Об утверждении Правил орнитологического обеспечения полетов гражданских воздушных судов в Республике Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 27 июня 2011 года № 713. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 ноября 2015 года № 941

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 24.11.2015 № 941 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ и.о. Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 323.

В соответствии с подпунктом 35) статьи 13 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила орнитологического обеспечения полетов гражданских воздушных судов в Республике Казахстан.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 27 июня 2011 года № 713

Правила
орнитологического обеспечения полетов
гражданских воздушных судов в Республике Казахстан

1. Общие положения

1. Настоящие Правила орнитологического обеспечения полетов в гражданской авиации Республики Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" с учетом стандартов и рекомендаций Международной организации гражданской авиации (далее - ИКАО), определяют порядок орнитологического обеспечения полетов в гражданской авиации Республики Казахстан и распространяются на все организации гражданской авиации Республики Казахстан.
2. Порядок орнитологического обеспечения полетов в гражданской авиации Республики Казахстан включает в себя:
1) порядок организации орнитологического обеспечения полетов;
2) выявление и устранение условий, способствующих концентрации птиц;
3) порядок оповещения экипажей об орнитологической обстановке и действий экипажей гражданских воздушных судов при полетах в сложной орнитологической обстановке.
3. Основные термины и определения, используемые в настоящих Правилах:
1) авиационная орнитология - это прикладная дисциплина общей орнитологии, которая занимается изучением фауны, экологии, поведения и миграции птиц в части, касающейся обеспечения безопасности полетов, а также разработкой и осуществлением мероприятий по предотвращению столкновений воздушных судов с птицами;
2) орнитологическая обстановка - нахождение птиц на земле (воде) и в воздушном пространстве в какой-либо отрезок времени;
3) орнитологическое обеспечение полетов - комплекс мероприятий, направленных на предотвращение столкновений воздушных судов с птицами;
4) стая птиц - совокупность особей, обладающих в течение длительного периода времени общим пространством жизнедеятельности.
4. План мероприятий по орнитологическому обеспечению полетов разрабатывается службой эксплуатанта аэродрома, ответственной за орнитологическое обеспечение полетов.
Сноска. Пункт 4 в редакции постановления Правительства РК от 30.12.2013 № 1429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
5. План мероприятий содержит мероприятия по выявлению и ликвидации условий, способствующих концентрации птиц на аэродроме и прилегающей территории, проведение занятий с работниками аэропорта по авиационно-орнитологической тематике и иные мероприятия, обусловленные спецификой работы аэропорта и местной орнитологической обстановки.
6. В каждом аэропорту, допущенном к обслуживанию международных рейсов, должна быть разработана программа по подготовке кадров по орнитологическому обеспечению полетов.
7. В организациях гражданской авиации Республики Казахстан, выполняющих регулярные рейсы, рекомендуется иметь лицо, ответственное за орнитологическое обеспечение полетов.
На аэродромах со сложной орнитологической обстановкой и где имелись случаи столкновения воздушных судов с птицами вводится должность специалиста по авиационной орнитологии.
В международных аэропортах и в классифицированных аэропортах, где имелись случаи столкновения воздушных судов с птицами, которые привели к повреждению элементов планера, двигателя или нарушению его работы - инциденты, необходимо иметь в штате аэродромной службы не менее 2-х специалистов по орнитологическому обеспечению полетов.
8. Руководитель аэропорта имеет возможность альтернативы собственному персоналу аэропорта, участвующему в отпугивании птиц, в виде привлечения со стороны специалистов-орнитологов (авиационного профиля) на контрактной основе со стажем практической работы в авиационной орнитологии не менее 3-х лет или в специализированных организациях.
Штатные орнитологи и лица, ответственные за орнитологическое обеспечение должны проходить обязательное повышение квалификации на специализированных курсах не реже одного раза в три года.
9. Исключен постановлением Правительства РК от 30.12.2013 № 1429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
10. Специалист по авиационной орнитологии аэропорта осуществляет:
1) общее руководство по орнитологическому обеспечению полетов согласно настоящим Правилам;
2) организацию непосредственного взаимодействия между службами аэропорта по вопросам авиационной орнитологии;
3) анализ и прогноз орнитологической обстановки;
4) представление информации руководителям соответствующих подразделений и летному составу об орнитологической обстановке на аэродроме;
5) проведение занятий и консультации по авиационной орнитологии с работниками аэропорта;
6) контроль правильности и своевременности принятия мер по предотвращению столкновений ВС с птицами.
11. К выполнению практических мероприятий руководитель организации гражданской авиации привлекает работников аэродромной службы (далее - АС), службы авиационной безопасности (далее - САБ), инспектора по безопасности полетов (далее - ИБП), службы поискового аварийно-спасательного обеспечения полетов (далее - СПАСОП) и других работников организации гражданской авиации.
12. Занятия по авиационной орнитологии с соответствующими диспетчерами обслуживания воздушного движения (далее – ОВД), работниками аэродромной, авиационной безопасности, инженерно-авиационной и других служб аэропорта организуется начальником аэродромной службы, и проводятся в часы технической учебы, как правило, перед весенним и осенним периодами года.
Сноска. Пункт 12 в редакции постановления Правительства РК от 30.12.2013 № 1429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
13. К проведению занятий по авиационной орнитологии могут быть привлечены специалисты - орнитологи (авиационного профиля) на контрактной основе со стажем практической работы в авиационной орнитологии не менее 3-х лет.
14. На занятиях по авиационной орнитологии изучаются следующие вопросы:
1) особенности орнитологической обстановки в различные сезоны года в районе аэродрома (видовой состав, места скопления и основные маршруты перелетов птиц, представляющих опасность для полетов воздушных судов);
2) распределение случаев столкновений воздушных судов с птицами на данном аэродроме по сезонам года, периодам суток, высотам;
3) организация на аэродроме орнитологического обеспечения полетов;
4) визуальные и радиолокационные наблюдения за орнитологической обстановкой в районе аэродрома;
5) ликвидация в районе аэродрома условий, способствующих концентрации птиц;
6) действия экипажей в полете по уменьшению вероятности и опасности столкновений воздушных судов с птицами;
7) последствия столкновений воздушных судов с птицами (материальный ущерб, опасные ситуации в полете).
15. Для наблюдения и координации действий по орнитологическому обеспечению полетов воздушных судов гражданской авиации при уполномоченном органе в сфере гражданской авиации Республики Казахстан создается комиссия по вопросам столкновения воздушных судов с птицами. Комиссия по вопросам столкновения воздушных судов с птицами работает согласно разработанному и утвержденному уполномоченным органом в сфере гражданской авиации Республики Казахстан Положению.
16. Эксплуатанты воздушных судов собирают и отправляют оперативные и ежегодные отчеты о столкновениях воздушных судов с птицами в уполномоченный орган в сфере гражданской авиации Республики Казахстан, который ежегодно направляет их в ИКАО для включения в базу данных системы информации ИКАО о столкновениях с птицами.
В целях определения характера орнитологической обстановки и выявления условий, способствующих концентрации птиц в международных аэропортах - ежегодно, а в остальных классифицированных аэропортах Республики Казахстан - не менее 1 раза в три года, проводится аудит на предмет соответствия требованиям ИКАО по вопросам, создаваемой птицами, опасности и методам ее снижения.
17. Расследование случаев столкновений воздушных судов с птицами проводится в соответствии с Правилами расследования авиационных происшествий и инцидентов, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан.

2. Порядок организации орнитологического обеспечения полетов

18. Порядок организации орнитологического обеспечения полетов включает в себя:
1) анализ орнитологического обеспечения полетов;
2) выявление и ликвидация условий, способствующих концентрации птиц на аэродроме и прилегающей к нему территории;
3) проведение занятий по авиационно-орнитологической тематике с работниками аэропортов, пилотами авиакомпаний, участвующими в орнитологическом обеспечении полетов.
19. По предотвращению столкновений воздушных судов с птицами специалистом по орнитологическому обеспечению полетов в начале года проводится анализ орнитологического обеспечения полетов, который включает в себя:
1) уточнение по результатам эколого-орнитологического обследования визуальных и радиолокационных наблюдений и орнитологического обследования сроков и мест скоплений и перелетов птиц на аэродроме и приаэродромной территории;
2) уточнение причин концентрации и массовых перелетов птиц в районе аэродрома;
3) выявление наиболее часто повторяющихся обстоятельств столкновений воздушных судов с птицами (тип воздушных судов, высота и скорость полета, место столкновения, вид птиц, время суток и года);
4) определение последствий столкновений (число и характер повреждений воздушных судов, материальный ущерб из-за ремонта, простоя, задержки, прекращенных взлетов и вынужденных посадок воздушных судов);
5) анализ деятельности служб и подразделений организации гражданской авиации по выполнению мер защиты воздушных судов от столкновений с птицами.
20. Данные о столкновениях воздушных судов с птицами заносятся в журнал орнитологической обстановки на аэродроме, составленный по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам с целью установления годовых изменений анализируемых обстоятельств столкновений.
В журнале орнитологической обстановки на аэродроме указываются:
1) дата и время (местное) наблюдения на аэродроме опасных концентраций птиц;
2) участок летного поля, на котором наблюдалась концентрация птиц;
3) общее число обнаруженных птиц (записывается с округлением до десятка, сотни, тысячи);
4) наиболее часто отмечавшаяся градация величины стай (малая - менее 10 особей или большая - 10 и более особей);
5) наиболее часто отмечавшаяся видовая принадлежность птиц, а также градация по размерам птиц (мелкие птицы величиной с воробья, скворца и мельче, средние птицы величиной с голубя, чайки, утки, ястреба, грача, крупные птицы величиной с гуся, аиста, орла и крупнее);
6) преобладающее направление перелетов птиц (за направление перелетов птиц принимается направление, указывающее куда летели птицы и записывается в румбах: С, С-ВВ, Ю-В);
7) интервал высот, в котором пролетело большинство птиц (записывается с точностью до десятков и сотен метров);
8) количество погибших птиц от столкновения по видам с указанием времени, места и даты.
Все дополнительные сведения о скоплениях и перелетах птиц, а также их причинах, полученные за анализируемый период времени, заносятся в соответствующие карты-схемы, диаграммы, графики и таблицы.
21. Эколого-орнитологическое обследование аэродрома и приаэродромной территории осуществляется в целях определения характера орнитологической обстановки на аэродроме и приаэродромной территории, выявления условий, способствующих концентрации птиц и производится по плану не мене чем один раз в два года.
22. Исключен постановлением Правительства РК от 30.12.2013 № 1429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
23. Визуальное орнитологическое наблюдение на аэродромах осуществляют диспетчеры ОВД или штатный авиационный орнитолог. Эти наблюдения проводятся постоянно во время взлетов и заходов на посадку воздушных судов в пределах секторов взлета и захода на посадку. В ходе орнитологического наблюдения осматриваются ВПП и прилегающая к ней территория летного поля.
24. При визуальном обнаружении скопления птиц в секторе взлета и посадки, а также в случае поступления информации диспетчеру ОВД от корреспондента (экипаж воздушных судов, АС, САБ, ИБП, СПАСОП и других), диспетчер ОВД сообщает эту информацию всем заинтересованным пользователям в соответствии с технологией работы диспетчеров службы движения.
Сноска. Пункт 24 в редакции постановления Правительства РК от 30.12.2013 № 1429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
25. Руководитель организации гражданской авиации осуществляет общую организацию и контроль за проведением мероприятий по орнитологическому обеспечению.
К выполнению практических мероприятий руководитель организации гражданской авиации привлекает работников аэродромной службы (далее - АС), службы авиационной безопасности (далее - САБ), инспектора по безопасности полетов (далее - ИБП), службы поискового аварийно-спасательного обеспечения полетов (далее - СПАСОП) и других работников организации гражданской авиации.
26. Руководитель аэропорта отвечает за принятие всех необходимых мер для исключения случаев столкновений с птицами. Комплекс необходимых мер на каждом аэродроме определяется с учетом местных условий.
Руководитель аэропорта организовывает:
1) проведение эколого-орнитологического обследования аэродрома и приаэродромной территории;
2) разработку и внедрение орнитологической программы аэропорта;
3) создание орнитологической группы для отпугивания птиц от аэродрома;
4) заключение договоров с организациями любых форм собственности на проведение в районе аэродрома необходимых работ по предотвращению столкновений воздушных судов с птицами, внедрение в практику новых, эффективных методов по улучшению орнитологического обеспечения;
5) взаимодействие с государственными органами и организациями при проведении работ и мероприятий, направленных на предотвращение столкновений воздушных судов с птицами, внедрение в практику новых, эффективных методов по улучшению орнитологического обеспечения;
6) взаимодействие по вопросам авиационной орнитологии с другими организациями гражданской авиации;
7) разработки мероприятий по улучшению орнитологического обеспечения полетов и орнитологической обстановки в районе аэродрома;
8) контроль за созданием или расширением подсобных хозяйств в окрестностях аэропорта;
9) контроль за исключением сельскохозяйственных работ на территории аэропорта.
27. Руководитель полета аэродрома на основании информации и докладов АС, САБ, ИБП, об усложнении орнитологической обстановки в районе ВПП аэродрома, принимает решение о прекращении, ограничении или возобновлении полетов.
В случае появления на аэродроме или в районе аэродрома скоплений птиц, диспетчер ОВД дает соответствующее указание работникам САБ произвести отпугивание птиц, а также предупреждает экипажи воздушных судов о наличии птиц на аэродроме по схеме согласно приложению 2 к настоящим Правилам.
28. Инспекция по безопасности полетов:
1) ведет учет и принимает участие в расследовании случаев столкновений воздушного судна с птицами, информирует о них уполномоченный орган в сфере гражданской авиации Республики Казахстан, вышестоящие подразделения аэропорта, контролирует выполнение руководящих документов и указаний по авиационной орнитологии;
2) принимает участие в осмотре воздушного судна, столкнувшегося с птицами, контролирует своевременность и правильность оформления необходимой документации.
29. Инженерно-авиационная служба выявляет и передает ИБП и АС сведения о повреждениях воздушного судна птицами, фотографирует части воздушного судна, поврежденные при столкновении с птицами, при необходимости передает вместе с кратким описанием обстоятельств столкновения на исследование останки птиц для определения видовой принадлежности, составляет калькуляцию расходов на восстановление поврежденных частей и агрегатов воздушного судна.

3. Порядок выявления и устранения условий, способствующих
концентрации птиц

30. Работники службы аэродромного обеспечения аэропорта выявляют и устраняют условия, способствующие концентрации птиц на взлетно-посадочной полосе (далее - ВПП), производят сбор и определение найденных на взлетно-посадочной полосе и возле нее останков птиц, сбитых воздушным судном.
31. САБ аэропорта, получив сообщение от диспетчера ОВД о скоплении птиц немедленно выезжает на территорию аэродрома, где обнаружены птицы, представляющие потенциальную угрозу воздушным судам.
Посредством огнестрельного оружия, пиротехнических средств, светосигнальной ракетницы производит действия по отпугиванию птиц с территории аэродрома до момента, когда птицы не угрожают движению воздушных судов.
В случаях массового скопления птиц в весенне-летне-осенний периоды выставляют стрелков с достаточным количеством боеприпасов в следующих местах:
1) точка приземления, точка взлета и воздушное судно (вне летной полосы);
2) места примыкания рулежных дорожек к взлетно-посадочной полосе до команды "отбой" диспетчера ОВД.
32. Все мероприятия по устранению условий, способствующих концентрации птиц, делятся на группы:
1) проводимые на аэродромах;
2) проводимые на приаэродромной территории.
33. Причины концентрации птиц на аэродромах устраняются работниками АС или специалистами-орнитологами.
34. К числу основных мероприятий, проводимых на аэродромах относятся:
1) вырубка деревьев и зарослей кустарника вблизи ВПП, привлекающих птиц для устройства гнезд, отдыха и ночевки;
2) скашивание травяного покрова на аэродроме до оптимальной высоты;
3) уменьшение возможности гнездования птиц на аэродромных сооружениях-ангарах и других зданий;
4) мелиорационные работы на увлажненных и заболоченных участков аэродрома, их дренирование и засыпка;
5) ликвидация доступа к пищевым отходам самолетных и аэродромных кухонь, ресторана и столовых аэропорта путем хранения отходов пищи в закрытых контейнерах, полная утилизация отходов в закрытых от птиц помещениях;
6) установка ловушек для отлова птиц;
7) установка мертвых тушек и чучел птиц в местах концентрации птиц;
8) недопущение использования территории аэродрома для сельскохозяйственных культур, привлекающих птиц;
9) проведение химической обработки на территории аэродрома против насекомых привлекающих птиц;
10) спиливание в самом начале гнездования птиц верхних ветвей деревьев, на которых расположены гнездовые колонии птиц, или сбивание гнезд с помощью водометов;
11) запрещение размещать на расстоянии ближе пятнадцати километров от контрольной точки аэродрома места выброса пищевых отходов, строительство звероводческих ферм, скотобоен и других объектов, отличающихся привлечением и массовым скоплением птиц;
12) ликвидация или предотвращение создания в радиусе 15 км от аэродрома пищевых отходов или перенос их в сторону с таким расчетом, чтобы летящие к свалкам с мест скопления птицы не пересекали ВПП и подходы к ней;
13) вспашка и перепахивание сельскохозяйственных полей с зерновыми культурами окружающий аэродром, только в ночное время;
14) запрещение выпаса скота вблизи аэродрома во избежание привлечения большого количества мелких птиц;
15) осушение мелких водоемов вблизи аэродрома, являющихся местом скопления птиц пролетающих через приаэродромную территорию;
16) скашивание на расположенных вблизи аэродрома водоемах высокой прибрежной растительности, являющейся местом массового гнездования, отдыха и ночевки птиц.
35. Отпугивание птиц от аэродромов производится с помощью различных средств (биоакустических установок, ружей, ракетниц, пиротехнических средств, пневматических пистолетов механических отпугивателей, зеркальных шаров, лазерных установок, тушек мертвых птиц, трещоток, газовых пушек, макетов хищных птиц, пожарными машинами, флажков и иных средств).
36. Отлов птиц на аэродромах производится ловушками, сетями, паутинками, капканами, снотворными веществами и др. средствами.
37. К проведению мероприятий по отпугиванию и отлову птиц могут привлекаться работники из разных служб аэродрома.
38. Исследование останков птиц для определения их видовой принадлежности обеспечивают руководители авиакомпаний (если останки птиц обнаружены на воздушных судах), руководители аэропортов (если останки птиц обнаружены на летном поле).

4. Порядок оповещения экипажей об орнитологической обстановке
и действия экипажей гражданских воздушных судов при полетах
в сложной орнитологической обстановке

39. Информация о скоплениях и перелетах птиц передается экипажам воздушных судов в случае обнаружения на аэродроме или подходах к нему скоплений птиц диспетчерами ОВД.
40. Экипажи воздушных судов получают информацию об орнитологической обстановке (при необходимости) перед вылетом и при заходе на посадку от диспетчеров ОВД.
41. Экипажам сообщается следующая информация о птицах:
1) место их обнаружения;
2) направление полета (по возможности);
3) высота;
4) количество;
5) по возможности вид птиц.
42. Диспетчеру ОВД не рекомендуется давать разрешение на взлет воздушных судов, если по курсу его взлета наблюдаются интенсивные перелеты птиц.
43. Руководитель полетов на основании докладов и информации об орнитологической обстановке в районе аэродрома может принять решение о прекращении (ограничении) и возобновлении полетов.
44. Перед принятием решения на вылет командир воздушных судов учитывает информацию диспетчера ОВД об орнитологической обстановке в районе аэродрома.
45. На исполнительном старте после получения информации от диспетчера ОВД об усложнении орнитологической обстановки командир воздушного судна оценивает возможность выполнения взлета. Взлет в этих условиях производится с включенными фарами.
46. При полете по маршруту, в случае обнаружения скопления птиц, экипаж обходит их стороной или пролетает над ними.
Особое внимание экипаж воздушного судна обращает во время встречи в воздухе с крупными птицами. В этом случае экипаж воздушного судна предпринимает действия по предотвращению сближения с птицами.
47. При невозможности обойти зону сложной орнитологической обстановки командир воздушного судна возвращается в пункт вылета или производит посадку на ближайшем запасном аэродроме.
48. При подходе к аэродрому посадки после получении информации от ОВД о сложной орнитологической обстановке или при визуальном обнаружении птиц экипажу необходимо:
1) повысить осмотрительность;
2) включить фары (если они не были включены ранее);
3) повысить контроль за параметрами работы двигателя (двигателей);
4) при необходимости уйти на второй круг.
49. Во время авиационных работ командир воздушного судна при осмотре участка с земли или с воздуха до начала его обработки обращает внимание на состояние орнитологической обстановки и участки возможного скопления птиц, представляющих опасность для полетов воздушного судна.
Не рекомендуется производить авиационные работы, если в районе обрабатываемого участка наблюдаются скопления или интенсивные перелеты птиц.
50. В период авиационных работ пролет над птичьими базарами и местами возможного скопления птиц на земле и воде рекомендуется на высоте, гарантирующей от столкновения с птицами.
51. Экипажи воздушных судов, заметившие во время полета скопления птиц, представляющих опасность для полетов, немедленно передают информацию о них соответствующему диспетчеру ОВД.
Летный состав выполняет в полете рекомендации диспетчеров ОВД, исключающие вероятности столкновения воздушных судов с птицами, оповещает работников службы ОВД о концентрации птиц в районе аэродрома, передает работникам уполномоченного органа в сфере гражданской авиации Республики Казахстан, необходимые сведения о случаях столкновения с птицами.
Перед принятием решения на вылет, командир воздушного судна учитывает информацию диспетчера ОВД об орнитологической обстановке в районе аэродрома.
На исполнительном старте, после получения информации от диспетчера ОВД об орнитологической обстановке, командир воздушного судна оценивает возможность выполнения взлета и производит взлет с включенными фарами.
При подходе к аэродрому, после получения информации от диспетчеров ОВД о сложной орнитологической обстановке, экипаж повышает осмотрительность, включает посадочные фары, повышает контроль за параметрами работы двигателей, при необходимости уходит на второй круг или на запасной аэродром.

Приложение 1
к Правилам орнитологического
обеспечения полетов в
гражданской авиации
Республики Казахстан

Журнал орнитологической обстановки на аэродроме

Дата ____________________ Время события __________________
Тип ВС _________________ № ВС ___________________________
Авиакомпания __________________________ № рейса __________________
Кто сообщил о произошедшем событии:_______________________________
Какие останки птиц найдены на ВПП: _______________________________
Место обнаружения (относительно оси ВПП и ближайших РД): _________
Этап полета (высота, скорость, взлет-посадка): ___________________
Вид и количество птиц: ___________________________________________
Место попадания птицы в ВС: ______________________________________
Повреждения: _____________________________________________________
Сведения экипажа: ________________________________________________
Рабочий курс ВПП: ________________________________________________
Время последнего осмотра ВПП: ____________________________________
Орнитологическая обстановка в момент события: ____________________
Метеообстановка: _________________________________________________
Последствия для выполнения рейса: ________________________________
Примечание:

Ф.И.О._______________________
"___" _______________ 20___г. подпись _____________________

Приложение 2
к Правилам орнитологического
обеспечения полетов в
гражданской авиации
Республики Казахстан

СХЕМА
оперативного взаимодействия служб, в случае обнаружения
скопления птиц на аэродроме

Сноска. Приложение 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 30.12.2013 № 1429 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

САБ - служба авиационной безопасности
АС - аэродромная служба
ОВД - обслуживание воздушного движения
ИБП - инспекция по безопасности полетов

Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 27 маусымдағы № 713 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 24 қарашадағы № 941 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 24.11.2015 № 941 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

РҚАО-ның ескертпесі.

ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 26 наурыздағы № 323 бұйрығын қараңыз.

«Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 13-бабының 35) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидасы бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 27 маусымдағы
№ 713 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидасы 1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының азаматтық әуе кемелерінің ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидасы (бұдан әрі - Қағида) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (бұдан әрі - ИКАО) стандарттарын және ұсынымдарын ескере отырып, «Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді, Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету тәртібін айқындайды және Қазақстан Республикасының барлық азаматтық авиация ұйымдарына қолданылады.
2. Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясында ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету тәртібі:
1) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібін;
2) құстардың шоғырлануын туғызатын жағдайларды айқындауды және жоюды;
3) күрделі орнитологиялық жағдайда ұшу кезінде экипаждарға орнитологиялық жағдай туралы хабарлаудың және азаматтық әуе кемелері экипаждарының іс-қимыл тәртібін қамтиды.
3. Осы Қағидада пайдаланылатын негізгі терминдер мен анықтамалар:
1) авиациялық орнитология - ұшудың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты бөлігінде фаунаны, экологияны, құстардың қарекетін және өрісін зерделеумен, сондай-ақ құстардың әуе кемелеріне соқтығысуының алдын алу жөніндегі іс-шараларды әзірлеумен және жүзеге асырумен айналысатын жалпы орнитологияның қолданбалы пәні;
2) орнитологиялық жағдай - қандай да бір уақыт аралығында құстардың жерде (суда) және әуе кеңістігінде болуы;
3) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету - құстардың әуе кемелеріне соқтығысуын болдырмауға бағытталған іс-шаралар кешені;
4) құстар тобы - ұзақ уақыт кезеңі ішінде ортақ тіршілік ету кеңістігіне ие болатын дарақтар жиынтығы.
4. Ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуге жауапты әуеайлақ пайдаланушысының қызметі әзірлейді.
Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 30.12.2013 № 1429 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).
5. Іс-шаралар жоспары әуеайлақта және оған жақын аумақтарда құстардың шоғырлануын туғызатын жағдайларды айқындау және жою жөніндегі іс-шараларды, авиациялық-орнитологиялық тақырып бойынша әуежай қызметкерлерімен сабақтар өткізуді және әуежай жұмысының ерекшелігі мен жергілікті орнитологиялық жағдайға негізделген өзге де іс-шараларды қамтиды.
6. Халықаралық рейстерге қызмет көрсетуге рұқсат етілген әрбір әуежайда ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету бойынша кадрларды даярлау жөніндегі бағдарлама әзірленуі тиіс.
7. Тұрақты рейстерді орындайтын Қазақстан Республикасының азаматтық авиация ұйымдарында ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуге жауапты адам болуы ұсынылады.
Орнитологиялық жағдай күрделі және әуе кемелеріне құстардың соқтығысу жағдайлары орын алған әуеайлақтарда авиациялық орнитология жөніндегі маман лауазымы енгізіледі.
Әуе кемелеріне құстардың планердің, қозғалтқыш элементтерінің зақымдануына немесе оның жұмысының бұзылуына әкеп соқтырған соқтығысу жағдайлары - инциденттер болған халықаралық әуежайлар мен сыныпталған әуежайларда әуеайлақтық қызмет штатында ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету жөнінде кемінде 2 маман болуы қажет.
8. Әуежайдың басшысы әуежайдың құстарды үркітуге қатысатын өз персоналына балама ретінде келісімшарт негізінде авиациялық орнитологияда кемінде 3 жыл практикалық жұмыс өтілі бар орнитолог-мамандарды (авиациялық бейіндегі) немесе мамандандырылған ұйымдарды тарту мүмкіндігіне ие.
Штаттық орнитологтар және орнитологиялық қамтамасыз етуге жауапты адамдар үш жылда кемінде бір реттен сиретпей мамандандырылған курстарда міндетті біліктілікті арттырудан өтуі тиіс.
9. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 30.12.2013 № 1429 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).
10. Әуежайдың авиациялық орнитология жөніндегі маманы мыналарды жүзеге асырады:
1) осы Қағидаға сәйкес ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету бойынша жалпы басшылық;
2) авиациялық орнитология мәселелері бойынша әуежай қызметтерінің арасында тікелей өзара іс-қимылды ұйымдастыру;
3) орнитологиялық жағдайды талдау және болжау;
4) тиісті бөлімшелер басшыларына және ұшу құрамына әуеайлақтағы орнитологиялық жағдай туралы ақпарат беру;
5) әуежайдың қызметкерлерімен авиациялық орнитология бойынша сабақтар мен консультациялар өткізу;
6) ӘК-ге құстардың соқтығысуын болдырмау жөніндегі шаралардың дұрыс және уақтылы қабылдануын бақылау.
11. Практикалық іс-шараларды орындауға азаматтық авиация ұйымының басшысы әуеайлақ қызметінің (бұдан әрі — ӘҚ), авиациялық қауіпсіздік қызметінің (бұдан әрі - АҚҚ) қызметкерлерін, ұшу қауіпсіздігі жөніндегі инспекторды (бұдан әрі - ҰҚИ), ұшуды іздестіру, авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қызметтерін (бұдан әрі - ҰІАҚҚҚ) және азаматтық авиация ұйымының басқа қызметкерлерін тартады.
12. Тиісті әуе қозғалысына қызмет көрсету диспетчерлеріне (бұдан әрі – ӘҚҚ), әуеайлақ, авиациялық қауіпсіздік, инженерлік-авиациялық және әуежайдың басқа да қызметтерінің қызметкерлеріне авиациялық орнитология бойынша сабақтарды әуеайлақ қызметінің бастығы ұйымдастырады және әдетте жылдың көктемгі және күзгі мезгілінің алдында техникалық оқу сағаттарында өткізіледі.
Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 30.12.2013 № 1429 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).
13. Авиациялық орнитология бойынша сабақтарды өткізуге келісімшарт негізінде авиациялық орнитологияда кемінде 3 жыл практикалық жұмыс өтілі бар орнитолог-мамандар (авиациялық бейіндегі) тартылуы мүмкін.
14. Авиациялық орнитология бойынша сабақтарда мынадай мәселелер зерделенеді:
1) әуеайлақ ауданында әртүрлі жыл маусымдарындағы орнитологиялық жағдайдың ерекшеліктері: (түр құрамы, әуе кемелерінің ұшуы үшін қауіп төндіретін құстардың топталуы және ұшып өтудің негізгі маршруттары);
2) осы әуеайлақта әуе кемесіне құстардың соқтығысу жағдайларын жыл маусымдары, тәулік кезеңдері, биіктіктер бойынша болу;
3) әуеайлақта ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру;
4) әуеайлақ ауданында орнитологиялық жағдайды көзбен шолып және радиолокациялық бақылау;
5) әуеайлақ ауданында құстардың шоғырлануын тудыратын жағдайларды жою;
6) ұшып келе жатқан экипаждың әуе кемесіне құстардың соқтығысу мүмкіндіктерін және қауіп-қатерін азайту жөніндегі іс-қимылы;
7) әуе кемелеріне құстардың соқтығысу салдары (материалдық залал, ұшудағы қауіпті жағдайлар).
15. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органының жанындағы азаматтық авиация әуе кемелерінің ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимылды бақылау және үйлестіру үшін әуе кемелеріне құстардың соқтығысу мәселелері жөніндегі комиссия құрылады, Әуе кемесіне құстардың соқтығысу мәселелері жөніндегі комиссия Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органы әзірлеген және бекіткен ережеге сәйкес жұмыс істейді.
16. Әуе кемелерін пайдаланушылар әуе кемелеріне құстардың соқтығысуы туралы жедел және жылдық есептерді жинайды және құстармен соқтығысу туралы ИКАО ақпарат жүйесінің дерекқорына енгізу үшін жыл сайын оларды ИКАО-ға жөнелтетін Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органына жібереді.
Халықаралық әуежайларда құстардың шоғырлануын тудыратын орнитологиялық жағдайлардың және шарттардың сипатын анықтау мақсатында - жыл сайын, ал Қазақстан Республикасының басқа сыныпталған әуежайларында - үш жылда кемінде бір рет, құстар тудыратын қауіп-қатерлер және оларды азайту әдістерінің мәселелері бойынша ИКАО талаптарына сәйкестігіне аудит өткізіледі.
17. Әуе кемелеріне құстардың соқтығысу оқиғаларын тексеру Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Авиациялық оқиғалар мен инциденттерді тексеру қағидасына сәйкес жүргізіледі.P96000755

2. Ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібі

18. Ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру тәртібі мыналарды қамтиды:
1) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді талдау;
2) жақын аумақта құстардың шоғырлануын туғызатын жағдайларды анықтау және жою;
3) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуге қатысатын әуежай қызметкерлерімен, авиакомпаниялардың пилоттарымен авиациялық-орнитологиялық тақырып бойынша сабақтар өткізу.
19. Әуе кемелеріне құстардың соқтығысуының алдын алу бойынша ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі маман жыл басында ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуге талдауды жүргізеді, ол мыналарды қамтиды:
1) әуеайлақта және оған жақын аумақта құстардың топталуы мен ұшып өту мерзімдері мен орындарын экологиялық-орнитологиялық тексеру, көзбен шолып және радиолокациялық бақылау және орнитологиялық тексеру нәтижелері бойынша нақтылау;
2) әуеайлақ ауданында құстардың шоғырлану және жаппай ұшып өту себептерін нақтылау;
3) әуе кемелеріне құстардың соқтығысуының неғұрлым жиі қайталанатын жағдайларын (әуе кемелерінің үлгісі, ұшу биіктігі және жылдамдығы, соқтығысу орны, құстардың түрі, тәулік пен жылдың уақыты) анықтау;
4) соқтығысу салдарын (әуе кемелері зақымдануының саны мен сипаты, әуе кемелерін жөндеуден, тұрып қалудан, кідіртуден, тоқтатылған ұшулардан және мәжбүрлі қонулардан болған материалдық залал) анықтау;
5) әуе кемелерін құстармен соқтығысудан қорғау шараларын орындау бойынша азаматтық авиация ұйымдарының қызметтері мен бөлімшелерінің қызметін талдау.
20. Әуе кемелеріне құстардың соқтығысуы туралы деректер соқтығысулардың талданатын жағдайларының жылдық өзгерістерін анықтау мақсатында осы Қағидаға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жасалған әуеайлақтағы орнитологиялық жағдай журналына енгізіледі.
Әуеайлақтағы орнитологиялық жағдай журналында:
1) әуеайлақта құстардың қауіпті шоғырлануын бақылау күні және уақыты (жергілікті);
2) құстардың шоғырлануы байқалған ұшу алаңының учаскесі;
3) анықталған құстардың жалпы саны (оңдықтарға, жүздіктерге, мыңдықтарға дейін дөңгелектеніп жазылады);
4) топтың неғұрлым жиі байқалған шамасының градациясы (азы - 10 дарақтан аз немесе көбі - 10 және одан көп дарақ);
5) неғұрлым жиі байқалған құстардың түрі, сондай-ақ құстардың көлемі бойынша градациясы (торғай, қараторғай шамасындағы және одан да ұсақ құстар), көгершін, шағала, үйрек, қаршыға, ақ тұмсық қарға шамасындағы орташа құстар, қаз, құтан, бүркіт шамасындағы және одан да ірі құстар);
6) құстардың ұшудағы басты бағыты (құстардың ұшып өту бағыты деп құстардың қай жаққа ұшқандығын көрсететін бағыт алынады және ол румбпен жазылады: С, С-Ш, Ш, О-Ш);
7) құстардың көп мөлшері ұшып өткен биіктік аралығы (он және бір жүз метрге дейінгі дәлдікпен жазылады);
8) уақытын, орны мен күнін көрсете отырып, соқтығысудан өлген құстардың саны көрсетіледі.
Құстардың топталуы және ұшып өтуі, сондай-ақ олардың себептері туралы талдау уақыты кезеңінде алынған барлық қосымша мәліметтер тиісті схема-карталарға, диаграммаларға, графиктерге және кестелерге енгізіледі.
21. Әуеайлақты және әуеайлақ маңындағы аумақты экологиялық-орнитологиялық тексеру әуеайлақтағы және әуеайлақ маңындағы аумақтағы орнитологиялық жағдайдың сипатын айқындау, құстардың шоғырлануын туғызған жағдайларды анықтау мақсатында жүзеге асырылады және кемінде екі жылда бір рет жоспар бойынша жүргізіледі.
22. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 30.12.2013 № 1429 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).
23. Әуеайлақтарда көзбен шолып орнитологиялық бақылауды ӘҚҚ диспетчерлері немесе штаттағы авиациялық орнитолог жүзеге асырады. Мұндай қадағалау әуе кемелерінің ұшу және қонуға бет алу секторлары шегінде ұшу және қонуға бет алуы кезінде тұрақты жүргізіледі. Орнитологиялық бақылау барысында ҰҚЖ және оған жақын ұшу алаңының аумағы қаралады.
24. Ұшу және қонуға бет алу секторында құстардың топталуы көзбен шолып анықталған кезде, сондай-ақ тілшіден (әуе кемесінің экипажы, ӘҚ, АҚҚ, ҰҚИ, ҰІАҚҚҚ және т.б.) ӘҚҚ диспетчеріне ақпарат келіп түскен жағдайда, ӘҚҚ диспетчері осы ақпаратты барлық мүдделі пайдаланушыларға қозғалыс қызметі диспетчерлерінің жұмыс технологиясына сәйкес хабарлайды.
Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 30.12.2013 № 1429 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).
25. Азаматтық авиация ұйымының басшысы орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралардың ұйымдастырылуын және өткізілуін жалпы бақылауды жүзеге асырады.
Практикалық іс-шараларды орындауға азаматтық авиация ұйымының басшысы әуеайлақ қызметінің (бұдан әрі - ӘҚ), авиациялық қауіпсіздік қызметінің (бұдан әрі - АҚҚ) қызметкерлерін, ұшу қауіпсіздігі жөніндегі инспекторды (бұдан әрі - ҰҚИ), авариялық-құтқару қызметінің (бұдан әрі - АҚҚ) және азаматтық авиация ұйымының басқа да қызметкерлерін тартады.
26. Әуежай басшысы құстармен соқтығысу жағдайларын болдырмау үшін барлық қажетті шаралардың қабылдануына жауап береді. Әрбір әуеайлақта қажетті шаралар кешені жергілікті жағдайларды ескере отырып анықталады.
Әуежайдың басшысы:
1) әуеайлақты және әуеайлақ маңындағы аумақты экологиялық-орнитологиялық тексеруді өткізуді;
2) әуежайдың орнитологиялық бағдарламасын әзірлеуді және енгізуді;
3) әуеайлақтан құстарды үркіту үшін орнитологиялық топ құруды;
4) әуе кемесіне құстардың соқтығысуын болдырмау жөнінде әуеайлақ ауданында қажетті жұмыстарды жүргізу үшін кез келген меншік нысанындағы ұйымдармен шарт жасасуды, орнитологиялық қамтамасыз етуді жақсарту бойынша жаңа, тиімді әдістерді практикаға енгізуді;
5) әуе кемесіне құстардың соқтығысуын болдырмауға бағытталған жұмыстар мен іс-шараларды өткізу кезінде мемлекеттік органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл жасауды, орнитологиялық қамтамасыз етуді жақсарту бойынша жаңа, тиімді әдістерді практикаға енгізуді;
6) азаматтық авиацияның басқа ұйымдарымен авиациялық орнитологиялық мәселелер бойынша өзара іс-қимылды;
7) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді және әуеайлақ ауданында орнитологиялық жағдайды жақсарту бойынша іс-шаралар әзірлеуді;
8) әуежайдың айналасында қосалқы шаруашылықтар құруды немесе кеңейтуді бақылауды;
9) әуежайдың аумағында ауыл шаруашылығы жұмыстарының болмауын бақылауды ұйымдастырады.
27. Әуеайлақтың ұшу басшысы әуеайлақтың ҰҚЖ ауданындағы орнитологиялық жағдайдың қиындағаны туралы ӘҚ, АҚҚ, ҰҚИ баяндамалары мен ақпараты негізінде ұшуды тоқтату, шектеу немесе жаңарту туралы шешім қабылдайды.
Әуеайлақта немесе әуеайлақ ауданында құстардың шоғырлануы пайда болған жағдайда ӘҚҚ диспетчері АҚҚ қызметкерлеріне құстарды үркітуді жүргізуге тиісті нұсқау береді, сондай-ақ осы Қағидаға 2-қосымшаға сәйкес схема бойынша әуеайлақта құстардың болуы туралы әуе кемелері экипаждарына ескертеді.
28. Ұшу қауіпсіздігі жөніндегі инспекция:
1) әуе кемесіне құстардың соқтығысу жағдайларын есепке алады және тексеруге қатысады, олар туралы Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласындағы уәкілетті органды, әуежайдың жоғары тұрған бөлімшелерін хабардар етеді, нұсқаулық құжаттардың және авиациялық орнитология жөніндегі нұсқаулардың орындалуын бақылайды.
2) құстар соқтығысқан әуе кемесін қарап тексеруге қатысады, қажетті құжаттамалардың уақтылы және дұрыс ресімделуін бақылайды.
29. Инженерлік-авиациялық қызмет әуе кемесін құстардың зақымдауын анықтайды және ол туралы мәліметтерді ҰҚИ мен ӘҚ-қа береді, құстар соқтығысқан кезде зақымданған әуе кемесінің бөліктерін фотосуретке түсіреді, қажет болған жағдайда үлгілік тиістілігін анықтау үшін құс сүйектерін соқтығысу жағдайларының қысқаша сипаттамасымен бірге зерттеуге жібереді, әуе кемесінің зақымданған бөліктері мен агрегаттарын қалпына келтіруге шығыстар калькуляциясын жасайды.

3. Құстардың шоғырлануын туғызатын жағдайларды анықтау және жою тәртібі

30. Әуежайды әуеайлақтық қамтамасыз ету қызметінің қызметкерлері ұшып көтерілу-қону жолағында (бұдан әрі - ҰҚЖ) құстардың шоғырлануын туғызған жағдайларды анықтайды және жояды, әуе кемесі соққан, ҰҚЖ-дан және оның маңынан табылған құстардың сүйектерін жинайды және анықтайды.
31. Әуежайдың ӘҚҚ ӘҚБ диспетчерінен құстардың топталуы туралы хабарламаны алған соң әуеайлақтың әуе кемелеріне ықтимал қауіп-қатер төндіретін құстар табылған аумағына дереу шығады.
Атыс қаруы, пиротехникалық құралдар, жарық арқылы сигнал беретін ракетницалар арқылы әуеайлақ аумағынан құстарды үркіту жөніндегі әрекеттерді әуе кемелерінің қозғалысына құстар қатер төндірмейтін сәтке дейін жүргізеді.
Құстардың топталып жиналатын жағдайларында көктемгі-жазғы-күзгі кезеңдерде оқ-дәрілердің жеткілікті мөлшері бар атқыштар мынадай жерлерде:
1) қону нүктесінде, ұшып көтерілу нүктесінде және әуе кемесінде (ұшу жолағынан тыс);
2) ӘҚҚ диспетчерінің «тоқта» деген командасына дейін рульдеу жолдарының ұшу-қону жолағына қиылысқан жерлерде қойылады.
32. Құстардың шоғырлануын туғызатын жағдайларды жою жөніндегі іс-шаралардың барлығы:
1) әуеайлақтарда жүргізілетін;
2) әуеайлақ маңы аумағында жүргізілетін деген топтарға бөлінеді.
33. Әуеайлақтарда құстардың шоғырлану себептерін ӘҚ қызметкерлері немесе орнитолог-мамандар жояды.
34. Әуеайлақтарда жүргізілетін негізгі іс-шаралардың қатарына:
1) ҰҚЖ маңында құстарды ұя жасауға, демалуға және түнеуге тартатын ағаштар мен бұталарды кесу;
2) әуеайлақтағы шөп жабындысын оңтайлы биіктікке дейін шабу;
3) құстардың әуеайлақтағы ангар-құрылыстарда және басқа да ғимараттарда ұя салу мүмкіндігін азайту;
4) әуеайлақтағы ылғалданған және батпақты учаскелерде мелиорациялық жұмыстар, оларды құрғату және көму;
5) тамақ қалдықтарын жабық контейнерлерде сақтау арқылы ұшақ және әуеайлақ асүйлерінің, әуежай мейрамханасы мен асханаларының тамақ қалдықтарына кіруін болдырмау, қалдықтарды құстар кірмейтін жабық үй-жайларда толық кәдеге жарату;
6) құс аулауға арналған тұзақтар орнату;
7) құстар шоғырланатын жерлерде құстардың өлі денелері мен тұлыптарын қою;
8) әуеайлақ аумағын құстарды өзіне тартатын ауыл шаруашылығы дақылдары үшін пайдалануға жол бермеу;
9) әуеайлақ аумағында құстарды өзіне тартатын жәндіктерге қарсы химиялық өңдеу жүргізу;
10) құстар ұя сала бастағанда құстардың ұясы топтасып орналасқан ағаштардың жоғарғы бұтақтарын кесу немесе ұяларды суатқыштардың көмегімен бұзу;
11) әуеайлақтың бақылау нүктесінен он бес километрден жақын қашықтықта тағам қалдықтарын тастайтын орындарды, аң өсіру фермаларын, қасапханаларды және құстарды өзіне тартумен және олардың топталып жиналуымен ерекшеленетін басқа да объектілер құрылысын орналастыруға тыйым салу;
12) әуеайлақтан 15 км радиуста тағам қалдықтарын жою/тастауды болдырмау немесе оларды құстар шоғырланған жерлерден қоқысқа ұшатын құстар ҰҚЖ-ны және оған баратын жолдарды кесіп өтпейтіндей есеппен басқа жаққа көшіру;
13) әуеайлақтың айналасындағы дәнді дақылдар егілген ауыл шаруашылығы алқаптарын тек қана түнгі уақытта жырту және қайта жырту;
14) ұсақ құстардың көп мөлшерін тартуды болдырмау үшін әуеайлақ маңында мал жаюға тыйым салу;
15) әуеайлақ маңындағы аумақ арқылы ұшып өтетін құстардың шоғырлану орны болып табылатын әуеайлақ маңындағы ұсақ су айдындарын құрғату;
16) құстардың жаппай ұя салу, демалу және түнеу орны болып табылатын әуеайлақ маңында орналасқан су айдындарында жағалау маңындағы биік өсімдіктерді кесу жатады.
35. Әуеайлақтардан құстарды үркіту әртүрлі құралдардың (биоакустикалық қондырғылардың, қарулардың, ракетницаның, пиротехникалық құралдардың, пневматикалық тапаншаның, механикалық үркіткіштің, айналы шарлардың, лазерлі қондырғылардың, өлі құстар денесінің, шытырлақтың, газды зеңбіректің, жыртқыш құстар макетінің, өрт сөндіру машиналарының, жалаушалардың және өзге де құралдардың) көмегімен жүргізіледі.
36. Әуеайлақтарда құстарды аулау тұзақпен, аулармен, өрмек аулармен, қақпанмен, ұйықтататын заттармен және басқа да құралдармен жүргізіледі.
37. Құстарды үркіту және аулау бойынша іс-шараларды өткізуге әуеайлақтың әртүрлі қызметтерінің қызметкерлері тартылады.
38. Құстардың сүйектерін олардың қай түрге жататынын анықтау үшін зерттеуді авиакомпаниялардың басшылары (егер құстардың сүйектері әуе кемелерінде табылса), әуежайлардың басшылары (егер құстардың сүйектері ұшу алаңынан табылса) жүзеге асырады.

4. Экипаждарға орнитологиялық жағдай туралы хабарлау тәртібі және күрделі орнитологиялық жағдайда ұшу кезінде азаматтық әуе кемелері экипаждарының іс-қимылы

39. Құстардың топталуы және ұшып өтуі туралы ақпаратты әуе кемелерінің экипаждарына ӘҚҚ диспетчерлері әуеайлақта немесе оған жақындау кезінде құстардың топталуы анықталған жағдайда береді.
40. Әуе кемелерінің экипаждары орнитологиялық жағдай туралы (қажет болған жағдайда) ақпаратты ұшу алдында немесе қонуға бет aлу кезінде ӘҚҚ диспетчерлерінен алады.
41. Экипаждарға құстар туралы мынадай ақпарат хабарланады:
1) олардың анықталған жерлері;
2) ұшу бағыты (мүмкіндігінше);
3) биіктігі;
4) саны;
5) мүмкіндігінше құстардың түрі.
42. ӘҚҚ диспетчеріне әуе кемелерінің ұшып көтерілуіне, егер оның ұшып көтерілу бағыты бойынша құстардың қарқынды ұшып өтуі байқалатын болса, рұқсат беруге болмайды.
43. Ұшу басшысы әуеайлақ ауданындағы орнитологиялық жағдай туралы баяндамалардың және ақпараттың негізінде ұшуды тоқтату (шектеу) мен қайта бастау туралы шешім қабылдай алады.
44. Ұшуға шешім қабылдау алдында әуе кемелерінің командирі әуеайлақ ауданындағы орнитологиялық жағдай туралы ӘҚҚ диспетчерінің ақпаратын ескереді.
45. Атқарушы стартта әуе кемесінің командирі орнитологиялық жағдайдың қиындағаны туралы ӘҚҚ диспетчерінен ақпарат алғаннан кейін ұшып көтерілуді орындау мүмкіндігін бағалайды. Мұндай жағдайда ұшып көтерілу фараларды қосу арқылы жүргізіледі.
46. Маршрут бойынша ұшу кезінде құстардың топталуы анықталған жағдайда экипаж оларды айналып өтеді немесе олардың үстінен ұшып өтеді.
Әуе кемесінің экипажы әуеде ірі құстармен кездескен уақытта ерекше назар аударады. Мұндай жағдайда әуе кемесінің экипажы құстарға жақындауды болдырмау жөнінде қимыл жасайды.
47. Күрделі орнитологиялық жағдай аймағын айналып ұшу мүмкін болмаған жағдайда әуе кемесінің командирі ұшу пунктіне қайтып оралады немесе жақын жердегі қосалқы әуеайлаққа қонады.
48. ӘҚҚ-дан күрделі орнитологиялық жағдай туралы ақпаратты алғаннан кейін қонатын әуеайлаққа жақындаған кезде немесе құстарды көзбен шолып анықтаған кезде экипажға:
1) сақтықты арттыру;
2) фараларды қосу (егер олар бұрын қосылмаған болса);
3) қозғалтқыштың (қозғалтқыштардың) жұмыс параметрлерін бақылауды арттыру;
4) қажет болған жағдайда екінші айналымға өту қажет.
49. Авиациялық жұмыстар уақытында әуе кемесінің командирі учаскені жерден немесе әуеден тексеру кезінде оны өңдеу басталғанға дейін орнитологиялық жағдайға және әуе кемесінің ұшуы үшін қауіп төндіретін құстардың топталуы мүмкін учаскелерге назар аударады.
Егер өңделген учаске аумағында құстардың топталуы немесе қарқынды ұшып өтуі байқалса, авиациялық жұмыстарды жүргізуге болмайды.
50. Авиациялық жұмыстар кезеңінде құс базарлары мен жерде және суда құстардың топталуы мүмкін жерлердің үстінен ұшу құстармен соқтығыспай өтуге кепілдік беретін биіктікте ұсынылады.
51. Ұшу уақытында ұшуға қауіп төндіретін құстардың топталуын байқаған әуе кемелерінің экипаждары ол туралы ақпаратты дереу ӘҚҚ-ның тиісті диспетчеріне береді.
Ұшу құрамы ұшу кезінде ӘҚҚ диспетчерлерінің әуе кемелеріне құстардың соқтығысу ықтималдығын болдырмайтын ұсынымдарын орындайды, әуеайлақтың ауданында құстардың шоғырлануы туралы ӘҚҚ қызметінің қызметкерлерін хабардар етеді, Қазақстан Республикасының азаматтық авиациясы саласындағы уәкілетті органының қызметкерлеріне құстардың соқтығысу жағдайлары туралы қажетті мәліметтерді береді.
Ұшып шығуға шешім қабылдау алдында әуе кемесінің командирі әуеайлақ ауданындағы орнитологиялық жағдай туралы ӘҚҚ диспетчерінің ақпаратын ескереді.
Атқарушы стартта ӘҚҚ диспетчерінен орнитологиялық жағдай туралы ақпарат алғаннан кейін әуе кемесінің командирі ұшуды орындаудың мүмкіндігін бағалайды және қосылған фаралармен ұшуды орындайды.
Экипаж әуеайлаққа жақындаған кезде ӘҚҚ диспетчерлерінен күрделі орнитологиялық жағдай туралы ақпаратты алғаннан кейін сақтығын арттырады, қону фараларын қосады, қозғалтқыштардың жұмыс параметрлерін бақылауды арттырады, қажет болған жағдайда екінші айналымға немесе қосалқы әуеайлаққа өтеді.

Қазақстан Республикасының
азаматтық әуе кемелерінің
ұшуын орнитологиялық
қамтамасыз ету қағидасына
1-қосымша

Әуеайлақтағы орнитологиялық жағдай журналы

Күні________________ Оқиға уақыты _______________
ӘК үлгісі___________ ӘК № _________________
Авиакомпания ______________________ рейстің № _______________
Болған оқиға туралы кім хабарлады: ______________________________
ҰҚЖ құстардың қандай қалдықтары табылды:_________________________
Табылған орындары (ҰҚЖ осіне және таяу жердегі РЖ қатысты): _____
Ұшу кезеңдері (биіктігі, жылдамдығы, ұшу-қону): _________________
Құстардың түрлері және саны: ____________________________________
Құстардың ӘК-ге соқтығысқан орны: _______________________________
Зақымдану: ______________________________________________________
Экипаж мәліметтері: _____________________________________________
ҰҚЖ жұмыс курсы: ________________________________________________
ҰҚЖ соңғы қаралған уақыты: ______________________________________
Оқиға болған сәттегі орнитологиялық жағдай: _____________________
Метеожағдай: ____________________________________________________
Рейсті орындау үшін салдары: ____________________________________
Ескертпе:

Т.А.Ә. _________________
20__ж. «__»__________ қолы ___________________

Қазақстан Республикасының
азаматтық әуе кемелерінің
ұшуын орнитологиялық
қамтамасыз ету қағидасына
2-қосымша

Әуеайлақта құстардың шоғырлануы анықталған жағдайда қызметтердің жедел өз ара іс-қимыл
СЫЗБАСЫ

Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 30.12.2013 № 1429 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

АҚҚ - авиациялық қауіпсіздік қызметі
ӘҚ - әуеайлақ қызметі
ӘҚҚ – әуе қозғалысына қызмет көрсету
ҰҚИ — ұшу қауіпсіздігі жөніндегі инспекция