ИПС "Әділет"

В целях реализации пунктов 4 и 6 Протокола об информационно-коммуникационных технологиях и информационном взаимодействии в рамках Евразийского экономического союза (приложение № 3 к Договору о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года) и в соответствии с пунктом 30 указанного Протокола Коллегия Евразийской экономической комиссии решила:

1. Утвердить прилагаемое Положение о модели данных Евразийского экономического союза.

2. Настоящее Решение вступает в силу по истечении 30 календарных дней с даты его официального опубликования.

Врио Председателя Коллегии
Евразийской экономической комиссии

К. Минасян


	УТВЕРЖДЕНО Решением Коллегии Евразийской экономической комиссии от 26 декабря 2017 г. № 190

ПОЛОЖЕНИЕ
о модели данных Евразийского экономического союза

I. Общие положения

1. Настоящее Положение разработано в целях реализации пункта 6 Протокола об информационно-коммуникационных технологиях и информационном взаимодействии в рамках Евразийского экономического союза (приложение № 3 к Договору о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года (далее – Договор о Союзе)) и обеспечения решения задач, определенных Основными направлениями реализации цифровой повестки Евразийского экономического союза до 2025 года, утвержденными Решением Высшего Евразийского экономического совета от 11 октября 2017 г. № 12, и определяет цель создания, общие принципы и порядок разработки, развития, распространения и применения модели данных Евразийского экономического союза (далее соответственно – модель данных Союза, Союз).

2. Для целей настоящего Положения используются понятия, которые означают следующее:

"модель данных" – представление юридических фактов (обстоятельств, действий или событий), связей между ними и их состояний в виде графического и (или) словесного описания, пригодное для передачи, интерпретации и обработки формализованным образом;

"объект модели данных" – составная часть модели данных, определяющая описание предмета, субъекта, обстоятельства, действия или события и (или) их состояний, в отношении которых осуществляется моделирование.

Для целей настоящего Положения понятие "гармонизация" используется в значении, определенном Методикой анализа, оптимизации, гармонизации и описания общих процессов в рамках Евразийского экономического союза, утвержденной Решением Коллегии Евразийского экономического союза от 9 июня 2015 г. № 63 (далее – Методика).

Иные понятия, используемые в настоящем Положении, применяются в значениях, определенных Договором о Союзе и актами органов Союза, регулирующими вопросы создания и развития интегрированной информационной системы Союза (далее – интегрированная система).

II. Цель создания и общие принципы разработки и развития модели данных Союза

3. Модель данных Союза создается с целью обеспечения применения единых методологических подходов и унифицированных решений при создании структур электронных документов, документов, сведений и данных в электронном виде (далее – электронные документы, сведения в электронном виде), утверждаемых (рекомендуемых к применению) Евразийской экономической комиссией (далее – Комиссия) и используемых при реализации в рамках общих процессов информационного взаимодействия между уполномоченными органами государств – членов Союза (далее соответственно – уполномоченные органы, государства-члены), между уполномоченными органами и Комиссией, между Комиссией и хозяйствующими субъектами государств-членов, а также при реализации информационного взаимодействия между уполномоченными органами и хозяйствующими субъектами государств-членов, в том числе посредством применения механизма "единого окна".

Модель данных Союза может использоваться для создания структур электронных документов, сведений в электронном виде, используемых при реализации информационного взаимодействия между уполномоченными органами одного государства-члена, а также между хозяйствующими субъектами государств-членов как в рамках одного государства-члена, так и в рамках Союза.

Модель данных Союза должна использоваться в приоритетном порядке для создания структур электронных документов, сведений в электронном виде, используемых при реализации информационного взаимодействия между хозяйствующими субъектами государств-членов как в рамках одного государства-члена, так и в рамках Союза, если указанные виды взаимодействия регулируются правом Союза.

В случае отсутствия международного стандарта электронного обмена данными или практики информационного взаимодействия в отдельных сферах модель данных Союза может использоваться для регламентации такого взаимодействия в электронной форме между государствами-членами и третьими странами или международными интеграционными объединениями.

4. Модель данных Союза формируется на основе модели данных, созданной и используемой для описания и реализации общих процессов в рамках Союза, путем создания и включения дополнительных объектов, необходимых для спецификации унифицированных в рамках Союза структур электронных документов, сведений в электронном виде, используемых в процессе взаимодействия хозяйствующих субъектов государств-членов с уполномоченными органами, реализуемого в том числе посредством применения механизма "единого окна".

5. Модель данных Союза разрабатывается и ведется Комиссией централизованно с соблюдением общих принципов проектирования общих процессов в рамках Союза, установленных Методикой.

6. При разработке и развитии модели данных Союза Комиссией должны обеспечиваться:

а) актуальность, доступность, непротиворечивость и открытость модели данных Союза;

б) уникальность структуры и однозначность интерпретации смыслового содержания объектов, составляющих модель данных Союза;

в) необходимая полнота множества объектов, составляющих модель данных Союза, и их компонентного состава;

г) возможность повторного использования объектов, составляющих модель данных Союза, при создании структур электронных документов, сведений в электронном виде.

7. Общая структура модели данных Союза приведена в Описании согласно приложению № 1.

III. Порядок разработки и развития модели данных Союза

8. Создание и развитие модели данных Союза обеспечиваются Комиссией в рамках работ по созданию и развитию интегрированной системы, в том числе с использованием средств интегрированной системы.

9. При создании объектов, составляющих модель данных Союза, учитываются:

а) международные договоры и акты, составляющие право Союза, регламентирующие требования к описанию состава сведений, способам представления документов, формам документов, порядку (правилам) их заполнения;

б) нормативные правовые акты государств-членов, регламентирующие требования к описанию состава сведений, способам представления документов, формам документов, порядку (правилам) их заполнения;

в) международные стандарты электронного обмена данными и (или) модели данных, разработанные международными организациями;

г) особенности реализации информационного взаимодействия с применением информационно-телекоммуникационных технологий;

д) справочники и классификаторы, имеющие статус международных стандартов;

е) ресурсы единой системы нормативно-справочной информации Союза;

ж) национальные справочники и классификаторы, введенные в действие в соответствии с законодательством государств-членов.

10. При формировании объектов модели данных Союза применяются подходы, основанные на обобщении, унификации и гармонизации требований к описанию состава сведений, способам представления документов, формам документов, порядку (правилам) их заполнения, установленных актами органов Союза и законодательством государств-членов.

Сформированные объекты модели данных Союза приводятся в соответствие с аналогичными объектами, включенными в состав международных стандартов электронного обмена данными.

11. В целях унификации и обеспечения повторного использования объектов модели данных Союза могут применяться кодированные перечни значений, конкретизирующие смысловое содержание и назначение объектов модели данных Союза (далее – технологические справочники).

Ведение технологических справочников обеспечивается Комиссией в рамках работ по созданию и развитию модели данных Союза. Комиссия обеспечивает доступ к технологическим справочникам посредством их размещения на информационном портале Союза в информационно-телекоммуникационной сети "Интернет" (далее – информационный портал Союза).

12. Формирование и спецификация объектов модели данных Союза производятся с применением атрибутов в соответствии с приложением № 1 к настоящему Положению.

При кодировании, именовании объектов модели данных Союза и составлении их определений применяются правила, определенные разделами VIII – X Методики.

13. Развитие модели данных Союза, в том числе внесение изменений в объекты модели данных Союза, и формирование ее новых версий осуществляются при проектировании и регламентации общих процессов в рамках Союза, создании структур электронных документов, сведений в электронном виде, а также при внесении изменений в международные договоры и акты, составляющие право Союза, и законодательство государств-членов в части, касающейся требований к описанию состава сведений, способам представления документов, формам документов, порядку (правилам) их заполнения.

В целях обеспечения преемственности различных версий модели данных Союза при внесении изменений в модель данных Союза должны применяться следующие правила:

объекты, спроектированные в предшествующих версиях модели данных Союза, не должны менять свои имена и идентификаторы (за исключением исправления ошибок технического характера);

изменение ограничений, установленных для объектов, спроектированных в предшествующих версиях модели данных Союза, должно быть обусловлено соответствующими изменениями актов органов Союза и (или) законодательства государств-членов;

добавление новых объектов, отсутствующих в предшествующих версиях модели данных Союза, и расширение компонентного состава отдельных объектов, спроектированных в предшествующих версиях модели данных Союза, являются допустимыми.

Изменение содержания справочников и классификаторов, имеющих статус международных стандартов, справочников и классификаторов, входящих в состав ресурсов единой системы нормативно-справочной информации Союза, национальных справочников и классификаторов, введенных в действие в соответствии с законодательством государств-членов, а также технологических справочников, используемых при создании объектов модели данных Союза, не должно приводить к изменению версии модели данных Союза.

14. В рамках информационного взаимодействия в исключительных случаях допускается применение структур электронных документов, сведений в электронном виде, созданных с использованием объектов более ранней версии модели данных Союза.

В рамках связанных процессов информационного взаимодействия для создания структур электронных документов, сведений в электронном виде необходимо применять одну версию модели данных Союза.

Комиссия вправе принимать рекомендации по преимущественному использованию той или иной версии модели данных Союза в целях создания структур электронных документов, сведений в электронном виде.

IV. Функции Комиссии при создании и развитии модели данных Союза

15. При создании и развитии модели данных Союза Комиссия выполняет следующие функции:

а) осуществляет общую координацию работ по созданию, развитию и применению модели данных Союза;

б) разрабатывает необходимые для создания, развития и применения модели данных Союза инструктивно-методические документы;

в) принимает рекомендации по вопросам применения модели данных Союза;

г) рассматривает предложения уполномоченных органов, хозяйствующих субъектов государств-членов и других заинтересованных лиц по вопросам внесения изменений в модель данных Союза, проводит оценку указанных предложений на предмет их соответствия настоящему Положению и Методике и исходя из ее результатов учитывает эти предложения при создании и развитии модели данных Союза;

д) обеспечивает предоставление уполномоченным органам, хозяйствующим субъектам государств-членов и другим заинтересованным лицам доступа к модели данных Союза.

16. Комиссия вправе проводить консультации по вопросам создания, развития и применения модели данных Союза в рамках созданных при Комиссии консультативных органов.

17. Для решения отдельных задач, в том числе для обеспечения совместимости модели данных Союза с международными стандартами электронного обмена данными и моделями данных, разработанными международными организациями, Комиссия может привлекать независимых экспертов, обладающих компетенцией в сфере проектирования моделей данных и стандартизации электронного обмена данными.

18. Осуществление Комиссией функций по разработке, ведению и распространению модели данных Союза финансируется за счет средств, предусматриваемых в бюджете Союза на выполнение работ по созданию, обеспечению функционирования и развитию интеграционного сегмента интегрированной системы.

V. Предоставление доступа к модели данных Союза

19. Доступ к модели данных Союза предоставляется уполномоченным органам, хозяйствующим субъектам государств-членов и другим заинтересованным лицам на безвозмездной и недискриминационной основе.

20. Доступ к модели данных Союза обеспечивается средствами интегрированной системы посредством размещения модели данных Союза на информационном портале Союза.

21. Модель данных Союза размещается на информационном портале Союза в виде материалов, сгруппированных в привязке к версии модели и содержащих структурированные, систематизированные сведения об объектах модели данных Союза и связях между ними, представленные в форме:

а) интерактивных экранных форм, обеспечивающих навигацию, поиск и просмотр сведений об объектах модели данных Союза;

б) доступных для скачивания документов, подготовленных в соответствии с требованиями к описанию модели данных Союза согласно приложению № 2;

в) доступных для скачивания XMI- и XML-схем.

ПРИЛОЖЕНИЕ № 1
к Положению о модели данных Евразийского
экономического союза

ОПИСАНИЕ
общей структуры модели данных Евразийского экономического союза

I. Общие положения

1. Настоящее Описание применяется в ходе разработки и ведения модели данных Евразийского экономического союза (далее – Союз).

2. Для целей настоящего Описания используются понятия, которые означают следующее:

Для целей настоящего Описания понятия "базисная модель данных", "модель данных предметной области" и "элемент данных" применяются в значениях, определенных Методикой анализа, оптимизации, гармонизации и описания общих процессов в рамках Евразийского экономического союза, утвержденной Решением Коллегии Евразийского экономического союза от 9 июня 2015 г. № 63.

Иные понятия, используемые в настоящем Описании, применяются в значениях, определенных Договором о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года и актами органов Союза, регулирующими вопросы создания и развития интегрированной информационной системы Союза.

3. Настоящее Описание разработано на основе ГОСТ Р ИСО/МЭК 11179 "Информационная технология. Регистры метаданных (РМД)".

II. Общая структура модели данных Союза

4. Модель данных Союза составляют объекты следующих видов:

примитивный тип (ПТ) – объект, соответствующий примитивному (встроенному) типу определенной технологической платформы (XML, Java, .NET и т.п.);

базовый тип данных (БТД) – объект, задающий полный диапазон значений, которые может принимать экземпляр общего или прикладного простого элемента данных;

общий простой тип данных (ОПТД) – объект, задающий более узкий, чем базовый тип данных, диапазон значений, которые может принимать экземпляр общего или прикладного простого элемента данных;

общий простой элемент данных (ОПЭД) – общий для всех предметных областей объект, имеющий определенную семантику и возможные ограничения, структура содержимого которого явно не специфицируется, но определяется базовым или общим простым типом данных;

прикладной простой тип данных (ППТД) – объект, задающий более узкий, чем базовый или общий простой тип данных, диапазон значений, которые может принимать экземпляр прикладного простого элемента данных;

прикладной простой элемент данных (ППЭД) – специфический для какой-либо предметной области объект, имеющий определенную семантику и возможные ограничения, структура содержимого которого явно не специфицируется, но определяется базовым, общим простым или прикладным простым типом данных;

общий агрегированный тип данных (ОАТД) – объект, задающий структуру и полный диапазон значений, которые может принимать экземпляр общего или прикладного агрегированного элемента данных;

общий агрегированный элемент данных (ОАЭД) – объект, представляющий собой элемент данных, являющийся общим для всех предметных областей, имеющий определенную семантику и возможные ограничения, содержимое которого определяется набором общих простых и (или) других общих агрегированных элементов данных;

прикладной агрегированный тип данных (ПАТД) – объект, задающий структуру и полный диапазон значений, которые может принимать экземпляр прикладного агрегированного элемента данных;

прикладной агрегированный элемент данных (ПАЭД) – объект, представляющий собой элемент данных, являющийся специфическим для какой-либо предметной области, имеющий определенную семантику и возможные ограничения, содержимое которого определяется набором общих простых, общих агрегированных и (или) других прикладных агрегированных элементов данных.

5. В общей структуре модели данных Союза выделяется 2 уровня систематизации объектов модели:

базисный уровень;

уровень предметных областей.

Общая структура модели данных Союза представлена на рисунке 1.

Рис. 1. Общая структура модели данных Союза

На базисном уровне находится базисная модель данных, которую составляют типовые повторно используемые на всех уровнях моделирования объекты, являющиеся семантически нейтральными и не отражающими специфику предметных областей (ПТ, БТД, ОПТД, ОПЭД, ОАТД, ОАЭД).

На уровне предметных областей находятся модели данных предметных областей, которые составляют повторно используемые при проектировании структур электронных документов и сведений объекты, отражающие специфику и семантику определенной предметной области (ППТД, ППЭД, ПАТД, ПАЭД).

6. Объекты модели данных Союза связаны с набором атрибутов. При спецификации объектов модели данных Союза указываются имена атрибутов и их множественность. При указании множественности атрибутов используются следующие обозначения:

1 – атрибут обязателен, повторения не допускаются;

n – атрибут обязателен, должен повторяться n раз (n > 1);

1..* – атрибут обязателен, может повторяться без ограничений;

n..* – атрибут обязателен, должен повторяться не менее n раз (n > 1);

n..m – атрибут обязателен, должен повторяться не менее n раз и не более m раз (n > 1, m > n);

0..1 – атрибут опционален, повторения не допускаются;

0..* – атрибут опционален, может повторяться без ограничений;

0..m – атрибут опционален, может повторяться не более m раз (m > 1).

III. Атрибуты, применяемые для спецификации объектов модели данных Союза

7. Стандартный перечень атрибутов, применяемых для спецификации объектов модели данных Союза, приведен в таблице 1.

Стандартный перечень атрибутов может быть расширен дополнительными технологическими атрибутами с учетом особенностей технической реализации.

Таблица 1

Стандартный перечень атрибутов, применяемых для спецификации объектов модели данных Союза

№ п/п	Наименование атрибута	Описание	Вид объекта модели данных Союза, для спецификации которого применяется атрибут
1	2	3	4
1	Аналог	обозначение объекта международного стандарта (спецификации), аналогом которого является описываемый объект модели данных Союза	все виды объектов
2	Идентификатор	последовательность символов, позволяющая однозначно идентифицировать объект модели данных Союза	все виды объектов
3	Имя	обозначение объекта модели данных Союза лингвистическим выражением	все виды объектов
4	Класс представления	имя термина, обозначающего класс представления	ОПЭД, ППЭД, ОАЭД, ПАЭД
5	Компонент	структурно обособленная часть объекта модели данных Союза, специфицируется перечнем атрибутов, представленным в таблице 2	ОАТД, ПАТД
6	Конструкция UML	имя конструкции UML, реализующей объект модели данных Союза в нотации UML	все виды объектов
7	Контекстная характеристика	сведения, поясняющие или уточняющие значение объекта модели данных Союза, специфицируются перечнем атрибутов, представленным в таблице 3	ОПТД, ОАТД, ППТД, ПАТД
8	Область значений	множество допустимых значений, которые может принимать объект или атрибут объекта модели данных Союза, специфицируется перечнем атрибутов, представленным в таблице 4	БТД, ОПТД, ППТД
9	Определение	точное и недвусмысленное описание (смысловое значение) объекта модели данных Союза, обеспечивающее возможность его коллективного использования	все виды объектов
10	Понятие	слово или словосочетание, соотносящее объект модели данных Союза с объектом (явлением) реального мира, является частью имени объекта модели данных Союза	все виды объектов
11	Правила использования	сведения о правилах использования объекта модели данных Союза	все виды объектов
12	Прикладной термин	официальное или общепринятое наименование объекта модели данных Союза на русском языке	все виды объектов
13	Пример	пример содержимого объекта модели данных Союза	БТД, ОПТД, ОПЭД, ППТД, ППЭД
14	Примечание	дополнительные поясняющие сведения	все виды объектов
15	Примитивный тип	имя примитивного типа, используемого для определения области значений объекта модели данных Союза	БДТ
16	Родительский тип	имя объекта модели данных Союза, атрибуты которого наследуются описываемым объектом модели данных Союза	ОПТД, ОАТД, ППТД, ПАТД
17	Статус	имя статуса объектом модели данных Союза	ОПТД, ППТД, ОПЭД, ППЭД, ОАТД, ПАТД, ОАЭД, ПАЭД
18	Тип данных	имя типа данных, задающего область значений элемента данных модели данных Союза	ОПЭД, ОАЭД, ППЭД, ПАЭД

Таблица 2

Перечень атрибутов, применяемых для спецификации атрибута "Компонент агрегированного типа данных"

№ п/п	Наименование атрибута	Описание
1	2	3
1	Множественность	допустимое количество (кратность) компонента агрегированного типа данных. Для указания множественности компонента агрегированного типа данных используются следующие обозначения: 1 – компонент обязателен, повторения не допускаются; n – компонент обязателен, должен повторяться n раз (n > 1); 1..* – компонент обязателен, может повторяться без ограничений; n..* – компонент обязателен, должен повторяться не менее n раз (n > 1); n..m – компонент обязателен, должен повторяться не менее n раз и не более m раз (n > 1, m > n); 0..1 – компонент опционален, повторения не допускаются; 0..* – компонент опционален, может повторяться без ограничений; 0..m – компонент опционален, может повторяться не более m раз (m > 1)
2	Определение	уточненное определение связанного элемента данных с учетом контекстной специфики
3	Связанный элемент данных	имя элемента данных, представляющего компонент

Таблица 3

Перечень атрибутов, применяемых для спецификации атрибута "Контекстная характеристика"

№ п/п	Наименование атрибута	Описание
1	Имя	обозначение контекстной характеристики лингвистическим выражением
2	Конструкция UML	имя конструкции (классификатора) UML (класса, типа данных, атрибута и т.д.), реализующей контекстную характеристику
3	Множественность	допустимое количество (кратность) контекстной характеристики. Для указания множественности контекстной характеристики используются следующие обозначения: 1 – контекстная характеристика обязательна, повторения не допускаются; 0..1 – контекстная характеристика опциональна, повторения не допускаются
4	Определение	представление контекстной характеристики в виде описательных утверждений, служащее для отличия контекстной характеристики от других контекстных характеристик и объектов модели данных
5	Прикладной термин	официальное или общепринятое наименование контекстной характеристики на русском языке
6	Тип данных	тип данных, задающий область значений контекстной характеристики

Таблица 4

Перечень атрибутов, применяемых для спецификации атрибута "Область значений"

№ п/п	Наименование атрибута	Описание
1	Верхняя граница	значение, меньше которого должно быть значение объекта модели данных
2	Возможное значение	возможное значение объекта модели данных
2.1	Значение	указание значения, которое может принимать объект модели данных
2.2	Спецификация	описание значения, которое может принимать объект модели данных, в виде описательных утверждений
3	Длина	количество единиц длины, которому должна быть равна длина значения объекта модели данных
4	Максимальная длина	максимальное количество единиц длины, которое может принимать длина значения объекта модели данных
5	Максимальное значение	наибольшее значение, которое может принимать объект модели данных
6	Максимальное количество дробных цифр	наибольшее количество десятичных цифр, допустимое для выражения дробной части значения объекта модели данных
7	Максимальное количество цифр	наибольшее количество десятичных цифр, допустимое для выражения значения объекта модели данных
8	Минимальная длина	минимальное количество единиц длины, которое может принимать длина значения объекта модели данных
9	Минимальное значение	наименьшее значение, которое может принимать объект модели данных
10	Нижняя граница	значение, больше которого должно быть значение объекта модели данных
11	Описание области значений	множество допустимых значений в виде описательных утверждений, которое может быть уточнено при помощи других атрибутов области значений
12	Шаблон	ограничение лексического пространства значений объекта модели данных в виде формализованного описания

8. Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации БТД, приведены в таблице 5.

Таблица 5

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации БТД

№ п/п	Наименование атрибута	Множественность
1	2	3
1	Имя	1
2	Прикладной термин	1
3	Идентификатор	1
4	Конструкция UML	1
5	Определение	1
6	Понятие	1
7	Область значений	1
7.1	Описание области значений	1
8	Примитивный тип	1
9	Правила использования	0..1
10	Примечание	0..1
11	Аналог	0..1
12	Пример	0..1

9. Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОПТД и ППТД, приведены в таблице 6.

Таблица 6

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОПТД и ППТД

№ п/п	Наименование атрибута	Множественность
1	2	3
1	Имя	1
2	Прикладной термин	1
3	Идентификатор	1
4	Конструкция UML	1
5	Определение	1
6	Понятие	1
7	Область значений	1
7.1	Описание области значений	1
7.2	Верхняя граница	0..1
7.3	Нижняя граница	0..1
7.4	Минимальное значение	0..1
7.5	Максимальное значение	0..1
7.6	Максимальное количество цифр	0..1
7.7	Максимальное количество дробных цифр	0..1
7.8	Длина	0..1
7.9	Минимальная длина	0..1
7.10	Максимальная длина	0..1
7.11	Возможное значение	0..*
7.11.1	Значение	1
7.11.2	Пояснение	0..1
7.12	Шаблон	0..1
8	Родительский тип	1
9	Контекстная характеристика	0..*
9.1	Имя	1
9.2	Прикладной термин	1
9.3	Конструкция UML	1
9.4	Определение	1
9.5	Тип данных	1
9.6	Множественность	1
10	Правила использования	0..1
11	Примечание	0..1
12	Аналог	0..1
13	Пример	0..1
14	Статус	0..1

10. Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОПЭД и ППЭД, приведены в таблице 7.

Таблица 7

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОПЭД и ППЭД

№ п/п	Наименование атрибута	Множественность
1	2	3
1	Имя	1
2	Прикладной термин	1
3	Идентификатор	1
4	Конструкция UML	1
5	Определение	1
6	Понятие	1
7	Класс представления	1
8	Тип данных	1
9	Правила использования	0..1
10	Примечание	0..1
11	Аналог	0..1
12	Пример	0..1
13	Статус	0..1

11. Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОАТД и ПАТД, приведены в таблице 8.

Таблица 8

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОАТД и ПАТД

№ п/п	Наименование атрибута	Множественность
1	2	3
1	Имя	1
2	Прикладной термин	1
3	Идентификатор	1
4	Конструкция UML	1
5	Определение	1
6	Понятие	1
7	Родительский тип	0..1
8	Компонент	1..*
8.1	Связанный элемент данных	1
8.2	Определение	0..1
8.3	Множественность	1
9	Контекстная характеристика	0..*
9.1	Имя	1
9.2	Прикладной термин	1
9.3	Конструкция UML	1
9.4	Определение	1
9.5	Тип данных	1
9.6	Множественность	1
10	Правила использования	0..1
11	Примечание	0..1
12	Аналог	0..1
13	Статус	0..1

12. Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОАЭД и ПАЭД, приведены в таблице 9.

Таблица 9

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОАЭД и ПАЭД

№ п/п	Наименование атрибута	Множественность
1	2	3
1	Имя	1
2	Прикладной термин	1
3	Идентификатор	1
4	Конструкция UML	1
5	Определение	1
6	Понятие	1
7	Класс представления	1
8	Тип данных	1
9	Правила использования	0..1
10	Примечание	0..1
11	Аналог	0..1
12	Статус	0..1

ПРИЛОЖЕНИЕ № 2
к Положению о модели данных Евразийского
экономического союза

ТРЕБОВАНИЯ
к описанию модели данных Евразийского экономического союза

I. Общие положения

1. Настоящие требования применяются в ходе создания и развития модели данных Евразийского экономического союза (далее – Союз) и определяют требования к составу и структуре документов, используемых для описания модели данных Союза определенной версии.

2. Описание модели данных Союза представляется в виде комплекта документов, содержащих описание объектов модели данных Союза в соответствии с уровнями их систематизации.

3. Комплект документов включает в себя:

а) документ, содержащий описание объектов модели данных Союза, включенных в состав базисной модели данных (далее – описание базисной модели данных);

б) документы, содержащие описание объектов модели данных Союза, включенных в состав моделей данных предметных областей модели данных (далее – описание модели данных предметной области).

II. Требования к описанию базисной модели данных

4. Описание базисной модели данных должно содержать следующие разделы в приведенном порядке:

общие положения;

2) основные понятия;

3) соглашение об используемой нотации;

4) структура базисной модели данных;

5) представления и примитивные типы;

6) базовые типы данных;

7) общие простые типы данных;

8) общие простые элементы данных;

9) общие агрегированные типы данных;

10) общие агрегированные элементы данных;

11) приложения.

5. В разделе "Общие сведения" приводятся:

1) сведения об актах органов Союза, на основании которых разработана базисная модель данных;

2) цели разработки базисной модели данных;

3) сведения о стандартах и рекомендациях, с учетом которых разработана базисная модель данных.

6. В разделе "Термины и определения" приводится описание понятий, используемых при описании базисной модели данных.

7. В разделе "Представления и примитивные типы" приводятся перечень допустимых к использованию представлений, а также описание примитивных типов, используемых для определения областей значений базовых типов данных.

8. В разделе "Соглашение об используемой нотации" приводятся правила, в соответствии с которыми описываются объекты базисной модели данных.

9. В разделе "Структура базисной модели данных" приводится перечень видов объектов, составляющих базисную модель данных.

10. В разделе "Базовые типы данных" приводятся:

1) общие сведения о базовых типах данных;

2) сведения о пространствах имен с указанием идентификатора и префикса пространства имен;

3) перечень базовых типов данных;

4) диаграмма классов базовых типов данных.

11. В разделах "Общие простые типы данных", "Общие простые элементы данных", "Общие агрегированные типы данных", "Общие агрегированные элементы данных" в соответствии с положениями, предусмотренными разделом IV настоящих Требований, приводятся:

1) общие сведения об объектах базисной модели данных;

2) сведения о пространствах имен с указанием идентификатора и префикса пространства имен, а также перечень импортируемых пространств имен;

3) перечень объектов базисной модели данных;

4) описание компонентного состава агрегированных типов данных (для раздела "Общие агрегированные типы данных).

12. В приложении в соответствии с положениями, предусмотренными разделом IV настоящих Требований, приводится описание изменений базисной модели данных по отношению к предыдущей версии.

III. Требования к описанию модели данных предметной области

13. Описание модели данных предметной области формируется в виде набора документов, имеющих единую структуру. Каждый документ содержит описание объектов модели данных Союза, включенных в определенную предметную область.

14. Описание модели данных предметной области должно содержать следующие разделы в приведенном порядке:

1) общие сведения;

2) термины и определения;

3) соглашение об используемой нотации;

4) структура модели данных предметной области;

5) прикладные простые типы данных (при наличии);

6) прикладные простые элементы данных (при наличии);

7) прикладные агрегированные типы данных (при наличии);

8) прикладные агрегированные элементы данных (при наличии);

9) приложения.

15. В разделе "Общие сведения" приводятся:

1) сведения об актах органов Союза, на основании которых разработана модель данных предметной области;

2) цели разработки модели данных предметной области;

3) сведения о стандартах и рекомендациях, с учетом которых разработана модель данных предметной области.

16. В разделе "Термины и определения" приводится описание понятий, используемых при описании модели данных предметной области.

17. В разделе "Соглашение об используемой нотации" приводятся правила, в соответствии с которыми описываются объекты модели данных предметной области.

18. В разделе "Структура модели данных предметной области" приводится перечень видов объектов, составляющих модель данных предметной области.

19. В разделах "Прикладные простые типы данных", "Прикладные простые элементы данных", "Прикладные агрегированные типы данных", "Прикладные агрегированные элементы данных"
в соответствии с положениями, предусмотренными разделом IV настоящих Требований, приводятся:

1) общие сведения об объектах модели данных предметной области;

3) перечень объектов модели данных предметной области;

4) описание компонентного состава агрегированных типов данных (для раздела "Прикладные агрегированные типы данных").

20. В приложении в соответствии с положениями, предусмотренными разделом IV настоящих Требований, приводится описание изменений модели данных предметной области по отношению к предыдущей версии.

IV. Требования к оформлению описаний объектов модели данных Союза

21. Перечень импортируемых пространств имен приводится в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Идентификатор пространства имен	Префикс
1	2	3
. . .

В графе 1 указывается порядковый номер импортируемого пространства имен.

В графе 2 указывается идентификатор импортируемого пространства имен.

В графе 3 указывается префикс (краткое обозначение) импортируемого пространства имен.

Пример:

№ п/п	Идентификатор пространства имен	Префикс
1	2	3
1	urn:‌EEC:‌M:‌Base‌Data‌Types:‌v1.0.0	bdt

22. Перечень примитивных типов приводится в описании базисной модели данных в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Имя	Конструкция UML	Определение	Аналог
1	2	3	4	5
. . .

В графе 1 указывается порядковый номер примитивного типа.

В графе 2 указывается имя примитивного типа.

В графе 3 указывается имя конструкции UML, представляющей примитивный тип.

В графе 4 приводится определение примитивного типа.

В графе 5 указывается аналог примитивного типа.

Пример:

№ п/п	Имя	Конструкция UML	Определение	Аналог
1	2	3	4	5
1	Время	time	определенное время суток в соответствии с расширенным форматом ГОСТ ИСО 8601–2001	UN/CEFACT: CCDT: TimePoint
2	Год	gYear	год григорианского календаря в соответствии с расширенным форматом ГОСТ ИСО 8601–2001	–
3	Дата	date	дата григорианского календаря в соответствии с ГОСТ ИСО 8601–2001	UN/CEFACT: CCDT: TimePoint
4	Дата и время	dateTime	дата григорианского календаря и время суток в соответствии с расширенным форматом ГОСТ ИСО 8601–2001 с указанием смещения относительно всемирного времени	UN/CEFACT: CCDT: TimePoint
5	Двоичный	base64Binary	конечная последовательность двоичных цифр (битов)	UN/CEFACT: CCDT: Binary
6	День	gDay	день григорианского календаря в соответствии с ГОСТ ИСО 8601–2001	–
7	День месяца	gMonthDay	день месяца григорианского календаря в соответствии с ГОСТ ИСО 8601–2001	–

23. Перечень базовых типов данных приводится в описании базисной модели данных в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Конструкция UML	Описание	Примитивный тип	Аналог
1	2	3	4	5	6
. . .

В графе 1 указывается порядковый номер базового типа данных.

В графе 2 указывается имя базового типа данных. В скобках указывается идентификатор базового типа данных.

В графе 3 указывается имя конструкции UML, представляющей собой базовый тип данных.

В графе 4 приводится описание базового типа данных, включая:

прикладной термин;

определение базового типа данных;

область значений базового типа данных;

правила использования базового типа данных (при наличии);

примечание (при наличии).

В графе 5 указывается имя примитивного типа, на котором основан базовый тип данных.

В графе 6 указывается аналог базового типа данных (при наличии).

Пример:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Конструкция UML	Описание	Примитивный тип	Аналог
1	2	3	4	5	6
1	Бинарный текст. Тип (M.BDT.00001)	BinaryTextType	прикладной термин: бинарный текст определение: текстовая информация, представленная в двоичной форме область значений: конечная последовательность двоичных октетов (байтов) правила использования: БТД "Бинарный текст. Тип" используется для встраивания текстовых документов в произвольном формате (MS Word, PDF и др.) примечание: БТД "Бинарный текст. Тип" предназначен для представления информации преимущественно в текстовой форме в отличие от типов "График. Тип", "Рисунок. Тип", "Звук. Тип" и "Видео. Тип", которые используются для соответствующих форм представления информации	двоичные данные	UN/CEFACT: CCL: UDT000002
2	Видео. Тип (M.BDT.00002)	Video‌Type	прикладной термин: видео определение: запись динамических визуальных образов в цифровом виде в двоичной нотации (октеты) область значений: конечная последовательность двоичных цифр (битов) правила использования: БТД "Видео. Тип" используется для встраивания бинарных файлов видео (видеофрагментов, видеороликов, видеофильмов и др.) примечание: БТД "Видео. Тип" предназначен для представления информации преимущественно в виде динамических (изменяющихся) изображений в отличие от типов "График. Тип", "Рисунок. Тип", "Звук. Тип" и "Бинарный текст. Тип", которые используются для соответствующих форм представления информации	двоичные данные	UN/CEFACT: CCL: UDT000006

24. Перечни типов данных (общих простых типов данных, общих агрегированных типов данных, прикладных простых типов данных, прикладных агрегированных типов данных), включая их контекстные характеристики, приводятся в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Конструкция UML	Описание	Родительский тип (идентификатор)	Аналог	Статус
1	2	3	4	5	6	7
…

В графе 1 указывается порядковый номер типа данных, а также порядковый номер его контекстной характеристики (для контекстной характеристики при ее наличии).

В графе 2 указывается имя типа данных. В скобках указывается идентификатор типа данных. Для контекстной характеристики указывается имя контекстной характеристики.

В графе 3 указывается имя конструкции UML, представляющей тип данных (контекстную характеристику).

В графе 4 приводится описание типа данных (контекстной характеристики), включая:

прикладной термин;

определение типа данных (контекстной характеристики);

область значений типа данных;

множественность для контекстной характеристики;

правила использования типа данных (при наличии);

примечание (при наличии).

В графе 5 указывается имя родительского типа данных, на котором основан тип данных (контекстная характеристика). В скобках указывается идентификатор родительского типа данных.

В графе 6 указывается аналог типа данных (при наличии).

В графе 7 указывается статус типа данных (действующий, устаревший).

Пример заполнения:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Конструкция UML	Описание	Родительский тип (идентификатор)	Аналог	Статус
1	2	3	4	5	6	7
1	Банк_ Идентификатор. Тип (M.SDT.00128)	BankIdType	прикладной термин: идентификатор банка определение: строка символов, сформированная по правилам идентификации участников финансовых расчетов в национальной или международной платежной системе область значений: нормализованная строка символов. Мин. длина: 1. Макс. длина: 20	ОПТД "Идентификатор. До 20 символов. Тип" (M.SDT.00092)	–	действующий
1.1	Метод идентификации. Код	kindCode	прикладной термин: метод идентификации определение: метод идентификации банка множественность: 1	ОПТД "Метод идентификации банка_ Идентификатор. Тип" (M.SDT.00167)	–	–
2.	Банковский счет_ Идентификатор. Тип (M.SDT.00141)	BankAccountIdType	прикладной термин: банковский счет определение: строка символов, сформированная по правилам идентификации счета, открываемого банком юридическому или физическому лицу область значений: нормализованная строка символов. Мин. длина: 1. Макс. длина: 34	ОПТД "Идентификатор. До 34 символов. Тип" (M.SDT.00170)	UN/CEFACT: CCL: UN02000007	действующий

25. Перечни элементов данных (общих простых элементов данных, общих агрегированных элементов данных, прикладных простых элементов данных, прикладных агрегированных элементов данных) приводятся в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Конструкция UML	Описание	Тип данных (идентификатор)	Аналог	Статус
1	2	3	4	5	6	7
…

В графе 1 указывается порядковый номер элемента данных.

В графе 2 указывается имя элемента данных. В скобках указывается идентификатор элемента данных.

В графе 3 указывается имя конструкции UML, представляющей элемент данных.

В графе 4 приводится описание элемента данных, включая:

прикладной термин элемента данных;

определение элемента данных;

класс представления;

правила использования элемента данных (при наличии);

примечание (при наличии).

В графе 5 указывается имя типа данных, который определяет область значений элемента данных. В скобках указывается идентификатор типа данных.

В графе 6 указывается аналог элемента данных (при наличии).

В графе 7 указывается статус элемента данных (действующий, устаревший).

Пример:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Конструкция UML	Описание	Тип данных (идентификатор)	Аналог	Статус
1	2	3	4	5	6	7
1	Абонентский ящик. Идентификатор (M.SDE.00013)	PostOfficeBoxId	прикладной термин: номер абонентского ящика определение: номер абонентского ящика на предприятии почтовой связи класс представления: идентификатор	Идентификатор. До 20 символов. Тип (M.SDT.00092)	UN/CEFACT: CCL: UN00000032	действующий
2	Адрес. Текст (M.SDE.00005)	AddressText	прикладной термин: адрес в текстовой форме определение: набор элементов адреса, представленных в свободной форме в виде текста класс представления: текст	Текст. До 1000 символов. Тип (M.SDT.00071)	UN/CEFACT: CCL: UN00004432	действующий
3	Акт органа Союза. Имя (M.SDE.00204)	EAEUDocName	прикладной термин: наименование акта определение: наименование акта органа Союза класс представления: имя	Имя. До 500 символов. Тип (M.SDT.00134)	UN/CEFACT: CCL: UN00000312	действующий
4	Атрибут отчета. Текст (M.SDE.00184)	ReportAttributeText	прикладной термин: атрибут отчета определение: строка символов, содержащая дополнительную информацию об отчете класс представления: текст правила использования: используется для указания дополнительных атрибутов отчета или для указания единиц, масштаба, метода измерения и других атрибутов, которые уточняют значения всех показателей в отчете. Вид атрибута должен задаваться с помощью контекстной характеристики	Значение параметра или атрибута наблюдения_ Текст. Тип (M.SDT.00109)	–	действующий

26. Описание компонентного состава каждого агрегированного типа данных (общего агрегированного типа данных, прикладного агрегированного типа данных) приводится в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Описание	Конструкция UML	Мн.	Аналог
1	2	3	4	5	6
…

В графе 1 указывается порядковый номер компонента агрегированного типа данных.

В графе 2 указывается имя связанного элемента данных. В скобках указывается идентификатор связанного элемента данных.

В графе 3 приводится определение компонента агрегированного типа данных.

В графе 4 указывается имя конструкции UML, представляющей элемент данных.

В графе 5 указывается множественность компонента агрегированного типа данных.

В графе 6 указывается аналог компонента агрегированного типа данных.

Пример:

№ п/п	Имя (идентификатор)	Описание	Конструкция UML	Мн.	Аналог
1	2	3	4	5	6
1	Код страны со ссылкой на справочник (классификатор). Код (M.SDE.00162)	кодовое обозначение страны	UnifiedCountryCode	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000203
2	Территория. Код (M.SDE.00031)	код единицы административно-территориального деления	TerritoryCode	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000011
3	Регион. Имя (M.SDE.00007)	наименование единицы административно-территориального деления первого уровня	RegionName	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000935
4	Район. Имя (M.SDE.00008)	наименование единицы административно-территориального деления второго уровня	DistrictName	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00002220
5	Город. Имя (M.SDE.00009)	наименование города	CityName	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000013
6	Населенный пункт. Имя (M.SDE.00057)	наименование населенного пункта	SettlementName	0..1	–
7	Улица. Имя (M.SDE.00010)	наименование элемента улично-дорожной сети городской инфраструктуры	StreetName	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000033
8	Номер дома. Идентификатор (M.SDE.00011)	обозначение дома, корпуса, строения	BuildingNumberId	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000020
9	Помещение. Идентификатор (M.SDE.00012)	обозначение офиса или квартиры	RoomNumberId	0..1	UN/CEFACT: CCL: UN00000023

27. Описание изменений модели данных Союза (базисной модели данных, модели данных предметной области) по отношению к предыдущей версии приводится в форме таблицы согласно образцу:

№ п/п	Описание
1
…

В графе 1 указывается порядковый номер изменения модели данных Союза (базисной модели данных, модели данных предметной области).

В графе 2 приводится описание изменения модели данных Союза (базисной модели данных, модели данных предметной области).

Пример:

№ п/п	Описание
1	Общий простой тип данных "Пол_ Код. Тип" (M.SDT.00064): значение атрибута "Область значений" изменено c "Буква латинского алфавита. Возможные значения: F – женский, M – мужской" на "Значение кода в соответствии со справочником видов биологических полов. Мин. длина: 1. Макс. длина: 5"
2	Общий простой тип данных "Рисунок. До 1,5 Мб. Тип" (M.SDT.00201): добавлен
3	Общий простой тип данных "Экологический класс транспортного средства_ Код. Тип" (M.SDT.00202): добавлен
4	Общий простой тип данных "Марка транспортного средства_ Код. Тип" (M.SDT.00203): добавлен
5	Общий простой тип данных "Коэффициент. Формат 20.4. Тип" (M.SDT.00187): добавлен
6	Агрегированный элемент данных "Группа объектов классификации: Детали" (M.CDE.00069): значение свойства "Имя" изменено на "Группа объектов систематизации (классификации): Детали"

Еуразиялық экономикалық одақ шеңберіндегі ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және ақпараттық өзара іс-қимыл туралы хаттаманың (2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа № 3 қосымша) 4 және 6-тармақтарын іске асыру мақсаттарында және аталған Хаттаманың 30-тармағына сәйкес Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасы шешті:

1. Қоса беріліп отырған Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделі туралы ереже бекітілсін.

2. Осы Шешім ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік 30 күн өткен соң күшіне енеді.

Еуразиялық экономикалық комиссия
Алқасының Төрағасы

Т. Саркисян

	Еуразиялық экономикалық комиссия
	Алқасының 2017 жылғы 26 желтоқсандағы
	№ 190 шешімімен
	БЕКІТІЛГЕН

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделі туралы
ЕРЕЖЕ

1. Жалпы ережелер

1. Осы Ереже Еуразиялық экономикалық одақ шеңберіндегі ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және ақпараттық өзара іс-қимыл туралы хаттаманың 6-тармағын іске асыру (2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа № 3 қосымша) (бұдан әрі – Одақ туралы шарт) және Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің 2017 жылғы 11 қазандағы № 12 шешімімен бекітілген Еуразиялық экономикалық одақтың 2025 жылға дейінгі цифрлық күн тәртібін іске асырудың негізгі бағыттарымен айқындалған міндеттерді шешуді қамтамасыз ету мақсаттарында әзірленді және Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделін (бұдан әрі тиісінше - Одақтың деректер моделі, Одақ) жасау мақсатын, әзірлеудің, дамытудың, таратудың және қолданудың жалпы қағидаттары мен тәртібін айқындайды.

2. Осы Ереженің мақсаттары үшін мынаны білдіретін ұғымдар пайдаланылады:

"деректер моделі" - заңдық фактілерді (жағдайларды, іс-қимылдарды немесе оқиғаларды), олардың және олардың жәй-күйінің арасындағы байланыстарды қалыпты түрде беру, түсіндіру және өңдеу үшін жарамды, графикалық және (немесе) сөзбен сипаттау түріндегі ұсынылуы;

"деректер моделінің объектісі" - моделдеу жүзеге асырылатын, затты, субъектіні, жағдайды, іс-қимылды және (немесе) олардың жай-күйін сипаттауды айқындайтын, деректер моделінің құрамдас бөлігі.

Осы Ереженің мақсаттары үшін "үйлестіру" ұғымы Еуразиялық экономикалық одақ Алқасының 2015 жылғы 9 маусымдағы № 63 шешімімен бекітілген, Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде жалпы процестерді талдау, оңтайландыру, үйлестіру және сипаттау әдітемесімен (бұдан әрі - Әдістеме) айқындалған мағынада пайдаланылады.

Осы Ережеде пайдаланылатын өзге де ұғымдар Одақтың интеграцияланған ақпарат жүйесін (бұдан әрі – интеграцияланған жүйе) құру және дамыту мәселелерін реттейтін, Одақ туралы шартта және Одақтың органдарының актілерінде айқындалған мағыналарда пайдаланылады.

ІІ. Одақтың деректер моделін жасаудың мақсаты және әзірлеудің және дамытудың жалпы қағидаттары

3. Одақтың деректер моделі Еуразиялық экономикалық комиссия (бұдан әрі - Комиссия) бекіткен (қолдануға ұсынған) және Одаққа мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары арасында (бұдан әрі, тиісінше - уәкілетті органдар, мүше мемлекеттер), уәкілетті органдар мен Комиссия арасында, Комиссия және мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері арасында ақпараттық өзара іс-қимылдың жалпы процестер шеңберінде іске асыру кезінде, сондай-ақ, соның ішінде, "бірыңғай терезе" тетігін қолдану арқылы уәкілетті органдар және мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілері арасында іске асыру кезінде пайдаланылатын, электронды құжаттардың, құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтер мен деректердің құрылымын (бұдан әрі - электронды құжаттар, электронды түрдегі мәліметтер) жасау кезінде бірыңғай әдістемелік тәсілдерді және жетілдірілген шешімдерді қолдануды қамтамасыз ету мақсатында жасалған.

Одақтың деректер моделі бір мүше мемлекеттің уәкілетті органдыры мен, сондай-ақ, бір мүше мемлекеттің шеңберінде де, Одақтың шеңберінде де шаруашылық субъектілері арасында ақпараттық өзара іс-қимылды іске асыру кезінде пайдаланылатын, электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымын жасау үшін пайдаланылуы мүмкін.

Егер аталған өзара іс-қимыл түрлері Одақтың құқығымен реттелсе, Одақтың деректер моделі басымды түрде, бір мүше мемлекеттің шеңберінде де, Одақтың шеңберінде де шаруашылық субъектілері арасында ақпараттық өзара іс-қимылды іске асыру кезінде пайдаланылатын, электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымын жасау үшін пайдаланылуға тиіс.

Деректерді электронды алмасудың халықаралық стандарты немесе жекелеген салаларда ақпараттық өзара іс-қимыл практикасы болмаған жағдайда, Одақтың деректер моделі мүше мемлекеттер мен үшінші елдер немесе халықаралық интеграциялық бірлестіктер арасында электронды нысандағы осындай өзара іс-қимылды реттеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

4. Мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілерінің уәкілетті органдармен өзара іс-қимыл процесінде пайдаланылатын, соның ішінде "бірыңғай терезе" тетігін қолдану арқылы іске асырылатын, Одақ шеңберінде жетілдірілген электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымын саралау үшін қажетті қосымша объектілерді жасау және енгізу жолымен Одақтың деректер моделі Одақ шеңберіндегі жалпы процестерді сипаттау және іске асыру үшін жасалған және пайдаланылатын деректердің моделі негізінде қалыптасады.

5. Әдістемемен белгіленген, Одақ шеңберінде жалпы процестерді жобалаудың жалпы қағидаттары сақталып, Комиссия орталықтандыра отырып, Одақтың деректер моделін әзірлейді және жүргізеді.

6. Комиссия Одақтың деректер моделін әзірлеу және дамыту кезінде:

а) Одақтың деректер моделінің өзектілігін, қол жетімділігін, сәйкестігін және ашықтығын;

б) Одақтың деректер моделін құрайтын объектілердің құрылымының бірегейлігін және мағыналық мазмұнының біркелкі түсіндірілуін;

в) Одақтың деректер моделін құрайтын объектілердің көптігінің қажетті толықтылығын;

г) электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымын жасау кезінде Одақтың деректер моделін құрайтын объектілерді қайталап пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етуге тиіс.

7. Одақтың деректер моделінің жалпы құрылымы № 1 қосымшаға сәйкес Сипаттамада келтірілген.

ІІІ. Одақтың деректер моделін әзірлеу және дамыту тәртібі

8. Интеграцияланған жүйені құру және дамыту шеңберінде, соның ішінде интеграцияланған жүйенің құралардын пайдалана отырып, Комиссия Одақтың деректер моделін әзірлеуді және дамытуды қамтамасыз етеді.

9. Одақтың деректер моделін құрайтын объектілерді жасау кезінде:

а) мәліметтердің құрамын сипаттауға, құжаттарды ұсыну тәртібіне, құжаттардың нысандарына, оларды толтырудың тәртібіне (қағидаларына) талаптарды реттейтін Одақтың құқығын құрайтын халықаралық шарттар мен актілер;

б) мәліметтердің құрамын сипаттауға, құжаттарды ұсыну тәртібіне, құжаттардың нысандарына, оларды толтырудың тәртібіне (қағидаларына) талаптарды реттейтін норматиивтік құқықтық актілері;

в) халықаралық ұйымдар әзірлеген, деректерді электронды алмасудың және (немесе) деректер моделінің халықаралық стандарттары;

г) ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар пайдаланылып, ақпараттық өзара іс-қимылды іске асырудың ерекшеліктері;

д) халықаралық стандарттар мәртебесі бар анықтамалықтар мен сыныптауыштар;

е) Одақтың нормативтік-анықтамалық ақпаратының бірыңғай жүйесінің ресурстары;

ж) мүше мемлекеттердің заңнамасына сәйкес қолданысқа енгізілген ұлттық анықтамалықтар мен сыныптауыштар ескеріледі.

10. Одақтың деректер моделін қалыптастыру кезінде Одақтың органдарының актілерінде және мүше мемлекеттердің заңнамасында белгіленген, мәліметтердің құрамын сипаттауға, құжаттарды ұсыну тәртібіне, құжаттардың нысандарына, оларды толтырудың тәртібіне (қағидаларына) талаптарды қорытуға, жетілдіруге және үйлестіруге негізделген тәсілдер қолданылады.

Одақтың деректер моделінің қалыптасқан объектілері деректерді электронды алмасудың халықаралық стандарттарының құрамына енгізілген, осындай объектілерге сәйкес келтіріледі.

11. Одақтың деректер моделінің объектілерін жетілдіру және қайта пайдалануды қамтамасыз ету мақсаттарында Одақтың деректер моделінің объектілерінің мағыналық мазмұнын және арналуын нақтылайтын мәндердің кодталған тізбелері қолданылуы мүмкін (бұдан әрі – технологиялық анықтамалықтар).

Одақтың деректер моделін жасау және дамыту жөніндегі жұмыстардың шеңберінде Комиссия технологиялық анықтамалықтар жүргізуді қамтамасыз етеді. Оларды "Интернет" ақпараттық-телекоммуникациялық желісінде Одақтың ақпарат порталында (бұдан әрі – Одақтың ақпарат порталы) орналастыру арқылы Комиссия технологиялық анықтамалықтарға қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

12. Одақтың деректер моделінің объектілері осы Ережеге № 1 қосымшаға сәйкес атрибуттар қолданылып, қалыптастырылады және саралаланды.

Одақтың деректер моделінің объектілеріне код және атау беру кезінде және олардың айқындауларын жасау кезінде Әдістеменің VIII-X бөлімдерінде айқындалған қағидалар қолданылады.

13. Одақтың деректер моделінің дамуы, соның ішінде Одақтың деректер моделінің объектілеріне өзгерістер енгізу және оның жаңа нұсқаларын қалыптастыру Одақ шеңберінде жалпы процестерді жобалау және регламенттеу, электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымын жасау кезінде, сондай-ақ, мәліметтердің құрамын сипаттауға, құжаттарды ұсыну тәртібіне, құжаттардың нысандарына, оларды толтырудың тәртібіне (қағидаларына) талаптарға қатысты, Одақтың құқығын құрайтын халықаралық шарттар мен актілерге және мүше мемлекеттердің заңнамасына өзгерістер енгізу кезінде жүзеге асырылады.

Одақтың деректер моделінің әртүрлі нұсқаларының сабақтастығын қамтамасыз ету мақсатында Одақтың деректер моделіне өзгерістер енгізу кезінде келесі қағидалар қолданылуға тиіс:

Одақтың деректер моделінің алдындағы нұсқаларда жобаланған объектілер өзінің атаулары мен сәйкестендіргіштерін өзгертуге тиіс емес (техникалық сипатағы қателерді тузеуді қоспағанда);

Одақтың деректер моделінің алдындағы нұсқаларда жобаланған объектілер үшін белгіленген шектеулерді өзгерту Одақтың органдарының актілеріндегі және (немесе) мүше мемлекеттерің заңнамаларындағы тиісті өзгерістермен байланысты болуға тиіс;

Одақтың деректер моделінің алдындағы нұсқаларда болмаған жаңа объектілерді қосуға және Одақтың деректер моделінің алдындағы нұсқаларда жобаланған жекелеген объектілердің құрамының бөліктерін кеңейтуге жол беріледі.

Одақтың деректер моделінің объектілерін жасау кезінде пайдаланылатын мүше мемлекеттердің заңнамасына, сондай-ақ, технологиялық анықтамалықтарға сәйкес қолданысқа енгізілген, халықаралық стандарттар мәртебесі бар анықтамалықтар мен сыныптауыштардың, Одақтың нормативтік-анықтамалық ақпараты бірыңғай жүйесінің құрамына кіретін анықтамалықтар мен сыныптауыштардың, ұлттық анықтамалықтар мен сыныптауыштардың мазмұнының өзгеруі Одақтың деректер моделінің нұсқасының өзгеруіне әкелмеуге тиіс.

14. Ерекше жағдайларда, ақпараттық өзара іс-қимыл шеңберінде Одақтың деректер моделінің бұрынғы нұсқаларының объектілерін пайдалана отырып жасалған, электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымдарын пайдалануға жол беріледі.

Электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымдарын жасау үшін ақпараттық өзара іс-қимылдың байланысты процестері шеңберінде Одақтың деректер моделінің бір нұсқасын пайдалау қажет.

Электронды құжаттардың, электронды түрдегі мәліметтердің құрылымдарын жасау мақсатында Одақтың деректер моделінің белгілі бір нұсқасын басымды пайдалану жөнінде Комиссия ұсынымдар қабылдауға құқылы.

IV. Одақтың деректер моделін жасау және дамыту кезінде Комиссияның функциялары

15. Одақтың деректер моделін жасау және дамыту кезінде Комиссия келесі функцияларды атқарады:

а) Одақтың деректер моделін жасау, дамыту және қолдану жөніндегі жұмыстарды жалпы үйлестіруді жүзеге асырады;

б) Одақтың деректер моделін жасау, дамыту және қолдану үшін қажетті нұсқаулық-әдістемелік құжаттарды әзірлейді;

в) Одақтың деректер моделін қолдану мәселелері жөнінде ұсынымдар қабылдайды;

г) Одақтың деректер моделіне өзгерістер енгізу мәселелері жөнінде уәкілетті органдардың, мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілерінің және басқа да мүдделі адамдардың ұсыныстарын қарайды, аталған ұсыныстарға осы Ереже мен Әдістемеге сәйкестігі тұрғысында бағалау жасайды және оның нәтижелерін негізге ала отырып, осы ұсыныстарды Одақтың деректер моделін жасау және дамыту кезінде ескереді;

д) уәкілетті органдардың, мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілерінің және басқа да мүдделі адамдардың Одақтың деректер моделіне қол жеткізуін қамтамасыз етеді.

16. Комиссия жанында құрылған консултативтік органдар шеңберінде, Комиссия Одақтың деректер моделін жасау, дамыту және қолдану мәселелері жөнінде консултациялар өткізуге құқылы.

17. Жекелеген мәселелерді шешу үшін, соның ішінде, Одақтың деректер моделінің деректерді электронды алмасудың халықаралық стандарттарымен және халықаралық ұйымдар әзірлеген деректер моделдерімен үйлесімділігін қамтамасыз ету үшін Комиссия деректер моделдерін жобалау және деректерді электронды алмасуды стандарттау саласында біліктілігі бар тәуелсіз сарапшыларды тартуы мүмкін.

18. Комиссияның Одақтың деректер моделін әзірлеу, жүргізу және тарату жөніндегі функцияларын жүзеге асыру Одақтың бюджетінде интеграцияланған жүйенің интеграцияланған сегментін жасау, жұмыс істеуін қамтамасыз ету және дамыту жөніндегі жұмыстарды орындауға көзделген қаражаттар есебінен қаржыландырылады.

V. Одақтың деректер моделіне қол жеткізуді ұсыну

19. Одақтың деректер моделіне қол жеткізу уәкілетті органдарға, мүше мемлекеттердің шаруашылық субъектілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға ақысыз және кемсітусіз негізде ұсынылады.

20. Одақтың деректер моделіне қол жеткізу Одақтың деректер моделін Одақтың ақпараттық порталында орналастыру арқылы интеграцияланған жүйенің құралдарымен қамтамасыз етіледі.

21. Одақтың деректер моделі келесі нысанда ұсынылған, үлгінің нұсқасына байланыста топтастырылған және Одақтың деректер моделінің объектілері және олардың арасындағы байланыстар туралы құрылымдалған және жүйеленген мәліметтерден тұратын материалдар түрінде Одақтың ақпараттық порталында орналастырылады:

а) Одақтың деректер моделінің объектілері туралы мәліметтердің навигациясын, іздеуді және көруді қамтамасыз ететін интерактивтік экрандық нысандар;

б) № 2 қосымшаға сәйкес, Одақтың деректер моделінің сипаттамасының талаптарына сәйкес әзірленген, көшіру үшін қол жетімді құжаттар;

в) XMI- және XML- схемаларды көшіру үшін қол жетімді құжаттар.

Еуразиялық экономикалық
одақтың деректер моделі
туралы ережеге
№ 1 ҚОСЫМША

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделінің жалпы құрылымының
СИПАТАМАСЫ

1. Жалпы ережелер

1. Осы Сипаттама Еуразиялық экономикалық одақтың (бұдан әрі - Одақ) деректер моделін әзірлеу және жүргізу барысында қолданылады.

2. Осы Сипаттаманың мақсаттары үшін мынаны білдіретін ұғымдар пайдаланылады:

"деректердің моделі" - заңдық фактілерді (жағдайларды, іс-қимылдарды немесе оқиғаларды), олардың және олардың жәй-күйінің арасындағы байланыстарды қалыпты түрде беру, түсіндіру және өңдеу үшін жарамды, графикалық және (немесе) сөзбен сипаттау түрінде ұсынылуы;

"деректер моделінің объектісі" - моделдеу жүзеге асырылатын, заттың, субъектіні, жағдайды, іс-қимылды және (немесе) олардың жай-күйін сипаттауды айқындайтын, деректер моделінің құрамдас бөлігі.

Осы Сипаттаманың мақсаттары үшін "деректердің базистік моделі", "мәністі саланың деректер моделі" және "деректер элементі" ұғымдары Еуразиялық экономикалық одақ Алқасының 2015 жылғы 9 маусымдағы № 63 шешімімен бекітілген, Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде жалпы процестерді талдау, оңтайландыру, үйлестіру және сипаттау әдітемесімен айқындалған мағынада пайдаланылады.

Осы Сипаттамада пайдаланылатын өзге де ұғымдар Одақтың интеграцияланған ақпарат жүйесін) құру және дамыту мәселелерін реттейтін, Еуразиялық экономикалық одақ туралы 2014 жылғы 29 мамырдағы шартта айқындалған мағыналарда пайдаланылады.

3. Осы Сипаттама МЕМСТАНДАРТ Р ИСО/МЭК 11179 "Ақпараттық технология. Метадеректер тіркелімі (МДТ)" негізінде әзірленді.

ІІ. Одақтың деректер моделінің жалпы құрылымы

4. Одақтың деректер моделін келесі объектілердің тұрлері құрайды:

Көне тұрпат (КТ) – белгілі бір технологиялық платформаның көне (салынған) тұрпатына сай келетін объект (XML, Java, NET және басқа);

"деректердің базалық тұрпаты" (ДБТ) – деректердің жалпы немесе қолданбалы қарапайым элементінің данасын қабылдай алатын, мәндердің толық өрісін беретін объект;

деректердің жалпы қарапайым тұрпаты (ДЖҚТ) - деректердің жалпы немесе қолданбалы қарапайым элементінің данасын қабылдай алатын, деректердің базалық тұрпатына қарағанда, мәндердің мейлінше тар өрісін беретін объект;

деректердің жалпы қарапайым элементі (ДЖҚЭ) – құрамының құрылымы анық сараланбайтын, бірақ деректердің базалық немесе жалпы қарапайым тұрпатымен айқындалатын, белгілі бір семантикасы және мүмкін шектеулері бар, барлық мәністік салалар үшін ортақ объект;

деректердің қолданбалы қарапайым тұрпаты (ДҚҚТ) - деректердің қолданбалы қарапайым элементінің данасын қабылдай алатын, деректердің базалық немесе жалпы қарапайым тұрпатына қарағанда, мәндердің мейлінше тар өрісін беретін объект;

деректердің қолданбалы қарапайым элементі (ДҚҚЭ) - құрамының құрылымы анық сараланбайтын, бірақ деректердің базалық, жалпы қарапайым немесе қолданбалы қарапайым тұрпатымен айқындалатын, белгілі бір семантикасы және мүмкін шектеулері бар, қандай да болсын мәністік салалар үшін өзіндік тән объект;

деректердің жалпы агрегирленген тұрпаты (ДЖАТ) – деректердің жалпы немесе қолданбалы агрегирленген элементінің данасын қабылдай алатын, мәндердің құрылымын және толық өрісін беретін объект;

деректердің жалпы агрегирленген элементі (ДЖАЭ) – құрамы деректердің жалпы кәдімгі және (немесе) басқа да жалпы агрегирленген элементтерінің жиынымен айқындалатын, белгілі бір семантикасы және мүмкін шектеулері бар, барлық мәністі салалар үшін ортақ болып табылатын, деректердің элементі болып табылатын объект;

деректердің қолданбалы агрегирленген тұрпаты (ДҚАТ) - деректердің қолданбалы агрегирленген элементінің данасын қабылдай алатын, мәндердің құрылымын және толық өрісін беретін объект;

деректердің қолданбалы агрегирленген элементі (ДҚАЭ) - құрамы жалпы қарапайым, жалпы агрегирленген және (немесе) басқа да қолданбалы агрегирленген элементтерінің жиынымен айқындалатын, белгілі бір семантикасы және мүмкін шектеулері бар, қандай да болсын мәністі салалар үшін өзіндік тән болып табылатын, деректердің элементі болып табылатын объект.

5. Одақтың деректер моделінің жалпы құрылымында моделдің объектілерін жүйелендірудің 2 деңгейі бөліп көрсетіледі:

базистік деңгей;

мәністі салалардың деңгейі.

Одақтың деректер моделінің жалпы құрылымы 1-суретте көрсетілген:

Одақтың деректер моделі

базистік деңгейі

КТ ДБТ

ДЖҚТ

ДЖҚЭ

Мәністі саланың деректер моделі

мәністі салалардың деңгейі

ДҚҚТ ДЖҚЭ

ДҚАТ ДҚАЭ

1-сурет. Одақтың деректер моделінің жалпы құрылымы

Базистік деңгейде деректердің базистік моделі орналасқан, оны семантикалық бейтарап және мәністі салалардың (КТ ДБТ ДЖҚТ ДЖҚЭ ДЖАТ ДҚАЭ) өзіндік тән ерекшелігін көрсетпейтін, моделдеудің барлық деңгейінде тұратты қайта пайдаланылатын объектілер құрайды.

Мәністі салалардың деңгейінде мәністі салалардың деректер моделі орналасқан, олар белгілі бір мәністі саланың (ДҚҚТ ДЖҚЭ ДҚАТ ДҚАЭ) өзіндік тән ерекшелігін және семантикасын көрсететін, электронды құжаттар мен мәліметтердің құрылымдарын жобалау кезінде қайта пайдаланылатын объектілерді құрайды.

6. Одақтың деректер моделінің объектілері атрибуттардың жиынымен байланысты. Одақтың деректер моделінің объектілерін саралау кезінде атрибуттардың атаулары және олардың көптілігі көрсетіледі. Атрибуттардың көптілігін көрсету кезінде келесі белгілеулер пайдаланылады:

1-атрибут міндетті, қайталауға жол берілмейді;

n - атрибут міндетті, n рет қайталануға тиіс (n>1);

1..* - атрибут міндетті, шектеулерсіз қайталануы мүмкін;

n..* - атрибут міндетті, кем дегенде n рет қайталануға тиіс (n>1);

n..m - атрибут міндетті, кем дегенде n рет және m-нан көп болмай қайталануға тиіс (n>1), m> n;

0..1 – атрибут опционалды, қайталауға жол берілмейді;

0..* - атрибут опционалды, шектеулерсіз қайталануы мүмкін;

0..m - атрибут опционалды, m-нан көп болмай қайталануы мүмкін m>1.

ІІІ. Одақтың деректер моделінің объектілерін сараландыру үшін қолданылатын атрибуттар

7. 1-кестеде Одақтың деректер моделінің объектілерін сараландыру үшін қолданылатын атрибуттардың стандартты тізбесі келтірілген.

Атрибуттардың стандартты тізбесі техникалық іске асырудың ерекшеліктері ескеріле отырып, қосымша технологиялық атрибуттармен кеңейтілуі мүмкін.

1-кесте

Одақтың деректер моделінің объектілерін сараландыру үшін қолданылатын атрибуттардың стандартты тізбесі

т/р №	Атрибуттың атауы	Сипатталуы	Сараландыру үшін атрибут қолданылатын Одақтың деректер моделінің объектісінің түрі
1	2	3	4
1	Ұқсас	Сипатталған Одақтың деректер моделінің объектісі ұқсас болып табылатын халықаралық стандат объктісін белгілеу (саралау)	Объектілердің барлық түрлері
2	Сәйкестендіргіш	Одақтың деректер моделінің объектісін біржақты сәйкестендіруге мүмкіндік беретін символдардың дәйектілігі	Объектілердің барлық түрлері
3	Атауы	Одақтың деректер моделінің объектісін лингвистикалық тілмен белгілеу	Объектілердің барлық түрлері
4	Ұсынылған сынып	Ұсынылған сыныпты белгілейтін терминнің атауы	ДЖҚЭ, ДҚҚЭ, ДЖАЭ, ДҚАЭ
5	Құрамдасы	Одақтың деректер моделі объектісінің құрылымдық оқшаулы бөлігі, 2-кестеде көрсетілген атрибуттардың тізбесімен сараланады	ДЖАТ, ДҚАТ
6	UML конструкциясы	UML нотациясында Одақтың деректер моделінің объектісін іске асыратын UML конструкциясының атауы	Объектілердің барлық түрлері
7.	Түпмәтінді сипаттама	Одақтың деректер моделі объектісінің мәнін түсіндіретін немесе нақтылайтын мәліметтер, 3-кестеде көрсетілген атрибуттардың тізбесімен сараланады	ДЖҚТ, ДЖАТ, ДҚҚТ, ДҚАТ
8	Мәндердің саласы	Одақтың деректер моделі объектісін немесе атрибутын қабылдауы мүмкін қол жетімді мәндердің көптілігі 4-кестеде көрсетілген атрибуттардың тізбесімен сараланады	ДБТ, ДЖҚТ, ДҚҚТ
9	Айқындау	Оны ұжымдық пайдалануды қамтамасыз ететін, Одақтың деректер моделі объектісінің дәл және біржақты сипатталуы (мағыналық мәні)	Объектілердің барлық түрлері
10	Ұғым	Одақтың деректер моделі объектісін нақтылы ортаның объектісімен (құбылысымен) салыстыратын сөз немесе сөз тіркесі, Одақтың деректер моделі объектісі атауының бір бөлігі болып табылады	Объектілердің барлық түрлері
11	Пайдалану қағидалары	Одақтың деректер моделі объектісін пайдалану қағидалары туралы мәліметтер	Объектілердің барлық түрлері
12	Қолданбалы термин	Одақтың деректер моделі объектісінің орыс тіліндегі ресми немесе жалпы қабылданған атауы	Объектілердің барлық түрлері
13	Мысал	Одақтың деректер моделі объектісінің құрамының мысалы	ДБТ, ДЖҚТ, ДЖҚЭ, ДҚҚТ, ДҚҚЭ
14	Ескертпе	қосымша түсіндірме мәліметтер	Объектілердің барлық түрлері
15	Көне тұрпат	Одақтың деректер моделі объектісінің мәндерінің саласын айқындау үшін пайдаланылатын көне тұрпаттың атауы	ДБТ
16	Ата-аналық тұрпат	Одақтың деректер моделі сипатталған объектісіне мирас етілетін, Одақтың деректер моделі объектісінің атауы	ДЖҚТ, ДЖАТ, ДҚҚТ, ДҚАТ
17.	Мәртебе	Одақтың деректер моделі объектісінің мәртебесінің атауы	ДЖҚТ, ДҚҚТ, ДЖҚЭ, ДҚҚЭ, ДЖАТ, ДҚАТ, ДЖАЭ, ДҚАЭ
18	Деректердің тұрпаты	Одақтың деректер моделінің деректер элементінің мәндерінің саласын беретін деректер тұрпатының атауы	ДЖҚЭ, ДЖАЭ, ДҚҚЭ, ДҚАЭ

2-кесте

"Деректердің агрегирленген тұрпатының құрамдасы" атрибутын сараландыру үшін қолданылатын атрибуттардың тізбесі

т/р №	Атрибуттың атауы	Сипатталуы
1	2	3
1	Көптілігі	Деректердің агрегирленген тұрпаты құрамдасының рұқсат етілген саны (еселілігі). Деректердің агрегирленген тұрпаты құрамдасының көптілігін көрсету үшін келесі белгілеулер пайдаланылады: 1-атрибут міндетті, қайталауға жол берілмейді; n - атрибут міндетті, n рет қайталануға тиіс (n>1); 1..* - атрибут міндетті, шектеулерсіз қайталануы мүмкін; n..* - атрибут міндетті, кем дегенде n рет қайталануға тиіс (n>1); n..m - атрибут міндетті, кем дегенде n рет және m-нан көп болмай қайталануға тиіс (n>1), m> n; 0..1 – атрибут опционалды, қайталауға жол берілмейді; 0..* - атрибут опционалды, шектеулерсіз қайталануы мүмкін; 0..m - атрибут опционалды, m-нан көп болмай қайталануы мүмкін m>1.
2	Айқындау	Түпмәтіндік ерекшелігін ескере отырып, деректердің байланысты элементінің нақтыланып айқындалуы
3	Деректердің байланысты элементі	Құрамдас болып табылатын деректер элементінің атауы

3-кесте

"Түпмәтіндік сипаттама" атрибутын саралау үшін қолданылатын атрибуттардың тізбесі

т/р №	Атрибуттың атауы	Сипатталуы
1	Атауы	Түпмәтіндік сипаттаманы лингвистикалық тілмен белгілеу
2	UML конструкциясы	Түпмәтіндік сипаттаманы іске асыратын, UML конструкциясының (сыныптауышының) (деректердің, атрибуттың сыныбы, тұрпаты т.с.с.) атауы
3	Көптілігі	Түпмәтіндік сипаттаманың рұқсат етілген саны (еселілігі). Түпмәтіндік сипаттаманың көптілігін көрсету үшін келесі белгілеулер пайдаланылады: 1 - түпмәтіндік сипаттама міндетті, қайталауға жол берілмейді; 0..1 – түпмәтіндік сипаттама опционалды, қайталауға жол берілмейді;
4	Айқындау	түпмәтіндік сипаттаманы деректер моделінің басқа да түпмәтіндік сипаттамалардан және объектілерден өзгешелендіру қызметін атқаратын, сипаттап тұжырымдау түрінде ұсыну
5	Қолданбалы термин	түпмәтіндік сипаттаманың орыс тіліндегі ресми немесе жалпы қабылданған атауы
6	Деректердің тұрпаты	түпмәтіндік сипаттаманың мәндерінің саласын беретін деректер тұрпаты

4-кесте

"Мәндердің саласы" атрибутын саралау үшін қолданылатын атрибуттардың тізбесі

т/р №	Атрибуттың атауы	Сипатталуы
1	Жоғарғы шекара	Деректер моделі объектісінің мәні одан төмен болуға тиіс мән
2	Мүмкін мәні	Деректер моделі объектісінің мүмкін мәні
2.1	Мәні	Деректер моделінің объектісі қабылдауы мүмкін мәнді көрсету
2.2	Саралау	Сипаттамалық тұжырым түріндегі, деректер моделінің объектісі қабылдауы мүмкін мәнді сипаттау
3	Ұзындығы	Деректер моделі объектісінің мәнінің ұзындығы тең болуға тиіс ұзындық бірліктерінің саны
4	Барынша ұзындығы	Деректер моделі объектісінің мәнінің ұзындығы қабылдай алатын ұзындық бірліктерінің барынша саны
5	Барынша мәні	Деректер моделі объектісі қабылдай алатын барынша мәні
6	Бөлшек цифрлардың барынша саны	Деректер моделі объектісінің мәнінің бөлшек бөлігін көрсету үшін рұқсат етілген, ондық цифрлардың барынша саны
7	Цифрлардың барынша саны	Деректер моделі объектісінің мәнін көрсету үшін рұқсат етілген, ондық цифрлардың барынша саны
8	Ең аз ұзындық	Деректер моделі объектісінің мәнінің ұзындығы қабылдай алатын ұзындық бірліктерінің ең аз саны
9	Ең аз мән	Деректер моделі объектісі қабылдай алатын ең аз мән
10	Төменгі шекара	Деректер моделі объектісінің мәні одан көп болуға тиіс мән
11	Мәндердің саласын сипаттау	Мәндердің саласының басқа да атрибуттарының көмегімен нақтылануы мүмкін, сипаттамалық тұжырымдар түрінде рұқсат етілген мәндердің көптігі
12	Шаблон	Қалыпты сипаттау түрінде, деректер моделі объектісі мәндерінің лексикалық кеңстігін шектеу

8. ДБТ-ны саралау үшін пайдаланылатын, атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер 5-кестеде келтірілген.

5-кесте

ДБТ-ны саралау үшін пайдаланылатын, атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

т/р №	Атрибуттың атауы	Көптілігі
1	2	3
1	Атауы	1
2	Қолданбалы термин	1
3	Сәйкестендіргіш	1
4	UML конструкциясы	1
5	Айқындау	1
6	Ұғым	1
7	Мәндердің саласы	1
7.1	Мәндердің саласын сипаттау	1
8	Көне тұрпат	1
9	Пайдалану қағидалары	0..1
10	Ескертпе	0..1
11	Ұқсас	0..1
12	Мысал	0..1

9. ДЖҚТ және ДҚҚТ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер 6-кестеде келтірілген.

6-кесте

ДЖҚТ және ДҚҚТ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

т/р №	Атрибуттың атауы	Көптілігі
1	2	3
1	Атауы	1
2	Қолданбалы термин	1
3	Сәйкестендіргіш	1
4	UML конструкциясы	1
5	Айқындау	1
6	Ұғым	1
7	Мәндердің саласы	1
7.1	Мәндердің саласын сипаттау	1
7.2	Жоғарғы шекара	0..1
7.3	Төменгі шекара	0..1
7.4	Ең төменгі мән	0..1
7.5	Ең жоғарғы мән	0..1
7.6	Цифрлардың ең жоғарғы саны	0..1
7.7	Бөлшек цифрлардың ең жоғарғы саны	0..1
7.8	Ұзындық	0.1
7.9	Ең аз ұзындық	0..1
7.10	Ең жоғарғы ұзындық	0..1
7.11	Мүмкін мән	0.*
7.11.1	Мәні	1
7.11.2	Түсіндірме	0..1
7.12	Шаблон	0..1
8	Ата-аналық тұрпат	1
9	Түпмәтіндік сипаттама	0.*
9.1	Атауы	1
9.2	Қолданбалы термин	1
9.3	UML конструкциясы	1
9.4	Айқындау	1
9.5	Деректердің тұрпаты	1
9.6	Көптілік	1
10	Пайдалану қағидалары	0..1
11	Ескертпе	0..1
12	Ұқсас	0..1
13	Мысал	0..1
14	Мәртебе	0..1

10. ДЖҚЭ және ДҚҚЭ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер 7-кестеде келтірілген.

7-кесте

ДЖҚЭ және ДҚҚЭ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

т/р №	Атрибуттың атауы	Көптілігі
1	2	3
1	Атауы	1
2	Қолданбалы термин	1
3	Сәйкестендіргіш	1
4	UML конструкциясы	1
5	Айқындау	1
6	Ұғым	1
7	Ұсыну сыныбы	1
8	Деректердің тұрпаты	1
9	Пайдалану қағидалары	0..1
10	Ескертпе	0..1
11	Ұқсас	0..1
12	Мысал	0..1
13	Мәртебе	0..1

11. ДЖАТ және ДҚАТ-ты саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер 8-кестеде келтірілген.

8-кесте

ДЖАТ және ДҚАТ-ты саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

т/р №	Атрибуттың атауы	Көптілігі
1	2	3
1	Атауы	1
2	Қолданбалы термин	1
3	Сәйкестендіргіш	1
4	UML конструкциясы	1
5	Айқындау	1
6	Ұғым	1
7	Ата-аналық тұрпат	0..1
8	Құрамдасы	1..*
8.1	Деректердің байланысты элементі	1
8.2	Айқындау	0..1
8.3	Көптілігі	1
9	Түпмәтіндік сипаттама	0..*
9.1	Атауы	1
9.2	Қолданбалы термин	1
9.3	UML конструкциясы	1
9.4	Айқындау	1
9.5	Деректердің тұрпаты	1
9.6	Көптілігі	1
10	Пайдалану қағидалары	0..1
11	Ескертпе	0..1
12	Ұқсас	0..1
13	Мәртебе	0..1

12. ДЖАЭ және ДҚАЭ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер 9-кестеде келтірілген.

9-кесте

ДЖАЭ және ДҚАЭ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

т/р №	Атрибуттың атауы	Көптілігі
1	2	3
1	Атауы	1
2	Қолданбалы термин	1
3	Сәйкестендіргіш	1
4	UML конструкциясы	1
5	Айқындау	1
6	Ұғым	1
7	Ұсыну сыныбы	1
8	Деректердің тұрпаты	1
9	Пайдалану қағидалары	0..1
10	Ескертпе	0..1
11	Ұқсас	0..1
12	Мәртебе	0..1

Еуразиялық экономикалық
одақтың деректер
моделі туралы ережеге
№ 2 ҚОСЫМША

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделін сипаттауға
ТАЛАПТАР

1. Жалпы ережелер

1. Осы талаптар Еуразиялық экономикалық одақтың (бұдан әрі - Одақ) деректер моделін жасау және дамыту барысында қолданылады және белгілі бір нұсқада, Одақтың деректер моделін сипаттау үшін пайдаланылатын құжаттардың құрамы мен құрылымына талаптарды айқындайды.

2. Одақтың деректер моделінің сипатталуы оларды жүйелендіру деңгейлеріне сәйкес, Одақтың деректер моделі объектілерін сипаттаудан тұратын құжаттардың жиыны түрінде ұсынылады.

3. Құжаттардың жиынына:

а) деректердің базистік моделінің құрамына енгізілген, Одақтың деректер моделінің объектілерін сипаттаудан (бұдан әрі - деректердің базистік моделінің сипатталуы) тұратын құжат;

б) деректер моделінің мәністік салаларының деректер моделдерінің (бұдан әрі - мәністік саланың деректер моделінің сипатталуы) құрамына енгізілген, Одақтың деректер моделі объектілерін сипаттаудан тұратын құжаттар кіреді.

ІІ. Деректердің базистік моделін сипаттаудағы талаптар

4. Келтірілген тәртіпте, деректердің базистік моделінің сипатталуы келесі бөлімдерден тұруға тиіс:

1) жалпы ережелер;

2) негізгі ұғымдар;

3) пайдаланылатын нотация туралы келісім;

4) деректердің базистік моделінің құрылымы;

5) ұсынулар және көне тұрпаттар;

6) деректердің базалық тұрпаттары;

7) деректердің жалпы қарапайым тұрпаттары;

8) деректердің жалпы қарапайым элементтері;

9) деректердің жалпы агрегирленген тұрпаттары;

10) деректердің жалпы агрегирленген элементтері;

11) қосымшалар;

5. "Жалпы мәліметтер" бөлімінде:

1) негізінде, деректердің базистік моделі әзірленген Одақтың органдарының актілері туралы мәліметтер;

2) деректердің базистік моделін әзірлеудің мақсаты;

3) оларды ескере отырып, деректердің базистік моделі әзірленген стандарттар мен ұсынымдар туралы мәліметтер келтірілген.

6. "Терминдер мен айқындаулар" бөлімінде деректердің базистік моделін сипаттау кезінде пайдаланылатын ұғымдардың сипатталуы келтірілген.

7. "Ұсынулар және көне тұрпаттар" бөлімінде пайдалануға болатын ұсынулардың тізбесі, сондай-ақ, деректердің базалық тұрпаттары мәндерінің салаларын айқындау үшін пайдаланылатын көне тұрпаттардың сипатталуы келтірілген.

8. "Пайдаланылатын нотация туралы келісім" бөлімінде деректердің базистік моделінің объектілері сипатталатын қағидалар келтірілген.

9. "Деректердің базистік моделінің құрылымы" бөлімінде деректердің базистік моделін құрайтын объектілердің түрлерінің тізбесі келтірілген.

10. "Деректердің базалық тұрпаттары" бөлімінде:

1) деректердің базалық тұрпаттары туралы жалпы мәліметтер;

2) атаулар кеңістігінің сәйкестендіргіші және префиксі көрсетілген, атаулардың кеңістіктері туралы мәліметтер;

3) деректердің базалық тұрпаттарының тізбесі;

4) деректердің базалық тұрпаттары сыныптарының диаграммасы келтірілген.

11. Осы Талаптардың IV бөлімінде көзделген ережелерге сәйкес, "Деректердің жалпы қарапайым тұрпаттары", "Деректердің жалпы қарапайым элементтері", "Деректердің жалпы агрегирленген тұрпаттары", "Деректердің жалпы агрегирленген элементтері" бөлімдерінде:

1) деректердің базистік моделінің объектілері туралы жалпы мәліметтер;

2) атаулар кеңістігінің сәйкестендіргіші және префиксі, сондай-ақ, импортталатын атаулар кеңістіктерінің тізбесі көрсетілген, атаулардың кеңістіктері туралы мәліметтер;

3) деректердің базистік моделі объектілерінің тізбесі;

4) деректердің агрегирленген тұрпаттарының құрамдастарын сипаттау ("деректердің жалпы агрегирленген тұрпаттары" бөлімі үшін) келтірілген.

12. Осы Талаптардың IV бөлімінде көзделген ережелерге сәйкес, қосымшада осының алдындағы нұсқаға қатысты, деректердің базистік моделінің өзгерістернің сипатталуы келтірілген.

ІІІ. Мәністі саланың деректер моделін сипаттауға талаптар

13. Мәністі саланың деректер моделінің сипатталуы біртұтас құрылымы бар құжаттардың жиыны түрінде қалыптасады. Әрбір құжат белгілі бір мәністі салаға енген, Одақтың деректер моделі объектілерінің сипатталуынан тұрады.

14. Келтірілген тәртіпте, мәністі саланың деректер моделінің сипатталуы келесі бөлімдерден тұруға тиіс:

1) жалпы мәліметтер;

2) терминдер мен айқындаулар;

3) пайдаланылатын нотация туралы келісім;

4) мәністі саланың деректер моделінің құрылымы;

5) деректердің қолданбалы қарапайым тұрпаттары (болған кезде);

6) деректердің қолданбалы қарапайым элементтері (болған кезде);

7) деректердің қолданбалы агрегирленген тұрпаттары (болған кезде);

8) деректердің қолданбалы агрегирленген элементтері (болған кезде);

9) қосымшалар.

15. "Жалпы мәліметтер" бөлімінде:

1) негізінде, мәністі саланың деректер моделі әзірленген, Одақтың органдарының актілері туралы мәліметтер;

2) мәністі саланың деректер моделін әзірлеудің мақсаттары;

3) оларды ескере отырып, мәністі саланың деректер моделі әзірленген, стандарттар мен ұсынымдар туралы мәліметтер келтірілген.

16. "Терминдер мен айқындаулар" бөлімінде мәністі саланың деректер моделін сипаттау кезінде пайдаланылатын ұғымдардың сипатталуы келтірілген.

17. "Пайдаланылатын нотация туралы келісім" бөлімінде мәністі саланың деректер моделінің объектілері сипатталған қағидалар келтірілген.

18. "Мәністі саланың деректер моделінің құрылымы" бөлімінде мәністі саланың деректер моделін құрайтын объектілер түрлерінің тізбесі келтірілген.

19. Осы Талаптардың IV бөлімінде көзделген ережелерге сәйкес, "Деректердің қолданбалы қарапайым тұрпаттары", "Деректердің қолданбалы қарапайым элементтері", "Деректердің қолданбалы агрегирленген тұрпаттары", "Деректердің қолданбалы агрегирленген элементтері" бөлімдерінде:

1) мәністі саланың деректер моделінің объектілері туралы жалпы мәліметтер;

3) мәністі саланың деректер моделі объектілерінің тізбесі;

4) деректердің агрегирленген тұрпаттарының құрамдастарының сипатталуы ("Деректердің қолданбалы агрегирленген тұрпаттары" бөлімі үшін) келтірілген.

20. Осы Талаптардың IV бөлімінде көзделген ережелерге сәйкес, қосымшада, осының алдындағы нұсқаға қатысты, мәністі саланың деректер моделінің өзгерістернің сипатталуы келтірілген.

IV. Одақтың деректер моделі объектілерін сипаттауды ресімдеудегі талаптар

21. Үлгіге сай, кесте нысанында, импортталатын атаулар кеңістіктерінің тізбесі келтірілген:

т/р №	Атаулар кеңістігінің сәйкестендіргіші	Префикс
1	2	3
...

1-бағанда импортталатын атаулар кеңістігінің реттік нөмірі көрсетіледі.

2-бағанда импортталатын атаулар кеңістігінің сәйкестендіргіші көрсетіледі.

3-бағанда импортталатын атаулар кеңістігінің префиксы (қысқаша белгіленуі) көрсетіледі.

Мысалы:

т/р №	Атаулар кеңістігінің сәйкестендіргіші	Префикс
1	2	3
1	um:EEC:M: BASCDataTypes:v1.0.0	bdt

22.Үлгіге сай, кесте нысанында, көне тұрпаттардың тізбесі базистік моделдің сипаттауында келтірілген:

т/р №	Атауы	UML конструкциясы	Айқындау	Ұқсас
1	2	3	4	5
...

1-бағанда көне тұрпаттың реттік нөмірі көрсетіледі.

2-бағанда көне тұрпаттың атауы көрсетіледі.

3-бағанда көне тұрпатты көрсететін UML конструкциясы атауы көрсетіледі.

4-бағанда көне тұрпатты айқындау келтірілген.

5-бағанда көне тұрпаттың ұқсасы көрсетіледі.

Мысалы:

т/р №	Атауы	UML конструкциясы	Айқындау	Ұқсас
1	2	3	4	5
1	Уақыт	Time	МЕМСТАНДАРТ ИСО 8601-2001 кеңейтілген пішіміне сәйкес, тәуліктің белгілі бір уақытында	UN/CEFACT:CCDT: TimePoint
2	Жыл	gYear	МЕМСТАНДАРТ ИСО 8601-2001 кеңейтілген пішіміне сәйкес, григориандық күнтізбелік жыл	-
3	Күні	date	МЕМСТАНДАРТ ИСО 8601-2001 кеңейтілген пішіміне сәйкес, григориандық күнтізбелік күні	UN/CEFACT:CCDT: TimePoint
4	Күні және уақыты	dateTime	әлемдік уақытқа қатысты ауысуы көрсетіле отырып, МЕМСТАНДАРТ ИСО 8601-2001 кеңейтілген пішіміне сәйкес, григориандық күнтізбелік күні және тәуліктің уақыты	UN/CEFACT:CCDT: TimePoint
5	Қосарлы	Base64Binary	Қосарлы цифрлардың (биттер) түпкі дәйектілігі	UN/CEFACT:CCDT: Binary
6	Күні	gDay	МЕМСТАНДАРТ ИСО 8601-2001 сәйкес, григориандық күнтізбелік күні	-
7	Айдағы күні	gMonthDay	МЕМСТАНДАРТ ИСО 8601-2001 сәйкес, григориандық күнтізбелік айдағы күні	-

23. Үлгіге сай, кесте нысанында, деректердің базистік моделінің сипаттауында деректердің базалық тұрпаттарының тізбесі келтірілген:

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипатталуы	Көне тұрпат	Ұқсасы
1	2	3	4	5	6
...

1-бағанда деректердің базалық тұрпатының реттік нөмірі көрсетіледі.

2-бағанда деректердің базалық тұрпатының атауы көрсетіледі. Жақшаның ішінде деректердің базалық тұрпатының сәйкестендіргіші көрсетілген.

3-бағанда деректердің базалық тұрпаты болып табылатын, UML конструкциясының атауы көрсетілген.

4-бағанда төмендегілерді қоса алғанда, деректердің базалық тұрпатының сипатталуы келтірілген:

қолданбалы термин;

деректердің базалық тұрпатын айқындау;

деректердің базалық тұрпатының мәндерінің саласы;

деректердің базалық тұрпатын пайдалану қағидалары (болған кезде);

ескертпе (болған кезде).

5-бағанда деректердің базалық тұрпаты негізделген, көне тұрпаттың атауы көрсетілген.

6-бағанда деректердің базалық тұрпатының ұқсасы көрсетілген (болған кезде).

Мысалы:

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипатталуы	Көне тұрпат	Ұқсас
1	2	3	4	5	6
1	Бинарлық мәтін. Тұрпат (M.BDT.00001)	BinaryTextType	қолданбалы термин: Бинарлық мәтіняя ((яяя айқындау: қосарлы нысанда ұсынылған мәтіндік ақпарат мәндердің саласы: қосарлы октеттердің (байттар) түпкі дәйектілігі пайдалану қағидалары: БТД "Бинарлық мәтін. Тұрпат" еркін пішімде мәтіндік құжаттарды салу үшін пайдаланылады (MS Word, PDF және басқа) ескертпе: ақпаратты ұсынудың тиісті нысандары үшін пайдаланылатын, "График. Тұрпат", "Сурет. Тұрпат", "Дыбыс. Тұрпат" және "Видео. Тұрпат" тұрпаттарынан өзгеше, БТД "Бинарлық мәтін. Тұрпат" ақпаратты басымды түрде мәтіндік нысанда беруге арналған	қосарлы деректер	UN/CEFACT:CCL: UDT000002

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипатталуы	Көне тұрпат	Ұқсас
1	2	3	4	5	6
2	Видео. Тұрпат (M.BDT.00002)	VideoType	қолданбалы термин: видео айқындау: цифрлы түрде динамикалық көріністі бейнелерді жазу, қосарлы нотацияда (октеттер) мәндердің саласы: қосарлы цифрлардың (биттер) түпкі дәйектілігі пайдалану қағидалары: БТД "Видео. Тұрпат" бейненің бинарлық файлдарын салу үшін пайдаланылады (бейнекөріністер, бейнероликтер, бейнефильмдер және басқа) ескертпе: ақпаратты ұсынудың тиісті нысандары үшін пайдаланылатын, "График. Тұрпат", "Сурет. Тұрпат", "Дыбыс. Тұрпат" және ""Бинарлық мәтін. Тұрпат"" тұрпаттарынан өзгеше, БТД "Видео. Тұрпат" ақпаратты басымды түрде серпінді (өзгермелі) бейнелер түрінде беруге арналған	Қосарлы деректер	UN/CEFACT:CCL: UDT000006

24. Олардың түпмәтіндік сипаттамаларын қоса алғанда, деректердің тұрпаттарының тізбесі (деректердің жалпы қарапайым тұрпаттары, деректердің жалпы агрегирленген тұрпаттары, деректердің қолданбалы қарапайым тұрпаттары, деректердің қолданбалы агрегирленген тұрпаттары) үлгіге сай, кесте нысанында, келтірілген;

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипатталуы	Ата-аналық тұрпат (сәйкестендіргіш)	Ұқсасы	Мәртебе
1	2	3	4	5	6	7
...

1-бағанда деректер тұрпатының реттік нөмірі, сондай-ақ, оның түпмәтіндік сипаттамасының реттік нөмірі (түпмәтіндік сипаттама үшін, ол болған кезде) көрсетіледі.

2-бағанда деректер тұрпатының атауы көрсетіледі. Жақшаның ішінде деректер тұрпатының сәйкестендіргіші көрсетіледі. Түпмәтіндік сипаттама үшін түпмәтіндік сипаттаманың атауы көрсетіледі.

3-бағанда деректер тұрпатын танытатын (түпмәтіндік сипаттама), UML конструкциясының атауы көрсетіледі.

4-бағанда төмендегілерді қоса алғанда, деректер тұрпатының сипатталуы (түпмәтіндік сипаттама) келтірілген:

қолданбалы термин;

деректер тұрпатын айқындау (түпмәтіндік сипаттама);

деректер тұрпатының мәндерінің саласы;

түпмәтіндік сипаттама үшін көптілік;

деректер тұрпатын пайдалану қағидалары (ол болған кезде);

ескертпе (ол болған кезде).

5-бағанда деректер тұрпаты (түпмәтіндік сипаттама) негізделген, деректердің ата-аналық тұрпатының атауы көрсетіледі. Жақшаның ішінде деректердің ата-аналық тұрпатының сәйкестендіргіші көрсетіледі.

6-бағанда деректер тұрпатының ұқсасы көрсетіледі (ол болған кезде).

7-бағанда деректер тұрпатының мәртебесі (қолданыстағы, ескірген) көрсетіледі.

Толтырудың мысалы:

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипатталуы	Ата-аналық тұрпат (сәйкестендіргіш)	Ұқсас	Мәртебе
1	2	3	4	5	6	7
1	Банк- сәйкестендіргіш. Тұрпаты (M.SDT.00128)	Bankltdype	қолданбалы термин: айқындаушы банктің сәйкестендіргіші; ұлттық немесе халықаралық төлем жүйесімен қаржылық есеп айырысудың қатысушыларын сәйкестендіру қағидалары бойынша құралған символдардың жолдары мәндердің саласы: символдардың қалыпқа түскен жолы. Ең аз. ұзындығы 1. Барынша ұзындығы: 20	ДЖҚТ "сәйкестендіргіш. 20 символға дейін. Тұрпаты" (M.SDT.00092)		қолданыстағы
1.1	Сәйкестендіру әдісі. Коды	KindCode	қолданбалы термин: сәйкестендіру әдісі, айқындау; банкты сәйкестендіру әдісі, көптілігі; 1	ДЖҚТ "Банкты сәйкестендіру әдісі" сәйкестендіргіш. Тұрпаты (M.SDT.00167)
2	Банк есеп-шоты. Сәйкестендіргіш. Тұрпаты (M.SDT.00141)	BankAccount ltdype	қолданбалы термин: Банк есеп-шоты, айқындау; банк заңды немесе жеке тұлғаға ашатын есеп-шотты сәйкестендіру қағидалары бойынша құралған символдардың жолдары мәндердің саласы: символдардың қалыпқа түскен жолы. Ең аз. ұзындығы 1. Барынша ұзындығы: 34	ДЖҚТ "сәйкестендіргіш. 34 символға дейін. Тұрпаты (M.SDT.00170)	UN/ CEFACT:CCL: UDT2000007	қолданыстағы

25. Деректердің элементтерінің тізбесі (деректердің жалпы қарапайым элементтері, деректердің жалпы агрегирленген элементтері, деректердің қолданбалы қарапайым элементтері, деректердің қолданбалы агрегирленген элементтері) үлгіге сай, кесте нысанында, келтірілген;

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипат талуы	Деректер тұрпаты (сәйкестендіргіш)	Ұқсас	Мәртебе
1	2	3	4	5	6	7
...

1-бағанда деректер элементінің реттік нөмірі көрсетіледі.

2-бағанда деректер элементінің атауы көрсетіледі. Жақшаның ішінде деректер элементінің сәйкестендіргіші көрсетіледі.

3-бағанда деректердің элементі болып табылатын, UML конструкциясының атауы көрсетілген.

4-бағанда төмендегілерді қоса алғанда, деректер элементінің сипатталуы келтірілген:

деректер элементінің қолданбалы термині;

деректер элементін айқындау;

ұсынудың сыныбы;

деректер элементін пайдалану қағидалары (болған кезде);

ескертпе (болған кезде).

5-бағанда деректер элементінің мәндерінің саласын айқындайтын, деректер тұрпатының атауы көрсетіледі. Жақшаның ішінде деректер тұрпатының сәйкестендіргіші көрсетіледі.

6-бағанда деректер элементінің ұқсасы көрсетіледі (болған кезде).

7-бағанда деректер элементінің мәртебесі (қолданыстағы, ескірген) көрсетіледі.

Мысалы:

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш)	UML конструкциясы	Сипатталуы	Деректердің тұрпат (сәйкестендіргіш)	Ұқсасы	Мәртебе
1	2	3	4	5	6	7
1	Абонент жәшігі. Cәйкестендіргіш (M.SDE.00013)	PostOfficeBo xld	қолданбалы термин: Абонент жәшігінің нөмірі айқындау: почта байланысы кәсіпорынындағы абонент жәшігінің нөмірі ұсыну сыныбы: сәйкестендіргіш	"сәйкестендіргіш. 20 символға дейін. Тұрпаты" (M.SDT.00092)	UN/CEFACT:CCL: UN00000032	қолданыстағы
2	Мекен-жай. Мәтін (M.SDE.00005)	Address Text	қолданбалы термин: мәтіндік нысандағы мекен-жай айқындау: мәтін түрінде еркін нысанда берілген мекен-жай элементтерінің жиыны ұсыну сыныбы: мәтін	Мәтін. 1000 символға дейін. Тұрпаты (M.SDT.00071)	UN/CEFACT:CCL: UN00004432	қолданыстағы
3	Одақтың органының актісі. Атауы (M.SDE.00204)	EAEUDocName	қолданбалы термин: актінің атауы айқындау: Одақтың органының актісінің атауы ұсыну сыныбы: атауы	Атауы. 500 символға дейін. Тұрпаты (M.SDT.00134)	UN/CEFACT:CCL: UN00000312	қолданыстағы
4	Есептің атрибуты. Мәтін (M.SDE.00184)	ReportAttributeText	қолданбалы термин: Есептің атрибуты. айқындау: есеп туралы қосымша ақпараттан тұратын символдардың жолы ұсыну сыныбы: мәтін пайдалану қағидалары: есептің қосымша атрибуттарын көрсету үшін немесе өлшемнің бірліктерін, ауқымын, әдісін және есептегі барлық көрсеткіштердің мәнін нақтылайтын басқа да атрибуттарды көрсету үшін пайдаланылады. Атрибуттың түрі түпмәтіндік сипаттаманың көмегімен берілуге тиіс	Өлшемнің немесе байқау атрибутының мәні. Мәтін. Тұрпаты M.SDT.00109)	-	қолданыстағы

26. Деректердің әрбір агрегирленген тұрпатының құрамдас бөлігінің сипатталуы (деректердің жалпы агрегирленген тұрпаты, деректердің қолданбалы агрегирленген тұрпаты) үлгіге сай, кесте нысанында, келтірілген;

т/р №	Атауы (сәйкестендіргіш )	Сипатталуы	UML конструкциясы	Көпт.	Ұқсасы
1	2	3	4	5	6
...

1-бағанда деректердің агрегирленген тұрпатының құрамдас бөлігінің реттік нөмірі көрсетіледі.

2-бағанда деректердің байланысты элементінің атауы көрсетіледі. Жақшаның ішінде деректердің байланысты элементінің сәйкестендіргіші көрсетіледі.

3-бағанда деректердің агрегирленген тұрпатының құрамдас бөлігін айқындау келтірілген.

4-бағанда деректердің элементін танытатын UML конструкциясының атауы көрсетіледі.

5-бағанда деректердің агрегирленген тұрпатының құрамдас бөлігінің көптілігі көрсетіледі.

6-бағанда деректердің агрегирленген тұрпатының құрамдас бөлігінің ұқсасы көрсетіледі.

Мысалы:

т/р №	Атауы (сыныптауыш)	Сипатталуы	UML конструкциясы	Көпт.	Ұқсасы
1	2	3	4	5	6
1	Анықтамалыққа (сыныптауыш) сілтеме жасалған, елдің коды. Код (M.SDE.00162)	Елдің кодтық белгіленуі	UnifiedCountryCode	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000203
2	Аумақ. Код (M.SDE.00031)	әкімшілік-аумақтық бөлініс бірлігінің коды	TerritoryCode	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000011
3	Өңір. Атауы (M.SDE.00007)	бірінші деңгейлі әкімшілік-аумақтық бөлініс бірлігінің атауы	RegionName	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000935
4	Аудан. Атауы (M.SDE.00008)	екінші деңгейлі әкімшілік-аумақтық бөлініс бірлігінің атауы	DistrictName	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00002220
5	Қала. Атауы (M.SDE.00009)	қаланың атауы	CityName	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000013
6	Елді мекен. Атауы (M.SDE.00057)	елді мекеннің атауы	SettlemenName	0..1	-
7	Көше. Атауы (M.SDE.00010)	қала инфрақұрылымы көше-жол желісі элементінің атауы	SteetName	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000033
8	Үйдің нөмірі. Сәйкестендіргіш (M.SDE.00011)	Үйді, корпусты, құрылысты белгілеу	BuildingNumberld	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000020
9	Үй-жай. Сәйкестендіргіш (M.SDE.00012)	кеңсені немесе пәтерді белгілеу	RoomNumberld	0..1	UN/ CEFACT:CCL: UN00000023

27. Үлгіге сай, кесте нысанында, осының алдындағы нұсқаға қатысты, Одақтың деректер моделінің өзгерістерінің (деректердің базистік моделінің, мәністі саланың деректер моделінің) сипатталуы келтірілген;

т/р №	Сипатталуы
1
...

1-бағанда Одақтың деректер моделі (деректердің базистік моделінің, мәністі саланың деректер моделінің) өзгерістерінің реттік нөмірі көрсетілген.

2-бағанда Одақтың деректер моделі өзгерістерінің (деректердің базистік моделінің, мәністі саланың деректер моделінің) сипатталуы келтірілген.

Мысалы:

т/р №	Сипатталуы
1	"Жынысы. Код. Тұрпат" (M.SDT.00064) деректерінің жалпы қарапайым тұрпаты; "Мәндердің саласы" атрибутының мәні "Латын әліпбиі әрпімен" өзгерген. Мүмкін мәндер: F- әйелдер, M-ер" "биологиялық жыныстар түрлерінің анықтамалығына сәйкес, кодтың мәніне" өзгерген. Ең аз ұзындығы: 1. Барынша ұзындығы: 5"
2	Деректердің жалпы қарапайым тұрпаты "Сурет. 1,5 Мб-ға дейін. Тұрпаты" (M.SDT.00201): қосылды
3	Деректердің жалпы қарапайым тұрпаты "Көлік құралының экологиялық сыныбы – Коды. Тұрпаты" (M.SDT.00202): қосылды
4	Деректердің жалпы қарапайым тұрпаты "Көлік құралының маркасы– Коды. Тұрпаты" (M.SDT.00203): қосылды
5	Деректердің жалпы қарапайым тұрпаты "Коэффициент. Пішімі 20.4. Тұрпаты" (M.SDT.00187): қосылды
6	Деректердің агрегирленген элементі "Сыныптау объектілерінің тобы": Детальдер" (M.SDЕ.00069): "Атауы" мәні "Жүйелендіру (сыныптау) объектілерінің тобы: Детальдер" мәніне өзгертілді

Об утверждении Положения о модели данных Евразийского экономического союза

ПОЛОЖЕНИЕ о модели данных Евразийского экономического союза

I. Общие положения

II. Цель создания и общие принципы разработки и развития модели данных Союза

III. Порядок разработки и развития модели данных Союза

IV. Функции Комиссии при создании и развитии модели данных Союза

V. Предоставление доступа к модели данных Союза

ОПИСАНИЕ общей структуры модели данных Евразийского экономического союза

I. Общие положения

II. Общая структура модели данных Союза

Общая структура модели данных Союза представлена на рисунке 1.

III. Атрибуты, применяемые для спецификации объектов модели данных Союза

Стандартный перечень атрибутов, применяемых для спецификации объектов модели данных Союза

Перечень атрибутов, применяемых для спецификации атрибута "Компонент агрегированного типа данных"

Перечень атрибутов, применяемых для спецификации атрибута "Контекстная характеристика"

Перечень атрибутов, применяемых для спецификации атрибута "Область значений"

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации БТД

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОПТД и ППТД

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОПЭД и ППЭД

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОАТД и ПАТД

Сведения о множественности атрибутов, используемых для спецификации ОАЭД и ПАЭД

ТРЕБОВАНИЯ к описанию модели данных Евразийского экономического союза

I. Общие положения

II. Требования к описанию базисной модели данных

III. Требования к описанию модели данных предметной области

IV. Требования к оформлению описаний объектов модели данных Союза

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделі туралы ережені бекіту туралы

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделі туралыЕРЕЖЕ

1. Жалпы ережелер

ІІ. Одақтың деректер моделін жасаудың мақсаты және әзірлеудің және дамытудың жалпы қағидаттары

ІІІ. Одақтың деректер моделін әзірлеу және дамыту тәртібі

IV. Одақтың деректер моделін жасау және дамыту кезінде Комиссияның функциялары

V. Одақтың деректер моделіне қол жеткізуді ұсыну

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделінің жалпы құрылымыныңСИПАТАМАСЫ

1. Жалпы ережелер

ІІ. Одақтың деректер моделінің жалпы құрылымы

ІІІ. Одақтың деректер моделінің объектілерін сараландыру үшін қолданылатын атрибуттар

Одақтың деректер моделінің объектілерін сараландыру үшін қолданылатын атрибуттардың стандартты тізбесі

"Деректердің агрегирленген тұрпатының құрамдасы" атрибутын сараландыру үшін қолданылатын атрибуттардың тізбесі

"Түпмәтіндік сипаттама" атрибутын саралау үшін қолданылатын атрибуттардың тізбесі

"Мәндердің саласы" атрибутын саралау үшін қолданылатын атрибуттардың тізбесі

ДБТ-ны саралау үшін пайдаланылатын, атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

ДЖҚТ және ДҚҚТ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

ДЖҚЭ және ДҚҚЭ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

ДЖАТ және ДҚАТ-ты саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

ДЖАЭ және ДҚАЭ-ны саралау үшін пайдаланылатын атрибуттардың көптілігі туралы мәліметтер

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделін сипаттауғаТАЛАПТАР

1. Жалпы ережелер

ІІ. Деректердің базистік моделін сипаттаудағы талаптар

ІІІ. Мәністі саланың деректер моделін сипаттауға талаптар

IV. Одақтың деректер моделі объектілерін сипаттауды ресімдеудегі талаптар

ПОЛОЖЕНИЕ
о модели данных Евразийского экономического союза

ОПИСАНИЕ
общей структуры модели данных Евразийского экономического союза

ТРЕБОВАНИЯ
к описанию модели данных Евразийского экономического союза

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделі туралы
ЕРЕЖЕ

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделінің жалпы құрылымының
СИПАТАМАСЫ

Еуразиялық экономикалық одақтың деректер моделін сипаттауға
ТАЛАПТАР