О протесте Генерального прокурора Республики Казахстан на нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан N 18 от 13 декабря 2001 года "О практике рассмотрения судами уголовных дел о преступлениях, связанных с коррупцией"

Нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 15 августа 2002 года N 16. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 22 декабря 2008 года № 27.

Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда РК от 22.12.2008 № 27 (порядок введения в действие см. п. 2 ).
По мнению Генерального прокурора пункты 2, 3 и 9 нормативного постановления не согласуются со статьями 2_, 12_ и 13_ Закона Республики Казахстан "О борьбе с коррупцией" в части определения понятий "коррупция", "субъекты преступлений, связанных с коррупцией".
Рассмотрев протест, пленарное заседание Верховного Суда отмечает, что согласно статье 4 Закона "О борьбе с коррупцией", определяющей сферу применения данного Закона, уголовная ответственность и наказание за коррупционные преступления предусматриваются Уголовным кодексом Республики Казахстан. Однако в действующем Уголовном кодексе эти вопросы до настоящего времени не нашли своего разрешения, поэтому в нормативном постановлении не возможно было дать определение коррупции и установить конкретный перечень преступлений, связанных с коррупцией.
Нормативное постановление, не отменяя и не ограничивая применение Закона "О борьбе с коррупцией", на основе изучения и обобщения уголовных дел о преступлениях, связанных с коррупцией, разъяснило вопросы судебной практики, возникшие при применении законодательства о борьбе с коррупцией в сфере уголовно-правовых отношений. Верховный Суд исходил из того, что понятие "субъекты преступлений, связанных с коррупцией", употребляемое в нормативном постановлении, не может быть идентичным более широкому определению "субъекты правонарушений, связанных с коррупцией", установленному Законом "О борьбе с коррупцией", поскольку им регулируются аналогичные вопросы административной, дисциплинарной и имущественной ответственности.
Таким образом, пленарное заседание констатирует, что в принятом Верховным Судом нормативном постановлении определены лишь общие квалифицирующие признаки, характеризующие категорию дел о преступлениях, связанных с коррупцией и круг возможных субъектов этих преступлений, который не является исчерпывающим.
Доводы протеста о том, что в нормативном постановлении должно содержаться указание судам об отнесении ими в приговоре общеуголовных преступлений к коррупционным, не могут быть признаны обоснованными, поскольку такое возможно только на основании соответствующего уголовного закона, и суды не вправе своим приговором устанавливать этот факт.
В соответствии с изложенным, пленарное заседание Верховного Суда Республики Казахстан постановляет:
протест Генерального прокурора Республики Казахстан на нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан N 18 от 13 декабря 2001 года "О практике рассмотрения судами уголовных дел о преступлениях, связанных с коррупцией" оставить без удовлетворения.

Председатель Верховного Суда
Республики Казахстан

Судья Верховного суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания

Қазақстан Республикасы Бас прокурорының Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының "Соттардың сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар жөніндегі қылмыстық істерді қарау практикасы туралы" 2001 жылғы 13 желтоқсандағы N 18 нормативтік қаулысына наразылығы туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Нормативтік қаулысы. 2002 жылғы 15 тамыз N 16. Күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 27 Нормативтік қаулысымен.

Ескерту. Қаулының күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 27 Нормативтік қаулысымен.

Бас прокурордың пікірінше "сыбайлас жемқорлық", "сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар субъектілері" ұғымдарын анықтау бөлігінде нормативтік қаулының 2, 3 және 9-тармақтары "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 2, 12 және 13-тармақтарымен үйлеспейді.

Наразылықты қарай келіп, Жоғарғы Соттың жалпы отырысы "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Заңның осы заңның қолдану аясын айқындайтын 4-бабына сәйкес, сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін қылмыстық жауапкершілік пен жазаның Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінде көзделгенін атап көрсетеді. Алайда қолданыстағы Қылмыстық кодексте бұл мәселелер осы уақытқа дейін өз шешімін тапқан жоқ, сондықтан нормативтік қаулыда сыбайлас жемқорлық ұғымына анықтама беру әрі сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар тізбесі нақтылы анықтау мүмкін болмады.

Нормативтік қаулы, "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Заңның қолданылуын бұзбай әрі оны шектемей, сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар туралы қылмыстық істерді зерделеудің және жинақтаудың негізінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнаманы қылмыстық-құқықтық қатынастар саласында қолдану кезінде пайда болатын сот практикасының мәселелерін түсіндірді. Бұл жөнінде Жоғарғы Сот нормативтік қаулыда қолданылған "сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар субъектілері" ұғымының "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Заңмен белгіленген "сыбайлас жемқорлыққа байланысты құқық бұзушылықтар субъектілері" деген әлдеқайда кең ұғыммен ұқсас бола алмайтынын негізге алған болатын. Себебі ол әкімшілік, тәртіптік және мүліктік жауапкершіліктің осындай мәселелерін реттейді.

Міне осылайша, жалпы отырыс Жоғарғы Сот қабылдаған нормативтік қаулыда сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар туралы істердің санаты мен осы қылмыстардың түпкілікті болып табылмайтын ықтимал субъектілерінің шеңберін сипаттайтын жалпы дәрежелеуші белгілердің ғана айқындалғанын атап көрсетеді.

Наразылықта көрсетілгендей, нормативтік қаулыда үкімді қабылдау кезінде жалпы қылмыстық әрекеттерді сыбайлас жемқорлық қылмысына жатқызу жөнінде соттарға арналған нұсқау болуы керек деген уәж де негізсіз, өйткені бұл тиісті қылмыстық заңның негізінде ғана жүзеге асырылады және сондықтан да соттар осы фактіні өз үкімдерімен белгілеуге құқылы емес.

Осы айтылғандардың негізінде Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы қаулы етеді:

Қазақстан Республикасы Бас прокурорының Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының "Соттардың сыбайлас жемқорлыққа байланысты қылмыстар жөніндегі қылмыстық істерді қарау практикасы туралы" 2001 жылғы 13 желтоқсандағы N 18 нормативтік қаулысына наразылығы қанағаттандырусыз қалдырылсын.

Қазақстан Республикасы

Жоғарғы Сотының Төрағасы

Қазақстан Республикасы

Жоғарғы Сотының судьясы,

жалпы отырыс хатшысы