйелік ылғалдату аймақтарында тіреуіш денесінің бетоның жібіту;

      - табиғи тастан жасалған қаптама қалауының жіктері бойымен бұзылуы;

      - тіреуіштердің фармалық (қаңқалы) қатарларында және беларқаларында сынықтар, нақыстар, жарықтар.

      5.1.3 Иілгіш тіреуіштерінің (дене қалыңдығы 80 см бағаналы тіреуіштер мен тіреуіш-қабырғалары) сипатты ақаулары болып табылады [1] :

      - жобалық шешімдерге болмыста секциялық көпірдің есептік сызбасымен сәйкес келмеуі;

      - бағаналарының жеткілікті тереңге отырғызылмағандығынан тіреуіштердің отырып қалуы мен қисаюы;

      - түбінің сынықтары мен стақанды тіреуіш-қабырғалар типті іргетастың қабырғаларының түсуінен тіреуіштердің отырып қалуы мен қисаюы;

      - жігінің бетонындадағы жарықтар (тіреуіш-қабырғасының немесе беларқасы денесінің блоктарын бетонмен толтыруда);

      - бағаналар, тіректер, жинақты немесе монолитті тіреуіш-қабырғаларының денелерін саба айытқуының немесе жер деңгейінің аймағында жібіту;

      - тіреуіш-қабырға немесе бағаналарының денесіне қатысты беларқаның бойлық эксцентриситеті;

      - тіреуіш беларқаларының (саптамалар) консольдары түбірінің жоғарғы аймақтарында жарықтар мен сынулар;

      - бағаналы тіреуіштер бағаналарының биіктігі бойымен көлденең жарықтар;

      - бағаналық тіреуіштерде жұмысшы арматурасын ашумен бағаналар бойындағы бойлық жарықтар;

      - аралық құрылыстардың бөренелерінің саптамаларға сүйенулерінің бұзылулары жағдайларында саптама астында пайда болған көлденең жарықтар;

      - бетон және арматура бойынша элементінің қимасын азайту.

      5.1.4 Отырып қалулар мне қисаюлар металл маркалары немесе оның құрылысынан бастап, тіреуіш элементтерінде болуға қажетті, басқа да қатты нүктелері бойынша тіктеуішпен және нивелирлеумен бағаланады. Анықталған отырып қалулар мен қисаюлар құрылыс бойынша қозғалыстың жабылуына шейін, жалпы тіреуіштің және құрылыстың жүк көтергіштігі туралы, шұғыл сұрақты шешуді қажет етеді.

      5.1.5 Тіреуіштердің бағаналарындағы жарықтардың диагностикасын көзбен көріп немесе ұлғайтқыш әйнектің немесе есептегіш микроскоптың көмегімен жүргізеді.

      5.1.6 Беларқа (саптамалар) консолі түбірінің жоғарғы аймақтарындағы сынулар, жарықтарды диагностикалауды, 0,5 м астам аралықпен беларқа (саптамалар) консольдерінде міндетті түрде жүргізу қажет. Жарықтарды, сынуларды ашуды оптикалық өлшеуіш аспаппен немесе саңылауларын өлшейтін қуыс бұрғымен анықтайды.

      5.1.7 Үлкен қызмет мерзімділігі бар тас қалаудан жасалған тіреуіштерді диагностикалау кезінде, жіктердің сөгілу сапасына, желдету іздерінің болуы, цесент ерітіндісін сілтіден айыруына назар аудару қажет. Айрықша ескі тіреуіштерде қалау бұзылуларының, жарықтарының және жіктеріндегі саңылауларын, жеке тастардың немесе бүтін блоктардың құлауын, қалаудың біртекті отырмауын, оның тік жарықтармен бөлінулерінің орындарын және т.б. айқындау қажет.

      5.1.8 Қапталған тіреуіштерде қаптауда өтетін үстіңгі, сонымен қатар терең және тесіп өтетін жарықтарды анықтау қажет. Жарықтардың тереңдігін анықтау үшін, қуыс бұрғыларды қолданады, бояма сұйықтықтың сықауын немесе тіреуіш қаптамасын ашуын жүргізеді.

      5.1.9 Жиынды бетон және темірбетонды тіреуіштерде, сонымен қатар бағаналар-қаптамаларының әсерінен діңгекті тіреуіштерде тортырумен бірге жіктердің, блоктардың, контурлық элементтерінің және қаптамаларының күйлеріне назар аудару қажет, онда қаптамаларының әр түрлі температуралық кеңейтілулері мен оны толтыру әсерінен жарықтардың пайда болуы мүмкін.

      5.1.10 Массивті төмен бөлігінен және бағаналарынан тұратын аралас тіреуіштерде, тіреуішті бөлетін бағаналар арасындағы массив бөлігінде тік жарықтың болуын тексеру қажет.

      5.2 Көпірлік құрылыстары тіректерінің ақауларын жою

      5.2.1 Пайдалану ерекшелігіне байланысты көпір құрылысының тіреуішін төрт аймаққа бөлуге болады: су асты; мұз қату мен қатқақтау аймағы; судың ауыспалы деңгейі мен тірек үсті.

      5.2.2 Құрама, монолитті және құрама-монолитті тіреуіштердің ең кең таралған ақаулары болып табылады:

      - әр түрлі аймақтарда әр түрлі сипатты және бағытты жарықтар;

      - бетонның қорғаныс қабатының бұзылуы, соның ішінде арматурасын ашық қалдыру және тот басуы;

      - цемент ерітіндісін сілтіден айыру және бетон беттерінің қабыршақтануы;

      - нақыстар, қабыршақтар және соның ішінде құрылымның көтеруші қабілетіне әсер ететін, басқа да технологиялық ақаулар;

      - тіреуіштердің массивті бөліктерінде температуралық-отырғызушы жарықтар;

      - қаптамасының бұзылуы, құрама-монолитті құрылымдары блоктарының арасындағы жіктерін толтыру кезінде болатын ақаулар;

      - мұз кету және ағаштардың тамырымен суға кету әсерлерінің аймақтарында құрылымдарының қажалуы және өзге де механикалық бұзылулары;

      - климаттық ақаулармен және судың әсерімен (мысалы, бетонды ерітумен және металлдың тот басуымен) пайда болған судың ауыспалы деңгейінің аймағында құрылымдарының зақымдануы;

      - кемелердің үйіндісімен және көліктердің келуімен пайда болған құрылымдарының зақымдануы.

      5.3 Мұз қату және тоңу аймағында орналасқан тіректердің және элементтердің суасты бөлігін құрылымдық жөндеу

      5.3.1 Арнайы құрғақ қоспаларымен немесе тез әрекет ететін цементтерімен көпір құрылыстарының су асты бөліктерін жөндеу құрылыс бөліктерін алдын ала кептіруді қажет етпейді.

      5.3.2 Бетон және темірбетон құрылымдарын су астында жөндеудің негізгі әдісі, қалыпты оның ішінен суды ығыстыратын жөндеу құрамымен толтырудан тұрады. Жөнделінетін беттері әлсізденген бетоннан, арматура тот басуының өнімдерінен, ластан және биологиялық өсулерінен тазартылуы қажет.

      5.3.3 Жөндеу құрамын қалыпқа судың қалыңдығы арқылы тастап жіберуге рұқсат етілмейді. Жөндеу құрамын қалыпқа жіберудің екі әдісі ұсынылады (20-сурет ).

      Бұл бірінші әдісте қалып бір-бірінің үстінде орналасқан келтеқосқыштармен жабдықталады, оларға бетоннан немесе қоспа сорғыдан құбыршек жалғанады. Қалыптың толғандығына байланысты астыда орналасқан келтеқосқыштар өшіріледі және ақырында құбыршек үстінде орналасқандарға жалғанады. Қосу, астыда орналасқан келтеқосқыш арқылы құйылған бетонның қатуына дейін жүргізілуі тиіс, яғни бетонды ұстатуының ені және биіктік бойынша келтеқосқыштарды орналастыру осы шарттарға сүйене отырып анықталады.

      Бетон құюдың екінші әдісінде бетон өткізгіш қолданылады, оның соңғы бөлігі үнемі бетон қоспасына батулы. Қалыптың толуына байланысты бетон өткізгіштің төменгі бөлігі де көтеріледі.

      Бетондаудың екі әдісінде де ұстатудың енін, бетонның жайлы отыруына (оны ұстатудың ортасына жіберу кезінде) байланысты 3…4 м шамасында тағайындау қажет.

      а)                        б)

     


      а) қалыпта иілгіш құбыршек бойынша келтеқосқыштар арқылы;

      б) соңғы бөлігі бетон массасына түсірілген құбыр желісі бойынша;

      1 - жөндеу құйма бетонды қоспасы, 2 - қалып, 3 – бетон сорғының құбыршегі,

      4 - келтеқосқыш, 5 – құбыр желісі.

      20-сурет – Су асты жөндеу жұмыстары кезінде жөндеу құймалы жөндеу бетон қоспасын беру сызбалары


      5.3.4 Су астында бетондау кезінде арнайы бетондардың массасының үстіңгі босаған беті шайылып кетпейді және қозғалмайтын суда судың цементке қатынасы артпайды. Бетондардың су астында қатқан беріктік сипаттамалары, сондай әуе саласындағы беріктік құрамасы кезіндегі сияқты. Су ағыны бетон массасын шайып кете алады. Бұл құбылысты болдырмау үшін, қақпағы бар қалыпты қолдану қажет (21-сурет ).


     


      1 – құйма жөндеу қоспасы, 2 – қалыптың бүйірлері, 3 – қалып қақпағы,

      4 - келтеқосқыш, 5 – бақылау саңылаулары, 6 – бетон сорғының құбыршегі.

      21-сурет – Су ағыны шарттарында көлденең орналасқан бетон құрылымдарын жөндеу сызбасы


      5.3.5 Су астында төсеу қажет болған жағдайда сүңгуірді жөндеу қоспасының біраз мөлшерімен толтырылған сыйымдылықпен жабдықтау қажет. Массасы сыйымдылықтан қол сорғысының немесе сығымдағыштан келіп түскен ығысқан ауаның көмегімен сығылады.

      5.3.6 Су астында тиксотропты жөндеу құрамдарын бетон үстіне сығумен немесе қалыпты қолданусыз жағумен жасалынуы және тек қозғалмайтын суда қолдану қажет. Өндегіш тақталар арасындағы жіктерді есепке алмағанда, онда төселген жөндеу қабаты бірден нығыздаушы бауның бітелуімен қорғануы қажет (22-сурет).


     


      1 – өндегіш тақта, 2 – тиксотропты жөндеу құрамы, 3 – Вилатерм нығыздауыш бауы

      22-сурет – Су ағыны жағдайында өндегіш тақталар арасындағы жіктерді толтыру


      5.4 Судың ауыспалы деңгейін, мұз қату және тоңу аймағында орналасқан тіректерді жөндеу

      5.4.1 Ұзындығы бойынша тіреуіштер жолақтарының маңызды ұзындығы, сонымен қатар қисық сызықты көрінісі (аралық массивті тіреуіштер) бар құрылымдарда қалып құрылымына және қалып жұмыстарына ерекше талаптарды қояды. Бұзылған бетонның жолағында судың болмауынан жұмыстардың санын алу үшін жұмыстарды құрғақ күйде жүргізу ең оңтайлы болып табылады, себебі арматураны тоттан тазалау, бетон үстіңгі қабатына сіңіргіштерді (праймерлер) жағу мәселелік болып табылады, су асты бетондауды қажет етеді және т.с.с.

      5.4.2 Жұмыстарды "құрғақ" күйде жүргізу үшін жөндеу жұмыстарын ұйымдастырудың екі нұсқасы болуы мүмкін:

      - жұмыс сабалық сулардың деңгейлеріне қарамастан шпунт қоршауы астында жүргізіледі;

      - жұмыстар көпір астыларымен сабалық сулардың минималды деңгейлерінде жүргізіледі.

      Осы жағдайларда жұмыстардың ұзақтылығы су деңгейінің ауытқу тәртібімен, яғни бетонда құрғақ күйінде болған кездегі уақытпен анықталған болады.

      5.4.3 Мұз қатқы және қатқақтау, сонымен қатар судың ауыспалы деңгейінің аймағында орналасқан қалыпты немесе шпунтты қоршауды пайдалана отырып, тіреуіштердің құрылымдық элементтерін қалпына келтіру үшін, қолданады:

      - арматуралық қаңқасын қорғау үшін тот басуға қарсы жамылғы;

      - 40-тан 100 мм-ге дейінгі және одан астам қалыңдығы бар құйма типті жөндеу құрамалары;

      - қабаттарының қалыңдығы 10-нан 100 мм-ге дейін тез қататын жөндеу құрамалары (тығыз мерзімдерде жөндеу кездерінде).

      5.4.4 Кіші тереңдіктерде шағын сынуларды (қажетті жөндеу материалының көлемі бойынша) жөндеу үшін, соның ішінде су ағынының шарттарында тез қатыратын жөндеу құрамын қолдану ұсынылады.

      5.4.5 Су астында арматурасын бекіту үшін, анкерлерін әуе саласындағы сияқты 7.5.7. нұсқауларын басшылыққа ала отырып бетонға бітейді. Қалыпты бекіту үшін 7.5.17. тармағында ұсынылған анкерлерді қолдану қажет.

      5.4.6 Бұрғылап тесу, жөндеу телімдерін кескіндеу және әлсізденген бетонды жою үшін, су асты жөндеу жұмыстарын жасауға арналған пневмо- және сужетегі бар саймандарды қолдану қажет. Беттерін тазалау үшін суағызғыш және құмағызғыш қондырғыларды қолдану ұсынылады.

      5.5 Тіректердің су үсті бөлігін жөндеу

      5.5.1 Тіректер ішінде бос орындарды толтыру

      5.5.1.1 Су бетінде немесе жер үстіндегі бөлігіндегі тіреуіштердің, әдетте, жарықтар арқылы өтіп төсеудің сумен шайып кетуі салдарынан, көпірді пайдалану кезінде пайда болған бос орындарын толтыру бойынша жұмыстар енгізу қажет:

      - дайындық жұмыстарын;

      - теспелерін бұрғылау және инъекциялық құрылғыларын монтаждау;

      - теспелер арқылы бос орындарын инъекциялау;

      - қорытынды жұмыстар.

      5.5.1.2 Дайындық жұмыстары

      5.5.1.2.1 Тіреуіштерді жөндеу бойынша жұмыстар алдында қалыптың, жүзу құрылғыларын және мінбелерін, сонымен қатар ҚНжЕ 3.06.04 (6-бөлім) талаптарына сәйкес және жұмыстары өндірісінің жобасына сәйкес олардың орнатылу орындарының қосымша құрылғыларын жасап алу қажет.

      5.5.1.2.2 Өзен тіреуіштерінің жөндеу жұмыстары кезінде тіреуіштерінде жүзу құрылғыларында құрылыс алаңың ұйымдастыру қажет және көлікті жұмысшыларды және құрылыс материалдарын ҚНжЕ 3.06.04 (тармақтар 6.9-6.15) талаптарына сәйкес тасымалдау үшін дайындау қажет.

      5.5.1.2.3 Зақымданған жерлерде бетонның үстін ластан, цемент шаңынан мұқият тазартылған және сумен жуылған болуы қажет. Бетонды және темір бетонды элементтерінің жөндеулері кезінде бетонның әлсіз (күпсек және борқылдақ) телімдері жойылуы (кесілуі) қажет. Құрылымда бар бетонның беріктігін МЕМСТ 22690 бойынша бұзбайтын әдістермен анықтау қажет.

      5.5.1.2.4 Бетондау алдында арматураны шаңнан, ластан, май іздерден және қабықтанған тоттан, құм ағынды құрылғысының немесе қолмен металл шөткесінің көмегімен тазалануы қажет.

      5.5.1.2.5 Жөндеу құрамын жағу алдында беті кірден, цемент шаңынан тазаланған және сумен жуылған және мехникалық тәсілмен ылғалдатылған немесе жобалық құжаттамаға сәйкес қолмен тазартылған болуы керек.

      Ескерту – Бетонды құбыршектен су құюдың көмегімен ылғалдатады. Бетонды ылғалды күйде ұстап тұру үшін, бетон бетінде дымқыл шүберек немесе поролонды жабу (ораумен немесе жабысқақ лентамен) арқылы жүзеге асырылады.

      5.5.1.2.6 Жөндеу жұмыстарының алдында жабдықтар мен механизмдердің, оларды пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарға сәйкес бар болуы мен жұмысқа қабілеттілігін тексеру, сонымен қатар орындалатын жұмыстардың алаңдарында электр энергиясымен қамтамасыз етілуін тексеру қажет.

      5.5.1.3 Теспелерін бұрғылау және инъекциялық құрылғыларын монтаждау

      5.5.1.3.1 Теспелерінің тіреуіштердің шеткі беттерінде орналасқан орындарын белгілеуді жұмыс өндірісінің жобасына сәйкес орындарын бормен немесе бояумен жүргізу қажет.

      Ескерту – Теспелердің кейбір топтарының қажеттіліктеріне деген мақсаттылығы сыртқы қағидалары бойынша нақтыланады. Мысалы, тұздарының шыққан жерлері, су аққан іздері тіреуіш ішіндегі төсеудің қирау ошақтарын көрсетеді.

      5.5.1.3.2 Жұмыстар өндірісінің жағдайларында бетон төсеуінің температурасын көктемде немесе күзде өлшеу үшін арнайы теспелерді бұрғылап алу қажет.

      5.5.1.3.3 Теспелерді диаметрі 80 мм-ден аспайтындай етіп бұрғылау қажет.

      5.5.1.3.4 Массивті тіреуішті бетондарда теспелердің жұмыс өндірісі жобасының нұсқауларына сәйкес перфораторлармен, ал басқа тіреуіштерде – бұрғылау білдектерімен бұрғылау қажет.

      5.5.1.3.5 Теспелер шахматты түрде 0,9-дан 1,5 м-ге дейінгі қадаммен орналасқан болуы қажет.

      5.5.1.3.6 Бүйірлік бетон беттерінде теспелерді 10°С кем емес бұрышпен жиекке жоғары жантайтып орналастыру қажет. Теспелердің ұзындығы 1,0 м-ден 1,5 м-ге дейін болу қажет.

      5.5.1.3.7 Бірінші кезекте теспелердің жобалық санынан 10 % -ын бұрғылау қажет және оларды МЕМСТ 12730.3 бойынша меншікті су тұтынуға сынау қажет.

      5.5.1.3.8 Тіреуіште барлық теспелерді бұрғылаудан кейін олар арқылы 0,2 МПа қысымы астында төсеуді сумен жуу қажет. Суды теспелерге орнатылған құбыр бойымен, немесе теспенің сағасына орнатылған инъекторлар арқылы айдамалау қажет. Тіреуіштің төсеуін көлденең қатарлармен жоғары қатарлардан бастап және астынғы жағына жылжи отырып, аққан су мөлдір болғанға шейін шаю қажет. Осыдан кейін теспелерді ығысқан ауамен 0,2 МПа қысымы астында үрлеу және талшығымен ағаш тығындары көмегімен жабу қажет, және оларды осы теспені инъекциялау алдында жою қажет.

      5.5.1.3.9 Теспелерді бұрғылау және инъекциялық құрылғыларды монтаждау бойынша орындалған жұмыстар жасырын жұмыстарының куәландыру актілерімен рәсімделуі қажет.

      5.5.1.4 Теспелер арқылы бос орындарын инъекциялау.

      5.5.1.4.1 Инъекциялау әдісімен тіреуіштердің құрылымдық бүтіндігін қалпына келтіру үшін, тиксотропты типті жөндеу құрамдары, ал жіктерін толтыру үшін – құйма типті жөндеу құрамдары қолданылады.

      5.5.1.4.2 Бос орындарын инъекциялау үшін тіреуіш үстінде теспелер арасындағы барлық жарықтарды саңылаусыздандыру қажет және блоктар арасындағы бос жіктерімен немесе айдалатын ерітіндінің шығып кетуі арқылы тастармен қаптау.

      5.5.1.4.3 Бірінші саңылаусыздандыратын қабатты инъекциялық құраммен, оны қалақшаның көмегімен жарыққа жағу арқылы орындау қажет. 30 минуттан соң бірінші қабатты салып жарыққа жаққаннан кейін,
МЕМСТ 14791 бойынша саңылаусыздандыратын мастикамен екінші қабатты қалақпен жағу қажет және оны бетонның беттеуімен тегістеу қажет.

      5.5.1.4.4 Жағылған қабаттардың қатуынан кейін (әдетте, 24 сағаттан кем емес) МЕМСТ 2768 бойынша ацетонды немесе фурил спиртін (өндірушінің техникалық шарттарын қарау) қолдану көмегімен инъекцияланатын жарықтың саңылаусыздануын тексеру қажет. Сынауларды су өткізудің көздеп бекітумен ацетонның немесе фурил спиртінің әр теспесін сорғымен кезекпен айдау арқылы жүргізу қажет. Теспелердің арасында су ағулардың болуларынан осы орындар саңылаусыздандырылады.

      5.5.1.4.5 Жөндеу құрамасымен тіреуіштердің бос орындарын теспелер арқылы инъекциялауды төменгі теспелерден бастап, төменнен жоғарыға қарай кезекпен жүргізу қажет.

      5.5.1.4.6 Жөндеу құрамын инъекциялауды қысымы 0,1 МПа кезінде 0,5-тен 1.0 МПа дейін арттыру арқылы бастау қажет.

      5.5.1.4.7 Инъекциялау үдерісін енгізу дұрыстығын жарықтардың тығындағышы мен жоғары жатқан теспелерді жабатын тығындары арқылы өткен ылғалдың пайда болуы бойынша анықтау қажет.

      5.5.1.4.8 Егер қабылданған қысым кезінде цемент ерітіндісін сіңіру тоқтатылған болса, онда теспелерді инъекцияланып кеткен деп санау қажет.

      5.5.1.4.9 Кішігірім қысым кезінде есептіктен асатын ерітіндісінің шығындалуы жағдайында айдауды тоқтатып, ерітінді төсеуден тыс шығып кететін жарықтардың орналасуын анықтап, 5.5.1.4.3-5.5.1.4.4. тармақтарына сәйкес оларды саңылаусыздандыру қажет.

      5.5.1.4.10 Егер ерітіндінің аққан жерін анықтау мүмкін болмаса, онда жұмыста ерітіндінің ұстауына уақытша үзіліс жасау қажет, содан кейін ұңғыманы бұрғылап қайтадан инъекциялауды жүргізу қажет.

      5.5.1.4.11 Әр теспенің инъекциялау нәтижелерін, жұмыстардың өндірісінің күнің, нөмірлерін және теспелер сипаттамаларын, цемент ерітіндісінің құрамын, айдаудың жұмысшы қысымын және цемент ерітіндісінің шығының, сонымен қатар жұмыстардың өндірісі кезінде, ауаның температурасын көрсетумен бос орындарын инъекциялаудың арнайы журналына енгізу қажет.

      5.5.1.4.12 Теспелер арқылы бос орындарын инъекциялау бойынша орындалған жұмыстарды, жасырын жұмыстарын куәландырудың актісімен рәсімдеу қажет.

      5.5.1.4.13 Жұмыстардың аяқталуынан кейін қалыптың барлық бөлшектері мен мінбелерін демонтаждау қажет. Демонтаждау басы жұмыстар өндірісінің жобасында көрсетілген, жөндеу құрамының немесе бетонның алынған беріктігінің көлемі бойынша анықталуы қажет.

      5.5.1.4.14 Бетон бетін бетон қаспақтарынан тазартуды жүргізу және монтаждау арматуралық шығуларын алмаздық дисксі бар бұрыштық тегістейтін мәшинемен кесу қажет.

      5.5.1.4.15 Тіреуіштердің ішіндегі бос орындар мен жарықтарды инъекциялау бойынша, жұмыстардың аяқталуынан кейін 7.2.1. сәйкес тіреуіштің бетін қорғауды жүргізу қажет, сонымен қатар блоктар арасында жіктердің сөгуін орындау қажет.

      5.5.5.1.16 Жаңбырлы сумен шайып кету арқылы арналарды мүмкін болатын су өткізулерден тіреуіштерін қорғау үшін, 7.2.1. бойынша тіреуіштердің бастарының беттерін саңылаусыздандыру қажет.

      5.6 Бұзылған бетонды қалпына келтіру

      5.6.1 Тіреуіштердің бұзылған бетоның қалпына келтіру бойынша қамту қажет:

      - дайындық жұмыстары;

      - негізгі жұмыстар, әдетте, келесі үдерістерден тұратын:

      әлсіз және карбондалған бетондарды жою, қалыпты жұмыстар, бетон жұмыстар, бетонды күтіп ұстау, инъекциялау және/немесе жарықтарды гидроқорғау;

      - қорытынды жұмыстар.

      5.6.2 Дайындық жұмыстарды сәйкес 5.5.1.2. орындау қажет.

      5.6.3 Тіреуіштердің бұзылған бетондарын қалпына келтіру бойынша жұмыстардың басында, алмасты дискісі бар құралымен зақымданған бетонның телімдерін тереңдікке жобалық құжаттама және ЖӨЖ-мен сәйкес кескіндеу қажет.

      5.6.4 Орындалған дайындық жұмыстарды жасырын жұмыстарының куәландыру актісімен рәсімдеу қажет.

      5.7 Әлсіз және карбондалған бетонды жою

      5.7.1 Әлсіз жіне тез бұзылатын бетонды МЕМСТ 9533 бойынша күрекшенің көмегімен соғу және жою қажет.

      5.7.2 Карбондалған бетонды және тығыздығы жобалықтан төмен бетонды МЕСТ 16436 бойынша, қол перфораторының немесе кез келген басқа да жабдықтың көмегімен кесіп алу және жою қажет. Бетонды карбондауды МЕМСТ 31383 бойынша анықтау қажет.

      5.7.3 Әлсіз және карбондалған бетонды жою бойынша орындалған жұмыстарын жасырын жұмыстардың куәландыру актісімен рәсімдеу қажет.

      5.7.4 Қалыптау жұмыстар.

      5.7.4.1 Қалыпты жұмытардың өндірісінің жобасымен және МЕМСТ 52085 талаптарына сәйкес дайындау қажет.

      5.7.4.2 Қалыптау жұмыстары ҚР ҚНжЕ 5.03-37 5.16 талаптарына сәйкес жүргізілуі қажет.

      5.7.4.3 Қалыпты орнату бойынша орындалған жұмыстарын, жасырын жұмыстарының куәландыру актісімен рәсімдеу қажет.

      5.7.5 Бетондық жұмыстар.

      5.7.5.1 Бетондық жұмыстар ҚР ҚНжЕ 5.03-37 (5-бөлім) талаптарын сақтаумен жүргізілуі тиіс.

      5.7.5.2 Бетон қоспасының төсеу орнында оған оның қозғалғыштығын арттыру үшін су қосуға тыйым салынады.

      5.7.5.3 Арматурасын тот басумен немесе өзектерінің үзілулерімен зақымдаумен бетонның (40 мм-ден астам тереңдікке) үлкен бұзылулардың орындарында, жұмыстардың өндірісіне сәйкес, арматураның жобалық мөлшерін қалпына келтіру қажет.

      5.7.5.4 Бетонның зақымданған телімдеріне бетон қоспасын төсеу тәсілі, құрылымының бүтіндігін қамтамасыз ету керек. Бетон қоспасының әр жаңа бөлігі, оның алдында салынған бетон қабатының ұстауына дейін салыну қажет.

      Ескерту – Бетон қоспасының ұстау уақытының басы, бетон қоспасына жолдама құжаттамасымен көрсетіледі және жөндеу құрамдары немесе МЕМСТ 310.3 (2-бөлім) бойынша анықталады.

      5.7.5.5 Бетон қоспасын төсеу кезінде үзілістер жағдайларында бетондадауды қайта жаңарту, бұрын салынған бетонның 1,5 МПа кем емес беріктігіне жетуі бойынша жүргізуге болады. Бетонның беріктігін МЕМСТ 10180 бойынша анықтау қажет.

      5.7.5.6      Бетон қоспасын нығыздау қажетті тығыздықты және бетонның біркелкілігін қамтамасыз ету қажет. Қалыңдатылатын қабатының қалыңдығы, қалыңдату жабдығының анықтап алу тереңдігіне сәйкес келуі қажет.

      5.7.5.7 Бетон қоспаларын қалыңдату үшін, жайлы төсеу, құрылымының геометриясы, қалып түрі мен тіреуіште ақаулық телімінің орналасуы бойынша қалыңдату жабдығы, бетон қоспасы маркасының есебінен таңдалуы қажет.

      5.7.5.8 Тереңдікті дірілдеткіштермен бетон қоспасын нығыздау үшін дірілдеткіштердің арматураға, төсеу бұйымдарына, күштерге және қалыпты бекітудің басқа да элементтеріне таянуға рұқсат етілмейді.

      5.7.5.9 Бетон қоспасын дірілдетудің ұзақтығы жұмыстар өндірісінің жобасында, жайлы төселуі бойынша бетон қоспасының маркасына, бетондау телімінің конфигурациясы типіне және нығыздайтын жабдықтың параметрлерінің арқаулар түрі мен дәрежесіне байланысты тағайындалуы қажет. Нығыздаудың бағдарлы ұзақтығын үстірт дірілдеткіштер үшін көлемін 20-дан 60 с дейін, ал терең үшін – 20-дан 40 с дейін қабылдау қажет. Қыс кезеңінде дірілдеудің ұзақтығы 25 % ұлғайтылған болуы қажет.

      5.7.5.10 Бетон қоспасына терең дірілдеткішті батыру алдында салынған қабаттың көлеміне 5-тен 10 см-ге дейінгі тереңдікті қамтамасыз ету керек. Терең дірілдеткіштердің орын ауыстыру қадамы, олардың әрекетінің жартылай радиусынан аспауы қажет және дірілдеткіштің типіне байланысты 15-тен 60 см-ге дейін құрылған.

      5.7.5.11 Бетонды кескін блоктары, қаптау блоктары және гранитті қаптау тастары арасында бұзылған жіктерді толтыруды қалпына келтіру бойынша, жұмыстар келесі үдерістерді жүргізумен орындалуы қажет:

      - балғаның және кесаіштің немесе басқа да саймандардың көмегімен жіктердің ескі материалын жою;

      - ығысқан ауаның көмегімен үрлеу кезінде материалдың ескі қалдықтарынан жіктерін тазарту;

      - су құю көмегімен жіктерін ылғалдату және жіктерін дымқыл поролонмен немесе талшықпен толтыру арқылы 6 сағаттай дымқыл күйінде ұстап тұру;

      - отырып қалуы жоқ және адгезиясы бар зауыт-өндірушінің техникалық шарттары бойынша, жаңа ерітіндіні қалақтың көмегімен жіктерін толтыру;

      - МЕМСТ 10354 бойынша, МЕМСТ 20477 бойынша жабысқақ лентаның көмегімен, полиэтилен қабықшасымен толтырылған жіктерін жабыстыру.

      5.7.5.12 Орындалған бетондық жұмыстарды жасырын жұмыстарды куәландыру актісімен рәсімдеу қажет.

      5.7.6 Қорытынды жұмыстар

      5.7.6.1 Жұмыстары аяқталғаннан кейін қалып және мінбелердің барлық бөлшектерін демонтаждау қажет. Демонтаждың басы жұмыстар өндірісінің жобасының көрсетілген жөндеу құрамының немесе бетонның алынған беріктігінің көлемі бойынша анықталуы қажет.

      Бетон үстін бетон тасқындарынан тазалау жүргізу және алмасты дискісімен МЕМСТ Р ИСО 60745-2-3 бойынша бұрыштық тегістеу мәшинесімен монтаждық арматуралық шығуларын кесу қажет.

      5.7.7 Қатайғыш бетонды күту

      5.7.7.1 Қатып келе жатқан бетонды күтіп ұстауды 15 бөлімінің талаптарына сәйкес орындау қажет [5].

      5.7.7.2 Бетонды күтіп ұстау бойынша жұмыстарды орындау кезінде бетонды күтіп ұстау журналын жүргізу қажет.

      5.8 Жарықшақтарды инъекциялау

      5.8.1 Дайындық жұмыстары

      5.8.1.1 Дайындық жұмыстарын орындау кезінде жарықшақтарды инъекциялаудың таңбасын жүргізу қажет. Таңбаны жарықшақтардың аймақтары бойынша, МЕМСТ 7502 бойынша, өлшегіштің және бетон бойынша маркердің көмегімен жүргізу қажет.

      Ескерту – Жарықтарды таңбалау олардың орналасуын белгілеу үшін орындалады.

      5.8.1.2 Жарықшақтарға жақын бетонның беттерін ластанудан және бөгде қосулардан тазалау, құрғақ, таза талшықтың көмегімен шаңнан тазалау немесе ығысқан ауамен үрлеу қажет.

      5.8.1.3 Жарықшақтарды инъекциялау бойынша жұмыстарды басында ҚНжЕ 3.06.04 (6-бөлім) сәйкес барлық қажетті арнайы қосымша құралдар мен құрылғыларын монтаждау қажет.

      5.8.1.4 Теспелерін бұрғылау алдында МЕСТ 22904 бойынша, магниттік әдіспен оның зақымдану мүмкіндігін болдырмас үшін, арматурасының бетонда орналасуын анықтау қажет. Арматуралық өзектердің жобалануын тіреуіштер бетонына бормен жазып қою қажет.

      5.8.2 Инъекциялық құрылғыларды монтаждау.

      5.8.2.1 Инъекциялауға жататын жарықшақтарда олар арқылы инъекциялау жүргізілетін 5.8.1.1. бойынша келтеқосқыштардың орнату орындарының таңбасы жүргізілген болуы қажет, келтеқосқыштар арасындағы қашықтықтар қалдыру қажет:

      - 0,3 мм-ге дейін жарықтарды ашу кезінде – 20 см-ден аспайтын;

      - 0,3-тен 0,5 мм-ге дейін ашу кезінде – 20-дан 25 см-ге дейін;

      - 0,5 мм-ден ашу кезінде – 40 см.

      5.8.2.2 Қапталған келтеқосқыштардың орнатуында теспелерді бұрғылап тесу керек (мысалы, электрлі немесе пневматикалық перфоратордың көмегімен). Теспелердің диаметрлері жобада көрсетілуі қажет.

      5.8.2.3 Теспелерді бұрғылап тесу кезінде тесетін саңылаумен жарықтың жазықтығына тиюі қажет. Бұрғылап тесу кезінде арматурасын зақымдауға жол берілмейді.

      5.8.2.4 Теспелерді бұрғылап тесуді жарықтың сағасына жақын, жарықтың шеттерін сындырып алмай жүргізілуі қажет. Жарықтың құрылымның бетонына бату тереңдігі тіреуіштердің ақауларымен зақымданулары тізімдемесінде көрсетілуі қажет, жұмыс жүргізу кезінде, мысалы, МЕМСТ 17624 бойынша ультрадыбыстық әдіспен нақтылануы қажет.

      5.8.2.5 Теспелерді бұрғылап тесуден кейін пайда болған олардың беттеріндегі ұсақтарды өндірістік шаңсорғышпен үрлеп тастау немесе тазарту қажет. Саңылауларын сумен жууды келесі ығысқан ауамен 0,5 МПа кем емес қысым астында үрлеу мен жүргізу рұқсат етіледі.

      5.8.2.6 Бетонның бетіне келтеқосқышты бекітудің тиімділігі үшін, МЕМСТ Р 53920 бойынша, келтеқосқыш астына тақтайдан жасалған негізді дайындау қажет.

      5.8.2.7 Ұзындығы 40 мм-ден 50 мм-ге дейін келтеқосқыштың түтігін осы қосылыстың саңылаусыздануымен тақтай саңылауына орнату қажет. Тақтайлық негізде келтеқосқыштың түтігі астында жарыққа инъекциялық құрамды бағытты жиберу үшін, жарықтың бойымен арықты (МЕМСТ 1184 бойынша қашаумен) орнату қажет.

      5.8.2.8 Келтеқосқыштарда бетонның бұрғылап тесілген саңылауларына бату тереңдегінің шектеуіштері болуы қажет.

      Ескерту – ағаштан, металл немесе шайба түрінде басқа да материалдардан дайындалған болуы мүмкін.

      5.8.2.9 Құрамының сорғыдан шығуында максималды қысымы (жұмыстар өндірісінің жобасында көрсетілген) кезінде, жарықтың құрамына өтуі кезінде, құрылым ішінде жарықтың даму тегістігінен ауытқу және саңылаусыздықты қамтамасыз ету мүмкіндігін алып тастау үшін, келтеқосқыштың бітеу тереңдігі жарық тереңдігінің 1/10 аспайтын болуы қажет.

      5.8.2.10 Келтеқосқыш астындағы теспенің тереңдігі келтеқосқыш бөлігінің бетонға жабыстырылған ұзындығының 5…10 мм-ге көп болуы қажет.

      5.8.2.11 Бетонға келтеқосқышты бітеу тереңдігінің 10 мм-ге дейін төмендеуін саңылауға МЕМСТ 30535 бойынша желіммен тығыздау жолымен қамтамасыз ету қажет. Саңылауға келтеқосқышты тығыздау үшін МЕМСТ 8966 бойынша, диаметрі 9,5 мм-ден 12,7 мм-ге дейін дайын су желісінің жалғастырғыштары мен қосылыстарын қолдану қажет. Сорғыға жататын келтеқосқыштың бос басында қысымды құбыршектің ілмекті сомынының бұрандамасына ұқсас бұрандамасы болуы қажет.

      5.8.2.12 Жарықтарды инъекциялау бойынша жұмыстары келесі технологиялардың бірімен орындалуы қажет:

      - Төмен қысымды технология (инъекциялық құрамын жіберу қысымын 0,3 МПа-ға дейін);

      - Жоғары қысымды технологиясы (инъекциялық құрамын жіберу қысымын 0,3 МПа-дан астам).

      5.8.2.13 Инъекциялаудың төмен қысымды технологиясы кезінде бетонмен байланыстырылатын келтеқосқыш негізінің бетіне ені 5 мм-ден аспайтын тез ұстайтын желім (мысалы, тез қататын бір құрамды циакриндік желім) құрамасын жағу жолмен келтеқосқыштардың жабысуын жүргізу қажет.

      Келтеқосқышты жарықтың үстіне орталықтау үшін, келтеқосқыш құбырының ішіне қойылатын металл бағыттаушы өзекті қолдана отырып орнату қажет (23-сурет). Бұл ретте келтеқосқыш негізінің бастауы жарық бойымен бағытталуы қажет. Келтеқосқышты 1-2 минутқа бетонға тигізіп ұстап тұру қажет.

      Келтеқосқыштарды орнатудан кейін, МЕМСТ 14791 бойынша саңылаусызданған мастиканың бетонымен келтеқосқыш негіздері байланысының аймақтар периметрі бойынша, май жағу жолымен олардың саңылаусыздануын жүргізу қажет.

      Жоғары қысымды технология кезінде бетонға жабыстырылатын келтеқосқыш бөлігінің бетін МЕМСТ 2768 бойынша ацетонмен тазалау және майсыздандыру қажет.

      Келтеқосқыштың тазаланғыш бетине МЕМСТ 14791 бойынша саңылаусыздандыратын мастиканы жағу қажет, содан соң саңылаудың үстіне келтеқосқышты орнату және балғаның соққысымен ағаш немесе мыс төсеуі арқылы бетонға тығыздау қажет. Содан соң МЕМСТ 14791 бойынша саңылаусыздандыратын мастикасымен құрылым бетонының бетімен келтеқосқыш периметрі бойынша қосымша саңылаусыздандыруды жүргізу қажет.

     


      1 – бағыттаушы өзек, 2 - шектеуші, 3 - келтеқосқыш, 4 – тақтай негіз, 5 - теспе,

      6 - жарық, 7 – бетон денесі.

      23-сурет – Келтеқосқыш орнатудың сызбасы


      5.8.2.1      5.8.2.12 бойынша жұмыстарды орындағаннан кейін МЕМСТ 2768 бойынша, ацетон келтеқосқыш қосқышына айдау жолымен жарығы бар келтеқосқыштың хабарлығын тексеру қажет. Бұл ретте ацетон жарықтан ағуы керек.

      5.8.2.2      Тексеруден кейін 5.5.1.4.3-5.5.1.4.4 сәйкес екі қабатпен келтеқосқыштар арасындағы жарықты саңылаусыздандыру қажет.

      5.8.2.3      Жарық қуысының саңылаусыздануын ауамен, оны 0,2 МПа кем емес қысымы кезінде әр келтеқосқышқа айдау жолымен тексеру рұқсат етіледі. Қалған келтеқосқыштар осы уақытта ағаш тығындармен жабық болуы керек. Монометрге нөлге дейін қысымының түсу уакыты 30 секундтан кем емес болуы қажет, бұл ақаулық орындардың жоқтығы туралы куәландырады. 30 секунд ішінде қысымның нөлге дейін түсуі жағдайында саңылаусыздандыратын қабатты сабынның сұйық ерітіндісімен жабу және бетонның (көпіршіктердің болуы) үстіне ауаның шығуы бойынша ақаулық орындарды көзбен шығару қажет.

      5.8.2.4 Инъекциялық құрылғыларды монтаждау бойынша жұмыстарын орындау нәтижесінде, жасырын жұмыстардың куәландыру актісін рәсімдеу қажет.

      5.8.3 Инъекциялық ерітінділерді дайындау.

      5.8.3.1 Инъекциялық ерітінділерді дайындауды тек 5.8.2.1-5.8.2.11 бойынша жұмыстарды орындағаннан кейін ғана жүргізу қажет.

      5.8.3.2 Инъекциялық ерітінділерді дайындау бойынша барлық жұмыстарды, оларға берілген нұсқаулықтар бойынша жүргізу қажет.

      5.8.3.3 Бір уақытты кішігірім (5....10 л-ге дейін) қажеттіліктері кезінде инъекциялық ерітіндіде жарықтарды инъекциялау үшін ерітіндіні қолмен тікелей құрылыс алаңында дайындау қажет. Көлемі бойынша шағын полиэтилендік сыйымдылықтар (мысалы, ішетін сұйықтықтарға арналған бөтелкелер) жәшік қызмет атқара алады.

      5.8.3.4 Дайындалатын инъекциялық ерітіндінің саны, сондағы құрамның өмірге төзімділігінің уақыты шегінде қажеттілігімен байланысты болуы керек.

      Ескерту – Инъекциялық ерітіндінің өмірге икемділігінің уақытын сақтау, оның дайындау бойынша нұсқауында көрсетіледі, бірақ 2 сағаттан кем емес.

      5.8.3.5 Әдетте, инъекциялық ерітінділерді эпоксидті шайырдың негізінде МЕМСТ 10587 бойынша қолдану қажет. Эпоксидті шайырды қолданумен инъекциялық ерітіндіні дайындау кезінде жұмыстарды келесі түрде орындаған жөн: ыдысқа нұсқау бойынша қажетті эпоксидті шайырдың мөлшерін, содан соң дайындау бойынша нұсқауындағы басқа да құраушыларын өлшеп алу қажет және оларды бұранда саптауы бар төмен айналымды (500 айналым/мин) бұрғымен біртекті консистенциясына дейін араластыру қажет. Қатайтқышты инъекциялық ерітіндіге тікелей инъекциялық ерітіндіні қолдану алдында, екі минут бойы арластырып отырып қосу қажет.

      5.8.3.6 Инъекциялық ерітінділерді дайындау кезінде құраушыларын мөлшерлеу үшін өлшеуіш ыдысы, құрамын дайындау үшін ыдысы, МЕМСТ 28498 бойынша термометрі және МЕМСТ 10028 бойынша вискозиметрі болуы қажет.

      5.8.4 Жарықшақтарды инъекциялау әдісі мен шарттары.

      5.8.4.1 Инъекциялау бойынша жұмыстарды жүргізу ұсынлмайды:

      - жауын-шашынды ауа райында және ылғалдылығы үлкен шарттарында (қатысты ылғалдылығы 80%-ға дейін);

      Ескерту - Жауын-шашынды ауа райында судың қатайтқыштарға теріс әсерінен құрамдарының адгезиялық қасиеттері күрт төмендейді.

      - Температуралары төмен болғанда (+10°С-тан төмен);

      Ескерту – Төмен температуралары кезінде қрамдарының жабысқақтылығы күрт артады және олар баяу қатаяды.

      - Қоршаған ортаның жоғары температуралары кезінде (ауаның температурасы +40 °С-тан жоғары).

      Ескерту – Жоғары температуралары кезінде құрамдарының өмірге икемділігі күрт төмендейді.

      5.8.4.2 Инъекциялық ерітіндіні айдауды, МЕМСТ Р 52615 бойынша бес минут ішінде айдауды аяқтағаннан кейін қысым астында келтеқосқыштың ұсталымымен, шағын өнімді қысымды келтеқосқыштар арқылы қол сорғыларының көмегімен жүргізу қажет.

      5.8.4.3 Инъекциялық ерітіндісінің айдау жылдамдығын аздап арттыру қажет. Әдетте, 0,2 МПа-ға дейінгі қысым жұмысшы қысым болып табылады. Инъекциялық ерітіндінің шығының сорғының манометрінде жазылған, қысымның төмендеуі бойынша көзбен анықтау қажет. Жұмысшы шамасына дейін қысымын қалпына келтіруді айдау үдерісінде оның шектес келтеқосқышынан шығу сәтіне дейін инъекциялық ерітіндінің беру жылдамдығына байланысты үзіліссіз жүргізу қажет.

      5.8.4.4 Егер айдау үдерісінде аралық теспелерді қолданатын болса, онда көрсетілген теспелерді, құрамының шектес келтеқосқышы арқылы шығып кетуіне дейін ағаш тығындармен жабу қажет. Құрамның шығуына дейін 5.8.4.2 бойынша ұсталымын орындау және содан соң келесі келтеқосқышты инъекциялауға көшу қажет.

      5.8.4.5 Егер құрамын айдау кезінде жарықтың толтырылуы жүрмесе, онда келтеқосқыштың қасына жарықтың (манометрде қысымның күрт артуы) сағасына тереңдігі 20 мм-ге дейін көлбеу тесікті бұрғылап тесу қажет. Егер осы жағдайда құрамы ағып кетпеген болса, онда жарық өткізбейтін болып саналады және осы телімде 5.9.2.15. сәйкес саңылаусыздандырылған болуы керек.

      5.8.4.6 Жарықтарды инъекциялауды келесі тәртіппен жүргізу қажет:

      - инъекциялық ерітіндіні инъектор ыдысына құю;

      - инъектордың қысымды құбыршегін келтеқосқыштың келтеқұбырына кигізу;

      - инъектордың қақпағында орнатылған ауа үшін пневмосорғыны келтеқұбырмен жалғау;

      - осы қысымның деңгейін ұстап отырып, ыдысқа ауаны 0,2 МПа қысымға дейін сықау жүргізу.

      Инъекциялауды жиегіне қатысты төменгі келтеқосқыштан жоғарғыға қарай жүргізу қажет.

      5.8.4.7 Әр келтеқосқышқа инъекциялық ерітіндісі сықауының аяқталуын, жоғарыда орналасқан келтеқосқыштардың инъекциялық ерітіндісінің пайда болуы бойынша немесе сықау басталғаннан бастап 10 минуттан ерте емес бағалау қажет.

      Ескерту

      1 Құрамының келтеқосқышқа сықау уақыты жарықтың ашылған енімен, оның тереңдігімен, құрылым бетонының температурасымен, құрамының ағуымен және тағы басқаларымен анықталады.

      2 Сықау уақыты жарықтардың параметрлерінің артуымен артады, өз кезегінде жарықтардың параметрлерін арттыру тікелей қоршаған ортаның температурасына байланысты.

      5.8.4.8 Қысымды келтеқұбырды кезектегі келтеқосқышқа қайта орнату кезінде, жарықта әуе тығындарының пайда болуларын болдырмау үшін, сықауды ары қарай жалғастыру алдында жылжымалы қысымды құбыршек инъекциялық құраммен толтырылған болу керек.

      5.8.4.9 Саңылаусыздандырылған қабат арқылы инъекциялық құрамының жарылуы немесе теспеден келтеқосқыштың түсіп кетуі кезінде, ағаш тығындардың көмегімен зақымданған жерлерді қалпына келтіру қажет.

      5.8.4.10 Инъекцияланған жарықтардың барлығы, сонымен қатар ашылуы 0,3 мм-ге дейінгі жарықтар мен ішкі кеңістіктері цементті сілтіден айыратын қатты өнімдермен толтырылған және инъекциялауды өткізбейтін жарықтар МЕСТ 14791 бойынша, 5.9 бойынша саңылаусыздандыратын мастикамен толтырылған болуы керек.

      5.8.4.11 Жарықтарды инъекциялау бойынша үзілістерде немесе жұмыстардың аяқталуы кезінде сорғыны және құбыршектерді ММЕСТ 2768 бойынша ацетонмен жуу керек.

      5.8.4.12 Жарықтарды инъекциялау бойынша жұмыстардың орындалу нәтижелері кезінде жасырын жұмыстардың куәландыру актісін рәсімдеу қажет.

      5.8.5 Қорытынды жұмыстар.

      5.8.5.1 Инъекциялық ерітіндіні әр келтеқосқышқа сықау аяқталғаннан кейін ағаш тығынды орнату қажет. Жарықтарына инъекциялық ерітіндіні сықау бойынша кем дегенде 24 сағаттан кейін жұмыс аяқталысымен, келтеқосқыштарды бетонның бетінен МЕМСТ Р МЭК 60745-2-3 бойынша бұрышты тегістеуші машинаның, МЕМСТ Р ИСО 7711-2 бойынша алмас дискісімен кесу арқылы жою қажет. Келтеқосқыштарды орнатудан пайда болған іздерді жою (мысалы, цемент ерітіндісімен сылау) қажет.

      5.9 Жарықшақтарды гидроқорғау

      5.9.1 Жарықтарды дайындау [7].

      5.9.1.1 Жарықтың сағасы бойымен бетонның қорғаныс қабатының шектерінде саймандардың көмегімен кемерді қию және оны жөндеу құрамымен толтыру қажет. Кемердің ені жарықтың ашылу көлеміне байланысты анықталуы керек. Кемердің минималды ені 5 мм-ден кем болмауы қажет (24-сурет). Кемердің минималды тереңдігі 10 мм-ден кем болмауы қажет.

     


      1 – бетон денесі, 2 - жарық, 3 – жарықты бітеу сызығы

      24-сурет - Гидроқорғау кезінде жарықшақтарды дайындау сызбасы


      5.9.1.2 Кемерді шаңнан ығысқан ауамен 0,2 МПа көп емес қысымымен сығымдағыштың көмегіммен тазарту қажет.

      5.9.1.3 Сығымдағышты кемердің тазалауына қолдану кезінде сығымдағышта кемерге конденсаттың және майдың өтуін болдырмайтын сүзгі орнатылған болуы тиіс.

      5.9.1.4 Кемерді кесу бойынша жұмыстарды орындаудың нәтижесінде жасырын жұмыстардың куәландыру актісін рәсімдеу қажет.

      5.9.2 Жөндеу жұмыстарын дайындау.

      5.9.2.1 Жөндеу құрамдарын дайындауды таңдалған жөндеу құрамы үшін тіркелеген нұсқауына сәйкес жүргізу қажет.

      5.9.2.2 Әдетте, жарықтарды саңылаусыздандыру үшін саңылаусыздандыратын мастикадан жасалған жөндеу құрамдарын қолдану ұсынылады. Саңылаусыздандыратын мастиканы дайындау үшін нұсқау бойынша МЕМСТ 10587 бойынша эпоксидті шайырдың мөлшерін, МЕМСТ 8728 бойынша пластификаторды және МЕМСТ Р 50096 бойынша қатайтқышты бұранда саптауы бар төмен айналымды (500 айналым/мин) бұрғымен біртекті консистенциясына дейін араластыру қажет, араластыру үдерісінде 100-ден 200-ге дейін массалық бөліктер санының толтырмасын қосу қажет.

      5.9.3 Жөндеу құрамаларын салу.

      5.9.3.1 Жөндеу құрамы салынатын бетон беті құрғақ, қонудан, ластан, шаңнан тазартылған болуы қажет.

      5.9.3.2 Бетон бетінің температурасы + 5°С төмен болмауы қажет.

      5.9.3.3 Кемерді жөндеу құрамымен толтыру қалақтың немесе құрылысты-монтаждау пистолетінің көмегімен жүргізіледі. Әдетте, жөндеу ерітіндісін құю кемер бойынша астынан жоғарыға дейін жүргізілуі қажет.

      5.9.3.4 Терең жарықтарды жөндеу кезінде зауыт-өндірушінің техникалық шарттары бойынша нығыздаушы бауларын қолдану қажет, мысалы, ТШ 2291-009-0398419-2006 бойынша, жөндеу құрамын жағу алдында МЕМСТ 11042 бойынша кемерге бекіністік балғамен қағу қажет. МЕМСТ 6467 бойынша нығыздауыш резеңкеден жасалған бауларды қолдану рұқсат етіледі. Баудың диаметрі кемердің енінен 2 мм-ге аспауы қажет.

      Нығыздау бауын қолдану кезінде кемердің тереңдігі 15 мм-ден кем емес болуы қажет.

      Ескерту – нығыздауыш бауын кемерге бітеу кезінде деформация нәтижесінде ол үлкен көлемнің орның алады.

      5.9.3.5 Жарықтарды гидроқорғау бойынша жұмыстардың орындалуы нәтижесінде жасырын жұмыстардың куәландыру актісін рәсімдеу қажет.

      5.9.4 Қорытынды жұмыстар.

      5.9.4.1 Кемерге жаңа салынған жөндеу құрамын жөндеу аймағын МЕСТ 10354 бойынша, кемердің енің екі есе арттыратын полиэтилен қабықтарымен жабысқақ ленталардың көмегімен жабыстырып шығу арқылы қорғау қажет.

6 Ақауларды күтіп-ұстау және жою бойынша ұсынымдар

      6.1 Тіреу бөліктері мен ферменниктерді күтіп-ұстау

      6.1.1 Тіреуішті бөліктерін күтіп ұстау кезінде тексеру қажет [1].:

      - ферменниктердің күйін, ферменникке тіреуіш бөліктерінің таяну біркелкілігін және тығыздығы мен аралық құрылыстардың бөренелерінің таянышты бөліктерін;

      - анкерлеу және бекітулердің болуын;

      - тіреуіш бөліктерінің элементтерінің түйісу күйін және олардың құрылымдарының күйін (жарықтардың болуы, металлдың тот басуы, ластануы және тағы басқаларын);

      - домалатқыштардың және олардың нақты орындарын жобалықпен салыстыра отырып тіреуіш бөліктерінің басқа да элементтерінің күйі.

      6.1.2 Болат тіреуіштері бөліктерінің тангенстік типті сипатты ақаулары болып табылады [1].:

      - таяну аймағындағы көрінетін болат элементтерінің тот басуы (кіргізетін бөлшектер, дәнекерленген жіктер, жоғарғы және төменгі тіреуішті негіздер, бекітпелер);

      - таяну аймағынан дәнекерленген жіктің болмауынан немесе оның үзілуінен, не көлденең қырының төменгі қабырғаларының бірінен жоғары тіреуіш негіздің төменгі тіреуіш негізбен байланысы аймағында "тіреуіш әсерінің" пайда болуы себебінен, төменгі тіреуішті негіздерді шығару;

      - теріс температураларда пайда болатын "тіреуіш әсерінің" салдарынан, төсеуіш тілімшелерімен және тіреуіш аймағының бетонымен төменгі тіреуішті негіздерді үзу;

      - бөрененің қабырғасы бойынша бетонның түсуімен бөрененің шет жағы бойынша тік жарықтар;

      - тіреуіш бөліктерінің байланыс сырттарында майлауының болмауы;

      - тіреуіш негіздерін жауып қалған тіреуіш үстіндегі қоқыс;

      - ферменниктерді бұзу.

      6.1.3 Жылжымалы тіреуіш бөліктері біліктерінің болат және темірболат ақауларының сипатты ақаулары болып табылады [1]. :

      - тіреуіш бөліктерінің көрінетін болат элементтерінің тот басуы (жоғарғы және төменгі тіреуіш негіздері, тұтас болат біліктері, домалатқыштар, анкерлік және бекіткішті бұрандалар, бекітпелер, темірбетонды біліктің жоғар және төмен жиектеуі, қаптамалар элементтері);

      - темірбетонды біліктің бетонында жарықтар мен қабыршақтар;

      - біліктердің болымсыз көлбеулері;

      - домалатқыштар немесе біліктердің қисаюы және "ығысуы";

      - бекітетін тістің ілінісінен шығу;

      - тіреуішті тақталарда анкерлік бұрандамалардың немесе бұрандамаларда сомындардың жоқтығы;

      - байланыс беттерінде майлаудың жоқтығы;

      - қорғаныс қабыршақтарының болмауы;

      - біліктерді (домалатқыш) жауып қалған ферменник үстіндегі қоқыс.

      6.1.4 Резеңке металл және полиуретандық тіреуіш бөліктерінің сипатты ақаулары болып табылады [1]. :

      - істемей қалған тіреуіш бөліктерін тез ауыстыруды қамтамасыз ететін, құрылыс тіреуіштерінде стационарлық құрылғыларының жоқтығы;

      - бойлық еңкіштерінде аралық құрылыстардың "ығысуымен" байланысты, резеңкесін немесе полиуретаның бұзумен тіреуіш бөліктерінің бір жақты қисаюы;

      - тіреуіш бөліктерінің бүйір жақтарында резеңке бойынша жарықтар, оның қалыңдығында резеңкесінің қабатталуы және болат қағаздарының тот басуы;

      - тіреуіш бөліктерінің бүйір жақтары бойымен толқындары (кеңірдектері), қағидаты болып табылатын резеңке металл тіреуіш бөліктерінің деформациясы. Тең немесе 2 мм-ден астам толқындардың биіктігінде тіреуіш бөлігі басылған болып саналады және ауыстыруға жатады;

      - тіреуіш бөлігі бетінің, сына түрдегі элементтерінің жоқтығынан немесе бойлық көлбеуі бар көпір құрылыстарының өзге құрылғыларының жоқтығынан, сонымен қатар құрылысқа көлденең қисаюмен бөренелерде аралық құрылыстың бөренесімен толмаған байланысы;

      - кіргізетін бөлшектердің және болат сына түрдегі қағаздардың тот басуы;

      - тіреуіш бөлігінің полиуретанындағы жарықтар;

      - жүктеме астында полиуретан тістерінің деформациялары (бөшке тәріздес);

      - тіреуіш бөліктерін жауып тастаған тіреуіш үстіндегі қоқыстар.

      6.1.5 Гидрооқшаулау материалынан жасалған төсеуге тіреуіш элементтерісіз тіреуіштің сипатты ақаулары болып табылады [1].:

      - негізгі бөренелер арматурасының қаңқаларын ашумен бүйіржақтарының нақыстары;

      - арматурасын ашық қалдырумен сүйену аймағындағы тіреуіштер беларқаларының бетон нақыстары;

      - тіреуіштер беларқаларының қасбеттік шектерінің үзілулері;

      - бөренелер бетонының және тіреуіштер беларқаларының сынулары кезінде бөренелердің сүйену ұзындықтарының жеткіліксіздігі (15 см-ден кем емес);

      6.1.6 Аралас тіреуіш бөліктерінің сипатты ақаулары болып табылады:

      - тіреуіш бөлігінің металл элементтерінің тот басуы;

      - бекітетін және бағыттайтын элементтерінің деформациялары мен сынулары;

      - су өткізбейтін қорғаныс қаптарының жоқтығы немесе зақымданулары.

      6.1.7 Аспалардың болат топсаларына тән ақаулары болып табылады:

      - аспалар сүйенуіндегі түйіннің болат элементтерін тот басу;

      - монолиттеу аймағы бетонындағы жарықтар немесе сынулар;

      - аспа түйіндерінің тіреуішті барлық болат элементтерінің ластануымен жүйелік ылғалдату;

      - аспалар түйінің күтіп ұстау және жөндеуде тексерулер үшін инвентарлық жолдарының болмауы.

      6.1.8 Тіреуіш бөліктерін күтіп ұстау және сүйемелдеу кезінде құралмен өлшеу келесі мақсатпен орындалады:

      - сүйенулерде эксцентриситетті анықтау;

      - біліктер мен домалатқыштарда "ығысу" мен қисаюын бағалау;

      - бөрене шетжағы немесе тіреуіш беларқаларының (саптау) сынуы жағдайында сүйену (тіреуіш бөлігі жоқ) ұзындығын анықтау;

      - жоспарда тегіс немесе тангенстік тіреуіш бөліктерінің орындарын анықтау;

      - білік (біліктердің экстремалдық көлбеулері қыста немесе жазда болуы мүмкін) көлбеуінің ұйғарындылығын бағалаулары;

      - төменгі тіреуіш негіздерін жылжыту кезінде жылдық орын ауыстыруларды ("ойықтар") анықтау.

      6.2 Полиуретандық тірек бөліктерді жөндеу және орнату

      6.2.1 Тіреуіш бөліктерінің жөндеу жұмыстары кезінде ҚНжЕ 2.05.03 бойынша шекті ұйғарынды сына түрдегі төсеулерісіз жүріс төсемесінің еңістерімен көпір құрылыстарында қолдану ұйғарынды. Жүріс төсемінің бойлықпен 20 % көлбеуі кезінде, сондай көпір осіне көлденең түрде, фермалық алаңдарының еңісі жүріс төсемінің жобалық еңісіне сәйкес келуі керек. Фермалық алаңдарында еңісі 20 % жоғары болған кезде, тереңдігі 10 мм тіреуіш бөліктері астына тереңдету құрылғысын орнатуды қарастыру қажет. Тереңдету алаңының түбінде жүріс төсемінің еңісіне тең еңісі болуы қажет. Сүйену алаңдары беттерінің еңістерін жобалықтан қабылдамау 5 % дейін ұйғарынды.

      6.2.2 Тіреуіш бөліктерін ауыстыру "Ұсынымдардың" 5 және 6 бөлімдеріне сәйкес жүргізіледі [8].

      6.2.3 Көпір осінің бойымен аралық құрылыс біліктерінің немесе тақталарының тіреуіш түйіні астында тек бір тіреуіш бөлігін ғана орналастыру қажет, ал көпірдің көлденең осінің бойына бір жармада бір маркалы тіреуіш бөліктерін шамамен бірдей қаттылықта оларға тіреуіш реакциясын біркелкі жіберуді қамтамасыз етіп орналастыру қажет.

      Жылжымалы тіреуіш бөліктерін тіреуіш алаңдарына тіреуіштерге және аралық құрылыстарға анкерлік бекітпесіз жоғары немесе төмен құрғақ жоталарын орнатады. Бұл ретте тіреуіш бөліктерінің жоталары бөрененің (тақта) бойлық осі арқылы өтетін тік жазықтыққа перпендикуляр болуы қажет.

      Беларқаларға, саптамаларға немесе фермалық алаңдарға беларқаның беті тегістелетін цементті, цементті-құмды немесе полимер ерітіндісі арқылы полиуретандық тіреуіш бөліктерін орнату ұйғарынды.

      6.2.4 Аралықтарының ұзындығы 18 м және одан астам кезінде тіреуіш бөліктерін фермалық алаңдарында 15 см-ден кем емес биіктікпен орналастыру қажет.

      6.2.5 Тікелей полиуретандық тіреуіш бөліктеріне орнатылатын, аралық құрылыстың тіреуіш алаңдарының немесе біліктерінің беттері және фермалық алаңдарының беттері тегіс болуы қажет. Байланыс беттерінің жергілікті кедір-бұдырлылықтары 3 мм-ден аспауы қажет.

      Аралық құрылыстары біліктерінің және тіректерінің тіреуіш алаңдарында бетонның ағуларын жою қажет, қабыршақтарын жауып тастау қажет. Тіреуіштердің орнатылған жерлеріндегі фермалық алаңдарында және олардың байланыс беттеріндегі майлы іздерді жою қажет.

      Құрғақ цементтен себуге тіреуіш бөліктерін орнатуға тыйым салынады.

      Орнату кезінде түйісетін құрылымдарымен тіреуіш бөліктерінің саңылауларсыз байланыс жазықтары қамтамасыз етілуі қажет.

      Жіңішке қабырғамен аралық құрылыстың бөренелерін сүйеу үшін, оларды бөрене қабырғасының енінен 5 %-ға шығып тұратын ұзындығы бар полиуретандық тіреуіш бөліктерін орнатуға болмайды.

      Жөнделінетін көпірлерде және өтпе жолдарда полиуретандық тіреуіш бөліктерін орнатуға дейін, тіреуіш түйіндерінде қажетті байланыс шарттары (байланыстың есептік алаңың) мен түйісетін құрылымдарының беріктілігін қамтамасыз ете отырып, бөренелер мен тіреуіштердің бастарын жөндеуді орындау қажет.

      6.2.6 Аралық құрылыстар мен бөренелерді полиуретандық тіреуіш бөліктеріне орнатуды, температуралық-кесілмейтіндер, кесілмейтін және рамалы аралық құрылыстарды монолиттеу және тұйықтауды, жобалық құжаттамада көрсетілген температуралардың мөлшерінде кезекпен орындау қажет.

      6.2.7 Тіреуіш бөлігі тақтасының шетінен тіреуіштердің элементтерінің шетіне дейін, оларды орналастыруға қажетті ара қашықтық көпір осінен 5 см-ден кем емес болуы қажет.

      Темірбетон аралық құрылыстың жылжымалы полиуретандық тіреуіш бөліктерімен байланыс аймағында, әдетте, болатты салу бөлшектері жоқ болуы қажет.

      Аралық құрылыстың темірбетонды бөренелерде (тақталар) болатты салу бөлшектерінде, оларды жылжымайтын тіреуіш бөлшектеріне орнату орындарында тот басуға қарсы қорғанысы болуы қажет. Бұл ретте осы салу бөлшектері көпір осінен көлденең және бойында аралық құрылыстардың ығысуын болдырмайтын тіректермен жабдықталуы қажет. Тіреуіш бөліктерінің орналқан жерлерінде дәнекерлеу жұмыстары рұқсат етілмейді.

      6.2.8 Биіктігі 4 м-ден астам автожол көпірлерінде істен шыққан тіреуіш бөлшектерін ауыстыру үшін, аралық құрылыстың бөренелерін көтеретін және домкраттарды тіректердің үстіне орналастыратын құрылғыларын қарастыру қажет.

      Биіктігі 4 м-ден кіші көпірлері кезінде осы мақсаттар үшін, топыраққа немесе тұрақты тіректің іргетасына сүйенетін уақытша тіректерді және мінбелерді қолдануға болады.

      6.2.9 Аралық құрылыстарды, бөренелер мен блоктарды тіреуіш бөліктеріне дәлме-дәл тігінен түсіру қажет. Аралық құрылыстың бөренелерін (тақта) көлденең жазықтықта оларды тіреуіш бөлігімен жанасуға енгізгеннен кейін бұруға, жылжытуға болмайды.

      Егер аралық құрылыстың бөренесін орындаудан кейін көлемі бойынша жоталарының (қабырғаларының) көлбеуі тіреуіш бөлігі биіктігінен үштен бірін асып кеткен болса, онда аралық құрылыстың бөренесін тіреуіш бөліктерінен шешу қажет және жоталарын қалпына келтіргеннен кейін қайтадан орнату қажет.

      6.2.10 Тіреуіш бөліктерін орнатып болғаннан және аралық құрылыстарды жобалық түрге түсіргеннен кейін, жұмыстар өндірісінің жалпы журналында және жасырын жұмыстардың актісінде: бөренелерді және тіреуіш бөліктерін орнату күнің, аралық құрылыстың температуралық-кесілмейтін, кесілмеген және рамалық-кесілмеген жүйесінің тұйықталу күнің, желісінің тұйықталуы кезінде ауаның температурасын, тіреуіш алаңдарына және фермалық құрылғыларына қатысты тіреуіш бөліктерінің нақты орның, тіреуіш бөліктері партиясының нөмірін және өндіруші кәсіпорынының атауын көрсету қажет.

      6.3 Тірек бөліктерінің ферменниктерін жөндеу

      6.3.1 Көпір құрылыстарының тіреуіш бөліктерін түзеу және жөндеу үшін, жоғарғы модульдық беріктігі бар тез әрекет ететін отырмайтын бетон қоспаларынан жасалған суаратын құрамдарын қолданады. Суару қалыңдығын 20...200 мм қабылдау қажет.

      6.3.2 Көпір бойынша қозғалысты жаппай жөндеу жұмыстарының өндірісі кезінде, қалыңдыққа 10-нан 100 мм-ге дейін құйылатын жоғары тез әрекет ететін құрамын қолдану ұсынылады, ерітіндінің өміршендігі қоршаған ортаның температурасына байланысты 15...25 минутты құрайды. Тез әрекет ететін құрамын қолданудың температурасы -10 оС-тан +30 оС шегінде, бұл оны апаттық жөндеулер кезінде күзгі-қысқы кезеңінде қолдануға мүмкіндік береді.

      6.3.3 Суаратын құрамдарының негізгі қасиеттері:

      - жоғары жайлы төсеулік, қосымша созғыш қосымшаларын енгізусіз;

      - беріктіктің тез жиыны (1 тәуліктен кейін қысуға беріктігі 25 МПа, 28 тәулікте – 60 МПа);

      - суыққа жоғары төзімділік – F300;

      - қатудың жылдам мерзімдері: басталуы – 30 минуттан соң; аяқталуы – 8 сағат.

      - жоғары су өткізбеушілік.

      6.3.4 Дайындық жұмыстары.

      6.3.4.1 Дайындық жұмыстары ласты, шаңды, КҚМ іздерін жоюмен және ферменниктің бетон негізін тіреуіш бөлігінің астында сумен қанықтырумен байланысты, келесі кезекпен орындалады:

      - ірі қоқыс қолмен жойылады;

      - тіреуіш бөлігін көтеру жүргізіледі;

      - ферменник бетіне нивелирлеу жүргізіледі;

      - ұсақ қоқыс, кір мен шаң су ағынының құрылғысымен жойылады және сумен қанықтырады;

      - беттеріндегі судың қалдықтарын жою және ауамен үрлеу.

      6.3.4.2 Қажет болған жағдайда қалыпты орнату жүргізіледі. Қалып 5.8.4.1. талаптарына сәйкес келуі тиіс. Қалыптың ішкі беті антиадгезивпен өнделуі қажет. Қалып жоспардағы құйма ферменниктің тірек тақтасынан шығатындай етіп орналасады. Бұл көлем жобамен анықталады және құйма материалының минималды қалыңдығынан кем болмауы қажет.

      6.3.5 Ерітіндіні дайындау және төсеу.

      6.3.5.1 Тіреуіш бөліктері астына құюға арналған жөндеу құрамын дайындау үшін, араластырғышқа судың минималды мөлшерін құяды және араластырғышты үнемі араластырып отырып, құрғақ қоспадан жасалған полимерлік негіздегі тез әрекет ететін жөндеу құрамын ақырын және үзбей себеді. Содан барлық қоспасын сеуіп болған соң араластырғышты 3...4 минут бойы біркелкі массасының пайда болуына дейін араластыруды жалғастырады. Қажет болған жағдайда қажетті консистенцияға жеткенге дейін су қосады да, тағы бір рет араластырғышты 2...3 минут араластырады.

      6.3.5.2 Ерітіндіні тіреуіш бөлігінің саңылауы арқылы немесе қарама-қарсы жақтан ерітінді тіреуіш бөлігінің төменгі тақтасынан аспайтын жазық деңгейге жеткенге шейін ферменниктің үстінен көтеріліп тұрған тіреуіш бөлігінің бір жағынан береді.

      6.3.5.3 Ерітіндіні төсеуді үзіліссіз жүргізеді, сондай-ақ дайын қоспаның өміршендігі сияқты шамамен бір сағатты (+ 20 °С температурасы кезінде) құрайды, сондықтан осы уақыт ішінде барлық мөлшері төселіп үлгерілуі қажет.

      Материалды төсеуді қолмен немесе бетон сорғыларының көмегімен тек бір жағынан (ауаның қалып қалуынан) ғана жүргізу қажет.

      Жақсы аққыштығына байланысты қоспаны төсеу қосымша дірілдетусіз тек қана болатты иілгіш арқанды алдыға-артқа жылжытумен жүргізіледі (25-сурет).


     


      1 – ферма асты; 2 – түзейтін қабат; 3 - қалып; 4 – тіреуіш бөлігі; 5 – анкерлік тақта;

      6 – анкерлік бұрандамалар; 7 - сайлар; 8 – бетон қоспа; 9 – иілгіш болат арқан

      (ұсақ болат шынжырларының жинағы)

      25-сурет – Тегістегіш қабаты салу сызбасы


      6.3.5.4 Жөндеу құрамы терінің және шырышты қабығының тітіркенуің тудыратын цементтен тұрады. Сондықтан көзге түсіп кетуін және терімен байланысуын болдырмау қажет. Тітіркену жағдайында зақымданған жерлерін сумен мұқият жуу керек және материалдың құрамы туралы ақпаратты көрсетіп дәрігерге жолығу қажет.

7 Көпір құрылыстарының аралық құрылыстарындағы темір бетоннан жасалған арқалықтардың ақауларын күтіп-ұстау және жою бойынша ұсынымдар

      7.1 Темір бетоннан жасалған арқалықтардың аралық құрылыстарын күтіп-ұстау

      7.1.1 Темірбетон аралық құрылыстарды күтіп ұстау кезінде негізгі құрылымдарының күйін, жиын элементтерінің дұрыс түйісулерін және тіреуіш бөліктеріне аралық құрылыстарының сүйенулерін тексеру, негізгі элементтерінің ылғалдану және ластану орындарын, бетонның және арматураның зақымдануын табу қажет, сондай-ақ жалпы деформациялар – негізгі бөренелерінің салбырау, негізі элементтерінің тік жазықтығында жылжып кетулер мен майысуларды табу қажет [1] .

      7.1.2 Құрылымның элементтерінде судың сүзілуі мен бетонды сілтіден айыруын, бетон бетіндегі тот басу іздерін, жарықтарды, бетондағы қуыстар мен сынуларын, түйістерінің бұзылу орындарын көрсету қажет. Арматурасының ашық қалуы мен тот басу жерлерінде, жинау элементтерінің түйісу орындарындағы бұзылулар мен зақымданулар, бетонның қорғаныс қабаты мен сыртқы жабын қабаттарының (сылаулар, торкретбетон және тағы басқалары) қабыршақтануы, бетонда қалыптың ағаш қалдықтары және өтіп бара жатқан көліктің соққыларымен және басқа да механикалық әрекеттермен бетон мен арматураны бұзу телімдері.

      7.1.3 Темірбетонды аралық құрылыстардың негізгі құрылымдық элементтері – негізгі бөренелер, көлденең бөренелер (диафрагмалар), жүру бөлігінің тақтасы.

      7.1.4 Зақымдану түріне байланысты ақауларды мынаған бөлу қажет [1]:

      - құрылымның есептік сызбасын өзгеріске әкелетін ақаулар (осындай ақауларды бағалау, тек лицензиясы бар ұйымдармен немесе мамандармен зерттеулер кезінде ғана жүзеге асырылады);

      - аралық құрылыстар элементтерінің бұзылулары (құрылыс кезектен тыс зерттеуге жатады);

      - қорғаныс қабатының жарықтары, қуыстары мен сынулары;

      - бетонды еріту және арматурасын тот басу.

      7.1.4 Құрылыс элементтеріндегі жарықтарды тексерулік жабдықтардан егжей-тегжейлі тексерумен анықтау қажет.

      Темірбетон құрылымдарында жарықтардың ашылу ені ҚНжЕ 2.05.03 орнатылған шекті мәндерінен аспауы қажет.

      Толық нормативтік жүктеме астында кәдімгі темірбетон құрылымдарында жарықтардың ашылу ені 0,3 мм-ге дейін ұйғарынды. Мүшеленген алдын ала кернелген бөренелерде күштік жарықтардың пайда болуы рұқсат етілмейді. Бүтін қалпында тасымалданатын алдын ала кернелген бөренелерде толық нормативтік жүктемесі кезінде кұштіккөлденең жарықтар 0,15 мм-ге дейін ұйғарынды.

      Кәдімгі темірбетоннан ашылуы 0,6 мм құрылымдарындағы жарықтар бұзылулар болып саналады. Темірбетоннан аса ұйғарынды ашу енімен құрылымның негізгі қабілетін жоюы және оның апаттық жағдайға ауысуы туралы куәландырады.

      Аралық құрылыстардың орындары бойынша бөренелердің бойлық осіне қатысты жарықтар мынадай болуы мүмкін:

      - жазықтықты бойлық;

      - жазықтық көлденеңдер;

      - тік;

      - еңкіш;

      - ретсіз (жарықтар торы).

      Жарықтың шығуына байланысты жіктеу қажет:

      - күшті (күшті фактордың құрылымына әсер ету нәтижесінде пайда болған);

      - технологиялық (ширау жарықтары жүру бөлігінің қабырғасы мен тақтасы арасында және басқалары);

      - коррозиялық.

      Күштік жарықтардың пайда болу орындарына тән мыналарды жатқызуға болады:

      - жүру бөлігінің тақталары – бойлық жазықтықты жарықтар;

      - бөренелердің тіреуіш аймақтары – көлбеу жарықтар;

      - бөлетін бөренелердің аралық ені - тік;

      - бөлінбейтін бөренелердің тіреуіш аймақтары - тік;

      - аралық құрылыстардың тақталары – жазықтықты бойлық және жазықтықты көлденең.

      Технологиялық жарықтардың пайда болу жерлеріне тән мыналарды жатқызу қажет:

      - бөлетін бөренелердің жүру бөлігінің тақталары – бойлық жарықтар;

      - жүру бөлігі мен қабырғасы тақтасының торабы – бойлық жазықтықты жарықтар;

      - алдын ала керілген бөренелерінің алмұрт тәрізді кеңейтілуі;

      - алдын ала керілген бөренелерінің орталары – көлбеу және тік жарықтар;

      - құрылымның кез келген жері – ширау жарықтары.

      Коррозиялық жарықтардың сипатты белгісі – жарықтардың жүйелі сипаты, қадамы мен орны құрылым элементтерінің арқаулау сызбасына сәйкес келеді. Коррозиялық жарықтың пайда болуын растау үшін, 3...4-жарықтарында бетонның қорғаныс қабатын ашу қажет. Егер жарықтардың орындарында арматурасы табылған болса, онда жарықтардың пайда болуы, әдетте, коррозиямен байланысты. суды жарықтар арқылы сүзу кезінде коррозия жылдамдығы 3 есе артады.

      Бөренелердің тіреуіш және бүйіржағы аймағында жергілікті кернеулердің (алдын ала кернеуленген арматураларының анкерлерінде, тіреуіш бөліктерінің қисаюы кезінде, бөренелердің толық таянбағандығы кезінде) шоғырлануынан жарықтар пайда болады. Жылжымалы тіреуіш бөліктерінің жылжымалылығын жоғалтқан кезінде жарықтардың дамуы күшейеді.

      7.1.5 Судың (бөренелердің жүру бөлігі тақталарының консольдық асылмалары мен тораптары, бөренелердің бүйіржақтары, су бұру құбырлары бөренелерінің аймақтары, жүру бөлігі тақталарының жарықтары) әрекетіне үнемі шалдығатын бетонды еріту құрылымының орындарында байқалады. Сипатты белгі – 3-тен 7 см-ге дейінгі ұсақ бойлық жарықтардың болуы, бетон балғаның жеңіл соққысымен немесе қолмен бөлшектенеді. Ақау қиманың өміршендігінің және негізгі қабілетінің төмендеуіне әкеледі. Суыққа төзімділікті МЕМСТ 10060.2. бойынша анықтау ұйғарынды.

      Аса қауіпті ақау – арматурасын тіреуіштерге керумен бетонды немесе бүйіржақтарын монолиттеудің ерітіндісін еріту. Су деформациялық жіктер арқылы бүйіржақтарына және алдын ала кернеуленген арматураға түседі. Түйінінің құрылымы судың ішкі анкерлеріне және олардың элементтерінің коррозиясына дейін өтуіне ықпал етеді. Бөренеде алдын ала кернеуді төмендетудің жанама белгісі – құрылыстық көтерушінің жоқтығы (бөренені иіндеу). Ақау құрылымда элементтерінің негізгі қабілеттілігін жоғалтуға және өміршендігінің төмендеуіне әкеледі.

      7.1.6 Құрылыстық көтергішті жоғалту – аралықтың тұрақты жүктемелермен асқын жүктелуі немесе бөренелерінің қанағаттанарлықсыз күйлері туралы куәландыратын, аралық құрылыстың қанағаттанарлықсыз күйінің белгісі. Осы ақауға қорытынды диагностикасын бақылау кезінде жүргізеді.

      7.1.7 Құрылымдар бетонының сапасын тексеру кезінде, ол үшін бақылаудың бұзбайтын әдістерін: МЕМСТ 22690 сәйкес эталонды балғалар, склерометрлер, ультрадыбыстық аспаптарды қолдана отырып, оның тығыздығы мен беріктігін анықтау қажет. Неғұрлым сенімді нәтижелерді жарып жұлып алу әдісін қолдану арқылы алады. Бетонның сипаттамаларын толық анықтау үшін МЕМСТ 28570 сәйкес, сынау арқылы үлгілерін (таужыныс үлгісі) таңдауды жүргізу қажет. Бетонның нақты беріктігін МЕМСТ 10180 талаптарына сәйкес анықтау қажет.

      7.2 Бетон бетін қорғау және бітеу

      7.2.1 Бетон үстін саңылаусыздандыру

      7.2.1.1 Бетонды саңылаусыздандыру үшін келесі технологиялық іс-шараларды орындау қажет [9]:

      - сіңірту, яғни бетонға сіңіп ұсақ тесіктерін бітейтін сұйық материалдарды қолдану;

      - жарықтарын бітеумен бірге бетіне қорғаныс жамылғысын салу;

      - жарықтарды шектеп бітеу.

      7.2.1.2 Сіңірту – бетонның үстіңгі қабатын беріктету мен нығыздау үшін бетонды өндеу (26-сурет).


     


      26-суретБетонды бітеу арқылы қорғау сызбасы


      7.2.1.3 Судың әсерінен цемент тасының еритін бөліктерінің сілтіден айырылуы және бетон бетінің қабыршақтануы жүреді. Су өткізбеушілігін, коррозиялық тұрақтылығын арттыру және жамылғысының үстіңгі қабатының беріктігін ұлғайту үшін бетон бетін сіңіртумен қорғау жүргізу қажет.

      7.2.2 Дайындық жұмыстары

      7.2.2.1 Дайындық жұмыстары жөнделінетін беттерін тығыз және тегіс бетон түріне дейін кірден, шаңнан, цемент сүтінен, майлы іздерден тазалаумен бекітіледі. Беті берік болуы керек және өткір шығыңқы жерлері болмауы қажет. Бетін тазалау механикалық шөткесімен, біріктіргіштер, инелік пистолет, құм ағынымен немесе су мен құм ағынының құрылғысымен жүргізіледі.

      7.2.2.2 Перфораторларды қолдануға тыйым салынады, себебі ол дайындалатын бетінің беріктігіне теріс әсер етуі мүмкін.

      7.2.2.3 Бетінің цемент сүтімен, майлармен, битумдық дақтармен, асфальтпен және басқа да органикалық қосылыстарымен қатты кірлеуі кезінде, жеткілікті беріктілікке ие бетон беттерін беттік-белсенді заттармен тазалау және майсыздандыру қажет. Химиялық өндеумен сәйкес келетін 10% күйдіргіш сода ерітіндісін шөтке көмегімен жағу және қатты су ағынымен жуумен механикалық тазалауын қолдануға болады.

      7.2.2.4 Цемент сүтін жою үшін қышқылды қолдану кезінде бетонның беті сумен мұқият тазаланған және құрғатылған болуы қажет.

      7.2.2.5 Бетон құрылымдары бетінің шағын алаңындағы май дақтары бензинге, бензолға, ацетон немесе басқа да еріткіштерге малынған шүберектің көмегімен жойылуы мүмкін.

      7.2.2.6 Тазартудан кейін жөндеу беті шаң мен ұсақ бөлшектерді жою үшін, сонымен қатар бетін сумен қанықтыру үшін қысым астында таза сумен жуылған болуы керек. Бетін дайындау үшін ағынды суды қолдану жағдайында бұл үдеріс қажет емес. Суды артықтары ығысқан ауамен немесе шүберекпен жойылады.

      7.2.2.7 Дайындалған беті жөндеу материалымен бұжырлықты құра жақсы жабысу үшін бұжыр, шығыңқы жерлері мен ойыстары болуы қажет.

      7.2.3 Сіңіртуді жағу технологиясы.

      7.2.3.1 Сіңіру құрамын жағу шөткелер, қылқаламдар, резеңке қалақшалар немесе бір бағытта бүріккіштермен жүзеге асырылады. Бүрку 0,35...0,5 МПа қысым астында шүмек арқылы 3...4 мм арқылы жүреді. Үлкен қалыңдықты сыртқы қабатын жағу кезінде қабаттар кезекпен, әр қабаттың белгілі беріктігін жинаудан кейін жағады.

      7.2.4 Күтіп ұстау бойынша іс-шаралар.

      7.2.4.1 Жағудан кейін тәулік бойы ылғалдатылған күтім жасау қажет.

      7.2.5 Жарықтарды бітеумен немесе онсыз бетінің қорғаныс жамылғысы.

      7.2.5.1 Қорғаныс жамылғысын құру – тұтас қорғаныс қабатын алу үшін бетон бетін өндеу (27-сурет).


     


      27-сурет – Тұтас қорғаныс қабатының көмегімен бетонды қорғау сызбасы


      7.2.5.2 Қорғаныс жабылғысы ретінде құрғақ қоспалардан және гидрофобизаторлардан жасалған жөндеу құрамдары қолданылады. Атмосфералық әрекеттердің тұрақтылығын арттыру үшін сәндік жамылғыларын қолданады.

      7.2.5.3 Бетонды осындай өндеудің нәтижесінде алынатын қорғаныс жамылғысында қалындығы 0,1-ден 5,0 мм-ге дейін болуы мүмкін, кейбір жағдайларда қалыңдығы 5 мм-ден астам жамылғы қажет болуы мүмкін. Осы мақсаттар үшін толтырғыш ретінде цементпен немесе сумен қатырылған, полимерлердің дисперсиясымен түрлендірілген, жіңішке үгітілген цементтері органикалық полимерлер негізіндегі материалдары ұсынылған болуы мүмкін.

      7.2.5.4 Бетон үстіндегі қорғаныс жамылғысын бұзылу тереңдігі 0,1…1 мм кезінде жасалу қажет, сонымен қатар ендері 0,3-тен 0,8 мм-ге дейінгі жарықтар жамылғысы үстінде бақыланған болса. Бұл кезде қорғаныс қабаты бетонның үстінгі қабатын беріктететін, судың өтуінен ұсақ тесіктері мен тар түтіктерін толығымен немесе жиі блоктайтын бетон үстіне қабықшаны құра отырып, саңылаусыздандыру функциясын орындайды.

      7.2.6 Дайындық жұмыстары

      7.2.6.1 Дайындық жұмыстары 7.2.2.1 - 7.2.2.7 сәйкес орындалады.

      7.2.7 Қорғаныс жамылғысын түсірудің технологиясы.

      7.2.7.1 Қорғаныс жамылғысын жарықтарды жою бойынша дайындық жұмыстары, жарықтардың пайда болу себептері мен дамуы жойылғаннан кейін және жұмыстары жүргізілгеннен кейін қондыру қажет.

      7.2.7.2 Ені 0,3…0,8 мм жарықтарды жоюды, оларды цемент суспензиясымен толтыру жолмен жүргізу қажет. Цемент-су суспензиясын сулыцементті қатынасы 0,5…0,7 кезінде суперпластификаторды қосумен дайындайды. Суспензиясын дайындау үшін ерекше жіңішке дисперстік цементтер қолданады. Шөткенің көмегімен суспензияны сіңірту біткенге дейін түсіреді және жағады.

      7.2.7.3 Қорғаныс жамылғысы жөндеу бетінің ауданына және қолданылатын материалына байланысты ылғалдатылған негізіне қалақтармен, шөткелермен, білікшелермен немесе бүрккіштердің көмегімен қондырылады. Оның өнделетін бетон үсті бойынша біркелкі салынуын қадағалау қажет .

      7.2.7.4 Жоғары сіңіру қабілеті бар бетондары үшін жөндеу ерітіндісін екі қабат қондыру қажет, бірінші қабат бір бағытта қондырылады, екінші қабатты бірінші қабатқа перпендикуляр қондыру қажет, тізбекті қабаттар арасындағы қондыру уақыты тандалынған материалға байланысты.

      7.2.7.5 Қорғаныс қабаттарын орнату бойынша жұмыстарды қоршаған ауа мен құрылымның +5 °С -тен +35 °С-ке дейінгі температурасы кезінде орындау қажет.

      7.3 Бетон бетін ақаулардан қорғау және қабыршақтануды жою

      7.3.1 Су жұқтырмйтын бетін алу бойынша аралық құрылыс бетондарын қорғау үшін, қорғаныс жамылғылары мен құрамдары (коррозия ингибаторлары) қолданылады.

      7.3.2 Жөндеу алдында бетон үстінен ластайтын заттар жойылады: құм, шаң, кір, май, жарылмалар, ұсақтар және т.б. бетінің түріне, ауданына және зақымданған телімдердің көлеміне байланысты бетон үстін дайындаудың келесі тәсілдері қолданылуы мүмкін:

      - механикалық жөндеу (шөткелер, шойбалға, тегістейтін және фрезер мәшинелері);

      - құмағынды құрғақ және дымқыл жөндеу;

      - бытыралы ағынмен өндеу;

      - сумен үлкен қысым астында өндеу;

      Тазартудан кейін бетон бетін кептіру қажет.

      7.3.3 Беттерін өндейтін арнайы тез қататын материалдармен бұдыр беті кезінде бетон денесінде жарықтар мен бос орындар бітелінген болуы және жөндеуі жүргізілуі қажет.

      7.3.4 Қорғаныс жамылғысын қондыру алдында бетонның жасы - тәулікті құрау қажет.

      7.3.5 Қалың бетон негізіне бірінші қабатын қондыру үшін, материалға судың 5% енгізу ұйғарынды. Екінші қабатын қондыру алдында бірінші қабатын толығымен ауаға кептіріп алу қажет. Ауа температурасы +10 °С – 24 сағат, ал +20 °С - 4 сағатты құраған кезде қату уақыты климаттық жағдайларға байланысты болады.

      7.3.6 Қорғаныс қабаттарын атмосфералық әсерлерге тұрақты, қоршаған ортаның температурасы мен негізінің температурасы + 5° С төмен немесе 24 сағатта температурасы + 5° С төмендесе, қондыруға болмайды. Егер температурасы + 35° С жоғары болса, онда қондыру алдында беті ылғалдатылған болуы қажет.

      7.3.7 Қорғанысты сәндік жамылғыларды қылқалам, білікшемен ауасыз немесе бүріккішсіз қондыру қажет. Біркелкі сыртқы түрін алу үшін барлық беттеріне бір қондыру әдісін қолдану қажет.

      7.3.8 Қоршаған ортаның жемірлік әсерінен бетонды қорғау жағдайында немесе қызмет мерзімін арттыру үшін арнайы қорғау жамылғыларын қолдану ұсынылады.

      7.3.9 Майысқақ суға төзімді жамылғылар бетонның таза берік сумен қаныққан бетіне шөтке, қылқалам, резеңке қалақша, бүріккішпен екі қабатпен қондырылады. Бүрку 0,35...0,5 МПа қысымы астында диаметрі 3...4 мм шүмек арқылы жүргізіледі. Қабаттарды перпендикуляр бағытта қондырады. Қабаттың қалыңдығы 1,0 мм-ден аспауы қажет. Материалды шығындау қолданыстағы жабдық бетінің бұдырлығына және типіне байланысты және 2,5-тен 6 кг/м2 құрайды.

      7.3.10 Жамылғысын сыртқы механикалық әрекетке ұшыраған беттерінде қолданылуы ұсынылмайды.

      7.3.11 Гидрофобизделген құрамын таза, бүріккішпен шаңнан тазартылған және кептірілген бетіне қондыру қажет.

      7.4 Пайдаланылатын құрылымдар бетонының қорғаныс қабатын жөндеу

      7.4.1 Жол бетін дайындау.

      Жол бетін дайындаудың әдісі құрылымының, түрінің және зақымдаулар көлемінің бұзылу дәрежесіне, сонымен қатар жөндеу үшін қолданылатын материалдың түріне байланысты болады. Бетон беттерін дайындаудың әдісін таңдау кезінде, бетонның жыртып алуына беріктігі өзгерісінің әсерін ескеру қажет.

      7.4.2 Жұмыстардың көлемдеріне және мердігер ұйымының жабдықталуына байланысты жөндеуге беттерін дайындау үшін, келесі әдістердің бірін қолданады:

      - қысымын 60...70 МПа өрістететін суағынды орнатудың көмегімен бетонды және арматураны тазалау;

      - қысымды 35 МПа өрістететін су-құм ағынды орнатумен бетон мен арматурасын тазалау;

      - құм ағынды құралдардың көмегімен, механикалық құралдардың әсерімен, жеңіл перфораторлар, инелік пистолеттер мен металл шөткелердің көмегімен бетон мен арматураны тазалау. Осы беттерін тазалаудың әдістерін қолданғаннан кейін беттері сумен шайылуы қажет.

      7.4.3 Арматурасын өзектер мен "ескі" бетон арасында коррозия өнімдерінен тазалау кезінде 20 мм-ден кем емес саңылауын қамтамасыз ету керек.

      Егер кірден, ескі бояудан және әлсізденген бетоннан тазартылып ашылған беті маймен, битуммен немесе басқа да ұқсас заттармен сіңіртілген болса, онда оны оларды ерітетін құраммен, мысалы, fairy қосып сумен жуу қажет.

      7.4.4 Құрылымдық элементтің массивінен "ескі" бетонның қабыршақтануы болмаған және де "ескі" бетон қанағаттанарлық күйде болған кезде, бетін кірден және бояудан тазарту үшін 15...20 МПа қысымын өрістететін ағынды су немесе ағынды құм орнатуын қолдану қажет.

      7.4.5 Қорғаныс қабатын жөндеуді пайдаланылатын құрылымдарын жөндеу кезіндегі сияқты, сондай-ақ салынатын құрылымдардың геометриялық формаларын қалпына келтіру кезінде де жүргізеді. Жөндеу құрамдарын төсеу алдында бетон бетін шаңнан тазалап ылғалдату қажет.

      7.4.6 Сынулардың көлеміне байланысты қорғаныс қабатын жөндеудің келесі түрлерін қолданады:

      - жеке жарылмалар, қуыстар мен басқа да сынуларды жөндеу;

      - қорғаныс қабатын ішінара жөндеу;

      - қорғаныс қабатын тұтас ауыстыру.

      7.4.7 Қорғаныс қабатын ауыстыруды, оның қасиеттері төмнедеген кезде, арматурасы коррозияға ұшыраса немесе қорғаныс қабаты қабыршақталған кезде ғана жүргізеді. Жаңа қорғаныс қабаты ҚНжЕ 2.05.03 талаптарын қанағаттандыру қажет.

      7.4.8 Қорғаныс қабатын қадпына келтіру алдында беті кірден, бояудан, әлсізденген бетоннан және арматура коррозиясының өнімінен тазартылған болуы қажет. Жөндеу құрамдарын "ескі" бетонның ылғалдатылған бұдыр бетіне қондырылуы қажет, оның беріктігі жөндеу жұмыстардың өндірісінің жобасында бекітілген минималдыдан төмен болмауы қажет. Тазалынған арматурада күңгірттеу рұқсатты, бірақ коррозияның күпсек өнімдері болмауы қажет. Жөндеу үшін тиксотропты типті құрамдарын қолдану ұсынылады.

      7.4.9 Ақауларды және сынуларды жөндеуді екі әдіспен жүзеге асырады: қалыпты орнатусыз және қалыпты орнатумен. Шағын ақауларды қалыпты орнатусыз жояды. Үлкен және терең ақаулық орындарды қалыптың көмегімен бетонмен толтырады. Осындай орындарды қажет болғанда арқаулау және қатқан қадалар көмегімен жаңа бетонды бекіту қажет.

      7.4.10 Бетон үстіндегі шұғыңқы жерлер мен ерітінділері дұрыс орнатылмағандықтан немесе қалыптың саңылаусыздығынан қаптап түсулері, оның жеткілікті қаттылығы немесе төмен сапасынан, тегістеумен немесе бетін сүртумен сындыру немесе сүргілеп тегістеу қажет.

      7.4.11 Ерітіндінің жеткіліксіздігінің салдарынан пайда болған бетон үстіндегі қуыстар, судың жиналуы мен қалып жанындағы ауаны, сапасыз материалды кесіп тастағаннан кейін, жеткілікті нығыздау мен арматурада бетонның қатуын ұсақтүйіршікті бетонмен немесе полимер қосымшасы бар ерітіндімен бітейді.

      7.4.12 Жұмыстарды орындау кезінде ақаулық орындарын түзетудің тек дұрыс әдістерін қолдану қажет (28-сурет).


     


      а) дұрыс түзетілмеген; б) дұрыс түзетілген

      28-сурет – Ақаулы телімді түзету сызбасы


      7.4.13 Бетон қоспасының қабаттасуы немесе цемент қамырының ағып кетуі салдарынан бетон үстіндегі шақпатастылықты, арматуралық өзектерден 2...3 см-ге (немесе одан астам) терең сапасыз бетонды алып тастау жолымен жояды. Пайда болған қуыстарды кәдімгі бетондармен, полимербетонмен немесе ерітіндімен бітейді. Бітеудің 3 см тереңдігі кезінде қалыпты құрады.

      7.4.14 Тереңдігі 30 мм-ге дейін сынулар мен нақыстарды қалыпты орнатпай жояды. Тереңдігі 30 мм-ден астам сынулар мен нақыстарды қалыпты орнату арқылы жою қажет.

      Жазықтықты беттеріндегі зақымдануларды құймалы құрамдардың көмегімен, ал тік және көлбеу беттерінде – шашырату немесе қалыпқа құйылатын құймалы құраммен қондырылатын тиксотропты құрамдармен жояды.

      7.4.15 Жөндеу кезінде орнатылатын қалып белгілі бір талаптарды қанағаттандыру қажет. Бетонға қатысты қалып материалының бетін жөнделінетін құрылымның бетон бетінің фактурасын есепке ала отырып таңдайды. Әдетте, қалыпты толтыруды үнемі дымқыл түрінде ұстап тұрып шпунтталған тақта көмегімен орындайды. Сонымен қатар бетонның жақсы сапасына жетуге мүмкіндік беретін қалыпты матаны қолдану ұсынылады.

      7.4.16 Қалыпты мықты бекітеді. Қалыпты орнату және бекіту кезінде жылжымалы бетонның немесе ерітіндінің ішкі қысымын, сонымен қатар бетонды беру кезінде қысымын есепке алу қажет.

      Қалып тығыз болу қажет, цемент сүтінің саңылаулар арқылы ағып кетуіне жол берілмейді.

      7.4.17 Жөндеу кезінде әсіресе қалыптың екі әдісін қолданады:

      - тұтастырғыштардың көмегімен тақтайлы екіжақты немесе біржақты (29 а, б-сурет);

      - бағыттауыштар бойымен немесе жай тақтайлы жылжымалы қалып, немесе фанералық қалып (30-сурет).

      7.4.18 Тұтастырғыштар ретінде соңында бұрандамамен немесе қалыпты құлыппен жабдықталған диаметрі 12 мм алюминий өзектерін қолдану қажет. Тұтастырғыштар арматураға тимеу қажет. Жөндеу құрылымының жеткілікті қалыңдықты біржақты қалыпы кезінде тұтастырғыштар сыналы немесе басқандай анкерлерімен анкерленеді. Тұтастырғыштарды анкерлеу үшін қалыңдығы жеткіліксіз болғанда өтпелі саңылауы бұрғыланады. Бұл ретте шығу жері бетонның жарылмасымен бірге жүретінің ескеру қажет, сондықтан саңылауды бұрғылауды құрылымның қарама-қарсы жағынан жүргізу қажет.


     


      а) екі жақты қалып; б) бір жақты тақтайлы қалып

      1 – құйғыш дөңесі (қиып өтеді); 2 – қалыпты құлып немесе сомын; 3 – қатқылдық қабырғалар; 4 – қалыпты шере немесе тақтай; 5 – тұтастырғыш; 6 - тығын; 7 - анкер.

      29-сурет – Тақтайлы қалып


     


      1 – сыналы анкер; 2 – қиғаштық тақтай; 3 – қалыпты шере немесе болат қағаз;

      4 – кергі; 5 – ерітіндіні жіберуге арналған саңылау; 6 – арматуралық қаңқа.

      30-сурет – Тақтайлық немесе шерелік жылжымалы қалып


      7.4.19 Алынбайтын тұтастырғыштарға қорғаныс қабатының қалыңдығы шегіндегі қалыпқа жанасу жерінде диаметрі 30...40 мм ағаш, пластмасса немесе пенопластты тығындар киіледі. Қалыпты шешкеннен кейін тығындары алынады, тұтастырғыштары кесіледі немесе бетонның қорғаныс қабатына тең тереңдікте тістеледі, қалған саңылаулар ерітіндімен толтырылады. Алынған тұтастырғыштарда қалған саңылаулар инъекциялау көмегімен ерітіндімен толтырылады.

      7.4.20 Жөнделетін телімнен тыс құрылымында бетон қабатының қалыңдығын ескере отырып, бағыттаушы бөренелер немесе металл пішіндері орнатылады. Тақтайлары пластмассалық тығындарға қағылатын анкерлермен, бұрандалы шегелермен немесе мырышталған шегелермен бекітіледі. Қажет болғанда пішіндерін көлденең тұтастырғыштармен қосады.

      7.4.21 Ламинатталған шерелерін қолдану кезінде соңғысы жұмысшы қалпында ағаш сыналарымен бекітіледі. Бұрыштары қисаяды. Қалып ерітіндінің немесе бетонның ұсталуынан кейін ажыратылады, тазаланады және алдында жөнделінген телімнен 2...3 см жамылғысымен қайта орнатылады.

      7.4.22 Қалыптағы бетонды күтіп ұстауды оларға 70 % жобалық беріктігін жинауға дейін жүргізу ұсынылады. Бетонды күтіп ұстау үшін қалыпты жедел бөлшектеу (кем дегенде бір аптадан соң) керек болғанда жөндеу аймағының бетоны үстіне қондырылатын арнайы қабықтәріздес құрамды қолдану қажет.

      7.4.23 Қалыпты шешкеннен кейін бетондау үдерісінде (құймалы шошақ) пайда болатын бетондық шығыңқы жер алмас дискісімен шабылған (астынан үстіне) немесе кесілген болуы қажет. Қажет болған жағдайда жөнделінген бетонның бетіндегі мүмкін ақаулар, жөндеу ерітіндісінің көмегімен өнделеді.

      7.4.24 Арматурада, қалыпта және алдын ала бетонды ұстап қалған технологиялық жіктердің орнату орындарында бетон ерітіндісінің салбырауынан, бетондағы қуыстар мен бос орындарды цементтік немесе полимерцементтік ерітінділерді қолданып инъекциялаумен жояды. Инъекциялық ерітіндінің құрамын жөндеу жұмыстарының жобаларын құру және тексеру кезінде орнатады.

      7.5 Аралық құрылыстардың темірбетоннан жасалған арқалықтарын құрылымдық жөндеу

      7.5.1 Арматураны ашық қалдырумен және арматуралық қаңқасының тот басуымен бетон бетінде елеулі зақымданулардың болуы кезінде жөндеу қалыпты орнатумен жүргізіледі. Үлкен және терең ақаулық орындарды қалыптың көмегімен ұстап тұратын бетонмен толтыру қажет. Осындай орындарды арқаулау қажет және жаңа бетонды қатқан арнайы анкерлер және қадалардың көмегімен бекіту қажет.

      7.5.2 Пайдаланылатын темірбетонды аралық құрылыстарының қорғаныс қабатын қалпына келтіру технологиясы келесі амалдардан тұрады:

      - дискілік алмас арамен зақымданған телімдерін кескіндеу;

      - ағынды су құрылғысымен 5,0 МПа қысымы астында зақымданған телімдерде бетонды жою. Ағынды суды қолданатын жерлерде электрлі- және пневматикалық құралды қолданады;

      - арматурасын тот басудан ағынды сумен 5,0 МПа қысымы астында гидродинамикалық тазалау, ал ағынды су құрылғысын қолдануға болмайтын жерлерде инелік пневмопистолетті қолданады;

      - "тот басуды түрлендіргіш" типті құрамын арматура бетіне қылқалам көмегімен қондырудың химиялық әдісімен немесе пневмо- әдіспен арматурасын тазалау;

      - коррозияға қарсы құраммен арматураны қорғау.

      - егер бетон 5 см тереңдікке алшақтаған болса, онда жөндеу торымен қосымша арқаулау;

      - ескі бетон бетін сумен қанықтыру;

      - ерітіндіні шашыратумен немесе торкреттеу әдісімен қондыру. Жұмыстардың шағын көлемдерінде ерітіндіні күрекшемен қондырады;

      - электрлі үтіктеудің көмегімен шашырату немесе торкреттеуден кейін ерітінді қабатын тегістеу;

      - ерітіндіні қондыру мен тегістеу арасындағы уақыттың кесіндісі ерітінді ұсталынбағанға дейін, яғни саусақтар бетінде жеңіл іздер қалдырып бетінен батып кетпеген кезге дейін созылады;

      - ары қарай бетонды күтіп ұстау қабықша тәріздес құрамды қолданумен жүзеге асырылады.

      7.5.3 Қорғаныс қабатын жөндеу кезінде тез қататын тиксотропты және құймалы жөндеу құрамдарын қолданады.

      7.5.4 Тасымалдауыш қабілетін қалпына келтіру немесе құрылымын күшейту үшін қосымша арматуралауды қолданады.

      7.5.5 Қосымша өзектерді электрлі дәнекерлеумен бекіту ұсынылмайды, ал алдын ала кернелген арматураға – бекітуге тыйым салынады.

      7.5.6 Қосымша жұмысшы және құрылымдық арматураға жобалық күйде "ескі" бетонда бекітілген болатты анкерлерді қолдану қажет (31-сурет). Арматураны сымды шиыршықтармен немесе дәнекерлеумен бос орнына қайырып бекітілген диаметрі 8 немесе 10 мм, АII немесе АIII класстарының кезеңді пішінінің өзектерінен анкерлерді дайындайды. Өндеудің тереңдігі өзектің диаметрінен жиырмадан кем емес болуы қажет.

      7.5.7 Ұңғыма диаметрін оған қойылатын анкердің диаметрінен 6 мм-ден көп қабылданады және бекіткіш құраммен 50...60 % толтырады, содан соң оған өзекті бұрайды. Тік беттерінен анкерлер үшін төменге қарай еңіспен ұңғымаларды бұрғылау қажет (31-сурет, а).

     


      1 – анкер; 2 – арматура; 3 – арнайы цементтегі ерітінді;

      4 – құйма бетон ерітіндісі

      31-сурет – Арматураны бекітуге арналған анкерлерді орнату


      7.5.8 Төменге қарай еңіспен орындалған ұңғымаларда бекітуші құрамы ретінде, 1:1 қатынасында алынған арнайы тез қататын цемент және ұсақ құм ерітіндісін қолдану қажет. Егер ұңғыма жазықтықты немесе жоғарыға қарай еңіспен орындалған болса, онда бекітуші құрам ретінде осындай ұңғымалардан ағып кетпейтін тиксотропты бетонды қолданады.

      7.5.9 Жұмысшы немесе құрылымдық арматурасы мен "ескі" бетонның беті немесе тас қалауының қосымша өзектері арасындағы саңылау 20 мм-ден кем емес болуы қажет. Жөндеу кезінде диаметрі 5 мм және одан кем сым арматурасынан жасалған торларды, анкерлерден басқа дюбелдермен атуды қолданады.

      7.5.10 Жөндеу үшін арнайы бетон типін (құймалы немесе тиксотропты) таңдау кезінде келесіні ескеру қажет. Бетондауға жататын арматуралық өзектерінің аз мөлшері кезінде, әдетте, қалыпты қолдануды қажет етпейтін тиксотропты құрамдарын қолдану оңтайлы болып саналады. Егер арматуралық өзектердің қою торы орын алатын болса, онда арматуралық өзектер мен "ескі" бетон арасында, қуыстардың пайда болуларын болдырмас үшін, қысым астында қалыпқа сықап толтырылатын құймалы құрамын қолданған мақсатты көрінеді.

      7.5.11 Жүру бөлігінің тақта ақауларын жөндеу үшін қалыптың функциясын құрылымының өзі орындау алады (32-сурет).


     


      а – жоғары арматура белдеуінің аймағындағы жазықтық бетінде жөндеу;

      б – төменгі арматура белдеуінің аймағындағы төбелік бетінде жөндеу; в – жазықтық бетінде бетонның толық тереңдікке жөнделуі; 1 – жөндеу құрамын беру; 2 – бақылау және ауаны шығару үшін саңылау; 3 - дірілдеткіш; 4 - "ескі" бетон; 5 - қалып

      32-сурет – Жөндеу құрамдарын қалыпқа төсеу


      7.5.12 Қалыпқа сорғының көмегімен сықау технологиясы жазықтықты төбелік беттеріндегі жұмысы кезінде қолданылуы мүмкін. Қалыпты орнату алдында бетонның барлық беттерін сығылған ауамен өндеу қажет, онда қоспасын қондыру үдерісі кезінде ауа жиналып қалуы мүмкін, немесе ауаны бұрғыш түтіктерді орнату қажет. Содан кейін жөндеу құрамының дайындалуы және оны дайындалған кеңістікке сықауы жүзеге асырылады (33-сурет).

      7.5.13 Тік беттерінде жұмыс істеу кезінде ерітіндіні қондыру астынан үстіне қарай, төбелерде және жазықтықта — бір жақ шетінен екінші жақ шетіне дейін орындалады. Беттерінің үлкен аудандарында ерітіндіні қондыруды кезең-кезеңмен, карталармен жүргізуге болады. Бір жазықтықты толтырып болғаннан кейін және де құрылымның бастапқы материалымен адгезиясын қамтамасыз етуден кейін ерітінді басқа жазықтықтарға беріледі.


     


      1 – шүмегі бар келтіру құбыр желісі; 2 – шүмегімен ауаның шығуы үшін құбыр;

      3 – қалыпты анкерлік бекіту; 4 - қалып; 5 – ұсақ шақпатасты бетон (16 мм-ге дейін ірі жарықшақталғаны) немесе жөндеу ерітіндісі

      33-сурет – Қысым астындағы сорғыштың көмегімен қалыпқа ұсақ шағыл тасты жөндеу қоспасын төсеу.


      7.5.14 Бетонның қорғаныс қабатын қабылдамаумен бірге жүретін төменгі жұмысшы арматураның коррозиясы, аралық құрылыстардың темірбетон бөренелері үшін кең тараған, және де біруақытта қауіпті ақауы болып табылады. Бөренелерді жөндеу кезінде арматураның коррозиясының салдары ретінде, сонымен қатар қабылданатын жүктемелердің өсуімен байланысты оларды күшейтудің қажеттілігі туындауы мүмкін. 34-суретте бөренелердің төменгі аймақтарын жөндеудің тиісті үш нұсқасы көрсетілген.


     


      1 – тез әсер ететін бетон; 2 – бар арматура; 3 – армтураның қосымша өзектері; 4 - анкерлер; 5 – жалғайтын тақтай.

      34-сурет – Көтеруші төсемдерді жөндеу сызбасы: а) қосымша арматурамен күшейтусіз; б) және в) күшейтумен; г) бөрене тіреуішінде бар арматурамен және қосымша арматурамен жалғау


      Біріншісі нұсқа арматуралық өзектермен күшейтуді болжамдамайды. Коррозия салдарынан бар арматурасының қима ауданының 5,6 % дейін төмендеуі кезінде, қорғаныс қабатын арнайы бетондармен қалпына келтіреді. Егер арматура қимасы ауданының төмендеуі 5,6 %-дан 10,12 %-ға дейін құрайтын болса, онда қорғаныс қабатын қалпына келтіру үшін құймалы немесе тиксотропты типті фибробетондарды қолданады.

      Екінші нұсқасы бөренесін қоданыстағылардан төмен орналасқан арматураның қосымша өзектерімен күшейтуді қарастырады.

      Үшінші нұсқасына сәйкес, арматурасының қосымша өзектерін бөрененің төменгі аймағы жабдықталған құйылуларда (тақталарда) орналастырады.

      Екінші және үшінші нұсқасы бойынша жөндеу кезінде, қорғаныс қабатын құймалы және тиксотропты типті құрғақ қоспалардан жасалған бетондармен қалпына келтіреді.     

      Аралықта қосымша арматурасын анкерлерге бекітеді, тіреуіштерде – 34-сурет, г, көрсетілгендей үстемелер арқылы барларға ерітіп жабыстырады.

      7.5.15 Бағаналар мен бөренелерді жөндеу кезінде жаңа қорғаныс қабатын бетондау қалыпты қолданумен немесе онсыз да орындалуы мүмкін. Құрылымдық элементтерінің шағын көлемдерінде жөндеулік жеке зақымданулар кезінде қалыпсыз шашыратумен қондырылатын тиксотропты бетондарды (фибробетондар) қолдану мақсатты. Бірдей құрылымдардың елеулі мөлшерінде бірдей зақымданулары бар, оларға қалыпқа құйылатын жөндеу құрамдарын қолдану қажет. Қалыпқа астынан үстіне қарай қысым астында қондырылатын құймалы бетондарды қолдану жоғарлатылған сенімділікпен жөндеудің жоғарғы сапасын қамтамасыз етеді.

      7.5.16 Аралық құрылыстың төменгі жағындағы тақтасында құрылымның күшейтілуімен қиыстырылған бетонның қорғаныс қабатын қалпына келтіру 35-суретте көрсетілген. Егер майыстыратын сәттерге қабылдауға құрылымның қабілетін арттыру қажет болса, онда осында көрсетілген күшейту әдісін қолдану мақсатты. Қосымша арматуралық тор анкерлерде бекітіледі; оларды "ескі" бетонға 7.5.6. сәйкес бітеу қажет. Жаңа қорғаныс қабатын қалыпқа қысып толтырылатын құймалы типті бетоннан жасайды. Бір тақта немесе ұстап алу шегінде жататын құрамның көлемі қолданылатын сорғының өнімділігімен (бетонның берілуі оның қатып қалуына дейін, бітуі қажет сол уақытқа дейін) сәйкес келуі қажет. Бетонды құю және ауаны шығару үшін тақта денесінде оның қарама-қарсы бұрыштарында бұрғыланған тесіктер қолданылуы мүмкін. Егер толтыруға ұзындығы 23 м-ге дейін шағын кеңістік жататын болса, онда сорғыны қолданусыз құйма қолданылуы мүмкін.


     


      1 – құйма типті бетон; 2 – бар арматурасын ашу; 3 – жаңа арматура; 4 - анкерлер;

      5 – бетонды сыналау үшін саңылау; 6 – қалыпты толтыруды бақылау және ауаны шығару үшін саңылау

      35-сурет – Тақтаның төменгі бетінде қорғаныс қабатын қалпына келтіру және оны күшейту сызбасы


      7.5.17 Айлақ төсеніш тақтасының беткі қабатында оның күшеюімен сәйкестендіріген қорғаныс қабатын қалпына келтіру 36-суретте көрсетілген. Осындай күшейту әдісі беріктілік есебі құрылымын қабылдауға, үлкен жинақталған жүктемелердің әрекеттері кезінде құрылымының жергілікті майыстыруын тудыратын, күшейту қабілеттілігін арттыру қажеттілігін көрсететін жағдайларда ұсынылады. Күшейту үшін В30 классты тез қататын цементтегі бетонды қолдану ұсынылады. Теріс иілу кездері аймақтарының тіреуіштері астында қосымша арматурасын анкерлерде бекіту қажет; тақта бетінің қалған бөліктерінде арматуралық торды дюбелдермен атып қолданылуы мүмкін. Белгілі бір қашықтықта жазықтықты арматурасының (тордың) жобалық жағдайын қамтамасыз ету үшін, бетон текшелерінен немесе арнайы пластмасса бұйымдарынан жасалған төсемдері орнатылады.


     


      1 – тез әсер ететін цементте бетон; 2 – жаңа арматура;

      3 - анкерлер; 4 - төсем.

      36-сурет – Тақтаның жоғарғы бетінде қорғаныс қабатын қалпына келтіру және оны күшейту сызбасы


      7.6 Аралық құрылыстардың темірбетоннан жасалған арқалықтарының жарықшақтарын бітеу

      7.6.1 Құрылымдардағы жарықтарды белсенді және белсенді емес деп бөледі: белсенді жүктеме немесе температураның әсерінен ашылуын өзгерте алады; белсенді еместер сыртқы әсерлерден ашылуын өзгертпейді. Белсенді жарықты құрылым күшейтілумен сәйкес оның монолиттілігін қалпына келтіретін белсенді емеске өзгертіп тастауға болады.

      7.6.2 Жарықтарды бітеу бойынша технологиялық шешімдерді негізгі үш факторлардың талдаулары негізінде қолданылады:

      - жарықтардың пайда болу себептері (отыратын, күшті, және т.с.с.);

      - жарықтың сипаттамалары (ашу көлемі, белсенділігі, сүзгілеудің болуы және т.с.с.);

      - жөндеуден кейін құрылымға қойылатын талаптар.

      7.6.3 Белсенді емес жарықтар

      7.6.3.1 Отырғызу сипатының қылды жарықтары.

      Әсіресе отырғызу сипаттағы қылды жарықтардың торы бар құрылымының жөндеу тәсілі, бетонның үстіңгі бетінің беріктілігі мен жалпы жағдайына байланысты. Егер де ол әлсізденген болса, онда оның үстінде қабыршақтана бастаған телімдері бар болады, беткі қабатын 1...2 см тереңдікке жою және тереңдігі 2 см-ге дейінгі зақымдануларды жөндеу бойынша нұсқауларға сәйкес ауыстыруға тура келеді (7.4.14 қарау). Егер үстінгі беті әлсізденбеген, бірақ отырғызатын жарықтары бар болса, онда 7.2.7.3 сәйкес қорғаныс жамылғысының құрылғысы бетон бетін жөндеудің тәсілі болып табылады.

      7.6.3.2 Шағын тереңдікті белсенді емес біржақты жарықшақтары.

      Жөндеу камерасын жарық бойымен (жарықты тілу) кесумен және оны жөндеу құрамымен толтырумен бекітіледі (37-сурет).

      Камераның ені осылай оның қабырғалары босатылып қалмаған бетоннан (ені 20 мм-ден кем болмауы қажет) болатындай етіп тағайындалады. Камера тереңдігі 20...40 мм тең етіп қабылданады.


     


      1 - жарықшақ, 2 – жөндеу құрамы

      37-сурет – Тереңдігі шағын біржақты жарықшақтарды бітеу


      Камераны кесуі алмас дискісі бар кесетін мәшиненің және перфоратордың көмегімен "қарлығаштың құйрығына" жасалады. Кестелі жарықты ағынды сумен өндеуге ұшыратады, ығысқан ауамен жояды немесе артық ылғалды сорғышпен және арнайы жөндеу құрамымен толтырады.

      7.6.4 Үлкен тереңдікті белсенді емес біржақты жарықтар.

      Жөндеу жарық бойымен камераны кесумен, оны жөндеу құрамымен толтырумен және жөндеу материалын жарыққа, алдын ала бұрғылап тесілген теспелер арқылы инъекциялаумен бекітіледі.

      7.6.4.1 Инъекциялау бойынша жұмыстарды ауаның және құрылым массивінің температурасы +5 °С кезінде жүргізу қажет, 10...15°С шегіндегі температура оңтайлы болып табылады, 25°С жоғары температура кезінде инъекциялық құрамның қату жылдамдығы артады, бұл оның бату тереңдігі және олармен қуыстарды толтыруды шектеуі мүмкін. Жұмыстардың өндірісі кезінде жөнделінетін құрылымға динамикалық әсерді алып тастау қажет (технологиялық жабдықтаудан діріл, автокөліктің жүріп өтуі және т.с.с.).

      7.6.4.2 Қалың қабатты құрылымдарда инъекциялау үшін теспелер, әдетте, екі жақтан жарықтан бастап шахматты түрде 45…60° бұрышымен 30-дан 50-см-ге дейін қадамымен жарыққа қарай бұрғыланған арна жарықты қиып өтуі үшін бұрғылап тесіледі. Жұқа қабырғалы құрылымдарда инъекциялау нүктелері арасындағы оңтайлы ара қашықтық, әдетте, 0,6 құрылымның қалыңдығын құрайды, бірақ құрылымның қалыңдығынан көп емес. Теспенің сағасынан жарықтың тереңдігіне байланысты b жарығына дейінгі ара қашықтық (38-сурет). Бұрғылап тесілген саңылауларға пакерлерді бекітеді. Металл ашқыш (көп реттік) пакерлерді қолдану ұсынылады.


     


      1 - жарық, 2 – жөндеу құрамы, 3 - бау, 4 - тығыздауыш, 5 – екінші кезекті теспе (қажет болғанда).

      38-сурет – Тереңдігі үлкен бір жақты жарықшақтарды бітеу


      7.6.4.3 Камерасын кесу 7.6.3.2. тармағына сәйкес жүргізіледі.

      7.6.4.4 Әр теспе арқылы камерасын кесуден кейін жарық сумен жуылады. Жуу кезекпен үстінен астына қарай жарықтың көлбеу немесе тік орналасуы кезінде немесе жарықтың жазықтықты орналасуы кезінде бір жағынан бастап жүргізіледі. Пакері теспелер арқылы жуу алдында теспеде бекітіледі. Егер де теспе арқылы шайылатын су жарыққа (теспе жарықты қиып өтпеді) өтпейтін болса, онда ол жөндеу құрамымен тығындалады, және оның қасында басқасы кіші бұрышпен бұрғылап тесіледі. Жуу теспелер мен жарықтардан таза су ақпаған уақытқа дейін жүргізіледі. Жуудан кейін жөндеу құраммен камераны бітеу жүргізіледі.

      7.6.4.5 Жөндеу құрамымен жеткілікті беріктігін жинаудан кейін тікелей инъекциялау алдында жарықты қайтадан сумен қанықтыру мақсатында сумен қайта жуылады.

      7.6.4.6 Бастапқы сатыда инъекциялау кіші қысым астында жүргізу қажет – шамалы 0,1 МПа. Тік және көлбеу элементтерінде инъекциялау төменгі пакерден бастап жоғарғысымен аяқталады, ал жазықтықтарда – бір жақ шетінен бастап жүргізіледі. Инъекциялау үдерісінде қысым 1,5 МПа кем емес шамасына дейін арту қажет. Инъекциялау кезінде қысымның шекті шамасы камера бітелген жерінен инъекциялық құрамының ағып кету мүмкіндігімен шектеледі. Берілген тығыздығы бар сықаудан (келесі) жоғары орналасқан, пакерден шыққан ауаның көпіршіктерісіз инъекциялық құрамының пайда болғандығынан кейін, қолданылатын пакер жабылады, және инъекциялауды жоғарыда орналасқан (келесі) пакер арқылы жалғастырады.

      7.6.4.7 Құрамын сіңірмеген жағдайда 2...3 минут бойы пакерді қысыммен тексеру жүргізіледі және инъекциялауды келесі пакер арқылы жалғастырады. Бірнеше уақыттан соң инъекциялаудан кейін пакердің қалпақшасы арқылы инъекциялық құрамының ағып кетуіне тексеру жүргізіледі. Егер де құрамы ағып кетпеген болса, онда жөндеу құрамымен тығыздалған пакер тесепенің қуысынан жойылады.

      7.6.4.8 Егер инъекциялау үдерісінде инъекциялық құрамын қандай да бір теспе арқылы беру қиын болса, онда инъекциялауды аяқтағаннан кейін оның қасына басқа бұрышпен, екінші кезекті теспені бұрғылап тесу және қайтадан инъекциялауды жүргізу ұсынылады.

      Жөндеуді тиксотропты типті жөндеу құрамымен және эпоксидті негізде екі құраушы инъекциялық құрамдармен жүргізеді.

      7.6.5 Екіжақты мүмкіндігі бар белсенді емес өтпелі жарықтар.

      Жөндеу екі жағынан жарық бойымен камераны кесуден, оны жөндеу құрамымен толтырудан және жөндеу материалын жарыққа инъекциялаудан тұрады. Жөндеу сызбасы 39-суретте көрсетілген.

      7.6.5.1 Бір жағынан камера кесіледі және 7.6.3 бойынша жөндеу құрамымен толтырылады, содан соң бірінші төменгі (шеткі) теспе бұрғылап тесіледі (7.6.3.2 қарау).

      7.6.5.2 Жөндеу құрамымен жеткілікті беріктілікті теспе арқылы жинаудан кейін, қарама-қарсы жақтан жарықтың орналасуын анықтау үшін боялған (мысалы, марганец ерітіндісі) су тартылады.

      7.6.5.3 Камера қарама-қарсы жақтан кесіледі, барлық теспелер екі жақтан бұрғылап тесіледі, жарықтарды жуу, камераны 7.6.4.3-7.6.4.5 сәйкес қарама-қарсы жақтан бітеу мен қайтадан жуу жүргізіледі.

      7.6.5.4 Инъекциялау 7.6.4.6. сәйкес бір жағынан ғана жүргізіледі. Бұл ретте, егер қарама-қарсы жақтағы пакерлер арқылы инъекциялық құрамның ағуы орындалатын болса, онда олар бітеледі.

      7.6.5.5 Инъекциялық жұмыстарды аяқтаған соң, бір жағынан қарама-қарсы жақтағы бітелінбеген пакерлері арқылы инъекциялауға өтеді. Қажет болғанда екінші кезектегі теспелер бұрғылап тесіледі.

      7.6.5.6 Инъекциялау аяқталған соң пакерлер алынады және теспелер жөндеу құрамдарымен тығыздалады.


     


      1 - жарық, 2 – жөндеу құрамы, 3 – теспе, 4 - тығыыздауыш, 5- екінші кезекті теспе (қажет болғанда)

      39-сурет – Екі жақты қол жетімді белсенді емес өтпелі жарықшақтарды бітеу


      7.7 Бір жақты қол жетімді белсенді емес өтпелі жарықшақтар

      7.7.1 Осындай зақымданулармен құрылымдарын жөндеу үлкен тереңдікті бір жақты жарықтардың құрылымдарын жөндеумен ұқсас. Осыған байланысты, құрылымында қуыстар, сусымалы топырақ орналасқан болуы мүмкін, сондықтан инъекциялық құрамының едәуір үлкен шығындалуына дайын болу қажет.

      7.8 Арынды сүзгілеумен белсенді емес жарықтар.

      Құрылымдарға қойылатын талаптарға байланысты жөндеудің екі нсқасы болуы мүмкін: цемент негізінде жарықтарды инъекциялық құраммен немесе полиуретанды шайырмен инъекциялық толтыру.

      7.8.1 Цемент негізінде жарықтарды инъекциялық құраммен толтыру.

      Жөндеу сүзгілеу ағынының (дренажды орнатудан) ауыздықтауынан, жарық бойымен камераны кесуден, оны жөндеу құрамымен толтырудан және сумен толтырылған жарыққа жөндеу материалын инъекциялаудан тұрады.

      7.8.2 Дренаж суды камера кесу телімінен оның қалыптасуы, жөндеу құрамымен толтыру, қажетті беріктік үшін жөндеу құрамымен жинау кезеңіне дейін бұрып жіберу үшін арналған. Дренаж ретінде 7.6.3.2 сәйкес бұрғылап тесілген бірінші кезектегі теспелер шыға алады. Жұмыстардың өндірісінің ыңғайлылығы үшін пакерлерге құбыршектерді кигізуге болады.

      7.8.3 Дренажды жарық бойымен орнатудан кейін, 7.6.4. көрсетілгендей камера кесіледі және жөндеу құрамымен толтырылады. Егер де камераға судың толығымен келуін тоқтата алмаған болса, онда оны толтыру үшін жөндеу құрамы ретінде тез қататын бетонды қолану қажет.

      7.8.4 Ары қарай жұмыстар 7.8.3.6-7.8.3.10. сәйкес жүргізіледі. Бұл ретте инъекциялауға жоғарыда орналасқан пакер арқылы өту, одан бастапқы консистенциясының инъекциялық құрамы аға бастағанда жүргізіледі.

      7.8.5 Нақты шарттарға байланысты сүзгілеу ағынының шағын жылдамдықтарымен инъекциялық құрамын беруді қамтамасыз ететін, дренжады орнатудың басқа да нұсқалары болуы мүмкін.

      7.8.6 Жарықты полиуретанды шайырмен инъекциялық толтырумен жөндеу. Жөндеу сүзгілеу ағының жабумен, жарық бойымен камераны кесумен және оны жөндеу құрамымен толтырумен бекітіледі.

      7.8.6.1 Пакерлер орнатылатын жарық бойымен шахматты түрде (38-суретті қарау), оны кесіп өтетін теспелер бұрғылап тесіледі. Теспелердің қадамы 30...50 см-ге тең етіп алынады. Теспелерден жарықтарға дейінгі ара қашықтық құрылымның қалыңдығы мен инъекциялық құрамына байланысты таңдалады. Төменгі (шеткі) пакер ниппелмен жабдықталады. Екі құраушысы бар құрамдар үшін сорғының көмегімен теспелерге төменгіден (шеткі) бастап, сумен байланысқанда көпіріп жарықты толтыратын және сүзгілеу ағынына жолды бітейтін инъекциялық құрамы беріледі.

      7.8.6.2 Жоғарыда орналасқан (келесі) пакерден инъекциялық құрамның ағуының басында, пакерде ниппель бекітіледі, оған сорғының құбыршегі салынады және инъекциялау жалғасады. Реакция басталуының уақыты аз болғандықтан, онда осы амал максималды түрде тез жүргізілуі қажет.

      7.8.6.3 Инъекциялау аяқталған соң пакерлер алынады және теспелері жөндеу құрамымен тығындалады. Содан соң жарық бойында жөндеу құрамымен толтырылатын камера кесіледі (7.6.4 қарау).

      7.8.6.4 Жөндеуді тиксотропты типті жөндеу құрамымен және полиуретанды негізде екі құраушысы бар инъекциялық құраммен жүргізеді.

      7.9 Белсенді жарықтар

      7.9.1. Белсенді жарықты белсенді емес жарыққа ауыстыру.

      Белсенді жарықтар жиі құрылыс кезінде деформациялық жіктер монолиттелген және жұмыс істемеуі салдарынан пайда болады. Осындай жағдайларда қайсысы мақсатты екендігіне шешім қабылдау қажет: жарықты деформациялық жіктің рөлінде белсенді түрінде қалдыру немесе жобалық деформациялық жіктердің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету, ал жіктің бойындағы жарықты белсенді емеске ауыстыру қажет.

      7.9.2 Белсенді жарықты белсенді емеске ауыстыру оны көлденең анкерлермен "біріктіру" жолымен орындайды (40-сурет). Анкерлердің қадамы мен оның диаметрі есеппен анықталады. Жиі оны 40…50 см-ге тең етіп тағайындайды. Қалыңдығы 20...25 см қаптама тақталарда диаметрі 12 мм, массивті құрылымдарда – диаметрі 20...25 мм анкерлерді қолданады. Анкерлерді АII немесе AIII классты мезгілді пішіннің арматурасынан орындайды. бетон беріктігіне байланысты жарықтан әр жақтарына қарай анкерді бітеудің ұзындығын оның диметрлеріне 40...50 см-ге тең етіп тағайдайды. Диаметрі 12 мм анкерлерін орнату үшін камера енің 18...20 мм-ге тең етіп тағайындайды: осындай анкерлерді жобалық күйде арнайы тиксотропты типті жөндеу құрамымен бекітеді. Диаметрі 18...20 мм-анкерлері үшін ені 40 мм камераларын кеседі және оларды жөндеу құрамымен толтырады. Камераның тереңдігі бетонның қорғаныс қабатының қажетті қалыңдығын қамтамасыз етуін негіздеуден тағайындайды.

      Ары қарай жарықты белсенді емес жарықтарды бітеудің, алдында көрсетілген сызбаларының бірі бойынша бітейді.


     


      1 - жарық, 2 – көлденең анкер, 3 – жөндеу құрамасы

      40-сурет – Белсенді жарықшақты белсенді емеске ауыстыру сызбасы


      7.9.3 Белсенді жарықтарды бітеу оларды қату кезінде одан әрі жарық сағасын полиуретандық герметикпен бітеумен, берік иілгіш массасын жасайтын акрилатты негізде шайырмен инъекциялаудан тұрады. Жарық бойында шахматты түрде оны қиып өтетін теспелер бұрғылап тесіледі, онда пакерлер орнатылады (41-сурет). Теспелер қадамы 30…50 см-ге тең етіп алынады. Теспелерден жарықтарға дейінгі ара қашықтық құрылым қалыңдығына және инъекциялық құрамына байланысты таңдалады. Жарық сумен жуылады.


     


      1 - жарық, 2 - камера, 3 - теспе, 4 - тығыздауыш, 5 – нығыздайтын бау,

      6 – полиуретанды герметик

      41-сурет – Белсенді жарықшақтарды бітеу сызбасы


      7.9.4 Пакерлер арқылы бір құраушысы бар құрамдар үшін инъекциялық сорғының көмегімен, төменгі (шеткі) теспеден бастап жарықты инъекциялау жүргізіледі. Айдамалайтыннан (келесі) жоғары орналасқан инъекциялық құрылымының пакерден пайда болуынан кейін, қолданылатын пакер соғып шығарылады және жоғарыда орналасқан (келесі) пакер арқылы инъекциялауды жалғастырады.

      7.9.5 Инъекциялық құрамның қатуының аяқталуы бойынша жарық бойымен камера кесіледі. Камера ені 1...3 см, тереңдігі – енінің екі еселенуімен қабылданады. Камера сумен жуылады, кептіріледі, және иілгіш праймермен тегістеледі. Камераға полиуретанды герметикпен жабылатын жабық тесіктері бар көпіршіктелген полиэтиленнен жасалған нығыздаушы баумен салынады. Герметик қабатының қалыңдығын камера енінен 0,7…0,75 тең етіп қабылданады.

      7.9.6 Ұсынылатын материалдар: эпоксидті негізде инъекциялық шайыр, бір құраушысы бар полиуретанды герметик және ТШ 2291-009-0398419 бойынша Вилатерм нығыздаушы бауы.

8 Көпір құрылыстарында металлдан жасалған аралық құрылыстарының ақауларын күтіп-ұстау және жою бойынша ұсынымдар

      8.1 Болат және болаттемірбетонды аралық құрылыстарды
күтіп-ұстау

      8.1.1 Болатты және болатты темірбетонды аралық құрылыстарды күтіп ұстау кезінде элементтік құрылымдардың, металл элементтерінің және қорғаныс жамылғыларының (бояу), бекітулермен тораптарының жағдайларын, сонымен қатар дәнекерленген жіктер мен жік жанындағы аймақтардың, ілініс және бұрандалы жалғанулардың жағдайларын тексеру қажет [1].

      8.1.2 Судың және кірдін жиналуы ықтимал орындарына, сонымен қатар металлдың коррозиямен зақымдануына да назар аудару қажет: кірлен- және Н-тәріздес элементтер, құрылымның тіреуіш телімдері (байланыспен белдеудің көлденең бөренелері), жүру бөлігінің темірбетон тақталар арасында жіктері арқылы судың сүзгілеу орындары, тақталарының монолиттену терезелері, жүру бөлігі тақтасындағы жарықтар.

      8.1.3 Болатты аралық құрылыстардың ақауларын жіктеу қажет:

      - зақымдану түрі бойынша;

      - даму жылдамдығы бойынша қауіпті кезеңге дейін;

      - қауіпті дәрежесі бойынша;

      - құрылымның белгілі бір бөліктеріне жатуы;

      - ақаудың пайда болуына әкелетін себептері бойынша.

      Зақымдану түрі бойынша ақаулар бөлінеді:

      - есептік сызбасының өзгеруіне әкелетін зақымданулар;

      - беріктілігі жоғары бұрандаларда бекітіп жалғанулары мен жалғануларының бұзылуы;

      - элементтерінде жарықтар түріндегі қажыған зақымданулар;

      - элементтерінің механикалық зақымданулары;

      - металл коррозиясы;

      - элементтерінің бұзылуы;

      - болат бөренелерімен жүру бөлігінің темірбетон тақтасы бірігуінің бұзылуы;

      - жеке элементтердің немесе олардың бөліктерінің жергілікті немесе жалпы тұрақтылығының жоғалуы.

      Даму жылдамдығы бойынша қауіпті кезенге дейінгі ақауларды дамыған ақауларға бөлу қажет:

      - лезде (нәзік бұзылу, тұрақтылығын жоғалту, т.с.с.);

      - тез (қажыған микрожарықтар);

      - біртіндеп (элементтердің коррозиясы, бұрандамы және бекітпелі жалғанулардың бұзылуы).

      Қауіпті дәрежесі бойынша ақауларды бөлу қажет:

      - жоғары қауіпті (элементтеріндегі жарықтар жеке элементтері тұрақтылығын жоғалту, есептік сызбасының өзгеруі);

      - қауіпті (бұрандалы және бекітпелі жалғанулардың бұзылуы, қатты коррозия);

      - аз қауіпті (қорғаныс жамылғыларының ақаулары).

      Аралық құрылыстардың белгілі бір бөліктеріне жатуы бойынша ақауларды ажыратады:

      - негізгі фермалар немесе бөренелер;

      - жүру бөлігінің бөренелері;

      - байланыс.

      Есептік сызбасының өзгеруіне әкелетін зақымданулар аралық құрылыстарының болатты және болатты темірбетонды құрылымдарының көтеруші элементтерінің, механикалық зақымдануларымен байланысты. Оларға көліктің басып кетуі кезінде астымен жүрумен, ферма торлары элементтерінің механикалық зақымданулары жатқызылады.

      8.1.4 Қажыған жарықтардың пайда болуының ықтимал орындары [1]:

      - басты фермалардың үлгілеріне белгі ауыстырғыш тіректер және діңгектер мен аспаларды бекіту орындары;

      - көлденең байланыстарының басты бөренелерінің қатқыл қабырғаларына бекіту орындары;

      - жазықтық қағаздарысыз көлденең бөренелерінің жоғарғы белдеуі бұрыштарының жазықтықты текшелері;

      - жүру бөлігі тақтасының немесе көпір қоссырықтарына тікелей таяну кезіндегі өтпелі фермаларының жоғарғы белдіктерінің жазықтық қағаздары;

      - көлденең бөренелерінің қабырғалары мен оларға көлденең бөренелерін бекіту бұрыштары, соңғы көлденең байланыстар;

      - жүру бөлігінің ортотропты тақтасы;

      - бөренелері қабатты орналасумен жүру бөлігінің элементтері;

      - жұру бөлігінің шеткі бөренелерінің төменгі белдеулік бұрыштары.

      Кернеулердің шоғырлауыштарының орындары деп мыналарды санау қажет:

      - элементтер қимасының күрт өзгеруімен (қағаздарының үзілулері, қағаздар ені мен қалыңдығының бірқалыпсыз өзгеруі, қаптамалар, қабырғалар жанасуының орындары және т.с.с);

      - элементтердегі саңылаулар, элементтердің механикалық зақымданулары;

      - дәнекерленген жіктердің өнделмеген аяқтары және олардың әр түрлі ақаулары (шалапісірілімдері, жиектерін кесулері, қатпарлар, қож қосындылары, ұсақ тесіктер, күйіктеспелер, жиектері бойынша қоспаланбауы, бөлінбеген кратерлер);

      - элементтерінде күшейтуге қарсы орналасқан дәнекерленген жіктер.

      Бояу бойынша жарықтардың жанындағы тоттың ақпалары металлда жарықтардың белгілері болуы мүмкін. Бояуды жою қажет және тазаланған бетін тексеру қажет. Жарықтарын ажыратуға қиын, күмәнді жерлерде келесі тәсілдерді қолдану қажет:

      - жарығы бар бетін керосинмен дымқылдату (сүрту) қажет (элементтің қарама-қарсы жағында керосиннің болуы жарықтың болуы туралы куәландырады);

      - өткір кескішпен металлдың жіңішке жаңқасын жарықты бағыты бойынша шешу (жаңқасының екіге бөлінуі жарықтың болуын куәландырады).

      8.1.5 Ферма торы элементтерінің немесе оның ығыстырылған белдеулерінің жалпы тұрақтылығын жоғалтуы – тор элементтерінің геометриялық кескіндерінде пайда болатын, есептік немесе оның жүктемесін арттыратын, әдетте, құрылымының лезде бұзылуына әкелетін ақау.

      8.1.6 Өтпелі торы бар аралық құрылыстарда элементтерінің тура сызықтылығын, байланыстыру торының, тақтайшасының күйін және олардың бекітулерін тексеру, ұзындығы 1/500 ығысқан элементтерінің, фермалар мен бөренелер арсындағы байланыстарының майысуларын, сонымен қатар олардың механикалық зақымданулары немесе металл қызып кетуінің нәтижесінде ұзындығы 1/300 созылған элементтерінің майысуларын анықтау қажет.

      8.1.7 Тұтас қабырғасымен аралық құрылыстардың көтеруші құрылымдарында тік қабырғасының мүмкін дөңестенуінің орындарын және дөңестенуі қатқылдықтың қабырғалары немесе бөренелердің текшелері арасында 1/250 ең кіші ара қашықтықты асып кеткен орындарды тексерген жөн.

      8.1.8 Диагностикалау кезінде элементтерінің қыртыстануларын, ойықтарын, майысқандарын және тағы басқа ақауларын анықтау және өлшеу қажет. Элементінің тура сызықтылығы сымды элемент жиегінің бойымен тартумен және оны бұрандама қысқыштармен деформацияланбаған телімдерге бекітумен тексеріледі.

      8.1.9 Болатты темірбетонды аралық құрылыстарда жүру бөлігінің темірбетон тақтасын негізгі бөренелерімен біріктіру тораптарының жағдайларын тексеру қажет [1].

      Бөренелерінің тақталармен бірігуі бұзуларының сыртқы белгілері болып табылады:

      - болатты тіреуіштер орналасқан аймақтарда терезелерін монолиттеудің бетондарының бұзылуы;

      - уақытша жүктемені өту кезінде тақтаның, болатты бөренеге соққылары (деформациялық жіктердің дұрыс орнатылмаған соққыларымен шатастырмау);

      - жүктеме астында болатты темірбетонды аралық құрылыстың жүру бөлігінің жинақы болатты темірбетон тақталарының босауы (жалпы аралық құрылысты және көпірді тексеру үшін мамандар, сонымен қатар жөндеу жобасын өндеу үшін мамандандырылған жобалық ұйымдар жедел жұмылдырылады).

      8.1.10      Тойтармаларын босатудың неғұрлым ықтимал орындары болып табылады [1] :

      - белгі ауыстырғыш жүктемелерде жұмыс істейтін элементтерінің бекітулері мен қиылысулары;

      - майысқақ элементтерін бекіту (фермаларының байланыстары, орташа қиғашталулары);

      - бойлық бөренелерін көлденеңдерге бекіту;

      - тойтарманың үлкен қалыңдығы кезінде пакеттер;

      - ақаулық тойтармалардың орналасқан орындары.

      Келесі тойтаруларды ақаулық деп санауға болады:

      - барлық кескіні бойынша не бастиегінің бөлігіне тойтарылатын пакетке басының әлсіз жанасуы;

      - жарықтылығы, рәсімделмеушілігі, басының кертігі;

      - басының бойында негізгі металлды сығып қашау;

      - коррозияланған бастиегі;

      - тойтару бастиектерінің олқылығы элементтерінің тесікті коррозиясының салдары.

      Барлық ақаулық тойтарулардың бастиегін тексеру кезінде құрылымында бояумен белгілеу қажет. Әлсіз тойтарулар салмағы 200 г балғамен ұрғаннан табылып қалуы мүмкін. Тойтарманың бастиегінен бүйір жағынан балғамен ұрып жіберіп, саусағын соққының орнына қояды және қарама-қарсы жақтан тағы да тойтарманың бастиегінен соғады. Егер де тойтарма бос болса, онда бастиегінің жеңіл дірілі сезіледі. Бос тойтарымын соққы кезінде пайда болатын дыбысы бойынша анықтауға болады: саңылаусыз дірілі.

      Тойтармалар бастиектерінен немесе жалғастырғыш элементтерінің байланыстары бойынша, тойтарса бастиегінің жанындағы бояудағы жарықтардан ағып түскен тот іздер – жалғанулардың бұзылу белгісі.

      8.1.11 Беріктігі жоғары жалғанулар торабы мен бұрандаларның тексерулерімен бақыланады. Фрикциондық жалғанулардың (жоғары беріктілігі жоғары бұрандалардағы жалғанулар) негізгі ақауларына келесіні жатқығу қажет [1]:

      - жалғанатын пакеттің тығыздығының жоқтығы;

      - бұрандаларды керудің болмауы (сомындар қолмен бұралады);

      - бұранда керуінің есептік мәндерге сәйкес келмеуі;

      - бұрандамалар мен сомындардағы жарықтар;

      - шайбыларының жаншылуы;

      - бұранда бастиегінің жаншылауы;

      - бұранданың ұзындығының жеткіліксіздігі (сомынды толығымен бұрап болған соң бұрандасының ұзындығы бір бос орамның ұзындығынан кем емес болуы керек).

      8.1.12 Пакеттердің керу тығыздығын қалыңдығы 0,3 мм қуыс бұрғының көмегімен тексеру қажет, ол пакет араларымен элементтер мен бөлшектердің жиектеріне кірмеуі қажет. Беріктілігі жоғары бұрандамалардың керу күшінің бақылауын есепті бұрандама немесе сомын бастиегінің айналымының басында алынатын, арнайы теңескен динамика-метрлік кілттің көмегімен орындау қажет. Бақылау шамасы есептіктен 10 % -ға ерекшеленбеуі қажет.

      8.1.13 Коррозиялық зақымдануларды екі түрге бөлу қажет:

      - жоғары коррозия;

      - жергілікті коррозия.

      Коррозия деформациялық жіктерінің, субұрғы құбырлары аймақтарында, гидрооқшаулаудың зақымданулары немесе жоқтығы, судың тура әсерінен, бояудың бұзылуы немесе жоқ болуы орындарында, кірдің жинаулған орындарында судың әрекетіне ұшыраған металл көпірлердің элементтерін қамтиды.

      8.1.14 Қорғаныс жамылғыларының ақауларына жатқызу қажет [1]:

      - жамылғысының болмауы;

      - қабыршақтануы;

      - қорғаныс қабатының қопсуы мен әлсіреуі.

      8.2 Бояу тәсілімен металл аралық құрылыстардың ақауларын жою

      8.2.1 Қорғаныс жамылғыларының ақаулары көпірлік құрылыстардың металл аралық құрылыстарының жиі кездесетін ақаулары болып табылады.

      8.2.2 Металл құрылыстарының қорғаныс жамылғыларын қалпына келтірудің технологиялық үдерісі келесі амалдарды кезекпен орындаумен бекітіледі [11].:

      - бетін дайындау;

      - лактық-сырлық материалдарының жұмысшы құрамдарын дайындау;

      - лактық-сырлық жүйесінің бастапқы қабатын қондыру (тегістеу);

      - бастапқы қабатын кептіру;

      - аралық қабаттарының және лактық-сырлық жүйесінің сыртқы қабатының қажетті мөлшерін қондыру;

      - әр қабатын кептіру.

      8.2.3 Жамылғысының жергілікті қалпына келтіруінің технологиясы ақаулық жамылғының зақымданған қабаттарын жоюды, бұзылған телімдерде беттерін дайындауды және бұзылған телімдерде жаңа жамылғысын қондыруды қамтиды.

      8.2.4 Бетін дайындау және лактық-сырлық жамылғыларын алу бойынша барлық амалдарын МЕМСТ 9.402, МЕМСТ 9.105, МЕМСТ 9.305 сәйкес жүргізеді.

      8.2.5 Жөндеу жұмыстары үшін бетін дайындау.

      8.2.5.1 Бетін дайындаудың басты мақсаты, бояуға кедергі жасайтын және коррозиялық үдерістерді жылдамдататын заттарды жою, сонымен қатар қажетті лактық-сырлық жамылғысының адгезиясын қамтамасыз ететін бетін алу болып табылады.

      8.2.5.2 Бетін дайындау кезінде МЕМСТ 9.402. ережесін сақтайды.

      8.2.5.3 Бетін дайындауды қоршаған ортаның температурасы +5°С-тан төмен болмаған кезінде жүргізеді. Бетін дайындауды қоршаған ортаның температурасы +5°С-тан төмен болған кезінде Тапсырыс берушінің келісімімен жүргізеді.

      8.2.5.4 Бетін дайындағаннан кейін тегістеуге дейінгі кезеңге дейін құрылымның температурасын шық нүктесінен 3°С-қа жоғары етіп қамтамасыз ету қажет, себебі бояуға дайындалған бетінің кері жағдайында конденсаты пайда болуы мүмкін.

      8.2.5.5 Дайындалған бетіне су бұйымының, коррозиялық-белсенді сұйықтықтардың және олардың жұптарының тиюі рұқсат етілмейді.

      8.2.5.6 Бетінің химиялық дайындығы мен тегістеу (сақтау мерзімі) қабаты қондыруының арасындағы үзілістің ұзақтығы – 16 сағаттан көп емес, бетінің механикалық дайындауы арассында – 6 сағат. Егер осы дайындаған бетінің сапасына әсер етпейтін болса, онда үзілістің ұзақтығын 24-сағатқа дейін арттырған ұйғарынды. Амал арасындағы кезеңге қажет болған жағдайда уақытша қорғанысты қолданады.

      8.2.5.7 Бояуға дайындауға жататын беттерінде радиусы 2,0 мм-ден кем емес кебелер, өткір жиектері, дәнекерлеу кезіндегі бүркін тамшылары, күйіктері, флюс қалдықтарының болуы рұқсат етілмейді.

      8.2.5.8 Кірден және ескі жамылғысынан бетін тазалауды әсіресе механикалық әдіспен жүргізеді. Төтенше жағдайларда ескі жамылғысынан бетін тазалауды химиялық әдіспен жүргізуге болады (ауыз су, еріткіштер, химиялық өнімдердің көмегімен).

      8.2.5.9 Механикалық дайындаудың алдында майланған металл беттерін кірден тазалайды және майсыздандырады. Майсыздандыруды ауыз судың, еріткіштердің және сілтілі заттардың көмегімен жүргізеді.

      8.2.5.10 Беттерін майсыздандыру үшін еріткіштер ретінде МЕМСТ 3134 бойынша уайт-спиритті, МЕМСТ 8505 бойынша С 50/170 - неферіткіштерді қолданады. Еріткіштермен майсыздандыруды қолмен орындайды. Бетін еріткішке малынған шүберекпен өндейді.

      8.2.5.11 Бетін дайындау кезінде өнделетін бетінде із қалдырмайтын (түк, материалдың бөлшектері және тағы басқаларын) шөткелер мен сүртетін материалдарды қолданады.

      8.2.5.12 Бояу алдында су сілтілі еріткіштерді қолдану кезінде, егер осыдан кейін беттерін дайындаудың басқа да амалдарын жүргізбеген болса, онда беттерін сумен жуу және майсызданған бетін кептіру қажет.

      8.2.5.13 Металл беттерін бояу алдында қабыршақтан, тоттан және ескі жамылғыдан механикалық тазалауды, әсіресе, абразивті ағынды өндеумен жүргізеді. Абразивті материал ретінде металл емес абразивтерін қолданады: қождар – 0,2…1,4 мм бөлшектерінің өлшемдерімен металлургия өнеркәсібінің (куперқож, никельқож, домнақожы және т.с.с.) қалдықтары немесе фракциясы 0,75...2,0 мм және ылғалдылығы 2%-дан аспайтын кептірілген, қыздырылған кварцқұмы. Абразивті материалының фракциялар өлшемі, ауаның қысымы, сонымен қатар ағынды абразив аппараты шүмегі мен өнделінетін қабатының арасындағы ара қашықтықты, жойылатын өнімдер (тотыққан заттар немесе ескі жамылғының тот басулары) мен бетінің кедір-бұдырлығы параметрлерінің қалыңдығы мен қаттылығына байланысты жинап алады.

      8.2.5.14 Абразив түйіршіктерінің 0,75…2 мм өлшемі кезінде шүмегі мен өнделінетін бетінің арасындағы ара қашықтық 75…150 мм ұсынылады. жоғарыда көрсетілген фракцияның іріктелуін екі елеуіш арқылы електен өткізу арқылы жүргізеді (МЕМСТ 6613 бойынша № 2 торымен бірге жоғары, № 07 торымен төмен).

      8.2.5.15 Тәжірибелі металл үлгісінің бетін ағынды абразивті тазалаумен абразивтің сапасын анықтайды. Түйіршіктері бетіне соққысы кезінде шаңға айналатын абразив ұсынылмайды.

      8.2.5.16 Тазалау үшін қолднылатын ығысқан ауа құрғақ, таза және МЕСТ 9.010 сәйкес келуі қажет. Ауаның ұсынылатын қысымы 0,69…0,8 МПа.

      8.2.5.17 Өнделінетін беттеріндегі ағынды абразивті тазалау кезінде конденсаттың пайда болуын алып тастау қажет.

      8.2.5.18 Ағынды абразивті тазадлаудан кейін металл бетінің кедір-бұдырлығын қолданылатын лактық-сырлық материалын есепке ала отырып тағайындайды. Адгезиясын қамтамасыз ету үшін МЕМСТ 2789 бойынша, абразивті материалдың фракциясын дұрыс таңдаған кезде қамтамасыз ететін, оңтайлы Rz 30-50 мкм кедір-бұдырлығының бар болуы ұсынылады.

      8.2.5.19 Ағынды абразивті тазалау 6 сағаттан кейін аяқталуы бойынша дайын беттерін тегістейді, себебі ағынды абразивті әдіспен өнделген беті үлкен белсенділікке ие, ылғалды оңай сіңіреді және өте тез жеміріледі.

      8.2.5.20 Негізделген жағдайларда МЕМСТ 9.402 бойынша, қабыршақтан және тот басудан механикалық тазалаудың басқа да әдістердін қолдану ұйғарынды:

      - механикалық тазалау (теістеу қабықтарын және т.б. қолданумен айналатын шөткелер, пневматикалық балғалар);

      - сым шөткелерін, қалақшаларын, бекітулерін, абразивті қабықтарын, балғаларын тот басуды жару үшін қолдану арқылы қол сайманымен тазалау (төтенше жағдайларда механикалық тазалаудың басқа да әдістерін қолдану кезінде қосымша әдіс ретінде).

      8.2.5.21 Механикаландырылған сайманмен өндеу үшін бетінің телімдерін қол сайманымен дайындайды. Тазалауды қандай-да бір бетінің зақымданулары немесе ақауларының (қауіптер, майысулар және т.с.с.) жоқ болатындай етіп жүргізеді.

      8.2.5.22 Механикалық тазалаудан кейін металл бетін шаңсыздандыру және майсыздандыру қажет.

      8.2.5.23 МЕМСТ 9.402 немесе ҚР СТ ИСО 8501-1 бойынша беті сапасының техникалық параметрлерін және оны дайындаудың технологиясын сақтау қажет.

      8.2.5.24 Тотыққан заттардан және кірленуден тікелей жамылғыларына қондыру алдында, металл беті сапасының техникалық көрсеткіштері
4-кестеде көрсетілген.

      8.2.5.25 МЕМСТ 9.402 сәйкес бетін бояу үшін жөндеуге қойылатын талаптар 5-кестеде көрсетілген.

4-кесте – Бояу алдындағы металл бетінің сапасының техникалық көрсеткіштері

Көрсеткіш

НҚ

Норма

Бақылау әдісі

Сыртқы күйі

ҚР СТ ИСО 8501-1

Майдың, май жағу мен кірдің іздері жоқ сұр немесе қара-сұр түсті кедір-бұдырлы таза металл бет

Көзбен көру

Тотыққан заттардан тазарту дәрежесі

ҚР СТ ИСО 8501-1

PSa21/2.
PSa2 – қолжетімділігі қиын орындарда.

Көзбен көру



МЕМСТ 9.402

Екінші.
Сәйкес негізделу кезінде және қолжетімділігі қиын жерлерде үшіншісі рұқсатты

-"-

Ақауларды жою кезінде тазарту дәрежесі

МЕМСТ 9.402

Кебелері, майысулары, дәнекерлеу бүркіндері, флюстің қалдықтары, дәнекерленген жіктердің кедір-бұдырлылығы

-"-

ҚР СТ ИСО 8501-3

Жиектерін дөңгелектеу R>2 мм

-"-

Әр түрлі ластанулардан тазарту дәрежесі

МЕССТ 9.402

Майсыздандыру дәрежесі - бірінші

-"-

ҚР СТ ИСО 8501-3

Шаңсыздандыру дәрежесі - 2-3 разрядты

-"-

Бетінің кедір-бұдырлылығы (R), мкм, аспайтын

ҚР СТ ИСО 8501-1

Қолданылатын ЛСМ сәйкес

Компараторлар, салыстыру эталондары

МЕМСТ 2789

Профилограф -үлгілеріндегі профилометр - куәларында

5-кесте – Бетті жөндеп бояуға дайындауға қойылатын талаптар

МЕМСТ 9.104 бойынша лак-бояу жамылғыларын пайдаланудың шарттары

Бетті жөндеп бояуға дайындау дәрежесі

Ластануды және тот басу нәтижелерін жою әдісі

Дайындалған беттің сипаттамасы

Қ1, С1, ҚС1, ЖТ1,ЖТ2

1

Ескі лактық-сырлық жамылғысын, тот басу нәтижелерін және майлы ластануларды толығымен алып тастайды

Май ластанулары, бетін тазалау дәрежесі рұқсат етілмейді; бетін ары қарай дайындауды, қайтадан дайындайтын бұйымдарға сияқты жүргізіледі

Қ2, С2, ҚС2

2

Ескі лактық-сырлық жамылғысын, тот басу және қабатталған қабыршағын толығымен алып тастайды, содан соң бетін майсыздандырады

Топырақтың тұтас емес берік жабысқан жұқа қабаты, тотың жеке нүктелері, негізге берік жабысқан қабыршақтың кішігірім кесектері, алдында тот басқан жерлеріндегі тот пішіні бар жеңіл қатпарлар рұқсатты

ҚС4

3

Бетінен органикалық және органикалық емес пайда болулардыың тығыз орналаспаған ластануларын, негізінен алынып қалған ескі лактық-сырлық жамылғысының жергілікті зақымдануларын жояды

Металлға тығыз отырған, зақымдалмаған лактық-сырлық жамылғылар рұқсат етіледі
 

      8.2.5.26 Егер қондырылатын лактық-сырлық материалдар ескі жамылғысының қалған қабаттарымен бірге сәйкес келуімен шарттасқан кезде, ол жағылатын лактық-сырлық жүйесінің қызмет мерзімін арттыруға және коррозиялық тұрақтылықтың жақсаруына қабілетті болса, онда бетінде ескі лактық-сырлық жамылғысының қалдықтарының болуына жол беріледі.

      8.2.5.27 Лактық-сырлық материалдың боялатын бетімен бірге сәйкес келушілік бағасын, МЕМСТ 29318-92 қарастырылған әдістермен жүргізеді.

      8.2.5.28 МЕМСТ 9.402 бойынша 3-дәрежесіне дейін және ҚР СТ ИСО 8501-1 бойынша PSt 2-дәрежесіне бояу үшін, жөндеуге бетін дайындау тек тиісті негіздеу кезінде ұйғарынды. Бұл ретте жаңа жамылғысы бояуларының кешені бетінің тазалау дәрежесімен сәйкес келуі керек.

      8.2.5.29 Механикаландырылған тазалауды (айналмалы шөткелермен, пневматикалық балғалармен, тегістеуші қабықшалармен және қол сайманымен механикалық тазалау және басқалары) қолдану кезінде қолжетімдігі мүмкін болатын қабыршақтан және тоттан максималды тазалау дәрежесі МЕМСТ 9.402 немесе ҚР СТ ИСО 8501-1 St 2- бойынша 3 немесе 4 құрады.

      8.2.6 Лактық-сырлық материалдарының жұмысшы құрамдарын дайындау.

      8.2.6.1 Лактық-сырлық материалдарының (қатайтқыш, еріткіш мөлшері және т.с.с.) жұмысшы құрамдарын еріксіз желдетумен жабдықталған немесе ашық ауамен арнайы ғимаратта лактық-сырлық материалдың нақты маркасының нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес дайындайды.

      8.2.6.2 Еріткіштердің ұшып кетпеуінен және ылғалдың өтіп кетпеуі үшін, лактық-сырлық материалдары бар ыдыстың тығыз жабылғандығын тексереді. Шаң мен кірдің лактық-сырлық материалға түсуін болдырмас үшін ашқаннан кейін ыдысты (бидон, бак, құтыларды) мұқият тазалайды. Пайдалану алдында материалдың бетінде пайда болған (егер бар болса) қабықты жояды.

      8.2.6.3 Лактық-сырлық материалдарды қолдану алдында зауыт-өндіруші нұсқауына сәйкес әр материалға қабылданған пигменті мен көпіршік тәрізді негіз арасындағы қатынасты қамтамасыз ету мақсатында біркелкі күйге дейін араластырады және сүзгілейді. Лактық-сырлық материалдың бетіндегі сұйық тұңбаны төгуге тыйым салынады.

      8.2.6.4 Жұмыс құрамдарын қондыру алдында лактық-сырлық материалдарды олардың жабысқақтылығына тексеру қажет. Жабысқақтылықты МЕМСТ 8420 бойынша шүмектің диаметрі 4 мм, ВЗ-246 вискозиметрдің көмегімен тексереді. Қажет болған жағдайда оны жұмысшы жабысқақтылыққа жеткізеді және торлар арқылы сүзгілейді (МЕМСТ 6613). Құйылатын еріткіштің (сұйытқыш) типі мен мөлшері ұсыныстарға сәйкес келуі ұсынылады. Еріткішті (сұйытқыш) аздаған бөліктермен біртекті массасын алғанға дейін үнемі үздіксіз араластырып тұрып қосады.

      8.2.6.5 Кез келген лактық-сырлық материл үшін жеке технологиялық ыдысты қолдану ұсынылады. Жұмыс құрамдарын кір ыдыста дайындауға рұқсат берілмейді.

      8.2.6.6 Төмен температуралар кезінде лактық-сырлық материалдар қоюланады. Осындай күйде оларға еріткіш қосуға болмайды, сондықтан оларды еріту алдында оларды жылы бөлмеде ұстау қажет.

      8.2.6.7 Лактық-сырлық материалдарды сұйылтуды оларды мұқият араластырып болғаннан кейін ғана орындайды, ал екі құраушысы бар материалдарды қолдану жағдайында – олардың қатайтқышпен араластырғанынан кейін сұйылтуды орындайды.

      8.2.6.8 Егер техникалық құжаттамасында нақты лактық-сырлық материалға басқа нұсқаулары жоқ болса, онда қатайтқышты (екі құраушысы бар материалдарды қолданған кезде) қосқаннан кейін, құрамды мұқият араластырады және бетіне қондыру алдында 30 минут бойы ұстап тұрады.

      8.2.6.9 Тез тұрақталатын пигменттерден тұратын тегістеулерді жұмыс үдерісінде мезгілді түбінің толығымен бетіне шығаруына дейін араластырады.

      8.2.7 Лактық-сырлық материалдарын қондырудың ережелері.

      8.2.7.1 Лактық-сырлық материалдарды бояу үдерістерінің орнатылған технологиялық тәртіптерін сақтаумен қондырады.

      8.2.7.2 Лактық-сырлық материалдарды қондыру алдында бетін дайындауға бақылауды 6 сағаттан кейін бетінің механикалық дайындығынан кейін жүргізеді.

      8.2.7.3 Тегістеулерді бірден тазалынған беттерін қабылдаулардан кейін қондыру қажет. Егер де металлға дейін тазалынған беті сол күні тегістелмеген болса, онда келесі кезеңде тегістеу алдында пайда болған тоттың қақтарын және кірлерін жояды және дайындалған беттерінің қайта қабылдауларын жүргізеді.

      8.2.7.4 Егер басқасы технологиялық уақыт тәртібінде ескерілмеген болса, онда бояуды орындау бойынша барлық амалдарды +5°С-тен +30°С-дейінгі ауа температурасы, ауаның ылғалдылығы 80 %-дан көп емес, жауын-шашындардың, тұмандардың, шықтардың және басқыншыл агенттері әсерінің болмауы кезінде жүргізеді.

      8.2.7.5 Бояуға дайындалған болатты бетінің температурасы шық нүктесінен 3°С-қа жоғары болуын тексеру қажет.

      8.2.7.6 Бояуды мүмкіндігінше желсіз ауа райы кезінде жүргізу қажет. Желдің 10 м/с-тан астам жылдамдығы кезінде бояу жүргізуге тыйым салынады. Егер басқасы нақты материалды қолдану бойынша нұсқауда ескерілмеген болса, онда металлдың жеткілікті кеппегендігінен немесе алдыңғы ЛСЖ қабатының әсерінен жамылғыларын қондыруға рұқсат берілмейді.

      8.2.7.7 Лактық-сырлық материалдың температурасы боялынатын бетінің температурасына жақын болуы ұсынылады. Ол үшін лактық-сырлық материалдың дайын жұмысшы құрамын біраз уақыт таза ауада ұстайды.

      8.2.7.8 Лактық-сырлық материалдарды қондыру әдісін қолданылатын лактық-сырлық материалдың, габариттердің және боялынатын құрылымдары беттерінің кескіндемесінің түріне байланысты МЕМСТ 9.105 бойынша таңдайды.

      8.2.7.9 Қорғаныс жамылғысының толық және ішінара қалпына келтіруі кезінде лактық-сырлық материалдарды қондыруды механикаландырылған әдіспен (пневматикалық немесе ауасыз бүркумен) жүргізеді.

      8.2.7.10 Лактық-сырлық материалдарды қондыру кезінде қолданылатын ығысқан ауа МЕМСТ 9.010 талаптарына сәйкес келуі қажет.

      8.2.7.11 Барлық беттерін тегістеу алдында қылқаламмен тораптық қосылыстарды жолақтық бояулары жүргізіледі. Тойтармалар, бұрандамалар бастиектеріне, торапты қаптамаларының жиектеріне, түйінді үдгілерге, тақтайшаларға лактық-сырлық материалдарды механикаландырылған тәсілмен қондыру алдында, қылқалам көмегімен тегістеудің алдын ала қабатын қондырады, содан соң кепкеннен кейін барлық беттерінің тегістелуін жүргізеді.

      8.2.7.12 Лактық-сырлық жамылғысының келесі қабаттарын алдыңғы қабаттары толығымен кепкеннен кейін қондырылады.

      8.2.7.13 Боялынатын беттеріне қондырылған лактық-сырлық жамылғыларын МЕМСТ 19007 бойынша 3-дәрежеге дейін кептіруге ұшыратады.

      Лактық-сырлық жамылғыларының кебуін қолданылатын лактық-сырлық материалдарында нормативтік құжаттамалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырады.

      8.2.7.14 Боялған құрылымда боялған күні мен МЕМСТ 9.032. бойынша қолданылған лактық-сырлық жамылғысы жүйесінің анықтаулары көрсетілген жазба жасайды.

9 Көпір төсемесін күтіп-ұстау және ақауларын жою бойынша ұсынымдар

      9.1 Көпір төсемін күтіп-ұстау

      9.1.1 Көпірлік төсемінің негізгі элементтеріне аралық құрылыстың үстінде орналасқан барлық құрылымдарын жатқызады: бөлу жолағы мен қауіпсіздік жолақтарын қоса жүріс төсемі, дөңгелек тоқтатқыш, жаяужолдар, таяныштар, деформациялық жіктер мен су бұрғыш элементтері [1].

      9.1.2 Көпір төсемінің құрылымдық элементтеріне таяныштар, қасбеттік ернеулі блоктар, жаяужолдар блоктары, дөңгелекті тоқтатқыш (бөгеулер, жақтаулар), деформациялық жіктер, су бұрғыш құрылымдары, жүріс төсемі, бөлу жолағының құрылымы, қауіпсіздік жолақтары мен жол белгіленулерін жатқызады.

      Көпір төсемін диагностикалау кезінде ақауларды анықтайды[ 1]:

      - жүріс төсемі мен жаяужолдардың жамылғысы;

      - деформациялық жіктер;

      - шидрооқшаулау мен су бұрғыш жүйелері;

      - бөгеулік қоршаулар мен дөңгелек тоқтатқыш құрылымдар;

      - таянышты қоршаулар.

      Жүріс төсемі мен жаяужолдардың жамылғы ақауларына жатқызу қажет [1]:

      - жүру бөлігі мен жаяужолдары габариттерінің нормативтік талаптарына, соның ішінде бөлу жолағы мен қауіпсіздік жолағының сәйкес келмеуі;

      - жүріс төсемі мен жаяужолдардың шұңқырлары мен орлары;

      - асфальтбетонның тасқындары;

      - жамылғының ылғалды күйде болғанда ажыратудың төмендетілген коэффициенті;

      - жазықтықты және тік таңбалаудың болмауы немесе ҚР СТ 1124 талаптарына сәйкес келмеуі;

      - жеткіліксіз тегістік, жамылғыларының табандылығы;

      - жаяужол тақталарының бұзылуы;

      - көпір төсемі элементтеріндегі қарлар немесе қоқыстар.

      9.1.5 Диафрагмалық аралық құрылыстардың жамылғысындағы бойлық жарықтар аралық құрылыстың жеке бөренелерге және бөренелер топтарына мүшеленуінің белгісі болып табылады, яғни құрылыстың есептік сызбасының өзгерістері.

      9.1.6 Асфальтбетон жамылғыларында жарықтар мен кедір-бұдырлықтарды, жүру бөлігінде судың жиналған орындарын, ашық қалған қорғаныс қабаты жамылғысының және арматуралық торының бұзылуын, жүру бөлігіндегі мүмкін емес бойлық және көлденең көлбеулерін және т.б. анықтау қажет.

      9.1.7 Жаяужолдарын күтіп ұстау кезінде жаяужолдар тақталарының, блоктарының, бөгеулерінің (жоспарда, биіктікте орны, бетонның сынулары және басқалары) күйіне назар аудару қажет. Жаяужол тақталарында сынуларды, жарықтарды және бетонның бұзылуларын, сонымен қатар сол тақтаның өзіндегі ойықтарын анықтау қажет. Консольды жаяужолдар бетонының өтпелі бұзылуы апаттық ақау болып табылады. Бұдан басқа, жаяужолдардың жамылғыларынан және мүмкіндігінше жаяужол қораптарынан суды бұрудың қамтамасыз етілуін тексеру қажет.

      Деформациялық жіктердің ақауларына жатқызу қажет:

      - деформациялық жіктердің аймақтарында жамылғыларының бұзылуы;

      - аралық құрылыс блоктары бүйір жақтарында температуралық саңылаудың болмауы;

      - деформациялық жіктер арқылы суды сүзгілеу;

      - жайма-өтемдеуіштердің бұзылуы;

      - жайма-өтемдеуіштердің жаяужолдарда болмауы;

      - жайма-өтемдеуіштері тіреуіштерден тыс шектерінде судың бұрылуын қамтамасыз етпейді;

      - жіктерінің кірмен, құрылыстық қоқыстың қалдықтарымен, жүру бөлігінің жамылғысы бұзылуының өнімдерімен ластау.

      9.1.9 Жамылғылар шұңқырлары мен кебінулері кезінде жабық типті деформациялық жіктердің аймақтарында жеке көлденең жарықтар ақау болып табылмайды;

      9.1.10 Ашық типті деформациялық жіктердің ақауларына жатқызу қажет:

      - көмкерілген жіктерінде жүру бөлігі мен жаяужолдары жамылғысының бұзылуы;

      - деформациялық жіктері арқылы суды сүзгілеу;

      - блоктардың бүйір жақтары арасында саңылаудың болмауы;

      - деформациялық жіктердің көмкеру қажамасы;

      - жабу немес басқа жіктері элементтері қағаздарын бекіту олқылығы;

      - автокөліктің жік бойынша өтуі кезінде соққылары;

      - жіктерінің кірмен, жамылғысының бұзылған өнімдерімен ластануы;

      - болат элементтерінің коррозиясы;

      - болат көмкірулерінің бұзылулары;

      - жік механизмінде майлаудың жоқтығы;

      - ашық типті асфальтбетон жамылғысының жіктері бойынша орындау.

      9.1.11 Жабық типті жіктерде, жіктердің саңылаусыздығын (жүру бөлігіндегі су жік арқылы өтпеуі тиіс), мастика және өтемдеуіш күйін, сонымен қатар саңылаудың ластануын тексеру қажет. Жік астындағы жамылғыдағы жарықтар немесе асфальтбетонның қопсуы толтыру деформативтілігінің жеткіліксіздігі туралы немесе жіктер саңылауларының ластануы туралы куәландырады. Егер жік асфальтбетон жамылғысы жарылуымен оның үстінде орналастырылған болса, онда сонымен қатар жігінің жиектерінің және жамылғысының жанасатын телімдерінің, көмкеру және резеңке ішпектерінің жағдайларын тексеру қажет.

      Гидрооқшаулаудың және су бұрғыш жүйесінің ақауларына мыналарды жатқызу қажет:

      - су бұрғыш құбырларының (құбырлар аралық құрылыс бөренелерінің төменгі шегіне 10 см-ден кем емес шығуы қажет) жеткіліксіз ұзындығы, су бұрғыш құбырларының жеткіліксіз диаметрі;

      - су бұрғыш құбырларының аймағында суды сүзгілеу;

      - су бұрғыш құбырларының болмауы;

      - су бұрғыш құбырларының қоқыстануы;

      - құбырларында торларының жоқтығы;

      - бөренелерінің беткі жағына судың сүзгіленуі;

      - аралық құрылыстардың бөренелерінің арасында бойлық жіктер арқылы суды сүзгілеу;

      - жүру бөлігінің бойлық және (немесе) көлденең көлбеулерінің жоқтығы немесе жеткіліксіздігі;

      - көпір төсемі элементтерінде гидрооқшаулау бүтіндігінің жоқтығы, үзілулері немесе бұзылулары;

      - аралық құрылыстары блоктарында және жаяужолдар блоктарында тамшы аққыштарының жоқтығы;

      - жаяужолдарда гидрооқшаулаудың жоқтығы;

      - жүріс төсемінде және жаяу жолдарда судың тұрып қалуы.

      9.1.13 Гидрооқшаулаудың күйі сыртқы белгілері бойынша жүру бөлігінің тақтасында, және қажет болғанда оны жамылғысындағы таңдау орындарында ашу жолымен орнатылады.

      Гидрооқшаулау бұзылуларының сипатты орындары – су бұрғыш құбырлары маңындағы, жаяужолдар астындағы тақта аймақтары, ернеулерінің және деформациялық жіктердің маңындағы тақтаның жинау элементтерінің біріктіру жіктері.

      9.1.14 Бөгеулік қоршаулардың ақауларына мыналарды жатқызу қажет:

      - қоршаудың жеткіліксіз биіктігі;

      - қоршаушы құрылымдары бетонының бұзылуы;

      - жолда қоршау биіктігінен, көпірдегі қоршау биіктігіне жатық ауысуының жоқтығы;

      - ҚНжЕ 2.05.03 талаптарына сәйкес уақытша жүктемелер әсеріне есеп берусіз қоршау құрылғысы;

      - бояуының зақымданулары мен қоршаудың металл элементтерінің коррозиясы;

      - жарықты қайтарушы элементтерінің жоқтығы.

      9.1.15 Қоршау құрылғыларын диагностикалау үшін қоршаулардың қоршауларының тура сызықтылығын тексеру, жазықтық элементтерінің тіреуіштерден үзілу орындарын, механикалық әсерлерінің нәтижесінде қоршауларының зақымдануларын, элементтер тоғысуларының бағытын, қоршау элементтерінің нормативтік талаптарға сәйкестігін анықтау қажет.

      Көпір төсеміне жүріс төсемінің осі бойынша нивелирлік өлшеу жұмыстарын жүргізу кезінде, бойлық көлбеулерін және тіреуіштер үстінде бойлық пішіннің сынуларын анықтайды. Сипатты нүктелері бойынша нивелирлеумен бірнеше көлденең (кем дегенде арлықта үшеу) жармаларда таяныштардың, дөңгелекті тоқтатқыштың биіктігін, жүріс төсемінде және жаяужолдарда көлденең көлбеулері мен жүріс бөлігінің құрылыс қабаттарының жалпы қалыңдығын анықтайды.

      9.1.17 Жүру бөлігінен немесе жаяужолдан су бұрғыш құрылғысына немесе жаймасына судың бұрылуын қамтамасыз ететін көлденең көлбеу оң болып табылады.

      Егер судың бұрылуы құрылыстың қасбеттік жағына қарай жүзеге асырылған болса, онда жаяужолдар үшін көлденең көлбеу теріс болып табылады.

      Егер судың бұрылуы қасбеттік жағына қарай жүзеге асырылған болса, онда жүру бөлігі үшін көлденең көлбеу оң болып табылады.

      9.1.18 Жаяужолдардың, жүріс төсемінің, қоршауларының, қауіпсіздік жолақтарының, жүру бөлігінің, бөлу жолағының және таңбалау сызықтарының ендерін кем дегенде 3 жармаларда анықтайды.

      Өлшеу жұмыстарының нәтижелерін нормативтік талаптармен салыстыру қажет.

      9.2 Жөндеу жұмыстары кезінде көпір төсемесінің элементтерін бөлшектеу

      Көпір төсемін жөндеу кезінде оның элементтерінің демонтаждауын
6-бөлім бойынша жүргізу қажет [12].

      9.3 Көпір төсемесін гидрооқшаулағыштың ақауларын жою

      Гидрооқшаулауды жөндеу және орнату бойынша жұмыстарды келесі кезекпен орындау қажет:

      - гидрооқшаулаумен беттерін дайындау;

      - қорғаныс тегістеуін қондыру – астарлық жинағы;

      - гидрооқшаулау құрамын қондыру;

      - үстіңгі адгезиялық қабатын қондыру.

      Беттерін дайындау.

      9.3.1.1 Бетон беттері.

      Гидрооқшаулауды бетон бетіне қондыру үшін келесі талаптар қойылады:

      - гидрооқшаулау жүйесін дайындау бойынша жұмыстардың орындалуы барысында, құрылымда – жобалық беріктіктің 0,75% кем емес сығуына бетонның беріктігі тексеріледі;

      - гидрооқшаулау жүйесін орнату алдында үстіңгі қабатында (20 мм-ге дейін тереңдікте) бетонның ылғалдылығы - 4,0 %-дан көп емес. Ылғалдылығы сыртқы ылғалөлшегіштермен бақыланады. Ылғалдылығын өлшеу нүктелерінің мөлшері – 300 м2ауданында 10-нан кем емес.

      - жұмыстардың өндірісіне дайындалған бетон беті кедір-бұдырлығы, сыртқы классы бойынша жобалық құжаттаманың талаптарына сәйкес келуімен тексеріледі және қуыстары, бетонның тасуы, жарықтары, өткір жиектерімен бұдырлығы, майлы іздері, шаң болмауы қажет. Май іздерін жояды, бетонның тасуын кесіп тастайды, жарықтар, сынулар мен ойықтар жөндеудің цемент негізінде отырғызбайтын құрамдарымен бітеледі. Ірі тесіктер мен ақауларын эпоксидті топырақ және топыраққа 1,0 кг эпоксидке 2,0 кг-ға дейін қосылатын құрғақ кварцты құм негізінде жөндеу құрамымен бітеу рұқсатты. Консистенциясы бойынша қоспа қою қаймақ түрінде орындалады. Қоспа қалақшамен қондырылады және мұқият тегістеледі. Қабаттың қалыңдығы – 6,0 мм. Қоспа 20 °С кезінде 30 минут бойы жұмысқа қабілетті болып тұрады;

      - гидрооқшаулау жамылғысын тікелей орнату алдында оқшауланатын беті құрылыстық қоқыстан, шаңнан, цемент сүтінің қабықшасынан тазартылады. Цемент сүтінің қабығын шешу құрғақ немесе дымқыл ағынды-абразивті тазалаумен немесе тегістеумен жүргізіледі. Тегістеу алдында бетонның бетінен осал немесе кірленген беткі қабаты жойылады. Шаңды соңғы рет жою өнеркәсіптік сорғының көмегімен жүргізіледі. Негізі құрғақ болуы қажет (ылғалдың көрінетін іздерісіз);

      - жүру бөлігінің темірбетон тақтасының беті үшін тегістігі бақыланады, яғни үш метрлік тақтайшамен тексеру кезінде оның астындағы бос аралық 5,0 мм-ден аспауы қажет. Бос орындар тек бірқалыпты кескінінде және 1,0 м ұзындықта кем дегенде біреу ұйғарынды;

      - бетінің кедір-бұдырлығының 2Ш классы – жеке тереңдіктер мен қуыстардың 1,0 м2 , шығыңқы жерлер мен ойықтар арасындағы ара қашықтық 1,2-ден 2,5 мм-ге дейін және тереңдігі 3,0 мм-ге дейін – ауданы 0,2 %-дан көп емес болған кездегі қосынды ауданы. Кедір-бұдырлық бағалауы көзбен көріп жүргізіледі.

      Металл беті.

      9.3.1.2.1 Гидрооқшаулау жамылғысын қондыру алдында металл беттерін дайындау өзіне келесі амалдарды қосады: абразивті немесе механикалық өндеу; ығысқан ауамен үрлеп немесе өнеркәсіп сорғыларымен шаңды жинау.

      9.3.1.2.2 Абразивті өндеу металл беттерін тотыққан заттардан тазалау үшін және гидрооқшаулау жүйесінің максималды адгезиясы үшін оған оңтайлы кедір-бұдырлықты беру үшін орындалады. Дәнекерленген жіктерді, қуыстарды, жиектерді тазалауға ерекше назар аударылады. Өткір жиектер тазалау алдында механикалық әдіспен алынады.

      9.2.1.2.3 Абразивті өндеу мен бояу үшін арналған ығысқан ауа МЕСТ 9.010 талаптарына сәйкес келуі қажет. Сығымдағыштары абразивті тазалау үшін 9 м3/мин минимум мөлшерде шүмекте 7атм. қысыммен бірге ығысқан ауаның берілуін қамтамасыз ету қажет.

      9.3.1.2.4 Тазалау алдында қажет:

      - әр кезекте берілетін ауада ылғал мен майдың бар болуын тексеру қажет. Ауаны тазалаудың сапасын ығысқан ауаның ағының шүмектен таза ақ қағазға бағыттай отырып тексереді. Егер бір минут ішінде үрлеу кезінде қағазда май мен ылғалдың іздері пайда болмаса, онда ауаның тазалығын жеткілікті деп санайды. Ауаны қанағаттанарлықсыз тазалау кезінде сүзгілеудің май-ылғалды бөлгіш толтырмасын ауыстыру қажет;

      - өнделу бетінде ылғал мен майдың бар болуын тексеріледі жойылады, ал май дақтарының орындары – майсыздандырылады;

      9.3.1.2.5 Механикалық тазалау абразивті тазалау мүмкін болмаған жағдайларда жүргізіледі. Көрінетін май, майлау және басқа да ластанулар сол сияқты жойылады. Тазалаудың шағын аймақтарында және қолжетімсіз жерлерінде металл шөткелерін (қол және механикалық) қолдану ұйғарынды.

      9.2.1.2.6 Абразивті немесе механикалық ластануды тазалау аяқталғаннан соң, шаң мен абразив ығысқан ауамен үрленіп немесе өнеркәсіптік сорғылармен жойылады.

      9.3.1.2.7 Тотыққан заттардан тазалаудың бақылауы профилометрдің немесе тазалаудың қажетті дәрежесінің сәйкес келуі үлгілерімен салыстыру арқылы көзбен көру көмегімен жүзеге асырылады:

      - МЕМСТ 9.402 бойынша абразивті тазалау үшін тазалық дәрежесі 2, немесе ҚР СТ ИСО 8501-1 бойынша Sa 2 ½ , яғни көзбен көріп тексерген кезде қабыршақ пен тот басу байқалмайды; бетінің түсі бертекті болады;

      - механикалық тазалау үшін тазалық дәрежесі St 2 қолмен және механикалық құралмен мұқият тазалау кезінде мүмкін болады, яғни ұлғайтусыз тексеру кезінде майдың, майлаудың, ластың, нашар жабысатын илем отқабыршығы, тот басулар, бояулар мен бөгде бөлшектерінің көрінетін іздері жоқ;

      - механикалық тазалау үшін тазалық дәрежесі St 3 қолмен және механикалық құралмен мұқият тазалау кезінде мүмкін, яғни бетінің күйі St 2 дәрежесіне сәйкес келеді, бірақ өте мұқият өндеу металл негізімен негізделген металл бояуын береді.

      9.3.1.2.8 Тегістеу құрылысының қондыруы бойынша жұмыстардың басталуы мен абразивті тазалаудың, жинаудың аяқталуы арасындағы ұйғарынды интервалы ауаның қатысты ылғалдылығы 80 % кезінде 5 сағаттан аспауы қажет.

      9.3.1.2.9 Бетінде шалшықтарының, жауын шашындары қалдықтарының түсулері бар болған кезде жұмыстарды жүргізуге тыйым салынады.

      9.3.2 Битумды-полимерлік эмульсия негізінде гидрооқшаулау жүйесін қондырудың технологиясы.

      9.3.2.1 Гидрооқшаулауды қондыру технологиясы амалдардың минималды мөлшерін қосу қажет. Жоғары сапалы гидрооқшаулауды алу үшін орындаушыға, оны қоныдрудың үзіліссіз үдерісін қамтамасыз ету қажет.

      9.3.2.2 Гидрооқшаулау механикаландырылған тәсілмен ауасыз шаңдату үшін құрылғысы көмегімен қондырылады. шаңдату үдерісі екі құраушысын беру жолымен жүзеге асырылады: жоғары қысымда иілгіш құбыршектердің жүйелерін қосатын екі кескін бойымен битумды-латекстік эмульсиясы мен қоюландырғышы (коагулянт). Бүріккіштердің саңылауларының ерекше нысанының арқасында құраушылары шығаберісте жазық конус тәрізді нысан түрінде болады, эмульсия мен қоюландырғыштың бөлшектері ауада араласады, және құрылымның бетіне түсіп мембранасын түзеді. Суды бөлгеннен кейін материал жіксіз гидрооқшаулау көрсеткіштерінің физикалық-механикалық қасиетіне ие болады.

      Гидрооқшаулауды қондыру кезінде қажет:

      - бүріккіштің шүмегінен оқшауланатын бетіне дейінгі 500…800 мм шегіндегі ара қашықтықты тұрақты сақтау;

      - бүріккішті 20…25 м/мин жылдамдықпен жылжыту;

      - эмульсиясын алаудың оқшауланатын бетіне қатысты орналасу перпендикулярлығын сақтай отырып, параллель жолақтармен қондыру.

      9.3.2.4 Жеке көріністермен гидрооқшаулау құрылғысы ұсынылмайды. Бір нысанда гидрооқшаулауларды әр түрлі мердігерлермен орындау үсынылмайды.

      9.3.2.5 Битумды-полимер эмульсиясын жүру бөлігінің тақтасында қолданумен, гидрооқшаулауды орнату бойынша жұмыстарды бірінші кезекте орындайды.

      9.3.2.6 Жазық бетіне битумды-полимерлік эмульсиясын қондыру үдерісінде, гидрооқшаулау құрамынан бөлінетін технологиялық ылғалдың жойылуын қамтамасыз ету қажет.

      Технологиялық ылғалды бұруды қамтамасыз ету үшін тозандатуды ең төмен телімнен бастау қажет және жоғары телім бағытына қарай жылжу қажет.

      9.3.2.7 Гидрооқшаулау материалын тозаңдатуды қондыру орнатуының орналасуынан алыстаған орнынан бастау және оған қарай бағыты бойынша жылжу қажет. Қондыру үдерісінде оператордың көмекшісі құбыршектерді тасымалдайды.

      9.3.2.8 Гидрооқшаулау қабаты тұрақты күйде 3 мм қалыңдығымен қалыптасуы қажет. Құрылатын бөлшектерінің шығындары бұл ретте, мысалы, құрады:

      - праймер – 0,8 кг/м²;

      - эмульсия 3 мм - 5,3 кг/м2(қабат қалыңдығы);

      - қоюландырғыш ерітіндінің эмульсияға қатынасы 1:8. Қоюландырғыш – техникалық кальций хлорының су ерітіндісі (1-сұрып, МЕМСТ 450) 17 %.

      9.3.2.9 Жұмыс кезінде ауа-ажыратқыш қабатының орнатылуын, жылы жайларды қолданумен құрғақ ауа райының температурасы -15°С – тан төмен емес кезінде орындайды.

      9.3.2.10 Қорғаныс-ажырату қабатын ауасыз шаңдатқыш үшін орнатудың көмегімен механикаландырылған әдіспен қондырылады. Шаңдату үдерісі екі құраушысын беу жолымен жүзеге асырылады: екі кескіні бойынша жоғарғы қысымды иілгіш құбыршектердің жүйесін қосатын битумды-полимерлік эмульсиясы және қоюландырғыш. Бүріккіш саңылауларының ерекше нысанының арқасында құраушылар шығаберісте ағынның жазық конусы тәрізді болады, ауамен араласады және құрылымның бетіне түсіп латекс пен битумның бөлшектері мембранасын түзеді. Суды бөлгеннен кейін материал жіксіз гидрооқшаулау көрсеткіштерінің физикалық-механикалық қасиетіне ие болады.

      9.3.2.11 Жұмыс кезінде праймерді екі әдіспен қондыру мүмкін: белдік немесе механикаландырылған көмегімен. Праймерлерді механикаландырылған тәсілмен қондыру кезінде қоюландырғышқа арналған сорғы босқа істемеу керек, ол үшін таза суы бар ыдысты алып, оған қоюландырғышпен жұмыс істеуге арналған екі құбыршекті түсіру қажет. Тозаңдату кезінде эмульсия үшін орнатудағы сияқты пистолеттегідей, тек бір шүмекті ашып, орнатудың тек бір иінің ғана қолдану қажет. Праймердің жіңіщке қабатымен бетін жабу төмен қысым кезінде жүргізіледі.

      9.3.2.12 Қорғаныс-ажырату қабатын қондыру үшін өнімділігін арттыруға және қысымды одан әрі қарай көтеру кезінде эмульсияның үлкен мөлшерін сорып алуға мүмкіндік беретін, сорғысымен бірге арнайы орнатуды қолдану қажет. Қысымды көтерген кезде өнімділігі мен сорып алынатын эмульсияның көлемі 1,5...2 есе артатының ескеру қажет. Оператор бұны ескеру қажет және материалдың артық шығындалып кетпеуі үшін 1 м2-қа жұмсалатын шығының қадағалау қажет. Тозаңдатылатын мембрана үстіңгі бетінің тегістігі жеткілікті қысымның көрсеткіші болып табылады. Егер мембрананың беті кедір-бұдыр және тегіс емес болса, онда қысымы жеткіліксіз болады. Сонымен қатар қоюландырғыштың ағыны эмульсияның ағының қиып өтуіне үлгеріп отыру үшін, қоюландырғыштың қысымын біраз көтеру қажет. Бүріккіштен тозаңдатылатын бетіне дейінгі ара қашықтық 60 см-ден кем болмауы қажет.

      9.3.3 Полиуретандық негізде гидрооқшаулау жүйесін қондыру технологиясы.

      9.3.3.1 Полиуретандық негізде мастикалық гидрооқшаулау қорғаныс қабатына жұмысшы қысымы 250 атм. жоғары ауасыз шаңдатумен немесе білікшелердің көмегімен қондырылады. Мастиканы қондыру алдында бетін дайындау үшін оны кірден, күпсек тоттан және майлы іздерден тазартудан тұрады.

      9.3.3.2 Мастика екі-үш қабатпен қондырылады. Қабатының қалыңдығын бақылау және үнемдеу үшін мастика әр түрлі түстермен қондырылады. Қабаттар бетін дайындап болған соң 6 сағаттан кейін қондырылады, бірақ 24 сағаттан кеш емес. Бір қабаттың қалыңдығы – 400-ден 500 мкм-ге дейін. Барлық гидрооқшаулаудың жалпы қалыңдығы – 1,5-нан 2,0 мм-ге дейін. Гидрооқшаулаудың 1 м2-не 1,5...2,0 кг мастика кетеді. Жоғарғы қабатын қондырған соң жамылғыға 1,0…2,5 мм ірілік модулі бар, жол жамылғысымен гидрооқшаулаудың адгезиясын арттыру үшін ірі құмды шашады.

      9.3.3.3 Қайтадан құрылып жатқан көпірлерге мастиканы металлқұрылымдарының зауытында, ортотропты тақтасының бетін бытыралы ағынмен өндеуден кейін немесе оны мырышталып топырақпен толтырылып тегістелгеннен кейін қондыруға болады.

      9.3.3.4 Жүру бөлігінің темірбетон тақтасын немесе болатты ортотропты тақтасының қорғаныс-ажырату қабатының гидрооқшаулауы ретінде гидрооқшаулау жүйесін, жүру бөлігінде шықтың болмауы кезінде ауаның темапературасы 5°С -тан төмен емес кезінде құрғақ ауа райында орындайды. тақта бетінің температурасы шықтың температурасынан кем дегенде 3 оС жоғары болуы керек. Температура -10°-қа дейін болғанда, мастикаға үдеткіш полимерлеуді қосу шартымен, жұмыстарды орындау рұқсатты.

      9.3.3.5 Гидрооқшаулау жүйесін жүру бөлігінің темірбетон немесе болат ортотроп тақтасының дайындалған беттері бойынша орындайды.

      9.3.3.6 Металл беттерінің ағынды абразивті дайындығы мен гидрооқшаулау жүргізу арасындағы үзілістің ұзақтығы, ауаның ылғалдылығы 70 % дейін жеті сағаттан және үш сағат – үлкен ылғалдылықта аспауы қажет.

      9.3.3.7 Праймерді тікелей қолдану алдында оның құраушыларын екі сағаттан үш сағатқа дейін, біркелкі массасы пайда болғанша төмен айналымды бұрғымен араластырады. Қоспасының технологиялық өміршендігінің уақыты 20 минутты құрайды. Праймерді негіздің типіне байланысты 0,5 кг/м2 шығынмен қолмен білікшелердің немесе қылқаламдардың көмегімен қондырады.

      9.3.3.8 Гидрооқшаулау мастика – қолдануға дайын бір құраушысы бар материал. Қондыру алдында мастиканы 140 мм шиыршық тәрізді саптамасымен төмен айналымды бұрғымен (150…200 айн./мин.) 3…4 минут біркелкі массасына дейін араластыру қажет. Мастиканы қондыруды білікшенің көмегімен қолмен немесе ауасыз тозаңдату аппараттарымен жүргізеді. Жұмыс қысымы шамамен 150 бар.

      9.3.3.9 Мастиканы қондыруды екі-үш қабатпен орындайды. Материалдың жалпы шығыны қолдану аймағына байланысты түрленуі мүмкін:

      - жазықтық бетінде гидрооқшаулау жүйесін орнату кезінде;

      - жүргін бөлікте бетон қорғаныс қабаты астына, құйылған немесе нығыздалған асфальтбетоннан жасалған жамылғы, мастикасының жалпы шығыны 2,1 кг/м2 (үш қабат) құрайды;

      - тік бетінде (мысалы, тіреуіш қабырғаларының гидрооқшаулауы) гидрооқшаулау жүйесін орнату кезінде мастиканы екі қабатпен (бірінші қабат 0,9 кг/м2; екінші қабат 0,8 кг/м2) қондырған жеткілікті.

      9.3.3.10 Мастиканы бір қабатта 0,8 кг/м2 көп емес шығынмен қондырған жөн, кері жағдайда жамылғының механикалық сипаттамалары төмендейді. Қайта қондыру кезінде уақыттың қажетті аралықтарын сақтайды.

      9.3.3.11 Мастиканы қондыру кезінде бетіне біркелкі орналасуына жету керек және иленбей қалған жерлерінің болмауын қадағалау қажет.

      9.3.3.12 Мастиканың қатпаған жоғарғы қабатын оның тығыздалатын немесе құйылған асфальтбетон және бетон жамылғыларымен ажырату сипаттамаларын арттыру үшін, фракцияның 2,0…2,5 (1…3 мм) құрғақ күйдірілмеген мырыш құмымен себеді. Құмның шығыны 2,5…3 кг/м2 құрады.

      9.4 Шағыл тасты-мастикалық деформациялық жіктерді салу арқылы деформациялық жіктердің ақауларын жою

      Қазақстанның барлық жол-климаттық аймақтарында, ұсақтасты-мастикалы деформациялық жіктерін автокөлік жолдары қиылысуларының (45º бұрыш) тура және қисық телімдерінде орналасқан, көпір құрылыстарының деформациялық жіктерін орнату және жөндеу үшін, ұсақтасты-мастикалы деформациялық жіктерін қолданады.

      9.4.1 Ұсақтасты-мастикалы деформациялық жіктері құрылымдарының орнату технологиясы

      9.4.1.1 Соңғы жылдарда көпір құрылыстарының деформациялық жіктерінің ақауларын жою үшін ұсақтасты-мастикалы деформациялық жіктері кең қолданылады [13] .

      9.4.1.2 Ұсақтасты-мастикалы деформациялық жіктері сүйеніш тілімшесін, гидрооқшаулау, ұсақтасты-мастикалық толтырғышты қамтиды. Ұсақтасты-мастикалық деформациялық жіктің құрылымы ҚР СТ 2597 бойынша 5.1 суретінде көрсетілген.

      9.4.1.3 Ұсақтасты-мастикалық деформациялық жікті орнату бойынша жұмыстарды құрғақ ауа райы кезінде жазда температурасы 5 ºС –тан төмен болмағанда, ал күзде 10 ºС -тан төмен болмаған кезде жүргізу қажет.

      9.4.1.4 Деформациялық жік арқылы жұмыстардың өндірісі кезінде құрылыс мәшинелерін өткізу қажет болғанда, арнайы жұмысшы кішкене көпірлерді орнату қажет.

      9.4.1.5 Металл тіреуіш тілімшелерінің элементтерінің орнатуын таңбалау бойынша кемерде жүргізу қажет. Бұл ретте егер оны деформациялық жіктің құрылымы қажет ететін болса, онда түйісетін аралық құрылыстарының біреуіне тіреуіш тілімшелерін бекіту құрылыстық пистолеттің көмегімен жүргізіледі. Орын ауыстырудың шектеуі бар тіреуіш тілімшелері аралық құрылыстарда орнатылмайды.

      Металл тіреуіш тілімшелер деформациялық жіктің ұзындығы бойынша аралықтарысыз орнатылады. Тіреуіш тілімшелері арасында биіктігі бойынша ауытқулар мен сарқырамалар болмауы қажет.

      9.4.1.6 Пайда болған кемердің барлық беттері сым шөткесімен тазаланған, газ оттығымен берілетін ыстық ауамен тазаланған және кептірілген болуы қажет.

      9.4.1.7 Қабырғасы бетін тазалап болғаннан кейін, кемерлер бірден қыздырылған жабысқақпен 185…195 °С-қа дейінгі температурада тегістелген болуы қажет (42-сурет).

      9.4.1.8 Кемердің бетін битумды праймермен және еріткіштерді қолданудан алынған басқа материалдармен тегістеуге болмайды.

     


      1 – аралық құрылыстың құрылымы; 2 - гидрооқшаулау; 3 – көпір төсемі жамылғысының төменгі қабаты; 4 – көпір төсемі жамылғысының жоғарғы қабаты; 5 – тіреуіш тілімі;

      11 – орамалық гидрооқшаулаудың ілмегі

      42-сурет – Кемерді тұтқырғыштармен тегістеу

      9.4.1.9 Егер кемерді ыстық ауамен және тегістеумен тазалаудан кейін едәуір уақыт аралығы өтетін болса, онда кемерді тегістеу алдында жанарғының жалынымен қайтадан қыздыру қажет.

      9.4.1.10 Кемер 180…195 °С дейін қыздырылған қалыңдығының қабаты 20 мм ұсақтаспен 2,0 м ұзындыққа себіледі. Ұсақтасты қыздыру жанып тұрған газдың алауымен немесе кәдімгі шоқ салатын ыдыста (металл қағазда) қыздырып тұрып араластырғыштың тесілген барабанында жүргізіледі.

      9.4.1.11 Ыстық тұтқыр қажетті қатынаста жайылған ұсақтаспен кемерге құйылады және оларды ұсақтастың әр түйіршігі тұтқырмен жабылып және ұсақтастардың арасындағы барлық аралықтары толтырылуы үшін тырмалармен араластырылады.

      9.4.1.12 9.4.1.11 бойынша әрекеттерді қайталай отырып, шамамен 20 мм (40 мм-ден аспайтын) қалыңдықты қабаттармен қосымша нығыздаусыз деформациялық жіктің кемері жүру бөлігі бетінің жамылғысымен анықталатын құрылымның 20…30 мм төбесіне жетпей толтырылады.

      9.4.1.13 Төсеуді жүру бөлігінің көлденең көлбеуінің бағытына қарама-қарсы бағытта қозғалып, жүру бөлігі жағынан бетінің кіші биіктікті белгісімен бастау қажет.

      9.4.1.14 Ұсақтас қабаттарының өзара және негізбен жабысуын қамтамасыз ету үшін кемерді тазалаудың, ұсақтасты төсеу, тұтқырды құюдың барлық амалдарын үздіксіз үзілістерсіз жалғастыру қажет, бірақ 1,5 сағаттан көп емес.

      9.4.1.15 Кемерді толтырудың соңғы сатысында қыздырылған ұсақтасы бар араластырғышқа қыздырылған тұтқыр ұсақтастың түйіршіктерін тек малып алу үшін ғана, сондай мөлшерде құйылады және мұқият араластырылады.

      9.4.1.16 Соңғы қабатын орнату үшін ұсақтасты-мастикалық қоспаның температурасы басқа қабаттарын орнату үдерісінде қабылданған температурасынан төмен болуы мүмкін.

      9.4.1.17 Тұтқырмен ұсақтастың қоспасы жүру бөлігі жамылғысы бетінің деңгейінен, ұсақтас түйіршігі қалыңдығынан шамамен жартысына жоғарлау үшін кемерге жайылған материалмен түсіріледі.

      9.3.1.18 Салынған қоспаны мұқият дірілдеткішпен, домалатқыш (каток) немесе 85 кг кем емес тығыздайтын қол тақтасымен деформациялық жік құрылымының беті жүру бөлігі жамылғысының бетімен тегістелгенше нығыздайды.

      9.4.1.19 Нығыздалған қабаттың үстіне деформациялық жік құрылымына толық ылғалды өткізбеушілікті беру үшін саңылаусыздандыратын қабат орнатылады. Ол үшін деформациялық жік кемері шектерінің бойлығында сыртқа қарай 50 мм шегіну және ені 50-ден 100 мм-ге дейін жабысқақ лентаны (скотч) жабыстыру қажет.

      9.4.1.20 Ыстық тұтқыр ұзындығы 2,0 м-ге дейін жабысқақ лентамен шектелген ауданның шегінде тартылған жерлерге құйылады. Оны тығыздалған ұсақтасты-мастикалық материалдың үстінен ескектің көмегімен барлық қуыстарын бітеп орналастыру қажет. Саңылаусыздандыратын қабаты кесіктің жазықтығын жауып тұратындай етіп.

      9.4.1.21 Саңылаусыздандыратын қабаттың үстіне орындалған жерде ұсақ текше тәрізді фракцияның 5 мм ұсақтасы кедір-бұдыр қабатын жасау үшін себу қажет.

      9.4.1.22 Көліктік құралдардың деформациялық жік арқылы жұмысшы шағын көпірлерді қолданусыз қозғалысын, ұсақтасты-мастикалық толтыру жүру бөлігінің жанасқан жамылғысының температурасына дейін кепкеннен кейін ашу қажет.

      Деформациялық жік арқылы қозғалысты, деформациялық жіктің ұсақтасты-мастикалық құрылымын орнатқаннан кейін бір тәуліктен кейін ашу қажет.

      9.4.1.23 Саңылаусыздандыратын қабаттың төселетін ұсақтасты-мастикалық қоспасын және деформациялық жіктің дайын құрылымын мәжбүрлеп суытуға жол берілмейді.

      9.4.2 Толтыру материалдарына қойылатын талаптар

      Саңылауларды және ұсақтасты-мастикалық толтырудың материалдарына қойылатын талаптар ҚР СТ 2597 бойынша 6 және 7-бөлімдерінде көрсетілген.

      9.5 Құйылмалы асфальтбетон қоспаларынан көпір құрылыстарында жамылғыларды салу технологиясы

      9.5.1 Көпір және жасанды құрылыстарда орнату алдында, төмен жатқан құрылымдық қабаттарын дайындау

      9.5.1.1 Көпір құрылысын жүру бөлігіне жамылғысын орнату алдында қатысты құрылымдық қабаттарды орнату бойвнша жұмыстарды орындау қажет.

      9.5.1.2 Асфальтбетон қоспасы төселетін құрылымдық қабаттары дайын болуы қажет.

      9.5.1.3 Жұмыстар өндірісінің жобасымен сәйкес көпірлік құрылыста жобаның талаптары мен ҚР ҚНжЕ 3.03-09 тегістіктің жоғары белгілеулеріне, көлденең көлбеулерге реттемелеуші рұқсаттарын қамтамасыз ету мақсатында геодезиялық түсірілімі жүргізеді.

      9.5.1.4 Төмен жатқан құрылымдық қабаттың бетін ластанудан тазалу және қажет болғанда тұтқыр материалмен өндеу қажет. Тегістеу түрі мен шығының 5.4.3-5.4.5 тармақтарына сәйкес тағайындайды [8].

      Ескерту – Органикалық тұтқырлар негізінде материалдардан саңылаусыздандыру бар болған кезде өндеу қажет емес.

      9.5.1.5 Қоспаны қондыру алдында деформациялық жіктері, жіктің барлық ұзыңдығы бойымен айқаспен 10-нан 15 см-ге дейін, қалыңдығы 2 мм металл қағаздармен жабылған болуы қажет. Металл қағаздар жамылғысын төсеу мен тығыздау үдерісінде көлденең және жіктің бойымен жанаспауы қажет.

      9.5.1.6 Гидрооқшаулағыш және қорғаныс-ажырату қабаттары 6.3 және 8-бөлімде келтірілген талаптарға сәйкес келмеуі қажет [9].

      9.5.2 Көпір құрылыстарында асфальтбетон жамылғыларын салу кезінде қойылатын жалпы талаптар

      9.5.2.1 Көпірлік құрылыстарда асфальбетон жамылғыларын орнату кезіндегі дайындық жұмыстарын 9.5.1 сәйкес жүргізу қажет.

      9.5.2.2 Көпірлік құрылыстарда асфальтбетонды тәжірибелі төсеуді жүргізу рұқсат етілмейді.

      9.5.2.3 Асфальбетон жамылғысын орнату кезінде технологиялық көлікпен және оларды көпірлік құрылыстың осіне қатысы бойынша симметриялы орнатылуымен жабдықтаумен көпірлік жүктемесіні біркелкілігін қамтамасыз ету, қажет болған жағдайда жылжымалы асфальтты төсейтін жұмысшы органдарын қолдана отырып, төсеу үдерісін максималды механикаландыру, асфальтбетон жамылғысының асты мен үстіңгі қабатында бойлық жіктерінің жанасуларын болдырмау, суық жіктердің саның азайту, мүмкіндігінше көпір құрылысының жүру бөлігінің барлық еніне асфальтбетон қоспасын төсеу қажет.

      Гидрооқшаулау бойынша құрылыс техникасының қозғалысын жатық ауысуларға жол беріп, тек тура сызықты бағытта ғана жүруге рұқсат етеді. Маневр жасау мен айналу тек олар үшін берілген орындарда ғана жүзеге асырылады.

      9.5.2.4      Көпір орнатудың аралық құрылысын кері жоспарлаудан құтылу үшін, асфальтбетон жолақтарын төсеуді аралық құрылыстың бойлық осіне қатысты симметриялы түрде жүргізу қажет.

      9.5.2.5      Жол төсемінің құрылымы жобасымен қарастырылған ерекшеліктеріне байланысты көпірде немесе жасанды құрылыста асфальтбетон қоспасынан жасалған жамылғыны қорғаныс қабатына, гидрооқшаулауға немесе қорғаныс-ажырату қабатына төсеу қажет.

      9.5.2.6      Асфальтбетон қоспасын төсеуіш алдында асфальт төсегішті бастапқы күйіне қойып және пайдалану бойынша нұсқаулықпен сәйкес жұмысқа дайындау қажет. Асфальт төсеуіштің тегістейтін тақтасы қыздырылған және тығыздалған асфальтбетон қоспасы қабатының қалыңдығынан шамамен 10 % құрайтын, тығыздауға артығымен есептегендегі қабаттың қалыңдығына тең, негізіне параллель биіктікке ағаш қайрақтарына (сөре қалыптары) орнатылған болуы керек.

      9.5.2.7 Жамылғы тегістігін арттыру үшін тұрақты жылдамдықты және асфальтбетон қоспасы төсеуінің үздіксіздігін қамтамасыз ету қажет. Төсеу жылдамдығы әр асфальт төсеуішке қоспаны жеткізу шапшаңдығына байланысты болады. Асфальт төсеуіштің орташа қозғалу жылдамдығын шамамен 2,0-ден 4,0 м/мин дейін ұстап тұру қажет.

      9.5.2.8 Төсеу үдерісінде қоспа өзі аударғыштың жанағынан, оны шығындалуына байланысты төсеуіштің бункеріне біркелкі түсуі қажет. Асфальт төсеуіштің бункерінде қоспаның мөлшері, оның сыйымдылығына байланысты 75 % құрау қажет.

      9.5.2.9 Иірмекті камерада қоспаның деңгейі тұрақты, бұрамалы иірмектің осінен біраз жоғары болуы қажет. Жамылғының максималды тегістілігін алу үшін, асфальт төсеуіштің тегістейтін тақтасына қоспаның біркелкі қысымымен қамтамасыз ету қажет.

      9.5.2.10 Ұзақ емес үзілістерде қоспа толығымен өнделмейді. Қоспаның қабыршақтануын төмендету үшін асфальт төсеуіштің бункері 25 % аз емес толтырылған болуы қажет. Қоспаның қоректендірушіге қарай жылжуы үшін бункердің қанаттарын төмен түсіруге рұқсат берілмейді.

      9.5.2.11 Ұзақ үзілістен кейін кезектің басында және төсеуді жаңарту кезінде инфрақызыл қыздырғышпен немесе ыстық қоспамен деформациялық жікті немесе көлденең торабын қыздыру қажет, бұрын төселген жамылғының шетіне тегістейтін тақтаны орнату қажет, содан кейін иірмек камераны ыстық қоспаға толтыру қажет. Көлденең жанасуды орнату кезінде асфаль төсеуіштің тегістейтін тақтасының орнату деңгейі алдыңғы кезектің соңындағы деңгейі сияқты болу керек. Содан соң жанасу орнынан шамамен 2 метр жерді асфальт төсеуіш қолмен басқару тәртібінде автомат жүйесін қоспай жүріп өтуі қажет.

      9.5.2.12 Қоспаны жеткізудегі ұзақ үзілістер кезінде бункерде, иірмек камерада және асфальт төсеуіштің тегістейтін тақтасы астында орналасқан барлық қоспаны өндеу қажет, содан кейін жамылғы қабатында жұмысшы жікті орнату қажет.

      9.5.2.13 Көпір құрылыстарында жіңішке қабатты жамылғыларды орнатуды жобамен анықталған қабаттың қалыңдығын ескере отырып 9.5.3 сәйкес жүргізілуі қажет.

      9.5.3 Көпір құрылыстарында құйылмалы асфальтбетон жамылғыларын салу кезінде қойылатын жалпы талаптар

      9.7.3.1 Көпір құрылыстарында құймалы асфальтбетоннан жүру бөлігіне жамылғыларын орнатуды МЕМСТ Р 54401, ҚР ҚНжЕ 2.05.03, ҚНжЕ 3.03-09 талаптарын ескере отырып, жобамен сәйкес жүргізу қажет.

      9.5.3.2 Көпір құрылыстарында құймалы асфальтбетон қоспаларынан жамылғыларын 9.3.2.2 ескере отырып орнату қажет [15].

      Қажет болған жағдайда арнайы әзірленген технологиялық реттемесі бойынша температурасы минус 10 °С-қа дейін болғанда, құймалы асфальтбетон қоспаларынан жамылғысын жасауға рұқсат беріледі.

      Ескерту – дайындалған және нысанаға жеткізілген ыстық құймалы асфальтбетон қоспасын сақтау уақытының шектеу себебінен, ауа райы жағдайларының күрт өзгерістері, салқын жауын-шашын кезінде және төсеу жұмыстарын жылжыту мүмкіндігінің болмауы кезінде, төсеуді дымқыл бетіне, оның толық кеппегеніне қарамастан қондыру рұқсат етіледі. Бетінен барлық төсеу ағымында суды ығысқан ауамен жояды, жаңбыр суының ағуларын ағызып жібереді.

      9.5.3.3 Құймалы асфальтбетон қоспасын жеткізуді 5.3 бөліміне сәйкес жүргізу қажет [14].

      9.5.4 Механикаландырылған әдіспен құймалы асфальтбетон қоспасын төсеу.

      9.5.4.1 Көпір құрылыстарында механикаландырылған әдіспен құймалы асфальтбетон қоспаларынан жамылғыларын орнату бойынша жұмыстарының технологиясы [8] және [10] сәйкес жүзеге асырылады.

      9.5.4.2 Ашық телімдерге арналған бір асфальт төсеуішпен жұмыстар жасау бойынша параметрлер үшін, төсеу жолағының ұзындығын [16] (5.1-кесте) сәйкес орнату қажет.

      9.5.4.3 Құймалы асфальтбетон қоспаларын төсеу үшін асфальт төсеуіштерін, пневмодөңгелек немесе резеңкелі дөңгелек жүрісте таза өндегіштерді қолдану қажет.

      9.5.4.4 Жұмысты құймалы қоспаның төсеуі жұмыс кезегінің соңында деформациялық жікте аяқтайтындай етіп жоспарлау қажет.

      9.5.4.5      Деформациялық жіктің элементтеріне жетеберісте жамылғы бетінің белгісі деформациялық жіктің белгісінен 5 мм-ден аспауы қажет.

      9.5.4.6 Жанасу жіктерінің орнатылуын жікті ағаш құралының, қалақша көмегімен қолмен мұқият сүртумен, қоспаның күйіп кетуіне жол бермей төселетін қабаттың қалыңдығына толық түйісін саңылаусыздандыру үшін газ жанарғысын қолданумен жүргізеді.

      9.5.4.7 Жамылғының жоғарғы қабатын төсеу кезінде көпір төсемінің элементтеріне жамылғысының жанасқан орындарындағы мастикалық жіктер үшін кемерлерін қалыптастыру үшін қалыпты және төсейтін элементтерін орнатуды жүргізеді.

      9.5.4.8 Құймалы асфальтбетон қоршаған ауаның температурасына дейін суығаннан кейін қалыпты және төсейтін элементтерді алып тастайды. Құймалы асфальтбетон қоспасынан көпірлік құрылыс жамылғысының төселген қабаты бойынша, құрылыстық техниканың және көліктік құралдардың қозғалысын қабаты толық суығаннан кейін 5 сағаттан кейін рұқсат етеді.

      9.5.4.9      Құймалы асфальтбетоннан жамылғының кедір-бұдырлығын құру үшін фракцияның 5-тен 10 мм-ге дейін шығыны 10-нан 13 кг/м2 –ге дейін, жамылғы қабатының температурасы 85 °С-тан 95 °С-қа дейін болғанда, ыстық қара ұсақтасының себілуін жүргізеді.

      9.5.5 Құймалы асфальтбетон қоспасын төсеуді [17] бөлімде айтылған, сонымен қатар 9.5.5.1 - 9.5.5.12 ескере отырып қолмен жүргізу қажет.

      9.5.5.1      Асфальтбетон зауытынан жұмыс орнына құймалы асфальтбетон қоспасын тасымалдау және оны төсеу термос-миксерлерде (кохерлер) жүргізіледі.

      9.5.5.2      Термос-миксер келесі амалдарды орындауды қамтамасыз етеді:

      - асфальтбетон зауытында асфальт араластырғыштан құймалы асфальтбетон қоспасын қабылдау;

      - қоспаның тиелуінен бастап көпір құрылысына түсіруге дейін тасымалдау үдерісінде қажетті шектерінде құймалы асфальтбетон қоспасын технологиялық температурада ұстау;

      - оның қабаттасуын болдырмас үшін, жолда құймалы асфальтбетон қоспасын үнемі араластыру;

      - түсіру жылдамдығын түрлендірумен үлестеп беру;

      - құймалы асфальтбетон қоспасын айналмалы жайманың көмегімен астыда жатқан қабат бойымен орналастыру.

      9.5.5.3 Құймалы асфальтбетон қоспасының термос-миксерін түсіру алдында ыдысты 140 °С-тан 160 °С-қа көлеміне дейін қыздыру қажет. Тиеу саңылауының қақпағы термос-миксерді тиеу алдында 5 минуттан кеш емес ашып қою қажет. Тасымалдау үдерісінде қоспа үзіліссіз араластырылуы керек.

      9.5.5.4 Жұмыстарды жүргізу кезінде келесі ережелерді сақтау қажет:

      - құймалы асфальтбетон қоспасында ауа райының шарттарына сәйкес келетін температурасы болуы қажет;

      Ескерту – ауаның минус 10°С кері температурасы кезінде қоспа температурасы 240 °С кем болмауы қажет, оның төсеуін желсіз ауа райы кезінде не әлсіз жел кезінде төмен жатқан құрылымдық қабаттарының құрғақ және таза бетіне жүргізілуі қажет.

      - жұмыстардың көлемі және кезекті төсеулер мен қатулар ауа райының шарттарымен, құймалы асфальтбетон қоспасын тасымалдайтын термос-миксерлердің санымен және деформациялық жіктердің арасындағы ара қашықтықтарымен анықталады;

      - төселетін жолақтың ені, әдетте, гидрооқшаулау жамылғысының еселенген еніне, бірақ 2,5 м көп емес қабылданады;

      - құймалы асфальтбетон қоспасын қалыңдығы 40 мм қабатымен біркелкі орналастырады.

      9.5.5.5      Төсеудің үш жолақты сызбасы кезінде жұмыстарды орындаудың шамамен кезектілігі 43-суретте көрсетілген.

     


      43-сурет – Құйылмалы асфальтбетон қоспасынан гидрооқшаулау жамылғысын салудың технологиялық сызбасы


      9.5.5.1 Алдын ала белгіленген сызықтар бойынша оқшауланатын бетіне, қоспаның төсеу жолағының шетіне шығып кетпес үшін, төселетін қабаттың қалыңдығына тең биіктікпен тіреуіш қоссырықтарын (ағаш немесе тікбұрышты металл құбырлар) орнату қажет. Тіреуіш қоссырықтарын төселінетін жолақтың екі жағынан орнатады және инвентарлық бетон блоктарының көмегімен бекітеді.

      9.5.5.7 Термос-миксерді дайындалған төмен жатқан қабаты астына орнату қажет. Тұтқаның көмегімен термос-миксердің жапқышын ашып қою қажет және қоспа жайма бойымен оқшауланатын бетіне ағады. Қоспаның мөлшері жапқыштың күйімен реттеледі. Қоспаны бетіне орналастыру жайманы бұрумен орындалады. Термос-миксердан құймалы асфальтбетон қоспасының қалдықтарын түсіру үшін оның ыдысын еңкіш күйге келтіру қажет.

      9.5.5.8 Жамылғы бетін жоспарлауды қоспаны тегістегіш тікбұрышты жүзімен, ағаш немесе металл қатпар жазғыштың көмегімен жүргізу қажет. Құймалы асфальтбетон қоспасын төсеу үшін қол саймандары Басшылықтың 6-суретінде көрсетілген [17].

      9.5.5.9 Құймалы асфальтбетон қоспасын түсіріп болған соң араластырғышты өшіру қажет және дөңгелектетілген жүзі бар қырғышпен термос-миксердің түбін және бұрма жаймасын тазалау қажет.

      9.5.5.10 Бойлық еңкіштерде 0,03-тен 0,05-ке дейін құймалы асфальтбетон қоспасын төсеуді, жұмыс шегінен қоспаның ағыт кетпеуі үшін қоспаны астынан үстіне ауыстырып жүргізу қажет. Қоспаны беру аз үлеспен берілуі және мұқият орналасуы қажет.

      9.5.5.11 Егер төсеу үдерісі уақытша деформациялық жіктің аймағында да емес, құймалы асфальтбетон қоспасының суып қалу уақытына дейін тоқтатылған болса, онда жұмыстарды көлденең бағытта тіреуіш қырлы бөренені орнатумен аяқтау қажет (44-сурет).

      9.5.5.12 Жамылғысында табылған технологиялық ақауларды (құрылымының әртектілігі, қабаттануы және т.с.с.), әсіресе, төсейтін бөлшектермен және деформациялық жіктермен жанасқан орындарында, сонымен қатар дәнекерлеп жабыстыру орындарында қолмен құралдың (газ жанарғысы, қалақша, қолмен нығыздау және басқалары) көмегімен түзейді.

     


      44-суретЖұмыс аяқталысымен діңгекті орнату


10 Бұрғылап инъекциялайтын анкерлер мен бағаналарды қолдану көмегімен көпір құрылыстарының жанындағы үйінді ақауларын күтіп-ұстау және жою

      10.1 Жалпы ережелер

      10.1.1 Бұрғылап инъекциялау анкерлерін және бағаналарын қолдану техникалық-экономикалық есептермен нұсқаларын салыстыру арқылы негізделген болуы қажет [18].

      10.1.2 Бұрғылап инъекциялайтын анекрлер мен бағаналарды жобалау үшін, бастапқы деректердің мазмұны мен жобалық материалдардың көлемін сәйкес ҚР ҚНжЕ 5.03-34 және 2-бөлім ҚР ҚНжЕ 5.01-03 ережелері бойынша тағайындалулары қажет.

      10.1.3 Анкерлік бекітулердің жұмыс сызбаларында, анкерлерінің түрлері, мөлшері, еңкіштері мен өлшемдері көрсетілген болу тиіс. Бағаналақ іргетастардың жұмыс жобаларында түрлері, мөлшері, өлшемдері мен еңкіштері туралы деректер болуы қажет. Сонымен қатар анкерлерге немесе бағаналарға есептік қабілеттері мен мүмкін жүктемелері туралы, сондай-ақ анкерлерді тарту кезінде блоктау күштері жөнінде де деректерді хабарлау қажет.

      Анкерлер мен бағаналардың қабілеттері туралы есептік көрсеткіштері, оларды жөндеу жұмыстарын орындау үдерісінің басталуына дейін немесе орындау кезінде, тәжірибелі статикалық сынаулар жүргізу жолымен қосымша нақтылануды қажет етеді.

      10.1.4. Жөндеудің және қайта құрудың жобаларында көпір құрылыстарына кіреберісте үйінділерде, бұрғылап инъекциялау анкерлер және бағаналарын қолданумен, арнайы маркалар мен реперлер бойынша негіздер мен іргетастарының деформациялылығын аспаппен өлшеу қарастырылуы қажет.

      Жөндеу жұмыстарын орындау кезеңінде бақылауларды жүргізу бағдарламасы жобалық құжаттама үдерісіне қосылуы қажет, ал олардың нәтижелері жұмыс аяқталғаннан кейін тапсырыс берушіге берілуі қажет.

      Жалдайтынмен бірге сынаулар жүргізуге алынған нәтижелердің талдауынан кейін құрылыстың бірқалыпты пайдалануын қамтамасыз етуі бойынша, орындалған немесе қосымша шараларының тағайындалуының жеткіліктілігі туралы қорытынды беретін, ғылыми-зерттеу ұйымы қатысу қажет.

      10.1.5. Бұрғылап инъекциялау анкерлері мен бағаналары үшін құрылымдық элементтеріне және қолданатын материалдарына негізгі есептік талаптары ҚР ҚНжЕ 5.04-23 және 6 мен 7-бөлімдері ҚНжЕ 5.03-34 ережелеріне сәйкес орнатылуы қажет.

      10.1.6. Бұрғылап инъекциялау анкерлері мен бағаналарын қолданудың мақсаттылығын бағалау үшін, жемір сулары мен олардың цемент тасына және арматурасына теріс әсерлерінің болуын ескеру қажет.

      10.2 Анкерлер мен бағаналардың түрлері. Оларды қолдану салалары

      10.2.1 Бұрғылап инъекциялайтын анкерлер

      10.2.1.1 Анкерлер ажыратылады:

      - еңкіш бойынша — тік, жазықтықты, еңкіш;

      - ұңғыма өтуінің әдісі бойынша – бұрғылау мен топырақты (бітеу, басу, бұрау, домалату, гидрошаю, гидроимпульс) ығыстыру арқылы және аралас;

      - тамырдың бітеу қағидаты бойынша – инъекциялық және цилиндрлік құятын немесе кеңейтумен, вибро- , пневмо- және жарылыс нығыздалған, камуфлеттік, монолиттеуімен кергіш жинаушы немесе онсыз;

      - анкерлік күштің құрылымы бойынша, өзекті, тоқымалы, арқандық және құбырлық;

      - тамыр материалының жұмыс сипаты бойынша – созылған, сығылған және созылып-сығылған;

      - күрделілігі бойынша – уақытша және тұрақты;

      - күштің кернелген күйі бойынша – алдын ала кернелген және кернелмеген;

      - тамырдан оны қоршаған топыраққа жарылыс күшін беру бойынша – тіркесу, үйкеліс, ажырататын қысу немесе олардың біріккен әрекеті.

      10.2.1.2 Көпір құрылыстарына кіреберісте жер төсемінің үйіндісін анкерлеу, әр түрлі геологиялық шарттарда құрылымдарының тұрақтылығын арттыру және қамтамасыз ету үшін тағайындалған.

      10.2.1.3 Анкерлерді көліктік құрылыста топырақ, су немесе желдің бүйірлік қысымының біржақты, лақтырылатын сәттердің, жарылыс және өлшейтін күштердің әсеріне ұшыраған үйіндінің тұрақтылығын арттыру үшін қолдану қажет.

      10.2.2 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналар

      10.2.2.1 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналарды ажыратады [18].:

      - еңкіш бойынша – тік- жазықтықты және еңкіш;

      - ұңғыма өтуінің әдісі бойынша – бұрғылау мен топырақты (бітеу, басу, бұрау, домалату, гидрошаю , импульстік жарылыстармен) ығыстыру арқылы және аралас;

      - бағана діңінің қалыптау әдісі бойынша – инъекцияны тексерумен, виброқалыптама немесе жарылыс импульсі, әдіспен және онсыз (құймалы);

      - арматуралау түрі бойынша – жеке орталық өзектерімен, қаңқаларымен, илем пішіндерімен, қалыңқабырғалы инъекциялау құбырларымен немесе олардың қисындауы;

      - бағана діңінің нысаны бойынша – бір немесе бірнеше кеңейтілулері бар цилиндрлік, шиыршық тәрізді, бойлық қалақшалармен;

      - қабылданатын күштердің түрі бойынша – тік және еңкіш басатын, ал жүйелерде – жазықтықты, белгі ауыспалыларды қосқанда, сәтті немесе аралас;

      - топырақпен әрекеттесу шарты бойынша – салбыраған және бағана-тіректер.

      10.2.2.2 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналарды жер төсемі үйіндісінің негізін, көп реттік тік және көп қабатты анкерленетін жүйелердің және торлы жүйелердің жоғарғы үйінділерін арматуралауды арттыру үшін қолдану қажет. Олар көліктік құрылыстардың (сығу, жұлу, жазықтықты немесе сәтті күштер) белгі ауыспалы жүктеуі кезінде тиімді.

      10.2.2.3 Бурғылап инъекциялайтын бағаналарды қолдану ұлттық бұрғы толтырғыш пен қағумен ірі ұнтақталған қосулармен топырақта немесе әлсіз топырақтардың үлкен қалыңдығы кезінде жөндеу жұмыстарының тығыз шарттарда жақсы.

      10.2.2.4 Бұрғылап толтырылған және бұрғылап түсірілген бағаналарды бесінші цемент ерітіндісі инъекциясымен бүйірлік беті бойынша күшейту қажет.

      10.3 Анкерлер мен бағаналарға қойылатын техникалық талаптар

      10.3.1 Анкерлерге қойылатын техникалық талаптар

      10.3.1.1 Анкерлік күш ретінде өзектік, сымды, тоқымалы және арқандық арматураны, қалыңқабатты құбырларды, ал негізделген жағдайларда – бұрғылау қарнақтарын қолдану қажет [18].

      10.3.1.2 Күштердің құрылымдарын таңдауды олардың осы бірнеше жағдайларда керу үшін механизмдермен және жабдықтаумен қолданылатын, ерітіндінің қайта инъекциясымен және коррозиядын қорғалу, құрылыстық аудандардың ығысу шарттарымен, орнатылу технологиясымен қабылданған анкерлердің ұзындығымен және негізгі қабілеттілігімен байланыстыру қажет.

      10.3.1.3 Күштің ұзындығы бойынша тораптарынан қашақтау қажет, бірақ қажет болған жағдайда олардың саның минималды етіп қабылдау қажет. Тораптарының құрылымы керу кезінде бос аумағында оны ұзарту мүмкіндігі мен күштің босатылуысыз қосылыстардың қарапайымдылығын, тең тығыздығын қамтамасыз ету қажет.

      Өзектердің дәнекерленген қосылыстары МЕМСТ 9466 және МЕМСТ 9467 сәйкес электродтарын қолданумен, мыс ваннасында бір аралыққа электродты әдіспен орындалуы қажет.

      Дәнекерленген қосылыстарды олардың жеке элементтерін есепке алмау мақсатында жоғары тығыздықты арматуралардан жасалған күштер үшін, тораптарының механикалық құрылымдарын нығыздалған жалғастырғыштар түрінде немесе қысатын жартылай жалғастырғыш түрінде қолдану қажет (45-сурет). Бұранда айналдыруы бар мерзімді пішіннің өзектері бұралған жалғастырғыштармен жалғануы қажет.

     


      1 – тоғысқан өзектер; 2 – жартылай жалғастырғыштар; 3 - түтік;

      4 – түйісім шектеуіштер.

      45-сурет – Екі жартылай жалғастырғыш пен түтіктен тұратын құрсаудың көмегімен мерзімді пішінді өзекті арматураны байланыстыру құрылымы


      10.3.1.4 Анкерлерге 700 кН дейін жүктеме үшін A-III, A-IV, A-V, at-v, at-vi классты өзекті арматурасын қолдану қажет. 700 кН күштерінен астам болған кезде – B-II, Вр-II классты беріктігі жоғары сымнан жасалған сымды, тұтамды және арқанды арматурасын қолдану қажет.

      Өззекті арматура ҚНжЕ 2.05.03, МЕМСТ 5781 және МЕМСТ 10884, ал сымды - ҚНжЕ 2.05.03, МЕМСТ 6727, МЕМСТ 7348 және МЕМСТ 13840 талаптарына сәйкес келуі қажет.

      10.3.1.5 Өндеудің цемент тасымен күштер арматурасының сенімді байланысын қамтамасыз ету үшін құрылымдық және технологиялық шаралары (цемент ерітініділері құрамын таңдау, құрғату, қысымын реттеу, тіреуіш шайбыларын қолдану және басқалары) қарастырылуы қажет. Созылған тамырларымен көптұтамды анкерлерде цемент таста тұтамдар өндеуінің ұзындығын тең беріктік шартынан ауыспалылармен тағайындау қажет.

      10.3.1.6 Анкерлік күштердің ұзындығы керу жабдығын (гидродомкрат, тіреуіш цилиндр, гидродомкратты тіреу құрылғысы) орналастыру мүмкіндігі есебінен тағайындалуы қажет. Күштердің металлдарын үнемдеу мақсатында ауыспалы жалғастырғышы бар инвентарлық созғышты қолдану қажет. Егер жалғанатын элементтердің тең беріктік шарттарын сақтамағанның салдарынан оны жасау мүмкін болмаса, онда бөгеткіш күшті бекіткеннен кейін артық ұштарын кесумен созылған күштерді қолдану қажет.

      10.3.1.7 Бітеудің топырақта (тамырдың өлшемдері мен пішіні) құрылымдық орындауын геологиялық және гидрогеологиялық шарттармен, металл элементтерінің және бұрғылау ұңғымаларының өлшемдерімен, ерітінді технологиясымен және инъекциялаудың кезектілігімен байланыстыру қажет.

      10.3.1.8 Құрылыстарға және өндеу аймағына күшті бекіту үшін анкердің басы және құлып бөгеткіш құрылғылармен жабдықталуы қажет. Бұрандалы құрылғыларда тікбұрышты немесе сопақ бұрандаларға өзгеше ілтипат беру қажет. Ұсақ бұрандаларды қолдану қажет емес.

      Сыналы қысқыштарды (45-сурет, а) қызу беріктігімен қоспаланған болаттан жасау қажет және керу кезінде жылжып кетуін болдырмас үшін күшпен байланыстың үстін кесіп орындау қажет. Құрсаудан қысып шығарулы болдырмас үшін, қысқыштарда сыналар жұмсақ құрылыстық болаттардан жасалуы қажет.

      10.3.1.9 Түсірумен қайта жүктеуді қамтамасыз ету үшін анкерлерді бұрандалы сыналы бөгеткіш құрылғыларымен жабдықтау қажет (46-сурет, б).


     


      1 – арқандар немесе тұтамдар; 2 – қорғаныс пластмасса құбыры; 3 – құбырлы тығыздама; 4 – тіреуіш тақта; 5 – сыналы құрсау; 6 - сына; 7 – бұрама-сыналық құрсау;

      8 – кергіш бұрамасы; 9 - сомын; 10,11 – ерекше байланыстары бар шайбалар.

      а - сыналы, б – бұрама-сыналы.

      46-сурет – Тұтам анкерлерінің тоқтатқыш құрылғылары


      10.3.1.10 Анкер бастиегінің құрылымы қамтамасыз ету қажет:

      - оның габариттерінің минималдылығы;

      - құрылысқа анкердің бекітілуінің сенімділігі;

      - жобалық күштеуде керу мен блоктау қарапайымдылығы;

      - күшті коррозиядан қорғау үшін цемент ерітінідісін ұңғыманың жоғарғы жағына, ал қайта инъекциялау кезінде қажет болғанда анкерді өндеу аймағына беру мүмкіндігі;

      - тіреуіш тақатасының бұрылысынан, жанасуынан немесе майысуынан, күшті берудің остік сәйкессіздігінен күштің сынуы мен кернеулеріне жол бермеуі;

      - сынаулау және пайдалану үдерісінде анкерді қосымша тиеу мен түсіруі;

      - құрылысқа анкерден қысу күшінің беру аймағында қауіпті деформацияларының жоқтығы.

      10.3.1.11 Тартудан күшті беру кезінде өндеуге құлыптың құрылымы тұрақты анкерлердің металл элементтерінде коррозияның пайда болуын әкелмеу керек.

      10.3.1.12 Коррозияға қарсы қорғау бойынша іс-шаралар, құрылыстардың жауапкершілігемен, анкерлерінің қызмет мерзімдерімен және қоршаған ортаның басқыншылық дәрежесімен байланысу қажет.

      10.3.1.13 Анкерлердің металл элементтері оларды пайдаланудың барлық кезеңіне, тегістеу және қоршаған ортаның басқыншылығымен, топырақты сулар мен жылжымалы тоқтармен байланыстарымен шақырылатын коррозиядан қорғалған болуы қажет.

      10.3.1.14 Тартудың бос ұзындығы бойынша оқшаулаушы жамылғыларды осы телімде арматура мен құрсаудың цемент тасы арасындағы байланысты ескермей орнату қажет. Коррозияға қарсы қорғаныс ұңғымаға кіргізген кезде және анкердің алдын ала кернеу кезінде зақымданбауы немесе тасымалдау кезінде бұзылмауы қажет.

      10.3.1.15 Уақытша анкерлердің тартылған тамырларымен цементті тас өндеу аймағының тассыз топырақтарында, қорғаныс қабаты 3 см-ден кем болмауы қажет.

      10.3.1.16 Тұрақты анкерлерде басын коррозиядан қорғау оларды тартудан және жұмысқа қосудан кейін, оны пайдаланудың барлық кезеңінде құрылыс құрамында орындалады.

      10.3.1.17 Тұрақты анкердің түп бөлігінде құрылымдық орындалуы, біріншіден, анкерді тарту кезінде цемент тасында немесе бетонда бұзылулардың (жарықтар, майысулар) пайда болу мүмкіндігін шектеу қажет, екіншіден, өндеуде коррозияның пайда болуынан болат элементтерін коррозияға қарсы жамылғылармен қорғау қажет.

      10.3.1.18 Тұрақты анкердің өндеу аймағындағы цемент тасының қорғаныс қабатының қалыңдығын 50 мм-ден кем емес алу қажет.

      Басқыншыл ортада коррозиядан қорғанысты тек металлға ғана емес, сонымен қатар цемент тасқа, бетонға немесе басқа да қататын қиысты материалға да қамтамасыз ету қажет.

      10.3.1.19 Тартылған тамырымен тұрақты анкерлерде күштерді коррозиядан қорғау үшін, МЕМСТ 18599 сәйкес тегіс пластмасса түтіктерінде ТШ 6-19-051-419 немесе ТШ 6-19-224 бойынша, тамыр кесіндісінде бос жағының және ирек пластмасса түтіктерінің ұзындығы бойынша олардың В/Ц = 0,35 цемент ерітіндісінде монолиттеуін қолдану қажет.

      10.3.1.20 Коррозияға қарсы жамылғылар ретінде сенімді қорғанысты қамтамасыз ететін, басқа материалдарды қолдануға рұқсат беріледі.

      10.3.1.21 Ұңғыма шегіндегі құрсау анкердің бос ұзындығы бойынша құрылысқа күшті бермей тарту кезінде, күштің созылу мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет.

      10.3.1.22 Өндеу аймағында цемент ерітіндісін қайта инъекциялау мақсатында анкерлерді манжетті пластмасса (МЕМСТ 18599 бойынша) немесе металл (МЕМСТ 8734, МЕМСТ 8732, МЕМСТ 3262 бойынша) түтіктермен жабдықтау қажет. Түтіктердің жалғанатын буындары мұқият кесіліп төселген және шығыңқы жерлері болмауы қажет.

      10.3.1.23 Көпреттік инъекциялау үшін манжетті түтіктерге салынатын жапқышы бар инвентарлық инъекторды қолдану қажет.

      10.3.1.24 Анкердің тамырлық ұзындығы бойынша манжетті түтіктердің қадамы 0,5 м ұзындығы бойынша тесулері (ерітінді үшін шығу тесіктері) және кезекпен екі диаметрлік жазықтықта болуы қажет. Тесіктердің диаметрін 3-тен 10 мм-ге дейін, олардың жалпы манжеттік түтіктерінің санына және диаметріне байланысты, барлық қабаттарда ерітіндінің шығындалу теңдігінің шартын қамтамасыз етумен тағайындалуы қажет. Тесіктерді ұзындығы он сантиметрлік сақиналар түрінде резеңкелі манжеттермен жабу қажет. Резеңкенің қалыңдығы мен қаттылығы қысымы 0,05 МПа-дан төмен емес кезінде ерітіндінің шығуымен қамтамасыз етілуі қажет.

      10.3.1.25 Топырақта анкерлерін өндеумен орнату кезінде ұңғымаларға сықау үшін цемент және құмды-цемент ерітінділерін, топырақтың өткізгіштігі мен дренажды қасиетін, инъекциялау технологиясымен қабылданған және ол кезде қолданылатын жабдығын есепке ала отырып таңдау қажет.

      Олар ие болулары қажет:

      - минималды мүмкін су мен цементтік қатынасы;

      - қолданылатын сорғылар көмегімен жақсы сорғыштығы;

      - топырақта қатқанынан кейін цемент тасының металлмен сенімді байланысы мен қажетті беріктігі.

      10.3.1.26 Инъекциялық ерітінділердің қасиеттері сонымен қатар
СЕ 82-101, МЕМСТ 10178 талаптарына және нақты бөліміне сәйкес келуі қажет.

      Осы ерітінділерді дайындау үшін ұсынылатын цемент ерітіндісінің түрлері 6-кестеде көрсетілген, ал олардың төмен сулы цементтік қатынастарында созылымдылығын арттыру үшін енгізілетін ауатартқыш және созғыш қоспалары 7-кестеде көрсетілген.

6-кесте – Осы ерітінділерді дайындау үшін ұсынылатын цемент түрлері

Цемент түрі

Күпсек түріндегі тығыздығы, т/м3

Цемент бөлшектерінің тығыздығы, т/м3

Портландцемент:
- сульфатқа төзімді
- пуццолан, сульфатқа төзімді
- пуццолан
- қожпортландцемент

1,0-1,3
0,9-1,1
0,9-1,1
1,0-1,3

3,0-3,2
2,7-2,9
2,7-2,9
2,8-3,0

      Жоғарыда көрсетілген цементтердің маркаларын 400-ден кем емес қабылдау қажет. Ерітінділерді қатыру үшін су МЕМСТ 23732 талаптарына жауап беру қажет.

      Осал құрғатқыш саз балшықты топырақтарда және қыс кезінде жұмыстарының өндірісі кезінде, инъекциялау ерітіндісінен қатқан материалмен беріктілік жинағын жылдамдату үшін ҚНжЕ 3.09.01. сәйкес қоспаларын қосу қажет.

7-кесте – Созымдылығын арттыруға арналған созғыш қоспалар

Созғыш қосымша

Қоспа мөлшері (құрғақ цементтің массасынан %)

Сульфитті-спирт төбінің концентраты (ССТ)
Ауатартқыш нейтралданған шайыр (АНШ)
Натрий абистаты (ауатартқыш)
Суперпластификатор С-3
Нафтендік сабын
Кремний органикалық сұйықтық (КС-10, КС-11, КС-94)

0,15 — 0,25
0,01 — 0,025
0,01 — 0,025
0,05 — 0,10
0,1 — 0,2
0,1 — 0,2

      10.3.1.27 Зауытты шарттарда дайындау немесе құрылыс аудандарында анкерлерде жобамен сәйкес барлық өлшемдерінің болуы қажет. Бұл ретте нақты бөлімнің әр эелементке және жинап алғанда анкерге талаптарын сақтау қажет.

      10.3.1.28 Нысанға қойылатын анкерлердің дайын құрылымдарында, олардың кепілденген сапасын және жобаға сәйкестігін куәландыратын паспорты болуы қажет.

      10.3.2 Бағаналарға қойылатын техникалық талаптар

      10.3.2.1 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналарын кеңістікті қаңқалармен немесе басқа да металл жалға беретін пішіндермен арматуралау кезінде, жеке элементтердің (секциялар) түйіскен жалғанулары дәнекерленген немесе жалғастырғыш (бұрандалы және тығыздалатын) болуы мүмкін және ұзындық бойынша екпін алумен жүзеге асырылуы қажет [18].

      10.3.2.2 Арматура мен оның секцияларының түйіскен жалғануларының құрылымдық шешімдері ұзындық бойынша, қабылданған технологиямен, қолданылатын механизмдермен бұрғылап инъекциялау бағаналардың ұзындығымен және түрімен байланыстыру қажет.

      10.3.2.3 Бұрғылап инъекциялау бағаналарының арматуралық секциялары түйістерінің беріктігі барлық тартып алу күштерін қабылдау үшін жеткілікті болуы қажет.

      Батырылатын бағаналарда арматуралық секцияларының түістері құрылымдық түсініктермен анықталуы қажет.

      10.3.2.4 Еңкіш бұрғылап инъекциялау бағаналарымен топырақты арматуралау кезінде арматура ретінде мерзімді пішіннің немесе жолақтың болатты өзектерін қолдану мақсатты.

      10.3.2.5 Арматуралық элементтер мен манжетті түтіктер ұңғымада симметриялы түрде орналасуы қажет. Осы шартты арматуралық элементтерге сақтау үшін, әр түрлі пластмассалық түтіктерден, өзектерден немесе жолақты болаттан 1...2 м ара қашықтықта ұстатқыштарды бекіту немесе дәнекерлеу қажет (47-сурет).

      Ұстатқыштардың жалпы саны арматураның ұзындығы мен қаттылығына байланысты және екіден кем болмауы қажет.


     


      1 - құбырлы арматура; 2 – резеңке қалпақша; 3 – қашықтық кергілер (ұстатқыштар);

      4 – ұңғыма қабырғалары; 5 – арматуралық өзектер; 6 – инъекциялық түтік;

      7 – көлденең арматура (шиыршық); Dскв – ұңғыма диаметрі

      а – түтікті, б – өзекті

      47-сурет – Арматуралық элементтерге бекіткіштерді бекіту


      10.3.2.6 Ұңғымаға шегендеу құбырларысыз батуды қамтамасыз ету үшін, арматуралық қаңқалар астында дәнекерлеу жолақтарынан немесе өзектерден жасалған домалақтанған ұштықтары болуы қажет.

      10.3.2.7 Цемент тасының бұрғылап инъекциялау бағаналарының арматурасы айналасында қорғаныс қабатының қалыңдығы 50 мм-ден кем болмауы қажет.

      10.3.1.8 Бірнеше қабаттарда анкерленген көп қатарлы бағаналық қабырғаларды, анкерлік бекітулер деңгейлерінде топсалы таянатын, бөренелік арматуралық құрылымдары ретінде қарастыру қажет.

      10.3.2.9 Цемент ерітіндісін инъекциялау үшін өзектерден немесе басқа да металл илемдеуінің пішіндерін арматураның бағаналарында қолдану кезінде, 10.3.1.25 сәйкес олардың буындары жалғастырғышпен жалғанған металл немесе пластмасса манжеттік құбырларды қолдану қажет.

      Манжетті құбырларды мүмкіндігінше ұңғыма осіне қатысты симметриялы түрде орналастыру, ал олардың саның соңғыларының диметрлерімен байланыстыру қажет.

      Манжеттік құбырларды кеңістікті дәнекерленген арматуралық қаңқалары ішінде немесе сыртында орналастыру және бекітулері, оларды ұңғымаға цементті-тас тығындалатын құрсаулардың манжеттерін бұзбай және қабатын жармай батыру мүмкіндіктерімен анықталуы қажет.

      10.3.2.10 Топырақтың инъекциялық беріктігімен бұрғылап нығыздаушы бағаналарда манжеттік құбырларды, арматуралық қаңқаның периметрі бойынша орналастыру қажет және оларды оның төменгі бүйіржағында бұрғылап тесудің қайыруларымен жабдықтау қажет (48-сурет).


     


      1 – жұмысшы өзектер; 2 – шиыршық арматура; 3 – бұрғылап тесуі бар инъекциялық қалпақшалы түтіктер; 4 – резеңке қалпақшалар.

      48-сурет - Инъекциялық қалпақшалы түтіктерді арматуралық қаңқаның бүйір жағына орналастыру


      10.3.1.11 Тәжірибелі сынаулар үшін тәжірибелі бұрғылап инъекциялайтын бағаналарында бастарының күшеюі болуы қажет (49-сурет).

      10.4 Көпірлік құрылыстардың кіреберісінде жер төсемі үйіндісін бекіту.


     


      1 – түтікті арматура; 2 – болат қағаздың түбі; 3 – түтікті құрсау; 4 – қатқылдық қабырғалар; 5 – қағазды болаттан үшкілдер; 6 – арматуралық өзектер; 7 – инъекциялық түтік

      49-сурет – Сыналатын бағаналардың баулықтары: а – түтікті арматурамен; б – өзекті арматуралық қаңқамен


      10.4 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналар мен үйінді топырақтарын инъекциялап беріктендіру құрылғысының технологиялық сызбалары

      10.4.1 Бұрғылап инъекциялайтын бағаналардың барлық түрлерін орнату келесі амалдарды қамтиды [18]:

      - ұңғыма ұңғылау, оларға инъекциялық құбырлары бар арматурасын батыру;

      - қоршаған топырақты сықпалаумен ұңғымаларға цемент ерітіндісін дайындау және сықау;

      - ростверкте немесе күшейтетін құрылымда бағана басын өндеу.

      10.4.1.2 Бұрғылап инъекциялау бағаналарын орнатудың технологиялық сызбаларын инженерлік-геологиялық шарттармен, қабылданатын жабдықпен, бағаналарды тағайындаумен және құрылымдық орындаумен, оларды батыру сипатымен және ростверкте немесе күшейтетін құрылымда өндеу әдісімен байланыстыру қажет.

      10.4.1.3 Құмды және саз балшықты топырақтарда, I және II отырғыштық типін қоса, сонымен қатар 90...200 мм тік ұңғымалардың тұрақты қабырғаларындағы қатпарлы қабаттарда, бөлік құрылымдардың құрамындағы бағаналар үшін, топырақты сықпалаусыз (49-сурет), келесі амалдарды орындаумен жеңілдетілген технологиясын қолдану қажет:

      - 1,5...2 м-ге дейін тереңдікке ұңғыманың ұңғылауы;

      - ұңғыма сағасына ұзындығы 1 м-ге дейін кеңернеуімен немесе оның жоғарғы бөлігінде фланецпен бағыттаушы қаптама құбырдың басуы. Құбырдың ішкі диаметрі бұрғылау басы өлшемінен 1...2 см асуы қажет;

      - жобалық тереңдікке дейін ұңғыманың ары қарай ұңғылау;

      - арматураны ұңғымаға түсіру;

      - цементті немесе цементті-құм ерітіндісін ұңғымаға дайындау және құбыршек немесе бетон құйылған құбыр арқылы беру. Ұңғымалар диаметрі 150 мм-ден астам кезінде бетон сорғы көмегімен айдау немесе бетон қоспасын ұсақ толтырғышта конус тұнуы 15 см-ге дейін еркін төгу;

      - бағыттаушы қаптама құбырының ұңғыма сағасынан алу.


     


      I – ұңғыма бұрғылау; II – арматуралық қаңқа орнату; III – ұңғымасын бетонмен немесе ерітіндімен толтыру; IV – дайын бағана, 1 – бұрғылау қондырғысы; 2 – ұңғыма сағасындағы қаптама құбыры; 3 – арматуралық қаңқа;

      4 – инъекциялық құбыр немесе құбыршек; 5 – бағана денесі; 6 – бетонды беру үшін бункер; 7 – ауаның шығуы үшін түтік

      а – ерітіндінің инъекциялық құбыр арқылы беру, б – бункерден ұңғымасын бетондау

      50-сурет – Тұрақты қабырғалары бар ұңғымаларда бұрғылап инъекциялайтын бағаналарын дайындаудың технологиялық сызбасы


      10.4.1.4 Осал сүзгіленетін құмды және нығыздалған саз балшықты топырақтарда діңгегі бойынша, бұрандалы кеңейтілуімен бұрғылап инъекциялау бағаналарын орындау мақсатты (50-сурет).

      Жұмыстардың кезектілігі бұл ретте мынадай:

      - жобалық ұзындыққа бағыттаушы ұңғыманың ұңғылауы;

      - алдын ала құрылған ұңғымаға оның барлық ұзындығымен, бұрандалы қалақшалармен жабдықталған және кететін конустық тоспасымен толық төменгі буынының инъекциялық құбырын орау;

      - ұңғыманың кенжары үстінде және тоспаны құбырға батырылған арматуралық қаңқасының соққысы есебінен тоспаны қағу мен ұштықты 5...10 см биіктікке бұрау;


     


      1 - жетекші құбыр; 2 – бұранда қалыптау ұштық; 3 – құбыршекке арналған келтеқосқышпен құбыр бастиегі; 4 – жоғалтатын тоспа; 5 - арматура; 6 – қосымша арматуралық қаңқа; 7 – баған денесі; I – ұңғыма құрылғысы; II – бұранда ұштығын ұңғыма кенжарында 5...10 см биіктікке бұрап шығару және жоғалтатын тоспасының бөлігі; III – цемент ерітіндісінің сықауы; IV – бетондау және баған басын қосымша арқаулау

      51-сурет – Бұрамалы нығыздалған бағаналарының технологиялық сызбасы


      10.4.1.5 Табиғи бірігудің топырақтарында жоғары құламалы үйінділерде жазықтықты сыналармен арматуралау кезінде, арматуралық бағаналар үішн ұңғыма шұңқырын кезекті тоқтату бойынша, батумен бұрғылау немесе оларға арматураны батырумен тесіп өту және инъекциялы қоспаларымен қуысты бітеу қажет (51-сурет). Ұңғымаларды бекіту үшін ерітіндіні сықаудан кейін алынатын металл немесе пластик құбырларын қолдану қажет. Жұмыстарды мынадай кезекпен жүргізеді:

      - бульдозермен бірінші қабаттың 0,5-тен 1,0 м-ге дейінгі тереңдікте топырақтың басып алуы бойынша, тік құламаның тұрақты қабырғаларымен жерді ойып алу;

      - құлама бетіне металл торды төсеу және торкреттеу әдісімен бетондау;

      - оларға арматуралық өзектерді (сыналар) кейінгі батырумен жазықтықты ұңғымаларды (теспелер) бұрғылау немесе тесіп өту;

      - ұңғымаларға цемент ерітіндісін сықау;

      - қорғаныс қабырғасында сыналардың ұштарын шайбаларды дәнекерлеп жабыстыру немесе сомындарды керу арқылы өндеу;

      - басып алу бойынша сол ретпен шұңқырдың үзіндісіне дейін, одан әрі құламаның кейінгі қабатын тереңдету және бекіту кезінде бульдозермен топырақты ойып алу.


     


      1 – өзекті арматура; 2 – торкретбетоннан жасалған қорғаныс қабырғасы; 3 – металл тор а, б – құламалық үйінділердің сыналы бекітулерін қолданудың мысалдары;

      в, г, д, е – оны орындаудағы жұмыстардың кезектілігі

      52-сурет – Табиғи қосылған топырақты көлденең арматуралаудың сыналы тәсілінің технологиялық кезектілігі


      10.4.1.6 Топырақтарды инъекциялық беріктету кезінде ұңғымалардың ұңғылауын және оларға қоршаған ортаны гидрожарылыстарымен, сықпалаумен цемент ерітіндісін сықауын жүзеге асыру қажет. Егер бұндай беріктету бұрғылап тығыздайтын бағаналардың негізінде жүргізілетін болса, онда бағаналардың ұңғыларын бетондаудан кейін, цемент ерітіндісін сықауды арматуралық қаңқаларына бекітілетін инъекциялық манжетті түтіктер арқылы жүзеге асырылады (52-сурет).

      10.4.2 Анкерлер мен бағаналарға арналған ойықтарды ұңғылау

      10.4.2.1 Жеңіл бұрғыланатын топырақтарда бұрғылап инъекциялайтын анкерлер үшін, ұңғымалардың ұңғылаулары кезінде айналмалы бұрғылауға көңіл бөлу қажет [18].

      Ауыр бұрғыланатын, әсіресе, ірі кесек материалдардан немесе қойтастардан тұратын топырақтарда соққылы-айналымды, дірілдеткіш немесе дірілсоққылы бұрғылау орнатуларын қолдану қажет.

      Тасты немесе бетонды іргетастар немесе қабырғалар арқылы тасты жерлерді бұрғылау кезінде қашаутастар, қашаулар немесе бағаналы снарядтарды қолдану қажет.

      Тұрақты құмды және жылжымайтын саз балшықты топырақтарда иірмектермен бұрғылауды қабылдау мақсатты.

      Тасты, тассыз цементтелген және тығыздалған мұздақ топырақтарда ұңғымалардың ұңғылауы кезінде, шаю сұйқтығы ретінде суды немесе саз балшықты суспензиясын қолдана отырып, кенжардан жасалған уатылған материалды тура немесе кері шаюды қолдану қажет. Шаю аймағына ығысқан ауаның сұйықтығымен бірге беру кезінде ең үлкен әсерге жетуі мүмкін.

      10.4.2.2 Анкерлер мен бағаналар үшін әр түрлі гидрогеологиялық шарттарда ұңғымалардың диаметрін 90 мм-ден 200 мм шегінде, ал тереңдігін 30 және одан астам метрге дейін тағайындау қажет.

      10.4.2.3 Ұңғымалардың ұңғылауына жабдықты таңдау кезінде келесіні ескеру қажет:

      - гидрогеологиялық шарттар, өтетін топырақтардың сипаты мен қасиетін қосқанда және оларда қойтас типті қатты қосулардың болуы;

      - нысанда жұмыстар өнідірісінің шарттары (аллаңның қысылшаңдығы, көлбеу мен бұрғылауды белгілеу және басқалары);

      - анкерлер мен бағаналарды орнату аймағындағы коммуникациясының топырақты массивтің ішінде болуы;

      - анкерлер мен бағаналардың типтері мен өлшемдері;

      - механизмдердің техникалық сипаттамалары.

      10.4.2.4 Анкерлер мен бағаналар үшін ұңғыманың диаметрін, анкерлік күштің немесе арматураның көлденең қимасымен олардың бос батулары мен цемент тасының жеткілікті қорғаныс қабатын құрулары, сонымен қатар ерітіндіні қайта сықау кезінде құрсауының жарылу мүмкіндігін қамтамасыз етумен байланыстыру қажет. Ұңғыма мен манжетті түтік диаметрлерінің айырмашылығы 8 см-ден аспауы қажет.

      Егер мұндай айырмашылық асып кететін болса, онда құрсау беріктігінің цемент ерітіндісін инъекциялау алдында теру мерзімін құрсау қалыңдығының өзгеруіне пропорционалды түрде азайту қажет.

      10.4.2.5 Ұңғыманың қисаюы кезінде және оған күшті немесе арматураны батыру мүмкіндігі болмаған кезінде, осындай мүмкіндікті қамтамасыз ету үшін бұрғылауды үлкен диаметрге дейін жүргізу қажет.

      10.4.2.6 Қираулардан ұңғымаларды бекіту әдістерін, бағытын, тереңдігін және ұңғылау әдісін, сонымен қатар топырақтардың қабатталуының геологиялық қасиеттерін ескере отырып қабылдау қажет:

      - металл қаптама құбырлар;

      - бентонитті немесе цементті ерітіндімен бірінші шаю, екінші құрсау құру ретінде қолданумен ұңғымаларын толтыру;

      - байланысқан топырақтарда бекітулерсіз және құмды тығыз топырақтарда тік немесе еңкіш ұңғымаларда;

      - тура ұңғымалардың қабырғаларын жергілікті саз балшықты топырақпен, ал саз балшықты цементті суспензиясымен (бетонитті саз балшықтың 60 кг-на дейін және 1 м3 суға 30 кг цемент) оны иірмекпен бұрғылау бойынша кенжарға беру кезінде сүрту. Бұл жағдайда бұрғылау басының диаметрі иірмектен 6-10 мм-ге көп болуы қажет.

      Ұңғымалардың қабырғаларын бекіту үшін саз балшықты суспензиясын дайындау "қабырға топырақта" әдісімен жұмыстарды істеу кезінде саз балшық шаруашылығының құрамына кіретін жабдықты қолданумен жүзеге асырылуы қажет.

      10.4.2.7 Ұңғымалардың қажетті тереңдікке иірмекпен ұңғылауынан кейін, кенжарды қалдықтардан тазалау немесе тығыздау есебінен қиыршық тас үлестерін қалыңдату, не қысым астында берілетін цемент ерітіндісін сықпалау қажет.

      10.4.2.8 Қаптама құбырларды ұңғымалардан тек оларға арматуралық элементтерді және анкерлік тамырлары мен бағаналардың сабақтарын немесе тығындау құрсауын құру үшін, басқа да қатқан құрылысын қалыптастыру кезінде топырақтың тығыздалуы үшін цемент ерітінділерін сықаудан кейін алу қажет.

      10.4.3 Инъекциялық қоспалар, олардың қасиеттерін бақылау.

      10.4.3.1 Инъекциялық ерітінділер деп аталатын, оларды тығыздау және анкерлік тамырлар мен бағаналардың сабақтарын қалыптастыру кезінде ұңғымлар мен қоршаған топырақтарға қысым астында сықау мақсатында қолданылатын ұңғымаларды толтыру үшін қолданылатын инъекциялық қоспаларды ажыратады. Олар келесі талаптарға жауап беру қажет:

      - ұңғыманы толығымен толтыру, арматураны малып алу және мүмкіндігінше топырақтың ұсақ тесіктеріне өту үшін жеткілікті аққыш болуы қажет;

      - байланыс топырақтарда еңкіш ұңғымалар кезінде маңызды қатудан кейін көлемін азайтпау қажет;

      - жерасты суларымен өзара әрекеттесуі кезінде тұрақтылыққа ие болуы қажет, араластырғыштар мен құбыр желілерінде цемент бөлшектерінің тез қатуы мен седименттелуіне әкелмеу қажет;

      - гидраттану өнімі жеткілікті жоғары пайдаланушылық қасиеттерін ала алуына, негізгі түрде арматурамен онда коррозияны тудырмай жақсы тіркесу үшін, қатысты төмен сулы цементтік қатынасы болуы керек. Тығыздау құрсауларын құру үшін ерітінділерде осы қасиеттерге қатысты талаптары төмен болуы мүмкін.

      Көрсетілген қасиеттердің араластырғыш жабдықтардың түріне байланысты Ж/Ц = 0,40...0,50 кезінде жоғары маркаларының жаңа цементінен жасалған цементтік ерітінділері болуы қажет. Белсендірудің тым жоғары әсерімен араластырғыштар, яғни қалақшалардың айналымдарының үлкен жылдамдықтарымен, қоспаның аққыштығын азайтады және тұрақтылық көрсеткіштерін жақсарта отырып оның қатуын жылдамдатады.

      10.4.3.2 Ерітінділердің жылдамдығын және аққыштығын жақсарту үшін (20…30 %) ұсақталған ұшпа-күлді және созылымдылықтарды қосқан мақсатты. Созғыш қоспалар ретінде құрғақ цемент массасынан пайыздарда қолдану мақсатты: КС-10 кремний органикалық сұйықтық ТШ 6-02-696 бойынша (0,1...0,15 % дейін), сульфитті-спирт төп ССТ (0,15...0,25 % дейін), ТШ 6-14-625 бойынша (0,1-0,5 % дейін) С-3 суперсозылымдылық.

      Инъекциялық ерітінділерде ұстау мен қату мерзімдерін және тұрақтылықтың көрсеткіштерін реттеу үшін, арматураның коррозиясына және цемент тасының беріктілігінің төмендеуіне әкелмеуі қажет.

      10.4.3.3 Ерітінділер үшін қолданылатын цемент жер асты суының басқыншыл бөлімінде ҚНжЕ 3.04.03 талаптарына сәйкес келуі қажет.

      Инъекциялық ерітінділер үшін белсенділігі 22...29 % шегінде цемент қамырының бірқалыпты қоюлылығымен 400-ден төмен емес портландцементті қолдану қажет.

      10.4.3.4 Ерітінділерді илеу үшін су таза және МЕМСТ 23732 талаптарына жауап беруі қажет.

      10.4.3.5 Цемент қоспалары (құм, ұшпа-күлдері және басқалары) үшін толтырғыштар СЕ 82-101 ережелеріне сәйкес келуі қажет. Бұл ретте толтырғыштардың әр түріне түйіршікті құрамын, олардың химиялық және минералогиялық қосуларын, қыздыруға (мысалы, құмда органикалық заттар, ұшпа-күлде күкірт) жоғалтуларын анықтау қажет. Құмның ірілігі құбыр желілері бойынша тартып алуды қамтамасыз ету үшін.

      10.4.3.6 Нақты инженерлік-геологиялық шарттарға инъекциялық қоспалардың құрамдарын зертханаларда, әр түрлі сулы цементті қатынасымен және қолданылатын тығыздауыштар немесе қоспалардың мөлшерлерімен тәжірибелі илеулер арқылы таңдау қажет. Ерітінділерде негізге технологиялық және пайдаланушылық қасиеттері бақылануы қажет. Ерітіндінің қозғалғыштығы, аққыштығы, тұрақтылығы және қату мерзімдері, ал пайдаланушылықта – цементті тастың арматурасымен беріктігі мен тіркелуі, сонымен қатар суыққа төзімділігі технологиялық қасиеттердің көрсеткіштері болып табылады.

      10.4.3.7 Ерітіндінің қозғалғыштығын 11 [12] қосымшасы бойынша АзНИИ АК-1 типті стандартты конус бойынша қоспаның ағу диаметрінің шамасы бойынша өлшеу қажет. Ол 25 см және 12-ден төмен болуы қажет.

      10.4.3.8 Ерітіндінің аққыштығын СПВ-5 созылғыштығын өлшеуіштің көмегімен оның созылғыштығы бойынша бағалау қажет. Құйғыштан секундына 500 см ерітінді ағатын уақыты, созылғыштығының шарасы болып табылады. Қоспаның температурасы 20 °С кезінде созылғыштығы 10-нан 30 секундқа дейін құрылуы қажет.

      10.4.3.9 Ерітіндіні тұндырып бөлуді (тұрақтылық) өлшеу ыдыстарында ЦС-1 су көлемінің V0 тұңбасын дақ астында оның тұрақты мәнінің t0 уақытымен орнатылғанға дейін өлшеу жолымен анықтау қажет. Ерітіндіден судың тәуліктік тұңбасы өлшеуіш цилиндрде ЦС-1 барлық тәжирибесінің ортақ көлемінен 2 % аспауы қажет.

      10.4.3.10 Максималды С/Ц ерітіндісінің мәнің беркітігі мен тұрақтылығының талаптарына қарай, ал минималды – қозғалғыштығының, аққыштығының көрсеткіштері бойынша және қатуына дейін, тарту мен құбыр желілерінің тығындауларын болдырмау үшін ыңғай шарттарына қарай табу қажет.

      10.4.3.11 Цемент ерітіндісінің қату мерзімдерін МЕМСТ 26633 бойынша анықтау қажет. Ұстау басталуы 3-сағаттан кем болмауы қажет.

      Инъекция үшін қабылданатын цемент ерітіндісінің құрамы МЕМСТ 10180 және МЕМСТ 10060 сәйкес беріктікке және суыққа төзімділікке тексеріледі.

      Өлшеулері 7х7х7см текшелерді сынау бойынша ерітіндінің беріктігі МЕСТ 10180 сәйкес, бірқалыпты жетілу жағдайларда 7-күнде анкерлер мен бағаналар үшін 15 МПа кем емес және 28-күн 30 МПа болуы қажет.

      Қайта құрылатын нысанға бағаналарды орнату кезінде 10 МПа-ға дейін 7-күнде және 20 МПа – 28-күн беріктілігінің көрсеткіштерінің төмендеуі жүреді.

      10.4.3.12 Цементтік инъекциялау ерітінділерінің мүмкін болатын құрамдары 8-кестеде көрсетілген.

8-кесте – Цементтік инъекциялау ерітінділерінің құрамдары

1 м3 ерітіндіге құрамаларының шығыны

Судың цементпен қатынасы С/Ц

0,30

0,35

0,40

0,45

0,50

0,55

0,60

Су

л

482

520

554

582

608

630

650

кг

482

520

554

582

608

630

650

Портландцемент
М 400

л

518

480

446

418

392

370

350

кг

1606

1487

1384

1294

1216

1146

1084

Барлығы:

л

1000

1000

1000

1000

1000

1000

1000

кг

2088

2007

1938

1876

1824

1776

1734

Су

л

480

518

552

579

606

627

648

кг

480

518

552

579

606

627

648

Портландцемент
М 400

л

513

476

442

416

389

368

347

кг

1590

1476

1370

1289

1206

1140

1076

Суперпластификатор С-3 0,5 %

л

6,8

6,3

5,9

5,5

5,2

4,9

4,6

кг

8,0

7,4

6,9

6,4

6,1

5,7

5,4

Барлығы:

л

1000

1000

1000

1000

1000

1000

1000

кг

2078

2001

1929

1874

1818

1773

1729

      10.4.3.13 Инъекциялық қоспалар суды, цементті және қоспаны қарқынды механикалық араластыру арқылы дайындалуы қажет.

      Ерітіндінің сусымалы топырақтың ұсақ тесіктеріне өтуін жақсату үшін аралстыру қарқындылығын (жылдамдық пен ұзақтылық) арттыру есебінен еріткіштің белсендіруін жүргізу қажет. Ерітіндіні белсендіру үшін арнайы араластырғыштарды қолдану қажет.

      Ерітіндіні мехнаикалық араластыру инъекциялаудың барлық кезеңінің уақытында жүргізілуі қажет.

      10.4.3.14 Ерітінділердің қатты құрамдары салмағы бойынша, ал су мен сұйық қоспалар – көлемі бойынша мөлшерленуі қажет. Цемент пен қосымшаларды тек араластырғыштың толық жылдамдықта қосылып істеп тұрғаны кезінде судың құйылуын аяқтағаннан кейін ғана беру қажет.

      10.4.3.15 Температурасы +5°С –тан төмен болған кезде, жұмыстар өндірісі қажет болған жағдайда ерітіндіні дайындау үшін суды 25 °С-қа дейін қыздыру және құбыр желілеріне жылу оқшаулауын қамтамасыз ету қажет.

      10.4.3.16 инъекциялық ерітінділерді дайындау үшін әр түрлі жылжымалы ерітінді араластырғыштар қолданылады.

      10.4.4 Инъекциялау.

      10.4.4.1 Цемент ерітіндісін ұңғымаларға сықау қаптама құбырлары арқылы, оларды кейінгі 0,5…1,0 м бойынша алып отырумен астынан үстіне қарай жүзеге асырады. Айырылатын ұштықты анкерлік күштің, бағана арматурасының немесе ерітіндінің қысымы соққысымен шығару үшін, құбырларының бірінші көтерілуін 0,3…0,5 м орындайды. Қысымды байсалды түрде ұлғайтумен және ұштықтың құбырдан шығуы туралы оның күрт түсуі бойынша талдау қажет. Бірінші қабатта топырақты сықпалаудан кейін инъекциялаудың барлық кейінгі фазалары, құбырларды толығымен алып тастауға дейін қабаттары бойынша жүзеге асырылуы қажет.

      10.4.4.2 Тығындау құрсауын құру үшін ерітіндісін ұңғымаға батырылған арматуралық элементтерімен, оның деңгейі астынан үстіне дейін арттыратындай етіп беру қажет. Ерітіндіні сықауды инъекциялық құбыршектер мен түтіктер, қаптама және манжетті құбырлар арқылы, не бұрғылау құралының қуыс құбыршектері арқылы жүзеге асыру қажет. Манжеттік құбырланы қолдану кезінде тығындау ерітіндісін сықау шығатын тесіктердің төменгі қабаты арқылы жүргізу мақсатты.

      10.4.4.3 Инъекциялық ерітіндінің тығындау құрсауының айналасына топыраққа өтіп кетуін болдырмас үшін оны 5…7 МПа-ға дейінгі қысыммен бұзу қажет. Тығындау құрсауының бұзылуына қарамстан бірден бір-біріне жақын барлық деңгейлерде, екі тығынмен жабдықталған тығыздамасы бар инвентарлық инъекторды қолдану қажет.

      10.4.4.4 Тығыздаманы дайындау кезінде оған қатысты талаптарға қарай жүргізу қажет:

      - тығыздаманың ұзындығы, манжетті түтіктің шығу тесіктерінің қабаттары арсындағы ара қашықтықтардан төмен болмауы қажет;

      - үстіңгі және соңғы тығындар резеңкеден немесе маймен сіңіртілген теріден жасалған екі немесе үш тығыздаушысы болуы қажет;

      - тығыздама түтігіндегі шығу тесіктерін, бұл жерде цементтің тұңып бөлінуі пайда болмауы және инъекторды алып шығу кезінде кедергілер жасамауы үшін оның төменгі бөлігінде орналастыру қажет.

      Жоғарыда келтірілген талаптарды сақтауға сәйкес дайындалған тығыздаманың құрылымы қамтамасыз ету қажет:

      - инъекциялық ерітіндінің манжетті түтікте тек бір қабатының шығу тесіктері арқылы өтуі;

      - тығындау құрсауы бұзылған немесе ол мүмкін болмаған, сонымен қатар кейінгі инъекцияның ағу үдерісінің орындарын тура анықтау;

      - кез келген қажетті белгілеуде манжетті түтіктің бос қуысының арқасында қайта инъекциялауға алғышарттар;

      - неғұрлым қысқа тығыздамада, бұл бір күйден екінші күйге орын ауыстыруға жеңілдететін және үйкелісті азайтатын, тығыздалған цемент бөлшектерінің кіші сақинасының пайда болуы.

      10.4.4.5 Тығындау құрсауын бұзу үшін тығыдаманы манжеттік түтіктің қажетті шығу тесіктерінің қабатында орнатады (53-сурет). Бұл ретте реттеуші шұраны жабады және құрсауын бұзу кезінде, күрт түсуі үшін қысымды арттырады. Содан кейін қоршаған топырақты сықпалау және 0,5 немесе 1,0 м астынан үстіне қарай қабаттары бойынша тамырының диаметрін жоғарлату үшін цемент ерітіндісін сықау жүзеге асырылады. Берілген деңгейде ерітіндінің көлемі жүктелінген кезде анкерлік тамырдың немесе бағана сабағының қажетті диаметрін құру үшін, немесе қоршаған орта топырағын шекті тығыздалуы пайда болғанда, ерітінді берілетін жүйесндегі қысымды түсіру қажет. Содан соң тығыздаманы манжеттік құбырда бұрғылап тесудің келесі деңгейіне ауыстырады және ерітіндінің жаңа үлесінің жүктелуін жүргізеді. Осындай амалдарды қажетті ұзындық бойынша инъекциялау біткенге дейін жүргізуді жалғастырады.

      Ерітіндіні жүктеп біткеннен кейін тығыздамасы бар инвентарлық инъекторды алып тастайды, ал қайта инъекцияны орындау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін манжеттік түтікті сумен шаяды. Қажет болмаған жағдайда, манжеттік түтіктің ішкі қуысын ерітіндімен толтырад. Манжеттік түтік бойынша топырақтың цемент ерітіндісін, барлық шығу тесіктері арқылы сықпалау жолымен, тек біркелкі құм топырақтарында жүргізуге рұқсат беріледі.


     


      1 – құбырлардың буындары; 2 - бітеуіш; 3 – резеңке қалпақшалар; 4 – ерітіп жабыстырылатын сымды сақиналар; 5 – құбырлы бұрандалы жалғастырғыштар;

      6 – шығару саңылаулары; 7 – пластмассалық құбырларының буындары

      53-сурет - Қалпақшалы құбырлар: а - металл, б – инвентарлық пластмассалық


      10.4.4.6 Сумен аяқталатын тығындау құрсауын бұзу тек қатты сүзгілейтін топырақтарда ғана, ал осал өткізгіштерде тек жер асты суларының төмен деңгейінде рұқсатты. Бұл ретте тығындау құрсауының қату уақыты 10-нан 24-ке дейін, цементтің сапасына және қоршаған топырақтың қасиеттеріне байланысты құрылуы қажет.

      10.4.4.7 Көп қабатты негіз кезінде ерітіндіні инъекциялауды алдымен қатты сүзгілейтін қабаттардың үстіңгі жағында, содан кейін саз балшықты және осал сүзгілейтін құмды қабаттарда жүргізген мақсатты.

      10.4.4.8 Бұрандалы нығыздаушы анкерлер немесе бағаналарды орнату кезінде, ерітіндіні сықауды қалақты үңғыма құраушысын бұрау кезінде өрлемелі тәсілмен орталық түтікті қарнағы арқылы жүзеге асыру қажет.

      10.4.4.9 Әр инъекциялау қабатында ерітіндіні жүктеу қысымды байсалды артуы кезінде жүргізіледі. Сықпалау есебінен қоршаған топырақты кеңейту өлшемдері қолданыстағы қысымның көлемімен емес, ал жүктелінетін ерітіндінің көлемі бойынша анкерлік тамырдың немесе бағана сабағының қума метріне орнатылады.

      10.4.4.10 Әр инъекциялау қабатын ерітіндіні қысымның тез артуымен, аз мөлшерде енгізгеннен кейін аяқталған деп санау қажет.

      10.4.4.11 Төмен қысым (0,1 МПа кем) немесе көп шығындалуы кезінде оның жүйеде болмауы, оның қатта сүзгіленетін қабаттарында немесе топырақтағы қуыстарында оның ағып кету белгісі болып қарастырылады. Ерітіндінің шектен тыс ағып кетулерін жою үшін инъекциялауды тоқтату және оның сулы цементті қатынасын төмендету қажет.

      10.4.4.12 Инъекциялау және байланысты топырақтарда немесе бірен-саран цементтелген себулер кезінде, қысымның күрт артуы қабаттардың бойлық немесе көлденең, не бетіне қаптама құбырларының бойында және құрсауларына гидрожарылыстарын әкелуі мүмкін. Бұл жөнінде жүйеде қысымның күрт төмендеуі куәландырады. Ұқсас жағдайларда инъекциялау үзіледі және ерітіндінің қоюланғанынан кейін жалғасады.

      10.4.4.13 Инъекциялық жұмыстарының үдерісінде құбыр желелерінің және құбыршектердің түйіскен жалғануларының суды өткізбеушілігіне ерекше назар аудару қажет, өйткені тығыз болмағаннан су жүйеде кептелулерді тудыруы мүмкін.

      10.4.4.14 Инъекциялық жұмыстарды аяқтағаннан кейін мнжетті түтіктерді және инъекторларды таза сумен, қайта инъекциялау кезінде қажеттіліктерінің пайда болулары жағдайлары үшін жуу қажет.

      10.4.4.15 Цементті-құм инъекциялық ерітінділерін ұңғымаларға, ал цементтіні – топыраққа сықау кезінде, сәйкес диафрагмалық және піспекті сорғылар олардың өнімділігі, құрылатын қысымы, ерітіндіні беру алыстығы мен оның құрамын есепке алумен қолданады.

      10.4.4.16 Қаптама және инъекциялы құбырлардың жеке секцияларының түйістірілген қосылыстары, олардың өстестігін және бүйіржақтарының тығыз жанасуларын қамтамасыз ету, бұрандасының бетондалуын қабылдамау және бетінің ішкі жағында айдалатын ерітіндіден цементті тұңдырып бөлу есебінен, қаптап кетулерінің пайда болуларын қоспау қажет.

      10.4.4.17 Бұрғылап инъекциялау накерлері мен бағаналары, арматура элементтері және инъекциялық құбырлары орнатылатын құрылыс алаңдарының, шұңқырларының немесе бөлімдері габариттерінің шарттарына байланысты ұзындығы бойынша тұтас немесе құрамалы болуы мүмкін. Олардың ұңғымаға батуы бір-біріне байланысты дәнекерлеу немесе бұрау жалғастырғыштарымен секция бойынша жүргізіледі.

      10.4.4.18 10.4.4.11 көрсетілген факторлардан басқа құбырлы анкерлік күштердің және бағаналар арматурасының ұзындығы, сондай-ақ жеткізілім мүмкіндіктерімен шектеледі, әдетте, 6 м аспайды. Ұсынылатын бұрғылап инъекциялау анкерлерінің негізгі қабілетін және пайдаланылатын түтікті арматуралық элементтерінің бағаналары диаметрлерін есепке алғанда, 40-тан 100 мм-ді құруы мүмкін, ал қабырғаларының қалыңдығы 6...12 мм.

      10.4.4.19 Анкерлік күштердің түтікті секцияларының түйіскен қосылыстары 10.4.4.10 талаптарын қамтамасыз ету қажет, сонымен қатар қолданыстағы күштердің сәйкес қималарында металлдың артық шығындалуысыз қимасының минималды әлсіздеуі болуы қажет. Топыраққа түсірілетін құбырларда секцияларының түйіскен жерлері динамикалық күштерден әлсізденбеуі қажет.

      10.4.4.20 Нысанда арматурасымен айла-амал жасау мүмкіндігіне байланысты секцияларын жалғау, оған дейін не ұңғымаға немесе топыраққа түсіру үдерісінде жүзеге асырылады. Анкерлік күштің немесе бағаналардың барлық ұзындығына түтіктік элементтер қосылыстары, құбырлы элементтердің қосылыстары жазықтық түрінде дәнекерлеуші түтікті жалғастырғыштар немесе жолақтық қаптамалар көмегімен орындалады.

      Құрылыстық нысанның қысылған шарттарында секцияларын нүктелік дәнекерлеумен қосымша бекітумен бұрандалы түтікті жалғастырғыштар көмегімен қиыстыру ең қолайлы. Жалғастырғыштарда және түтікті секцияларда жалғастырғыштарына бұранда кесу, сондай-ақ зауытты немесе полигондық жағдайларда олардың ұштарын бөренелеу мен ұзындық бойынша бұрғылап тесуді орындау қажет.

      10.4.4.21 Құбырлардың ұштарын қосу алдында олардың өлшемдерінің жобамен, өстестігінің және бүйір жақтарының тығыз жанасуының сақталуы, көлденең бағытта жылжулардың болмауы, тығыздамасының екі тығынмен кедергісіз батуы сәйкестігін қадағалау қажет. Ақаулар табылған кезде оларды жою қажет.

      10.4.4.22 Ұңғымаға батырылатын түтікті арматураның төменгі бөлігін түтік бетімен бірге, бұралатын немесе дәнекерленетін беттеу тығынымен су өткізбейтіндей етіп бітеу қажет.

      10.4.4.23 Топыраққа түсіру үшін тағайындалған арматуралық құбыр төменгі секциясында конустық ұштығы, ал одан жоғары – ұзындығы 0,5-тен 1,0 м-ге дейін, диаметрлері құбырдан 4...6 см-ге көп дәнекерленген қаптама сақинасы болуы қажет.

      Арматуралық құбырдың сыртында құралатын қуысқа ерітіндіні беру арқылы тығындау құрсауын құру үшін диаметрі 25...40 мм жұқа қабырғалы құбырлы бекіту қажет. Түтік төменгі жағымен қаптама сақинасына кіру қажет.

      Арматуралық құбырдың жоғарғы жағын айдалатын цемент ерітіндісін беру үшін, түсіретін механизіммен және келтеқосқышпен жалғау үшін жалғастырғыш тетікпен жабдықтау қажет.

      10.4.4.24 Арматуралық немесе манжетті құбырлардың негізінің геологиялық қасиеттеріне байланысты 30…60 см ұзындығы бойынша, айдалатын цемент ерітіндісі үшін диаметрі 8...10 мм шығу тесіктері (бұрғылап тесулер) орнатылады. Инъекцияның әр деңгейінде 4 тесіктен болуы қажет, бұған қоса құбырларының босатылуын азайту үшін оларды биіктік бойынша 2 см-ге жұп-жұбымен жылжыту және периметр бойынша симметриялы түрде орналастыру мақсатты.

      Шығу тесіктерінің төменгі төрттігі құбырдағы тығыннан шамамен 10 см жоғары болуы қажет.

      10.4.4.25 Манжеттік және арматуралық құбырларды шығу тесіктерінің әр төрттігі, секцияларын жалғау алдында кигізілетін сақиналы резеңкелермен тығыз жабылуы қажет. Осындай манжеттер кері қақпақшаның рөлін атқару қажет. Оларды қалыңдығы кем дегенде 2 мм және ені 10 см иілгіш резеңкеден орындау қажет.

      10.4.4.26 Манжеттер құбырлармен сымды сақиналарын манжеттердің бүйіржақтарында дәнекерлеу арқылы айла-амалдар кезінде, жылжып кетуден не жабысқақ лентаны жабыстыру жолымен сақтандырылуы қажет. Манжеттердің ұштары бұрғылап тесулерден жоғары жерде құбырларды, ұңғыма кенжарының жағына қарай айдалатын ерітіндіні бағыттау үшін жұмсақ сымнан немесе металл жолақтарынан жасалған бандаждармен бекіту қажет.

      10.4.4.27 Ұңғымаларға ерітіндіні беру үшін инъекциялық құбыршектердің және түтіктердің диаметрі оның консистенциясына және құрамына байланысты және цементті саз балшықты ерітіндіде 20 мм-ден кем емес, 30 мм – цементтіде және 40 мм – цементті құмдыда қабылданады.

      10.4.4.28 Манжетті инъекциялық түтіктері ретінде жіксіз металл немесе пластмассалықты қолдану қажет.

      10.4.4.29 Ұңғымадан қаптама құбырларды оған инъекциялық ерітіндіні беру немесе сықау алдында алып тастауды, құрылымға және құбырларда сына қағылатын құрылғыға сүйенетін, оларға киілетін домкратты орнатулар көмегімен жүзеге асырылуы қажет.

Библиография:

      [1] ТТК 227-2009 (02191) Автожол көпірлері. Диагностика жүргізу ережелері.

      [2] СЖӘ 218.2.078 – 2016 Жалпы қолданыстағы автомобиль жолдарының жер төсемесін бекітуге арналған құрылымдарды таңдау бойынша әдістемелің ұсынымдар.

      [3] Жер төсемесін бекітуге арналған габиондарды қолдану жөніндегі техникалық нұсқаулықтар – М.: МПС РФ,1998.

      [4] СЖӘ 218.2.049-2015 Автомобиль жолдарында габионды құрылымдарды салу және жобалау бойынша ұсынымдар

      [5] СЖӘ 218.3.093-2017 Құламаларды, конустарды, үйінділерді, үйінді құрылыстарды, көпірлер мен өтпежолдар конустарын бекітуге арналған полиуретанды тұтқырғышты қолдану бойынша әдістемелік ұсынымдар.

      [6] Жол-көпір құрылысында габионды құрылымдарды пайдалану бойынша әдістемелік ұсынымдар.

      [7] НОСТРОЙ ҰСТ 2.6.54-2011 Монолитті бетон және темірбетон қүрылымдары.

      [8] Көпірлерді салуда және қайта салуда алдын ала-кернеулі арматураларды қолдану және темірбетон аралық құрылымдарын көтеру технологиясы бойынша ұсынымдар.- М.: Росавтодор,2000.

      [9] СЖӘ 218.2.023-2012 Цементбетон құрылымдарын жөндеуге арналған тез қататын материалдарды қолдану бойынша ұсынымдар.

      [10] Теміржол көпірлерінің тас, бетон және темірбетон құрылымдарын жөндеудің технологиялық ережелері.

      [11] СЖӘ 218.4.002-2009 Ресей Федерациясының автомобиль жолдарында, көпір құрылыстарында, қоршауларда және жол белгілерінде қолданылатын құрылымдарды тот басудан қорғау бойынша ұсынымдар.

      [12] НОСТРОЙ ҰСТ 2.29.174-2015 Көпір төсемесін күрделі жөндеу.

      [13] ҚР Ұ 218-132-2016 Автомобиль жолдарындағы көпір құрылыстарының деформациялық жіктерінің құрылымдарын орналастыру бойынша ұсынымдар.

      [14] НОСТРОЙ ҰСТ 2.25.36-2011 Автомобиль жолдары. Автомобиль жолдарының асфальтбетон жамылғыларын салу. 1-бөлім. Жалпы ережелер.

      [15] НОСТРОЙ ҰСТ 2.29.113-2013Көпірлерде және жасанды құрылыстарды жамылғылар салу.

      [16] НОСТРОЙ ҰСТ 2.25.39-2011 Автомобиль жолдары. Автомобиль жолдарының асфальтбетон жамылғыларын салу. 4-бөлім. Құйылмалы асфальтбетоннан асфальтбетон жамылғыларын салу.

      [17] Автожол көпірлерінің аралық құрылымдарында құйылмалы асфальтбетон қоспасынан гидрооқшаулағышты салу бойынша нұсқау - М.,1999.

      [18] Бұрғыинъекциялы анкерлер мен қадаларды жобалау және салу (ҚНжЕ 2.02.03-85 арналған 1-93 оқу құралы). – Минск, 1994.

      [19] Өнеркәсіптік және азаматтық құрылыстардаинъекция топырақтарын химиялық беіту бойынша оқу құралы (ҚНжЕ 3.02.01-83ке) - М.:Стройиздат,1986. – 86 б.


      ОРЫНДАУШЫЛАР:

"ҚазЖолҒЗИ" АҚ Президенті,
т.ғ.д., профессор


Б.Б Телтаев

"ҚазЖолҒЗИ" АҚ вице-президенті, т.ғ.к.


Е.Е. Айтбаев
 



Б.К. Жексенбеков
 



А.Ә. Шалқаров
 



А.В. Кострыкина