О проекте Закона Республики Казахстан "О семеноводстве"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 декабря 2001 года N 1736

Правительство Республики Казахстан постановляет:

Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан

проект Закона Республики Казахстан "О семеноводстве".

Премьер-Министр

Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан

О семеноводстве

Настоящий Закон регулирует отношения в области семеноводства,

возникающие в процессе производства, заготовки, обработки, хранения,

реализации, транспортировки, использования семян сельскохозяйственных и

лесных растений, организации и проведения государственного сортового и

семенного контроля.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) апробация сортовых и гибридных посевов - определение сортовых качеств посевов сельскохозяйственных растений: сортовой чистоты, сортовой типичности, степени засоренности сортовых посевов, поражения болезнями и повреждения вредителями;
2) апробационный сноп - растения или их части, отбираемые апробатором в соответствии с утвержденной в установленном порядке методикой проведения апробации сортовых посевов;
3) апробатор - физическое лицо, аттестованное в порядке, установленном уполномоченным государственным органом в области семеноводства, на право проведения апробации сортовых и гибридных посевов сельскохозяйственных растений;
4) аттестация - установление (подтверждение) соответствия физических и юридических лиц статусу элитно-семеноводческой, семеноводческой организации, физических лиц - статусу апробатора и семенного эксперта;
5) агроэкологическая зона - территория, однородная по условиям возделывания сельскохозяйственных растений или близким по экологическим требованиям культур;
6) гибрид - растение, полученное в результате скрещивания генетически различающихся родительских форм;
7) грунтовые испытания - установление принадлежности сельскохозяйственных растений и семян к определенному сорту и определение их сортовой чистоты путем посева на специальных участках и последующей проверки;
8) кондиционность семян - соответствие семян требованиям государственных стандартов и иных нормативных документов в области семеноводства;
9) контрольные испытания - установление сохранности признаков сорта и/или гибрида сельскохозяйственных растений и соответствия разновидности данному сорту и/или гибриду сельскохозяйственных растений;
10) лабораторные сортовые испытания - установление принадлежности семян к определенному сорту и определение сортовой чистоты семян путем проведения лабораторного анализа;
11) лаборатория по экспертизе качества семян - юридическое лицо, аккредитованное в установленном порядке на право проведения исследований сортовых и посевных качеств семян на соответствие их требованиям государственных стандартов и иных нормативных документов в области семеноводства;
12) лесные растения - лесные древесные и кустарниковые растения, используемые в лесном хозяйстве;
13) оригинальные семена - семена, произведенные оригинатором сорта сельскохозяйственного растения или уполномоченным им лицом и предназначенные для производства элитных семян (питомник отбора, питомники испытания потомств, питомники размножения, суперэлита);
14) оригинатор сорта сельскохозяйственного растения - физическое или юридическое лицо, которое создало, вывело, выявило сорт сельскохозяйственной культуры и (или) обеспечивает его сохранение, данные о котором внесены в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан;
15) партия семян - определенное количество однородных по происхождению и качеству семян, подтвержденное соответствующим документом (аттестатом на семена, свидетельством на семена, удостоверением);
16) питомник - определенное звено семеноводческого процесса, в котором осуществляется тот или иной этап изучения семеноводческого материала (отбор растений, испытание, размножение);
17) питомник отбора - питомник, в котором суперэлитные и элитные семена того или иного сорта используются для посева с целью отбора растений для сохранения в потомстве признаков и свойств сорта;
18) питомник испытания потомств - питомник, в котором высеваются семена от лучших типичных для сорта растений или колосьев, отобранных на посевах первичного семеноводства элиты, суперэлиты для изучения потомства;
19) питомник размножения - питомник, предназначенный для размножения семян лучших семей, клонов, линий, отобранных в питомнике испытаний;
20) посевные качества семян - совокупность свойств семян, характеризующих степень их пригодности для посева (посадки);
21) производители семян - физические и юридические лица, занимающиеся одним или несколькими видами деятельности по производству, обработке, хранению, реализации семян сельскохозяйственных и лесных растений;
22) районирование - установление по результатам государственного сортоиспытания границ почвенно-климатической зоны, в котором допускается возделывание новых сортов и/или гибридов;
23) регистрация посевов - осмотр апробатором сортовых посевов, посадок без отбора апробационного снопа (образца) с последующим оформлением в установленном порядке результатов осмотра;
24) репродукционные семена - семена, полученные производителем семян путем пересева элитных семян и семян последующих поколений, а также гибридные семена первого поколения;
25) сельскохозяйственные растения - зерновые, зернобобовые, крупяные, кормовые, масличные, эфиромасличные, технические, овощные, лекарственные, цветочные, плодовые, ягодные культуры, картофель, виноград;
26) семена охраняемого сорта - семена сорта, зарегистрированного в Государственном реестре охраняемых сортов растений, на который выдан патент;
27) семена первой, второй и третьей репродукций - последующее размножение семян элиты по годам: первый год - первая репродукция, второй год - вторая репродукция, третий год - третья репродукция;
28) семенной инспектор - должностное лицо уполномоченного государственного органа в области семеноводства, осуществляющее государственный сортовой и семенной контроль;
29) семенной контроль - контроль за осуществлением мероприятий по проверке посевных качеств семян в процессе их производства, хранения, реализации и использования;
30) семенной эксперт - специалист лаборатории по экспертизе качества семян, аттестованный в установленном уполномоченным государственным органом в области семеноводства порядке на право проведения экспертизы сортовых и посевных качеств семян;
31) сортовой контроль - контроль за осуществлением мероприятий по определению сортовой чистоты посевов сельскохозяйственных растений и установлению принадлежности семян к определенному сорту;
32) сортоиспытание - испытание и оценка сорта, гибрида, проводимое по определенной методике в сравнении с районированным сортом и гибридом;
33) сортообновление - замена семян, сортовые и биологические качества которых ухудшились при возделывании в производстве, лучшими семенами того же сорта;
34) сортосмена - замена старых, возделываемых в производстве сортов, новыми, допущенными к использованию сортами, более урожайными и ценными по технологическим качествам;
35) сортовая типичность - показатель сортовой чистоты перекрестноопыляющихся сельскохозяйственных растений;
36) сортовая чистота - процентное отношение числа стеблей основного сорта сельскохозяйственного растения к общему числу стеблей данной культуры;
37) сортовые качества семян - совокупность признаков, характеризующих принадлежность семян к определенному сорту или гибриду сельскохозяйственных растений;
38) суперэлита - семена, полученные из урожая питомника размножения, соответствующие требованиям государственных стандартов и иных нормативных документов в области семеноводства и предназначенные для производства семян элиты;
39) схема семеноводства - группа взаимосвязанных питомников и семенных посевов, в которых в определенной последовательности, путем отбора и размножения осуществляется процесс воспроизведения сорта;
40) число репродукций семян - количество последовательных пересевов элитных семян, определяемое оригинатором сорта сельскохозяйственных растений;
41) уполномоченный орган государственного управления в области семеноводства - центральный исполнительный орган, осуществляющий в пределах компетенции реализацию государственной политики в семеноводстве, координацию и регулирование деятельности всех участников семеноводства;
42) уполномоченный государственный орган в области научного обеспечения семеноводства - центральный исполнительный орган, осуществляющий в пределах компетенции руководство наукой и научно-технической деятельностью в области семеноводства;
43) элитные семена - семена сельскохозяйственных растений, которые получены от оригинальных семян и соответствуют требованиям государственных стандартов и иных нормативных документов в области семеноводства.

Статья 2. Законодательство о семеноводстве

1. Законодательство о семеноводстве основывается на K951000_ Конституции Республики Казахстан и состоит из норм K941000_ Гражданского кодекса Республики Казахстан, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены законодательством Республики Казахстан в области семеноводства, то применяются правила международного договора.

Глава 2. Государственное управление и
регулирование в области семеноводства

Статья 3. Государственное регулирование в области семеноводства

Государственное регулирование в области семеноводства осуществляется посредством:
1) аккредитации лабораторий по экспертизе сортовых и посевных качеств семян;
2) аттестации производителей семян, семенных экспертов, апробаторов;
3) ведение Государственного реестра селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан;
4) обязательной экспертизы семян на сортовые и посевные качества;
5) проведения сортового и семенного контроля;
6) контроля за деятельностью аттестованных производителей семян на соответствие их установленным уполномоченным государственным органом в области семеноводства квалификационным требованиям;
7) проведения научных исследований фундаментального и прикладного характера по сохранению, развитию и использованию генофонда сельскохозяйственных и лесных растений в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
8) удешевления реализуемых отечественным сельскохозяйственным товаропроизводителям стоимости элитных семян в виде государственных субсидий;
9) государственного финансирования мероприятий по защите растений;
10) обеспечение сортоиспытания сельскохозяйственных растений;
11) формирования государственных ресурсов семенного зерна и контроля за их количественно-качественным состоянием;
12) формирования инвестиционной, кредитной политики в семеноводстве;
13) сертификации семян сельскохозяйственных и лесных растений;
14) иных форм, предусмотренных законодательными актами.

Статья 4. Компетенция Правительства Республики Казахстан в
области семеноводства

Правительство Республики Казахстан:
1) осуществляет мероприятия по реализации государственной политики в области семеноводства;
2) утверждает по предложению уполномоченного органа в области семеноводства отраслевые программы развития семеноводства;
3) определяет уполномоченный государственный орган в области семеноводства и уполномоченный государственный орган в области научного обеспечения семеноводства;
4) устанавливает нормы субсидий на сельскохозяйственные растения, семена которых подлежат удешевлению за счет средств республиканского бюджета;
5) утверждает научно-технические программы по селекции и семеноводству;
6) заключает межправительственные соглашения и организует международное сотрудничество в области семеноводства;
7) осуществляет иные функции, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.

Статья 5. Компетенция уполномоченного государственного органа в
области семеноводства

1. Уполномоченный государственный орган в области семеноводства:
1) разрабатывает совместно с уполномоченным государственным органом в области научного обеспечения семеноводства государственные программы по развитию сортоиспытания и семеноводства;
2) разрабатывает нормативные правовые акты в области семеноводства;
3) формирует государственные ресурсы семенного зерна;
4) управляет государственными ресурсами семенного зерна в пределах полномочий, определяемых Правительством Республики Казахстан;
5) прогнозирует объемы производства и реализации семян сортов и гибридов сельскохозяйственных растений, допущенных к использованию;
6) утверждает по согласованию с уполномоченным государственным органом в области научного обеспечения семеноводства нормативные правовые акты по аттестации производителей элитных и репродукционных семян, порядок, правила проведения аттестации и квалификационные требования к производителям семян, апробаторам и семенным экспертам;
7) проводит аттестацию производителей элитных и репродукционных семян, экспертов по экспертизе сортовых и посевных качеств семян, апробаторов по проведению апробации сортовых и гибридных посевов сельскохозяйственных растений;
8) утверждает правила сортового и семенного контроля;
9) участвует в разработке и администрирует соответствующие бюджетные программы государственной поддержки семеноводства;
10) принимает в пределах своей компетенции нормативные правовые акты по вопросам сортоиспытания и семеноводства;
11) вносит в уполномоченный государственный орган по стандартизации, метрологии и сертификации предложения по совершенствованию существующих стандартов, технических условий и других нормативных документов по семеноводству;
12) утверждает схемы семеноводства;
13) организует государственные испытания сортов и гибридов отечественной и иностранной селекции, регистрирует оригинаторов сортов;
14) определяет совместно с уполномоченным государственным органом в области научного обеспечения семеноводства нормы сортовых надбавок на семена;
15) осуществляет мониторинг семенных ресурсов республики;
16) осуществляет в пределах компетенции международное сотрудничество в области семеноводства;
17) определяет ежегодные квоты по каждому виду реализуемых элитных семян, подлежащих субсидированию, в разрезе каждого субъекта в области элитного семеноводства, в пределах средств, предусмотренных в бюджете на указанные цели;
18) устанавливает цены на семена, реализуемые в пределах установленных квот, на которые предусмотрены субсидии;
19) утверждает Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан.
2. Уполномоченный государственный орган в области семеноводства осуществляет свою деятельность через семенных инспекторов своих территориальных органов, Государственную комиссию по сортоиспытанию сельскохозяйственных растений.

Статья 6. Компетенция уполномоченного государственного органа в
области научного обеспечения семеноводства

Уполномоченный государственный орган в области научного обеспечения семеноводства:
1) разрабатывает и реализует научно-технические программы по селекции;
2) совместно с уполномоченным государственным органом в области семеноводства разрабатывает и реализует научно-технические программы по сортоиспытанию и семеноводству;
3) разрабатывает схемы и методы ведения первичного, элитного и промышленного (массового) семеноводства;
4) совместно с уполномоченным государственным органом в области семеноводства утверждает нормативные правовые акты по аттестации производителей элитных и репродукционных семян, лабораторий по экспертизе качества семян, апробаторов по апробации сортовых и гибридных посевов сельскохозяйственных растений, семенных экспертов на право проведения экспертизы сортовых и посевных качеств;
5) участвует в разработке нормативных правовых актов по апробации, грунтовому и лабораторному сортовому контролю, осуществлению государственного сортового и семенного контроля в семеноводстве, о семенном инспекторе, иных нормативных правовых актов по семеноводству, а также нормативных документов по стандартизации в семеноводстве;
6) осуществляет в пределах своей компетенции международное сотрудничество по селекции и семеноводству.

Статья 7. Компетенция местных исполнительных органов в
области семеноводства

Местные исполнительные органы:
1) оказывают содействие уполномоченным государственным органам в области семеноводства и его научного обеспечения в проведении работ по семеноводству в соответствии c законодательством Республики Казахстан;
2) разрабатывают и представляют на утверждение местным представительным органам программы развития семеноводства области и обеспечивают их исполнение.

Глава 3. Организация семеноводства

Статья 8. Система семеноводства

1. Система семеноводства сельскохозяйственных и лесных растений представляет собой совокупность функционально взаимосвязанных государственных органов, физических и юридических лиц, осуществляющих деятельность в семеноводстве, в которую входят:
1) уполномоченный государственный орган в области семеноводства и его территориальные подразделения на местах;
2) уполномоченный государственный орган в области научного обеспечения семеноводства;
3) аттестованные физические и юридические лица, осуществляющие деятельность по производству, заготовке, обработке, хранению, реализации и транспортировке семян;
4) аккредитованные в установленном порядке лаборатории по экспертизе качества семян.
2. Функционирование системы семеноводства осуществляется в порядке, установленном уполномоченным государственным органом в области семеноводства.
3. Число поколений репродукционных семян устанавливается оригинатором сорта.

Статья 9. Финансирование семеноводства

1. Государственная поддержка семеноводства осуществляется за счет средств государственного бюджета на основании программ сохранения и развития генофонда сельскохозяйственных растений, семеноводства путем удешевления отечественным сельским товаропроизводителям стоимости элитных семян.
2. Сельскохозяйственные растения, семена которых подлежат удешевлению за счет средств республиканского бюджета, и нормы субсидий по ним определяются Правительством Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа в области семеноводства.
3. Местные исполнительные органы могут удешевлять стоимость семян отечественным сельским товаропроизводителям по культурам, которые не удешевляются на республиканском уровне, по согласованию с уполномоченным органом в области семеноводства.
4. Финансирование программ научных исследований в области семеноводства осуществляется за счет средств республиканского бюджета в установленном законодательством порядке и иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.
5. Сортоиспытание сельскохозяйственных растений осуществляется за счет средств республиканского бюджета.
6. Экспертиза семян на сортовые и посевные качества и проведение мероприятий по защите растений за счет средств республиканского бюджета осуществляется в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан.

Статья 10. Аккредитация и аттестация

1. Аккредитации подлежат лаборатории по экспертизе сортовых и посевных качеств семян в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Аккредитация проводится уполномоченным государственным органом по стандартизации, метрологии и сертификации совместно с уполномоченным государственным органом в области семеноводства.
2. Аттестации подлежат:
1) производители элитных семян, семян первой - третьей репродукций;
2) апробаторы по апробации сортовых и гибридных посевов сельскохозяйственных растений;
3) семенные эксперты по проведению экспертизы сортовых и посевных качеств семян.

Глава 4. Производство, заготовка, обработка, хранение,
транспортировка и использование семян

Статья 11. Требования к производству семян

Запрещается реализация и использование для посева (посадки) семян сельскохозяйственных растений:
1) не прошедших государственное испытание, не включенных в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан или признанных неперспективными в Республике Казахстан;
2) не прошедшие экспертизу на сортовые и посевные качества в аккредитованной в установленном порядке лаборатории по экспертизе качества семян;
3) не соответствующих по сортовым и посевным качествам требованиям государственных стандартов и иных нормативных документов в области семеноводства;
4) засоренных семенами карантинных сорняков, зараженных карантинными болезнями и поврежденных карантинными вредителями.

Статья 12. Права и обязанности производителей семян

1. Юридические и физические лица, прошедшие аттестацию и получившие разрешение уполномоченного государственного органа в области семеноводства на производство и реализацию семян элиты и/или семян первой - третьей репродукций имеют право самостоятельно определять объемы производства семян.
2. Производители семян обязаны:
1) соблюдать технологические требования производства семян, правила хранения, реализации, обеспечивать количественную и качественную их сохранность;
2) использовать для посева семена сортов и гибридов, включенных в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию, а также сортов и гибридов, признанных перспективными;
3) приобретать у оригинатора сорта или уполномоченного им лица семена питомников размножения и суперэлиты сортов и родительских форм гибридов сельскохозяйственных растений для последующего размножения и реализации;
4) проводить в установленном порядке апробацию семенных и семеноводческих посевов;
5) обеспечивать систематическое обследование посевов (посадок), территорий, семяочистительных машин и механизмов, складов на выявление карантинных объектов и проводить мероприятия по борьбе с ними;
6) создавать страховые и переходящие фонды семян сельскохозяйственных растений за счет собственных средств в объемах, устанавливаемых уполномоченным органом в семеноводстве;
7) предоставлять свободный доступ работникам, исполняющим функции государственного контроля в области семеноводства и карантина растений, к семенным, семеноводческим посевам, партиям семян, местам обработки и хранения семян, документации.

Статья 13. Агроэкологические зоны для производства семян
сельскохозяйственных растений

Уполномоченный государственный орган в области семеноводства совместно с уполномоченным государственным органом научного обеспечения семеноводства определяет агроэкологические зоны с благоприятными природно-климатическими условиями для производства высококачественных семян сельскохозяйственных растений, допущенных к использованию в данной зоне.

Статья 14. Заготовка, обработка, хранение и использование семян

1. Порядок организации заготовки, обработки, хранения и использования семян сельскохозяйственных растений определяется уполномоченным государственным органом в области семеноводства.
2. Использование семян, которые являются объектом исключительных прав патентообладателя, допускается в порядке, предусмотренном гражданским законодательством Республики Казахстан.

Статья 15. Ввоз в Республику Казахстан и вывоз из
Республики Казахстан партий семян

1. Порядок ввоза и вывоза партий семян определяется настоящим Законом, законодательством Республики Казахстан о карантине растений и таможенным законодательством Республики Казахстан.
2. Разрешается ввоз в Республику Казахстан партий семян сельскохозяйственных растений, сорта которых включены в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан.
3. Допускается ввоз в Республику Казахстан партий семян, сорта которых не включены в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан, и предназначенных для научных исследований и государственных испытаний на патентоспособность и хозяйственную полезность.
4. Ввозимые в Республику Казахстан партии семян должны сопровождаться документами, удостоверяющими их сортовые и посевные качества и соответствовать требованиям государственных стандартов и технических условий.
5. Ввозимые в Республику Казахстан партии семян подлежат семенной экспертизе и фитосанитарному контролю в порядке, определяемом настоящим Законом и в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 5. Порядок определения сортовых и
посевных качеств семян

Статья 16. Определение сортовых качеств семян
сельскохозяйственных растений

1. Определение сортовых качеств семян сельскохозяйственных растений проводится апробаторами посредством проведения апробации посевов, грунтовых испытаний и лабораторных сортовых испытаний и является обязательным для аттестованных производителей семян.
2. Обязательной апробации подлежат сортовые и гибридные посевы сельскохозяйственных растений, семена с которых предназначены для реализации или для использования на собственные семенные посевы.
3. Грунтовым испытаниям подлежат оригинальные, элитные и репродукционные семена сортов и гибридов сельскохозяйственных растений, включенных в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан.
4. Лабораторным сортовым испытаниям подлежат элитные и репродукционные семена сортов и гибридов сельскохозяйственных растений, включенных в Государственный реестр селекционных достижений, допущенных к использованию в Республике Казахстан.
5. Порядок проведения апробации сортовых и гибридных посевов сельскохозяйственных растений, грунтовых испытаний и лабораторных сортовых испытаний, а также регистрации сортовых и гибридных посевов сельскохозяйственных растений определяется совместно с уполномоченным государственным органом в области семеноводства и уполномоченным государственным органом в области научного обеспечения семеноводства.

Статья 17. Определение посевных качеств семян

1. Определение посевных качеств семян, подлежащих реализации и использованию для посева, проводится посредством отбора и анализа проб семян в аккредитованных в установленном порядке лабораториях по экспертизе качества семян.
2. Отбор проб от партий семян, подлежащих реализации, производится государственными семенными инспекторами уполномоченного государственного органа в области семеноводства при участии представителя производителя семян.

Статья 18. Документирование семян

1. Реализация семян на внутреннем рынке, при экспорте и импорте, а также использование семян на посев без соответствующих документов, удостоверяющих их сортовые и посевные качества, не допускается.
2. Документами, удостоверяющими сортовые и посевные качества семян, являются:
акт апробации сортовых и акт полевого обследования гибридных посевов;
удостоверение о кондиционности семян;
результат анализа семян.
3. Формы документации на семена устанавливаются уполномоченным государственным органом в области семеноводства.
4. При реализации и транспортировке оригинальные, суперэлитные и элитные семена сопровождаются аттестатом на семена, семена первой и последующих репродукций - свидетельством на семена. Семена, не соответствующие требованиям государственных стандартов на семена, сопровождаются сортовым удостоверением. Документы выдаются производителями семян на основании соответствующих документов, выданных апробаторами и аккредитованными в установленном порядке лабораториями по экспертизе качества семян.

Глава 6. Государственный контроль в
области семеноводства

Статья 19. Государственный сортовой и семенной контроль

1. Государственный контроль в области семеноводства осуществляется государственным уполномоченным органом в области семеноводства.
2. Государственный сортовой и семенной контроль включает в себя:
1) аттестацию производителей элитных семян и семян первой-третьей репродукций;
2) аттестацию апробаторов и семенных экспертов;
3) установление форм документации на семена.
3. Сортовой и семенной контроль в отношении посевов и семян сельскохозяйственных растений осуществляют семенные инспекторы уполномоченного государственного органа в области семеноводства.
4. Сортовой и семенной контроль осуществляются соответственно в отношении посевов и семян, принадлежащих физическим и юридическим лицам, осуществляющим деятельность в области семеноводства.
5. Семенные инспекторы в своей деятельности являются независимыми и руководствуются законодательством Республики Казахстан о государственной службе, настоящим Законом, законами Республики Казахстан Z010143_ "О зерне", Z990422_ "Об охране селекционных достижений", а также иными нормативными правовыми актами в области семеноводства.
6. Семенные инспекторы за ненадлежащее исполнение своих служебных обязанностей несут ответственность в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Глава 7. Разрешение споров и ответственность
в области семеноводства

Статья 20. Разрешение споров при осуществлении деятельности
в области семеноводства

Споры, возникающие при осуществлении деятельности в области семеноводства, разрешаются в соответствии с законодательством Республики Казахстан и нормами международного права.

Статья 21. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан в области семеноводства

1. Физические и юридические лица, а также должностные лица, виновные в нарушении законодательства в области семеноводства несут ответственность в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.
2. Наложение штрафов либо иных взысканий не освобождает виновных лиц

от необходимости возмещения ущерба в порядке, установленном

законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 22. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие со дня опубликования.

Президент

Республики Казахстан

(Специалисты: Склярова И.В.,

Умбетова А.М.)

"Тұқым шаруашылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 28 желтоқсан N 1736

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
"Тұқым шаруашылығы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі

жоба

Қазақстан Республикасының Заңы

Тұқым шаруашылығы туралы

Осы заң тұқым шаруашылығы саласындағы ауыл шаруашылығы дақылдары мен орман өсiмдiктерiнің тұқымын өндiру, дайындау, өңдеу, сақтау, iске асыру, тасымалдау, пайдалану, мемлекеттiк сорттық және тұқымдық бақылау ұйымдастыру және жүргiзу барысында туындайтын қатынастарды реттейдi.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы заңда пайдаланылатын негізгi ұғымдар

Осы заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) сорттық және гибридтiк егiстiктердi анықтау - ауыл шаруашылығы дақылдары егiстiгiнiң сорттық сапасын, сорттық тазалығын, сорттық түрлiлiгiн, сорттық егiстiктердiң ластану, ауруға шалдығу және зиянкестермен бүлiну дәрежесiн анықтау;
2) анықтаушы бау - өсiмдiктер немесе сорттық егiстiктердi анықтауды жүргiзу жөнiндегi белгiленген тәртiппен бекiтiлген әдiстемеге сәйкес анықтаушы алып алатын олардың бөлiктерi;
3) анықтаушы - тұқым шаруашылығы саласында уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен аттестатталған, ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық және гибридтiк егiстiктерiнде апробация жүргiзуге құқылы жеке тұлға;
4) аттестация - заңды тұлғаның таңдаулы тұқым шаруашылығы, тұқым шаруашылығы ұйымдарының мәртебесiне, жеке тұлғаның анықтаушы мен тұқымдық сарапшы мәртебесiне сәйкестiгiн белгiлеу (растау);
5) агроэкологиялық аймақ - ауыл шаруашылығы дақылдарын өсiру жағдайлары немесе дақылдың экологиялық талаптарына жақын бiртектiлiк аумақ;
6) гибрид - тектiк айырмашылығы бар ата-енелiк нысандарды будандастыру нәтижесiнде алынған өсiмдiк;
7) топырақтағы сынақтар - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi мен тұқымдарының белгiлi бiр сортқа жататынын белгiлеу және арнайы учаскеге егiп, одан әрi тексеру жолымен олардың сорттық тазалығын анықтау;
8) тұқымдардың сапалығы - тұқымдардың мемлекеттiк стандарттар мен тұқым шаруашылығы саласындағы басқа да нормативтiк құжаттардың талаптарына сәйкестiгi;
9) бақылау сынақтары - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорт және/немесе гибрид белгiлерiнiң сақталуын және олардың әртүрлілігiнiң ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң осы сортына және/немесе гибридiне сәйкестiгiн белгiлеу;
10) зертханалық сорттық сынақ - тұқымдардың белгiлi бiр сортқа жататынын белгiлеу және зертханалық талдау жүргiзу жолымен тұқымдардың сорттық тазалығын анықтау;
11) тұқым сапасын сараптау жөнiндегi зертхана - тұқымның сорттық және егу сапасының мемлекеттiк стандарттар мен тұқым шаруашылығы саласындағы басқа да нормативтiк құжаттар талаптарына сәйкестiгiне зерттеу жүргiзуге құқылы, белгiленген тәртiппен аккредиттелген заңды тұлға;
12) орман өсiмдiктерi - орман шаруашылығында пайдаланылатын орман ағаштық және бұта өсiмдiктерi;
13) өзгеше тұқымдар - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң оригинаторы немесе олардың уәкiлеттi тұлғалары өндiрген және таңдаулы тұқымдарын (iрiктеу көшеттiгi, ұрпақ сынау көшеттiгi, көбейту көшеттiгi, аса таңдаулы) өндiруге арналған тұқым;
14) ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi сорттарының оригинаторы - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттарын жасаған, шығарған, тапқан және (немесе) оның сақталуын және Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етiлген Мемлекеттiк селекциялық жетiстiктер тiзiмiне енген ол туралы мәлiметтердi қамтамасыз ететiн жеке немесе заңды тұлға;
15) тұқым партиясы - тиiстi құжатпен (аттестатпен және куәлiктермен) расталған тұқымның шығу тегi мен сапасы жөнiндегi бiртектi белгiлi бiр мөлшерi;
16) көшеттiк - онда тұқым шаруашылығы материалын зерделеудiң (өсiмдiктердi iрiктеу, сынақтан өткiзу, көбейту) анадай немесе басқадай кезеңi жүзеге асырылатын тұқым шаруашылығы процесiндегi белгiленген бөлiк;
17) iрiктеу көшеттiгi - онда анадай немесе басқадай сорттың аса таңдаулы және таңдаулы тұқымдары ұрпақта сорттың белгiлерi мен қасиеттерiн сақтау үшiн өсiмдiктердi iрiктеу мақсатындағы егiстiкке арналған көшеттiк;
18) ұрпақтарды сынайтын көшеттiк - ұрпақтарды зерделеу үшiн таңдаулы аса таңдаулы тұқым шаруашылығының бiрiншi егiстiгiнен iрiктелген өсiмдiктер немесе дән сорттары үшiн ең үлгiлi тұқымдар егiлетiн көшеттiк;
19) көбейту көшеттiгi - сынақ көшеттiгiнде iрiктелген ең жақсы семьялар, өскiндер, сызықтар тұқымдарын көбейтуге арналған көшеттiк;
20) тұқымның егу сапасы - егу (отырғызу) үшiн олардың жарамдылық дәрежесiн сипаттайтын тұқым қасиеттерiнiң жиынтығы;
21) тұқым өндiрушiлер - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқымын өндiрумен, өңдеумен, сақтаумен, iске асырумен қызметтің бiр немесе бiрнеше түрлерiмен айналысатын жеке және заңды тұлғалар;
22) аудандастыру - мемлекеттiк сорт сынағының нәтижелерi бойынша жаңа сорттар және/немесе гибридтер өсiрiлетiн топырақ-климаттық аймақтың шекарасын белгiлеу;
23) егiстiктердi тiркеу - сорттық егiстiктi қарау, қарау нәтижелерiн белгiленген тәртiппен кейiн ресiмдейтiндей етiп, бекiтiлген бауларды (үлгiлердi) iрiктемей-ақ отырғызу;
24) репродукторлық тұқым - таңдаулы тұқымдарды және келесi ұрпақ тұқымдарын, сондай-ақ бiрiншi ұрпақтың гибридтiк тұқымын қайта себу жолымен алынған тұқым;
25) ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi - дәндi, дәндi-бұршақты, жарма, мал азығы, майлы, эфирлi-майлы, техникалық, бақша, дәрiлiк, гүлдiк, жемiстiк, жидектiк дақылдар, картоп, жүзiм;
26) күзетiлетiн сорт тұқымы - өсiмдiктердiң күзетiлетiн сорттарының Мемлекеттiк тiзiмiне тiркелген, патент берiлген сорт тұқымы;
27) бiрiншi, екiншi және үшiншi репродукторлық тұқымдар - жылдар бойынша таңдаулы тұқымдардың алдағы көбейуi;
28) тұқымдық инспектор - сорттық және тұқымдық бақылауды жүзеге асыратын тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның лауазым иесi;
29) тұқымдық бақылау - оларды өндiру, сақтау, iске асыру және пайдалану процесiндегi тұқымдардың егiстiк сапаларын тексеру жөнiндегi iс-шаралардың жүйесi;
30) тұқым сарапшысы - тұқым шаруашылығы саласында белгiленген тәртiппен уәкiлеттi мемлекеттiк орган аттестациядан өткiзген тұқымның сорттық және егу сапасына сараптама жүргiзуге құқылы, тұқымдардың сапасын сараптау жөніндегi зертхананың маманы;
31) сорттық бақылау - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң егiстiк сорттарының тазалығын анықтау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыруға және тұқымдардың белгiленген сортқа жататынын белгiлеуге бақылау;
32) сорт сынағы - сорттарды, гибридтердi аудандастырылған сорттармен және гибридтермен салыстырғанда белгiлi әдiс бойынша сынау және бағалау;
33) сорт жаңарту - өндiрiсте өсiру кезiнде сорттық және биологиялық сапасы нашарлаған тұқымды сол сорттың таңдаулы тұқымымен алмастыру;
34) сорт ауыстыру - өндiрiсте өсiру кезiнде ескірген сорттарды неғұрлым өнiмдi және технологиялық сапасы бойынша бағалы, пайдалануға рұқсат етiлген жаңа сорттармен алмастыру;
35) сорттық үлгiлiлiк - айқас тозаңданатын ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық тазалық көрсеткiшi;
36) сорттық тазалық - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң негiзгi сортының сабақ санының сол дақылдың жалпы жетiлген сабағының санына деген пайыздық қатынасы;
37) тұқымның сорттық сапасы - ауыл шаруашылығы дақылдарының белгiлi бiр сортының немесе ауыл шаруашылығы гибридiнiң тұқымына жататынын сипаттайтын белгiлер жиынтығы;
38) ең таңдаулы - мемлекеттiк стандарттар мен тұқым шаруашылығы саласындағы басқа да нормативтiк құжаттардың талаптарына сәйкес көбейту көшеттiгi астығынан алынған және таңдаулы тұқымдарды өндiруге арналған тұқымдар;
39) тұқым шаруашылығының сызбасы - көшеттiктер мен тұқымдық егiстердiң өзара байланысты топтары, онда белгiленген кезекпен, iрiктеу және көбейту жолымен сортты өндiру процесi жүзеге асырылады;
40) тұқым репродукторының саны - оригинатор анықтаған ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi сорттарының таңдаулы тұқымдарын жүйелi түрде қайта егу саны;
41) тұқым шаруашылығы саласындағы мемлекеттiк басқарудың уәкiлеттi органы - өз құзыретi шеңберiнде тұқым шаруашылығында мемлекеттiк саясатты iске асыратын, бүкiл тұқым шаруашылығына қатысушылар қызметiн үйлестiрудi және реттеудi жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
42) тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган - тұқым шаруашылығы саласында өз құзыретi шеңберiнде ғылыми және ғылыми-техникалық қызметке басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
43) таңдаулы тұқымдар - ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң түпнұсқа тұқымынан алынған және мемлекеттiк стандарттар мен тұқым шаруашылығы саласындағы өзге де нормативтiк құжаттар талаптарына сәйкес келетiн тұқым.

2-бап. Тұқым шаруашылығы туралы заңнама

1. Тұқым шаруашылығы туралы заңнама Қазақстан Республикасының

K951000_

Конституциясына негiзделген және Қазақстан Республикасының

Азаматтық

K941000_

кодексiнiң нормаларынан, осы Заңнан және Қазақстан

Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық кесiмдерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта Қазақстан

Республикасының тұқым шаруашылығы саласындағы заңнамада көзделгендерден

басқа ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережесi қолданылады.

2-тарау. Тұқым шаруашылығы саласындағы

мемлекеттік басқару мен реттеу

3-бап. Тұқым шаруашылығы саласындағы мемлекеттiк реттеу

Тұқым шаруашылығы саласындағы мемлекеттiк реттеу мыналар арқылы

жүзеге асырылады:

1) тұқымның сорттық және егу сапасын сараптау жөнiндегi зертханаларды

аккредиттеу;

2) тұқым өндiрушiлердi, тұқымдық сарапшылар, анықтаушыларды

аттестаттау;

3) Қазақстан Республикасында пайдалануға жiберiлген сұрыптау

жетiстiктерiнiң мемлекеттiк реестрiн енгiзу;

4) тұқымның сорттық және егу сапасына мiндеттi сараптау;

5) сорттық және тұқымдық бақылау жүргiзу;

6) аттестациядан өткен тұқым өндiрушiлер қызметiнiң тұқым шаруашылығы

саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген бiлiктiлiк талаптарына

сәйкестiгiн бақылау;

7) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ауыл шаруашылығы

өсiмдiктерiнiң тектiк қорын сақтау, дамыту және пайдалану жөнiндегi iргелi

және қолданбалы сипаттағы ғылыми зерттеулердi жүргiзу;

8) отандық ауыл шаруашылығы тауарларын өндiрушiлердiң таңдаулы

тұқымдарының бағасын мемлекеттiк жәрдем түрiнде арзандатуы;

9) өсiмдiктер қорғау жөнiндегi iс-шараларды мемлекеттiк қаржыландыру;

10) ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқым сапасын сараптау және сорт

сынағынан өткiзу жөнiндегi жұмыстарды (қызметтердi) мемлекеттiк бюджеттен

қаржыландыру;

11) тұқымдық дәннiң мемлекеттiк ресурстарын қалыптастыру және олардың

сандық-сапалық жағдайына бақылау;

12) тұқым шаруашылығында инвестициялық, несиелiк саясатты

қалыптастыру;

13) ауыл шаруашылығы және орман өсiмдiктерiнiң тұқымдарын

сертификаттау;

14) заңнамалық кесiмдерде көзделген өзге де нысандар.

4-бап. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң тұқым шаруашылығы

саласындағы құзыретi

Қазақстан Республикасының Үкiметi:

1) тұқым шаруашылығы саласында мемлекеттiк саясатты iске асыру

жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асырады;

2) тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi органның ұсынысы бойынша тұқым шаруашылығын дамытудың салалық бағдарламаларын бекiтедi;
3) тұқым шаруашылығы саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органын және тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органын белгiлейдi;
4) олардың тұқымдары республикалық бюджет қаражаты есебiнен арзандатылуға жататын ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiне арналған жәрдем ақша нормасын белгiлейдi;
5) сұрыптау және тұқым шаруашылығы жөнiндегi ғылыми-техникалық бағдарламаларды бекiтедi;
6) үкiметаралық келiсiмдер жасасады және тұқым шаруашылығы саласында халықаралық ынтымақтастықты ұйымдастырады;
7) Қазақстан Республикасының заңнамаларында көзделген басқа да қызметтердi жүзеге асырады.

5-бап. Тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi

Тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi орган:
1) уәкiлеттi органмен бiрлесiп, тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласында сорт сынағын және тұқым шаруашылығын дамыту жөнiнде мемлекеттiк бағдарламалар әзiрлейдi;
2) тұқым шаруашылығы саласындағы нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлейдi;
3) тұқымдық дәннiң мемлекеттiк ресурсын қалыптастырады;
4) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген өкiлеттiк шеңберiнде тұқымдық дәннiң мемлекеттiк ресурсына басшылық жасайды;
5) пайдалануға рұқсат етiлген ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттары мен гибридтерiнiң тұқымдарын өндiру және iске асыру көлемiн болжайды;
6) тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органымен келiсiм бойынша таңдаулы және репродукторлық тұқым өндiрушiлердi аттестациялау жөнiндегi нормативтiк құқықтық кесiмдердi, тәртiбiн, аттестация жүргiзу ережесiн және тұқым өндiрушiлердiң, анықтаушылар мен тұқым сарапшыларының бiлiктiлiк талаптарын бекiтедi;
7) ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi тұқымының сорттық және егу сапасын сараптау жөнiндегi сарапшыларға, сорттық және гибридтiк егiстерге апробация жүргiзу жөнiндегi апробаторларға аттестация жүргізеді;
8) сорттық және тұқымдық бақылау ережесiн бекiтедi;
9) тұқым шаруашылығын мемлекеттiк қолдаудың тиiстi бюджеттiк бағдарламаларын әзiрлеуге қатысады және әкiмшiлiк етедi;
10) өз құзыретi шеңберiнде сорт сынағы және тұқым шаруашылығы мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық кесiмдер қабылдайды;
11) тұқым шаруашылығы жөнiндегi бар стандарттарды техникалық шарттар мен басқа да нормативтiк құжаттарды жетiлдiру жөнiндегi стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi ұсыныстарды уәкiлеттi мемлекеттік органға ұсынады;
12) тұқым шаруашылығының тәсiмiн бекiтедi;
13) отандық және шет елдiк сұрыптаудың сорттары мен гибридтерiне мемлекеттiк сынақ ұйымдастырады, сорттар оригинаторларын тiркейдi;
14) тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органымен бiрлесiп, тұқымның сорттық үстемелер нормасын белгiлейдi;
15) республиканың тұқым ресурсының мониторингiн жүзеге асырады;
16) құзыретi шеңберiнде тұқым шаруашылығы саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;
17) көрсетiлген мақсаттарға арналған бюджетте көзделген қаражат шеңберiнде таңдаулы тұқым шаруашылығы саласындағы әр субъект бөлiктерiнде субсидиялауға жататын, таңдаулы тұқымдарын iске асыруда әр түрлерi бойынша жыл сайынғы квота белгiлейдi;
18) жәрдем ақшаға көзделген белгiленген квота шеңберiнде сатылатын

тұқымдарға баға белгiлейдi;

19) Қазақстан Республикасында пайдалануға жiберiлген сұрыптық

жетiстiктердiң мемлекеттiк реестрiн бекiтедi.

2. Тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган өз

қызметiн өз аумақтық органдарының тұқым инспекторлары, ауыл шаруашылығы

өсiмдiктерiнің сорттарын сынақтан өткiзу жөнiндегi Мемлекеттiк комиссия

арқылы жүзеге асырады.

6-бап. Тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету

саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның құзыретi

Тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласының уәкiлеттi

мемлекеттiк органы:

1) сұрыптау жөнiнде ғылыми-техникалық бағдарламалар әзiрлейдi және

iске асырады;

2) тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органмен бiрлесiп, таңдаулы және репродукторлық тұқым өндiрушiлердi, тұқым сапасын сараптау жөнiндегi зертханаларды, ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық және гибридтiк егiсiн анықтау жөнiндегi анықтаушыларды аттестациялау жөнiндегi нормативтiк құқықтық кесiмдердi бекiтедi;
3) тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлетті мемлекеттiк органмен бiрлесiп, сорт сынағы және тұқым шаруашылығы жөнiндегi ғылыми-техникалық бағдарламалар әзiрлеп, iске асырады;
4) бастапқы, тұқым және өнеркәсiптiк (көпшiлiк) тұқым шаруашылығын басқару схемалары мен тәсілдерiн әзiрлейдi;
5) тұқым шаруашылығында анықтау, топырақ және зертханалық сорттық бақылау, мемлекеттiк сорттық және тұқымдық бақылауды жүзеге асыру жөнiндегi, мемлекеттiк тұқым инспекторы туралы нормативтiк құқықтық кесiмдер, тұқым шаруашылығы жөнiндегi өзге де нормативтiк құқықтық кесiмдер, сондай-ақ тұқым шаруашылығында стандарттау жөнiндегi нормативтiк құжаттар әзiрлеуге қатысады;
6) өз құзыретi шеңберiнде сұрыптау және тұқым шаруашылығы жөнiндегi

халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады.

7-бап. Тұқым шаруашылығы саласындағы жергiлiктi атқарушы

органдардың құзыретi

Жергiлiктi атқарушы органдары:

1) тұқым шаруашылығы және оны ғылыми қамтамасыз ету саласындағы

уәкiлеттi мемлекеттiк органдарына Қазақстан Республикасының заңнамаларына

сәйкес тұқым шаруашылығы жөнiндегi жұмыстарды жүргiзуге көмек көрсетедi;

2) тұқым шаруашылығын дамытудың бағдарламаларын әзiрлейдi және

жергiлiктi өкiл органдарына бекiтуге ұсынады және оларды орындауды

қамтамасыз етедi.

3-тарау. Тұқым шаруашылығын ұйымдастыру

8-бап. Тұқым шаруашылығының жүйесi

1. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқым шаруашылығындағы жүйесi тұқым шаруашылығындағы қызметтi жүзеге асыратын мемлекеттiк органдардың, жеке және заңды тұлғалардың қызметтiк өзара байланыстарының жиынтығы.
Оларға мыналар жатады:
1) тұқым шаруашылығындағы мемлекеттiк уәкiлеттi орган мен оның жер-жердегi аумақтық бөлiмшелерi;
2) тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органы;
3) тұқым өндiру, дайындау, өңдеу, сақтау, iске асыру және тасымалдау қызметтерiн жүзеге асыратын аттестатталған жеке және заңды тұлғалар;
4) белгiленген тәртiппен тұқым сапасын сараптау жөнiндегi аккредиттелген зертханалар.
2. Тұқым шаруашылығы жүйесiнiң қызметi тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады.
3. Репродукциялық тұқым ұрпағының санын сорт оригинаторы белгiлейдi.

9-бап. Тұқым шаруашылығын қаржыландыру

1. Тұқым шаруашылығын мемлекеттiк қолдау отандық ауыл шаруашылығы тауарларын өндiрушiлерге таңдаулы тұқымдар бағасын арзандату жолымен ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң, тұқым шаруашылығының тектiк қорын дамыту және сақтау бағдарламалары негiзiнде мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
2. Олардың тұқымдары республикалық бюджет қаражаты есебiнен арзандауға жататын ауыл шаруашылығы дақылдары және олар жөнiнде субсидий нормаларын тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлейдi.
3. Жергiлiктi атқарушы органдар тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi органдардың келiсiмiмен республикалық деңгейде арзандатылмайтын дақылдар бойынша отандық ауыл шаруашылығы тауарларын өндiрушiлерге таңдаулы тұқымдар бағасын арзандатуы мүмкiн.
4. Тұқым шаруашылығы саласындағы ғылыми зерттеу бағдарламаларын қаржыландыру заңнамада белгiленген тәртiппен және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа көздерден республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
5. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорт сынағы республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
6. Республикалық бюджет қаражаты есебiнен тұқымдардың сорттық және егiстiк сапаларына сараптама Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлеген тәртiппен жүзеге асырылады.

10-бап. Аккредитациялау және аттестациялау

1. Аккредитациялауға Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес

тұқымның сорттық және егу сапасын сараптау жөнiндегi зертханалар жатады.

Аккредитацияны тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк

органмен сәйкес стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi

уәкiлеттi мемлекеттiк орган жүргiзедi.

2. Аттестациядан өткiзуге мыналар жатады:

1) таңдаулы тұқым, бiрiншi-үшiншi репродукторлы тұқым өндiрушілер;

2) ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық және гибридтiк егiстiгiн

бекiту жөнiндегi бекiтушiлер;

3) тұқымның сорттық және егу сапасына сараптама бойынша тұқымдық

сараптау.

4-тарау. Тұқым өндіру, дайындау, өңдеу, сақтау,

тасымалдау және пайдалану

11-бап. Тұқым өндiруге қойылатын талаптар

Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқымдарын егу (отырғызу) үшiн сатуға

және пайдалануға мыналарға тиым салынады:

1) мемлекеттiк сынақтан өтпеген, Сұрыптық жетiстiктердiң мемлекеттiк тiзiлiмiне енбеген, Қазақстан Республикасында пайдалануға жiберiлген немесе Қазақстан Республикасында болашағы жоқ деп танылғандарға;
2) тұқым сапасын сараптау жөнiндегi белгiленген тәртiппен аккредиттелген зертханада сорттық және егiстiк сапасы бойынша сараптамадан өтпегендер;
3) сорттық және егiстiк сапасы бойынша мемлекеттiк стандарттар мен тұқым шаруашылығының өзге де нормативтiк құжаттарының талаптарына сәйкес келмейтiндер;
4) карантиндiк арам шөптер тұқымдарымен ластанған, карантиндiк ауруларға шалдыққан және карантиндiк зиянкестермен зақымданғандар.

12-бап. Тұқым өндiрушілердiң құқықтары мен мiндеттерi

1. Аттестациядан өткен, таңдаулы тұқым және/немесе бiрiншi-үшiншi репродукторлық тұқым өндiруге және сатуға тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органнан рұқсат алған заңды және жеке тұлғалар тұқымдарды өндірудің мөлшерiн өз бетiмен белгiлеуге құқылы.
2. Тұқым өндiрушiлер мыналарға мiндеттi:
1) тұқым өндiруге қойылатын технологиялық талаптарды, сақтау, сату ережелерiн сақтау олардың сандық және сапалы сақталуын қамтамасыз етуге;
2) егу үшiн Сұрыптық жетiстiктердiң мемлекеттiк тiзiлiмiне енген, пайдалануға рұқсат етiлген, сондай-ақ болашағы бар деп танылған сорттар мен гибридтердiң тұқымын пайдалануға;
3) сорт оригинаторлары немесе олардың уәкiлеттi тұлғаларынан одан әрi көбейту және сату үшiн көбейту көшеттiктерiнiң тұқымдарын және ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi сорттарының аса таңдаулы тұқымын және гибридтерiнiң ата-енелiк нысандарын сатып алуға;
4) тұқым және тұқым шаруашылығы егiстерiн белгiленген тәртiппен бекiтуден өткiзуге;
5) егістiктi (отырғызылған өсiмдiктi), аумақтарды, тұқым тазалағыш машиналар мен механизмдердi, қоймаларды, карантиндiк орындарды табу және олармен күрес жүргiзу үшiн жүйелi түрде тексерудi қамтамасыз етуге;
6) өз қаражаты есебiнен, тұқым шаруашылығының уәкiлеттi органы белгiлеген көлемде, ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi тұқымының сақтық және ауыспалы қорларын құру;
7) тұқым шаруашылығы және өсiмдiк карантинi саласында мемлекеттiк бақылау қызметiн атқаратын қызметкерлерге тұқым, тұқым шаруашылығы егiстiгiн, тұқым партияларын, тұқым өңдейтiн және сақтайтын орындарды, құжаттарды еркiн қарайтындай мүмкiндiктер жасау.

13-бап. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқымдарын
өндiруге арналған аэроэкологиялық аймақтар

Тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ететiн уәкiлеттi мемлекеттiк органмен бiрлесiп, ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сол аймақта (арнайы аймақ) пайдалануға рұқсат етiлген жоғары сапалы тұқымын өндiруге табиғи-климаттық жағдайы қолайлы агроэкологиялық аймақты белгiлейдi.

14-бап. Тұқым дайындау, өңдеу, сақтау және пайдалану

1. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқымын дайындауды, өңдеудi, сақтауды және пайдалануды ұйымдастыру тәртiбiн тұқым шаруашылығы саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органы белгiлейдi.
2. Патент иесiнiң ерекше құқық объектiсi болып табылатын тұқым пайдалануға Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында көзделген тәртiппен рұқсат етiледi.

15-бап. Тұқым партиясын Қазақстан Республикасына әкелу
және Қазақстан Республикасынан әкету

1. Тұқым партиясын әкелу және әкету тәртiбi осы Заңда, Қазақстан Республикасының өсiмдiк карантинi туралы Z990344_ заңында және Қазақстан Республикасының кеден Z952368_ заңында белгiленедi.
2. Қазақстан Республикасына сұрыптық жетiстiктердiң Мемлекеттiк тiзiмiне енген, Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етiлген ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң тұқымдар партиясын әкелуге рұқсат етiледi.
3. Қазақстан Республикасына сұрыптық жетiстiктердiң Мемлекеттiк тiзiмiне енбеген, Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етiлген, патентке бейiмдi және шаруашылыққа пайдалы ғылыми зерттеулер мен мемлекеттiк сынаққа арналған тұқым партиясын әкелуге тиым салынбайды.
4. Қазақстан Республикасына әкелiнетiн тұқым партиясының олардың сорттық және егу сапасын куәландыратын құжаттары болуға тиiс және мемлекеттiк стандарттар мен техникалық жағдайлар талаптарына сәйкес келуi тиiс.
5. Қазақстан Республикасына әкелiнген тұқым партиялары осы Заңда белгiленгендей және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тәртiппен тұқымдық сараптауға және фитосанитарлық бақылауға жатады.

5-тарау. Тұқымның сорттық және егу
сапасын анықтау тәртібі

16-бап. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi тұқымының
сорттық сапасын анықтау

1. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерi тұқымының сорттық сапасын анықтауды егiстiктi анықтау, топырақты бақылау және зертханалық сорттық бақылау жүргiзу арқылы анықтаушылар жүргiзедi және аттестациядан өткен тұқым өндiрушiлерге мiндеттi болып табылады.
2. Мiндеттi анықтауға ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық және гибридтiк егiстiгi жатады, олардың тұқымы iске асырылуға немесе өзiнiң тұқымдық егiсiне пайдаланылуға арналған.
3. Топырақ сынағына сұрыптық жетiстiктердiң Мемлекеттiк тiзiмiне енген, Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етiлген ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттары мен гибридтерiнiң түпнұсқа, таңдаулы және репродукторлық тұқымдары жатады.
4. Зертханалық сорттық сынаққа сұрыптық жетiстiктердiң Мемлекеттiк тiзiмiне енген, Қазақстан Республикасында пайдалануға рұқсат етiлген ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттары мен гибридтерiнiң таңдаулы және репродукторлық тұқымдары жатады.
5. Ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық және гибридтiк егiсiн анықтау, топырақ бақылау және зертханалық сорттық бақылау жүргiзудi, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өсiмдiктерiнiң сорттық және гибридтiк егiсiн тiркеу тәртiбiн тұқым шаруашылығы саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органы мен тұқым шаруашылығын ғылыми қамтамасыз ету саласының уәкiлеттi мемлекеттік органы бiрлесiп белгілейдi.

17-бап. Тұқымдардың егiстiк сапасын анықтау

1. Егу үшiн сатуға және пайдалануға жататын тұқымдардың егiстiк сапасын анықтау белгiленген тәртiппен тұқымдардың сапасын сараптау жөнiндегi аккредиттелген зертханаларда тұқымдар сынамаларын iрiктеу және талдау жолымен жүргiзiледi.
2. Іске асырылуға жататын тұқымдар партияларынан сынаманы iрiктеудi тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның мемлекеттiк тұқым инспекторлары тұқым өндiрушiлер өкiлiн қатыстыра отырып жүргiзедi.

18-бап. Тұқымды құжаттау

1. Сорттық және егiстiк сапасын куәландыратын тиiстi құжаты жоқ тұқымды iшкi рынокта iске асыруға, экспорт және импортқа шығаруға, сондай-ақ егу үшiн пайдалануға тиым салынады.
2. Тұқымның сорттық және егiстiк сапасын куәландыратын құжаттар мыналар:
сорттық анықтау кесiмi мен гибридтiк егiстiң егiстiк зерттеу кесiмi;
тұқымның сапалылығы туралы куәлiгi;
тұқымды талдау нәтижелерi.
3. Тұқым құжаттарының нысанын тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.
4. Сату және тасымалдау кезiнде түпнұсқа, суперэлита және таңдаулы тұқымдар - тұқым аттестатымен, бiрiншi және одан кейiнгi репродукторлық тұқымдар - тұқым куәлiгiмен iлесе жүредi. Тұқымның мемлекеттiк стандарттар талаптарына сәйкес келмейтiн тұқымдар сорт куәлiгiмен iлесе жүредi. Құжаттарды тұқым сапасын сараптау жөнiндегi белгiленген тәртiппен аккредиттелген зертханалар мен анықтаушылар берген тиiстi құжаттар негiзiнде тұқым өндiрушiлер бередi және оларды тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтедi.

6-тарау. Тұқым шаруашылығы саласындағы
мемлекеттік бақылау

19-бап. Мемлекеттiк сорттық және тұқымдық бақылау

1. Тұқым шаруашылығы саласындағы мемлекеттiк бақылауды тұқым шаруашылығы саласының уәкiлеттi мемлекеттiк органы жүзеге асырады.
2. Мемлекеттiк сорттық және тұқымдық бақылауға мыналар енедi:
1) таңдаулы тұқым мен бiрiншi-үшiншi репродукторлық тұқым өндiрушiлердi аттестациялау;
2) анықтаушылар мен тұқымдық сарапшыларды аттестациялау;
3) тұқымға арналған құжаттардың нысандарын белгiлеу.
3. Ауыл шаруашылығы егiстiктерiнiң егiсi мен тұқымына қатынасты сорттық және тұқымдық бақылауды тұқым шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органының тұқым инспекторлары жүзеге асырады.
4. Тұқым шаруашылығымен айналысатын заңды және жеке тұлғалар

иелiгiндегi егiс пен тұқымға қатынасты сорттық және тұқымдық бақылау

жүзеге асырылады.

5. Тұқым инспекторлары өз қызметтерiнде тәуелсiз болып табылады және

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет туралы

Z990453_

заңын, осы

Заңды, Қазақстан Республикасының

Z010143_

"Астық туралы", "Сұрыптық

жетiстiктердi қорғау туралы"

Z990422_

заңдарын, сондай-ақ тұқым

шаруашылығы саласындағы өзге де нормативтiк құқықтық кесiмдерiн басшылыққа

алады.

6. Өзiнiң қызметтiк мiндеттерiн тиiстi дәрежеде орындамаған тұқым

инспекторлары Қазақстан Республикасы заңнамаларында белгiленген тәртiппен

жауапты болады.

7-тарау. Тұқым шаруашылығы саласындағы таластарды

шешу және жауапкершілік

20-бап. Тұқым шаруашылығы саласындағы қызметтi жүзеге

асыру кезiнде таластарды шешу

Тұқым шаруашылығы саласындағы қызметтi жүзеге асыру кезiнде туындайтын таластар Қазақстан Республикасының заңнамаларына және халықаралық құқық нормаларына сәйкес шешiледi.

21-бап. Тұқым шаруашылығы саласында Қазақстан Республикасының
заңнамаларын бұзғандығы үшін жауапкершілік

1. Тұқым шаруашылығы саласында заңнаманы бұзған айыпты жеке және

заңды тұлғалар, сондай-ақ лауазым иелері Қазақстан Республикасының

заңнамалық кесімдеріне сәйкес жауапты.

2. Айып салу немесе басқа да жазаға тарту айыпты кісілерді, Қазақстан

Республикасының заңнамалық кесімдерінде белгіленген тәртіппен, келтірген

зиянын төлеу қажеттілігінен босатпайды.

22-бап. Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібі

Осы Заң жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының

Президенті

Мамандар:

Багарова Ж.А.,

Қасымбеков Б.А.