О Концепции формирования общего финансового рынка Евразийского экономического союза

Решение Высшего Евразийского экономического совета от 1 октября 2019 года № 20

Руководствуясь подпунктом 1 пункта 2 статьи 12 и подпунктом 1 пункта 1 статьи 70 Договора о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года, Высший Евразийский экономический совет решил:

1. Утвердить прилагаемую Концепцию формирования общего финансового рынка Евразийского экономического союза.

2. Правительствам и национальным (центральным) банкам государств – членов Евразийского экономического союза обеспечить реализацию Концепции, утвержденной настоящим Решением.

3. Настоящее Решение вступает в силу с даты его принятия.

Члены Высшего Евразийского экономического совета:

От Республики Армения	От Республики Беларусь	От Республики Казахстан	От Кыргызской Республики	От Российской Федерации

	УТВЕРЖДЕНА Решением Высшего Евразийского экономического совета от 01 октября 2019 г. № 20

КОНЦЕПЦИЯ
формирования общего финансового рынка Евразийского экономического союза

I. Общие положения

Настоящая Концепция разработана в целях реализации Договора о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 года (далее – Договор) и распоряжения Высшего Евразийского экономического совета от 26 декабря 2016 г. № 6 и определяет цели, принципы, этапы, критерии и основные направления формирования общего финансового рынка Евразийского экономического союза (далее соответственно – общий финансовый рынок, Союз).

Общий финансовый рынок представляет собой финансовый рынок государств – членов Союза (далее – государства-члены), дающий возможность упрощенного и недискриминационного доступа субъектов финансового рынка на рынки друг друга. Общий финансовый рынок охватывает банковский сектор, сектор рынка ценных бумаг и страховой сектор каждого государства-члена, а также совокупность отношений, регулирующих взаимодействие между секторами финансового рынка.

Общий финансовый рынок является неотъемлемой частью евразийской интеграции и обеспечительным условием реализации основных целей Союза.

Процесс формирования общего финансового рынка сопряжен с процессом формирования цифровой экономики и учитывает необходимость создания условий для развития финансовых технологий и поддержки инноваций на финансовых рынках, в том числе направленных на снижение издержек для финансовых организаций, расширение доступности финансовых услуг, снижение стоимости и обеспечение кибербезопасности финансовых услуг для потребителей и снижение рисков.

При формировании общего финансового рынка особое внимание уделяется снижению возможностей для регуляторного арбитража и концентрации рисков финансовой стабильности как на уровне отдельных стран, так и на общем финансовом рынке в целом. Одним из критериев формирования общего финансового рынка является поддержание и улучшение уровня защиты прав потребителей финансовых услуг и инвесторов.

Государства-члены стремятся проводить согласованную политику по формированию прозрачности происхождения капитала финансовых организаций.

Понятия, используемые в настоящей Концепции, применяются в значениях, определенных Договором и актами, входящими в право Союза.

II. Цели формирования общего финансового рынка

Основными целями формирования общего финансового рынка являются:

повышение уровня доступности, качества и набора финансовых услуг для компаний и граждан государств-членов;

обеспечение роста и повышение эффективности финансового сектора государств-членов, развитие конкуренции на этом рынке.

Достижение этих целей позволит внести вклад в решение таких общих целей создания Союза, как:

укрепление экономики государств-членов и обеспечение их стабильного и гармоничного развития, сближения в интересах повышения жизненного уровня населения, а также гарантирование устойчивого роста деловой активности, сбалансированной торговли и добросовестной конкуренции;

стремление к формированию единого рынка товаров, услуг, капитала и рабочей силы в рамках Союза;

решение стоящих перед государствами-членами общих задач по устойчивому экономическому развитию, всесторонней модернизации, кооперации и усилению конкурентоспособности национальных экономик в рамках глобальной экономики;

укрепление экономического взаимовыгодного и равноправного сотрудничества с другими странами, а также международными интеграционными объединениями и международными организациями.

В настоящей Концепции изложены направления формирования общего финансового рынка в отношении трех секторов финансового рынка (банковский сектор, рынок ценных бумаг и страховой рынок), реализацию которых предполагается осуществлять в течение двух периодов формирования и функционирования общего финансового рынка (до 2025 года и после 2025 года).

III. Правовая основа формирования и функционирования общего финансового рынка

Одной из приоритетных целей интеграции в финансовой сфере, закрепленной в Договоре, является создание общего финансового рынка. Для реализации этой цели государства-члены определяют:

подходы к регулированию рисков на финансовых рынках;

требования к деятельности на общем финансовом рынке;

порядок осуществления регулирования и надзора за деятельностью участников финансового рынка;

условия для взаимного признания лицензий на финансовом рынке через проведение гармонизации законодательства государств-членов;

условия для развития общего платежного пространства на принципах независимости национальных платежных систем;

условия для функционирования наднационального органа по регулированию общего финансового рынка;

условия для развития финансовых технологий.

Настоящая Концепция развивает и детализирует эти положения Договора, определяет критерии, этапность, принципы и направления формирования общего финансового рынка.

Настоящая Концепция фиксирует общее понимание государствами-членами направления и динамики процесса углубления интеграции в финансовой сфере. Права и обязательства государств-членов будут определяться международными договорами, подлежащими заключению в развитие настоящей Концепции.

Правовая основа общего финансового рынка представляет собой систему нормативных правовых актов, регулирующих общий финансовый рынок, и состоит из законодательства государств-членов, Договора, международных договоров в рамках Союза и актов органов Союза.

IV. Этапы развития общего финансового рынка

Государства-члены в период до 2025 года определят согласованные подходы к взаимному признанию лицензий посредством реализации механизма стандартизированной лицензии для учреждения юридического лица в банковском и страховом секторе, а также к трансграничной поставке финансовых услуг в секторе рынка ценных бумаг в рамках общего финансового рынка.

Механизм стандартизированной лицензии отражен в подразделе 3 раздела V настоящей Концепции, является начальным этапом предоставления взаимного допуска на финансовые рынки и сопряжен с процессом проведения гармонизации законодательства государств-членов.

В указанный период допуск на финансовые рынки, регулирование и надзор на финансовых рынках государств-членов по-прежнему будут осуществляться национальными регуляторами.

Кроме того, государства-члены осуществят частичную гармонизацию регулирования в сфере банковского, страхового рынка и рынка ценных бумаг с целью снижения регуляторного арбитража, а также отдельных элементов общего финансового рынка в соответствии с планом гармонизации законодательства государств-членов в финансовой сфере (далее – план гармонизации).

Процесс проведения гармонизации законодательства государств-членов отражен в подразделе 2 раздела V настоящей Концепции.

После 2025 года государства-члены продолжат работу по гармонизации, а также по формированию общего финансового рынка в соответствии с критериями, предусмотренными Договором, в том числе определят согласованные подходы к осуществлению деятельности по предоставлению финансовых услуг без дополнительного учреждения (лицензирования) в качестве юридического лица, имплементация которых будет осуществляться по мере углубления финансовой интеграции и перехода к более продвинутым стадиям формирования общего финансового рынка и гармонизации законодательства государств-членов.

Поэтапная реализация положений настоящей Концепции позволит решить задачи по углублению интеграции финансовых рынков государств-членов, повышению их эффективности за счет роста конкуренции, увеличению доступности, качества и разнообразия финансовых услуг. При этом переход интеграции финансовых рынков на новый уровень способствует снижению рисков для финансовой стабильности за счет минимизации регуляторного арбитража, совершенствования взаимодействия финансовых регуляторов и обмена информацией.

При реализации мероприятий по последовательной либерализации взаимного доступа на финансовые рынки и гармонизации национальных систем регулирования и надзора должно учитываться интенсивное развитие информационных финансовых технологий. В этих целях государства-члены согласуют подходы к регулированию и развитию финансовых технологий.

V. Основные направления формирования общего финансового рынка

1. Регулирование общего финансового рынка

Задачей регулирования общего финансового рынка является обеспечение его эффективного функционирования в рамках Союза, минимизация регуляторного арбитража и рисков для финансовой стабильности. Для целей настоящей Концепции под регуляторным арбитражом понимаются неравные условия деятельности, создающие возможные конкурентные преимущества для субъектов финансового рынка одного из государств-членов за счет разницы в нормативном регулировании в различных национальных юрисдикциях.

Регулирование осуществляется в соответствии со следующими принципами:

понятность и доступность общих правил регулирования и надзора;

обеспечение прозрачности деятельности регуляторов и участников финансового рынка;

гармонизация регулирования и надзора в соответствии с международными принципами и общими принципами (рекомендациями).

Органами регулирования общего финансового рынка являются:

национальные регуляторы государств-членов, уполномоченные осуществлять реализацию национальной политики в сфере регулирования финансовых рынков;

органы Союза в пределах полномочий, определенных Договором и иными международными договорами в рамках Союза;

наднациональный орган по регулированию общего финансового рынка в пределах компетенции, которая будет определена международным договором в рамках Союза.

В целях выработки рекомендаций для регулирования общего финансового рынка могут создаваться консультативно-совещательные органы и рабочие группы.

Государства-члены заключат международный договор в рамках Союза о полномочиях и функциях наднационального органа по регулированию финансового рынка. При этом функции государственной регистрации, лицензирования, регулирования деятельности и применения мер надзорного реагирования сохранятся за национальными органами.

Государства-члены применяют инструменты макропруденциального регулирования, которые различаются в зависимости от национальной специфики системных рисков и поэтому не подлежат гармонизации.

2. Гармонизация законодательства государств-членов в финансовой сфере

Задачей гармонизации законодательства государств-членов является установление сходных (сопоставимых) правил правового регулирования общего финансового рынка при условии, что сохраняющиеся различия не будут препятствовать эффективному функционированию общего финансового рынка.

Гармонизация законодательства государств-членов проводится по направлениям, определенным Договором, Соглашением о гармонизации законодательства государств – членов Евразийского экономического союза в сфере финансового рынка от 6 ноября 2018 года (далее – Соглашение о гармонизации) и планом гармонизации.

Гармонизация проводится с разбивкой на ключевые этапы по трем секторам одновременно (параллельно), но с разной скоростью, которая учитывает модели и особенности правового регулирования финансовых рынков государств-членов и степень имплементации международных стандартов и лучших практик, а также с учетом необходимости минимизации рисков для финансовой стабильности национальных рынков и общего финансового рынка.

Гармонизация законодательства государств-членов может также проводиться по иным направлениям в финансовой сфере и смежных областях, которые не установлены на данный момент, но которые могут оказаться востребованными по согласованию между государствами-членами в рамках дальнейшей работы по формированию общего финансового рынка.

При гармонизации законодательства государства-члены руководствуются международными принципами и стандартами, установленными Соглашением о гармонизации.

Критериями достаточности гармонизации являются:

достижение уровня гармонизации, достаточного для принятия государствами-членами обязательств по взаимному допуску участников финансовых рынков на свои внутренние рынки;

минимизация регуляторного арбитража на общем финансовом рынке для участников финансовых рынков;

наличие гармонизированных инструментов оздоровления или ликвидации финансовых институтов, столкнувшихся с проблемами с ликвидностью или платежеспособностью;

достижение уровня гармонизации национальных правовых режимов в части соблюдения тех международных принципов регулирования, которые рассматриваются надзорными органами государств-членов как критичные для обеспечения стабильности как национальных финансовых рынков, так и общего финансового рынка и доверия к финансовым организациям со стороны потребителей финансовых услуг.

3. Обеспечение взаимного допуска участников финансовых рынков государств-членов

Целью взаимного допуска участников финансовых рынков государств-членов является обеспечение возможности оказания финансовых услуг резидентами одного государства-члена на территориях других государств-членов (в соответствии с заключаемыми государствами-членами международными договорами) посредством:

учреждения дочерней организации;

открытия трансграничного филиала;

оказания финансовых услуг без коммерческого присутствия на территории государства-члена (трансграничное предоставление услуг).

Допуск посредством учреждения дочерних организаций

Для обеспечения взаимного допуска (коммерческого присутствия) в форме дочерних организаций поставщиков финансовых услуг – банков и страховых организаций – вводится механизм стандартизированной лицензии.

Стандартизированная лицензия представляет собой специальное разрешение (лицензию), выдаваемое регулятором страны происхождения материнской организации. Требования к выдаче такой лицензии единые для всех государств-членов и устанавливаются на основании консенсуса государств-членов исходя из максимальных требований, действующих в государствах-членах.

Порядок и условия выдачи и отзыва (приостановления) стандартизированной лицензии, требования к соискателю стандартизированной лицензии и порядок их пересмотра, подходы к упрощению допуска дочерних организаций будут установлены в международном договоре в рамках Союза.

Срок введения механизма стандартизированной лицензии зависит от вступления в силу указанного международного договора, но не ранее чем с 1 января 2025 г., и определяется по мере гармонизации законодательства государств-членов в соответствии с Соглашением о гармонизации.

Решение о выдаче стандартизированной лицензии принимается национальным регулятором страны происхождения материнской организации в соответствии с требованиями, обязательными для соискателей стандартизированных лицензий всех государств-членов.

Количественные требования к соискателю (обладателю) стандартизированной лицензии устанавливаются исходя из максимальных требований, действующих в государствах-членах, и предъявляются в течение всего срока действия стандартизированной лицензии.

К соискателю стандартизированной лицензии – банку и страховой организации – предъявляются следующие единые количественные требования:

размер нормативного капитала (собственных средств) банка –эквивалент не менее 60 млн долларов США (для Кыргызской Республики – эквивалент не менее 50 млн долларов США в течение и на условиях переходного периода);

размер нормативного капитала (собственных средств) страховой организации – эквивалент не менее 10,4 млн долларов США для категории видов страхования "жизнь"/"не жизнь" (для Кыргызской Республики – эквивалент не менее 5 млн долларов США в течение и на условиях переходного периода);

минимальное значение норматива достаточности капитала банка – не менее 12,5 процента;

минимальное значение норматива достаточности капитала (маржи платежеспособности) страховой организации – не менее 1,2.

По мере необходимости параметры количественных требований к соискателю (обладателю) стандартизированной лицензии могут быть пересмотрены в порядке, установленном международным договором в рамках Союза.

При установлении требований к деловой репутации соискателя (обладателя) стандартизированной лицензии применяются максимальные уровни требований из действующих во всех государствах-членах и наилучшая международная практика.

Требования к деловой репутации лиц, осуществляющих функции по ключевым должностям соискателя (обладателя) стандартизированной лицензии, кандидатов на указанные должности, а также иных физических и (или) юридических лиц, самостоятельно или в составе группы лиц обладающих правом давать указания и (или) иным образом определять решения соискателя (обладателя) стандартизированной лицензии, включая акционеров (участников), владеющих более чем 10 процентами акций (долей) соискателя (обладателя) стандартизированной лицензии, и лиц, осуществляющих контроль в отношении таких акционеров (участников), устанавливаются международным договором в рамках Союза (включая состав лиц и перечень требований) и сохраняются в течение всего срока действия стандартизированной лицензии.

Регулятор страны происхождения соискателя стандартизированной лицензии может предусмотреть в одностороннем порядке введение дополнительных требований к соискателю стандартизированной лицензии с учетом оценки потенциальных рисков для финансовой стабильности и возможных последствий.

При наличии стандартизированной лицензии у материнской организации ее допуск на финансовые рынки других государств-членов осуществляется по упрощенной процедуре.

Условием упрощенного допуска в рамках механизма стандартизированной лицензии является учреждение дочернего юридического лица со 100-процентной долей участия материнской организации, а в случае приобретения – 75 процентов + 1 акция.

Наличие или отсутствие стандартизированной лицензии не ограничивает деятельность юридического лица на национальном рынке в соответствии с законодательством государства-члена, а также допуск на рынок другого государства-члена в соответствии с законодательством этого государства-члена.

Переходный период для Кыргызской Республики в отношении применения механизма стандартизированной лицензии устанавливается в соответствии с международным договором в рамках Союза, действует с даты введения механизма стандартизированной лицензии и не распространяется:

на вновь создаваемые на территории Кыргызской Республики после начала действия переходного периода кредитные (страховые) организации в случае, если они не соответствуют требованиям, установленным для соискателя (обладателя) стандартизированной лицензии других государств-членов;

на действующие на территории Кыргызской Республики после начала действия переходного периода кредитные (страховые) организации, подавшие в течение указанного периода заявку на получение стандартизированной лицензии, если бизнес-планом соискателя не предусматривается достижение требований в сроки, установленные международным договором в рамках Союза.

При этом соискатель стандартизированной лицензии должен предоставить регулятору Кыргызской Республики письменное обязательство увеличить не позднее истечения установленного переходного периода нормативный (собственный) капитал до установленного размера нормативного (собственного) капитала в рамках механизма стандартизированной лицензии.

В целях минимизации риска регуляторного арбитража в рамках переходного периода регуляторы Кыргызской Республики проводят консультации с регуляторами государств-членов в соответствии с международным договором в рамках Союза.

В рамках переходного периода для Кыргызской Республики достижение минимальных требований к размеру нормативного капитала (собственных средств) банка – соискателя стандартизированной лицензии, к размеру нормативного капитала (собственных средств) страховой организации – соискателя стандартизированной лицензии для категорий видов страхования "жизнь"/"не жизнь" предусматривается не позднее 1 января 2030 г.

При учреждении (лицензировании) дочерней организации банка или страховой организации, обладающих стандартизированной лицензией, или совершении сделки (сделок) по приобретению более 75 процентов акций (долей) действующего банка (действующей страховой организации) или сделки (сделок) по установлению контроля в отношении акционеров (участников) банка (страховой организации), владеющих более чем 75 процентами акций (долей) действующего банка (действующей страховой организации) (далее – учреждение и (или) приобретение), применяются следующие виды упрощений:

не применяются на территории государства-члена, где осуществляются учреждение и (или) приобретение, установленные законодательством государства-члена в сфере регулирования банковской и (или) страховой деятельности ограничения на:

участие нерезидентов в совокупном уставном капитале банков и (или) в совокупном уставном капитале страховых организаций;

участие граждан государств-членов в органах управления банка и (или) страховой организации;

работу граждан государств-членов в банке и (или) страховой организации;

применяются сроки рассмотрения документов, установленные законодательством государства-члена, на территории которого осуществляются учреждение и (или) приобретение,
но не превышающие 3 месяцев для банка и не более 30 календарных дней для страховой организации;

применяются изъятия по составу документов, представляемых с ходатайством об учреждении и (или) приобретении, а также о согласовании такого учреждения и (или) приобретения, в части представления:

документов о финансовом положении и прозрачности структуры собственности банка (страховой организации), обладающего стандартизированной лицензией, документов о финансовом положении и деловой репутации учредителей (акционеров, участников), владеющих более чем 10 процентами акций (долей) банка (страховой организации), обладающего стандартизированной лицензией, лиц, осуществляющих контроль в отношении таких учредителей (акционеров, участников) и должностных лиц, избираемых (назначаемых) из штата материнской организации в органы управления дочернего банка (страховой организации), а также на иные должности, к которым предъявляются требования к деловой репутации, если в составе документов, представленных на рассмотрение, имеется письменное подтверждение национального регулятора страны происхождения наличия у него актуальных, корректных и обладающих юридической силой документов, которое позволит национальному регулятору страны пребывания сделать однозначный вывод об удовлетворительных финансовом положении и деловой репутации указанных лиц, удовлетворительном финансовом положении и прозрачной структуре собственности банка (страховой организации), обратившегося с ходатайством (далее – письменное подтверждение национального регулятора страны происхождения). Указанные документы представляются национальному регулятору страны пребывания национальным регулятором страны происхождения;

сведений, информации об аффилированных лицах банка (страховой организации), обладающего стандартизированной лицензией, если в составе документов, представленных на рассмотрение, имеется письменное подтверждение национального регулятора страны происхождения.

В отношении создания банков и страховых организаций с участием лиц, зарегистрированных в офшорных странах (территориях), применяется законодательство государств-членов. Изъятия в рамках механизма стандартизированной лицензии не применяются.

Допуск посредством открытия трансграничных филиалов

Допуск филиалов осуществляется в соответствии с обязательствами государств-членов в рамках ВТО.

Допуск посредством оказания финансовых услуг без коммерческого присутствия на территории государства-члена (трансграничное предоставление услуг)

В целях обеспечения надлежащего функционирования общего финансового рынка, в том числе в части взаимного допуска посредством трансграничной поставки финансовых услуг, государства-члены определят согласованные подходы к порядку и условиям оказания финансовых услуг без коммерческого присутствия на территории государства-члена, закрепляемые международными договорами в рамках Союза, в том числе по вопросам:

защиты прав потребителей;

урегулирования трансграничных споров;

трансграничной передачи и защиты персональных данных.

В целях предоставления допуска посредством оказания финансовых услуг без коммерческого присутствия на территории государства-члена (трансграничное предоставление услуг) государства-члены разрабатывают и заключают соответствующие международные договоры в рамках Союза, определяющие параметры такого допуска.

В части трансграничного осуществления деятельности на рынке ценных бумаг государства-члены согласились рассматривать в качестве начального этапа интеграции предоставление профессиональным участникам рынка ценных бумаг (брокерам, дилерам, доверительным управляющим (управляющим ценными бумагами, за исключением коллективных инвестиций и пенсионных фондов)) взаимного допуска на организованные рынки в рамках существующих национальных лицензий, механизмов надзора, контроля и взаимодействия регуляторов. В целях реализации мер на данном этапе на рынке ценных бумаг государства-члены примут соответствующий международный договор в рамках Союза. По мере гармонизации законодательства государств-членов будут выработаны механизмы расширения форм интеграции на рынке ценных бумаг.

4. Надзор за деятельностью участников общего финансового рынка

Надзор за материнской организацией, имеющей стандартизированную лицензию, осуществляется регулятором страны ее происхождения.

Надзор за дочерними организациями осуществляется регулятором страны их пребывания.

Надзор за деятельностью филиалов осуществляется в соответствии с законодательством страны их пребывания.

Надзор за трансграничной поставкой услуг осуществляется регулятором страны происхождения поставщика финансовой услуги.

Регулятор страны пребывания оказывает содействие регулятору страны происхождения в получении последним информации в целях осуществления им надзора на консолидированной основе.

Регуляторы страны происхождения и страны пребывания подтверждают необходимость сотрудничества в целях реализации надзора за деятельностью участников общего финансового рынка.

Механизм надзора и формы сотрудничества (создание надзорных коллегий, обмен соответствующей информацией, заключение международных договоров о сотрудничестве и другие формы) определяются отдельным международным договором в рамках Союза.

Под надзорной коллегией понимается консультативный орган без наделения собственными надзорными полномочиями.

В целях развития надзора за деятельностью участников общего финансового рынка государства-члены:

гармонизируют свое законодательство в соответствии с подразделом 2 раздела V настоящей Концепции;

создадут механизм взаимодействия надзорных органов государств-членов, включая административное сотрудничество и обмен информацией (в том числе конфиденциальной) в финансовой сфере;

сформируют трансграничный механизм обеспечения защиты прав потребителей финансовых услуг.

По отдельным направлениям могут сохраняться национальные требования по регулированию и надзору финансового рынка государств-членов.

5. Развитие инфраструктуры общего финансового рынка

Инфраструктура общего финансового рынка представляет собой совокупность финансовых институтов, обеспечивающих его функционирование.

Целью развития инфраструктуры общего финансового рынка является формирование среды, обеспечивающей оказание финансовых услуг и способствующей снижению рисков участников финансового рынка, связанных с оказанием финансовых услуг.

Развитие инфраструктуры общего финансового рынка предполагает решение следующих задач:

обеспечение бесперебойности оказания финансовых услуг;

повышение доступности финансовых услуг для участников финансового рынка;

снижение рисков участников общего финансового рынка, связанных с оказанием финансовых услуг, а также системных рисков на общем финансовом рынке в целом;

реализация лучших международных практик в части оказания финансовых услуг, в том числе в целях совершенствования цифровых технологических платформ, обеспечивающих предоставление финансовых услуг;

гарантирование прав собственности на денежные средства и финансовые инструменты.

6. Формирование общего биржевого пространства

Порядок регулирования и надзора в рамках общего биржевого пространства, осуществляемых уполномоченными органами государств-членов, определяется государствами-членами на основе консенсуса и может быть закреплен в международном договоре в рамках Союза.

Для построения общего биржевого пространства государства-члены совместно с Евразийской экономической комиссией разрабатывают план мероприятий ("дорожную карту").

Государства-члены согласились с целесообразностью взаимного предоставления брокерам и дилерам одного государства-члена допуска, в том числе трансграничного, к участию в организованных торгах на биржах (организаторов торговли) других государств-членов. Взаимный допуск к организованным торгам будет также предоставляться управляющим ценными бумагами, за исключением коллективных инвестиций и пенсионных фондов, теми государствами-членами, у которых такой допуск предоставляется в соответствии с законодательством, при одновременном соблюдении следующих требований:

управляющий имеет право участвовать в организованных торгах в соответствии с законодательством страны его происхождения;

управляющий фактически допущен на биржу страны его происхождения в качестве участника торгов в соответствии с правилами такой биржи.

До 2025 года и завершения процесса гармонизации законодательства государств-членов в финансовой сфере допуск брокеров и управляющих ценными бумагами, за исключением коллективных инвестиций и пенсионных фондов, будет предоставляться для работы только со своими национальными клиентами и клиентами из государств, не являющихся членами Союза.

После завершения процесса гармонизации законодательства государств-членов в финансовой сфере государства-члены рассмотрят целесообразность применения национального режима, предусматривающего в том числе возможность работы с клиентами, зарегистрированными в стране регистрации биржи, а также иных форм допуска, позволяющих участникам рынка осуществлять операции без коммерческого присутствия и без необходимости дополнительного лицензирования регулятором страны пребывания биржи.

7. Защита прав и интересов инвесторов и потребителей финансовых услуг на общем финансовом рынке

Создание механизма защиты прав и законных интересов инвесторов и потребителей финансовых услуг планируется осуществлять по следующим направлениям:

определение и формирование перечня финансовых услуг, в отношении которых государствами-членами будет осуществляться координация политики регулирования защиты прав потребителей и инвесторов;

повышение уровня информированности потребителей и поставщиков финансовых услуг:

об особенностях государственного регулирования предоставления финансовых услуг, учреждения и деятельности;

о возможностях общего финансового рынка и порядке его регулирования;

об инвестиционных продуктах в рамках общего финансового рынка;

о возможностях защиты своих прав и интересов;

взаимодействие национальных регуляторов, бизнес-сообществ государств-членов и финансовых омбудсменов, в том числе посредством обмена информацией о практике работы с потребителями, инвесторами, защиты их прав и интересов и разрешения споров (включая создание в государствах-членах институтов досудебного урегулирования споров, в том числе через институт финансового омбудсмена);

о субъектах общего финансового рынка;

гармонизация и совершенствование законодательства государств-членов в сфере защиты прав потребителей финансовых услуг;

повышение финансовой грамотности потребителей финансовых услуг государств-членов;

выработка согласованных подходов к противодействию различным формам финансового мошенничества, в том числе "финансовым пирамидам", в рамках полномочий национальных регуляторов;

выработка согласованных подходов к раскрытию информации о финансовых продуктах и услугах.

Государствам-членам рекомендуется руководствоваться следующими основными элементами механизма защиты прав и интересов инвесторов и потребителей финансовых услуг на общем финансовом рынке:

повышение прозрачности финансовых рынков государств-членов и обеспечение информационной доступности;

осуществление своевременного и адекватного надзорного реагирования со стороны государств-членов на нарушения их законодательства в части защиты прав потребителей финансовых услуг;

гармонизация подходов к рассмотрению обращений (жалоб) потребителей финансовых услуг;

наличие механизмов внесудебного урегулирования споров потребителей и поставщиков финансовых услуг;

координация политики и механизмов обеспечения доступности финансовых услуг и повышение финансовой грамотности потребителей финансовых услуг государств-членов.

По мере продвижения работы по построению общего финансового рынка должны быть разработаны механизмы надзорного сотрудничества между финансовыми регуляторами государств-членов.

Государства-члены рассмотрят возможность создания системы поведенческого надзора, основанного на лучших международных практиках. Поведенческий надзор – область надзора, применяемая в сфере защиты прав потребителей финансовых услуг, которая подразумевает выработку правил поведения поставщиков и продавцов финансовых услуг в отношении своих клиентов и контроль за исполнением этих правил.

Перечень норм и требований (направлений) в области защиты прав и интересов инвесторов и потребителей финансовых услуг на общем финансовом рынке, подлежащих гармонизации, устанавливается отдельным международным договором в рамках Союза.

8. Обеспечение кибербезопасности

Задачами обеспечения кибербезопасности являются:

обеспечение конфиденциальности, целостности и доступности финансовой информации на общем финансовом рынке;

обеспечение устойчивого и бесперебойного функционирования инфраструктуры общего финансового рынка;

обеспечение гарантированной и эффективной системы защиты прав и законных интересов потребителей финансовых услуг при получении этих услуг с использованием информационных технологий;

создание среды доверия для целей контроля целостности и подтверждения подлинности информации, передаваемой в рамках общего финансового рынка.

Принципами обеспечения кибербезопасности являются:

применение стандартизированных подходов к обеспечению кибербезопасности общего финансового рынка и управлению ею, в том числе на основе международных стандартов в данной области;

наличие общих правил и транспарентность деятельности национальных регуляторов и участников общего финансового рынка по обеспечению кибербезопасности и киберустойчивости;

создание системы защиты прав и интересов потребителей финансовых услуг в случае успешной реализации кибератак;

углубление интеграции и координация деятельности национальных регуляторов и участников общего финансового рынка по противодействию кибератакам, а также по созданию механизмов обмена информацией об инцидентах для выработки превентивных мер.

Государства-члены стремятся к обеспечению кибербезопасности по следующим ключевым направлениям:

формирование организационно-технических условий по организации оперативного взаимодействия регуляторов и участников общего финансового рынка по анализу киберугроз и реагированию при возникновении инцидентов кибербезопасности;

формирование условий для безопасного электронного взаимодействия на общем финансовом рынке в условиях цифровой трансформации;

формирование единых стандартизированных подходов к вопросам обеспечения кибербезопасности, киберустойчивости и надзору за соответствующими рисками;

координация политики и унификация механизмов обеспечения строгой идентификации клиентов при осуществлении финансовых операций и переводов денежных средств;

координация политики в области обеспечения защиты прав потребителей финансовых услуг в случае совершения несанкционированных финансовых операций и переводов денежных средств в результате кибератак;

повышение грамотности потребителей финансовых услуг;

организация обучения способам и методам самозащиты физических лиц от основных угроз в информационной сфере.

9. Развитие общего платежного пространства

Основной целью развития общего платежного пространства выступает повышение доступности, качества, безопасности и надежности услуг, снижение издержек, содействие интеграционным процессам в финансовой сфере.

Сотрудничество по вопросам развития общего платежного пространства основывается на принципах национальной безопасности, независимости и равенства национальных платежных систем.

Создание общей расчетной инфраструктуры (общее платежное пространство) с использованием современных финансовых технологий позволит повысить устойчивость национальных платежных систем государств – членов ЕАЭС, обеспечив повышение экономического суверенитета.

Национальные (центральные) банки государств-членов самостоятельно регулируют национальные платежные системы, обеспечивая координацию работ по вопросам проведения трансграничных платежей и расчетов, в том числе в рамках развития общего платежного пространства.

Развитие общего платежного пространства осуществляется в рамках деятельности рабочей группы по координации развития национальных платежных систем, сформированной центральными (национальными) банками государств-членов, по следующим направлениям:

взаимодействие национальных систем платежных карт;

взаимодействие систем передачи финансовых сообщений и расчетов;

внедрение международного стандарта финансовых сообщений ISO 20022;

взаимодействие систем быстрых платежей;

взаимодействие по вопросам реализации цифровых аккредитивов и закладных;

развитие финансовых технологий, в том числе в сфере применения технологии распределенных реестров, цифровой идентификации, включая биометрическую, открытых API, а также в иных перспективных направлениях;

обеспечение кибербезопасности;

иные направления для достижения целей, определенных центральными (национальными) банками государств-членов.

VI. Административное сотрудничество и информационное взаимодействие

Координация действий уполномоченных органов государств-членов осуществляется по следующим направлениям:

взаимодействие по вопросам лицензирования, регулирования, развития, контроля и надзора на финансовых рынках, включая совершенствование законодательства государств-членов, совершенствование правоприменительной практики и механизма предупреждения, выявления и пресечения нарушений законодательства государств-членов при осуществлении финансовых операций, а также решение текущих и возможных проблем;

взаимодействие в сфере противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, включая сотрудничество и обмен информацией между надзорными органами государств-членов на основе двусторонних соглашений (меморандумов о взаимопонимании) и Соглашения об обмене информацией, в том числе конфиденциальной, в финансовой сфере в целях создания условий на финансовых рынках для обеспечения свободного движения капитала от 23 декабря 2014 года;

взаимодействие по вопросам защиты прав и законных интересов потребителей финансовых услуг и инвесторов;

взаимодействие в сфере кибербезопасности;

взаимодействие по вопросам развития финансовых технологий.

Принципами информационного взаимодействия являются:

конфиденциальность, целостность и доступность информации;

своевременность (оперативность) обмена информацией;

актуальность, полнота, адекватность, достоверность и транспарентность информации (информационная прозрачность);

информатизация пространства (унифицированные форматы и взаимно признаваемые каналы передачи информации);

эквивалентность и адекватность защиты информации (защищенность каналов взаимодействия, систем хранения и обработки информации);

ответственность сторон, передающих и принимающих информацию, за ее целостность, аутентичность, сохранность и нераспространение.

Для обеспечения административного сотрудничества между уполномоченными органами государств-членов, а также во взаимодействии с Евразийской экономической комиссией государства-члены разрабатывают международные договоры и акты, входящие в право Союза.

VII. Задачи и полномочия наднационального органа по регулированию общего финансового рынка

В соответствии с Договором должен быть сформирован наднациональный орган по регулированию финансового рынка (далее – наднациональный орган).

Создание наднационального органа не предполагает снижение роли регуляторов финансового рынка государств-членов и национальных (центральных) банков государств-членов. Мандат регуляторов финансового рынка государств-членов и их независимость в вопросах денежно-кредитной политики, обеспечения финансовой стабильности, допуска участников финансового рынка, надзора за субъектами финансового рынка государств-членов сохраняются.

Наднациональный орган осуществляет полномочия по регулированию финансовых рынков и другие предоставленные ему полномочия независимо от других органов Союза и государственных органов государств-членов.

Наднациональный орган подотчетен Высшему Евразийскому экономическому совету.

Конкретные полномочия и функции наднационального органа, подходы к его финансированию, механизм квотирования, процедуры принятия решения наднациональным органом, организационная структура, а также необходимая квалификация его сотрудников и иные вопросы деятельности наднационального органа определяются отдельным международным договором в рамках Союза.

Основными задачами наднационального органа являются углубление экономической интеграции государств-членов с целью развития общего финансового рынка и обеспечения недискриминационного доступа на финансовые рынки государств-членов.

Наднациональный орган имеет следующие полномочия:

анализ законодательства государств-членов в сфере финансового сектора на предмет соответствия международным стандартам;

разработка рекомендаций по внедрению международных стандартов и принципов в сфере финансового рынка, в том числе в целях гармонизации законодательства государств-членов в финансовой сфере, и мониторинг их имплементации;

сотрудничество с международными организациями и регуляторами финансового рынка;

представление интересов государств-членов на международных площадках в сфере финансового рынка с сохранением у регуляторов финансового рынка государств-членов полномочий для осуществления сотрудничества с международными организациями и другими регуляторами финансового рынка;

анализ текущего состояния финансовых рынков государств-членов;

ведение единого информационного реестра субъектов общего финансового рынка (банковских и страховых организаций, профессиональных участников рынка ценных бумаг и иных финансовых организаций государств-членов, в том числе обладающих стандартизированной лицензией) на основании сведений, полученных от регуляторов финансового рынка государств-членов.

В перспективе по мере углубления финансовой интеграции и перехода к более продвинутым стадиям формирования общего финансового рынка государствами-членами будет рассмотрен вопрос о расширении полномочий наднационального органа.

VIII. Заключительные положения

Реализация настоящей Концепции будет осуществляться в соответствии с международными договорами в рамках Союза, регулирующими функционирование общего финансового рынка, а также иными актами и соглашениями, заключенными между регуляторами.

Для достижения заявленных ориентиров и реализации основных направлений формирования общего финансового рынка могут вноситься изменения в Договор и заключаться международные договоры в рамках Союза, а также приниматься иные акты и соглашения, заключаемые между регуляторами.

Положения настоящей Концепции, а также соглашений в рамках построения общего финансового рынка не распространяются на юрисдикции (территории) государств-членов с особым правовым режимом в сфере финансового рынка.

Еуразиялық экономикалық одақтың ортақ қаржы нарығын қалыптастыру тұжырымдамасы туралы

Жоғары Еуразиялық экономикалық Кеңестің 2019 жылғы 1 қазандағы № 20 шешімі

2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 70-бабының 2-тармағының 1-тармақшасын және 1-тармағының 1-тармақшасын басшылыққа ала отырып, Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес шешті:

1. Қоса беріліп отырған Еуразиялық экономикалық одақтың ортақ қаржы нарығын қалыптастыру тұжырымдамасы бекітілсін.

2. Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің үкіметтері мен ұлттық (орталық) банктері осы Шешіммен бекітілген Тұжырымдаманы іске асыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы Шешім қабылданған күнінен бастап күшіне енеді.

Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес мүшелері:

Армения Республикасынан

Беларусь Республикасынан

Қазақстан Республикасынан

Қырғыз Республикасынан

Ресей Федерациясынан

Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің 2019 жылғы 1 қазандағы № 20 шешімімен БЕКІТІЛГЕН

Еуразиялық экономикалық одақтың ортақ қаржы нарығын қалыптастыру ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ

I. Жалпы ережелер

Осы Тұжырымдама 2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартты (бұдан әрі – Шарт) және Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің 2016 жылғы 26 желтоқсандағы № 6 өкімін іске асыру мақсатында әзірленді және Еуразиялық экономикалық одақтың ортақ қаржы нарығын (бұдан әрі тиісінше – ортақ қаржы нарығы, Одақ) қалыптастырудың мақсатын, қағидаттарын, сатыларын, критерийлері мен негізгі бағыттарын айқындайды.

Ортақ қаржы нарығы қаржы нарығы субъектілерінің бір бірінің нарығына жеңілдетілген және кемсітусіз қол жеткізуі мүмкіндігін беретін Одаққа мүше мемлекеттердің (бұдан әрі – мүше мемлекеттер) қаржы нарығын білдіреді. Ортақ қаржы нарығы әрбір мүше мемлекеттің банк секторын, бағалы қағаздар нарығының секторын және сақтандыру секторын, сондай-ақ қаржы нарығы секторларының арасындағы өзара іс-қимылды реттейтін қарым-қатынастардың жиынтығын қамтиды.

Ортақ қаржы нарығы еуразиялық интеграцияның ажырамас бөлігі және Одақтың негізгі мақсаттарын іске асырудың қамтамасыз ететін шарты болып табылады.

Ортақ нарықты қалыптастыру процесі цифрлық экономиканы қалыптастыру процесімен ұштасқан және қаржы технологияларының дамуы мен қаржы нарығында инновацияларды, оның ішінде қаржы ұйымдары үшін шығасыларды төмендетуге, қаржылық қызмет көрсетулердің қол жетімділігін кеңейтуге, құнын азайтуға және тұтынушылар үшін қаржылық қызмет көрсетулердің киберқауіпсіздігін қамтамасыз ету мен тәуекелдерді төмендетуге бағытталғандарын қолдау үшін жағдай жасау қажеттілігін ескереді.

Ортақ қаржы нарығын қалыптастыру кезінде реттеушілік төрелігі үшін мүмкіндіктерді азайтуға және жекелеген елдердің деңгейінде де, жалпы ортақ қаржы нарығында да қаржы тұрақтылығының тәуекелдерін шоғырландыруға ерекше назар аударылады. Қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың және инвесторлардың құқықтарын қолдау және қорғау деңгейін жақсарту ортақ қаржы нарығын қалыптастыру критерийлерінің бірі болып табылады.

Мүше мемлекеттер қаржы ұйымдары капиталының шығу тегінің ашықтығын қалыптастыру жөніндегі келісілген саясатты жүргізуге ұмтылады.

Осы Тұжырымдамада пайдаланылатын ұғымдар Шартта және Одақтың құқығына енетін актілерде айқындалған мәндерде қолданылады.

II. Ортақ қаржы нарығын қалыптастыру мақсаты

Ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың негізгі мақсаты:

мүше мемлекеттердің компаниялары мен азаматтары үшін қаржылық қызмет көрсетулердің қол жетімділігінің деңгейін, сапасын және жинағын арттыру;

мүше мемлекеттердің қаржы секторының өсуін және тиімділігін арттыруды қамтамасыз ету, осы нарықта бәсекелестікті дамыту болып табылады.

Аталған мақсатқа қол жеткізу Одақ құрудағы мынадай ортақ мақсатты шешуге үлес қосуға мүмкіндік береді:

мүше мемлекеттердің экономикасын нығайту және олардың тұрақты әрі үйлесімді дамуын қамтамасыз ету, халықтың өмір сүру деңгейін арттыру мүддесіне орай жақындасу, сондай-ақ іскерлік белсенділіктің орнықты өсуіне, теңдестірілген сауда мен адал бәсекелестікке кепілдік беру;

Одақ шеңберінде тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің, капиталдың және еңбек күшінің бірыңғай нарығын қалыптастыруға ұмтылу;

мүше мемлекеттердің алдында тұрған, жаһандық экономика шеңберінде орнықты экономикалық даму, ұлттық экономикаларды жан-жақты жаңғырту, кооперациялау және бәсекеге қабілеттілігін күшейту жөніндегі ортақ міндеттерді шешу;

басқа елдермен, сондай-ақ халықаралық интеграциялық бірлестіктермен және халықаралық ұйымдармен экономикалық өзара тиімді және тең құқылы ынтымақтастықты нығайту.

Осы Тұжырымдамада оларды іске асыру ортақ қаржы нарығын қалыптастыру мен оның жұмыс істеуінің екі кезеңі ішінде (2025 жылға дейін және 2025 жылдан кейін) жүзеге асыру болжанатын қаржы нарығының үш секторына (банк секторы, бағалы қағаздар нарығы және сақтандыру нарығы) қатысты ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың бағыттары жазылған.

III. Ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың және оның жұмыс істеуінің құқықтық негізі

Ортақ қаржы нарығын құру Шартта бекітілген қаржы саласында интеграциялаудың басымды мақсатының бірі болып табылады. Аталған мақсатты іске асыру үшін мүше мемлекеттер:

қаржы нарықтарындағы тәуекелдерді реттеу тәсілдерін;

ортақ қаржы нарығында қызметке қойылатын талаптарды;

қаржы нарығына қатысушылардың қызметін реттеуді және қадағалауды жүзеге асыру тәртібін;

мүше мемлекеттер заңнамасына үйлестіру жүргізу арқылы қаржы нарығында лицензиялардың өзара мойындалуы үшін шарттарды;

ұлттық төлем жүйелерінің тәуелсіздігі принципінде ортақ төлем кеңiстiгiн дамыту үшін шарттарды;

ортақ қаржы нарығын реттеу жөніндегі ұлттықтан жоғары органның жұмыс істеуі үшін шарттарды;

қаржы технологияларын дамыту үшін шарттарды айқындайды.

Осы Тұжырымдама Шарттың осы ережелерін дамытады және егжей-тегжейлі қарастырады, ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың критерийлерін, кезеңділігін, қағидаттарын және бағыттарын айқындайды.

Осы Тұжырымдама мүше мемлекеттердің қаржы саласындағы интеграцияны тереңдету процесінің бағыттары мен үрдісін жалпы түсінуін бекітеді. Мүше мемлекеттердің құқықтары мен міндеттері осы Тұжырымдаманы дамытуға орай жасалуға жататын халықаралық шарттарда айқындалатын болады.

Ортақ қаржы нарығының құқықтық негізі ортақ қаржы нарығын реттейтін нормативтік құқықтық актілердің жүйесін білдіреді және мүше мемлекеттердің заңнамасынан, Шарттан, Одақ шеңберіндегі халықаралық шарттардан және Одақ органдарының актілерінен тұрады.

IV. Ортақ қаржы нарығының даму кезеңдері

Мүше мемлекеттер 2025 жылға дейінгі кезеңде банк және сақтандыру секторында заңды тұлғаны құру үшін стандартталған лицензия тетігін іске асыру арқылы лицензияларды өзара мойындауға, сондай-ақ ортақ қаржы нарығы шеңберінде бағалы қағаздар нарығы секторында қаржы қызметтерін трансшекаралық жеткізуге келісілген тәсілдерді айқындайды.

Стандартталған лицензиялау тетігі осы Тұжырымдаманың V бөлімінің 3-кіші бөлімінде көрсетілген, қаржы нарықтарына өзара рұқсат берудің бастапқы кезеңі болып табылады және мүше мемлекеттер заңнамасына үйлестіру жүргізу процесімен ұштасқан.

Көрсетілген кезеңде қаржы нарықтарына рұқсат беруді, мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарын реттеуді және қадағалауды бұрынғыдай ұлттық реттегіштер жүзеге асыратын болады.

Бұдан басқа, мүше мемлекеттер реттеушілік төрелігін азайту мақсатында банк, сақтандыру нарығы және бағалы қағаздар нарығы саласында реттеуді, сондай-ақ мүше мемлекеттердің қаржы саласындағы заңнамасын үйлестіру жоспарына (бұдан әрі – үйлестіру жоспары) сәйкес ортақ қаржы нарығының жекелеген элементтерін ішінара үйлестіруді жүзеге асырады.

Мүше мемлекеттердің заңнамасына үйлестіру жүргізу процесі осы Тұжырымдаманың V бөлімінің 2 кіші бөлімінде көрсетілген.

2025 жылдан кейін мүше мемлекеттер Шартта көзделген критерийлерге сәйкес үйлестіру бойынша, сондай-ақ ортақ қаржы нарығын қалыптастыру бойынша жұмысты жалғастырады, оның ішінде имплементациялау қаржылық интеграциялаудың тереңдеуіне және ортақ қаржы нарығын қалыптастыру мен мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестірудің озық сатыларына өтуге қарай жүзеге асырылатын заңды тұлға ретінде қосымша құрусыз (лицензиялау) қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсыну бойынша қызметті жүзеге асырудың келісілген тәсілдерін айқындайды.

Осы Тұжырымдаманың ережелерін кезең-кезеңмен іске асыру мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарын интеграциялауды тереңдету бойынша міндеттерді шешуге, бәсекелестіктің өсуі есебінен олардың тиімділігін арттыруға, қаржылық қызмет көрсетулердің қол жетімділігін, сапасын және әр түрлілігін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бұл ретте қаржы нарықтарының жаңа деңгейге өтуі реттеушілік төрелігін азайту, қаржы реттегіштерінің өзара іс-қимылы мен ақпарат алмасуды жетілдіру есебінен қаржылық тұрақтылық үшін тәуекелдердің азаюына ықпал етеді.

Қаржы нарығына өзара рұқсат беруді және реттеу мен қадағалаудың ұлттық жүйелерін үйлестіруді дәйекті ырықтандыру бойынша іс-шараларды іске асыру кезінде ақпараттық қаржы технологияларын қарқынды дамыту ескерілуі тиіс. Осы мақсатта мүше мемлекеттер қаржы технологияларын реттеу мен дамыту тәсілдерін келіседі.

V. Ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың негізгі бағыттары

1. Ортақ қаржы нарығын реттеу

Ортақ қаржы нарығының Одақ шеңберінде тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету, реттеушілік төрелігін және қаржылық тұрақтылық үшін тәуекелдерді азайту ортақ қаржы нарығын реттеудің міндеті болып табылады. Осы Тұжырымдаманың мақсаты үшін реттеушілік төрелігі деп түрлі ұлттық юрисдикцияларда нормативтік реттеудегі айырмашылық есебінен мүше мемлекеттердің бірінің қаржы нарығының субъектілері үшін мүмкін болатын бәсекелестік басымдылықтарын туындататын қызметтің тең емес жағдайлары түсініледі.

Реттеу мынадай қағидаттарға сәйкес жүзеге асырылады:

реттеу мен қадағалаудың жалпы қағидаларының түсінікті болуы және қолжетімділігі;

қаржы нарығын реттегіштер мен қатысушылар қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету;

халықаралық қағидаттарға және ортақ қағидаттарға (ұсынымдарға) сәйкес реттеу мен қадағалауды үйлестіру.

Мыналар:

мүше мемлекеттердің қаржы нарығын реттеу саласында ұлттық саясатты іске асыруды жүзеге асыруға уәкілетті ұлттық реттегіштері;

Шартпен және Одақ шеңберінде өзге халықаралық шарттармен айқындалған өкілеттіктер шегінде Одақ органдары;

Одақ шеңберінде халықаралық шартпен айқындалатын құзыреті шегінде ортақ қаржы нарығын реттеу жөніндегі ұлттықтан жоғары орган ортақ қаржы нарығын реттеу органдары болып табылады.

Ортақ қаржы нарығын реттеу үшін ұсынымдар әзірлеу мақсатында консультациялық кеңесу органдары мен жұмыс топтары құрылуы мүмкін.

Мүше мемлекеттер Одақ шеңберінде қаржы нарығын реттеу жөніндегі ұлттықтан жоғары органның өкілеттіктері мен функциялары туралы халықаралық шарт жасайды. Бұл ретте мемлекеттік тіркеу, лицензиялау, қызметті реттеу және қадағалау ден қою шараларын қолдану функциялары ұлттық органдарда сақталады.

Мүше мемлекеттер жүйелік тәуекелдердің ұлттық ерекшелігіне қарай айырмашылығы болатын және сондықтан үйлестіруге жатпайтын макропруденциалдық реттеу құралдарын қолданады.

2. Мүше мемлекеттердің қаржы саласындағы заңнамасын үйлестіру

Сақталатын айырмашылықтар ортақ қаржы нарығының тиімді жұмыс істеуіне кедергі келтірмейтін жағдайларда, ортақ қаржы нарығын құқықтық реттеудің ұқсас (салыстырмалы) қағидаларын бекіту мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестірудің міндеті болып табылады.

Мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіру Шартта, 2018 жылғы
6 қарашадағы Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің қаржы нарығы саласындағы заңнамасын үйлестіру туралы келісімде (бұдан әрі – Үйлестіру туралы келісім) және үйлестіру жоспарында айқындалған бағыттар бойынша жүргізіледі.

Үйлестіру үш сектор бойынша бір мезгілде (қатар) негізгі кезеңдерге бөле отырып, бірақ мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарын құқықтық реттеудің моделдері мен ерекшеліктерін және халықаралық стандарттардың имплементациясының дәрежесі мен ең жақсы тәжірибені ескеретін әр түрлі жылдамдықпен, сондай-ақ ұлттық нарықтардың және ортақ қаржы нарығының қаржылық тұрақтылығы үшін тәуекелдерді азайтудың қажеттілігін ескере отырып, жүргізіледі.

Мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіру қаржы саласында және аралас облыстарда қазір белгіленбеген, ортақ қаржы нарығын қалыптастыру жөніндегі одан арғы жұмыс шеңберінде мүше мемлекеттердің арасында келісім бойынша талап етілуі мүмкін өзге бағыттар бойынша да жүргізілуі мүмкін.

Заңнаманы үйлестіру кезінде мүше мемлекеттер халықаралық қағидаттар мен Үйлестіру туралы келісімде белгіленген стандарттарды басшылыққа алады.

Үйлестіру жеткіліктілігінің критерийлері болып мыналар табылады:

мүше мемлекеттердің өздерінің ішкі нарықтарына кіруге қаржы нарығына қатысушыларға өзара рұқсат беру жөніндегі міндеттемелерді қабылдауы үшін жеткілікті үйлестіру деңгейіне жету;

қаржы нарығына қатысушылар үшін ортақ қаржы нарығында реттеушілік төрелігін азайту;

өтімділік немесе төлем қабілеттілігі проблемалары кездескен қаржы институттарын сауықтандырудың немесе жоюдың үйлестірілген құралдарының болуы;

ұлттық құқықтық режимдерді мемлекеттердің қадағалау органдары ұлттық қаржы нарықтарымен бірге ортақ қаржы нарығында да тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін өте қиын деп қарайтын реттеудің халықаралық қағидаттарын сақтау бөлігінде үйлестіру деңгейіне және қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылар тарапынан қаржы ұйымдарына сенім білдіруге жету.

3. Мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарына қатысушыларға өзара рұқсат беруді қамтамасыз ету

Мыналар:

еншілес ұйым құру;

трансшекаралық филиал ашу;

мүше мемлекеттің аумағында коммерциялық түрде қатыспастан (қызметтерді трансшекаралық ұсыну) қаржылық қызмет көрсету арқылы бір мүше мемлекет резиденттерінің екінші мүше мемлекеттердің аумақтарында қаржылық қызмет көрсетуі мүмкіндігін қамтамасыз ету (мүше мемлекеттермен жасалған халықаралық шарттарға сәйкес) мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарына қатысушыларға өзара рұқсат берудің мақсаты болып табылады.

Еншілес ұйымдар құру арқылы рұқсат беру

Қаржылық қызмет көрсетулерді жеткізушілердің еншілес ұйымдары –банктер мен сақтандыру ұйымдары нысанындағы өзара рұқсат беруді (коммерциялық қатысу) қамтамасыз ету үшін – стандартталған лицензия тетігі енгізіледі.

Стандартталған лицензия негізгі ұйымның шыққан елінің реттегіші беретін арнайы рұқсатты (лицензия) білдіреді. Мұндай лицензияны беруге қойылатын талаптар барлық мүше мемлекеттер үшін бірыңғай және мүше мемлекеттерде қолданылатын ең жоғары талаптарға қарай мүше мемлекеттердің консенсусының негізінде белгіленеді.

Стандартталған лицензияны беру және кері шақырып алу (тоқтата тұру) тәртібі мен шарттары, стандартталған лицензияны ізденушіге қойылатын талаптар және оларды қайта қарау тәртібі, еншілес ұйымдарға рұқсат беруді оңайлату тәсілдері Одақ шеңберінде халықаралық шартта бекітілетін болады.

Стандартталған лицензия тетігін енгізу мерзімі көрсетілген халықаралық шарттың күшіне енуіне байланысты, бірақ ерте дегенде 2025 жылғы 1 қаңтарда және Үйлестіру туралы келісімге сәйкес мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіруге орай айқындалады.

Стандартталған лицензия беру туралы шешімді барлық мүше мемлекеттердің стандартталған лицензияларын ізденушілер үшін міндетті талаптарға сәйкес аналық ұйымның шыққан елінің ұлттық реттегіші қабылдайды.

Стандартталған лицензияны ізденушіге (иегерге) қойылатын сандық талаптар мүше мемлекеттерде қолданылатын ең жоғары талаптарға қарай белгіленеді және стандартталған лицензия қолданысының барлық мерзімі ішінде көрсетіледі.

Стандартталған лицензияны ізденуші – банкке және сақтандыру ұйымына – мынадай бірыңғай сандық талаптар қойылады:

банктің нормативтік капиталының (өз қаражаты) мөлшері – 60 млн АҚШ долларынан кем емес балама (Қырғыз Республикасы үшін – өтпелі кезең ішінде және шартымен 50 млн АҚШ долларынан кем емес балама);

сақтандыру ұйымының нормативтік капиталының (өз қаражаты) мөлшері – "өмір"/"өмір емес" сақтандыру түрлерінің санаттары үшін 10,4 млн АҚШ долларынан кем емес балама (Қырғыз Республикасы үшін – өтпелі кезең ішінде және шартымен 5 млн АҚШ долларынан кем емес балама);

банк капиталының жеткіліктілігі нормативінің ең аз мәні – 12,5 пайыздан кем емес;

сақтандыру ұйымы капиталының (төлем қабілеттілігі маржасы) жеткіліктілігі нормативінің ең аз мәні – 1,2 пайыздан кем емес.

Стандартталған лицензияны ізденушіге (иесіне) қойылатын сандық талаптардың параметрлері қажеттілігіне қарай Одақ шеңберінде халықаралық шартпен белгіленген тәртіппен қайта қаралуы мүмкін.

Стандартталған лицензияны ізденушінің (иесінің) іскерлік беделіне қатысты талаптар белгілеу кезінде барлық мүше мемлекеттерде қолданылатын талаптардың ең көп деңгейі және ең жақсы халықаралық тәжірибе қолданылады.

Стандартталған лицензияны ізденушінің (иесінің) негізгі лауазымдары бойынша функцияларды жүзеге асыратын тұлғалардың, көрсетілген лауазымдарға үміткерлердің, сондай-ақ стандартталған лицензияны ізденушінің (иесінің) 10 пайыздан астам акциясына (үлесіне) ие акционерлерді (қатысушыларды) және мұндай акционерлерге (қатысушыларға) қатысты бақылауды жүзеге асыратын тұлғаларды қоса алғанда, дербес немесе тапсырма беру және (немесе) стандартталған лицензияны ізденушінің (иесінің) шешімдерін өзге жолмен айқындауға құқығы бар тұлғалар тобының құрамындағы өзге жеке және (немесе) заңды тұлғалардың іскерлік беделіне қойылатын талаптар Одақ шеңберінде халықаралық шартпен (тұлғалардың құрамы мен талаптардың тізбесін қоса алғанда) белгіленеді және стандартталған лицензия қолданысының барлық мерзімі ішінде сақталады.

Стандартталған лицензияны ізденушінің шыққан елінің реттегіші қаржылық тұрақтылық үшін әлеуетті тәуекелдерді бағалауды және мүмкін болатын салдарларды ескере отырып, біржақты тәртіппен стандартталған лицензияны ізденушіге қосымша талаптар енгізуі мүмкін.

Негізгі ұйымда стандартталған лицензия болған кезде оған басқа мүше мемлекеттердің қаржы нарығына рұқсат беру оңайлатылған рәсім бойынша жүзеге асырылады.

Негізгі ұйымның 100 пайыз үлеспен, ал сатып алған жағдайда 75 пайыз + 1 акциямен қатысуымен еншілес заңды тұлға құру стандартталған лицензия шеңберінде оңайлатылған рұқсат беру шарты болып табылады.

Стандартталған лицензияның болуы немесе болмауы мүше мемлекеттің заңнамасына сәйкес ұлттық нарықта заңды тұлғаның қызметін, сондай-ақ басқа мүше мемлекеттің заңнамасына сәйкес сол мүше мемлекеттің нарығына рұқсат беруді шектемейді.

Қырғыз Республикасы үшін стандартталған лицензия тетігін қолдануға қатысты өтпелі кезең Одақ шеңберінде халықаралық шартқа сәйкес белгіленеді, стандартталған лицензия тетігін енгізген күннен бастап қолданылады және мыналарға:

егер, олар басқа мүше мемлекеттердің стандартталған лицензиясын ізденуші (иесі) үшін белгіленген талаптарға сәйкес келмейтін жағдайда, Қырғыз Республикасының аумағында өтпелі кезеңнің қолданылуы басталғаннан кейін жаңадан құрылатын несиелік (сақтандыру) ұйымдарға;

егер, ізденушінің бизнес жоспарында Одақ шеңберінде халықаралық шартта белгіленген мерзімде талаптарға қол жеткізу көзделмесе, өтпелі кезеңнің қолданылуы басталғаннан кейін көрсетілген кезең ішінде стандартталған лицензия алуға тапсырыс берген Қырғыз Республикасының аумағында жұмыс істейтін несиелік (сақтандыру) ұйымдарға қатысты қолданылмайды.

Бұл ретте стандартталған лицензияны ізденуші Қырғыз Республикасының реттеушісіне белгіленген өтпелі кезең аяқталған уақыттан кешіктірмей стандартталған лицензия тетігі шеңберінде нормативтік (өз) капиталдың белгіленген мөлшеріне дейін нормативтік (өз) капиталын ұлғайтуға жазбаша міндеттеме беруі тиіс.

Өтпелі кезең шеңберінде реттеушілік төрелігінің тәуекелін азайту мақсатында Қырғыз Республикасының реттеушілері Одақ шеңберінде халықаралық шартқа сәйкес мүше мемлекеттердің реттеушілерімен консультациялар жүргізеді.

Өтпелі кезең шеңберінде Қырғыз Республикасы үшін стандартталған лицензияны ізденуші банктің нормативтік капиталының (өз қаражаты) мөлшеріне, стандартталған лицензияны ізденуші сақтандыру ұйымының "өмір"/"өмір емес" сақтандыру түрлерінің санаттары үшін нормативтік капиталының (өз қаражаты) мөлшеріне қойылатын ең аз талаптарға 2030 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей қол жеткізу көзделеді.

Стандартталған лицензиясы бар банктің немесе сақтандыру ұйымының еншілес ұйымын құрған (лицензиялаған) немесе жұмыс істейтін банк (жұмыс істейтін сақтандыру ұйымы) акциясының (үлесінің) 75 пайыздан астамын сатып алу бойынша мәміле (мәмілелер) немесе жұмыс істейтін банк (жұмыс істейтін сақтандыру ұйымы) 75 пайыздан астам акциясын (үлесін) иеленген банк (сақтандыру ұйымы) акционерлеріне (қатысушыларына) қатысты бақылауды белгілеу жөніндегі мәміле (мәмілелер) жасаған кезде (бұдан әрі – құру және (немесе) сатып алу) оңайлатудың мынадай түрлері қолданылады:

құру және (немесе) сатып алу жүзеге асырылатын мүше мемлекеттің аумағында:

банктердің жиынтық жарғылық капиталына және (немесе) сақтандыру ұйымдарының жиынтық жарғылық капиталына резидент еместердің қатысуына;

мүше мемлекеттер азаматтарының банк және (немесе) сақтандыру ұйымының басқару органдарына қатысуына;

мүше мемлекеттер азаматтарының банк және (немесе) сақтандыру ұйымдарында жұмыс істеуіне мүше мемлекеттің банк және (немесе) сақтандыру қызметі саласындағы заңнамасымен белгіленген шектеулер қолданылмайды;

аумағында құру және (немесе) сатып алу жүзеге асырылатын мүше мемлекеттің заңнамасымен белгіленген құжаттарды қарау мерзімі, бірақ банк үшін 3 айдан аспайтын және сақтандыру ұйымы үшін 30 күнтізбелік күннен аспайтын мерзім қолданылады;

құру және (немесе) сатып алу туралы, сондай-ақ мұндай құру және (немесе) сатып алуды келісу туралы қолдаухатпен берілетін құжаттардың құрамы бойынша алу мыналарды:

егер, қарауға ұсынылған құжаттардың құрамында болатын елдің ұлттық реттегішіне қаржылық жағдайы мен іскерлік беделінің қанағаттанарлық деңгейде екендігі, қолдаухатпен жүгінген банктің (сақтандыру ұйымының) қаржылық жағдайы қанағаттанарлық деңгейде екендігі мен меншік құрылымының ашықтығы туралы бірмәнді қорытынды жасауға мүмкіндік беретін шыққан елінің ұлттық реттегішінің онда өзекті, дұрыс және заңды күші бар құжаттардың бар екендігін жазбаша растауы (бұдан әрі – шыққан елінің ұлттық реттегішінің жазбаша растауы) болса, стандартталған лицензиясы бар банктің (сақтандыру ұйымының) қаржылық жағдайы және меншік құрылымының ашықтығы туралы құжаттар, стандартталған лицензиясы бар банктің (сақтандыру ұйымының) 10 пайыздан астам акциясын (үлесін) иеленген құрылтайшылардың (акционерлердің, қатысушылардың), мұндай құрылтайшыларға (акционерлерге, қатысушыларға) қатысты бақылауды жүзеге асыратын тұлғалардың және негізгі ұйымның штатынан еншілес банктің (сақтандыру ұйымының) басқару органдарына, сондай-ақ іскерлік беделіне талаптар қойылатын өзге лауазымдарға сайланатын (тағайындалатын) лауазымды адамдардың қаржылық жағдайы және іскерлік беделі туралы құжаттар. Көрсетілген құжаттарды болатын елдің ұлттық реттегішіне шыққан елінің ұлттық реттегіші ұсынады;

егер, қарауға ұсынылған құжаттардың құрамында шыққан елінің ұлттық реттегішінің жазбаша растауы болса, стандартталған лицензиясы бар банктің (сақтандыру ұйымының) үлестес тұлғалары туралы мәліметтер, ақпарат беру бөлігінде қолданылады.

Оффшорлық елдерде (аумақтарда) тіркелген тұлғалардың қатысуымен банктер мен сақтандыру ұйымдарын құруға қатысты мүше мемлекеттердің заңнамасы қолданылады. Стандартталған лицензиялау тетігі шеңберінде алу қолданылмайды.

Трансшекаралық филиалдарды ашу арқылы рұқсат беру

Филиалдарға рұқсат беру ДСҰ шеңберінде мүше мемлекеттердің міндеттемелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

Мүше мемлекеттің аумағында коммерциялық түрде қатыспастан

қаржылық қызмет көрсету (қызметтерді трансшекаралық ұсыну)

арқылы рұқсат беру

Ортақ қаржы нарығының тиісті түрде, оның ішінде қаржылық қызмет көрсетулерді трансшекаралық ұсыну арқылы өзара рұқсат беру бөлігінде жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында, мүше мемлекеттер Одақ шеңберінде халықаралық шарттармен бекітілетін мүше мемлекеттің аумағында коммерциялық түрде қатыспастан қаржылық қызмет көрсету тәртібіне және шарттарына оның ішінде:

тұтынушылардың құқықтарын қорғау;

трансшекаралық дауларды реттеу;

дербес деректерді трансшекаралық беру және қорғау мәселелері бойынша келісілген тәсілдерді айқындайды.

Мүше мемлекеттің аумағында коммерциялық түрде қатыспастан қаржылық қызмет көрсету (қызметтерді трансшекаралық ұсыну) арқылы рұқсат беру мақсатында мүше мемлекеттер осындай рұқсат берудің параметрлерін айқындайтын Одақ шеңберінде тиісті халықаралық шарттар әзірлейді және жасасады.

Бағалы қағаздар нарығында қызметті трансшекаралық жүзеге асыру бөлігінде мүше мемлекеттер бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына (делдалдарға, дилерлерге, сенімгерлік басқарушыларға (ұжымдық инвестициялар мен зейнеткерлік қорларды қоспағанда, бағалы қағаздарды басқарушыларға)) қолда бар ұлттық лицензиялардың, қадағалау, бақылау тетіктерінің және реттеушілердің өзара іс-қимылы шеңберінде ұйымдастырылған нарықтарға өзара рұқсат беруді ықпалдасудың бастапқы кезеңі ретінде қарауға келісті. Аталған кезеңде шараларды іске асыру мақсатында мүше мемлекеттер бағалы қағаздар нарығында Одақ шеңберінде тиісті халықаралық шартты қабылдайды. Мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіруге орай бағалы қағаздар нарығында ықпалдастырудың нысандарын кеңейту тетіктері дайындалатын болады.

4. Ортақ қаржы нарығына қатысушылардың қызметін қадағалау

Стандартталған лицензиясы бар негізгі ұйымды қадағалауды оның шыққан елінің реттеуіші жүзеге асырады.

Еншілес ұйымдарды қадағалауды олар болатын елдің реттеуіші жүзеге асырады.

Филиалдардың қызметін қадағалау олар болатын елдің заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Қызметтерді трансшекаралық көрсетуді қадағалауды қаржылық қызметті жеткізушінің шыққан елінің реттеушісі жүзеге асырады.

Болатын елдің реттеушісі шыққан елінің реттеушісіне шоғырландырылған негізде қадағалауды жүзеге асыру мақсатында соңғысына ақпарат алуға көмек көрсетеді.

Шыққан елдің және болатын елдің реттеушілері ортақ қаржы нарығына қатысушылардың қызметін қадағалауды іске асыру мақсатында ынтымақтастықтың қажеттілігін растайды.

Қадағалау тетігі мен ынтымақтастық нысаны (қадағалау алқасын құру, тиісті ақпаратпен алмасу, ынтымақтастық туралы халықаралық шарттар жасау және басқа да нысандар) Одақ шеңберінде жекелеген халықаралық шартпен айқындалады.

Қадағалау алқасы дегеніміз жеке қадағалау өкілеттіктері берілмеген консультативтік орган.

Ортақ қаржы нарығына қатысушылардың қызметін қадағалауды дамыту мақсатында мүше мемлекеттер:

осы Тұжырымдаманың V бөлімінің 2 кіші бөліміне сәйкес өз заңнамасын үйлестіреді;

қаржы саласындағы әкімшілік ынтымақтастық пен ақпарат алмасуды (оның ішінде құпия) қоса алғанда мүше мемлекеттердің қадағалау органдарының өзара іс-қимыл тетігін жасайды;

қаржылық қызмет көрсетулердің тұтынушыларының құқықтарын қорғауды қамтамасыз етудің трансшекаралық тетігін қалыптастырады.

Жекелеген бағыттар бойынша мүше мемлекеттердің қаржы нарығын реттеу және қадағалау жөніндегі ұлттық талаптар сақталуы мүмкін.

5. Ортақ қаржы нарығының инфрақұрылымын дамыту

Ортақ қаржы нарығының инфрақұрылымы оның жұмыс істеуін қамтамасыз ететін қаржы институттарының жиынтығын білдіреді.

Қаржылық қызмет көрсетулерді қамтамасыз ететін және қаржы нарығына қатысушылардың қаржылық қызмет көрсетуге байланысты тәуекелдерін азайтуға ықпал ететін орта қалыптастыру ортақ қаржы нарығының инфрақұрылымын дамыту мақсаты болып табылады.

Ортақ қаржы нарығының инфрақұрылымын дамыту мынадай міндеттерді шешуді білдіреді:

қаржылық қызмет көрсетулердің үздіксіз болуын қамтамасыз ету;

қаржы нарығына қатысушылар үшін қаржылық қызмет көрсетулердің қолжетімділігін арттыру;

ортақ қаржы нарығына қатысушылардың қаржылық қызмет көрсетуге байланысты тәуекелдерін, сондай-ақ жалпы ортақ қаржы нарығында жүйелі болатын тәуекелдерді азайту;

қаржылық қызмет көрсету бөлігінде, оның ішінде қаржылық қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін цифрлық технологиялық платформаларды жетілдіру мақсатында ең үздік халықаралық тәжірибені іске асыру;

ақша қаражатына және қаржы құралдарына меншік құқықтарына кепілдік беру.

6. Ортақ биржа кеңістігін қалыптастыру

Ортақ биржа кеңістігі шеңберінде мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары жүзеге асыратын реттеу және қадағалау тәртібін мүше мемлекеттер консенсустың негізінде айқындайды және Одақ шеңберінде халықаралық шартта бекітілуі мүмкін.

Ортақ биржалық кеңістік құру үшін мүше мемлекеттер Еуразиялық экономикалық комиссиямен бірлесіп іс-шаралар жоспарын ("жол картасын") әзірлейді.

Мүше мемлекеттер бір мүше мемлекеттің делдалдары мен дилерлеріне екінші мүше мемлекеттің биржаларында (сауданы ұйымдастырушылардың) ұйымдастырылған сауда-саттыққа қатысуға өзара рұқсат, оның ішінде трансшекаралық рұқсат берудің дұрыс екендігімен келісті. Ұйымдастырылған сауда-саттыққа қатысуға өзара рұқсат беруді ұжымдық инвестициялар мен зейнеткерлік қорларды қоспағанда, мұндай рұқсат беру заңнамаға сәйкес берілетін мүше мемлекеттер мынадай талаптарды сақтаған кезде:

оның шыққан елінің заңнамасына сәйкес басқарушы ұйымдастырылған сауда-саттыққа қатысуға құқылы болған кезде;

басқарушыға оның шыққан елінің биржасына мұндай биржаның қағидасына сәйкес сауда-саттыққа қатысушы ретінде іс жүзінде рұқсат берілген кезде бағалы қағаздарды басқарушыларға да береді.

2025 жылға және мүше мемлекеттердің қаржы саласындағы заңнамасын үйлестіру процесі аяқталғанға дейін ұжымдық инвестициялар мен зейнеткерлік қорларды қоспағанда, делдалдар мен бағалы қағаздарды басқарушыларға рұқсат беру тек өздерінің ұлттық клиенттерімен және Одаққа мүше болып табылмайтын мемлекеттердің клиенттерімен ғана жұмыс істеу үшін беріледі.

Мүше мемлекеттердің қаржы саласындағы заңнамасын үйлестіру процесі аяқталғаннан кейін мүше мемлекеттер, оның ішінде биржаны тіркеген елде тіркелген клиенттермен жұмыс істеу мүмкіндігін көздейтін ұлттық режимді, сондай-ақ нарыққа қатысушыларға коммерциялық түрде қатыспастан және биржаның болатын елі реттеушісінің қосымша лицензиялауы қажетінсіз операцияларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін рұқсат берудің өзге нысандарын қолданудың дұрыстығын қарайды.

7. Инвесторлар мен ортақ қаржы нарығында қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау

Инвесторлар мен қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғау тетігін жасауды мынадай бағыттар бойынша жүзеге асыру жоспарланады:

оларға қатысты мүше мемлекеттер тұтынушылар мен инвесторлардың құқығын қорғауды реттеу саясатын үйлестіруді жүзеге асыратын қаржылық қызмет көрсетулерді анықтау және тізбесін жасау;

қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылар мен жеткізушілердің:

қаржылық қызмет көрсетулерді ұсынуды мемлекеттік реттеу ерекшеліктері, мекеме және қызметі туралы;

ортақ қаржы нарығының мүмкіндіктері мен оны реттеу тәртібі туралы;

ортақ қаржы нарығының шеңберінде инвестициялық өнімдер туралы;

өз құқықтары мен мүдделерін қорғау мүмкіндіктері туралы хабардар болу деңгейін арттыру;

мүше мемлекеттердің ұлттық реттеушілерінің, бизнес-қоғамдастықтарының және қаржы омбудсмендерінің өзара іс-қимылы, оның ішінде тұтынушылармен, инвесторлармен жұмыс істеу, олардың құқықтары мен мүдделерін қорғау және дауларды шешу (мүше мемлекеттерде дауларды сотқа дейінгі реттеу институттарын, оның ішінде қаржы омбудсмені институты арқылы құруды қоса алғанда) практикасы туралы ақпарат алмасу арқылы;

ортақ қаржы нарығының субъектілері туралы;

қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласында мүше мемлекеттердің заңнамасын үйлестіру және жетілдіру;

мүше мемлекеттердің қаржылық қызмет көрсетулерін тұтынушылардың қаржылық сауаттылығын арттыру;

ұлттық реттеушілер өкілеттіктерінің шеңберінде қаржылық алаяқтықтың түрлі нысандарына, оның ішінде "қаржы пирамидаларына" қарсы іс-қимылға келісілген тәсілдерді дайындау;

қаржылық өнімдер мен қызмет көрсетулер туралы ақпаратты ашуға келісілген тәсілдерді дайындау.

Мүше мемлекеттерге инвесторлар мен ортақ қаржы нарығында қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау тетігінің мынадай негізгі элементтерін басшылыққа алу ұсынылады:

мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарының ашықтығын арттыру және ақпараттық қолжетімділікті қамтамасыз ету;

мүше мемлекеттер тарапынан қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау бөлігінде олардың заңнамасын бұзушылыққа заманауи және барабар қадағалаушылық ден қоюды жүзеге асыру;

қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың өтініштерін (шағымдарын) қарау тәсілдерін үйлестіру;

қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылар мен жеткізушілердің дауларын соттан тыс реттеу тетігінің болуы;

қаржылық қызмет көрсетулердің қолжетімділігін қамтамасыз ету саясаты мен тетіктерін үйлестіру және мүше мемлекеттердің қаржылық қызмет көрсетулерін тұтынушылардың қаржылық сауаттылығын арттыру.

Ортақ қаржы нарығын құру бойынша жұмыстың алға жылжуына қарай мүше мемлекеттердің қаржылық реттеушілері арасында қадағалаушылық ынтымақтастық тетіктері әзірленуі тиіс.

Мүше мемлекеттер ең үздік халықаралық практикаға негізделген мінез-құлықты қадағалау жүйесін құру мүмкіндігін қарайды. Мінез-құлықты қадағалау – қаржылық қызмет көрсетулерді жеткізушілер мен сатушылардың өз клиенттеріне қатысты мінез-құлқының қағидасын әзірлеуді білдіретін қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылар тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласында қолданылатын қадағалау саласы және аталған қағидалардың орындалуын бақылау.

Инвесторлар мен ортақ қаржы нарығында қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын және мүдделерін қорғау саласындағы үйлестіруге жататын нормалар мен талаптардың (бағыттардың) тізбесі Одақ шеңберінде жеке халықаралық шартпен белгіленеді.

8. Киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету

Киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету міндеттері:

ортақ қаржы нарығында қаржылық ақпараттың құпиялылығын, тұтастығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету;

ортақ қаржы нарығының инфрақұрылымының тұрақты және үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету;

қаржылық қызмет көрсетулерді ақпараттық технологияларды пайдалана отырып алған кезде бұл қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың кепілдікті және тиімді жүйесін қамтамасыз ету;

ортақ қаржы нарығы шеңберінде берілетін ақпараттың тұтастығын бақылау және түпнұсқалылығын растау мақсатында сенім ортасын құру болып табылады.

Киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаттары:

ортақ қаржы нарығының киберқауіпсіздігін қамтамасыз етудің және оны басқарудың, оның ішінде аталған саладағы халықаралық стандарттардың негізінде стандартталған тәсілдерін қолдану;

ұлттық реттеушілердің және ортақ қаржы нарығына қатысушылардың киберқауіпсіздікті және кибертұрақтылықты қамтамасыз ету жөніндегі ортақ қағидаларының болуы және қызметінің транспаренттілігі;

кибершабуылды жетістікті түрде іске асырған жағдайда қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын және мүдделерін қорғау жүйесін құру;

алдын алу шараларын әзірлеу үшін ұлттық реттеушілердің және ортақ қаржы нарығына қатысушылардың кибершабуылдарға қарсы іс-қимыл жөніндегі, сондай-ақ оқиғалар туралы ақпарат алмасу тетігін құру жөніндегі қызметін ықпалдастыруды және үйлестіруді тереңдету болып табылады.

Мүше мемлекеттер мынадай негізгі бағыттар бойынша киберқауіпсіздікті қамтамасыз етуге ұмтылады:

реттеушілер мен ортақ қаржы нарығына қатысушылардың киберқауіптерді талдау және киберқауіпсіздік оқиғалары туындаған кезде ден қою жөніндегі жедел өзара іс-қимылын ұйымдастыру бойынша ұйымдастыру-техникалық жағдайларын қалыптастыру;

цифрлық трансформация жағдайында ортақ қаржы нарығында қауіпсіз электрондық өзара іс-қимыл үшін жағдай жасау;

киберқауіпсіздікті, кибертөзімділікті қамтамасыз ету мәселелерінде және тиісті тәуекелдерді қадағалауға бірыңғай стандартталған тәсілдерді қалыптастыру;

саясатты үйлестіру және қаржы операцияларын және ақша қаражатын аударуды жүзеге асыру кезінде клиенттерді қатаң сәйкестендіруді қамтамасыз ету тетіктерін біріздендіру;

кибершабуыл нәтижесінде рұқсат етілмеген қаржылық операцияларды және ақша қаражатын аударуды жасаған жағдайда қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету саласындағы саясатты үйлестіру;

қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың сауаттылығын арттыру;

ақпарат саласындағы негізгі қауіптерден жеке тұлғалардың өзін өзі қорғау тәсілдері мен әдістеріне оқытуды ұйымдастыру.

9. Ортақ төлем кеңістігін дамыту

Қызмет көрсетулердің қолжетімділігін, сапасын, қауіпсіздігін және сенімділігін арттыру, шығасыларды төмендету, қаржы саласында ықпалдасқан процестерге көмек көрсету ортақ төлем кеңістігін дамытудың негізгі мақсаты болып табылады.

Ортақ төлем кеңістігін дамыту мәселесі бойынша ынтымақтастық ұлттық қауіпсіздік, ұлттық төлем жүйелерінің тәуелсіздігі және теңдігі қағидаттарына негізделеді.

Заманауи қаржылық технологияларды пайдалана отырып ортақ есептеу инфрақұрылымын (ортақ төлем кеңістігі) құру экономикалық егемендікті арттыруды қамтамасыз ете отырып, ЕуЭО мүше мемлекеттердің ұлттық төлем жүйелерінің тұрақтылығын арттыруға мүмкіндік береді.

Мүше мемлекеттердің ұлттық (орталық) банктері трансшекаралық төлемдер мен есептеулерді жүргізу мәселесі бойынша жұмысты, оның ішінде ортақ төлем кеңістігін дамыту шеңберінде үйлестіруді қамтамасыз ете отырып, ұлттық төлем жүйелерін дербес реттейді.

Ортақ төлем кеңістігін дамыту мүше мемлекеттердің ұлттық (орталық) банктері құрған ұлттық төлем жүйелерін дамытуды үйлестіру жөніндегі жұмыс тобының қызметі шеңберінде мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

төлем карталар ұлттық жүйелерінің өзара іс-қимылы;

қаржылық хабарламалар мен есептеулерді беру жүйелерінің өзара іс-қимылы;

ISO 20022 халықаралық қаржылық хабарламалар стандартын енгізу;

жылдам төлемдер жүйесінің өзара іс-қимылы;

цифрлық аккредитивтер және салымды іске асыру мәселелері бойынша өзара іс-қимыл;

қаржылық технологияларды, оның ішінде бөлінген тізілімдер технологиясын, биометрикалықты, ашық API қоса алғанда цифрлық сәйкестендіруді қолдану саласында, сондай-ақ өзге перспективалық бағыттарда дамыту;

киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету;

мүше мемлекеттердің орталық (ұлттық) банктері айқындаған мақсаттарға жету үшін өзге де бағыттар.

VI. Әкімшілік ынтымақтастық және ақпараттық өзара іс-қимыл

Мүше мемлекеттердің уәкілетті органдарының әрекетін үйлестіру мына бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

мүше мемлекеттердің заңнамасын жетілдіруді, құқықты қолдану практикасы мен қаржы операцияларын жүзеге асыру кезінде мүше мемлекеттердің заңнамасын бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу тетігін жетілдіруді, сондай-ақ ағымдағы және мүмкін болатын проблемаларды шешуді қоса алғанда, қаржы нарықтарындағы лицензиялау, реттеу, дамыту, бақылау және қадағалау мәселелері бойынша өзара іс-қимыл;

екі жақты келісімдердің (өзара түсіністік туралы меморандумдардың) және 2014 жылғы 23 желтоқсандағы Қаржы нарықтарында капиталдың еркін қозғалысын қамтамасыз ету үшін жағдайлар жасау мақсатында қаржы саласында ақпарат, оның ішінде құпия ақпарат алмасу туралы келісімнің негізінде мүше мемлекеттердің қадағалау органдарының арасындағы ынтымақтастықты және ақпарат алмасуды қоса алғанда, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау саласындағы өзара іс-қимыл;

қаржылық қызмет көрсетулерді тұтынушылардың және инвесторлардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғау мәселелері бойынша өзара іс-қимыл;

киберқауіпсіздік саласындағы өзара іс-қимыл;

қаржы технологияларын дамыту мәселелері бойынша өзара іс-қимыл.

Мыналар:

ақпараттың құпиялылығы, тұтастығы және қолжетімділігі;

ақпарат алмасудың уақтылы болуы (жеделдігі);

ақпараттың өзектілігі, толықтығы, барабарлығы, дұрыстығы және транспаренттілігі (ақпараттық ашықтық);

кеңістікті ақпараттандыру (ақпаратты берудің біріздендірілген нысандары және өзара танылатын арналары);

ақпаратты қорғаудың баламалылығы (өзара іс-қимыл арналарын, ақпаратты сақтау және өңдеу жүйелерін қорғау);

ақпаратты беретін және қабылдайтын тараптардың оның тұтастығы, дәл келуі, сақталуы және таралмауы үшін жауапкершілігі ақпараттық өзара іс-қимылдың қағидаттары болып табылады.

Мүше мемлекеттердің уәкілетті органдарының арасында, сондай-ақ Еуразиялық экономикалық комиссиямен өзара іс-қимылда әкімшілік ынтымақтастықты қамтамасыз ету үшін мүше мемлекеттер Одақтың құқығына кіретін халықаралық шарттар мен актілерді әзірлейді.

VII. Ортақ қаржы нарығын реттеу жөніндегі ұлттықтан жоғары органның міндеттері мен өкілеттіктері

Шартқа сәйкес қаржы нарығын реттеу жөніндегі ұлттықтан жоғары орган (бұдан әрі – ұлттықтан жоғары орган) құрылуы тиіс.

Ұлттықтан жоғары органды құру мүше мемлекеттердің реттеушілерінің және мүше мемлекеттердің ұлттық (орталық) банктерінің рөлін төмендетуді болжамайды. Мүше мемлекеттердің қаржы нарығын реттеушілердің мандаты және ақша-несие саясаты, қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, қаржы нарығына қатысушыларға рұқсат беру, мүше мемлекеттердің қаржы нарығының субъектілерін қадағалау мәселелеріндегі олардың тәуелсіздігі сақталады.

Ұлттықтан жоғары орган Одақтың басқа органдарынан және мүше мемлекеттердің мемлекеттік органдарынан тәуелсіз қаржы нарықтарын реттеу жөніндегі өкілеттіктерді және оған берілген басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ұлттықтан жоғары орган Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңеске есеп береді.

Ұлттықтан жоғары органның нақты өкілеттіктері мен функциялары, оны қаржыландыру тәсілдері, квоталау тетігі, Ұлттықтан жоғары органның шешімдерін қабылдау рәсімдері, ұйымдастыру құрылымы, сондай-ақ оның қызметкерлерінің қажетті біліктілігі және Ұлттықтан жоғары органның өзге де мәселелері Одақ шеңберіндегі жекелеген халықаралық шартпен айқындалады.

Ортақ қаржы нарығын дамыту және мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарына кемсітпеушілікпен қол жеткізуді қамтамасыз ету мақсатында мүше мемлекеттердің экономикалық интеграциясын тереңдету ұлттықтан жоғары органның негізгі міндеттері болып табылады.

Ұлттықтан жоғары орган мынадай өкілеттіктерге ие болады:

мүше мемлекеттердің қаржы секторы саласындағы заңнамасын халықаралық стандарттарға сәйкес келуі мәніне талдау;

қаржы нарығы саласында, оның ішінде мүше мемлекеттердің қаржы саласындағы заңнамасын үйлестіру мақсатында халықаралық стандарттарды және қағидаттарды енгізу жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу, оларды имплементациялаудың мониторингі;

халықаралық ұйымдармен және қаржы нарығын реттеушілермен ынтымақтастық;

мүше мемлекеттердің қаржы нарығын реттеушілерде халықаралық ұйымдармен және қаржы нарығының басқа да реттеушілерімен ынтымақтастықты жүзеге асыру үшін өкілеттіктерді сақтай отырып, қаржы нарығы саласында халықаралық алаңдарда мүше мемлекеттердің мүдделерін білдіру;

мүше мемлекеттердің қаржы нарықтарының ағымдағы жай-күйіне талдау жасау;

мүше мемлекеттердің қаржы нарығын реттеушілерінен алынған мәліметтердің негізінде ортақ қаржы нарығы субъектілерінің (банк және сақтандыру ұйымдарының, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларының және мүше мемлекеттердің өзге қаржы ұйымдарының, оның ішінде стандартталған лицензиясы бар) бірыңғай ақпараттық тізілімін жүргізу.

Алдағы уақытта қаржылық интеграцияның тереңдеуіне және ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың барынша дамыған сатыларына көшуге байланысты мүше мемлекеттер ұлттықтан жоғары органның өкілеттіктерін кеңейту туралы мәселені қарайтын болады.

VIII. Қорытынды ережелер

Осы Тұжырымдаманы іске асыру ортақ қаржы нарығының жұмыс істеуін реттейтін Одақ шеңберіндегі халықаралық шарттарға, сондай-ақ реттеушілер арасында жасалған өзге де актілерге және келісімдерге сәйкес жүзеге асырылатын болады.

Мәлімделген бағдарларға қол жеткізу және ортақ қаржы нарығын қалыптастырудың негізгі бағыттарын іске асыру үшін Шартқа өзгерістер енгізілуі және Одақ шеңберінде халықаралық шарттар жасалуы мүмкін, сондай-ақ реттеушілер арасында өзге де актілер және келісімдер қабылдануы мүмкін.

Осы Тұжырымдаманың, сондай-ақ қаржы нарығын қалыптастыру шеңберіндегі келісімдердің ережелері ортақ қаржы нарығы саласында ерекше құқықтық режимі бар мүше мемлекеттердің юрисдикциясына (аумағына) таралмайды.