Об утверждении Плана по управлению пастбищами и их использованию по Алакольскому району на 2023 – 2024 годы

Решение Алакольского районного маслихата области Жетісу от 8 июня 2023 года № 6-1

В соответствии с подпунктом 13) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном и самоуправлении в Республике Казахстан" и подпунктом 1) статьи 8 Закона Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах", Алакольский районный маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить план по управлению пастбищами и их использованию по Алакольскому району на 2023 – 2024 годы согласно приложению к настоящему решению.

2. Контроль за исполнением данного решения возложить на постоянную комиссию Алакольского районного маслихата "По вопросам развития сельского хозяйства, экологии, транспорта и связи, индустриально-инновационной энергетической инфраструктуры, жилищно-коммунального хозяйства".

3. Контроль за исполнением настоящего решения возложить на заместителя акима района Кабаева А.

4. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования.

Председатель Алакольского районного маслихата:

Каримов Д.Е.

Приложение к решению Алакольского районного маслихата от 8 июня 2023 года № 6-1

План по управлению пастбищами и их использованию по Алакольскому району на 2023-2024 годы

Настоящий План по управлению пастбищами и их использованию по Алакольскому району на 2023-2024 годы (далее - План) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах", приказом Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан-Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173 "Об утверждении Правил рационального использования пастбищ" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 15090), приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11064).

План принимается в целях рационального использования пастбищ, устойчивого обеспечения потребности в кормах и предотвращения процессов деградации пастбищ.

План содержит:

1. схему (карту) расположения пастбищ на территории административно-территориальной единицы в разрезе категории земель, собствеников земельных участков и землепользователей на основании правоустанавливающих документов, согласно (приложению 1 к) настоящему Плану;

2. приемлемую схему пастбищеоборотов, согласно (приложению 2 к) настоящему Плану;

3. карту с обозначением внешних и внутренних границ и площадей пастбищ, в том числе сезонных, объектов пастбищной инфраструктуры, согласно (приложению 3 к) настоящему Плану;

4. схему доступа пастбищепользователей к водоисточникам (озерам, рекам, прудам, копаням, оросительным или обводительными каналам,трубчатым или шахтным колодцам), составленную согласно норме потребления воды, согласно (приложению 4 к) настоящему Плану;

5. схему перераспределения пастбищ для размещения поголовья сельскохозяйственных животных и (или) юридических лиц, у которых отсутствуют пастбища, и перемещения его на предоставляемые пастбища, согласно (приложению 5 к) настоящему Плану;

6. схему размещения поголовья сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах физических и (или) не обеспеченных пастбищами, расположенными при городе районого значения, селе, сельском округе, согласно (приложеню 6 к) настоящему Плану;

7. календарный график по использованию пастбищ, устанавливающий сезонные маршруты и передвижения сельскохозяйственных животных, согласно (приложению 7 к) настоящему Плану;

7-1) карту с обозначением внешних и внутренних границ и площадей пастбищ, необходимых для удовлетворения нужд населения для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья, в зависимости от местных условий и особенностей (приложение 7-1).

План принят с учетом сведений о состоянии геоботанического обследования пастбищ, сведений о ветеринарно-санитарных обьектах, данных о численности поголовья сельскохозяйственных животных с указанием их владельцев-пастбищепользователей, физических и (или) юридических лиц, данных о количестве гуртов, отар, табунов, сформированных по видам и половозрастным группам сельскохозяйственных животных, сведений о формировании поголовья сельскохозяйственных животных для выпаса на отгонных пастбищах, особенностей выпаса сельскохозяйственных животных на культурных и аридных пастбищах.

Район был образован под названием Алакульский район в 1928 году. Администиративно-территориальное деление района состоит из 1 город 23 сельских округов, 56 сельских населенных пунктов.

Общая площадь земель Алакольского района 2367,267 тысяч гектаров;.

По категориям земли подразделяются на:

земли сельскохозяйственного назначения – 1063,671 тысяч гектаров, из них пастбищные земли – 894,186 тысяч гектаров, в том числе сенокосы – 51,748 тысяч гектаров.

земли населенных пунктов - 59,363 тысяч гектаров;

земли промышленности, транспорта, связи, для нужд космической деятельности, обороны, национальной безопасности и иного не сельскохозяйственного назначения – 22,963 тысяч гектаров;

земли лесного фонда - 245,221 тысяч гектаров;

земли природных заповедников – 168,985 тысяч гектаров;

земли водного фонда - 794 тысяч гектаров;

земли запаса – 808,560 тысяч гектаров.

Климат района резко континентальный. Годовое количество атмосферных осадков на равнинной территории 150-260 мм, в горных районах 350-550 мм. Средние температуры января -12-16°С, июля +18+23°С.

На равнине распространены серо-бурые полупустынные почвы, в предгорьях светло-каштановые и черноземные.

На территории района протекают реки - Тентек, Чинжала, Жаманты, Кызылтал, Ыргайты.

Насчитывается примерно 110 видов широко распространенных цветковых растений, относящихся к 25 семействам и 85 родам. Наибольшее распространение получили три семейства: злаковые, сложноцветные и маревые.

Средняя урожайность пастбищных угодий составляет 3,5 центнер/гектар.

Фонд кормов пастбищ используется в пастбищный период продолжительностью 180-210 дней.

Среднесуточная норма потребления воды на одно сельскохозяйственное животное определяется в соответствии с таблицей 10 приложения 6 к Методике по разработке удельных норм водопотребления и водоотведения, утвержденной приказом Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 декабря 2016 года № 545.

На 1 января 2023 года в Алакольскому районе насчитывается крупного рогатого скота (КРС) – 74354 голов, мелкого рогатого скота (МРС) – 219989 голов, лошадей – 32828 голов, 118 голов верблюдов, свинья 835 и 110282 птиц.

Согласно Приказа Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ", Приказа Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан - Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 172 "О внесении изменений в приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" норматив нагрузки на 1 голову в засушливой степи составляет: крупный рогатый скот – 4,5 гектар, овцы и козы – 1,0 гектар, лошади – 4,5 гектар, верблюды – 7,3 гектар.

По администиративно - территориальному делению в Алакольскому районе имеются 1 город 23 сельских округов, 52 сельских населенных пунктов.

Общая площадь территории Алакольского района в разрезе категорий ( га )

№ п/п	Категория земель	Всего	В том числе пастбища
1	Общая площадь территории: из них	2 367 267
2	Земли сельскохозяйственного назначения	1 063 671	894 186
3	Земли населенных пунктов	59 363
4	Земли промышленности, транспорта, связи и иного несельскохозяйственного назначения	22 963
5	Земли лесного фонда	245 221
6	Земли водного фонда	794
7	Земли запаса	808 560
8	Земли природного заповедника	168 985

Землепользование района в разрезе сельских округов ( га )

№ п/п	Наименование округа	Наименование сел	Общая площадь территории	в том числе				Вся посевная площадь
				Земли сельских населенных пунктов	Земли сельскохо-зяйственного назначения	Земли запаса и специального фонда	Прочие
1	Ушаральски городского округ	Үшарал	49765	2783	49753		1271	2746
		МТФ	12	12
2	Достыкского сельского округ	Достық	553	553
		СТ-Жалаңашкөл	27	27
		СТ-Көктұма	28	28
3	Бескольского сельского округ	Бескөл	4440	683	3757		251	319
		Бұлақты	9236	1444	7192		77	2668
		Қаратұма	45	45
		РЗД-Сайхан	8	8
		РЗД-Пятый	7	7
		РЗД-13	16	16
4	Иргайтинского сельского округ	Көктұма	82664	953	81711		5535
		Ақши	11652	1835	9817		1937
5	Жайпакского сельского округ	Жайпақ	13738	4977	8761		349	2968
6	Кайнарского сельского округ	Қайнар	8524	2077	6447		974	1784
7	Актубекского сельского округ	Ақтүбек	22449	2010	20439		1061	2214
8	Инталинского сельского округ	Ынталы	22185	32	22153		1702	3176
9	Камыскалинского сельского округ	Қамысқала	5613	4981	632		2
		Алакөл	6071	3959	2113
10	Жагаталского сельского округ	Қазақстан	46659	1401	45258		1211	4024
		Бесағаш	9677	1025	8652		110	1896
11	Жанамаминского сельского округ	Жанама	21676	2067	19609		209	1345
		Ескі Жанама	23	23
		Қарабұлақ	14400	1265	13135		53	2246
12	Енбекшинского сельского округ	Еңбекші	49952	5486	44466		811	1547
13	Аркарлинского сельского округ	Арқарыл	66101	3254	62847		874	53
14	Кызылашинского сельского округ	Жұмахан Балапанов	33199	2569	30630		1624	5612
15	Кабанбайского сельского округ	Қабанбай	32018	677	31341		513	5736
		Жамбыл	20735	49	20686		650	1836
16	Теректинского сельского округ	Теректі	36974	735	36239		325	3777
		Талдыбұлақ	4845	249	4596		220	772
17	Екпиндинского сельского округ	Екпінді	53626	513	53113		234	5676
		Қарлығаш	7993	305	7688		210	611
		Ұшқайын	7279	276	7003		305	209
18	Жиландинского сельского округ	Жыланды	57060	962	56098		1815
		Ашім	3607	236	3371
		Көкжар	5675	302	5373		150
		Майқын	5653	316	5337		102
		Шынжылы	7497	494	7003
19	Акжарского сельского округ	Ақжар	7176	532	6644			4187
		Қоңыр	1536	583	953		79	293
		Малайшат	3788	314	3474		85	1511
20	Сапакского сельского округ	Сапақ	182700	883	181817		98	3690
		Бибақан	5944	380	5564		159	2005
21	Токжайлауского сельского округ	Тоқжайлау	63857	1876	61981		5032	3439
22	Ушбулакского сельского округ	Ұшбұлақ	19032	768	18264		1831	683
		Кеңес	2929	194	2735		100	534
		Айпара	11873	188	11685
23	Лепсинского сельского округ	Лепсі	13503	2165	11338		357	1329
		Шымбұлақ	4938	478	4460		35	574
		Жүнжүрек	5537	175	5362		5	578
		Байзерек	5517	466	5051		10	982
24	Кольбаиского сельского округ	Кольбай	30009	830	29179		733	2374
		Әлемді	10615	241	10374		414	1123
		Бұдыр	6921	57	6864		37	868
		Қызылқайын	22694	588	22100		100	1798

Для обеспечения сельскохозяйственных животных по Алакольскому району имеются всего 894186 га пастбищных угодий. В черте населенного пункта числится 98264 га пастбищ, в землях запаса имеются 808560 га пастбищных угодий.

В сельских округах в связи с ростом поголовья скота на личных подворьях ощущается недостаток 52803 га пастбищных угодий.

Для решения этих проблем – необходимо рационально использовать пастбищные угодья из государственного фонда и увеличить площади пастбищ за счет земель населенных пунктов, кроме того залежные земли из состава земель запаса необходимо перевести в земли других (пастбища) категорий. Для вовлечения этих земельных участков в сельскохозяйственный оборот необходимо, выделить эти земли лицам, которые не обеспечены пастбищами для выпаса скота. Запас кормов с пастбищ используется в пастбищный период, продолжительность которого 180 - 210 дней. Запас кормов с сенокосов используется в стойловый период.

Сведения о ветеринарно – санитарных объектах

№ п/п	Наименования округа	Пункт искуственного осеменения	Скотомогильник	Захоронения сибирской язвы	Ветеринарный пункт
1	Үшарал г/о		1	1	1
2	Достыкского с/о		1		1
3	Бескольского с/о		1	1	1
4	Ыргайтинского с/о				1
5	Жайпакского с/о		1		1
6	Кайнарского с/о	1	1		1
7	Актубекского с/о		1		1
8	Ынталинского с/о		1		1
9	Камысклинского с/о		1		1
10	Жагаталского с/о			1	1
11	Жанаминского с/о	2	3	6	1
12	Енбекшинского с/о	1	1	1	1
13	Аркарлинского с/о	1	1		1
14	Кызылашинского с/о		1	1	1
15	Кабанбайского с/о	1	1	3	1
16	Теректинского с/о	1		1	1
17	Екпиндинского с/о		1	1	1
18	Жыландинского с/о		1	1	1
19	Акжарского с/о		1	1	1
20	Сапакского с/о				1
21	Токжайлауского с/о		1	1	1
22	Ушбулакского с/о		1	1	1
23	Лепсинского с/о				1
24	Кольбайского с/о	2	1	1	1

В Алакольском районе действуют 75 ветеринарно-санитарных объектов, из них: 21 скотомогильников, 21 сибирский очагов, 22 ветеринарных пунктов, 2 мест для обработки животных, 9 пунктов осеменения крупного рогатого скота.

В целях улучшения продуктивности и травосодержания пастбищ организуется пастбищный оборот. Пастбищный оборот-система использования пастбищ и ухода за ними, направленная на повышение продуктивности пастбищ способом дежурства выпаса, отдыха и сенокошения скота по годам на приусадебном участке в сочетании с другими мероприятиями по обновлению и улучшению пастбищ.

Важную роль в повышении продуктивности пастбищ играет правильная организация их территории, которая заключается в обустройстве стадных и стадных участков, летних лагерей, водных комплексов и скотопрогонных дорог.

На естественных пастбищах (табл. № 7) предусматривается организация пастбищного оборота с четырьмя полями со следующими сроками.

Сервитуты на перегон скота по Алакольскому району не установлены . Схема перегонных трасс временного (сезонного) использования перевозки (перемещения) сельскохозяйственных животных (приведена в Приложении 1,3,6,7.1).

Приложение 7 к Плану по управлению пастбищами и их использованию по Алакольскому району на 2023-2024 годы"

Календарный график по использованию пастбища, устанавливающий сезонные маршруты выпаса и передвижения сельскохозяйственных животных

Годы	Сроки перегона скота на пастбища и возврата скота из пастбищ
	Весна	Лето	Осень	Зима
2023	I-декада марта II-декада мая	II-декада мая II-декада октября	II-декада октября II-декада ноября	III-декада ноября I-декада марта
2024	II-декада марта II-декада мая	II-декада мая II-декада октября	II-декада октября II-декада ноября	III-декада ноября I-декада марта

В данном случае продолжительность выпаса для крупного рогатого скота, мелкого рогатого скота, лошадей и верблюдов связана с максимальной глубиной снежного покрова с плотностью снега и другими факторами. Начало сроков выпаса весной не ранее чем через две недели после начала отрастания трав и окончание сроков выпаса скота будет зависеть от климатических условий конкретного года и могут сдвигаться на более ранние, либо более поздние сроки. Данные меры позволят предотвратить возможность деградации пастбищ и возникновение ветровой эрозии. Основными пользователями пастбищ на территории Алакольского района являются сельскохозяйственные формирования. Сельскохозяйственные животные населения населенных пунктов пасутся на землях населенных пунктов, сельскохозяйственных формирований и на землях запаса.

Водопой производится непосредственно из водопойных корыт, которыми оснащены артезианские скважины и колодцы.

Алакөл ауданы бойынша 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарын бекіту туралы

Жетісу облысы Алакөл аудандық мәслихатының 2023 жылғы 8 маусымдағы № 6-1 шешімі

Қазақстан Республикасы "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік және өзін өзі басқару туралы" Заңының 6-бабы 1- тармағының 13) тармақшасына және "Жайылым туралы" 2017 жылғы 20 ақпандағы Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабының 1) тармақшасына сәйкес, Алакөл аудандық мәслихаттың сессиясы ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. Алакөл ауданы бойынша 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Осы шешімнің орындалуын бақылау Алакөл ауданыдық мәслихатының "Ауыл шаруашылығы, экология, көлік және байланыс, құрылыс индустриалды-инновациялық және энергетикалық инфроқұрлымның дамуы мәселелері жөніндегі" тұрақты комиссиясына жүктелсін.

3. Осы шешімнің орындалуын бақылау аудан әкімінің орынбасары А.Қабаевқа жүктелсін.

4. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Алакөл ауданының мәслихат төрағасы

Д.Е. Каримов

Алакөл аудандық мәслихатының 2023 жылғы 8 маусымдағы № 6-1 шешіміне қосымша

Алакөл ауданы бойынша 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар

Осы Алакөл ауданы бойынша 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар (бұдан әрі – Жоспар) Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңына, "Жайылымдар туралы" Заңына, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі №173 "Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы" бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №15090 тіркелген), Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі №3-3/332 "Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №11064 тіркелген) бұйрығына сәйкес әзірленді.

Жоспар жайылымдарды ұтымды пайдалану, жемшөпке қажеттілікті тұрақты қамтамасыз ету және жайылымдардың тозу процестерін болғызбау мақсатында қабылданады.

Жоспар мазмұны:

1) құқық белгілейтін құжаттар негізінде жер санаттары, жер учаскелерінің меншік иелері және жер пайдаланушылар бөлінісінде Алакөл ауданы аумағында жайылымдардың орналасу схемасын (картасын) (1 қосымша);

2) қолайлы жайылым айналымы схемасы (2 қосымша);

3) жайылымдардың, оның ішінде маусымдық жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен алаңдары, жайылымдық инфрақұрылым объектілері белгіленген карталарын (3 қосымша);

4) жайылым пайдаланушылардың су тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздеріне (көлдерге, өзендерге, тоғандарға, апандарға, суару немесе суландыру каналдарына, құбырлы немесе шахталы құдықтарға) қол жеткізу схемаларын (4 қосымша);

5) жайылымы жоқ жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін жайылымдарды қайта бөлу және оны берілетін жайылымдарға ауыстыру схемаларын (5 қосымша);

6) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауылшаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемаларын (6 қосымша);

7) ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигін (7 қосымша);

7-1) жергілікті жағдайларға мен ерекшеліктеріне қарай жеке қосалқы шаруашылығындағы ауылшаруашылық жануарларын жаюға халықтың қажеттілігін қамтамасыз ету үшін қажетті жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен аумақтарын көрсететін картасын (7-1 қосымша).

Жоспар жайылымдарды геоботаникалық зерттеп-қараудың жай-күйі туралы мәліметтер, ветеринариялық-санитариялық объектілер туралы мәліметтер, иелерін - жайылым пайдаланушыларды, жеке және (немесе) заңды тұлғаларды көрсете отырып, ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы деректер, шалғайдағы жайылымдарда жаю үшін ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын қалыптастыру туралы мәліметтер, екпе және аридтік жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю ерекшеліктері, малды айдап өтуге арналған сервитуттер туралы мәліметтер, мемлекеттік органдар, жеке және (немесе) заңды тұлғалар берген өзге де деректер ескеріле отырып қабылданды, малды айдауға арналған сервитуттар туралы мәліметтер және мемлекеттік органдар, жеке және (немесе) заңды тұлғалар ұсынатын өзге де мәліметтер.

Аудан 1928 жылдан бастап Алакөл ауданы болып құрылды. Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінісі 1 қала 23 ауылдық округтен, 56 ауылдық елді мекеннен тұрады.

Алакөл ауданының жалпы көлемі – 2367,267 мың гектар;

Жерлер категория бойыншакелесідей бөлінеді:

Ауыл шаруашылығы нысанындағы жерлер – 1063,671 мың гектар, оның ішінде жайылымдық жерлер – 894,186 мың гектар, шабындық жерлер - 51,748 мың гектар.

Елді мекен жерлері - 59,363 мың гектар;

өнеркәсіп, көлік, байланыс, ғарыш қызметі, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік мұқтажына арналған жер және ауылшаруашылығына арналған өзге де жерлер -22,963 мың гектар;

орман қорының жерлері – 245,221 мың гектар;

табиғи қорық жерлері-168,985 мың гектар;

су қорының жерлері - 794 мың гектар;

босалқы жер қоры – 808,560 мың гектар.

Алакөл ауданының климаты континенталды. Жылдық жауын-шашын мөлшері жазық аймақтарда 150-260 мм, тау бөктерлері мен аңғарларында 350-550 мм.Қаңтардың орташа температурасы -12-16°С, шілдеде +18+23°С.

Жазық даласы жартылай шөлейтті сұры-қоңыр топырақтан, ал тау бөктері ашық-қоңыр, қара топырақтан тұрады.

Аудан аумағында Тентек, Шынжылы, Жаманты, Қызылтал, Ырғайты өзендері ағып жатыр.

Аудан аумағында өсімдіктердің 110 түрі тараған. Оның 25 тұқымды түрге және 85 гүлді өсімдіктерге жатады. Ең көп таралған үш тұқымдастар: дәнді, күрделі гүлділер және бұлдырлар.

Жайылымдық алқаптардың орташа өнімділігі 3,5 центнер/гектарды құрайды.

Жайылымдар азықтарының қоры жайылымдық кезеңде 180-210 күн ұзақтығымен пайдаланылады.

Бір ауылшаруашылық малына тұтынудың орташа тәуліктік нормасы Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі орынбасарының 2016 жылғы 30 желтоқсандағы № 545 бұйрығымен бекітілген Су тұтынудың және су бұрудың үлестік нормаларын әзірлеу әдістемесіне 6-қосымшаның 10-кестесіне сәйкес айқындалады.

2023 жылдың 1 қаңтарына Алакөл ауданында 74354 ірі қара мал, 219989 ұсақ мүйізді мал, 32828 жылқы, 118 түйе, 835 шошқа, 110282 құс бар.

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің "Жайылымдардың жалпы алаңына жүктеменің жол берілетін шекті нормасын бекіту туралы" 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 бұйрығына, "Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің бұйрығына өзгерістер енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Орынбасары - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 172 бұйрығына сәйкес 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 "Жайылымдардың жалпы алаңына жүктеменің шекті жол берілетін нормасын бекіту туралы" құрғақ даладағы 1 басқа жүктеме нормативі: ірі қара мал – 8,5 гектар, қой мен ешкі – 1,7 гектар, жылқы – 10,2 гектар, түйе-11,9 гектар.

Әкімшілік-аумақтық бөлініс бойынша Алакөл ауданында 1 қала 23 ауылдық округтер, 56 ауылдық елді - мекендер орналасқан.

Санаттар бөлінісінде Алакөл ауданы аумағының жалпы ауданы мың ( га )

№ п/п	Жер категориясы	барлығы	Соның ішінде жайылым
1	Аумақтың жалпы көлемі: соның ішінде	2 367 267
2	Ауыл шаруашылығ жерлері	1 063 671	894 186
3	Елді мекен	59 363
4	Өнеркәсіп, көлік, байланыс және басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсаттағы жерлер	22 963
5	Орман қоры жерлері	245 221
6	Су қорының жерлері	794
7	Босалқы жерлер	808 560
8	Табиғи қорық жерлері	168 985

Ауылдық округтер бөлінісінде ауданның жер пайдалануы мың ( га )

№ п/п	Округ атауы	Ауыл атауы	Аумақтың жалпы көлемі	в том числе				Бүкіл егіс алқабы
				Ауылдық елді мекендердің жерлері	Ауыл шаруашылығ жерлері	Босалқы жерлер және арнайы қор жерлері	Басқалар
1	Үшарал қалалық округі	Үшарал	49765	2783	49753		1271	2746
		МТФ	12	12
2	Достық ауылдық округі	Достық	553	553
		СТ-Жалаңашкөл	27	27
		СТ-Көктұма	28	28
3	Бескөл ауылдық округі	Бескөл	4440	683	3757		251	319
		Бұлақты	9236	1444	7192		77	2668
		Қаратұма	45	45
		РЗД-Сайхан	8	8
		РЗД-Пятый	7	7
		РЗД-13	16	16
4	Ырғайты ауылдық округі	Көктұма	82664	953	81711		5535
		Ақши	11652	1835	9817		1937
5	Жайпақ ауылдық округі	Жайпақ	13738	4977	8761		349	2968
6	Қайнар ауылдық округі	Қайнар	8524	2077	6447		974	1784
7	Ақтүбек ауылдық округі	Ақтүбек	22449	2010	20439		1061	2214
8	Ынталы ауылдық округі	Ынталы	22185	32	22153		1702	3176
9	Қамысқала ауылдық округі	Қамысқала	5613	4981	632		2
		Алакөл	6071	3959	2113
10	Жағатал ауылдық округі	Қазақстан	46659	1401	45258		1211	4024
		Бесағаш	9677	1025	8652		110	1896
11	Жанама ауылдық округі	Жанама	21676	2067	19609		209	1345
		Ескі Жанама	23	23
		Қарабұлақ	14400	1265	13135		53	2246
12	Еңбекші ауылдық округі	Еңбекші	49952	5486	44466		811	1547
13	Арқарлы ауылдық округі	Арқарыл	66101	3254	62847		874	53
14	Қызылашы ауылдық округі	Жұмахан Балапанов	33199	2569	30630		1624	5612
15	Қабанбай ауылдық округі	Қабанбай	32018	677	31341		513	5736
		Жамбыл	20735	49	20686		650	1836
16	Теректі ауылдық округі	Теректі	36974	735	36239		325	3777
		Талдыбұлақ	4845	249	4596		220	772
17	Екпінді ауылдық округі	Екпінді	53626	513	53113		234	5676
		Қарлығаш	7993	305	7688		210	611
		Ұшқайын	7279	276	7003		305	209
18	Жыланды ауылдық округі	Жыланды	57060	962	56098		1815
		Ашім	3607	236	3371
		Көкжар	5675	302	5373		150
		Майқын	5653	316	5337		102
		Шынжылы	7497	494	7003
19	Ақжар ауылдық округі	Ақжар	7176	532	6644			4187
		Қоңыр	1536	583	953		79	293
		Малайшат	3788	314	3474		85	1511
20	Сапақ ауылдық округі	Сапақ	182700	883	181817		98	3690
		Бибақан	5944	380	5564		159	2005
21	Тоқжайлау ауылдық округі	Тоқжайлау	63857	1876	61981		5032	3439
22	Үшбұлақ ауылдық округі	Ұшбұлақ	19032	768	18264		1831	683
		Кеңес	2929	194	2735		100	534
		Айпара	11873	188	11685
23	Лепсі ауылдық округі	Лепсі	13503	2165	11338		357	1329
		Шымбұлақ	4938	478	4460		35	574
		Жүнжүрек	5537	175	5362		5	578
		Байзерек	5517	466	5051		10	982
24	Кольбай ауылдық округі	Кольбай	30009	830	29179		733	2374
		Әлемді	10615	241	10374		414	1123
		Бұдыр	6921	57	6864		37	868
		Қызылқайын	22694	588	22100		100	1798

Ауыл шаруашылығы жануарларын қамтамасыз ету үшін Алакөл ауданы бойынша барлығы 894186 га жайылымдық жер бар. Елді мекен шегінде 98264 га жайылым бар, босалқы жерлерде 808560 га жайылымдық жерлер бар.

Ауылдық округтерде мал басының өсуіне байланысты жеке аулаларда 52803 га жайылымдық жерлер жетіспейді.

Осы проблемаларды шешу үшін-мемлекеттік қордан жайылымдық жерлерді ұтымды пайдалану және елді мекендердің жерлері есебінен жайылым алаңдарын ұлғайту қажет, сонымен қатар қордағы жерлердің құрамынан тыңайған жерлерді басқа (жайылымдар) санаттағы жерлерге ауыстыру қажет. Бұл жер учаскелерін ауыл шаруашылығы айналымына тарту үшін бұл жерлерді мал жаю үшін жайылымдармен қамтамасыз етілмеген адамдарға бөлу қажет. Жайылымдардан жем - шөп қоры ұзақтығы 180-210 күн болатын жайылым кезеңінде пайдаланылады. Шабындықтардан жем қоры қора кезеңінде пайдаланылады.

Ветеринариялық-санитариялық обьектілер туралы мәлімет

Аудан бойынша ауылдық округтер бөлінісінде ветеринариялық-санитариялық объектілер туралы мәліметтер ( кестеде ) көрсетілген.

№ р/н	Округ атауы	Жасанды ұрықтандыру пункті	Мал қорымдары	Сібір жарасы көмінділері	Ветеринариялық пунктер
1	Үшарал қалалық округі		1	1	1
2	Достық ауылдық округі		1		1
3	Бескөл ауылдық округі		1	1	1
4	Ырғайты ауылдық округі				1
5	Жайпақ ауылдық округі		1		1
6	Қайнар ауылдық округі	1	1		1
7	Ақтүбек ауылдық округі		1		1
8	Ынталы ауылдық округі		1		1
9	Қамысқала ауылдық округі		1		1
10	Жағатал ауылдық округі			1	1
11	Жанама ауылдық округі	2	3	6	1
12	Еңбекші ауылдық округі	1	1	1	1
13	Арқарлы ауылдық округі	1	1		1
14	Қызылашы ауылдық округі		1	1	1
15	Қабанбай ауылдық округі	1	1	3	1
16	Теректі ауылдық округі	1		1	1
17	Екпінді ауылдық округі		1	1	1
18	Жыланды ауылдық округі		1	1	1
19	Ақжар ауылдық округі		1	1	1
20	Сапақ ауылдық округі				1
21	Тоқжайлау ауылдық округі		1	1	1
22	Үшбұлақ ауылдық округі		1	1	1
23	Лепсі ауылдық округі				1
24	Кольбай ауылдық округі	2	1	1	1

Алакөл ауданында 75 ветеринариялық-санитарлық объектілер әрекет етеді. Оның ішінде: 21 мал қорымы, 21 сібір ошағы, 22 ветеринариялық пункт, 2 мал емдеу орындары, 9 ірі қара малын қолдан ұрықтандыру пунктер.

Жайылымдардың өнімділігі мен шөп құрамын жақсарту мақсатында жайылым айналымы ұйымдастырылады. Жайылым айналымы - шөпті жаңарту мен жақсарту бойынша басқа да іс-шаралармен бірлескен жеке учаскедегі жылдар бойынша малды бағу, демалу және шөп оруды кезекшілеу тәсілімен жайылымдар өнімділігін арттыруға бағытталған жайылымды пайдалану және оған күтім жасау жүйесі.

Жайылымдардың өнімділігін арттыруда табын мен отар учаскелерін, жазғы лагерьлердерін, су кешендерін және мал айдайтын жолдарды орналастырудан тұратын олардың аумағын дұрыс ұйымдастыру маңызды рөлге ие.

Табиғи жайылымдарда (№ 7 кестеде) көрсетілген келесі мерзімдерімен төрт танапты жайылым айналымын ұйымдастыру қарастырылады.

Мал айдау жолдарының ені жануарлардың түрлеріне, табын мен отардың көлемі, сонымен бірге топырақтың механикалық құрамы, шөптің қалыңдығы және эрозиялық процесстердің деңгейіне байланысты. Мал айдау жолдарын жол желісімен біріктіруге тыйым салынады, әсіресе аудандық және облыстық жолдармен.

Алакөл ауданы бойынша мал айдап өтуге арналған сервитуттар белгіленбеген . Ауыл шаруашылық жануарларын тасымалдау (орын ауыстыру) уақытша (маусымдық) пайдаланылатын мал айдау жолдары сызбасы (1,3,6,7.1-қосымшада) көрсетілген.

Алакөл ауданы бойынша 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарына 7- қосымша

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі

Жылдар	Жайылымдардарға малдарды айдап шығару және жайылымдардан қайтару мерзімдері
	Көктем	Жаз	Күз	Қыс
2023	Наурыз айының I-ші он күндігі Мамыр айының II –ші он күндігі	Мамыр айының II-ші он күндігі Қазан айының II-ші он күндігі	Қазан айының II-ші он күндігі Қараша айының III-ші он күндігі	Қараша айының III-ші он күндігі Наурыз айының II-ші он күндігі
2024	Наурыз айының I-ші он күндігі Мамыр айының II-ші он күндігі	Мамыр айының II-ші он күндігі Қазан айының II-ші он күндігі	Қазан айының II-ші он күндігі Қараша айының III –ші он күндігі	Қараша айының III-ші он күндігі Наурыз айының II-ші он күндігі

Жайылымдық кезең ұзақтығы топырақтық-климаттық аймақ зонасына байланысты, ауыл шаруашылығы жануарлар түріне, сондай-ақ жайылым өнімділігіне байланысты біркелкі құрғақ - селеулі - бетегелі – жусанды далада 180-210 күнді құрайды.

Бұл жағдайда жайылымның ұзақтығы мүйізді ірі қара, ұсақ мүйізді малдар, жылқы және түйелер үшін максималды қар жамылғысын қалыңдығымен тереңдігіне және басқа да факторларға байланысты. Көктемде жайылымның басталуы шөптің қайта өсуі басталғаннан кейін екі аптадан кешіктірмей және жайылым мерзімдерінің аяқталуы белгілі бір жылдың климаттық жағдайларына байланысты болады және ерте немесе кеш мерзімге ауыстырылуы мүмкін. Бұл шаралар жайылымдардың деградациясының және жел эрозиясының алдын алады. Алакөл ауданы аумағындағы жайылымдық жерлерді негізгі пайдаланушылар ауыл шаруашылығы құрылымдары болып табылады. Елді мекендер тұрғындарының ауыл шаруашылығы жануарлары елді мекендердің, ауыл шаруашылығы құрылымдарының жерлерінде және босалқы жерлерде жайылады.

Суару артезиан ұңғымалары мен құдықтармен жабдықталған суару науаларынан тікелей жүргізіледі.

Жайылымдық инфрақұрылым объектілерін дамыту және реконструкциялау жөніндегі жоспар

Ескерту: аббревиатураның шешуі:

га - гектар;

ºС - Цельсия көрсеткіші;

мм - миллиметр;

см - сантиметр;

а/о - ауылдық округ