О проекте Закона Республики Казахстан "Об участии граждан в обеспечении правопорядка"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2003 года N 1333

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "Об участии граждан в обеспечении правопорядка".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан Об участии граждан в обеспечении правопорядка

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в связи с добровольным участием граждан Республики Казахстан в охране правопорядка и общественной безопасности.

Статья 1. Законодательство об участии граждан
в обеспечении правопорядка

1. Законодательство Республики Казахстан об участии граждан в обеспечении правопорядка основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из норм настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены законодательством Республики Казахстан, применяются правила международного договора.

Статья 2. Участие граждан в обеспечении правопорядка

1. Участие граждан в обеспечении правопорядка осуществляется путем добровольного оказания ими содействия правоохранительным органам в соответствии с настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Граждане, участвующие в обеспечении правопорядка, осуществляют свою деятельность на основе принципов законности, уважения и соблюдения прав и свобод человека и гражданина.

Статья 3. Компетенция местных представительных и
исполнительных органов по вопросам участия
граждан в обеспечении правопорядка

1. Местные представительные органы рассматривают и утверждают бюджетные программы, касающиеся выделения средств на поощрение граждан, оказывающих содействие правоохранительным органам в обеспечении правопорядка.
2. Местные исполнительные органы:
1) регистрируют и ведут учет граждан, участвующих в обеспечении правопорядка;
2) создают комиссии по поощрению граждан, участвующих в обеспечении правопорядка;
3) определяют размер денежного вознаграждения и устанавливают порядок поощрения граждан, участвующих в обеспечении правопорядка.

Статья 4. Компетенция правоохранительных органов по
вопросам участия граждан в обеспечении
правопорядка

Правоохранительные органы:
1) определяют порядок, формы и виды привлечения граждан к мероприятиям по обеспечению правопорядка, не связанным с контрольно-надзорными функциями;
2) разрабатывают и утверждают образец удостоверения и символику нарукавной эмблемы (повязки) граждан, участвующих в обеспечении правопорядка;
3) взаимодействуют с местными исполнительными органами по вопросам деятельности граждан, участвующих в обеспечении правопорядка;
4) разъясняют гражданам, участвующим в обеспечении правопорядка, их права по защите и самозащите от преступных посягательств, при пресечении правонарушения и задержании правонарушителя, а также предоставляют им иную правовую помощь по данным вопросам.

Статья 5. Регистрация граждан, участвующих в
обеспечении правопорядка

1. Граждане, участвующие в обеспечении правопорядка, подлежат обязательной регистрации в соответствующем местном исполнительном органе. В этих целях гражданин, желающий участвовать в обеспечении правопорядка обращается в правоохранительный орган с заявлением, к которому прилагает копии удостоверения личности либо паспорта гражданина Республики Казахстан и документа, подтверждающего наличие у него медицинского страхования.
2. Правоохранительный орган, принявший заявление, в месячный срок со дня его поступления проверяет данного гражданина по наркологическим и психоневрологическим учетам, а также на предмет привлечения к уголовной ответственности, после чего обращается в местный исполнительный орган с соответствующим ходатайством, к которому приобщаются копии представленных документов и результатов проверок, либо в письменном виде отказывает заявителю с указанием причин принятия данного решения.
3. Местный исполнительный орган в течение семи рабочих дней рассматривает поступившее ходатайство, производит регистрацию гражданина, изъявившего желание оказывать содействие в обеспечении правопорядка, и ставит его на учет, о чем письменно информирует правоохранительный орган.
4. Не допускаются к участию в обеспечении правопорядка граждане, не достигшие совершеннолетия, и лица, в отношении которых возбуждено уголовное дело либо имеющие непогашенную или неснятую в установленном законом порядке судимость, а также больные наркологическими или психоневрологическими расстройствами.
5. Отклонение заявления не препятствует повторному обращению заявителя при условии устранения причин, послуживших основанием для отказа.
6. Основаниями для прекращения участия гражданина в обеспечении правопорядка являются:
заявление о нежелании дальнейшего участия в обеспечении правопорядка;
привлечение его к уголовной ответственности;
неоднократное (два и более раза в течение года) совершение им умышленных административных правонарушений;
выезд его на постоянное место жительства за пределы Республики Казахстан;
наступление обстоятельств, исключающих его дальнейшее участие в обеспечении правопорядка (психическое, наркологическое заболевание либо заболевание, представляющее опасность для окружающих, согласно перечню, утвержденному Правительством Республики Казахстан, смерть).
7. При наступлении обстоятельств, указанных в пункте 6 настоящей статьи, местный исполнительный орган по представлению соответствующего правоохранительного органа снимает данного гражданина с учета граждан, участвующих в обеспечении правопорядка.

Статья 6. Ограничения деятельности граждан,
участвующих в обеспечении правопорядка

Гражданам, участвующим в обеспечении правопорядка, запрещается:
1) осуществлять процессуальную и иную деятельность, отнесенную в соответствии с законодательством к исключительной компетенции правоохранительных и других государственных органов;
2) присваивать полномочия сотрудников правоохранительных органов;
3) препятствовать законной деятельности сотрудников правоохранительных органов;
4) выступать понятыми при участии в мероприятиях по обеспечению правопорядка;
5) совершать действия, унижающие честь и достоинство человека и гражданина, либо неправомерно ограничивающие права и свободы граждан;
6) использовать при участии в мероприятиях по обеспечению правопорядка специальные средства, находящиеся на вооружении правоохранительных органов, за исключением средств самообороны, указанных в подпункте 3) статьи 7 настоящего Закона.

Статья 7. Права граждан, участвующих в обеспечении
правопорядка

Граждане, участвующие в обеспечении правопорядка, имеют право:
1) оказывать содействие правоохранительным органам в мероприятиях по обеспечению правопорядка, не связанных с контрольно-надзорными функциями;
2) предупреждать и пресекать преступления и административные правонарушения;
3) применять в целях самообороны, пресечения правонарушений и задержания правонарушителей приобретенное в установленном законом порядке газовое оружие и физическую силу, если иными средствами достичь указанных целей не представлялось возможным и при этом не было допущено превышения необходимых для этого мер;
4) в случаях, предусмотренных статьей 133 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан, когда есть основания полагать, что при задержанном лице, совершившем преступление, находятся оружие и иные опасные предметы, имеющие значение для уголовного дела, проводить осмотр одежды и изъятие для передачи в правоохранительный орган указанных предметов;
5) разъяснять правонарушителям причины и основания применяемых к ним в целях обеспечения правопорядка мер и возникающие в связи с этим права на обжалование этих действий.

Статья 8. Меры поощрения

1. Мерами поощрения граждан, участвующих в обеспечении правопорядка, являются:
1) объявление благодарности;
2) награждение грамотой;
3) выдача денежной премии;
4) иные меры, определяемые местными представительными и исполнительными органами в пределах своей компетенции.
2. Вопросы поощрения граждан, участвующих в обеспечении правопорядка, по представлению правоохранительного органа рассматриваются комиссией, создаваемой решением соответствующего акимата.
3. В состав комиссии включаются представители местных представительных и исполнительных органов, а также правоохранительного органа, представившего гражданина к поощрению. Данная комиссия вправе поощрить также граждан, не зарегистрированных в местных исполнительных органах в установленном настоящим Законом порядке, если они способствовали предупреждению, пресечению или раскрытию преступлений.

Статья 9. Гарантии обеспечения безопасности граждан,
участвующих в обеспечении правопорядка

Граждане, участвующие в обеспечении правопорядка, находятся под защитой государства. Совершение в отношении указанных граждан противоправных действий в связи с их участием в мероприятиях по обеспечению правопорядка влечет ответственность, установленную законом.

Президент
Республики Казахстан

"Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкңметінің 2003 жылғы 29 желтоқсандағы N 1333 қаулысы

Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:
"Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжілісінiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

"Құқықтық тәртiпті қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы
туралы" Қазақстан Республикасының Заңы

Осы Заң құқықтық тәртiп пен қоғамдық қауiпсiздiктi қорғауға Қазақстан Республикасы азаматтарының өз еркiмен қатысуына байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.

1-бап. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы туралы заңнама

1. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы туралы заңнама Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң нормаларынан тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген ережелерден өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

2-бап. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы

1. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз eтуге азаматтардың қатысуы осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес құқық қорғау органдарына ерiктi түрде жәрдемдесуi арқылы жүзеге асырылады.
2. Құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге қатысушы азаматтар өз қызметiн заңдылық, адамның және азаматтың құқықтары мен еркiндiгiн құрметтеу және сақтау қағидаттары негiзiнде жүзеге асырады.

3-бап. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы мәселелерi бойынша жергiлiктi өкiлеттi және атқарушы органдардың құзыретi

1. Жергiлiктi өкiлеттi органдар құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуде құқық қорғау орындарында жәрдемдескен азаматтарды көтермелеуге қаражат бөлуге қатысты бюджеттiк бағдарламаларды қарайды және бекiтедi.
2. Жергiлiктi атқарушы органдар:
1) құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарды тіркейдi және олардың есебiн жүргiзедi;
2) құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарды көтермелеу жөнiндегi комиссияны құрады;
3) құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарға ақшалай сыйақы берудiң мөлшерiн анықтайды және көтермелеудiң тәртiбiн белгiлейдi.

4-бап. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге азаматтардың қатысуы мәселелерi бойынша құқық қорғау орындарының құзыретi

Құқық қорғау орындары:
1) бақылау-қадағалау функцияларымен байланысты емес құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларға азаматтарды тартудың тәртiбiн, нысандары мен түрлерiн белгiлейдi;
2) құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтар куәлігінiң үлгiсiн және жеңге тағатын эмблеманың (байламның) рәмiзiн әзiрлейдi және бекiтедi.
3) құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтар қызметiнiң мәселелерi бойынша жергiлiктi атқарушы органдармен өзара iс-қимыл жасасады;
4) құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарға құқық бұзушылықтың жолын кесу мен құқық бұзушыны ұстау кезiндегi олардың қылмыстық қол сұғушылықтардан қорғау және өзiн-өзi қорғау жөнiндегi құқықтарын түсiндiредi, сондай-ақ осы мәселелер бойынша оларға өзге де құқықтық көмек бередi.

5-бап. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарды тiркеу

1. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтар тиiстi жергiлiктi атқарушы органда мiндеттi тiркелуi тиiс. Осы мақсатта, құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысуға ниет бiлдiрген азамат жеке куәлiгiнiң немесе Қазақстан Республикасының азаматы паспортының көшiрмелерiн және оның медициналық сақтандырылғандығын растайтын құжатты қоса бере отырып, құқық қорғау органына өтiнiш бiлдiредi.
2. Өтiнiштi қабылдап алған құқық қорғау органы өтiнiшi келiп түскен күнiнен бастап бiр ай мерзiмде осы азаматты наркологиялық және психоневрологиялық есепке алу бойынша, сондай-ақ қылмыстық жауапкершiлiкке тартылуы мәнiне тексередi, ұсынылған құжаттар мен тексеру нәтижелерiнiң көшiрмелерiн қосып, жергiлiктi атқарушы органға тиiстi өтiнiш білдіредi немесе өтiнiш иесiне бас тарту шешiмiн қабылдау себебi көрсетiле отырып, жазбаша жауап жiбередi.
3. Жергiлiктi атқарушы орган келiп түскен өтiнiштi жетi жұмыс күні iшiнде қарайды, құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге ниет бiлдiрген азаматты тiркейдi және есепке алады, ол туралы құқық қорғау органын жазбаша түрде хабардар етедi.
4. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысуға кәмелетке толмағандар, оларға қатысты қылмыстық iс қозғалған немесе заңда белгiленген тәртiп бойынша соттылығы жойылмаған немесе алынбаған азаматтарға, сондай-ақ наркологиялық немесе психоневрологиялық ауытқулары бар ауру адамдарға рұқсат етiлмейдi.
5. Өтiнішті қабылдамауға негiз болған себептер жойылған жағдайда өтiнiш иесiнiң қайта өтiнiш беруiне кедергi болмайды.
6. Құқықтық тәртіптi қамтамасыз етуге азаматтың қатысуын тоқтатуға мыналар:
құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге одан әрi қатысуға ниетiнiң жоқтығы туралы өтiнiшi;
қылмыстық жауапкершiлiкке тартылуы;
ұдайы (бiр жылда екi және одан да көп) қасақана әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар жасауы;
оның Қазақстан Республикасының тысқары жерлерге тұрақты тұруға кетуі;
құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысуын болдырмайтын мән-жайлардың туындауы (психикалық, наркологиялық ауруы немесе Қазақстан Республикасы Yкiметi бекiткен тiзбеге сәйкес қоршаған ортаға қауiп төндiретін ауруы, өлiмi) негiз болып табылады.
7. Осы баптың 6-тармағында көрсетiлген мән-жайлар туындағанда, жергiлiктi атқарушы орган тиiстi құқық қорғау органының ұсынысы бойынша мұндай азаматты құқықтық тәртіптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтардың есебiнен шығарады.

6-бап. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтардың қызметiн шектеу

Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарға:
1) заңнамаға сәйкес құқық қорғау және басқа да мемлекеттiк органдардың ерекше құзыретiне жататын процессуалдық және өзге де қызметтi жүзеге асыруға;
2) құқық қорғау органдары қызметкерлерiнiң өкiлеттiктерiн иемденуге;
3) құқық қорғау органдары қызметкерлерiнiң заңды қызметiне бөгет жасауға;
4) құқықтық тәртiптi қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларға қатысу кезiнде куәгер болуға;
5) адамның және азаматтың ары мен абыройын түсiретiн немесе азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектейтiн iс-әрекеттер жасауға;
6) құқықтық тәртiптi қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларға қатысу кезiнде осы Заңның 7-бабының 3-тармақшасында көрсетiлген өзiн-өзi қорғау құралдарын қоспағанда құқық қорғау орындарының қару-жарағында болатын арнайы құралдарды пайдалануға тыйым салынады.

7-бап. Құқықтық тәpтiпті қамтамасыз етуге қатысушы азаматтардың құқықтары

1. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтар:
1) бақылау-қадағалау функцияларымен байланысы емес құқықтық тәртiптi қамтамасыз ету жөнiндегі iс-шараларда құқық қорғау органдарына жәрдемдесуге;
2) қылмыстар мен әкiмшiлiк құқық бұзушылықтардың алдын алуға және жолын кесуге;
3) өзiн-өзi қорғау құқық бұзушылықтың жолын кесу және құқық бұзушыларда ұстау мақсатында, егер де бұл мақсаттарға өзге құралдармен қол жеткізу мүмкiн болмаса және бұл ретте қажеттi шаралар шегінен шықпаған жағдайда заңда белгіленген тәртiппен сатып алынған газды қаруды және дене күшiн қолдануға;
4) Қазақстан Республикасы Қылмыстық-iс жүргізу кодексiнiң 133-бабында көрсетілген жағдайларда, егер қылмыс жасап ұсталған адамда қару және қылмыстық іс үшiн мәнi бар өзге де қауiптi заттар бар деп ұйғаруға негiз болса, ұсталушының киімiн тексеруге және ондағы заттарды құқық қорғау органына беру үшiн алып қоюға;
5) Құқық бұзушыларға құқықтық тәртiптi қамтамасыз ету мақсатында оларға қатысты қолданылатын шаралардың себептеpi мен негіздерiн және осыған орай туындайтын мұндай iс-әрекеттерге шағым беру құқықтарын түсіндіруге құқылы.

8-бап. Көтермелеу шаралары

1. Мыналар:
1) алғыс жариялау;
2) грамотамен марапаттау;
3) ақшалай сыйақы беру;
4) жергiлiкті өкiлеттi және атқарушы органдар өз құзыретi шегінде белгілейтiн өзге де шаралар құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарды көтермелеу шаралары болып табылады.
2. Құқықтық тәртiптi қамтамасыз етуге қатысушы азаматтарды құқық қорғау органының ұсыным хаты бойынша көтермелеу мәселелерiн тиiстi әкімдiктің шешiмiмен құрылған комиссия қарайды.
3. Комиссия құрамына жергілiкті өкiлеттi және атқарушы органдардың, сондай-ақ азаматты көтермелеуге ұсынған құқық қорғау органының өкiлдері кiредi. Бұл комиссия сондай-ақ қылмыстардың алдын алуға, жолын кecугe немесе оларды ашуға септiгiн тигізген, осы Заңда белгiленген тәртіппен жергiлiктi атқарушы органдарында тiркелмеген азаматтарды да көтермелеуге құқылы.

9-бап. Құқықтық тәртiпті қамтамасыз етуге қатысушы азаматтардың қауiпсiздігін қамтамасыз ету кепiлдiктepi

Құқық тәртiбiн қамтамасыз етуге қатысушы азаматтар мемлекеттің қорғауында болады. Құқық тәртібiн қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларға қатысуға байланысты көрсетiлген азаматтарға қатысты заңсыз iс-әрекеттер жасау заңда белгiленген жауапкершiлiкке әкеп соғады.

Қазақстан Республикасының
Президентi