Об утверждении Правил отлова, временного содержания и умерщвления животных по области Абай

Решение маслихата области Абай от 19 октября 2022 года № 9/48-VII

В соответствии подпунктом 1) пункта 1 статьи 407-2 Кодекса Республики Казахстан "Об административных правонарушениях", пунктом 2-2 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", подпунктом 2) статьи 8 Закона Республики Казахстан "Об ответственном обращении с животными", Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2022 года № 162 "Об утверждении типовых правил отлова, временного содержания и умерщвления животных" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 28125), маслихат области Абай РЕШИЛ:

1. Утвердить Правила отлова, временного содержания и умерщвления животных по области Абай, согласноп приложению к настоящему решению.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Секретарь маслихата области Абай

К. Сулейменов

Приложение к решению маслихата области Абай от 19 октября 2022 года № 9/48-VII

Правила отлова, временного содержания и умерщвления животных по области Абай

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила отлова, временного содержания и умерщвления животных (далее – Правила) разработаны в соответствии, подпунктом 5) статьи 7, подпунктом 2) статьи 8 Закона Республики Казахстан "Об ответственном обращении с животными" (далее – Закон), Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2022 года № 162 "Об утверждении типовых правил отлова, временного содержания и умерщвления животных" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 28125), и определяют порядок отлова, временного содержания и умерщвления животных (собак и кошек) по области Абай.

2. В Правилах используются следующие основные понятия и термины:

1) служба отлова – государственная ветеринарная организация, созданная местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы, а также индивидуальные предприниматели и негосударственные юридические лица, занимающиеся отловом, временным содержанием и умерщвлением животных;

2) владелец животного – физическое или юридическое лицо, которому животное принадлежит на праве собственности или ином вещном праве;

3) приют для животных – имущественный комплекс, предназначенный и оборудованный для содержания животных, оказавшихся в положении, угрожающем их жизни и здоровью, безнадзорных и бродячих животных, а также изъятых или конфискованных у физических или юридических лиц домашних животных (животных – компаньонов);

4) жестокое обращение с животным – это умышленное деяние, которое привело или может привести к гибели, увечью или иному вреду для здоровья животного;

5) пункт временного содержания животных – имущественный комплекс, специально предназначенный и оборудованный для временного содержания найденных, отловленных безнадзорных и бродячих животных, а также изъятых или конфискованных у физических или юридических лиц домашних животных (животных - компаньонов);

6) эвтаназия животного (далее – эвтаназия) – медикаментозное умерщвление животного, исключающее причинение животному боли и физических страданий;

7) бродячие животные – собаки и кошки, которые не имеют владельца;

8) безнадзорные животные – животные, которые находятся вне места содержания и за которым утрачен контроль со стороны владельца животного и (или) ответственного лица;

9) стерилизация – лишение животного способности к воспроизведению потомства хирургическим, медикаментозным либо иным способом;

10) изделия (средства) учета домашних животных – болюсы, чипы и другие изделия (средства), используемые для учета домашних животных;

11) база данных по учету домашних животных (далее - база данных) – электронная база данных, предусматривающая единую, многоуровневую систему регистрации данных об индивидуальном номере домашнего животного, о его ветеринарных обработках, включая результаты диагностических исследований, о местах жительства физического лица или нахождения юридического лица, принадлежащие владельцу объекты недвижимости и транспортные средства, в которых содержится или транспортируется домашнее животное, информацию о дееспособности физического лица, история владения домашними животными, организованная местными исполнительными органами;

12) учет домашних животных – обязательная регистрация сведений о присвоении индивидуального номера домашнему животному, его владельце с местом жительства и проведенных ветеринарных мероприятиях.

Глава 2. Отлов животных

3. Отлов, транспортировка, временное содержание и умерщвление животных осуществляется службой отлова.

4. Отлов животных проводится согласно графику, утверждаемым руководителем службы отлова.

5. График составляется в целях обеспечения контроля мест концентрации животных по результатам мониторинга мест их скопления и по обращениям граждан.

6. Отлов осуществляется гуманными способами, исключающими нанесение травм и увечий животному, причинение вреда здоровью граждан, их имуществу, имуществу юридических лиц, окружающей среде. Не допускается отлов животных в присутствии детей, за исключением случаев при устранении реальной угрозы жизни или здоровью человека и (или) животного.

7. Отлов осуществляется средствами не причиняющий вред животным с применением силков с изолированием, сетей, сачков, петлей с гелевой изоляцией, Y-образные фиксаторы (рогатина) для фиксации при поимке, с применением препаратов для обездвиживания животных, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

8. Отлову подлежат животные, находящиеся в общественных местах (улицах, дворовых территориях, парках, скверах, заброшенных зданиях, окраины города, дачные массивы и прочих местах) без сопровождения владельца животного.

9. При отлове из среды обитания животных, напавших на человека, животных или представляющие угрозу жизни или здоровью человека, животного, в том числе сбившихся в стаи, состоящих не менее трех особей допускается применение препаратов для обездвиживания животных, не запрещенных законодательством Республики Казахстан. Службой отлова составляется акт в произвольной форме, который подписывается не менее чем двумя свидетелями. В случае отсутствия свидетелей допускается применение технических средств фиксации отлова (видеосъҰмка).

10. При осуществлении деятельности по отлову животных, специалисты службы отлова имеют при себе удостоверение сотрудника службы отлова, (далее – удостоверение) установленного образца, согласно приложению к настоящим Правилам, которые предоставляются по требованию граждан.

11. Служба отлова обеспечивает сотрудников удостоверением установленного образца, согласно приложению к настоящим Правилам.

12. Транспортировка отловленных животных осуществляется в соответствии со статьей 12 Закона и Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 19 мая 2022 года № 164 "Об утверждении Правил перевозки животных" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 28139).

Глава 3. Содержание животных в пункте временного содержания

13. Отловленные животные размещаются в пункте временного содержания или передаются в приюты для животных и подлежат регистрации в базе данных.

14. Мероприятия по содержанию, кормлению, осмотру, умерщвлению животных, оснащение необходимым инвентарем обеспечиваются пунктом временного содержания.

15. В пункте временного содержания проводится клинический осмотр и регистрация в базе данных.

16. Содержание животных обеспечивает профилактику и диагностику, в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан в области ветеринарии.

17. Пункт временного содержания оснащается металлическими клетками и будками для собак, в которой размещается по 1 (одной) особи.

18. Размеры клетки позволяют животным свободно стоять, лежать и свободно поворачиваться вокруг себя свойственным им способом.

19. За отловленными животными ведется уход, проводится ежедневная механическая очистка и дезинфекция клеток.

20. Стены и напольное покрытие помещений имеют гладкую поверхность, удобную для уборки и дезинфекции.

21. Условия содержания животных, соответствуют их биологическим, видовым и индивидуальным особенностями, удовлетворяют их естественные потребности.

22. Кормовой рацион и режим кормления животных составляется руководителем пункта временного содержания. Хранение и использование кормов осуществляются с учетом условий хранения, определенных их производителями.

23. Кормление животных осуществляется не менее одного раза в сутки, в том числе кошек не менее двух раз в сутки.

24. Поилки и другие источники воды располагаются таким образом, чтобы обеспечить каждому животному постоянный и неограниченный доступ к свежей питьевой воде. Смена питьевой воды осуществляется не реже одного раза в сутки.

Глава 4. Умерщвление животных

25. Животные напавшие на человека, животных или представляющие угрозу жизни или здоровью человека, в том числе животные в сбившиеся в стаи, состоящих не менее чем из трех особей, больные неизлечимыми болезнями животные подлежат гуманному умерщвлению медикаментозным путем (эвтаназией), препаратами, не запрещенными законодательством Республики Казахстан.

26. Утилизация трупов животных проводится службой отлова в местах, где установлены специальные печи для кремации, на скотомогильнике (биотермических ямах).

27. Регулирование численности бродячих животных путем умерщвления любыми способами, включая использование ядов, химических препаратов не допускается.

Приложение к правилам отлова, временного содержания и умерщвления животных по области Абай Форма

Удостоверение сотрудника службы отлова, временного содержания и умерщвления животных

Удостоверение имеет размер 54х85 миллиметров, изготовленное на бумаге и помещенное под защитную пленку.

Удостоверение сотрудника службы отлова, временного содержания и умерщвления животных (1)

Наименование организации (2)

№________ (3)

QR-код (4)

Фотография (5)

Фамилия, имя, отчество (при его наличии) (6)

Дата выдачи: __________ г. (7)

Срок действия до __________ г. (8)

Подлинность данного документа проверяется посредством базы данных (9)

поле 1 – указывается наименование документа "Удостоверение сотрудника службы отлова, временного содержания и умерщвления животных";

поле 2 – указывается наименование организации, в которой сотрудник службы отлова, временного содержания и умерщвления животных работает;

поле 3 – указывается уникальный идентификационный номер удостоверения, который генерируется и формируется в базе данных;

поле 4 – место для уникального идентификационного номера удостоверения в виде QR-кода, который автоматически генерируется в базе данных, имеющий размер 30х30 сантиметров;

поле 5 – место для фотографии сотрудника службы отлова, временного содержания и умерщвления животных размером 3х4 сантиметра;

поле 6 – указывается фамилия, имя, отчество (при его наличии) сотрудника службы отлова, временного содержания и умерщвления животных;

поле 7 – указывается дата выдачи удостоверения по формату: день, месяц, год;

поле 8 – указывается срок действия удостоверения по формату: день, месяц, год;

поле 9 – указывается надпись: "Подлинность данного документа проверяется посредством базы данных".

Абай облысы бойынша жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың Қағидаларын бекіту туралы

Абай облысы мәслихатының 2022 жылғы 19 қазандағы № 9/48-VII шешімі

Қазақстан Республикасының "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Кодексінің 407-2-бабының 1-тармағының 1) тармақшасына, Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңының 6-бабының 2-2-тармағына, Қазақстан Республикасының "Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы" Заңының 8-бабының 2) тармақшасына, Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 18 мамырдағы № 162 "Жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың үлгілік қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 28125 болып тіркелген) бұйрығына сәйкес, Абай облысы мәслихаты ШЕШТІ:

1. Абай облысы бойынша жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың Қағидалары осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Абай облыстық мәслихатының хатшысы

К. Сулейменов

Абай облысы мәслихатының 2022 жылғы 19 қазандағы № 9/48-VII шешіміне қосымшасы

Абай облысы бойынша жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың Қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Абай облысы бойынша жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың Қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының "Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы" Қазақстан Республикасы Заңынның 7-бабының 5) тармақшасына 8-бабының 2) тармақшасына (бұдан әрі – Заң), Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 18 мамырдағы № 162 "Жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың үлгілік қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 28125 болып тіркелген) бұйрығына сәйкес әзірленді және Абай облысы бойынша жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың (иттер мен мысықтарды) тәртібін белгілейді.

2. Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар мен терминдер пайдаланылады:

1) аулау қызметі – жануарларды аулаумен, уақытша ұстаумен және жансыздандырумен айналысатын, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары құрған мемлекеттік ветеринариялық ұйым, сондай-ақ дара кәсіпкерлер және мемлекеттік емес заңды тұлғалар;

2) жануардың иесі - жануар меншік құқығымен немесе өзгедей заттық құқықпен тиесілі болатын жеке немесе заңды тұлға;

3) жануарларға арналған панажай – тіршілігі мен саулығына қатер төндіретін жағдайға ұшыраған жануарларды, қараусыз қалған және қаңғыбас жануарларды, сондай-ақ жеке немесе заңды тұлғалардан алып қойылған немесе тәркіленген үй жануарларын (компаньон жануарларды) ұстауға арналған және жабдықталған мүліктік кешен;

4) жануарға қатыгездікпен қарау – жануардың өліміне, мертігуіне немесе оның саулығына өзге де зиян келуіне алып келген немесе алып келуі мүмкін қасақана іс-әрекет;

5) жануарларды уақытша ұстау пункті – табылған, ауланған қараусыз қалған және қаңғыбас жануарларды, сондай-ақ жеке немесе заңды тұлғалардан алып қойылған немесе тәркіленген үй жануарларын (компаньон жануарларды) уақытша ұстау үшін әдейі арналған және жабдықталған мүліктік кешен;

6) жануарды эвтаназиялау (бұдан әрі – эвтаназиялау) – жануардың ауырсынуын және физикалық қиналуын болғызбай оны дәрі-дәрмекпен жансыздандыру;

7) қаңғыбас жануарлар – иесі жоқ иттер мен мысықтар;

8) қараусыз қалған жануарлар – ұстау орнынан тыс жерде және жануардың иесі және (немесе) жауапты адам тарапынан бақылаусыз қалған жануарлар;

9) стерилизациялау – жануарды хирургиялық, дәрі-дәрмекпен не өзге тәсілдермен ұрпақ өрбіту қабілетінен айыру;

10) үй жануарларын есепке алу бұйымдары (құралдары) – үй жануарларын есепке алу үшін пайдаланылатын болюстер, чиптер және басқа да бұйымдар (құралдар);

11) үй жануарларын есепке алу жөніндегі деректер базасы (бұдан әрі - деректер базасы) – үй жануарының жеке нөмірі туралы, диагностикалық зерттеулер нәтижелерін қоса алғанда, оны ветеринариялық өңдеу туралы, үй жануарлары ұсталатын немесе тасымалданатын жылжымайтын мүлік объектілері мен көлік құралдары, жеке тұлғаның әрекет қабілеттілігі туралы ақпарат, жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырған үй жануарларын иелену тарихы туралы деректерді тіркеудің бірыңғай, көп деңгейлі жүйесін көздейтін электрондық деректер базасы;

12) үй жануарларын есепке алу - үй жануарына жеке нөмір берілгені, тұрғылықты жері көрсетілген оның иесі және жүргізілген ветеринариялық іс-шаралар туралы мәліметтерді міндетті тіркеу.

2-тарау. Жануарларды аулау

3. Қараусыз қалған және қаңғыбас жануарларды аулауды, тасымалдауды, уақытша ұстауды және жансыздандыруды аулау қызметі жүзеге асырады.

4. Жануарларды аулау жұмыстары аулау қызметінің басшысымен бекітілген кестесіне сәйкес жүргізіледі.

5. Кесте жануарлардың шоғырлану орындарын бақылауды қамтамасыз ету мақсатында олардың жиналу орындарының мониторингі нәтижелері бойынша және азаматтардың өтініштері бойынша жасалады.

6. Аулау жануарға жарақат салуды және мертігуді, азаматтардың денсаулығына, олардың мүлкіне, заңды тұлғалардың мүлкіне, қоршаған ортаға зиян келтіруді болдырмайтын ізгілікті тәсілдермен жүзеге асырылады. Адамның және (немесе) жануардың өміріне немесе денсаулығына нақты қатер төнген жағдайларды қоспағанда, балалардың қатысуымен жануарларды аулауға жол берілмейді.

7. Аулау жануарларға зиян келтірмейтін құралдармен оқшаулау сүрлемдерін, торларды, гельдік оқшаулағышы бар ілмектерді, ұстап алу кезінде бекітуге арналған Ү-тәрізді бекіткіштерді (рогатин), Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған жануарларды қимылсыздандыруға арналған препараттарды қолдана отырып жүзеге асырылады.

8. Қоғамдық орындарда (көшелерде, аула аумақтарында, саябақтарда, скверлерде, қараусыз қалған ғимараттарда, қала шетінде, саяжай алқаптарында және басқа жерлерде) жануарлар иесінің қарауынсыз жүрген қараусыз қалған және қаңғыбас жануарлар аулауға жатады.

9. Адамға, жануарларға шабуыл жасаған немесе адамның өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін қараусыз қалған және қаңғыбас иттерді, жануарларды, оның ішінде кемінде үш дарақтан тұратын топтасқан иттерді мекендеу ортасынан аулау кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған жануарларды қимылсыздандыруға арналған препараттарды қолдануға жол беріледі. Аулау қызметі еркін нысанда акт жасайды, оған кемінде екі куә қол қояды және оны аулау қызметі ақпараттық жүйеде тіркейді. Куәлар болмаған жағдайда аулауды тіркеудің техникалық құралдарын қолдануға (бейнетүсірілім) жол беріледі.

10. Қараусыз қалған және қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау жөніндегі қызметті жүзеге асыру кезінде аулау қызметі мамандарының өзімен бірге осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес белгіленген үлгідегі аулау қызметі қызметкерінің куәлігі (бұдан әрі - куәлік) болады және олар азаматтардың талап етуі бойынша көрсетіледі.

11. Аулау қызметі өз қызметкерін осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес белгіленген үлгідегі куәлікпен қамтамасыз етеді.

12. Ауланған жануарларды тасымалдау Заңның 12-бабына және Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 19 мамырдағы № 164 "Жануарларды тасымалдау қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 28139 болып тіркелген) бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

3-тарау. Жануарларды уақытша ұстау пунктінде ұстау

13. Ауланған жануарлар уақытша ұстау пунктіне орналастырылады немесе жануарларға арналған баспанаға беріледі және деректер базасында тіркелуге жатады.

14. уақытша ұстау пунктімен жануарларды ұстау, азықтандыру, қарау, жансыздандыру, қажетті құрал-саймандармен жарақтандыру жөніндегі іс-шаралар қамтамасыз етіледі.

15. Уақытша ұстау пунктінде клиникалық тексеру және деректер базасында тіркеу жүргізіледі.

16. Жануарларды ұстау Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес профилактиканы және диагностиканы қамтамасыз етеді.

17. Уақытша ұстау пункті металл торлармен және иттерге арналған үйшіктермен жарақталады, онда 1 (бір) дарақтан орналастырылады.

18. Тордың мөлшері жануарларға еркін тұруға, жатуға және өздеріне тән тәсілмен еркін айналуға мүмкіндік береді.

19. Ауланған жануарларға күтім жасалады, күнделікті механикалық тазарту және жасушаларды дезинфекциялау жүргізіледі.

20. Үй-жайлардың қабырғалары мен едендік жабындарының беті тегіс, жинауға және дезинфекциялауға ыңғайлы.

21. Жануарларды ұстау шарттары олардың биологиялық, түр және жеке ерекшеліктеріне сәйкес келеді, олардың табиғи қажеттіліктерін қанағаттандырады.

22. Азықтық рационды және жануарларды азықтандыру режимін уақытша ұстау пунктінің басшысы жасайды. Азықтарды сақтау және пайдалану оларды өндірушілер белгілеген сақтау шарттарын ескере отырып жүзеге асырылады.

23. Жануарларды азықтандыру күніне кемінде бір рет, оның ішінде мысықтарды күніне кемінде екі рет жүзеге асырылады.

24. Ішетін ыдыстар мен басқа да су көздері әрбір жануарға таза ауыз суға тұрақты және шектеусіз қол жеткізуді қамтамасыз ететіндей етіп орналастырылады. Ауыз суды ауыстыру тәулігіне кемінде бір рет жүзеге асырылады.

4 тарау. Жануарларды өлтіру

25. Адамға, жануарларға шабуыл жасаған немесе адамның өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін жануарлар, оның ішінде кемінде үш дарақтан тұратын топтасқан жануарлар, емделмейтін аурулармен ауыратын жануарлар Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған препараттармен, дәрі-дәрмекпен (эвтаназиямен) ізгілік жолмен жансыздандыруға жатады.

26. Жануарлардың өлекселерін кәдеге жаратуды арнайы кремациялау пештері орнатылған орындарда, мал қорымында (биотермиялық шұңқырларда) аулау қызметі жүргізеді.

27. Қаңғыбас жануарлардың санын уларды, химиялық препараттарды пайдалануды қоса алғанда, кез келген тәсілмен жансыздандыру жолымен реттеуге жол берілмейді.

Абай облысы бойынша жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың Қағидаларына қосымша Нысан

Жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандыру қызметі қызметкерінің куәлігі

Қағазда жасалған және қорғаныс пленкасына салынған куәліктің мөлшері 54х85 миллиметр болады.

Жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандыру қызметі қызметкерінің куәлігі (1)

Ұйым атауы (2)

№________ (3)

QR-код (4)

Фотосурет (5)

Тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) (6)

Берілген күні: __________ ж. (7)

Әрекет ету мерзімі __________ ж. дейін (8)

Осы құжаттың түпнұсқалығын деректер базасы арқылы тексере аласыз (9)

1-жол – "Жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандыру қызметі қызметкерінің куәлігі" құжатының атауы көрсетіледі;

2-жол - жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандыру қызметінің қызметкері жұмыс істейтін ұйымның атауы көрсетіледі;

3-жол – деректер базасында жинақталатын және қалыптастырылатын куәліктің бірегей сәйкестендіру нөмірі көрсетіледі;

4-жол - мөлшері 30х30 сантиметр деректер базасында автоматты түрде туындалатын QR-код түріндегі куәліктің бірегей сәйкестендіру нөміріне арналған орын;

5-жол - жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандыру қызметі қызметкерінің өлшемі 3х4 сантиметр фотосуретіне арналған орын;

6-жол - жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандыру қызметі қызметкерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) көрсетіледі;

7-жол - күні, айы, жылы форматы бойынша куәліктің берілген күні көрсетіледі;

8-жол - күні, айы, жылы форматы бойынша куәліктің қолданылу мерзімі көрсетіледі;

9-жол – "Осы құжаттың түпнұсқалығын деректер базасы арқылы тексере аласыз" - деген жазу көрсетіледі.