ИПС "Әділет"

В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстана, статьей 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" и приказа и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 9 августа 2021 года № 318 "Об утверждении Правил разработки программы управления отходами" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 2397), Махамбетский районный маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Махамбетскому району согласно приложению к настоящему решению.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель районного маслихата

К.Мажиев

Приложение к решению
районного маслихата от 26
декабря 2024 года № 169

Приложения

Приложение 1	Государственная лицензия
Приложение 2	Карты-схемы ситуационные по сельским округам и полигонам
Приложение 3	Отдельными папками все документы по полигонам и сельским округам
Приложение 4	Отдельными папками все фото и видео полевых работ.

Расшифровка аббревиатур

ТКО	Твердые коммунальные отходы
ТБО	Твердые бытовые отходы
МИО	местные исполнительные органы
КОС	канализационные очистные сооружения
ОВОС	Оценка воздействия на окружающую среду
КГП на ПХВ	Коммунальное государственное предприятие на праве хозяйственного ведения
КХ	Крестьянские хозяйства
ТЭЦ	Тепловая электрическая централь
РОП	расширенная ответственность производителя товаров и упаковок
ИП	Индивидуальный предприниматель
ТОО	Товарищество с ограниченной ответственностью
ЗГЭЭ	Заключение государственной экологической экспертизы
СЭЗ	Санитарно-эпидемиологическое заключение

Введение

Региональная программа управления коммунальными отходами Махамбетского района Атырауской области выполнена ТОО "EnvironmentalEngineeringandConsulting" (гос. лицензия на природоохранное проектирование № 01616Р от 06.12.2013 г, приложение1) согласно договора с ГУ "Махамбетский районный отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог" на период с 2024 года по 2033 гг., в соответствии с законодательством РК.

Махамбетский район (каз.Махамбет ауданы)— район в центре Атырауской области Казахстана. Административный центр — село Махамбет.

Административно-территориальное деление района (9 с.о. в них 22 села):

Сельские округа		СҰла		Координаты расположения		Количес-тво насе-ления, чел	Примечание
№ п/п	Название	№ п/п	Название	Широта	Долгота	Количес-тво насе-ления, чел	Примечание
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Акжайык-ский	1	Акжайык	47°52′50″	51°39′30″	1192	Код КАТО — 235633100. Село расположено на левом берегу реки Урал.
2	Алгинский	1	Алга	47°25′19″	51°52′22″	2280	Код КАТО — 235635100. Село расположено на левом берегу реки Урал.
3	Актогай-ский	1	Актогай	47°47′05″	51°36′01″	961	Код КАТО — 235634100. Село расположено на правом берегу реки Урал в 12 км к северу от районного центра Махамбет.
		2	Бала Ораза	47°50′41″	51°37′07″	52	Код КАТО — 235634200
		3	Кенорис	47°53′05″	51°35′21″	25	Код КАТО — 235634300
		4	О.Атамбаева	47°59′32″	51°37′28″	52	Код КАТО — 235634500
	Итого по Актогайскому с.о.					1090
4	Баксайский	1	Тандай	47°32′57″	51°30′55″	2367	Административный центр Код КАТО — 235639100
		2	Есмахан	47°28′29″	51°27′44″	161	Код КАТО — 235639200
		3	Коздыкара	47°35′14″	51°21′34″	159	Код КАТО — 235639300
		4	Томан	47°14′05″	51°26′05″	117	Код КАТО — 235639400
	Итого по Баксайскому с.о.					2804
5	Жалгансайский	1	Жалгансай	47°36′37″	51°36′37″	1268	Административный центр Код КАТО — 235645100. Село расположено на правом берегу реки Урал в 9 км к югу от районного центра Махамбет
6	Есболин-ский	1	Ортакшыл	47°38′10″	51°39′00″	1287	Административный центр. Код КАТО — 235643100
		2	Есбол	47°42'20.65"	51°38'4.52"	285	Код КАТО — 235643300
		3	Енбекшыл	47°32′19″	51°44′04″	750	Код КАТО — 235643200
	Итого по Есболинскому с.о.					2322
7	Сарайшык-ский	1	Сарайшык	47°30′15″	51°43′07″	2258	Административный центр Код КАТО — 235649100
7	Сарайшык-ский	2	Старый Сарайшык	47°29′57″	51°44′21″	767	Код КАТО — 235649200
	Итого по Сарайшыкскому с.о.					3025
1	2	3	4	5	6	7	8
8	Бейбарыс-ский		Бейбарыс	47°27′11″	51°47′25″	2715	Административный центр. Код КАТО — 235655100
			Талдыколь	47°20′30″	51°52′42″	1209	Код КАТО — 235655500
			Аккайын	47°24′56″	51°49′58″	90	Код КАТО — 235655600
	Итого по Бейбарысскому с.о.					4014
9	Махамбет-ский		Махамбет	47°40′	51°35′	10792	Административный центр Махамбетского района и сельского округа. Село расположено на правом берегу реки Урал и в 67 км к северу от областного центра — города Атырау. Код КАТО — 235630100
9	Махамбет-ский		Сарытогай	47°43′27″	51°35′04″	2010	Код КАТО — 235653100
	Итого по Махамбетскому с.о.					12802
	ВСЕГО по Махамбетскому району:					30797

Основными руководящими документами при разработке региональной программы управления коммунальными отходами являются: Экологический Кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года и приказа министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154 "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по коммунальными отходами"

В соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан: "Местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

1) организации разработки программ по управлению коммунальными отходами и обеспечения их выполнения;

2) разработки и представления на утверждение соответствующим местным представительным органам норм образования и накопления коммунальных отходов;

3) выделения земельных участков под строительство и (или) размещение объектов по управлению коммунальными отходами, в том числе для обустройства контейнерных площадок и пунктов приема вторичного сырья;

4) обеспечения строительства объектов по удалению и захоронению коммунальных отходов;

5) осуществления контроля за обращением коммунальных отходов в соответствии с настоящим Кодексом, правилами управления коммунальными отходами, а также разработки мероприятий и экономических инструментов, направленных на снижение объемов образования коммунальных отходов, повышение уровня их подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и сокращение объемов коммунальных отходов, подлежащих захоронению, в том числе посредством государственно-частного партнерства;

6) утверждения правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов;

7) разработки и представления на утверждение соответствующим местным представительным органам тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, рассчитанных в соответствии с методикой, разрабатываемой и утверждаемой уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

8) определения порядка распределения тарифа между субъектами, осуществляющими операции по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов;

9) организации рациональной и экологически безопасной системы сбора коммунальных отходов, предусматривающей их раздельный сбор, в том числе транспортировку и накопление до восстановления или удаления;

10) обеспечения создания и функционирования необходимой инфраструктуры для субъектов предпринимательства, осуществляющих деятельность по сбору, транспортировке, сортировке, восстановлению и удалению коммунальных отходов, в том числе посредством государственно-частного партнерства;

11) обеспечения достижения целевых показателей качества окружающей среды при управлении коммунальными отходами;

12) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

13) обеспечения доступа для организаций, осуществляющих деятельность по сбору, транспортировке, сортировке, восстановлению, в том числе переработке, и удалению коммунальных отходов, к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства;

14) информирования населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор;

15) организации работы по вывозу отходов для владельцев объектов по энергетической утилизации отходов.

Настоящая Программа направлена на совершенствование системы обращения с коммунальными отходами; повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации, переработке и захоронению коммунальных отходов; модернизацию сектора ТКО на основе современных технологий и методов управления, а также принятие мер по неукоснительному выполнению требований экологического законодательства Республики Казахстан.

Реализация Программы повысит качество предоставляемых услуг в сфере обращения с ТКО, увеличит количество собираемых и перерабатываемых вторичных материальных ресурсов, позволит максимально использовать энергетический потенциал ТКО, а также минимизировать негативное влияние на окружающую среду, оказываемое в результате обращения с ТКО. Тем самым, Программа будет способствовать существенному улучшению качества и условий жизни населения Махамбетского района Атырауской области Республики Казахстан.

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

Программа управления коммунальными отходами (ПУКО) для Махамбетского района Атырауской области разработана на период с 2024 года по 2033 гг., в соответствии с законодательством РК.

Программа разрабатывается в соответствии с принципом иерархии и должна содержать сведения об объеме и составе образуемых и (или) получаемых от третьих лиц отходов, способах их накопления, сбора, транспортировки, обезвреживания, восстановления и удаления, а также описание предлагаемых мер по сокращению образования отходов, увеличению доли их повторного использования, переработки и утилизации.

В соответствии с проведенной инвентаризацией и анализом существующей системы управления коммунальными отходами в Махамбетском районе на 9 сельских округов и 22 села имеется 11 законно отведенных полигонов ТБО, один новый неузаконенный полигон ТБО и 1 несанкционированная свалка ТБО:

Сельские округа		Поселки		Координаты расположения		Площадь полигона, га	Кадастровый номер
№ п/п	Название	№ п/п	Название	Широта	Долгота	Площадь полигона, га	Кадастровый номер
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Акжайык-ский	1	Полигон Акжайык	47°54'6.36"	51°40'25.00"	2,0	04:065:007:305
		2	Биотермическая яма	47°54'12,07"	51°40'23.0"	0,06	Не предоставили
		3	Новый полигон Акжайык	47°54'05,62"	51°42'09,98"	-	Не оформили
2	Алгинский	1	Полигон Алга	47°25'36,22"	51°54'35,99"	2,0	04:065:004:631
2	Алгинский	2	Биотермическая яма	47°25'35.97"	51°54'40.32"	0,06	Не предоставили
3	Актогай-ский	1	Полигон Актогай	47°47'27,74"	51°34'00.5"	2,0	04:065:032:229
3	Актогай-ский	2	Биотермическая яма	47°25'35.97"	51°54'40.32"	0,06	Не предоставили
4	Баксайский	1	Полигон Тандай	47°32'59.49"	51°29'13.48"	3,0	04:065:017:674
4	Баксайский	2	Биотермическая яма	47°32'55.30"	51°29'16.56"	0,06	04:065:013:756
5	Жалгансайский	1	Полигон Жалгансай	47°35'5.10"	51°37'30.42"	2,0	04:065:015:297
5	Жалгансайский	2	Биотермическая яма	47°35'4.66"	51°37'27.28"	0,06	Не предоставили
6	Есболин-ский	1	Полигон Ортакшыл	47°38'53.33"	51°42'5.29"	2,0	04:065:009:593
		2	Биотермическая яма	47°38'51.72"	51°41'59.43"	0,06	Не предоставили
		3	Полигон Есбол	47°42'24.88"	51°39'27.38"	2,0	04:065:019:245
		4	Свалка Енбекшыл	47°33'6.50"	51°44'47.36"	-	-
7	Сарайшык-ский	1	Полигон Сарайшык	47°29'29.54"	51°42'47.06"	1,0	04:065:010:1057
7	Сарайшык-ский	2	Биотермическая яма	47°29'22.73"	51°42'39.79"	0,06	Не предоставили
8	Бейбарыс-ский	1	Полигон Бейбарыс	47°27'14.50"	51°45'40.21"	1,0	04:065:012:1123
		2	Биотермическая яма	47°27'10.74"	51°45'37.93"	0,06	Не предоставили
		3	Полигон Талдыкол	47°21'25.16"	51°52'9.75"	2,0	04:065:018:292
9	Махамбет-ский	1	Полигон Махамбет	47°39'58.84"	51°33'8.65"	10	04:065:002:2633

1.1 Характеристика объектов размещения

1. Акжайыкский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Акжайык.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение. Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Акжайыкский с.о., участок 15. Общая площадь участка - 2,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:007:305 от 27.12.2021 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с северной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с южной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 130 метров от полигона на восток. Ближайшие жилые дома (с.Акжайык) расположены на расстоянии более 2 км на юг от полигона ТКО. На запад на расстоянии 1,8 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2021 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 141×141,84

Высота складирования в уплотненном состоянии - 4 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 08.11.2023 год на полигоне накоплено 2500 м3 отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно:1192 чел.*0,3= 360 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 48 лет.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000м.

Данный объект размещения отходов трудно назвать полигоном ТКО, так как он, по сути, представляет собой свалку мусора, и не является инженерным сооружением, которое можно отнести к классу "полигонов ТКО". Действующая полигон (свалка) ТКО не соответствует требованиям санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления", утвержденных приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 и экологическим стандартам захоронения:

отсутствует проект строительства полигона с Оценкой воздействия на окружающую среду (далее ОВОС) и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д;

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствует ограждение полигона;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

широко распространенное размещение коммунальных отходов вместе с промышленными, медицинскими и иными видами опасных и токсичных отходов;

журнал движения отходов не ведется;

не производится разравнивание, уплотнение и выкладка изолирующего слоя-грунта на полигоне, отходы вываливаются кучками и размещаются в таком виде;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.1 - 1.4): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.1 – 1.4 Морфологический состав полигона Акжайык

На территории сельского округа зарегистрировано 15 крестьянских хозяйств (КХ), 10 из которых занимаются только животноводством, 2 КХ растениеводством (земледелием), 2 КХ животноводством и земледелием, одно КХ перестало функционировать. В районе размещения полигона ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

На территории поселка контейнеры для сбора отходов установлены только возле административных зданий в количестве 3 единицы. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем самовывозом отправляют отходы на полигон. Улицы поселка Акжайык чистые, несанкционированных свалок нет.

В течении 2022-2023 годов на санитарную гигиену сельского округа местным государственным бюджетом было выделено по 3009,0 тыс. тенге/год, освоено 2022 год - 2963,0 тыс. тенге, 2023 год - 2687,0 тыс. тенге.

Севернее полигона (свалки) располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.5), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.5 Биотермическая яма

Восточнее существующей свалки располагается новый полностью огороженный полигон, однако не оформленный (см. рис. 1.6-1.7 ниже). Прежде чем его запускать в производство захоронения ТКО необходимо довести его до экологических и санитарно-эпидемоилогических норм и требований согласно законодательства РК.

При закрытии существующего полигона (свалки) ТКО необходимо провести рекультивацию, для восстановления земель пригодных для сельского хозяйства в дальнейшем. Согласно законодательства РК для этого разрабатывается проект рекультивации-ликвидации с ОВОС и согласовывается с государственными органами в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.6-1.7 Новый полигон ТКО Акжайык

2. Алгинский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Алга.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение.Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Алгинский с.о.. Общая площадь участка - 2,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:004:631 от 23.05.2022 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с северной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с южной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 1,5 км от полигона на запад. Ближайшие жилые дома (с.Алга) расположены на расстоянии более 2,2 км на запад от полигона ТКО. На запад на расстоянии 2,9 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2022 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 200×100

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 08.11.2023 год на полигоне накоплено 3500 м3 отходов. При ежегодном поступлении отходов примерно в объеме: 2280чел.*0,3= 684 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 24 года.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000м.

Данный объект размещения отходов трудно назвать полигоном ТБО, так как он, по сути, представляет собой свалку мусора, и не является инженерным сооружением, которое можно отнести к классу "полигонов ТБО". Действующая полигон (свалка) ТБО не соответствует требованиям санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления", утвержденных приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 и экологическим стандартам захоронения:

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТБО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.8 - 1.11): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.8 – 1.11 Морфологический состав полигона

На территории сельского округа зарегистрировано 68 крестьянских хозяйств (КХ), 30 из которых занимаются только животноводством, 7 КХ растениеводством (земледелием), остальные КХ в количестве 31 перестало функционировать. В районе размещения полигона ТБО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

На территории поселка контейнеры для сбора отходов были установлены, однако вынуждены временно убрать так как не до конца очистили территорию поселка. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов. Улицы поселка Алга чистые, несанкционированных свалок нет. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигоне отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ИП "Нурай" по договору № 8 от 24.02.2023 г. Сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договора на 2023 год составляет – 3500 тыс. тенге.

Восточнее полигона располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.12), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.12 Биотермическая яма Алга

3. Актогайский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Актогай.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение.Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Актогайский с.о.. Общая площадь участка - 2,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:032:229 от 31.12.2021 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 750 метров от полигона на восток. Ближайшие жилые дома (с.Актогай) расположены на расстоянии более 1,8 км на восток от полигона ТКО. На восток на расстоянии 2,3 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2021 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 87,27×230,01

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 08.11.2023 год на полигоне накоплено 400 тонн (1600 м3) отходов. При ежегодном поступлении отходов примерно в объеме: 1219чел.*0,3= 366 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 50 лет.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000м.

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.13 - 1.16): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.13 – 1.16 Морфологический состав полигона

На территории сельского округа зарегистрировано 88 крестьянских хозяйств (КХ), 43 из которых занимаются только животноводством, 10 КХ растениеводством (земледелием), 35 КХ перестало функционировать. В районе размещения полигона ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

Полигон обслуживает четыре поселка округа: Актогай, Кенорис, Бала Ораз, О.Атамбаев. На территориях поселков контейнеры для сбора отходов не установлены. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем спецтехникой вывозят отходы на полигон. Улицы поселков чистые, несанкционированных свалок нет. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигоне отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ИП "Болатова" по договору № 6 от 28.02.2023 г. Сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договора на 2023 год составляет – 2500 тыс. тенге.

Северо-западнее полигона (свалки) располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.17), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.17 Биотермическая яма Актогай

4. Баксайский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Тандай.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение. Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Баксайский с.о. с. Тандай. Общая площадь участка - 3,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:017:674 от 24.12.2021 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 1100 метров от полигона на восток. Ближайшие жилые дома (с.Тандай) расположены на расстоянии более 1,3 км на восток от полигона ТКО. На восток на расстоянии 2,1 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2021 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 125×240,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 30000 м3 уплотненных отходов (7500 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 5500 тонн (22000 м3) отходов. При ежегодном поступлении отходов примерно в объеме: 2805чел*0,3= 841,5 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 9,5 года.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000м.

-отсутствует проект строительства полигона с Оценкой воздействия на окружающую среду (далее ОВОС) и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д;

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

отсутствуют ворота или шлагбаум;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.18 - 1.21): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.18 – 1.21 Морфологический состав полигона Тандай

На территории сельского округа зарегистрировано 122 крестьянских хозяйств (КХ), 89 из которых занимаются только животноводством, 33 КХ растениеводством (земледелием). В районе размещения полигона ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

Полигон обслуживает четыре поселка округа: Тандай, Коздыкара, Есмахан, Томан, с общей численностью населения – 2804 чел. На территориях поселков контейнеры для сбора отходов не установлены. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем спецтехникой вывозят отходы на полигон. Улицы поселков чистые, несанкционированных свалок нет. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигоне отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ИП "Болатова" по договору № 13 от 03.02.2023 г. Сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договора на 2023 год составляет – 4998,9 тыс. тенге.

Южнее полигона (свалки) располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.22-1.23), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.22-1.23 Биотермическая яма Тандай

5. Жалгансайский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Жалгансай.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение.Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Жалгансайский с.о.. Общая площадь участка - 3,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:015:297 от 03.05.2022 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 2000 метров от полигона на запад. Ближайшие жилые дома (с.Жалгансай) расположены на расстоянии более 2,1 км на северо-запад от полигона ТКО. На северо-восток на расстоянии 0,7 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2022 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 100×200,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: Данные по фактическому накоплению отсутствуют примерно за два года могли разместить 760 м3 отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно: 1268 чел*0,3=380 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 50 лет.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000м.

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

не ведется журнал учета движения отходов потребления;

отсутствуют ворота или шлагбаум;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.24 - 1.27): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, отработанные автошины, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.24 – 1.27 Морфологический состав полигона Жалгансай

На территории сельского округа зарегистрировано 86 крестьянских хозяйств (КХ), 8 из которых занимаются только животноводством, 21 КХ растениеводством (земледелием), остальные 57 не функционируют. В районе размещения полигона ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

На территории поселка установлены контейнеры для сбора отходов. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем спецтехникой вывозят отходы на полигон. Улицы поселков чистые, несанкционированных свалок нет. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигоне отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ИП "Болатова" по договору № 4 от 01.02.2023 г. Сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договора на 2023 год составляет – 2278,99 тыс. тенге.

Южнее полигона (свалки) располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.28), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.28 Биотермическая яма Жалгансай

6. Есболский сельский округ

6.1 Полигон Ортакшыл

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Ортакшыл.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение.Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Есболинский с.о. Ортакшыл с.. Общая площадь участка - 2,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:009:593 от 03.05.2022 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 1600 метров от полигона на запад. Ближайшие жилые дома (с.Ортакшыл) расположены на расстоянии более 3,7 км на юго-запад от полигона ТКО. На юго-запад на расстоянии 4,3 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2022 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 100×200,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 200 тонн (800 м3) отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно:1572чел.*0,3=471,6 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 40 лет.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000 м.

6.2 Полигон Есбол

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) с.Есбол.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение. Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Есболинский с.о. с.Есбол. Общая площадь участка - 2,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:019:245 от 03.05.2022 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Полигон только на половину огорожен. Территория полигона граничит со всех сторон с свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 1,3 км от полигона на восток. Ближайшие жилые дома (с.Есбол) расположены на расстоянии более 1,1 км на запад от полигона ТКО. На запад на расстоянии 2 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2022 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 100×200,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 120 тонн (480м3) отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно:750чел.*0,3=225 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 86 лет.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000 м.

Данные объекты размещения отходов трудно назвать полигонами ТКО, так как они, по сути, представляют собой свалку мусора, и не является инженерным сооружением, которое можно отнести к классу "полигонов ТКО". Действующий полигон (свалка) ТКО не соответствует требованиям санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления", утвержденных приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 и экологическим стандартам захоронения:

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

отсутствует полное огорождение и ворота на полигоне Есбол;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалок, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.29 - 1.36): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, отработанные автошины, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном, золошлак и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.29 – 1.32 Морфологический состав полигона ТКО Ортакшыл

На территории сельского округа зарегистрировано 45 крестьянских хозяйств (КХ), 35 из которых занимаются только животноводством, 10 КХ растениеводством (земледелием). В районе размещения полигонов ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

Рис. 1.33 – 1.36 Морфологический состав полигона ТКО Есбол

На территории поселков установлены контейнеры для сбора отходов (Ортакшыл – 6; Есбол – 2; Енбекшыл -2). Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем спецтехникой вывозят отходы на полигон. Улицы поселков чистые, в степи имеются несколько небольших несанкционированных свалок. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигонах отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ИП "Болатова" по договору № 7 от 03.02.2023 г. Сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договора на 2023 год составляет – 4990,0 тыс. тенге.

Западнее полигона (свалки) Ортакшыл располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.37), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.37 Биотермическая яма Ортакшыл

В районе с. Енбекшыл имеется огороженная свалка мусора, которую закрыли из-за небольшого количества проживающего населения (см. ниже рис. 1.38-1.40). Свалка имеет планируемые размеры: 200×100, площадью – 2 га и вместимостью 20000 м3 (5000 тонн) отходов. Фактически загрязненная площадь свалки примерно составляет – 0,4 га, примерный фактический объем размещенных отходов составляет - 4000 м3 (1000 тонн). Требуется произвести демонтаж ограждения и ликвидацию (рекультивацию) свалки с восстановлением земельных угодий.

Рис. 1.38-1.40 Свалка Енбекшыл

7. Сарайшыкский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Сарайшык.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение.Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Сарайшыкский с.о.. Общая площадь участка - 1,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:010:1057 от 26.06.2018 г.). Срок временного возмездного землепользования- 2 года (просрочен). Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 4,2 км от полигона на запад. Ближайшие жилые дома (с.Сарайшык) расположены на расстоянии более 0,6 км на север от полигона ТКО. На север на расстоянии 1,3 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2018 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 100×100,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 10000 м3 уплотненных отходов (2500 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 400 тонн (1600м3) отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно: 3025чел.*0,3=907,5 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 9,2 года.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000 м.

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

не ведется журнал учета движения отходов потребления;

отсутствуют огорождения, ворота или шлагбаум;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.41 - 1.46): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, отработанные автошины, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.41 – 1.46 Морфологический состав полигона Сарайшык

На территории сельского округа зарегистрировано 55 крестьянских хозяйств (КХ). В районе размещения полигона ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

На территории поселка установлены контейнеры для сбора отходов. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем 3 раза в неделю спецтехникой вывозят отходы на полигон. Улицы поселков чистые, несанкционированных свалок нет. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигоне отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ТОО "Кызмет Сервис Сарайшык" по договору № 4 от 27.02.2023 г. Сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договора на 2023 год составляет – 3000 тыс. тенге.

Юго-западнее полигона (свалки) располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.47), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.47 Биотермическая яма Сарайшык

8. Бейбарысский сельский округ

На территории Бейбарысского сельского округа расположено 2 полигона ТКО возле с. Бейбарыс (Бейбарыс и Аккайын) и возле села Талдыколь.

8.1 Полигон Бейбарыс

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) с.Бейбарыс.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение. Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Бейбарысский с.о. с.Бейбарыс. Общая площадь участка - 1,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:012:1123 от 30.12.2021 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 6,7 км от полигона на юго-запад. Ближайшие жилые дома (с.Бейбарыс) расположены на расстоянии более 1,1 км на восток от полигона ТКО. На северо-восток на расстоянии 1 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2021 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 100×100,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 2 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 4400 тонн отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно: 2805 чел.*0,3 = 840 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 3 года.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000 м.

6.2 Полигон Талдыколь

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) с.Талдыколь.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение. Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Бейбарысский с.о. с.Талдыколь. Общая площадь участка - 2,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:018:292 от 30.12.2021 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Полигон только на половину огорожен. Территория полигона граничит со всех сторон с свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 7,2 км от полигона на запад. Ближайшие жилые дома (с.Талдыколь) расположены на расстоянии более 1,2 км на юг от полигона ТКО. На восток на расстоянии 1 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2021 год

Параметры полигона: прямоугольного вида 160×125,

Высота складирования в уплотненном состоянии - 1 м.

Вместимость - 20000 м3 уплотненных отходов (5000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 150 тонна отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно:1220чел.*0,3 = 366 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 53 года.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000 м.

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

отсутствует полное огорождение и ворота на полигоне Бейбарыс;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалок, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.48 - 1.56): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, отработанные автошины, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном, золошлак и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.48 – 1.51 Морфологический состав полигона ТКО Бейбарыс

Рис. 1.52 – 1.56 Морфологический состав полигона ТКО Талдыколь

На территории сельского округа зарегистрировано 83 предпринимателей, 22 из которых занимаются животноводством, 25 земледелием, 2 зоны отдыха, остальные 34 не функционируют. В районе размещения полигонов ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

На территории поселков установлены контейнеры для сбора отходов. Население производит временное складирование отходов на территории своих дворов, а затем спецтехникой еженедельно вывозят отходы на полигон. Улицы поселков чистые, в степи имеются несанкционированных свалок в основном навозных. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигонах отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ИП "Корганов" по договорам № 2 от 08.02.2023 г. и №16 от 01.14.2023 г.. Общая сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории округа согласно договоров на 2023 год составляет – 5145,0 тыс. тенге.

Южнее полигона (свалки) Бейбарыс располагается биотермическая яма (см. ниже рис. 1.37), владельцем которой является КГП на ПХВ "Махамбетская районная ветеринарная станция". Правоустанавливающие документы (Акт земельного отвода, постановление акимата, договор аренды земли, технический паспорт установки и т.д.) имеются (не были предоставлены). Также отсутствуют проектные материалы установки с ОВОС и согласования государственных органов в сфере экологии, санитарно-эпидемиологического надзора и т.д.

Рис. 1.57 Биотермическая яма Бейбарыс

9. Махамбетский сельский округ

Наименование объекта: Полигон твердых коммунальных отходов (ТКО) п.Махамбет.

Целевое назначение: для размещения отходов потребления.

Местоположение.Существующий полигон коммунальных отходов расположен в Атырауской области Махамбетский район Махамбетский с.о.. Общая площадь участка - 10,0 га, согласно Акта на право временного возмездного (долгосрочного, краткосрочного) землепользования (аренды) с кадастровым номером 04:065:002:2633 от 29.12.2021 г.). Срок временного возмездного землепользования- 5 лет. Категория земель - Земли населенных пунктов. Территория полигона граничит: с южной стороны примыкает к участку биотермической ямы, с северной, западной и восточной сторон граничит со свободными землями. Асфальтированная дорога находится на расстоянии 4,2 км от полигона на запад. Ближайшие жилые дома (с.Сарайшык) расположены на расстоянии более 0,6 км на север от полигона ТКО. На север на расстоянии 1,3 км от полигона протекает река Урал.

Год ввода в эксплуатацию: 2014 год

Параметры полигона: многоугольного вида 135×153,63×149,55×101,45×42×108,71×

×133,92×164,97×155,36

Высота складирования в уплотненном состоянии - 5 м.

Вместимость - 100000 м3 уплотненных отходов (25000 тонн).

Количество накопленных отходов: на 10.11.2023 год на полигоне накоплено 2500 тонн (10000 м3) отходов. При ежегодном поступлении отходов в объеме примерно:12802 чел.*0,3= 3840,6 м3 емкости полигона ТКО должно хватить на 23 года.

Область воздействия (санитарно-защитная зона) относится к объектам I категории с размером ОВ 1000 м.

отсутствует синтетический или глиняный противофильтрационный экран;

отсутствуют весы для ведения учета поступающей массы отходов;

не ведется журнал учета движения отходов потребления;

не производится разравнивание, уплотнение и выкладка изолирующего слоя-грунта на полигоне, отходы вываливаются кучками и остаются в таком виде;

отсутствует система для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

отсутствует система мониторинга свалки;

неразвита система раздельного сбора ТКО и/или сортировки.

производится захоронение отходов без предварительной переработки.

Морфологический состав свалки, который был создан на основании визуального осмотра, свидетельствует о том что в регионе совсем отсутствует система раздельного сбора и/или ручной сортировки на месте приема отходов на захоронение на территорию полигона (см. рис. 1.58 - 1.63): отходы различных пластиковых, стеклянных, жестяных, картонных, упаковок, текстильные отходы, древесные отходы, отработанные автошины, строительные отходы, обломки шифера, навоз с сеном и т.п., отходы которые могут вторично использоваться особенно в условиях сельской местности.

Рис. 1.58 – 1.63 Морфологический состав полигона Махамбет

В районе размещения полигона ТКО отсутствуют заповедники, памятники архитектуры, санитарно-профилактические учреждения, зоны отдыха и другие природоохранные объекты.

На территории поселков установлены контейнеры для сбора отходов в количестве 85 единиц. Вывоз отходов на полигон производится 3 раза в неделю спецтехникой. Улицы поселков чистые, несанкционированных свалок нет. Производством санитарных работ по сбору, вывозки, транспортировки и размещения на полигоне отходов ТКО на территории сельского округа занимается подрядная организация ТОО "Жомартжан", выделенная сумма из бюджета согласно договора – 3285,8 тыс. тенге, из них освоено – 1938,8 тыс. тенге. Общая сумма затрат на оказание услуг по саночистке территории всего округа согласно данных на 2023 год составляет – 24360,852 тыс. тенге, из них освоено – 14050,22 тыс. тенге.

1.2 Анализ ситуации по коммунальным отходам

В международной практике ТБО классифицированы на три части, которые соответствуют трем "потокам отходов", входящих в общий состав ТБО, но отличающихся между собой способом переработки и/или захоронения.

1.Коммунальные отходы (пищевые отходы; бумага и картон, включая упаковочные материалы; пластмассы, включая упаковочные материалы; стекло, фарфорово-фаянсовые и глиняные отходы, включая упаковочные материалы; отходы садоводства, древесные отходы; текстиль; кости; кожа, резина; металлические отходы).

2.Опасные ТБО – отходы потребления, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, а также отходы производства с аналогичным характером образования, которые по своему составу и свойствам могут быть отнесены к опасным отходам. К ним относятся следующие отходы:

использованные батарейки и аккумуляторы;

использованное электрическое и электронное оборудование;

ртутьсодержащие отходы (люминесцентные лампы и термометры);

медицинские и ветеринарные отходы;

отходы бытовой химии;

отходы, содержащие асбест;

другие опасные отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека.

3.Другие ТБО - отходы, которые не являются опасными, и в то же время не могут быть отнесены к смешанным коммунальным, так как для их сбора, вывоза и утилизации требуется применение других подходов. К ним отнесены следующие отходы:

строительные отходы;

крупногабаритные отходы;

автомобили, подлежащие утилизации;

использованные автомобильные шины;

отходы от переработки сточных вод.

Анализ показывает, что в настоящее время лишь незначительная доля ТБО (от 3 % до 5 % по различным оценкам) в регионе подвергается утилизации. Соответственно, остальные отходы размещаются на полигонах, при этом вторичные материальные ресурсы, имеющиеся в их составе, безвозвратно теряются.

Опасные бытовые отходы

В настоящее время в регионе не ведется какого-либо учета объемов образования и сбора у населения опасных бытовых отходов. Исключение составляет учет медицинских отходов, собираемых в медицинских учреждениях. Тем не менее, мировой опыт показывает, что опасные бытовые отходы обычно составляют порядка 1 % от общей массы ТБО, собираемых у населения, предприятий и организаций.

Использованные батарейки и аккумуляторы. В Казахстане отсутствует какая-либо централизованная система сбора и специальной переработки данного вида опасных бытовых отходов. В частности, не создано системы расширенной ответственности производителя за утилизацию отработанных аккумуляторов и батареек любого типа, отчасти в связи с тем, что не существует соответствующей нормативно-правовой базы. Таким образом, отходы данного типа в основном собираются в общем потоке ТБО и поступают на захоронение на существующие полигоны либо свалки.

Существует, однако, нерегулируемый стихийный рынок по сбору отработанных автомобильных (свинцовых) аккумуляторов. При этом собранные аккумуляторы перерабатываются кустарным способом, чаще всего с нарушением правил охраны труда и здоровья, и затем выделенные ценные фракции цветных металлов поступают на переплавку.

Использованное электрическое и электронное оборудование. Ситуация с данным типом опасных бытовых отходов в целом аналогична наблюдающейся для использованных аккумуляторов и батарей. Также существует ограниченный стихийный рынок по приему и кустарной переработке отдельных видов электрических приборов и бытовой техники, в основном с целью извлечения цветных и драгоценных металлов. Система расширенной ответственности производителей и поставщиков за утилизацию оборудования и техники не налажена.

Ртутьсодержащие отходы (люминесцентные лампы и термометры). Ситуация с ртутьсодержащими бытовыми отходами имеет свои особенности. В частности, налажена система сбора ртутьсодержащих (люминесцентных) ламп у организаций и учреждений и ртутных термометров у медицинских учреждений с целью их последующей переработки (демеркуризации). Также в Казахстане функционируют, по меньшей мере, 16 предприятий, которые обрабатывают и/или перерабатывают ртутьсодержащие отходы, в их числе 8 предприятий практикуют демеркуризацию. Однако система сбора ртутьсодержащих отходов у населения отсутствует, в том числе и по причине отсутствия соответствующей нормативно-правовой базы, а также пунктов приема этих отходов. Таким образом, данные отходы от населения попадают в общий поток ТКО.

Медицинские и ветеринарные отходы. Как отмечено выше, система учета, сбора и дальнейшей переработки данного типа отходов налажена только для медицинских и ветеринарных учреждений. Данная система находится в ведении Министерства здравоохранения Республики Казахстан. Однако система сбора медицинских и ветеринарных отходов у населения отсутствует, в том числе и по причине отсутствия соответствующей нормативно-правовой базы, а также пунктов приема этих отходов. Таким образом, данные отходы от населения попадают в общий поток ТБО.

Отходы бытовой химии. Налаженной системы сбора и утилизации этого типа опасных бытовых отходов не существует ни для населения, ни для предприятий и организаций. Также не имеется нормативно-правовой базы, регламентирующей сбор, переработку (уничтожение) и захоронение данных отходов. Вследствие этого отходы бытовой химии попадают в общий поток ТБО.

Отходы, содержащие асбест. В последние годы в Республике Казахстан происходят изменения в отношении данного типа отходов. В частности, вводятся изменения в нормативно-правовую базу, ужесточающие требования и регламентирующие учет асбестосодержащих отходов. Однако видимых изменений с точки зрения сбора и переработки либо захоронения этих отходов пока не происходит. В частности, не налажена система раздельного сбора и временного хранения этих отходов, не ведется их учет и не имеется специализированных объектов для их переработки либо захоронения.

Ключевые проблемы системы сбора и захоронения опасных отходов.

Суммируя вышеизложенное, можно выделить следующие ключевые проблемы в сфере обращения с опасными бытовыми отходами на текущий момент:

отсутствие системы учета образования опасных бытовых отходов;

практически полное отсутствие налаженной системы раздельного сбора;

отсутствие предприятий и объектов по переработке либо уничтожению опасных бытовых отходов, за исключением ртутьсодержащих бытовых отходов;

отсутствие специальных объектов захоронения опасных бытовых отходов;

неразвитость нормативно-правовой базы в сфере учета, сбора, переработки, уничтожения и захоронения;

отсутствие расширенной ответственности производителей и поставщиков за утилизацию

отработанных опасных бытовых отходов.

Другие бытовые отходы.

Как и в случае с опасными бытовыми отходами, в настоящее время в Республике Казахстан не ведется какого-либо учета объемов образования и сбора у населения других бытовых отходов. Мировой опыт показывает, что строительные и крупногабаритные отходы обычно составляют порядка 5 % от общей массы ТБО, собираемых у населения, предприятий и организаций.

В целом можно отметить, система раздельного сбора данных типов отходов не налажена, в частности, не имеется централизованных пунктов приема таких отходов у населения, также не существует специализированных предприятий по их переработке.

Ниже вкратце приведены особенности текущей ситуации для каждого из типов иных бытовых отходов в отдельности.

Строительные отходы. Особенностей не имеется.

Крупногабаритные отходы. Для данного типа иных бытовых отходов существует ограниченный стихийный рынок сбора с целью последующего извлечения ценных компонентов (например, древесины из старой мебели).

Автомобили, подлежащие утилизации С развитием экономики Казахстана неизменно увеличивается и автомобильный парк, растет объем отработанных автомобилей.

В настоящее время требования к переработке отработанных автомобилей законодательно не регулируются. Официально предприятия по переработке отработанных автомобилей отсутствуют. В то же время существует ограниченный стихийный рынок по приему этого типа иных бытовых отходов в качестве металлолома.

Использованные автомобильные шины Рост автомобильного парка неизменно ведет к образованию новых отходов, в том числе изношенных шин. По территориям областей в различной концентрации накоплены изношенные шины, которые в настоящее время находятся на хранении открытым и закрытым способами у образователей отходов, на стихийных свалках.

В 2012 году был принят национальный стандарт Республики Казахстан СТ РК 2187-2012 "Отходы. Шины автотранспортные. Требования безопасности при обращении", который определяет четкий порядок хранения, транспортировки, утилизации и переработки отходов. В Казахстане существует инфраструктура по переработке данного вида иных бытовых отходов. В гг. Астана, Алматы, Шымкент, Кызылорда действуют предприятия, осуществляющие переработку изношенных шин и резинотехнических отходов. В то же время большинство использованных автомобильных шин подлежит несанкционированному сжиганию и захоронению на полигонах. Необходимо увеличить долю использования изношенных шин в качестве вторичного сырья для производства регенерата, материалов строительного и технического назначения.

Отходы от переработки сточных вод Данный тип иных бытовых отходов отличается от всех рассмотренных выше типов ТБО природой своего образования. Строго говоря, эти отходы относятся к классу промышленных, так как образуются в процессе очистки бытовых сточных вод на канализационных очистных сооружениях (далее - КОС) населенных пунктов. С точки зрения переработки бытовых отходов интерес представляют два вида отходов с КОС: органическая фракция, собираемая на первичных отстойниках, и отработанный активный ил из аэротенков. В Республике Казахстан в настоящее время эти отходы не перерабатываются. Исключение составляет г. Шымкент, где на одном из предприятий реализуется инвестиционный проект, предусматривающий среди прочего сооружение установки анаэробного разложения осадка КОС.

Для остальных предприятий водно-канализационного сектора характерна практика, когда отходы с КОС либо складируются на специальных площадках для сушки и хранения осадка (иловые площадки), либо реализуются физическим и юридическим лицам для последующего использования в качестве удобрений. Следует отметить, что последний способ утилизации не является законным, так как осадок с КОС согласно санитарно-эпидемиологическим требованиям может использоваться в качестве удобрений только для выращивания технических и кормовых культур. Однако предприятия водно-канализационного сектора не имеют возможность контролировать конечное использование реализуемого осадка с КОС.

В то же время имеется потенциал для переработки органической фракции отходов с КОС на заводах по переработке ТБО, использующих технологии МБО, т.е. анаэробное разложение с целью производства биогаза и последующей выработки "зеленой" электроэнергии.

Ключевые проблемы системы сбора и утилизации иных бытовых отходов практически идентичны таковым для опасных бытовых отходов. В частности, отсутствует система учета объемов образования данных отходов, не налажен их раздельный сбор, отсутствуют мощности по их переработке, не имеется правового регулирования в данной сфере, и, наконец, отсутствует система расширенной ответственности производителей и поставщиков за утилизацию иных бытовых отходов, в частности, упаковочных материалов.

Анализ сравнения реализации ПУКО

Позитивные факторы:
1. Данный сектор является изученным в мировой практике – существуют проверенные технологии и решения для его модернизации.
2. Рынок является открытым для потенциальных инвесторов и частных источников финансирования.
3. Имеющийся потенциал использования ТБО в целях развития "зеленой" энергетики.
4. Потенциал использования вторичных ресурсов, получаемых из ТКО.

Негативные факторы:
1. Неразвитая система сбора, в основном раздельного сбора ТКО.
2. Захоронение отходов без предварительной переработки практически на всей территории Республики.
3. Низкий объем переработки и утилизации отходов.
4. Несоответствие существующих объектов захоронения ТКО требованиям санитарных правил и экологических требований.

Возможности:
1. Эффективная система сбора и сортировки ТКО.
2. Внедрение регионального подхода в системе обращения ТКО.
3. Повышение объема переработки и утилизации отходов.
4. Достижение значительных и экономически эффективных способов сбора, транспортировки и переработки ТКО.
5. Рекультивация свалок на территории
района.
6. Строительство полигонов ТКО, соответствующих мировым стандартам.
7. Освобождение земельных участков от загрязнения и захламления ТКО, восстановление сельскохозяйственных угодий, рациональное использование земельных ресурсов.

Угрозы:
1. Возникновение критических экологических ситуаций в зонах с накопленными отходами.
2. Многократное увеличение объемов образуемых отходов.
3. Выбросы в атмосферу от существующих полигонов, оказывающих влияние на изменение климата.
4. Исчезновение разных видов растений и животных свойственных обитать только в данной местности.
5. Уменьшение площадей земель пригодных для сельского хозяйства.
6. Развитие различных заболеваний у всех живых организмов

1.3 Нормативная база по тарифам в сфере услуг по управлению коммунальными отходами

Решением Махамбетского районного маслихата Атырауской области от 7 апреля 2023 года № 19 были утверждены тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Махамбетскому району:

Таблица 1.64

Тарифы для населения на на сбор, транспортировку, сортировку и

захоронение твердых бытовых отходов по Махамбетскому району

Наименование	Расчетная единица	Тенге (без НДС)
Домовладения благоустроенные	в месяц с 1-го жителя	265,40
Домовладения неблагоустроенные	в месяц с 1-го жителя	285,06
Годовой тариф на единицу (объем)	1 м3	1965,93

По району в сфере санитарной очистки территорий округов и оказание услуг по управлению коммунальными отходами имеется несколько предпринимателей, таких как: ИП "Нурай", ИП "Болатова", ТОО "Жомартжан", ИП "Корганов", ТОО "Кызмет Сервис Сарайшык".

Во всех сельских округах Махамбетского района отсутствуют пункты приема вторсырья. Ниже приведены пункты приема вторсырья в областном центре – г. Атырау:

1) Темирсбыт - Пункты приема вторсырья, Металлообработка 66, район Гурьевснаб, Атырау;

2) Аскар и К - Пункты приема макулатуры, ПриҰм металлолома: ул. Куттыгай батыра, 7Б, г.Атырау, Казахстан,телефон +7 (775) 260-01-18;

3) Asia Metal Scrap - Скупка макулатуры, Компании по приему и переработке металла ул.Куттыгай батыра, 51, г. Атырау Телефон +7 (7122) 98-00-75;

4) Eco LikeПриҰм вторичного сырья, ПриҰм черного и цветного ломапросп. Зейнолла Кабдолова, 52, г.Атырау;

5) Eco Like Приемные пункты макулатуры и вторсырья, Утилизация отходов 2-я ул., 7Б, микрорайон СМП-136, Атырау, Казахстан. Телефон +7 (775) 000-23-25. сайтecolike.kz.;

6) Аскар и К Пункты приема вторсырья, Скупка металлолома ул. Куттыгай батыра, 4, г. Атырау;

7) Пункт приема металлоломаПункты приема макулатуры, прием металла: ул. Жанибек Хана, 18А, г. Атырау;

8) Аккумуляторный дом, магазинСкупка макулатуры, Пункт приема металлолома: ул. Сырыма Датова, 188, г. Атырау;

9) ПриҰм вторичного сырья : г. Атырау, район Элеватор;

10) Скупка металлолома: Приемные пункты макулатуры и вторсырья пр. Акын Сара, 21, г.Атырау Телефон +7 (700) 410-11-11.

2. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ

Цель Программы	Повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации,переработке и захоронению твердых бытовых отходов, увеличение доли переработки ТБО, а также обеспечение безопасного захоронения отходов.
Задачи Программы	1. Повсеместное внедрение раздельного сбора коммунальных отходов (опасные, крупногабаритные, автотранспортные и другие) у источника образования. 2. Рекультивация существующих полигонов ТКО не соответствующих санитарным и экологическим нормам. 3. Модернизация системы сбора и транспортировки ТКО. 4. Строительство новых полигонов ТКО, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки, переработки и захоронения ТКО. 5. Внедрение и систематическое расширение переработки ТКО в рамках и в соответствии с принципами и концепцией развития "зеленой" экономики. 6. Совершенствование системы раздельного сбора ТКО.
Сроки и этапы реализации Программы	2024 - 2033 годы
Целевые показатели	1) Внедрение раздельного сбора ТБО у источника образования – 100 %; 2) Модернизация системы сбора и транспортировки ТКО– 100 %; 3) Организация пунктов сбора вторсырья (макулатура, пластик, стекло, древесина, металлолом, электрообрудование, шины и т.д.). Провести тендер – 100 %. 4) Внедрение производств по переработке ТКО (50 %). 5) Рекультивация существующих полигонов ТКО не соответствующих санитарным и экологическим нормам (70 %).
Источники финансирования	Местный бюджет, Частные инвестиции, Республиканский бюджет

Мероприятия по реализации Программы разработаны в соответствии со следующими базовыми принципами:

принцип устойчивого обращения с отходами, который призван обеспечивать должный контроль над всеми операциями, производимыми с отходами, снижать вред для окружающей среды, связанный с захоронением отходов в кратко-, средне- и долгосрочной перспективе;

принцип “загрязнитель платит” - лицо, ответственное за загрязнение окружающей среды,

должно нести расходы по обращению с отходами, которые одобрены государственными органами для обеспечения приемлемого состояния окружающей среды;

принцип открытости и прозрачности - постепенное устойчивое внедрение открытых тендеров на услуги, прозрачная оценка подаваемых конкурсных предложений и справедливое применение норм и стандартов;

принцип иерархии технологий обращения и переработки отходов;

принцип внедрения наилучших доступных и затратно-эффективных технологий;

принцип приближенности перерабатываемых мощностей к источнику образования отходов.

3 ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННОЙ ЦЕЛИ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

Пути достижения и система мер может включать организационные, научно-технические, технологические, а также экономические меры, направленные на совершенствование системы управления отходами.

3.1 Обзор позитивного зарубежного опыта в управлении ТКО

К странам, достигшим высоких стандартов в области управления ТБО, прежде всего относятся страны Европейского Союза. Регулирование сферы обращения с ТБО в странах Европейского Союза (далее - ЕС) проводится на основе Директив. Согласно Директиве государства-участники обязаны соблюдать иерархию в соответствии с целесообразными правилами и методами управления отходами.

При этом определяются следующие понятия приоритетов:

предотвращение образования отходов: необходимо принимать меры до того, как предмет стал отходом, чтобы сократить количество отходов и их негативное влияние на окружающую среду или здоровье человека, или количество вредных веществ, которые содержат данный предмет;

повторное использование: любое действие, после которого предмет может использоваться снова для той же цели, для которой он был создан;

подготовка к повторному использованию: тестирование, очистка или ремонт, после которого продукты или компоненты продуктов, которые стали отходами подготовлены таким образом, что могут быть использованы без дополнительной обработки;

переработка: вторичная переработка отходов в изделия, материалы или вещества (исключая получение энергии или топлива), чтобы использовать их в тех же или иных целях;

захоронение: размещение отходов в воздухе, земле или воде, даже если подобное действие имеет как вторичное последствие извлечение материальных ресурсов или энергии.

Как видно из иерархии, использование отходов для производства изделий, материалов или веществ имеет больший приоритет перед использованием отходов для производства энергии или топлива. Независимо от вида компании, осуществляющей сбор, транспортировку и переработку, практически все схемы обращения с отходами в странах ЕС предполагают первичную сортировку отходов непосредственно в местах их образования (в домашних хозяйствах, на производстве, в офисных помещениях и т.д.). В странах ЕС до 2015 года получилось внедрить раздельный сбор как минимум в отношении бумаги, пластмассы, стекла и металла.

Рис. 3.1 Раздельный сбор мусора в Германии

Органические отходы должны также собираться раздельно и направляться на использование для производства компоста и биоразложения или отдаются домашним животным.

Рис.3.2 Метод компостирования в домашних условиях.

Ведро для компостирования пищевых отходов

Наиболее часто встречающиеся варианты сортировки отходов предполагают разделение на опасные и не опасные отходы. Опасные отходы должны собираться отдельно и доставляться на специальные пункты сбора, откуда их направляют на переработку в специализированные компании. Частные лица, как правило, осуществляют доставку опасных отходов на пункты сбора самостоятельно.

Для промышленных предприятий может быть организован сбор непосредственно с производства. Для отдельных видов отходов (например, гальванические элементы) перерабатывающие компании могут организовывать пункты сбора в общественных местах, например, в супермаркетах. Для привлечения внимания населения емкости для сбора красочно оформляются, рядом с ними могут помещаться стенды с информацией об обращении с соответствующими видами отходов.

Из оставшихся не опасных отходов выделяют крупногабаритные отходы: бытовую и офисную технику, строительный мусор, мебель и т.д. Эти отходы обычно вывозятся в специализированные пункты сбора, где из них удаляются опасные элементы (например, фреон из холодильников), а затем специализированные компании осуществляют их дальнейшую переработку и/или утилизацию.

В соответствии с указанной Директивой полигоны разделяются на три группы в зависимости от захораниваемых отходов: полигоны для опасных отходов, полигоны для не опасных отходов, полигоны для инертных отходов. ТБО захораниваются на полигонах для не опасных отходов. К полигонам для не опасных отходов предъявляются требования по защите почв, грунтовых и поверхностных вод (изоляция основания и сбор и обезвреживание фильтрата, геологический барьер), изоляция поверхности, сбор свалочного газа, биологическая рекультивация, мониторинг, контроль за поступающими отходами, уплотнение отходов, реабилитация (содержание объекта и реализация программы мониторинга сроком на 30 лет), разрешение и др.

Во всех зарубежных странах в той или иной мере реализуется принцип расширенной ответственности производителя (РОП) товара и упаковки за жизненный цикл этих товаров и упаковки, введенных ими в обращение на рынок. В странах ЕС введены обязательные требования к упаковке и упаковочным материалам, без соблюдения которых товар не может быть допущен на единый рынок ЕС:

объем и масса упаковки должны быть минимально необходимыми для обеспечения сохранности товара и безопасности потребителя;

в состав упаковки могут входить лишь минимальные количества опасных веществ (в частности, должны быть установлены предельно допустимые нормы содержания свинца, кадмия, ртути и хрома);

по своим физическим свойствам и дизайну упаковка должна быть пригодна для многократного использования, а после окончания срока службы – для введения ее во вторичный оборот, то есть использованная упаковка должна быть переработана в товарный продукт и/или рекуперирована в энергетических целях;

снижение при производстве продукции процента первичного сырья, изыскание возможностей использования вторичного сырья.

Также, в странах ЕС ведется активная работа с населением по данному сектору. Таким образом, основным принципом по которому работают в ЕС – "загрязнитель платит".

3.2 Этапы реализации Программы

Поэтапный подход реализации Программы.

Этап 1 – пилотный, 2024 – 2033 года. На данном этапе предлагается производить пилотное внедрение механизмов и принципов реализации Программы. Усиленная работа с населением.

На территории района Махамбет действуют 11 полигонов ТБО, одна законсервированная свалка ТБО с. Енбекшыл и один новый огороженный полигон ТБО с. Акжайык. Следовательно на район общей численностью 30797 чел и около 500 действующих крестьянских хозяйств и 2 зоны отдыха имеется 11 действующих полигонов. Все существующие полигоны-свалки не отвечают экологическим требованиям и санитарным нормам законодательства РК.

Поэтому, считаем целесообразным вместо 11 существующих полигонов-свалок построить 2-3 перевалочных пункта ТКО и 1-2 новых полигона ТКО, отвечающих экологическим и санитарным требованиям законодательства РК. На время строительства оставить в действии 3-5 полигона (свалки) расположенных на небольших расстояниях от обслуживающих населенных пунктов. Остальные все полигоны-свалки, несоответствующие требованиям законодательства РК рекультивировать и ликвидировать. Новый огороженный полигон ТБО с. Акжайык определиться с необходимостью и привести в соответствие согласно требований законодательства РК либо под перевалочную станцию, либо под полигон ТКО нового стандарта.

Меры взаимодействия и коммуникации с населением.

Информирование широкой общественности играет немаловажную роль в управлении ТБО. Информирование будет включаться в планирование системы управления ТБО на самом раннем этапе.

В краткосрочной перспективе основное внимание будет сосредоточено на задачах по значимости наличия эффективной системы управления ТБО:

обсуждение отрицательного влияния неправильного обращения с отходами;

популяризация успешного практического опыта в области обращения с отходами;

узнаваемость системы обращения отходами в районе (изображение логотипа на мусорных

контейнерах/урнах и машинах для сбора отходов);

определение обязанностей общественности и других участников системы для достижения задач Программы;

демонстрация преимуществ раздельного сбора и использования вторичных материальных

ресурсов;

своевременное информирование населения об изменениях в системе обращения с отходами и о целях таких изменений;

повышение информированности о необходимых инвестициях в эффективно работающую систему обращения с отходами.

Первоочередное внимание будет сосредоточено на ключевых группах заинтересованной общественности:

население (работающее и неработающее (домохозяйки, пенсионеры, дети, безработные);

учителя, волонтеры, группы активистов и негосударственные организации.

Мероприятия по информированию общественности будут предусмотрены в плане информационной работы с населением по обращению с отходами и будут включать:

публикации в местных газетах;

информационные материалы о вторичном использовании материальных ресурсов для

распространения в школах, среди широкой общественности;

брошюры о домашнем компостировании зеленых отходов;

организацию ознакомительных визитов на полигоны для школьников и студентов;

конкурсы рисунков, фотографий среди школьников на тему отходов;

проведение интерактивных семинаров на тему "Отходы там, где я живу" для школьников, студентов и негосударственных организаций.

Сбор и транспортировка отходов.

Реализация поставленных Программой целей предполагает повышение качества услуг по сбору и вывозу ТБО путем:

1) обновления парка контейнеров и мусоровозов для обеспечения своевременного вывоза ТБО, недопущения загрязнения прилегающей территории, поддержания эстетичного вида контейнерных площадок;

2) внедрения раздельного сбора ТБО;

3) раздельного сбора опасных и других видов ТБО.

Для решения поставленной задачи будут выполняться мероприятия по наращиванию технической базы, в частности, строительство контейнерных площадок, покупка и разработка дизайна контейнеров в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов, обновление парка мусоровозов и другой необходимой техники.

В сельских населенных пунктах организация сбора коммунальных отходов будет осуществляться путем создания перегрузочных пунктов для перенаправления отходов, подлежащих переработке или захоронению, на региональные сортировочные центры или полигоны.

Перегрузочная станция - это пункт, куда мусоровозы по сбору отходов свозят из ближайших мест образования твердые бытовые отходы. Оказавшись на станции перегруза отходов, мусор выгружается из небольших транспортных средств и перегружаются в более крупные специализированные автотранспортные средства, перевозящие контейнеры большего объема на длительные расстояния. Транспортировка производится как правило на полигон для дальнейшего размещения или на предприятие переработчик отходов.

Перегрузка отходов из местных транспортных средств на более крупные мусоровозы или другие виды транспорта снижает стоимость транспортировки к удаленным местам захоронения, расположенных более чем 100 километров. Это освобождает транспортные средства, мусоровозы и их экипажи, предназначенные для конкретных задач по сбору отходов на определенной территории, и позволяет посвятить свое время деятельности по вывозу на закрепленной территории. Станции перевалки отходов являются ключевым компонентом рентабельной транспортировки твердых отходов.

Как работает станция перевалки отходов:

Стандартные технологичные процессы на станции перегрузки отходов включают разгрузку мусоровозов, проверку и удаление неподходящих предметов (например, автомобильных аккумуляторов, автомобильных шин, крупногабаритных отходов), уплотнение отходов при помощи прессовального оборудования и перегрузку на более крупные транспортные средства.

Загрузка отходов с эстакады

Загрузка отходов конвейером

Объект обычно включает в себя площадку открытого или закрытого типа, место для весов и место для перевалки отходов. Кроме того, станция перегруза отходов может оснащаться оборудованием для функционирования линии перегруза мусора, например шредером для крупногабаритных отходов, эстакаду, пандус или приямок с конвейером для подъезда и перегрузки отходов в контейнеры большего объема или прессы (в зависимости от способа выгрузки отходов), пресс компакторы для уплотнения отходов. Также на станции перегруза отходов может присутствовать ковшевой погрузчик, или грейферная установка. Вблизи населенных пунктов расположение станций по перрегрузу отходов может вызвать вопросы. Поэтому к станциям перегрузки отходов существуют требования, выполняя которые можно осуществлять полноценную эксплуатацию данного типа объектов.

Внедрение раздельного сбора коммунальных отходов "у источника"

Для внедрения раздельного сбора у "источника" предполагаются следующие шаги внедрения раздельного сбора:

Шаг 1. В сельской местности работа с населением о необходимости отдельного складирования биологически разлагаемых (пищевых и зеленых) коммунальных отходов "у источника" путем установки отдельного, промаркированного контейнера для сбора таких отходов. Вовлечение заинтересованных предпринимателей в переработке и или вторичном использовании таких отходов в виде компоста как удобрение или пищи для живности. В частности это – крестьянские хозяйства.

Рис. 3.3 Система управления биологически разлагаемых (пищевых и зеленых) коммунальных отходов

Рис. 3.4 Пошаговая инструкция приготовления компоста в домашних условиях для удобрения растений

Шаг 2. Внедрение залоговой стоимости упаковки и стеклотары с целью организации эффективной системы сбора упаковки и стеклотары для обеспечения ее дальнейшего использования или переработки производителем либо импортером. Организация эффективной системы сбора упаковки и стеклотары для обеспечения ее дальнейшего использования или переработки производителем либо импортером.

Шаг 3. Внедрение раздельного сбора вторичных материалов в общественных местах и административных зданиях. Установка в общественных местах дополнительных контейнеров для вторичных материальных ресурсов (бумага/картон, пластмасса, стекло, металл).

Шаг 4. Внедрение раздельного сбора вторичных материалов "у источника" путем установки на контейнерной площадке дополнительных контейнеров для вторичных материальных ресурсов (бумага/картон, пластмасса, стекло, металл), при этом все вторичное сырье будет размещаться в одном контейнере. Для этого следует использовать контейнеры объемом не менее 1,1 м куб. м, окрашенные и промаркированные для их легкой идентификации населением.

Рис. 3.5 Контейнеры раздельного сбора в домашних условиях

Рис. 3.6 Контейнеры для раздельного сбора устанавливаемые в общественных местах

Создание системы сбора опасных бытовых отходов

Работа в данном направлении будет проведена по следующему механизму:

создание пунктов сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование (МИО). Пункты сбора этих отходов будут создаваться в общественных местах, и население будет самостоятельно доставлять в них такие отходы. При этом стационарные пункты приема данных видов отходов могут быть созданы в магазинах (отделах магазинов, торговых точках), осуществляющих реализацию указанных ламп, либо на территории кооперативов собственников квартир (КСК). При определении места расположения и количества стационарных пунктов приема ламп должны учитываться их доступность и удобство населению;

обеспечение пунктов приема ламп необходимым количеством специальных контейнеров,

предназначенных для сбора ламп, при этом создание пунктов временного хранения ламп с оформлением необходимых документов, получением соответствующих заключений и разрешений;

обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отработанных энергосберегающих ртутьсодержащих ламп и пропаганды безопасного обращения с ними.

Для реализации указанных мероприятий местные исполнительные органы обеспечивают выполнение работ и услуг по сбору, временному хранению, вывозу на утилизацию ламп в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственных закупках". При этом в конкурсной документации и договоре о государственных закупках на выполнение работ, оказание услуг предусматриваются следующие требования:

сбор ламп от населения и бюджетных организаций региона;

количество обслуживаемых населенных пунктов с указанием их названия, региональной принадлежности, количества и места расположения пунктов приема ламп;

периодичность вывоза собранных ламп со стационарных пунктов сбора ламп;

организация мобильных пунктов для сбора ламп в сельских населенных пунктах с объездом дворов на машинах; установление периодичности выездов;

обеспечение безопасного хранения, транспортировки и утилизации ламп;

соблюдение требований законодательства Республики Казахстан;

представление отчета о выполненной работе с указанием сроков его предоставления и периодичности.

Контроль за соблюдением безопасности и требований по сбору, хранению, транспортировке и утилизации ламп осуществляется местными исполнительными органами, а также экологическими и санитарными службами.

Создание системы сбора других бытовых отходов

Работа в данном направлении будет направлена на создание мест размещения крупногабаритных отходов на специализированных контейнерных площадках и организацию их регулярного вывоза. Эти места будут предназначены для крупногабаритных отходов, транспортировку которых население не может осуществлять самостоятельно. Так же предполагается, что такие отходы будут собираться в приемочных пунктах, которые будут строится с плотностью не менее одного приемочного пункта на один регион.

Переработка отходов

Основываясь на международном опыте по внедрению технологий переработки отходов и иерархии принципов ЕС по управлению отходами, реализация целей Программы будет происходить путем строительства централизованных объектов переработки отходов, на которых должны осуществляться:

сортировка собранных фракций ТБО с извлечением вторичного сырья;

аэробная или анаэробная обработка биологически разлагаемой фракции ТБО (предлагается что биологически разлагаемая фракция ТБО будет обрабатывается совместно с илом КОС);

производство из неперерабатываемой части ТБО топлива, получаемого из отходов – при возможности направления данного вида топлива на цементные заводы и ТЭЦ с целью минимизации захоронения ТБО.

Опасные виды бытовых отходов направляются для утилизации на специализированные сооружения для промышленных опасных отходов.

Примеры способов переработки основного отхода сельского хозяйства.

Первый способ переработки навоза:

В бытовой практике сельского населения Центрального, Восточного и Южного Казахстана, в основном в районах где нет природного газа, имеет место производство - кизяка. Кизяк – это навоз, смешанный с соломой, спрессованный в небольшие брикеты и высушенный, используемый в качестве топлива (например, для сжигания в печи для обогрева или приготовления пищи).Кизяки из навоза, сгорая, дают удивительно приятный дым, отдалҰнно напоминающий ладан, отлично горят, не вредят экологии и главное, за них не приходится платить кучу денег, а также не думать куда деть навоз, так как согласно экологического кодекса РК навоз запрещается складировать на полигоны ТКО. Те, у кого есть коровы, овцы или хотя бы куры, могут сделать их сами. Возможно, это альтернативное топливо, которое в 70-е годы прошлого века было почти полностью вытеснено углем, снова заслуживает внимания и станет для кого-то путем к топливной независимости.

Второй способ переработки навоза:

Биотопливо или биогаз – это смесь различных газов, которая получается в результате деятельности особых микроорганизмов (бактерий и археев), питающихся различной органикой, в том числе навозом. После его получения навоз или помет превращаются в качественное удобрение, содержащее калий, азот, фосфор и почвообразующие кислоты.

Плюсы переработки навоза в биотопливо очевидны, это:

снижение выброса парниковых газов;

сокращение расхода невозобновляемых видов топлива;

очистка экскрементов от гельминтов, а также различных возбудителей болезней;

возможность утилизации кухонных отходов;

возможность выполнения такой установки разных объемов производительности.

Утилизация отходов.

Реализация происходит путем стимулирования использования вторичных материалов, а также производства из вторичного сырья товаров с высокой добавленной стоимостью. Такие центры утилизации могут быть как составной частью региональных мусороперерабатывающих заводов, так и самостоятельными предприятиями.

Захоронение отходов

Для достижения целей реализации Программы захоронение отходов будет происходить путем:

строительства региональных полигонов ТБО;

строительства мини-полигонов для обслуживания сельских территорий;

поэтапной рекультивации и восстановления земель, занятых существующими свалками/полигонами ТБО (работы будут вестись параллельно со строительством и введением в эксплуатацию новых полигонов);

борьбы с несанкционированными свалками.

Региональные полигоны ТБО будут создаваться с учетом наилучшей международной практики в данной области.

4. Необходимые ресурсы и источники финансирования

Источниками финансирования Программы могут быть местный бюджет, в том числе в соответствии со ст. 29 Экологического кодекса РК, прямые иностранные и отечественные инвестиции, гранты отечественных, международных финансовых экономических организаций или стран-доноров, кредиты банков второго уровня, и другие, незапрещенные законодательством Республики Казахстан источники.

Бюджетное финансирование Программы в соответствии с поэтапной реализацией Программы устанавливается:

Источник финансирования	Ед. изм.	Этап 1 пилотный, 2024 – 2033 года.
Бюджетное финансирование	%	60 %
Внебюджетное финансирование	%	40 %

Динамика доли бюджетного финансирования предполагает постепенное улучшение финансово-экономической ситуации и рентабельности сектора ТБО. Для поддержки этого процесса бюджеты всех уровней предоставят существенные финансовые вливания в модернизацию сектора ТБО вплоть до 60 % всех инвестиционных потребностей на первом пилотном этапе реализации Программы.

5. План мероприятий по реализации Программы управления отходами

В соответствии с главой 3 "Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами" (утверждҰнные приказом и.о. министраэкологии, геологии иприродных ресурсов Республики Казахстанот 18 мая 2023 года № 154п):

Пункт 13. Реализация Программы осуществляется посредством выполнения плана мероприятий по ее реализации.

Пункт 14. Контроль за реализацией Программы осуществляется на постоянной основе заместителем первого руководителя местного исполнительного органа ответственного за реализацию государственной политики в области управления коммунальными отходами. Контроль за реализацией Программы осуществляется на основе мониторинга выполнения плана мероприятий по ее реализации.

Пункт 15. Местный исполнительный орган в целях информирования населения и общественности на своем интернет-ресурсе размещает отчеты о реализации Программы промежуточный, раз в полгода до 15 июля текущего отчетного и годовой до 30 января следующего года. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутые результаты, фактические затраты финансовых средств, направленные на реализацию, а также причины невыполнения мероприятий и (или) отсутствия результатов, запланированных на отчетный период.

Ниже в таблице 5.1 приведен план мероприятий по реализации Региональной программы управления коммунальными отходами Махамбетского района Атырауской области.

П л а н м е р о п р и я т и й по реализации Региональной программы управления коммунальными отходами Махамбетского района Атырауской области

№ п/п

Мероприятия

Показатель (качеств./кол-во)

Форма завершения

Ответственные за исполнение

Срок
исполнения

Предполагаемые расходы, тенге

Источники финансирования

Махамбетский район Атырауской области

Разбить территорию района на условные 3-5 участка (охватывающие близлежащие округа), для совместного обслуживания в сфере управления ТКО

Рациональное использование земель. Соблюдение требований экологического законодательства РК

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

Руководитель
ГУ "Махамбетс-кий районный отдел
жилищно-коммунального хозяйства,
пассажирского транспорта и
автомобильных дорог"

2024-2026 года

Не требуется

Местный бюджет

Определить полигоны-свалки которые необходимо включить в первую очередь рекультивации.

2024-2026 года

Не требуется

Местный бюджет

Внедрение раздельного сбора ТБО у источника образования

Уменьшение объе-мов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК. Рациональное использование сырья

Сортировка ТБО на сухую (макулатура, пластик, стекло, металл и т.д.) и мокрую (пищевые отходы) фракции. Использование ТКО вторично в быту в виде топлива или удобрения в сельском хозяйстве и др.. Вторсырье

2024-2033 года

Не требуется

Местный бюджет,
Частные инвестиции,
Республикан-ский бюджет

Модернизация системы сбора и транспортировки ТКО

50 млн. тенге

Организация пунктов сбора вторсырья (макулатура, пластик, стекло, древесина, металлолом, электрообру-дование, шины и т.д.). Провести тендер.

30 млн. тенге

Махамбетский сельский округ

Разработка проектной документации на рекультивацию полигона (Рабочий проект с Оценкой воздействия на окружающую среду ОВОС) и согласование ее с государственными органами уполномоченными в сфере экологии, санитарной эпидемиологии и др.

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, Заключение государственной экологической экспертизы (ЗГЭЭ), Санитарно-эпидемио-логическое заключение (СЭЗ); Разрешение на эмиссии в окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2030 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной документации

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2031-2033 года

30 млн.

Организация бетонированных площа-док и установка контейнеров для раздельного складирования коммуналь-ных отходов сухой и жидкой фракции в населенных пунктах округа.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Стимулирование раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования. Проведение разъяс-нительных работ среди местного населения о необходимости раздель-ного складирования коммунальных отходов

Постоянно

10 млн.

Визуальный контроль за морфоло-гическим составом поступающих на полигон отходов и ведение проверки документации каждой партии ТБО поступающей на полигон. Соблюдать состав ТБО и запрет на размещение на полигоне некоторых отходов.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Предотвращение и пресечение несанкционированного сжигания коммунальных отходов в населенных пунктах и на полигонах.

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Создание ликвидационного фонда для закрытия полигона, рекультивации земель, ведения мониторинга воздействия на окружающую среду и контроля загрязнения после закрытия полигона

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Акжайыкский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной документации

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Новый огороженный полигон ТБО с. Акжайык определиться с необходимостью и привести в соответствие согласно требований законодательства РК либо под перевалочную станцию, либо под полигон ТКО нового стандарта.

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рациональное использование земель. Ликвидация, либо перегрузочный пункт, либо полигон международного образца

Руководитель ГУ "Махамбетс-кий районный отдел ЖКХ, ПТ и АД"

2024-2033 года

1млн – 100 млн

Местный бюджет,
Частные инвестиции,
Республикан-ский бюджет

Актогайский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной документации

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Алгинский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной документации

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Организация пунктов сбора вторсырья (макулатура, пластик, стекло, древесина, металлолом, электрообру-дование, шины и т.д.). Провести тендер

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Баксайский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной докумен-тации (полигон Тандай)

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Бейбарыский сельский округ

Разработка проектной документации на рекультивацию полигона (Рабочий проект с ОВОС) и согласование ее с государственными органами уполномоченными в сфере экологии, санитарной эпидемиологии и др. (полигоны Талдыколь и Бейбарыс)

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной докумен-тации (полигоны Талдыколь и Бейбарыс)

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Есболский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной докумен-тации (полигоны Есбол и Ортакшыл)

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной докумен-тации (свалка Енбекшыл)

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Полигон Жалгансайский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной докумен-тации (полигон Жалгансай)

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Организация пунктов сбора вторсырья (макулатура, пластик, стекло, древесина, металлолом, электрообру-дование, шины и т.д.).Провести тендр

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Полигон Сарайшыкский сельский округ

Соблюдение требований экологического законодательства РК

Рабочий проект с ОВОС, ЗГЭЭ, СЭЗ; Разрешение на эмиссии в ОС

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции,

Проведение рекультивации полигона-свалки согласно проектной докумен-тации (полигоны Есбол и Ортакшыл)

Восстановление земель, возвращение в сельскохозяйственные угодия

2027-2033 года

30 млн.

Ликвидация несанкционированных свалок в черте населенных пунктов

Упорядоченное временное раздельное складирование коммунальных отходов

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

10 млн.

Местный бюджет

Организация сортировки коммунальных отходов непосредственно на полигоне.

Уменьшение объемов захоронения ТБО на полигоне. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологического кодекса РК

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2026 года

5 млн.

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Постоянно

10 млн.

Соблюдение зако-нодательства РК. Ст. 352 и ст. 354 п.3 гл.25 Экологического кодекса РК

Упорядоченное складирование в соответствии с законодательством

Мастер полигона

Постоянно

1,2 млн. тенге /год

Местный бюджет

Проведение мониторинга воздействия на окружающую среду согласно ПЭК

ст. 355 гл.25 Экологического кодекса РК

Оценка воздействия эксплуатации полигона на окружающую среду

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Ежегодно 2-3 кв.

1 млн. тенге /год

Местный бюджет

Очистка территории СЗЗ полигона от разлетающегося мусора.

Охрана окружаю-щей среды

Содержание в чистоте близлежащих к полигону территорий

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

ежемесячно

500 тыс. тенге /год

Местный бюджет

Рациональное использование сырья

Вторсырье

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года

10 млн.тенге

Местный бюджет,
Частные инвестиции

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 27 ст. 365 п. 5 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Предотвращение загрязнения окружающей среды.

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

Постоянно

Не требуется

Местный бюджет

Соблюдение зако-нодательства РК. Гл. 25 ст. 350 п. 16 пп. 1 Экологичес-кого кодекса РК

Скопление средств для восстановления земель района

Ответственное лицо за охрану окружающей среды

2024-2033 года.

200 тыс. тенге/год

Местный бюджет

Қазақстан Республикасы Экология кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабына және "Қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 9 тамыздағы № 318 бұйрығына сәйкес (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23917 болып тіркелген), Махамбет аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. Махамбет ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарлама осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледі.

Аудандық мәслихат төрағасы

К.Мажиев

Аудандық мәслихаттың 2024
жылғы26 желтоқсандағы
№ 169 шешіміне қосымша

Қосымшалар

Қосымша 1	Мемлекеттік лицензия
Қосымша 2	Ауылдық округтер мен полигондарға арналған ситуациялық карталар мен сызбалар
Қосымша 3	Полигондар мен ауылдық округтер үшін барлық құжаттарға бөлек қалталар
Қосымша 4	Дала жұмыстарының барлық фотосуреттері мен бейнелері бөлек қалталарда.

Аббревиатуралардың толық жазылуы

КҚҚ	Коммуналдық қатты қалдықтар
ТҚҚ	Тұрмыстық қатты қалдықтар
ЖАО	жергілікті атқарушы органдар
АСТҚ	ағынды суларды тазарту қондырғылары
ҚОӘБ	Қоршаған ортаға әсерді бағалау
ШЖҚ КМК	Шаруашылық жүргізу құқығындағы коммуналдық мемлекеттік кәсіпорын
ШҚ	Шаруа қожалықтары
ЖЭС	Жылу электр станциясы
ТҚӨКЖ	тауарлар мен қаптамаларды өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігі
ЖК	Жеке кәсіпкер
ЖШС	Жауапкершілігі шектеулі серіктестік
МЭСҚ	Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысы
СЭҚ	Санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды

КІРІСПЕ

Атырау облысы Махамбет ауданы бойынша облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын "EnvironmentalEngineeringandConsulting" ЖШС (қоршаған ортаны қорғау бойынша жобалау жұмыстарымен айналысуға 12.06.2013 ж. № 01616Р мемлекеттік лицензия, 1-қосымша) "Махамбет аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесімен отырған келісімге сәйкес жүзеге асырды. Бағдарлама Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес 2024 жылдан 2033 жылға дейінгі кезеңге дайындалды.

Махамбет ауданы — Қазақстан Республикасының Атырау облысының орталығында орналасқан аудан. Әкімшілік орталығы – Махамбет ауылы. Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінісі (9 а.о., оның ішінде 22 ауылдық елді мекендер) төмендегі кестеде берілген:

Ауылдық округтер		Ауыл		Орналсқан координаттары		Халық саны, адам	Ескертпе Примечание
№	Атауы	№	Атауы	Ендік	Бойлық	Халық саны, адам	Ескертпе Примечание
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Ақжайық	1	Ақжайық	47°52′50″	51°39′30″	1192	Код КАТО — 235633100. Ауыл Жайық өз. сол жақ жағалауында орналасқан.
2	Алға	1	Алға	47°25′19″	51°52′22″	2280	Код КАТО — 235635100. Ауыл Жайық өз. сол жақ жағалауында орналасқан.
3	Ақтоғай	1	Ақтоғай	47°47′05″	51°36′01″	961	Код КАТО — 235634100. Ауыл Жайық өзенінің оң жағалауында, аудан орталығы Махамбеттен солтүстікке қарай 12 км жерде орналасқан.
		2	Бала Ораза	47°50′41″	51°37′07″	52	Код КАТО — 235634200
		3	Кеңөріс	47°53′05″	51°35′21″	25	Код КАТО — 235634300
		4	О.Атамбаев	47°59′32″	51°37′28″	52	Код КАТО — 235634500
	Барлығы Ақтоғай а.о. бойынша					1090
4	Бақсайский	1	Таңдай	47°32′57″	51°30′55″	2367	Әкімшілік орталық Код КАТО — 235639100
		2	Есмахан	47°28′29″	51°27′44″	161	Код КАТО — 235639200
		3	Көздіқара	47°35′14″	51°21′34″	159	Код КАТО — 235639300
		4	Томан	47°14′05″	51°26′05″	117	Код КАТО — 235639400
	Барлығы Бақсай а.о. бойынша					2804
5	Жалғансай	1	Жалғансай	47°36′37″	51°36′37″	1268	Әкімшілік орталық Код КАТО — 235645100. Ауыл Жайық өзенінің оң жағалауында, аудан орталығы Махамбеттен оңтүстікке қарай 9 км жерде орналасқан.
6	Есбол	1	Ортақшыл	47°38′10″	51°39′00″	1287	Әкімшілік орталық Код КАТО — 235643100
		2	Есбол	47°42'20.65"	51°38'452"	285	Код КАТО — 235643300
		3	Еңбекшіл	47°32′19″	51°44′04″	750	Код КАТО — 235643200
	Барлығы Есбол а.о. бойынша					2322
7	Сарайшық	1	Сарайшық	47°30′15″	51°43′07″	2258	Әкімшілік орталық Код КАТО — 235649100
7	Сарайшық	2	Ескі Сарайшық	47°29′57″	51°44′21″	767	Код КАТО — 235649200
	Барлығы Сарайшық а.о бойынша					3025
1	2	3	4	5	6	7	8
8	Бейбарыс		Бейбарыс	47 27 11	51 47 25	2715	Әкімшілік орталық Код КАТО — 235655100
			Талдыкөл	47 20 30	51 52 42	1209	Код КАТО — 235655500
			Аққайың	47 24 56	51 49 58	90	Код КАТО — 235655600
	Барлығы Бейбарыс а.о. бойынша					4014
9	Махамбет		Махамбет	47 40	51 35	10792	Махамбет ауданы мен ауылдық округінің әкімшілік орталығы. Ауыл Жайық өзенінің оң жағалауында, облыс орталығы – Атырау қаласынан солтүстікке қарай 67 км жерде орналасқан. Код КАТО — 235630100
9	Махамбет		Сарытоғай	47 43 27	51 35 04	2010	Код КАТО — 235653100
	Барлығы Махамбет а.о. бойынша					12802
	БАРЛЫҒЫ Махамбет ауданы бойынша:					30797

Облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеудің негізгі жетекші құжаттары мыналар болып табылады: Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы Экологиялық кодексі және Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы №154 "Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу жөніндегі әдістемелік ұсынымды бекіту туралы" бұйрығы.

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 365-бабының 4-тармағына сәйкес: "Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

1. коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаларды әзірлеуді ұйымдастыру және олардың орындалуын қамтамасыз ету;

2. коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын әзірлеу және тиісті жергілікті өкілді органдарға бекітуге ұсыну;

3. коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі объектілерді салуға және (немесе) орналастыруға, оның ішінде контейнер алаңдарын және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін жайластыру үшін жер учаскелерін бөлу;

4. коммуналдық қалдықтарды жою және көму жөніндегі объектілерді салуды қамтамасыз ету;

5. осы Кодекске, коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуге бақылауды, сондай-ақ коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемдерін төмендетуге, оларды қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, кәдеге жаратуға дайындау деңгейін арттыруға және көмуге жататын коммуналдық қалдықтардың көлемін қысқартуға бағытталған іс-шаралар мен экономикалық құралдарын әзірлеуді, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы жүзеге асыру;

6. коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту;

7. халық үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейтін және бекітетін әдістемеге сәйкес есептелген тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді әзірлеу және тиісті жергілікті өкілді органдарға бекітуге ұсыну;

8. тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын субъектілер арасында тарифті бөлу тәртібін айқындау;

9. коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, оның ішінде қалпына келтірілгенге немесе жойылғанға дейін тасымалдау мен жинақтауды көздейтін, оларды жинаудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыру;

10. коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, қалпына келтіру және жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері үшін қажетті инфрақұрылымды құруды және оның жұмыс істеуін, соның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы қамтамасыз ету;

11. коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету;

12. коммуналдық органикалық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компостерлеу арқылы ынталандыру;

13. тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, қалпына келтіру, оның ішінде қайта өңдеу және жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қолжетімділікті қамтамасыз ету;

14. бөлек жинауды қоса алғанда, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халыққа хабар беру;

15. қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату объектілерінің иелері үшін қалдықтарды әкету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру арқылы іске асырады".

Бұл Бағдарлама коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіруге бағытталған; коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, жою, қайта өңдеу және көму жөніндегі қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру;

қазіргі заманғы технологиялар мен басқару әдістері негізінде ТҚҚ секторын жаңғырту, сондай-ақ Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын қатаң сақтау бойынша шаралар қабылдауға бағытталған.

Бағдарламаны іске асыру ТҚҚ басқару саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға, жиналған және өңделетін қайталама материалдық ресурстардың көлемін ұлғайтуға, КҚҚ-ның энергетикалық әлеуетін барынша арттыруға, сондай-ақ қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға мүмкіндік береді. Осылайша, Бағдарлама Қазақстан Республикасы Атырау облысы Махамбет ауданы тұрғындарының өмір сүру сапасы мен жағдайын айтарлықтай жақсартуға ықпал етеді.

1.ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

2024-2033 жылдарға арналған Атырау облысының Махамбет ауданына арналған облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы (КҚББ) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әзірленді.

Бағдарлама иерархиялық қағидатқа сәйкес әзірленеді және пайда болған және (немесе) үшінші тұлғалардан алынған қалдықтардың көлемі мен құрамы, оларды жинақтау, жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою әдістері туралы ақпаратты қамтуы тиіс, сонымен қатар қалдықтардың түзілуін азайту, оларды қайта пайдалану, кәдеге жарату және жою үлесін арттыру бойынша ұсынылатын шаралардың сипаттамасын ұсынады.

Махамбет ауданы бойынша қолданыстағы тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесін түгендеу және талдауға сәйкес, 9 ауылдық округ пен 22 ауылда заңды түрде белгіленген 11 қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны, бір жаңа заңдастырылмаған қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны және 1 рұқсат етілмеген қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны бар:

Ауылдық округтар		Полигондар		Орналасу координаттары		Полигон ауданы, га	Кадастрлікнөмері
№	Атауы	№	Атауы	Ендік	Бойлық	Полигон ауданы, га	Кадастрлікнөмері
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Ақжайық	1	Ақжайық полигоны	4754 6.36"	51°40'25.00"	2,0	04:065:007:305
		2	Биотермиялық шұңқыр	47°54'12,07"	51°40'23.0"	0,06	Берілген жоқ
		3	Ақжайық жаңа полигоны	47°54'05,62"	51°42'09,98"	-	Рәсімделмеген
2	Алға	1	Алға полигоны	47°25'36,22"	51°54'35,99"	2,0	04:065:004:631
2	Алға	2	Биотермиялық шұңқыр	47°25'35.97"	51°54'40.32"	0,06	Берілген жоқ
3	Ақтоғай	1	Ақтоғай полигоны	47°47'27,74"	51°34'00.5"	2,0	04:065:032:229
3	Ақтоғай	2	Биотермиялық шұңқыр	47°25'35.97"	51°54'40.32"	0,06	Берілген жоқ
4	Бақсай	1	Тандай полигоны	47°32'59.49"	51°29'13.48"	3,0	04:065:017:674
4	Бақсай	2	Биотермическая яма	47°32'55.30"	51°29'16.56"	0,06	04:065:013:756
5	Жалғансай	1	Жалғансай полигоны	47°35'5.10"	51°37'30.42"	2,0	04:065:015:297
5	Жалғансай	2	Биотермиялық шұңқыр	47°35'4.66"	51°37'27.28"	0,06	Берілген жоқ
6	Есбол	1	Ортақшыл полигоны	47°38'53.33"	51°42'5.29"	2,0	04:065:009:593
		2	Биотермиялық шұңқыр	47°38'51.72"	51°41'59.43"	0,06	Берілген жоқ
		3	Есбол полигоны	47°42'24.88"	51°39'27.38"	2,0	04:065:019:245
		4	Еңбекшіл қоқыс орны	47°33'6.50"	51°44'47.36"	-	-
7	Сарайшық	1	Сарайшық полигоны	47°29'29.54"	51°42'47.06"	1,0	04:065:010:1057
7	Сарайшық	2	Биотермиялық шұңқыр	47°29'22.73"	51°42'39.79"	0,06	Берілген жоқ
8	Бейбарыс	1	Бейбарыс полигоны	47°27'14.50"	51°45'40.21"	1,0	04:065:012:1123
		2	Биотермиялық шұңқыр	47°27'10.74"	51°45'37.93"	0,06	Берілген жоқ
		3	Талдыкөл полигоны	47°21'25.16"	51°52'9.75"	2,0	04:065:018:292
9	Махамбет	1	Махамбет полигоны	47°39'58.84"	51°33'8.65"	10	04:065:002:2633

1.1 Орналастыру объектілерінің сипаттамасы

1. Ақжайық ауылдық округі

Нысанның атауы: Ақжайық ауылының коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Ақжайық а.о., 15 учаскеде орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 2,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:007:305, 27.12.2021ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: солтүстік жағында биотермиялық шұңқырдың алаңымен іргелес, оңтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальт жол полигоннан шығысқа қарай 130 метр жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Ақжайық ауылы) ТҚҚ полигонынан оңтүстікке қарай 2 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені сынақ алаңынан 1,8 км қашықтықта батысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2021 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 141×141,84

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 4 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 8 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 2500 м3 қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 1192 адам * 0,3 = 360 м3 болса, ҚҚҚ полигонының сыйымдылығы 48 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

Бұл қалдықтарды жинауға арналған объектілерді КҚҚ полигондары деп сипаттауға келмейді, өйткені олар негізінен қоқыс үйінділері болып табылады және "КҚҚ полигондары" ретінде жіктеуге болатын инженерлік құрылыстар емес. КҚҚ полигондары қоршалған. Алайда Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 жарғысымен бекітілген "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және орналастыруға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық қағидаларының талаптарына және қоқыстарды көму бойынша экологиялық стандарттарға сәйкес келмейді:

қоршаған ортаға әсерді бағалау (бұдан әрі – ҚОӘБ) бар полигон салу және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдармен келісу жобасы жоқ;

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

тұтыну қалдықтарының қозғалысын есепке алу журналы жүргізілмейді;

коммуналдық қалдықтарды өндірістік, медициналық және қауіпті және улы қалдықтардың басқа түрлерімен бірге жинау;

полигонда тегістеу, тығыздау және топырақтың оқшаулағыш қабатын төсеу жүргізілмейді, қалдықтар үйінділермен төгіліп, сол қалпында орналастырылады;

Полигон қоршалмаған;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.1-1.4 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.1 – 1.4 Ақжайық полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 15 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген, оның 10-ы тек мал шаруашылығымен, 2 шаруа қожалығы егін шаруашылығымен (фермерлік), 2 шаруа қожалығы мал және егіншілікпен, бір шаруа қожалығы қызметін тоқтатқан. КҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Ауыл аумағында қоқыс жинайтын контейнерлер тек әкімшілік ғимараттардың жанына 3 бірлік көлемінде орнатылған. Тұрғындар қалдықтарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін қалдықтарды полигонға жібереді. Ақжайық ауылының көшелері таза, заңсыз орналастырылған қоқыс орындары жоқ.

2022-2023 жылдары аралығында ауылдық округтің санитарлық гигиенасына жергілікті мемлекеттік бюджеттен жылына 3009,0 мың теңге бөлініп, 2022 жылы – 2963,0 мың теңге, 2023 жылы – 2687,0 мың теңге игерілді.

Полигонның (қоқыс үйіндісі) солтүстігінде биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.5-суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сурет. 1.5 Биотермиялық шұңқыр

Қолданыстағы қоқыс орнының шығысында жаңа, толығымен қоршалған, бірақ рәсімделмеген полигон бар (төмендегі 1.6-1.7 суретті қараңыз). КҚҚ өндіріске енгізер алдында оны Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық нормалар мен талаптарға келтіру қажет.

Қолданыстағы КҚҚ полигонын (қоқыс орны) жабу кезінде болашақта ауыл шаруашылығына жарамды жерлерді қалпына келтіру үшін рекультивациялау жұмыстарын жүргізу қажет. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес осы мақсатта ҚОӘБ бар рекультивация-жою жобасы әзірленіп, экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдармен келісіледі.

Cурет. 1.6-1.7 Ақжайық КҚҚ жаңа полигоны

2. Алға ауылдық округі

Нысанның атауы: Алға ауылының коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Алға а.о. орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 2,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:004:631, 23.05.2022 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: солтүстік жағында биотермиялық шұңқырдың алаңымен іргелес, оңтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан батысқа қарай 1,5 шақырым жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Алға ауылы) ТҚҚ полигонынан батысқа қарай 2,2 км-ден астам жерде орналасқан. Жайық өзені полигоннан 2,9 км қашықтықта батысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2022 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 200×100

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 8 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 3500 м3 қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 2280 адам * 0,3 = 684 м3 болса, ҚҚҚ полигонының сыйымдылығы 24 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.8-1.11 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.8 – 1.11 Полигонның морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 68 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген, оның 30-ы тек мал шаруашылығымен, 7 шаруа қожалығы өсімдік шаруашылығымен (фермер) айналысады, қалған 31 ШҚ өз жұмысын тоқтатқан. КҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық-тұрмыстық нысандар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Ауыл аумағына қоқыс жинайтын контейнерлер орнатылған, бірақ ауыл аумағы толық тазартылмағандықтан уақытша алып тастауға мәжбүр болған. Тұрғындар қалдықтарды уақытша өз аулаларында сақтайды. Алға ауылының көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс төгетін жерлер жоқ. Ауылдық округ аумағындағы полигонға КҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды 2023 жылғы 24 ақпандағы № 8 келісім-шарт бойынша "Нұрай" ЖК мердігер ұйымы жүргізеді. 2023 жылға жасалған келісім-шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалау қызметін көрсетуге кеткен шығындар 3500мың теңге.

Полигоннан шығысқа қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.12-суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сурет. 1.12 Алға биотермиялық шұңқыры

3. Ақтоғай ауылдық округі

Нысанның атауы: Ақтоғай ауылының коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Ақтоғай а.о. орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 2,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:032:229, 31.12.2021 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағында биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан шығысқа қарай 750 метр жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Ақтоғай ауылы) КҚҚ полигонынан шығысқа қарай 1,8 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені полигоннан 2,3 км қашықтықта шығысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2021 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 87,27×230,01

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 8 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 400 тонна (1600 м3) қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 1219 адам * 0,3 = 366 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 50 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.13-1.16 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.13 – 1.16 Ақтоғай полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 88 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген, оның 43-і тек мал шаруашылығымен, 10 шаруа қожалығы өсімдік шаруашылығымен (фермерлік), 35 ШҚ өз жұмысын тоқтатқан. КҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Полигон округтің төрт ауылына қызмет көрсетеді: Ақтоғай, Кеңөріс, Бала Ораз, О.Атамбаев. Ауылдарда қоқыс жинайтын контейнерлер орнатылмаған. Тұрғындар қоқыстарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін арнайы техника арқылы қалдықтарды полигонға тасымалдайды. Ауылдардың көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар жоқ. Ауылдық округ аумағындағы полигонға КҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды 2023 жылғы 28 ақпандағы № 6 келісім-шарт бойынша "Болатова" ЖК мердігер ұйымы жүргізеді. 2023 жылға жасалған келісім-шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалық қызметін көрсету шығындары 2500мың теңге.

Полигонның (қоқыс орны) солтүстік-батысына қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.17-суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сурет. 1.17 Ақтоғай Биотермиялық шұңқыры

4. Бақсай ауылдық округі

Нысанның атауы: Таңдай коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Бақсай а.о., Таңдай ауылында орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 3,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:017:674, 24.12.2021 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағында биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан шығысқа қарай 1100 метр қашықтықта орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Таңдай ауылы) КҚҚ полигонынан шығысқа қарай 1,3 км-ден астам жерде орналасқан. Жайық өзені полигоннан 2,1 км қашықтықта шығысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2021 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 125×240.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 30000 м3 нығыздалған қалдықтар (7500 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері:2023 жылғы 11 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 5500 тонна (22000 м3) қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 2805 адам * 0,3 = 841,5 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 9,5 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

қоршаулар, қақпалар немесе шлагбаум жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.18-1.21 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.18 – 1.21 Таңдай полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 122 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген, оның 89-ы тек мал шаруашылығымен, 33 ШҚ өсімдік шаруашылығымен (фермерлік) айналысады. КҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Полигон ауданның Таңдай, Көздіқара, Есмахан, Томан деген төрт ауылына қызмет көрсетеді, жалпы саны 2804 адам. Ауылдарда қоқыс жинайтын контейнерлер орнатылмаған. Тұрғындар қоқыстарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін арнайы техника арқылы қалдықтарды полигонға тасымалдайды. Ауылдардың көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар жоқ. Ауылдық округі аумағындағы полигонға ТҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды "Болатова" ЖК мердігер ұйым 03.02.2023 жылғы №13 келісім-шарт бойынша жүргізеді. 2023 жылға жасалған шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалау қызметтерін көрсетуге кеткен шығындар 4998,9 мың теңге.

Полигонның (қоқыс орны) оңтүстігіне қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.22-1.23 суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сур. 1.22-1.23 Таңдай биотермиялық шұңқыры

5. Жалғансай ауылдық округі

Нысанның атауы: Жалғансай коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Жалғансай а.о. орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 3,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:015:297, 03.05.2022 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағынан биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальт жол полигоннан батысқа қарай 2000 метр жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Жалғансай ауылы) КҚҚ полигонынан солтүстік-батысқа қарай 2,1 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені полигоннан 0,7 км қашықтықта солтүстік-шығысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2022 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 100×200.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: Нақты жинақтау туралы деректер жоқ. Шамамен екі жыл ішінде 760 м3 қоқыс шығаруға болатын еді. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 1268 адам * 0,3 = 380 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 50 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

тұтыну қалдықтарының қозғалысын есепке алу журналы жүргізілмейді;

қоршаулар, қақпалар немесе шлагбаум жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.24-1.27 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.24 – 1.27 Жалғансай полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 86 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген, оның 8-і тек мал шаруашылығымен, 21 ШҚ өсімдік шаруашылығымен (фермерлік) айналысады, қалған 57 ШҚ жұмыс істемейді. ҚҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Ауыл аумағында қоқыс жинайтын контейнерлер орнатылған. Тұрғындар қоқыстарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін арнайы техника арқылы қалдықтарды полигонға тасымалдайды. Ауылдардың көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар жоқ. Ауылдық округтегі полигонға ТҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды 01.02.2023 жылғы №4 келісім-шарт бойынша "Болатова" ЖК мердігер ұйымы жүргізеді. 2023 жылға жасалған шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалау қызметін көрсету 2278,99 мың теңге кеткен.

Полигонның (қоқыс орны) оңтүстігіне қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.28 суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сурет. 1.28 Жалғансай биотермиялық шұңқыры

6. Есбол ауылдық округі

6.1 Ортақшыл Полигоны

Нысанның атауы: Ортақшыл коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Есбол а.о., Ортақшыл ауылында орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 2,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:009:593, 03.05.2022 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағынан биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан батысқа қарай 1600 метр жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Ортақшыл ауылы) КҚҚ полигонынан оңтүстік-батысқа қарай 3,7 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені полигоннан 4,3 км қашықтықта оңтүстік-батысқа қарай ағады.

Пайдалануға берілген жылы: 2022 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 100×200.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 10 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 200 тонна (800 м3) қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 1572 адам * 0,3 = 471,6 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 40 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

6.2 Есбол полигоны

Нысанның атауы: Есбол коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Есбол а.о., Есбол ауылында орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 2,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:019:245, 03.05.2022 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон жартылай қоршалған. Полигон аумағы барлық жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан шығысқа қарай 1,3 шақырым жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Есбол ауылы) КҚҚ полигонынан батысқа қарай 1,1 км-ден астам жерде орналасқан. Полигоннан 2 км қашықтықта Жайық өзені батысқа қарай ағып жатыр. Пайдалануға берілген жылы: 2022 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 100×200.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 10 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 120 тонна (480 м3) қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 750 адам * 0,3 = 225 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 86 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

Есбол полигоны толығымен қоршалмаған және қақпасы жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.29-1.36 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.29 – 1.32 Ортақшыл КҚҚ полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 45 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген, оның 35-і тек мал шаруашылығымен, 10 ШҚ өсімдік шаруашылығымен (фермер) айналысады. КҚҚ полигондары орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс аймақтары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Сурет. 1.33 – 1.36 Есбол КҚҚ полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдар аумағында (Ортақшыл – 6; Есбол – 2; Еңбекшіл – 2) қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер орнатылған. Тұрғындар қоқыстарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін арнайы техника арқылы қалдықтарды полигонға тасымалдайды. Ауылдардың көшелері таза, далада рұқсат етілмеген бірнеше шағын қоқыс орындары бар. Ауылдық округ аумағындағы ТҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды 03.02.2023 жылғы №7 келісім-шарт бойынша "Болатова" ЖК мердігер ұйымы жүргізеді. 2023 жылға жасалған шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалық қызметін көрсетуге кеткен шығындар 4990,0 мың теңгені құрайды.

Полигонның (қоқыс орны) батысына қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.37 суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сурет. 1.37 Ортақшыл биотермиялық шұңқыры

Еңбекшіл ауылының маңайында тұрғындардың аздығына байланысты жабылған қоршалған қоқыс үйіндісі бар (төменде 1.38-1.40-суретті қараңыз). Полигонның жоспарланған өлшемдері: 200×100, ауданы 2 га және сыйымдылығы 20 000 м3 (5 000 тонна) қалдық. Полигонның нақты ластанған ауданы шамамен 0,4 га құрайды, көмілген қалдықтардың көлемі шамамен 4000 м3 (1000 тонна). Қоршауды бұзып, жерді қалпына келтіре отырып, полигонды жою (рекультивациялау) қажет.

Сурет. 1.38-1.40 Еңбекшіл қоқыс орны

7. Сарайшық ауылдық округі

Нысанның атауы: Сарайшық коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Сарайшық а.о. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 1,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:010:1057, 26.06.2018 ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 2 жыл (мерзімі өтіп кеткен). Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон жартылай қоршалған. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағынан биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан батысқа қарай 4,2 шақырым жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Сарайшық ауылы) ТҚҚ полигонынан солтүстікке қарай 0,6 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені полигоннан 1,3 км қашықтықта солтүстікке қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2018 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 100×100.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 10000 м3 нығыздалған қалдықтар (2500 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 10 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 400 тонна (1600 м3) қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 3025 адам * 0,3 = 907,5 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 9,2 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

тұтыну қалдықтарының қозғалысын есепке алу журналы жүргізілмейді;

қоршаулар, қақпалар немесе шлагбаум жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.41-1.46 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.41 – 1.46 Сарайшық полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 55 шаруа қожалығы (ШҚ) тіркелген. КҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Ауыл аумағында қоқыс жинайтын контейнерлер орнатылған. Тұрғындар қоқыстарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін аптасына 3 рет арнайы техника арқылы қалдықтарды полигонға тасымалдайды. Ауылдардың көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар жоқ. Ауылдық округ аумағындағы полигонға ТҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды 2023 жылғы 27 ақпандағы № 4 келісім-шарт бойынша "Қызмет Сервис Сарайшық" ЖШС мердігер ұйымы жүргізеді. 2023 жылға жасалған келісім-шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалау қызметін көрсетуге кеткен шығындар 3000 мың теңге.

Полигонның (қоқыс орны) оңтүстігік-батысына қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.47 суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сур. 1.47 Сарайшық биотермиялық шұңқыры

8. Бейбарыс ауылдық округі

Бейбарыс ауылдық округі аумағында 2 КҚҚ полигоны бар. Бейбарыс (Бейбарыс және Аққайың) және Талдыкөл ауылының маңында.

8.1 Бейбарыс полигоны

Нысанның атауы: Бейбарыс ауылы коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Бейбарыс а.о., Бейбарыс ауылында орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 1,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:012:1123, 30.12.2021ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағында биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан оңтүстік-батысқа қарай 6,7 шақырым жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Бейбарыс ауылы) ТҚҚ полигонынан шығысқа қарай 1,1 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені полигоннан 1 км қашықтықта солтүстік-шығысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2021 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 100×100.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 2 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 10 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 4400 тонна қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 2805 адам * 0,3 = 840 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 3 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

8.2 Талдыкөл полигоны

Нысанның атауы: Талдыкөл ауылы коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Бейбарыс а.о., Талдыкөл ауылында орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 2,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:018:292, 30.12.2021ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон жартылай ғана қоршалған. Полигон аумағы барлық жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан батысқа қарай 7,2 шақырым жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Талдыкөл ауылы) ТҚҚ полигонынан оңтүстікке қарай 1,2 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені сынақ алаңынан 1 км қашықтықта шығысқа қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2021 ж.

Полигон параметрлері: төртбұрышты 160×125.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 1 м.

Сыйымдылығы: 20000 м3 нығыздалған қалдықтар (5000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 10 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 150 тонна қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 1220 адам * 0,3 = 366 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 53 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

Бейбарыс полигоны толықтай қоршалмаған және қақпалар жоқ;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.48-1.56 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сур. 1.48 – 1.51 Бейбарыс КҚҚ полигонының морфологиялық құрамы

Сурет. 1.52 – 1.56 Талдыкөл КҚҚ полигонының морфологиялық құрамы

Ауылдық округ аумағында 83 кәсіпкер тіркелген, оның 22-сі мал шаруашылығымен, 25-і егіншілікпен, 2 демалыс орны, қалған 34-і жұмыс істемейді. КҚҚ полигондары орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс аймақтары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Ауылдарда қоқыс жинайтын контейнерлер орнатылған. Тұрғындар қоқыстарды уақытша өз аулаларында сақтайды, содан кейін апта сайын арнайы техника арқылы қалдықтарды полигонға тасымалдайды. Ауылдардың көшелері таза, далада рұқсат етілмеген үйінділер, көбінесе көң. Ауылдардың көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар жоқ. Ауылдық округ аумағындағы полигонға ТҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды 2023 жылғы 8 ақпандағы № 2 және 2023 жылғы 14 қаңтардағы №16 келісім-шарт бойынша "Қорғанов" ЖК мердігер ұйымы жүргізеді. 2023 жылға жасалған келісім-шарт бойынша аудан аумағына санитарлық тазалау қызметін көрсетуге кеткен шығындар 5145,0 мың теңге.

Полигонның (қоқыс орны) оңтүстігік-батысына қарай биотермиялық шұңқыр орналасқан (төмендегі 1.57 суретті қараңыз), оның иесі "Махамбет аудандық ветеринариялық станциясы" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны болып табылады. Құқық белгілейтін құжаттар (Жер бөлу актісі, әкімдіктің қаулысы, жерді жалға беру шарты, қондырғының техникалық төлқұжаты және т.б.) бар (ұсынылмаған). Сондай-ақ ҚОӘБ және экология, санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және т.б. саласындағы мемлекеттік органдардың рұқсатымен орнатуға арналған жобалау материалдары жоқ.

Сурет. 1.57 Бейбарыс биотермиялық шұңқыры

9. Махамбет ауылдық округі

Нысанның атауы: Махамбет ауылы коммуналдық қатты қалдықтар (КҚҚ) полигоны.

Мақсаты: тұтыну қалдықтарын жинау орыны.

Орналасқан жері. Қолданыстағы тұрмыстық қалдықтар полигоны Атырау облысы, Махамбет ауданы, Махамбет а.о. орналасқан. Уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығы туралы актіге сәйкес учаскенің жалпы ауданы 10,0 га (кадастрлық нөмірі 04:065:002:2633, 29.12.2021ж.). Уақытша өтеулі жер пайдалану мерзімі – 5 жыл. Жер категориясы – Елді мекендердің жерлері. Полигон аумағы шектеседі: оңтүстік жағында биотермиялық шұңқырдың алаңына іргелес, солтүстік, батыс және шығыс жағынан бос жерлермен шектеседі. Асфальтты жол полигоннан батысқа қарай 4,2 шақырым жерде орналасқан. Ең жақын тұрғын үйлер (Сарайшық ауылы) ТҚҚ полигонынан солтүстікке қарай 0,6 км-ден астам қашықтықта орналасқан. Жайық өзені полигоннан 1,3 км қашықтықта солтүстікке қарай ағып жатыр.

Пайдалануға берілген жылы: 2014 ж.

Полигон параметрлері: көпбұрышты 135×153,63×149,55×101,45×42×108,71×

×133,92×164,97×155,36.

Қоқыстарды нығыздалған күйінде сақтау биіктігі – 5 м.

Сыйымдылығы: 100000 м3 нығыздалған қалдықтар (25000 тонна).

Жинақталған қалдықтардың мөлшері: 2023 жылғы 10 қарашадағы жағдай бойынша полигонда 2500 (10000 м3) тонна қалдық жиналған. Жыл сайынғы қалдықтарды қабылдау шамамен: 12802 адам * 0,3 = 3840,6 м3 болса, КҚҚ полигонының сыйымдылығы 23 жылға жету керек.

Әсер ету аймағы (санитариялық-қорғаныш аймағы) 1000 м болатын I санаттағы объектілерге жатады.

синтетикалық немесе сазды өткізбейтін экран жоқ;

келіп түсетін қалдық массасын есепке алатын таразылар жоқ;

тұтыну қалдықтарының қозғалысын есепке алу журналы жүргізілмейді;

ағынды суларды және полигон газдарын (соның ішінде метанды) жинау жүйесі жоқ;

полигонды бақылау жүйесі жоқ;

КҚҚ бөлек жинау және/немесе сұрыптау жүйесі дамымаған;

қалдықтар алдын ала өңдеусіз көміледі.

Көзбен шолып тексеру негізінде құрылған полигонның морфологиялық құрамы облыста полигон аумағында орналастыру үшін қалдықтарды қабылдау учаскесінде бөлек жинау және/немесе қолмен сұрыптау жүйесі жоқ екенін көрсетеді (1.58-1.63 сурет.): әртүрлі пластик қалдықтары, шыны, қалайы, картон, орау, тоқыма қалдықтары, ағаш қалдықтары, қалдық шиналар, құрылыс қалдықтары, шифер сынықтары, шөп қосылған көң және т.б., әсіресе ауылдық жерлерде қайта пайдалануға болатын қалдықтар.

Сурет. 1.58 – 1.63 Махамбет полигонының морфологиялық құрамы

КҚҚ полигоны орналасқан аумақта қорықтар, сәулет ескерткіштері, санитарлық тораптар, демалыс орындары және басқа да табиғатты қорғау объектілері жоқ.

Ауылдар аумағында 85 бірлік көлемінде қоқыс жинауға арналған контейнерлер орнатылды. Қоқыс полигонына аптасына 3 рет арнайы техника арқылы тасымалданады. Ауылдардың көшелері таза, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар жоқ. Ауылдық округтегі полигонға ТҚҚ қалдықтарын жинау, шығару, тасымалдау және орналастыру бойынша санитарлық жұмыстарды "Жомартжан" ЖШС мердігер ұйымы жүргізеді, келісім бойынша бюджеттен бөлінген сома 3285,8 мың теңге, оның 1938,8 мың теңге игерілді. Жалпы аудан бойынша санитарлық қызмет көрсетуге жұмсалған жалпы шығын 2023 жылғы мәліметтер бойынша 24360,852 мың теңгені құрайды, оның 14050,22 мың теңгесі игерілді.

1.2 Коммуналдық қалдықтардың жағдайын талдау

Халықаралық практикада ТҚҚ үш бөлікке жіктелген, олар ТҚҚ ортақ құрамына кіретін, бірақ өңдеу және/немесе көму тәсіліне қарай өзара ерекшеленетін үш "қалдық легіне" сәйкес келеді.

1.Коммуналдық қалдықтар (тамақ қалдықтары; қағаз және картон, оның ішінде орау материалдарын қоса алғанда, пластмассалар, орау материалдарын қоса алғанда; шыны, фарфор, фаянс және саз қалдықтары; бау-бақша қалдықтары, ағаш қалдықтары; тоқыма; сүйектер; былғары, резеңке; металл қалдықтары).

2.Қауіпті ТҚҚ – адамның тыныс-тіршілігінің нәтижесінде қалыптасатын тұтыну қалдықтары, сондай-ақ қалыптасу сипаты осыған ұқсас, өзінің құрамы мен қасиетіне қарай қауіпті қалдықтарға жатқызылуы мүмкін өндіріс қалдықтары. Оларға мынадай қалдықтар жатқызылады:

пайдаланылған батареялар мен аккумуляторлар;

пайдаланылған электр жабдығы мен электронды жабдық;

құрамында сынап бар қалдықтар (люминесцентті лампалар мен термометрлер);

медициналық және ветеринариялық қалдықтар;

тұрмыстық химия қалдықтары;

құрамында асбест бар қалдықтар;

адамның тыныс-тіршілігінің нәтижесінде қалыптасатын басқа да қауіпті қалдықтар.

3.Басқа ТҚҚ – қауіпті болып табылмайтын, бірақ жинау, шығару және кәдеге жарату үшін бірінші лектен өзгеше тәсілдерді қолдану талап етілетіндіктен, аралас қалдықтарға жатқызуға болмайтын қалдықтар. "Басқа ТҚҚ" мынадай қалдықтар жатқызылады:

құрылыс қалдықтары;

ірі габаритті қалдықтар;

кәдеге жаратуға жататын автомобильдер;

пайдаланылған автомобиль шиналары;

сарқынды суларды өңдеуден қалған қалдықтар строительные отходы;

Қазіргі уақытта республикадағы ТҚҚ-ның мардымсыз бөлігі ғана (әртүрлі бағалау бойынша 3%-дан 5%-ға дейін) кәдеге жаратылатынын талдау көрсетіп отыр. Тиісінше, қалған қалдықтар полигондарға орналастырылады, бұл ретте олардың құрамындағы қайталама материалдық ресурстар жоғалып кетеді.

Қауіпті тұрмыстық қалдықтар

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында қауіпті тұрмыстық қалдықтардың қалыптасу және оларды халықтан жинау көлемін қандай да бір есепке алу жүргізілмейді. Бұған медицина мекемелерінде жиналатын медициналық қалдықтарды есепке алудың қатысы жоқ. Дегенмен, қауіпті қалдықтар, әдетте, халықтан, кәсіпорындар мен ұйымдардан жиналатын ТҚҚ-ның жалпы массасының шамамен 1%-ын құрайтынын әлемдік тәжірибе көрсетіп отыр.

Пайдаланылған батареялар мен аккумуляторлар.Қазақстанда қауіпті тұрмыстық қалдықтардың осы түрін жинау мен арнайы өңдеудің қандай да бір орталықтандырылған жүйесі жоқ. Атап айтқанда, кез келген үлгідегі пайдаланылған аккумуляторлар мен батареяларды кәдеге жарату үшін өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігінің жүйесі құрылмаған, бұл көбінесе, тиісті нормативтік құқықтық базаның болмауына байланысты. Осылайша, қалдықтардың бұл түрі, негізінен, ТҚҚ-ның ортақ легімен жиналады және қазіргі полигондарға не үйінділерге көмуге түседі.

Алайда, пайдаланылған автомобиль (қорғасын) аккумуляторларын жинайтын реттелмейтін стихиялы нарық бар. Бұл ретте жиналған аккумуляторлар бейберекет тәсілмен, көбінесе еңбек пен денсаулықты қорғау қағидалары бұзыла отырып өңделеді және кейіннен түсті металдардың бөліп алынған құнды фракциялары қайта балқытуға түседі.

Пайдаланылған электр жабдығы мен электронды жабдық.Қауіпті қалдықтардың бұл түрінде орын алған жағдай жалпы пайдаланылған аккумуляторлар мен батареяларда байқалып отырған жағдайға ұқсас. Сондай-ақ электр аспаптары мен тұрмыстық техниканың жекелеген түрлерін қабылдау және бейберекет өңдеу бойынша шектеулі стихиялы нарық бар, негізінен оның мақсаты – түсті және қымбат бағалы металдарды алу. Өндірушілер мен өнім берушілердің жабдық пен техниканы кәдеге жарату үшін кеңейтілген жауапкершілігінің жүйесі жолға қойылмаған.

Құрамында сынап бар қалдықтар (люминесцентті лампалар мен термометрлер). Құрамында сынап бар қалдықтардың өз ерекшелігі бар. Атап айтсақ, кейіннен қайта өңдеу (демеркуризация) мақсатында ұйымдар мен мекемелерде құрамында сынап бар (люминесцентті) лампаларды және медицина мекемелерінде сынапты термометрлерді жинау жүйесі жолға қойылған. Сонымен бірге Қазақстанда құрамында сынап бар қалдықтарды өңдейтін және/немесе қайта өңдейтін кемінде 16 кәсіпорын жұмыс істейді, олардың ішінде 8 кәсіпорын демеркуризациямен айналысады. Алайда, халықтан құрамында сынап бар қалдықтарды жинау жүйесі жоқ, оның бір себебі – тиісті нормативтік құқықтық базаның, сондай-ақ осы қалдықтарды қабылдау пункттерінің болмауында. Осылайша, бұл қалдықтар халықтан ТҚҚ-ның жалпы легіне түседі.

Медициналық және ветеринариялық қалдықтар. Жоғарыда атап өтілгендей, қалдықтардың осы түрін есепке алу, жинау және кейіннен өңдеу жүйесі медициналық және ветеринариялық мекемелер үшін ғана жолға қойылған. Бұл жүйе Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің қарамағында. Алайда, халықтан медициналық және ветеринариялық қалдықтарды жинау жүйесі жоқ, оған тиісті нормативтік құқықтық базаның, сондай-ақ осы қалдықтарды қабылдау пункттерінің болмауы себеп болып отыр. Осылайша, бұл қалдықтар халықтан ТҚҚ-ның жалпы легіне түседі.

Тұрмыстық химия қалдықтары. Халық үшін де, кәсіпорындар мен ұйымдар үшін де тұрмыстық қауіпті қалдықтардың бұл түрін жинау мен кәдеге жаратудың жолға қойылған жүйесі жоқ. Мұнда да осы қалдықтарды жинауды, өңдеуді (жоюды) және көмуді регламенттейтін нормативтік құқықтық база жоқ. Соның салдарынан тұрмыстық химияның бұл қалдықтары ТҚҚ-ның жалпы легіне түседі.

Құрамында асбест бар қалдықтар. Соңғы жылдары Қазақстан Республикасында қалдықтардың осы түріне қатысты өзгерістер болып жатыр. Атап айтқанда, нормативтік құқықтық базаға құрамында асбест бар қалдықтарды есепке алуға қойылатын талаптарды қатаңдататын және оны регламенттейтін өзгерістер енгізілуде. Алайда, бұл қалдықтарды жинау және өңдеу не көму тұрғысынан елеулі өзгерістер әлі бола қойған жоқ. Атап айтқанда, бұл қалдықтарды бөлек жинау және уақытша сақтау жүйесі жолға қойылмаған, оларды есепке алу жүргізілмейді және оларды өңдеу не көму үшін арнайы объектілер жоқ.

Қауіпті қалдықтарды жинау мен көму жүйесінің түйінді проблемалары.

Жоғарыда баяндалғанды қорытындылай келе, тұрмыстық қауіпті қалдықтармен жұмыс істеу саласында қазіргі кезде мынадай түйінді проблемаларды бөліп көрсетуге болады:

тұрмыстық қауіпті қалдықтарды есепке алу жүйесінің болмауы;

бөлек жинаудың жолға қойылған жүйесінің мүлдем дерлік болмауы;

құрамында сынап бар тұрмыстық қалдықтарды қоспағанда, қауіпті тұрмыстық қалдықтарды өңдеу не жою жөніндегі кәсіпорындар мен объектілердің болмауы;

қауіпті тұрмыстық қалдықтарды көметін арнайы объектілердің болмауы;

есепке алу, жинау, өңдеу, жою және көму саласындағы нормативтік құқықтық базаның дамымауы;

пайдаланылған қауіпті тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату үшін өндірушілер мен өнім берушілердің кеңейтілген жауапкершілігінің болмауы.

Басқа тұрмыстық қалдықтар.

Қауіпті тұрмыстық қалдықтар сияқты, қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында басқа тұрмыстық қалдықтардың қалыптасу және оны халықтан жинау көлемін қандай да бір есепке алу жүргізілмейді. Құрылыс қалдықтары мен ірі габаритті қалдықтар халықтан, кәсіпорындар мен ұйымдардан жиналатын ТҚҚ-ның жалпы массасының шамамен 5%-ын құрайтынын әлемдік тәжірибе көрсетіп отыр.

Тұтастай алғанда, қалдықтардың бұл түрін бөлек жинау жүйесі жолға қойылмағанын атап өтуге болады, атап айтқанда, халықтан мұндай қалдықтарды жинайтын орталықтандырылған пункттер жоқ. Сондай-ақ оларды қайта өңдейтін арнайы кәсіпорындар да жоқ.

Төменде басқа тұрмыстық қалдықтардың әрбір түрі үшін бөлек-бөлек ағымдағы жағдайдың ерекшеліктері қысқаша келтірілген.

Құрылыс қалдықтары. Ерекшеліктері жоқ.

Ірі габаритті қалдықтар. Басқа тұрмыстық қалдықтардың бұл түрі үшін жинаудың шектеулі стихиялы нарығы бар, оның мақсаты – құнды құрамдас бөліктерін (мысалы, ескі жиһаздан сүректі) алу.

Кәдеге жаратылуға тиіс автомобильдер Қазақстан экономикасының дамуымен бірге автомобиль паркі де ұлғайып келеді, пайдаланылған автомобильдердің де саны артып келеді.

Қазіргі уақытта пайдаланылған автомобильдерді қайта өңдеуге қойылатын талаптар заңнамалық тұрғыдан реттелмейді. Пайдаланылған автомобильдерді қайта өңдеу жөніндегі ресми кәсіпорындар жоқ. Сонымен қатар, басқа тұрмыстық қалдықтардың осы түрін металл сынықтары ретінде қабылдайтын шектеулі стихиялы нарық бар.

Пайдаланылған автомобиль шиналары. Автомобиль паркінің өсуі жаңа қалдықтардың, оның ішінде тозған шиналардың қалыптасуына әкеп соқтыратыны сөзсіз. Облыстардың аумақтарында тозған шиналар әртүрлі көлемде жинақталған, бұлар қазіргі уақытта қалдықтар пайда болған жерлерде, стихиялы үйінділерде ашық және жабық тәсілдермен сақталады.

2012 жылы "Қалдықтар. Автокөлік шиналары. Жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік талаптары" атты Қазақстан Республикасының 2187-2012 ҚР СТ ұлттық стандарты қабылданды, онда қалдықтарды сақтаудың, тасымалдаудың, кәдеге жаратудың және өңдеуді нақты тәртібі айқындалған.

Қазақстанда басқа тұрмыстық қалдықтардың осы түрін қайта өңдеу жөнінде инфрақұрылым бар. Астана, Алматы, Шымкент, Қызылорда қалаларында тозған шиналар мен резеңке-техникалық қалдықтарды қайта өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындар жұмыс істейді. Сонымен қатар, пайдаланылған автомобиль шиналарының көпшілігі санкцияланбай өртеледі және полигондарға көміледі. Тозған шиналарды регенерат, құрылыс мақсатындағы және техникалық мақсаттағы материалдар өндірісі үшін қайталама шикізат ретінде пайдалану үлесін ұлғайту қажет.

Сарқынды суларды өңдеуден қалған қалдықтар. Басқа тұрмыстық қалдықтардың бұл түрі өзінің қалыптасу табиғаты жағынан жоғарыда қарастырылған ТҚҚ түрлерінің бәрінен өзгешеленеді. Өзгеше айтқанда, бұл қалдықтар өнеркәсіптік қалдықтар санатына жатқызылады, өйткені елді мекендердің кәріздік тазарту құрылыстарында (бұдан әрі – КТҚ) тұрмыстық сарқынды суларды тазарту процесінде пайда болады. Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу тұрғысынан КТҚ-дан шығатын қалдықтардың екі түрі қызығушылық тудырады: бастапқы тұндырғыштарда жиналатын органикалық фракция және аэротенктерден алынатын пайдаланылған активті тұнба. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында бұл қалдықтар өңделмейді. Бұл Шымкент қаласына қатысты емес, мұндағы кәсіпорындардың бірінде өзгелерімен қатар КТҚ шөгіндісін анаэробты ыдырататын қондырғы салу көзделетін инвестициялық жоба іске асырылуда.

Су-кәріз секторының басқа кәсіпорындарына КТҚ-дан шыққан қалдықтар не шөгіндіні кептіруге және сақтауға арналған арнайы алаңдарға (тұнба алаңдары) жинақталатын, не кейіннен тыңайтқыш ретінде пайдалану үшін жеке және заңды тұлғаларға сатылатын практика тән. Кәдеге жаратудың соңғы тәсілі заңды болып табылмайтынын атап өту керек, өйткені санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес КТҚ-дан алынған шөгіндіні техникалық дақылдар мен жем-шөп дақылдарын өсіру үшін ғана тыңайтқыш ретінде пайдалануға болады. Алайда, су-кәріз секторының кәсіпорындарында КТҚ-дан алынған шөгіндінің соңғы пайдаланылуын бақылау мүмкіндігі жоқ.

Сонымен қатар, МБӨ технологияларын, яғни биогаз өндіру және кейіннен "жасыл" электр энергиясын өндіру мақсатында анаэробты ыдырату технологияларын пайдаланатын ТҚҚ өңдеу жөніндегі зауыттарда КТҚ-дан алынған қалдықтардың органикалық фракцияларын өңдеу әлеуеті бар.

Басқа тұрмыстық қалдықтарды жинау мен кәдеге жарату жүйесінің түйінді проблемалары қауіпті тұрмыстық қалдықтардың проблемасына ұқсас. Атап айтқанда, осы қалдықтардың қалыптасу көлемін есепке алу жүйесі жоқ, оларды бөлек жинау жолға қойылмаған, оларды қайта өңдеу жөніндегі қуаттар жоқ, осы салада құқықтық реттеу жолға қойылмаған және соңғысы, басқа тұрмыстық қалдықтарды, атап айтқанда қаптама материалдарын кәдеге жарату үшін өндірушілер мен өнім берушілердің кеңейтілген жауапкершілігінің жүйесі жоқ.

КҚББ іске асырылуын талдау

Позитивті факторлар:
1. Бұл сектор әлемдік тәжірибеде зерттелген – оны жаңғыртудың дәлелденген технологиялары мен шешімдері бар.
2. Нарық әлеуетті инвесторлар мен жеке қаржыландыру көздері үшін ашық.
3. "Жасыл" энергетиканы дамыту үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды пайдаланудың бар әлеуеті.
4. КТҚ-дан алынған қайталама ресурстарды пайдалану әлеуеті.

Теріс факторлар:
1. Жинау жүйесі дамымаған, негізінен КҚҚ бөлек жинау.
2. Республиканың барлық дерлік аумағында қалдықтарды алдын ала өңдеусіз көму.
3. Қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату көлемінің төмендігі.
4. Қолданыстағы қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру орындарының санитарлық ережелерге және экологиялық талаптарға сәйкес келмеуі.

Мүмкіндіктер:
1. КҚҚ жинау мен сұрыптаудың тиімді жүйесі.
2. ТҚҚ басқару жүйесіне аймақтық тәсілді енгізу.
3. Қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату көлемін ұлғайту.
4. КҚҚ жинаудың, тасымалдаудың және өңдеудің маңызды және үнемді құралдарына қол жеткізу.
5. Аудан аймағында полигондарды рекультивациялау.
6. Халықаралық стандарттарға сәйкес келетін КҚҚ полигондарын салу.
7. Жер учаскелерін қатты тұрмыстық қалдықтарды ластаудан және қоқыстан босату, ауыл шаруашылығы жерлерін қалпына келтіру, жер ресурстарын ұтымды пайдалану.

Қатерлер:
1. Қалдықтардың жинақталған аймақтарында күрделі экологиялық жағдайлардың пайда болуы.
2. Шығарылатын қалдықтар көлемінің еселеп артуы.
3. Климаттың өзгеруіне әсер ететін қолданыстағы полигондардың ауаны ластауы.
4. Белгілі бір аумақта ғана тіршілік етуге тән өсімдіктер мен жануарлардың әртүрлі түрлерінің жойылуы.
5. Ауыл шаруашылығына жарамды жерлердің қысқаруы.
6. Барлық тірі организмдерде әртүрлі аурулардың дамуы.

1.3 Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қызметтері саласындағы тарифтердің нормативтік базасы

Атырау облысы Махамбет аудандық мәслихатының 2023 жылғы 7 сәуіріндегі №19 шешімімен Махамбет ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және шығару бойынша халыққа арналған тарифтер бекітілді:

Кесте 1.64

Махамбет ауданы бойыншахалық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауғажәне көмуге арналған тарифтер

Атауы	Есептік бірлік	Теңге (қосылған құн салығысыз)
Жайлы үйлер	Бір тұрғыннан, айына	265,40
Жайлы емес үйлер	Бір тұрғыннан, айына	285,06
Бір бірлігіне (көлеміне) жылдық тариф	1 м3	1965,93

Облыста аудан аумақтарын санитарлық тазалау және коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бойынша қызмет көрсету саласында бірнеше кәсіпкерлер бар, олар: "Нұрай" ЖК, "Болатова" ЖК, "Жомартжан" ЖШС, "Қорғанов" ЖК, ЖШС "Қызмет Сервис Сарайшық".

Махамбет ауданының барлық ауылдық округтерінде қоқыс (қайта өңдеуге жарайтын) жинайтын пункттер жоқ. Төменде облыс орталығы – Атырау қаласындағы қоқыстарды (қайта өңдеуге жарайтын) қабылдау пункттері берілген:

1)Темирсбыт - Қайта өңдеуге жарайтын қоқыстарды қабылдау пункттері, Металлообработка 66, Гурьевснаб ауданы, Атырау;

2)Аскар и К – Макулатура қабылдау пункттері, металлолом қабылдау: Құттығай батыр к-сі, 7Б, қ. Атырау, Қазақстан, телефон +7 (775) 260-01-18;

3)Asia Metal Scrap - Макулатура сатып алу, металл қабылдау және өңдеу компаниясы: Құттығай батыр к-сі, 51, қ. Атырау, телефон +7 (7122) 98-00-75;

4)Eco Like Қайталама шикізатты қабылдау, қара және түсті металл сынықтарын қабылдау: Зейнолла Қабдолов д-лы, 52, қ. Атырау;

5)Eco Like Макулатура және қайталама шикізат, қалдықтарды жою: 2-і к-сі, 7Б, СМП-136 шағын ауданы, Атырау, Қазақстан. Телефон +7 (775) 000-23-25. сайт ecolike.kz.;

6)Аскар и К Қайталама шикізатты қабылдау, металлолом сатып алу:Құттығай батыр к-сі, 4, қ.Атырау;

7)Металлолом қабылдау Макулатура қабылдау пункттері, металл қабылдау: Жәнібек Хан к-сі, 18А, қ. Атырау;

8)Аккумулятор қабылдау, дүкен Макулатура сатып алу, металлолом қабылдау пункті: Сырыма Датов к-сі, 188, қ.Атырау;

9)Қайталама шикізатты қабылдау: қ. Атырау, Элеватор ауданы;

10)Металлолом сатып алу: Макулатура және қайталама шикізат қабылдау пункттері: Ақын Сара д-лы, 21, қ.Атырау,телефон +7 (700) 410-11-11.

2. ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕР

Бағдарламаның мақсаты	Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму бойынша көрсетілетін қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру, қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу үлесін арттыру, сондай-ақ қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету.
Бағдарламаның міндеттері	1. Коммуналдық қалдықтарды (қауіпті, көлемді, автокөлік және басқалар) түзілу көзіне бөлек жинауды кеңінен енгізу. 2. Санитарлық және экологиялық нормаларға сәйкес келмейтін қолданыстағы ҚҚҚ полигондарын рекультивациялау. 3. КҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту. 4. Тұрмыстық қатты қалдықтар полигондарының жұмыс істеп тұрғандарын қалпына келтіру және санитариялық қағидалардың заманауи талаптарына сай келетін, тұрмыстық қатты қалдықтарды қабылдау, сұрыптау, өңдеу және көму инфрақұрылымы күрделі жаңаларын салу. 5. Тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеуді "жасыл" экономиканы дамыту қағидаттары мен тұжырымдамасы шеңберінде және соларға сәйкес өңдеуді енгізіп, жүйелі түрде өрістету. 6. КҚҚ бөлек жинау жүйесін жетілдіру.
Мерзімдері және бағдарламаны іске асыру кезеңдері	2024 - 2033 жылдар
Межелі көрсеткіштер	1) Тұрмыстық қатты қалдықтарды түзілу көзінде бөлек жинауды енгізу – 100 %; 2) КҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту – 100 %; 3) Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу – 100 %. 4) КҚҚ өңдеу қондырғыларын енгізу (50%). 5) Санитарлық және экологиялық нормаларға сәйкес келмейтін қолданыстағы КҚҚ полигондарын рекультивациялау (70%).
Қаржыландыру көздері	Жергілікті бюджет, Жеке инвестиция, Республикалық бюджет

Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар мынадай базалық қағидаттарға сәйкес әзірленген:

қалдықтармен тұрақты жұмыс істеу қағидаты, ол қалдықтармен жүргізілетін барлық операцияларды тиісті бақылауды қамтамасыз етуге, қалдықтарды көмуге байланысты қоршаған ортаға келтірілетін зиянды қысқа, орта және ұзақ мерзімді перспективада төмендетуге арналған;

"ластаушы төлейді" қағидаты – қоршаған ортаның ластануына жауапты адам қоршаған ортаның қолайлы жағдайын қамтамасыз ету үшін қалдықтармен жұмыс істеу бойынша мемлекеттік органдар мақұлдаған шығыстарды көтеруі тиіс;

ашықтық және айқындылық қағидаты – көрсетілетін қызметтерге ашық тендерлерді біртіндеп орнықты енгізу, берілетін конкурстық ұсыныстарды ашық бағалау және нормалар мен стандарттарды әділ қолдану;

қалдықтармен жұмыс істеу және оларды өңдеу технологияларының иерархиясы қағидаты;

барынша жақсы қолжетімді және шығынды әрі тиімді технологияларды енгізу қағидаты;

өңделетін қуаттардың қалдықтардың қалыптасу көзіне жақын орналасуы қағидаты.

3.МАҚСАТҚА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ, НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

Қол жеткізу жолдары мен шаралар жүйесі қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіруге бағытталған ұйымдастырушылық, ғылыми-техникалық, технологиялық, сондай-ақ экономикалық шараларды қамтуы мүмкін.

3.1 КҚҚ басқару жөніндегі шетелдік оң тәжірибеге шолу

ТҚҚ басқару саласында жоғары стандарттарға қол жеткізген елдердің қатарына, ең алдымен Еуропа Одағының елдері жатады. Еуропа Одағының (бұдан әрі – ЕО) елдерінде ТҚҚ-мен жұмыс істеу саласын реттеу Директивалардың негізінде жүргізіледі. Директиваға сәйкес қатысушы мемлекеттер орынды қағидаларға және қалдықтарды басқару әдістеріне сәйкес иерархияны сақтауға тиіс.

Бұл ретте, басымдықтардың мынадай ұғымдары айқындалады:

қалдықтардың қалыптасуын болдырмау: қалдықтардың санын және олардың қоршаған ортаға немесе адам денсаулығына келеңсіз әсерін немесе осы заттың құрамындағы зиянды заттардың санын қысқарту үшін зат қалдыққа айналғанға дейін шара қолдану қажет;

қайтадан пайдалану: одан кейін затты ол арналған мақсатта қайтадан пайдалануға болатын кез келген әрекет;

қайтадан пайдалануға дайындау: қалдыққа айналған өнімдерді немесе өнімдердің құрауыштарын одан кейін қосымша өңдемей пайдалануға болатын тестілеу, тазарту немесе жөндеу;

қайта өңдеу: қандай да бір мақсатта пайдалану үшін қалдықтарды бұйымдарға, материалдарға немесе заттарға қайтадан өңдеу (энергия немесе отын алуды қоспағанда);

көму: қалдықтарды ауаға, жерге немесе суға орналастыру, тіпті бұл әрекет материалдық ресурстарды немесе энергияны алудың қайталама салдары ретінде болса да.

Иерархиядан көрініп тұрғандай, қалдықтарды бұйымдар, материалдар немесе заттар өндірісі үшін пайдаланудың қалдықтарды энергия немесе отын алу үшін пайдаланудың алдында зор басымдығы бар. Қалдықтарды жинаумен, тасымалдаумен және қайта өңдеумен айналысатын компанияның меншік нысанына қарамастан, ЕО елдерінде қалдықтармен жұмыс істеудің барлық дерлік схемаларында қалдықтарды тікелей олар қалыптасатын жерлерде (үй қожалықтарында, өндірісте, офистік үй-жайларда және т.б.) бастапқы сұрыптау көзделеді. ЕО елдерінде 2015 жылға қарай тым болмағанда қағазға, пластмассаға, шыны мен металға қатысты бөлек жинауды енгізу мүмкін болды.

Сурет. 3.1 Германияда қоқыстарды бөлек жинау

Органикалық қалдықтар да бөлек жиналып, қорда өндіру мен биоыдырату үшін пайдалануға жіберілуге тиіс немесе үй жануарларына беріледі.

Сурет.3.2 Үйде компост жасау әдісі.

Азық-түлік қалдықтарын компост салатын шелек.

Қалдықтарды сұрыптаудың неғұрлым жиі кездесетін нұсқаларында қауіпті және қауіпсіз қалдықтарға бөлу көзделеді. Қауіпті қалдықтар бөлек жиналып, арнайы жинау пункттеріне жіберілуге тиіс, сол жерден олар арнайы компанияларға өңдеуге жіберіледі. Жеке тұлғалар, әдетте, қауіпті қалдықтарды жинау пункттеріне өздері әкеледі.

Өнеркәсіптік кәсіпорындар үшін жинауды тікелей өндірісте ұйымдастыруға болады. Қалдықтардың қалған түрлері үшін (мысалы, гальваникалық элементтер) өңдеуші компаниялар қоғамдық жерлерде, мысалы, супермаркеттерде жинау пункттерін ұйымдастыра алады. Халықтың назарын аудару үшін жинауға арналған ыдыстар ашық түстермен боялады, олардың қатарына қалдықтардың тиісті түрлерімен жұмыс істеу туралы ақпараты бар стенділер орналастырылуы мүмкін.

Қалған қауіпсіз қалдықтардан ірі габаритті қалдықтар бөліп алынады: тұрмыстық және офистік техника, құрылыс қоқысы, жиһаз және т.б. Бұл қалдықтар, әдетте, арнайы жинау пункттеріне шығарылады, онда олардың негізгі элементтері (мысалы, тоңазытқыштардан фреон) алынып, кейіннен арнайы компаниялар оларды қайта өңдеуді және/немесе кәдеге жаратуды жүзеге асырады.

Көрсетілген Директиваға сәйкес полигондар көмілетін қалдықтардың түріне қарай үшке бөлінеді: қауіпті қалдықтарға арналған полигондар, қауіпсіз қалдықтарға арналған полигондар, инертті қалдықтарға арналған полигондар. ТҚҚ қауіпсіз қалдықтарға арналған полигондарға көміледі. Қауіпсіз қалдықтарға арналған полигондарға топырақты, жерасты және жерүсті суларды қорғау (жерді оқшаулау, фильтратты жинау және залалсыздандыру, геологиялық тосқауыл), жер бетін оқшаулау, үйінді газын жинау, биологиялық қайта қопсыту, мониторинг, түсетін қалдықтарды бақылау, қалдықтарды тығыздау, оңалту (объектіні күтіп ұстау және мониторингтеудің 30 жыл мерзімге арналған бағдарламасын іске асыру), рұқсат және басқалары бойынша талаптар қойылады.

Шет елдердің бәрінде белгілі бір шамада тауарлар мен қаптама өндірушісінің өздері нарыққа айналымға енгізген осы тауарлар мен қаптаманың тіршілік циклі үшін кеңейтілген жауапкершілік (ӨКЖ) қағидаты іске асырылады. ЕО елдерінде қаптама мен қаптама материалдарына қойылатын міндетті талаптар енгізілген, онсыз өнімді ЕО бірыңғай нарығына шығаруға болмайды:

қаптаманың көлемі мен массасы тауардың сақталуы мен тұтынушының қауіпсіздігін қамтамасыз етуі үшін ең аз қажетті болуға тиіс;

қаптаманың құрамына қауіпті заттардың ең аз көлемі ғана кіруі тиіс (атап айтқанда, қорғасын, кадмий, сынап пен хром қамтылуының шекті жол берілетін нормалары белгіленуге тиіс);

физикалық қасиеті мен дизайны жағынан қаптама бірнеше мәрте пайдалануы үшін, ал қызмет мерзімі аяқталғаннан кейін қайталама айналымға енгізу үшін жарамды болуға тиіс. Яғни пайдаланылған қаптама тауар өніміне қайта өңделуге және/немесе энергетикалық мақсаттарда рекуперациялануға тиіс;

өнім өндірісі кезінде бастапқы шикізат пайызын азайту, қайталама шикізатты пайдалану мүмкіндіктерін іздестіру.

Сондай-ақ ЕО елдерінде осы сектор бойынша халықпен белсенді жұмыс жүргізіледі. Осылайша, ЕО-да жұмыс істейтін негізгі қағидат – "ластаушы төлейді".

3.2 Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

Бағдарламаны іске асырудың кезеңдік тәсілі.

1-кезең – пилоттық, 2024 – 2033 жылдар. Бұл кезеңде ТҚҚ басқару бойынша өңірлік бағдарламаларды дайындау, Бағдарламаны іске асыру тетіктері мен қағидаттарын пилоттық енгізу көзделеді. Халықпен тығыз жұмыс істеу.

Махамбет ауданы аумағында 11 қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны, бір қолданыстан шыққан қалдықтар үйіндісі (Еңбекшіл ауылы) және бір жаңа қоршалған қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны (Ақжайық ауылы) бар. Демек, жалпы саны 30797 адам тұратын және 500-ге жуық шаруа қожалығы 2 демалыс орны жұмыс істеп тұрған ауданда 11 полигоны жұмыс істейді. Қолданыстағы барлық полигондар Қазақстан Республикасы заңнамасының экологиялық талаптары мен санитарлық нормаларына сәйкес келмейді.

Сондықтан, қолданыстағы 11 полигонның орнына Қазақстан Республикасы заңнамасының экологиялық және санитарлық талаптарына сәйкес келетін 2-3 ТҚҚ өткізу пункті мен 1-2 жаңа ТҚҚ полигонын салу орынды деп санаймыз. Құрылыс кезінде қызмет көрсететін елді мекендерден қысқа қашықтықта орналасқан 3-5 полигонды (полигондарды) пайдалануда қалдыру ұсынылады. Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейтін барлық полигондардың қалған бөлігі рекультивациялануы және жойылуы тиіс. Ақжайық ауылындағы жаңа қоршалған қатты қалдықтар полигонының қажеттiлiгін анықтап, оны Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары бойынша өткізу станциясына немесе жаңа типтi КҚҚ полигонына сәйкестендiру ұсынылады.

Тұрғындармен өзара іс-қимыл жасау және коммуникация шаралары.

ТҚҚ басқаруда кең жұртшылықты хабардар ету үлкен рөл атқарады. Хабардар ету ТҚҚ басқару жүйесін жоспарлауға ең ерте кезеңде енгізілетін болады.

Қысқа мерзімді перспективада негізгі көңіл ТҚҚ басқарудың тиімді жүйесі болуының маңыздылығы жөніндегі міндеттерге шоғырланатын болады:

қалдықтармен қате жұмыс істеудің теріс әсерін талқылау;

қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы сәтті практикалық тәжірибені танымал ету;

ауданда қалдықтармен жұмыс істеу жүйесінің танылуы (қоқыс контейнерлерінде/қалдықтарды жинау сауаттары мен машиналарда логотиптің бейнеленуі);

Бағдарламаның міндеттеріне қол жеткізу үшін жұртшылықтың және жүйенің басқа да қатысушыларының міндеттерін айқындау;

бөлек жинау мен қайталама материалдық ресурстарды пайдалану артықшылықтарын көрсету

қалдықтармен жұмыс істеу жүйесіндегі өзгерістер және осындай өзгерістердің мақсаттары туралы халықты уақтылы хабардар ету;

қалдықтармен жұмыс істеудің тиімді жұмыс істеп тұрған жүйесіне қажетті инвестициялар жөнінде хабардар болуды арттыру.

Мүдделі жұртшылықтың түйінді топтарына:

тұрғындарға (жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін (үй шаруашылығындағы әйелдер, зейнеткерлер, балалар, жұмыссыздар);

мұғалімдерге, волонтерлерге, белсенділер топтары мен мемлекеттік емес ұйымдарға бірінші кезектегі назар аударылатын болады.

Жұртшылықты хабардар ету жөніндегі іс-шаралар қалдықтармен жұмыс істеу бойынша тұрғындармен ақпараттық жұмыс жасау жоспарында көзделіп, мыналарды қамтиды:

жергілікті газеттердегі жарияланымдар;

мектептерде, кең жұртшылық арасында тарату үшін материалдық ресурстарды қайта пайдалану туралы ақпараттық материалдар;

жасыл қалдықтарды үйде компостирлеу туралы кітапшалар;

оқушылар мен студенттердің полигондарға танысу үшін баруларын ұйымдастыру;

оқушылар арасында қалдықтар тақырыбына суреттер, фотосуреттер конкурстары;

оқушыларға, студенттер мен мемлекеттік емес ұйымдарға арналған "Мен тұратын жердегі қалдықтар" тақырыбында интерактивті семинарлар өткізу.

Қалдықтарды жинау және тасымалдау.

Бағдарламада алға қойылған мақсаттарды іске асыру ТҚҚ жинау және шығару бойынша көрсетілетін қызметтер сапасын:

1)КҚҚ уақтылы шығаруды қамтамасыз ету үшін контейнерлер мен қоқыс тасығыштар паркін жаңарту, іргелес аумақтардың ластануын болдырмау, контейнерлік алаңдардың эстетикалық түрін сақтау;

2)ТҚҚ бөлек жинауды енгізу;

3)ТҚҚ-ның қауіпті және басқа түрлерін бөлек жинау арқылы арттыруды болжайды.

Алға қойылған міндетті шешу үшін техникалық базаны арттыру, атап айтқанда контейнерлік алаңдарды салу, жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне байланысты контейнерлерді сатып алу және олардың дизайнын әзірлеу, қоқыс тасығыштар мен басқа да қажетті техника паркін жаңарту жөніндегі іс-шаралар орындалатын болады.

Ауылдық елді мекендерде коммуналдық қалдықтарды жинауды ұйымдастыру өңделуге немесе көмілуге тиіс қалдықтарды өңірлік сұрыптау орталықтарына немесе полигондарға қайта бағыттау арқылы ауыстырып тиеу пункттерін құру арқылы жүзеге асырылады.

Тасымалдау станциясы - қоқыс жинайтын көліктер жақын маңдағы өндірілетін орындардан қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдайтын пункт. Қалдықтарды тасымалдау станциясында қалдықтар шағын көліктерден түсіріліп, үлкенірек контейнерлерді ұзақ қашықтыққа тасымалдайтын үлкенірек мамандандырылған көліктерге тасымалданады. Тасымалдау әдетте одан әрі орналастыру үшін полигонға немесе қалдықтарды өңдеушіге дейін жүзеге асырылады.

Қалдықтарды жергілікті көліктерден үлкенірек қоқыс тасымалдайтын көліктерге немесе көліктің басқа түрлеріне тасымалдау 100 шақырымнан астам қашықтағы қоқыс алаңдарына тасымалдау құнын төмендетеді. Бұл белгілі бір аумақта қоқыс жинау жұмыстарына тағайындалған көліктерді, қоқыс таситын көліктерді және олардың бригадаларын белгіленген аумақтағы жинау жұмыстарына уақыт бөлу үшін босатады. Қалдықтарды тасымалдау станциялары қатты тұрмыстық қалдықтарды үнемді тасымалдаудың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.

Қалдықтарды тасымалдау станциясы қалай жұмыс істейді:

Қалдықтарды тасымалдау станциясындағы әдеттегі процестерге қоқыс машиналарын түсіру, қажетсіз заттарды тексеру және шығару (мысалы, автомобиль аккумуляторлары, шиналар, үйінді қалдықтар), тығыздау жабдығы арқылы қалдықтарды нығыздау және үлкен көліктерге тасымалдау жатады.

Эстакададан қалдықтарды тиеу

Қалдықтарды конвейер арқылы тиеу

Нысан әдетте ашық немесе жабық аумақты, салмақ өлшеу аймағын және қалдықтарды тасымалдау аймағын қамтиды. Сонымен қатар, қалдықтарды тасымалдау станциясы қалдықтарды тасымалдау желісінің жұмысына арналған жабдықпен жабдықталуы мүмкін, мысалы, ірі көлемдегі қалдықтарға арналған ұсақтағышпен, эстакадамен, пандуспен немесе қалдықтарға қол жеткізуге және үлкенірек контейнерлерге тасымалдауға арналған конвейері бар шұңқырмен немесе пресстер (қалдықтарды түсіру әдісіне байланысты), қалдықтарды нығыздауға арналған пресс-нығыздағыштар. Сондай-ақ қалдықтарды тасымалдау станциясында шелек тиегіш немесе грейфер қондырғысы болуы мүмкін. Елді мекендердің жанында қоқыс тасымалдау станцияларының орналасуы сұрақтар тудыруы мүмкін. Сондықтан қалдықтарды тасымалдау станцияларына қойылатын талаптар бар, олардың орындалуы осы типтегі нысандардың толық жұмыс істеуін қамтамасыз ете алады.

Коммуналдық қалдықтарды "қалыптасу көзінен" бөлек жинауды енгізу

"Қалыптасу көзінен" бөлек жинауды енгізу үшін бөлек жинауды енгізудің мынадай қадамдары көзделеді:

1-қадам. Биологиялық ыдырайтын (тамақ және жасыл) коммуналдық қалдықтарды "қалыптасу көзінен" бөлек жинау енгізілетін өңірде осындай қалдықтарды көмгенге дейін оларды өңдеу жүйесі бар болған жағдайда, осындай қалдықтарды жинауға арналған жеке, таңбаланған контейнерді орнату арқылы енгізу. Атап айтқанда бұл – шарушылық қожалықтар.

Сурет. 3.3 Биологиялық ыдырайтын (азық-түлік және жасыл) коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесі

Сурет. 3.4 Өсімдіктерді ұрықтандыру үшін үйде компост дайындауға арналған қадамдық нұсқаулар

2-қадам. Қаптамалар мен шыны ыдысты өндірушінің немесе импорттаушының одан әрі пайдалануын немесе өңдеуін қамтамасыз ету үшін оны жинаудың тиімді жүйесін ұйымдастыру мақсатында қаптамалар мен шыны ыдыстың кепіл құнын енгізу.

3-қадам. Қоғамдық орындарда қайталама материалдарды бөлек жинауды енгізу. Қоғамдық орындарда қайталама материалдық ресурстар (қағаз/қатырма қағаз, пластмасса, шыны, металл) үшін қосымша контейнерлерді орнату.

4-қадам. "Қалыптасу көзінен" қайталама материалдарды бөлек жинауды контейнерлік алаңда қайталама материалдық ресурстар (қағаз/қатырма қағаз, пластмасса, шыны, металл) үшін қосымша контейнерлерді орнату арқылы енгізу, бұл ретте барлық қайталама шикізат бір контейнерде орналастырылады. Ол үшін тұрғындардың оларды тез сәйкестендіруі үшін көлемі кемінде 1,1 текше метр, боялған және таңбаланған контейнерлерді пайдалану қажет.

Сурет. 3.5 Үйде бөлек жинауға арналған контейнерлер

Сурет. 3.6 Қоғамдық орындарда бөлек жинауға арналған контейнерлер.

Қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинау жүйесін жасау

Осы бағыттағы жұмыс мынадай тетік бойынша жүргізіледі:

батарейкалар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары секілді қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинау пункттерін құру (ЖАО). Осындай қалдықтарды жинау пункттері қоғамдық орындарда құрылатын болады және тұрғындар онда осындай қалдықтарды дербес жеткізетін болады. Бұл ретте, осындай қалдықтар түрлерін қабылдайтын стационарлық пункттерді көрсетілген шамдарды сатуды жүзеге асыратын дүкендерде (дүкендер бөлімдерінде, сауда нүктелерінде) не пәтер иелерінің кооперативтері (ПИК) аумағында құруға болады. Шамдарды қабылдайтын стационарлық пункттердің орналасу орындары мен санын айқындаған кезде олардың тұрғындар үшін қолжетімді мен ыңғайлы болуы ескерілуі тиіс.

Шамдарды жинаудың стационарлық пункттерінің бөгде адамдардың қолы жетпейтін жеке кіреберістері болуы тиіс

шамдарды қабылдау пункттерін шамдарды жинауға арналған арнайы контейнерлердің қажетті мөлшерімен қамтамасыз ету, бұл ретте шамдарды уақытша сақтау пункттерін қажетті құжаттарды ресімдеп, тиісті қорытындылар мен рұқсаттар алып, құру;

істен шыққан энергия үнемдеуші, құрамында сынап бар шамдарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері туралы тұрғындардың хабардар болуын және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету.

Көрсетілген іс-шараларды іске асыру үшін жергілікті атқарушы органдар шамдарды жинау, уақытша сақтау, кәдеге жаратуға әкету жөніндегі жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес орындалуын қамтамасыз етеді. Бұл ретте, конкурстық құжаттамада және жұмыстарды орындауға, қызметтерді көрсетуге арналған мемлекеттік сатып алу туралы шартта мынадай талаптар көзделеді:

өңір тұрғындарынан және бюджеттік ұйымдардан шамдарды жинау;

қызмет көрсетілетін елді мекендердің атауын, өңірлік тиесілігін, шамдарды қабылдау пункттерінің саны мен орналасу орындарын көрсете отырып, олардың саны;

шамдарды жинаудың стационарлық пункттерінен жиналған шамдарды шығару кезеңділігі;

ауылдық елді мекендерде, қалаларда аулаларды машинамен аралап, шамдарды жинауға арналған мобильді пункттерді ұйымдастыру; бару кезеңділігін белгілеу;

шамдарды қауіпсіз сақтауды, тасымалдауды және кәдеге жаратуды қамтамасыз ету;

Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтау;

оны беру мерзімдері мен кезеңділігін көрсете отырып, орындалған жұмыс туралы есеп беру.

Шамдарды жинау, сақтау, тасымалдау және кәдеге жарату қауіпсіздігі мен талаптарының сақталуын бақылауды жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ экологиялық және санитариялық қызметтер жүзеге асырады.

Басқа тұрмыстық қалдықтарды жинау жүйелерін құру

Бұл бағыттағы жұмыс ірі габаритті қалдықтарды мамандандырылған контейнерлік алаңдарға орналастыру үшін орындар дайындауға және оларды тұрақты шығаруды ұйымдастыруға бағытталатын болады. Бұл орындар оларды тасымалдауды халық өз бетімен жүзеге асыра алмайтын ірі габаритті қалдықтарға арналады. Сондай-ақ, мұндай қалдықтар бір аймаққа кемінде бір қабылдау пункті тығыздығымен салынатын қабылдау пункттерінде жиналады деп көзделеді.

Қалдықтарды өңдеу

Қалдықтарды өңдеу технологияларын енгізу жөніндегі халықаралық тәжірибеге және қалдықтарды басқару бойынша ЕО қағидаттарының иерархиясына негізделе отырып, Бағдарламаның мақсаттарын іске асыру қалдықтарды өңдеудің орталықтандырылған объектілерін салу арқылы жүргізіледі, онда мыналар жүзеге асырылады:

қайталама шикізатты алып, жиналған ТҚҚ фракцияларын сұрыптау;

ТҚҚ биологиялық ыдырайтын фракцияларын аэробтық немесе анаэробтық өңдеу. ТҚҚ-нің биологиялық ыдырайтын фракцияларын КТҚ тұнбасымен бірге өңдеу ұсынылады;

ТҚҚ-дың өңделмейтін бөлігінен қалдықтардан алынатын отын өндіру (RDF) – мүмкін болған жағдайда, ТҚҚ көмілуін барынша азайту мақсатында, отынның бұл түрін цемент зауыттары мен ЖЭО-ға бағыттау.

Тұрмыстық қалдықтардың қауіпті түрлері өнеркәсіптік қауіпті қалдықтарға арналған мамандандырылған құрылғыларға жіберіледі.

Негізгі ауыл шаруашылығы қалдықтарын өңдеу тәсілдерінің мысалдары.

Көңді өңдеудің бірінші жолы:

Орталық, Шығыс және Оңтүстік Қазақстанның ауыл тұрғындарының күнделікті тәжірибесінде, негізінен, табиғи газ жоқ аймақтарда тезек өндірісі байқалады. Тезек – сабанмен араласқан, ұсақ брикеттерге сығымдалған және кептірілген, отын ретінде пайдаланылатын көң (мысалы, пеште қыздыру немесе тамақ пісіру үшін жағылады). Көңнің тезегі жанғанда жағымды түтін шығарады, жақсы жанады, қоршаған ортаға зиян келтірмейді, ең бастысы, олар үшін көп ақша төлеудің қажеті жоқ, сонымен қатар көңді қайда қою керектігі туралы ойланудың қажеті жоқ, өйткені Қазақстан Республикасының экологиялық кодексіне сәйкес, көңді ТҚҚ полигондарында сақтауға тыйым салынады. Сиырлары, қойлары, тіпті тауықтары барлар өздері жасай алады. Бәлкім, өткен ғасырдың 70-жылдары толығымен дерлік көмірге ауыстырылған бұл балама отын тағы да назар аударуға тұрарлық және кейбіреулер үшін отынның бірден-бір көзіне айналуы мүмкін.

Көңді өңдеудің екінші жолы:

Биоотын немесе биогаз – әртүрлі органикалық заттармен, соның ішінде көңмен қоректенетін арнайы микроорганизмдердің (бактериялар мен архейлер) әрекеті нәтижесінде алынатын әртүрлі газдардың қоспасы. Оны алғаннан кейін көң немесе қоқыс құрамында калий, азот, фосфор және топырақ түзуші қышқылдары бар жоғары сапалы тыңайтқышқа айналады.

Көңді биоотынға өңдеудің артықшылықтары айқын::

парниктік газдар шығынын азайту;

қалпына келмейтін отынды тұтынуды азайту;

экскременттерді гельминттерден, сондай-ақ әртүрлі қоздырғыштардан тазалау;

ас үй қалдықтарын қайта өңдеу мүмкіндігі;

өнімділіктің әртүрлі көлемдегі осындай қондырғыларды орындау мүмкіндігі.

Қалдықтарды кәдеге жарату.

Іске асырылуы қайталама материалдарды пайдалануды ынталандыру, сондай-ақ қосылған құны жоғары тауарларды қайталама шикізаттан өндіру арқылы орындалады. Мұндай кәдеге жарату орталықтары өңірлік қоқыс өңдеу зауыттарының құрамдас бөлігі ретінде де, сол сияқты дербес кәсіпорындар ретінде де бола алады.

Қалдықтарды көму

Бағдарламаны іске асыру мақсаттарына қол жеткізу үшін қалдықтарды көму:

ТҚҚ өңірлік полигондарын салу;

ауылдық аумақтарға қызмет көрсету үшін шағын полигондар салу;

қолданыстағы ТҚҚ полигондары/қоқыс үйінділері орналасқан жерлерді кезең-кезеңмен қопсыту және қалпына келтіру. Жұмыстар құрылыспен және жаңа полигондарды пайдалануға енгізумен қатар жүргізіледі;

рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерімен күрес арқылы жүргізілетін болады.

ТҚҚ өңірлік полигондары осы саладағы озық халықаралық тәжірибені ескере отырып құрылатын болады.

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР МЕН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ КӨЗДЕРІ

Бағдарламаны қаржыландыру көздері жергілікті бюджет, оның ішінде Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 29-бабына сәйкес тікелей шетелдік және отандық инвестициялар, отандық, халықаралық қаржылық экономикалық ұйымдардың немесе донор елдердің гранттары, екінші деңгейдегі банктердің қарыздары және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер болуы мүмкін.

Бағдарламаны кезең-кезеңімен іске асыруға сәйкес Бағдарламаны бюджеттік қаржыландыру белгіленеді:

Қаржыландырудың көздері	Өлш. бірлік	1 кезең пилоттық, 2024 – 2033 жылдар.
Бюджеттік қаржыландыру	%	60 %
Бюджеттен тысқаржыландыру	%	40 %

Бюджеттік қаржыландыру үлесінің серпіні ТҚҚ секторының қаржылық-экономикалық жағдайы мен рентабельділігінің біртіндеп жақсаруын болжайды. Осы процесті қолдау үшін барлық деңгейдегі бюджеттер Бағдарламаны іске асырудың алғашқы пилоттық кезеңінде барлық инвестициялық қажеттіліктердің 60 %-на дейін ТҚҚ секторын жаңғыртуға едәуір қаржыларын береді.

5. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ БОЙЫНША іс-шаралар ЖОСПАРЫ

"Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға арналған әдістемелік нұсқаулықтар" 3-тарауына сәйкес (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2023 жылғы 18 мамырдағы бұйрығымен бекітілген 154п):

13-тармақ. Бағдарлама оны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыру арқылы іске асырылады.

14-тармақ. Бағдарламаның іске асырылуын бақылауды тұрақты негізде жергілікті атқарушы орган басшысының коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға жауапты орынбасары жүзеге асырады. Бағдарламаның іске асырылуын бақылау оны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуын бақылау негізінде жүзеге асырылады.

15-тармақ. Жергілікті атқарушы орган халықты және халықты ақпараттандыру мақсатында өзінің аралық интернет-ресурсында Бағдарламаның іске асырылуы туралы есептерді жарты жылда бір рет ағымдағы есепті жылдың 15 шілдесіне дейін және жыл сайын 30 қаңтарға дейін жариялайды. келесі жылы. Есепте іске асырылған іс-шаралардың сипаттамасы, қол жеткізілген нәтижелер, іске асыруға бағытталған қаржылық ресурстардың нақты шығындары, сондай-ақ есепті кезеңде жоспарланған іс-шаралардың орындалмауының және (немесе) нәтижелердің болмауының себептері көрсетіледі.

Төмендегі 5.1-кестеде Атырау облысының Махамбет ауданы бойынша аймақтық коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру бойынша іс-шаралар жоспары көрсетілген.

Атырау облысы Махамбет ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі аймақтық бағдарламасын іске асыру бойынша

ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

№ п/п	Іс-шаралар	Көрсеткіш (сапасы/саны)	Аяқтау формасы	Орындауға жауапты	Орындау мерзімі	Болжалды шығындар, теңге	Қаржыландыру көздері
1	2	3	4	5	6	7	8
Атырау облысы, Махамбет ауданы
1	Аудан аумағын қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару саласында бірлескен қызмет көрсету үшін шартты 3-5 учаскеге (жақын аудандарды қамтитын) бөлу	Жерді ұтымды пайдалану. Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	"Махамбет аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесінің басшысы	2024-2026 жылдар	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
2	Рекультивациялау үшін ең алдымен қосу қажет полигон учаскелерін анықтау.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару		2024-2026 жылдар	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
3	Тұрмыстық қатты қалдықтарды түзілу көзінде бөлек жинауды енгізу	Полигондағы қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару көлемін азайту. 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бапҚР Экологиялық кодексі. Шикізатты ұтымды пайдалану	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.		2024-2033 жылдар	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар, Республикалық бюджет
4	КҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту					50 млн. теңге
5	КҚҚ өңдеу қондырғыларын енгізу. Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.					30 млн. теңге
Махамбет ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2030 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2031-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
Ақжайық ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
12	Ақжайық ауылындағы жаңа қоршалған қатты қалдықтар полигонының қажеттiлiгін анықтау, оны Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары бойынша өткізу станциясына немесе жаңа типтi КҚҚ полигонына сәйкестендiру.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	Жерді ұтымды пайдалану. Полигонды жою, немесе қайта тиеу пункті, немесе халықаралық типтегі полигон құру	"Махамбет аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесінің басшысы	2024-2033 жылдар.	1млн – 100 млн	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар, Республикалық бюджет
Ақтоғай ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
Алға ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару		2027-2033 жылдар	30 млн.
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
Бақсай ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
Бейбарыс ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
Есбол ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу (Есбол, Ортақшыл полигондары).	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу (Есбол, Ортақшыл полигондары).		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
12	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу (Еңбекшіл қоқыс үйіндісі).	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
13	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу (Еңбекшіл қоқыс үйіндісі).		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
Жалғансай ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу (Жалғансай полигоны).	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу (Жалғансай полигоны).		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет
Сарайшық ауылдық округі
1	Полигонды рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу (ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалаумен егжей-тегжейлі жоба) және оны экология, санитарлық эпидемиология және т.б. саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу.	Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын сақтау	ҚОӘБ-мен жұмыс жобасы, Мемлекеттік экологиялық сараптама (МЭҚ) қорытындысы, санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды (СЭҚ); Қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
2	Жобалық құжаттама бойынша полигонды рекультивациялау жұмыстарын жүргізу.		Жерді қалпына келтіру, ауыл шаруашылығы жерлерін қайтару	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2027-2033 жылдар	30 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар,
3	Округтің елді мекендерінде құрғақ және сұйық тұрмыстық қалдықтарды бөлек сақтауға арналған бетон алаңдарын ұйымдастыру және контейнерлер орнату.	Елді мекендер шегінде рұқсат етілмеген полигондарды жою	Тұрмыстық қалдықтарды уақытша реттелген қалпы сұрыптап сақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	10 млн.	Жергілікті бюджет
4	Тұрмыстық қалдықтарды тікелей полигонда сұрыптауды ұйымдастыру.	Полигондағы КҚҚ шығару көлемін азайту. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қатты тұрмыстық қалдықтарды құрғақ (макулатура, пластмасса, шыны, металл және т.б.) және ылғалды (тамақ қалдықтары) фракцияларға сұрыптау. Ауыл шаруашылығында отын немесе тыңайтқыш түрінде күнделікті өмірде қайта өңдеу үшін ҚҚҚ пайдалану және т.б.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2026 жылдар	5 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
5	Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау арқылы. Жергілікті тұрғындар арасында коммуналдық қалдықтарды бөлек сақтау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жүргізу			Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	10 млн.	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
6	Полигонға түсетін қалдықтардың морфологиялық құрамын визуалды бақылау және полигонға түсетін қатты тұрмыстық қалдықтардың әрбір партиясының құжаттамасын тексеру. Қатты қалдықтардың құрамын және белгілі бір қалдықтарды полигондарға шығаруға тыйым салуды қадағалаңыз	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексінің 352 және 354 баптарының 25-тарауы, 3 пункт	Заңға сәйкес тәртіппен сақтау	Полигон мастері	Әрдайым	1,2 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
7	Өндірістік экологиялық бақылауға сәйкес қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу	ҚР Экологиялық кодексінің 355-бап 25-бөлім	Полигонды пайдаланудың қоршаған ортаға әсерін бағалау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Жыл сайын 2-3 кв.	1 млн. теңге /жыл	Жергілікті бюджет
8	Полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын ұшатын қоқыстардан тазарту.	Қоршаған ортаны қорғау	Полигонға жақын аумақтарды таза ұстау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	ай сайын	500 мың теңге /жыл	Жергілікті бюджет
9	Қайта өңделетін материалдарды (макулатура, пластмасса, шыны, ағаш, металл сынықтары, электр жабдықтары, шиналар және т.б.) жинау пункттерін ұйымдастыру. Тендер өткізу.	Шикізатты ұтымды пайдалану	Қайта өңдеуге болатын материалдар	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар	10 млн.теңге	Жергілікті бюджет, Жеке инвестициялар
10	Елді мекендерде және полигондарда коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.	ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 5-тармақ, 27-тарау, 365 бап.	Қоршаған ортаның ластануының алдын алу.	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	Әрдайым	Қажет етілмейді	Жергілікті бюджет
11	Полигондарды жабу, мелиорациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және жабылғаннан кейінгі ластануды бақылау жөніндегі тарату қорын құру	ҚР заңнамасын сақтау. ҚР Экологиялық кодексі 1-пункт, 16-тармақ, 25-тарау, 350 бап.	Аудандық жерлерді қалпына келтіруге қаражат жинақтау	Қоршаған ортаны қорғауға жауапты тұлға	2024-2033 жылдар.	200 мың теңге/жыл	Жергілікті бюджет

Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами по Махамбетскому району на 2024-2033 годы

Приложения

Введение

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

2. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ

3 ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННОЙ ЦЕЛИ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

4. Необходимые ресурсы и источники финансирования

5. План мероприятий по реализации Программы управления отходами

П л а н м е р о п р и я т и й по реализации Региональной программы управления коммунальными отходами Махамбетского района Атырауской области

Махамбет ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2033 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Қосымшалар

КІРІСПЕ

1.ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

КҚББ іске асырылуын талдау

Махамбет ауданы бойыншахалық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауғажәне көмуге арналған тарифтер

2. ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕР

3.МАҚСАТҚА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ, НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР МЕН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ КӨЗДЕРІ

5. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ БОЙЫНША іс-шаралар ЖОСПАРЫ

ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ