ИПС "Әділет"

Коллегия Евразийской экономической комиссии (далее – Комиссия) в соответствии с подпунктом 3 пункта 10 Протокола об общих принципах и правилах конкуренции (приложение № 19 к Договору о Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 г.) (далее соответственно – Протокол, Договор), пунктами 44 и 45 Порядка рассмотрения дел о нарушении общих правил конкуренции на трансграничных рынках, утвержденного Решением Совета Евразийской экономической комиссии от 23 ноября 2012 г. № 99 (далее – Порядок рассмотрения дел), рассмотрела дело о нарушении общих правил конкуренции на трансграничных рынках (далее – дело) по признакам нарушения пункта 6 статьи 76 Договора, обнаруженным в действиях (бездействии) общества с ограниченной ответственностью "Торговый дом "Кама" (ИНН 1651024807, 423570, Российская Федерация, Республика Татарстан, район Нижнекамский, г. Нижнекамск, территория промзоны, корпус 84) (далее – ООО "ТД "КАМА"), выразившегося в координации экономической деятельности хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) государств – членов Евразийского экономического союза (далее соответственно – хозяйствующие субъекты (субъекты рынка), государства-члены, Союз), когда такая координация приводила или могла привести к разделу трансграничного товарного рынка новых шин (пневматических) для легковых автомобилей по территориальному принципу, объему продажи или покупки товаров, ассортименту реализуемых товаров либо составу продавцов или покупателей (заказчиков), что не может быть признано допустимым в соответствии с критериями допустимости, установленными Протоколом.

В соответствии с пунктом 23 Порядка рассмотрения дел 23 сентября 2019 г. председателем комиссии по рассмотрению дела Сушкевичем А.Г., директором Департамента антимонопольного регулирования Комиссии, являющегося структурным подразделением Комиссии, уполномоченным на осуществление контроля за соблюдением общих правил конкуренции на трансграничных рынках (далее – Департамент), объявлено об окончании рассмотрения дела в присутствии:

заместителя председателя комиссии по рассмотрению дела, заместителя директора Департамента Калиева А.А.;

членов комиссии по рассмотрению дела:

заместителя начальника отдела рассмотрения заявлений (материалов) и дел о нарушении общих правил конкуренции Департамента Жусупбековой Ш.Т.;

советника отдела рассмотрения заявлений (материалов) и дел о нарушении общих правил конкуренции Департамента Кривцуна Е.П.;

сотрудников органов государственной власти государств-членов, в компетенцию которых входят реализация и (или) проведение конкурентной (антимонопольной) политики, ответственных за взаимодействие с Комиссией (далее – уполномоченные органы государств-членов) (посредством видео-конференц-связи):

начальника отдела промышленности, строительства и природных ресурсов Управления торговли, агропромышленного комплекса, промышленности, строительства и природных ресурсов Министерства антимонопольного регулирования и торговли Республики Беларусь Махнач Е.А.;

консультанта отдела промышленности, строительства и природных ресурсов Управления торговли, агропромышленного комплекса, промышленности, строительства и природных ресурсов Министерства антимонопольного регулирования и торговли Республики Беларусь Дыбы Я.А.;

ведущего специалиста-эксперта отдела международных проектов Управления международного экономического сотрудничества Федеральной антимонопольной службы Гонюковой Т.А.;

в отсутствие ответчика (его представителей).

При осуществлении контроля за соблюдением общих правил конкуренции на трансграничных рынках, в том числе для оценки состояния конкуренции на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, хозяйствующими субъектами (субъектами рынка) представлены информация, документы, сведения и пояснения, на основании которых Комиссией в действиях (бездействии) ООО "ТД "КАМА" усмотрены возможные признаки запрещенной пунктом 6 статьи 76 Договора координации экономической деятельности хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), которая приводит или может привести к разделу трансграничного товарного рынка новых шин (пневматических) для легковых автомобилей по территориальному принципу, объему продажи или покупки товаров, ассортименту реализуемых товаров либо составу продавцов или покупателей (заказчиков).

В соответствии с подпунктом 1 пункта 10 Протокола и подпунктом 2 пункта 3 Порядка проведения расследования нарушений общих правил конкуренции на трансграничных рынках, утвержденного Решением Совета Евразийской экономической комиссии от 23 ноября 2012 г. № 98 (далее – Порядок проведения расследования), Комиссией 21 марта 2017 г. было вынесено определение о проведении инициативного расследования нарушений общих правил конкуренции на трансграничных рынках в связи с обнаружением в действиях (бездействии) ООО "ТД "КАМА" возможных признаков нарушения пункта 6 статьи 76 Договора на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей.

Уполномоченные органы государств-членов (Государственная комиссия по защите экономической конкуренции Республики Армения, Министерство антимонопольного регулирования и торговли Республики Беларусь, Министерство национальной экономики Республики Казахстан, Государственное агентство антимонопольного регулирования при Правительстве Кыргызской Республики и Федеральная антимонопольная служба) представили в Комиссию предложения по кандидатурам сотрудников, ответственных за взаимодействие с Комиссией при проведении расследования нарушений общих правил конкуренции на трансграничных рынках.

В соответствии с пунктом 6 Порядка проведения расследования в связи с тем, что информации, документов, сведений и пояснений, позволяющих сделать вывод о наличии или об отсутствии признаков нарушения общих правил конкуренции на трансграничных рынках, недостаточно, 1 сентября 2017 г. определением о продлении срока проведения расследования нарушения общих правил конкуренции на трансграничных рынках Комиссия продлила сроки проведения расследования нарушения общих правил конкуренции на трансграничных рынках (далее – расследование) с указанной даты на 60 рабочих дней.

В соответствии с Протоколом, Порядком проведения расследования и Методикой оценки состояния конкуренции, утвержденной Решением Совета Евразийской экономической комиссии от 30 января 2013 г. № 7 (далее – Методика), в ходе расследования Департаментом были запрошены в письменной форме у физических и юридических лиц государств-членов, органов государственной власти государств-членов информация, документы, сведения и пояснения, необходимые для проведения расследования.

По результатам расследования и оценки состояния конкуренции на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, представленной в соответствующем аналитическом отчете, согласно положениям раздела, II Методики временной интервал исследования товарного рынка (период возможного нарушения общих правил конкуренции на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей) определен с 1 января 2015 г. по 30 июня 2017 г.

В соответствии с требованиями раздела III Методики и согласно аналитическому отчету, подготовленному по результатам оценки состояния конкуренции на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, а также информации, документам, сведениям и пояснениям, полученным Комиссией при проведении расследования и рассмотрении дела, установлено, что продуктовыми границами трансграничного товарного рынка новых шин (пневматических) для легковых автомобилей являются новые шины (пневматические) для легковых автомобилей, соответствующие требованиям межгосударственного стандарта ГОСТ 4754-97 "Шины пневматические для легковых автомобилей, прицепов к ним, легких грузовых автомобилей и автобусов особо малой вместимости. Технические условия", принятого Межгосударственным советом по стандартизации, метрологии и сертификации (протокол от 25 апреля 1997 г. № 11), для Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан и Кыргызской Республики и национального стандарта Российской Федерации ГОСТ Р 52900-2007 "Шины пневматические для легковых автомобилей и прицепов к ним. Технические условия", утвержденного приказом Федерального агентства по техническому регулированию и метрологии от 27 декабря 2007 г. № 602-ст, для Российской Федерации (введен в действие и применяется с 1 января 2009 г.).

В соответствии с положениями раздела IV Методики установлены географические границы товарного рынка, которые определены административно-территориальными границами Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан, Кыргызской Республики и Российской Федерации.

В соответствии с пунктом 26 Методики и на основании пункта 2 статьи 74, пункта 7 статьи 76 Договора, пункта 9 Протокола и пунктов 1 и 2 Критериев отнесения рынка к трансграничному, утвержденных Решением Высшего Евразийского экономического совета от 19 декабря 2012 г. № 29 (далее – Критерии), на основании информации, документов, сведений и пояснений, подтверждающих наличие поставок новых шин (пневматических) для легковых автомобилей с территории одного государства-члена на территорию другого государства-члена и поставок указанного товара с территорий третьих стран на территории 2 или более государств-членов, установлено, что географические границы товарного рынка новых шин (пневматических) для легковых автомобилей соответствуют Критериям в части признания такого рынка трансграничным.

С учетом положений разделов V и VI Методики и того факта, что количество выявленных хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) определено на основании доступной информации, документов, сведений и пояснений и не может быть расширено за счет информации, документов, сведений и пояснений о хозяйствующих субъектах (субъектах рынка), которой обладают покупатели и продавцы на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, было установлено, что объем товарного рынка, рассчитанный как сумма производства и импорта товара (за вычетом экспорта), составил с 1 января 2016 г. по 30 июня 2017 г. более 67 216 680 новых (пневматических) шин для легковых автомобилей.

На трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, реализуемых оптом, осуществляют деятельность более 266 хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), из которых на долю 15 крупнейших хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) приходится более 92 процентов объема реализации новых шин (пневматических) для легковых автомобилей в 2016 году и более 82 процентов объема реализации указанного товара в первом полугодии 2017 г. На долю остальных хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) приходится 1 процент и менее от общего объема реализации новых шин (пневматических) для легковых автомобилей. При этом большинство хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) осуществляли реализацию товара однократно в производственных и иных целях. Импорт новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, реализуемых оптом, на территориях государств-членов с 1 января 2016 г. по 30 июня 2017 г. осуществляли более 486 хозяйствующих субъектов (субъектов рынка).

Хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), преимущественно осуществляющими деятельность на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей, реализуемых оптом (с учетом определения совокупности физических и юридических лиц государств-членов как одной группы лиц в соответствии с подпунктом 5 пункта 2 Протокола), в том числе организацию реализации товара (с учетом покупателей товара и регионов продаж товара, а также наличия у них производственных мощностей), являются: группа лиц общества с ограниченной ответственностью "Мишлен русская компания по производству шин", группа лиц акционерного общества "Волтайр-Пром", группа лиц общества с ограниченной ответственностью "Тойо Тая Рус", группа лиц открытого акционерного общества "Белшина", группа лиц общества с ограниченной ответственностью "Пирелли Тайр Руссия", группа лиц ООО "ТД "КАМА", группа лиц акционерного общества "Кордиант" и группа лиц общества с ограниченной ответственностью "Континентал Тайрс Рус".

В ходе расследования на основании полученной информации, документов, сведений и пояснений было установлено, что ООО "ТД "КАМА" заключило договоры, предусматривающие реализацию оптом новых шин (пневматических) для легковых автомобилей хозяйствующими субъектами (субъектам рынка), зарегистрированными на территориях Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан и Кыргызской Республики. В рамках выполнения обязательств по указанным договорам осуществлялась поставка новых шин (пневматических) для легковых автомобилей из Российской Федерации в другие государства-члены.

Анализ положений договоров показал, что при реализации оптом новых шин (пневматических) для легковых автомобилей на хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), зарегистрированных на территориях Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан и Кыргызской Республики, возлагается обязанность не осуществлять последующую реализацию указанных шин за пределами административно-территориальных границ государства-члена, на территории которого зарегистрирован соответствующий хозяйствующий субъект (субъект рынка).

Договорами также предусматривались право ООО "ТД "КАМА" в случае нарушения хозяйствующим субъектом (субъектом рынка) положения о территории реализации новых шин (пневматических) для легковых автомобилей возлагать на такого хозяйствующего субъекта (субъекта рынка) штрафную санкцию в размере 100 процентов стоимости отгруженной за пределы соответствующей территории продукции, а также право прекратить отгрузку продукции соответствующему покупателю без возложения на ООО "ТД "КАМА" какой-либо ответственности вследствие неосуществления поставки.

Положениями договоров также предусматривалась ответственность покупателей (хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), зарегистрированных на территориях Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан и Кыргызской Республики и приобретающих продукцию у ООО "ТД "КАМА") за действия третьих лиц, которые в последующем осуществляли реализацию приобретенной у покупателя продукции за пределами территории государства-члена, на территории которого зарегистрирован покупатель.

Указанные положения договоров наряду с правом ООО "ТД "КАМА" возлагать ответственность на покупателей (хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), зарегистрированных на территориях Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан и Кыргызской Республики) за нарушения этих положений приводили или могли привести к координации ООО "ТД "КАМА" действий хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), зарегистрированных на территориях Республики Армения, Республики Беларусь, Республики Казахстан и Кыргызской Республики, не входящих в одну группу лиц с ООО "ТД "КАМА" и не осуществляющих деятельность на том товарном рынке (товарных рынках), на котором осуществляется координация действий хозяйствующих субъектов (субъектов рынка). Указанные действия ООО "ТД "КАМА" являются возможными признаками нарушения пункта 6 статьи 76 Договора, выразившимися в нарушении запрета коммерческой организации осуществлять координацию экономической деятельности хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), в случае, если такая координация приводит или может привести к разделу товарного рынка по территориальному принципу, объему продажи или покупки товаров, ассортименту реализуемых товаров либо составу продавцов или покупателей (заказчиков).

Ввиду наличия признаков нарушения пункта 6 статьи 76 Договора 17 ноября 2017 г. Комиссией было возбуждено дело и была создана комиссия по рассмотрению дела, о чем вынесено соответствующее определение.

Комиссией по рассмотрению дела в связи с юридико-лингвистической неопределенностью содержания пункта 2 статьи 74, пунктов 4 и 6 статьи 76 Договора, подпунктов 10 и 17 пункта 2 Протокола и Критериев определением от 3 апреля 2018 г. назначено проведение лингвистической экспертизы указанных положений актов, входящих в право Союза, для проведения которой в качестве экспертных организаций были определены Национальная академия наук Республики Армения, Национальная академия наук Беларуси, Национальный центр законодательства и правовых исследований Республики Беларусь, Национальная академия наук Республики Казахстан, Национальная академия наук Кыргызской Республики, Российская академия наук и Институт законодательства и сравнительного правоведения при Правительстве Российской Федерации.

Экспертным организациям исходя из грамматического, лексического и семантического анализа содержания указанных пунктов актов, входящих в право Союза, надлежало представить ответы на следующие вопросы, касающиеся наличия различий:

в правовых предписаниях подпунктов 10 и 17 пункта 2 Протокола;

в категориях "согласование действий" и "договоренность" и в правовых предписаниях пункта 2, пунктов 3 – 5 Критериев в их системном прочтении и положений пункта 2 статьи 74, пунктов 4 и 6 статьи 76 Договора.

Согласно поступившему в Комиссию заключению Национальной академии наук Беларуси от 16 мая 2018 г. № 30-08/2602 понятия "координация экономической деятельности" и "соглашение" не совпадают по своему содержанию. Понятие "координация экономической деятельности" указывает на необходимость согласования своих действий заинтересованными сторонами, результатом которого должны стать определенная договоренность или соглашение. Понятие "соглашение" означает письменно или устно закрепленный результат переговорного процесса. Понятия "согласование действий" и "договоренность" различаются по своему содержанию. Понятие "согласование действий" называет процесс (приведение действий сторон в соответствие с определенными требованиями). Понятие "договоренность" означает достигнутое в результате переговоров соглашение в письменной или устной форме. Вопрос о различиях в правовых предписаниях пункта 2, пунктов 3 – 5 Критериев в их системном прочтении и положений пункта 2 статьи 74, пунктов 4 и 6 статьи 76 Договора не относится к компетенции лингвистов.

В заключении Института законодательства и сравнительного правоведения при Правительстве Российской Федерации, представленном в письме от 8 мая 2018 г. № 01-17/12, в том числе указывается, что на основании семантического анализа определений понятий "соглашение" и "координация экономической деятельности" установлен различный статус участников соглашений и координации, в последнем случае координатор (в соответствии с пунктом 6 статьи 76 Договора физическое лицо, коммерческая организация или некоммерческая организация) не выступает стороной соглашения и не осуществляет деятельность на том товарном рынке, на котором осуществляется согласование действий хозяйствующих субъектов (субъектов рынка). В заключении отмечается, что в Договоре понятия "согласование действий" и "договоренность" не определены. По мнению экспертов, правовой анализ понятия "договоренность", используемого в Протоколе, позволяет определить договоренность как взаимное согласие в отношении какого-либо объекта, тогда как понятие "согласование действий" означает наличие специально организованной деятельности, направленной на достижение определенного результата, кроме того, в актах, входящих в право Союза, отмечается, что в подпункте 10 пункта 2 Протокола речь идет о согласовании действий третьим лицом. Таким образом, эксперты пришли к выводу, что договоренность как основа соглашения может выступать формой, в рамках которой осуществляется согласование действий, при этом договоренность может иметь письменную или устную форму и выступает как правовое основание для деятельности договаривающихся сторон в соответствии с их взаимными правами и обязанностями. В указанном заключении отмечается, что проведенный анализ правовых предписаний пункта 2 и пунктов 3 – 5 Критериев в их системном прочтении и положений пункта 2 статьи 74, пунктов 4 и 6 статьи 76 Договора позволяет сделать вывод о наличии различных юридических составов запретов и ограничений общих правил конкуренции в праве Союза, при этом отмечается, что реализация компетенции Комиссии по пресечению нарушений общих правил конкуренции хозяйствующими субъектами (субъектами рынка) должна учитывать специфику каждого из предусмотренных статьей 76 Договора запретов (в том числе различия юридических признаков, содержащихся в понятиях "координация экономической деятельности" и "соглашение"). Пресечение нарушений хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), а также физическими лицами и некоммерческими организациями государств-членов общих правил конкуренции, установленных статьей 76 Договора, осуществляется Комиссией в случае, если такие нарушения оказывают или могут оказать негативное влияние на конкуренцию на трансграничных рынках, за исключением нарушений, оказывающих негативное влияние на конкуренцию на трансграничных финансовых рынках, пресечение которых осуществляется в соответствии с законодательством государств-членов.

Национальная академия наук Кыргызской Республики в письме от 14 июня 2018 г. № 01-2140/594 и Институт языка имени Р. Ачаряна Национальной академии наук Республики Армения в письме от 16 сентября 2019 г. № 2476-56 по поставленным вопросам заключение не представили. Национальная академия наук Республики Казахстан заключение также не представила.

31 июля 2019 г. Комиссия обратилась в Суд Евразийского экономического союза (далее – Суд Союза) с заявлением № СТ-1824/03 о разъяснении положений Договора и Критериев, в котором указывала, что в соответствии с пунктом 7 статьи 76 Договора пресечение нарушений хозяйствующими субъектами (субъектами рынка) государств-членов, а также физическими лицами и некоммерческими организациями государств-членов, не осуществляющими предпринимательскую деятельность, общих правил конкуренции, установленных разделом XVIII Договора, в случае, если такие нарушения оказывают или могут оказать негативное влияние на конкуренцию на трансграничных рынках на территориях 2 и более государств-членов (за исключением финансовых рынков), осуществляется Комиссией в порядке, предусмотренном Протоколом. Согласно пункту 8 Протокола пресечение нарушений общих правил конкуренции, установленных статьей 76 Договора, на территориях государств-членов осуществляется уполномоченными органами государств-членов.

В соответствии с пунктом 9 Протокола пресечение нарушений общих правил конкуренции, установленных статьей 76 Договора, осуществляется Комиссией в случае, если такие нарушения оказывают или могут оказать негативное влияние на конкуренцию на трансграничных рынках. В ходе реализации Комиссией полномочий, установленных пунктом 10 Протокола, возник вопрос о разграничении нарушений общих правил конкуренции, запрет на которые установлен пунктами 4 (заключение "вертикальных" соглашений) и 6 статьи 76 Договора (осуществление координации экономической деятельности), в том числе о возможности применения пункта 2 Критериев в отношении последнего из указанных нарушений. При этом пунктами 3 – 5 Критериев предусмотрены условия, при которых Комиссией осуществляется пресечение нарушений хозяйствующими субъектами (субъектами рынка) запретов, предусмотренных пунктами 1 – 5 статьи 76 Договора. Специальные условия реализации полномочий Комиссии по пресечению нарушений, предусмотренных пунктом 6 статьи 76 Договора, в Критериях отсутствуют.

В связи с этим Комиссия в своем заявлении просила Суд Союза разъяснить следующие положения Договора и Критериев (приводятся в соответствии с их формулировкой в заявлении):

пункт 2 Критериев в части определения компетенции Комиссии в случае пресечения нарушения общих правил конкуренции, предусмотренного пунктом 6 статьи 76 Договора, с учетом того, что пункты 3 – 5 Критериев применяются при пресечении нарушений, указанных в пунктах 1 – 5 статьи 76 Договора, а в отношении пункта 6 статьи 76 Договора такой дополнительный критерий не установлен;

пункты 4 и 6 статьи 76 Договора в их системной взаимосвязи и в соотношении с предусмотренными данными пунктами запретами, в том числе в части возможности и оснований разграничения указанных составов нарушений, установленных указанными пунктами статьи 76 Договора.

Руководствуясь пунктом 50 Статута Суда Евразийского экономического союза (приложение № 2 к Договору), Большая коллегия Суда Союза 17 декабря 2018 г. разъяснила положения Договора и актов органов Союза в их системной взаимосвязи на основе общепризнанных принципов и норм международного права с учетом положений статьи 31 Венской конвенции о праве международных договоров от 23 мая 1969 года и вынесла консультативное заключение по указанным вопросам.

Согласно консультативному заключению Большой коллегии Суда Союза в праве Союза под конкуренцией понимается состязательность хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), при которой самостоятельными действиями каждого из них исключается или ограничивается возможность каждого из них в одностороннем порядке воздействовать на общие условия обращения товаров на соответствующем товарном рынке (подпункт 8 пункта 2 Протокола).

В силу пункта 1 статьи 74 Договора общие принципы и правила конкуренции направлены на обеспечение выявления и пресечения антиконкурентных действий на территориях государств-членов и действий, оказывающих негативное влияние на конкуренцию на трансграничных рынках на территориях 2 и более государств-членов.

Общие правила конкуренции сформулированы в статье 76 Договора в форме запретов злоупотребления доминирующим положением (пункт 1), недобросовестной конкуренции (пункт 2), соглашений между конкурентами (пункт 3), "вертикальных" соглашений (пункт 4), иных соглашений (пункт 5) и осуществления координации экономической деятельности (пункт 6).

На основании пункта 6 статьи 76 Договора физическим лицам, коммерческим организациям и некоммерческим организациям государств-членов запрещается осуществлять координацию экономической деятельности хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) в случае, если такая координация приводит или может привести к любому из указанных в пунктах 3 и 4 статьи 76 Договора последствий, которые не могут быть признаны допустимыми в соответствии с критериями допустимости, установленными Протоколом.

В соответствии с подпунктом 3 пункта 3 статьи 76 Договора запрещаются соглашения между хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), являющимися конкурентами и действующими на одном товарном рынке, которые приводят или могут привести в том числе к разделу товарного рынка по территориальному принципу, объему продажи или покупки товаров, ассортименту реализуемых товаров либо составу продавцов или покупателей (заказчиков).

Кроме того, на основании пункта 6 статьи 76 Договора государства-члены вправе устанавливать в своем законодательстве запрет на координацию экономической деятельности в случае, если такая координация приводит или может привести к последствиям, которые указаны также в пункте 5 статьи 76 Договора и не могут быть признаны допустимыми в соответствии с критериями допустимости, установленными Протоколом.

В соответствии с пунктом 5 статьи 76 Договора запрещаются иные соглашения между хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), за исключением "вертикальных" соглашений, которые признаются допустимыми в соответствии с критериями допустимости, установленными Протоколом, в случае, если установлено, что такие соглашения приводят или могут привести к ограничению конкуренции на трансграничных рынках.

Указанные нормы свидетельствуют о том, что правом Союза запрещена координация экономической деятельности, которая приводит или может привести к наступлению негативных для конкуренции на трансграничных рынках последствий, аналогичных последствиям соглашений, запрещенных пунктами 3 и 4 статьи 76 Договора (соглашений между конкурентами и "вертикальных" соглашений).

В соответствии с подпунктом 10 пункта 2 Протокола под координацией экономической деятельности понимается согласование действий хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) третьим лицом, не входящим в одну группу лиц ни с одним из таких хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) и не осуществляющим деятельность на товарном рынке (товарных рынках), на котором осуществляется согласование действий хозяйствующих субъектов (субъектов рынка).

Анализ положений подпункта 10 пункта 2 Протокола и пункта 6 статьи 76 Договора позволил Большой коллегии Суда Союза выделить следующие характерные признаки координации экономической деятельности, подпадающей под запрет, предусмотренный пунктом 6 статьи 76 Договора:

координация экономической деятельности осуществляется третьим лицом, в качестве которого может выступать физическое лицо, коммерческая организация или некоммерческая организация государства-члена (далее – координатор);

координатор не входит в одну группу лиц ни с одним из хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), действия которых согласовываются, и не осуществляет деятельность на товарном рынке (товарных рынках), на котором осуществляется координация экономической деятельности;

действия координатора направлены на согласование (координацию) экономической деятельности как минимум 2 хозяйствующих субъектов (субъектов рынка);

координация экономической деятельности выражается в целенаправленном воздействии координатора на хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) в целях формирования у них определенной модели поведения и оказания влияния на конкуренцию на товарном рынке.

Согласно подпункту 1 пункта 2 Протокола под "вертикальным" соглашением понимается соглашение между хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), один из которых приобретает товар или является его потенциальным приобретателем, а другой предоставляет товар или является его потенциальным продавцом.

Анализ положений подпункта 1 пункта 2 Протокола и пункта 4 статьи 76 Договора позволил Большой коллегии Суда Союза сделать вывод о том, что "вертикальное" соглашение представляет собой согласование своих действий как минимум 2 хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), находящимися на разных уровнях в структуре одного товарного рынка.

Учитывая изложенное, Большая коллегия Суда Союза констатировала наличие следующих основных критериев разграничения запрещенной в соответствии с пунктом 6 статьи 76 Договора координации экономической деятельности и запрещенных в соответствии с пунктом 4 статьи 76 Договора "вертикальных" соглашений:

по субъекту правонарушения:

запрет координации экономической деятельности адресован одному хозяйствующему субъекту (субъекту рынка), в качестве которого может выступать любое физическое лицо, коммерческая организация или некоммерческая организация государства-члена;

запрет "вертикальных" соглашений адресован как минимум 2 хозяйствующим субъектам (субъектам рынка);

по положению хозяйствующих субъектов (субъектов рынка) в структуре товарного рынка:

координатор не является участником товарного рынка, на котором осуществляют свою деятельность координируемые им хозяйствующие субъекты (субъекты рынка);

участники "вертикального" соглашения осуществляют деятельность на разных уровнях в структуре одного товарного рынка;

по характеру взаимодействия хозяйствующих субъектов (субъектов рынка):

координатор согласовывает действия других хозяйствующих субъектов (субъектов рынка);

участники "вертикального" соглашения достигают взаимной договоренности относительно условий своей экономической деятельности на товарном рынке.

Таким образом, анализ положений пунктов 4 и 6 статьи 76 Договора, подпунктов 1 и 10 пункта 2 Протокола позволил Большой коллегии Суда Союза сделать вывод о том, что запрещенное "вертикальное" соглашение и запрещенная координация экономической деятельности представляют собой 2 самостоятельных состава нарушений общих правил конкуренции, запрет на которые установлен правом Союза.

Рассматривая вопрос о полномочиях Комиссии по пресечению нарушения общих правил конкуренции, выразившегося в координации экономической деятельности, запрещенной в соответствии с пунктом 6 статьи 76 Договора, Большая коллегия Суда Союза отметила, что Комиссия, являясь органом Союза, действует в пределах своих полномочий, которые предоставлены ей Договором и международными договорами в рамках Союза (пункт 2 статьи 8 Договора).

Полномочия по пресечению нарушения общих правил конкуренции, установленных разделом XVIII Договора, предоставлены Комиссии в соответствии с пунктом 7 статьи 76 Договора.

В соответствии с указанной нормой пресечение нарушений общих правил конкуренции осуществляется Комиссией в случае, если такие нарушения оказывают или могут оказать негативное влияние на конкуренцию на трансграничных рынках на территориях 2 и более государств-членов (за исключением финансовых рынков), в порядке, предусмотренном Протоколом.

На основании сравнительного анализа пунктов 8 и 9 Протокола Большая коллегия Суда Союза пришла к выводу о том, что пресечение нарушений общих правил конкуренции осуществляется на национальном уровне уполномоченными органами государств-членов и на наднациональном уровне Комиссией. При этом разграничение компетенции уполномоченного органа государства-члена и Комиссии происходит в зависимости от негативного влияния нарушения общих правил конкуренции на конкуренцию на рынке одного государства-члена либо на конкуренцию на трансграничном рынке на территориях 2 и более государств-членов.

Учитывая, что в отношении пункта 6 статьи 76 Договора (запрет осуществления координации экономической деятельности) дополнительное условие разграничения компетенции по пресечению нарушения общих правил конкуренции уполномоченного органа государства-члена и Комиссии в Критериях не установлено, при пресечении нарушения общих правил конкуренции, выразившегося в осуществлении запрещенной координации экономической деятельности, при разграничении компетенции по пресечению указанного нарушения уполномоченным органам государств-членов и Комиссии следует руководствоваться общим правилом, предусмотренным пунктом 2 Критериев, и относить рынок к трансграничному при условии, что географические границы товарного рынка охватывают территории 2 и более государств-членов.

Согласно информации, документам, сведениям и пояснениям, полученным Комиссией при проведении расследования и рассмотрении дела, в соответствии с подпунктом 5 пункта 2 Протокола в группу лиц ООО "ТД "КАМА" входят публичное акционерное общество "Татнефть", публичное акционерное общество "Нижнекамскшина", акционерное общество "Нижнекамский завод технического углерода", акционерное общество "Нижнекамский механический завод", акционерное общество "Ярполимермаш-Татнефть", общество с ограниченной ответственностью "Татнефть-Нефтехимснаб", общество с ограниченной ответственностью "Нижнекамский завод грузовых шин", общество с ограниченной ответственностью "Нижнекамский завод шин ЦМК", общество с ограниченной ответственностью "Научно-технический центр "Кама", общество с ограниченной ответственностью "Энергошинсервис", общество с ограниченной ответственностью "Соцбытобслуживание "Шинник", общество с ограниченной ответственностью "Комбинат питания "Шинник", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Юг", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Нева", общество с ограниченной ответственностью "Торговый дом "Кама-Центр", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Нижнекамск", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Санкт-Петербург", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Урал-Екатеринбург", товарищество с ограниченной ответственностью "Торговый дом "Кама-Казахстан", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Самара", общество с ограниченной ответственностью "КаМаРетрэд", общество с ограниченной ответственностью "Кама-Набережные Челны", общество с ограниченной ответственностью "Проф-Шип" и общество с ограниченной ответственностью "Кама-Краснодар" (далее – субъект рынка КАМА).

В соответствии с абзацем девятым подпункта 5 пункта 2 Протокола группа лиц рассматривается как единый хозяйствующий субъект (субъект рынка), положения раздела XVIII Договора и положения Протокола, относящиеся к хозяйствующим субъектам (субъектам рынка), распространяются на группу лиц, за исключением случаев, предусмотренных Протоколом. Протокол не устанавливает исключения применений положения подпункта 5 пункта 2 Протокола для случаев запрещенной пунктом 6 статьи 76 Договора координации экономической деятельности.

Согласно информации, документам, сведениям и пояснениям, представленным ООО "ТД "КАМА" и хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), входящими в одну группу лиц с ООО "ТД "КАМА", указанные хозяйствующие субъекты (субъекты рынка) осуществляют деятельность по реализации новых шин (пневматических) для легковых автомобилей как оптом в целях последующей перепродажи или производственного потребления, так и на розничных рынках, на которых осуществляется продажа единичного товара преимущественно для личного использования.

В соответствии с Порядком рассмотрения дел после изучения доказательств по делу, изложения мнений лиц, участвующих в рассмотрении дела, заключений экспертов, проведения опроса лиц, располагающих сведениями об исследуемых комиссией по рассмотрению дела обстоятельствах (в том числе с учетом консультативного заключения Большой коллегии Суда Союза от 17 декабря 2017 г.), установлено следующее:

субъект рынка КАМА осуществляет на трансграничном рынке реализацию новых шин (пневматических) для легковых автомобилей как оптом в целях их последующей перепродажи или производственного потребления, так и на розничных рынках, на которых осуществляется продажа единичного товара преимущественно для личного использования, в связи с чем субъект рынка КАМА является участником товарного рынка, на котором осуществляется деятельность координируемых хозяйствующих субъектов (субъектов рынка);

запрет реализации товара вне определенной в договоре территории содержится в договорах, заключенных ООО "ТД "КАМА" с хозяйствующими субъектами (субъектами рынка), а не является результатом согласования действий контрагентов ООО "ТД "КАМА" с ним при отсутствии договорных отношений с ООО "ТД "КАМА".

Комиссия пришла к выводу об отсутствии в действиях ООО "ТД "КАМА" нарушения пункта 6 статьи 76 Договора, выразившегося в осуществлении ООО "ТД "КАМА" запрещенной в соответствии с указанным пунктом координации экономической деятельности хозяйствующих субъектов (субъектов рынка), предусматривающей раздел товарного рынка по территориальному принципу, объему продажи или покупки товаров, ассортименту реализуемых товаров либо составу продавцов или покупателей (заказчиков), в период с 1 января 2016 г. по 30 июня 2017 г.

Руководствуясь подпунктом 3 пункта 10 Протокола, пунктом 44 и подпунктом 1 пункта 46 Порядка рассмотрения дел, Коллегия Комиссии решила:

Прекратить в отношении ООО "ТД "КАМА" рассмотрение дела о нарушении общих правил конкуренции на трансграничном товарном рынке новых шин (пневматических) для легковых автомобилей в связи с отсутствием в его действиях нарушения пункта 6 статьи 76 Договора.

Настоящее Решение может быть обжаловано в установленном порядке в Суде Союза.

Настоящее Решение вступает в силу по истечении 30 календарных дней с даты его официального опубликования.

Председатель Коллегии
Евразийской экономической комиссии

М. Мясникович

Еуразиялық экономикалық комиссия (бұдан әрі – Комиссия) Алқасы Бәсекелестіктің жалпы қағидаттары мен қағидалары туралы хаттаманың (2014 жылғы 29 мамырдағы Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа № 19 қосымша) (бұдан әрі тиісінше – Хаттама, Шарт) 10-тармағының 3) тармақшасына, Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2012 жылғы 23 қарашадағы № 99 шешімімен бекітілген Трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының бұзылуы туралы істерді қарау тәртібінің (бұдан әрі – Істерді қарау тәртібі) 44 және 45-тармақтарына сәйкес, Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің (нарық субъектілерінің) (бұдан әрі тиісінше –шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері), мүше мемлекеттер, Одақ), экономикалық қызметін үйлестіруде көрініс тапқан, мұндай үйлестіру аумақтық қағидат, тауарларды сату немесе сатып алу көлемі, сатылатын тауарлардың ассортименті не сатушылардың немесе сатып алушылардың (тапсырыс берушілердің) құрамы бойынша жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығын бөлуге әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса, бұл Хаттамада белгіленген жол беру критерийлеріне сәйкес жол беруге болады деп танылмаған жағдайда, "Кама" сауда үйі" жауапкершілігі шектеулі қоғамының (ССН 1651024807, 423570, Ресей Федерациясы, Татарстан Республикасы, Нижнекамский ауданы, Нижнекамск қаласы, Промзона аумағы, 84-корпус) (бұдан әрі – "Кама" СҮ" ЖШҚ) әрекетінен (әрекетсіздігінен) анықталған Шарттың 76-бабы 6-тармағының бұзылуы белгілері бойынша трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзу туралы істі (бұдан әрі – Іс) қарады.

Істерді қарау тәртібінің 23-тармағына сәйкес 2019 жылғы 23 қыркүйекте Істі қарау жөніндегі комиссияның төрағасы, трансшекаралық нарықтарда бәсекелестіктің жалпы қағидаларының сақталуын бақылауды жүзеге асыруға уәкілетті Комиссияның құрылымдық бөлімшесі болып табылатын Комиссияның Монополияға қарсы реттеу департаментінің (бұдан әрі – Департамент) директоры А.Г. Сушкевич:

істі қарау жөніндегі комиссия төрағасының орынбасары, департамент директорының орынбасары А.А. Қалиевтің;

істі қарау жөніндегі комиссия мүшелерінің:

Департаменттің өтініштерді (материалдарды) және бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзу туралы істерді қарау бөлімі бастығының орынбасары Ш.Т. Жүсіпбекованың;

Департаменттің өтініштерді (материалдарды) және бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзу туралы істерді қарау бөлімінің кеңесшісі Е.П. Кривцунның;

құзыретіне бәсекелестік (монополияға қарсы) саясатты іске асыру және (немесе) жүргізу кіретін мүше мемлекеттердің мемлекеттік билік органдарының Комиссиямен өзара іс-қимыл жасауға жауапты қызметкерлерінің (бұдан әрі – мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары) (бейне-конференц-байланыс арқылы):

Беларусь Республикасы Монополияға қарсы реттеу және сауда министрлігінің Сауда, агроөнеркәсіптік кешен, өнеркәсіп, құрылыс және табиғи ресурстар басқармасының өнеркәсіп, құрылыс және табиғи ресурстар бөлімінің бастығы Е.А. Махначтың;

Беларусь Республикасы Монополияға қарсы реттеу және сауда министрлігінің Сауда, агроөнеркәсіптік кешен, өнеркәсіп, құрылыс және табиғи ресурстар департаментінің өнеркәсіп, құрылыс және табиғи ресурстар бөлімінің кеңесшісі Я.А. Дыбының;

Федералдық монополияға қарсы қызмет Халықаралық экономикалық ынтымақтастық басқармасының халықаралық жобалар бөлімінің жетекші маман-сарапшысы Т.А. Гонюкованың қатысуымен;

жауапкер (оның өкілдері) болмаған кезде істі қараудың аяқталғаны туралы хабарлады.

Трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының сақталуын бақылауды жүзеге асыру кезінде, соның ішінде жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығындағы бәсекелестіктің жай-күйін бағалау үшін, шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) ақпарат, құжаттар, мәліметтер мен түсініктемелерді ұсынды, олардың негізінде, Комиссия "Кама "СҮ" ЖШҚ әрекеттерінде (әрекетсіздігінде) шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) экономикалық қызметін үйлестіру шартының 76-бабының 6-тармағында тыйым салынған, аумақтық қағидат, тауарларды сату немесе сатып алу көлемі, сатылатын тауарлардың ассортименті не сатушылардың немесе сатып алушылардың (тапсырыс берушілердің) құрамы бойынша жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығын бөлуге әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін үйлестірудің ықтимал белгілерін қарастырды.

Хаттаманың 10-тармағының 1-тармақшасына және Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2012 жылғы 23 қарашадағы № 98 шешімімен бекітілген Трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының бұзылуына тергеп-тексеру жүргізу тәртібінің (бұдан әрі – Тергеп-тексеру жүргізу тәртібі) 3-тармағының 2-тармақшасына сәйкес Комиссия 2017 жылғы 21 наурызда "Кама "СҮ" ЖШҚ әрекетінде (әрекетсіздігінде) жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығында Шарттың 76-бабының 6-тармағын бұзудың ықтимал белгілерінің анықталуына байланысты трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының бұзылуына бастамашылық тергеу жүргізу туралы ұйғарым шығарды.

Мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары (Армения Республикасының Экономикалық бәсекелестікті қорғау жөніндегі мемлекеттік комиссиясы, Беларусь Республикасының Монополияға қарсы реттеу және сауда министрлігі, Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі, Қырғыз Республикасы Үкіметінің жанындағы Монополияға қарсы реттеу мемлекеттік агенттігі және Федералдық монополияға қарсы қызмет) Комиссияға трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының бұзылуына тергеу жүргізу кезінде Комиссиямен өзара іс-қимыл жасауға жауапты қызметкерлердің кандидатуралары бойынша ұсыныстар берді.

Тергеп-тексеру жүргізу тәртібінің 6-тармағына сәйкес, Трансшекаралық нарықтарда бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзу белгілерінің болуы немесе болмауы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік беретін ақпараттың, құжаттардың, мәліметтер мен түсіндірмелердің жеткіліксіз болуына байланысты, 2017 жылғы 1 қыркүйекте Комиссия Трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының бұзылуына тергеп-тексеру жүргізу мерзімін ұзарту туралы айқындамамен трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларының бұзылуына тергеп-тексеру (бұдан әрі-тергеп-тексеру) жүргізу мерзімін көрсетілген күннен бастап 60 жұмыс күніне ұзартты.

Хаттамаға, Тергеп-тексеру жүргізу тәртібіне және Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2013 жылғы 30 қаңтардағы № 7 шешімімен бекітілген Бәсекелестіктің жай-күйін бағалау әдістемесіне (бұдан әрі – Әдістеме) сәйкес, тергеп-тексеру барысында Департамент мүше мемлекеттердің жеке және заңды тұлғаларынан, мүше мемлекеттердің мемлекеттік билік органдарынан тергеп-тексеру жүргізу үшін қажетті ақпаратты, құжаттарды, мәліметтер мен түсіндірмелерді жазбаша нысанда сұратты.

Әдістеменің ІІ бөлімінің ережелеріне сәйкес, тиісті талдамалық есепте ұсынылған жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығындағы бәсекелестіктің жай-күйін тергеп-тексеру және бағалау нәтижелері бойынша тауар нарығын зерттеудің уақыт аралығы (жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығындағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларын ықтимал бұзу кезеңі) 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап 2017 жылғы 30 маусымға дейін айқындалған.

Әдістеменің ІІІ бөлімінің талаптарына сәйкес және жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығындағы бәсекелестіктің жай-күйін бағалау нәтижелері бойынша дайындалған талдамалық есепке, сондай-ақ тергеп-тексеру жүргізу және істі қарау кезінде Комиссия алған ақпаратқа, құжаттарға, мәліметтерге және түсініктемелерге сәйкес, Армения Республикасы, Беларусь Республикасы, Қазақстан Республикасы және Қырғыз Республикасы үшін Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі мемлекетаралық кеңес қабылдаған (1997 жылғы 25 сәуірдегі № 11 хаттама), МемСТ 4754-97 "Жеңіл автомобильдерге, олардың тіркемелеріне, жеңіл жүк автомобильдеріне және сыйымдылығы өте аз автобустарға арналған пневматикалық шиналар. Техникалық шарттар" мемлекетаралық стандартының және Ресей Федерациясы үшін Техникалық реттеу және метрология жөніндегі федералдық агенттіктің 2007 жылғы 27 желтоқсандағы № 602-ст бұйрығымен бекітілген МемСТ Р 52900-2007 "Жеңіл автомобильдер мен олардың тіркемелеріне арналған пневматикалық шиналар. Техникалық шарттар" (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді және қолданылады) Ресей Федерациясының ұлттық стандартының талаптарына сәйкес келетін жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналар (пневматикалық) жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығының азық-түлік шекаралары болып табылатыны анықталды.

Әдістеменің IV бөлімінің ережелеріне сәйкес Армения Республикасының, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының, Қырғыз Республикасының және Ресей Федерациясының әкімшілік-аумақтық шекараларымен айқындалған тауар нарығының географиялық шекаралары белгіленген.

Әдістеменің 26-тармағына сәйкес және Шарттың 74-бабы 2-тармағының, 76-бабы 7-тармағының, хаттаманың 9-тармағының және Жоғары Еуразиялық экономикалық Кеңестің 2012 жылғы 19 желтоқсандағы № 29 шешімімен бекітілген Нарықты трансшекаралыққа жатқызу критерийлерінің (бұдан әрі – Критерийлер) 1 және 2-тармақтарының негізінде, бір мүше мемлекеттің аумағынан екінші мүше мемлекеттің аумағына жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналар (пневматикалық) жеткізілімдерінің және көрсетілген тауарды үшінші елдердің аумағынан 2 немесе одан да көп мүше мемлекеттің аумағына жеткізудің болуын растайтын ақпараттың, құжаттардың, мәліметтер мен түсіндірмелердің негізінде жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) тауар нарығының географиялық шекаралары осындай нарықты трансшекаралыққа жатқызу бөлігінде Критерийлерге сәйкес келетіні белгіленді.

Әдістеменің V және VI бөлімдерінің ережелерін және анықталған шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) саны қолжетімді ақпараттың, құжаттардың, мәліметтер мен түсіндірмелердің негізінде айқындалғандығын және жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығында сатып алушылар мен сатушылар иеленген шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) туралы ақпараттың, құжаттардың, мәліметтер мен түсіндірмелердің есебінен кеңейтілмеу фактісін ескере келе, тауарды өндіру мен импорттау сомасы ретінде есептелген тауар нарығының көлемі (экспортты шегергенде), 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап 2017 жылғы 30 маусымға дейін жеңіл автомобильдерге арналған 67 216 680 жаңа (пневматикалық) шинаны құрағаны белгіленді.

Көтерме саудада өткізілетін жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығында 266-дан астам шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) қызметін жүзеге асырады, олардың ішінде 15 ірі шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) үлесіне 2016 жылы жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналарды (пневматикалық) өткізу көлемінің 92 пайызынан астамы және 2017 жылдың бірінші жартыжылдығында көрсетілген тауарды өткізу көлемінің 82 пайызынан астамы келеді. Қалған шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) үлесіне жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналарды (пневматикалық) сатудың жалпы көлемінің 1 пайызы және одан аз келеді. Бұл ретте шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) көпшілігі тауарды өндірістік және өзге де мақсаттарда бір рет сатуды жүзеге асырды. Мүше мемлекеттердің аумақтарында көтерме саудада өткізілетін жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналар (пневматикалық) импортын 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап 2017 жылғы 30 маусымға дейін 486-дан астам шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) жүзеге асырды.

Көтерме саудада өткізілетін жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығында қызметін, оның ішінде тауарды сатуды ұйымдастыруды (тауарды сатып алушылар мен тауарды сату аймақтарын, сондай-ақ олардың өндірістік қуаттарының болуын ескере отырып) басым жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілері (нарық субъектілері) (Хаттаманың 2-тармағының 5-тармақшасына сәйкес бір тұлғалар тобы ретінде мүше мемлекеттердің жеке және заңды тұлғаларының жиынтығын айқындауды ескере отырып), мыналар болып табылады: "Мишлен русская компания по производству шин" жауапкершілігі шектеулі қоғамының тұлғалар тобы, "Волтайр-Пром" акционерлік қоғамының тұлғалар тобы, "Тойо Тая Рус" жауапкершілігі шектеулі қоғамының тұлғалар тобы, "Белшина" ашық акционерлік қоғамының тұлғалар тобы, "Пирелли Тайр Руссия" жауапкершілігі шектеулі қоғамының тұлғалар тобы, "Кама" СҮ" ЖШҚ-ның тұлғалар тобы, "Кордиант" акционерлік қоғамының тұлғалар тобы және "Континентал Тайрс Рус" жауапкершілігі шектеулі қоғамының тұлғалар тобы.

Тергеу барысында алынған ақпарат, құжаттар, мәліметтер мен түсініктемелер негізінде "Кама" СҮ" ЖШҚ Армения Республикасының, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Қырғыз Республикасының аумағында тіркелген шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналарды (пневматикалық) көтерме саудада өткізуді көздейтін шарттар жасалғаны анықталды. Көрсетілген шарттар бойынша міндеттемелерді орындау шеңберінде Ресей Федерациясынан басқа мүше мемлекеттерге жеңіл автомобильдер үшін жаңа шиналар (пневматикалық) жеткізу жүзеге асырылды.

Шарттардың ережелерін талдау Армения Республикасының, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Қырғыз Республикасының аумағында тіркелген Шаруашылық жүргізуші субъектілерге (нарық субъектілеріне) жеңіл автомобильдер үшін жаңа шиналарды (пневматикалық) көтерме саудада өткізу кезінде аумағында тиісті шаруашылық жүргізуші субъект (нарық субъектісі) тіркелген мүше мемлекеттің әкімшілік-аумақтық шекараларынан тыс көрсетілген шиналарды кейіннен сатуды жүзеге асырмау міндеті жүктелетінін көрсетті.

Шарттарда сондай-ақ "Кама" СҮ" ЖШҚ-ның шаруашылық жүргізуші субъект (нарық субъектісі) жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналарды (пневматикалық) сату аумағы туралы ережені бұзған жағдайда, "Кама "СҮ" ЖШҚ-ның осындай шаруашылық жүргізуші субъектіге (нарық субъектісіне) тиісті аумақтан тыс жерге жөнелтілген өнім құнының 100 пайызы мөлшерінде айыппұл санкциясын жүктеу құқығы, сондай-ақ өнімді тиісті сатып алушыға жеткізуді жүзеге асырмауына байланысты қандай да бір жауапкершілік жүктеместен жөнелтуді тоқтату құқығы көзделген.

Шарттардың ережелерінде сондай-ақ сатып алушы тіркелген мүше мемлекеттің аумағынан тыс сатып алушыдан сатып алынған өнімді кейіннен сатуды жүзеге асырған үшінші тұлғалардың іс-әрекеттері үшін сатып алушылардың (Армения Республикасының, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Қырғыз Республикасының аумақтарында тіркелген және өнімді "Кама "СҮ" ЖШҚ-дан сатып алатын шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің)) жауапкершілігі де көзделді.

Шарттардың көрсетілген ережелері, "Кама "СҮ" ЖШҚ-ның осы ережелерді бұзғаны үшін сатып алушыларға (Армения Республикасының, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Қырғыз Республикасының аумақтарында тіркелген шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің)) жауапкершілік жүктеу құқығымен қатар, "Кама "СҮ" ЖШҚ-ның Армения Республикасының, Беларусь Республикасының, Қазақстан Республикасының және Қырғыз Республикасының аумағында тіркелген, "Кама "СҮ" ЖШҚ-мен бір тұлғалар тобына кірмейтін және шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) іс-әрекеттерін үйлестіру жүзеге асырылатын сол тауар нарығында (тауар нарықтарында) қызметін жүзеге асырмайтын шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) іс-әрекеттерін үйлестіруге алып келді немесе әкелуі мүмкін. "Кама "СҮ" ЖШҚ-ның көрсетілген әрекеттері, егер мұндай үйлестіру тауар нарығын аумақтық қағидат, тауарларды сату немесе сатып алу көлеміне, сатылатын тауарлардың ассортиментіне не сатушылардың немесе сатып алушылардың (тапсырыс берушілердің) құрамы бойынша бөлуге әкеп соғатын немесе әкелуі мүмкін болған жағдайда, коммерциялық ұйымның шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) экономикалық қызметін үйлестіруді жүзеге асыруға тыйым салуын бұзудан көрінетін Шарттың 76-бабының 6-тармағын бұзудың ықтимал белгілері болып табылады.

Шарттың 76-бабының 6-тармағын бұзу белгілерінің болуына байланысты 2017 жылғы 17 қарашада Комиссия іс қозғады және істі қарау жөніндегі комиссия құрылды, ол туралы тиісті ұйғарым шығарылды.

Істі қарау жөніндегі Комиссия Шарттың 74-бабы 2-тармағы, 76-бабы 4 және 6-тармақтары, Хаттаманың 2-тармағы 10 және 17-тармақшалары және Критерийлердің мазмұнының заңдық-лингвистикалық белгісіздігіне байланысты 2018 жылғы 3 сәуірдегі айқындаумен, Одақтың құқығына кіретін актілердің көрсетілген ережелеріне лингвистикалық сараптама жүргізуді тағайындады, оны жүргізу үшін сараптамалық ұйымдар ретінде Армения Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы, Беларусияның Ұлттық Ғылым академиясы, Беларусь Республикасының Ұлттық заңнама және құқықтық зерттеулер орталығы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы, Қырғыз Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы, Ресей Ғылым академиясы және Ресей Федерациясының Үкіметі жанындағы Заңнама және салыстырмалы құқық Институты айқындалды.

Сараптамалық ұйымдар Одақ құқығына кіретін актілердің көрсетілген тармақтарының мазмұнын грамматикалық, лексикалық және семантикалық талдауды негізге ала отырып, айырмашылықтардың болуына қатысты мынадай сұрақтарға жауап беруі тиіс еді:

Хаттаманың 2-тармағының 10 және 17-тармақшаларының құқықтық нұсқамаларында;

"іс-әрекеттерді келісу" және "уағдаластық" санаттарында және оларды жүйелі оқудағы Критерийлердің 2-тармағының, 3-5-тармақтарының құқықтық нұсқамаларында және Шарттың 74-бабы 2-тармағының, 76-бабы 4 және 6-тармақтарының ережелерінде.

Комиссияға келіп түскен Беларуссияның Ұлттық Ғылым академиясының 16 жылғы 2018 мамырдағы № 30-08/2602 қорытындысына сәйкес, "экономикалық қызметті үйлестіру" және "келісім" ұғымдары өздерінің мазмұны бойынша сәйкес келмейді. "Экономикалық қызметті үйлестіру" ұғымы мүдделі тараптардың өз әрекеттерін келісу қажеттілігін көрсетеді, оның нәтижесі белгілі бір уағдаластық немесе келісім болуы керек. "Келісім" ұғымы келіссөздер процесінің жазбаша немесе ауызша бекітілген нәтижесін білдіреді. "Іс-әрекеттерді келісу" және "уағдаластық" ұғымдары өздерінің мазмұны бойынша ерекшеленеді. "Іс-әрекеттерді келісу" ұғымы процесті атайды (тараптардың іс-әрекеттерін белгілі бір талаптарға сәйкес келтіру). "Уағдаластық" ұғымы келіссөздер нәтижесінде қол жеткізілген жазбаша немесе ауызша келісімді білдіреді. Оларды жүйелі түрде оқудағы Критерийлердің 2 тармағының, 3 – 5-тармақтарының және Шарттың 74-бабы 2-тармағының, 76-бабы 4 және 6-тармақтарының ережелерінің құқықтық нұсқамаларындағы айырмашылықтары туралы мәселе лингвистердің құзыретіне жатпайды.

Ресей Федерациясының Үкіметі жанындағы Заңнама және салыстырмалы құқықтану институтының 2018 жылғы 8 мамырдағы № 01-17/12 хатында ұсынылған қорытындысында, оның ішінде "келісім" және "экономикалық қызметті үйлестіру" ұғымдарының анықтамаларына семантикалық талдау негізінде келісімдер мен үйлестіруге қатысушылардың әртүрлі мәртебесі белгіленгені, соңғы жағдайда үйлестіруші (Шарттың 76-бабының 6-тармағына сәйкес жеке тұлға, коммерциялық ұйым немесе коммерциялық емес ұйым) келісімнің тарабы болмайды және шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) іс-әрекеттерін келісу жүзеге асырылатын тауар нарығында қызметті жүзеге асырмайтыны көрсетілген. Қорытындыда Шартта "іс-әрекеттерді келісу" және "уағдаластық" ұғымдары анықталмағаны атап өтілген. Сарапшылардың пікірінше, хаттамада қолданылатын "уағдаластық" ұғымына құқықтық талдау уағдаластықты қандай да бір объектіге қатысты өзара келісім ретінде анықтауға мүмкіндік береді, ал "іс-әрекеттерді келісу" ұғымы белгілі бір нәтижеге қол жеткізуге бағытталған арнайы ұйымдастырылған қызметтің болуын білдіреді, бұдан басқа, одақ құқығына кіретін актілерде Хаттаманың 2-тармағының 10-тармақшасында үшінші тұлғаның іс-әрекеттерін келісу туралы сөз қозғалады. Осылайша, сарапшылар келісімнің негізі ретінде уағдаластық келісімнің негізі ретінде оның шеңберінде іс-әрекеттерді келісу жүзеге асырылатын нысан бола алады, бұл ретте уағдаластық жазбаша немесе ауызша нысанда болуы мүмкін және уағдаласушы тараптардың өзара құқықтары мен міндеттеріне сәйкес олардың қызметі үшін құқықтық негіз бола алады деген қорытындыға келді. Көрсетілген қорытындыда оларды жүйелі түрде оқудағы Критерийлердің 2-тармағының және 3-5-тармақтарының құқықтық нұсқамаларына және Шарттың 74-бабының 2-тармағының, 76-бабының 4 және 6-тармақтарының ережелеріне жүргізілген талдау Одақ құқығындағы бәсекелестіктің жалпы қағидаларына тыйым салулар мен шектеулердің әртүрлі заңды құрамдарының болуы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік беретіндігі атап өтілген, бұл ретте, шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзуының жолын кесу жөніндегі комиссияның құзыретін іске асыру Шарттың 76-бабында көзделген тыйым салулардың әрқайсысының ерекшелігін (оның ішінде "экономикалық қызметті үйлестіру" және "келісім" ұғымдарындағы заңдық белгілердің айырмашылықтарын) ескеруі тиіс деп атап өтілген. Шарттың 76-бабында белгіленген мүше мемлекеттердің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің (нарық субъектілерінің), сондай-ақ жеке тұлғаларының және коммерциялық емес ұйымдарының бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзуының жолын кесуді Комиссия, жолын кесу мүше мемлекеттердің заңнамасына сәйкес жүзеге асырылатын трансшекаралық қаржы нарықтарындағы бәсекелестікке теріс әсер ететін бұзушылықтарды қоспағанда, егер мұндай бұзушылықтар трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікке теріс әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін болған жағдайда жүзеге асырады.

Қырғыз Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы 2018 жылғы 14 маусымдағы № 01-2140/594 хатында және Армения Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының Р.Ачарян атындағы Тіл институты 2019 жылғы 16 қыркүйектегі № 2476-56 хатында қойылған мәселелер бойынша қорытынды ұсынған жоқ. Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым академиясы да қорытындыны ұсынған жоқ.

2019 жылғы 31 шілдеде Комиссия Еуразиялық экономикалық одақтың Сотына (бұдан әрі – Одақтың Соты), онда Шарттың 76-бабының 7-тармағына сәйкес мүше мемлекеттердің шаруашылық жүргізуші субъектілерінің (нарық субъектілерінің), сондай-ақ кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырмайтын мүше мемлекеттердің жеке тұлғаларының және коммерциялық емес ұйымдарының Шарттың XVIII бөлімінде белгіленген бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзушылықтарының жолын кесуді Комиссия, егер мұндай бұзушылықтар 2 және одан да көп мүше мемлекеттің (қаржы нарықтарын қоспағанда) аумақтарындағы трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікке теріс әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін болған жағдайда, хаттамада көзделген тәртіппен жүзеге асырылады деп көрсетілген Шарттың ережелері мен Критерийлерін түсіндіру туралы № СТ-1824/03 өтінішпен жүгінді. Хаттаманың 8-тармағына сәйкес Шарттың 76-бабында белгіленген бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесуді мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары мүше мемлекеттердің аумағында жүзеге асырады.

Хаттаманың 9-тармағына сәйкес Шарттың 76-бабында белгіленген бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзушылықтардың жолын кесуді Комиссия, егер мұндай бұзушылықтар трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікке теріс әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін болған жағдайда, жүзеге асырады. Комиссияның Хаттаманың 10-тармағында белгіленген өкілеттіктерді іске асыруы барысында, тыйым салу Шарттың 76-бабының 4 - ("сатылас" келісімдер жасасу) және 6-тармақтарында белгіленген (экономикалық қызметті үйлестіруді жүзеге асыру) бәсекелестіктің қағидаларын бұзушылықтардың аражігін ажырату туралы, оның ішінде көрсетілген бұзушылықтардың соңғысына қатысты Критерийлердің 2-тармағын қолдану мүмкіндігі туралы мәселе туындады. Бұл ретте, Критерийлердің 3 – 5-тармақтарында Комиссия шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) Шарттың 76-бабының 1-5-тармақтарында көзделген тыйым салуларды бұзуының жолын кесуді жүзеге асыратын шарттар көзделген. Шарттың 76-бабының 6-тармағында көзделген бұзушылықтардың жолын кесу жөніндегі Комиссияның өкілеттіктерін іске асырудың арнайы шарттары Критерийлерде жоқ.

Осыған байланысты Комиссия өз өтінішінде Одақтың Сотынан Шарттың және Критерийлердің мынадай ережелерін түсіндіруді сұрады (өтініштегі олардың тұжырымдауына сәйкес келтіріледі):

Критерийлердің 3 – 5-тармақтары Шарттың 76-бабының 1 – 5-тармақтарында көрсетілген бұзушылықтардың жолын кесу кезінде қолданылатынын, ал Шарттың 76-бабының 6-тармағына қатысты мұндай қосымша критерий белгіленбегенін ескере отырып, Шарттың 76-бабының 6-тармағында көзделген, бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесу жағдайында Комиссияның құзыретін айқындау бөлігіндегі Критерийлердің 2-тармағын;

олардың жүйелік өзара байланысында және осы тармақтарда көзделген тыйым салуларға арақатынаста, соның ішінде шарттың 76-бабының көрсетілген тармақтарында белгіленген бұзушылықтардың көрсетілген құрамдарының аражігін ажырату мүмкіндігі мен негіздері бөлігінде Шарттың 76-бабының 4 және 6-тармақтарын.

Еуразиялық экономикалық одақтың Соты Статутының (Шартқа № 2 қосымша) 50-тармағын басшылыққа ала отырып, Одақ Сотының Үлкен алқасы 2018 жылғы 17 желтоқсанда 1969 жылғы 23 мамырдағы Халықаралық шарттар құқығы туралы Вена конвенциясының 31-бабының ережелерін ескере отырып, Халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормалары негізінде Шарттың және Одақ органдары актілерінің жүйелік өзара байланыстағы ережелерін түсіндірді және көрсетілген мәселелер бойынша консультативтік қорытынды шығарды.

Одақ құқығындағы Одақ Сотының Үлкен алқасының консультативтік қорытындысына сәйкес, бәсекелестік деп шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің), бұл жерде олардың әрқайсысының дербес іс-әрекеттерімен олардың әрқайсысының тиісті тауар нарығында тауарлар айналымының жалпы шарттарына біржақты тәртіппен ықпал ету мүмкіндігі алынып тасталатын немесе шектелетін (Хаттаманың 2-тармағының 8-тармақшасы) жарыспалылығы түсініледі.

Шарттың 74-бабының 1-тармағына сәйкес бәсекелестіктің жалпы қағидаттары мен қағидалары мүше мемлекеттердің аумақтарындағы бәсекелестікке қарсы іс-әрекеттерді және 2 және одан да көп мүше мемлекеттің аумақтарындағы трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікке теріс әсер ететін іс-әрекеттерді анықтауды және жолын кесуді қамтамасыз етуге бағытталған.

Бәсекелестіктің жалпы қағидалары Шарттың 76-бабында үстем жағдайды теріс пайдалануға (1-тармақ), жосықсыз бәсекелестік (2-тармақ), бәсекелестер арасындағы келісімдер (3-тармақ), "сатылас" келісімдер (4-тармақ), өзге де келісімдер (5-тармақ) және экономикалық қызметті үйлестіруді жүзеге асыру (6-тармақ) тыйым салу нысанында тұжырымдалған.

Шарттың 76-бабының 6-тармағының негізінде мүше мемлекеттердің жеке тұлғаларына, коммерциялық ұйымдарына және коммерциялық емес ұйымдарына, егер мұндай үйлестіру Шарттың 76-бабының 3 және 4-тармақтарында көрсетілген, Хаттамада белгіленген жол беру критерийлеріне сәйкес жол беруге болатын деп танылмайтын салдардың кез келгеніне әкеп соқтырса немесе әкеп соғуы мүмкін болған жағдайда, шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) экономикалық қызметін үйлестіруді жүзеге асыруға тыйым салынады.

Шарттың 76-бабы 3-тармағының 3 тармақшасына сәйкес бәсекелестер болып табылатын және бір тауар нарығында жұмыс істейтін шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) арасындағы, оның ішінде тауар нарығын аумақтық қағидат, тауарларды сату немесе сатып алу көлемі, сатылатын тауарлардың ассортименті, не сатушылардың немесе сатып алушылардың (тапсырыс берушілердің) құрамы бойынша бөлінуіне әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін келісімдерге тыйым салынады.

Бұдан басқа, Шарттың 76-бабының 6-тармағының негізінде мүше мемлекеттер, егер мұндай үйлестіру Шарттың 76-бабының 5-тармағында көрсетілген салдарларға әкеп соқтырса немесе әкеп соғуы мүмкін болса және Хаттамада белгіленген жол беру критерийлеріне сәйкес жол берілетін деп таныла алмайтын жағдайда, өз заңнамасында экономикалық қызметті үйлестіруге тыйым салуды белгілеуге құқылы.

Шарттың 76-бабының 5-тармағына сәйкес, Хаттамада белгіленген жол беру Критерийлеріне сәйкес жол берілетін деп танылатын "сатылас" келісімдерді қоспағанда, егер мұндай келісімдер трансшекаралық нарықтарда бәсекелестікті шектеуге әкеп соғатыны немесе әкеп соғуы мүмкін екендігі анықталған жағдайда, шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) арасындағы өзге де келісімдерге тыйым салынады.

Көрсетілген нормалар Одақтың құқығымен Шарттың 76-бабының 3 және 4-тармақтарында тыйым салынған келісімдердің (бәсекелестер арасындағы келісімдер мен "сатылас" келісімдердің) салдарларына ұқсас трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестік үшін теріс салдарлардың туындауына әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін экономикалық қызметті үйлестіруге тыйым салынғанын куәландырады.

Хаттаманың 2-тармағының 10 тармақшасына сәйкес, экономикалық қызметті үйлестіру деп шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) іс-әрекеттерін, осындай шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) ешқайсысымен бір тұлғалар тобына кірмейтін және шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) іс-әрекеттерін келісу жүзеге асырылатын тауар нарығында (тауар нарықтарында) қызметін жүзеге асырмайтын үшінші тұлғаның келісуі түсініледі.

Хаттаманың 2-тармағы 10-тармақшасының және Шарттың 76-бабы 6-тармағының ережелерін талдау Одақ Сотының Үлкен алқасына Шарттың 76-бабының 6-тармағында көзделген, тыйым салуға жататын экономикалық қызметті үйлестірудің мынадай сипатты белгілерін бөліп көрсетуге мүмкіндік берді:

экономикалық қызметті үйлестіруді мүше мемлекеттің жеке тұлғасы, коммерциялық ұйымы немесе коммерциялық емес ұйымы (бұдан әрі – үйлестіруші) бола алатын үшінші тұлға жүзеге асырады;

үйлестіруші іс-әрекеті келісілетін шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) ешқайсысымен бір тұлғалар тобына кірмейді және экономикалық қызметті үйлестіру жүзеге асырылатын тауар нарығында (тауар нарықтарында) қызметті жүзеге асырмайды;

үйлестірушінің іс-әрекеті кем дегенде 2 шаруашылық жүргізуші субъектінің (нарық субъектілерінің) экономикалық қызметін келісуге (үйлестіруге) бағытталған;

экономикалық қызметті үйлестіру үйлестірушінің шаруашылық жүргізуші субъектілерде (нарық субъектілерінде) оларда мінез-құлықтың белгілі бір моделін қалыптастыру және тауар нарығындағы бәсекелестікке ықпал ету мақсатында мақсатты әсер етуінен көрінеді.

Хаттаманың 2-тармағының 1-тармақшасына сәйкес "сатылас" келісім деп бірі тауарды сатып алатын немесе оның әлеуетті сатып алушысы болып табылатын, ал екіншісі тауарды ұсынатын немесе оның әлеуетті сатушысы болып табылатын шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) арасындағы келісім түсініледі.

Хаттаманың 2-тармағы 1-тармақшасының және Шарттың 76-бабы 4-тармағының ережелерін талдау Одақ Сотының Үлкен алқасына "сатылас" келісім бір тауар нарығының құрылымында әртүрлі деңгейде тұрған кемінде 2 шаруашылық жүргізуші субъектінің (нарық субъектілерінің) өз іс-қимылдарын келісуін білдіреді деген қорытынды жасауға мүмкіндік берді.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Одақ Сотының Үлкен алқасы Экономикалық қызметті үйлестіру Шартының 76-бабының 6-тармағына сәйкес тыйым салынған және Шарттың 76-бабының 4-тармағына сәйкес тыйым салынған "сатылас" келісімдердің аражігін ажыратудың мынадай негізгі критерийлерінің болуын белгіледі:

құқық бұзушылық субъектісі бойынша:

экономикалық қызметті үйлестіруге тыйым салу оның орнында мүше мемлекеттің кез келген жеке тұлғасы, коммерциялық ұйымы немесе коммерциялық емес ұйымы бола алатын бір шаруашылық жүргізуші субъектіге (нарық субъектісіне) жолданған;

"сатылас" келісімдерге тыйым салу кем дегенде 2 шаруашылық жүргізуші субъектіге (нарық субъектілеріне) жолданған;

тауар нарығының құрылымындағы шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) жағдайы бойынша:

үйлестіруші өзі үйлестіретін шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) өз қызметін жүзеге асыратын тауар нарығының қатысушысы болып табылмайды;

"сатылас" келісімге қатысушылар қызметін бір тауар нарығының құрылымында әртүрлі деңгейлерде жүзеге асырады;

шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) өзара іс-қимыл сипаты бойынша:

үйлестіруші басқа шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) іс-әрекеттерін келістіреді;

"сатылас" келісімге қатысушылар тауар нарығындағы өздерінің экономикалық қызметінің шарттарына қатысты өзара уағдаластыққа қол жеткізеді.

Осылайша, Шарттың 76-бабы 4 және 6-тармақтарының, Хаттаманың 2-тармағы 1 және 10-тармақшаларының ережелерін талдау Одақ Сотының Үлкен алқасына тыйым салынған "сатылас" келісім және экономикалық қызметті тыйым салынған үйлестіру, тыйым салу Одақтың құқығымен белгіленген бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың 2 дербес құрамын білдіреді деген қорытынды жасауға мүмкіндік берді.

Шарттың 76-бабының 6-тармағына сәйкес тыйым салынған экономикалық қызметті үйлестіруде көрініс тапқан бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесу жөніндегі Комиссияның өкілеттіктері туралы мәселені қарай отырып, Одақ Сотының Үлкен алқасы, Комиссия одақтың органы бола отырып, өзіне Шартпен және Одақ шеңберіндегі халықаралық шарттармен (Шарттың 8-бабының 2-тармағы) берілген өз өкілеттіктері шегінде әрекет ететінін атап өтті.

Шарттың XVIII бөлімінде белгіленген бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесу жөніндегі өкілеттіктер Комиссияға Шарттың 76-бабының 7-тармағына сәйкес ұсынылды.

Көрсетілген нормаға сәйкес бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесуді Комиссия, егер мұндай бұзушылықтар 2 және одан да көп мүше мемлекеттің (қаржы нарықтарын қоспағанда) аумақтарындағы трансшекаралық нарықтардағы бәсекелестікке теріс әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін жағдайда, Хаттамада көзделген тәртіппен жүзеге асырады.

Хаттаманың 8 және 9-тармақтарын салыстырмалы талдау негізінде Одақ Сотының Үлкен алқасы бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесуді мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары ұлттық деңгейде және Комиссия ұлтүсті деңгейде жүзеге асырады деген қорытындыға келді. Бұл ретте мүше мемлекеттің уәкілетті органы мен Комиссияның құзыретінің аражігін ажырату бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың бір мүше мемлекеттің нарығындағы бәсекелестікке, не 2 және одан да көп мүше мемлекеттің аумақтарындағы трансшекаралық нарықтағы бәсекелестікке теріс әсеріне байланысты болады.

Шарттың 76-бабының 6-тармағына қатысты (экономикалық қызметті үйлестіруді жүзеге асыруға тыйым салу) мүше мемлекеттің уәкілетті органы мен Комиссияның бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесу бойынша құзыреттердің аражігін ажыратудың қосымша шарты Критерийлерде белгіленбегенін ескере отырып, экономикалық қызметті тыйым салынған үйлестіруді жүзеге асыруда көрініс тапқан бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзудың жолын кесу кезінде, көрсетілген бұзушылықтың жолын кесу жөніндегі құзыреттердің аражігін ажырату кезінде мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары және Комиссия Критерийлердің 2-тармағында көзделген жалпы қағиданы басшылыққа алуы тиіс және тауар нарығының географиялық шекаралары 2 және одан да көп мүше мемлекеттің аумақтарын қамтыған жағдайда, нарықты трансшекаралыққа жатқызсын.

Істі тергеп-тексеру және қарау кезінде Комиссия алған ақпаратқа, құжаттарға, мәліметтерге және түсініктемелерге сәйкес Хаттаманың 2-тармағының 5-тармақшасына сәйкес, "Кама" СҮ" ЖШҚ тұлғалар тобына "Татнефть" жария акционерлік қоғамы, "Нижнекамскшина" жария акционерлік қоғамы, "Нижнекамск техникалық көміртегі зауыты" акционерлік қоғамы", "Нижнекамск механикалық зауыты" акционерлік қоғамы, "Ярполимермаш-Татнефть" акционерлік қоғамы, "Татнефть-Нефтехимснаб" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Нижнекамск жүк шиналары зауыты" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Нижнекамск шина зауыты ЦМК" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама" Ғылыми-техникалық орталығы" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Энергошинсервис" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Шинник" әлеуметтік тұрмыстық қызмет көрсету" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Шинник" тағам комбинаты" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Юг" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Нева" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Центр" сауда үйі" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Нижнекамск" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Санкт-Петербург" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Урал-Екатеринбург" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "Кама-Казахстан" сауда үйі" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Кама-Самара" жауапкершілігі шектеулі қоғамы, "КаМаРетрэд" жауапкершілігі шектеулі қоғамы", "Кама-Набережные Челны" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, "Проф-Шип" жауапкершілігі шектеулі қоғамы және "Кама-Краснодар" жауапкершілігі шектеулі қоғамы (бұдан әрі – КАМА нарық субъектісі) кіреді.

Хаттаманың 2-тармағы 5-тармақшасының тоғызыншы абзацына сәйкес тұлғалар тобы бірыңғай шаруашылық жүргізуші субъект (нарық субъектісі) ретінде қарастырылады, Шарттың XVIII бөлімінің ережелері және Хаттаманың шаруашылық жүргізуші субъектілерге (нарық субъектілеріне) қатысты ережелері, Хаттамада көзделген жағдайларды қоспағанда, тұлғалар тобына қолданылады. Хаттама Экономикалық қызметті үйлестіру шартының 76-бабының 6-тармағында тыйым салынған жағдайлар үшін Хаттаманың 2-тармағы 5-тармақшасы ережесінің қолданылуын алып тастауды белгілемейді.

"Кама "СҮ" ЖШҚ және "Кама "СҮ" ЖШҚ-мен бір тұлғалар тобына кіретін шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) ұсынған ақпаратқа, құжаттарға, мәліметтерге және түсініктемелерге сәйкес, көрсетілген шаруашылық жүргізуші субъектілер (нарық субъектілері) жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналарды (пневматикалық) кейіннен қайта сату немесе өндірістік тұтыну мақсатында көтерме саудада да, көбіне жеке пайдалану үшін жеке тауарды сату жүзеге асырылатын бөлшек сауда нарықтарында да өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асырады.

Істерді қарау тәртібіне сәйкес, іс бойынша дәлелдемелерді зерделегеннен, істі қарауға қатысатын адамдардың пікірлерін баяндағаннан, сарапшылардың қорытындыларын баяндағаннан, істі қарау жөніндегі комиссия зерттейтін мән-жайлар туралы мәліметтері бар адамдарға сауалнама жүргізгеннен кейін (оның ішінде Одақ Сотының Үлкен алқасының 2017 жылғы 17 желтоқсандағы консультативтік қорытындысын ескере отырып) мыналар анықталды:

КАМА нарық субъектісі трансшекаралық нарықта жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналарды (пневматикалық) оларды кейіннен қайта сату немесе өндірістік тұтыну мақсатында көтерме саудада да, көбіне жеке пайдалану үшін жеке тауарды сату жүзеге асырылатын бөлшек сауда нарықтарында да өткізуді жүзеге асырады, осыған байланысты КАМА нарық субъектісі үйлестірілетін шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) қызметі жүзеге асырылатын тауар нарығының қатысушысы болып табылады;

шартта айқындалған аумақтан тыс тауарларды сатуға тыйым салу "Кама "СҮ" ЖШҚ-ның шаруашылық жүргізуші субъектілермен (нарық субъектілерімен) жасасқан келісімдерінде бар, "Кама "СҮ" ЖШҚ-мен шарттық қатынастар болмаған кезде онымен "Кама "СҮ" ЖШҚ контрагенттерінің іс-әрекеттерін келісудің нәтижесі болып табылмайды.

Комиссия "Кама" СҮ" ЖШҚ әрекеттерінде 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап 2017 жылғы 30 маусым аралығындағы кезеңде тауар нарығын аумақтық қағидат, тауарларды сату немесе сатып алу көлемі, өткізілетін тауарлардың ассортименті не сатушылардың немесе сатып алушылардың (тапсырыс берушілердің) құрамы бойынша бөлуді көздейтін, шаруашылық жүргізуші субъектілердің (нарық субъектілерінің) экономикалық қызметін үйлестірудің көрсетілген тармағына сәйкес тыйым салынған "Кама "СҮ" ЖШҚ жүзеге асыруда көрініс тапқан Шарттың 6-бабының 76-тармағын бұзушылық болмады деген қорытындыға келді.

Хаттаманың 10-тармағының 3-тармақшасын, Істерді қарау тәртібінің 44-тармағын және 46-тармағының 1-тармақшасын басшылыққа ала отырып, Комиссия Алқасы шешті:

1. "Кама "СҮ" ЖШҚ-ға қатысты оның әрекеттерінде Шарттың 76-бабының 6-тармағын бұзудың болмауына байланысты жеңіл автомобильдерге арналған жаңа шиналардың (пневматикалық) трансшекаралық тауар нарығында бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзу туралы істі қарау тоқтатылсын.

2. Осы Шешімге белгіленген тәртіппен Одақтың Сотына шағым жасалуы мүмкін.

3. Осы Шешім ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік 30 күн өткен соң күшіне енеді.

Еуразиялық экономикалық комиссия
Алқасының Төрағасы

М. Мясникович

О прекращении рассмотрения дела о нарушении общих правил конкуренции на трансграничных рынках

Трансшекаралық нарықтарда бәсекелестіктің жалпы қағидаларын бұзу туралы істі қарауды тоқтату туралы