Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами в Денисовском районе на 2024-2028 годы

Решение маслихата Денисовского района Костанайской области от 6 марта 2024 года № 21

      В соответствии со статьей 365 Экологического Кодекса Республики Казахстан Денисовский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами в Денисовском районе на 2024-2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его официального опубликования.

      Председатель Денисовского районного маслихата В. Шерер

  Приложение
  к решению маслихата
  от 6 марта 2024 года
  № 21

ПРОГРАММА УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В ДЕНИСОВСКОМ РАЙОНЕ

СОДЕРЖАНИЕ

      Определения и сокращения, используемые в программе 3

      1. Введение 5

      1.1. Общие сведения о Денисовском районе 6

      1.2. Мероприятия по управлению отходами, заложенные в государственных стратегических документах. 15

      1.3. Обоснование необходимости разработки ПУО 19

      2. Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами в Денисовском районе 22

      2.1. Объемы образования коммунальных отходов 22

      2.2. Текущее управление коммунальными отходами в районе 29

      2.3. Обзор мусоровывозящих компаний и полигонов ТБО 50

      2.4. Имеющаяся нормативная база по образованию и накоплению отходов 52

      2.5. Описание и анализ выделенных средств в динамике за последние три года 61

      3. Цель, задачи и целевые показатели 63

      4. Необходимые ресурсы и источники финансирования программы 69

      5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ 71

      6. Резюме 79

      Приложение 1. Ситуационная карта-схема районной инфраструктуры централизованной системы управления коммунальными отходами в Денисовском районе 86

      Приложение 2. Расшифровка финансовых затрат на сокращение отходов и вывоз ТБО 98

      Приложение 3. Информация о стоимости контейнеров, урн, техники, оказания услуг 105

Определения и сокращения, используемые в программе

      ПУО – программа управления отходами.

      МИО – местный исполнительный орган.

      Обращение с отходами – виды деятельности, связанные с отходами, включая предупреждение и минимизацию образования, сбор, утилизацию, переработку, обезвреживание, транспортировку, обезвреживание, транспортировку, хранение (складирование) и удаление отходов.

      Окружающая среда - совокупность природных и искусственных объектов, включая атмосферный воздух, озоновый слой Земли, подземные и поверхностные воды, земли, недра, животный и растительный мир, а также климат в их взаимодействии.

      Вид отходов – совокупность отходов, которые имеют общие признаки в соответствии с их происхождением, свойствами и технологией обращения.

      Коммунальные отходы - смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, и аккумуляторы. Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      Отходы потребления - отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Фракция коммунальных отходов "Сухая" - твердо-бытовые отходы (ТБО) включает в свой состав все виды упаковки и тары - бумагу, картон, металл, пластик и стекло и т.д.

      Фракция коммунальных отходов "Мокрая" - включает в себя пищевые отходы, органику и иные отходы имеющие "мокрое" агрегатное состояние;

      КП – оборудованная контейнерная площадка, на которой установлены контейнеры для накопления коммунальных отходов от населения, живущего в непосредственной близости;

      Хранение – складирование отходов в специально отведенных местах в целях их последующего безопасного удаления;

      Утилизация – использование отходов в качестве вторичных материальных или энергетических ресурсов;

      Переработка – физические, тепловые, химические или биологические процессы, включая сортировку, которые изменяют характеристики отходов для уменьшения их объема или опасных свойств, облегчают обращение с ними или улучшают их утилизацию;

      Обезвреживание – уменьшение или устранение опасных свойств отходов путем механической, физико-химической или биологической обработки.

      Размещение – хранение или захоронение отходов производства и потребления.

      Захоронение – складирование отходов в местах, специально установленных для их безопасного хранения в течение неограниченного срока.

      Удаление – операции по захоронению и уничтожению отходов.

      Накопление – временное складирование отходов в специально установленных местах в течение сроков (не более 6 месяцев), осуществляемое в процессе образования отходов или дальнейшего управления ими до момента их окончательного восстановления или удаления.

      Компостирование - это экологичный способ возвращения отходов биологического происхождения, подверженных гниению, в природный цикл.

      Компост - органическое удобрение, получаемое в результате разложения различных органических материалов пищевых отходов, листвы отходов растительности (под влиянием деятельности микро- (бактерии, грибы и т.д.) и макрорганизмов (насекомые, черви и т.д.). Процесс образования компоста называют компостированием.

      Плановый период - период, на который разработана Программа не более 10 лет.

      Приоритетные виды отходов – виды отходов, предотвращение образования и увеличение доли восстановления которых в рамках планового периода будет более эффективно с точки зрения снижения антропогенной нагрузки на окружающую среду.

      ОВОС – оценка воздействия на окружающую среду.

      Объект размещения отходов – специально оборудованное сооружение, предназначенное для размещения отходов (полигон, шламохранилище, хвостохранилище и другое).

      ГЧП – предприятия, созданные на основе государственно-частного партнерства.

      СМИ – средства массовой информации

      ЭК РК - Экологический кодекс РК от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.

1. Введение

      Накопление отходов и возникновение стихийных свалок представляют собой одну из наиболее острых экологических проблем в Казахстане. Стихийные незаконные свалки являются лишь следствием нерешенных вопросов в стране, среди которых низкий охват населения сбором и вывозом коммунальных отходов, отсутствие необходимой инфраструктуры, отсутствие специальных мест для сбора строительных и крупногабаритных отходов, слабая работа со стороны местных исполнительных органов (далее МИО).

      Для комплексного решения вопросов управления коммунальными отходами в ЭК РК предусмотрена статья 365 ЭК, где установлено, что МИО районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы для реализации государственной политики в области управления коммунальными отходами должны организовать разработку программы по управлению коммунальными отходами (далее Программа) и обеспечить ее выполнение.

      Программа – это важный стратегический документ, включающий анализ текущей ситуации, выявление проблем и выработку конкретных мер для решения и улучшения ситуации по управлению коммунальными отходами.

      Программа разработана с учетом деййствующего законодательства и планируемых к установлению акиматом Костанайской области целевых показателей качества окружающей среды по увеличению доли раздельного сбора отходов.

      В Программе представляется описание коммунальных отходов, образующихся в регионе, включая сведения об объеме и составе, способах накопления, сбора, транспортировки, сортировки, переработки и захоронения коммунальных отходов. Выявляются проблемы, связанные с реализацией требований экологического законодательства. Устанавливаются целевые показатели по охвату сбором и вывозом отходов, раздельному сбору, сортировке отходов. Разработан комплекс мер для совершенствования системы управления коммунальными отходами.

      Программа разработана в целях предотвращения загрязнения окружающей среды, содержит мероприятия по сокращению отходов и вовлечения всех участников района в этот процесс.

      Программа разработана на пятилетний срок по 2028 г. Данная программа разработана как руководство для местных исполнительных органов по эффективному управлению коммунальными отходами в своем районе.

      Реализация Программы улучшит качество предоставляемых услуг по сбору и транспортировке ТБО, повысит охват сбором и вывозом ТБО, увеличит количество раздельного сбора и переработки ТБО, позволит минимизировать негативное влияние отходов на окружающую среду.

      Один из крупнейших в области зерносеющих районов — Денисовский район создан в 1903 году. Территория его составляет более 6,8 тысяч квадратных километров. В районе проживает 16,497 тысяч человек. В районе имеются проблемы стихийных свалок, не все сельские округа обслуживаются коммунальной организацией по вывозу мусора населения, торговых точек и организаций района, есть проблемы нехватки контейнеров, отсутствия раздельного сбора отходов. Эти проблемы вызвали необходимость анализа существующей коммунальной проблемы района и разработки ряда решений, которые описаны в данной программе управления отходами. Программа разработана по заказу ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Денисовского района".

      Программа управления отходами направлена на решение коммунального вопроса района и выработки оперативной политики минимизации отходов с использованием экономических или других механизмов для сокращения свалок в районе и соответствии с действующим законодательством.

1.1. Общие сведения о Денисовском районе

      Денисовский район расположен в северо-западной части Костанайской области. На востоке район граничит с районом Б.Майлина, юге - с Камыстинским районом, на западе - с Житикаринским районом, на севере - с Челябинской областью России.

      Площадь Денисовского района составляет 6,8 тыс. км2, включает в себя 9 сельских округов и 3 села, в составе которых 26 сел. Численность населения на 01 сентября 2023 г. составляет 16497 человек. Основным видом деятельности района является растениеводство и животноводство. Население района также осуществляет дворовое разведение домашней птицы и животных. Основываясь на собранных данных и учитывая специфику хозяйственной деятельности предприятий и населения Денисовского района, определены виды образуемых отходов и их дальнейшее движение в пределах территорий населенных пунктов Денисовского района.

Населенные пункты Денисовского района

      Таблица 1

№ п/п

Наименовние сельского округа

Описание населенного пункта

Сведения (по данным 2023 г)

1.

Денисовский сельский округ

Денисовка — село, административный центр Денисовского района Костанайской области Казахстана. Расположено в 166 км к юго-западу от областного центра города Костанай.

4611 человек
1925 домов
7 социальных объекта
39 торговые точки
2 производственных объекта

Некрасовка — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Денисовского сельского округа. Находится примерно в 1 км к югу от районного центра, села Денисовка.

606 человек
230 домов
1 социальный объект
3 торговых точки
12 производственных объекта

Гришенка — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Денисовского сельского округа. Находится примерно в 7 км к юго-западу от районного центра, села Денисовка. 

378 человек
141 домов
1 социальный объект
1 торговых точек
9 производственных объектов

Итого

5685 человек
2296 домов
9 социальных объектов
43 торговые точки
23 производственных объекта

2.

Архангельский сельский округ

Жалтырколь - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Архангельского сельского округа. Находится примерно в 44 км к северу от районного центра, села Денисовка.

606 человек
224 домов
3 социальных объекта
5 торговых точек
0 производственных объекта

Архангельское - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Архангельского сельского округа. Находится примерно в 47 км к северу от районного центра, села Денисовка.

348 человек
116 домов
3 социальных объекта
3 торговых точек
2 производственных объекта

Итого

954 человек
340 домов
6 социальных объекта
8 торговых точек
2 производственных объекта

3.

Аршалинский сельский округ

Аршалы - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Аршалинского сельского округа. Находится примерно в 51 км к северо-западу от районного центра, села Денисовка.

491 человек
123 дома
3 социальных объекта
2 торговые точки
14 производственных объектов

село Георгиевка— село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Аршалинского сельского округа. Находится примерно в 53 км к северо-западу от районного центра, села Денисовка.

190 человек
61 дом
0 социальных объектов
2 торговые точки
0 производственный объект

село Комаровка - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Аршалинского сельский округ. Находится примерно в 64 км к западу от районного центра, села Денисовка.

270 человек
89 домов
3 социальных объекта
2 торговые точки
12 производственных объектов

село Набережное — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Аршалинского сельского округа. Находится примерно в 51 км к северо-западу от районного центра, села Денисовка.

165 человек
55 домов
1 социальных объекта
1 торговая точка
2 производственных объекта

Итого

1116 человек
328 домов
7 социальных объекта
7 торговых точек
28 производственных объектов

4.

Аятский сельский округ

Аятское — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Аятского сельского округа. Находится примерно в 49 км к северу от районного центра, села Денисовка.

678 человек 
311 домов
3 соцобъекта
8 торговых точек
14 производственных объектов

Зааятское - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Аятского сельского округа. Находится примерно в 51 км к северу от районного центра, села Денисовка.

388 человек 
246 дома
2 соцобъекта
3 торговые точки
1 производственный объект

Итого

1066 человек 
557 домов
5 соцобъектов
11 торговых точек
15 производственных объекта

5.

Красноармейский сельский округ

Фрунзенское — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Красноармейского сельского округа. Находится примерно в 47 км к северу от районного центра, села Денисовка.

1135 человек 
407 дома
2 соцобъекта
9 торговых точек
12 производственных объектов

Красноармейское — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Красноармейского сельского округа. Находится примерно в 42 км к северу от районного центра, села Денисовка.

269 человек 
81 дом
1 соцобъект
2 торговые точки
1 производственный объект

Кочержиновка— село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Красноармейского сельского округа. 

69 человек 
31 дом
0 соцобъекта
1 торговая точка
1 производственный объект

Итого

1473 человека 
519 домов
3 соцобъекта
12 торговых точек
14 производственных объектов

6.

Покровский сельский округ

Покровка - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Покровского сельского округа. Находится примерно в 41 км к юго-востоку от районного центра, села Денисовка.

210 человек
61 дом
3 соцобъекта
0 торговых точек
13 производственных объектов

Досовка село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Покровского сельского округа.

165 человек
37 домов
2 соцобъекта
1 торговая точка
2 производственных объекта

Итого

375 человек
98 домов
6 соцобъектов
1 торговая точка
15 производственных объектов

7.

Приреченский сельский округ

Приреченка — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Приреченского сельского округа. Находится примерно в 38 км к северо-западу от районного центра, села Денисовка

650 человек
185 домов
3 соцобъекта
2 торговых точек
2 производственных объекта

Окраинка — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Приреченского сельского округа. Находится примерно в 33 км к северо-западу от районного центра, села Денисовка.

405 человек
112 домов
2 соцобъекта
2 торговые точки
4 производственных объекта

Итого

1055 человек
297 домов
5 соцобъектов
4 торговые точки
6 производственных объектов

8.

Тельманский сельский округ

Антоновка — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Тельманского сельского округа. Находится примерно в 3 км к северу от районного центра, села Денисовка. 

986 человек
246 домов
3 соцобъекта
4 торговые точки
42 производственных объекта

Алчановка - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Тельманского сельского округа.

361 человек
70 домов
3 соцобъекта
3 торговые точки
9 производственных объектов

Итого

1347 человек
316 домов
6 соцобъектов
7 торговых точек
11 производственных объектов

9.

Свердловский сельский округ

Свердловка — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Свердловского сельского округа. Находится примерно в 55 км к северу от районного центра, села Денисовка.

687 человек
155 домов
1 соцобъект
5 торговых точек
9 производственных объектов

Подгорное - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Свердловского сельского округа. Находится примерно в 58 км к северу от районного центра, села Денисовка.

66 человек
18 домов
1 соцобъект
0 торговых точек
2 производственных объекта

Приречное - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Входит в состав Свердловского сельского округа Находится примерно в 38 км к северо-западу от районного центра, села Денисовка.

54 человека
15 домов
0 соцобъектов
1 торговая точка
1 производственный объект

Итого

807 человек
188 домов
2 соцобъекта
6 торговых точек
12 производственных объектов

10

Крымский

Крымское — село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр Крымского сельского округа. Находится примерно в 34 км к северо-востоку от районного центра, села Денисовка.

635 человек
229 домов
2 соцобъекта
5 торговых точек
3 производственных объекта

11

Перелески

Перелески - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр и единственный населҰнный пункт сельского округа Перелески. Находится примерно в 25 км к северо-востоку от районного центра, села Денисовка.

1495 человек
470 домов
6 соцобъектов
11 торговых точек
5 производственных объектов

12

Глебовка

Глебовка - село в Денисовском районе Костанайской области Казахстана. Административный центр бывшего Тобольского сельского округа. Находится примерно в 29 км к юго-западу от районного центра, села Денисовка

486 человек
165 домов
6 соцобъектов
3 торговые точки
15 производственных объектов

Всего:

9 сельских округов
26 населенных пунктов
16494 человек
5803 дома
63 соцобъекта
118 торговых точек
149 производственных объектов

      Основными видами деятельности в населенных пунктах Денисовского района являются животноводство и растениеводство. Общая площадь сельскохозяйственных угодий - 622 тысячи гектаров, из них пашня – 407 370 га; пастбища – 207 152 га; сенокосы – 8 293 га, лесной массив – 3 260 га, водный фонд – 10 959 га. Экономика района преимущественно представлена сельским хозяйством. Основу обрабатывающей промышленности района составляет производство пищевых продуктов. Доля обрабатывающей промышленности в общем объеме промышленного потенциала района 90 %. Базовыми предприятиями являются ТОО "Сарыағаш", ТОО "Крымское", ТОО "Ольшанское", ТОО "Баталинское", ТОО "Фрунзенское", ТОО "Колос-фирма" (выращивание племенного КРС и выращивание пщеницы), ИП "Нуртлесов Б.К." (производству хлебобулочных изделий).

      Промышленность района на 97% состоит из обрабатывающей сферы - это переработка сельскохозяйственной продукции и производство продуктов питания, которая обеспечивает существенную долю в валовом региональном продукте промышленного производства и 3% - производство и распределение теплоэнергии и воды. В районе 1 мельница, 13 хлебопекарен. На территории Денисовского района размещается 2 элеватора.

      На территории Денисовского района работает коммунальное предприятие ИП "Абдин", на балансе которого имеется полигон ТБО в с.Антоновка и спецтехника для вывоза коммунальных отходов населения и предприятий Денисовского района. Согласно предоставленных данных ИП "Абдин" обслуживает на территории Денисовского района 610 абонентов физических лиц (12% от возможного количества абонентов или 3,7% от общего числа проживающих жителей в районе), 49 юридических лиц (20% от общего количества юридических лиц), 34 государственных учреждения (49% от общего количества соцобъектов).

      В остальных сельских округах Денисовского района отсутствуют места для организованного сбора и захоронения коммунальных отходов.

      При обследовании населенных пунктов Денисовского района были выявлены ряд проблем, связанных с образованием стихийных свалок вблизи жилых домов и административных зданий, несанкционированное сжигание коммунальных отходов, смешивание коммунальных отходов с отходами животноводства.

      Данная ситуация складывается из-за отсутствия в Денисовском районе налаженной централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов на организованные места захоронения ТБО. Данная ситуация привела к необходимости разработки ряда решений по модернизации централизованной системы сбора коммунальных отходов и ее дальнейшей полноценной эксплуатации в территориальных пределах Денисовского района.

      Планомерные действия по созданию в пределах района и сельских округов Денисовского района централизованной системы сбора коммунальных отходов с учетом особенностей территории района, расстояния между населенными пунктами, малонаселенность разбросанность сел, а также экономические условия действия централизованной системы сбора коммунальных отходов , описаны в данной программе управления коммунальными отходами, разработанной по заказу Денисовского отдела ЖКХ, пассажирского транспорта и автомобильных дорог.

      Ландшафтная характеристика.

      Рельеф местности - один из важных компонентов природной среды, который влияет на хозяйственное освоение любой территории. Главная черта рельефа Денисовского района - плоская или волнистая слабонаклоненная, местами расчлененная оврагами равнина. Район расположен на западе Зауральского плато. Зауральское плато почти ровное, местами всхолмленное, слабо наклонено к долине реки Тобол. Абсолютные высоты плато изменяются в среднем от 300 м до 400 м.

      В районе имеется одно месторождение золота (Сабитовское-1) и несколько проявлений. Оно относится к типу коренных, залегающих среди песчаных и сланцевых пород верхнего протерозоя. Раннее производилась добыча золота, сейчас это месторождение законсервировано. По количеству запасов оно относится к малым. В южной части района находится Гришенское месторождение хромитов, оруднение которого связано с дунитовыми серпинтинитами. По количеству запасов месторождение относится к малым, запасы его не взяты на баланс. В поселке Комаровка ведется добыча мрамора. Из строительных материалов в районе имеется сырье (известняки, суглинки, глины). На территории насчитывается 21 месторождение строительного камня. Выявлено три месторождения песчано-гравийных смесей, а также известно 12 месторождений кирпично-черепичного сырья.

      Засушливый континентальный климат Денисовского района и плоский равнинный рельеф территории являются основными факторами, определяющими особый казахстанский тип рек, характеризующийся:

      Незначительной величиной среднего многолетнего стока: 5-15 мм.

      Большой изменчивостью годовых величин расходов воды, наибольшие средние годовые расходы превышают средние многолетние.

      Крайней неравномерностью внутригодового распределения стока, где на долю весеннего половодья приходится в зависимости от площади водосбора около 90-100%.

      Очень малые расходы и пересыхание рек в степной области.

      Гидрографическая сеть района представлена Верхне-Тобольским водохранилищем, реками Тобол, Камышлы - Аят, Арчаглы - Аят, Котюбок, Сухая, ручьҰм Солянка.

      На территории района много ручьҰв и логов без названия. Все эти реки и ручьи имеют временное течение, наполняются только во время весеннего половодья и ливневых дождей. Район богат мелкими озҰрами. Наибольшее их количество расположено в северной и восточной частях района. Питание озҰра получают в основном за счет атмосферных осадков. К более крупным относятся озҰра Арыстансор, Аккусор, Сасыксор, Сарколь, Большой Кусет, Жаксы Алаколь, Жалтырколь, Абалыколь, Песчаное, Светлое.

      Основным открытым водоисточником района является река Тобол, Верхнетобольское водохранилище, расположенное в восточной части землепользования района. Ценнейшим природным ресурсом района являются почвы. Разнообразие почв зависит от местных геолого-геоморфологических условий, дренажа и растительности.

      Основная часть территории района расположена в подзоне южных черноземов, и лишь южная часть относится к зоне темно-каштановых почв. Эти почвы встречаются в чистом виде в комплексе с другими почвами. Широкое распространение получили почвы солонцового рода, что является следствие засоленности материнских пород и сухости климата. Среди черноземов южных значительные площади занимают солонцеватые почвы. Содержание гумуса в них не превышает 3,5-4%, а в супесчанных 1,8-3%. Балл бонитета черноземов южных 35-40. Урожайность зерновых культур - 10,5 ц/га.

      Ландшафтная зона – низменно - равнинный, степной делювиально-пролювиальная равнина с кустарниково – овсецово - красноковыльной растительностью на темно-каштановых почвах.

      На черноземах степной зоны развиваются умеренно засушливые и засушливые разнотравно-ковыльные степи. Основным эдификатором ее являются степные плотнокустовые злаки, ковыль, овсец пустынный, типчак. Для защебненных и каменистых почв на маломощных черноземах характерна петрофитно -разнотравно-ковыльная ассоциация. На легких южных малогумусных, темно-каштановых малогумусных почвах располагается псамофтно -разнотравно -тырсовая ассоциация. На солонцах луговых и лугово-степных располагается галофитно-разнотравно - эстрецовая ассоциация. Растут ковыль, типчак, полынь, осока, камыш, таловник, осина, сосна.

      На неглубоких замкнутых понижениях распространена злаково-разнотравная ассоциация, на лугово-болотных и болотных -осоко-разнотравная ассоциация запада. На северо-западе небольшие леса, березовые колки, ива на берегах озер и рек, осиновые рощицы.

      В сухих дерновиннозлаковых степях обитают степной сурок, степная пеструшка, обыкновенная полевка, слепушонка, степная мышовка, хомяк Эверсмана, большой тушканчик, ушастый еж, заяц русак, степной хорь, корсак, заходит сайга. На посевах расселяются лесная и домовая мыши. Среди птиц появляется степной орел, обычным становится стрепет. Весной прилетают стаи-тучи перелетных птиц - лебедь-кликун, журавли, гусь серый, цапля белая и серая, чайки, кулики. Дикие лебеди, утки-кряквы, чирки, нырки и другие.

      Климатическая характеристика.

      Климат Денисовского района характеризуется сухостью и резкой континентальностью. На его формирование влияют следующие факторы: географическое положение и широта, подстилающая поверхность, циркуляция атмосферы. В зимние месяцы минимальная температура воздуха нередко падает до 30-35°С, в летнее время максимальная температура превышает 30°С. Район большую часть года находится под влиянием северо-западного отрога азиатского антициклона при юго-западных, а летом - западных господствующих ветрах, прорываемых сравнительно кратковременными северо-западными потоками холодных арктических масс воздуха и западными потоками атлантических масс воздуха.

      Демографические характеристики.

      Численность населения Денисовского района на 1 сентября 2023 г. 16497 человек, из них по сельским округам:

Численность населения населенных пунктов в Денисовском районе

      Таблица 2

№ п/п

Наименование населенного пункта

Количество проживающего населения

Количество жилых домовых

Средняя численность семьи, проживающей в 1 доме

1.

Денисовский сельский округ
3 села

5685 человек

2296 домов

3 человека

2.

Архангельский сельский округ
2 села

954 человека

340 домов

3 человека

3.

Аршалинский сельский округ
4 села

1116 человек

328 домов

3 человека

4.

Аятский сельский округ
2села

1066 человека 

557 дома

2 человека

5.

Красноармейский сельский округ, 3 села

1473 человек

519 домов

3 человека

6.

Покровскиий сельский округ
2 села

375 человек

98домов

4 человека

7.

Приреченский сельский округ
2 села

1055 человек

297 домов

4 человека

8.

Тельманский сельский округ
2 села

1347 человек

316 домов

4 человека

9.

Свердловский сельский округ
3 села

807 человек

188 домов

4 человека

10.

село Крымское

635 человек

229 домов

3 человека

11.

село Перелески

1495 человек

470 домов

3 человека

12.

село Глебовка

486 человек

165 домов

3 человека

Итого

16497 человек

5803 домов

3 человека

      Экономика региона.

      Экономика региона базируется на сельском хозяйстве: производстве зерновых и масляничных культур, производстве и заготовке кормов для животноводческих ферм и дворовых индивидуальных хозяйств, производстве животноводческой продукции на действующих молочно-товарных фермах.

      Количество действующих предприятий – 267, из них торговых точек – 118 ед., сельскохозяйственных предприятий – 149 ед., 63 социальных объекта, в том фельдшерско-акушерские пункты, школьные и дошкольные учебные заведения, культурно-оздоровительные и административные объекты.

      Жилищно-коммунальное хозяйство

      В Денисовском районе в составе акимата Денисовского района работает отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог, который является администратором жилищно-коммунальных программ в Денисовском районе, в том числе и по организации централизованной системы сбора твердо-бытовых (коммунальных отходов). Согласно данным сельских округов на территории Денисовкого района установлено 299 накопителей (контейнеров и урн) твердых бытовых отходов.

      В поселке Антоновка Денисовского района расположен полигон ТБО, собственником которого является ИП "Абдин". В селе Фрунзенское Красноармейского сельского округа расположен полигон ТБО ТОО "Фрунзенское", в селе Свердловка Свердловского сельского округа расположен полигон ТБО ТОО "Колос-Фирма", использующая его для собственных нужд. Также согласно предоставленных сведений Акиматом Денисовского района в сельских округах Аятское, Архангельское имеются исторические поселковые свалки, куда вывозятся твердые бытовые отходы выше перечисленных сельских округов.

      Вывоз отходов от населения по мере их накопления производят ИП и крупные сельскохозяйственные ТОО, имеющие погрузочную спецтехнику и грузовой автотранспорт, которые вывозят накопленные отходы жилых дворов, административных зданий и социальных объектов.

      Сбор коммунальных отходов в Денисовском районе осуществляет ИП "Абдин". Он установил собственные и арендованные контейнеры, в том числе и сетчатые контейнера для пластиковых бутылок. Других сведений о предприятиях по сбору и вывозу отходов, а также по вторичной сортировке отходов в районе нет. Спецконтейнеры для накопленияламп, градусников и приборов, содержащих ртуть, аккумуляторных батареек на территории Денисовского района не установлены.

      Средства массовой информации. В Денисовском районе работает местное печатное издание газета "Наше время", у акиматов есть свои сайты, в районе есть чаты watsApp, работают социальные сети.

1.2. Мероприятия по управлению отходами, заложенные в государственных стратегических документах

      Основные направления по управлению отходами и их сокращению прописаны в Экологическом кодексе РК от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.

      Новым кодексом в области отходов введены два новых принципа экологического регулирования, которые закреплены статьей 5 Кодекса.

      • первый принцип "загрязнитель платит и исправляет" подразумевает меры по предотвращению загрязнения и контролю, а также ответственность за восстановление от ущерба окружающей среде.

      • седьмой принцип: совершенствование управления отходами производства и потребления.

      Кодексом предусматривается иерархия отходов, направленная на поэтапное обращение с отходами. Это значит, что в первую очередь необходимо минимизировать образование отходов, образованные отходы нужно повторно использовать, переработать, утилизировать и лишь в последнюю очередь захоронить на полигонах. Также будет осуществляться информирование населения о рациональной системе сбора, утилизации, переработки ТБО и раздельного сбора отходов. Классификация отходов приведена в соответствии с европейским каталогом отходов и будет содержать перечень неопасных и опасных отходов. Чтобы системно решить вопрос незаконных свалок в новом Экологическом кодексе, предусмотрен вопрос обязательного установления GPS-датчиков на мусоровывозящем транспорте.

      Предусмотрен лицензионный порядок для осуществления деятельности по переработке, утилизации и уничтожению опасных отходов, а по транспортировке отходов вводится уведомительный порядок. Предполагается ужесточение ответственности за нарушение требований при проведении операций по управлению отходами, что в свою очередь позволит решить вопросы несанкционированных свалок, увеличения объема бесхозяйных отходов и иных случаев загрязнения окружающей среды.

      На основании требований пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса местные представительные органы (далее "МИО") районов, городов областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами;

      2) утверждения норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) утверждения тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      В статье 365 экологического кодекса определены полномочия местных исполнительных органов районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы, а также сел, поселков, сельских округов по реализации государственной политики в области управления коммунальными отходами.

      Опасные коммунальные отходы и их составляющие (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на переработку/утилизацию специализированным предприятиям.

      В данной программе управления отходами рассматриваются только коммунальные отходы. Согласно статьи 365 ЭК РК "под коммунальными отходами" понимаются следующие отходы потребления:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления".

      Среди коммунальных отходов в районе следующие отходы:

      - отходы потребления (пластиковые бутылки, бумага, металл, древесина, стекло, пищевые отходы, прочие отходы, заносимые в категорию мокрых отходов (органика и другие отходы, имеющие мокрое агрегатное состояние), различная упаковка, целофаны, картон и т.д.,

      - золошлаковые отходы,

      - навоз.

      Цели и задачи программы управления отходами.

      Программа управления коммунальными отходами (далее ПУО) направлена на решение коммунального вопроса района и выработки оперативной политики минимизации отходов с использованием экономических или других механизмов для сокращения мусорных свалок в районе путем:

      создания централизованной системы вывоза отходов с наибольшим вовлечением участников данной системы (жителей, предпринимателей и производственных предприятий), которые будут пользоваться данной системой сбора отходов;

      повторного использования отходов либо их передачи физическим и юридическим лицам, заинтересованным в их использовании;

      переработки, утилизации или обезвреживания отходов с использованием наилучших доступных технологий либо иных обоснованных методов.

      Основными задачами программы являются:

      - оценка текущей ситуации по управлению коммунальными отходами в селах Денисовского района;

      - подготовка Программы управления коммунальными отходами Денисовского района;

      - разработка плана мероприятий по реализации программы управления коммунальными отходами Денисовского района;

      - обсуждение Программы управления коммунальными отходами с заинтересованными сторонами.

      В составе "Программы":

      - определены данные о возможных объемах сбора, вывоза, утилизации, переработки и захоронения отходов на полигонах ТБО в селах Денисовского района,

      - проведен анализ существующих проблем в области обращения с отходами;

      - определены цели, задачи и показатели Программы, предусматривающих снижение негативного воздействия отходов на окружающую среду,

      - составлен план мероприятий по реализации установленных целей, задач и показателей, предусматривающих:

      внедрение раздельного сбора, повышение доли утилизации и переработки отходов,

      уменьшение объемов отходов, подвергаемых захоронению на полигонах,

      развитие инфраструктуры по обращению с отходами,

      улучшение административного управления системой обращения с отходами в селах Денисовского района,

      повышение осведомленности общественности по управлению отходами.

      Программа управления коммунальными отходами содержит следующую информацию:

      - общие сведения о районе, количество населенных пунктов и данные о проживающем населении;

      - мероприятия, заложенные в государственных стратегических документах;

      - описание объемов образования и удаления коммунальных отходов в динамике за последние пять лет, дана оценка текущему управлению коммунальными отходами;

      - имеющая нормативная база по образованию и накоплению коммунальных отходов, тарифам на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО,

      - описание и анализ выделенных средств в динамике за последние три года.

      В разделе "Цели, задачи и целевые показатели" установлены целевые показатели, направленные на постепенное сокращение объемов образования коммунальных отходов, увеличения доли сортировки отходов и полного охвата населения пользования услугами коммунальных организаций по вывозу мусора, описаны мероприятия по достижению целевых показателей.

      Завершается программа планом мероприятий по управлению отходами и достижения целевых показателей для прогрессирующего результата совершенствования системы управления коммунальными отходами в районе. В программе описаны также источники финансирования программы.

      Программа разработана на основании следующих нормативных документов:

      Экологического кодекса РК от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК;

      Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами утвержденных приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 18 мая 2023 года № 154-п;

      Налогового кодекса Республики Казахстан от 25 декабря 2017 года № 120-VI ЗРК;

      Бюджетного кодекса РК от 4 декабря 2008 года № 95-IV.

      При разработке Программы управления отходами были использованы:

      - статистические данные с сайта https//stat.gov.kz;

      - результаты экологической отчетности предприятий местного полигона ТБО;

      - сведения, предоставленные акимами сельских округов Денисовского района.

      - сведения Отдела ЖКХ, пассажирского транспорта и автомобильных дорог акимата Денисовского района;

      - результаты собственной инвентаризации существующих контейнерных площадок и мест складирования коммунальных отходов;

      - результаты опроса населения сельских округов Денисовского района, предпринимателей, осуществляющих вывоз коммунальных отходов на полигон ТБО от населения.

1.3. Обоснование необходимости разработки ПУО

      Цель разработки программы управления коммунальными отходами.

      Целью разработки настоящей программы является создание системы интегрированного управления коммунальными отходами населенных пунктов Денисовского района, обеспечивающего охрану окружающей среды и условия санитарно-эпидемиологического благополучия региона и населения, разработка новой модели управления коммунальными отходами, заключающейся в управлении качеством и количеством отходов и эмиссией загрязняющих веществ на всех стадиях существования коммунальных отходов.

      Задачи разработки программы.

      Задачами Программы является разработка системы управления процессами образования, сбора, утилизации и захоронения коммунальных отходов: сокращение отходов в источнике их образования;

      • решение проблем сортировки коммунальных отходов и повторного их использования;

      • решение проблем по захоронению неиспользуемой части отходов, позволяющей максимально исключить воздействие на окружающую среду региона.

      Основные направления программы

      • организация системы управления коммунальными отходами;

      • предотвращение загрязнения природных экосистем в местах размещения и захоронение коммунальных отходов;

      • разработка мероприятий по совершенствованию утилизации, сортировке и захоронению коммунальных отходов;

      • разработка плана мероприятий по сокращению отходов.

      Актуальность, научная и практическая значимость программы управления коммунальными отходами

      В отечественной и мировой практике проблема управления коммунальными отходами является одной из приоритетных задач в сфере создания здоровой среды обитания населения, занимая в городском хозяйстве по ресурсным затратам и объемам финансирования второе место после системы водоснабжения и канализации.

      Анализ состояния обращения с коммунальными отходами в Казахстане показал, что решение проблемы лежит в самом отсутствии централизованной системы очистки отходов. Путь удаления отходов: место накопления – погрузка и вывоз – свалка является тупиковым и не решает всех проблем, связанных с охраной окружающей среды.

      Необходимо создать комплексное управление коммунальными отходами, реализация которой позволит резко сократить поступление загрязняющих веществ в окружающую среду, улучшить экологическую и санитарно-эпидемиологическую обстановку Денисовского района и Костанайской области в целом, достигнуть количественного сокращения коммунальных отходов.

      Ожидаемые результаты:

      Внедрение положений экологического кодекса и выполнение мероприятий программы управления коммунальными отходами по созданию системы интегрированного управления отходами на практике для населенных пунктов Денисовского района позволит:

      • создать централизованную систему сбора твердых бытовых отходов, организуемую местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов;

      • устройство контейнерных площадок для накопления коммунальных отходов с наличием подъездных путей для специализированного мусоровывозящего транспорта позволят минимизировать стихийные свалки отходов в неположенных местах (на улицах, за жилыми дворами, в лесостепной зоне и т.д.);

      • создаст условия для предотвращения смешивания коммунальных отходов и отходов животноводства, сокращения несанкционированных свалок в населенных пунктах и исключения несанкционированного сжигания коммунальных отходов;

      • выработать предложения по совершенствованию процессов управления коммунальными отходами в сельских округах и в целом по Денисовскому району;

      • создать условия для уменьшения объемов образования коммунальных отходов у источников их образования;

      • реализовать Программу в части сбора вторсырья из коммунальных отходов у источника образования, организации сети пунктов приема и сортировки вторичных отходов; формирования на уровне района рынка вторсырья;

      • ликвидацию стихийных свалок;

      • реализацию проектов государственно-частного партнерства по совместному созданию централизованной системы сбора;

      • использование средств утилизационного платежа для реализации проектов государственно-частного партнерства по управлению твердо-бытовыми (коммунальными) отходами.

      Программа разработана в соответствии с принципом иерархии и содержит сведения об объеме и составе образуемых от населения и коммунальных объектов инфраструктуры Денисовского района отходов, способах их накопления, сбора, транспортировки, обезвреживания, восстановления и удаления, а также описание предлагаемых мер по сокращению образования отходов, увеличению доли их повторного использования, переработки и утилизации.

      Плановый период программы составляет не менее 5 лет с 2024 г. - 2028 гг.

      Пересмотр программы управления отходами и внесение изменений возможны местными исполнительными органами по мере необходимости (п.12 методических рекомендаций № 154-п от 18.05.2023 г.).

      Программа управления коммунальными отходами для Денисовского района Костанайской области разработана ТОО "ЭКОLINESPORT" по заказу ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Денисовского района" по договору № 46 от 06.09.2023 г.

      Исполнитель: ТОО "ЭКОLINESPORT", г. Костанай, ул. Уральская 44 Г, тел: +7 (777) 3307476, е-mail: eсolinesport@list.ru.

2. Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами в Денисовском районе

2.1. Объемы образования коммунальных отходов

      Определение объемов образования коммунальных отходов от населения сельских округов Денисовского района были произведены несколькими способами:

      1) расчет объема образуемых коммунальных отходов произведен расчетным путем исходя из численности населения, норм образования отходов на одного жителя;

      2) расчет объема образуемых золошлаков в не газифицированных населенных пунктах (с. Зааятское, с. Гришенка, с. Аршалы, с. Гергиевка, с. Комаровка, с. Приречное, с. Покровка, с. Досовка) произведен расчетным путем исходя из количества домовладений, среднего расхода топлива и средней зольности угля.

      3) путем изучения отчетности захораниваемых отходов на полигоне ТБО в Денисовском районе за 2022 г.;

      4) путем изучения статданных об объемах образования отходов в районе.

      1. Расчет объемов образования коммунальных отходов от населения сельских округов Денисовского района. На октябрь 2023 года в Денисовском районе проживает 16 494 человека. Согласно норм образования и накопления коммунальных отходов по Денисовскому району на основании Решения маслихата Денисовского района Костанайской области от 9 июня 2022 года № 45 годовая норма объема образования и накопления отходов от благоустроенных домовладений составляет 1,25 м3 отходов на одного жителя и 1,38 м3 на 1 жителя неблагоустроенных домовладений (частного сектора). Средняя плотность коммунальных отходов согласно Методики расчета тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов (Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 14 сентября 2021 года № 377) составляет 0,2 тонн/м3. Расчет образования коммунальных отходов производится следующим образом:

      Объем отходов, м3 = численность населения, человек * норму образования коммунальных отходов, м3.

      Вес отходов, тонн = объем отходов, м3 * среднюю плотность ТБО, тонн/м3

      Фактический объем отходов, м3 = 16494 человек * 1,38 м3/на чел = 22761,72 м3.

      Вес отходов = 22761,72 м3 * 0,2 тонн/м3= 4552,34 тонн отходов.

      Таким образом, средний ежегодный нормативный объем образования коммунальных отходов составляет 22,8 тыс. м3 ТБО или 4,6 тыс. тонн отходов.

      В том числе по сельским округам Денисовского района.

Расчетный объем отходов населения

      Таблица 3

№ п/п

Наименование населенного пункта

Количество проживающего населения, человек

Годовая норма накопления коммунальных отходов, м3

Вес 1 м3 ТБО, тонн

Годовой объем образования ТБО, тонн = С*D*E

А

B

C

D

E

F

1.

Денисовский сельский округ
3 села

5685

1,38

0,2

1569,1

2.

Архангельский сельский округ
2 села

954

1,38

0,2

263,3

3.

Аршалинский сельский округ
4 села

1116

1,38

0,2

308,02

4.

Аятский сельский округ
2села

1066

1,38

0,2

294,2

5.

Красноармейский сельский округ
3 села

1473

1,38

0,2

406,5

6.

Покровскиий сельский округ
2 села

375

1,38

0,2

103,5

7.

Приреченский сельский округ
2 села

1055

1,38

0,2

291,2

8.

Тельманский сельский округ
2 села

1347

1,38

0,2

371,8

9.

Свердловский сельский округ
3 села

807

1,38

0,2

222,7

10.

село Крымское

635

1,38

0,2

175,3

11.

село Перелески

1495

1,38

0,2

412,6

12.

село Глебовка

486

1,38

0,2

134,14


Итого

16494 человек



4552,3 тонн

      2. Расчет объемов образования золошлаков. Информации по объемам потребляемого угля населением заказчиком не предоставлена. Уголь поставляется из нескольких угольных складов, в связи с чем ведение учета расхода угля централизовано не представляется возможным.

      Акиматами сельских округов Денисовского района представлены лишь данные по наличию на территории сельских округов жилых домов, соцобъектов, торговых точек и производственных объектов, отапливаемые бытовыми котлами на угле, при сжигании которого образуются золошлаковые отходы со средней зольностью 42%.

      При отоплении жилого помещения в среднем 100 м2, объектов социального назначения в среднем 1000 м2 и производственных объектов не менее 500 м2.

      Стандартная формула мощности котла: на 10 м2 – 1 кВт. Для помещения площадью 100 м2 нужен котел мощностью 10 кВт. Для комфортной температуры в сутки нужно 240 кВт. Из 1 кг каменного угля можно получить 7,5 кВт энергии.

      2,4кВт : 7,5 кВт = 0,32 кг угля/сутки для 1 м2

      240кВт : 7,5 кВт = 32 кг угля/сутки для 100 м2

      2400кВт : 7,5 кВт = 320 кг угля/сутки для 1000 м2

      1200кВт : 7,5 кВт = 160 кг угля/сутки для 500 м2

      Расчет среднего показателя образования золошлаков, в не газифицированных населенных пунктах Денисовского района

Расчет годового объема образования золошлаков в Денисовском районе

      Таблица 4

№ п/п

Наименование населенного пункта

Кол-во жилых домов

Средняя площадь объекта, м2

Кол-во социальных объектов

Средняя площадь объекта, м2

Кол-во торговых точенк

Средняя площадь объекта, м2

Кол-во производственных помещений

Средняя площадь объекта, м2

Суточный расход угля, кг/ кв.м

Отопительный период, дней

Общий расход угля, тонн/год = (В*Г+Д*Е+Ж*З+И*К)*Л*М/1000

Зольность угля,%

Средний объем образования золошлаков т/год=Н*О

А

Б

В

Г

Д

Е

Ж

З

И

К

Л

М

Н

О

П

1

С. Зааятское

246

50

2

1000

3

100

1

500

0,32

180

869,76

42%

365,2992

2

С. Гришинка

141

50

1

1000

1

100

9

500

0,32

180

728,64

42%

306,0288

3

с. Аршалы

123

50

3

1000

2

100

14

500

0,32

180

941,76

42%

395,5392

4

с. Георгиевка

61

50

0

1000

2

100

14

500

0,32

180

590,4

42%

247,968

5

с. Комаровка

89

50

3

1000

2

100

12

500

0,32

180

786,24

42%

330,2208

6

с. Приречное

15

50

0

1000

1

100

1

500

0,32

180

77,76

42%

32,6592

7

с. Покровка

61

50

3

1000

3

100

13

500

0,32

180

740,16

42%

310,8672

8

с. Досовка

37

50

2

1000

1

100

2

500

0,32

180

285,12

42%

119,7504


Итого

773


11


15


70




 5019,84


2108,3328

      В среднем объем образуемых золошлаковых отходов в сельских округах Денисовского района составляет 2 тыс. тонн/год. На полигоне ИП "Абдин" в 2021 г. размещено 751,967 тонн; в 2022г. - 501,1 тонна, это 25% от общего объема образуемых золошлаков.

      3 способ. На основании сведений, предоставленных ИП "Абдин", оказывающему услуги по приему и захоронению твердых бытовых отходов на полигоне ТБО в 2021 - 2022 гг. определен объем коммунальных отходов, захороненных на полигоне ТБО собранного и отсортированного вторсырья.

Объемы отходов на полигонах ТБО

      Таблица 5

Вид отхода/населенный пункт

с. Антоновка

Фрунзенское

Свердловка

Итого


2021

2022

10251

275

12813

Золошлак

751,967

501,1

Коммунальные отходы

292,1

741,76

Итого

1044,1

1242,9

      В Аятском сельском округе расположена историческая свалка для складирования на ней твердо-бытовых отходов, в том числе золошлаков и отходов сельского хозяйства. Согласно предоставленных данных ежегодно на ней размещается 4,4 тонны твердо-бытовых отходов.

      В Архангельском сельском округе на сельских свалках в год размещается 2,4 тонны отходов.

      Коммунальные отходы, поступающие на сельские свалки, смешаны, раздельного сбора и утилизации на сельских полигонах не предусмотрено.

      Итого согласно предоставленных данных отделом ЖКХ Акимата Денисовского района на полигонах ТБО и свалках сельских округов ежегодно размещается 19,6 тыс. тонн коммунальных отходов.

      Расчетный средний объем образования коммунальных отходов на территории Денисовского района от населения составляет 7287,55 тонн/год из них золошлаков 2,1 тыс. тонн.

      4. Способ изучения статданных.

      Согласно сайта stat.gov.kz в Денисовском районе образуется следующий объем отходов:

Объемы образуемых отходов в Денисовском районе

      Таблица 6

Район/период

Общий объем собранных отходов, с учетом отходов самовывозящих предприятий, тонн

Денисовский

2019

2020

2021

2022

1898

3460

3856

3046

Из них, объем собранных коммунальных отходов, тонн

645

-

2208

1543

      С 2021 года в статистических данных появилась графа о количестве отсортированных и переданных на переработку коммунальных отходов. Однако предприятия, направляющие статистическую отчетность по вывозу коммунальных отходов, данные сведения не отражают.

      Согласно сведений Управления природных ресурсов и регулирования природопользования акимата Костанайской области в Денисовском районе образуются следующие объемы отходов:

Объемы образуемых отходов в Денисовском районе

      Таблица 7

Общий объем образования ТБО в области, тонн

2019

2021

2022

Общий объем образования ТБО

Переработанные, тонн, доля, %

Общий объем образования ТБО

Переработанные, тонн, доля, %

Общий объем образования ТБО

Переработанные, тонн, доля, %

1988,2

8,5%

1394,6

3,2%

1438,8

3,2%

      Данный факт несоответствия объемов образования коммунальных отходов с объемами размещения на сельских полигонах ТБО связан со следующими фактами:

      - в Денисовском районе установлен заниженный норматив объемов образования отходов 1,83 м3 на 1 человека/год;

      - в связи с бесконтейнерным способом сбора коммунальных отходов отсутствует разделение сельскохозяйственных (навоз, отходы растительности) и коммунальных отходов, в том числе и золошлаковых отходов;

      - на сельских свалках отсутствует система взвешивания, учета и размещения коммунальных отходов отдельно от золошлаков и сельско-хозяйственных отходов. На сельские свалки население вывозит смешанные отходы самостоятельно собственными силами или арендованной техникой.

      Также на свалки поступают и отходы, собираемые при проведении регулярных субботников, которые проводятся за счет средств акимата района социальными рабочими центра занятости.

      Выводы по разделу: В населенных пунктах Денисовского района ежегодно образуется 6,66 тыс. тонн коммунальных отходов. Проектная мощность полигона ТБО ИП "Абдин" согласно разрешения на эмиссии в окружающую среду № KZ88VCZ00322302 от 30.05.2019 г. 9250 тонн отходов, в 2021 г. фактически размещено 1625,504 т, в 2022 г. – 1296,22 т отходов, то есть 28,5 % всех образуемых отходов. При этом ИП "Абдин" из принимаемого объема ТБО отделяет следующее вторсырье: макулатуру, ПЭТ бутылку, стеклобой, отходы пластика, отходы пленки. В 2021 г. было отсортировано 48,543 тонны, в 2022 г. - 14,59 тонн, в 2023 г. - 10,3 тонны вторсырья. В среднем за 3 года отсортировывается всего 0,5 % от общего расчетного объема образования коммунальных отходов, не учитывая золошлаки, или 1,6 % от среднего объема коммунальных отходов, размещенных на полигоне ТБО ИП "Абдин".

      Полигоны ТБО в Красноармейском и Свердловском сельских округах, в с.Приреченка находятся в частной собственности у предприятий, занимающихся растениеводством и животноводством. Услуги по приему коммунальных отходов от населения их сбор и вывоз на полигоны ТБО собственники полигонов не оказывают.

      Только в Денисовском сельском округе осуществляется централизованный вывоз коммунальных отходов с контейнерных площадок на полигон ТБО с сортировкой и извлечением вторсырья. Ведет данную работу ИП "Абдин".

      В других сельских округах Денисовского района Централизованная система сбора и вывоза твердых бытовых отходов, организуемая местными исполнительными органами, не работает. Данный факт означает, что 80% коммунальных отходов (из них стеклобой, металлы, ветошь, пластик и т.д.) стихийно размещаются на землях населенных пунктов либо несанкционированно сжигаются (такие отходы, как бумага и картон, пластик, полиэтилен) населением и предпринимателями, от деятельности которых образуются коммунальные отходы.

      Отходы золошлаков вывозятся только 1 раз год от объектов социальной и административной сфер на основании тендерных закупок услуг по вывозу шлаков. Согласно ежегодно предоставляемых сведений по инвентаризации опасных отходов ИП "Абдин" на полигон ТБО Денисовского сельского округа ежегодно в среднем размещается 627 тонн золошлаковых отходов или 22% из расчетного образования 2,1 тыс. тонн от негазифицируемых населенных пунктов Денисовского района. Образуемые золошлаковые отходы населения вывозятся жителями самостоятельно.

2.2. Текущее управление коммунальными отходами в районе

      В данной программе управления отходами рассматриваются только коммунальные отходы. Согласно статьи 365 ЭК РК "под коммунальными отходами" понимаются следующие отходы потребления:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления".

      В Денисовском районе проживает более 16 тыс. человек, в районе развито сельское хозяйство, имеются частные подворья, соответственно образуются отходы потребления. Как было описано ранее к отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления".

      Отходы потребления или ТБО представляют собой сложную смесь и по морфологическому признаку ТБО в настоящее время состоят из следующих компонентов: бумага, пластмассы, пищевые и растительные отходы, различные металлы, стеклобой, текстиль, древесина, кожа, резина, кости. Неоднородность морфологического и фракционного состава ТБО во времени обусловлена как сезонными колебаниями (в осенние месяцы наблюдается увеличение доли отходов плодов и овощей), так и недельными изменениями (в воскресенье и понедельник наблюдается увеличение доли пластиковых пакетов и прочих отходов упаковки). На рисунке 1 обобщены данные различных источников о содержании основных компонентов ТБО в Казахстане.

     


      Рис. 1. Морфологический состав коммунальных отходов образуемых от населения

      Как видно из диаграммы пищевые отходы составляют 31 % из всего объема образующихся отходов, в состав 25% относятся также такие отходы как мокрая и непригодная упаковка, целофаны, памперсы, старая одежда, садовые листья, ветки, крупногабаритная мебель и строительные отходы. Отходы "Сухой" фракции включают в себя 44% отходов, которые можно использовать повторно или переработать. К таким отходам относятся ПЭТ бутылка, бумага, картон, стекло, пластик, полиэтилен, алюминиевые и жестяные банки. Задачей управления отходами отделить сухие отходы, пригодные к переработке, и пищевые отходы на этапе их образования, а к захоронению допустить лишь неперарабатываюмую часть отходов. Это значительно сократит объемы захоронения отходов. Именно сухую фракцию отходов возможно отделить от мокрой путем их сортировки и отдельного складирования в сетчатые контейнера и сдачи в пункты приема вторичных отходов.

      Отходы "Мокрой" фракции.

      - пищевые отходы население используется в качестве корма домашнего скота или удобрений в частных огородах;

      - отходы растительности (листва, трава) в основном складируются в пределах огородов и используются в дальнейшем как перегной удобрения для приусадебных участков (огородов). Древесные отходы используются населением для отопления своих жилых домов.

      Отходы "Сухой" фракции

      - бумага, картон в основном сжигаются в печах домов и бань. Других способов утилизации бумаги и картона либо его накопления в пределах Денисовского района выявлено не было.

      - полимеры - пластиковая тара, полиэтиленовые пакеты и т.д. используются повторно либо сжигаются в бытовых печах, металлических контейнерах или размещаются на полигоне ТБО.

      К этим отходам нужно еще добавить золошлаковые отходы сел Зааятское, Аршалы, Георгиевка, Комаровка, Гришенка, Приречное, Покровка, Досовка, в которых отопление жилых помещений, социальных объектов и торговых и производственных зданий осуществляется в основном углем Шубаркульского бассейна, за отопительный период в 180 дней образуются золошлаковые отходы.

      Основными образователями коммунальных отходов являются:

      - население района, живущее в благоустроенных жилых домах и частном секторе;

      - предприятия промышленности, жилищно-коммунальной сферы, государственные организации, объекты бизнеса;

      - объекты розничной и оптовой торговли (магазины, аптеки, кафе, киоски и т.д.), сфера предоставления услуг (парикмахерские, автомастерские и автомойки, автозаправки и т.д.);

      - соцобъекты (школы, детские сады, больницы, медицинские учреждения и т.д.).

      В Денисовском районе работает 4 полигона ТБО, из них только 1 полигон ТБО, принадлежащий ИП "Абдин", который ведет прием отходов от населения и юридических лиц. Он расположен в с. Антоновка Тельманского сельского округа Денисовского района. При этом ИП "Абдин" предоставляет контейнера физическим и юридическим лицам для временного накопления образуемых коммунальных отходов, осуществляет их вывоз спецавтотранспортом с контейнерных площадок государственных и социальных объектов Денисовского сельского округа на полигон ТБО. ИП "Абдин" установлены сетчатые контейнера на контейнерных площадках и в местах возможного образования пластиковой тары (магазины, общепит) для раздельного сбора вторичного сырья, осуществляется прием вторсырья (картон, пластик, полиэтилен, стеклобутылка, алюминиевая банка и т.д.) от населения на собственной промплощадке, расположенной в с. Некрасовка.

     


      Рис. 2-3. Контейнерные площадки во дворах многоэтажной жилой застройки.

      В других сельских округах Денисовского района отсутствует Централизованная система сбора твердых бытовых отходов, организуемая местными исполнительными органами, в рамках обеспечения физических и юридических лиц услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов. Современная ситуация на территориях населенных пунктов в связи с отсутствием централизованной системы управления коммунальными отходами такова:

      - отсутствуют организованные контейнерные площадки для установки контейнеров с целью раздельного сбора по фракциям коммунальных отходов, и контейнеров для отсортированных отходов, являющихся вторсырьем (пластик, стекло, бумага и картон).

      - коммунальные отходы населением размещаются на придомовых территориях совместно с золошлаковыми отходами и отходами животноводства. У каждого жилого дома на заднем дворе стоит железная бочка в которой сжигаются образуемые отходы (рис. 4-5).

     


     


      Образуемые коммунальные отходы от предпринимательской деятельности торговых точек и административных зданий несанкционированно сжигаются в бочках, установленных для накопления отходов, так как отсутствует система вывоза ежедневно образуемых коммунальных отходов с участков их накопления на полигон ТБО.

      На центральных улицах и возле торговых точек отсутствуют урны для сбора коммунальных отходов, образуемых в пределах торговых точек, административных зданий дошкольных и школьных учреждений.

      Юридические лица и частные предприниматели, содержащие торговые точки, выносят несортированные, коммунальные отходы, ежедневно образуемые с торговых точек и офисных помещений и сжигают их в железной бочке и контейнерах.

     


     


      Рис. 6-7. Металлические и бетонные емкости для складирования и несанкционированного сжигания смешанных коммунальных отходов

      Данные факты связаны с нарушением работы централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов. Ежедневно образуемые коммунальные отходы с торговых точек накапливаются в железных или бетонных емкостях и по мере наполнения сжигаются.

      В рамках данной работы были исследованы населенные пункты Денисовского района, определено количество жилых домов и проживающего населения, количество дошкольных и школьных учреждений, фельдшерско-акушерских пунктов, административных зданий, торговых точек, предприятий, расположенных на землях сельских округов Денисовского района. Определены и посещены сельские полигоны ТБО, установлены места несанкционированных свалок в пределах сельского округа Денисовского района.

      ТОО "ЭКОLINESPORT" на основании проведенных исследовательских работ

      - составлен фотоотчет по состоянию мест складирования отходов в пределах жилого неблагоустроенного массива.

      - составлена картографическая схема сельских округов Денисовского района с определением территорий размещения сельских полигонов ТБО и несанкционированных свалок в пределах района;

      - определены основные проблемы, связанные с отсутствием налаженной централизованной системой управления коммунальными отходами, а также образования несанкционированных свалок в Денисовском районе.

      В настоящее время при проведении обследования населенных пунктов выявлено что внутриквартальные территории жилого сектора завалены отходами частного подворья (КРС, птица). Навоз смешан с бытовыми коммунальными отходами и золой, образуемой от сжигания угля в печах в зимний период для теплоснабжения жилища. Местами установлены бочки, в которых сжигаются твердые бытовые, коммунальные отходы, в том числе и падеж птицы и т.д.

      В центральной части населенных пунктов образующиеся отходы от хозяйственной детальности регулярно сжигаются в 200-литровых бочках. В подобных емкостях сжигают отходы как торговая точка, так и собственники административных зданий.

      В связи с оттоком населения из сельской местности в пределах населенных пунктов стоят полуразрушенные дома с загрязненной вокруг территорией строительными отходами, участками складирования зольных отходов, навоза, смешанного с коммунальными отходами.

      На территории района установлено 2 контейнера для сбора ртутьсодержащих ламп и 72 контейнера для раздельного сбора отходов пластика. 31 контейнер стоит в Денисовском и Тельмановском сельском округах, они установлены возле магазинов, автовокзал, контейнерные площадки многоквартирных домов, школы, детсады, 41 контейнер по остальным сельским округам, по одной в каждой школе, и в местах образования таких отходов. Данные виды отходов (РСЛ и батарейки) попадают со смешанными отходами на полигон ТБО либо размещаются на участках размещения отходов животноводства, так как население складирует отходы животноводства (навоз, помет) совместно с коммунальными отходами и зольными остатками.

      В населенных пунктах Денисовского района постоянно растут несанкционированные места размещения твердо-бытовых отходов. Свалки размещаются в пределах населенных пунктов и за его пределами в степях и лесопосадках. Ликвидацией данных свалок мусора занимаются отделы Акиматов сельских округов за счет бюджетных средств. При этом в уборке загрязненных территорий участвует население, привлеченное центром занятости на социальные рабочие места с привлечением арендуемой спецтехники и грузового автотранспорта, который вывозит ТБО на полигон ТБО ИП "Абдин".

      Юридические лица и частные предприниматели, имеющие торговые точки, расположенные в отдельно стоящих зданиях, не имеют собственных контейнеров, поэтому ежедневно образующиеся отходы со своих торговых точек и офисных помещений предприниматели выносят и сжигают в бочках.

      В связи с вышеперечисленными фактами выяснены обстоятельства, приведшие к такой системе управления коммунальными отходами:

      1) единственное коммунальное предприятие по обслуживанию контейнеров и контейнерных площадок, вывозу коммунальных отходов от населения является ИП "Абдин", который осуществляет свою деятельность только в Денисовском сельском округе, включающим в себя села Денисовка, Некрасовка, Антоновка, Алчановка, Гришенка. Все остальные населенные пункты сельских округов не обслуживаются коммунальными предприятиями в виду их отсутствия. В связи с чем коммунальные отходы населения несанкционированно сжигаются либо размещаются в пределах своих дворовых территорий, вывозятся теплый период года на сельские исторические свалки в Денисовском районе.

      2) отсутствует учет абонентов, в число которых входят население, физические и юридические лица, осуществляющие хозяйственную деятельность, школьные и дошкольные учреждения, собственники административных зданий, производственные и сельско-хозяйственные предприятия, соответственно не ведется прогнозный расчет объемов образования коммунальных отходов. Каждый абонент должен заключить договор оказания услуг по своевременному вывозу твердых бытовых отходов из мест, отведенных для его накопления.

      3) население не заключает договора на вывоз образуемых коммунальных отходов с коммунальным предприятием. Население Денисовского и Тельманского сельских округов составляет 7032 человека, проживающего в 2612 жилых домах. И 83 абонента являются юридическими лицами (соцобъекты, торговые точки, гостиницы, общепит, производственные объекты).

      Коммунальное предприятие ИП "Абдин" обслуживает 610 физических лиц и 83 юридических лица в Денисовском и Тельманском сельских округах, что составляет 3,7% всех физических лиц района и 87% юридических лиц. При этом объем вывозимых коммунальных отходов с контейнерных площадок от населения превышает в 3-5 раз нормы образуемых отходов от абонентов, имеющих договора на вывоз коммунальных отходов и оплачивающих данные услуги. Связан данный факт с тем, что большая часть населения и торговых точек, расположенных в многоэтажных жилых домах, не заключает договора на вывоз коммунальных отходов и не оплачивает услуги коммунального предприятия, но отходы регулярно вывозятся на контейнерные площадки, установленные в многоэтажной жилой застройке. В связи с этим происходит переполнение контейнеров и загрязнение контейнерных площадок.

      4. Отсутствие полного учета коммунальных отходов населения. Вывоз мусора от населения и соцобъектов Денисовского и Тельманского сельских округов, сел Денисовка, Некрасовка, Гришенка, Антоновка, Алчановка осуществляется ИП "Абдин" согласно утвержденного графика. В других населенных пунктов вывоз коммунальных отходов производится физическими и юридическими лицами самостоятельно. Вывоз осуществляется без учета объема и веса отходов, так как складирование отходов производится хаотично и за длительный период времени. Места дальнейшего размещения отходов неизвестны, официальной передачи отходов не происходит, платы за размещение отходов нет, налоговые отчисления не производятся.

      5) Отсутствие организованных мест временного складирования отходов (контейнера, контейнерные площадки). Наличие контейнеров и контейнерных площадок в жилом секторе многоэтажной жилой застройки и единично в местах организованной группы частных жилых домов, обслуживаемые коммунальным предприятием ИП "Абдин", установлены только в населенных пунктах Денисовского и Тельманского сельских округов. В сельских округах Архангельский, Аршалинский, Аятский, Красноармейский, Покровский, Приреченский, Свердловский, селах Крымское, Перелески, Глебовка Денисовского района отсутствуют организованные места, куда бы население размещало бы свои отходы. Отсутствуют контейнерные площадки для установки контейнеров или емкостей для накопления коммунальных отходов населением, На территории района установлено 2 контейнера для сбора ртутьсодержащих ламп и 72 контейнера для раздельного сбора отходов пластика. Контейнеры для ртутных ламп обслуживаются подрядными организациями по заказу отдела ЖКХ, 31 контейнер для пластика стоит в Денисовском и Тельмановском сельском округах, они установлены возле магазинов, автовокзал, контейнерные площадки многоквартирных домов, школы, детсады, 41 контейнер по остальным сельским округам, по одной в каждой школе, и в местах образования таких отходов, обслуживаются ИП "Абдин".

      В большинстве своем у каждого жилого дома на заднем дворе стоит индивидуальная металлическая бочка объемом 0,2 м3 (рис. 8), в которую жители складывают и сжигают свои коммунальные отходы, так как другого решения по уменьшению отходов нет в связи с отсутствием организованного вывоза отходов населением.

     


      рис.8-9. Индивидуальные металлические бочки для складирования отходов в пределах территорий ИЖС с. Денисовка и с. Фрунзенское Денисовского района

      Складирование коммунальных отходов жителями ИЖС осуществляются в кучи вместе с отходами животноводства (навоз, помет и т.д.) и зольными остатками (рис. 10-11).

     


      Рис. 10-11. Размещение отходов животноводства, золошлаков и твердых бытовых отходов

      Данные условия размещения отходов противоречат санитарно-эпидемиологическим требованиям и статье 367 о "Централизованной системе сбора твердых бытовых отходов" ЭК РК. В частных домовладениях допускается использовать емкости произвольной конструкции с крышками (деревянные, металлические и другие) для складирования в них отходов.

      6) Отсутствуют санитарно-эпидемиологические условия для безопасного проживания населения. Территория внутриквартальных проездов частной жилой застройки захламлена отходами животноводства (навозом, пометом и т.д.), смешанными с коммунальными отходами и зольными остатками (рис.11). Отходы хранятся на открытой территории и подвержены воздействию атмосферных осадков, ветров, к данным отходам имеют свободный доступ домашние животные, насекомые, крысы. все это не самым благоприятным образом сказывается на окружающей среде и здоровье населения.

      7) Несанкционированные свалки. В период с 2022 г-2023 гг. пределах Денисовского района выявлены несанкционированные свалки, на которых размещаются различные отходы. Согласно сведений Департамента экологии по Костанайской области на территории Денисовского района выявлено 58 несанкционированных свалок. Их координаты следующие:

Координаты несанкционированных свалок в Денисовском районе

      Таблица 8

№ п/п

Населенный пункт

Широта

Долгота

1

Денисовский район Приреченский с/о с. Приреченка

61° 17' 45,828" E

52° 37' 16,275" N

2

Денисовский район Приреченский с/о с. Окраинка

61° 22' 52,799" E

52° 38' 42,660" N

3

61° 22' 52,504" E

52° 38' 47,849" N

4

Денисовский район Тельманский с/о с. Антоновка

61° 43' 40,049" E

52° 28' 55,035" N

5

61° 43' 43,134" E

52° 28' 54,371" N

6

61° 44' 9,130" E

52° 28' 50,388" N

7

61° 43' 10,678" E

52° 28' 51,153" N

8

61° 43' 8,423" E

52° 28' 37,411" N

9

61° 46' 45,967" E

52° 27' 26,771" N

10

Денисовский район Денисовский с/о с. Денисовка

61° 42' 29,429" E

52° 26' 12,523" N

11

61° 42' 30,925" E

52° 26' 12,346" N

12

61° 42' 52,198" E

52° 26' 36,053" N

13

61° 42' 53,288" E

52° 26' 37,782" N

14

Денисовский район Денисовский с/о р-н детского летнего лагеря "Солнечный"

61° 43' 29,038" E

52° 24' 49,093" N

15

61° 43' 17,466" E

52° 24' 40,637" N

16

Денисовский район Денисовский с/о с. Гришенка

61° 41' 31,969" E

52° 24' 2,245" N

17

61° 41' 38,522" E

52° 23' 59,551" N

18

61° 41' 32,601" E

52° 23' 56,771" N

19

61° 41' 36,412" E

52° 23' 57,281" N

20

61° 41' 29,659" E

52° 24' 0,468" N

21

61° 41' 37,598" E

52° 24' 9,773" N

22

61° 41' 39,988" E

52° 24' 9,380" N

23

61° 41' 36,613" E

52° 24' 4,944" N

24

61° 41' 36,523" E

52° 24' 2,441" N

25

61° 41' 32,242" E

52° 23' 59,057" N

26

61° 41' 29,339" E

52° 24' 9,675" N

27

61° 41' 33,660" E

52° 24' 10,768" N

28

61° 41' 15,031" E

52° 24' 4,771" N

29

61° 41' 18,530" E

52° 24' 2,788" N

30

61° 35' 24,361" E

52° 18' 29,502" N

31

61° 35' 8,156" E

52° 18' 16,000" N

32

Денисовский район с. Глебовка

61° 31' 31,883" E

52° 13' 59,582" N

33

Денисовский район с. Глебовка

61° 31' 12,339" E

52° 12' 52,677" N

34

Денисовский район Тельманский с/о с. Алчановка

61° 48' 51,931" E

52° 29' 20,805" N

35


61° 50' 13,295" E

52° 29' 10,131" N

36


61° 47' 59,686" E

52° 28' 27,643" N

37


61° 48' 3,617" E

52° 28' 31,079" N

38


61° 48' 7,375" E

52° 28' 30,576" N

39


61° 48' 8,818" E

52° 28' 30,637" N

40

Денисовский район Тельманский с/о с.Антоновка

61° 47' 54,927" E

52° 26' 57,606" N

41

в районе полигона ТБО

61° 47' 34,373" E

52° 27' 0,632" N

42


61° 47' 21,485" E

52° 27' 0,424" N

43


61° 47' 20,023" E

52° 27' 3,482" N

44


61° 47' 52,923" E

52° 26' 53,619" N

45


61° 47' 49,049" E

52° 26' 55,182" N

46


61° 47' 37,750" E

52° 26' 53,454" N

47

Денисовский район с. Крымское

62° 3' 7,736" E

52° 41' 49,098" N

48

62° 3' 2,464" E

52° 41' 48,208" N

49

62° 3' 4,309" E

52° 41' 51,282" N

50

62° 3' 6,588" E

52° 41' 52,203" N

51

62° 3' 10,091" E

52° 41' 53,503" N

52

62° 3' 13,510" E

52° 41' 53,219" N

53

62° 3' 1,690" E

52° 41' 57,152" N

54

Денисовский район

62° 3' 46,786" E

52° 31' 47,454" N

55

с. Перелески

62° 3' 46,144" E

52° 31' 57,670" N

56


62° 3' 49,843" E

52° 31' 51,057" N

57

Денисовский район

62° 3' 54,449" E

52° 31' 48,401" N

58

с. Перелески

62° 3' 54,488" E

52° 31' 49,098" N

      Несанкционированные свалки были ликвидированы, коммунальные отходы вывезены на полигон ТБО ИП "Абдин". Ликвидация несанкционированных свалок осуществляется за счет бюджетных средств.

      8) Отсутствие централизованной системы вывоза коммунальных отходов в населенных пунктах Денисовского района.

      Причинами, по которой в населенных пунктах сельских округов Денисовского района не работает централизованная система управления отходами, являются:

      - отсутствие за пределами Денисовского и Тельманского сельских округов коммунального предприятия по вывозу коммунальных отходов населения, социальных объектов, торговых точек;

      - отсутствие в сельских округах полигонов твердых бытовых отходов.

      Большие расстояния между населенными пунктами плохие транспортные пути и их отсутствие в периоды паводков и выпадения обильных осадков. Минимальное количество мусоровывозящей техники препятствует полноценной работе централизованной системы вывоза коммунальных отходов от населения в сельских округах Денисовского района.

      При этом тариф установленный в Денисовском районе является одним из самых высоких в Костанайской области и составляет 573,72 тенге в месяц с одного жителя неблагоустроенного домовладения и 519,67 тенге в месяц с одного жителя благоустроенного домовладения. Установленный тариф за 1 м3 составляет 4988,85 тенге.

Сравнительная таблица по районам с действующей централизованной системой по сбору и вывозу коммунальных отходов с утвержденными тарифами на сбор и вывоз коммунальных отходов в Костанайской области на 07.12.2023 г.

      Таблица 9

Наименование района/ города

Домовладения благоустроенные

Домовладения неблагоустроенные

Годовой тариф на единицу, объем

Ежемесячный тариф с одного жителя, тенге (без НДС)

Расчетная единица

Тенге (Без НДС)

Алтынсаринский район

193,57

227,81

1 м3

1786,78

Амангельдинский район

77

83

1 м3

1426,64

Аулиекольский

318,32

321,6

1 м3

3937,99

Денисовский

519,67

573,72

1 м3

4988,85

Житикаринский

402,82

419,6

1 м3

4028,15

Камыстинский

180,92

206,76

1 м3

1148,67

Карабалыкский

258,12

322,65

1 м3

3871,85

Карасуский

186,29

186,29

1 м3

1510,46

Костанайский

425,91

456,67

1 м3

2839,38

Мендыкаринский

-

191

1 м3

2081

Наурзумский

133

142

1 м3

2274

Сарыкольский

314,21

377,46

1 м3

2448,39

Б. Майлина

223,50

242,13

-

2235

Узункольский


158

1 м3

2876

Федоровский

161

177

1 м3

2039,14

Сравнительный анализ норм образования и накопления коммунальных отходов

      Таблица 10

Объект накопления коммунальных отходов

Расчетная единица

Годовая норма, кубический метр на 1 расчетную единицу

Денисовский район

Камыстинский район

Житикаринский район

Костанайский район

1

Домовладения благоустроенные

1 житель

1,25

1,89

1,20

1,8

Домовладения неблагоустроенные

1 житель

1,38

2,16

1,25

1,93

2

Общежития, интернаты, детские дома, дома престарелых и другие подобные объекты

1 место

1,0

-

0,78

0,31

3

Гостиницы, санатории, дома отдыха

1 место

0,85

1,20

0,60

1,04

4

Детские сады, ясли и другие дошкольные учреждения

1 место

1,27

1,40

0,39

0,48

5

Учреждения, организации, офисы, конторы, банки, отделения связи

1 сотрудник

0,67

1,12

0,93

0,81

6

Поликлиники, медицинские центры

1 посещение

0,0075

0,008

0,0012

0,0040

7

Больницы, прочие лечебно-профилактические учреждения

1 койко-место

1,37

0,81

1,69

1,70

8

Школы и другие учебные заведения

1 учащийся

0,22

0,28

0,14

0,17

9

Рестораны, кафе, прочие увеселительные заведения и учреждения общественного питания

1 посадочное место

0,7

0,86

1,3

0,85

10

Театры, кинотеатры, концертные залы, ночные клубы, залы игровых автоматов, интернет-кафе, компьютерные клубы

1 посадочное место

0,02

0,36

0,1

0,38

11

Музеи, выставки

1 м² общей площади

0,09

0,081


-

12

Стадионы, спортивные площадки

1 место по проекту

0,05

0,070

0,03

0,04

13

Спортивные, танцевальные и игровые залы

1 м² общей площади

0,05

0,13

0,04

0,02

14

Продовольственные и промышленно-товарные магазины, смешанные магазины

1 м² торговой площади

0,64

0,83

0,19

0,47

15

Торговля с машин

1 м² торгового места


-


-

16

Рынки, торговые павильоны, киоски, лотки

1 м² торговой площади

0,3

0,24

0,39

0,20

17

Оптовые базы, склады промышленных, продовольственных товаров

1 м² торговой площади


-

0,10

-

18

Вокзалы, автовокзалы

1 м² общей площади


-

0,14

-

19

Аптеки

1 м² торговой площади

0,15

0,24

0,32

0,23

20

Автостоянки, автомойки, АЗС

1 машино-место

1,5

1,65

2,48

1,50

21

Автомастерские

1 работник

2

1,58

2,61

0,85

22

Гаражные кооперативы, гаражи, паркинги

на 1 гараж


-

0,004

0,20

23

Парикмахерские, косметические салоны

1 рабочее место

0,8

1,05

2,95

1,0

24

Прачечные, химчистки, ремонт бытовой техники, швейные ателье

1 м² общей площади

0,4

-

2,95

0,30

25

Мастерские ювелирные, по ремонту обуви, часов

1 м² общей площади

0,3

0,24


0,85

26

Мелкий ремонт и услуги (изготовление ключей и т.д.)

1 рабочее место


-


-

27

Бани, сауны

1 м² общей площади

0,4

0,36

0,13

1,30

28

Юридические лица, организующие массовые мероприятия на территории города, парковые отходы

1000 участников


-


0,16


Садоводческие кооперативы

1 участок


-

0,45

1,56

      9. Обоснование необходимости установки контейнеров для сбора коммунальных отходов от населения и объектов инфраструктуры населенных пунктов. Одной из важных причин образования стихийных мусорных свалок является отсутствие в пределах населенных пунктов и контейнеров для сбора коммунальных отходов. Данный факт связан с отсутствием в большинстве населенных пунктов Денисовского района централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов населения, торговых, медицинских и социальных объектов, в связи с этим население просто сбрасывает свои отходы за своими домами, смешивая их с навозом, золой либо сжигая отходы в домашних печах, бочках и т.д.

      Согласно предоставленной информации Акиматами сельских округов по количеству проживающего населения, количеству жилых домов, социальных, торговых и медицинских объектов, определено следующее:

      - в связи с преобладающим количеством в селах Денисовского района неблагоустроенных индивидуальных жилых строений (ИЖС) необходима установка индивидуальных контейнеров для сбора коммунальных отходов минимальным объемом 0,2 м3 (200 литров). Это могут быть либо новые контейнера, либо емкости, бывшие в употреблении или самодельно изготовленные (металлические бочки, деревянная тара. самостоятельно изготовленная тара и т.д.). Данные емкости нужны для временного хранения отходов до передачи их коммунальной организации. Хранение во временных емкостях отходов позволяет избежать растаскивания отходов собаками и кошками в населенных пунктах;

      - торговые точки, заведения общепита и другие торговые объекты также должны быть оснащены индивидуальными контейнерми для сбора коммунальных отходов объемом не менее 0,7 м3 и более в зависимости от площади заведения и количеству обслуживающего персонала. Для каждого заведения общепита должна быть организована контейнерная площадка с тем количеством контейнеров, которые могут вместить ежедневных объем отходов. При наличии в пределах 100 м другу от друга нескольких заведений общепита и торговых точек возможна организация контейнерной площадки с установкой туда контейнера для каждого из объектов бизнеса.

      - Социальные объекты (школы, дошкольные учреждения, медицинские организации) и здания администрации района оснащаются контейнерами площадками для сбора коммунальных отходов с расчетным объемом согласно норм образования отходов в Денисовском районе (Решение маслихата Денисовского района Костанайской области № 45 от 09 июня 2022 г., далее "НД 1").

      - Владельцы производственных объектов всех форм собственности за счет собственных средств должны установить контейнера у своих объектов, расчет произвести согласно утвержденных норм образования отходов и обеспечить контейнер такой емкости, чтобы обеспечить семидневное хранение ТБО до момента их вывоза.

      - продолжить обслуживание уже установленных в районе контейнеров для пластика и ртутьсодержащих ламп специализированными компаниями, освобождая их по мере накопления отходов.

Расчеты однодневного накопления коммунальных отходов от населения Денисовского района в разрезе сельских округов

№ п/п

Наименование сельского округа

Количество населения и объектов образуемых отходов

Необходимое количество контейнеров для сбора коммунальных отходов

Расчетный объем образуемых отходов

1.

Денисовский сельский округ
3 села

5685 человек

1,38 м3/год

7845,3м3/год
21,49 м3/сутки
150,43 м3/неделя

2296 домов

2296 (0,2 м3)

9 соц.объектов

9 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

43 торговых точек

43 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

23 предприятий

23 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

2.

Архангельский сельский округ
2 села

954 человек

1,38 м3/год

1316,5 м3/год
3,61 м3/сутки
25,3 м3/неделя

340 домов

340 (0,2 м3)

6 соцобъекта

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

8 торговых точек

8 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

2 предприятия

2 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

3.

Аршалинский сельский округ
4 села

1116 человек

1,38 м3/год

1540,1 м3/год
4,2 м3/сутки
29,5 м3/неделя

328 домов

328 (0,2 м3)

7 соц.объекта

7 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

7 торговых точек

7 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

28 предприятий

28 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

4.

Аятский сельский округ
2 села

1066 человек 

1,38 м3/год

1471,1 м3/год
4,03 м3/сутки
28,2 м3/неделя

557 домов

557 (0,2 м3)

5 соцобъектов

5 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

11 торговых точек

11 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

15 предприятий

15 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

5.

Красноармейский сельский округ
3 села

1473 человек

1,38 м3/ год

2032,7 м3/год
5,57 м3/сутки
39,0 м3/неделя

519 дома

384 (0,2 м3)

3 соцобъекта

3 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

12 торговых точек

8 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

14 предприятий

14 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

6.

Покровский сельский округ
2 село

375 человек

1,38 м3/год

517,5 м3/год
1,42 м3/сутки
9,94 м3/неделя

98 домов

98 (0,2 м3)

6 соцобъекта

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

1 торговая точка

1 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

15 предприятий

15 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

7.

Приреченский сельский округ
2 села

1055 человек

1,38 м3/год

1455,9 м3/год
3,99 м3/сутки
27,93 м3/неделя

297 домов

297 (0,2 м3)

5соцобъекта

5 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

4 торговых точек

4 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

6 предприятий

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

8.

Тельманский сельский округ
2 село

1347 человек

1,38 м3/год

1858,9 м3/год
5,09 м3/сутки
35,63 м3/неделя

316 домов

316 (0,2 м3)

6 соц.объектов

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

7 торговых точек

7 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

11 предприятий

11 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

9.

Свердловский сельский округ
3 села

807 человек

1,38 м3/год

1113,7 м3/год
3,05 м3/сутки
21,36 м3/неделя

188 домов

188 (0,2 м3)

2 соцобъекта

2 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

6 торговых точек

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

12 предприятий

12 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

10

с. Крымское

635 человек

1,38 м3/год

876,3 м3/год
2,4 м3/сутки
16,8 м3/неделя

229 домов

229 (0,2 м3)

2 соцобъекта

2 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

5 торговых точек

5 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

3 предприятий

3 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

11

с. Перелески

1495 человек

1,38 м3/год

1058,4 м3/год
2,9 м3/сутки
20,3 м3/неделя

470 домов

145 (0,2 м3)

6 соцобъекта

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

11 торговых точек

11 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

5 предприятий

5 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

12

с. Глебовка

486 человек

1,38 м3/год

670,7 м3/год
1,84 м3/сутки
12,8 м3/неделя

165 домов

165 (0,2 м3)

6 соцобъекта

6 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

3 торговых точек

3 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

15 предприятий

15 (0,7-1,1 м3)

согласно (НД 1)

      Расчеты показали, что для ежедневного сбора отходов в пределах сельских округов Денисовского района должно быть установлено следующее количество контейнеров:

      - у каждого жилого дома для сбора коммунальных отходов 5803 контейнеров объемом 0,2 м3 (учитывая, что в 1 доме проживает семья в среднем 4 человека в течении суток образуется 0,024 м3 ТБО в течении недели будет образовано в среднем 0,17 м3 ТБО);

      - для каждой торговой точки должен быть предусмотрен индивидуальный контейнер объемом 0,7-1,1 м3, согласно предоставленных данных в Денисовском районе размещается 118 торговых точек, в связи с чем необходима установка 118 контейнеров объемом 0,7-1,1 м3. При условии размещения объектов торговли на расстоянии не более 100 м друг от друга возможно устройство 1 контейнерной площадки для установки нескольких контейнеров каждой торговой точки. Так, например в с. Зааятское у магазина и пекарни установлена контейнерная площадка, но подъезд к ней неблагоустроен, спецавтотранспорту подъехать к нему затруднительно, визуально видно, что в контейнере сжигают отходы;

     


      Рис.12. Контейнерная площадка для торговой точки и пекарни с. Зааятское

      - с целью обеспечения централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов от социальных объектов и административных зданий в Денисовском районе необходимо оборудование контейнерных площадок и установка 63 контейнеров объемом 0,7-1,1 м3 для сбора коммунальных отходов.

      - на территории Денисовского района размещается 149 производственных объектов, в основном для обслуживания сельскохозяйственных предприятий. Каждое предприятие обязано установить контейнеры объемом 0,7 - 1,1 м3 и заключить договор на вывоз отходов с данных контейнеров.

      - с соответствии со статьей 321 Экологического кодекса РК необходимо предусмотреть раздельный сбор отходов с созданием следующих объектов инфраструктуры централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов:

      - в районном центре предусмотреть Пункт приема для возмездного или безвозмездного приема вторсырья у населения, в том числе картона, макулатуры, пластиковой тары, стекла, алюминиевых банок,

      - установить спецконтейнера для сбора ртутьсодержащих ламп, приборов, градусников, батареек;

      - организовать площадки с контейнерами для бытовых отходов и вторсырья (пластик, стекло, картон).

      10. Контейнерные площадки. Отделом ЖКХ акимата Денисовского района необходимо предусмотреть устройство контейнерных площадок у социальнозначимых объектов или объектов с наибольшей посещаемостью (школы, больницы, ЦОНы), в количестве 63 единиц.

      Контейнерные площадки, представляют собой огороженную профлистом площадку рекомендуемым размером 3 м*1,5 м. Площадки должны иметь твердое покрытие и подъездные пути для спецавтотранспорта, иметь крышу для предотвращения попадания атмосферных осадков в контейнер (рис. 13).

     


      Рис. 13. Рекомендуемая контейнерная площадка

      Атмосферные осадки в период выпадения обильных осадков дополнительно увеличивают вес контейнера, при выгрузке таких контейнеров есть риск повреждения подъемных механизмов техники. Поэтому рекомендуется оснащать контейнерные площадки крышей. Вместо металлических контейнеров объемом 0,7 м3 рекомендуется устанавливать мобильные пластиковые контейнера объемом 1,1 м3. Еще одним преимуществом пластиковых контейнеров станет невозможность сжечь отходы в мусорном баке. Контейнера должны регулярно опустошаться коммунальной организацией, ее услуги должны оплачиваться образователями отходов: населением и владельцами строений, госорганами в зависимости от того, чьи отходы туда складываются.

      Дополнительно к мусорным контейнерам на контейнерных площадках устанавливаются сетчатые контейнеры для пластика и специальные оранжевые контейнера для опасных отходов. Данное мероприятие целесообразно провести только в селе Денисовка, в остальных сельских округах устанавливать оранжевые контейнеры для опасных отходов не рекомендуется в связи с малым объемом их образования в малочисленных селах. Оранжевые контейнера в Костанайской области обслуживаются лицензируемой организацией за счет бюджетных средств, сетчатые контейнеры обслуживаются владельцами данных контейнеров, обычно это коммунальные организации или сборщики отходов.

      11. Раздельный сбор отходов. Отходы потребления или ТБО представляют собой сложную смесь и по морфологическому признаку ТБО в настоящее время состоят из следующих компонентов: бумага, пластмассы, пищевые и растительные отходы, различные металлы, стеклобой, текстиль, древесина, кожа, резина, кости. Неоднородность морфологического и фракционного состава ТБО во времени обусловлена как сезонными колебаниями (в осенние месяцы наблюдается увеличение доли отходов плодов и овощей), так и недельными изменениями (в воскресенье и понедельник наблюдается увеличение доли пластиковых пакетов и прочих отходов упаковки). В районе уже установлены и обслуживаются 72 контейнера для пластиковых отходов объемом по 1,5 куба. В месяц образуется 108 м3, периодичность их вывоза составляет 1 месяц. Все эти отходы в общей куче попадают либо на полигон ТБО, либо на несанкционированную свалку, горючие отходы сжигаются в мусорных баках, данные отходы на переработку не передаются.

      В связи с отсутствием рентабельных цен местные предприниматели не торопятся открывать пункты приема вторсырья на платной основе в связи с заведомой убыточностью.

      Юридические лица и частные предприниматели, содержащие торговые точки, выносят несортированные, коммунальные отходы, ежедневно образуемые с торговых точек и офисных помещений и сжигают их в железной бочке и контейнерах. Это является следствием отсутствия централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов. И поэтому население вынуждено само предпринимать меры по удалению своих отходов.

      В Денисовском районе очень низкая доля сортировки отходов, которая находится на самом начальном этапе становления и по итогам 2022 года составила 0,2%. Местным предпринимателем такой низкий показатель объясняется отсутствием хорошей цены на вторсырье и затраты по сбору вторсырья превышают доходы от его продажи, что делает сбор сырья экономически невыгодным. В следующей таблице представлен сравнительный анализ доли раздельного сбора и объемов образования отходов в остальных районах и городах Костанайской области.

Объем размещенных отходов на полигонах ТБО в 2022 г.

      Таблица 11

№ п/п

Наименование города, района

Общий объем переработанных и утилизированных ТБО, тонн

Общий объем захоронения ТБО, тонн

Общий объем образования ТБО, тонн

Доля переработки и утилизации ТБО к их образованию (% перерТБО=Vперераб/Vобр*100%), %

1

2

3

4

5

6

1

Алтынсаринский

0,0

0,0

0,0

0,0

2

Амангельдинский

32,0

580,0

612,0

5,2

3

Аулиекольский

1 301,0

2 787,2

4 088,2

31,8

4

Денисовский

3,2

1 435,6

1 438,8

0,2

5

Джангельдинский

0,0

35,4

35,4

0,0

6

Житикаринский

1 478,3

5 778,5

7 256,8

20,4

7

Карабалыкский

233,0

6 673,0

6 906,0

3,4

8

Камыстинский

12,0

2 455,0

2 467,0

0,5

9

Карасуский

3 840,1

5 470,3

9 310,4

41,2

10

Костанайский

4 040,5

43 233,0

47 273,5

8,5

11

Мендыкаринский

82,0

4 715,5

4 797,5

1,7

12

Наурзумский

0,0

230,0

230,0

0,0

13

Сарыкольский

6 335,0

1 055,0

7 390,0

85,7

14

им. Б. Майлина

1 300,8

2 393,7

3 694,4

35,2

15

Узункольский

34,0

3 469,0

3 503,0

1,0

16

ФҰдоровский

514,0

3 492,0

4 006,0

12,8

17

г.Аркалык

12,5

8 272,3

8 284,8

0,2

18

г.Лисаковск

4 166,2

3 205,8

7 372,0

56,5

19

г.Рудный

4 392,3

19 375,0

23 767,3

18,5

20

г.Костанай

10 605,1

57 753,4

68 358,5

15,5


Итого:

38 381,9

172 409,4

210 791,3

18,2

      11. Медицинские отходы. Основным образователем медицинских отходов является местная районная больница. Посредством процедуры госзакупок больница закупает услуги по вывозу и утилизации медицинских отходов класса Б, В. Отходы вывозит лицензированная организация спецавтотранспортом. Медотходы уничтожаются термическим способом в специальных печах для сжигания отходов при температуре 1000 - 1200 градусов Цельсия (далее - °С). Продукты сжигания медотходов захораниваются на полигоне ТБО.

      12. Информационная работа. Экологическое просвещение и пропаганда раздельного сбора в СМИ, соцсетях и учебных заведениях Денисовского района не ведутся.

2.3. Обзор мусоровывозящих компаний и полигонов ТБО

      Коммунальное предприятие по вывозу коммунальных отходов населения в Денисовском и Тельманском сельских округах Денисовского района принадлежит ИП "Абдин". Предприятие согласно предоставленной информации обслуживает 610 физических лиц, 49 юридических лица; 34 государственных учреждения (соцобъекты). Вывоз ТБО из контейнеров производится согласно утвержденного графика. Размещение отходов осуществляется на собственном полигоне ТБО ИП "Абдин", расположенном в п. Антоновка. На балансе у предприятия имеется:

      - фронтальный погрузчик, автосамосвал Камаз 55111 и мусоровоз на базе Газ 3309-0357, оснащенный навигационной системой GPS;

      - 30 шт собственных 178 арендованных металлических контейнера;

      - 72 шт арендованных сетчатых контейнеров.

      Вывозом коммунальных отходов, образуемых в населенных пунктах, в том числе несанкционированных свалок, занимаются индивидуальные предприниматели, имеющие спецтехнику и грузовой транспорт: в Красноармейском сельском округе ИП Несипов А.М.; в Аятском сельском округе ИП Михалев В.В.

      Полигоны по приему и размещению твердых бытовых отходов (ТБО) в Денисовском районе.

      Полигоны ТБО - комплексы природоохранительного сооружения, предназначенные для складирования и изоляции ТБО, обеспечивающие защиту почвы, поверхностных и грунтовых вод, препятствующие распространению грызунов, насекомых и болезнетворных микроорганизмов.

      Полигон ТБО ИП "Абдин" расположен на территории с. Антоновка Тельманского сельского округа Денисовского района. Полигон расположен на открытой площадке земель, не попавших под с/х угодья, удалены от селитебной части сел на расстояние более 2000 м. Общая площадь полигона составляет 2 га, ограждена забором и разделена по площадкам: размещение ТБО методом наваливания и уплотнения; для временного хранения золошлаков, хозяйственная зона для обслуживания полигона. Предприятием оформлено разрешение № KZ88VCZ00322302 на размещение ежегодно 9250 тонн твердо-бытовых отходов.

      Полигон ТБО ТОО "Фрунзенское" расположен в с. Фрунзенское Красноармейского сельского округа Денисовского района. Ближайшая жилая застройка расположена на расстоянии более 2 км от месторасположения полигона ТБО. Полигон представляет собой площадку в виде квадрата, огороженный со всех сторон обваловкой и окруженный рвами. Общая площадь составляет 1,0 га. Строения на полигоне ТБО отсутствуют. Предприятием оформлено разрешение на эмиссии в окружающую среду № KZ40VCZ00172234 от 27.07.2018 г. сроком до 2027 года, по которому ежегодно разрешается размещение 720 тонн твердых бытовых отходов. Полигон предназначен для размещения собственных отходов ТОО "Фрунзенское". Коммунальные отходы от населения не принимает.

      Полигон ТБО ТОО "Колос-Фирма" расположен в с. Свердловка Свердловского сельского округа Денисовского района. Участок расположен в северной части с. Свердловка на расстоянии 1200 м. Общая территория промплощадки составляет 1,3125 га. Зданий и сооружений на площадке нет. Участок огорожен ранее использовался для хранения силоса. Свалка расположена за пределами границ населенного пункта. Подъездные пути к полигону имеются. Предприятием оформлено разрешение на эмиссии в окружающую среду № KZ16VCZ00508771 от 19.11.2019 г. сроком до 2028 года, по которому ежегодно на полигоне может размещаться до 1102,3 тонны отходов. Полигон предназначен для размещения собственных отходов ТОО "Колос-Фирма". Коммунальные отходы населения не принимает предприятие не принимает.

      Полигон ТБО ТОО "Приреченское" расположен недалеко от села Приреченка Денисовского района. На данный участок ведется систематический вывоз отходов, образующихся в селе Приреченка и селе Окраинка. Площадь полигона ТБО 2,0 га. Проектная мощность полигона 300,0 тонн ТБО в год, после сортировки согласно экологического заключения планируется захоранивать 175,5 тонн в год. У предприятие оформлено разрешение № KZ50VCZ00449280 от 03.12.202019 г. на выброс загрязняющих веществ от полигона и размещение на полигоне 178,5 тонн ТБО сроков до 03 декабря 2026 года.

     


      Рис. 14. Лимиты размещения отходов на полигонах ТБО в Денисовском районе

      Таким образом проектные мощности расположенных в Денисовском районе полигонов ТБО достаточно, чтобы разместить весь объем образуемых отходов в районе.

2.4. Имеющаяся нормативная база по образованию и накоплению отходов

      В новом Экологическом кодексе РК от 02.01.2021 г. отходам посвящен 19-й раздел, где дано определение понятию отходов, дано определение владельцам отходов, описан порядок управления отходами.

      Появилось понятие "раздельного сбора отходов".

      Согласно пункта 2 статьи 321 "Лица, осуществляющие операции по сбору отходов, обязаны обеспечить раздельный сбор отходов в соответствии с требованиями настоящего Кодекса.

      Под раздельным сбором отходов понимается сбор отходов раздельно по видам или группам в целях упрощения дальнейшего специализированного управления ими".

      Согласно главного экологического документа страны Раздельный сбор должен осуществляться по сухой и мокрой фракциям:

      1) "сухая" (бумага, картон, металл, пластик и стекло);

      2) "мокрая" (пищевые отходы, органика и иное).

      Запрещается смешивание отходов, подвергнутых раздельному сбору, на всех дальнейших этапах управления отходами.

     


      Рис. 15. Контейнера для раздельного сбора "Сухой" и "Мокрой" фракций

     


      По новому кодексу на контейнерных площадках будут стоять контейнера для двух видов фракций ("Сухой" и "Мокрой"), которые по мере накопления будут сначала вывозиться сначала на сортировочную площадку, и только часть этих отходов будет захораниваться. Ранее пропагандировалась практика разделения отходов по цветам, которая популярна в развитых странах. Но закуп такого количества контейнеров ложится нагрузкой на бюджет города или заинтересованного предпринимателя.

      Согласно статьи 331 "субъекты предпринимательства, являющиеся образователями отходов, несут ответственность за обеспечение надлежащего управления такими отходами с момента их образования до момента передачи в соответствии с пунктом 3 статьи 339 экологического Кодекса во владение лица, осуществляющего операции по восстановлению или удалению отходов на основании лицензии".

      Согласно пункта 3 статьи 339 "Образователи отходов являются собственниками произведенных ими отходов". В соответствии с принципом "загрязнитель платит" образователь отходов, нынешний и прежний собственники отходов несут ответственность за обеспечение соблюдения экологических требований по управлению отходами до момента передачи таких отходов во владение лицу, осуществляющему операции по восстановлению или удалению отходов…".

      Все субъекты предпринимательства, включая объекты торговых точек, объектов по предоставлению услуг обязаны тоже принимать участие в вывозе отходов и нести ответственность до момента передачи отходов специализированной компании. Субъекты предпринимательства обязаны устанавливать контейнера для мусора непосредственно у своих торговых точек. Согласно пункта 3 статьи 367 кодекса "Юридические лица и индивидуальные предприниматели, осуществляющие деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (сооружениях), при пользовании централизованной системой обязаны заключить договор на транспортировку твердых бытовых отходов с субъектами предпринимательства в сфере управления отходами, осуществляющими сбор и транспортировку твердых бытовых отходов, определенными местными исполнительными органами в соответствии с настоящим Кодексом". Предприниматели также могут воспользоваться услугами предприятий, работающих в сфере обращения с отходами, включенных в реестр разрешений и уведомлений в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях". При самостоятельном вывозе твердых бытовых отходов юридические лица и индивидуальные предприниматели обязаны заключать договоры с субъектами предпринимательства, осуществляющими переработку и (или) захоронение твердых бытовых отходов. Причем на полигон можно вывезти отходы только в случае, если в регионе отсутствует переработчик вторсырья.

      В кодексе также описаны полномочия местных исполнительных органов по обращению с отходами. Так согласно пункта 3 статьи 365 Кодекса "Местные представительные органы районов, городов областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами;

      2) утверждения норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) утверждения тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      4. Местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) организации разработки программ по управлению коммунальными отходами и обеспечения их выполнения;

      2) разработки и представления на утверждение соответствующим местным представительным органам норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) выделения земельных участков под строительство и (или) размещение объектов по управлению коммунальными отходами, в том числе для обустройства контейнерных площадок и пунктов приема вторичного сырья;

      4) обеспечения строительства объектов по удалению и захоронению коммунальных отходов;

      5) осуществления контроля за обращением коммунальных отходов в соответствии с настоящим Кодексом, правилами управления коммунальными отходами, а также разработки мероприятий и экономических инструментов, направленных на снижение объемов образования коммунальных отходов, повышение уровня их подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и сокращение объемов коммунальных отходов, подлежащих захоронению, в том числе посредством государственно-частного партнерства;

      6) утверждения правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов;

      7) разработки и представления на утверждение соответствующим местным представительным органам тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, рассчитанных в соответствии с методикой, разрабатываемой и утверждаемой уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

      8) определения порядка распределения тарифа между субъектами, осуществляющими операции по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов;

      9) организации рациональной и экологически безопасной системы сбора коммунальных отходов, предусматривающей их раздельный сбор, в том числе транспортировку и накопление до восстановления или удаления;

      10) обеспечения создания и функционирования необходимой инфраструктуры для субъектов предпринимательства, осуществляющих деятельность по сбору, транспортировке, сортировке, восстановлению и удалению коммунальных отходов, в том числе посредством государственно-частного партнерства;

      11) обеспечения достижения целевых показателей качества окружающей среды при управлении коммунальными отходами;

      12) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

      13) обеспечения доступа для организаций, осуществляющих деятельность по сбору, транспортировке, сортировке, восстановлению, в том числе переработке, и удалению коммунальных отходов, к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства;

      14) информирования населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор;

      15) организации работы по вывозу отходов для владельцев объектов по энергетической утилизации отходов.

      5. Местные исполнительные органы сел, поселков, сельских округов реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

      2) организации регулярного вывоза коммунальных отходов;

      3) обеспечения соблюдения экологических требований при управлении коммунальными отходами;

      4) предотвращения и пресечения несанкционированного сжигания коммунальных отходов.

      6. Опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      В Кодексе появляется описание механизмов государственно-частного партнерства (далее "ГЧП"). В рамках ГЧП "проектирование, строительство, создание, реконструкция, модернизация и эксплуатация инфраструктуры и осуществление деятельности по сбору, транспортировке, сортировке, захоронению твердых бытовых отходов, ликвидации стихийных свалок (далее – управление твердыми бытовыми отходами) могут осуществляться путем реализации проектов государственно-частного партнерства в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственно-частного партнерства" (статья 366 кодекса).

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды разрабатывает и утверждает порядок и условия реализации проектов ГЧП, в том числе порядок проведения конкурса по определению частного партнера, конкурсную документацию проекта ГЧП и типовые договоры, а также порядок и пределы возмещения затрат частного партнера.

      Затраты частного партнера возмещаются за счет средств, полученных от тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, и иных источников финансирования.

      Оператор РОП возмещает разницу между предельным тарифом и текущим тарифом для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО.

      Размер предельного тарифа для каждого проекта государственно-частного партнерства на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и отражает фактические и инвестиционные расходы по указанным операциям в соответствующем городе, районе.

      Транспортные средства мусоровывозящих компаний должны быть оснащены спутниковыми навигационными системами, подключенными к информационной системе "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан", и поддерживать эти системы постоянно в рабочем состоянии (статья 368).

      Политика управления отходами согласно нового экологического кодекса должна строиться на следующих принципах:

      1) иерархии;

      2) близости к источнику;

      3) ответственности образователя отходов;

      4) расширенных обязательств производителей (импортеров).

      Принцип иерархии отходов подразумевает обязательное выполнение "поэтапности" в обращении с отходами. Образователями отходов должно достигаться, в первую очередь, предотвращение (или минимизация) образования отходов в ходе деятельности, затем повторное использование, переработка, утилизация, и, в последнюю очередь, удаление (захоронение) отходов.

     


      Рис. 18. принцип 5 R

      The 5 R’s Rule

      - Refuse - отказываться,

      - Reduce - сокращать,

      - Reuse – повторно использовать,

      - Recycle - перерабатывать,

      - Recover – восстанавливать

      Образовавшиеся отходы должны подлежать восстановлению или удалению как можно ближе к источнику их образования, если это обосновано с технической, экономической и экологической точки зрения (статья 330 ЭК РК).

      Полигоны ТБО относятся к третьему классу. На полигонах ТБО запрещается захоранивать ряд опасных отходов, обладающих токсичными, пожароопасными свойствами, стойкие органические загрязнители, медицинские, биологические отходы, шины, пестициды и т.д. С введением нового ЭК РК перечень запрещенных к захоронению отходов значительно расширился и в него вошли пищевые и строительные отходы, ряд коммунальных отходов, пригодных для переработки, восстановления (пластик, бумага, стекло и стеклобой, лом металлов, аккумуляторных батарей и т.д.). Полный перечень перечислен в статье 351 Кодекса.

      Размер налоговой платы с 01.01.2025 г. за захоронение отходов планируется увеличить в 2 раза с 0,19 МРП до 0,38 МРП, что с учетом повышающего коэффициента "2" плата за захоронение отходов в Костанайской области составит 0,76 МРП.

      Таблица 12

№ п/п

Виды отходов

Ставки платы (МРП) Налогового кодекса РК

Действовавшая ранее редакция за 1 тонну

Действующая редакция (вступает в силу с 1 января 2025 года)
За 1 тонну

1.

За захоронение отходов производства и потребления на полигонах



1.1.

Коммунальные отходы (твердые бытовые отходы, канализационный ил очистных сооружений)

0,19

0,38


Ставки платы с учетом понижающего коэффициента к операторам полигонов и осуществляющими захоронение коммунальных отходов*

0,04

0,076

      * Примечание: Согласно подпункта 2 пункта 2 статьи 577 Налогового кодекса РК к ставке платы за размещение отходов применяется понижающий коэффициент 0,2.

      Это должно стимулировать владельцев полигонов ТБО меньше захоранивать отходов и внедрять раздельную сортировку ТБО для сокращения объемов захоронения отходов. Например, ИП "Абдин" в 2022 году на полигон ТБО принял 2656 тонн отходов. В 2022 году платежи в бюджет Денисовского района за захоронение отходов составили 2,656 млн тенге.

Расчет эмиссий в окружающую среду за захоронение отходов в 2022 году

      Таблица 13

Захороненные отходы

Количество, тонн

Ставка платы

МРП 2022

Повышающий коэффициент

Понижающий коэффициент

Расчет эмиссий в окружающую среду

A

B

C

D

E

F

=B*C*D*E*F

Коммунальные отходы

1033,841

0,019

3180

2

0,2

24 986

Зола

1253,067

0,33

3180

2

-

2 629 937

Навоз

308,974

0,001

3180

2

-

1 965

Итого

2595,882





2 656 888

      C 2031 года стоимость захоронения постепенно будет увеличена сначала в 2, с 2034 года - в 4, и с 2037 года в 8 раз. Соответственно пропорционально вырастут и тарифы для населения, могут возникнуть проблемы с вывозом мусора и социальная напряженность в обществе. Поэтому объемы захоронения отходов необходимо сокращать.

      Еще одним механизмом, стимулирующим предприятие внедрять наилучшие доступные технологии, являются поправки в Экокодексе о необходимости крупным объектам внедрять наилучшие доступные технологии (НДТ). До 2031 года объекты I категорий, коими являются и полигоны ТБО, должны оформить в Министерстве экологии комплексное экологическое разрешение (КЭР), в котором будут описаны новые технологии, направленные на улучшение качества окружающей среды, и внедряемые на предприятии. В период с начала оформления КЭР предприятие будет освобождено от уплаты эмиссий в окружающую среду. Высвобождаемые средства должны быть направлены закуп новых технологий, направленных на сокращение мусора. В случае отзыва КЭР, а также невыполнения программы экологической эффективности, ставшей основанием для отзыва КЭР, нулевые коэффициенты приобретают значение соответсвующих увеличенных коэффициентов с взысканием пени за весь обнуленный период. При увеличенных ставках за захоронение отходов размер налогов объеме захоронения как в 2022 году может составить (с учетом индексации МРП) в год:

      - при двухкратном повышении в 2031 г.: 9,9 млн тенге в год,

      - при четырехкратном повышении в 2034 г. – 24,2 млн тенге,

      - при восьмикратном повышении в 2027 г. - 59,5 млн тенге.

      В следующей таблице представлен прогнозный расчет экологических платежей в будущие периоды с учетом повышения налоговых ставок:

Прогнозный расчет экологических платежей собственников полигона ТБО в период повышенных налоговых ставок

Захороненные отходы

Количество, тонн

Ставка платы

МРП 2022

Повышающий коэффициент

Понижающий коэффициент

Увеличенный коэффициент

Расчет эмиссий в окружающую среду, в тенге

A

B

C

D

E

F

G

H

С 2031 г.








Коммунальные отходы

1033,841

0,019

5929

2

0,2

2

93 163

Зола

1253,067

0,33

5929

2

-

2

9 806 101

Навоз

308,974

0,001

5929

2

-

2

7 327

Итого

2595,882






9 906 591

С 2034 г.








Коммунальные отходы

1033,841

0,019

7263

2

0,2

4

228 258

Зола

1253,067

0,33

7263

2

-

4

24 025 791

Навоз

308,974

0,001

7263

2

-

4

17 952

Итого

2595,882






24 272 001

С 2037 г.








Коммунальные отходы

1033,841

0,019

8897

2

0,2

8

559 253

Зола

1253,067

0,33

8897

2

-

8

58 865 253

Навоз

308,974

0,001

8897

2

-

8

43 984

Итого

2595,882






59 468 490

      Соответствующие поправки уже внесены в Экологический и налоговый кодексы.

      КЭР отзовут в случае:

      - незавершения ключевого мероприятия в пределах сроках продления;

      - недостижения в установленные сроки какого-либо из технологических нормативов более, чем на 30%;

      - недостижения к сроку, установленному в графике достижения показателей поэтапного снижения негативного воздействия, какого-либо из таких показателей более чем на 30%;

      - недостижения показателя поэтапного снижения в пределах соответствующих сроков продления.

      Ужесточены и требования кодекса об административных правонарушениях от 5.07.2014 года № 235-V ЗРК в плане увеличения размеров штрафов за нарушение экологических требований по управлению отходов (статья 344).

Размеры штрафных санкций за нарушение правил обращения с отходами

      Таблица 14

№ п/п

Вид правонарушения

Размер штрафа

1.

Нарушение запрета на захоронение отдельных видов отходов, предусмотренного экологическим законодательством Республики Казахстан

100% от суммы экономической выгоды, полученной в результате совершения нарушения

2.

Складирование отходов вне специально установленных мест, не предназначенных для их накопления или захоронения, а равно захоронение отходов без экологического разрешения или отходов, не заявленных в декларации о воздействии на окружающую среду

на физических лиц 50 МРП,
на должностных лиц, субъектов малого предпринимательства или некоммерческие организации – 100 МРП,
на субъектов среднего предпринимательства – 100%, на субъектов крупного предпринимательства – 200% от суммы экономической выгоды, полученной в результате нарушения.

3.

Нарушение экологических требований по накоплению, сбору, транспортировке, учету, восстановлению, удалению и обезвреживанию отходов

на физических лиц 40 МРП, на должностных лиц, субъектов малого предпринимательства или некоммерческие организации – 100 МРП,
на субъектов среднего предпринимательства – 200 МРП,
на субъектов крупного предпринимательства – 500 МРП

4.

Нарушение экологических требований к операциям по управлению отходами

на физических лиц – 20 МРП,
на субъектов малого предпринимательства или некоммерческие организации – в размере 50 МРП, на субъектов среднего предпринимательства – 100 МРП,
на субъектов крупного предпринимательства – 300 МРП.

5.

Действие, предусмотренное частью третьей настоящей статьи, совершенное повторно в течение года, а субъектами крупного предпринимательства – в течение трех лет после наложения административного взыскания

на физических лиц 100 МРП,
на должностных лиц, субъектов малого предпринимательства или некоммерческие организации – 200 МРП,
на субъектов среднего предпринимательства – в размере 300 МРП,
на субъектов крупного предпринимательства – 1000 МРП, с приостановлением действия лицензии на переработку, обезвреживание, утилизацию и (или) уничтожение опасных отходов.

      Хочется подчеркнуть, что штрафы распространяются и на жителей (физических лиц), которые осуществляют складирование отходов вне специально установленных мест, не предназначенных для их накопления или захоронения. И местным исполнительным органам необходимо провести профилактическую работу в целях информирования населения о мерах ответственности за складирование отходов вне специально предназначенных мест.

2.5. Описание и анализ выделенных средств в динамике за последние три года

      Для анализа сумм выделенных средств на природоохранные мероприятия были проанализированы закупки бюджетных организаций за период 2020-2022 гг. и захвачен 2023 год по состоянию на 06.12.2023 г. За этот период из мероприятий по сокращению отходов организациями района были выделены средства на вывоз и захоронение ТБО и шлака, медицинские организации закупили услуги на утилизацию медицинских отходов.

      Услуги по вывозу отходов в основном закупает отдел образования для школ района, также данной услугой пользуется большинство госорганов. Вывоз медицинских отходов на конкурсной основе закупает местная районная больница. Местный акимат в 2023 закупал услуги по вывозу отходов с Денисовского сельского округа.

      В 2023 году также была заказана программа управления отходами для Денисовского района, в которой описана модель сокращения отходов в районе, увеличения доли раздельного сбора отходов в соответствии с законодательством РК.

      В приложении 2 представлена таблица расходования бюджетных средств на мероприятия по вывозу отходов, разработке программы управления отходами, закуп контейнеров и ликвидацию свалок. Другие мероприятия в районе пока не закупаются. Денежные средства на них не выделяются.

      За анализируемый период 2020-2023 гг. на вывоз отходов в районе было направлено 31,5 млн тенге, из них в 2023 г. – 15,4 млн тенге, в 2022 г. – 7,136 тенге, в 2021 г. -4,366 тенге, в 2020 г. 4,159 тенге. На программу управления отходами в 2023 г. было затрачено 2,95 млн тенге. На приобретение 40 контейнеров в 2023 г. было потрачено 2,449 млн тенге, в 2022 на закуп еще 20 контейнеров было затрачено 1,490 млн тенге.

      Подробная расшифровка выделенных средств, количество и наименование услуг описаны в приложении 2.

      Таким образом, в районе для сокращения отходов необходимо выделить средства на:

      - оснащение контейнерами населения, государственных и частных организаций,

      - установку и оснащение контейнерных площадок, контейнеров для перерабатываемых отходов,

      - внедрение раздельного сбора отходов,

      - проведение информационной работы,

      - оснащение коммунальной организации мусоровывозящей техникой,

      - регулярный пересмотр тарифов на сбор, вывоз и переработку отходов,

      - оплату коммунальных услуг по вывозу отходов всеми организациями района и населением и другие расходы, предусмотренные планом мероприятий по реализации данной программы управления отходами.

      Если раздельный сбор не будет внедряться, и все вывозимые отходы будут по прежнему захораниваться, то стоимость затрат на вывоз ТБО с 2031 года вырастет в 2 раза, с 2034 года – в 4 раза и с 2037 г. – в 8 раз.

      Выводы:

      Принцип иерархии отходов подразумевает обязательное выполнение "поэтапности" в обращении с отходами. Образователями отходов должно достигаться, в первую очередь, предотвращение (или минимизация) образования отходов в ходе деятельности, затем повторное использование, переработка, утилизация, и, в последнюю очередь, захоронение отходов.

      Налоговая плата за размещение отходов, как инструмент экономического регулирования, на практике оказался малоэффективен: предприятия стремятся как можно скорее передать отходы для захоронения, вместо организации их переработки/утилизации.

      В новой редакции Экологического кодекса в целях стимулирования природопользователей перерабатывать/утилизировать отходы, предложено отойти от тотальной платы за размещение отходов путем включения мероприятий по их рециклингу в комплексные экологические разрешения на основе использования наилучших доступных технологий, а также внедрения платности за захоронение отходов.

      Предусмотрены в КоАП РК размеры экологических штрафов за нарушение экологических требований при управлении отходами.

3. Цель, задачи и целевые показатели

      Жизнедеятельность любого жителя населенного пункта и обслуживающих население предприятий Денисовского района неизбежно влечет за собой образование коммунальных отходов и создает проблему их размещения, утилизации или захоронения.

      Безопасное обращение с отходами с учетом международного опыта основывается на следующих основных принципах (статья 329 Экологического кодекса РК):

      - предотвращение образования отходов;

      - подготовка отходов к повторному использованию;

      - переработка отходов;

      - утилизация отходов;

      - удаление отходов.

      • предотвращение образования отходов (уменьшая их количество и вредность, используя замкнутый цикл производства);

      • утилизация отходов до полного извлечения полезных свойств веществ (повторное использование сырья);

      • безопасное размещение отходов;

      • приоритет утилизации над их размещением;

      • размещение отходов без причинения вреда здоровью населения и нанесения ущерба окружающей среде.

      При применении принципа иерархии должны быть приняты во внимание принцип предосторожности и принцип устойчивого развития, технические возможности и экономическая целесообразность, а также общий уровень воздействия на окружающую среду, здоровье людей и социально-экономическое развитие области.

      Целью разработки настоящей программы является создание системы интегрированного управления коммунальными отходами в сельских округах Денисовского района, обеспечивающей охрану окружающей среды и условия санитарно-эпидемиологического благополучия сельских округов и населения, проживающего в нем.

      Разработка новой модели управления коммунальными отходами, заключающаяся в управлении качеством и количеством отходов и эмиссией загрязняющих веществ на всех стадиях существования коммунальных отходов.

      Система управления отходами является основным информационным звеном в системе управления окружающей средой и имеет следующие цели:

      • уменьшение негативного воздействия образующихся от населения коммунальных отходов на окружающую среду в соответствии с требованиями, предусмотренными Экологическим кодексом РК;

      • систематизация процессов образования, удаления и обезвреживания всех видов коммунальных отходов ("сухая" и "мокрая" фракция) в соответствии с действующими нормативными документами РК.

      Задачей программы управления коммунальными отходами является увеличение доли переработки мусора и уменьшения количества свалок.

      Научить граждан многократно использовать то, что можно не выбрасывать, сортировать и правильно выносить отходы.

      Основной целью Программы управления коммунальных отходов является развитие Централизованной системы сбора коммунальных отходов в соответствии с требованиями Экологического кодекса РК.

      Действия, которые приведут к реализации поставленной цели:

      1. Создание инфраструктуры сбора коммунальных отходов, отходов потребления, образующихся в результате жизнедеятельности населения, полностью или частично утративших свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился, в том числе и крупногабаритные отходы (мебель, бытовая техника).

      2. Провести конкурс (тендер) уполномоченным органом среди участников желающих оказывать услуги по вывозу коммунальных отходов от населения сельских округов Денисовского района. Определения путем проведенного конкурса отделом ЖКХ компании с собственной или арендованной специализированной техникой, мусоровозами, готовой на постоянной основе оказывать услуги по сбору и вывозу коммунальных отходов на полигон ТБО.

      3. Заключение договора на вывоз коммунальных отходов с индивидуальных контейнеров домовладений с жителями Денисовского района.

      4. Отделу ЖКХ, акиматам сельских округов оформить земельные участки под организованными контейнерными площадками для объектов торговли, соцобъектов в сельских округах с последующей передачей их коммунальной организации для обслуживания.

      5. Также необходимо организовать выполнение следующих мероприятий по их содержанию:

      - контейнерные площадки, подходы и подъездные пути к ним должны иметь твердое покрытие;

      - контейнерные площадки должны быть огорожены сплошным ограждением, исключающим распространение мусора на прилегающие территории;

      - извлечение вторичного сырья (текстиль, банки, бутылки и другие предметы) из контейнеров, из специализированного транспорта не допускается.

      - контейнерная площадка должна быть очищена от коммунальных отходов в пределах 5 м по периметру контейнерной площадки.

      - в летний период времени контейнеры должны промываться с применением моющих средств и дезинфицироваться не реже 1 раза в десять дней.

      - обеспечить в зимнее время года - очистку от снега и наледи подходов и подъездов к контейнерным площадкам с целью создания нормальных условий для работы специализированного автотранспорта и пользования населением.

      6. Установить на контейнерных площадках минимальный набор контейнеров:

      - пластиковые контейнера емкостью 1,1 м3, один сетчатый контейнер объемом 1,6 м3 для складирования ПЭТ - бутылок и пластиковых отходов;

      7. Коммунальной организации утвердить график вывоза коммунальных отходов

      – для благоустроенного сектора – ежедневно не ранее 7.00 и не позднее 18.00;

      – для частного сектора – 1 раз в неделю.

      1. Акиматам населенных пунктов Денисовского района предусмотреть во всех населенных пунктах Денисовского района контейнерную площадку с:

      - сетчатыми контейнерами для ПЭТ-бутылок и пластиковых отходов,

      - контейнером для для сбора вторичного сырья (стекло, жестяные банки, картон, бумага).

      Данные контейнеры должны регулярно по мере накопления осовобождаться коммунальной организацией.

      Примечание: предусмотреть обслуживание спецконтейнеров для приема ртуть-содержащих ламп, градусников, аккумуляторных батареек (вывоз) из бюджетных или частных средств.

      9. Выделить в аренду помещения или земельные участки предпринимателям для организации пунктов приема вторсырья от населения на территории Денисовского района.

      10. Провести пропаганду раздельного сбора отходов посредством СМИ, соцсетей, листовок, воспитательных мероприятий в школах и учебных заведениях, на встречах с населением и при помощи волонтеров, можно в следующем формате:

      - информирование населения о запрете сжигания отходов и необходимости разделять отходы вторсырья, пищевые и опасные отходы и размещать их в специально установленных контейнерах;

      - демонстрация успешных примеров раздельного сбора отходов, осознанного потребления и повторного использования;

      - внедрение экологичных привычек в жизнь сельчан (участие в Акциях по сбору макулатуры, бытовой техники, батареек, одежды и т.д.).

      - организация раздельного сбора отходов непосредственно дома с извлечением вторсырья и передачей его в пункт приема вторсырья или специальные контейнеры.

      - открытие благотворительного пункта приема старой одежды нуждающимся, установка боксов-хелперов в крупных торговых точках районного центра с последующей передачи собранной одежды малоимущим района.

      Раздельный сбор отходов как целевые показатели качества окружающей среды. Согласно требований статьи 37 Экологического кодекса РК под целевыми показателями качества окружающей среды понимается совокупность количественных и качественных характеристик состояния отдельных компонентов окружающей среды и иных показателей, характеризующих уровень обеспечения мер по охране окружающей среды и эффективному управлению отходами, которые должны быть достигнуты за определенный период времени. Целевые показатели качества устанавливаются на уровне каждой области, города республиканского значения и столицы.

      В перечень минимальных индикаторов, для которых устанавливаются целевые показатели качества, в обязательном порядке включаются показатели по видам коммунальных отходов – доля их раздельного сбора, подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и удаления (уничтожения и (или) захоронения).

      Целевые показатели разрабатываются для снижения количества отходов, попадаемых на полигон, увеличения объемов извлекаемых отходов, пригодных для вторичного использования и переработки, увеличения доли раздельного сбора отходов, вовлечение большего числа жителей региона и предпринимателей в процессы сокращения отходов и их вторичного использования. Согласно пункта 8 статьи 37 ЭК РК целевые показатели качества устанавливаются для административно-территориальных единиц, территорий (акваторий), на (в) которых не соблюдаются экологические нормативы качества, они должны быть установлены таким образом, чтобы обеспечить поэтапное достижение экологических нормативов качества в срок, не превышающий десяти лет. На территориях соответствующих административно-территориальных единиц, на которых соблюдаются экологические нормативы качества, могут быть установлены целевые показатели качества, обеспечивающие более высокий уровень качества окружающей среды по сравнению с экологическими нормативами качества.

      В качестве показателей, характеризующих деятельность по обращению с коммунальными отходами и динамики роста/падения, определены следующие показатели:

      Целевые показатели достижения реализации программы управления коммунальными отходами

      Таблица 15

№ п/п

Целевой показатель

Текущий показатель

Целевой показатель

2024

2025

2026

2027

2028

1.

Доля сортировки вторичных отходов

0,2%

2%

4%

6%

8%

10%

2.

Охват населения по вывозу коммунальных отходов

3,7%

16%

32%

48%

64%

80%

      Отчетность по отходам

      Таблица 16

Данные для отчетности

Кто сдает отчетность

Период

Форма отчетности

количество образованных коммунальных отходов

- коммунальные организации по вывозу отходов;
- предприятия по сбору отходов вторсырья,
- предприятия, вывозящие опасные отходы со спецконтейнеров для отработанных ламп, градусников и аккумуляторных батареек;
- полигоны ТБО

Календарный год

Отчет по инвентаризации отходов на сайте https://oos.ecogeo.gov.kz/.
Справка по запросу госоргана

объемы переданных на переработку коммунальных отходов

- коммунальные организации по вывозу отходов;
- предприятия по сбору отходов вторсырья,
- предприятия, вывозящие опасные отходы со спецконтейнеров для отработанных ламп, градусников и аккумуляторных батареек;
- полигоны ТБО

Календарный год

Отчет по инвентаризации отходов на сайте https://oos.ecogeo.gov.kz/.
Справка по запросу госоргана

объемы захороненных отходов

- полигоны ТБО

Календарный год

- Отчет по инвентаризации отходов на сайте https://oos.ecogeo.gov.kz/.
- Справка по запросу госоргана

норма образования и накопления коммунальных отходов по Денисовскому району (календарный год)

Местные исполнительные органы

-

- утвержденные нормы образования и накопления коммунальных отходов по Денисовскому району.

количество контейнерных площадок

Местные исполнительные органы

-

Отчет, справка

количество контейнеров для различных видов отходов на контейнерной площадке, в том числе спецконтейнеров для приема ламп ртутьсодержащих и аккумуляторных батареек

Местные исполнительные органы

-

Отчет, справка

количество предприятий, задействованных в вывозе, сортировке, захоронении отходов

Местные исполнительные органы

-

Отчет, справка

количество обнаруженных и ликвидированных несанкционированных свалок

Местные исполнительные органы

-

Отчет, справка

Доля раздельного сбора вторичных отходов




      Достижение поставленных целей обеспечивается реализацией определҰнных мероприятий, по обращению с коммунальными отходами среди которых:

      - полных охват населения по вывозу их коммунальных отходов,

      - разделение отходов населением и юридическими лицами и передача их заинтересованным предпринимателям или коммунальной организации.

      - применение механизма ГЧП в соответствии со статьей 366 ЭК РК, предусматривающей сотрудничество между государством и субъектами частного предпринимательства;

      - привлечение средств утилизационных платежей для реализации проектов государственно-частного партнерства по управлению коммунальными отходами.

      Важное значение для улучшения экологической обстановки имеет устранение ущерба, вызванного деятельностью по обращению с отходами. Среди показателей, характеризующих эту деятельность встречаются:

      - доля (количество) ликвидированных свалок от их общего числа;

      - уменьшение количества несанкционированных мест размещения коммунальных отходов;

      - доля приведенных в нормативное состояние мест сбора и накопления коммунальных отходов (контейнерная площадка).

      Среди экономических показателей встречаются такие как:

      - создание новых рабочих мест в сфере переработки коммунальных отходов;

      - объҰм привлечҰнных инвестиций, направленных на продвижение системы раздельного сбора коммунальных отходов, проведение акций по сбору вторсырья, производимых инвесторами (ПЭТ бутылка, полиэтилен, упаковка картонная, лотки от яиц и т.д.);

      - дополнительные налоговые поступления от вывоза мусора и их захоронения.

4. Необходимые ресурсы и источники финансирования программы

      Источниками финансирования Программы могут быть местный бюджет, собственные средства заинтересованных организаций в сборе, вывозе, утилизации и переработке отходов, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) (со средств поступивших на его банковский счет от производителей и импортеров в виде утилизационного платежа в соответствии с подпунктом 10) пункта 1 статьи 388 Кодекса), гранты отечественных, международных финансовых экономических организаций или стран-доноров, кредиты банков второго уровня, и другие, не запрещенные законодательством Республики Казахстан источники.

      Одним из источников оплаты мероприятий по сокращению коммунальных отходов, их управлению могут быть средства местного бюджета, поступающие в качестве платы за негативное воздействие на окружающую среду. Согласно пункта 1 статьи 64 Бюджетного кодекса РК "Норматив направления средств на мероприятия по охране окружающей среды принимается в размере не менее ста процентов от платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступившей в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения плана мероприятий по охране окружающей среды, предусмотренного Экологическим кодексом Республики Казахстан".

      Согласно пункта 3 статьи 29 ЭК РК "Мероприятия по охране окружающей среды организуются:

      1) на местном уровне – местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы;

      2) на республиканском уровне – уполномоченным органом в области охраны окружающей среды".

      Согласно пункта 7 статьи 29 ЭК РК "Утвержденный план мероприятий по охране окружающей среды реализуется за счет бюджетных средств в объеме не менее сумм платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступивших в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      В случае недостаточности средств, формируемых из поступивших сумм платы за негативное воздействие на окружающую среду и направляемых на мероприятия по охране окружающей среды, утвержденный план мероприятий по охране окружающей среды может быть изменен исключительно по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды".

      В период с 2019 по 2022 год в бюджет Денисовского района поступило в качестве платы за эмиссии в окружающую среду за эмиссии в окружающую среду поступило:

      • 2019 год – 53,9758 млн тенге;

      • 2021 год – 66,3294 млн тенге;

      • 2022 год – 58,096 млн тенге;

      Ожидаемая сумма поступлений за 2023 год – 40,756 млн тенге.

      Согласно Экологического и бюджетного кодексов данная сумма должна быть потрачена на реализацию природоохранных мероприятий.

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

(Объемы финансирования определяются на основе сметы расходов на проведение каждого мероприятия и будут уточняться при формировании бюджета на соответствующий год)


п/п

Наименование мероприятия

Форма завершения

Ответственные за исполнение

Срок выполнения

Объемы финансирования

Источники финансирования

1

2

3

4

5

6

7

1. Создание интегрированной системы управления коммунальными отходами и обеспечение нормативно-методической и законодательной базой по вопросам обращения с отходами потребления

1.1.

Привлечение коммунальной организации по вывозу коммунальных отходов от населения и юридических лиц всех населенных пунктов Денисовского района (новой или расширив перечень услуг существующего собственника полигона ТБО)

Меморандум о сотрудничестве

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024 гг.

-

-

1.2.

Модернизация и совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, а также системы сбора и транспортировки ТБО, закупа дополнительной техники

Отчет

Коммунальная организация

2024-2028 гг.

2 ед. автотранспорта ст-ть новой техники 37,5-47 млн тенге, стоимость бу техники от 10 млн тенге)

Собственные или заемные средства коммунальной организации, бюджетные средства

1.3.

Выделение заинтересованным лицам земельных участков и помещений для организации пунктов вторсырья

Договор ГЧП, аренды или пользования помещением

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028 гг.

не требуется

собственники пунктов вторсырья

1.4.

Установление справедливых тарифов, их регулярный пересмотр,

Решение местного маслихата

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028 гг.


Не требуется

1.5.

Регулярный вывоз коммунальных отходов у источника их образования (жилой сектор, магазины, сферы торговли и оказания услуг, государственные и соцобъекты, производственные объекты и т.д.). Определение графика и частоты вывоза коммунальных отходов

Договор на оказание услуг по вывозу мусора

Коммунальная организация

2024 г.

Согласно смете коммунальной организации

Частные средства коммунальной организации

1.6.

Вывоз опасных отходов (ртутьсодержащих отходов (градусников, ламп), батареек, аккумуляторов и других) с контейнеров в п. Денисовка.

Договор на оказание услуг по обслуживанию спец контейнеров с последующей переработкой и удалением опасных коммунальных отходов

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024- 2028 гг.

от 150 тыс. тенге в год

Бюджетные средства

1.7.

Ликвидация несанкционированных свалок золошлаковых, строительных и коммунальных отходов

Договор на оказание услуг по ликвидации несанкционированных свалок

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"
Акимы сел и сельских округов

2024-2028 гг

от 1000 тенге за тонну мусора (от 800 тыс. тенге за свалку

Бюджетные средства
Привлеченные средства

1.8

Внедрение раздельного сбора отходов у источника образования (на сухую и мокрую фракции, крупногабаритные отходы, отходы электронного и электрического оборудования, ртутьсодержащие, медицинские, строительные и другие отходы, предусмотренные статьей 351 экологического кодекса). Допускается использовать пищевые отходы для домашних нужд населения (в качестве корма для домашнего подворья, в качестве удобрений приусадебных участков)
Каждая бюджетная и государственная организация, каждый частный двор, владельцы объектов торговли, социальных объектов, владельцы производственных помещений самостоятельно и за свой счет устанавливают контейнеры для сбора ТБО и заключают договор с коммунальной организацией на их регулярный вывоз.

Доля раздельного сбора отходов

Акимы сел и сельских округов, ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"
Коммунальная
организация

2024-2028 гг

-

средства частных лиц (физических и юридических независимо от формы собственности)

2. Мониторинг программы управления отходами

2.1

Ежегодное проведение мониторинга установленных "Программой" целевых показателей. Ключевые из них:
- доля раздельного сбора отходов, подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и удаления (уничтожения и (или) захоронения).
- охват населения вывозом отходов,
- вывоз и утилизация медицинских, ртутьсодержащих, строительных отходов и др., установленных в программе управления отходами

Отчет по мониторингу целевых показателей по видам коммунальных отходов

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024 – 2028 гг.

Согласно сметной стоимости

Бюджетные средства

3. Снижение образования коммунальных отходов, максимальное использования вторичного сырья в качестве первичных материальных ресурсов

3.1

Создание условий для предпринимателей, занимающихся сбором вторичного сырья: предоставление земельных участков, имущества в пользование, аренду для установки пунктов по приему вторсырья, контейнерных баков для сбора вторсырья. Привлечение для этих целей предпринимателей с собственным имуществом.

Акт на землю, договор предоставления земельных участков

Акимы сел и сельских округов, ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028гг

-

Бюджетные средства, частные инвестиции, спонсорская помощь

3.2

Расширение перечня предприятий, участвующих в сортировке, сборе, переработке вторичных отходов на территории района

отчет

Акимы сел и сельских округов, бюджетные организации, предприниматели, крестьянские хозяйства

2024 – 2028 гг.


Бюджетные средства, частные инвестиции, спонсорская помощь

4. Мероприятия по благоустройству территории района

4.1.

Установка в местах общественного пользования у торговых точек и социальных объектов и административных зданий на территории сельских округов дополнительных урн для мелкого мусора. Урны устанавливаются у входа в каждое предприятие, организацию, учреждение, магазин, независимо от формы собственности, на остановках общественного транспорта в количестве не менее одной. Очистка урн должна проводиться по мере их наполнения.

Фотоотчет об установке урн

Акимы сел и сельских округов,
ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района", предприятия и организации

2024 – 2028 гг.

для 63 соцобъектов и 118 торговых точек, стоимость одной урны с установкой 15 тыс.тенге, итого 2715 тыс. тенге

Бюджетные средства, средства частных и юридических лиц, спонсорская помощь

4.2.

Во время масштабных мероприятий установление передвижных экобаков для мусора возле центральных парков, мест для проведения спортивных и общественных мероприятий и сеток для пластика.

Отчет

Организатор мероприятия

2024 – 2028 гг.

-

средства организатора мероприятия

5. Вовлечение населения на передачу своих отходов коммунальным организациям

5.1

Установка населением у своего жилого дома индивидуального контейнера емкостью 0,2 м3. Допускаются металлические бочки или самодельные емкости из дерева

Установка индивидуальных контейнеров у каждого жилого дома

Акимы сел и сельских округов
Население сельских округов

2024-2028 г.

5803 ед. контейнеров (допускаются бу контейнеры, бочки, деревянные екмости

за счет собственных средств населения

5.2.

Прекращение сжигания коммунальных отходов путем его запрета и информирования населения о штрафных санкциях

Установка дополнительных контейнеров для коммунальных отходов у каждого торгового объекта, точки оказания услуг, административного и социального объекта

Акимы сел и сельских округов
предприятия и организации

2024 г.

100 тыс тенге для публикации объявлений в СМИ и соцсетях

бюджетные средства

5.3

Обеспечить сбор коммунальных отходов населения, торговых точек и предприятий района с достижением охвата в 80%

Обеспечение функционирования централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов

Акимы сел и сельских округов, ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024 – 2028 гг.

-

Собственные средства коммунальной организации и населения

5.4.

Повысить уровень раздельного сбора коммунальных отходов до 10 % от общего объема образования коммунальных отходов

Сокращение объемов захоронения коммунальных отходов

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028 г.

-

Предприятия, собирающие вторсырье, коммунальные организации

5.5.

Полная ликвидация несанкционированных свалок в пределах населенных пунктов Денисовского района без их нового образования, в том числе и за жилыми домами.

Ликвидация несанкционированных свалок на территории населенных пунктов

ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"
Мусоровывозящая компания, обслуживающая контейнерные площадки и осуществляющая вывоз коммунальных отходов на полигон ТБО
Акимы сел и сельских округов

2024-2028гг.

-

частные средства населения

5.6.

Установление графика и периодичности вывоза коммунальных отходов населения и предприятий с контейнерных площадок торговых точек, социальных объектов и административных зданий

График

Мусоровывозящая компания

2024-2028гг.


Средства коммунальной организации

5.7.

Передача собственниками торговых точек и сферы оказания услуг (кафе, СТО, парикмахерские и т.д.) вторичного сырья, образуемого от их деятельности, в пункты приема вторсырья или его сборщикам. Среди отходов, которые необходимо передавать на переработку: картонная и полиэтиленовая упаковка, пластиковые бутылки, алюминиевая тара.

Договор на передачу вторичного сырья организации по сбору вторичного сырья
Ежегодный отчет по инвентаризации образования отходов в ИАЦ ООС
Акт приема-передачи отходов

Собственник торговой точки

2024-2028гг

Прием вторсырья осуществляется по рыночным ценам

Предприятие по приему вторсырья, собственники торговых точек

5.8

Обязать собственников офисных зданий, отдельно стоящих магазинов и сферы услуг установить собственные контейнера для временного накопления образующихся коммунальных отходов от торгового помещения до момента приезда коммунальной организации по вывозу отходов

Накладная, отчет

Собственник торговой точки

2024 г.

ст-ть нового металлического контейнера от 40 тыс.тенге. пластикового контейнера от 22 тыс. тенге, урны – от 8 тыс. тенге, допускается установление бу контейнеров

Собственные средства предпринимателя

5.9.

Заключение торговой точкой договора с мусоровывозящей компанией на вывоз отходов с контейнеров

Договор на оказание услуг по вывозу мусора

Собственник торговой точки

2024 г.

согласно установленного тарифа

Собственные средства предпринимателя

6. Экологическое просвещение и пропаганда

6.1.

Проведение мероприятий по экологическому просвещению учащихся школ, колледжей и ВУЗов на тему раздельного сбора коммунальных отходов:
- классные часы,
- акции по сбору макулатуры, одежды, бытовой техники, батареек,
- показ роликов на экологические темы.

Договор с учебным центром или волонтерами, некоммерческими общественными объединениями на проведение занятий по повышению экологических знаний

Акимы сел и сельских округов, отдел образования, учебные заведения

2024 – 2028 гг.

3,450 тыс. тенге

Бюджетные средства, гранты

6.2.

Регулярное освещение в СМИ и социальных сетях района раздельного сбора отходов, недопущении организации свалок, сжигания мусора и других путей решения, связанных с коммунальными отходами. В СМИ и соцсетях могут прокручиваться следующие ролики:
-"Экологическая безопасность в селах",
-"Раздельный сбор коммунальных отходов",
-"Переработка вторсырья",
-"Сортировка отходов дома" и т.д.

Отчет

Акимы сел и сельских округов, ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028 гг.

ст-ть статьи в местной газете 125,44 тыс. тенге, стоимость объявлений на 1 год 67,2 тенге, ст-ть публикации объявлений в соцсетях 6 тыс тенге/в неделю, итого годовой бюджет затрат до 300 тыс.тенге

Бюджетные и частные средства

6.3.

Публикация в СМИ, на их страничках, а также в соцсетях адресов и телефонов пунктов приема вторсырья

Отчет

Акимы сел и сельских округов, ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028 гг.

2-4 тыс тенге за пост

Бюджетные и частные средства

6.4.

Информирование населения о возможных штрафах за организацию мусорных свалок с помощью СМИ, соцсетей, размещения информационных плакатов на каждой контейнерной площадке и порчу имущества.

Отчет

Акимы сел и сельских округов, ГУ "Отдел ЖКХ, ПТ и АД акимата Денисовского района"

2024-2028 гг.

стоимость объявлений на 1 год 67,2 тенге, ст-ть публикации объявлений в соцсетях 6 тыс тенге/выход, итого годовой бюджет затрат до 100 тыс.тенге

Бюджетные и частные средства

6. Резюме

      1. Данная программа управления отходами направлена на решение коммунальных проблем в районе путем:

      - создания централизованной системы вывоза отходов с наибольшим вовлечением участников данной системы (жителей, предпринимателей. производственных педприятий, собственников полигонов ТБО), постепенного сокращения объемов отходов в районе путем их сбора, повторного использования, передачи на переработку и уменьшение объемов захораниваемых отходов;

      - увеличения показателей доли раздельного сбора отходов;

      - устройства контейнерных площадок, ликвидации свалок отходов в пределах и за чертой населенных пунктов;

      - создания ГЧП по управлению отходами.

      2. Денисовский район расположен в Костанайской области и включает в себя 9 сельских округов. Площадь Денисовского района составляет 6,8 тыс. км2 , Численность населения на 01 сентября 2023 г. составляет 16497 человек. Основным видом деятельности района является растениеводство и животноводство. Население района также осуществляет дворовое разведение домашней птицы и животных. В районе работает 149 предприятий, 118 торговых точек, 54 социальных объекта, среди которых фельдшерско-акушерские пункты, школьные и дошкольные учебные заведения, культурно-оздоровительные и административные объекты. Население и хозяйственная деятельность предприятий, сферы торговли и оказания услуг являются источниками образования коммунальных отходов.

      Основными видами деятельности в населенных пунктах Денисовского района является животноводство и растениеводство. Общая площадь сельскохозяйственных угодий - 622 тысячи гектаров, из них пашня - 407 370 га; пастбища - 207 152 га; сенокосы - 8 293 га. Наличие лесного массива - 3 260 га, водный фонд - 10 959 га. Экономика района преимущественно представлена сельским хозяйством. Основу обрабатывающей промышленности района составляет производство пищевых продуктов. Доля обрабатывающей промышленности в общем объеме промышленного потенциала района 90 %. Базовыми предприятиями являются: ТОО "Сарыағаш", ТОО "Крымское", ТОО "Ольшанское", ТОО "Баталинское", ТОО "Фрунзенское", ТОО "Колос-фирма" (выращивание племенного КРС и производство пщеницы), ИП "Нуртлесов Б.К." (по производству хлебобулочных изделий). В районе 5 мельниц, 13 хлебопекарен. На территории Денисовского района размещается 2 элеватора.

      3. В Денисовском районе от населения ежегодно образуется 7,287 тыс. тонн коммунальных отходов, из них до полигона ТБО доходит лишь 22% отходов. Остальные отходы размещаются на несанкционированных свалках, выбрасываются в неположенных местах, сжигаются. Общий объем собираемых отходов в среднем за 2021-2022 года составил 7287 тонн, из них на полигоне ТБО в среднем захоронили 1500 тонн коммунальных отходов. Доля раздельного сбора мусора очень низкая и по итогам 2021-2022 года в среднем составила всего 0,2%.

      4. В районе действует 4 полигона ТБО, расположенных в Тельманском сельском округе на балансе ИП "Абдин", в Красноармейском сельском округе на балансе ТОО "Фрунзенское", в Свердловском сельском округе на балансе ТОО "Колос-фирма" и в селе Приреченское, принадлежащее ТОО "Приреченское". Коммунальные отходы от населения Тельманского и Денисовского сельских округов вывозит и размещает на своем полигоне ТБО только ИП "Абдин", на других полигонах ТБО в сельских округах Денисовского района размещаются только собственные отходы предприятий, образуемые отходы от населения сжигаются населением либо незаконно размещаются в пределах территорий населенных пунктов, что приводит к появлению стихийных свалок.

      В 2022 году на полигоне ИП "Абдин" было захоронено 1,3 тыс. тонн отходов, среди которых отходы сельского хозяйства, золошлак и коммунальные отходы. Разрешенный лимит захоронения отходов 9,25 тыс. тонн отходов в год.

      5. Таким образом в районе образуются коммунальные отходы, имеются места их размещения, но связующее звено: коммунальная организация, которая вывезет отходы населения и предпринимателей, государственных и частных предприятий на полигон ТБО для сортировки вторичных отходов и захоронения остальных отходов имеется только в райцентре с. Денисовка, которая обслуживает Денисовский и Тельманский сельские округа, в остальных сельских округах коммунальных предприятий нет, образуемые коммунальные отходы не вывозятся на полигон ТБО, а сжигаются населением либо в виде свалок размещаются на придомовой территории.

      Работа по созданию централизованной системы вывоза отходов во всех сельских округах Денисовского района находится на стадии ее образования.

      Отсутствие в населенных пунктах коммунального предприятия по вывозу отходов; отсутствие организованных контейнерных площадок, личных контейнеров у каждого жилого дома приводят к тому, что в районе образуются стихийные свалки за жилыми домами, в лесопосадках, за пределами и в черте населеных пунктов. Ликвидация несанкционированных свалок ложится на плечи государственных органов, которые решают данную проблему за счет бюджетных средств. Магазины и частный сектор сжигают большинство видов отходов в бытовых печах или металлических бочках. В районе установлены 2 контейнера для ртутьсодержащих отходов и приборов, батареек. а также 72 контейнера для пластиковых отходов.

      Одной из причин отсутствия в районе единой коммунальной организации по вывозу коммунальных отходов является малочисленость сел и их отдаленность друг от друга, существующий тариф на вывоз отходов не покроет расходы на услуги по вывозу отходов населения и предприятий на центральный полигон ТБО в с. Антоновка (ГСМ, зарплату, налоги, административные расходы) и инвестиции в техническое оснащение комунальной организации. В связи с чем необходимо задействовать существующие полигоны ТБО и создание коммунального предприятия на базе действующих предприятий с целью организации централизованной системы по управлению коммунальными отходами в отдаленных сельских округах, расположенных с северо-западной и северо-восточной сторон в границах Денисовского района.

      6. Законодательно порядок управления отходами описан в Экологическом кодексе РК. Кодексом предусматривается иерархия отходов, направленная на поэтапное сокращение отходов. Это значит, что в первую очередь необходимо отделить годные к переработке отходы, образованные отходы нужно повторно использовать, переработать или утилизировать и лишь в последнюю очередь захоранивать на полигонах. Таким образом, доля захораниваемых отходов со временем должна сокращаться. Также необходимо вести разъяснительную работу с население о рациональной о необходимости раздельного сбора отходов. Отходы условно делятся на перерабатываемые и неперерабатываемые отходы, которые возможны к захоронению. В кодексе они определены как отходы "сухой" и "мокрой" фракций. Действовавший ранее подход по захоронению абсолютно всех видов отходов потребления уже нектауален. Отходы должны сначала быть переработаны и только малая часть может быть захоронена. Статьей 351 Экологического кодекса расширен перечень отходов, которые нельзя захоранивать. В этот перечень попали пищевые, строительные, пластиковые, стекляные, бумажные, ртутьсодержащие отходы и т.д. Всего 20 наименований запрещенных к захоронению отходов.

      Кодексом также введены два важных принципа, один из них звучит: "загрязнитель платит", согласно другого принципа необходимо совершенствовать управление отходами производства и потребления.

      Административным кодексом введена ответственность за нарушение требований при проведении операций по управлению отходами. Штрафные санкции за нарушение законодательства по обращению с отходами увеличены. Физические лица за несанкционированную свалку могут быть оштрафованы на 40 МРП, а субъекты малого бизнеса на 100 МРП, на субъекты среднего и крупного предпринимательства штрафы еще выше. Предусмотрены также ряд штрафов за другие нарушения по накоплению, сбору, транспортировке, удалению, обезвреживанию отходов. Применению штрафных санкций к населению конечно же должна предшествовать профилактическая работа с населением и бизнесом по правильному обращению со своими же отходами, о возможной ответственности за самовольное складирование отходов в неустановленных местах, а к злостным нарушителям применить уже штрафные санкции.

      Ужесточены и требования к полигонам ТБО, которые как объекты I категории обязаны оформить до 2031 года комплексное экологическое разрешение (КЭР), направленное на применение наилучших доступных технологий. В период действия такого разрешения предприятие освобождается от уплаты экологических платежей в бюджет, на высвобожденные средства предприятие проводит техническое оснащение своего производства, направленного на сокращение выбросов, сбросов и размещение отходов. С 2031 года ставки платы за захоронение отходов увеличатся в 2 раза, через три года в 3 раза и еще через три года в 8 раз. Это вызовет рост тарифов для населения, проблемы с вывозом мусора и социальную напряженность в обществе. Прогнозные расчеты будущих экологических платежей с учетом повышения ставок с 2037 года могут составить от 12,4 млн тенге. Поэтому необходимо сократить объем захораниваемых отходов и внедрить доступные технологии. Для полигона ТБО это ручная или автоматизированная сортировка отходов на вторичное сырье и негодные к переработке отходы.

      7. Для решения коммунального вопроса в районе предстоит организовать ряд мероприятий, среди которых:

      - привлечение или создание новой организации по вывозу отходов на полигон ТБО, оснащенной коммунальной техникой;

      - организация контейнерных площадок с установленными на них контейнерами, установление жителями района у своих домов личных контейнеров или емкостей для временного накопления своих отходов до приезда коммунальной организации;

      - заключение договоров на обязательный вывоз мусора с населением района и торговыми точками. Таким образом, необходимо достичь максимального охвата населения по вывозу мусора,

      - привлечение предпринимателей к открытию пунктов приема вторсырья; создать им условия в рамках ГЧП или иных видов поддержки (информационной, предоставления помещений и земельных участков и т.д.);

      - привлечение в район сборщиков вторсырья,

      - медицинские отходы должны быть утилизированы специальной лицензируемой организацией, местным медицинским организациям необходимо продолжать работу в данном направлении;

      - строительные и крупногабаритные отходы, б/у мебель населения должны вывозиться коммунальной организацией за счет населения, складывать их в контейнера запрещено, эту информацию должны содержать информационные плакаты на контейнерных площадках. За нарушение данных требований житель может быть оштрафован;

      - проведение информационной работы с населением и предпринимателями о культуре обращения со своими же отходами, о необходимости в домашних условиях сортировать свои отходы и размещать их в соответствующих контейнерах, относить вторичное сырье в пункты вторсырья, одежду раздавать малоимущим, информировать о размерах штрафных санкций за складирование своих отходов в неустановленных местах. Донести информацию до конечного слушателя помогают не только встречи с населением, но и социальные сети, СМИ, рассылка через мессенджеры watsapp, телеграм и т.д. В условиях поселка провести информационную работу можно также на встречах с населением, в школах во время учебных занятий. Хороший отклик получает проведение всевозможных конкурсов, акций, мастер-классов по повторному использованию товаров и отходов и т.д.

      8. Программой установлены целевые показатели, которые должны быть достигнуты в течение срока ее действия 5 лет. Это и увеличение доли сортировки отходов, 80% охват населения и торговых точек по вывозу мусора, увеличение парка коммунальной техники, устройство и приведение в порядок контейнерных площадок, доукомплектование их контейнерами вместимостью 0,7 - 1,1 м3, закуп мусоровозов, увеличение контейнеров для сбора вторсырья. Достижение целевых показателей диктуют новые изменения в экологическом, налоговом, бюджетном и административном кодексах.

      Для реализации поставленной цели по организации и полноценной работе централизованной системы по вывозу от жилого сектора коммунальных отходов необходимо предпринять следующие шаги:

      - Приучить население разделять отходы на "сухую" и "мокрую" фракции, крупногабаритные отходы, бу мебель, строительные отходы самостоятельно за свой счет вывозить на полигон ТБО;

      - Акиматам сельских округов оформить земельные участки под контейнерными площадками, передать их в аренду обслуживающей компании;

      - коммунальные отходы "сухой" и "мокрой" фракций должны вывозиться раздельно;

      - контейнерная площадка должна быть очищена от несанкционированно размещенных коммунальных отходов в пределах 5 м по периметру контейнерной площадки;

      - в летний период времени контейнеры, предназначенные для "мокрой" фракции отходов, должны промываться с применением моющих средств и дезинфицироваться не реже 1 раза в десять дней;

      - обеспечить в зимнее время года очистку подходов и подъездов к контейнерным площадкам от снега и наледи для создания нормальных условий для работы специализированного автотранспорта и пользования населением;

      - мусоровывозящая компания должна организовать сортировку отходов в своем приемном пункте для сокращения объемов захоронения отходов на полигоне ТБО;

      - населению самостоятельно и за свой счет необходимо вывозить навоз, золошлаки, строительные отходы, крупногабаритные отходы (бытовую технику, мебель и т.д.) на полигон ТБО, допускается вывозить данные отходы специализированными организациями. Медицинским организациям продолжить практику передачи на утилизацию своих медицинских отходов лицензируемым организациям;

      - реализация государственно-частного партнерства (ГЧП) путем выделения земельных участков, государственного имущества, приобретения контейнеров и контейнерных площадок и передачи их в обслуживание коммунальным организациям.

      - продолжить практику вывоза ртутьсодержащих отходов из специализированных контейнеров специализированной лицензируемой организацией.

      - дача заказов СМИ на освещение коммунальных проблем района и путей их решения, привлечение школ и волонтеров для проведения образовательных уроков на тему раздельной сортировки отходов. Оснащение контейнеров информационными плакатами о размерах штрафных санкций за выбрасывание мусора в неположенных местах и сортировке отходов;

      - достижение целевых показателей программы управления отходами;

      - источниками финансирования Программы могут быть местный бюджет, прямые иностранные и отечественные инвестиции, собственные средства заинтересованных организаций в сборе, вывозе, утилизации и переработки отходов, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров), гранты отечественных, международных финансовых экономических организаций или стран-доноров, кредиты банков второго уровня, и другие, не запрещенные законодательством Республики Казахстан источники.

      Приложение 1. Ситуационная карта-схема районной инфраструктуры централизованной системы управления коммунальными отходами в Денисовском районе

     


     


     


     


     


     


     


     


     


     


     


      Приложение 2. Расшифровка финансовых затрат на сокращение отходов и вывоз ТБО

Заказчик

Наименование объявления

Сумма, тенге

2023 г.

Природоохранные мероприятия



 ГУ "Отдел экономики и финансов акимата Денисовского района"

Разработка Программы по управлению коммунальными отходами в Денисовском районе.

2 950 000,00

Приобретение контейнеров ТБО



ГУ "Аппарат акима Денисовского сельского округа"

Работа по изготовлению 20 контейнеров для ТБО 0,7 м3

1 359 500,00

ГУ "Аппарат акима Денисовского сельского округа"

Работа по изготовлению 20 контейнеров для ТБО 0,7 м3

1 090 000,00

Вывоз и захоронение ТБО



ГУ "Аппарат акима Денисовского сельского округа"

Вывоз мусора с Денисовского сельского округа

1 950 000,00

КГП "Денисовская районная больница" Управления здравоохранения акимата Костанайской области

Захоронение (утилизация) промышленных отходов

62 500,00

Коммунальное ГУ "Камыстинское учреждение лесного хозяйства" Управления природных ресурсов и регулирования природопользования акимата Костанайской области

Услуги по утилизации отработанных отходов.

17 857,00

Филиал РГП на ПХВ "Национальный центр экспертизы" Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан по Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов

57 010,00

 ГУ "Аппарат акима Денисовского сельского округа"

Размещение твердо бытовых отходов (талоны)

913 500,00

 ГУ "Отдел внутренней политики акимата Денисовского района"

Услуги по удалению опасных отходов/имущества/материалов (захоронение/сжигание/утилизация и аналогичные услуги)

10 000,00

 РГУ "Департамент по делам обороны Костанайской области" Министерства обороны Республики Казахстан

Вывоз и захоронение твердо-бытовых отходов,золошлака ООДО Денисовского и Камыстинского районов

220 000,00

 ГУ "Аппарат акима села Крымское Денисовского района"

Услуги по размещению твердо-бытовых отходов

24 177,25

 КГП "Ветеринарная станция Денисовского района" Управления ветеринарии акимата Костанайской области

Услуги по размещению твердо-бытовых отходов

388 016,15

 Коммунальное ГУ "Детский оздоровительный лагерь "Солнечный" отдела образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

299 100,00

 РГУ "Департамент по делам обороны Костанайской области" Министерства обороны Республики Казахстан

Захоронение твердо-бытовых отходов, золошлака ОДО Сарыкольского района

220 000,00

 ГУ "Аппарат акима Тельманского сельского округа"

Услуги по размещению твердо-бытовых отходов

94 101,10

 ГУ "Отдел культуры и развития языков акимата Денисовского района"

Услуги по удалению неопасных отходов/имущества/материалов

24 177,25

 ГУ "Аппарат акима Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

170 985,00

 ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, паcсажирского транспорта и автомобильных дорог акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

27 517,20

 КГУ "Центр занятости населения" отдела занятости и социальных программ акимата Денисовского района

Услуги по удалению неопасных отходов/имущества/материалов

33 399,50

 ГУ "Аппарат акима Архангельского сельского округа"

Услуги по размещению твердо-бытовых отходов

27 517,20

 ГУ "Отдел земельных отношений акимата Денисовского района"

Услуги по удалению неопасных отходов (ТБО)

20 838,00

 РГУ "Администратор судов по Костанайской области Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан)"

Услуги по удалению неопасных отходов/имущества/материалов

50 000,00

 КГУ "Денисовская районная детско-юношеская спортивная школа" Управления физической культуры и спорта акимата Костанайской области

Услуги по вывозу и размещению твердо-бытовых отходов

268 442,25

 ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, паcсажирского транспорта и автомобильных дорог акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

27 517,20

 ГУ "Аппарат акима села Перелески"

Услуги по удалению неопасных отходов/имущества/материалов

24 177,25

 ГУ "Отдел земельных отношений акимата Денисовского района"

Услуги по удалению неопасных отходов (ТБО)

20 838,00

 ГУ "Отдел образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу, размещение по сбору твердо-бытовых отходов, имущества, материалов

7 814 831,40

 ГУ "Аппарат акима Аятского сельского округа"

Размещение твердо-бытовых отходов

24 177,25

 ГУ "Аппарат акима Красноармейского сельского округа"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

30 857,15

 КГУ "Денисовская районная детско-юношеская спортивная школа" Управления физической культуры и спорта акимата Костанайской области

Услуги по вывозу и размещению твердо-бытовых отходов

268 442,25

 Коммунальное государственное казенное предприятие "Ясли сад № 2" отдела образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по удалению неопасных отходов/имущества/материалов

959 961,50

 РГУ "Департамент по делам обороны Костанайской области" Министерства обороны Республики Казахстан

Услуги по удалению неопасных отходов/имущества/материалов

70 000,00

 ГУ "Аппарат акима Денисовского района"

Вывоз твердо-бытовых отходов

158 000,00

 Республиканское ГУ "Департамент государственных доходов по Костанайской области Комитета государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан"

Услуги по вывозу ТБО с территории административного здания

60 119,00

 РГУ "Департамент санитарно-эпидемиологического контроля Костанайской области Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан"

Вывоз ТБО, размещение ТБО и зоошлака по адресу: Костанайская область, Денисовский район, с. Денисовка, ул. Советская, 62.

49 789,00

 ГУ "Отдел физической культуры и спорта акимата Денисовского района"

Услуги по размещению и вывозу ТБО

82 245,00

 ГУ "Костанайская областная территориальная инспекция Комитета государственной инспекции в агропромышленном комплексе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан"

Услуги на вывоз, размещение и захоронение ТБО, шлак

99 558,21

 ГУ "Отдел физической культуры и спорта акимата Денисовского района"

Услуги по размещению и вывозу ТБО

6 679,90

 Коммунальное ГУ "Государственный архив Костанайской области" Управления информатизации, оказания государственных услуг и архивов акимата Костанайской области

Услуги по вывозу, размещению и захоронению ТБО архива Костанайской области и его филиалов

30 059,55

 "Костанайский областной филиал Республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан

Вывоз и транспортировка ТБО

120 000,00

 Коммунальное государственное казенное предприятие "Детский сад № 1" отдела образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Размещение и вывоз ТБО

628 309,40

 ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, паcсажирского транспорта и автомобильных дорог акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

22 432,50

 ГУ "Прокуратура Костанайской области"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов в прокуратуре Денисовского района/

32 400,00

Итого в 2023 г.


20 809 032,46

2022

Работа по изготовлению 20 контейнеров для ТБО


1490000

Вывоз ТБО от госорганов и бюджетных организаций



КОФ ТОО "Казахавтодор"

Вывоз и размещение ТБО

63 000

Филиал РГП на ПХВ "Национальный центр экспертизы" Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан по Костанайской области

Вывоз, размещение и захоронение (ТБО, ЗШО). Внимательно ознакомтесь с технической спецификацией

51 036,33

ГУ "Денисовская централизованная библиотечная система отдела культуры и развития языков акимата Денисовского района"

Услуга по вывозу мусора с погрузкой мусора

16 200,00

Акционерное общество "Казахстанская аграрная экспертиза"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

8 550,00

"Костанайский областной филиал Республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан

Услуги по вывозу ТБО Денисовская РВЛ

93 600,00

КГП "Ветеринарная станция Денисовского района" Управления ветеринарии акимата Костанайской области

Услуги по размещению и вывозу ТБО

204 244,00

Филиал НАО "Государственная корпорация "Правительство для граждан" по Костанайской области

Вывоз и размещение ТБО для РГО Филиала НАО по Костанайской области

41 628,80

РГУ "Департамент санитарно-эпидемиологического контроля Костанайской области Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан"

Вывоз ТБО, размещение ТБО и зоошлака по адресу: Костанайская область, Денисовский район, с. Денисовка, ул. Советская, 62.

60 360,00

КГУ "Государственный архив Костанайской области" Управления информатизации, оказания государственных услуг и архивов акимата Костанайской области

Услуги по вывозу, размещению и захоронению ТБО архива Костанайской области и его филиалов

25 650,00

Коммунальное государственное казенное предприятие "Районный Дом культуры отдела культуры и развития языков акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов / Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

215 000,00

Коммунальное государственное казенное предприятие "Районный Дом культуры отдела культуры и развития языков акимата Денисовского района"

вывоз ТБО

54 000,00

ГУ "Аппарат акима Денисовского района"

Вывоз ТБО

53 571,40

ГУ "Аппарат акима Денисовского района"

Вывоз ТБО/

231 428,50

ГУ "Отдел архитектуры, градостроительства и строительства акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу твердо-бытовых отходов

8 400

ГУ "Костанайская областная территориальная инспекция Комитета государственной инспекции в агропромышленном комплексе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан"

Услуги по вывозу и размещению твердых бытовых отходов, шлака /Денисовская РТИ/повторные/

83 664,20

"Костанайский областной филиал Республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан

Услуги по вывозу (сбору) ТБО

93 600

Коммунальное государственное предприятие "Денисовская районная больница" Управления здравоохранения акимата Костанайской области

Услуга по вывозу и размещению ТБО

1 084 003

ГУ "Отдел занятости и социальных программ акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

18 000

РГУ "Департамент по делам обороны Костанайской области" Министерства обороны Республики Казахстан

Услуги по вывозу и размещению твердых бытовых отходов, шлака

92 598

РГУ "Департамент по делам обороны Костанайской области" Министерства обороны Республики Казахстан

Услуги по вывозу и размещению твердых бытовых отходов, шлака

70 000

ГУ "Отдел образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов(Вывоз мусора)

797 495

РГУ "Администратор судов по Костанайской области Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан)"

Вывоз и размещение ТБО (Денисовский районный суд)

57 600

ГУ "Прокуратура Костанайской области"

Услуги по вывозу твердо-бытовых отходов в прокуратуре

32 400

КГУ "Денисовская районная детско-юношеская спортивная школа" Управления физической культуры и спорта акимата Костанайской области

Услуги по вывозу твердо-бытовых отходов

64 800

"Костанайский областной филиал Республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан

Услуги по вывозу (сбору) ТБО/

93 600

ГУ "Отдел занятости и социальных программ акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

18 000

ГУ "Отдел физической культуры и спорта акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу твердо-бытовых отходов

54 000

КГКП "Детский сад № 1" отдела образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу твердо бытовых отходов

216 000

КГКП "Ясли сад № 2" отдела образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

194 400

КГУ "Кабинет психолого-педагогической коррекции Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

31 000

Филиал НАО "Государственная корпорация "Правительство для граждан" по Костанайской области

Вывоз и размещение ТБО для отделов Филиала НАО по Костанайской области

41 628,80

ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, паcсажирского транспорта и автомобильных дорог акимата Денисовского района"

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

9 450

КГУ "Кабинет психолого-педагогической коррекции Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

32 420

КГУ "Детский оздоровительный лагерь "Солнечный" отдела образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

306 000

ГУ "Костанайский департамент государственного имущества и приватизации Комитета государственного имущества и приватизации Министерства финансов Республики Казахстан"

Услуги по вывозу, размещению (захоронению) и складированию твердо бытовых отходов

55 000

КОФ РГП на ПХВ "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан

Услуги по вывозу (сбору) ТБО

93 600

КГП "Денисовская районная больница" Управления здравоохранения акимата Костанайской области

Услуги по сбору, вывозу и утилизации медицинских отходов класса Б и В, согласно технической спецификации КГП "Денисовская районная больница" УЗАКО, Костанайская область, Денисовский район, село, Денисовка, ул Маслозаводская 23.

2 455 357

Филиал РГП на ПХВ "Казгидромет" Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан по Костанайской области

Вывоз и размещение ТБО (на 2022 год)

15 000

Итого в 2022 г.


8 626 285,03

2021

КГП "Костанайская областная станция скорой неотложной медицинской помощи" Управления здравоохранения акимата Костанайской области

Государственные закупки услуг по вывозу (утилизации) мед.отходов

220 000

ГУ "Отдел образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Размещение твердо-бытовых отходов

4 008 000

ГУ "КОФ РГП на ПХВ "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора МСХ РК

Услуги по вывозу (сбору) неопасных отходов/имущества/материалов

86 428

ГУ "Костанайский департамент государственного имущества и приватизации Комитета государственного имущества и приватизации Министерства финансов Республики Казахстан"

Услуги по вывозу, размещению (захоронению) и складированию твердо бытовых отходов

27 300

ГУ "Костанайский департамент государственного имущества и приватизации Комитета государственного имущества и приватизации Министерства финансов Республики Казахстан"

Услуги по вывозу, размещению (захоронению) и складированию твердо бытовых отходов

24 300

Итого в 2021 г.


4 366 028

2020 г.

ГУ "Отдел образования Денисовского района" Управления образования акимата Костанайской области

Размещение твердо-бытовых отходов

4 008 257

Филиал РГП на ПХВ "Национальный центр экспертизы" Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан по Костанайской области

Вывоз твердо бытовых отходов Денисовский район, с/с

10 714

Организатор: Филиал Республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Национальный центр экспертизы" Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан по Костанайской области

Размещение твердо бытовых и золо-шлаковых отходов Денисовский район, с/с

70 579,53

КОФ "Республиканская ветеринарная лаборатория" Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан

Вывоз и транспортировка твердо бытовых отходов

69 600

Итого в 2020 г.


4 159 151


Денисов ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Қостанай облысы Денисов ауданы мәслихатының 2024 жылғы 6 наурыздағы № 21 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық Кодексінің 365 бабына сәйкес Денисов аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Денисов ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарлама осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Денисов аудандық мәслихатының төрағасы В. Шерер

  Мәслихаттың
  2024 жылғы 6 наурыздағы
  № 21 шешіміне
  қосымша

ДЕНИСОВ АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫ

МАЗМҰНЫ

      Бағдарламада қолданылатын анықтамалар мен қысқартулар ........................................................................... 3

      1. Кіріспе ................................................................................................................................................................. 5

      1.1. Денисов ауданы туралы жалпы мәліметтер ................................................................................................. 6

      1.2. Мемлекеттік стратегиялық құжаттарға салынған қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар ........... 14

      1.3. ҚББ әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі ........................................................................................................ 17

      2. Денисов ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау .................. 19

      2.1. Коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемі ....................................................................................... 19

      2.2. Аудандағы коммуналдық қалдықтарды ағымдағы басқару ...................................................................... 24

      2.3. Қоқыс шығаратын компаниялар мен ҚТҚ полигондарына шолу ............................................................. 43

      Осылайша, Денисов ауданында орналасқан ҚТҚ полигондарының жобалық қуаты ауданда пайда болған қалдықтардың барлық көлемін орналастыру үшін жеткілікті ................................................................................... 44

      2.4. Қалдықтардың пайда болуы мен жинақталуы бойынша қолда бар нормативтік база ........................... 44

      2.5. Соңғы үш жылдағы динамикадағы бөлінген қаражаттың сипаттамасы және талдауы ......................... 53

      3. Мақсаты, міндеттері және нысаналы көрсеткіштері .................................................................................... 55

      4. Бағдарламаны қаржыландырудың қажетті ресурстары мен көздері ........................................................... 59

      5. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРМЕН БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫН ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ ................................................................................................................................................. 61

      6. Түйіндеме .......................................................................................................................................................... 69

      1 қосымша. Денисов ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың орталықтандырылған жүйесінің аудандық инфрақұрылымының ситуациялық карта-схемасы ................................................................... 74

      Қосымша 2. Қалдықтарды қысқартуға және ҚТҚ әкетуге арналған қаржылық шығындарды толық жазу. 85

      Қосымша 3. Контейнерлердің, урналардың, техниканың, қызмет көрсетудің құны туралы ақпарат ............

Бағдарламада қолданылатын анықтамалар мен қысқартулар

      ҚББ - қалдықтармен басқару бағдарламасы.

      ЖАО - жергілікті атқарушы орган.

      Қалдықтармен айналысу - қалдықтардың пайда болуының алдын алу және азайту, жинау, кәдеге жарату, қайта өңдеу, залалсыздандыру, тасымалдау, сақтау (қоймалау) және жоюды қоса алғанда, қалдықтармен байланысты қызмет түрлері.

      Қоршаған орта - атмосфералық ауаны, жердің озон қабатын, жер асты және жер үсті суларын, жерді, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер әлемін және олардың өзара әрекеттесуіндегі климатты қоса алғанда, табиғи және жасанды объектілердің жиынтығы.

      Қалдықтардың түрі - олардың шығу тегіне, қасиеттеріне және өңдеу технологиясына сәйкес ортақ белгілері бар қалдықтардың жиынтығы.

      Коммуналдық қалдықтар - Коммуналдық қалдықтар - үй шаруашылығының аралас қалдықтары және бөлек жиналған қалдықтары, соның ішінде қағаз бен картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, орау, пайдаланылған электр және электронды жабдықтар, және аккумуляторлар. Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық шаруашылығы, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ ағынды сулардың шөгінділерін, пайдаланудан шыққан көлік құралдарын немесе құрылыс қалдықтарын қоса алғанда, тазарту құрылыстарының қалдықтары кірмейді.

      Тұтыну қалдықтары - адамның тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болатын, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қаптамасы және өзге де заттар немесе олардың қалдықтары, жарамдылық немесе пайдалану мерзімі, олардың агрегаттық жай-күйіне қарамастан аяқталған, сондай-ақ меншік иесі өз бетінше физикалық түрде құтылған немесе қалдықтар разрядына құжатпен ауыстырылған тұтыну қалдықтары.

      "Құрғақ" коммуналдық қалдықтар фракциясы - қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) өз құрамына орамалар мен ыдыстардың барлық түрлерін - қағазды, картонды, металды, пластикті және әйнекті және т.б. қосады.

      "Ылғалды" коммуналдық қалдықтар фракциясы - тамақ қалдықтарын, органикалық заттарды және "ылғалды" агрегаттық жағдайы бар өзге де қалдықтарды қамтиды;

      КА - тікелей жақын жерде тұратын тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер орнатылған жабдықталған контейнерлік алаң;

      Сақтау - қалдықтарды кейіннен қауіпсіз жою мақсатында арнайы бөлінген орындарға жинау;

      Кәдеге жарату - қалдықтарды қайталама материалдық немесе энергетикалық ресурстар ретінде пайдалану;

      Қайта өңдеу - қалдықтардың көлемін немесе қауіпті қасиеттерін азайтуға, олардың сипаттамаларын өзгертетін, өңдеуді жеңілдететін немесе кәдеге жаратуды жақсартатын физикалық, жылу, химиялық немесе биологиялық процестер, соның ішінде сұрыптау;

      Залалсыздандыру - механикалық, физика-химиялық немесе биологиялық өңдеу арқылы қалдықтардың қауіпті қасиеттерін азайту немесе жою.

      Орналастыру - өндіріс және тұтыну қалдықтарын сақтау немесе көму.

      Көму - қалдықтарды, оларды шектеусіз мерзім ішінде қауіпсіз сақтау үшін арнайы белгіленген орындарда жинау.

      Жою - қалдықтарды көму және жою жөніндегі операциялар.

      Жинақтау - қалдықтарды қалыптастыру немесе оларды түпкілікті қалпына келтіру немесе жою сәтіне дейін одан әрі басқару процесінде жүзеге асырылатын қалдықтарды арнайы белгіленген мерзімдерде (6 айдан аспайтын) уақтша жинақтау.

      Компосттау - ыдырауға бейім биологиялық қалдықтарды табиғи циклге қайтарудың экологиялық таза әдісі.

      Компост - тамақ қалдықтарының әртүрлі органикалық материалдарының, өсімдік қалдықтар жапырақтарының (микро- (бактериялар, саңырауқұлақтар және т.б.) және макроорганизмдердің (жәндіктер, құрттар және т.б.) әсерінен ыдырауы нәтижесінде алынған органикалық тыңайтқыш. Компост жасау процесі компосттау деп аталады.

      Жоспарлы кезең - Бағдарлама әзірленген кезең 10 жылдан аспайды.

      Қалдықтардың басым түрлері – Жоспарлы кезең шеңберінде қалпына келтіру үлесінің пайда болуын болдырмау және ұлғаюы қоршаған ортаға антропогендік жүктемені төмендету тұрғысынан тиімдірек болатын қалдықтардың түрлері.

      ҚОӘБ - қоршаған ортаға әсерді бағалау.

      Қалдықтарды орналастыру объектісі - қалдықтарды орналастыруға арналған арнайы жабдықталған құрылым (полигон, шлам қоймасы, қалдық қоймасы және басқалар).

      МЖӘ - мемлекеттік-жекешелік әріптестік негізінде құрылған кәсіпорындар.

      БАҚ - бұқаралық ақпарат құралдары

      ҚР ЭК - 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ ҚР Экологиялық кодексі.

1. Кіріспе

      Қалдықтардың жиналуы және стихиялық қоқыс орындардың пайда болуы Қазақстандағы ең өткір экологиялық проблемалардың бірі болып табылады. Стихиялық заңсыз қоқыс орны еліміздегі шешілмеген мәселелердің салдары ғана емес, олардың ішінде тұрғындардың коммуналдық қалдықтарды жинаумен және әкетумен аз қамтылуы, қажетті инфрақұрылымның болмауы, құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды жинауға арналған арнайы орындардың болмауы, жергілікті атқарушы органдар (бұдан әрі ЖАО) тарапынан әлсіз жұмыс болып табылады.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару мәселелерін кешенді шешу үшін ҚР ЭК-де ЭК-нің 365-бабы көзделген, онда аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың ЖАО коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру үшін коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны (бұдан әрі - бағдарлама) әзірлеуді ұйымдастыруға және оның орындалуын қамтамасыз етуге тиіс екендігі белгіленген.

      Бағдарлама - бұл ағымдағы жағдайды талдауды, проблемаларды анықтауды және коммуналдық қалдықтарды басқару жағдайын шешу және жақсарту үшін нақты шараларды әзірлеуді қамтитын маңызды стратегиялық құжат.

      Бағдарлама қолданыстағы заңнаманы және Қостанай облысы әкімдігінің қалдықтарды бөлек жинау үлесін ұлғайту бойынша қоршаған орта сапасының белгіленген нысаналы көрсеткіштерін ескере отырып әзірленді.

      Бағдарламада коммуналдық қалдықтардың көлемі мен құрамы, жинақтау, жинау, тасымалдау, сұрыптау, қайта өңдеу және көму тәсілдері туралы мәліметтерді қоса алғанда, өңірде түзілетін коммуналдық қалдықтардың сипаттамасы ұсынылады. Экологиялық заңнама талаптарын іске асыруға байланысты проблемалар анықталады. Қалдықтарды жинау және әкетумен қамту, қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау бойынша нысаналы көрсеткіштер белгіленеді. Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру үшін шаралар кешені әзірленді.

      Бағдарлама қоршаған ортаның ластануын болдырмау мақсатында әзірленген, қалдықтарды азайту және ауданның барлық қатысушыларын осы процеске тарту жөніндегі іс-шараларды қамтиды.

      Бағдарлама 2028 жылға дейін бес жылдық мерзімге әзірленді. Бұл бағдарлама жергілікті атқарушы органдарға өз аймағындағы коммуналдық қалдықтарды тиімді басқару бойынша нұсқаулық ретінде әзірленді.

      Бағдарламаны іске асыру ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсартады, ҚТҚ жинау және әкетумен қамтуды арттырады, ҚТҚ бөлек жинау және қайта өңдеу санын арттырады, қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға мүмкіндік береді.

      Облыстағы ең ірі астық егетін аудандардың бірі - Денисов ауданы 1903 жылы құрылған. Оның аумағы 6,8 мың шаршы шақырымнан асады. Ауданда 16,497 мың адам тұрады. Ауданда стихиялық қоқысорындарының проблемалары бар, барлық ауылдық округтерге халықтың, сауда нүктелері мен аудан ұйымдарының қоқыстарын шығару жөніндегі коммуналдық ұйым қызмет көрсетпейді, контейнерлердің жетіспеушілігі, қалдықтарды бөлек жинаудың болмауы проблемалары бар. Бұл проблемалар ауданның қолданыстағы коммуналдық мәселесін талдау және осы қалдықтарды басқару бағдарламасында сипатталған бірқатар шешімдерді әзірлеу қажеттілігін тудырды. Бағдарлама "Денисов ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ тапсырысы бойынша әзірленді.

      Қалдықтарды басқару бағдарламасы ауданның коммуналдық мәселесін шешуге және аудандағы қоқысорындарын азайту үшін экономикалық немесе басқа механизмдерді қолдана отырып және қолданыстағы заңнамаға сәйкес қалдықтарды азайтудың жедел саясатын жасауға бағытталған.

1.1. Денисов ауданы туралы жалпы мәліметтер

      Денисов ауданы Қостанай облысының солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Аудан шығыста Б. Майлин ауданымен, оңтүстігінде Қамысты ауданымен, батысында Жітіқара ауданымен, солтүстігінде Ресейдің Челябі облысымен шектеседі.

      Денисов ауданының ауданы 6,8 мың км2 құрайды, оның құрамына 9 ауылдық округ кіреді және 3 ауыл, оның құрамына 26 ауыл кіреді. 2023 жылғы 01 қыркүйектегі жағдай бойынша халық саны 16497 адамды құрайды. Ауданның негізгі қызметі - өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы. Аудан халқы құс пен жануарларды аулада өсіруді де жүзеге асырады. Жиналған деректерге сүйене отырып және Денисов ауданының кәсіпорындары мен тұрғындарының шаруашылық қызметінің ерекшелігін ескере отырып, Денисов ауданының елді мекендерінің аумақтары шегінде пайда болған қалдықтардың түрлері және олардың одан әрі қозғалысы айқындалды.

Денисов ауданының елді мекендері

      1 кесте

№ р/с

Ауылдық округтің атауы

Елді мекеннің сипаттамасы

Мәліметтер (2023 ж. мәліметтер бойынша)

1.

Денисов ауылдық округі

Денисовка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл, әкімшілік орталығы. Қостанай қаласының облыс орталығынан оңтүстік-батысқа қарай 166 км жерде орналасқан.

4611 адам
1925 үйлер
7 әлеуметтік нысандар
39 сауда нүктелері
2 өндірістік объектілер

Некрасовка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Денисов ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан оңтүстікке қарай 1 км-дей жерде орналасқан.

606 адам
230 үйлер
1 әлеуметтік объект
3 сауда нүктелер
12 өндірістік объектілер

Гришенка - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Денисов ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7 км-дей жерде орналасқан.

378 адам
141 үйлер
1 әлеуметтік объект
1 сауда нүктелер
9 өндірістік объектілер

Барлығы

5685 адам
2296 үйлер
9 әлеуметтік объектілер
43 сауда нүктелер
23 өндірістік объектілер

2.

Архангельск ауылдық округі

Жалтыркөл - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Архангельск ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 44 км-дей жерде орналасқан.

606 адам
224 үйлер
3 әлеуметтік объект
5 сауда нүктелері
0 өңдірістік объектілер

Архангельск - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Архангельск ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 47 км-дей жерде орналасқан.

348 адам
116 үйлер
3 әлеуметтік объект
3 сауда нүктелер
2 өндірістік объектілер

Барлығы

954 адам
340 үйлер
6 әлеуметтік объектілер
8 сауда нүктелері
2 өндірістік объектілер

3.

Аршалы ауылдық округі

Аршалы - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Аршалы ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 51 км-дей жерде орналасқан.

491 адам
123 үйлер
3 әлеуметтік объект
2 сауда нүктелері
14 өндірістік объектілер

Георгиевка ауылы - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Аршалы ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 53 км-дей жерде орналасқан.

190 адам
61 үй
0 әлеуметтік объект
2 сауда нүктелері
0 өндірістік объектілер

Комаровка ауылы - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Аршалы ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан батысқа қарай 64 км-дей жерде орналасқан.

270 адам
89 үй
3 әлеуметтік объект
2 сауда нүктелері
12 өндірістік объектілер

Набережное ауылы - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Аршалы ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 51 км-дей жерде орналасқан.

165 адам
55 үй
1 әлеуметтік объект
1 сауда нүктесі
2 өндірістік объекті

Барлығы

1116 адам
328 үй
7 әлеуметтік объект
7 сауда нүктесі
28 өндірістік объектілер

4.

Аят ауылдық округі

Аят - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Аят ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 49 км-дей жерде орналасқан.

678 адам
311 үй
3 әлеуметтік объект
8 сауда нүктесі
14 өндірістік объектілер

Зааят - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Аят ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 51 км-дей жерде орналасқан.

388 адам
246 үйлер
2 әлеуметтік объект
3 сауда нүктелері
1 өндірістік объект

Барлығы

1066 адам
557 үй
5 әлеуметтік объект
11 сауда нүктесі
15 өндірістік объектілер

5.

Красноармейск ауылдық округі

Фрунзе - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Красноармей ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 47 км-дей жерде орналасқан.

1135 адам
407 үйлер
2 әлеуметтік объект
9 сауда нүктесі
12 өндірістік объектілер

Красноармейск - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Красноармейск ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 42 км-дей жерде орналасқан.

269 адам
81 үй
1 әлеуметтік объект
2 сауда нүктелері
1 өндірістік объекті

Кочержиновка - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Красноармейск ауылдық округінің құрамына енеді.

69 адам
31 үй
0 әлеуметтік объект
1 сауда нүктесі
1 өндірістік объекті

Барлығы

1473 адам
519 үй
3 әлеуметтік объект
12 сауда нүктесі
14 өндірістік объектілер

6.

Покровка ауылдық округі

Покровка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Покровка ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 41 км-дей жерде орналасқан.

210 адам
61 үй
3 әлеуметтік объект
0 сауда нүктелері
13 өндірістік объектілер

Досовка - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Покровка ауылдық округінің құрамына енеді.

165 адам
37 үй
2 әлеуметтік объект
1 сауда нүктесі
2 өндірістік объект

Барлығы

375 адам
98 үй
6 әлеуметтік объект
1 сауда нүктесі
15 өндірістік объектілер

7.

Приреченка ауылдық округі

Приреченка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Приреченка ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 38 км-дей жерде орналасқан

650 адам
185 үй
3 әлеуметтік объект
2 сауда нүктесі
2 өндірістік объект

Окраинка - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Приреченск ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 33 км-дей жерде орналасқан.

405 адам
112 үй
2 әлеуметтік объект
2 сауда нүктелері
4 өндірістік объект

Барлығы

1055 адам
297 үй
5 әлеуметтік объект
4 сауда нүктелері
6 өндірістік объектілер

8.

Тельманск ауылдық округі

Антоновка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Тельманск ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 3 км-дей жерде орналасқан.

986 адам
246 үй
3 әлеуметтік объект
4 сауда нүктелері
42 өндірістік объектілер

Алчановка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Тельманск ауылдық округінің құрамына енеді.

361 адам
70 үй
3 әлеуметтік объект
3 сауда нүктелері
9 өндірістік объектілер

Барлығы

1347 адам
316 үй
6 әлеуметтік объект
7 сауда нүктесі
11 өндірістік объектілер

9.

Свердловск ауылдық округі

Свердловка - Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Свердловск ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 55 км-дей жерде орналасқан.

687 адам
155 үй
1 әлеуметтік объект
5 сауда нүктесі
9 өндірістік объектілер

Подгорное - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Свердловск ауылдық округінің құрамына енеді. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстікке қарай 58 км-дей жерде орналасқан.

66 адам
18 үй
1 әлеуметтік объект
0 сауда нүктелері
2 өндірістік объектілер

Приречное-Қазақстан облысы Денисов ауданындағы ауыл. Свердловск ауылдық округінің құрамына кіреді, аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 38 км-дей жерде орналасқан.

54 адам
15 үй
0 әлеуметтік объект
1 сауда нүктесі
1 өндірістік объектілер

Барлығы

807 адам
188 үй
2 әлеуметтік объект
6 сауда нүктесі
12 өндірістік объектілер

10

Крым

Қрым - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Қрым ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 34 км-дей жерде орналасқан.

635 адам
229 үй
2 әлеуметтік объект
5 сауда нүктесі
3 өндірістік объектілер

11

Перелески

Перелески- Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Перелески ауылдық округінің әкімшілік орталығы және жалғыз елді мекені. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 25 км-дей жерде орналасқан.

1495 адам
470 үй
6 әлеуметтік объект
11 сауда нүктесі
5 өндірістік объектілер

12

Глебовка

Глебовка - Қазақстанның Қостанай облысы Денисов ауданындағы ауыл. Бұрынғы Тобыл ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Аудан орталығы - Денисовка ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 29 км-дей жерде орналасқан

486 адам
165 үй
6 әлеуметтік объект
3 сауда нүктелері
15 өндірістік объектілер

Барлығы:

9 ауылдық округ
26 елді мекен
16494 адам
5803 үйлер
63 әлеуметтік объект
118 сауда нүктесі
149 өндірістік объектілер

      Денисов ауданының елді мекендеріндегі негізгі қызмет түрлері мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы болып табылады. Ауыл шаруашылығы алқаптарының жалпы ауданы - 622 мың га, оның ішінде егістік - 407 370 га; жайылым - 207 152 га; шабындықтар - 8 293 га, орман алқабы - 3 260 га, су қоры - 10 959 га. Аудан экономикасы негізінен ауыл шаруашылығымен ұсынылған. Ауданның өңдеу өнеркәсібінің негізі тамақ өнімдерін өндіру болып табылады. Ауданның өнеркәсіптік әлеуетінің жалпы көлеміндегі өңдеу өнеркәсібінің үлесі 90 %. Базалық кәсіпорындар: "Сарыағаш" ЖШС, "Крымское" ЖШС, "Ольшанское" ЖШС, "Баталинское" ЖШС, "Фрунзенское" ЖШС, "Колосфирма" ЖШС (асыл тұқымды ірі қара өсіру және бидай өсіру), "Нуртлесов Б. К." ЖК (нан-тоқаш өнімдерін өндіру).

      Аудан өнеркәсібі 97% өңдеу саласынан тұрады - бұл ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу және азық-түлік өнімдерін өндіру, бұл өнеркәсіптік өндірістің жалпы өңірлік өніміндегі елеулі үлесті және 3% - жылу энергиясы мен суды өндіру мен бөлуді қамтамасыз етеді. Ауданда 1 диірмендер, 13 наубайхана бар. Денисов ауданының аумағында 2 элеватор орналастырылған.

      Денисов ауданының аумағында "Абдин" ЖК коммуналдық кәсіпорны жұмыс істейді, оның балансында Антоновка ауылындағы ҚТҚ полигоны және Денисов ауданының тұрғындары мен кәсіпорындарының коммуналдық қалдықтарын шығаруға арналған арнайы техника бар. Ұсынылған деректерге сәйкес "Абдин" ЖК Денисов ауданы аумағында 610 жеке абонентке (абоненттердің ықтимал санынан 12% немесе ауданда тұратын тұрғындардың жалпы санынан 3,7%), 49 заңды тұлғаға (заңды тұлғалардың жалпы санының 20%), 34 мемлекеттік мекемеге (әлеуметтік нысандардың жалпы санының 49%) қызмет көрсетеді.

      Денисов ауданының қалған ауылдық округтерінде коммуналдық қалдықтарды жинайтын және көметін орындар жоқ.

      Денисов ауданының елді мекендерін тексеру кезінде тұрғын үйлер мен әкімшілік ғимараттардың жанында стихиялық қоқыс үйінділерінің пайда болуымен, коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағумен, коммуналдық қалдықтарды мал шаруашылығы қалдықтарымен араластырумен байланысты бірқатар проблемалар анықталды.

      Бұл жағдай Денисов ауданында коммуналдық қалдықтарды жинаудың және ҚТҚ ұйымдастырылған жерлеу орындарына шығарудың орталықтандырылған жүйесінің болмауына байланысты қалыптасып жатыр. Бұл жағдай коммуналдық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесін жаңғырту және оны Денисов ауданының аумақтық шегінде одан әрі толыққанды пайдалану жөнінде бірқатар шешімдер әзірлеу қажеттілігіне алып келді.

      Аудан аумағының ерекшеліктерін, елді мекендер арасындағы қашықтықты, ауылдардың аз қоныстануын, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесінің экономикалық жағдайларын ескере отырып, Денисов ауданының ауданы мен ауылдық округтері шегінде коммуналдық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесін құру жөніндегі жоспарлы іс-қимылдар Денисов ТКШ, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары.бөлімінің тапсырысы бойынша әзірленген коммуналдық қалдықтарды басқарудың осы бағдарламасында сипатталған.

      Ландшафт сипаттамасы.

      Жер бедері - кез-келген аумақтың экономикалық дамуына әсер ететін табиғи ортаның маңызды компоненттерінің бірі. Денисов ауданының бедерінің басты ерекшелігі - жазық немесе толқынды, сәл иілген, кей орындарда жыралармен тілімденген жазық. Аудан Урал арты үстіртінің батысында орналасқан. Урал арты үстірті тегіс, кей жерлерде таулы, Тобыл өзенінің аңғарына қарай сәл қисайған. Үстірттің абсолютті биіктігі орта есеппен 300 м-ден 400 м-ге дейін өзгереді.

      Ауданда бір алтын кен орны (Сабитовское-1) және бірнеше көріністер бар. Бұл жоғарғы протерозойдың құмды және тақтатас жыныстарының арасында жатқан байырғы типке жатады. Бұрын алтын өндірілген, қазір бұл кен орны сақталған. Қорлар саны бойынша ол азға жатады. Ауданның оңтүстік бөлігінде хромиттердің Гришен кен орны орналасқан, оның кен орны дуниттік серпинтиниттермен байланысты болды. Қорлардың саны бойынша кен орны шағын болып табылады, оның қорлары балансқа алынбайды. Комаровка ауылында мәрмәр өндіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Ауданда құрылыс материалдарынан шикізат (әктас, саздақ, саз) бар. Аумақта 21 құрылыс тас кен орны бар. Құмтас қоспаларының үш кен орны анықталды, сондай-ақ кірпіш-плитка шикізатының 12 кен орны белгілі.

      Денисов ауданының құрғақ континентальды климаты және аумақтың тегіс жазықты бедері - өзендердің ерекше қазақстандық түрін анықтайтын негізгі факторлар болып табылады:

      Орташа көпжылдық ағынның шамалы мөлшері: 5-15 мм.

      Жылдық су шығындарының үлкен өзгергіштігі, жылдық орташа шығындар орташа көпжылдық шығындардан асады.

      Су жиналатын аумаққа байланысты көктемгі су тасқынының үлесі шамамен 90-100% болатын жылдық ағынның өте біркелкі емес бөлінуі.

      Дала облысындағы өзендердің өте аз шығындары мен кебуі.

      Ауданның гидрографиялық желісі Жоғарғы Тобыл су қоймасымен, Тобыл, Қамысты-Аят, Арчағлы - Аят, Котюбок, Сухая, Солянка өзендерімен ұсынылған.

      Аудан аумағында аты-жөні жоқ көптеген ағындар мен ұялар бар. Бұл өзендер мен бұлақтардың барлығы уақытша ағынға ие, тек көктемгі су тасқыны мен жаңбыр кезінде толтырылады. Аудан ұсақ көлдерге бай. Олардың ең көп саны ауданның солтүстік және шығыс бөліктерінде орналасқан. Көлдің қоректенуі негізінен жауын-шашыннан алынады. Ірі көлдерге Арыстансор, Ақкөсор, Сасықсор, Саркөл, Үлкен Құсет, Жақсы Алакөл, Жалтыркөл, Абалыкөл, Құмды, Жарық көлдер жатады.

      Ауданның негізгі ашық су көзі - Тобыл өзені, ауданның жер пайдаланудың шығыс бөлігінде орналасқан Жоғарғы Тобыл су қоймасы болып табылады Ауданның ең құнды табиғи ресурсы - топырақ. Топырақтың әртүрлілігі жергілікті геологиялық-геоморфологиялық жағдайларға, дренажға және өсімдіктерге байланысты болады.

      Аудан аумағының негізгі бөлігі Оңтүстік қаратопырақ ішкі аймақтарында орналасқан, ал тек оңтүстік бөлігі қара каштан топырақ аймағына жатады. Бұл топырақтар басқа топырақтармен бірге таза түрінде кездеседі. Сортаң тұқымдас топырақтар кеңінен таралды, бұл аналық жыныстардың тұздануы мен құрғақ климаттың салдары. Оңтүстік қаратопырақтардың арасында сортаңды топырақ едәуір аумақты алып жатыр. Олардағы қарашіріктің мөлшері 3,5-4%-дан, ал құмды саздақтарда 1,8-3% - дан аспайды. Бонитет ұпайы - Оңтүстік қара топырақ 35-40. Дәнді дақылдардың өнімділігі - 10,5 ц/га.

      Ландшафтық аймақ - қара-каштан топырақтарында бұталы–сұлыбас-қызыл боз өсімдіктері бар ойпат-жазықты, далалық делювиал-пролювиал жазық.

      Дала аймағының қара топырақтарында орташа құрғақ және әртүрлі құрғақ шөпті - боз дала дамиды. Оның негізгі анықтаушысы - дала тығыз бұталы дәнді дақылдар, боз, шөл сұлыбасы, бетеге болып табылады. Қуаты аз қара топырақтардағы қиыршық тасты және тасты топырақтарға псамофто әр түрлі шөпті боз қауымдастығымен сипатталады. Жеңіл оңтүстік аз қарашірік, қара каштан аз қарашірік топырақтарда псамофто әр түрлі шөптер қауымдастығы орналасқан. Шалғынды және шалғынды-дала кебірлерінде псамофто әр түрлі шөптер қауымдастығы орналасқан. Боз, бетеге, жусан, қияқөлең, қамыс, тал, көктерек, қарағай өседі.

      Таяз жабық ойпаттарда астықтұқымдасты - әртүрлі шөпті қауымдастық, шалғынды-батпақты және батпақты жерлерде - батыстың шөгінді-шөпті қауымдастығы кең таралған. Солтүстік-батыста шағын ормандар, қайың шоқтары, көлдер мен өзендердің жағасындағы тал, көктерек тоғайлары бар.

      Құрғақ шымтезек далаларында дала суыры, дала алақоржыны, қарапайым тышқан, егеуқұйрығы, дала тышқаны, Эверсман аламаны, үлкен қосаяқтар, құлақ кірпі, ор қоян, дала хорі, қарсақ, ақбөкен кіреді. Орман және үй тышқандары егінге жайылады. Құстардың арасында дала бүркіті пайда болады, безгелдек жиі кездеседі. Көктемде қоныс аударатын құстар - сұңқылдақ аққу, тырна, сұр қаз, ақ және сұр құтан, шағалалар, құмсалғыштар келеді. Жабайы аққулар, барылдауық үйректер, шүрегейлер, сүңгуірлер және басқалар.

      Климаттық сипаттамасы.

      Денисов ауданының климаты құрғақ және өткір континенталдылықпен сипатталады. Оның қалыптасуына келесі факторлар әсер етеді: географиялық орналасуы және ендік, жер беті, атмосфераның айналымы. Қыс айларында ауаның минималды температурасы көбінесе 30-35°C дейін төмендейді, жазда максималды температура 30°C-тан асады. Аудан жылдың көп бөлігінде оңтүстік-батыстағы азиялық антициклонның солтүстік-батыс сілемінің әсерінен, ал жазда салыстырмалы түрде қысқа мерзімді солтүстік - батыс суық арктикалық ауа массаларының ағындары мен Батыс атлантикалық ауа массаларының ағындары соққан Батыс басым желдер әсер етеді.

      Демографиялық сипаттамалары.

      Денисов ауданының халық саны 2023 жылғы 1 қыркүйекке 16497 адам, оның ішінде ауылдық округтер бойынша:

Денисов ауданындағы елді мекендердің халық саны

      2 кесте

№ р/с

Елді мекеннің атауы

Тұратын халықтың саны

Тұрғын үй саны

1 үйде тұратын отбасының орташа саны

1.

Денисов ауылдық округі
3 ауылдар

5685 адам

2296 үйлер

3 адам

2.

Архангельск ауылдық округі
2 ауылдар

954 адам

340 үйлер

3 адам

3.

Аршалы ауылдық округі
4 ауылдар

1116 адам

328 үйлер

3 адам

4.

Аят ауылдық округі
2 ауылдар

1066 адам 

557 үй

2 адам

5.

Красноармейск ауылдық округі, 3 ауыл

1473 адам

519 үйлер

3 адам

6.

Покровка ауылдық округі
2 ауылдар

375 адам

98 үйлер

4 адам

7.

Приреченск ауылдық округі
2 ауылдар

1055 адам

297 үйлер

4 адам

8.

Тельманск ауылдық округі
2 ауылдар

1347 адам

316 үйлер

4 адам

9.

Свердловск ауылдық округі
3 ауылдар

807 адам

188 үйлер

4 адам

10.

Қрым ауылы

635 адам

229 үйлер

3 адам

11.

Перелески ауылы

1495 адам

470 үйлер

3 адам

12.

Глебовка ауылы

486 адам

165 үйлер

3 адам

Барлығы

16497 адам

5803 үйлер

3 адам

      Аймақ экономикасы.

      Өңірдің экономикасы ауыл шаруашылығына негізделеді: дәнді және майлы дақылдар өндіру, мал шаруашылығы фермалары мен аула жеке шаруашылықтары үшін жем өндіру және дайындау, жұмыс істеп тұрған сүт-тауар фермаларында мал шаруашылығы өнімдерін өндіру.

      Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар саны – 267, оның ішінде сауда нүктелері – 118 бірлік, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары - 149 бірлік, 63 әлеуметтік объект, оның ішінде фельдшерлік-акушерлік пункттер, мектеп және мектепке дейінгі оқу орындары, мәдени-сауықтыру және әкімшілік объектілер.

      Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

      Денисов ауданында Денисов ауданы әкімдігінің құрамында Денисов ауданында тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі жұмыс істейді, оның ішінде қатты тұрмыстық (коммуналдық қалдықтарды) жинаудың орталықтандырылған жүйесін ұйымдастыру бойынша тұрғын үй-коммуналдық бағдарламалардың әкімшісі болып табылады. Ауылдық округтердің деректеріне сәйкес Денисов ауданының аумағында қатты тұрмыстық қалдықтардың 299 жинағышы (контейнерлер мен урналар) орнатылған.

      Денисов ауданының Антоновка кентінде меншігі "Абдин" ЖК болып табылатын ҚТҚ полигоны орналасқан. Красноармейский ауылдық округінің Фрунзенское ауылында "Фрунзенское" ЖШС ҚТҚ полигоны, Свердловка ауылдық округінің Свердловка ауылында оны өз қажеттіліктері үшін пайдаланатын "Колос-Фирма" ЖШС ҚТҚ полигоны орналасқан. Сондай-ақ, Денисов ауданының әкімдігі ұсынған мәліметтерге сәйкес Аят, Архангельск ауылдық округтерінде жоғарыда аталған ауылдық округтердің қатты тұрмыстық қалдықтары шығарылатын тарихи кенттік қоқыс орындары бар.

      Халық қалдықтарын, олардың жинақталуына қарай әкетуді арнайы тиеу техникасы мен жүк автокөлігі бар ЖК және ірі ауыл шаруашылық ЖШС жүргізеді, олар тұрғын үй аулаларының, әкімшілік ғимараттар мен әлеуметтік объектілердің жинақталған қалдықтарын әкетеді.

      Денисов ауданында коммуналдық қалдықтарды жинауды "Абдин" ЖК жүзеге асырады. Ол өзінің және жалға алынған контейнерлерін, соның ішінде пластикалық бөтелкелерге арналған торлы контейнерлерді орнатты. Ауданда қалдықтарды жинау және шығару, сондай-ақ қалдықтарды қайталама сұрыптау жөніндегі кәсіпорындар туралы басқа мәліметтер жоқ. Денисов ауданының аумағында құрамында сынап бар шамдар, термометрлер мен аспаптарды, аккумуляторлық батареяларды жинақтауға арналған арнайы контейнерлер орнатылмаған.

      Бұқаралық ақпарат құралдары. Денисов ауданында "Наше время" газетінің жергілікті баспа басылымы жұмыс істейді, әкімдіктердің өз сайттары бар, ауданда watsapp чаттары бар, әлеуметтік желілер жұмыс істейді.

1.2. Мемлекеттік стратегиялық құжаттарға салынған қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар

      Қалдықтарды басқару және оларды қысқарту жөніндегі негізгі бағыттар ҚР 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Экологиялық кодексінде жазылған.

      Қалдықтар саласындағы жаңа кодекспен экологиялық реттеудің екі жаңа қағидаты енгізілді, олар Кодекстің 5-бабында бекітілген.

      - "ластаушы төлейді және түзетеді" деген бірінші қағида ластанудың алдын алу және бақылау шараларын, сондай-ақ қоршаған ортаға зиян келтіруден қалпына келтіру жауапкершілігін білдіреді.

      - жетінші қағидат: өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқаруды жетілдіру.

      Кодексте қалдықтарды кезең-кезеңмен өңдеуге бағытталған қалдықтар иерархиясы көзделеді. Бұл дегеніміз, ең алдымен қалдықтардың пайда болуын азайту керек, пайда болған қалдықтарды қайта пайдалану, қайта өңдеу, жою және тек соңғы уақытта полигондарда көму керек. Сондай-ақ, халықты ҚТҚ жинаудың, кәдеге жаратудың, қайта өңдеудің және қалдықтарды бөлек жинаудың ұтымды жүйесі туралы хабардар ету жүзеге асырылатын болады. Қалдықтардың жіктелуі еуропалық қалдықтар каталогына сәйкес келтірілген және қауіпті емес және қауіпті қалдықтардың тізімін қамтиды. Жаңа экологиялық кодексте заңсыз қоқыс шығару мәселесін жүйелі түрде шешу үшін қоқыс шығаратын көлікте GPS-датчиктерді міндетті түрде орнату мәселесі қарастырылған.

      Қауіпті қалдықтарды қайта өңдеу, кәдеге жарату және жою жөніндегі қызметті жүзеге асыру үшін лицензиялық тәртіп көзделген, ал қалдықтарды тасымалдау бойынша хабарлама жасау тәртібі енгізіледі. Қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде талаптарды бұзғаны үшін жауапкершілікті қатаңдату көзделіп отыр, бұл өз кезегінде рұқсат етілмеген полигондар, қалдықсыз қалдықтар көлемін ұлғайту және қоршаған ортаны ластаудың өзге де жағдайлары мәселелерін шешуге мүмкіндік береді.

      Экологиялық кодекстің 365 - бабы 3-тармағының талаптары негізінде аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары (бұдан әрі - "ЖАО") коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекіту;

      2) Коммуналдық қалдықтардың пайда болу және жинақталу нормаларын бекіту;

      3) тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді бекіту.

      Экологиялық кодекстің 365-бабында аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, сондай-ақ ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдарының коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі өкілеттіктері айқындалған.

      Қауіпті коммуналдық қалдықтар және олардың құрамдас бөліктері (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және өзге де қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қайта өңдеуге/кәдеге жаратуға берілуі тиіс.

      Бұл қалдықтарды басқару бағдарламасында тек коммуналдық қалдықтар қарастырылады. ҚР ЭК 365-бабына сәйкес "коммуналдық қалдықтар" тұтыну қалдықтарының ізі деп түсініледі:

      1) қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, орауыштар, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумуляторларды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары;

      2) егер мұндай қалдықтар сипаты мен құрамы жағынан үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса, аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық шаруашылығы, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ ағынды сулардың шөгінділерін, пайдаланудан шыққан көлік құралдарын немесе құрылыс қалдықтарын қоса алғанда, тазарту құрылыстарының қалдықтары кірмейді.

      Тұтыну қалдықтарына адамның тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болатын, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қаптамасы және өзге де заттар немесе олардың қалдықтары, олардың жарамдылық немесе пайдалану мерзімі, олардың агрегаттық жай-күйіне қарамастан аяқталған, сондай-ақ меншік иесі физикалық тұрғыдан өз бетінше құтылған немесе құжатпен тұтыну қалдықтары разрядқа ауыстырған қалдықтар жатады.

      Аудандағы коммуналдық қалдықтардың ішінде келесі қалдықтар бар:

      - тұтыну қалдықтары (пластикалық бөтелкелер, қағаз, металл, ағаш, шыны, тамақ қалдықтары, дымқыл қалдықтар санатына енгізілетін өзге де қалдықтар (органикалық заттар және дымқыл агрегаттық күйі бар басқа да қалдықтар), әртүрлі қаптамалар, целофандар, картон және т.б.,

      - күл-қож қалдықтары,

      - көң.

      Қалдықтармен басқару бағдарламасының мақсаттары мен міндеттері.

      Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасы ауданның коммуналдық мәселесін шешуге және аудандағы қоқысорынларын қысқарту үшін экономикалық немесе басқа механизмдерін пайдалана отырып, қалдықтарды азайтудың жедел саясатын әзірлеуге бағытталған:

      қалдықтарды жинаудың осы жүйесін пайдаланатын осы жүйеге қатысушыларды (тұрғындарды, кәсіпкерлерді және өндірістік кәсіпорындарды) барынша тарта отырып, қалдықтарды әкетудің орталықтандырылған жүйесін құру;

      қалдықтарды қайта пайдалану немесе оларды пайдалануға мүдделі жеке және заңды тұлғаларға беру;

      ең жақсы қолжетімді технологияларды немесе өзге де негізделген әдістерді пайдалана отырып, қалдықтарды қайта өңдеу, кәдеге жарату немесе залалсыздандыру.

      Бағдарламаның негізгі міндеттері:

      - Денисов ауданы ауылдарындағы Коммуналдық қалдықтармены басқару бойынша ағымдағы жағдайды бағалау;

      - Денисов ауданының Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасын дайындау;

      - Денисов ауданының Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу;

      - мүдделі тараптармен Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасын талқылау.

      "Бағдарлама" құрамында:

      - Денисов ауданының ауылдарындағы ҚТҚ полигондарында қалдықтарды жинау, әкету, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көмудің ықтимал көлемі туралы деректер анықталды,

      - қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы бар проблемаларға талдау жүргізілді;

      - қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайтуды көздейтін бағдарламаның мақсаттары, міндеттері мен көрсеткіштері айқындалды,

      - белгіленген мақсаттарды, міндеттерді және көрсеткіштерді іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары жасалды:

      қалдықтарды бөлек жинауды енгізу, кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесін арттыру,

      Полигондарда көмуге жататын қалдықтар көлемін азайту,

      қалдықтармен жұмыс істеу бойынша инфрақұрылымды дамыту,

      Денисов ауданының ауылдарында қалдықтармен жұмыс істеу жүйесін әкімшілік басқаруды жақсарту,

      қалдықтарды басқару бойынша халықтың хабардарлығын арттыру.

      Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасы келесі ақпаратты қамтиды:

      - Аудан туралы жалпы мәліметтер, елді мекендер саны және тұратын халық туралы деректер;

      - мемлекеттік стратегиялық құжаттарға енгізілген іс-шаралар;

      - соңғы бес жылдағы динамикадағы коммуналдық қалдықтардың пайда болуы мен жойылу көлемінің сипаттамасы, коммуналдық қалдықтарды ағымдағы басқаруға баға берілді;

      - коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуы, ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтері бойынша нормативтік базасы бар,

      - соңғы үш жылдағы динамикадағы бөлінген қаражатты сипаттау және талдау.

      "Мақсаттар, міндеттер және нысаналы көрсеткіштер" бөлімінде коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін біртіндеп қысқартуға, қалдықтарды сұрыптау үлесін ұлғайтуға және қоқысты шығару жөніндегі коммуналдық ұйымдардың қызметтерін пайдаланатын халықты толық қамтуға бағытталған нысаналы көрсеткіштер белгіленді, нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу жөніндегі іс-шаралар сипатталды.

      Бағдарлама аудандағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдірудің үдемелі нәтижесі үшін қалдықтарды басқару және нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу жөніндегі іс-шаралар жоспарымен аяқталады. Бағдарлама сонымен қатар бағдарламаны қаржыландыру көздерін сипаттайды.

      Бағдарлама келесі нормативтік құжаттар негізінде әзірленді:

      ҚР 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Экологиялық кодексі;

      ҚР экология, геология және табиғи ресурстар Министрінің м.а. 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-ө бұйрығымен бекітілген Коммуналдық қалдықтармен басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдар;

      Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VI ҚРЗ Салық кодексі;

      ҚР 2008 жылғы 4 желтоқсандағы № 95-IV Бюджет кодексі.

      Қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу кезінде:

      - https//stat.gov.kz сайтынан алынған статистикалық деректер;

      - ҚТҚ жергілікті полигоны кәсіпорындарының экологиялық есептілігінің нәтижелері;

      - Денисов ауданының ауылдық округтерінің әкімдері ұсынған мәліметтер.

      - Денисов ауданы әкімдігінің ТКШ, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің мәліметтері;

      - қолданыстағы контейнерлік алаңдар мен коммуналдық қалдықтарды сақтау орындарын меншікті түгендеу нәтижелері;

      - Денисов ауданының ауылдық округтері тұрғындарының, ҚТҚ полигонына коммуналдық қалдықтарды шығаруды жүзеге асыратын кәсіпкерлердің сауалнамасының нәтижелері.

1.3. ҚББ әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі

      Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасын әзірлеу мақсаты

      Осы бағдарламаны әзірлеудің мақсаты қоршаған ортаны қорғауды және өңірдің және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы жағдайларын қамтамасыз ететін Денисов ауданы елді мекендерінің коммуналдық қалдықтарын интеграцияланған басқару жүйесін құру, коммуналдық қалдықтардың бар болуының барлық кезеңдерінде қалдықтардың сапасы мен санын және ластаушы заттардың эмиссиясын басқарудан тұратын коммуналдық қалдықтарды басқарудың жаңа моделін әзірлеу болып табылады.

      Бағдарламаны әзірлеу міндеттері

      Бағдарламаның міндеттері коммуналдық қалдықтарды өндіру, жинау, кәдеге жарату және көму процестерін басқару жүйесін әзірлеу болып табылады: олардың пайда болу көзіндегі қалдықтарды азайту;

      - коммуналдық қалдықтарды сұрыптау және оларды қайта пайдалану мәселелерін шешу;

      - аймақтың қоршаған ортаға әсерін барынша болдырмауға мүмкіндік беретін қалдықтардың пайдаланылмаған бөлігін көму жөніндегі проблемаларды шешу.

      - Бағдарламаның негізгі бағыттары

      - коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін ұйымдастыру;

      - коммуналдық қалдықтарды орналастыру және көму орындарында табиғи экожүйелердің ластануын болдырмау;

      - коммуналдық қалдықтарды кәдеге жаратуды, сұрыптауды және көмуді жетілдіру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу;

      - қалдықтарды азайту жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу.

      Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасының өзектілігі, ғылыми және практикалық маңыздылығы

      Отандық және әлемдік тәжірибеде коммуналдық қалдықтарды басқару проблемасы халықтың салауатты өмір сүру ортасын құру саласындағы басым міндеттердің бірі болып табылады, қалалық шаруашылықта ресурстық шығындар мен қаржыландыру көлемі бойынша сумен жабдықтау және кәріз жүйесінен кейін екінші орынды алады.

      Қазақстандағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу жай-күйін талдау проблеманы шешу қалдықтарды тазартудың орталықтандырылған жүйесінің жоқтығында екенін көрсетті. Қалдықтарды жою жолы: жиналатын орын-тиеу және шығару-полигон тұйық болып табылады және қоршаған ортаны қорғауға қатысты барлық мәселелерді шеше алмайды.

      Коммуналдық қалдықтарды кешенді басқаруды құру қажет, оны іске асыру қоршаған ортаға ластаушы заттардың түсуін күрт қысқартуға, Денисов ауданының және Жалпы Қостанай облысының экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын жақсартуға, коммуналдық қалдықтардың сандық қысқаруына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

      Күтілетін нәтижелер:

      Экологиялық кодекстің ережелерін енгізу және Денисов ауданының елді мекендері үшін қалдықтарды интеграцияланған басқару жүйесін құру бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының іс шараларын орындау:

      - меншік нысанына және қызмет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (құрылыстарда) тұратын (тұрған) және (немесе) өз қызметін жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларды қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау жөніндегі қызметтермен қамтамасыз ету шеңберінде жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесін құру;

      - арнайы қоқыс шығаратын көлікке арналған кірме жолдары бар коммуналдық қалдықтарды жинақтауға арналған контейнерлік алаңдарды орнату орынсыз орындарда (көшелерде, тұрғын аулалардың артында, орманды дала аймағында және т.б.) қалдықтардың стихиялық қоқысорындарын барынша азайтуға мүмкіндік береді;

      - коммуналдық қалдықтар мен мал шаруашылығы қалдықтарының араласуына жол бермеу, елді мекендердегі рұқсат етілмеген полигондарды қысқарту және коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағуды болдырмау үшін жағдайлар жасайды;

      - ауылдық округтерде және жалпы Денисов ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару процестерін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу;

      - коммуналдық қалдықтардың пайда болу көздерінде, олардың пайда болу көлемін азайту үшін жағдай жасау;

      - бағдарламаны білім көзінен коммуналдық қалдықтардан қайта шикізат жинау, қайталама қалдықтарды қабылдау және сұрыптау пункттерінің желісін ұйымдастыру; қайта шикізат нарығының аудан деңгейінде қалыптастыру бөлігінде іске асыру;

      - стихиялық полигондарды жою;

      - орталықтандырылған жинау жүйесін бірлесіп құру бойынша мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру;

      - қатты тұрмыстық (коммуналдық) қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру үшін кәдеге жарату төлемінің қаражатын пайдалану.

      Бағдарлама иерархия қағидатына сәйкес әзірленген және Денисов ауданы тұрғындарынан және коммуналдық инфрақұрылым объектілерінен пайда болатын қалдықтардың көлемі мен құрамы, оларды жинақтау, жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою тәсілдері туралы мәліметтерді, сондай-ақ қалдықтардың түзілуін қысқарту, оларды қайта пайдалану, қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту жөніндегі ұсынылатын шаралардың сипаттамасын қамтиды.

      Бағдарламаның жоспарлы кезеңі 2024 жылдан 2028 жылға дейін кемінде 5 жылды құрайды.

      Қалдықтармен басқару бағдарламасын қайта қарау және өзгерістер енгізу қажеттілігіне қарай жергілікті атқарушы органдармен мүмкін болады (18.05.2023 ж. № 154-ө әдістемелік ұсынымдардың 12-тармағы).

      Қостанай облысы Денисов ауданы үшін Коммуналдық қалдықтармен басқару бағдарламасын "Денисов ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ тапсырысы бойынша 06.09.2023 ж. № 46 шарт бойынша "ЭКОLINESPORT" ЖШС әзірледі.

      Орындаушы: "ЭКОLINESPORT" ЖШС, Қостанай қ., Орал к-сі, 44 г., тел: +7 (777) 3307476, е-mail: eсolinesport@list.ru.

2. Денисов ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау

2.1. Коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемі

      Денисов ауданының ауылдық округтерінің тұрғындарынан коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемін анықтау бірнеше тәсілмен жүргізілді:

      1) пайда болатын коммуналдық қалдықтардың көлемін есептеу халық санына, бір тұрғынға шаққандағы қалдықтардың түзілу нормаларына сүйене отырып есептік жолмен жүргізілді;

      2) газдандырылмаған елді мекендерде (Зааят а., Гришенка а., Аршалы а., Гергиевка а., Комаровка а., Приречное а., Покровка а., Дошовка а.) пайда болатын күл қождарының көлемін есептеу үй иелерінің санына, отынның орташа шығынына және көмірдің орташа күліне сүйене отырып, есептік жолмен жүргізілді.

      3) Денисов ауданындағы ҚТҚ полигонында көмілетін қалдықтардың 2022 жылғы есебін зерделеу арқылы жүзеге асырылады;

      4) ауданда қалдықтардың түзілу көлемі туралы статистиканы зерделеу жолымен жүзеге асырылады.

      1. Денисов ауданының ауылдық округтерінің тұрғындарынан коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемін есептеу. 2023 жылдың қазан айында Денисов ауданында 16 494 адам тұрады. Денисов ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың пайда болу және жинақталу нормаларына сәйкес Қостанай облысы Денисов ауданы мәслихатының 2022 жылғы 9 маусымдағы № 45 шешімі негізінде жайластырылған үй иеліктерінен алынған қалдықтардың пайда болу және жинақталу көлемінің жылдық нормасы бір тұрғынға 1,25 м3 және жайластырылмаған үй иелерінің (жеке сектордың) 1 тұрғынына 1,38 м3 құрайды. Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін тарифті есептеу әдістемесіне сәйкес коммуналдық қалдықтардың орташа тығыздығы (ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 377 бұйрығы) 0,2 тонна/м3 құрайды. Коммуналдық қалдықтардың түзілуін есептеу мынадай:

      Қалдықтардың көлемі, м3 = халық саны, адам * коммуналдық қалдықтардың түзілу нормасы, м3.

      Қалдықтардың салмағы, тонна = қалдықтардың көлемі, м3 * ҚТҚ орташа тығыздығы, тонна/м3

      Қалдықтардың нақты көлемі, м3 = 16494 адам * 1,38 м3/бір адамға = 22761,72 м3.

      Қалдықтардың салмағы = 22761,72 м3 * 0,2 тонна/м3 = 4552,34 тонна қалдық.

      Осылайша, коммуналдық қалдықтардың пайда болуының орташа жылдық нормативтік көлемі 22,8 мың м3 ҚТҚ немесе 4,6 мың тонна қалдықтарды құрайды.

      Оның ішінде Денисов ауданының ауылдық округтері бойынша.

Халық қалдықтарының есептік көлемі

      3 кесте

№ р/с

Елді мекеннің атауы

Тұратын халықтың саны, адам

Коммуналдық қалдықтардың жинақталуының жылдық нормасы, м3

Салмағы 1 м3 ҚТҚ, тонна

ҚТҚ-ның жылдық пайда болу көлемі, тонна = С*D*E

А

B

C

D

E

F

1.

Денисов ауылдық округі
3 ауыл

5685

1,38

0,2

1569,1

2.

Архангельск ауылдық округі
2 ауыл

954

1,38

0,2

263,3

3.

Аршалы ауылдық округі
4 ауыл

1116

1,38

0,2

308,02

4.

Аят ауылдық округі
2 ауыл

1066

1,38

0,2

294,2

5.

Красноармейск ауылдық округі
3 ауылдар

1473

1,38

0,2

406,5

6.

Покровка ауылдық округі
2 ауыл

375

1,38

0,2

103,5

7.

Приреченск ауылдық округі
2 ауыл

1055

1,38

0,2

291,2

8.

Тельманск ауылдық округі
2 ауыл

1347

1,38

0,2

371,8

9.

Свердловск ауылдық округі
3 ауыл

807

1,38

0,2

222,7

10.

Крым ауылы

635

1,38

0,2

175,3

11.

Перелески ауылы

1495

1,38

0,2

412,6

12.

Глебовка ауылы

486

1,38

0,2

134,14


Барлығы

16494 адам



4552,3 тонн

      2. Күл қождарының пайда болу көлемін есептеу. Тапсырыс берушімен халық тұтынатын көмір көлемі бойынша ақпарат ұсынбаған. Көмір бірнеше көмір қоймаларынан жеткізіледі, осыған байланысты көмір шығынын есепке алуды орталықтандырып жүргізу мүмкін емес.

      Денисов ауданының ауылдық округтерінің әкімдіктері ауылдық округтер аумағында көмірде тұрмыстық қазандықтармен жылытылатын тұрғын үйлердің, әлеуметтік объектілердің, сауда нүктелерінің және өндірістік объектілердің болуы бойынша деректерді ғана ұсынды, біреуін жағу кезінде орташа күлі 42% күл-қож қалдықтары пайда болады.

      Тұрғын үй-жайды жылыту кезінде орта есеппен 100 м2, әлеуметтік мақсаттағы объектілерді орта есеппен 1000 м2 және өндірістік объектілерді кемінде 500 м2.

      Қазандық қуатының стандартты формуласы: 10 м2 – 1 кВт. Ауданы 100 м2 болатын бөлме үшін сізге 10 кВт қазандық қажет. Тәулігіне қолайлы температура үшін сізге 240 кВт қажет. 1 кг көмірден 7,5 кВт энергия алуға болады.

      2,4 кВт : 7,5 кВт = 1 м2 үшін тәулігіне 0,32 кг көмір

      240 кВт : 7,5 кВт = 100 м2 үшін тәулігіне 32 кг көмір

      2400 кВт : 7,5 кВт = 1000 м2 үшін тәулігіне 320 кг көмір

      1200 кВт : 7,5 кВт = 500 м2 үшін тәулігіне 160 кг көмір

      Денисов ауданының газдандырылмаған елді мекендерінде күл қождарының пайда болуының орташа көрсеткішін есептеу

Денисов ауданында күл қождарының пайда болуының жылдық көлемін есептеу

      4 кесте

№ р/с

Елді мекеннің атауы

Тұрғын үйлердің саны

Объектінің орташа ауданы, м2

Әлеуметтік объектілер саны

Объектінің орташа ауданы, м2

Сауда нүктелерінің саны

Объектінің орташа ауданы, м2

Өңдірістік объектілердің саны

Объектінің орташа ауданы, м2

Көмірдің тәуліктік шығыны, кг/ш.м

Жылыту кезеңі, күндер

Көмірдің жалпы шығыны, тонна/жыл=(В*Г+Д*Е+Ж*З+И*К)*Л*М/1000

Көмір күлі, %

Күл қождарының пайда болуының орташа көлемі т/жыл=Н*О

А

Б

В

Г

Д

Е

Ж

З

И

К

Л

М

Н

О

П

1

Зааят а.

246

50

2

1000

3

100

1

500

0,32

180

869,76

42%

365,2992

2

Гришина а.

141

50

1

1000

1

100

9

500

0,32

180

728,64

42%

306,0288

3

Аршалы а.

123

50

3

1000

2

100

14

500

0,32

180

941,76

42%

395,5392

4

Георгиевка а.

61

50

0

1000

2

100

14

500

0,32

180

590,4

42%

247,968

5

Комаровка а.

89

50

3

1000

2

100

12

500

0,32

180

786,24

42%

330,2208

6

Приречное а.

15

50

0

1000

1

100

1

500

0,32

180

77,76

42%

32,6592

7

Покровка а.

61

50

3

1000

3

100

13

500

0,32

180

740,16

42%

310,8672

8

Досовка а.

37

50

2

1000

1

100

2

500

0,32

180

285,12

42%

119,7504


Барлығы

773


11


15


70




 5019,84


2108,3328

      Денисов ауданының ауылдық округтерінде пайда болатын күл-қож қалдықтарының орташа көлемі жылына 2 мың тоннаны құрайды. "Абдин" ЖК полигонында 2021 жылы 751,967 тонна; 2022 жылы - 501,1 тонна, бұл пайда болатын күл-қождың жалпы көлемінің 25%.

      3 тәсіл. 2021-2022 жылдары ҚТҚ полигонында қатты тұрмыстық қалдықтарды қабылдау және көму бойынша қызмет көрсететін "Абдин" ЖК ұсынған мәліметтер негізінде жиналған және сұрыпталған қайта өңделген шикізаттың ҚТҚ полигонында көмілген коммуналдық қалдықтардың көлемі анықталды.

ҚТҚ полигондарындағы қалдықтардың көлемі

      5 кесте

Қалдықтардың түрі / елді мекен

Антоновка а.

Фрунзенское

Свердловка

Барлығы


2021

2022

10251

275

12813

Күл қож

751,967

501,1

Коммуналдық қалдықтар

292,1

741,76

Барлығы

1044,1

1242,9

      Аят ауылдық округінде қатты-тұрмыстық қалдықтарды, оның ішінде күл қождары мен ауыл шаруашылығы қалдықтарын сақтауға арналған тарихи қоқысорыны орналасқан. Берілген мәліметтерге сәйкес, оған жыл сайын 4,4 тонна қатты тұрмыстық қалдықтар орналастырылады.

      Архангельск ауылдық округінде жылына 2,4 тонна қалдықтар орналастырылады.

      Ауылдық полигондарға түсетін коммуналдық қалдықтар аралас, ауылдық полигондарда бөлек жинау және кәдеге жарату көзделмеген.

      Денисов ауданы әкімдігінің ТКШ бөлімі ұсынған мәліметтерге сәйкес, жыл сайын ҚТҚ полигондары мен ауылдық округтердің қоқыс үйінділерінде 19,6 мың тонна коммуналдық қалдықтар орналастырылады.

      Денисов ауданының аумағында тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың пайда болуының есептік орташа көлемі жылына 7287,55 тоннаны құрайды, оның ішінде күл қождары 2,1 мың тоннаны құрайды.

      4. Статистиканы зерттеу әдісі.

      Stat.gov.kz сайтына сәйкес Денисов ауданында келесі қалдықтар пайда болады:

Денисов ауданында пайда болатын қалдықтардың көлемі

      6 кесте

Аймақ/кезең

Өздігінен шығаратын кәсіпорындардың қалдықтарын ескере отырып, жиналған қалдықтардың жалпы көлемі, тонна

Денисов

2019

2020

2021

2022

1898

3460

3856

3046

Оның ішінде жиналған коммуналдық қалдықтардың көлемі, тонна

645

-

2208

1543

      2021 жылдан бастап статистикалық мәліметтерде сұрыпталған және қайта өңдеуге берілген коммуналдық қалдықтардың саны туралы баған пайда болды. Алайда, коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша статистикалық есептілікті жіберетін кәсіпорындар бұл мәліметтерді көрсетпейді.

      Қостанай облысы әкімдігінің табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының мәліметтеріне сәйкес Денисов ауданында қалдықтардың мынадай көлемі пайда болады:

Денисов ауданында пайда болатын қалдықтардың көлемі

      7 кесте

Облыста ҚТҚ пайда болуының жалпы көлемі, тонна

2019

2021

2022

ҚТҚ пайда болуының жалпы көлемі

Қайта өңделген, тонна, үлесі, %

ҚТҚ пайда болуының жалпы көлемі

Қайта өңделген, тонна, үлесі, %

ҚТҚ пайда болуының жалпы көлемі

Қайта өңделген, тонна, үлесі, %

1988,2

8,5%

1394,6

3,2%

1438,8

3,2%

      Коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемінің ҚТҚ ауылдық полигондарында орналастыру көлемімен сәйкес келмеуі мынадай фактілермен байланысты:

      - Денисов ауданында жылына 1 адамға 1,83 м3 пайда болу көлемінің төмендетілген нормативі белгіленді;

      - коммуналдық қалдықтарды жинаудың контейнерсіз тәсіліне байланысты ауыл шаруашылығы (көң, өсімдік қалдықтары) және коммуналдық қалдықтарды, оның ішінде күл-қож қалдықтарын бөлу жоқ;

      - ауылдық полигондарда коммуналдық қалдықтарды күл қождары мен ауыл шаруашылығы қалдықтарынан бөлек өлшеу, есепке алу және орналастыру жүйесі жоқ. Халық аралас қалдықтарды өздігінен немесе жалға алынған техникамен ауылдық полигондарға шығарады.

      Сондай-ақ, полигондарға тұрақты сенбіліктер кезінде жиналатын қалдықтар да пайда болады, оларды жұмыспен қамту орталығының әлеуметтік қызметкерлері аудан әкімдігінің қаражаты есебінен өткізеді.

      Бөлім бойынша қорытындылар: Денисов ауданының елді мекендерінде жыл сайын 6,66 мың тонна коммуналдық қалдықтар пайда болады. "Абдин" ЖК ҚТҚ полигонының жобалық қуаты 30.05.2019 ж. № KZ88VCZ00322302 қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсатқа сәйкес 9250 тонна қалдықтар, 2021 ж. іс жүзінде 1625,504 т, 2022 ж. – 1296,22 т қалдықтар, яғни барлық пайда болатын қалдықтардың 28,5% орналастырылды. Бұл ретте "Абдин" ЖК ҚТҚ-ның қабылданатын көлемінен мынадай қайта өңделетін шикізатты бөледі: макулатура, ПЭТ бөтелке, шыны сынықтары, пластик қалдықтары, пленка қалдықтары. 2021 жылы 48,543 тонна, 2022 жылы 14,59 тонна, 2023 жылы сұрыпталды. - 10,3 тонна қайта өңделетін шикізат. Орта есеппен 3 жыл ішінде күл қождарын есепке алмағанда коммуналдық қалдықтардың пайда болуының жалпы есептік көлемінің 0,5%-ы немесе "Абдин" ЖК ҚТҚ полигонында орналастырылған коммуналдық қалдықтардың орташа көлемінің 1,6% - ы ғана сұрыпталады.

      Красноармейск және Свердловск ауылдық округтеріндегі, Приреченка ауылындағы ҚТҚ полигондары өсімдік және мал шаруашылығымен айналысатын кәсіпорындардың жеке меншігінде тұр. Тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды қабылдау, оларды ҚТҚ полигондарына жинау және шығару жөніндегі қызметтерді полигондардың меншік иелері көрсетпейді.

      Тек Денисов ауылдық округінде коммуналдық қалдықтарды контейнерлік алаңдардан ҚТҚ полигонына қайта өңделетін шикізатты сұрыптау және алу арқылы орталықтандырылған шығару жүзеге асырылады. Бұл жұмысты "Абдин" ЖК жүргізеді.

      Денисов ауданының басқа ауылдық округтерінде жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау мен шығарудың орталықтандырылған жүйесі жұмыс істемейді. Бұл факт коммуналдық қалдықтардың 80% - ы (оның ішінде әйнек, металдар, шүберек, пластик және т.б.) елді мекендердің жерлеріне өздігінен орналастырылатынын немесе қызметінен коммуналдық қалдықтар пайда болатын тұрғындар мен кәсіпкерлер (қағаз және картон, пластик, полиэтилен сияқты қалдықтар) рұқсатсыз өртейтінін білдіреді.

      Күл қожының қалдықтары қождарды әкету жөніндегі қызметтерді тендерлік сатып алу негізінде әлеуметтік және әкімшілік салалар объектілерінен жылына 1 рет қана әкетіледі. "Абдин" ЖК қауіпті қалдықтарды түгендеу бойынша жыл сайын ұсынылатын мәліметтерге сәйкес Денисов ауылдық округінің ҚТҚ полигонына жыл сайын орта есеппен 627 тонна күл-қож қалдықтары немесе Денисов ауданының газдандырылмайтын елді мекендерінен 2,1 мың тонна есептік пайда болуының 22% орналастырылады. Халықтың пайда болатын күл-қож қалдықтарын тұрғындар дербес әкетеді.

2.2. Аудандағы коммуналдық қалдықтарды ағымдағы басқару

      Бұл қалдықтармен басқару бағдарламасында тек коммуналдық қалдықтар қарастырылады. ҚР ЭК 365-бабына сәйкес "коммуналдық қалдықтар" тұтынудың мынадай қалдықтары деп түсініледі:

      1) қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, қаптама, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, аккумуляторлар мен аккумуляторларды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары;

      2) егер мұндай қалдықтар сипаты мен құрамы жағынан үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса, аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық шаруашылығы, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ ағынды сулардың шөгінділерін, пайдаланудан шыққан көлік құралдарын немесе құрылыс қалдықтарын қоса алғанда, тазарту құрылыстарының қалдықтары кірмейді.

      Тұтыну қалдықтарына адамның тіршілігі нәтижесінде пайда болатын, өзінің тұтыну қасиетін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың орамасы және өзге де заттар немесе олардың қалдықтар, олардың жарамдылық немесе пайдалану мерзімі олардың агрегаттық жай-күйіне қарамастан аяқталған, сондай-ақ меншік иесі өз бетінше физикалық түрде құтылған немесе тұтыну қалдықтары санатына құжатпен ауыстырған қалдықтар жатады.

      Денисов ауданында 10 мыңнан астам адам тұрады, ауданда ауыл шаруашылығы дамыған, жеке аулалар бар, тиісінше тұтыну қалдықтары пайда болады. Бұрын сипатталғандай, тұтыну қалдықтарына адамның тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болатын, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қаптамасы мен өзге де заттар немесе олардың қалдықтары, олардың жарамдылық мерзімі немесе пайдалану мерзімі, олардың агрегаттық жай-күйіне қарамастан аяқталған, сондай-ақ меншік иесі өз бетінше физикалық түрде құтылған немесе ол тұтыну қалдықтары санатына құжатпен аударылған қалдықтар жатады.

      Тұтыну қалдықтары немесе ҚТҚ күрделі қоспасын білдіреді және морфологиялық негізде ҚТҚ қазіргі уақытта келесі компоненттерден тұрады: қағаз, пластмасса, тамақ және өсімдік қалдықтары, әртүрлі металдар, шыны сынықтары, тоқыма бұйымдары, ағаш, былғары, резеңке, сүйектер. ҚТҚ-ның морфологиялық және фракциялық құрамының уақыт бойынша гетерогенділігі маусымдық ауытқуларға (күз айларында жемістер мен көкөністер қалдықтарының үлесінің артуы байқалады) және апталық өзгерістерге (жексенбі және дүйсенбіде пластик пакеттер мен қаптаманың басқа қалдықтарының үлесінің артуы байқалады) байланысты. 1-суретте Қазақстандағы ҚТҚ негізгі компоненттерінің мазмұны туралы әртүрлі дереккөздердің деректері жинақталған.

ҚТҚ морфологиялық құрамы

     


      1 сурет. Халықтан пайда болатын коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы

      Диаграммадан көріп отырғаныңыздай тамақ қалдықтары өндірілген қалдықтардың жалпы көлемінің 31% құрайды, 25% - ы дымқыл және жарамсыз қаптама, целофан, памперс, ескі киім, бақша жапырақтары, бұтақтар, үлкен жиһаз және құрылыс қалдықтары сияқты қалдықтарды қамтиды. "Құрғақ" фракцияның қалдықтарына қайта пайдалануға немесе қайта өңдеуге болатын қалдықтардың 44% кіреді. Мұндай қалдықтарға ПЭТ бөтелке, қағаз, картон, шыны, пластик, полиэтилен, алюминий және қалайы банкалар жатады. Қалдықтармен басқару міндеті - қайта өңдеуге жарамды құрғақ қалдықтар мен тамақ қалдықтарын, олардың пайда болу кезеңінде бөліп алу, ал көмуге қалдықтардың тек қана оралмайтын бөлігін ғана жіберу керек. Бұл қалдықтарды көму көлемін айтарлықтай азайтады. Құрғақ фракцияның қалдықтарды сұрыптау және торлы контейнерлерге бөлек сақтау және екінші реттік қалдықтарды қабылдау пункттеріне тапсыру арқылы ғана ылғалды қалдықтардан бөлуге болады.

      "Ылғалды" фракцияның қалдықтары.

      - тамақ қалдықтары халық жеке көкөніс бақтарында мал азығы немесе тыңайтқыш ретінде пайдаланылады;

      - өсімдік қалдықтары (жапырақтар, шөптер) негізінен тұқымдастар шегінде жиналады және кейіннен үй учаскелеріне (бақтарға) арналған тыңайтқыштардың қарашірігі ретінде пайдаланылады. Ағаш қалдықтарын тұрғындар өздерінің тұрғын үйлерін жылыту үшін пайдаланады.

      "Құрғақ" фракцияның қалдықтары

      - Қағаз, картон негізінен үйлер мен моншалардың пештерінде жағылады. Денисов ауданы шегінде қағаз бен картонды утилизациялаудың немесе оның жинақталуының басқа жолдары анықталған жоқ.

      - полимерлер-пластикалық ыдыстар, полиэтилен пакеттер және т.б. қайта пайдаланылады немесе тұрмыстық пештерде, металл контейнерлерде жағылады немесе ҚТҚ полигонына орналастырылады.

      Бұл қалдықтарға Зааят, Аршалы, Георгиевка, Комаровка, Гришенка, Приречное, Покровка, Досовка ауылдарының күл-қож қалдықтарын қосу қажет, онда тұрғын үй-жайларды, әлеуметтік объектілерді және сауда және өндірістік ғимараттарды жылыту негізінен Шұбаркөл бассейнінің көмірімен жүзеге асырылады, жылыту кезеңінде 180 күнде күл-қож қалдықтары пайда болады.

      Коммуналдық қалдықтардың негізгі құрушылары:

      - абаттандырылған тұрғын үйлер мен жеке секторда тұратын аудан халқы;

      - өнеркәсіп, тұрғын үй-коммуналдық сала кәсіпорындары, мемлекеттік ұйымдар, бизнес объектілері;

      - бөлшек және көтерме сауда объектілері (дүкендер, дәріханалар, кафелер, дүңгіршектер және т.б.), қызмет көрсету саласы (шаштараздар, автомастер және автожуу, автожанармай құю және т.б.);

      - әлеуметтік объектілер (мектептер, балабақшалар, ауруханалар, медициналық мекемелер және т.б.) болып табылады.

      Денисов ауданында 4 ҚТҚ полигоны жұмыс істейді, оның ішінде "Абдин" ЖК-ге тиесілі 1 ғана ҚТҚ полигоны бар, ол халық пен заңды тұлғалардан қалдықтарды қабылдауды жүргізеді. Ол Денисов ауданы Тельман ауылдық округінің Антоновка ауылында орналасқан. Бұл ретте "Абдин" ЖК жеке және заңды тұлғаларға пайда болатын коммуналдық қалдықтарды уақытша жинақтау үшін контейнер береді, оларды Денисов ауылдық округінің мемлекеттік және әлеуметтік объектілерінің контейнерлік алаңдарынан ҚТҚ полигонына арнайы автокөлікпен әкетуді жүзеге асырады. "Абдин" ЖК контейнерлік алаңдарда және қайталама шикізатты бөлек жинау үшін пластикалық ыдыстың (дүкендер, қоғамдық тамақтану) пайда болуы мүмкін орындарда торлы контейнерлер орнатылды, Некрасовка ауылында орналасқан жеке өнеркәсіп алаңында тұрғындардан қайталама шикізатты (картон, пластик, полиэтилен, шыны бөтелке, алюминий банкі және т.б.) қабылдау жүзеге асырылады.

     


      2-3 сурет. Көп қабатты тұрғын үй құрылысының аулаларындағы контейнерлік алаңдар.

      Денисов ауданының басқа ауылдық округтерінде жеке және заңды тұлғаларды қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау қызметтерімен қамтамасыз ету шеңберінде жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі жоқ. Коммуналдық қалдықтарды басқарудың орталықтандырылған жүйесінің болмауына байланысты елді мекендердің аумақтарындағы қазіргі жағдай осындай:

      - коммуналдық қалдықтардың фракциялары бойынша бөлек жинау мақсатында контейнерлерді және қайта шикізат болып табылатын сұрыпталған қалдықтарға арналған контейнерлерді (пластик, шыны, қағаз және картон) орнатуға арналған ұйымдастырылған контейнерлік алаңдар жоқ.

      - халықтың коммуналдық қалдықтары үй маңындағы аумақтарда күл-қож қалдықтарымен және мал шаруашылығы қалдықтарымен бірге орналастырылады. Әрбір тұрғын үйдің ауласында темір бөшке бар, онда пайда болған қалдықтар жағылады (4-5 сурет).

     


     


      4-5 сурет. Халық үйінділері

      Сауда нүктелері мен әкімшілік ғимараттарының кәсіпкерлік қызметінен пайда болған коммуналдық қалдықтар қалдықтарды жинақтау үшін белгіленген бөшкелерде рұқсатсыз жағылады, өйткені күн сайын пайда болатын коммуналдық қалдықтарды, оларды жинақтау учаскелерінен ҚТҚ полигонына шығару жүйесі жоқ.

      Орталық көшелерде және сауда нүктелерінің жанында сауда нүктелері, мектепке дейінгі және мектеп мекемелерінің әкімшілік ғимараттары шегінде пайда болатын коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған урналар жоқ.

      Сауда нүктелері бар заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер күн сайын сауда нүктелері мен кеңсе бөлмелерінен пайда болатын сұрыпталмаған, коммуналдық қалдықтарды шығарып, темір бөшке мен контейнерлерге жағады.

     


     


      6-7 сурет. Аралас коммуналдық қалдықтарды жинауға және рұқсатсыз жағуға арналған металл және бетон ыдыстар

      Бұл фактілер коммуналдық қалдықтарды жинау мен әкетудің орталықтандырылған жүйесінің жұмысының бұзылуымен байланысты болады. Сауда нүктелерінен күн сайын пайда болатын коммуналдық қалдықтар темір немесе бетон ыдыстарда жиналып, толған кезде жағылады.

      Осы жұмыс шеңберінде Денисов ауданының елді мекендері зерттелді, тұрғын үйлер мен тұрғындар саны, мектепке дейінгі және мектеп мекемелерінің, фельдшерлік-акушерлік пункттердің, әкімшілік ғимараттардың, сауда нүктелерінің, Денисов ауданының ауылдық округтерінің жерлерінде орналасқан кәсіпорындардың саны анықталды. ҚТҚ ауылдық полигондары анықталды және бару жүргізілді. Денисов ауданының ауылдық округі шегінде рұқсат етілмеген қоқыс орындары белгіленді.

      "ЭКОLINESPORT" ЖШС жүргізілген зерттеу жұмыстарының негізінде

      - тұрғын үй абаттандырылмаған алап шегінде қалдықтарды жинау орындарының жай-күйі бойынша фотоесеп жасалды.

      - ҚТҚ ауылдық полигондарын және аудан шегінде рұқсат етілмеген қоқысорындарын орналастыру аумақтарын айқындай отырып, Денисов ауданының ауылдық округтерінің картографиялық схемасы жасалды;

      - Денисов ауданында коммуналдық қалдықтармен басқарудың дұрысталған орталықтандырылған жүйесінің болмауына, сондай-ақ рұқсат етілмеген қоқыс орындарының пайда болуына байланысты негізгі проблемалар айқындалды. Қазіргі уақытта елді мекендерге зерттеу жүргізу кезінде тұрғын үй секторының орамішілік аумақтары жеке ауланың (ІҚМ, құс) қалдықтарымен толып кеткені анықталды. Көң тұрмыстық коммуналдық қалдықтармен және үйді жылумен қамтамасыз ету үшін қыста пештерде көмір жағудан пайда болатын күлмен араласады. Орындарда қатты тұрмыстық, коммуналдық қалдықтар, оның ішінде құс өлімі және т.б. жағылатын бөшкелер орнатылған.

      Елді мекендердің орталық бөлігінде шаруашылық бөлшектерден пайда болған қалдықтар 200 литрлік бөшкелерде үнемі жағылады. Мұндай контейнерлерде сауда нүктесі де, әкімшілік ғимараттардың иелері де қалдықтарды жағады.

      Халықтың ауылдық жерлерден кетуіне байланысты елді мекендер шегінде аумағы ластанған құрылыс жолдары, күл қалдықтарын, коммуналдық қалдықтармен араласқан көңді сақтау учаскелері бар тозығы жеткен үйлер тұр.

      Елді мекендердің, ауылдық округтердің және аудан орталығының шегінде құрамында сынап бар шамдарды, қызуөлшегішті, пайдаланылған батареяларды, аккумуляторларды жинауға арналған орындар мен контейнерлер жоқ. Аудан аумағында құрамында сынап бар шамдарды жинауға арналған 2 контейнер және пластик қалдықтарын бөлек жинауға арналған 72 контейнер орнатылған. 31 контейнер Денисов және Тельманов ауылдық округтерінде орналасқан, олар дүкендердің, автовокзалдың, көппәтерлі үйлердің, мектептің, балабақшаның контейнерлік алаңдарының жанында, қалған ауылдық округтер бойынша 41 контейнер, әр мектепте бір-бірден және осындай қалдықтар пайда болатын жерлерде орнатылған. Қалдықтардың бұл түрлері (ҚСШ және батареялар) аралас қалдықтармен бірге ҚТҚ полигонына түседі немесе мал шаруашылығы қалдықтарын орналастыру учаскелеріне орналастырылады, өйткені халық коммуналдық қалдықтармен және күл қалдықтарымен бірге мал шаруашылығы қалдықтарын (көң, қоқыс) жинайды.

      Денисов ауданының елді мекендерінде қатты тұрмыстық қалдықтарды санкцияланбаған орналастыру орындары үнемі өсіп келеді. Полигондар елді мекендер шегінде және одан тыс жерлерде дала мен орман екпелерінде орналастырылады. Бұл қоқысорындарын жоюмен ауылдық округтер әкімдіктерінің бөлімдері бюджет қаражаты есебінен айналысады. Бұл ретте ластанған аумақтарды тазалауға жұмыспен қамту орталығы Әлеуметтік жұмыс орындарына жалға берілетін арнайы техника мен жүк автокөлігін тарта отырып, тартқан халық қатысады, ол ҚТҚ-ны "Абдин" ЖК ҚТҚ полигонына әкетеді.

      Жеке тұрған ғимараттарда орналасқан сауда нүктелері бар заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің өз контейнерлері болмайды, сондықтан кәсіпкерлер өздерінің сауда нүктелері мен кеңсе үй-жайларынан күн сайын пайда болатын қалдықтарды бөшкелерде шығарады және өртейді.

      Жоғарыда аталған фактілерге байланысты коммуналдық қалдықтарды басқарудың осындай жүйесіне алып келген мән-жайлар нақтыланды:

      1) контейнерлер мен контейнерлік алаңдарға қызмет көрсету, тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды шығару жөніндегі жалғыз коммуналдық кәсіпорын "Абдин" ЖК болып табылады, ол өз қызметін Денисовка, Некрасовка, Антоновка, Алчановка, Гришенка ауылдарын қамтитын Денисовка ауылдық округінде ғана жүзеге асырады. Ауылдық округтердің барлық басқа елді мекендеріне, олардың болмауына байланысты коммуналдық кәсіпорындар қызмет көрсетпейді. Осыған байланысты халықтың коммуналдық қалдықтары рұқсатсыз өртеледі не өз аула аумақтарының шегінде орналастырылады, жылдың жылы мезгілі Денисов ауданындағы ауылдық тарихи қоқыс орындарына әкетіледі.

      2) абоненттердің есебі жоқ, олардың қатарына халық, шаруашылық қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар, мектеп және мектепке дейінгі мекемелер, әкімшілік ғимараттардың меншік иелері, өндірістік және ауыл шаруашылық кәсіпорындары кіреді, тиісінше коммуналдық қалдықтарды өндіру көлемінің болжамды есебі жүргізілмейді. Әрбір абонент қатты тұрмыстық қалдықтарды оны жинақтау үшін бөлінген орындардан уақтылы шығару жөнінде қызметтер көрсету шартын жасасуға тиіс.

      3) халық коммуналдық кәсіпорынмен пайда болатын коммуналдық қалдықтарды әкетуге шарт жасаспайды. Денисов және Тельманск ауылдық округтерінің халқы 2612 тұрғын үйде тұратын 7032 адамды құрайды. 83 абонент заңды тұлғалар болып табылады (әлеуметтік объектілер, сауда нүктелері, қонақ үйлер, қоғамдық тамақтану, өндірістік объектілер).

      "Абдин" ЖК коммуналдық кәсіпорны Денисов және Тельманск ауылдық округтерінде 610 жеке тұлғаға және 83 заңды тұлғаға қызмет көрсетеді, бұл ауданның барлық жеке тұлғаларының 3,7% және заңды тұлғалардың 87% құрайды. Бұл ретте тұрғындардан контейнерлік алаңдардан шығарылатын коммуналдық қалдықтардың көлемі коммуналдық қалдықтарды әкетуге арналған шарттары бар және осы қызметтерге ақы төлейтін абоненттерден пайда болатын қалдықтардың нормасынан 3-5 есе асады. Бұл факт көпқабатты тұрғын үйлерде орналасқан халықтың және сауда нүктелерінің басым бөлігі коммуналдық қалдықтарды әкетуге шарт жасаспайтындығына және коммуналдық кәсіпорынның қызметтеріне ақы төлемейтіндігіне байланысты, бірақ қалдықтар көпқабатты тұрғын үй құрылысында орнатылған контейнерлік алаңдарға үнемі шығарылады. Осыған байланысты контейнерлердің толып кетуі және контейнер алаңдарының ластануы орын алады.

      4. Халықтың коммуналдық қалдықтарын толық есепке алудың болмауы. Денисовка және Тельманск ауылдық округтерінің, Денисовка, Некрасовка, Гришенка, Антоновка, Алчановка ауылдарының тұрғындары мен әлеуметтік нысандарынан қоқысты шығаруды бекітілген кестеге сәйкес "Абдин" ЖК жүзеге асырады. Басқа елді мекендерде коммуналдық қалдықтарды шығаруды жеке және заңды тұлғалар дербес жүргізеді. Шығару қалдықтардың көлемі мен салмағын есепке алмай жүзеге асырылады, өйткені қалдықтарды жинау хаотикалық және ұзақ уақыт аралығында жүзеге асырылады. Қалдықтарды одан әрі орналастыру орындары белгісіз, қалдықтарды ресми беру орын алмайды, қалдықтарды орналастыру үшін төлем болмайды, салық аударымдары жүргізілмейді.

      5) Қалдықтарды уақытша жинайтын ұйымдасқан орындардың болмауы (контейнерлер, контейнерлік алаңдар). "Абдин" ЖК коммуналдық кәсіпорны қызмет көрсететін көп қабатты тұрғын үй құрылысының тұрғын секторында және жеке тұрғын үйлердің ұйымдасқан тобының орындарында контейнерлер мен контейнерлік алаңдардың болуы Денисов және Тельманск ауылдық округтерінің елді мекендерінде ғана белгіленген. Денисов ауданының Архангельск, Аршалы, Аят, Красноармейск, Покровск, Приреченск, Свердловс, Крым, Перелески, Глебовка ауылдарында тұрғындар өз қалдықтарын орналастыратын ұйымдасқан орындар жоқ. Тұрғындардың коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді немесе ыдыстарды орнатуға арналған контейнерлік алаңдар жоқ, екінші шикізатты (пластик, шыны, металл, картон) жинауға арналған контейнерлер жоқ. Контейнерлер жоқ, коммуналдық қалдықтарды шығаруға қызмет көрсететін ұйым жоқ. Аудан аумағында құрамында сынап бар шамдарды жинауға арналған 2 контейнер және пластик қалдықтарын бөлек жинауға арналған 72 контейнер орнатылған. Сынап шамдарына арналған контейнерлерге ТКШ бөлімінің тапсырысы бойынша мердігерлік ұйымдар қызмет көрсетеді, Денисов және Тельманов ауылдық округтерінде пластикке арналған 31 контейнер тұр, олар дүкендердің, автовокзалдың, көппәтерлі үйлердің, мектептердің, балабақшалардың контейнерлік алаңдары, қалған ауылдық округтер бойынша 41 контейнер, әр мектепте бір-бірден және осындай қалдықтар пайда болған жерлерде орнатылады, "Абдин" ЖК қызмет көрсетеді.

      Артқы ауладағы әр тұрғын үйдің көпшілігінде 0,2 м3 көлеміндегі жеке металл бөшке бар (ү сурет), тұрғындар өздерінің коммуналдық қалдықтарын жинайды және өртейді, өйткені халықтың қалдықтарды ұйымдасқан түрде шығаруының болмауына байланысты қалдықтарды азайту бойынша басқа шешім жоқ.

     


      8-9 сурет. Денисов ауданы Денисовка а. және Фрунзенское а. ЖТҚ аумақтары шегінде қалдықтарды жинауға арналған жеке металл бөшкелер

      ЖТҚ тұрғындарымен коммуналдық қалдықтарды үймеде мал шаруашылығы қалдықтарымен (көң, қоқыс және т.б.) және күл қалдықтарымен (10-11 сурет.) қоймалау жүзеге асырылады.

     


      10-11 сурет. Мал шаруашылығы қалдықтарын, күл қождарын және қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру

      Қалдықтарды орналастырудың осы шарттары санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға және ҚР ЭК "Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі" туралы 367-бапқа қайшы келеді. Жеке үй иеліктерінде, оларға қалдықтарды жинау үшін қақпағы бар (ағаш, металл және басқалары) еркін конструкциялы ыдыстарды пайдалануға жол беріледі.

      6) Халықтың қауіпсіз тұруы үшін санитарлық-эпидемиологиялық жағдайлар жоқ. Жеке тұрғын үй құрылысының орамішілік өткелдерінің аумағы коммуналдық қалдықтармен және күл қалдықтарымен араласқан мал шаруашылығы қалдықтарымен (көң, қоқыс және т.б.) қоқыстанған (11 сурет). Қалдықтар ашық жерде сақталады және атмосфералық жауын-шашынның, желдің әсеріне ұшырайды, үй жануарлары, жәндіктер, егеуқұйрықтар бұл қалдықтарға еркін қол жеткізе алады. мұның бәрі жақсы емес-қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына жағымды әсер етеді.

      7) Рұқсат етілмеген полигондар. 2022-2023 жылдар аралығында Денисов ауданының шегінде санкцияланбаған полигондар анықталды, оларда әртүрлі қоқыстар орналастырылады. Қостанай облысы бойынша экология департаментінің мәліметтеріне сәйкес Денисов ауданының аумағында 58 рұқсат етілмеген қоқыс орны анықталды. Олардың координаттары:

Денисов ауданындағы рұқсат етілмеген қоқыс орындарының координаттар

      8 кесте

№ р/с

Тұрғын пункті

Ендік

Бойлық

1

Денисов ауданы Приреченск а/о Приреченка а.

61° 17' 45,828" E

52° 37' 16,275" N

2

Денисов ауданы Приреченск а/о, Окраинка а.

61° 22' 52,799" E

52° 38' 42,660" N

3

61° 22' 52,504" E

52° 38' 47,849" N

4

Денисов ауданы Тельманск ауылы Антоновка а.

61° 43' 40,049" E

52° 28' 55,035" N

5

61° 43' 43,134" E

52° 28' 54,371" N

6

61° 44' 9,130" E

52° 28' 50,388" N

7

61° 43' 10,678" E

52° 28' 51,153" N

8

61° 43' 8,423" E

52° 28' 37,411" N

9

61° 46' 45,967" E

52° 27' 26,771" N

10

Денисов ауданы Денисовка а/о, Денисовка а.

61° 42' 29,429" E

52° 26' 12,523" N

11

61° 42' 30,925" E

52° 26' 12,346" N

12

61° 42' 52,198" E

52° 26' 36,053" N

13

61° 42' 53,288" E

52° 26' 37,782" N

14

Денисов ауданы Денисовка а/о, "Солнечный" балалар жазғы лагерінің ауданы

61° 43' 29,038" E

52° 24' 49,093" N

15

61° 43' 17,466" E

52° 24' 40,637" N

16

Денисов ауданы Денисовкак а/о Гришенка а.

61° 41' 31,969" E

52° 24' 2,245" N

17

61° 41' 38,522" E

52° 23' 59,551" N

18

61° 41' 32,601" E

52° 23' 56,771" N

19

61° 41' 36,412" E

52° 23' 57,281" N

20

61° 41' 29,659" E

52° 24' 0,468" N

21

61° 41' 37,598" E

52° 24' 9,773" N

22

61° 41' 39,988" E

52° 24' 9,380" N

23

61° 41' 36,613" E

52° 24' 4,944" N

24

61° 41' 36,523" E

52° 24' 2,441" N

25

61° 41' 32,242" E

52° 23' 59,057" N

26

61° 41' 29,339" E

52° 24' 9,675" N

27

61° 41' 33,660" E

52° 24' 10,768" N

28

61° 41' 15,031" E

52° 24' 4,771" N

29

61° 41' 18,530" E

52° 24' 2,788" N

30

61° 35' 24,361" E

52° 18' 29,502" N

31

61° 35' 8,156" E

52° 18' 16,000" N

32

Денисов ауданы Глебовка а.

61° 31' 31,883" E

52° 13' 59,582" N

33

Денисов ауданы Глебовка а.

61° 31' 12,339" E

52° 12' 52,677" N

34

Денисов ауданы Тельманск а/о Алчановка а.

61° 48' 51,931" E

52° 29' 20,805" N

35


61° 50' 13,295" E

52° 29' 10,131" N

36


61° 47' 59,686" E

52° 28' 27,643" N

37


61° 48' 3,617" E

52° 28' 31,079" N

38


61° 48' 7,375" E

52° 28' 30,576" N

39


61° 48' 8,818" E

52° 28' 30,637" N

40

Денисов ауданы Тельманск а/о Антоновка а.

61° 47' 54,927" E

52° 26' 57,606" N

41

ҚТҚ полигоны ауданында

61° 47' 34,373" E

52° 27' 0,632" N

42


61° 47' 21,485" E

52° 27' 0,424" N

43


61° 47' 20,023" E

52° 27' 3,482" N

44


61° 47' 52,923" E

52° 26' 53,619" N

45


61° 47' 49,049" E

52° 26' 55,182" N

46


61° 47' 37,750" E

52° 26' 53,454" N

47

Денисов ауданы Крым а/о

62° 3' 7,736" E

52° 41' 49,098" N

48

62° 3' 2,464" E

52° 41' 48,208" N

49

62° 3' 4,309" E

52° 41' 51,282" N

50

62° 3' 6,588" E

52° 41' 52,203" N

51

62° 3' 10,091" E

52° 41' 53,503" N

52

62° 3' 13,510" E

52° 41' 53,219" N

53

62° 3' 1,690" E

52° 41' 57,152" N

54

Денисов ауданы

62° 3' 46,786" E

52° 31' 47,454" N

55

Перелески а.

62° 3' 46,144" E

52° 31' 57,670" N

56


62° 3' 49,843" E

52° 31' 51,057" N

57

Денисов ауданы

62° 3' 54,449" E

52° 31' 48,401" N

58

Перелески а.

62° 3' 54,488" E

52° 31' 49,098" N

      Рұқсат етілмеген полигондар жойылды, коммуналдық қалдықтар "Абдин" ЖК ҚТҚ полигонына шығарылды. Рұқсат етілмеген қоқыстарды жою бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

      8) Денисов ауданының елді мекендерінде коммуналдық қалдықтарды әкетудің орталықтандырылған жүйесінің болмауы.

      Денисов ауданының ауылдық округтерінің елді мекендерінде қалдықтарды басқарудың орталықтандырылған жүйесі жұмыс істемеуінің себептері:

      - Денисов және Тельманск ауылдық округтерінен тыс жерлерде халықтың коммуналдық қалдықтарын шығару жөніндегі коммуналдық кәсіпорынның, әлеуметтік объектілердің, сауда нүктелерінің болмауы;

      - ауылдық округтерде қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарының болмауы.

      Елді мекендер арасындағы үлкен қашықтық, нашар көлік жолдары және олардың су тасқыны мен қатты жауын-шашын кезінде болмауы. Қоқыс шығаратын техниканың ең аз мөлшері Денисов ауданының ауылдық округтерінде тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды әкетудің орталықтандырылған жүйесінің толыққанды жұмысына кедергі келтіреді.

      Бұл ретте, Денисов ауданында белгіленген тариф Қостанай облысындағы ең жоғары тарифтердің бірі болып табылады және абаттандырылмаған үй иесінің бір тұрғынынан айына 573 теңгені және абаттандырылған қосымша иеленудің бір тұрғынынан айына 519 теңгені құрайды. 1 м3 үшін белгіленген тариф 4985 теңгені құрайды.

07.12.2023 ж. Қостанай облысында коммуналдық қалдықтарды жинау мен әкетуге бекітілген тарифтермен коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету бойынша қолданыстағы орталықтандырылған жүйесі бар аудандар бойынша салыстырмалы кесте

      9 кесте

Аудан/қала атауы

Абаттандырылған үй иелері

Абаттандырылмаған үй иелері

Бірлікке жылдық тариф, көлемі

Бір тұрғыннан айлық тариф, теңге (ҚҚС-сыз)

Есеп бірлігі

Теңге (ҚҚС-сыз)

Алтынсарин ауданы

193,57

227,81

1 м3

1786,78

Амангелді ауданы

77

83

1 м3

1426,64

Әулиекөл

318,32

321,6

1 м3

3937,99

Денисов

519,67

573,72

1 м3

4988,85

Жітіқара

402,82

419,6

1 м3

4028,15

Қамысты

180,92

206,76

1 м3

1148,67

Қарабалық

258,12

322,65

1 м3

3871,85

Қарасунский

186,29

186,29

1 м3

1510,46

Қостанай

425,91

456,67

1 м3

2839,38

Меңдіқара

-

191

1 м3

2081

Наурызым

133

142

1 м3

2274

Сарыкөл

314,21

377,46

1 м3

2448,39

Б. Майлин

223,50

242,13

-

2235

Ұзынкөл


158

1 м3

2876

Федоров

161

177

1 м3

2039,14

Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын салыстырмалы талдау

      10 кесте

Коммуналдық қалдықтарды жинақтау объектісі

Есеп бірлігі

Жылдық норма, 1 есептік бірлікке текше метр

Денисов ауданы

Қамысты ауданы

Жетіқара ауданы

Қостанай ауданы

1

Абаттандырылған үй иелігі

1 тұрғын

1,25

1,89

1,20

1,8

Абаттандырылмаған үй иелігі

1 тұрғын

1,38

2,16

1,25

1,93

2

Жатақханалар, интернаттар, балалар үйлері, қарттар үйлері және басқа да осындай объектілер

1 орын

1,0

-

0,78

0,31

3

Қонақ үйлер, санаторийлер, демалыс үйлері

1 орын

0,85

1,20

0,60

1,04

4

Балабақшалар, бөбекжайлар және басқа да мектепке дейінгі мекемелер

1 орын

1,27

1,40

0,39

0,48

5

Мекемелер, ұйымдар, офистер, кеңселер, банктер, байланыс бөлімшелері

1 қызметкер

0,67

1,12

0,93

0,81

6

Емханалар, медициналық орталықтар

1 бару

0,0075

0,008

0,0012

0,0040

7

Ауруханалар, өзге де емдеу-алдын алу мекемелері

1 төсек-орын

1,37

0,81

1,69

1,70

8

Мектептер және басқа оқу орындары

1 оқушы

0,22

0,28

0,14

0,17

9

Мейрамханалар, кафелер, басқа да ойын-сауық орындары мен қоғамдық тамақтану мекемелері

1 отыратын орын

0,7

0,86

1,3

0,85

10

Театрлар, кинотеатрлар, концерт залдары, түнгі клубтар, ойын автоматтары залдары, интернет-кафелер, компьютерлік клубтар

1 отыратын орын

0,02

0,36

0,1

0,38

11

Мұражайлар, көрмелер

1 м2 жалпы ауданы

0,09

0,081


-

12

Стадиондар, спорт алаңдары

Жоба бойынша 1 орын

0,05

0,070

0,03

0,04

13

Спорт, би және ойын залдары

1 м2 жалпы ауданы

0,05

0,13

0,04

0,02

14

Азық-түлік және өнеркәсіптік дүкендер, аралас дүкендер

1 м2 сауда алаңы

0,64

0,83

0,19

0,47

15

Машиналардан сауда жасау

1 м2 сауда алаңы


-


-

16

Базарлар, сауда павильондары, дүңгіршектер, науалар

1 м2 сауда алаңы

0,3

0,24

0,39

0,20

17

Көтерме базалар, өнеркәсіптік, азық-түлік тауарларының қоймалары

1 м2 сауда алаңы


-

0,10

-

18

Вокзалдар, автовокзалдар

1 м2 жалпы ауданы


-

0,14

-

19

Дәріханалар

1 м2 сауда алаңы

0,15

0,24

0,32

0,23

20

Автотұрақтар, автокөлік жуу орындары, ЖҚС

1 машина орны

1,5

1,65

2,48

1,50

21

Автокөлік шеберханалары

1 қызметкер

2

1,58

2,61

0,85

22

Гараж кооперативтері, гараждар, паркингтер

1 гараж үшін


-

0,004

0,20

23

Шаштараздар, сұлулық салондары

1 жұмыс орны

0,8

1,05

2,95

1,0

24

Кір жуу, құрғақ тазалау, тұрмыстық техниканы жөндеу, тігін ательесі

1 м2 жалпы ауданы

0,4

-

2,95

0,30

25

Зергерлік шеберханалар, аяқ киім жөндеу, сағат

1 м2 жалпы ауданы

0,3

0,24


0,85

26

Шағын жөндеу және қызмет көрсету (кілттерді дайындау және т. б.)

1 жұмыс орны


-


-

27

Моншалар, сауналар

1 м2 жалпы ауданы

0,4

0,36

0,13

1,30

28

Қала аумағында жаппай іс-шараларды ұйымдастыратын заңды тұлғалар, саябақ қалдықтары

1000 қатысушы


-


0,16


Бау-бақша кооперативтері

1 учаске


-

0,45

1,56

      9. Тұрғындардан және елді мекендердің инфрақұрылым объектілерінен коммуналдық қалдықтарды жинау үшін контейнерлер орнату қажеттілігінің негіздемесі. Табиғи қоқыс орындарының пайда болуының маңызды себептерінің бірі елді мекендер мен коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлердің болмауы болып табылады. Бұл факт Денисов ауданының көптеген елді мекендерінде халықтың коммуналдық қалдықтарын, сауда, медициналық және әлеуметтік объектілерді жинау мен әкетудің орталықтандырылған жүйесінің болмауына байланысты, осыған байланысты халық өз қалдықтарын үйлерінің артына жай тастап, оларды көңмен, күлмен араластырады немесе үй пештерінде, бөшкелерде және т.б. қалдықтарды жағады.

      Ауылдық округ Әкімдіктері ұсынған ақпаратқа сәйкес, тұрғындардың саны, тұрғын үйлердің, әлеуметтік, сауда және медициналық объектілердің саны бойынша мыналар анықталды:

      - Денисов ауданының ауылдарында қолайсыз жеке тұрғын үй құрылыстарының (ЖТҚ) басым санына байланысты ең аз көлемі 0,2 м3 (200 литр) коммуналдық қалдықтарды жинау үшін жеке контейнерлер орнату қажет. Бұл жаңа контейнерлер немесе пайдаланылған немесе өздігінен жасалған контейнерлер болуы мүмкін (металл бөшкелер, ағаш контейнерлер. өз бетінше дайындалған ыдыс және т.б.). Бұл сыйымдылықтар қалдықтарды коммуналдық ұйымға бергенге дейін уақытша сақтау үшін қажет. Қалдықтарды уақытша контейнерлерде сақтау елді мекендерде иттер мен мысықтардың қалдықтарды сүйреп апаруына жол бермейді;

      - сауда нүктелері, қоғамдық тамақтану орындары және басқа да сауда объектілері мекеменің аумағына және қызмет көрсетуші персоналдың санына байланысты көлемі кемінде 0,7 м3 және одан көп коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған жеке контейнерлермен жарақтандырылуы тиіс. Әрбір тамақтану орны үшін күнделікті қоқыс көлемін сақтай алатын контейнерлер саны бар контейнер алаңы ұйымдастырылуы керек. Бір-бірінен 100 м қашықтықта бірнеше тамақтану орындары мен сауда нүктелері болған жағдайда, бизнес объектілерінің әрқайсысы үшін контейнер орната отырып, контейнер алаңын ұйымдастыруға болады.

      - Әлеуметтік объектілер (мектептер, мектепке дейінгі мекемелер, медициналық ұйымдар) және аудан әкімшілігінің ғимараттары Денисов ауданында қалдықтардың пайда болу нормаларына сәйкес есептік көлемі бар коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлермен алаңдармен жабдықтандырылады (Қостанай облысы Денисов ауданы мәслихатының 2022 жылғы 09 маусымдағы № 45, бұдан әрі "НҚ 1" шешімі).

      - Меншіктің барлық нысандарындағы өндірістік объектілердің иелері өз қаражаты есебінен өз объектілерінде контейнерлер орнатуы, қалдықтардың пайда болуының бекітілген нормаларына сәйкес есеп жүргізуі және қатты тұрмыстық қалдықтарды әкету сәтіне дейін жеті күндік сақтауды қамтамасыз ету үшін осындай сыйымдылықтағы контейнерді қамтамасыз етуі тиіс.

      - Ауданда орнатылған пластмасса және құрамында сынап бар шамдарға арнлаған контейнерлеріне қызмет көрсетуді, олар қалдықтардың жиналуына қарай босатуды мамандандырылған компаниялармен жалғастыра береді.

Ауылдық округтер бөлінісінде Денисов ауданының тұрғындарынан коммуналдық қалдықтардың бір күндік жинақталуын есептеу

№ рс

Ауылдық округтің атауы

Халық саны және пайда болған қалдықтар объектілері

Коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлердің қажетті саны

Түзілетін қалдықтардың есептік көлемі

1.

Денисов ауылдық округі
3 ауыл

5685 адам

1,38 м3/жыл

7845,3м3/жыл
21,49 м3/тәулік
150,43 м3/апта

2296 үйлер

2296 (0,2 м3)

9 әлеу.объектілер

9 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

43 сауда нүктелері

43 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

23 кәсіпорындар

23 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

2.

Архангельск ауылдық округі
2 ауыл

954 адам

1,38 м3/жыл

1316,5 м3/жыл
3,61 м3/тәулік
25,3 м3/апта

340 үйлер

340 (0,2 м3)

6 әлеу.объектілер

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

8 сауда нүктелері

8 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

2 кәсіпорын

2 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

3.

Аршалы ауылдық округі
4 ауыл

1116 адам

1,38 м3/жыл

1540,1 м3/жыл
4,2 м3/тәулік
29,5 м3/апта

328 үйлер

328 (0,2 м3)

7 әлеу.объектілер

7 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

7 сауда нүктелері

7 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

28 кәсіпорындар

28 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

4.

Аят ауылдық округі
ауыл

1066 адам

1,38 м3/жыл

1471,1 м3/жыл
4,03 м3/тәулік
28,2 м3/апта

557 үйлер

557 (0,2 м3)

5 әлеу.объектілер

5 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

11 сауда нүктелері

11 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

15 кәсіпорын

15 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

5.

Красноармейский сельский округ
3 села

1473 адам

1,38 м3/ жыл

2032,7 м3/жыл
5,57 м3/тәулік
39,0 м3/апта

519 үйлер

384 (0,2 м3)

3 әлеу.объектілер

3 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

12 сауда нүктелері

8 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

14 кәсіпорын

14 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

6.

Покровка ауылдық округі
2 ауыл

375 адам

1,38 м3/жыл

517,5 м3/жыл
1,42 м3/тәулік
9,94 м3/апта

98 үйлер

98 (0,2 м3)

6 әлеу.объектілер

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

1 сауда нүктесі

1 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

15 кәсіпорын

15 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

7.

Приреченск ауылдық округі
2 ауылдар

1055 адам

1,38 м3/жыл

1455,9 м3/жыл
3,99 м3/тәулік
27,93 м3/апта

297 үйлер

297 (0,2 м3)

5 әлеу.объектілер

5 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

4 сауда нүктелері

4 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

6 кәсіпорын

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

8.

Тельманск ауылдық округі
2 ауыл

1347 адам

1,38 м3/жыл

1858,9 м3/жыл
5,09 м3/тәулік
35,63 м3/апта

316 үйлер

316 (0,2 м3)

6 әлеу.объектілер

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

7 сауда нүктелері

7 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

11 кәсіпорын

11 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

9.

Свердловск ауылдық округі
3 ауыл

807 адам

1,38 м3/жыл

1113,7 м3/жыл
3,05 м3/тәулік
21,36 м3/апта

188 үйлер

188 (0,2 м3)

2 әлеу.объектілер

2 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

6 сауда нүктелері

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

12 кәсіпорын

12 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

10

Крым а.

635 адам

1,38 м3/жыл

876,3 м3/жыл
2,4 м3/тәулік
16,8 м3/апта

229 үйлер

229 (0,2 м3)

2 әлеу.объектілер

2 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

5 сауда нүктелері

5 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

3 кәсіпорын

3 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

11

Перелески а.

1495 адам

1,38 м3/жыл

1058,4 м3/жыл
2,9 м3/тәулік
20,3 м3/апта

470 үйлер

145 (0,2 м3)

6 әлеу.объектілер

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

11 сауда нүктелері

11 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

5 кәсіпорын

5 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

12

Глебовка а.

486 адам

1,38 м3/жыл

670,7 м3/жыл
1,84 м3/тәулік
12,8 м3/апта

165 үйлер

165 (0,2 м3)

6 әлеу.объектілер

6 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

3 сауда нүктелері

3 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

15 кәсіпорын

15 (0,7-1,1 м3)

(НҚ 1) сәйкес

      Есептеулер көрсеткендей, Денисов ауданының ауылдық округтері шегінде күнделікті қалдықтарды жинау үшін келесі контейнерлер саны белгіленуі керек:

      - әрбір тұрғын үйде коммуналдық қалдықтарды жинау үшін көлемі 0,2 м3 5803 контейнер бар (1 үйде орта есеппен 4 адам тұратын отбасы бар екенін ескерсек, бір тәулік ішінде 0,024 м3 ҚТҚ пайда болады, бір апта ішінде орта есеппен 0,17 м3 ҚТҚ пайда болады);

      - әрбір сауда нүктесі үшін көлемі 0,7-1,1 м3 жеке контейнер көзделуі тиіс, ұсынылған деректерге сәйкес Денисов ауданында 118 сауда нүктесі орналастырылады, осыған байланысты көлемі 0,7-1,1 м3 118 контейнер орнату қажет. Сауда объектілері бір-бірінен 100 м аспайтын қашықтықта орналастырылған жағдайда, әрбір сауда нүктесінің бірнеше контейнерлерін орнату үшін 1 контейнер алаңын орнатуға болады. Мәселен, Зааят а. дүкен мен наубайхананың жанында контейнер алаңы орнатылған, бірақ оған кіреберіс абаттандырылмаған, оған арнайы көлікке жету қиын, контейнерде қалдықтардың өртеніп жатқанын көзбен көруге болады;

     


      12 сурет. Зааят ауылының сауда нүктесі мен наубайханасына арналған контейнерлік алаң

      - Денисов ауданындағы әлеуметтік объектілер мен әкімшілік ғимараттардан коммуналдық қалдықтарды жинау мен әкетудің орталықтандырылған жүйесін қамтамасыз ету мақсатында коммуналдық қалдықтарды жинау үшін контейнерлік алаңдарды жабдықтау және 0,7-1,1 м3 көлемімен 63 контейнер орнату қажет.

      - Денисов ауданының аумағында негізінен ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына қызмет көрсету үшін 149 өндірістік объект орналасқан. Әрбір кәсіпорын көлемі 0,7 - 1,1 м3 контейнерлер орнатуға және осы контейнерлерден қалдықтарды әкетуге шарт жасасуға міндетті.

      - ҚР Экологиялық кодексінің 321-бабына сәйкес коммуналдық қалдықтарды жинау мен әкетудің орталықтандырылған жүйесі инфрақұрылымының мынадай объектілерін құра отырып, қалдықтарды бөлек жинауды алдын ала қарау қажет:

      - аудан орталығында халықтан қайталама шикізатты, оның ішінде картонды, макулатураны, пластик ыдысты, әйнекті, алюминий банкаларды өтеулі немесе өтеусіз қабылдау үшін қабылдау пункті көзделсін,

      - құрамында сынап бар шамдарды, аспаптарды, термометрлерді, батареяларды жинауға арналған арнайы контейнерлер орнатылсын;

      - тұрмыстық қалдықтар мен қайта өңдеуге арналған контейнерлері бар алаңдарұйымдастырылсын (пластик, шыны, картон).

      10. Контейнер алаңдары. Денисов ауданы әкімдігінің ТКШ бөлімімен әлеуметтік маңызы бар объектілердің немесе ең көп баратын объектілердің (мектептер, ауруханалар, ХҚКО) жанында 63 бірлік көлемінде контейнерлік алаңдар орнатуды көздеу қажет.

      Контейнерлік алаңдар - бұл ұсынылған 3 м*1,5 м мөлшерімен келетін профильді парақпен қоршалған алаң. алаңдарда қатты жабын және арнайы көліктерге арналған кірме жолдар болуы керек, контейнерге атмосфералық жауын-шашынның түсуіне жол бермейтін шатыры болуы керек (13 сурет).

     


      13 сурет. Ұсынылатын контейнер алаңы

      Қатты жауын-шашын кезінде атмосфералық жауын-шашын контейнердің салмағын одан әрі арттырады, мұндай контейнерлерді түсіру кезінде техниканың көтеру механизмдеріне зақым келтіру қаупі бар. Сондықтан контейнер алаңдарын шатырмен жабдықтау ұсынылады. Көлемі 0,7 м3 болатын металл контейнерлердің орнына көлемі 1,1 м3 болатын жылжымалы пластикалық контейнерлерді орнату ұсынылады. Пластикалық контейнерлердің тағы бір артықшылығы - қоқыс жәшігіндегі қалдықтарды жағу мүмкіндігі болмайды Контейнерлерді коммуналдық ұйым үнемі босатып отыруы керек, оның қызметтерін қалдықтардың сол жерге жиналуына байланысты қалдықтарды шығарушылар төлеуі керек: халық пен құрылыс иелері, мемлекеттік органдар,

      Қоқыс жәшіктеріне қосымша контейнерлік алаңдарда пластикке арналған торлы контейнерлер және қауіпті қалдықтарға арналған арнайы қызғылт сары контейнерлер орнатылады. Қостанай облысындағы қызғылт сары контейнерлерге бюджет қаражаты есебінен лицензияланатын ұйым қызмет көрсетеді, торлы контейнерлерге осы контейнерлердің иелері қызмет көрсетеді, олар әдетте коммуналдық ұйымдар немесе қалдықтарды жинаушылар болып табылады.

      11. Қалдықтарды бөлек жинау. Тұтыну қалдықтары немесе ҚТҚ күрделі қоспаны білдіреді және морфологиялық негізде ҚТҚ қазіргі уақытта келесі компоненттерден тұрады: қағаз, пластмасса, тамақ және өсімдік қалдықтары, әртүрлі металдар, шыны сынықтары, тоқыма бұйымдары, ағаш, былғары, резеңке, сүйектер. ҚТҚ-ның морфологиялық және фракциялық құрамының уақыт бойынша гетерогенділігі маусымдық ауытқуларға (күз айларында жемістер мен көкөністер қалдықтарының үлесінің артуы байқалады) және апталық өзгерістерге (жексенбі және дүйсенбіде пластик пакеттер мен қаптаманың басқа қалдықтарының үлесінің артуы байқалады) байланысты болады. Ауданда көлемі 1,5 текше метр болатын 72 пластикалық қалдықтарға арналған контейнері орнатылып және қызмет жасалып жатыр. Айына 108 м3 пайда болады, оларды шығару жиілігі 1 айды құрайды. Жалпы үйіндідегі барлық қалдықтар ҚТҚ полигонына немесе рұқсат етілмеген полигонға түседі, жанғыш қалдықтар қоқыс жәшіктерінде жағылады, бұл қалдықтар қайта өңдеуге берілмейді.

      Сауда нүктелері бар заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер күн сайын сауда нүктелері мен кеңсе бөлмелерінен пайда болатын сұрыпталмаған, коммуналдық қалдықтарды шығарып, темір бөшке мен контейнерлерге жағады. Бұл коммуналдық қалдықтарды жинау мен шығарудың орталықтандырылған жүйесінің болмауының салдары. Сондықтан халық өз қалдықтарын жою бойынша шаралар қабылдауға мәжбүр.

      Денисов ауданында қалдықтарды сұрыптау үлесі өте төмен, ол қалыптасу кезеңінде және 2022 жылдың қорытындысы бойынша 0,2% құрады. Жергілікті кәсіпкердің мұндай төмен көрсеткіші қайта өңделетін тауарларға жақсы бағаның болмауымен және қайта өңделетін тауарларды жинау шығындары оны сатудан түскен кірістен асып түсуімен түсіндіріледі, бұл шикізатты жинауды экономикалық тұрғыдан тиімсіз етеді. Келесі кестеде Қостанай облысының қалған аудандары мен қалаларында қалдықтарды бөлек жинау үлесі мен түзілу көлеміне салыстырмалы талдау ұсынылған.

2022 ж. ҚТҚ полигондарында орналастырылған қалдықтардың көлемі

      11 кесте

№ р/с

Қаланың, ауданның атауы

Облыста қайта өңделген және кәдеге жаратылған ҚТҚ жалпы көлемі, тонна

Облыста ҚТҚ көмудің жалпы көлемі, тонн

Облыста ҚТҚ пайда болуының жалпы көлемі, тонн

ҚТҚ, олардың пайда болуына қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін (% ҚТҚ қайта ө. = Vқайта өң./Vпайда б.*100%), %

1

2

3

4

5

6

1

Алтынсарин

0,0

0,0

0,0

0,0

2

Амангелді

32,0

580,0

612,0

5,2

3

Әулиекөл

1 301,0

2 787,2

4 088,2

31,8

4

Денисов

3,2

1 435,6

1 438,8

0,2

5

Жангелдин

0,0

35,4

35,4

0,0

6

Жітіқара

1 478,3

5 778,5

7 256,8

20,4

7

Қарабалық

233,0

6 673,0

6 906,0

3,4

8

Қамысты

12,0

2 455,0

2 467,0

0,5

9

Қарасунский

3 840,1

5 470,3

9 310,4

41,2

10

Қостанай

4 040,5

43 233,0

47 273,5

8,5

11

Меңдіқара

82,0

4 715,5

4 797,5

1,7

12

Наурызым

0,0

230,0

230,0

0,0

13

Сарыкөл

6 335,0

1 055,0

7 390,0

85,7

14

Б. Майлин атын.

1 300,8

2 393,7

3 694,4

35,2

15

Ұзынкөл

34,0

3 469,0

3 503,0

1,0

16

Федоров

514,0

3 492,0

4 006,0

12,8

17

Арқалық қ.

12,5

8 272,3

8 284,8

0,2

18

Лисаков қ.

4 166,2

3 205,8

7 372,0

56,5

19

Рудный қ.

4 392,3

19 375,0

23 767,3

18,5

20

Қостанай қ.

10 605,1

57 753,4

68 358,5

15,5


Барлығы:

38 381,9

172 409,4

210 791,3

18,2

      11. Медициналық қалдықтар. Медициналық қалдықтардың пайда болудың негізі - жергілікті аудандық аурухана. Мемлекеттік сатып алу рәсімі арқылы аурухана Б, В класындағы медициналық қалдықтарды шығару және кәдеге жарату жөніндегі қызметтерді сатып алады. Мед. қалдықтары 1000 - 1200 градус Цельсий (бұдан әрі - °С) температурада қалдықтарды жағуға арналған арнайы пештерде термиялық тәсілмен жойылады. Мед. қалдықтарын жағу өнімдері ҚТҚ полигонында көміледі.

      12. Ақпараттық жұмыс. Денисов ауданының бұқаралық ақпарат құралдарында, әлеуметтік желілерде және оқу орындарында экологиялық жаңғырту және бөлек жиынды насихаттау жүргізілмейді.

2.3. Қоқыс шығаратын компаниялар мен ҚТҚ полигондарына шолу

      Денисов ауданының Денисов және Тельманск ауылдық округтерінде халықтың коммуналдық қалдықтарын шығару жөніндегі коммуналдық кәсіпорын "Абдин"ЖК-ге тиесілі. Кәсіпорын ұсынылған ақпаратқа сәйкес 610 жеке тұлғаға, 49 заңды тұлғаға; 34 мемлекеттік мекемеге (әлеуметтік нысандарға) қызмет көрсетеді. ҚТҚ контейнерлерден шығару бекітілген кестеге сәйкес жүргізіледі. Қалдықтарды орналастыру Антоновка кентінде орналасқан "Абдин" ЖК ҚТҚ жеке полигонында жүзеге асырылады. Кәсіпорынның балансында:

      - GPS навигациялық жүйесімен жабдықталған алдыңғы тиегіш, Камаз 55111 автосамосвалы және Газ 3309-0357 базасындағы қоқыс тасығыш;

      - 30 дана меншікті 178 жалға алынған металл контейнерлер;

      - 72 дана жалға алынған торлы контейнерлер.

      Елді мекендерде пайда болатын коммуналдық қалдықтарды, оның ішінде санкцияланбаған қоқыстарды шығарумен арнайы техникасы мен жүк көлігі бар жеке кәсіпкерлер айналысады: Красноармейск ауылдық округінде А.М. Несипов ЖК; Аят ауылдық округінде В.В. Михалев ЖК.

      Денисов ауданында қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) қабылдау және орналастыру полигондары.

      ҚТҚ полигондары - ҚТҚ сақтауға және оқшаулауға арналған, топырақты, жер үсті және жер асты суларын қорғауды қамтамасыз ететін, кеміргіштердің, жәндіктер мен ауру тудыратын микроорганизмдердің таралуына жол бермейтін табиғат қорғау құрылыстарының кешендері.

      "Абдин" ЖК ҚТҚ полигоны Денисов ауданы Тельманск ауылдық округінің Антоновка ауылының аумағында орналасқан. Полигон ашық алаңда орналасқан, ауылдың қоныстану бөлігінен 2000 м-ден астам қашықтықта орналасқан, полигонның жалпы ауданы 2 га құрайды, қоршаумен қоршалған және алаңдар бойынша бөлінген: ҚТҚ-ны үйіп қою және тығыздау әдісімен орналастыру; күл қождарын уақытша сақтау үшін, полигонға қызмет көрсетуге арналған шаруашылық аймақ. Кәсіпорын жыл сайын 9250 тонна қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыруға № № KZ88VCZ00322302 рұқсат ресімдеді.

      "Фрунзенское" ЖШС ҚТҚ полигоны Денисов ауданы Красноармейск ауылдық округінің Фрунзенское ауылында орналасқан. Ең жақын тұрғын үй құрылысы ҚТҚ полигонының орналасқан жерінен 2 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Полигон - барлық жағынан үйінділермен қоршалған және арықтармен қоршалған шаршы түріндегі алаң. Жалпы ауданы 1,0 га құрайды. ҚТҚ полигонындағы ғимараттар жоқ. Кәсіпорын қоршаған ортаға эмиссияларға 2027 жылға дейінгі мерзімге 27.07.2018 ж. KZ40VCZ00172234 рұқсат ресімдеді, ол бойынша жыл сайын 720 тонна қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыруға рұқсат етіледі. Полигон "Фрунзенское" ЖШС өз қалдықтарын орналастыруға арналған. Тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды қабылдамайды.

      "Колос-Фирма" ЖШС ҚТҚ полигоны Денисов ауданы Свердлов ауылдық округінің Свердловка ауылында орналасқан. Учаске Свердловка ауылының солтүстік бөлігінде 1200 м қашықтықта орналасқан, өндірістік алаңның жалпы аумағы 1,3125 га құрайды. Алаңда ғимараттар мен құрылыстар жоқ. Учаске қоршалған бұрын сүрлемді сақтау үшін қолданылған. Полигон елді мекеннің шекарасынан тыс жерде орналасқан. Полигонға кірме жолдар бар. Кәсіпорын қоршаған ортаға эмиссияларға 2028 жылға дейінгі мерзімге 19.11.2019 ж. KZ16VCZ00508771 рұқсат ресімдеді, ол бойынша жыл сайын полигонда 1102,3 тоннаға дейін қалдықтар орналастырылуы мүмкін. Полигон "Колос-Фирма" ЖШС өз қалдықтарын орналастыруға арналған. Халықтың коммуналдық қалдықтарын кәсіпорын қабылдамайды.

      "Приреченское" ЖШС ҚТҚ полигоны Денисов ауданы Приреченка ауылының жанында орналасқан. Бұл учаскеге Приреченка ауылы мен Окраинка ауылында пайда болған қалдықтарды жүйелі түрде шығару жүргізіледі. ҚТҚ полигонының ауданы 2,0 га. полигонның жобалық қуаты жылына 300,0 тонна ҚТҚ, экологиялық қорытындыға сәйкес сұрыпталғаннан кейін жылына 175,5 тонна көму жоспарланып тұр. Кәсіпорында 03.12.2019 ж. № KZ50VCZ00449280 полигоннан ластаушы заттарды шығаруға және полигонда 2026 жылғы 03 желтоқсанға дейінгі мерзімде 178,5 тонна ҚТҚ орналастыруға рұқсат ресімделді

      14 сурет. Денисов ауданындағы ҚТҚ полигондарында қалдықтарды с орналастыру лимиттері

     


      Осылайша, Денисов ауданында орналасқан ҚТҚ полигондарының жобалық қуаты ауданда пайда болған қалдықтардың барлық көлемін орналастыру үшін жеткілікті.

2.4. Қалдықтардың пайда болуы мен жинақталуы бойынша қолда бар нормативтік база

      02.01.2021 ж. ҚР жаңа Экологиялық кодексінде қалдықтарға арналған 19-бөлім, онда қалдықтар ұғымына анықтама берілген, қалдықтардың иелеріне анықтама берілген, қалдықтарды басқару тәртібі сипатталған.

      "Қалдықтарды бөлек жинау" ұғымы пайда болды.

      321-баптың 2-тармағына сәйкес "Қалдықтарды жинау жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын адамдар осы Кодекстің талаптарына сәйкес қалдықтарды бөлек жинауды қамтамасыз етуге міндетті.

      Қалдықтарды бөлек жинау деп одан әрі мамандандырылған басқаруды жеңілдету мақсатында қалдықтарды түрлері немесе топтары бойынша бөлек жинау түсініледі".

      Елдің басты экологиялық құжатына сәйкес бөлек жинау құрғақ және дымқыл фракциялар бойынша жүргізілуі тиіс:

      1) "Құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластик және шыны);

      2) "Ылғал" (тамақ қалдықтары, органикалық заттар және басқалар).

      Қалдықтарды басқарудың барлық келесі кезеңдерінде бөлек жиналған қалдықтарды араластыруға тыйым салынады.

     


      Сурет. 15. "Құрғақ" және "Ылғал" фракцияларды бөлек жинауға арналған контейнерлер


 


 

Сурет. 16. Коммуналдық қалдықтардың сұрыпталған "Ылғал" фракциясын компосттауға арналған алаң

17 сурет. Компост алаңдарында компост алу технологиясы

      Жаңа кодекс бойынша контейнерлік алаңдарда фракциялардың екі түріне ("Құрғақ" және "Ылғал") арналған контейнерлер болады, олар жинақталған кезде алдымен сұрыптау алаңына шығарылады және осы қалдықтардың бір бөлігі ғана көміледі. Бұрын дамыған елдерде танымал қалдықтарды түстерге бөлу тәжірибесі насихатталған. Бірақ көптеген контейнерлерді сатып алу қала бюджетіне немесе мүдделі кәсіпкерге жүктеме болып табылады.

      331-бапқа сәйкес "Қалдықтарды түзуші болып табылатын кәсіпкерлік субъектілері мұндай қалдықтарды, олар пайда болған сәттен бастап Экологиялық кодекстің 339-бабының 3-тармағына сәйкес лицензия негізінде қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын адамның иелігіне берген сәтке дейін тиісті басқаруды қамтамасыз етуге жауапты болады".

      339-баптың 3-тармағына сәйкес "қалдықтарды шығарушылар өздері өндірген қалдықтардың иелері болып табылады". "Ластаушы төлейді" принципіне сәйкес қалдықтарды дайындаушы, қазіргі және бұрынғы қалдықтардың иелері қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою операцияларын жүзеге асыратын адамға осындай қалдықтарды иеленуге бергенге дейін қалдықтарды басқару жөніндегі экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге жауапты".

      Барлық кәсіпкерлік субъектілері, соның ішінде сауда нүктелерінің объектілері, қызмет көрсету объектілері де қалдықтарды шығаруға қатысуға және қалдықтарды мамандандырылған компанияға берген сәтке дейін жауапты болуға міндетті. Кәсіпкерлік субъектілері қоқыс контейнерлерін тікелей өз сауда нүктелерінің жанына орнатуға міндетті. Кодекстің 367 - бабының 3-тармағына сәйкес "тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (құрылыстарда) қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер орталықтандырылған жүйені пайдалану кезінде қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерімен жергілікті атқарушы органдар айқындаған қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдауға осы Кодекспен шарт жасасуға міндетті". Кәсіпкерлер сондай-ақ "рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Рұқсаттар мен хабарламалар тізіліміне енгізілген қалдықтармен жұмыс істейтін кәсіпорындардың қызметтерін пайдалана алады. Қатты тұрмыстық қалдықтарды өз бетінше әкету кезінде заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеуді және (немесе) көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен шарттар жасасуға міндетті. Сонымен қатар, қалдықтарды аймақта қайта өңдеуші болмаған жағдайда ғана полигонға шығаруға болады.

      Кодексте сонымен қатар жергілікті атқарушы органдардың қалдықтармен жұмыс істеу өкілеттіктері сипатталған. Кодекстің 365-бабының 3-тармағына сәйкес "аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекіту;

      2) Коммуналдық қалдықтардың пайда болу және жинақталу нормаларын бекіту;

      3) халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді бекіту.

      4. Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) коммуналдық қалдықтарды басқару және олардың орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі бағдарламаларды әзірлеуді ұйымдастыру;

      2) тиісті жергілікті өкілді органдарға коммуналдық қалдықтардың пайда болу және жинақталу нормаларын әзірлеу және бекітуге ұсыну;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқару объектілерін салуға және (немесе) орналастыруға, оның ішінде контейнерлік алаңдарды және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін жайластыру үшін жер учаскелерін бөлу;

      4) коммуналдық қалдықтарды жою және көму жөніндегі объектілердің құрылысын қамтамасыз ету;

      5) осы Кодекске, коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы коммуналдық қалдықтардың айналымына бақылауды жүзеге асыру, сондай-ақ коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін азайтуға бағытталған іс-шаралар мен экономикалық құралдарды әзірлеу, оларды қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, кәдеге жаратуға даярлау деңгейін арттыру және көмуге жататын коммуналдық қалдықтардың көлемін қысқарту;

      6) Коммуналдық қалдықтардың пайда болу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту;

      7) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейтін және бекітетін әдістемеге сәйкес есептелген қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін тарифтерді әзірлеу және тиісті жергілікті өкілді органдарға бекітуге ұсыну;

      8) қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын субъектілер арасында тарифті бөлу тәртібін айқындау;

      9) коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, оның ішінде тасымалдауды және қалпына келтірілгенге немесе жойылғанға дейін жинақтауды көздейтін, оларды жинаудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыру;

      10) коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, қалпына келтіру және жою жөніндегі, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері үшін қажетті инфрақұрылым құруды және оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету;

      11) коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету;

      12) органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, оның ішінде компосттау жолымен ынталандыру және оларды қалпына келтіру;

      13) тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында халықты тіркеу туралы мәліметтерге коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, қалпына келтіру, оның ішінде қайта өңдеу және жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар үшін қолжетімділікті қамтамасыз ету;

      14) бөлек жинауды қоса алғанда, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықты хабардар ету;

      15) қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату объектілерінің иелері үшін қалдықтарды шығару жөніндегі жұмысты ұйымдастыру.

      5. Ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, оның ішінде компосттау жолымен ынталандыру және оларды қалпына келтіру;

      2) коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету;

      4) коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.

      6. Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуі тиіс.

      Кодексте мемлекеттік-жекешелік әріптестік механизмдерінің (бұдан әрі - "МЖӘ") сипаттамасы пайда болады. "Инфрақұрылымды жобалау, салу, құру, реконструкциялау, жаңғырту және пайдалану және қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, көму, стихиялық қоқыс үйінділерін жою (бұдан әрі – қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару) жөніндегі қызметті жүзеге асыру" МЖӘ шеңберінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру жолымен Мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылуы мүмкін." (кодекстің 366-бабы).

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган МЖӘ жобаларын іске асыру тәртібі мен шарттарын, оның ішінде жекеше әріптесті айқындау жөніндегі конкурсты өткізу тәртібін, МЖӘ жобасының конкурстық құжаттамасын және үлгілік шарттарды, сондай-ақ жекеше әріптестің шығындарын өтеу тәртібі мен шектерін әзірлейді және бекітеді.

      Жеке әріптестің шығындары халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтен және өзге де қаржыландыру көздерінен алынған қаражат есебінен өтеледі.

      РОП операторы ҚТҚ жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тариф пен халық үшін ағымдағы тариф арасындағы айырмашылықты өтейді.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің әрбір жобасы үшін шекті тарифтің мөлшерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді және тиісті қалада, ауданда көрсетілген операциялар бойынша нақты және инвестициялық шығыстарды көрсетеді.

      Қоқыс шығаратын компаниялардың көлік құралдары "Қазақстан Республикасының қоршаған ортасы мен табиғи ресурстарының жай-күйі туралы Ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесіне қосылған спутниктік навигациялық жүйелермен жабдықтандырылуға және осы жүйелерді тұрақты жұмыс күйінде ұстап тұруға тиіс (368-бап).

      Жаңа экологиялық кодекске сәйкес қалдықтарды басқару саясаты келесі принциптерге негізделуі керек:

      1) иерархиялар;

      2) көзге жақындығы;

      3) қалдықтарды дайындаушының жауапкершілігі;

      4) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері.

      Қалдықтар иерархиясының принципі қалдықтарды басқаруда "кезеңділікті" міндетті түрде орындауды білдіреді. Қалдықтарды пайда болдыратындар, ең алдымен, қызмет барысында қалдықтардың пайда болуын болдырмауға (немесе азайтуға), содан кейін қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, кәдеге жаратуға және ең соңында қалдықтарды ұстауға (көмуге) қол жеткізуі тиіс.

     


      18 сурет. принцип 5 R

      The 5 R’s Rule

      - Refuse – бас тарту,

      - Reduce - қысқарту,

      - Reuse – қайтадан пайдалану,

      - Recycle – қайта өндеу,

      - Recover – қалпына келтіру

      Пайда болған қалдықтар, егер бұл техникалық, экономикалық және экологиялық тұрғыдан негізделген болса, олардың пайда болу көзіне мүмкіндігінше жақын қалпына келтірілуі немесе жойылуы тиіс (ҚР ЭК 330-бабы).

      ҚТҚ полигондары үшінші класқа жатады. ҚТҚ полигондарында улы, өрт қауіпті қасиеттері бар бірқатар қауіпті қалдықтарды, тұрақты органикалық ластағыштарды, медициналық, биологиялық қалдықтарды, шиналарды, пестицидтерді және т. б. көмуге тыйым салынады.

      ҚР жаңа ЭК енгізілуімен көмуге тыйым салынған қалдықтардың тізбесі едәуір кеңейді және оған тамақ және құрылыс қалдықтары, қайта өңдеуге, қалпына келтіруге жарамды бірқатар коммуналдық қалдықтар (пластик, қағаз, шыны және шыны сынықтары, металл сынықтары, аккумуляторлық батареялар және т.б.) кірді. Толық тізім Кодекстің 351-бабында көрсетілген.

      01.01.2025 ж. бастап қалдықтарды көмгені үшін салық төлемінің мөлшерін 0,19 АЕК-тен 0,38 АЕК-ке дейін 2 есеге ұлғайту жоспарлануда, бұл "2" коэффициентін ескере отырып, Қостанай облысында қалдықтарды көмгені үшін төлем 0,76 АЕК-ті құрайды.

      12 кесте

№ р/с

Қалдықтардың түрлері

ҚР Салық кодексінің төлемақы ставкалары (АЕК)

1 тоннаға бұрын қолданыста болған редакция

Қолданыстағы редакция (2025 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) 1 тоннаға

1.

Полигондарда өндіріс және тұтыну қалдықтарын көмгені үшін



1.1.

Коммуналдық қалдықтар (қатты тұрмыстық қалдықтар, тазарту құрылыстарының кәріз лайлары)

0,19

0,38


Полигон операторларына және коммуналдық қалдықтарды көмуді жүзеге асырушыларға түсетін коэффициентті ескере отырып төлемақы ставкалары*

0,04

0,076

      * Ескерту: ҚР Салық кодексінің 577-бабы 2-тармағының 2-тармақшасына сәйкес қалдықтарды орналастырғаны үшін төлемақы мөлшерлемесіне 0,2 төмендету коэффициенті қолданылады.

      Бұл ҚТҚ полигондарының иелерін қалдықтарды аз көмуге ынталандыруы және қалдықтарды көму көлемін азайту үшін ҚТҚ-ны бөлек сұрыптауды енгізуі керек. Мысалы, "Абдин" ЖК 2022 жылы ҚТҚ полигонына 2656 тонна қалдық қабылдады. 2022 жылы Денисов ауданының бюджетіне қалдықтарды көмгені үшін төлемдер 2,656 млн теңгені құрады.

      2022 жылы қалдықтарды көмгені үшін қоршаған ортаға эмиссияларды есептеу

      13 кесте

Көмілген қалдықтар

Саны, тонн

Төлем ставкасы

АЕК 2022

Арттыру коэффициенті

Төмендету коэффициенті

Қоршаған ортаға эмиссияларды есептеу

A

B

C

D

E

F

=B*C*D*E*F

Коммуналдық қалдықтар

1033,841

0,019

3180

2

0,2

24 986

Күл

1253,067

0,33

3180

2

-

2 629 937

Көң

308,974

0,001

3180

2

-

1 965

Барлығы

2595,882





2 656 888

      2031 жылдан бастап жерлеу құны алдымен 2 - ге, 2034 жылдан бастап 4-ке және 2037 жылдан бастап 8 есе артады. Тиісінше, халық үшін тарифтер пропорционалды түрде өседі, қоқыс шығару проблемалары және қоғамдағы әлеуметтік шиеленістер туындауы мүмкін. Сондықтан қалдықтарды көму көлемін азайту қажет.

      Кәсіпорын ең жақсы қол жетімді технологияларды (ЕҚТ) енгізуге ынталандыратын тағы бір механизм - ірі объектілердің ең үздік қолжетімді технологияларды енгізу қажеттілігі туралы Экокодекстегі түзетулер болып табылады. 2031 жылға дейін ҚТҚ полигондары болып табылатын I санаттағы объектілер экология министрлігінде қоршаған ортаның сапасын жақсартуға бағытталған және кәсіпорында енгізілетін жаңа технологияларды сипаттайтын кешенді экологиялық рұқсатты (КЭР) ресімдеуі тиіс. КЭР ресімдеу басталған кезеңде кәсіпорын қоршаған ортаға эмиссиялар төлеуден босатылады. Шығарылатын қаражат қоқысты азайтуға бағытталған жаңа технологияларды сатып алуға бағытталуы керек. КЭР қайтарып алынған, сондай-ақ КЭР қайтарып алу үшін негіз болған экологиялық тиімділік бағдарламасы орындалмаған жағдайда, нөлдік коэффициенттер барлық нөлдік кезең үшін өсімпұлды өндіріп ала отырып, тиісті ұлғайтылған коэффициенттердің мәнін алады. Қалдықтарды көму үшін ұлғайтылған мөлшерлемелер кезінде 2022 жылдағыдай көму көлеміне салынатын салықтардың мөлшері (АЕК индекстеуді ескере отырып) жылына құрауы мүмкін:

      - 2031 жылы екі есе өскен жағдайда: жылына 9,9 млн теңге,

      - 2034 жылы төрт есе өскен жағдайда - 24,2 млн теңге,

      - 2027 жылы сегіз есе өскен жағдайда - 59,5 млн теңге.

      Келесі кестеде салық ставкаларының өсуін ескере отырып, болашақ кезеңдердегі экологиялық төлемдердің болжамды есебі келтірілген:

      Жоғары салық ставкалары кезеңінде ҚТҚ полигоны иелерінің экологиялық төлемдерін болжамды есептеу

Көмілген қалдықтар

Саны, тонн

Төлем ставкасы

АЕК 2022

Арттыру коэффициенті

Төмендету коэффициенті

Қоршаған ортаға эмиссияларды есептеу

Көмілген қалдықтар

A

B

C

D

E

F

G

H

2031 ж. бастап








Коммуналдық қалдықтар

1033,841

0,019

5929

2

0,2

2

93 163

Күл

1253,067

0,33

5929

2

-

2

9 806 101

Көң

308,974

0,001

5929

2

-

2

7 327

Барлығы

2595,882






9 906 591

2034 ж. бастап








Коммуналдық қалдықтар

1033,841

0,019

7263

2

0,2

4

228 258

Күл

1253,067

0,33

7263

2

-

4

24 025 791

Көң

308,974

0,001

7263

2

-

4

17 952

Барлығы

2595,882






24 272 001

2037 ж. бастап








Коммуналдық қалдықтар

1033,841

0,019

8897

2

0,2

8

559 253

Күл

1253,067

0,33

8897

2

-

8

58 865 253

Көң

308,974

0,001

8897

2

-

8

43 984

Барлығы

2595,882






59 468 490

      Экологиялық және салық кодекстеріне тиісті түзетулер енгізілді.

      Мындай жағдайда КЭР қайтарып алынады:

      - ұзарту мерзімдері шегінде негізгі іс-шараның аяқталмауы;

      - белгіленген мерзімде қандай да бір технологиялық нормативтерге 3 %- дан артық қол жеткізбеу;

      - теріс әсерді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткіштеріне қол жеткізу кестесінде белгіленген мерзімге қол жеткізбеу, осындай көрсеткіштердің кез келгені 30%-дан астам;

      - ұзартудың тиісті мерзімдері шегінде кезең-кезеңмен төмендеу көрсеткішіне қол жеткізбеу.

      Қалдықтарды басқару жөніндегі экологиялық талаптарды бұзғаны үшін айыппұл мөлшерін ұлғайту тұрғысынан ҚРЗ 5.07.2014 жылғы № 235-V әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің талаптары да қатаңдатылды (344-бап).

      Қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларын бұзғаны үшін айыппұл санкцияларының мөлшері

      14 кесте

№ р/с

Құқық бұзушылық түрі

Айыппұл мөлшері

1.

Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасында көзделген қалдықтардың жекелеген түрлерін көмуге тыйым салуды бұзу

Бұзушылық жасау нәтижесінде алынған экономикалық пайда сомасының 100%

2.

Қалдықтарды жинақтауға немесе көмуге арналмаған арнайы белгіленген орындардан тыс жинау, сол сияқты экологиялық рұқсатсыз қалдықтарды немесе қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияда мәлімделмеген қалдықтарды көму

Жеке тұлғаларға 50 АЕК,
лауазымды тұлғаларға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 100 АЕК,
орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 100%, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне-бұзушылық нәтижесінде алынған экономикалық пайда сомасының 200%.

3.

Қалдықтарды жинақтау, жинау, тасымалдау, есепке алу, қалпына келтіру, жою және залалсыздандыру жөніндегі экологиялық талаптарды бұзу

Жеке тұлғаларға-40 АЕК, лауазымды тұлғаларға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 100 АЕК,
орта кәсіпкерлік субъектілеріне - 200 АЕК,
ірі кәсіпкерлік субъектілеріне - 500 АЕК

4.

Қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларға қойылатын экологиялық талаптарды бұзу

Жеке тұлғаларға - 20 АЕК,
шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 50 АЕК, орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 100 АЕК мөлшерінде,
ірі кәсіпкерлік субъектілеріне-300 АЕК.

5.

Осы баптың үшінші бөлігінде көзделген, бір жыл ішінде, ал ірі кәсіпкерлік субъектілері әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін үш жыл ішінде қайталап жасаған іс – әрекет

Жеке тұлғаларға 100 АЕК,
лауазымды тұлғаларға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға – 200 АЕК,
орта кәсіпкерлік субъектілеріне-300 АЕК мөлшерінде,
ірі кәсіпкерлік субъектілеріне – қауіпті қалдықтарды қайта өңдеуге, залалсыздандыруға, кәдеге жаратуға және (немесе) жоюға лицензияның қолданылуын тоқтата тұра отырып, 1000 АЕК.

      Айыппұлдар қалдықтарды жинақтауға немесе көмуге арналмаған арнайы белгіленген орындардан тыс жерде жинауды жүзеге асыратын тұрғындарға (жеке тұлғаларға) да қолданылатынын атап өткім келеді. Жергілікті атқарушы органдар арнайы белгіленген орындардан тыс жерде қалдықтарды жинау үшін жауапкершілік шаралары туралы халықты хабардар ету мақсатында профилактикалық жұмыс жүргізуі қажет.

2.5. Соңғы үш жылдағы динамикадағы бөлінген қаражаттың сипаттамасы және талдауы

      Табиғатты қорғау іс-шараларына бөлінген қаражат сомасын талдау үшін 2020-2022 ж.ж. кезеңінде бюджеттік ұйымдардың сатып алулары талданды және 06.12.2023 ж. жағдай бойынша 2023 жыл қамтылды. Осы кезеңде аудан ұйымдары қалдықтарды азайту жөніндегі іс-шаралардан ҚТҚ мен қожды әкетуге және көмуге қаражат бөлді, медициналық ұйымдар медициналық қалдықтарды кәдеге жарату қызметтерін сатып алды.

      Қалдықтарды шығару бойынша қызметтерді негізінен аудан мектептері үшін білім бөлімі сатып алады, сондай-ақ бұл қызметті мемлекеттік органдардың көпшілігі пайдаланады. Медициналық қалдықтарды шығаруды конкурстық негізде жергілікті аудандық аурухана сатып алады. Жергілікті әкімдік 2023 жылы Денисов ауылдық округінен қалдықтарды шығару қызметтерін сатып алды.

      2023 жылы Денисов ауданы үшін қалдықтарды басқару бағдарламасына тапсырыс берілді, онда аудандағы қалдықтарды азайту, ҚР заңнамасына сәйкес қалдықтарды бөлек жинау үлесін ұлғайту моделі сипатталған.

      2-қосымшада қалдықтарды шығару, қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу, контейнерлерді сатып алу және полигондарды жою жөніндегі іс-шараларға бюджет қаражатын жұмсау кестесі келтірілген. Аудандағы басқа іс-шаралар әлі сатып алынбайды. Оларға ақша бөлінбейді. 2020-2023 жылдары талданған кезеңде ауданда қалдықтарды шығаруға 31,5 млн теңге, оның ішінде 2023 жылы – 15,4 млн теңге, 2022 жылы – 7,136 теңге, 2021 жылы - 4,366 теңге, 2020 жылы - 4,159 теңге бағытталды. Қалдықтарды басқару бағдарламасына 2023 жылы 2,95 млн теңге жұмсалды. 2023 жылы 40 контейнер сатып алуға 2,449 млн теңге, 2022 жылы тағы 20 контейнер сатып алуға 1,490 млн теңге жұмсалды.

      Бөлінген қаражаттың толық толық жазылуы, қызметтердің саны мен атауы 2-қосымшада сипатталған.

      Осылайша, ауданда қалдықтарды азайту үшін қаражат бөлу қажет:

      - халықты, мемлекеттік және жеке ұйымдарды контейнерлермен жабдықтандыру,

      - контейнерлік алаңдарды, қайта өңдеуге арналған контейнерлерді орнату және жабдықтандыру,

      - қалдықтарды бөлек жинауды енгізу,

      - ақпараттық жұмыс жүргізу,

      - коммуналдық ұйымды қоқыс шығаратын техникамен жабдықтандыру,

      - қалдықтарды жинауға, әкетуге және қайта өңдеуге арналған тарифтерді тұрақты қайта қарау,

      - ауданның барлық ұйымдары мен халыққа қалдықтарды шығару бойынша Коммуналдық қызметтерге ақы төлеу және осы қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарында көзделген басқа да шығыстар.

      Егер бөлек жинау енгізілмесе және барлық шығарылатын қалдықтар бұрынғыдай көміліп қалса, онда қатты тұрмыстық қалдықтарды әкету шығындарының құны 2031 жылдан бастап 2 есеге, 2034 жылдан бастап 4 есеге және 2037 жылдан бастап 8 есеге өседі.

      Қорытындылар:

      Қалдықтар иерархиясының принципі қалдықтарды басқаруда "кезеңділікті" міндетті түрде орындауды білдіреді. Қалдықтарды шығарушылар, ең алдымен, қызмет барысында қалдықтардың пайда болуын болдырмауға (немесе азайтуға), содан кейін қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, кәдеге жаратуға және ең соңында қалдықтарды көмуге қол жеткізуі керек.

      Экономикалық реттеу құралы ретінде қалдықтарды орналастырғаны үшін салық төлемі іс жүзінде тиімсіз болып шықты: кәсіпорындар қалдықтарды қайта өңдеуді/жоюды ұйымдастырудың орнына, оларды көму үшін мүмкіндігінше тезірек беруге тырысады.

      Экологиялық кодекстің жаңа редакциясында табиғат пайдаланушыларды қалдықтарды қайта өңдеуге/кәдеге жаратуға ынталандыру мақсатында қалдықтарды орналастырғаны үшін ең жақсы қолжетімді технологияларды пайдалану негізінде, оларды қайта өңдеу жөніндегі іс-шараларды кешенді экологиялық рұқсаттарға енгізу, сондай-ақ қалдықтарды көму үшін ақылы ақыны енгізу арқылы жалпы төлемнен бас тарту ұсынылды.

      ҚР ӘҚБтК-де қалдықтарды басқару кезінде экологиялық талаптарды бұзғаны үшін экологиялық айыппұлдардың мөлшері көзделген.

3. Мақсаты, міндеттері және нысаналы көрсеткіштері

      Елді мекеннің кез-келген тұрғынының және Денисов ауданының халыққа қызмет көрсететін кәсіпорындарының тіршілік әрекеті сөзсіз коммуналдық қалдықтардың пайда болуына алып келеді және оларды орналастыру, кәдеге жарату немесе көму проблемасын тудырады.

      Халықаралық тәжірибені ескере отырып, қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу мынадай негізгі қағидаттарға негізделеді (ҚР Экологиялық кодексінің 329-бабы):

      - қалдықтардың пайда болуын болдырмау;

      - қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау;

      - қалдықтарды қайта өңдеу;

      - қалдықтарды кәдеге жарату;

      - қалдықтарды жою.

      - қалдықтардың пайда болуын болдырмау (өндірістің жабық циклін қолдана отырып, олардың мөлшері мен зияндылығын азайту);

      - заттардың пайдалы қасиеттері толық алынғанға дейін қалдықтарды кәдеге жарату (шикізатты қайта пайдалану);

      - қалдықтарды қауіпсіз орналастыру;

      - қайта өңдеудің оларды орналастырудан басымдығы;

      - қалдықтарды халықтың денсаулығына зиян келтірместен және қоршаған ортаға зиян келтірместен орналастыру.

      Иерархия қағидатын қолдану кезінде сақтық қағидаты мен орнықты даму қағидаты, техникалық мүмкіндіктер мен экономикалық орындылық, сондай-ақ қоршаған ортаға, адамдардың денсаулығына және облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер етудің жалпы деңгейі назарға алынуы тиіс.

      Осы бағдарламаны әзірлеудің мақсаты Денисов ауданының ауылдық округтерінде қоршаған ортаны қорғауды және ауылдық округтер мен онда тұратын халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын қамтамасыз ететін коммуналдық қалдықтарды интеграцияланған басқару жүйесін құру болып табылады.

      Коммуналдық қалдықтардың барлық сатыларында қалдықтардың сапасы мен мөлшерін және ластаушы заттардың шығарылуын басқарудан тұратын коммуналдық қалдықтарды басқарудың жаңа моделін әзірлеу.

      Қалдықтарды басқару жүйесі қоршаған ортаны басқару жүйесіндегі негізгі ақпараттық буын болып табылады және келесі мақсаттарға ие:

      - ҚР Экологиялық кодексінде көзделген талаптарға сәйкес тұрғындардан пайда болатын коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайту;

      - ҚР қолданыстағы нормативтік құжаттарына сәйкес коммуналдық қалдықтардың барлық түрлерін ("құрғақ" және "ылғал" фракция) қалыптастыру, жою және залалсыздандыру процестерін жүйелеу.

      - Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының міндеті қоқысты қайта өңдеу үлесін ұлғайту және полигондардың санын азайту болып табылады.

      - Азаматтарды қоқысқа тастауға, сұрыптауға және қалдықтарды дұрыс шығаруға болмайтын нәрсені бірнеше рет қолдануға үйрету.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының негізгі мақсаты ҚР Экологиялық кодексінің талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесін дамыту болып табылады.

      Қойылған мақсатты іске асыруға әкелетін іс-әрекеттер:

      1. Коммуналдық қалдықтарды, халықтың тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болатын, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан тұтыну қалдықтарын, олардың қаптамасын және жарамдылық мерзімі олардың агрегаттық жай-күйіне қарамастан аяқталған, сондай-ақ меншік иесі өз бетінше физикалық түрде құтылған өзге де заттарды немесе олардың қалдықтарын, оның ішінде ірі көлемді қалдықтар (жиһаз, тұрмыстық техника) жинау инфрақұрылымын құру.

      2. Денисов ауданының ауылдық округтерінің тұрғындарынан коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша қызметтер көрсетуге ниет білдірген қатысушылар арасында конкурс (тендер) өткізу. ТКШ бөлімі өткізген конкурс арқылы коммуналдық қалдықтарды ҚТҚ полигонына жинау және шығару бойынша тұрақты негізде қызметтер көрсетуге дайын меншікті немесе жалға алынған мамандандырылған техникасы, қоқыс таситын көліктері бар компанияны айқындау.

      3. Денисов ауданының тұрғындарымен үй иелерінің жеке конт-тейнерлерінен коммуналдық қалдықтарды әкетуге шарт жасасу.

      4. ТКШ бөліміне, ауылдық округтер әкімдіктеріне сауда объектілері, ауылдық округтердегі әлеуметтік объектілер үшін ұйымдастырылған контейнерлік алаңдар астында жер учаскелерін ресімдесін, кейіннен оларды қызмет көрсету үшін коммуналдық ұйымға берілсін.

      5. Сондай-ақ оларды дұрыс ұстау бойынша келесі іс-шаралардың орындалуын ұйымдастыру қажет:

      - контейнерлік алаңдар, оларға кіреберістер мен кірме жолдар қатты жабынға ие болуы тиіс;

      - контейнерлік алаңдар іргелес аумақтарға қоқыстың таралуын болдырмайтын тұтас қоршаумен қоршалуы тиіс;

      - мамандандырылған көліктен контейнерлерден қайталама шикізатты (тоқыма, банкалар, бөтелкелер және басқа да заттар) алуға жол берілмейді.

      - контейнерлік алаң контейнерлік алаңның периметрі бойынша 5 м алдын ала істерде коммуналдық қалдықтардан тазартылуы тиіс.

      - жазғы уақыт кезеңінде контейнерлер жуғыш заттармен жуылып, он күнде кемінде 1 рет дезинфекциялануы тиіс.

      - қыс мезгілінде-мамандандырылған автокөліктің жұмысы мен халықтың пайдалануы үшін қалыпты жағдай жасау мақсатында контейнерлік алаңдарға кіреберістер мен кірме жолдар қардан және мұздан тазартуды қамтамасыз ету.

      6. Контейнерлік алаңдарда контейнерлердің ең аз жиынтығы орнатылсын:

      - сыйымдылығы 1,1 м3 пластикалық контейнерлер, ПЭТ бөтелкелері мен пластик қалдықтарын сақтауға арналған көлемі 1,6 м3 бір торлы контейнер;

      7. Коммуналдық ұйымның коммуналдық қалдықтарды әкету кестесі бекітілсін

      - абаттандырылған сектор үшін-күн сайын 7.00-ден ерте емес және 18.00-ден кешіктірмей;

      – жеке сектор үшін-аптасына 1 рет.

      1. Денисов ауданының елді мекендерінің әкімдіктері Денисов ауданының барлық елді мекендерінде контейнерлік алаңы көзделсін:

      - ПЭТ бөтелкелері мен пластикалық қалдықтарға арналған торлы контейнерлер,

      - қайталама шикізатты жинауға арналған контейнер (шыны, қалайы банкалар, картон, қағаз),

      Бұл контейнерлерді жинақталуына қарай коммуналдық ұйым үнемі босатып отыруы тиіс.

      Ескертпе: құрамында сынап бар шамдарды, термометрлерді, аккумуляторлық батареяларды қабылдауға арналған арнайы контейнерлерге бюджеттік немесе жеке қаражаттан қызмет көрсету (әкету) көзделсін.

      9. Денисов ауданының аумағында тұрғындардан қайта шикізат қабылдау пункттерін ұйымдастыру үшін кәсіпкерлерге үй-жайлар немесе жер учаскелері жалға берілсін.

      10. Бұқаралық ақпарат құралдары, әлеуметтік желілер, парақшалар, мектептер мен оқу орындарында, халықпен кездесулерде және еріктілердің көмегімен қалдықтарды бөлек жинауды насихаттауды келесі форматта жүргізуге болады:

      - қалдықтарды жағуға тыйым салу және қайта өңделетін қалдықтарды, тамақ және қауіпті қалдықтарды бөлу және оларды арнайы белгіленген контейнерлерге орналастыру қажеттілігі туралы халықты хабардар ету;

      - қалдықтарды бөлек жинаудың, саналы түрде тұтынудың және қайта пайдаланудың сәтті мысалдарын көрсету;

      - ауыл тұрғындарының өміріне экологиялық әдеттерді енгізу (макулатура, тұрмыстық техника, батареялар, киім және т.б. жинау бойынша акцияларға қатысу).

      - қалдықтарды қайта шикізатты алу және оны қайта шикізатты қабылдау пунктіне немесе арнайы контейнерлерге беру арқылы тікелей үйде бөлек жинауды ұйымдастыру.

      - мұқтаждарға ескі киімдерді қабылдау қайырымдылық пунктін ашу, аудан орталығының ірі сауда орындарында көмекші бокстарды орнату, кейіннен жиналған киімдерді ауданның аз қамтылғандарына беру.

      Қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері ретінде қалдықтарды бөлек жинау.

      ҚР Экологиялық кодексінің 37-бабының талаптарына сәйкес қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері деп қоршаған ортаның жекелеген компоненттерінің жай-күйінің сандық және сапалық сипаттамаларының және белгілі бір уақыт кезеңінде қол жеткізуге тиіс қоршаған ортаны қорғау және қалдықтарды тиімді басқару жөніндегі шараларды қамтамасыз ету деңгейін сипаттайтын өзге де көрсеткіштердің жиынтығы түсініледі. Сапаның нысаналы көрсеткіштері әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейінде белгіленеді.

      Сапаның нысаналы көрсеткіштері белгіленетін ең төмен индикаторлар тізбесіне міндетті түрде коммуналдық қалдықтардың түрлері бойынша көрсеткіштер – оларды бөлек жинау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, кәдеге жарату және жою (жою және (немесе) көму) үлесі енгізіледі.

      Нысаналы көрсеткіштер полигонға түсетін қалдықтардың санын азайту, қайта пайдалануға және қайта өңдеуге жарамды шығарылатын қалдықтардың көлемін ұлғайту, қалдықтарды бөлек жинау үлесін ұлғайту, қалдықтарды азайту және оларды қайта пайдалану процестеріне аймақ тұрғындары мен кәсіпкерлердің көбірек санын тарту үшін әзірленеді. ҚР ЭК 37-бабының 8-тармағына сәйкес сапаның нысаналы көрсеткіштері сапаның экологиялық нормативтері сақталмайтын әкімшілік-аумақтық бірліктер, аумақтар (акваториялар) үшін белгіленеді, олар сапаның экологиялық нормативтеріне он жылдан аспайтын мерзімде кезең-кезеңімен қол жеткізуді қамтамасыз ететіндей етіп белгіленуге тиіс. Сапаның экологиялық нормативтері сақталатын тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумақтарында сапаның экологиялық нормативтерімен салыстырғанда қоршаған орта сапасының неғұрлым жоғары деңгейін қамтамасыз ететін сапаның нысаналы көрсеткіштері белгіленуі мүмкін.

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі қызметті және өсу/құлау динамикасын сипаттайтын көрсеткіштер ретінде мынадай көрсеткіштер айқындалды:

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыруға қол жеткізудің нысаналы көрсеткіштері

      15 кесте

№ р/с

Нысаналы көрсеткіш

Ағымдағы көрсеткіш

жоспарлы көрсеткіш

2024

2025

2026

2027

2028

6.

Қайталама қалдықтарды сұрыптау үшін

0,2%

2%

4%

6%

8%

10%

7.

Коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша халықты қамту

3,7%

16%

32%

48%

64%

80%

      Қалдықтар туралы есеп беру

      16 кесте

Есеп беру деректері

Есептілікті кім тапсырады

Кезең

Есеп беру нысаны

пайда болған коммуналдық қалдықтардың саны

- қалдықтарды шығару жөніндегі коммуналдық ұйымдар;
- қайта өңделген қалдықтарды жинау кәсіпорындары,
- пайдаланылған шамдарға, термометрлерге және аккумуляторлық батареяларға арналған арнайы контейнерлерден қауіпті қалдықтарды шығаратын кәсіпорындар;
- ҚТҚ полигондары

Күнтізбелік жыл

https://oos.ecogeo.gov.kz/.
сайттағы қалдықтарды түгендеу туралы есеп
Мемлекеттік органның сұрауы бойынша анықтама

қайта өңдеуге берілген коммуналдық қалдықтардың көлемі

- қалдықтарды шығару жөніндегі коммуналдық ұйымдар;
- қайта өңделген қалдықтарды жинау кәсіпорындары,
- пайдаланылған шамдарға, термометрлерге және аккумуляторлық батареяларға арналған арнайы контейнерлерден қауіпті қалдықтарды шығаратын кәсіпорындар;
- ҚТҚ полигондары

Күнтізбелік жыл

https://oos.ecogeo.gov.kz/.
сайттағы қалдықтарды түгендеу туралы есеп
Мемлекеттік органның сұрауы бойынша анықтама

көмілген қалдықтардың көлемі

- ҚТҚ полигондары

Күнтізбелік жыл

https://oos.ecogeo.gov.kz/.
сайттағы қалдықтарды түгендеу туралы есеп
Мемлекеттік органның сұрауы бойынша анықтама

Денисов ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың пайда болу және жинақталу нормасы (күнтізбелік жыл)

Жергілікті атқарушы органдар

-

Денисов ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың пайда болу мен жинақталуының бекітілген нормалары.

контейнерлік алаңдар саны

Жергілікті атқарушы органдар

-

Есеп, анықтама

контейнерлік алаңдағы қалдықтардың әртүрлі түрлеріне арналған контейнерлер саны, оның ішінде құрамында сынап бар шамдар мен аккумуляторлық батареяларды қабылдауға арналған арнайы контейнерлер

Жергілікті атқарушы органдар

-

Есеп, анықтама

қалдықтарды әкетуге, сұрыптауға, көмуге тартылған кәсіпорындар саны

Жергілікті атқарушы органдар

-

Есеп, анықтама

табылған және жойылған рұқсат етілмеген қоқысорындарының саны

Жергілікті атқарушы органдар

-

Есеп, анықтама

Қайталама қалдықтарды бөлек жинау үшін




      Қойылған мақсаттарға қол жеткізу, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бойынша белгілі бір іс-шараларды іске асырумен қамтамасыз етіледі, олардың іщінде:

      - коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша халықты толық қамту;

      - халықтың және заңды тұлғалардың қалдықтарды бөлуі және оларды мүдделі кәсіпкерлерге немесе коммуналдық ұйымға беру;

      - мемлекет пен жеке кәсіпкерлік субъектілері арасындағы ынтымақтастықты көздейтін ҚР ЭК 366-бабына сәйкес МЖӘ тетігін қолдану;

      - коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру үшін кәдеге жарату төлемдерінің қаражатын тарту.

      Экологиялық жағдайды жақсарту үшін қалдықтарды басқару қызметінен туындаған зиянды жою маңызды. Осы қызметті сипаттайтын көрсеткіштердің арасында:

      - жойылған қоқыс үйінділерінің жалпы санынан үлесі (саны);

      - коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз орналастыру орындарының санын азайту;

      - нормативтік жағдайға келтірілген коммуналдық қалдықтарды жинау және жинақтау орындарының үлесі (контейнерлік алаң).

      Экономикалық көрсеткіштер арасында мыналар бар:

      - коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу саласында жаңа жұмыс орындарын құру;

      - коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау жүйесін ілгерілетуге, инвесторлар өндіретін қайталама шикізат жинау бойынша акциялар өткізуге бағытталған тартылған инвестициялардың көлемі (ПЭТ бөтелке, полиэтилен, картон қаптама, жұмыртқа науалары және т.б.);

      - қоқыс шығарудан және оларды көмуден түсетін қосымша салық түсімдері.

4. Бағдарламаны қаржыландырудың қажетті ресурстары мен көздері

      Бағдарламаны қаржыландыру көздері жергілікті бюджет, қалдықтарды жинау, әкету, кәдеге жарату және қайта өңдеудегі мүдделі ұйымдардың меншікті қаражаты, өндірушілердің (импорттаушылардың) Кеңейтілген Міндеттемелерінің Операторы (Кодекстің 388-бабы 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес кәдеге жарату төлемі түрінде, оның банктік шотына өндірушілер мен импорттаушылардан түскен қаражаттан), отандық өндірушілердің (импорттаушылардың), халықаралық қаржы экономикалық ұйымдардың немесе донор елдердің, Екінші деңгейдегі банктердің кредиттері және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер.

      Коммуналдық қалдықтарды азайту жөніндегі іс-шараларды төлеу көздерінің бірі, оларды басқару қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлем ретінде түсетін жергілікті бюджет қаражаты болуы мүмкін. ҚР Бюджет кодексінің 64-бабының 1-тармағына сәйкес "Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға қаражат жіберу нормативі Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексте көзделген қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту жылының алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемақының кемінде жүз пайызы мөлшерінде қабылданады".

      ҚР ЭК 29-бабының 3-тармағына сәйкес "Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар ұйымдастырылады:

      1) Жергілікті деңгейде – облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары;

      2) республикалық деңгейде – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган".

      ҚР ЭК 29-бабының 7-тармағына сәйкес "Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі бекітілген іс-шаралар жоспары осы іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту жылының алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемақының сомасынан кем емес көлемде бюджет қаражаты есебінен іске асырылады.

      Қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін түскен төлемақы сомасынан қалыптастырылатын және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға жіберілетін қаражат жеткіліксіз болған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі бекітілген іс-шаралар жоспары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның келісімі бойынша ғана өзгертілуі мүмкін".

      2019 жылдан 2022 жылға дейін кезеңінде Денисов ауданының бюджеті қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлем ретінде түсті қоршаған ортаға эмиссиялар үшін:

      • 2019 жыл - 53,9758 млн теңге;

      • 2021 жыл - 66,3294 млн теңге;

      • 2022 жыл - 58,096 млн теңге;

      2023 жылға күтілетін түсімдер сомасы - 40,756 млн теңге.

      Экологиялық және бюджеттік кодекстерге сәйкес бұл сома табиғатты қорғау іс-шараларын іске асыруға жұмсалуы тиіс.

5. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРМЕН БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫН ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

(Қаржыландыру көлемі әрбір іс-шараны өткізуге арналған шығыстар сметасы негізінде айқындалады және тиісті жылға арналған бюджетті қалыптастыру кезінде нақтыланатын болады)


р/с

Іс-шаралар атауы

Аяқтау нысаны

Орындауға жауаптылар

Орындау мерзімі

Қаржыландыру көлемі

Қаржыландыру көздері

1

2

3

4

5

6

7

1. Коммуналдық қалдықтарды басқарудың интеграцияланған жүйесін құру және тұтыну қалдықтарымен жұмыс істеу мәселелері бойынша нормативтік-әдістемелік және заңнамалық базаны қамтамасыз ету

1.1.

Денисов ауданының барлық елді мекендерінің тұрғындарынан және заңды тұлғаларынан коммуналдық қалдықтарды шығару жөніндегі коммуналдық ұйымды тарту (ҚТҚ полигонының қолданыстағы меншік иесінің қызметтерінің тізбесін жаңа немесе кеңейте отырып)

Ынтымақтастық туралы меморандум

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024 жж.

-

-

1.2.

Қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді және (немесе) кәдеге жаратуды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын, сондай-ақ ҚТҚ жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту және жетілдіру

Есеп

коммуналдық ұйым

2024-2028 жж.

2 бірлік автокөлік жаңа техниканың құны 37,5-47 млн теңге, б/п техниканың құны 10 млн теңгеден басталады)

Коммуналдық ұйымның меншікті немесе қарыз қаражаты, бюджет қаражаты

1.3.

Қайта өңдеу пункттерін ұйымдастыру үшін мүдделі тұлғаларға жер учаскелері мен үй-жайлар бөлу

МЖӘ, үй-жайды жалға алу немесе пайдалану шарты

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024-2028 жж.

Қажет емес

қайта өңдеу пункттерінің иелері

1.4.

Әділ тарифтерді белгілеу, оларды жүйелі түрде қайта қарау

Жергілікті мәслихаттың шешімі

"Денисов ауданы әкімдігінің ТКШ, ЖК және АЖ бөлімі" ММ

2024-2028 жж.


Қажет емес

1.5.

Коммуналдық қалдықтарды, олардың пайда болу көзінен үнемі шығару (тұрғын үй секторы, дүкендер, сауда және қызмет көрсету салалары, мемлекеттік және әлеуметтік объектілер, өндірістік объектілер және т.б.). Коммуналдық қалдықтарды шығару кестесі мен жиілігін анықтау

Қоқысты шығару бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт

Коммуналдық ұйым

2024 ж.

Коммуналдық ұйымның сметасына сәйкес

Коммуналдық ұйымның жеке қаражаты

1.6.

Денисовка кентіндегі контейнерлерден қауіпті қалдықтарды (құрамында сынабы бар қалдықтарды (қызу өлшегіштер, шамдар), батареяларды, аккумуляторларды және басқаларды) шығару.

Кейіннен қауіпті коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеумен және жоюмен арнайы контейнерлерге қызмет көрсету бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт

"Денисов ауданы әкімдігінің ТКШ, ЖК және АЖ бөлімі" ММ

2024- 2028 жж.

жылына 150 мың теңгеден бастап

Бюджет қаражаты

1.7.

Күл-қож, құрылыс және коммуналдық қалдықтардың рұқсат етілмеген үйінділерін жою

Рұқсат етілмеген полигондарды жою бойынша қызметтер көрсетуге арналған шарт

"Денисов ауданы әкімдігінің ТКШ, ЖК және АЖ бөлімі" ММ
Ауыл және ауылдық округ әкімдері

2024-2028 жж

бір тонна қоқыс үшін 1000 теңгеден (полигон үшін 800 мың теңгеден бастап)

Бюджет қаражаты

1.8

Қалыптасқан көзінен қалдықтарды бөлек жинауды енгізу (Экологиялық кодекстің 351-бабында көзделген құрғақ және дымқыл фракцияларға, ірі габаритті қалдықтарға, электрондық және электр жабдығының қалдықтарына, құрамында сынабы бар, медициналық, құрылыс және басқа да қалдықтарға). Азық-түлік қалдықтарын халықтың үй қажеттіліктері үшін пайдалануға рұқсат етіледі (үй шаруашылығына жем ретінде, үй учаскелеріне тыңайтқыш ретінде)
Әрбір бюджеттік және мемлекеттік ұйым, әрбір жеке аула, сауда объектілерінің, әлеуметтік объектілердің иелері, өндірістік үй-жайлардың иелері өз бетінше және өз есебінен ҚТҚ жинауға арналған контейнерлер орнатады және коммуналдық ұйыммен, олардың тұрақты шығуына шарт жасасады.

Қалдықтарды бөлек жинау үшін

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ, Ауыл және ауылдық округ әкімдері, Коммуналдық ұйым

2024-2028 жж

-

жеке тұлғалардың қаражаты (меншік нысанына қарамастан жеке және заңды)

2. Қалдықтармен басқару бағдарламасының мониторингі

2.1

"Бағдарламада" белгіленген нысаналы көрсеткіштерге жыл сайын мониторинг жүргізу. Олардың кілттері:
- қалдықтарды бөлек жинау, қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, кәдеге жаратуға және жоюға (жоюға және (немесе) көмуге) дайындық үшін.
- халықты және қалдықтарды шығарумен қамту,
- қалдықтарды басқару бағдарламасында белгіленген медициналық, құрамында сынап бар, құрылыс қалдықтарын және т. б. шығару және кәдеге жарату

Коммуналдық қалдықтардың түрлері бойынша нысаналы көрсеткіштердің мониторингі жөніндегі есеп

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024 – 2028 жж.

Сметалық құны бойынша

Бюджет қаражаты

3. Коммуналдық қалдықтардың пайда болуын азайту, бастапқы материалдық ресурстар ретінде қайталама шикізатты барынша пайдалану

3.1

Қайталама шикізатты жинаумен айналысатын кәсіпкерлер үшін жағдай жасау: жер учаскелерін, мүлікті пайдалануға беру, қайта шикізатты қабылдау пункттерін, қайта шикізатты жинауға арналған контейнерлік бактарды орнату үшін жалға беру. Осы мақсаттар үшін меншікті мүлкі бар кәсіпкерлерді тарту.

Жерге акті, жер учаскелерін беру шарты

Ауыл және ауылдық округ әкімдері

2024-2028жж

-

Бюджет қаражаты, жеке инвестициялар, демеушілік көмек

3.2

Аудан аумағында қайталама қалдықтарды сұрыптауға, жинауға, қайта өңдеуге қатысатын кәсіпорындардың тізбесін кеңейту

есеп

Ауыл және ауылдық округ әкімдері, бюджеттік ұйымдар, кәсіпкерлер, шаруа қожалықтары

2024 – 2028 жж.


Бюджет қаражаты, жеке инвестициялар, демеушілік көмек

4. Аудан аумағын абаттандыру бойынша іс-шаралар

4.1.

Ауылдық округтер аумағындағы сауда нүктелері мен әлеуметтік объектілер мен әкімшілік ғимараттардың жанында қоғамдық пайдалану орындарында ұсақ қоқыстарға арналған қосымша жәшіктер орнату. Урналар меншік нысанына қарамастан әрбір кәсіпорынға, ұйымға, мекемеге, дүкенге кіре берісте, қоғамдық көлік аялдамаларында біреуден кем емес мөлшерде орнатылады. Урналарды тазалау олар толған кезде жүргізілуі тиіс.

Урналарды орнату туралы фотоесеп

Ауыл және ауылдық округ әкімдері, "Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ, кәсіпорындар мен ұйымдар

2024 – 2028 жж.

63 әлеуметтік нысан мен 118 сауда нүктесі үшін бір урнаның құны 15 мың теңге, барлығы 2715 мың теңге

Бюджет қаражаты, жеке және заңды тұлғалардың қаражаты, демеушілік көмек

4.2.

Ауқымды іс-шаралар кезінде орталық саябақтардың, спорттық және қоғамдық іс-шараларды өткізуге арналған орындардың және пластикке арналған торлардың жанында жылжымалы эко қоқыс жәшіктерін орнату.
Қайта өңделетін шикізатты (макулатура, пластик, шыны, алюминий және қалайы банкалар) қабылдау пунктін ашу

Есеп

Іс-шараны ұйымдастырушы

2024 – 2028 жж.

-

іс-шараны ұйымдастырушының қаражаты

4.3.

Қайта өңделетін шикізатты (макулатура, пластик, шыны, алюминий және қалайы банкалар) қабылдау пунктін ашу

Денисовка ауылында қайта шикізат қабылдау пунктінің ашылуы

Әкімдік, ТКШ бөлімі, кәсіпкерлік бөлімі

2024 ж.

-


5. Өз қалдықтарын коммуналдық ұйымдарға беруге халықты тарту

5.1

Тұрғындардың өз тұрғын үйінің жанына сыйымдылығы 0,2 м3 жеке контейнер орнатуы. Металл бөшкелерге немесе ағаштан жасалған үй ыдыстарына рұқсат етіледі

Әр тұрғын үйге жеке контейнерлер орнату

Ауыл және ауылдық округ әкімдері
ауылдық округтердің халқы

2024-2028 ж.

-

халықтың өз қаражаты есебінен

5.2

Коммуналдық қалдықтарды, оған тыйым салу және айыппұлдар туралы халықты хабардар ету жолымен өртеуді тоқтату

Әрбір сауда объектісінде, қызмет көрсету нүктесінде, әкімшілік және әлеуметтік объектіде коммуналдық қалдықтарға арналған қосымша контейнерлер орнату

Ауыл және ауылдық округ әкімдері, кәсіпорындар мен ұйымдар

2024 ж.

БАҚ пен әлеуметтік желілерде хабарландырулар жариялау үшін 100 мың теңге

бюджет қаражатынан

5.3

Ауданның коммуналдық қалдықтарын, сауда нүктелерін және кәсіпорындарын жинауды 100% қамтуға қол жеткізумен қамтамасыз ету

Коммуналдық қалдықтарды жинау мен әкетудің орталықтандырылған жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету

Ауыл және ауылдық округ әкімдері, "Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024 – 2028 жж.

-

Коммуналдық ұйымның және халықтың меншікті қаражаты

5.4

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау деңгейін коммуналдық қалдықтар қалыптасуының жалпы көлемінен 10% - ға дейін арттыру

Коммуналдық қалдықтарды көму көлемін қысқарту

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024-2028 ж.


Қайта шикізат жинайтын кәсіпорындар, коммуналдық ұйымдар

5.5

Денисов ауданының елді мекендері шегінде рұқсат етілмеген қоқыс орындарын, олардың жаңа құрылымынсыз, оның ішінде тұрғын үйлердің артынан толық жою.

Елді мекендердің аумағында рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерін жою

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ
Контейнерлік алаңдарға қызмет көрсететін және коммуналдық қалдықтарды ҚТҚ полигонына әкетуді жүзеге асыратын қоқыс шығаратын компания
Ауыл және ауылдық округ әкімдері

2024-2028 жж.

-

халықтың жеке қаражатынан

5.6

Сауда нүктелерінің, әлеуметтік объектілердің және әкімшілік ғимараттардың контейнерлік алаңдарынан халық пен кәсіпорындардың коммуналдық қалдықтарын әкетудің кестесі мен кезеңділігін белгілеу

Кесте

Қоқыс шығаратын компания

2024-2028 жж.


Коммуналдық ұйымның қаражаты

5.7.

Сауда нүктелерінің және қызмет көрсету саласының (кафе, ТҚҚ, шаштараз және т.б.) меншік иелерінің өз қызметінен түзілетін қайталама шикізатты қайта шикізатты қабылдау пункттеріне немесе оны жинаушыларға беруі. Қайта өңдеуге жіберілетін қалдықтардың ішінде: картон және полиэтилен қаптамасы, пластикалық бөтелкелер, алюминий ыдыстар.

Қайталама шикізатты беру шарты қайталама шикізатты жинау жөніндегі ұйымдар

Сауда нүктесінің иесі

2024-2028 жж

Қайта Шикізатты қабылдау нарықтық бағамен жүзеге асырылады

Қайталама шикізатты, сауда нүктелерінің меншігін қабылдау жөніндегі кәсіпорын

5.8.

Кеңсе ғимараттарының, жеке тұрған дүкендердің және қызмет көрсету саласының меншік иелерін пайда болған коммуналдық қалдықтарды сауда үй-жайынан қалдықтарды шығару жөніндегі коммуналдық ұйым келген сәтке дейін уақытша жинақтау үшін өз контейнерлерін орнатуға міндеттеу

Қалдықтарды қабылдау-беру актісі

Сауда нүктесінің иесі

2024 ж.

жаңа металл контейнердің құны 40 мың теңгеден басталады. 22 мың теңгеден бастап пластикалық контейнер, урналар - 8 мың теңгеден бастап, б/п контейнерлерін орнатуға жол беріледі

Кәсіпкердің өз қаражаты

5.9.

Сауда нүктесінің қоқыс шығаратын компаниямен контейнерлерден қалдықтарды әкетуге шарт жасасуы

Қалдықтарды шығару қызметтеріне арналған шарт

Сауда нүктесінің иесі

2024 ж.

белгіленген тарифке сәйкес

Кәсіпкердің өз қаражаты

6. Экологиялық білім беру және насихаттау

6.1

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау тақырыбында мектеп, колледж және ЖОО оқушыларына экологиялық білім беру бойынша іс-шаралар өткізу:
- сынып сағаттары,
- макулатура, киім, тұрмыстық техника, батареяларды жинау бойынша акциялар,
- экологиялық тақырыптағы роликтерді көрсету.

Экологиялық білімді арттыру бойынша сабақтар өткізуге арналған оқу орталығымен немесе еріктілермен, коммерциялық емес қоғамдық бірлестіктермен шарт

Әкімдіктер, білім бөлімі, оқу орындары

2024 – 2028 жж.

Нарықтық бағаларға сәйкес

бюджет қаражаты, гранттар

6.2.

Қалдықтарды бөлек жинау ауданының бұқаралық ақпарат құралдарында және әлеуметтік желілерінде тұрақты жариялау, полигондарды ұйымдастыруға, қоқыстарды жағуға және коммуналдық қалдықтармен байланысты басқа да шешу жолдарын болдырмау. БАҚ пен әлеуметтік желілерде келесі бейнелер айналдырылуы мүмкін:
- "Ауылдардағы экологиялық қауіпсіздік",
- "Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау",
- "Қайта өңдеу",
- "Үй қалдықтарын сұрыптау" және т. б.

Есеп

Ауыл және ауылдық округ әкімдері
"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024-2028 жж.

Нарықтық бағаларға сәйкес

Бюджет және жеке қаражат

6.3.

БАҚ-та, олардың беттерінде, сондай-ақ әлеуметтік желілерде қайта шикізат қабылдау пункттерінің мекенжайлары мен телефондарын жариялау

Есеп

Ауыл және ауылдық округ әкімдері, "Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024-2028 жж.

Нарықтық бағаларға сәйкес

Бюджет және жеке қаражат

6.4.

Бұқаралық ақпарат құралдарының, әлеуметтік желілердің көмегімен қоқыс үйінділерін ұйымдастырғаны, әр контейнер алаңында ақпараттық плакаттар орналастырғаны және мүліктің бүлінгені үшін ықтимал айыппұлдар туралы халықты хабардар ету.

Есеп

Ауыл және ауылдық округ әкімдері, "Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

2024-2028 ж.

Нарықтық бағаларға сәйкес

Бюджет және жеке қаражат

6. Түйіндеме

      1. Бұл қалдықтармен басқару бағдарламасы аудандағы коммуналдық мәселелерді шешуге бағытталған:

      - осы жүйеге қатысушыларды (тұрғындарды, кәсіпкерлерді) барынша тарта отырып, қалдықтарды шығарудың орталықтандырылған жүйесін құру. қалдықтарды жинау, қайта пайдалану, қайта өңдеуге беру және көмілетін қалдықтардың көлемін азайту жолымен аудандағы қалдықтардың көлемін біртіндеп қысқарту;

      - қалдықтарды бөлек жинау үлесінің көрсеткіштерін ұлғайту;

      - контейнерлік алаңдарды орнату, елді мекендер шегінде және шегінен тыс қалдықтар үйінділерін жою;

      - қалдықтарды басқару бойынша МЖӘ құру шарты.

      2. Денисов ауданы Қостанай облысында орналасқан және оған 9 ауылдық округ кіреді. Денисов ауданының ауданы 6,8 мың км2 құрайды, 2023 жылғы 01 қыркүйектегі жағдай бойынша халық саны 16497 адамды құрайды. Аудан қызметінің негізгі түрі өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы болып табылады. Аудан халқы құс пен жануарларды аулада өсіруді де жүзеге асырады. Ауданда 149 кәсіпорын, 118 сауда нүктесі, 54 әлеуметтік нысан жұмыс істейді, олардың ішінде фельдшер-акушерлік пункттер, мектеп және мектепке дейінгі оқу орындары, мәдени-сауықтыру және әкімшілік объектілер бар. Кәсіпорындардың халқы мен шаруашылық қызметі, сауда және қызмет көрсету салалары коммуналдық қалдықтардың пайда болу көзі болып табылады.

      Денисов ауданының елді мекендеріндегі негізгі қызмет түрлері мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы болып табылады. Ауыл шаруашылығы алқаптарының жалпы ауданы - 622 мың га, оның ішінде егістік - 407 370 га; жайылым - 207 152 га; шабындық - 8 293 га. Орман алқабының болуы - 3 260 га, су қоры - 10 959 га. Аудан экономикасы негізінен ауыл шаруашылығымен ұсынылған. Ауданның өңдеу өнеркәсібінің негізі тамақ өнімдерін өндіру болып табылады. Ауданның өнеркәсіптік әлеуетінің жалпы көлеміндегі өңдеу өнеркәсібінің үлесі 90 %. Базалық кәсіпорындар: "Сарыағаш" ЖШС, "Қрымское" ЖШС, "Ольшанское" ЖШС, "Баталинское" ЖШС, "Фрунзенское" ЖШС, "Колос-фирма" ЖШС (асыл тұқымды ірі қара өсіру және бидай өндіру), ЖК "Нуртлесов Б. К. " (нан-тоқаш өнімдерін өндіру бойынша). Ауданда 5 диірмен, 13 наубайхана бар. Денисов ауданының аумағында 2 элеватор орналастырылған.

      3. Денисов ауданында тұрғындардан жыл сайын 7,287 мың тонна коммуналдық қалдықтар пайда болады, оның ішінде қалдықтардың тек 22% - ы ҚТҚ полигонына жетеді. Қалған қалдықтар рұқсат етілмеген полигондарға орналастырылады, дұрыс емес жерлерге тасталады, өртеледі. Жиналатын қалдықтардың жалпы көлемі 2021-2022 жылдары орта есеппен 7287 тоннаны құрады, оның ішінде ҚТҚ полигонында орта есеппен 1500 тонна коммуналдық қалдықтар көмілді. Қоқысты бөлек жинау үлесі өте төмен және 2021-2022 жылдың қорытындысы бойынша орташа есеппен 0,2% құрады.

      4. Ауданда Тельманск ауылдық округінде "Абдин" ЖК балансында, Красноармейск ауылдық округінде "Фрунзенское" ЖШС балансында, Свердловск ауылдық округінде "Колос-фирма" ЖШС балансында және "Приреченское" ЖШС тиесілі Приреченское ауылында орналасқан 4 ҚТҚ полигоны жұмыс істейді. Тельманск және Денисов ауылдық округтерінің тұрғындарынан коммуналдық қалдықтарды тек "Абдин" ЖК ғана шығарады және өзінің ҚТҚ полигонына орналастырады, Денисов ауданының ауылдық округтеріндегі ҚТҚ басқа полигондарында кәсіпорындардың өз қалдықтары ғана орналастырылады, халық шығаратын қалдықтарды өртейді немес елді мекендердің аумақтары шегінде заңсыз орналастырады, бұл стихиялық қоқыс үйінділерінің пайда болуына әкеледі. 2022 жылы "Абдин" ЖК полигонында 1,3 мың тонна қалдық, оның ішінде ауыл шаруашылығы қалдықтары, күл қождары және коммуналдық қалдықтар көмілді. Қалдықтарды көмуге рұқсат етілген лимит жылына 9,25 мың тонна қоқыс.

      5. Осылайша, ауданда коммуналдық қалдықтар пайда болады, оларды орналастыру орындары бар, бірақ байланыстырушы буын: қайталама қалдықтарды сұрыптау және қалған қалдықтарды көму үшін халық пен кәсіпкерлердің, мемлекеттік және жеке кәсіпорындардың қалдықтарын ҚТҚ полигонына шығаратын коммуналдық ұйым тек аудан орталығында ғана бар. Денисовка және Тельманск ауылдық округтеріне қызмет көрсететін Денисовка, қалған ауылдық округтерде коммуналдық кәсіпорындар жоқ, пайда болған коммуналдық қалдықтар ҚТҚ полигонына шығарылмайды, бірақ халық өртеп жібереді немесе үй маңындағы аумаққа қоқыс түрінде орналастырылады.

      Денисов ауданының барлық ауылдық округтерінде қалдықтарды шығарудың орталықтандырылған жүйесін құру жөніндегі жұмыс, оның қалыптасу сатысында тұр.

      Елді мекендерде қалдықтарды шығару жөніндегі коммуналдық кәсіпорынның болмауы; әрбір тұрғын үйдің жанында ұйымдастырылған контейнерлік алаңдардың, жеке контейнерлердің болмауы ауданда тұрғын үйлердің артында, орман екпелерінде, елді мекендердің сыртында және шегінде стихиялық қоқыс үйінділерінің пайда болуына әкеледі. Рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерін жою осы мәселені бюджет қаражаты есебінен шешетін мемлекеттік органдардың иығына түседі. Дүкендер мен жеке сектор қалдықтардың көп бөлігін тұрмыстық пештерде немесе металл бөшкелерде өртейді. Ауданда құрамында сынабы бар қалдықтар мен аспаптарға, батареяларға арналған 2 контейнер, сондай-ақ пластик қалдықтарға арналған 72 контейнер орнатылған.

      Ауданда коммуналдық қалдықтарды шығару жөніндегі бірыңғай коммуналдық ұйымның болмауының себептерінің бірі - ауылдардың саны аз және олардың бір-бірінен алыстығы, қалдықтарды әкетуге арналған қолданыстағы тариф халық пен кәсіпорындардың қалдықтарын Антоновка ауылындағы ҚТҚ орталық полигонына (ЖЖМ, жалақы, салықтар, әкімшілік шығыстар) әкету жөніндегі қызметтерге арналған шығыстарды және коммуналдық ұйымды техникалық жабдықтандыруға инвестицияларды өтемейді. Осыған байланысты Денисов ауданының шекарасында солтүстік-батыс және солтүстік-шығыс жақтарынан орналасқан шалғайдағы ауылдық округтерде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі орталықтандырылған жүйені ұйымдастыру мақсатында қолданыстағы ҚТҚ полигондарын іске қосу және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар базасында коммуналдық кәсіпорын құру қажет.

      6. Қалдықтарды басқарудың заңнамалық тәртібі ҚР Экологиялық кодексінде сипатталған. Кодексте қалдықтарды кезең-кезеңімен қысқартуға бағытталған қалдықтар иерархиясы көзделеді. Бұл дегеніміз, ең алдымен қайта өңдеуге болатын қалдықтарды бөліп алу керек, пайда болған қалдықтарды қайта пайдалану, қайта өңдеу немесе кәдеге жарату керек және тек полигондарда соңғы рет көму керек. Осылайша, көмілген қалдықтардың үлесі уақыт өте келе азаюы керек. Сондай-ақ, қалдықтарды бөлек жинаудың қажеттілігі туралы халықпен түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет. Қалдықтар шартты түрде қайта өңделетін және қайта өңделмейтін қалдықтарға бөлінеді, оларды көмуге болады. Кодексте олар "құрғақ" және "ылғал" фракциялардың қалдықтары ретінде анықталады. Тұтыну қалдықтарының барлық түрлерін көму бойынша бұрын қолданылған тәсіл нектауалды болып табылады. Қалдықтарды алдымен қайта өңдеу керек, тек кішкене бөлігін ғана көмуге болады. Экологиялық кодекстің 351-бабында көмуге болмайтын қалдықтардың тізімі кеңейтілді. Бұл тізімге тамақ, құрылыс, пластик, шыны, қағаз, құрамында сынап бар қалдықтар және т.б. кірді. Көмуге тыйым салынған қалдықтардың барлығы 20 атауы бар.

      Кодексте екі маңызды қағида енгізілген, олардың бірі: "ластаушы төлейді", басқа қағидатқа сәйкес өндіріс пен тұтыну қалдықтарын басқаруды жетілдіру қажет. Әкімшілік кодексте қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде талаптарды бұзғаны үшін жауапкершілік енгізілді. Қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі заңнаманы бұзғаны үшін айыппұл санкциялары ұлғайтылды. Рұқсат етілмеген қоқыс тастағаны үшін жеке тұлғаларға 40 АЕК, ал шағын бизнес субъектілеріне 100 АЕК, орта және ірі кәсіпкерлік субъектілеріне айыппұлдар одан да жоғары болуы мүмкін. Сондай-ақ қалдықтарды жинақтау, жинау, тасымалдау, жою, залалсыздандыру бойынша басқа да бұзушылықтар үшін бірқатар айыппұлдар қарастырылған. Әрине, халыққа айыппұл санкцияларын қолданудың алдында халықпен және бизнеспен өз қалдықтарын дұрыс өңдеу бойынша профилактикалық жұмыс, қалдықтарды белгіленбеген жерлерде өз бетінше жинағаны үшін ықтимал жауапкершілік туралы, ал қаскүнем құқық бұзушыларға айыппұл санкцияларын қолдану керек.

      ҚТҚ полигондарына қойылатын талаптар да қатаңдатылды, олар I санаттағы объектілер ретінде 2031 жылға дейін ең үздік қолжетімді технологияларды қолдануға бағытталған кешенді экологиялық рұқсатты (КЭР) ресімдеуге міндетті. Осындай рұқсаттың қолданылу кезеңінде кәсіпорын бюджетке экологиялық төлемдерді төлеуден босатылады, босатылған қаражатқа кәсіпорын шығарындыларды, төгінділерді азайтуға және қалдықтарды орналастыруға бағытталған өз өндірісін техникалық жарақтандыруды жүргізеді. 2031 жылдан бастап қалдықтарды көму үшін төлемақы мөлшерлемелері 2 есеге, үш жылдан кейін 3 есеге және тағы үш жылдан кейін 8 есеге ұлғаяды. Бұл халық үшін тарифтердің өсуіне, қоқыс шығару проблемаларына және қоғамдағы әлеуметтік шиеленістерге әкеледі. 2037 жылдан бастап ставкалардың өсуін ескере отырып, болашақ экологиялық төлемдердің болжамды есептеулері 12,4 млн теңгеден құрайды. Сондықтан көмілген қалдықтардың көлемін азайтып, қолжетімді технологияларды енгізу қажет. ҚТҚ полигоны үшін бұл қалдықтарды қайталама шикізатқа және қайта өңдеуге жарамсыз қалдықтарға қолмен немесе автоматтандырылған сұрыптау.

      7. Коммуналдық мәселені шешу үшін ауданда бірқатар іс-шаралар ұйымдастыру қажет, олардың ішінде:

      - коммуналдық техникамен жабдықтандырылған ҚТҚ полигонына қалдықтарды шығару бойынша жаңа ұйым тарту немесе құру;

      - контейнерлер орнатылған контейнерлік алаңдарды ұйымдастыру, аудан тұрғындарының өз үйлерінде коммуналдық ұйым келгенге дейін өз қалдықтарын уақытша жинақтау үшін жеке контейнерлер немесе сыйымдылықтар орнатуы;

      - аудан тұрғындарымен және сауда нүктелерімен қоқысты міндетті түрде шығаруға шарттар жасасу. Осылайша, қоқысты шығару бойынша халықты 100% қамтуға қол жеткізу қажет,

      - кәсіпкерлерді қайта шикізатты қабылдау пункттерін ашуға тарту; оларға МЖӘ немесе қолдаудың өзге де түрлері (ақпараттық, Үй-жайлар мен жер учаскелерін беру және т.б.) шеңберінде жағдайлар жасау;

      - қайта шикізат жинаушыларды ауданға тарту;

      - медициналық қалдықтарды арнайы лицензияланатын ұйым кәдеге жаратуы тиіс, жергілікті медициналық ұйымдар осы бағыттағы жұмысты жалғастыруы қажет;

      - құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды, пайдаланылған халық жиһазын коммуналдық ұйым халық есебінен әкетуге, оларды контейнерлерге салуға тыйым салынады, бұл ақпаратта контейнерлік алаңдарда ақпараттық плакаттар болуға тиіс. Осы талаптарды бұзғаны үшін тұрғынға айыппұл салынуы мүмкін;

      - халықпен және кәсіпкерлермен өз қалдықтарымен жұмыс істеу мәдениеті туралы, үй жағдайында өз қалдықтарын сұрыптау және оларды тиісті контейнерлерге орналастыру қажеттілігі туралы ақпараттық жұмыс жүргізу, қайталама шикізатты қайта шикізат пункттеріне жатқызу, киімді аз қамтылғандарға тарату, өз қалдықтарын белгіленбеген жерлерде сақтағаны үшін айыппұл санкцияларының мөлшері туралы хабардар ету. Соңғы тыңдаушыға ақпаратты тек халықпен кездесулер ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік желілер, БАҚ, watsapp мессенджерлері арқылы тарату, теле-грам және т.б. арқылы жеткізуге көмектеседі. Тауарлар мен қалдықтарды қайта пайдалану бойынша барлық конкурстар, акциялар, мастер-класстар және т. б. өткізу жақсы жауап алады.

      8. Бағдарламада, оның қолданылу мерзімі 5 жыл ішінде қол жеткізілуі тиіс нысаналы көрсеткіштер белгіленген. Бұл қалдықтарды сұрыптау үлесін ұлғайту, қоқыс шығару бойынша халықты және сауда нүктелерін 80% қамту, коммуналдық техника паркін ұлғайту, контейнерлік алаңдарды орнату және ретке келтіру, оларды сыйымдылығы 0,7 - 1,1 м3 контейнерлермен толықтыру, қоқыс таситын көліктерді сатып алу, екінші шикізатты жинауға арналған контейнерлерді ұлғайту. Нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу экологиялық, салық, бюджет және әкімшілік кодекстердегі жаңа өзгерістерді талап етеді.

      Тұрғын үй секторынан коммуналдық қалдықтарды әкету бойынша орталықтандырылған жүйені ұйымдастыру және толыққанды жұмыс жасау бойынша қойылған мақсатты іске асыру үшін келесі қадамдарды орындау қажет:

      - Халықты қалдықтарды "құрғақ" және "ылғал" фракцияларға, жарма-габаритті қалдықтарға, бу жиһаздарына, құрылыс қалдықтарына өз есебінен ҚТҚ полигонына шығаруға үйрету;

      - Ауылдық округтердің әкімдіктері контейнерлік алаңдар астында жер учаскелерін ресімдеп, оларды қызмет көрсететін компанияға жалға берсін;

      - "құрғақ" және "ылғал" фракциялардың коммуналдық қалдықтары бөлек шығарылуы тиіс;

      - контейнерлік алаң контейнерлік алаңның периметрі бойынша 5 м шегінде рұқсатсыз орналастырылған коммуналдық қалдықтардан тазартылуы тиіс;

      - жазғы уақыт кезеңінде қалдықтардың "дымқыл" фракциясына арналған контейнерлер жуғыш заттарды қолдана отырып, жуылуы және он күнде кемінде 1 рет дезинфекциялануы тиіс;

      - қыс мезгілінде контейнерлік алаңдарға кіреберістер мен кірме жолдарды қар мен мұздан тазартуды қамтамасыз ету, арнайы автокөліктің жұмыс істеуі және халықтың пайдалануы үшін қалыпты жағдай жасау;

      - қоқыс шығаратын компания ҚТҚ полигонында қалдықтарды көму көлемін азайту үшін өзінің қабылдау пунктінде қалдықтарды сұрыптауды ұйымдастыруы керек;

      - халық өз бетінше және өз есебінен ҚТҚ полигонына көңді, күл қождарын, құрылыс қалдықтарын, ірі габаритті қалдықтарды (тұрмыстық техника, жиһаз және т.б.) әкетуі қажет, бұл қалдықтарды мамандандырылған ұйымдармен әкетуге жол беріледі. Медициналық ұйымдар өздерінің медициналық қалдықтарын кәдеге жаратуға лицензияланатын ұйымдарға беру практикасын жалғастыру;

      - жер учаскелерін, мемлекеттік мүлікті бөлу, контейнерлер мен контейнерлік алаңдарды сатып алу және оларды коммуналдық ұйымдарға қызмет көрсетуге беру жолымен мемлекеттік-жекешелік әріптестікті (МЖӘ) іске асыру,

      - мамандандырылған лицензияланатын ұйымның құрамында сынабы бар қалдықтарды мамандандырылған контейнерлерден шығару практикасын жалғастыру.

      - ауданның коммуналдық мәселелерін және оларды шешу жолдарын жариялауға БАҚ-қа тапсырыс беру, қалдықтарды бөлек сұрыптау тақырыбында білім беру сабақтарын өткізу үшін мектептер мен еріктілерді тарту. Контейнерлерді дұрыс емес жерлерде қоқыс тастағаны және қалдықтарды сұрыптағаны үшін айыппұл санкцияларының мөлшері туралы ақпараттық плакаттармен жабдықтандыру;

      - қалдықтарды басқару бағдарламасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу;

      - бағдарламаны қаржыландыру көздері жергілікті бюджет, тікелей шетелдік және отандық инвестициялар, қалдықтарды жинауға, әкетуге, кәдеге жаратуға және қайта өңдеуге мүдделі ұйымдардың меншікті қаражаты, өндірушілердің (импорттаушылардың) Кеңейтілген Міндеттемелерінің Операторы, отандық, халықаралық қаржы экономикалық ұйымдарының немесе страндонорлардың гранттары, екінші деңгейдегі банктердің кредиттері және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған дереккөздердің басқалар болуы мүмкін.

      1 қосымша. Денисов ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың орталықтандырылған жүйесінің аудандық инфрақұрылымының ситуациялық карта-схемасы

     


     


     


     


     


     


     


     


     


     


     


      Қосымша 2. Қалдықтарды қысқартуға және ҚТҚ әкетуге арналған қаржылық шығындарды толық жазу

Тапсырыс беруші

Хабарландыру атауы

Соммасы, теңге

2023 ж.

Табиғатты қорғау шаралары



"Денисов ауданы әкімдігінің экономика және қаржы бөлімі" ММ

Денисов ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу.

2 950 000,00

ҚТҚ контейнерлерін сатып алу



"Денисов ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

ҚТҚ үшін 20 контейнер дайындау бойынша жұмыс 0,7 м3

1 359 500,00

"Денисов ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

ҚТҚ үшін 20 контейнер дайындау бойынша жұмыс 0,7 м3

1 090 000,00

ҚТҚ шығару және көму



"Денисов ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

Денисов ауылдық округінен қоқыс шығару

1 950 000,00

Қостанай облысы әкімдігі денсаулық сақтау басқармасының "Денисов аудандық ауруханасы" КМК

Өнеркәсіптік қалдықтарды көму (кәдеге жарату)

62 500,00

Қостанай облысы әкімдігінің Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының "Қамысты орман шаруашылығы мекемесі" Коммуналдық ММ

Пайдаланылған қалдықтарды кәдеге жарату жөніндегі қызметтер.

17 857,00

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Қостанай облысы бойынша "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК филиалы

Қауіпті емес қалдықтарды шығару (жинау) жөніндегі қызметтер

57 010,00

"Денисов ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру (талондар)

913 500,00

"Денисов ауданы әкімдігінің ішкі саясат бөлімі" ММ

Қауіпті қалдықтарды/мүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер (көму/өртеу/кәдеге жарату және ұқсас қызметтер)

10 000,00

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің "Қостанай облысының қорғаныс істері жөніндегі департаменті" РММ

Денисов және Қамысты аудандарының қатты-тұрмыстық қалдықтарын, күл қожын шығару және көму

220 000,00

"Денисов ауданы Кррым ауылы әкімінің аппараты" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру жөніндегі қызметтер

24 177,25

Қостанай облысы әкімдігі ветеринария басқармасының" Денисов ауданының ветеринариялық станциясы " КМК

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру жөніндегі қызметтер

388 016,15

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының" Денисов ауданының білім бөлімінің "Солнечный" балалар сауықтыру лагері " коммуналдық ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

299 100,00

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің "Қостанай облысының қорғаныс істері жөніндегі департаменті" РММ

Сарыкөл ауданының ҚЖҚ қатты-тұрмыстық қалдықтарды, күл қожынды көму

220 000,00

"Тельманск ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру жөніндегі қызметтер

94 101,10

"Денисов ауданы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер

24 177,25

"Денисов ауданы әкімінің аппараты" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

170 985,00

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

27 517,20

Денисов ауданы әкімдігінің жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің "халықты жұмыспен қамту орталығы" КММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер

33 399,50

"Архангельск ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру жөніндегі қызметтер

27 517,20

"Денисов ауданы әкімдігінің жер қатынастары бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды (ҚТҚ)жою жөніндегі қызметтер

20 838,00

"Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты аппаратының) Қостанай облысы бойынша Соттар әкімшісі" РММ

Қауіпті емес қалдықтардымүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер

50 000,00

Қостанай облысы әкімдігі дене шынықтыру және спорт басқармасының "Денисов аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі" КММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару және орналастыру жөніндегі қызметтер

268 442,25

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

27 517,20

"Перелески ауылы әкімінің аппараты" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер

24 177,25

"Денисов ауданы әкімдігінің жер қатынастары бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды (ҚТҚ) жою жөніндегі қызметтер

20 838,00

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімі" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды, мүлікті, материалдарды әкету, жинау жөніндегі қызметтер

7 814 831,40

"Аят ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру

24 177,25

"Красноармейск ауылдық округі әкімінің аппараты" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

30 857,15

Қостанай облысы әкімдігі дене шынықтыру және спорт басқармасының "Денисов аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі" КММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару және орналастыру жөніндегі қызметтер

268 442,25

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімінің" № 2 бөбекжай-балабақшасы" коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер

959 961,50

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің "Қостанай облысының қорғаныс істері жөніндегі департаменті" РММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды жою жөніндегі қызметтер

70 000,00

"Денисов ауданы әкімінің аппараты" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару

158 000,00

"Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің Қостанай облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті"республикалық ММ

Әкімшілік ғимараттың аумағынан ҚТҚ шығару жөніндегі қызметтер

60 119,00

"Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Қостанай облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті"РММ

Қостанай облысы, Денисов ауданы, Денисовка ауылы, Советская көшесі, 62 мекенжайы бойынша ҚТҚ шығару, ҚТҚ және қожды орналастыру.

49 789,00

"Денисов ауданы әкімдігінің дене шынықтыру және спорт бөлімі" ММ

ҚТҚ орналастыру және әкету жөніндегі қызметтер

82 245,00

"Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитетінің Қостанай облыстық аумақтық инспекциясы" ММ

ҚТҚ, қожды әкетуге, орналастыруға және көмуге арналған қызметтер

99 558,21

"Денисов ауданы әкімдігінің дене шынықтыру және спорт бөлімі" ММ

ҚТҚ орналастыру және әкету жөніндегі қызметтер

6 679,90

Қостанай облысы әкімдігінің ақпараттандыру, мемлекеттік қызметтер көрсету және мұрағаттар басқармасының "Қостанай облысының мемлекеттік мұрағаты" коммуналдық ММ

Қостанай облысы мұрағатының және оның филиалдарының ҚТҚ шығару, орналастыру және көму жөніндегі қызметтер

30 059,55

"Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Қостанай облыстық филиалы

ҚТҚ шығару және тасымалдау

120 000,00

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімінің" № 1 балабақшасы " коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

ҚТҚ орналастыру және шығару

628 309,40

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

22 432,50

"Қостанай облысының Прокуратурасы" ММ

Денисов ауданының прокуратурасында қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер/

32 400,00

2023 ж. барлығы


20 809 032,46

2022

ҚТҚ үшін 20 контейнер жасау бойынша жұмыс


1490000

Мемлекеттік органдар мен бюджеттік ұйымдардан ҚТҚ шығару



"Қазақавтожол" ЖШС НФЖ

ҚТҚ шығару және орналастыру

63 000

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Қостанай облысы бойынша "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК филиалы

Шығару, орналастыру және жерлеу (ҚТҚ, БШҰ). Техникалық сипаттамамен мұқият танысыңыз

51 036,33

"Денисов ауданы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің Денисов орталықтандырылған кітапхана жүйесі" ММ

Қоқысты тиеу арқылы қоқысты шығару қызметі

16 200,00

"Қазақстандық аграрлық сараптама" акционерлік қоғамы

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

8 550,00

"Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Қостанай облыстық филиалы

ҚТҚ шығару бойынша қызметтер Денисов РВЛ

93 600,00

Қостанай облысы әкімдігі ветеринария басқармасының" Денисов ауданының ветеринариялық станциясы" КМК

ҚТҚ орналастыру және әкету жөніндегі қызметтер

204 244,00

"Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" КЕАҚ Қостанай облысы бойынша филиалы

Қостанай облысы бойынша КЕАҚ филиалының РГО үшін ҚТҚ шығару және орналастыру

41 628,80

"Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Қостанай облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті" РММ

Қостанай облысы, Денисов ауданы, Денисовка ауылы, Советская көшесі, 62 мекенжайы бойынша ҚТҚ шығару, ҚТҚ және қожды орналастыру.

60 360,00

Қостанай облысы әкімдігінің ақпараттандыру, мемлекеттік қызметтер көрсету және мұрағаттар басқармасының "Қостанай облысының мемлекеттік мұрағаты" КММ

Қостанай облысы мұрағатының және оның филиалдарының ҚТҚ шығару, орналастыру және көму жөніндегі қызметтер

25 650,00

"Денисов ауданы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің аудандық мәдениет үйі" коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер/қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті / материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

215 000,00

"Денисов ауданы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің аудандық мәдениет үйі" коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны

ҚТҚ шығару

54 000,00

"Денисов ауданы әкімінің аппараты" ММ

ҚТҚ шығару

53 571,40

"Денисов ауданы әкімінің аппараты" ММ

ҚТҚ шығару/

231 428,50

"Денисов ауданы әкімдігінің сәулет, қала құрылысы және құрылыс бөлімі" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер

8 400

"Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитетінің Қостанай облыстық аумақтық инспекциясы"ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды, қожды шығару және орналастыру жөніндегі қызметтер/Денисовская РТИ/қайталама/

83 664,20

"Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Қостанай облыстық филиалы

ҚТҚ әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

93 600

Қостанай облысы әкімдігі денсаулық сақтау басқармасының "Денисов аудандық ауруханасы" коммуналдық мемлекеттік кәсіпорны

ҚТҚ шығару және орналастыру қызметі

1 084 003

"Денисов ауданы әкімдігінің жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

18 000

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің "Қостанай облысының қорғаныс істері жөніндегі департаменті" РММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды, қожды шығару және орналастыру жөніндегі қызметтер

92 598

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің "Қостанай облысының қорғаныс істері жөніндегі департаменті" РММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды, қожды шығару және орналастыру жөніндегі қызметтер

70 000

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының " Денисов ауданының білім бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды шығару (жинау) жөніндегі қызметтер (қоқысты шығару)

797 495

"Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты аппаратының) Қостанай облысы бойынша Соттар әкімшісі"РММ

ҚТҚ шығару және орналастыру (Денисов аудандық соты)

57 600

"Қостанай облысының Прокуратурасы" ММ

Прокуратурада қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер

32 400

Қостанай облысы әкімдігі дене шынықтыру және спорт басқармасының "Денисов аудандық балалар-жасөспірімдер спорт мектебі" КММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер

64 800

"Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Қостанай облыстық филиалы

ҚТҚ әкету (жинау) жөніндегі қызметтер/

93 600

"Денисов ауданы әкімдігінің жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

18 000

"Денисов ауданы әкімдігінің дене шынықтыру және спорт бөлімі "ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер

54 000

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімінің" № 1 балабақшасы" КМҚК

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтер

216 000

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімінің" № 2 бөбекжай-бақшасы" КМҚК

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

194 400

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті" КММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

31 000

"Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" КЕАҚ Қостанай облысы бойынша филиалы

Қостанай облысы бойынша КЕАҚ филиалының бөлімдері үшін ҚТҚ шығару және орналастыру

41 628,80

"Денисов ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

9 450

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті" КММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

32 420

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімінің" Солнечный" балалар сауықтыру лагері " КММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

306 000

"Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің Қостанай мемлекеттік мүлік және жекешелендіру Департаменті" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды әкету, орналастыру (көму) және жинау жөніндегі қызметтер

55 000

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" ШЖҚ РМК НФЖ

ҚТҚ әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

93 600

Қостанай облысы әкімдігі денсаулық сақтау басқармасының "Денисов аудандық ауруханасы" КМК

ҚОӘДБ, Қостанай облысы, Денисов ауданы, Денисовка ауылы, Денисовка көшесі, Маслозаводская көшесі, 23, "Денисов аудандық ауруханасы" КМК техникалық ерекшелігіне сәйкес Б және В класындағы медициналық қалдықтарды жинау, әкету және кәдеге жарату жөніндегі қызметтер.

2 455 357

Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрлігінің "Қазгидромет" ШЖҚ РМК Қостанай облысы бойынша филиалы

ҚТҚ шығару және орналастыру (2022 жылға)

15 000

2022 ж. барлығы


8 626 285,03

2021

Қостанай облысы әкімдігі денсаулық сақтау басқармасының "Қостанай облыстық жедел медициналық жәрдем станциясы" КМК

Балды әкету (кәдеге жарату) жөніндегі қызметтерді мемлекеттік сатып алу.қалдықтар

220 000

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімі" ММ


4 008 000

ҚР АШМ Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" ШЖҚ РМК НФЖ" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру

86 428

"Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің Қостанай мемлекеттік мүлік және жекешелендіру Департаменті" ММ


27 300

"Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің Қостанай мемлекеттік мүлік және жекешелендіру Департаменті" ММ

Қауіпті емес қалдықтарды/мүлікті/материалдарды әкету (жинау) жөніндегі қызметтер

24 300

2021 ж. барлығы


4 366 028

2020 ж.

Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының "Денисов ауданының білім бөлімі" ММ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру

4 008 257

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Қостанай облысы бойынша "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК филиалы

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару Денисов ауданы, а / с

10 714

Ұйымдастырушы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Қостанай облысы бойынша "Ұлттық сараптама орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының филиалы

Қатты тұрмыстық және күл-қож қалдықтарын орналастыру Денисов ауданы, а / с

70 579,53

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің "Республикалық ветеринариялық зертхана" НФЖ

Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару және тасымалдау

69 600

2020 ж. барлығы


4 159 151