Об утверждении Правил по организации летной работы в гражданской авиации Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 17 мая 2011 года № 532. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 25 сентября 2015 года № 782

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 25.09.2015 № 782 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 307.

В соответствии с подпунктом 24) статьи 13 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила по организации летной работы в гражданской авиации Республики Казахстан.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 17 мая 2011 года № 532

Правила по организации летной работы
в гражданской авиации Республики Казахстан

1. Общие положения

1. Правила по организации летной работы в гражданской авиации Республики Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 24) статьи 13 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации".
2. Настоящие Правила определяют порядок организации летной работы в гражданской авиации и являются обязательными для эксплуатантов гражданских воздушных судов, осуществляющих воздушные перевозки и авиационные работы, полеты в целях авиации общего назначения на воздушных судах с сертифицированной взлетной массой 5700 килограмм и более и воздушных судах с газотурбинными двигателями независимо от взлетной массы.
3. Организация летной работы включает:
1) планирование летной работы;
2) профессиональную подготовку летного состава;
3) допуск летного состава к полетам;
4) формирование экипажей воздушных судов;
5) квалификационные проверки летного состава;
6) тренировку летного состава;
7) разборы полетов;
8) контроль и анализ летной работы и безопасности полетов;
9) летно-методическую работу и ведение документации.
4. В настоящих Правилах используются следующие понятия:
1) авиакомпания - юридическое лицо, имеющее сертификат эксплуатанта гражданских воздушных судов;
2) авиационный персонал - физические лица, имеющие специальную и (или) профессиональную подготовку, осуществляющие деятельность по выполнению и обеспечению полетов воздушных судов, воздушных перевозок и авиационных работ, техническому обслуживанию воздушных судов, организации и обслуживанию воздушного движения, управлению воздушным движением;
3) уполномоченный орган в сфере гражданской авиации - центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области использования воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности гражданской и экспериментальной авиации;
4) предварительная подготовка - основной вид подготовки экипажа к полету (полетам), в процессе которой проводятся изучение материалов, подготовка документов, отработка действий и контроль готовности экипажа к выполнению задания на полет;
5) особо важные полеты - статус, присваиваемый уполномоченными Правительством Республики Казахстан государственными органами полетам воздушных судов, а также маршрутам (рейсам) их следования при воздушных перевозках охраняемых лиц Республики Казахстан;
6) командир воздушного судна - физическое лицо, в установленном порядке прошедшее соответствующее обучение, имеющее свидетельство пилота и допуск на право самостоятельного управления воздушным судном данного типа, в обязанности которого входит руководство деятельностью экипажа по организации и выполнению полетов;
7) член кабинного экипажа - лицо, относящееся к авиационному персоналу, которое в интересах безопасности и в целях обслуживания пассажиров и (или) перевозки грузов выполняет обязанности на борту воздушного судна, поручаемые ему эксплуатантом или командиром воздушного судна, но не являющееся членом летного экипажа;
8) командно-летный состав - должностные лица авиационного персонала, занимающие командную летную должность, имеющие допуск к инструкторской работе и действующее свидетельство авиационного персонала гражданской авиации;
9) командно-руководящий состав - должностные лица авиационного персонала гражданской авиации;
10) должностное лицо - лицо, постоянно или временно занимающее должность, связанную с выполнением организационно-распорядительных или административно-хозяйственных обязанностей;
11) предполетная подготовка - этап подготовки экипажа к выполнению предстоящего полета, содержащий операции с момента явки в аэродромный диспетчерский пункт (при авиационных работах - на рабочий аэродром) до момента запуска двигателя воздушного судна для полета;
12) летное подразделение - структурное подразделение организации гражданской авиации, задачей которого является организация летной работы, подготовка и выполнение полетов;
13) летная тренировка - процесс обучения летного состава в целях приобретения (восстановления) и поддержания навыков летной работы;
14) летная работа - работа, проводимая летным составом по выполнению задания на полет;
15) организация летной работы - система мероприятий по планированию летной работы и управлению летными подразделениями и экипажами воздушных судов гражданской авиации для обеспечения безопасности, регулярности и экономической эффективности полетов;
16) планирование летной работы - выработка порядка, последовательности и эффективных методов выполнения перспективных, текущих и оперативных планов работы летного состава организаций гражданской авиации в установленные сроки;
17) безопасность полета - комплекс мер, обеспечивающих безопасное проведение полетов, при котором риск причинения вреда жизни или здоровью людей или нанесения ущерба имуществу снижен до приемлемого уровня и поддерживается на этом либо более низком уровне посредством непрерывного процесса выявления источников опасности и контроля факторов риска;
18) летный состав - члены летного экипажа, имеющие специальную подготовку и свидетельство на право летной эксплуатации воздушного судна данного типа и (или) его оборудования;
19) летно-инструкторский состав - лица авиационного персонала гражданской авиации, занимающие должность инструктора, имеющие допуск к инструкторской работе по специальности, типу воздушного судна и действующее свидетельство авиационного персонала гражданской авиации;
20) летная проверка - процесс определения уровня знаний и навыков экипажа (членов экипажа) в целях и в сроки, устанавливаемые настоящими Правилами;
21) член летного экипажа - лицо, относящееся к авиационному персоналу, имеющее действующее свидетельство авиационного персонала, на которого возложены обязанности связанные с управлением воздушным судном в течение полетного времени;
22) член экипажа - лицо, относящееся к авиационному персоналу, назначенное для выполнения определенных обязанностей на борту воздушного судна в течение полетного времени;
23) разбор полетов в экипаже - анализ командиром воздушного судна (проверяющим) качества выполнения задания на полет каждым членом экипажа в целях совершенствования профессиональной подготовки членов экипажа, устранения и предупреждения отклонений в работе экипажа после доклада каждого члена экипажа.

2. Планирование летной работы

5. Целью планирования летной работы является обеспечение безопасности и регулярности полетов.
6. Планирование летной работы осуществляется в целях:
1) формирования и совершенствования процесса организации летной работы;
2) проведения профилактической работы по предупреждению авиационных происшествий и инцидентов, происходящих по вине летного состава;
3) подготовки необходимого количества летного состава с требуемым уровнем профессиональной подготовки;
4) развития учебно-методической базы и повышения эффективности ее использования в системе профессиональной подготовки летного состава.
7. Планирование летной работы осуществляется в соответствии с требованиями нормативно-правовых актов в сфере гражданской авиации, приказов, указаний и рекомендаций, а также согласно перспективным, текущим, оперативным (месячным, суточным) планам работы авиакомпании (эксплуатанта) с учетом данных анализа организации летной работы и состояния безопасности полетов за истекший период.
При планировании летной работы в авиакомпании (эксплуатантом) детально разрабатываются:
1) годовой план основных мероприятий по организации летной работы и обеспечению безопасности полетов;
2) годовой план-график проверок подразделений (экипажей).
8. Планы разрабатываются руководителем по организации летной работы с привлечением необходимых специалистов и утверждаются руководителем авиакомпании (эксплуатантом).
9. План основных мероприятий предусматривает:
1) формирование и совершенствование процесса организации летной работы;
2) построение целевой профилактической работы по предупреждению авиационных происшествий и их предпосылок, происходящих по вине летного состава;
3) развитие учебно-методической работы и повышение эффективности ее использования в системе профессиональной подготовки летного состава.
10. План-график проверок подразделений (экипажей), работающих в отрыве от базового аэродрома, составляется на период выполнения работ.
11. В летной службе авиакомпании (эксплуатанта) разрабатываются:
1) годовой план основных мероприятий;
2) план-график подготовки, тренировок и проверок командно-летного состава летной службы и проверок подразделений (экипажей);
3) ежемесячный план работы летной службы.
Планы разрабатываются руководителем летной службы с привлечением необходимых специалистов и утверждаются вышестоящим руководителем.
12. План основных мероприятий летной службы предусматривает:
1) совершенствование процессов организации летной работы;
2) развитие летно-методической базы и ее использование в процессе профессиональной подготовки летного состава;
3) разработку направлений целевой профилактической работы по предупреждению авиационных происшествий и инцидентов;
4) организацию подготовки необходимого количества экипажей с требуемым уровнем профессиональной подготовки.
13. План-график подготовки, тренировок и проверок содержит сведения по:
1) руководителю летного подразделения;
2) заместителю руководителя летной службы;
3) старшим авиационным специалистам летной службы;
4) местоположению проверяемых подразделений (экипажей) с датами (периодом) проверки.
При наличии в организации гражданской авиации одной летной службы без других летных подразделений дополнительно учитываются сведения на остальной летный и летно-инструкторский состав.
14. План работы летной службы составляется на каждый месяц и предусматривает проведение организационных и летно-методических мероприятий по обеспечению безопасности полетов и качества организации летной работы.
15. Контроль выполнения планов осуществляет руководитель летной службы.
16. В летном подразделении разрабатываются:
1) годовой план-график подготовки, тренировки и проверок;
2) план-график работы подразделения;
3) ежемесячный план-график работы и отдыха летного состава.
Планы разрабатываются командиром летного подразделения с привлечением необходимых специалистов и утверждаются руководителем летной службы авиакомпании (эксплуатанта).
17. План-график подготовки, тренировок и проверок содержит сведения на следующий командно-летный, инструкторский и летный состав подразделения:
1) командира летного подразделения;
2) пилотов-инструкторов;
3) командиров и членов экипажей.
18. План-график работы авиационного подразделения на месяц предусматривает проведение организационных, летно-методических мероприятий и мероприятий по обеспечению безопасности полетов.
19. Контроль выполнения планов осуществляет заместитель командира летного подразделения по летно-методической работе.
20. Оперативное планирование полетов осуществляется отделом планирования летной службы (службой обеспечения полетов), на основании расписаний движения воздушных судов, заявок на выполнение авиационных работ и на выполнение специальных рейсов, тренировочных и других полетов и необходимые данные для составления сводного оперативного плана представляются в центральную диспетчерскую службу авиакомпании (эксплуатанта).
21. Оперативное планирование полетов на авиационных работах осуществляется согласно заявке организации - заказчика авиационных работ, в зависимости от готовности воздушных судов, экипажей, инженерно-технического персонала и других служб, обеспечивающих полеты на авиационных работах.
22. Оперативный план полетов согласовывается с руководителями служб, обеспечивающих полеты, и утверждается руководителем авиакомпании (эксплуатанта).
23. Контроль выполнения оперативного плана и организации взаимодействия служб осуществляет руководитель службы обеспечения полетов авиакомпании (эксплуатанта).

3. Профессиональная подготовка летного состава

24. Правила профессиональной подготовки авиационного персонала, непосредственно участвующего в обеспечении безопасности полетов, утверждаются Правительством Республики Казахстан. Профессиональная подготовка летного состава проводится в целях получения, поддержания и повышения уровня профессиональных знаний и навыков, необходимых для выполнения своевременных и правильных действий членов экипажа, обеспечивающих безопасность полетов в ожидаемых условиях и особых ситуациях.
25. Профессиональная подготовка летного состава включает:
1) первоначальную подготовку;
2) переподготовку на другой тип воздушного судна (далее - ВС);
3) повышение квалификации;
4) поддержание квалификации летного состава.
26. Первоначальная подготовка проводится в целях получения и закрепления профессиональных знаний и навыков, удовлетворяющих требованиям, предъявляемым при выдаче свидетельств (сертификатов) авиационным специалистам.
27. Переподготовка летного состава проводится в целях получения и закрепления профессиональных знаний и практических навыков, необходимых для выполнения функциональных обязанностей в качестве члена экипажа на новом типе ВС.
28. Переподготовка летного состава проводится в сертифицированных авиационных учебных центрах, в том числе и иностранного государства, признанных уполномоченным органом. Переподготовка летного состава легкой и сверхлегкой авиации, не задействованного в коммерческих воздушных перевозках, проводится по утвержденным уполномоченным органом программам переподготовки летного состава эксплуатанта по типу ВС.
29. Повышение квалификации летного состава проводится в целях совершенствования профессиональных знаний и практических навыков. Командно-летный, инспекторский, инструкторский и летный состав проходит курсы повышения квалификации (далее - КПК) и ежегодный контроль знаний специальных дисциплин в аттестационных комиссиях авиакомпании (эксплуатанта) при продлении срока действия свидетельств.
30. Командно-летный, инспекторский, инструкторский и летный состав проходит КПК в сроки, устанавливаемые Правилами профессиональной подготовки авиационного персонала, непосредственно участвующего в обеспечении безопасности полетов.
От прохождения очередного КПК освобождаются лица:
1) получившие высшее образование по авиационной специальности в процессе летной работы;
2) прошедшие переподготовку на другой тип ВС.
31. Командно-летный, инспекторский, инструкторский и летный состав, не прошедший КПК в сроки согласно требованиям пункта 30 настоящих Правил к полетам не допускается.
32. Командно-летный, инспекторский и инструкторский состав, не прошедший летно-методические (инструкторские) курсы в сроки согласно требованиям пункта 30 настоящих Правил, к полетам в качестве проверяющего и (или) инструктора не допускается.
33. Командно-летному, инспекторскому и инструкторскому составу разрешается чередовать КПК по типу ВС и летно-методические курсы.
34. Оценки, полученные на курсах повышения квалификации, действительны для продления срока действия свидетельства (сертификата) авиационного персонала в течение одного года.
35. Поддержание квалификации летного состава включает:
1) теоретическую подготовку;
2) практические занятия на авиационной технике;
3) тренажерную подготовку;
4) летную подготовку.
36. Теоретическая подготовка включает:
1) анализ состояния организации летной работы и безопасности полетов;
2) изучение информации о доработках и изменениях конструкции ВС и его систем, вызывающих изменение правил летной эксплуатации;
3) анализ характерных отказов и неисправностей авиационной техники, методов их выявления и предупреждения;
4) анализ особенностей полетов и эксплуатации авиационной техники в различных условиях - сезонных, географических, рельефа местности и вулканической деятельности;
5) анализ характерных отклонений и ошибок, допущенных при выполнении полетов (по данным средств сбора полетной информации) и тренировках на тренажере;
6) анализ материалов подготовки к полетам в осенне-зимний и весенне-летний периоды.
37. Практические занятия на ВС проводятся в соответствии с планом профессиональной учебы. Обеспечение занятий возлагается на руководителя летной и инженерно-авиационной службы авиакомпании (эксплуатанта).
38. Тренажерная подготовка летного состава проводится в целях приобретения, поддержания и совершенствования практических навыков по действиям экипажа в различных условиях, в том числе в особых случаях полета.
39. Тренажерная подготовка осуществляется на следующих типах тренажеров:
1) специализированные тренажеры функциональных систем;
2) специализированные тренажеры членов экипажа;
3) тренажеры кабинных процедур;
4) комплексные пилотажные тренажеры;
5) тренажеры аварийного покидания.
40. Специализированный тренажер функциональных систем применяется в целях:
1) изучения работы систем ВС в различных эксплуатационных условиях;
2) отработки навыков и умений предполетной проверки и летной эксплуатации систем ВС в различных эксплуатационных условиях.
41. Специализированный тренажер члена экипажа применяется для закрепления полученных знаний, отработки навыков и умений эксплуатации систем ВС, а также взаимодействия в различных эксплуатационных условиях на рабочем месте члена экипажа.
42. Специализированный тренажер пилота применяется для закрепления знаний и отработки практических навыков, необходимых при взлете, полете по маршруту и заходе на посадку с использованием различных радиотехнических систем.
43. Специализированный тренажер штурмана применяется для закрепления знаний и отработки практических навыков выполнения процедур по правилам самолетовождения и навигации.
44. Специализированный тренажер бортинженера применяется для закрепления знаний и отработки практических навыков летной эксплуатации систем ВС в различных условиях эксплуатации.
45. Тренажер кабинных процедур применяется в целях:
1) отработки элементов взаимодействия при предстартовой подготовке членов экипажа, подготовке и проверке систем ВС перед запуском двигателей;
2) отработки элементов взаимодействия в экипаже при выполнении и контроле операций согласно контрольным листам и картам контрольной проверки;
3) отработки навыков и элементов взаимодействия в экипаже при запуске двигателей, после запуска, выполнении работ перед выруливанием, на предварительном и исполнительном старте, после посадки, перед выключением двигателей и после их выключения.
46. Тренажер аварийного покидания предназначен для закрепления знаний и отработки навыков по эксплуатации аварийно-спасательного снаряжения, а также для взаимодействия обучаемого с другими членами экипажа при вынужденной посадке и аварийном покидании ВС.
47. Тренажерная подготовка осуществляется с периодичностью один раз в шесть месяцев, объемом не менее 12 часов в год и включает следующие этапы:
1) наземную подготовку;
2) отработку элементов подготовки на тренажере;
3) послеполетный разбор.
Подменять тренировку на тренажере экзаменом на тренажере не допускается.
48. Лица, не прошедшие тренировку на тренажере в установленные сроки и не выполнившие в полном объеме программу тренировки, теряют право на дальнейшее выполнение полетов на данном типе ВС до прохождения соответствующей тренировки.
49. Лица, выполняющие полеты на двух типах воздушных судов, проходят тренировки на соответствующих типах тренажеров, последовательно чередуя их.
50. Лица, выполняющие полеты на трех (четырех) типах воздушных судов, проходят плановые тренировки на соответствующих типах тренажеров, чередуя их в следующем порядке:
1) в 1 и 3 кварталах по высшему типу ВС;
2) во 2 и 4 кварталах на других типах воздушных судов.
51. При отсутствии на территории Республики Казахстан комплексных тренажеров соответствующих типов воздушных судов, летный состав авиакомпаний (эксплуатантов) проходит тренировку на комплексных тренажерах в других странах, а при отсутствии таковых заменяется тренировкой в кабине обесточенного ВС на земле по методике эксплуатанта, согласованной с уполномоченным органом.
52. Летная подготовка выполняется в целях поддержания и совершенствования навыков управления ВС в различных условиях полета и включает:
1) выполнение командиром воздушного судна (далее - КВС) в сложных метеорологических условиях на ВС или комплексном тренажере не менее трех заходов в течение шести месяцев самостоятельно или с инструктором на борту;
2) выполнение КВС не менее трех заходов соответствующих присвоенному минимуму в реальных метеорологических условиях или с применением системы имитации видимости, на ВС или комплексном тренажере в течение двенадцати месяцев от даты присвоения минимума, либо от даты контрольно-проверочного полета на восстановление (подтверждение) минимума, из общего числа заходов на посадку один заход выполняется в автоматическом режиме (на воздушных судах, оборудованных автоматическими системами);
3) выполнение КВС двух полетов по маршруту в течение двенадцати месяцев в объеме не менее трех часов в реальных метеорологических условиях, соответствующих минимуму КВС по видимости (на воздушных судах, выполняющих полеты по правилам визуальных полетов на предельно-малых и малых высотах).
53. КВС, имеющему минимум для взлета по видимости 200 метров и менее, для подтверждения минимума необходимо выполнить в течение двенадцати месяцев не менее одного взлета при видимости 400 метров и менее или с применением системы имитации видимости в реальных условиях или на комплексном тренажере.
54. Лицам командно-летного, инспекторского, летно-инструкторского и командирам воздушных судов, допущенным к полетам на нескольких типах воздушных судов, необходимо:
1) выполнить установленные три захода в сложных метеорологических условиях или на комплексном тренажере или воздушном судне каждого типа ВС, чередуя их в течение года;
2) подтверждать присвоенный минимум командира воздушного судна на каждом типе ВС.
55. При отсутствии трех заходов в сложных метеорологических условиях, с применением системы имитации видимости или на комплексном тренажере, выполняется тренировка в аэродромных или рейсовых условиях с инструктором в составе экипажа. При этом лицо командно-летного (инспекторского, инструкторского) состава выполняет полет в качестве КВС.
56. КВС, не выполнивший установленного количества заходов, не допускается к полетам.
57. КВС, не подтвердивший присвоенный ему минимум, допускается к полетам по минимуму, повышенному на одну ступень, но не выше минимума первоначального допуска.
58. Летный состав, выполняющий полеты на воздушных судах западного производства, оборудованных системами автоматического захода на посадку и посадки, поддерживает навыки техники пилотирования в сложных метеорологических условиях и подтверждает присвоенный минимум на комплексных пилотажных тренажерах (Full Flight Simulator) при прохождении регулярной и сезонной тренажерной подготовки.
59. Сезонная подготовка летного состава включает:
1) теоретическую подготовку;
2) тренажерную подготовку;
3) предварительную подготовку;
4) проведение летно-технической конференции.
60. Теоретическая подготовка совмещается с профессиональной учебой. Теоретическая подготовка предусматривает вопросы эксплуатации воздушных судов, навигации, особенности выполнения и обеспечения полетов в предстоящий сезонный период.
61. Тренировка на тренажере проводится по программам плановой тренировки, применительно к условиям предстоящего сезонного периода.
62. На предварительной подготовке уточняются вопросы эксплуатации воздушных судов в осенне-зимний или весенне-летний периоды и особенности метеорологических условий на конкретных аэродромах и воздушных трассах. Итог предварительной подготовки - проведение командно-летным, инспекторским и инструкторским составом контроля знаний и готовности экипажей к работе в предстоящий период с оформлением его результатов в журнале предварительной подготовки.
63. Заключительным этапом сезонной подготовки экипажей является летно-техническая конференция, на которой заслушивается анализ организации летной работы и состояния безопасности полетов в сравнении с анализами прошедших периодов, даются рекомендации по работе в предстоящий период, и издается приказ о допуске летного состава к полетам.

4. Допуск летного состава к полетам

64. Лица командно-летного, инспекторского и инструкторского состава допускаются к выполнению полетов на воздушных судах:
1) пилоты - не более трех типов воздушных судов;
2) штурманы - не более четырех типов воздушных судов;
3) бортинженеры, бортмеханики - не более трех типов воздушных судов;
4) авиационный персонал нелетных специальностей - не более трех типов воздушных судов, на воздушных судах категории "В" и выше - не более двух типов.
65. Члены экипажей воздушных судов допускаются к выполнению полетов на воздушных судах:
1) пилоты - на двух типах воздушных судов;
2) штурманы, бортинженеры (бортмеханики), бортрадисты, бортоператоры - на двух типах воздушных судов.
66. Допуск пилотов и бортинженеров (бортмехаников) к полетам на двух типах воздушных судов производится при налете на каждом типе не менее 200 часов. Выполнение коммерческих воздушных перевозок в качестве КВС на ранее освоенном типе ВС разрешается при самостоятельном налете на этом типе не менее 1000 часов.
67. Для пилотов не допускается совмещение полетов на ВС с дисплейным приборным оборудованием и на ВС со стрелочным приборным оборудованием.
68. Допуск после перерыва в летной работе от 30 до 90 дней осуществляется при условии:
1) изучения учебных материалов и материалов разборов, а также информации по безопасности полетов;
2) проведения предварительной подготовки;
3) тренировки на тренажере или в рейсовых условиях в объеме не менее трех часов или двух заходов по схеме снижения и захода на посадку - для командиров воздушных судов и лиц командно-летного и инспекторского состава (летной специальности).
69. Допуск после перерыва в летной работе от 90 до 180 дней осуществляется при условии:
1) проведения предварительной подготовки;
2) изучения изменений конструкции и эксплуатации данного типа ВС;
3) проведения тренировки на тренажере в объеме, указанном в пункте 68 настоящих Правил.
70. Допуск после перерыва в летной работе от 180 дней до одного года осуществляется при условии:
1) проведения самостоятельной подготовки;
2) проведения предварительной подготовки;
3) изучения изменений конструкции и эксплуатации данного типа ВС;
4) проведения сезонной подготовки;
5) проведения тренировки на тренажере в объеме плановой тренировки;
6) проведения летной тренировки в производственных условиях в объеме, указанном в пункте 68 настоящих Правил.
71. При перерыве в полетах более одного года проводится:
1) теоретическая и практическая подготовка согласно подпунктам 1)-4) пункта 70 настоящих Правил;
2) тренировка на тренажере в объеме полутодовой подготовки;
3) для КВС - летная тренировка с закрепленным инструктором в объеме не менее 50 % программы ввода в строй согласно Программе подготовки летного состава по типу ВС (далее - ППЛС) авиакомпании (эксплуатанта), утверждаемой уполномоченным органом, а для вторых пилотов - тренировка в аэродромных или производственных условиях в объеме не менее пяти полетов;
4) проверка техники пилотирования и практической работы в полете.
72. При перерыве в полетах по видам авиационных работ более шести месяцев допуск летного состава к полетам осуществляется согласно пункту 70 настоящих Правил.
73. При перерыве в полетах три года и более проводится:
1) учеба на курсах переподготовки на тип ВС, на который авиационный специалист имел допуск к полетам или другой тип ВС;
2) летная тренировка и проверка техники пилотирования в объеме, согласно ППЛС с сокращением программы тренажерной и летной подготовки до 50 % для тех специалистов, которые ранее летали на данном типе ВС.
74. При перерыве в полетах более пяти лет специалист теряет право на допуск к полетам. Восстановление на летной работе осуществляется в объеме первоначальной подготовки летного состава на определенный тип ВС.

5. Формирование экипажа

75. Количественный состав экипажа определяется согласно требованиям Руководства по летной эксплуатации ВС (далее - РЛЭ). В авиакомпаниях применяются методы формирования как закрепленного, так и не закрепленного состава экипажа.
76. При формировании экипажа с введенным в строй КВС, необходимо подбирать членов экипажа, имеющих достаточный опыт работы на данном типе ВС и способных оказать практическую помощь в принятии грамотного и правильного решения для безопасного выполнения полетов.
77. Для выполнения полетов формируются экипажи, в состав которых включаются два пилота, допущенные к выполнению полетов в качестве КВС, имеющие одинаковые квалификацию и минимум командира воздушного судна.
С командирами воздушного судна, не имеющими допуска к полетам с правого пилотского сиденья, проводится дополнительная подготовка - тренировка на тренажере в объеме не менее трех часов для отработки навыков пилотирования и технологии взаимодействия в экипаже с правого пилотского сиденья.
78. Допуск к полетам при замене членов экипажа осуществляется:
1) при замене одного члена экипажа - после проведения с экипажем предварительной подготовки;
2) при замене двух и более членов экипажа, а также во вновь скомплектованном экипаже - после проведения с экипажем предварительной подготовки и контрольного полета на ВС или двух-трех полетов на тренажере;
3) для экипажа, формируемого в незакрепленном составе, по решению руководителя летной службы авиакомпании (эксплуатанта) - без дополнительной подготовки.
79. При невозможности использования запланированного для выполнения задания экипажа он заменяется резервным. При отсутствии резервного экипажа допускается временная замена одного из членов летного экипажа. В этом случае заменяющий член экипажа имеет самостоятельный налет на данном типе ВС не менее 200 часов. Замена члена экипажа в день вылета в экипаже, в котором КВС имеет самостоятельный налет на данном типе ВС менее 500 часов, не допускается.

6. Проверка летного состава на допуск к полетам

80. Проверка на допуск летного состава к полетам производится в следующих случаях:
1) перед первым полетом на ВС вновь освоенного типа;
2) перед первым самостоятельным полетом (по видам авиационных работ);
3) перед полетами в более сложных метеорологических условиях и времени суток (понижение минимума и допуск к ночным полетам);
4) перед полетами с использованием установленного на ВС нового оборудования и систем;
5) при подтверждении квалификации;
6) перед допуском к международным полетам.
81. Проверка специалистов для подтверждения допуска к выполнению международных полетов проводится не реже одного раза в год на международной воздушной линии (в районе авиационных работ на территории иностранного государства).
82. Проверка на подтверждение квалификации производится не реже одного раза в год, в первый год работы на ВС данного типа не реже одного раза в полгода. Разрешается совмещать проверку на подтверждение квалификации с проверкой для подтверждения допуска к выполнению международных полетов.
83. Проверка бортинженеров и бортмехаников производится инструкторским и командно-летным составом только данной специальности.
84. При полетах на воздушных судах нескольких типов проверки на допуск к полетам производятся отдельно по каждому типу ВС.
85. Допуск к самостоятельным полетам КВС с налетом не менее 1000 часов на данном типе ВС, КВС допущенных к внетрассовым полетам с посадками на площадки подобранные с воздуха и штурманов с налетом не менее 1000 часов осуществляется без провозки, за исключением горных аэродромов, указанных в специальном перечне, на которые провозка обязательна.

7. Тренировка летного состава

86. Цель тренировки летного состава - приобретение (восстановление) и поддержание навыков летной работы.
87. Тренировка летного состава осуществляется в виде:
1) тренажерной тренировки в целях отработки действий экипажа при попадании в сложные метеорологические условия, в особых случаях в полете, с использованием различных систем и режимов захода на посадку;
2) летной тренировки в целях получения (восстановления) и подтверждения летным составом определенного вида допуска (после перерыва в летной работе включительно);
3) аварийно-спасательной тренировки при сезонной подготовке в целях отработки действий экипажа в аварийной обстановке.
88. При организации и проведении тренировочных полетов летного состава проверяющим (тренирующим) назначается лицо командно-летного или инструкторского состава (летной специальности).
89. Оформление документации:
1) после окончания курсов повышения квалификации выдается свидетельство (сертификат);
2) тренировка на тренажере оформляется в задании на тренировку;
3) летная подготовка оформляется в соответствии с ППЛС;
4) результаты проверок и присвоенные допуска летного состава отражаются в летной книжке;
5) присвоенные допуска летного состава также записываются в свидетельство (сертификат) специалиста.

8. Разбор полетов

90. Разбор полетов является одной из основных форм повышения уровня безопасности полетов, профессиональной подготовки летного состава, эффективности и качества летной работы организации, подразделения, экипажа гражданской авиации.
91. Разбор полетов проводится в целях:
1) оценки состояния безопасности и регулярности полетов;
2) оценки работы каждого экипажа и летного подразделения в целом;
3) оценки состояния взаимодействия со службами, обеспечивающими полеты;
4) совершенствования профессиональной подготовки летного и командно-летного состава;
5) разработки мероприятий по профилактике авиационных происшествий и их предпосылок;
6) совершенствования организаторской, воспитательной и летно- методической работы командно-летного состава.
92. Разборы полетов подразделяются:
1) послеполетный разбор в экипаже проводится после выполнения каждого полета, на авиационных работах - по окончании летного дня;
2) разбор с командно-руководящим составом эксплуатанта проводится еженедельно;
3) разбор полетов в структурных подразделениях эксплуатанта проводится не реже одного раза в месяц;
4) внеплановый разбор полетов в целях оперативного изучения обстоятельств и причин авиационного события (происшествия) и выработай конкретных мероприятий, предупреждающих его повторение;
5) методический разбор полетов в целях повышения методической подготовки командно-летного состава подразделения.
Внеплановые и методические (показательные) разборы проводятся по решению командира подразделения или по указанию вышестоящего руководителя или уполномоченного органа.
93. На разбор полетов привлекается весь командно-руководящий, командно-летный, инструкторский и летный состав подразделения, а при необходимости - авиационные специалисты других подразделений и служб. В подразделениях, выполняющих авиационные работы, кроме того, при необходимости привлекаются специалисты организации-заказчика выполнения авиационных работ, а также лица, связанные с обеспечением этих работ.
94. Организует подготовку и проводит разбор полетов командир подразделения. Методический разбор проводится только вышестоящим руководителем.
95. Каждому разбору полетов предшествует тщательная и всесторонняя подготовка всего командно-летного и руководящего состава.
96. Разбор полетов, кроме внепланового и разбора с командно- руководящим составом предприятия, проводится по единой схеме, которая предусматривает общую (информационную), методическую и установочную части разбора.
Общая часть разбора является основной, на которой заслушиваются доклады командно-летного состава с анализом летной работы и состояния безопасности полетов за период, предшествовавший разбору.
Методическая часть включает детальный анализ наиболее характерных ошибок и нарушений, допущенных экипажами, намечаются меры по устранению и предупреждению этих нарушений. Также заслушиваются доклады на специальные темы и изучаются приказы и указания по летной работе и информация по безопасности полетов.
Установочной частью подводится итог разбора, оценивается работа подчиненных подразделений (экипажей) и ставится задача по обеспечению безопасности и регулярности полетов и выполнению производственного плана с учетом особенностей предстоящего периода.
97. Содержание разбора полетов в обязательном порядке доводится до всего командно-летного, инструкторского и летного состава, отсутствовавшего на разборе. Для этих целей содержание разбора записывается в специальном журнале (бланке) или на магнитной ленте. Материалы разборов хранятся в летно-методическом классе и ответственным за их хранение является руководитель летной службы (подразделения).

9. Анализ и контроль организации летной работы

98. Целью анализа организации летной работы является выявление причин, вызвавших или могущих вызвать отклонения в летной работе и привести к снижению уровня безопасности полетов.
99. Анализу подлежит:
1) планирование летной работы;
2) профессиональная подготовка летного состава;
3) формирование экипажей воздушных судов;
4) допуск летного состава к полетам;
5) предварительная и предполетная подготовка экипажей;
6) проверки работы летного состава;
7) полеты с проверяющим в составе экипажа;
8) разборы полетов;
9) летно-методическая работа;
10) летно-штабная документация.
100. Анализ организации летной работы и состояния безопасности полетов составляется эксплуатантами - ежеквартально и за год, авиационными учебными центрами (заведениями) - за первое полугодие и за год и представляются уполномоченному органу.
101. Контроль организации летной работы проводится в целях выработки мероприятий по ее дальнейшему совершенствованию. Контролю подлежат:
1) планы летной работы;
2) летно-штабная документация;
3) полетная и метеорологическая документация;
4) материалы проверок летного состава;
5) результаты полетов командно-летного состава;
6) информация службы движения, инженерно-авиационной службы и других служб, обеспечивающих полеты;
7) результаты инспекторских и выборочных осмотров воздушных судов и анализов эксплуатации авиационной техники;
8) материалы анализа полетной информации, бортовых и наземных средств регистрации параметров полета и речевого обмена;
9) материалы проверок инспекторов по безопасности полетов.

10. Летно-методическая работа

102. Летно-методическая работа представляет собой комплекс мероприятий, направленных на создание эффективной системы профессиональной подготовки командного и летного состава в целях достижения высокого уровня безопасности, регулярности и эффективности полетов.
103. Основными задачами летно-методической работы являются:
1) разработка и внедрение рациональных методов выполнения полетов, эффективных методов, средств и способов летного обучения членов экипажа воздушного судна на основе требований инженерной психологии и авиационной эргономики;
2) создание более совершенных форм и методов организации и проведения летной работы в гражданской авиации на основе достижений науки, техники и практического опыта работы предприятий;
3) совершенствование теоретических знаний, практических навыков и летно-методического мастерства командно-летного и инструкторского состава по обучению и воспитанию членов летных экипажей;
4) совершенствование системы изучения и практического освоения эксплуатации новых типов воздушного судна с учетом достижений и развития авиационной техники и практического опыта ее эксплуатации;
5) создание, оснащение и эффективное использование учебно- методической базы организаций гражданской авиации;
6) изыскание и эффективное применение средств и методов оценки уровня профессиональной подготовленности летного состава;
7) проведение летно-методических и летно-технических конференций по вопросам эксплуатации воздушных судов, обучения летного состава, подготовки к новым видам полетов, а также к сезонным полетам.
104. Летно-методическая работа обеспечивается:
1) целенаправленной организаторской, методической и воспитательной работой командно-летного состава с летным составом;
2) персональной ответственностью командно-летного состава за уровень профессиональной подготовленности и состояние дисциплины закрепленного за ним летного состава;
3) постоянным повышением квалификации и совершенствованием методической подготовки командно-летного, инспекторского, инструкторского и преподавательского состава путем самостоятельных занятий и прохождения курсов повышения квалификации;
4) постоянным контролем уровня профессиональной подготовки летного состава, выполнением требований настоящих Правил и других документов, регламентирующих организацию, обеспечение и проведение летно-методической работы;
5) четкой координацией взаимодействия между учебно-методическими организациями и авиационными предприятиями уполномоченным органом.
105. Летно-методическая работа планируется, организуется и осуществляется организациями гражданской авиации согласно перспективным и текущим планам, в соответствии с требованиями нормативных правовых актов в сфере гражданской авиации.
106. Планирование летно-методической работы в организациях гражданской авиации осуществляется в целях координации их деятельности, по разработке нормативных документов, технических средств обучения и учебных наглядных пособий.
107. Организация летно-методической работы возлагается:
1) в летных учебных заведениях - на заместителей первых руководителей и летно-методические отделы;
2) в организациях гражданской авиации - на заместителя первого руководителя по организации летной работы, при его отсутствии на руководителя летной службы;
3) в летной службе - на заместителей руководителя летной службы по организации летной работы и командиров летных подразделений.
108. Ведение летно-штабной документации осуществляется согласно инструкции по ведению летно-штабной документации, утверждаемой первым руководителем организации гражданской авиации и согласованной с уполномоченным органом.

Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағиданы бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 17 мамырдағы № 532 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 қыркүйектегі № 782 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 25.09.2015 № 782 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

«Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 13-бабынын 24) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағида бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 17 мамырдағы
№ 532 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағида

1. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясында ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі қағида (бұдан әрі — Қағида) «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 13-бабының 24) тармақшасына сәйкес әзірленген.
2. Осы Қағида азаматтық авиацияда ұшу жұмысын ұйымдастыру тәртібін анықтайды және әуеде тасымалдауды және авиациялық жұмыстарды, жалпы мақсаттағы авиация мақсатында сертификатталған ұшып көтерілу массасы 5700 килограмм және одан да астам әуе кемелерімен және ұшып көтерілу массасынан тәуелсіз газтурбиналық қозғалтқыштары бар әуе кемелерімен ұшуды жүзеге асыратын азаматтық әуе кемелерін пайдаланушылар үшін міндетті болып табылады.
3. Ұшу жұмысын ұйымдастыру мыналардан тұрады:
1) ұшу жұмысын жоспарлау;
2) ұшу құрамының кәсіби даярлығы;
3) ұшу құрамына ұшуға рұқсат беру;
4) әуе кемелерінің экипаждарын қалыптастыру;
5) ұшу құрамын біліктілік тексерістері;
6) ұшу құрамын жаттықтыру;
7) ұшуды талдау;
8) ұшу жұмысын және ұшу қауіпсіздігін бақылау және талдау;
9) ұшу-әдістемелік жұмысы мен құжаттаманы жүргізу.
4. Осы Қағидада мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) авиакомпания - азаматтық әуе кемелерін пайдаланушының сертификаты бар заңды тұлға;
2) авиация персоналы - арнайы және (немесе) кәсіптік даярлығы бар, әуе кемелерінің ұшуын, әуе тасымалдары мен авиациялық жұмыстарды орындау және қамтамасыз ету, әуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету, әуе қозғалысын ұйымдастыру және оған қызмет көрсету, әуе қозғалысын басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жеке адамдар;
3) азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган - Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және азаматтық және эксперименттік авиация қызметі саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;
4) алдын ала даярлық - оның процесінде материалдарды зерделеу, құжаттарды дайындау, іс-әрекеттерді пысықтау және ұшуға тапсырманы орындауға экипаждың даярлығын бақылау жүргізілетін экипажды ұшуға (ұшуға) дайындаудың негізгі түрі;
5) аса маңызды ұшу - Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының күзетілетін адамдарын әуемен тасымалдау кезінде әуе кемелерінің ұшуына, сондай-ақ олардың ұшатын маршруттарына (рейстеріне) беретін мәртебе;
6) әуе кемесінің командирі - белгіленген тәртіппен тиісті оқудан өткен, ұшқыштың куәлігі және аталған әуе кемесінің түрінде өз бетімен басқару құқығына рұқсаты бар, міндетіне ұшуды ұйымдастыру мен орындау жөніндегі экипаждың қызметін басқару кіретін жеке адам;
7) кабиналық экипаж мүшесі - қауіпсіздік мүддесіне орай және жолаушыларға қызмет көрсету және (немесе) жүктерді тасымалдау мақсатында әуе кемесінің бортында пайдаланушы немесе әуе кемесінің командирі өзіне тапсыратын міндеттерді орындайтын, авиация персоналына жататын, бірақ ұшу экипажының мүшесі болып табылмайтын тұлға;
8) командалық-ұшу құрамы - инструкторлық жұмысқа рұқсаты және азаматтық авиацияның авиация персоналының қолданыстағы куәлігі бар командалық ұшу лауазымын атқаратын авиация персоналының лауазымды тұлғалары;
9) командалық-басқарушы құрам — азаматтық авиацияның авиация персоналының лауазымды тұлғалары;
10) лауазымды тұлға — ұйымдық-өкімдік немесе әкімшілік-шаруашылық міндеттерді орындауға байланысты лауазымды тұрақты немесе уақытша атқаратын тұлға;
11) ұшу алдындағы даярлық — әуеаймақтық диспетчерлік пунктке (авиациялық жұмыс кезінде - жұмыс әуеайлағына) келген сәттен бастап әуе кемесінің қозғалтқышын ұшу үшін іске қосқан сәтке дейінгі операциялардан тұратын алдағы ұшуды орындауға экипажды дайындау кезеңі;
12) ұшу бөлімшесі - ұшу жұмысын ұйымдастыру, ұшуды дайындау мен орындау міндеті болып табылатын азаматтық авиация ұйымының құрылымдық бөлімшесі;
13) ұшу жаттығуы - ұшу жұмысының дағдыларын алу (қалпына келтіру) және қолдау мақсатында ұшу құрамын оқыту процесі;
14) Ұшу жұмысы — ұшу тапсырмаларын орындау бойынша ұшу құрамы жүргізетін жұмыс;
15) ұшу жұмысын ұйымдастыру - ұшудың қауіпсіздігін, тұрақтылығын және экономикалық тиімділігін қамтамасыз ету үшін ұшу жұмысын жоспарлау және ұшу бөлімшелері мен азаматтық авиацияның әуе кемелерінің экипаждарын басқару бойынша іс-шаралар жүйесі;
16) ұшу жұмысын жоспарлау - азаматтық авиация ұйымдары ұшу құрамының перспективалы, ағымдағы және жедел жұмыс жоспарларын белгіленген мерзімдерде орындаудың тәртібін, кезектілігін және тиімді әдістерін әзірлеу;
17) ұшу қауіпсіздігі - ұшудың қауіпсіз жүргізілуін қамтамасыз ететін шаралар кешені, бұл ретте адамдардың өміріне немесе денсаулығына зиян келтіру немесе мүлкіне залал келтіру тәуекелі шекті деңгейге дейін төмендетіледі және қауіптілік көздерін анықтаудың және тәуекел факторларын бақылаудың үздіксіз процесі арқылы осындай не бұдан да төмен деңгейде сақталады;
18) ұшу құрамы - арнайы даярлығы және аталған әуе кемесінің түрінде және (немесе) оның жабдығын ұшуға пайдалану құқығына куәлігі бар ұшу экипажының мүшелері;
19) ұшу-инструкторлық құрам — мамандығы, әуе кемесінің түрі бойынша инструкторлық жұмысқа рұқсаты және азаматтық авиацияның авиация персоналының қолданыстағы куәлігі бар инструктор лауазымын атқаратын азаматтық авиацияның авиация персоналының тұлғалары;
20) ұшу тексерісі — осы Қағидада белгіленген мақсатта және мерзімде экипаждың (экипаж мүшелерінің) білімі мен дағдыларының деңгейін айқындау процесі;
21) ұшу экипажының мүшесі — авиация персоналына жататын, авиация персоналының қолданыстағы куәлігі бар, ұшу уақыты ішінде әуе кемесін басқаруға байланысты міндеттер жүктелген тұлға;
22) экипаж мүшесі - авиация персоналына жататын, ұшу уақыты ішінде әуе кемесінің бортында белгілі бір міндеттерді орындау үшін тағайындалған тұлға;
23) экипажда ұшуды тексеру - экипаж мүшелерінің кәсіби даярлығын жетілдіру, экипаждың әрбір мүшесінің баяндамасынан кейін жұмыстағы ауытқушылықтарды жою және алдын алу мақсатында әуе кемесі командирінің (тексерушінің) экипаждың әрбір мүшесінің ұшуға арналған тапсырманы орындау сапасын талдауы

2. Ұшу жұмысын жоспарлау

5. Ұшу жұмысын жоспарлаудың мақсаты ұшудың қауіпсіздігін және тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.
6. Ұшу жұмысын жоспарлау мына мақсаттарда жүзеге асырылады:
1) ұшу жұмысын ұйымдастыру процесін қалыптастыру және жетілдіру;
2) ұшу құрамының кінәсынан болатын авиациялық оқиғаларды және инциденттерді алдын алу жөніндегі профилактикалық жұмысты жүргізу;
3) талап етілетін деңгейдегі кәсіби дайындығы бар қажетті мөлшерде ұшу құрамын дайындау;
4) оқу-әдістемелік базасын дамыту және оны ұшу құрамын кәсіби даярлау жүйесінде пайдаланудың тиімділігін арттыру.
7. Ұшу жұмысын жоспарлау азаматтық авиация саласындағы нормативтік-құқықтық актілер, бұйрықтар, нұсқаулар мен ұсынымдарының талаптарына, сондай-ақ авиакомпанияның (пайдаланушының) өткен кезеңдегі ұшу жұмысын ұйымдастыруды және ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдау деректерін ескере отырып перспективалы, ағымдағы, жедел жұмыс жоспарларына (айлық, тәуліктік) сәйкес жүзеге асырылады.
Авиакомпанияда (пайдаланушы) ұшу жұмысын жоспарлау кезінде мынадай іс-шаралар толық әзірленеді:
1) ұшу жұмысын ұйымдастыру және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі негізгі іс-шаралардың жылдық жоспары;
2) бөлімшелерді (экипаждарды) тексерудің жылдық жоспар-кестесі.
8. Жоспарларды қажетті мамандарды тарта отырып, ұшу жұмысын ұйымдастыру жөніндегі басшы әзірлейді және авиакомпанияның (пайдаланушының) басшысы бекітеді.
9. Негізгі іс-шаралар жоспарында мыналар көзделген:
1) ұшу жұмысын ұйымдастыру процесін қалыптастыру және жетілдіру;
2) ұшу құрамының кінәсынан болатын авиациялық оқиғаларды және олардың алғы шарттарын алдын алу бойынша мақсатты профилактикалық жұмысты жасау;
3) оқу-әдістемелік жұмысты дамыту және оны ұшу құрамын кәсіби даярлау жүйесінде пайдаланудың тиімділігін арттыру.
10. Базалық әуеайлақтан тыс жұмыс істейтін бөлімшелерді (экипаждарды) тексерудің жоспар-кестесі жұмысты орындау кезеңіне жасалады.
11. Авиакомпанияның (пайдаланушының) ұшу қызметінде:
1) негізгі іс-шаралардың жылдық жоспары;
2) ұшу қызметінің командалық-ұшу құрамының дайындалу, жаттығу мен тексерудің және бөлімшелерді (экипаждарды) тексерудің жоспар-кестесі;
3) ұшу қызметінің ай сайынғы жұмыс жоспары әзірленеді.
Жоспарларды қажетті мамандарды тарта отырып, ұшу қызметінің басшысы әзірлейді және оны жоғары тұрған басшы бекітеді.
12. Ұшу қызметінің негізгі іс-шаралар жоспарында мыналар көзделеді:
1) ұшу жұмысын ұйымдастыру процесін жетілдіру;
2) оқу-әдістемелік базасын дамыту және оны ұшу құрамын кәсіби даярлау процесінде пайдалану;
3) авиациялық оқиғалар мен инциденттердің алдын алу бойынша мақсатты профилактикалық жұмыс бағыттарын әзірлеу;
4) талап етілетін деңгейдегі кәсіби дайындығы бар қажетті мөлшерде экипаждарды даярлауды ұйымдастыру.
13. Дайындау, жаттығу және тексерудің жоспар-кестесінде:
1) ұшу бөлімшесінің басшысы;
2) ұшу қызметі басшысының орынбасары;
3) ұшу қызметінің аға авиациялық мамандары;
4) тексеру күні (кезеңі) бар тексерілетін бөлімшелердің (экипаждардың) орналасқан орны.
Азаматтық авиация ұйымдарында басқа ұшу бөлімшелерінсіз бір ғана ұшу қызметі болған жағдайда қосымша қалған ұшу және ұшу-инструкторлық құрам туралы мәліметтер ескеріледі.
14. Ұшу қызметінің жұмыс жоспары әрбір айға жасалады және ұшу қауіпсіздігі мен ұшу жұмысын ұйымдастырудың сапасын қамтамасыз ету жөніндегі ұйымдастыру және ұшу-әдістемелік іс-шараларды өткізуді көздейді.
15. Жоспарлардың орындалуын бақылауды ұшу қызметінің басшысы жүзеге асырады.
16. Ұшу бөлімшелерінде:
1) дайындалу, жаттығу және тексерудің жылдық жоспар-кестесі;
2) бөлімшелердің жұмыс жоспар-кестесі;
3) ұшу құрамының жұмыс және демалысының ай сайынғы жоспар-кестесі.
Жоспарларды қажетті мамандарды тарта отырып, ұшу бөлімшесінің командирі әзірлейді және авиакомпанияның (пайдаланушының) ұшу қызметінің басшысы бекітеді.
17. Дайындау, жаттығу және тексерудің жоспар-кестесінде келесі
командалық-ұшу, инструкторлық және бөлімшенің ұшу құрамы туралы
мынадай мәліметтер бар:
1) ұшу бөлімшесінің командирі;
2) ұшқыш-инструкторлар;
3) экипаж командирлері мен мүшелері.
18. Авиациялық бөлімше жұмысының бір айлық жоспар-кестесінде ұйымдастыру, ұшу-әдістемелік іс-шаралар және ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар көзделген.
19. Жоспарлардың орындауын бақылауды ұшу-әдістемелік жұмысы жөніндегі ұшу бөлімшесі командирінің орынбасары жүзеге асырады.
20. Ұшуды жедел жоспарлауды ұшу қызметінің жоспарлау (ұшуды қамтамасыз ету қызметі) бөлімі әуе кемелері қозғалысының кестесі, авиациялық жұмыстарды орындау үшін және арнайы рейстерді, жаттығу мен басқа да ұшуды орындау үшін өтінімдер негізінде жүзеге асырады және жедел жиынтық жоспарды құруға қажетті деректер авиакомпанияның (пайдаланушының) орталық диспетчерлік қызметіне ұсынылады.
21. Авиациялық жұмыстардағы ұшуды жедел жоспарлау авиациялық жұмыстарға тапсырыс беруші ұйымның өтініміне сәйкес әуе кемелерінің, экипаждардың, инженерлік-техникалық персонал мен авиациялық жұмыстарда ұшуды қамтамасыз ететін басқа да қызметтердің дайындығына байланысты жүзеге асырылады.
22. Ұшудың жедел жоспары ұшуды қамтамасыз ететін қызметтердің басшыларымен келісіледі және авиакомпания (пайдаланушының) басшысы бекітеді.
23. Жедел жоспардың орындалуын бақылауды және қызметтердің өзара іс-қимылын ұйымдастыруды авиакомпанияның (пайдаланушының) ұшуды қамтамасыз ету қызметінің басшысы жүзеге асырады.

3. Ұшу құрамын кәсіби даярлау

24. Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиация персоналын кәсіби даярлау қағидасын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Ұшу құрамын кәсіби даярлау болжанатын жағдайлар мен ерекше жағдайларда ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін экипаж мүшелерінің уақтылы және дұрыс іс-қимылдарын орындау үшін қажетті кәсіби білімдері мен дағдыларын алу, қолдау мен арттыру мақсатында жүргізіледі.
25. Ұшу құрамын кәсіби даярлау:
1) бастапқы даярлықты;
2) әуе кемесінің (бұдан әрі — ӘК) басқа түріне қайта даярлауды;
3) біліктілікті арттыруды;
4) ұшу құрамының біліктілігін қолдауды қамтиды.
26. Бастапқы даярлық авиациялық мамандарға куәліктерді (сертификаттарды) беру кезінде ұсынылатын талаптарға сәйкес келетін кәсіби білімдер мен дағдыларды алу мен бекіту мақсатында жүргізіледі.
27. Ұшу құрамын қайта даярлау ӘК жаңа түрінде экипаж мүшесі ретінде функционалдық міндеттерді орындау үшін қажетті кәсіби білімдер мен практикалық дағдыларды алу мен бекіту мақсатында жүргізіледі.
28. Ұшу құрамын қайта даярлау, соның ішінде уәкілетті орган таныған шетелдік мемлекеттің сертификатталған авиациялық оқу орталықтарында жүргізіледі. Коммерциялық әуе тасымалдарына тартылмаған жеңіл және аса жеңіл авиацияның ұшу құрамын қайта даярлау уәкілетті орган бекіткен ӘК түрі бойынша пайдаланушының ұшу құрамын қайта даярлау бағдарламалары бойынша жүргізіледі.
29. Ұшу құрамының біліктілігін арттыру кәсіби білімдері мен практикалық дағдыларын жетілдіру мақсатында жүргізіледі. Командалық-ұшу, инспекторлық, инструкторлық және ұшу құрамы біліктілікті арттыру курстарынан (бұдан әрі - БАК) өтеді және куәліктерді қолдану мерзімін ұзарту кезінде авиакомпанияның (пайдаланушының) аттестациялық комиссияларында арнайы пәндерде білімді бақылаудан жыл сайын өтеді.
30. Командалық-ұшу, инспекторлық, инструкторлық және ұшу құрамы Ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей қатысатын авиация персоналын кәсіби даярлау қағидасында белгіленген мерзімдерде БАК өтеді.
Кезекті БАК-ты өтуден мынадай тұлғалар босатылады:
1) ұшу жұмысы процесінде авиациялық мамандық бойынша жоғары білімі бар;
2) ӘК басқа түріне қайта даярлауды өткендер.
31. Осы Қағиданың 30-тармағының талаптарына сәйкес мерзімдерде БАК өтпеген командалық-ұшу, инспекторлық, инструкторлық және ұшу құрамы ұшуға жіберілмейді.
32. Осы Қағиданың 30-тармағының талаптарына сәйкес мерзімдерде ұшу-әдістемелік (инструкторлық) курсын өтпеген командалық-ұшу, инспекторлық және инструкторлық құрам тексеруші және (немесе) инструктор ретінде ұшуға жіберілмейді.
33. Командалық-ұшу, инспекторлық және инструкторлық құрамға ӘК түрі бойынша БАК-ты және ұшу-әдістемелік курстарын алмастыруға рұқсат етіледі.
34. Біліктілікті арттыру курстарында алынған бағалар бір жыл ішінде авиациялық персонал куәлігінің (сертификатының) қолданылу мерзімін ұзарту үшін жарамды.
35. Ұшу құрамының біліктілігін қолдау:
1) теориялық даярлықты;
2) авиациялық техникада практикалық сабақтарды;
3) тренажерлық даярлықты;
4) ұшу даярлығын қамтиды.
36. Теориялық даярлық:
1) ұшу жұмысын ұйымдастырудың жай-күйі мен ұшудың қауіпсіздігін талдауды;
2) ұшуды пайдалану қағидасын өзгертуге әкелетін ӘК мен оның жүйелерінің конструкциясын пысықтау және өзгерту туралы ақпаратты;
3) авиациялық техникадан сипаттық бас тарту мен ақаулықтарын, оларды анықтау мен алдын алу әдістерін талдауды;
4) әртүрлі маусымдық, географиялық, жер бедері және вулкандық іс-әрекет - жағдайларында ұшу ерекшеліктері мен авиациялық техниканы пайдалануды талдауды;
5) ұшуды орындау (ұшу ақпаратын жинау құралдарының деректері бойынша) және тренажерлердегі жаттығулар кезіндегі жіберілген өзіндік ауытқулар мен қателерді талдауды;
6) күзгі-қысқы және көктемгі-жазғы кезеңдерде ұшуға даярлық материалдарын талдауды қамтиды.
37. ӘК практикалық сабақтар кәсіби оқытудың жоспарына сәйкес жүргізіледі. Сабақтарды қамтамасыз ету авиакомпанияның (пайдаланушының) ұшу және инженерлік-авиациялық қызметінің басшысына жүктеледі.
38. Ұшу құрамын тренажерлік даярлық экипаждың түрлі жағдайлардағы, оның ішінде ұшудың ерекше жағдайларындағы іс-қимылдары бойынша практикалық дағдыларды алу, қолдау және жетілдіру мақсатында жүргізіледі.
39. Тренажерлік даярлық тренажерлардың мынадай түрлерінде жүзеге асырылады:
1) функционалдық жүйелердің мамандандырылған тренажерлары;
2) экипаж мүшелерінің мамандандырылған тренажерлары;
3) кабиналық рәсімдердің тренажерлары;
4) кешенді пилотаждық тренажерлар;
5) авариялық түсу тренажерлары.
40. Функционалдық жүйелердің мамандандырылған тренажері:
1) әртүрлі пайдалану жағдайларында ӘК жүйелерінің жұмысын зерделеу;
2) әртүрлі пайдалану жағдайларда ӘК жүйелерін ұшу алдында және ұшу үшін пайдалану үшін дағдылар мен білімдерді жетілдіру мақсаттарында қолданылады.
41. Экипаж мүшесінің мамандандырылған тренажері алынған білімдерді бекіту, ӘК жүйелерін пайдалану дағдылары мен білімін пысықтау, сондай-ақ экипаж мүшесінің жұмыс орнындағы әртүрлі пайдалану жағдайларында өзара іс-қимыл үшін қолданылады.
42. Пилоттың мамандандырылған тренажері әртүрлі радиотехникалық жүйелерді пайдаланумен, бағыт бойынша ұшар кезде, ұшқанда және отырғызу қажетті білімді бекіту және практикалық дағдыларды жетілдіру үшін қолданылады.
43. Штурманның мамандандырылған тренажері ұшақты жүргізу мен навигация қағидалары бойынша рәсімдерді орындау бойынша білімді бекіту және практикалық дағдыларды жетілдіру үшін қолданылады.
44. Бортинженердің мамандандырылған тренажері пайдаланудың әртүрлі жағдайларында білімдерді бекіту және ӘК жүйелерін ұшу үшін пайдаланудың практикалық дағдыларын жетілдіру үшін қолданылады.
45. Кабиналық рәсімдердің тренажері:
1) экипаж мүшелерін старт алдындағы даярлық, ӘК жүйелерін қозғалтқыштарды қосу алдында даярлау мен тексеру кезінде өзара іс-қимыл элементтерін пысықтау;
2) бақылау парақтары мен бақылау тексеру картасына сәйкес операцияларды орындау мен бақылау кезінде экипаждағы өзара іс-қимыл элементтерін өңдеу;
3) қозғалтқышты қосу, қосқаннан кейін, рульді түзету алдында жұмыстарды орындау кезінде, алдын ала және орындау стартта, отырғызғаннан кейін, қозғалтқыштарды сөндіру алдында және оларды сөндіргеннен кейін экипаждағы дағдыларды және өзара іс-қимыл элементтерін пысықтау мақсаттарында қолданылады.
46. Авариялық түсу экипажы авариялық-құтқару жабдықты пайдалану бойынша білімді бекіту және дағдыларды жетілдіру, сондай-ақ оқытылатынның экипаждың басқа мүшелерімен мәжбүрлі отырғызу және ӘК авариялық түсу кезінде өзара іс-қимыл бойынша дағдыларды жетілдіруге арналған.
47. Тренажерлық даярлық жылына 12 сағаттан кем емес көлемде, алты айда бір рет кезеңділігімен жүзеге асырылады және мынадай кезеңдерді қамтиды:
1) жер үстіндегі даярлық;
2) тренажерде даярлық элементтерін пысықтау;
3) ұшудан кейін тексеру.
Тренажердегі жаттығуды тренажердегі емтиханмен ауыстыруға жол берілмейді.
48. Белгіленген мерзімдерде тренажерда жаттығудан өтпеген және жаттығудың бағдарламасын толық көлемде орындамаған тұлғалар тиісті жаттығудан өткенге дейін ӘК осы түрінде ұшуды одан әрі орындау құқығын жоғалтады.
49. Әуе кемелерінің екі түрінде ұшуды орындайтын тұлғалар оларды кезекпен алмастыра отырып, тренажерлардың тиісті түрлерінде жаттығудан өтеді.
50. Әуе кемелерінің үш (төрт) түрінде ұшуды орындайтын тұлғалар тренажерлардың тиісті түрлерінде, оларды мынадай тәртіппен алмастыра отырып, жаттығудан өтеді:
1) 1 және 3-тоқсандарда ӘК жоғарғы түрі бойынша;
2) 2 және 4-тоқсандарда әуе кемесінің басқа түрлерінде.
51. Қазақстан Республикасының аумағында әуе кемелерінің түріне сәйкес кешенді тренажерлар болмаған жағдайда, авиакомпанияның (пайдаланушылардың) ұшу құрамы басқа елдердегі кешенді тренажерларда жаттығады, ал олар болмаған жағдайда уәкілетті органмен келісілген пайдаланушының әдістемесі бойынша жердегі ажыратылған ӘК кабинасындағы жаттығумен ауыстырылады.
52. Ұшу дайындығы ұшудың әртүрлі жағдайларында ӘК басқару дағдыларын қолдау және жетілдіру мақсатында орындалады және мыналарды қамтиды:
1) әуе кемесі командирінің (бұдан әрі - ӘКК) күрделі метеорологиялық жағдайда немесе кешенді тренажерда алты ай ішінде дербес немесе борттағы инструктормен бірге үш реттен кем емес қонуға бет алуды орындауы;
2) нақты метеорологиялық жағдайда берілген минимумге сәйкес келетін немесе көрінімді елестететін жүйені қолдана отырып, ӘК немесе кешенді тренажерда минимумды беру күнінен немесе минимумды қалпына келтіруге (растауға) арналған бақылау-тексеру күнінен он екі ай ішінде ӘКК үштен кем емес қонуды орындауы. Қонуға бет алудың жалпы санынан бір қону автоматтандырылған режимде орындалады (автоматтандырылған жүйелермен жабдықталған әуе кемелерінде);
3) ӘКК көрінім бойынша ӘКК минимумына сәйкес келетін нақты метерологиялық жағдайда үш сағаттан кем емес көлемде он екі сағат ішінде маршрут бойынша екі ұшуды орындауы (шектелген-шағын және шағын биіктіктерде визуалды ұшу қағидалары бойынша ұшуды орындайтын ұшу кемелерінде).
53. 200 метр және одан кем көрінім бойынша ұшуға арналған минимумы бар ӘКК, минимумды растау үшін 400 метр көрінім кезінде немесе нақты жағдайда немесе кешенді тренажерда көрінімді елестететін жүйесін қолдана отырып, он екі ай ішінде біреуден кем емес ұшуды орындауы қажет.
54. Командалық-ұшу, инспекторлық, ұшу-инструкторлық тұлғалар және бірнеше әуе кемелері түрлерінде ұшуға жіберілген әуе кемелерінің командирлері:
1) күрделі метеорологиялық жағдайда немесе әуе кемесінің әр түріндегі кешенді тренажерде, оларды жыл ішінде ауыстыра отырып, белгіленген үш қонуды орындауы;
2) ӘК-тің әр түрінде ӘКК-не берілген минимумды растау.
55. Көрінімді имитациялайтын жүйені қолдана отырып, күрделі метерологиялық жағдайда немесе кешенді тренажерда үш рет қону болмаған кезде экипаж құрамындағы инструктормен әуеайлақтық немесе рейстік жағдайда жаттығу орындалады. Бұл ретте командалық-ұшу (инспекторлық, инструкторлық) құрамының тұлғасы ӘКК ретінде ұшуды орындайды.
56. Қонудың белгіленген санын орындамаған ӘКК ұшуға жіберілмейді.
57. Оған берілген минимумды растамаған, ӘКК бір сатыға артық, бірақ бастапқы рұқсат минимумынан жоғары емес минимум бойынша ұшуға жіберіледі.
58. Қонуға автоматтандырылған бет алу және қону жүйесімен жабдықталған, шетелде өндірілген әуе кемелерінде ұшуды орындайтын ұшу құрамы күрделі метеорологиялық жағдайда басқарып ұшу техникасының дағдыларын ұстанады және тұрақты және маусымдық тренажерлық дайындықтан өту кезінде кешенді пилотаждық тренажерда (Full Flight Simulator) берілген минимумды растайды.
59. Ұшу құрамын маусымдық дайындау мыналарды қамтиды:
1) теориялық дайындықты;
2) тренажерлық дайындықты;
3) алдын ала дайындықты;
4) ұшу-техникалық конференцияны өткізу.
60. Теориялық дайындық кәсіби оқумен ұштастырылады. Теориялық дайындық әуе кемелерін, навигацияны пайдалану мәселелерін, алдағы маусымдық кезеңде ұшуды орындау және қамтамасыз ету ерекшеліктерін кездейді.
61. Тренажерда жаттығу алдағы маусымдық кезең жағдайына байланысты жоспарлы жаттығу бағдарламасы бойынша өткізіледі.
62. Алдын ала дайындықта әуе кемелерін күзгі-қысқы немесе көктемгі- жазғы кезеңде пайдалану мәселелері және нақты әуеайлақтар мен әуе трассаларындағы метеорологиялық жағдайдың ерекшеліктері нақтыланады. Алдын ала дайындық қорытындысы - командалық-ұшу, инспекторлық және инструкторлық құрамның экипаждың білімін бақылау және алдын ала дайындық журналында оның қорытындыларын ресімдей отырып, алдағы кезеңдегі жұмысқа дайындығын жүргізуі.
63. Экипажды маусымдық дайындаудың қорытынды кезеңі ұшу-техникалық конференциясы болып табылады, онда ұшу жұмысын ұйымдастырудың талдауы және өткен кезеңдердегі ұшу қауіпсіздігінің жай- күйі тыңдалады, алдағы кезеңдегі жұмыс бойынша ұсынымдар беріледі және ұшу құрамын ұшуға жіберу туралы бұйрық шығарылады.

4. Ұшу құрамына ұшуға рұқсат беру

64. Командалық-ұшу, инспекторлық және инструкторлық құрам тұлғалары әуе кемелерінде ұшуды орындауға жіберіледі:
1) ұшқыштар - әуе кемесінің үш түрінен көп емес;
2) штурмандар - әуе кемесінің төрт түрінен көп емес;
3) бортинженерлер, бортмеханиктер - әуе кемесінің үш түрінен көп емес;
4) ұшу мамандығынан басқа авиациялық персонал - әуе кемесінің үш түрінен көп емес, «В» санатты және одан жоғары әуе кемелерінде - екі түрінен көп емес.
65. Әуе кемелерінде ұшуды орындауға жіберілетін әуе кемелерінің экипаж мүшелері:
1) ұшқыштар - әуе кемелерінің екі түрінде;
2) штурмандар, бортинженерлер (бортмеханиктер), бортрадисттер, бортоператорлар - әуе кемелерінің екі түрінде.
66. Ұшқыштар мен бортинженерлердің (бортмеханиктер) әуекемелерінің екі түрінде ұшуына рұқсат әрбір түрінде 200 сағаттан кем емес ұшқан кезде беріледі. Алдында игерген ӘК типінде ӘКК ретінде коммерциялық әуе тасымалдарын орындау осы әуе кемесінің түрінде 1000 сағаттан астам дербес ұшуы болған кезде рұқсат беріледі.
67. Ұшқыштарға ӘК-те дисплейлік аспаптық жабдықта және ӘК-тегі бағдарлық аспаптық жабдықтарды бірлестіруге рұқсат етілмейді.
68. Ұшу жұмысына 30-дан 90 күнге дейінгі үзілістен кейін рұқсат беру мынадай жағдайларда:
1) оқу материалдарын және талдау материалдарын, сондай-ақ ұшу қауіпсіздігі бойынша ақпараттарды зерттеу;
2) алдын ала дайындық жүргізу;
3) әуе кемелерінің командирлері және командалық-ұшу мен инспекторлық құрам (ұшу мамандығы) үшін - тренажерлерде үш сағат дайындалу немесе қонуға төмендеу және түсу сызбасы бойынша немесе екі рет түсуден кейін жүзеге асырылады.
69. Ұшу жұмысына 90 күннен 180 күнге дейінгі үзілістен кейін рұқсат беру мынадай жағдайларда:
1) алдын ала дайындықты өткізу;
2) ӘК-тің осы ӘК түрінің конструкциясындағы және пайдаланудағы өзгерістерді зерттеу;
3) осы Қағиданың 68-тармағында көрсетілген көлемде тренажерлерде жаттығуларын өткізуден кейін жүзеге асырылады.
70. Ұшу жұмысына 180 күннен бір жылға дейінгі үзілістен кейін рұқсат беру мына жағдайда:
1) дербес дайындықты өткізу;
2) алдын ала дайындықты өткізу;
3) ӘК-тің осы түрінің конструкциясындағы және пайдаланудағы өзгерістерді зерттеу;
4) маусымдық дайындықты өткізу;
5) жоспарлы дайындық көлемінде тренажерлерде жаттығуды өткізу;
6) осы Қағиданың 68-тармағында көрсетілген көлемде өндірістік жағдайларда ұшу жаттығуларын өткізуден кейін жүзеге асырылады.
71. Ұшуда бір жылдан артық үзіліс болған кезде:
1) осы Қағиданың 70-тармағының 1) - 4) тармақшаларына сәйкес теориялық және практикалық дайындық;
2) тоқсан сайынғы дайындық көлемінде тренажерлерде жаттығу;
3) уәкілетті орган бекіткен авиакомпанияның (пайдаланушының) ӘК-тің түрі бойынша ұшу құрамын даярлау бағдарламасына (бұдан әрі - ҰҚДБ) сәйкес ӘКК үшін - бекітілген инструктормен бірге қатарға енгізу бағдарламасының 50%-дан кем емес көлемдегі ұшу жаттығуы, ал екінші ұшқыштар - үшін әуеайлақтық немесе өндірістік жағдайларда кемінде бес ұшу көлемінде жаттығу;
4) ұшу кезінде ұшу техникасын және практикалық жұмысын тексеру өткізулерді.
72. Авиациялық жұмыстар түрлері бойынша алты айдан артық үзіліс кезінде ұшу құрамына ұшуға рұқсат ету осы Қағиданың 40-тармағына сәйкес жүзеге асырылады.
73. Ұшуда үш жыл не одан артық үзіліс болған кезде:
1) ұшуға немесе ӘК басқа түріне рұқсатты болған авиациялық маман ӘК - тің түріне қайта даярлану курстарында оқу;
2) ҰҚДБ-ға сәйкес осы ӘК-тің осы түрінде ұшқан мамандар үшін тренажерлік және ұшу дайындық бағдарламасын 50% қысқарта отырып, ұшу жаттығуды және ұшу техникасын тексеру жүргізіледі.
74. Ұшуда бес жылдан артық үзіліс болған кезде маман ұшуға рұқсат құқығынан айырылады. Ұшу жұмысына қайта келу ӘК белгілі түрінде ұшу құрамын бастапқы дайындық көлемінде жүзеге асырылады.

5. Экипажды қалыптастыру

75. Экипаждың сандық құрамы ӘК ұшу пайдалану жөніндегі нұсқаудың (бұдан әрі - ҰПН) талаптарына сәйкес анықталады. Авиакомпанияларда экипаждың бекітілген, сондай-ақ бекітілмеген құрамын қалыптастыру әдістері қолданылады.
76. ӘКК қатарына енгізілген экипажды қалыптастыру кезінде ӘК-тің осы түрінде жеткілікті жұмыс тәжірибесі бар және ұшуды қауіпсіз орындау үшін сауатты және дұрыс шешім қабылдауда практикалық көмек көрсете білетін экипаж мүшелерін таңдау қажет.
77. Ұшуды орындау үшін құрамына ӘКК ретінде ұшуға жіберілген, бірдей біліктілігі және әуе кемесінің командирі минимумы бар екі ұшқыш кіретін экипаж қалыптастырылады.
Оң жақтағы ұшқыш құқығы бар ұшуға рұқсаты жоқ әуе кемесінің командирлерімен қосымша дайындық ұшу дағдыларын және экипажда оң жақтағы ұшу орындығына өзара іс-қимыл технологияларын жетілдіру үшін кемінде үш сағат көлемінде тренажерде жаттығу өткізіледі.
78. Экипаж мүшелерін ауыстырған кезде ұшуға рұқсат беру:
1) экипаждың бір мүшесін ауыстырған кезде - экипажбен алдын ала дайындықты өткізгеннен кейін;
2) екі не одан да көп экипаж мүшелерін ауыстырған кезде, сондай-ақ жаңадан жинақталған экипаж кезінде - экипажбен алдын ала дайындық және ӘК соңғы бақылап ұшу немесе тренажерде екі-үш ұшу өткізілгеннен кейін;
3) бекітілмеген құрамда ұйымдастырылатын экипаж үшін - қосымша дайындықсыз авиакомпанияның (пайдаланушының) ұшу қызметі басшысының шешімі бойынша.
79. Экипаждың орындау үшін жоспарланған тапсырмасын пайдалану мүмкін болмаған кезде ол резервтегімен ауыстырылады. Резервтік экипаж болмағанда ұшу экипажы мүшелерінің бірін уақытша ауыстыруға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда ауыстыратын экипаж мүшесінде ӘК осы типінде 200 сағаттан кем емес дербес ұшуы болады. Ұшатын күнінде ӘКК ӘК осы типінде кемінде 500 сағат дербес ұшуы бар экипаж мүшесін ауыстыруға рұқсат етілмейді.

6. Ұшу құрамын ұшуға рұқсат беру алдында тексеру

80. Ұшу құрамын ұшуға рұқсат беру алдында тексеру мынадай жағдайларда жүргізіледі:
1) ӘК жаңа игерілген түрінде бірінші рет ұшу алдында;
2) бірінші рет дербес ұшу алдында (авиациялық жұмыстардың түрлері бойынша);
3) қиын метеорологиялық жағдайларда және тәулік уақытына
байланысты ұшу алдында (минимумды төмендету және түнгі ұшуға рұқсат
алу);
4) ӘК белгіленген жаңа жабдықтар мен жүйелерді пайдалану арқылы ұшу алдында;
5) біліктілігін растағанда;
6) халықаралық ұшуға рұқсат алар алдында.
81. Халықаралық әуе желісінде халықаралық ұшуды орындауға рұқсаты бар екендігін нақтылау үшін мамандарды тексеру жылына бір реттен кем емес өткізіледі (шетел мемлекетінің аумағындағы авияциялық жұмыстар ауданында).
82. Біліктілігін растауды тексеру жылына бір реттен кем емес өткізіледі. ӘК осы түрінде бірінші жылы жұмыс істеген кезде жарты жылда бір реттен кем емес.
83. Бортинженерлер мен бортмеханиктерді тексеруді тек осы мамандық бойынша инструкторлық және командалық-ұшу құрамы өткізеді.
84. Бірінші үлгідегі неше әуе кемелерінде ұшқан кезде ұшуға рұқсатты тексеру ӘК әрбір үлгі бойынша бөлек өткізіледі.
85. ӘК осы үлгідегі түрінде 1000 сағаттан кем емес ұшқан ӘКК дербес ұшуға, отырғызу алаңын әуеде қарастыратын трассадан тыс ұшуға жіберілген ӘКК және 1000 сағаттан кем емес ұшқан штурмандарды жүргізу міндетті болған арнайы тізімде көрсетілген таудағы әуеайлақтарды қоспағанда, рұқсат беру алып жүзеге іске асырылады.

7. Ұшу құрамын жаттықтыру

86. Ұшу құрамын жаттықтыру мақсаты - ұшу жұмысының дағдыларын үйрену (қалпына келтіру) және сақтау.
87. Ұшу құрамын жаттықтыру мына түрде жүзеге асырылады:
1) күрделі метеорологиялық жағдайларға, ұшудағы ерекше жағдайларға ұшыраған кезде әртүрлі жүйелерді және қонуға кіру режимдерін пайдалана отырып, экипаждың іс-қимылын жаттықтыру мақсатында тренажерлік жаттығулар;
2) ұшу құрамының белгілі бір рұқсат түрін (ұшу жұмысындағы үзілістен кейінгі қоса алғанда) алу (қалпына келтіру) және растау мақсатында ұшу жаттығулары;
3) авариялық жағдайдағы экипаждың іс-қимылын жаттықтыру
мақсатында маусымдық дайындық кезінде авариялық-құтқару жаттығулары.
88. Ұшу құрамының жаттықтыру ұшуын ұйымдастыру және өткізу кезінде командалық-ұшу немесе инспекторлық құрамнан (ұшу мамандығынан) тексеруші (жаттықтырушы) тұлға тағайындалады.
89. Құжаттамаларды ресімдеу:
1) біліктілікті арттыру курстарын аяқтағаннан кейін куәлік (сертификат) беріледі;
2) тренажердегі жаттығу жаттықтыруға берілген тапсырмада ресімделеді;
3) ұшу дайындығы ҰҚДБ-ға сәйкес ресімделеді;
4) ұшу құрамын тексеру және рұқсатты беру нәтижелері ұшу кітапшасында жазылады;
5) ұшу құрамының берілген рұқсаттары сондай-ақ маманның куәлігіне (сертификатына) жазылады.

8. Ұшуды тексеру

90. Ұшуды тексеру ұшу қауіпсіздігінің деңгейін, ұшу құрамының кәсіби дайындығының, ұйымның бөлімшенің, азаматтық авиация экипажының ұшу жұмысының тиімділігін және сапасын арттырудың негізгі түрлерінің бірі болып табылады.
91. Ұшуды талдау мынадай мақсатта жүргізіледі:
1) ұшудың қауіпсіздігінің және жиілігінің жағдайын бағалау;
2) әр экипаждың және тұтастай ұшу бөлімшесінің жұмысын бағалау;
3) ұшуды қамтамасыз ететін қызметтермен өзара әрекеттесу жағдайын бағалау;
4) ұшу және командалық-ұшу құрамының кәсіби дайындығын жетілдіру;
5) авиациялық оқиғалар мен олардың алғы шарттарының алдын алу бойынша іс-шараларды әзірлеу;
6) командалық-ұшу құрамының ұйымдастырушылық, тәрбиешілік және ұшу-әдістемелік жұмысын жетілдіру.
92. Ұшуды талдау бөлінеді:
1) экипаждағы ұшудан кейінгі талдау әрбір ұшудан кейін, авиациялық жұмыстарда - ұшу күні аяқталғаннан кейін жүргізіледі;
2) пайдаланушының командалық-басшылық құрамымен талдау апта сайын өткізіледі;
3) пайдаланушының құрылымдық бөлімшелерінде талдау айына бір реттен кем емес өткізіледі;
4) авиациялық оқиғалардың (уәқиғалардың) жағдайлары мен себептерін жедел зерттеу және олардың қайталануының алдын алудың нақты іс- шараларын дайындау мақсатында ұшуды жоспардан тыс талдау;
5) бөлімшенің командалық-ұшу құрамының әдістемелік дайындығын арттыру мақсатында ұшуды әдістемелік талдау.
Жоспардан тыс және әдістемелік (көрсетімдік) талдаулар бөлімше командирінің немесе жоғары тұрған басшының не азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органның жарлығы бойынша өткізіледі.
93. Ұшуды талдауға барлық командалық-басшылық, командалық-ұшу, нұсқаушылық және бөлімшенің ұшу құрамы, қажет жағдайда - басқа бөлімшелер мен қызметтердің авиациялық мамандары тартылады. Авиациялық жұмыстарды орындайтын бөлімшелерде, бұдан басқа қажет болған жағдайда авиациялық жұмыстарды орындау тапсырыс беруші ұйым мамандары, сондай-ақ осы жұмыстарды қамтамасыз етумен байланысты тұлғалар тартылады.
94. Бөлімше командирі ұшуды талдауды дайындауды ұйымдастырады және өткізеді. Әдістемелік талдауды тек қана жоғары тұрған басшы өткізеді.
95. Әрбір ұшуды талдау өткізер алдында барлық командалық-ұшу және басшылық құрам мұқият және жан-жақты дайындалуы қажет.
96. Ұшуды талдау, жоспардан тыс және кәсіпорынның командалық-басшылық құрамының талдауынан өзге, талдаудың жалпы (ақпараттық), әдістемелік және бекіту бөліктерін ескерілген бірыңғай сызба бойынша өткізіледі.
Талдаудың жалпы бөлігі ұшу жұмысының негізгісі болып табылады, онда ұшу жұмысының талдауы және талдау алдындағы кезеңдегі ұшу қауіпсіздігінің жағдайы туралы командалық-ұшу құрамының баяндамасы тыңдалады.
Әдістемелік бөлігіне экипаждың анағұрлым сипатты жіберген қателері мен бұзушылықтарының толық талдау кіреді, осы бұзушылықтарды жою және алдын алу бойынша іс-шаралар белгіленеді.
Бекіту бөлігінде талдаудың қорытындысы шығарылады, қол астындағы бөлімшелердің (экипаждың) жұмысы бағаланады және ұшудың қауіпсіздігі мен жиілігін қамтамасыз ету және алдағы кезеңнің ерекшеліктерін ескере отырып өндірістік жоспарды орындау бойынша міндеттер қойылады.
97. Ұшуды талдаудың мазмұны талдауда болмаған барлық командалық-ұшу, инструкторлық және ұшу құрамына жеткізіледі. Осы мақсатта тексерудің мазмұны арнайы журналға (бланкқа) немесе магнит таспаға жазылады. Тексеру материалдары ұшу-әдістемелік сыныпта сақталады және олардың сақталуына ұшу қызметінің басшысы жауапты болып табылады.

9. Ұшу жұмысын ұйымдастыруды бақылау және талдау

98. Ұшу жұмысын ұйымдастыруды талдау мақсаты ұшу жұмысында ауытқуларға әкелетін немесе әкелуі мүмкін және ұшудың қауіпсіздік деңгейінің төмендеуіне әкелетін себептерді анықтау болып табылады.
99. Талдауға мыналар жатады:
1) ұшу жұмысын жоспарлау;
2) ұшу құрамын кәсіби даярлау;
3) әуе кемелерінің экипаждарын қалыптастыру;
4) ұшу құрамына ұшуға рұқсат беру;
5) экипаждарды алдын ала және ұшудың алдында даярлау;
6) ұшу құрамының жұмысын тексеру;
7) экипаждың құрамында тексерушімен бірге ұшу;
8) ұшуды тексеру;
9) ұшу-әдістемелік жұмыс;
10) ұшу-штабтық құжаттама.
100. Ұшу жұмыстарын ұйымдастыру мен ұшу қауіпсіздігінің жай-күйін талдауды пайдаланушылар - тоқсан сайын және жылына бір рет, авиациялық оқу орталықтары (мекемелері) - бірінші жарты жылдықта және жылына бір рет жасайды және уәкілетті органға береді.
101. Ұшу жұмыстарын ұйымдастыруды бақылау ұшу жұмыстарын одан әрі қарай жетілдіру бойынша іс-шараларды өткізу мақсатында жүргізіледі. Бақылауға мыналар жатады:
1) ұшу жұмыстарының жоспарлары;
2) ұшу-штабтық құжаттама;
3) ұшу және метеорологиялық құжаттама;
4) ұшу құрамын тексеру материалдары;
5) командалық-ұшу құрамының ұшу нәтижелері;
6) қозғалыс қызметінің, инженерлік-авиациялық қызметтің және басқа да ұшуды қамтамасыз ететін қызметтердің ақпараты;
7) әуе кемелерін инспекторлық және таңдап қарау және авиациялық техниканы пайдалануды талдау нәтижелері;
8) ұшу ақпараты, ұшу параметрлерін тіркейтін борттағы және жердегі құралдар мен сөзбен алмасуларды талдау материалдары;
9) ұшудың қауіпсіздігі бойынша инспекторлардың тексеріс материалдары.

10. Ұшу-әдістемелік жұмыс

102. Ұшу-әдістемелік жұмыс ұшу қауіпсіздігін, тұрақтылығын және тиімділігін жоғары деңгейге жеткізу мақсатында командалық және ұшу құрамын кәсіби дайындаудың тиімді жүйесін құруға бағытталған іс-шаралар кешені болып табылады.
103. Ұшу-әдістемелік жұмыстың негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
1) ұшуды орындаудың, инженерлік психология және авиациялық эргономика талаптарының негізінде әуе кемесі экипажының мүшелерін оқытудың тиімді әдістерін, құралдары мен тәсілдерін әзірлеу және енгізу;
2) ғылымның, техниканың жетістіктері мен кәсіпорынның практикалық жұмыс тәжірибесі негізінде азаматтық авиацияда ұшу жұмыстарын ұйымдастырудың және жүргізудің неғұрлым жетілдірілген нысандары мен әдістерін жасау;
3) ұшу экипаждарының мүшелерін оқыту және тәрбиелеу бойынша командалық-ұшу және инструкторлық құрамның теориялық білімдерін, практикалық дағдыларын және ұшу-әдістемелік шеберліктерін жетілдіру;
4) авиациялық техника мен оны пайдаланудың практикалық тәжірибесін ескере отырып, әуе кемесінің жаңа түрлерін пайдалануды зерттеу және практикалық игеру жүйелерін жетілдіру;
5) азаматтық авиация ұйымының оқу-әдістемелік базасын құру, жарақтандыру және тиімді пайдалану;
6) ұшу құрамының кәсіби даярлығының деңгейін бағалаудың құралдарын және әдістерін іздеу және тиімді қолдану;
7) әуе кемелерін пайдалану, ұшу құрамын оқыту, ұшудың жаңа түрлеріне дайындау, сондай-ақ маусымдық ұшуға дайындық мәселелері бойынша ұшу-әдістемелік және ұшу-техникалық конференциялар өткізу.
104. Ұшу-әдістемелік жұмыс:
1) командалық-ұшу құрамының ұшу құрамымен бірге мақсаттылық, ұйымдастырушылық, әдістемелік және тәрбиелік жұмыспен;
2) командалық-ұшу құрамының оған бекітілген ұшу құрамының кәсіби даярлығы мен тәртіп жай-күйінің деңгейі не жеке жауапкершілігімен;
3) командалық-ұшу, инспекторлық, инструкторлық және оқытушылар құрамының өздігінен оқу және біліктілігін арттыру курстарын өту жолымен үнемі біліктілігін арттыру және әдістемелік дайындығын жетілдірумен;
4) осы Қағиданың және ұйымды реттейтін басқа да құжаттардың талаптарын орындай отырып, ұшу құрамының кәсіби даярлық деңгейін үнемі бақылау, ұшу-әдістемелік жұмысын қамтамасыз ету және өткізумен;
5) уәкілетті органның оқу-әдістемелік ұйымдар мен авиациялық кәсіпорындар арасындағы өзара іс-қимылын анық үйлестіруімен қамтамасыз етіледі.
105. Ұшу-әдістемелік жұмысты азаматтық авиация саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес, перспективті және ағымдағы жоспарларға сәйкес азаматтық авиация ұйымдары ұйымдастырады және жүзеге асырады.
106. Азаматтық авиация ұйымдарында ұшу-әдістемелік жұмысын жоспарлау олардың нормативтік құжаттарын, оқытудың техникалық құралдарын және оқу көрнекілік құралдарын әзірлеу бойынша қызметін үйлестіру мақсатында жүргізіледі.
107. Ұшу-әдістемелік жұмысты ұйымдастыру:
1) ұшу оқыту мекемелерінде - бірінші басшылардың орынбасарларына және ұшу-әдістемелік бөлімдеріне;
2) азаматтық авиация ұйымдарында — ұшу жұмыстарын ұйымдастыру жөніндегі басшының бірінші орынбасарына, ол жоқ кезде ұшу қызметінің басшысына;
3) ұшу қызметінде - ұшу жұмыстарын ұйымдастыру жөніндегі ұшу қызметі басшысының орынбасарларына және ұшу бөлімшелерінің командирлеріне жүктеледі.
108. Ұшу-штабтық құжаттамаларды жүргізу азаматтық авиация ұйымының бірінші басшысы бекіткен және уәкілетті органмен келісілген ұшу-штабтық құжаттамаларды жүргізу жөніндегі нұсқаулықтарға сәйкес жүзеге асырылады.