Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по предупреждению инфекционных заболеваний"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 января 2012 года № 33. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 сентября 2015 года № 754

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 08.09.2015 № 754 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

ПРЕСС-РЕЛИЗ

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 12 марта 2015 года № 194.

В соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года «О здоровье народа и системе здравоохранения» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по предупреждению инфекционных заболеваний».
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 12 января 2012 года № 33

Санитарные правила
«Санитарно-эпидемиологические требования к организации
и проведению санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий по предупреждению инфекционных
заболеваний»

1. Общие положения

1. Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по предупреждению инфекционных заболеваний» (далее – Санитарные правила) устанавливают требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий по предупреждению инфекционных заболеваний.
2. В настоящих Санитарных правилах применяются следующие термины и определения:
1) бактерионосительство – форма инфекционного процесса, характеризующаяся сохранением в организме человека или животного и выделением в окружающую среду возбудителя инфекционной (паразитарной) болезни, без клинического проявления заболевания;
2) бактериофаги – вирусы бактерий, способные поражать бактериальную клетку и вызывать ее растворение;
3) брюшной тиф – бактериальное инфекционное заболевание, вызываемое бактериями рода сальмонелл (Salmonella Typhi), характеризующееся язвенным поражением лимфатической системы тонкой кишки, бактериемией, циклическим течением с общей интоксикацией, с фекально-оральным механизмом передачи возбудителя, реализуемым водным, пищевым и бытовым путями, со спорадическим распространением, а также склонностью к формированию длительного бактерионосительства;
4) внутрибольничное заболевание – любое инфекционное заболевание, возникшее у больного в результате его поступления в медицинскую организацию или обращения в нее за медицинской помощью, или инфекционное заболевание сотрудника медицинской организации вследствие его работы в данном учреждении, независимо от сроков появления заболевания во время пребывания в медицинской организации или в течение инкубационного периода после выписки из нее;
5) декретированный контингент – лица, работающие в сфере обслуживания населения, представляющие наибольшую опасность для заражения окружающих инфекционными и паразитарными заболеваниями;
6) дизентерия – инфекционное заболевание, вызываемое микробами рода шигелла (Shigella), при котором преимущественно поражается слизистая оболочка толстого кишечника. Клинически заболевание характеризуется интоксикацией и наличием колитического синдрома;
7) дисбактериоз – нарушение состава микрофлоры кишечника, сопровождающееся дисфункцией и нарушениями ферментативной способности кишечника, возникающей в результате хронических заболеваний, длительного применения антибиотиков;
8) иерсиниоз – острое инфекционное заболевание из группы антропозоонозов, характеризующееся симптомами интоксикации и преимущественным поражением желудочно-кишечного тракта, печени, суставов, реже других органов;
9) инкубационный период – отрезок времени от момента попадания возбудителя инфекции в организм до проявления первых симптомов болезни;
10) интенсивная фаза – начальная фаза терапии, направленная на ликвидацию клинических проявлений заболевания и максимальное воздействие на популяцию микобактерий туберкулеза (далее – МБТ);
11) контакт – взаимодействие между больным туберкулезом и людьми, находящимися на расстоянии, достаточно близком для разговора или в замкнутом пространстве;
12) контактное лицо – человек, который находится и (или) находился в контакте с источником возбудителя инфекции;
13) контрольный уровень заболеваемости – пороговый уровень заболеваемости, характерный для каждого интервала времени и для конкретной местности, складывающийся из средней величины заболеваемости за предыдущие пять лет. Вычисляется для территории в целом и для отдельных групп населения (возрастных, профессиональных). Приближение анализируемых показателей к верхнему контрольному уровню или превышение его свидетельствует об эпидемиологическом неблагополучии;
14) легочный туберкулез с положительным результатом микроскопии мокроты (бактериовыделитель) – наличие МБТ при микроскопии мазка мокроты до проведения лечения, даже при однократном выявлении;
15) микроскопическое исследование – бактериологический метод выявления МБТ;
16) обследование по эпидемиологическим показаниям – обследование на основе полученной информации об инфекционном или паразитарном заболевании, обусловленное эпидемиологической ситуацией на определенной территории, среди отдельных групп населения и при проведении эпидемиологического расследования случая инфекционного или паразитарного заболевания (для выявления факторов риска заражения, путей передачи и проведения санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий);
17) острый вирусный гепатит (А, Е, В, С, Д) – острое воспаление печени с длительностью меньше шести месяцев, при наличии специфических маркеров;
18) острые кишечные инфекции – инфекционные заболевания, вызываемые патогенными и условно-патогенными бактериями, вирусами, характеризующиеся поражением желудочно-кишечного тракта;
19) отказ – отказ больного заразной формой туберкулеза от лечения, назначенного врачом, зафиксированный в медицинской документации;
20) очаг инфекционного или паразитарного заболевания – место пребывания больного инфекционным или паразитарным заболеванием с окружающей его территорией в тех пределах, в которых возбудитель инфекции способен передаваться от больного к восприимчивым людям;
21) очаг туберкулезной инфекции – место проживания (частный дом, квартира, комната в общежитии), учебы, работы, отдыха больного бактериовыделителя;
22) паратифы – бактериальные острые инфекционные заболевания, вызываемые бактериями рода сальмонелл (Salmonella paratyphi), характеризующиеся язвенным поражением лимфатической системы тонкой кишки, бактериемией, циклическим течением с явлениями общей интоксикации, с фекально-оральным механизмом передачи возбудителя, реализуемые преимущественно пищевым и водным путями, склонные к формированию продолжительного бактерионосительства. Имеют сходство по патогенезу и клиническим проявлениям с брюшным тифом, характеризуются острым началом и рецидивирующим течением, наличием периода катаральных явлений;
23) парентеральный механизм – передача инфекции при переливании крови, инъекциях и других манипуляциях, сопровождающихся нарушением целостности кожных покровов и слизистых, а также от матери ребенку при прохождении через родовые пути;
24) поддерживающая фаза – фаза продолжения терапии, которая воздействует на сохраняющуюся микобактериальную популяцию и обеспечивает дальнейшее уменьшение воспалительных изменений туберкулезного процесса, а также восстановление функциональных возможностей организма больного;
25) проба Манту – специфический диагностический тест, внутрикожная туберкулиновая проба Манту с двумя международными туберкулиновыми единицами (далее – Манту с 2 ТЕ);
26) реконвалесцент – больной человек в стадии выздоровления;
27) ремиссия – этап течения болезни, характеризующийся временным ослаблением или исчезновением ее проявлений;
28) ретроспективный эпидемиологический анализ – анализ уровня, структуры и динамики инфекционной заболеваемости за длительный предшествующий промежуток времени с целью обоснования перспективного планирования противоэпидемических мероприятий;
29) ротавирусная инфекция – острое вирусное заболевание, характеризующееся поражением желудочно-кишечного тракта;
30) сальмонеллез – группа полиэтиологичных острых инфекционных болезней с фекально-оральным механизмом передачи возбудителей рода сальмонелл (Salmonella), которые характеризуются большим полиморфизмом клинических проявлений от бессимптомного бактерионосительства до тяжелых септических вариантов. Чаще всего протекают в виде острого гастроэнтерита;
31) санация – проведение целенаправленных лечебно-профилактических мер по оздоровлению организма;
32) субпродукты – производственное название пищевых продуктов, получаемых при убое животных и разделке туши (печень, язык, почки, мозг и другие, кроме мяса туши);
33) товарное соседство – условия, исключающие совместное хранение и реализацию сырых и готовых продуктов, предотвращающие их загрязнение и проникновение посторонних запахов, отражающихся на качестве товара;
34) туберкулез – заболевание, с преимущественно легочной локализацией, при которой в патологический процесс кроме легких могут быть вовлечены все органы и ткани организма;
35) туберкулинодиагностика – специфическое диагностическое исследование по пробе Манту 2 ТЕ;
36) туберкулез с множественной лекарственной устойчивостью – это туберкулез, вызванный МБТ, штаммы которого устойчивы к изониазиду и рифампицину;
37) туберкулез с широкой лекарственной устойчивостью – туберкулез, вызванный МБТ, штаммы которого устойчивы к изониазиду и рифампицину, а также к одному из фторхинолонов и к одному из трех инъекционных препаратов второго ряда;
38) уклонение от лечения – самовольный уход, нарушение режима лечения, предписанного врачом, а также пропуск приема противотуберкулезных препаратов, суммарно составляющий три и более недели и зафиксированный в медицинской документации;
39) фаготип – совокупность бактериальных штаммов, характеризующихся одинаковой чувствительностью к типовому набору бактериофагов;
40) флюорографическое, рентгенологическое обследование – диагностические исследования флюорографическими или рентгенологическими аппаратами;
41) энтеральный механизм – передача инфекции через желудочно-кишечный тракт. Вирус проникает в организм с загрязненной водой, пищевыми продуктами, через грязные руки;
42) anti-HCV – антитела к вирусному гепатиту С;
43) HBsAg – поверхностный антиген, указывающий на острую или хроническую форму инфекции;
44) острая респираторная вирусная инфекция (далее - ОРВИ) - высоко контагиозная группа заболеваний, вызываемых вирусами гриппа, парагриппа, аденовирусами, респираторно-синцитиальными и другими вирусами, передающихся воздушно-капельным путем и сопровождающихся поражением слизистой оболочки дыхательных (респираторных) путей;
45) гриппоподобные заболевания (далее - ГПЗ) – случаи острых респираторных вирусных заболеваний, сопровождающиеся повышением температуры тела >38^oC и кашлем, которые наблюдаются не менее одного раза в течение 7 дней от начала заболевания;
46) тяжелые острые респираторные вирусные инфекции (далее - ТОРИ) – заболевания, требующие немедленной госпитализации пациента и характеризующиеся высокой температурой в анамнезе или лихорадкой >38^oC, кашлем, одышкой или затрудненным дыханием, которые наблюдаются не менее одного раза в течение 7 дней от начала заболевания;
47) рутинный эпидемиологический надзор за ОРВИ, гриппом и их осложнениями (пневмонии) - мониторинг уровня и динамики заболеваемости и летальности от ОРВИ, гриппа и их осложнений (пневмонии) на основе учета числа зарегистрированных случаев заболеваний на всей территории республики по обращаемости населения с клиническими проявлениями острого респираторного гриппоподобного заболевания и/или пневмонии;
48) дозорный эпидемиологический надзор (далее - ДЭН) – систематический сбор стандартной информации и образцов материала от больных ГПЗ и ТОРИ в репрезентативных группах, позволяющий сравнивать эпидемиологические и вирусологические характеристики заболеваемости гриппом, экономический ущерб от гриппа в стране с данными других стран мира;
49) дозорные регионы – административные территории, где внедрена и проводится система дозорного эпидемиологического надзора за ГПЗ, ТОРИ и гриппом;
50) дозорные центры – медицинские организации, где осуществляется система дозорного эпидемиологического надзора за ГПЗ, ТОРИ и гриппом;
51) зональная вирусологическая лаборатория по ДЭН за гриппом (зональная вирусологическая лаборатория) – вирусологическая лаборатория, осуществляющая методическую и практическую помощь вирусологическим лабораториям, участвующим в системе ДЭН за ГПЗ, ТОРИ и гриппом, подтверждение (ретестирование) образцов в целях обеспечения внешнего контроля качества;
52) репрезентативная выборка – выборка, в которой соблюдены основные признаки генеральной совокупности и данные представлены в той же пропорции или с той же частотой, с которой данный признак выступает в этой генеральной совокупности;
53) индикаторные показатели – показатели качества организации системы ДЭН за ГПЗ, ТОРИ и гриппом;
54) вирусная транспортная среда (далее - ВТС) – готовая жидкая среда, предназначенная для сохранения вирусов в образцах клинического материала в процессе его транспортировки до лаборатории;
55) сосуд Дьюара - это резервуар, предназначенный для длительного хранения и транспортировки биологических образцов в среде жидкого азота;
56) термоконтейнер - ящик (или сумка) для переноса образцов с теплоизолирующими свойствами и плотно прилегающей крышкой, где оптимальный температурный режим (от плюс 2^oC до плюс 8^oC) обеспечивается с помощью помещенных в его полость замороженных холодильных элементов;
57) фильтр – организуется в поликлинике, задачей которого является сортировка пациентов на входе в поликлинику на два основных потока: лица с подозрением на инфекционное заболевание (повышенная температура, сыпь неясной этиологии, диспепсические расстройства и др.) и здоровые лица или люди с различными функциональными отклонениями;
58) ограничительные мероприятия в стационарах – меры, направленные на предотвращение распространения гриппа и других ОРВИ, предусматривающие особый режим передвижения медработников и пациентов, своевременную изоляцию больных гриппом, введение масочного режима, усиление санитарно-дезинфекционного режима и соблюдение личной гигиены;
59) ограничительные мероприятия на объектах воспитания и образования детей и подростков - меры, направленные на предотвращение распространения гриппа и других ОРВИ, предусматривающие отмену кабинетной системы обучения, ограничения массовых, зрелищных и спортивных мероприятий, своевременную изоляцию больных гриппом, введение масочного режима, усиление санитарно-дезинфекционного режима и соблюдение личной гигиены;
60) утренний фильтр – прием детей на объектах дошкольного воспитания и обучения, школах, гимназиях, лицеях с опросом родителей на наличие признаков и симптомов ОРВИ и гриппа с осмотром зева, измерением температуры и занесением данных в журнал.
Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

2. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий по предупреждению заболеваний острыми кишечными
инфекциями

3. Эпидемиологический надзор за заболеваемостью острыми кишечными инфекциями включает следующие санитарно-противоэпидемические (профилактические) мероприятия:
1) ретроспективный эпидемиологический анализ заболеваемости острыми кишечными инфекциями, проводимый ежегодно органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора с целью обоснования перечня, объема и сроков проведения профилактических мероприятий, долгосрочного программно-целевого планирования. Необходимо изучить структуру острых кишечных диарейных инфекций по нозологическим формам, оценить уровень заболеваемости в отдельных возрастных, социальных, профессиональных группах населения и отдельных коллективов для выявления «групп риска»;
2) оперативный эпидемиологический анализ заболеваемости острыми кишечными инфекциями, проводимый ежемесячно органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора для своевременного обнаружения начавшегося подъема заболеваемости, выявления его причины и проведения оперативных противоэпидемических мероприятий.
Проводится сравнение текущей заболеваемости по неделям, месяцам, с нарастающим итогом, сопоставление с контрольными уровнями заболеваемости, характерными для данной территории.
4. С целью недопущения внутрибольничных заболеваний государственными органами санитарно-эпидемиологического надзора проводится государственный санитарно-эпидемиологический надзор за соблюдением санитарно-противоэпидемического режима в медицинских организациях, детских домах, домах ребенка, домах-интернатах для престарелых и инвалидов.
5. Выявление больных и подозрительных на заболевание кишечными инфекциями проводится медицинскими работниками всех организаций здравоохранения, независимо от их ведомственной принадлежности и форм собственности, во время амбулаторных приемов, посещений на дому, медицинских осмотров, диспансеризации и других посещений медицинских организаций. Диагноз устанавливается на основании клинических проявлений заболевания, данных лабораторного исследования, эпидемиологического анамнеза.
6. Проводятся однократные лабораторные обследования на кишечную группу следующих категорий населения:
1) больных с подозрением на острые кишечные инфекции при обращении в медицинские организации;
2) пациентов психиатрических стационаров, при поступлении в стационар;
3) детей при оформлении в школы-интернаты, детские дома и дома ребенка;
4) лиц преклонного возраста при оформлении в дома-интернаты для престарелых и инвалидов;
5) реконвалесцентов после перенесенной кишечной инфекции.
7. В целях идентификации возбудителя и установления размеров очага проводятся лабораторные исследования, перечень которых определяется врачом-эпидемиологом с учетом предполагаемых факторов и путей передачи возбудителя инфекционного заболевания.

3. Санитарно-эпидемиологические требования к организации
эпидемиологического обследования

8. Эпидемиологические обследования проводятся в следующих очагах:
1) при заболевании острыми кишечными инфекциями работников объектов общественного питания и продовольственной торговли, водоснабжения, дошкольных организаций, а также частных лиц, занимающихся предпринимательской деятельностью, связанной с производством, хранением, транспортировкой и реализацией пищевых продуктов;
2) при заболевании детей, посещающих дошкольные организации, детские дома, школы-интернаты;
3) при заболевании работников психоневрологических стационаров, детских домов, домов ребенка, домов-интернатов для престарелых и инвалидов;
4) при регистрации в одном очаге трех и более случаев заболевания в течение одного инкубационного периода.
9. При превышении контрольных уровней заболеваемости острыми кишечными инфекциями необходимость обследования квартирных очагов определяется главным государственным санитарным врачом соответствующей территории с учетом эпидемиологической ситуации, результатов ретроспективного анализа.
10. При эпидемиологическом обследовании очагов проводится забор проб пищевых продуктов, воды, смывов для лабораторного обследования.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к госпитализации
больных острыми кишечными инфекциями

11. Госпитализация больных острыми кишечными инфекциями проводится по клиническим и эпидемиологическим показаниям.
12. Клинические показания для госпитализации больных острыми кишечными инфекциями:
1) все формы заболевания у детей в возрасте до двух месяцев;
2) формы заболевания с тяжелым обезвоживанием независимо от возраста ребенка;
3) формы заболевания, отягощенные сопутствующей патологией;
4) затяжные диареи с обезвоживанием любой степени;
5) хронические формы дизентерии (при обострении).
13. Эпидемиологические показания для госпитализации больных острыми кишечными инфекциями:
1) невозможность соблюдения необходимого противоэпидемического режима по месту жительства больного (социально-неблагополучные семьи, общежития, казармы, коммунальные квартиры);
2) случаи заболевания в медицинских организациях, школах-интернатах, детских домах, домах ребенка, санаториях, домах-интернатах для престарелых и инвалидов, летних оздоровительных организациях, домах отдыха.
14. Выписка реконвалесцентов после дизентерии и других острых диарейных инфекций проводится после полного клинического выздоровления.
Однократное бактериологическое обследование реконвалесцентов после дизентерии и других острых диарейных инфекций проводится в амбулаторных условиях в течение семи календарных дней после выписки, но не ранее двух дней после окончания антибиотикотерапии.

5. Санитарно-эпидемиологические требования к диспансерному
наблюдению за лицами, переболевшими острыми
кишечными инфекциями

15. Диспансерному наблюдению после перенесенной острой дизентерии подлежат:
1) работники объектов общественного питания, продовольственной торговли, пищевой промышленности;
2) дети детских домов, домов ребенка, школ-интернатов;
3) работники психоневрологических диспансеров, детских домов, домов ребенка, домов-интернатов для престарелых и инвалидов.
16. Диспансерное наблюдение проводится в течение одного месяца, в конце которого обязательно однократное бактериологическое обследование.
17. Кратность посещения врача определяется по клиническим показаниям.
18. Диспансерное наблюдение осуществляется участковым врачом (или семейным врачом) по месту жительства или врачом кабинета инфекционных болезней.
19. При рецидиве заболевания или положительном результате лабораторного обследования, лица, переболевшие дизентерией, вновь проходят лечение. После окончания лечения, эти лица в течение трех месяцев ежемесячно проходят лабораторное обследование. Лица, у которых бактерионосительство продолжается более трех месяцев, подвергаются лечению как больные с хронической формой дизентерии.
20. Лица из числа декретированного контингента допускаются работодателем на работу по специальности с момента предоставления справки о выздоровлении. Справка о выздоровлении выдается лечащим врачом только после полного выздоровления, подтвержденного результатами клинического и бактериологического обследования.
При хронической форме дизентерии эти лица переводятся на работу, где они не могут представлять эпидемиологической опасности.
21. Лица с хронической дизентерией состоят на диспансерном наблюдении в течение года. Бактериологические обследования и осмотр врачом-инфекционистом этих лиц проводится ежемесячно.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий по предупреждению сальмонеллеза

22. Обязательному бактериологическому обследованию на сальмонеллез подлежат следующие категории лиц населения:
1) дети в возрасте до двух лет, поступающие в стационар;
2) взрослые, госпитализированные в стационар по уходу за больным ребенком;
3) роженицы, родильницы, при наличии дисфункции кишечника в момент поступления или в течение предшествующих трех недель до госпитализации;
4) все больные независимо от диагноза при появлении кишечных расстройств во время пребывания в стационаре;
5) лица из числа декретированного контингента, которые предположительно явились источником инфекции в очаге сальмонеллеза.
23. Обязательно проводится эпидемиологическое обследование очагов сальмонеллеза в случае заболевания лиц, относящихся к декретированному контингенту или детей в возрасте до двух лет.
24. Госпитализация больных сальмонеллезом проводится по клиническим и эпидемиологическим показаниям.
25. Выписку реконвалесцентов после сальмонеллеза проводят после полного клинического выздоровления и однократного отрицательного бактериологического исследования кала. Исследование производят не ранее трех дней после окончания лечения.
26. Диспансерному наблюдению после перенесенного заболевания подвергается только декретированный контингент.
27. Диспансерное наблюдение за лицами, переболевшими сальмонеллезом, осуществляют врач кабинета инфекционных болезней или участковые (семейные) врачи по месту жительства.
Лица из числа декретированного контингента допускаются работодателем на работу по специальности с момента предоставления справки о выздоровлении.
28. Реконвалесценты из числа декретированного контингента допускаются работодателем на работу по специальности с момента предоставления справки о выздоровлении.
Реконвалесцентов, продолжающих выделять сальмонеллы после окончания лечения, а также выявленных бактерионосителей из числа декретированного контингента органы государственного санитарно-эпидемиологического надзора отстраняют от основной работы на пятнадцать календарных дней. Работодатель переводит их на работу, где они не могут представлять эпидемиологической опасности.
В этот период проводят трехкратное исследование кала. При повторном положительном результате такой же порядок отстранения от работы и обследования повторяют еще в течение пятнадцати дней.
При установлении бактерионосительства более трех месяцев, эти лица, как хронические носители сальмонелл отстраняются от работы по специальности на двенадцать месяцев.
По истечении этого срока у них проводят трехкратное исследование кала и желчи с интервалом один-два дня. При получении отрицательных результатов эти лица допускаются к основной работе. При получении одного положительного результата такие лица рассматриваются как хронические бактерионосители, органы государственного санитарно-эпидемиологического надзора отстраняют их от работы, где они могут представлять эпидемиологическую опасность.
29. Детей, продолжающих выделять сальмонеллы после окончания лечения, лечащий врач отстраняет от посещения организации дошкольного воспитания на пятнадцать дней, в этот период проводят трехкратное исследование кала с интервалом один-два дня. При повторном положительном результате такой же порядок отстранения и обследования повторяют еще в течение пятнадцати дней.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий по предупреждению брюшного тифа и паратифов

30. Государственный санитарно-эпидемиологический надзор за заболеваемостью населения брюшным тифом и паратифами включает следующие санитарно-противоэпидемические (профилактические) мероприятия:
1) анализ информации о санитарном состоянии населенных пунктов, особенно неблагополучных по заболеваемости населения тифопаратифозными инфекциями;
2) осуществление государственного санитарно-эпидемиологического надзора и определение групп риска среди населения;
3) определение фаготипов выделяемых культур от больных и бактерионосителей;
4) постановка на учет и диспансерное наблюдение за переболевшими брюшным тифом и паратифами с целью выявления и санации бактерионосителей, особенно из числа работников пищевых предприятий и другого декретированного контингента;
5) планирование профилактических и противоэпидемических мероприятий.
31. Профилактические мероприятия тифопаратифозных заболеваний направлены на проведение санитарно-гигиенических мероприятий, предупреждающих передачу возбудителей через воду, пищу. Проводится государственный санитарно-эпидемиологический надзор за санитарно-техническим состоянием следующих объектов:
1) систем водоснабжения, централизованных, децентрализованных источников водоснабжения, головных водозаборных сооружений, зон санитарной охраны водоисточников;
2) пищевой перерабатывающей промышленности, продовольственной торговли, общественного питания;
3) канализационной системы.
32. Перед допуском к работе лица из числа декретированного контингента после врачебного осмотра подвергаются серологическому обследованию путем постановки с сывороткой крови реакции прямой гемагглютинации и однократному бактериологическому исследованию. Эти лица допускаются к работе при отрицательных результатах серологического и бактериологического обследований и при отсутствии других противопоказаний.
В случае положительного результата реакции прямой гемагглютинации дополнительно проводится пятикратное бактериологическое исследование нативных испражнений с интервалом 1-2 дня. При отрицательных результатах этого обследования проводится однократное бактериологическое исследование желчи. К работе допускаются лица, у которых получены отрицательные данные бактериологического исследования испражнений и желчи.
Лица, у которых выявлены положительные результаты серологического и бактериологического обследования рассматриваются как бактерионосители. Проводится их лечение, постановка на учет, устанавливается за ними медицинское наблюдение. В данном случае, органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора эти лица отстраняются от работы, где они могут представлять эпидемическую опасность.
33. Плановые профилактические лабораторные обследования работников питания, водоснабжения и другого декретированного контингента на носительство возбудителей тифопаратифозных заболеваний при эпидемическом благополучии по этим инфекциям не проводятся.
34. Согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2009 года № 2295 «Об утверждении перечня заболеваний, против которых проводятся профилактические прививки, Правил их проведения и групп населения, подлежащих плановым прививкам» вакцинации против брюшного тифа подлежат работники канализационных и очистных сооружений.
35. В очаге брюшного тифа или паратифов проводятся следующие противоэпидемические мероприятия:
1) выявление всех больных путем опроса, осмотра, термометрии, лабораторного обследования;
2) своевременного изолирования всех больных брюшным тифом, паратифами;
3) выявление и проведение лабораторного обследования лиц, ранее переболевших брюшным тифом и паратифами, декретированного контингента, лиц, подвергшихся риску заражения (употреблявших подозрительные на заражение пищевые продукты или воду, контактировавших с больными);
4) в очаге с единичным заболеванием у лиц, из числа декретированного контингента проводится однократное бактериологическое исследование испражнений и исследование сыворотки крови в реакции прямой гемагглютинации. У лиц с положительным результатом реакции прямой гемагглютинации проводится повторное пятикратное бактериологическое исследование испражнений и мочи;
5) в случае возникновения групповых заболеваний проводится лабораторное обследование лиц, которые предположительно могут быть источником инфекции. Лабораторное обследование включает трехкратное бактериологическое исследование испражнений и мочи с интервалом не менее двух дней и однократное исследование сыворотки крови методом реакции прямой гемагглютинации. У лиц с положительным результатом реакции прямой гемагглютинации проводится дополнительное пятикратное бактериологическое исследование испражнений и мочи с интервалом не менее двух дней, а при отрицательных результатах этого обследования – однократно исследуется желчь;
6) лица из числа декретированного контингента, имеющие контакт либо общение с больным брюшным тифом или паратифами на дому, органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора временно отстраняются от работы до госпитализации больного, проведения заключительной дезинфекции и получения отрицательных результатов однократного бактериологического исследования испражнений, мочи и реакции прямой гемагглютинации;
7) лица, подвергшиеся риску заражения, наряду с лабораторным обследованием находятся под медицинским наблюдением с ежедневными врачебными осмотрами и термометрий на протяжении двадцати одного дня при брюшном тифе и четырнадцати дней при паратифах с момента изоляции последнего больного;
8) выявленные больные и бактерионосители брюшного тифа и паратифов немедленно изолируются и направляются в медицинские организации для обследования и лечения.
36. Экстренная профилактика в очагах брюшного тифа и паратифов проводится в зависимости от эпидемиологической ситуации. В очагах брюшного тифа назначается брюшнотифозный бактериофаг, при паратифах поливалентный сальмонеллезный бактериофаг. Первое назначение бактериофага проводится после забора материала для бактериологического обследования. Бактериофаг назначается также реконвалесцентам.
37. В очагах брюшного тифа и паратифов обязательно проводятся дезинфекционные мероприятия:
1) текущая дезинфекция проводится в период с момента выявления больного до госпитализации, у реконвалесцентов в течение трех месяцев после выписки из больницы;
2) текущую дезинфекцию организовывает медицинский работник организации здравоохранения, а проводит – лицо, ухаживающее за больным, сам реконвалесцент или бактерионоситель;
3) заключительную дезинфекцию проводят дезинфекционные станции или дезинфекционные отделы (отделения) органов (организаций) санитарно – эпидемиологических службы, в сельской местности – сельские врачебные больницы, амбулатории;
4) заключительную дезинфекцию в городских населенных пунктах проводят не позже шести часов, в сельской местности – двенадцати часов после госпитализации больного;
5) в случае выявления больного брюшным тифом или паратифом в организации здравоохранения после изоляции больного в помещениях, где он находился, проводят заключительную дезинфекцию силами персонала данной организации.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к диагностике,
госпитализации больных брюшным тифом и паратифами

38. Своевременное выявление, изоляция и лечение больных и бактерионосителей брюшного тифа и паратифов осуществляется медицинскими работниками всех организаций здравоохранения независимо от форм собственности на основании клинических и лабораторных данных.
39. При диагностике брюшного тифа ведущим является выделение гемокультуры. Забор крови для выделения гемокультуры проводится во все периоды болезни. Первый посев крови производится до начала антибактериальной терапии. Для диагностики также проводится исследование копрокультуры, уринокультуры, желчи, серологическая диагностика (реакция Видаля, реакция прямой гемагглютинации).
40. Больные с неустановленным диагнозом, лихорадящие в течение трех и более дней, обследуются на брюшной тиф.
41. Все больные брюшным тифом и паратифами А и В госпитализируются в инфекционный стационар.
42. Выписка больных осуществляется не ранее двадцати одного дня нормальной температуры после трехкратного бактериологического исследования кала и мочи. Бактериологического исследования кала и мочи проводится через пять дней после отмены антибиотиков и затем с интервалом пять дней. Кроме того, проводится посев дуоденального содержимого за семь-десять дней до выписки.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к диспансерному
наблюдению за лицами, переболевшими брюшным тифом и паратифами

43. Все переболевшие брюшным тифом и паратифами после выписки из стационара подлежат медицинскому наблюдению с термометрией один раз в две недели. Через десять дней после выписки из стационара начинается обследование реконвалесцентов на бактерионосительство, для чего пятикратно исследуются кал и моча с интервалом не менее двух дней. На протяжении трех месяцев ежемесячно проводится бактериологическое однократное исследование кала и мочи.
При положительном результате бактериологического исследования в течение трех месяцев после выписки из стационара обследуемый расценивается как острый носитель.
На четвертом месяце наблюдения бактериологически исследуются желчь и сыворотка крови в реакции прямой гемагглютинации с цистеином. При отрицательных результатах всех исследований переболевшего снимают с диспансерного наблюдения.
При положительном результате серологического исследования проводят пятикратное бактериологическое исследование кала и мочи. В случае отрицательных результатов оставляют под наблюдением в течение одного года.
Через один год после выписки из стационара однократно исследуют бактериологически кал и мочу и сыворотку крови в реакции прямой гемагглютинации с цистеином. При отрицательных результатах исследования переболевшего снимают с диспансерного наблюдения.
44. Лица, переболевшие брюшным тифом и паратифами, относящиеся к декретированному контингенту, после выписки из стационара органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора на один месяц отстраняются от работы, где они могут представлять эпидемическую опасность. В течение этого периода проводится их пятикратное бактериологическое обследование (исследование кала и мочи).
При отрицательных результатах исследования их допускают к работе, и в последующие два месяца ежемесячно исследуют желчь и сыворотку крови с помощью реакции прямой гемагглютинации с цистеином. Далее их обследуют в течение двух лет ежеквартально, а в последующем на протяжении всей трудовой деятельности два раза в год (исследовать кал и мочу).
При положительном результате (через один месяц после выздоровления) их переводят на работу, не связанную с пищевыми продуктами и водой. По истечении трех месяцев проводится пятикратное бактериологическое исследование кала и мочи и однократно желчи. При отрицательном результате их допускают к работе и обследуют как предыдущую группу.
При положительном результате реакции прямой гемагглютинации с цистеином проводится пятикратное дополнительное исследование кала и мочи и при отрицательных результатах – однократное исследование желчи. При отрицательном результате их допускают к работе. Если при любом из обследований, проведенном по истечении трех месяцев после выздоровления, у таких лиц хотя бы однократно были выделены возбудители брюшного тифа или паратифа, их считают хроническими бактерионосителями и органы государственного санитарно-эпидемиологического надзора отстраняют их от работы, где они могут представлять эпидемическую опасность.
45. Бактерионосители брюшного тифа и паратифов подразделяются на следующие категории:
1) транзиторные бактерионосители – лица, не болевшие брюшным тифом и паратифами, но выделяющие возбудителей брюшного тифа или паратифов;
2) острые бактерионосители – лица, переболевшие брюшным тифом и паратифами, у которых отмечается бактерионосительство в течение первых трех месяцев после выписки из больницы;
3) хронические бактерионосители – лица, переболевшие брюшным тифом и паратифами, у которых отмечается бактерионосительство в течение трех и более месяцев после выписки из больницы.
46. Среди бактерионосителей брюшного тифа и паратифов проводятся следующие мероприятия:
1) у транзиторных бактерионосителей в течение трех месяцев проводят пятикратное бактериологическое исследование кала и мочи. При отрицательном результате однократно исследуют желчь. В конце наблюдения однократно исследуют сыворотку крови в реакции прямой гемагглютинации с цистеином. При отрицательном результате всех исследований к концу третьего месяца наблюдения их снимают с учета. При положительных результатах бактериологического и серологического исследований они расцениваются как острые бактерионосители;
2) за острыми бактерионосителями в течение двух месяцев после выявления проводится медицинское наблюдение с термометрией и в течение трех месяцев ежемесячно однократно проводится бактериологическое исследование кала и мочи. В конце третьего месяца проводят бактериологическое исследование кала и мочи – пятикратно, желчи – однократно и серологическое исследование сыворотки крови в реакции прямой гемагглютинации с цистеином. При отрицательных результатах бактериологических и серологических исследований обследуемого снимают с диспансерного наблюдения. При положительном результате серологического исследования и отрицательных результатах бактериологического исследования кала и мочи продолжают наблюдение в течение одного года. Через один год необходимо однократно исследовать кал и мочу с цистеином, кал и мочу – бактериологически, однократно. При положительном результате серологического исследования исследуются кал и моча пятикратно, желчь однократно. При отрицательных результатах исследований обследуемого снимают с диспансерного наблюдения. При положительном результате обследуемого расценивают как хронического бактерионосителя;
3) хронические бактерионосители состоят на учете в территориальном органе санитарно-эпидемиологического надзора, порядок их обследования в течение жизни определяется эпидемиологом. Хронических бактерионосителей обучают правилам приготовления дезинфицирующих растворов, текущей дезинфекции, правильного гигиенического поведения;
4) бактерионосителей из числа декретированного контингента ставят на постоянный учет в территориальном органе санитарно-эпидемиологического надзора. В течение первого месяца наблюдения их отстраняют от работы, где они могут представлять эпидемическую опасность. Если через месяц выделение возбудителя продолжается, обследуемые отстраняются от работы еще на два месяца. Через три месяца при отрицательных результатах бактериологического исследования они допускаются к основной работе. При положительном результате бактериологического исследования они расцениваются как хронические носители и не допускаются к работе, где они могут представлять эпидемическую опасность.
47. Лица из числа декретированного контингента, в случае обнаружения хронического бактерионосительства у одного из членов его семьи, от работы не отстраняются и не подлежат специальному наблюдению.

10. Санитарно-эпидемиологические требования
к выявлению больных туберкулезом

48. Выявление больных туберкулезом осуществляют медицинские работники всех специальностей при:
1) обращении за медицинской помощью в амбулаторно-поликлинические и стационарные организации;
2) при оказании стационарной и специализированной медицинской помощи;
3) проведении обязательных и профилактических медицинских осмотров;
4) при проведении иммунизации против туберкулеза.
49. При обращении в медицинскую организацию пациентов с симптомами, указывающими на возможное заболевание туберкулезом, проводят полное клиническое и инструментальное обследование с обязательным рентгенологическим и бактериологическим исследованием (микроскопия мазка мокроты и другого патологического материала).
50. При обнаружении во время обследования признаков, указывающих на возможное заболевание туберкулезом, пациента в течение трех дней направляют в противотуберкулезный диспансер (отделение, кабинет) по месту жительства.
51. Контроль за проведением своевременного и полного обследования больного осуществляют направивший специалист медицинской организации и специалист противотуберкулезной организации (далее – ПТО).
52. Лиц без определенного места жительства при подозрении на заболевание туберкулезом госпитализируют в противотуберкулезный стационар для завершения обследования и при подтверждении диагноза «туберкулез» – для лечения.
53. ПТО информирует специалиста, направившего больного, о результатах проведенного обследования.
54. Медицинское заключение о допуске больных туберкулезом на работу и учебу выдается центральной врачебно-консультативной комиссией (далее – ЦВКК) ПТО.
55. Допускаются к учебе или работе больные туберкулезом:
1) успешно завершившие курс лечения в режимах I, II, III и IV категории, с исходом «Вылечен» или «Лечение завершено»;
2) с ограниченными процессами без бактериовыделения после успешного завершения интенсивной фазы лечения (решением ЦВКК).
Сноска. Пункт 55 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
55-1. По заключению ЦВКК не допускаются к работе лица, переболевшие туберкулезом: в родильные дома (отделения), детские больницы (отделения), отделения патологии новорожденных и недоношенных; в дошкольные организации (детские ясли – сады, дома ребенка, детские дома, детские санатории) и младшие классы школьных организаций.
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 55-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
55-2. Работники ведомственных организаций (Министерство обороны, Министерство внутренних дел, уголовно-исполнительной системы, Республиканская гвардия при Президенте Республики Казахстан, уполномоченный орган в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, рабочие и служащие Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований), работники и сотрудники специальных государственных органов (Комитет национальной безопасности, уполномоченный орган в сфере внешней разведки, Служба охраны Президента Республики Казахстан), переболевшие туберкулезом, допускаются на работу на основании решения ЦВКК, с учетом правил внутреннего распорядка сроком на 1 год и ежегодным переосвидетельствованием до снятия с диспансерного учета.
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 55-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
55-3. Военнослужащие, переболевшие туберкулезом, допускаются к воинской службе на основании требований, предъявляемых к соответствию состояния здоровья лиц для службы в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан.
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 55-3 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
56. Органы (организации) здравоохранения, а также врач отделения ПТО в случае отказа или уклонения больного заразной формой туберкулеза от лечения, обращается в ЦВКК для решения вопроса о назначении ему принудительного лечения в специализированной ПТО.
57. По заключению ЦВКК органы (организации) здравоохранения, в том числе главный врач ПТО подписывают представление на больного в суд о назначении принудительного лечения.
58. В целях раннего выявления туберкулеза у взрослого населения, профилактическим медицинским осмотрам подлежат граждане Республики Казахстан, оралманы и другие лица, находящиеся на территории Республики Казахстан.
59. Профилактические медицинские осмотры населения проводятся в массовом, групповом (по эпидемическим показаниям) и индивидуальном порядке в медицинских организациях по месту жительства, работы, службы, учебы или содержания в следственных изоляторах и исправительных учреждениях.
60. Планирование, организацию и учет профилактических медицинских осмотров и формирование флюорокартотеки по данным индивидуального учета населения обеспечивают руководители медицинских организаций.
Сноска. Пункт 60 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
61. Диагноз «Туберкулез» подтверждает ЦВКК ПТО и принимает решение о необходимости госпитализации, наблюдения и лечения.
62. В целях раннего выявления туберкулеза у детей применяют внутрикожную аллергическую пробу с туберкулином (далее – проба Манту). Туберкулинодиагностику проводят вакцинированным против туберкулеза детям группы риска с 12-месячного возраста и до достижения возраста 14 лет пробу Манту ставят 1 раз в год, независимо от результата предыдущих проб.
Обследованию по пробе Манту 2 ТЕ подлежат:
1) дети групп «риска»;
2) дети и подростки из очагов туберкулеза;
3) дети старше 2 месяцев перед вакцинацией;
4) учащиеся 1 классов (6-7 лет) перед ревакцинацией.
Сноска. Пункт 62 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
63. Дети, которым не была проведена вакцинация против туберкулеза в родильном доме, вакцинируются в организациях первичной медико-санитарной помощи (далее – ПМСП), при этом до двух месяцев вакцинация проводится без предварительной туберкулинодиагностики, а после двух месяцев – при отрицательной пробе Манту БЦЖ.
Не допускается проведение вакцинации при:
1) генерализованной инфекции БЦЖ, выявленной у лиц первой степени родства (возможность наследственного иммунодефицита);
2) ВИЧ/СПИД;
3) недоношенности – масса тела менее 2000 грамм или гестационный возраст менее 33 недель;
4) поражении центральной нервной системы – родовые травмы с неврологической симптоматикой (среднетяжелой и тяжелой степени);
5) внутриутробной инфекции, сепсисе новорожденных;
6) гемолитической болезни новорожденных (тяжелые и среднетяжелые формы);
7) среднетяжелых и тяжелых заболеваниях, сопровождающихся субфебрильной температурой и нарушением общего состояния.
Сноска. Пункт 63 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
64. Постановку пробы Манту осуществляют медицинские работники детских, подростковых, амбулаторно - поликлинических и оздоровительных организаций, имеющие разрешение к проведению прививок.
65. Не допускается проведение пробы Манту в детских и подростковых коллективах в период карантина по инфекционным заболеваниям. Постановку пробы Манту целесообразно проводить до любых профилактических прививок.
66. Интервал между профилактической прививкой и пробой Манту составляет два месяца. В день постановки туберкулиновых проб проводят медицинский осмотр детей. В целях соблюдения двухмесячного интервала перед постановкой пробы Манту, ревакцинация анатоксин дифтерийно-столбнячной (далее – АДС) и коревой краснушно-паротитной (далее – ККП) вакцинами проводится за два месяца до начала учебного года.
Сноска. Пункт 66 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
67. Результат пробы Манту оценивают через семьдесят два часа путем измерения размера инфильтрата (папулы) в миллиметрах (далее – мм) линейкой с миллиметровыми делениями и регистрируют поперечный по отношению к оси предплечья размер инфильтрата. При отсутствии инфильтрата измеряется и регистрируется гиперемия.
68. Детей, направленных на консультацию в противотуберкулезный диспансер, родители которых не представили в течение одного месяца с момента постановки пробы Манту заключение фтизиатра об отсутствии заболевания туберкулезом, не допускают в организации дошкольного и начального среднего образования.
69. Планирование, организацию, своевременный и полный учет проведенных проб Манту (с целью раннего выявления туберкулеза) по данным индивидуального учета детского населения, а также взаимодействие с медицинскими противотуберкулезными организациями по вопросу своевременной явки и обследования детей, направленных на дообследование к фтизиатру по результатам туберкулинодиагностики, обеспечивают руководители медицинских организаций.
70. Реакция пробы Манту считается:
1) отрицательной – при полном отсутствии инфильтрата (папулы) или гиперемии, или при наличии уколочной реакции (0-1 мм);
2) сомнительной – при инфильтрате размером 2-4 мм или только гиперемии любого размера без инфильтрата;
3) положительной (нормергия) – при наличии инфильтрата диаметром 5 мм и более;
4) гиперергической – при наличии у детей 0-14 лет инфильтрата диаметром 15 мм и более, у детей 15-17 лет – 17 мм и более, у взрослых – 21 мм и более, а также везикуло-некротические реакции независимо от размера инфильтрата с лимфангоитом или без него.
71. В условиях плановой внутрикожной вакцинации (ревакцинации) вакциной БЦЖ, туберкулиновая проба Манту выявляет как инфекционную, так и поствакцинальную аллергию. При дифференциальной диагностике характера аллергии учитываются в комплексе:
1) интенсивность положительной туберкулиновой реакции;
2) наличие и размер поствакцинных рубчиков;
3) срок, прошедший после прививки БЦЖ (до 5 лет после вакцинации не исключается поствакцинальная аллергия);
4) наличие или отсутствие контакта с больным туберкулезом;
5) наличие клинических признаков заболевания.
Сноска. Пункт 71 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
72. Поствакцинальную аллергию характеризуют сомнительные или положительные реакции размерами папул 5-11 мм.
73. Гиперергические реакции не относятся к поствакцинальной аллергии.
74. При трудности интерпретации характера чувствительности к туберкулину, дети подлежат дополнительному обследованию и профилактическому лечению (гипосенсибилизация, санация очагов инфекции, дегельминтизация) до достижения периода ремиссии при хронических заболеваниях под контролем врача-фтизиатра. При проведении дифференциальной диагностики этиологии туберкулиновой чувствительности, повторно пробу Манту ставят в противотуберкулезной организации через один-три месяца. Детям с частыми клиническими проявлениями неспецифической аллергии, пробу Манту ставят после приема десенсибилизирующих средств в течение семи-четырнадцати дней.
75. Инфицированными МБТ считают лиц, у которых при наличии достоверных данных о динамике чувствительности к туберкулину по пробе Манту отмечают:
1) впервые положительную реакцию (папула размером 5 мм. и более), не связанную с иммунизацией вакциной БЦЖ (вираж туберкулиновой пробы);
2) стойко (на протяжении четырех-пяти лет) сохраняющуюся реакцию с инфильтратом размером 12 мм. и более;
3) резкое усиление чувствительности к туберкулину (на 6 мм. и более) в течение 1 года (у туберкулиноположительных детей).
76. В течение трех дней с момента постановки пробы Манту ребенка направляют на консультацию к врачу фтизиатру в противотуберкулезный диспансер по месту жительства:
1) с впервые положительной реакцией (папула 5 мм и более), не связанной с предыдущей иммунизацией против туберкулеза;
2) со стойко (4 года) сохраняющейся реакцией с инфильтратом 12 мм и более;
3) с нарастанием чувствительности к туберкулину у туберкулинопожительных детей – увеличение инфильтрата на 6 мм и более или увеличение менее чем на 6 мм, но с образованием инфильтрата размером 12 мм и более;
4) с гиперреакцией на туберкулин – инфильтрат 17 мм и более или меньших размеров, но везикуло-некротического характера.
77. К детскому врачу-фтизиатру на дообследование направляют детей с виражом и гиперергией туберкулиновой реакции, а в ряде случаев для решения вопроса об этиологии аллергии (послевакцинальная или инфекционная) с документацией, в которой указывают точные даты ранее сделанных туберкулиновых проб, вакцинации и ревакцинации БЦЖ. Весь период дообследования не превышает одного месяца.
78. При исключении активного туберкулезного процесса детей с виражом и гиперергической реакцией ставят на учет по III группе диспансерного учета (далее – ДУ).
79. Лиц, с повторными гиперергическими реакциями на туберкулин, углубленно обследуют с целью выявления локального туберкулезного процесса. При отсутствии локальных туберкулезных изменений, такие дети не подлежат ДУ и повторному проведению химиопрофилактики.
80. К группе «риска» по заболеванию туберкулезом относятся дети:
1) из социально неблагополучных семей (малообеспеченные и многодетные, родители - неработающие, из мест лишения свободы, страдающие алкоголизмом, наркоманией, ВИЧ-инфицированные, не имеющие постоянного места жительства, мигранты);
2) находящиеся на амбулаторном и стационарном лечении с длительным кашлем (более 2 недель) и с симптомами нарастающей интоксикации, (субфебрилитет, потливость, снижение аппетита и массы тела, раздражительность, вялость);
3) дети, состоящие на ДУ у педиатра по поводу различных заболеваний;
4) контингент закрытых учебных заведений (школы-интернаты, специализированные школы для детей инвалидов);
5) невакцинированные и с неразвившимися поствакцинальными рубчиками БЦЖ;
6) получающие гормональную терапию.
81. В организованных коллективах туберкулинодиагностику проводит специально обученный медицинский персонал, который выезжает в детские организации в соответствии с утвержденным приказом руководителя медицинской организации графиком выезда.
82. В случае установления виража и гиперергической реакции, другие профилактические прививки проводят сразу после завершения курса контролируемой химиопрофилактики, максимально по истечении трех месяцев.
83. Методическое руководство за проведением пробы Манту осуществляет детский врач-фтизиатр противотуберкулезной организации.
84. Результаты пробы Манту фиксируют в карте профилактических прививок (форма № 063/у), в медицинской карте ребенка (форма № 026/у), в истории развития ребенка (форма № 112/у). При этом в историях развития ребенка отмечаются:
1) организация, выпустившая стандартный туберкулин, серия, контрольный номер и срок его годности;
2) дата проведения туберкулиновой пробы;
3) результат пробы Манту в виде размера инфильтрата в миллиметрах, при отсутствии инфильтрата указывать отрицательный результат, либо размер гиперемии.
85. Противопоказания к постановке пробы Манту:
1) кожные заболевания, острые и хронические инфекционные и соматические заболевания (в том числе эпилепсия) в период обострения. Допускается проведение пробы Манту не менее чем через два месяца после исчезновения всех клинических симптомов;
2) аллергические состояния, ревматизм в острой и подострой фазах течения заболевания, бронхиальная астма, идиосинкразии с выраженными кожными проявлениями в период обострения. Пробу Манту разрешается проводить через два месяца после исчезновения всех клинических симптомов.
86. С целью выявления противопоказаний врач (медицинская сестра) перед постановкой пробы Манту изучает медицинскую документацию, а также проводит опрос и осмотр подвергаемых пробе лиц.
87. Не допускается проведение пробы Манту в тех детских коллективах, где имеется карантин по детским инфекциям (проводится после снятия карантина).
88. Туберкулинодиагностику группам «риска» планируют до проведения профилактических прививок против различных инфекций.
В случаях, если по тем или иным причинам пробу Манту проводят не до, а после проведения различных профилактических прививок, туберкулинодиагностику осуществляют не ранее чем через два месяца после прививки.
89. Не допускается проведение туберкулиновой пробы Манту на дому.
90. Детям из очагов туберкулеза туберкулинодиагностику проводят в противотуберкулезных организациях.
91. ВИЧ-инфицированным детям и подросткам проба Манту с диагностической целью не ставится.
92. В целях раннего выявления туберкулеза у подростков проводят профилактические медицинские и флюорографический осмотры.
93. Профилактический медицинский и флюорографический осмотры подростков осуществляют в поликлинике по месту расположения учебного заведения или в организации ПМСП по месту жительства.
94. Профилактический медицинский (флюорографический) осмотр проводят подросткам в возрасте 15, 16 и 17 лет. При отсутствии данных о профилактических осмотрах в указанных возрастах флюорографический осмотр проводят во внеочередном порядке.
Сноска. Пункт 94 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
95. Подросткам, больным хроническими неспецифическими заболеваниями органов дыхания, желудочно-кишечного тракта, сахарным диабетом, получающим кортикостероидную, лучевую и цитостатическую терапию проводят профилактический медицинский осмотр с целью выявления туберкулеза один раз в год (флюорографическое обследование).
96. Подросткам, состоящим на ДУ в наркологических и психиатрических учреждениях, а также ВИЧ – инфицированным, проводят флюорографическое обследование один раз в год.
97. Подростков с симптомами, указывающими на возможное заболевание туберкулезом (легочные заболевания затяжного течения, экссудативный плеврит, подострый и хронический лимфаденит, узловатая эритема, хронические заболевания мочевыводящих путей), направляют на консультацию к фтизиатру.
98. На медицинских работников организаций ПМСП возлагается:
1) раннее выявление туберкулеза методом микроскопии мазка мокроты среди лиц с клиническими признаками заболевания и методом флюорографии среди населения с высоким риском заболевания туберкулезом (группа «риска»);
2) осуществление контролируемой химиотерапии;
3) проведение разъяснительной работы среди населения о первых признаках туберкулеза и методах его профилактики.
99. Медицинский работник организаций ПМСП осуществляет сбор мокроты и ее своевременную доставку в лабораторию для исследования. Забор мокроты производит медицинский работник, обученный в ПТО и проходящий переподготовку ежегодно.
Сноска. Пункт 99 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
100. Микроскопическое исследование мокроты в организациях ПМСП проводят лицам при наличии кашля, продолжающегося более двух недель (кашель является главным симптомом у больных легочной (заразной) формой туберкулеза), и одного или нескольких нижеперечисленных клинических симптомов:
1) потеря веса;
2) потливость;
3) боли в грудной клетке;
4) кровохарканье;
5) длительное повышение температуры тела.
101. В случаях, когда у больного имеются вышеупомянутые симптомы, медицинский работник проводит полный комплекс мероприятий в соответствии с диагностическим алгоритмом обследования больного на туберкулез.
102. В случаях, когда у пациента отсутствуют клинические симптомы поражения органов грудной клетки и интоксикации, но сохраняется отрицательный результат микроскопии мазка мокроты на МБТ и подозрение на активный туберкулез по данным рентгенологического исследования органов грудной клетки после проведения диагностического алгоритма обследования, осуществляется консультация врача-фтизиатра для уточнения диагноза.
Сноска. Пункт 102 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
103. Пациента с клинико-рентгенологическим подозрением на активный туберкулез при установленном контакте с больным туберкулезом направляют к врачу-фтизиатру для уточнения диагноза после проведения диагностического алгоритма обследования.
Сноска. Пункт 103 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
104. При обнаружении бацилловыделения больного направляют в противотуберкулезную организацию для проведения дополнительных лабораторных исследований, и назначения соответствующего лечения.
105. При отрицательных результатах микроскопии мокроты на МБТ и нарастании симптомов, подозрительных на туберкулез, больному в обязательном порядке проводится консультация врача-фтизиатра.
Сноска. Пункт 105 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
105-1. Выявление туберкулеза методом флюорографии среди населения проводится с 15 лет. Период дообследования флюороположительного лица в городской местности не должен превышать 2 недели, в сельской - 1 месяц. В организациях ПМСП анализ флюороснимка производится в два этапа (двойная читка).
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 105-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
105-2. К группам риска, подлежащим обязательным ежегодным флюорографическим обследованиям на туберкулез, относятся:
1) медицинские работники родильных домов (отделений), детских больниц (отделений), отделений патологии новорожденных и недоношенных;
2) работники ПТО;
3) призывники на военную службу;
4) студенты высших и средних специальных учебных заведений, учащиеся училищ;
5) подростки 15-17 лет;
6) лица, состоящие на диспансерном учете с хроническими неспецифическими заболеваниями легких, сахарным диабетом, алкоголизмом, наркоманией, ВИЧ/СПИД;
7) лица, получающие кортикостероидную терапию;
8) лица, имеющие остаточные явления в легких любой этиологии;
9) лица, контактные с больным туберкулезом;
10) работники дошкольных организаций, общеобразовательных и специализированных школ, лицеев и гимназий;
11) работники медицинских организаций;
12) военнослужащие Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан;
13) сотрудники органов в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера;
14) лица, прибывшие в Республику Казахстан на постоянное место жительства;
15) работники объектов пищевой промышленности, общественного питания и продовольственной торговли;
16) работники сферы обслуживания населения;
17) лица, занимающиеся перевозкой пассажиров, их обслуживанием на всех видах транспорта;
18) работники высших и средних специальных учебных заведений;
19) работники аптек, занятые изготовлением, расфасовкой и реализацией лекарственных средств;
20) лица, прибывшие в Республику Казахстан на временное проживание, в том числе по трудовой миграции;
21) члены семьи новорожденного, до выписки из роддома или родильного отделения без вакцинации против туберкулеза.
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 105-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
105-3. К группам риска, подлежащим обязательным флюорографическим обследованиям на туберкулез 1 раз в 6 месяцев, относятся:
1) подследственные и осужденные;
2) сотрудники системы министерства внутренних дел, из них сотрудники специализированной службы охраны, патрульно-постовой, дорожно-патрульной и участковой служб, следственных изоляторов и исправительных учреждений, а также военнослужащие, обеспечивающие конвоирование осужденных, охрану исправительных учреждений и общественного порядка;
3) военнослужащие срочной службы.
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 105-3 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
105-4. Все родильницы, в течении периода нахождения в организации родовспоможения до момента выписки подлежат обязательному обследованию на туберкулез методом флюорографии.
Сноска. Раздел 10 дополнен пунктом 105-4 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

11. Санитарно-эпидемиологические требования к сбору
и транспортировке мокроты в лабораторию

106. Забор мокроты проводят во всех медицинских организациях, занимающихся обслуживанием и лечением пациентов. Если в данной организации не проводят бактериоскопические исследования на выявление МБТ, собранную мокроту доставляют в базовую бактериоскопическую лабораторию.
107. Мокроту (в первый день – одна проба, на второй день – две пробы) для отправки в лабораторию собирают в специальные стеклянные контейнеры или одноразовые контейнеры, объемом 50,0 миллилитров (далее – мл), с широким горлышком не менее 35 мм в диаметре, прозрачные, позволяющие контролировать объем и качество собранного материала, с герметически завинчивающимися крышками. Маркировку проводят только на боковой поверхности контейнера, с указанием фамилии, имени, отчества пациента и номера образца. Форму ТБ-05 заполняют на все три (с целью диагностики) или на два (с целью контроля химиотерапии) образца мокроты.
108. Для транспортировки в лабораторию контейнеры с мокротой устанавливают в маркированный металлический бикс. Мокрота доставляется в лабораторию в течение суток, допускается хранение мокроты в медицинской организации до семи дней в холодильнике.
109. Контейнеры с мокротой должны быть надежно упакованы. При транспортировке биксы хранят в прохладном месте, защищенном от прямых солнечных лучей.
110. Транспортировку мокроты осуществляют на транспорте медицинской организации в сопровождении медицинского работника. Бланки направлений на лабораторное исследование должны находиться отдельно от контейнеров с материалом. К биксу прилагают сопроводительный документ, в котором приводят сведения о пациентах и пробах. Количество контейнеров в коробке должно соответствовать количеству фамилий в списке. Идентификационный номер на каждом контейнере должен соответствовать идентификационному номеру в списке.
111. При приеме образцов мокроты в лаборатории:
1) проверяют доставленный бикс на наличие признаков утечки;
2) дезинфицируют внешнюю поверхность бикса;
3) осторожно открывают и проверяют контейнеры на наличие трещин или повреждений;
4) дезинфицируют внутреннюю поверхность бикса.
112. При недостаточном объеме мокроты (менее 3-5 мл), поврежденных контейнерах и нарушениях правил транспортировки образцы не принимают для исследования.
112-1. В кабинете сбора мокроты часть помещения, используемая для непосредственного сбора мокроты, отделяется на всю высоту перегородкой, выполненной из материала, устойчивого к моющим и дезинфицирующим средствам. Комната сбора мокроты оснащается бактерицидными экранированными облучателями, ингалятором, раковиной для мытья рук с дозатором с антисептическим мылом и раствором антисептика, емкостями с дезинфицирующим раствором, емкостями для чистых контейнеров и контейнеров с мокротой, оборудуется локальной системой вентиляции с кратностью воздухообмена не менее 6-12 объемов в час.
Сноска. Раздел 11 дополнен пунктом 112-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
112-2. Бактериоскопические лаборатории, должны иметь три секции: первая – для приготовления и окрашивания мазков со столом, разделенным на две части: для приготовления мазков в биологическом вытяжном шкафу и окрашивания мазков; вторая - для микроскопии, третья – для регистрации и хранения препаратов.
Сноска. Раздел 11 дополнен пунктом 112-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

12. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению плановой иммунизации населения против туберкулеза

113. Профилактические прививки детям проводят с согласия родителей или законных представителей.
114. Отказ от проведения прививки оформляют записью в медицинской документации и подписывают одним из родителей или законным представителем, а также медицинским работником.
115. Руководители медицинских организаций, обслуживающих детское население, обеспечивают планирование, организацию и проведение, полноту охвата и достоверность учета профилактических прививок, а также своевременное представление отчетов о них в государственный орган санитарно-эпидемиологического надзора на соответствующей территории. Методическое руководство осуществляют специалисты ПТО.
116. Сводный план профилактических прививок против туберкулеза и потребность медицинских организаций в медицинских иммунобиологических препаратах согласовывают с государственным органом санитарно – эпидемиологического надзора на соответствующей территории.
117. План профилактических прививок составляют ответственные за проведение прививочной работы медицинские работники родильных домов (отделений) и медицинских организаций по месту жительства, организаций образования, независимо от ведомственной принадлежности и форм собственности.
118. Учет детского населения, организацию и ведение прививочной картотеки, формирование плана профилактических прививок осуществляют медицинские организации, обслуживающие детское население в соответствии с требованиями нормативных документов.
119. Учет детского населения проводят два раза в год (июнь, декабрь). В перепись включают детей в возрасте до 15 лет (14 лет 11 месяцев 29 дней), проживающих и зарегистрированных по данному адресу, фактически проживающих по данному адресу, но не зарегистрированных. На основании проведенной переписи оформляют журнал учета детского населения по педиатрическим участкам (перепись по домам) и годам рождения. Учет детского населения между переписями корректируют путем внесения сведений о новорожденных, вновь прибывших детях и снятия с учета выбывших. Временный отъезд на срок до одного года не является основанием для снятия с учета.
120. Учет детей, посещающих организации образования, дома ребенка, детские дома, интернаты, независимо от ведомственной принадлежности и форм собственности, проводят один раз в год. Сведения о детях, посещающих вышеуказанные организации, передают в организации ПМСП по месту расположения организации.
121. Для проведения иммунизации против туберкулеза выделяют специально день недели, когда другие виды иммунизации, а также туберкулинодиагностику не проводят.
122. Ревакцинацию против туберкулеза проводят детям в строго декретированные возраста (6-7 лет), с отрицательной пробой Манту после медицинского осмотра врачом (фельдшером).
123. Для проведения прививок в медицинских организациях выделяют специальные прививочные кабинеты, оснащенные необходимым оборудованием согласно Санитарным правилам «Санитарно-эпидемиологические требования по проведению профилактических прививок».
124. Детям, посещающим организации образования, школы-интернаты, колледжи, лицеи, находящимся в детских домах, домах ребенка, прививки проводят в этих организациях в специально оборудованных прививочных кабинетах.
125. Медицинские работники, осуществляющие иммунизацию и туберкулинодиагностику, больные острыми респираторными заболеваниями, ангинами, имеющие травмы на руках, гнойные поражения кожи и слизистых, независимо от их локализации, от проведения прививок против туберкулеза отстраняются.
126. Хранение, транспортировка и использование БЦЖ-вакцины и туберкулина осуществляют в соответствии с инструкциями и требованиями, предъявляемыми к условиям транспортирования и хранения медицинских иммунобиологических препаратов.
127. Вакцинацию против туберкулеза, постановку пробы Манту проводят одноразовыми саморазрушающимися (самоблокирующимися) шприцами.
128. Вакцинацию новорожденных в родильном доме проводят в первые четыре дня рождения в прививочном кабинете, в присутствии и с письменного согласия матери ребенка после разъяснения о последствиях не вакцинирования и возможных реакциях и осложнениях.
129. К вакцинации допускаются новорожденные после осмотра врачом-педиатром, с оформлением разрешения к прививке в истории новорожденного. Вакцинацию новорожденных проводит медицинская сестра прививочного кабинета, имеющая допуск к проведению прививок. Если мать по состоянию здоровья не может присутствовать в прививочном кабинете, то с ее письменного согласия присутствует медицинский работник. Перед выпиской из родильного дома матери выдается Прививочный паспорт ребенка с внесенными в него записями о прививках, полученных в родильном доме.
130. Детей, которым не была проведена вакцинация БЦЖ в родильном доме, вакцинируют в организациях ПМСП, при этом до достижения возраста двух месяцев вакцинацию проводят без предварительной туберкулинодиагностики, после двух месяцев при отрицательной пробе Манту.
131. Вакцинированных детей, попадающих из родильного дома в условия контакта с больным бактериовыделителем, изолируют сроком не менее чем на два месяца в отделения выхаживания новорожденных или дома ребенка (в случае невозможности изоляции больного туберкулезом).
132. Если мать больна активной формой туберкулеза, то ребенка изолируют от матери на три месяца для получения химиопрофилактики, затем прививают БЦЖ вакциной при отрицательной пробе Манту и изолируют от матери еще на два месяца на период выработки иммунитета.
Сноска. Пункт 132 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
133. Ревакцинации БЦЖ подлежат:
1) здоровые неинфицированные дети с отрицательной пробой Манту в возрасте 6 – 7 лет (1 класс);
2) лица, с сомнительной реакцией Манту, через три месяца после отрицательной повторной пробы Манту;
3) интервал между пробой Манту и ревакцинацией БЦЖ должен быть не менее трех дней и не более двух недель. При наличии медицинских отводов ревакцинация проводится сразу после снятия противопоказаний.
134. Ревакцинацию проводят медицинские работники организаций ПМСП совместно с детскими врачами-фтизиатрами, организованно в школах, одновременно по всей республике среди учащихся 6 – 7 лет (1 класс) в первый месяц начала учебного года (сентябрь). В этот месяц в школе проведение других прививок не допускается. Остаток неиспользованной БЦЖ вакцины сдается в организации здравоохранения вышестоящего уровня. Постоянное хранение БЦЖ вакцины допускается только в родильных домах (родильных отделениях) в биксе, который закрывают на замок и хранят в холодильнике.
135. Противопоказания к ревакцинации БЦЖ:
1) инфицирование МБТ или наличие туберкулеза в прошлом;
2) положительная и сомнительная проба Манту;
3) побочные реакции при вакцинации БЦЖ;
4) генерализованная инфекция БЦЖ, выявленная у лиц первой степени родства;
5) ВИЧ-инфекция;
6) иммунодефицитные состояния, злокачественные новообразования;
7) поражение центральной нервной системы – родовые травмы с неврологической симптоматикой (среднетяжелой и тяжелой степени);
8) среднетяжелые и тяжелые заболевания, сопровождающиеся субфебрильной температурой и нарушением общего состояния.
9) острые инфекционные и неинфекционные заболевания, обострение хронических заболеваний, в том числе аллергических. Ревакцинацию проводят через два месяца после выздоровления или наступления ремиссии;
10) лиц, временно освобожденных от вакцинации против туберкулеза, ставят на учет и прививают после полного выздоровления или снятия противопоказаний.
136. Ампулы с вакциной БЦЖ перед вскрытием тщательно просматривают. Препарат не подлежит применению в случаях:
1) отсутствия этикетки на ампуле или неправильном ее заполнении;
2) истечения срока годности вакцины;
3) наличия трещин и насечек на ампуле;
4) изменения физических свойств препарата (изменение цвета, формы и другие);
5) наличия посторонних включений или неразбивающихся хлопьев в разведенном препарате в сроки, указанные в инструкции к вакцине.
137. Вакцина против туберкулеза используется немедленно после разведения или в течении шести часов, если это допускается инструкцией с последующим уничтожением остатка вакцины.
138. Вакцина БЦЖ вводится строго внутрикожно на границе верхней и средней трети наружной поверхности левого плеча в объеме, предусмотренном инструкцией. Прививка БЦЖ сопровождается развитием ответных реакций в целом со стороны всего организма.
Реакция на введение БЦЖ вакцины выражается в следующем:
1) сразу после введения вакцины БЦЖ образуется папула, которая рассасывается через 15–20 минут;
2) развитие местной поствакцинальной прививочной реакции начинается у вакцинированных только через четыре-шесть недель, а у ревакцинированных – возможно уже через неделю. В это время на месте введения вакцины появляется гиперемия и инфильтрат (папула) размером 5-9 мм в диаметре. В последующем инфильтрат трансформируется в везикулу, пустулу, затем появляется корочка, которая самостоятельно отпадает и начинается формирование рубчика. Описанные реакции являются нормой и не требуют обработки никакими лекарственными средствами.
3) окончательный результат вакцинации и ревакцинации БЦЖ оценивают через один год после прививки по размеру рубчика. При правильной технике прививок и правильном хранении вакцины на месте введения в 95-97 процентов (далее – %) случаев формируется рубчик. Наиболее оптимальным считается диаметр рубчика 5-8 мм. В ряде случаев на месте введения вакцины БЦЖ образуется апигментное пятно (2-3%).
В случае отсутствия местной прививочной реакции (отсутствие рубчика) детей учитывают и прививают (довакцинация) повторно (только один раз) через шесть месяцев без предварительной пробы Манту, через один год – при отрицательной пробе Манту.
Возможно проявление общей реакции организма в виде увеличения регионарных лимфатических узлов до 15-20 мм, что расценивается как нормальная реакция, а при узлах более 20 мм подлежат специфическому лечению. Обратное развитие лимфаденитов наблюдается в течение шести-девяти месяцев;
139. В период пребывания ребенка в родильном доме врач (медицинская сестра) информирует мать, что через четыре-шесть недель после внутрикожной вакцинации у ребенка должна развиться местная прививочная реакция, при появлении которой ребенка необходимо показать участковому врачу-педиатру.
Наблюдение за вакцинированными (ревакцинированными) детьми проводят врачи-педиатры ПМСП. При этом периодически, через один, три, шесть, двенадцать месяцев, проверяют местную прививочную реакцию с регистрацией ее характера и размеров в учетных формах медицинской документации (063/у, 026/у, 112/у), ведут наблюдение за реакцией периферических лимфатических узлов, с целью определения общей реакции организма на вакцинацию и своевременного выявления регионарного лимфаденита.
140. В редких случаях на введение вакцины БЦЖ наблюдаются побочные местные реакции в виде нижеследующих форм:
1) регионарный лимфаденит;
2) подкожный холодный абсцесс;
3) поверхностная язва;
4) келлоидный рубец;
5) поражение костной системы (оститы).
141. Побочные реакции на вакцинацию устанавливают фтизиатры на основании комплексного клинико-рентгено-лабораторного обследования. После установления реакции на введение вакцины БЦЖ информируют руководителя медицинской организации о выявленных побочных реакциях и направляют извещение в государственный орган санитарно-эпидемиологического надзора на соответствующей территории.
142. Сведения о характере реакций фиксируют в учетных формах 063/у, 026/у, 112/у. На всех детей с реакциями заполняется карта наблюдения.
143. Детей с побочной реакцией наблюдают в III группе ДУ в течение одного года.
144. При постановке и снятии с учета ребенку проводят: общий анализ крови и мочи, рентгенографию органов грудной клетки, дополнительно (при снятии с учета) пробу Манту.
145. Профилактические прививки против туберкулеза (вакцинация и ревакцинация БЦЖ) и туберкулинодиагностику проводят согласно инструкциям прилагаемым к препаратам.
146. Новорожденных, родившихся от ВИЧ-инфицированных матерей, при отсутствии у них клинических признаков ВИЧ-инфекции и других противопоказаний, прививают стандартной дозой вакцины БЦЖ внутрикожно однократно, в календарный срок.
147. Новорожденных, родившихся от ВИЧ-инфицированных матерей, не привитых в календарные сроки, прививают в течение четырех недель жизни (период новорожденности) без предварительной пробы Манту. По истечении четвертой недели жизни введение вакцины БЦЖ детям не допускается из-за возможного развития генерализованной инфекции БЦЖ. Не проводится повторная вакцинация БЦЖ детям с неразвившимися поствакцинальными знаками (рубчик) до достижения ребенком возраста двенадцати месяцев, в некоторых случаях до пятнадцати - восемнадцати месяцев (до окончательного выяснения подтверждения инфицированности ВИЧ). При исключении ВИЧ-инфекции к возрасту двенадцати месяцев, а в некоторых случаях пятнадцати - восемнадцати месяцев прививка БЦЖ проводится при отрицательном результате пробы Манту.
148. Ревакцинация БЦЖ ВИЧ-инфицированным детям и подросткам не проводится из-за опасности развития генерализованной инфекции БЦЖ на фоне нарастающего иммунодефицита.
149. Если ребенок родился от ВИЧ-инфицированной матери, но сам не является ВИЧ-инфицированным, то ревакцинацию БЦЖ проводят в календарные сроки – шесть лет (1 класс) после предварительной постановки пробы Манту при отрицательных ее результатах.
150. Сведения о выполненной прививке, туберкулиновой пробе (дата введения, название препарата, номер серии, доза, контрольный номер, срок годности, характер реакции на введение) вносят в установленные учетные формы медицинской документации по месту проведения прививки или туберкулиновой пробы, а также по месту медицинского наблюдения иммунизированного лица (медицинская организация по месту прописки).
151. К учетным формам медицинской документации для регистрации прививки против туберкулеза и пробы Манту относят:
1) карту профилактических прививок, историю развития ребенка;
2) медицинскую карту ребенка;
3) сертификат профилактических прививок.
152. В медицинских организациях учетные формы профилактических прививок заводят на всех детей в возрасте до пятнадцати лет (четырнадцать лет одиннадцать месяцев двадцать девять дней), проживающих в районе обслуживания, а также на всех детей, посещающих организации образования, располагающиеся в районе обслуживания организаций ПМСП.
153. Учет местных, общих реакций и поствакцинальных осложнений на прививки против туберкулеза в медицинских организациях и государственных органах санитарно-эпидемиологического надзора проводят в установленном порядке. По факту регистрации поствакцинального осложнения в медицинской организации, осуществляющей иммунизацию, проводят эпидемиологическое расследование при участии специалистов противотуберкулезной службы и государственного органа санитарно-эпидемиологического надзора на соответствующей территории.

13. Санитарно-эпидемиологические требования к регистрации
и учету случаев туберкулеза

154. Каждый впервые выявленный случай туберкулеза подлежит регистрации и учету.
155. Учету подлежат граждане Республики Казахстан, оралманы и другие лица, находящиеся на территории Республики Казахстан при выявлении у них активной формы туберкулеза впервые.
156. Учет и регистрация больных туберкулезом проводят по месту выявления заболевания, независимо от места постоянного проживания больного.
157. На каждого больного с впервые в жизни установленным диагнозом активного туберкулеза всех форм локализации, заполняют извещение – форма № 089/у, которое направляют в трехдневный срок в противотуберкулезные организации и государственный орган санитарно-эпидемиологического надзора на соответствующей территории. В случае установления посмертно диагноза «активный туберкулез», явившегося причиной смерти, необходимо подтверждение диагноза врачом-фтизиатром и подача формы 089/у.
158. При выявлении больных туберкулезом с бактериовыделением, кроме извещения формы № 089/у, заполняют извещение – форма № 058/у, которое в течение двадцати четырех часов направляют в государственный орган санитарно-эпидемиологического надзора по месту жительства больного. Извещение форму № 058/у заполняют не только на впервые диагностированные случаи туберкулеза с бактериовыделением, но и при появлении бактериовыделения у больных неактивной формой туберкулеза, а также в случае смерти от туберкулеза больных, не состоявших при жизни на учете.
159. Расчет эпидемиологических показателей по туберкулезу (заболеваемость, болезненность, смертность) производят с учетом постоянного, миграционного (внутреннее и внешнее) и тюремного населения, с раздельным анализом по указанным категориям населения.
160. Учету и регистрации подлежат все случаи смерти больных туберкулезом.
161. Контроль за достоверностью диагноза туберкулеза при выявлении заболевания у больного впервые и принятие на основании заключения врачебной комиссии окончательного решения о необходимости учета и регистрации нового случая заболевания туберкулезом в данной местности осуществляют противотуберкулезные организации.

14. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению противоэпидемических мероприятий в очагах
туберкулеза

162. Классификация очагов туберкулеза проводится с учетом интенсивности бактериовыделения.
163. Интенсивность бактериовыделения подразделяется на:
1) умеренное бактериовыделение от точного количества кислотоустойчивых бактерий (КУБ) до 1+;
2) массивные бактериовыделение (от 2+ до 3+).
164. К первой эпидемиологической группе очагов туберкулеза относят:
1) очаги, в которых проживают больные с массивным бактериовыделением;
2) очаги, где проживают больные с умеренным бактериовыделением с наличием детей и подростков, беременных женщин, алкоголиков, наркоманов;
3) очаги с неудовлетворительными санитарно-гигиеническими условиями, низким уровнем жизни.
165. Ко второй группе относят очаги туберкулеза, в которых проживают больные туберкулезом с умеренным бактериовыделением, при условии отсутствия в очаге факторов, перечисленных в пункте 164 настоящих Санитарных правил.
166. К третьей группе относят:
1) очаги туберкулеза с момента прекращения больным туберкулезом бацилловыделения, выезда, смены постоянного места жительства или смерти больного туберкулезом с бацилловыделением;
2) очаги туберкулеза, где выявлены больные туберкулезом сельскохозяйственные животные.
Контактных лиц из третьей группы очагов туберкулеза наблюдают в течение одного года.
167. Противоэпидемические мероприятия в очаге туберкулезной инфекции включают:
1) лечение больного туберкулезом противотуберкулезными препаратами и изоляцию с соблюдением правил инфекционного контроля в стационарных условиях. Лечение в амбулаторных условиях допускается при наличии условий соблюдения требований противоэпидемического режима и согласовании с государственным органом санитарно-эпидемиологического надзора на соответствующей территории;
2) первичное обследование (клинико - рентгенологическое, постановка пробы Манту, микроскопия мазка по показаниям) контактных лиц в двухнедельный срок со дня выявления больного;
3) проведение по показаниям химиопрофилактики контактным лицам (детям и подросткам до 18 лет);
4) организацию и проведение дезинфекции;
5) санитарное обучение больных и членов их семей правилам соблюдения противоэпидемического и санитарно-гигиенического режимов, мерам защиты, направленным на предупреждение инфицирования, правилам проведения текущей дезинфекции.
167-1. Очаг снимается с эпидемиологического учета при исходе лечения больного «Лечение завершено», «Вылечен», «Умер» и при выбытии больного из очага.
Сноска. Раздел 14 дополнен пунктом 167-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
167-2. Контактные лица наблюдаются в течение года после снятия очага с эпидемиологического учета.
Сноска. Раздел 14 дополнен пунктом 167-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
168. В очагах туберкулеза проводятся противоэпидемические мероприятия согласно эпидемиологической группе очага. Очаги посещаются совместно специалистами ПТО и органа государственного санитарно-эпидемиологического надзора:
1) первой эпидемиологической группы не реже одного раза в квартал;
2) второй эпидемиологической группы не реже одного раза в полугодие;
3) третьей эпидемиологической группы не реже одного раза в год.
169. Перевод очага туберкулеза из одной эпидемиологической группы в другую, при изменении в очаге условий, понижающих или повышающих его опасность, осуществляют специалисты государственного органа санитарно-эпидемиологического надзора совместно с участковым фтизиатром.
170. Сверку численности больных бактериовыделителей с фактическим числом больных бактериовыделителей, состоящих на учете в ПТО специалисты органа государственного санитарно-эпидемиологического надзора проводят ежемесячно.
171. Результаты каждого посещения очагов туберкулеза отражают в карте эпидемиологического обследования.
172. Противоэпидемические мероприятия в очаге делятся на первичные, текущие и заключительные.
173. Первичные мероприятия включают в себя изоляцию и лечение больного туберкулезом под непосредственным контролем подготовленного работника, проведение и контроль текущей дезинфекции, определение и обследование контактных лиц с постановкой их на учет в ПТО.
Сноска. Пункт 173 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
174. В течение первых трех дней после взятия больного на учет, как бактериовыделителя, проводят первичное эпидемиологическое обследование очага, во время которого заполняют карту эпидемиологического обследования.
175. При первичном обследовании очага уточняют паспортные данные больного и членов его семьи, место и характер работы больного, список контактных для постановки их на учет. Если бактериовыделитель в течение последних 4 месяцев проживал в другом месте, список контактных уточняется с учетом лиц из данных адресов. Повторное посещение очагов проводится по определению врача-эпидемиолога.
Сноска. Пункт 175 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
175-1. В каждом случае регистрации больных активной формой туберкулеза среди декретированных групп населения, врач-эпидемиолог совместно с фтизиатром и медицинским работником данной организации и его руководителем проводит эпидемиологическое расследование по месту работы (учебы) больного с составлением акта. При необходимости привлекаются другие специалисты органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора.
Сноска. Раздел 14 дополнен пунктом 175-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
176. Медицинские работники сети ПМСП и ПТО обучают больного и членов семьи мерам защиты, направленным на предупреждение инфицирования.
177. После обследования очага составляют план его оздоровления, который включает:
1) своевременную изоляцию и контролируемое лечение больного;
2) проведение химиопрофилактики детям и подросткам по показаниям;
3) улучшение санитарно-гигиенических условий проживания;
4) обследование контактных лиц;
5) обучение взрослых контактных и больного правилам соблюдения противоэпидемического и санитарно-гигиенического режимов, в первую очередь проветривания помещений, проведения текущей дезинфекции;
6) социальную, психологическую и информационную поддержку бактериовыделителю и членам его семьи;
7) информирование органов местной исполнительной власти об очагах с неудовлетворительным санитарно-гигиеническим состоянием и необходимости оказания социальной и материальной помощи, требуемой для оздоровления очага.
Сноска. Пункт 177 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
178. На больного заполняют медицинскую карту «Диспансерная карта контингента противотуберкулезной организации».
179. В сельской местности, где нет противотуберкулезных организаций или кабинетов, работу в очаге проводят медицинские работники ПМСП.
180. Организационно-консультативную работу в сети ПМСП проводят специалисты областных и районных противотуберкулезных организаций ежеквартально.
181. Текущие мероприятия в очаге проводятся при нахождении больного туберкулезом на дому. Эти мероприятия состоят из систематического планового проведения санитарно-противоэпидемических (профилактических), лечебных, ветеринарных (по согласованию) мероприятий.
182. В очаге проводят:
1) текущую дезинфекцию; изоляцию детей, в том числе новорожденных и ВИЧ-инфицированных лиц;
2) обследование контактных;
3) гигиеническое воспитание больного и членов его семьи;
4) улучшение санитарно-гигиенических условий проживания;
5) контроль амбулаторного лечения больного и качества проведения химиопрофилактики контактным лицам.
Сноска. Пункт 182 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
183. Работу по оздоровлению очага проводит медицинская сестра ПТО под руководством участкового врача фтизиатра.
184. Контактные лица проходят периодическое обследование в противотуберкулезных организациях. Медицинская сестра проводит работу по обследованию семейных и других контактов и в первую очередь детей, подростков и беременных женщин, а также контактных с больными туберкулезом сельскохозяйственными животными.
185. Заключительное противоэпидемическое мероприятие в очаге туберкулезной инфекции предусматривает снятие очага с эпидемиологического учета.
Сноска. Пункт 185 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
186. Во время посещения очагов медицинские работники соблюдают меры предосторожности против возможного инфицирования (надевают плотно прилегающий респиратор с адекватным фильтром, медицинский халат и соблюдают личную гигиену).
Сноска. Пункт 186 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
187. Не позднее семи дней после получения сообщения о больном, фтизиатр и эпидемиолог проводят эпидемиологическое обследование места работы (учебы) с привлечением специалистов государственного органа санитарно-эпидемиологического надзора. Круг контактных лиц и границы очага должен определять врач-эпидемиолог.
188. К числу контактных по месту работы (учебы) относят рабочих, служащих и учащихся, находившихся в контакте с бактериовыделителем. Всех контактных лиц обследуют в организациях ПМСП по месту расположения работы (учебы).
Сноска. Пункт 188 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
188-1. При обследовании уточняют списочный состав работающих, детей и подростков, даты и результаты флюорографических обследований за предыдущий и текущий годы, определяют границы очага и разрабатывают план противоэпидемических и профилактических мероприятий.
Сноска. Раздел 14 дополнен пунктом 188-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
189. Контактным лицам, у которых от момента предыдущего обследования прошло 6 месяцев, флюорографическое обследование и туберкулиновые пробы детям должны проводиться в обязательном порядке по эпидпоказаниям. Фтизиатр по показаниям должен назначить химиопрофилактическое лечение, процедурный лист и препараты для контролируемого лечения должны передаваться ПТО в медицинский пункт предприятия или организации. Осуществляют химиопрофилактику медицинские работники медицинских пунктов организаций, медицинских организаций и организаций образования.
Сноска. Пункт 189 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
190. В детских организациях эпидемиологическое обследование проводят в каждом случае регистрации больных активными формами туберкулеза врач-эпидемиолог и фтизиатр с участием медицинского работника данной организации и его руководителя.
191. При обследовании уточняют списочный состав работающих, детей и подростков, даты и результаты туберкулинодиагностики и флюорографических обследований за предыдущий и текущий год, определяют границы очага и разрабатывают план противоэпидемических мероприятий.
192. Сведения о всех контактных лицах врач-эпидемиолог передает в организацию ПМСП и ПТО по месту жительства для обследования.
Сноска. Пункт 192 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
193. При установлении диагноза активной формы туберкулеза у больных, находящихся на лечении в соматических, инфекционных и психоневрологических стационарах, первичный комплекс противоэпидемических мероприятий осуществляет персонал этих организаций.

15. Санитарно-эпидемиологические требования
к дезинфекции в очагах туберкулеза

194. Текущую дезинфекцию в очагах туберкулеза проводят путем эффективной вентиляции помещений (постоянного проветривания помещений в теплое время года и по 5-10 минут каждый час в холодное время года). Мероприятия предусматривают соблюдение санитарно-гигиенического, противоэпидемического и дезинфекционного режимов с момента установления диагноза «Туберкулез с бактериовыделением» и взятия больного на учет.
Сноска. Пункт 194 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
195. Текущую дезинфекцию и мониторинг проводимых мероприятий в очаге осуществляют специалисты ПТО, которые выдают больным в пользование плевательницы с плотно закрывающимися крышками (не менее двух) и дезинфицирующие средства. В населенных пунктах, где нет ПТО, дезинфекционные средства выдают организации ПМСП.
В амбулаторной карте больного участковый врач отмечает даты проведения и окончания текущей дезинфекции. Проведение текущей дезинфекции поручают больному или одному из членов семьи (кроме детей и подростков).
196. Участковый фтизиатр обучает больного правилам санитарно-гигиенического поведения: использование масок, сплевывание мокроты в плевательницу и проведение текущей дезинфекции.
197. Руководитель ПТО обеспечивает своевременную и качественную текущую дезинфекцию.
198. В случае отсутствия приточно-вытяжной вентиляции с механическим побуждением все помещения ПТО проветривают регулярно: в теплое время года постоянно и по 5-10 минут каждый час в холодное время года.
Сноска. Пункт 198 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
199. Во время нахождения больного в стационаре, его верхнюю одежду хранят в специальном помещении. Больные ее используют во время дневных прогулок.
200. После выписки больного постельные принадлежности (подушки, матрацы, одеяло принадлежащие стационару) обеззараживают в дезинфекционных камерах.
201. Помещения и предметы обихода подвергают ежедневной влажной уборке.
202. Сбор, обеззараживание и выдачу плевательниц осуществляет подготовленный персонал с применением средств индивидуальной защиты в специально выделенном помещении.
203. Использованную столовую посуду собирают в перчатках на маркированный стол в буфетной, освобождают ее от остатков пищи, обеззараживают без предварительного мытья в отдельных емкостях, затем моют и сушат в сушильном шкафу или на отдельном столе.
Посуду обеззараживают в воздушном стерилизаторе. После сбора использованной посуды столы протирают ветошью, смоченной в дезинфицирующем растворе.
204. Остатки пищи собирают в емкость (ведро, бак), засыпают сухим дезинфицирующим средством в соотношении 1 к 5. При термическом методе обеззараживания (кипячение в пароварочных котлах), пища может быть использована на корм скоту.
205. Сортировку грязного белья проводят в специальной одежде, респираторах, перчатках, резиновой обуви в комнате, стены которой выложены кафелем на высоту 1,5 метров и оборудованные механической приточно-вытяжной вентиляцией.
206. Белье собирают в клеенчатые мешки, направляют в прачечную. При отсутствии отдельной прачечной, белье перед отправкой в прачечную предварительно обеззараживают и стирают в отдельных машинах в установленные дни.
207. Посещение стационарных больных бактериовыделителей не допускается, за исключением тяжелых случаев. При этом посетители должны использовать средства индивидуальной защиты (респиратор, халат). Больные покидают стационар только по разрешению медицинского персонала.
Сноска. Пункт 207 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
208. Заключительную дезинфекцию в противотуберкулезных организациях проводят во всех случаях перепрофилирования, переезда, реконструкции, ремонта одним из дезинфицирующих средств, а также 1 раз в год с профилактической целью.
Сноска. Пункт 208 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
209. Заключительную дезинфекцию в очагах проводят сотрудники дезинфекционной станции, дезинфекционного отдела (отделения) государственных органов санитарно-эпидемиологической службы в течение шести (город) или двенадцати часов (село) со времени получения заявки от противотуберкулезного диспансера.
210. Заключительную дезинфекцию осуществляют во всех случаях выбытия больного из очага и смерти на дому; при перемене места жительства после переезда (обработка квартир или комнаты с вещами).

16. Санитарно-эпидемиологические требования к государственному
санитарно-эпидемиологическому надзору в области предупреждения
распространения туберкулеза

211. Органы государственного санитарно-эпидемиологического надзора проводят:
1) совместно с противотуберкулезной службой подготовку региональных программ по борьбе с туберкулезом;
2) государственный учет и отчетность о прививках и контингентах, привитых против туберкулеза;
3) оказывают методическую и консультативную помощь организациям здравоохранения в планировании прививок и туберкулиновых проб, определении потребности вакцины БЦЖ и туберкулина пробы Манту с 2 ТЕ;
4) надзор за транспортированием, хранением и учетом вакцины БЦЖ и туберкулина;
5) контроль за своевременностью проведения профилактических медицинских осмотров, своевременной госпитализацией бациллярных больных, проведением противоэпидемических мероприятий в очаге туберкулеза, согласно эпидгруппе, соблюдением санитарно-противоэпидемического режима в ПТО;
6) подготовку совместно с противотуберкулезными организациями предложений о направлении документов в суд на госпитализацию больных заразными формами туберкулеза, умышленно уклоняющихся от обследований в целях выявления и лечения туберкулеза, и неоднократно нарушающих санитарно-противоэпидемический режим.
7) контроль за соблюдением правил допуска лиц к обслуживанию животных в неблагополучных по туберкулезу хозяйствах, проведением профилактического лечения животноводов и охраной труда работников животноводства, выполнением обязательных профилактических мероприятий в хозяйствах и на фермах;
8) взаимодействие с другими государственными органами и организациями в области борьбы с туберкулезом;
9) совместно со специалистами противотуберкулезных и лечебно-профилактических организаций подготовку медицинских работников по работе с вакциной БЦЖ и туберкулином, проведению профилактических прививок против туберкулеза и туберкулинодиагностики, по соблюдению мер инфекционного контроля с последующим проведением аттестации;
10) учет впервые выявленных в отчетном году больных туберкулезом на основании извещения ф. № 089/у и бактериовыделителей на основании экстренного извещения ф. № 058/у;
11) совместно со специалистами противотуберкулезных и лечебно-профилактических организаций и Центром проблем формирования здорового образа жизни санитарно-разъяснительную работу среди населения о мерах профилактики туберкулеза;
12) контроль за организацией выявления туберкулеза методом микроскопии, флюорографии и туберкулиновой пробы среди декретированного контингента;
13) совместно со специалистами противотуберкулезной и лечебно-профилактических организаций контроль за лечением больных туберкулезом, находящихся на амбулаторном лечении, осуществляют мониторинг за проведением мероприятий в очагах туберкулеза БК+ до исхода «Вылечен» и «Лечение завершено»;
14) контроль за раздельной госпитализацией больных туберкулезом по типу, инфекционному статусу и наличию множественной лекарственной устойчивости.
Сноска. Пункт 211 с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

17. Санитарно-эпидемиологические требования к организации
и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий по предупреждению внутрибольничных
инфекционных заболеваний

212. Для эффективной организации и проведения мероприятий по предупреждению внутрибольничных инфекционных заболеваний (далее – ВБИ) в каждой медицинской организации разрабатывается программа инфекционного контроля, которая предусматривает:
1) учет и регистрацию внутрибольничных инфекций;
2) анализ заболеваемости, выявление факторов риска, расследование вспышек ВБИ и принятие мер по их ликвидации;
3) организацию и осуществление микробиологического мониторинга;
4) разработку тактики антибиотикопрофилактики и антибиотикотерапии;
5) организацию мероприятий по предупреждению профессиональных заболеваний;
6) обучение персонала по вопросам инфекционного контроля;
7) организацию и контроль санитарно-противоэпидемического режима;
8) организацию сбора, обезвреживания, временного хранения, транспортировки и утилизации медицинских отходов.
213. Инфекционный контроль в медицинских организациях проводится в порядке, определяемом уполномоченным органом в области здравоохранения.
214. В медицинских организациях не инфекционного профиля при выявлении у пациента инфекционного заболевания, представляющего эпидемиологическую опасность для окружающих, он переводится в изолятор. При отсутствии изолятора пациенты с инфекционными заболеваниями, подлежат переводу в соответствующие инфекционные больницы.
215. Открытие стационара, закрывающегося по эпидемическим показаниям, производится по согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории.
216. Все медицинские манипуляции, связанные с нарушением целостности кожных и слизистых покровов, проводятся в перчатках одноразового использования.
217. Медицинский персонал должен обрабатывать руки перед каждой медицинской манипуляцией.

18. Санитарно-эпидемиологические требования к организации
и проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий по предупреждению вирусных гепатитов

218. Выявление больных или подозрительных на вирусные гепатиты проводится медицинскими работниками медицинских организаций, независимо от форм собственности во время амбулаторных приемов, госпитализации в стационар, посещений на дому, при медицинских осмотрах, диспансеризации и других посещениях медицинских организаций.
219. Диагностика, госпитализация и диспансеризация больных вирусными гепатитами проводятся в соответствии с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам.
Сноска. Пункт 219 в редакции постановления Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
220. При регистрации вирусных гепатитов специалистами государственных органов санитарно-эпидемиологического надзора проводится эпидемиологическое обследование очагов больных вирусными гепатитами и эпидемиологическое расследование каждого случая острых вирусных гепатитов В и С, хронического вирусного гепатита С и впервые выявленного хронического вирусного гепатита В, выявление путей передачи и оценка факторов риска заражения в медицинских и других организациях.
221. Выявленные больные вирусными гепатитами направляются в медицинские организации для обследования и лечения.
Обследование и лечение больных вирусными гепатитами в медицинских организациях проводится в порядке, определяемом уполномоченным органом в области здравоохранения.
222. В очагах вирусных гепатитов проводятся дезинфекционные мероприятия.

19. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий при вирусных гепатитах А и Е
с энтеральным механизмом передачи

223. Санитарно-противоэпидемические (профилактические) мероприятия при вирусных гепатитах А и Е (далее – ВГА и ВГЕ) включают:
1) обеспечение соблюдения санитарно-гигиенических требований при ежедневной текущей уборке на объектах общественного питания, санитарных узлах, классных комнатах и рекреациях, проведение которой возложено на технический персонал;
2) недопущение привлечения обучающихся в организациях начального, основного среднего образования к проведению уборки помещений школы.
224. Специфическая профилактика ВГА – вакцинация.
225. Специфическая профилактика ВГЕ отсутствует.
226. Контингенты, подлежащие вакцинации против ВГА:
1) дети в возрасте двух лет;
2) контактные лица в очагах ВГА в возрасте до четырнадцати лет включительно, в первые две недели со дня контакта;
3) дети до четырнадцати лет, больные хроническими вирусными гепатитами В и С в период ремиссии.
227. Вакцинация проводится двукратно кратно с интервалом в шесть месяцев. Побочные реакции на введение вакцины не характерны. Разрешается вводить вакцину против ВГА одновременно с другими вакцинами, при условии их раздельного введения.
228. Мероприятия в очагах больных ВГА и ВГЕ:
1) контактные лица подлежат медицинскому наблюдению в течение тридцати пяти дней со дня разобщения с больным с еженедельным врачебным осмотром (опрос, осмотр кожи и слизистых, термометрия, пальпация печени);
2) в период наблюдения не допускается прием новых детей и перевод контактных лиц в другие группы, палаты или учреждения, отменяется кабинетная система обучения для класса, где зарегистрированы случаи заболевания. При вспышечной заболеваемости – кабинетная система обучения прекращается по всей организации начального и основного среднего образования на время инкубации со дня регистрации последнего случая;
3) лабораторные обследования контактных лиц на биохимические анализы крови назначаются врачом при наличии клинических показаний;
4) очаговая заключительная дезинфекция проводится в организациях дошкольного воспитания и обучения, организациях начального и основного среднего образования закрытого типа при условии совместного питания, пребывания и сна детей после изоляции больного из коллектива.
229. Очаговая заключительная дезинфекция проводится организациями, имеющими лицензию на указанный подвид медицинской деятельности.
230. Очаговая текущая дезинфекция:
1) проводится лицом, определенным приказом руководителя организации дошкольного воспитания и обучения, начального, основного среднего образования и лечебно-оздоровительных организаций под контролем медицинского работника данной организации в течение тридцати пяти дней с момента изоляции больного;
2) обеспечение дезинфицирующими средствами возлагается на руководителя организации, где зарегистрирован очаг вирусного гепатита;
3) организация и проведение очаговой заключительной и текущей дезинфекции возлагается на руководителя организации.

20. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий при вирусных гепатитах В, С и Д с парентеральным
механизмом передачи

231. Специфическая профилактика вирусного гепатита С (далее – ВГС) – отсутствует.
232. Специфическая профилактика вирусных гепатитов В и Д (далее – ВГВ и ВГД) – вакцинация. Главной целью вакцинации против ВГВ является предотвращение всех форм ВГВ и ВГД, включая хронические.
233. Моновалентная вакцина против ВГВ выпускается во флаконах в жидком виде, в однодозной или многодозной расфасовке. Моновалентная вакцина против ВГВ защищает только от ВГВ. Вакцина против ВГВ выпускается также в составе комбинированных вакцин (совместно с адсорбированной коклюшно-дифтерийно-столбнячной вакциной и/или вакциной против гемофильной инфекции типа В), которые обеспечивают защиту сразу против нескольких инфекционных заболеваний (ВГВ, коклюш, дифтерия, столбняк, гемофильная инфекция типа В).
234. В качестве первой дозы при рождении используется моновалентная вакцина против ВГВ, так как поливалентные вакцины нельзя вводить детям при рождении.
235. Вакцинальный комплекс состоит из трех доз. Схема вакцинации следующая:
1) для новорожденных детей – 0-2-4 месяца (в первые двенадцать часов после рождения – в два месяца жизни – в четыре месяца жизни);
2) для детей до одного года, невакцинированных при рождении – 0-2-6 с интервалами между первой и второй прививками – два месяца и между второй и третьей – четыре месяца;
3) для детей старше одного года и взрослым, невакцинированных при рождении – 0-1-6 с интервалами между первой и второй прививками – один месяц, между второй и третьей – пять месяцев.
236. Разрешается введение вакцины против ВГВ одновременно с другими вакцинами, при условии введения раздельными шприцами и в разные участки тела. Для введения последующих доз вакцины против ВГВ при условии их полной взаимозаменяемости по типу и форме выпуска допускается использование препаратов разных типов от различных производителей.
237. Вакцинация лиц старше 15 лет проводится после предварительной маркерной диагностики на ВГВ. Лица с положительным результатом исследования на ВГВ к вакцинации не допускаются.
238. Противопоказаниями для введения вакцин считаются:
1) недоношенность, масса тела менее 2000 грамм при рождении;
2) сильная аллергическая реакция на предыдущую дозу, связанная с повышенной чувствительностью к компонентам препарата (генерализованная сыпь – крапивница, затрудненное дыхание, отек глотки и полости рта, гипертензия, шок). При этом дальнейшее применение данной вакцины прекращается;
3) среднетяжелые и тяжелые формы заболевания, сопровождающиеся температурой выше 38,5 градусов Цельсия (далее – ^о С) и/или серьезными нарушениями общего состояния. Вакцинация разрешается через две-четыре недели после нормализации состояния здоровья;
4) беременность;
5) нетяжелые острые респираторные вирусные инфекции, кишечные и другие острые инфекционные заболевания (вакцинация разрешается сразу после выздоровления).
239. Контингенты, подлежащие вакцинации против ВГВ:
1) новорожденные с целью предупреждения перинатальной передачи в первые двенадцать часов жизни;
2) контактные лица в очагах ВГВ для профилактики полового и бытового путей передачи;
3) медицинские работники (врачи, средний и младший медицинский персонал) медицинских организаций независимо от форм собственности;
4) лица, обучающиеся в организациях среднего и высшего образования медицинского профиля независимо от форм собственности;
5) реципиенты крови, ее компонентов и препаратов, независимо от кратности переливания;
6) впервые выявленные ВИЧ-инфицированные;
7) впервые выявленные лица, подлежащие гемодиализу и трансплантации тканей и (или) органов (части органов), независимо от кратности;
8) онкогематологические больные, а также больные, получающие иммуносупрессивные препараты, которым в связи со слабым иммунным ответом вводится удвоенная доза вакцины и проводится дополнительная ревакцинация через шесть месяцев после законченной вакцинации.
240. Прививки реципиентам крови и ее компонентов и препаратов проводятся в территориальных поликлиниках согласно списку представленному организацией здравоохранения, проводившей переливание крови.
240-1. В целях обеспечения безопасности донорской крови не допускаются к донорству лица:
1) перенесшие вирусные гепатиты и лица, с положительными результатами на маркеры ВГВ и ВГС - пожизненно;
2) контактные лица с больным ВГ - на срок инкубационного периода;
3) получавшие переливание крови и ее компонентов - на один год.
Сноска. Раздел 20 дополнен пунктом 240-1 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
240-2. В целях выявления доноров с положительными результатами на маркеры ВГВ и ВГС подлежат обследованию на маркеры ВГВ и ВГС доноры - при каждой сдаче крови.
Сноска. Раздел 20 дополнен пунктом 240-2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
240-3. Организации службы крови обеспечивают взаимообмен информацией о положительных результатах у доноров на всех уровнях с целью недопущения их к донорству на всей территории Казахстана.
Сноска. Раздел 20 дополнен пунктом 240-3 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
240-4. При выявлении положительных результатов на маркеры ВГВ и ВГС у обследуемых лиц, в том числе у доноров, медицинские организации передают информацию о положительных результатах на маркеры ВГВ и ВГС у обследованных лиц в территориальную организацию здравоохранения по месту жительства для постановки диагноза.
Сноска. Раздел 20 дополнен пунктом 240-4 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
240-5. Кровь, ее компоненты и препараты, содержащие HBsAg и anti-HCV, подлежат утилизации.
Сноска. Раздел 20 дополнен пунктом 240-5 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

21. Санитарно-эпидемиологические требования к профилактике
заражения ВГВ, ВГД и ВГС у медицинских работников

241. В основу мероприятий по защите медицинских работников от вирусов гепатита положен принцип рассмотрения биологических жидкостей всех пациентов как потенциально инфицированных. Риск инфицирования существует у медицинских работников медицинских организаций, в том числе лабораторий, и обучающихся в организациях образования в области здравоохранения.
242. Пути инфицирования:
1) повреждение кожи (укол иглой или порез острым инструментом);
2) попадание биологических жидкостей на слизистые оболочки или поврежденную кожу;
3) длительный или обширный по площади контакт неповрежденной кожи с тканями и биологическими жидкостями.
243. Меры предосторожности соблюдаются при работе с биологическими жидкостями, в том числе:
1) кровью;
2) спермой;
3) вагинальными выделениями;
4) синовиальной жидкостью;
5) цереброспинальной жидкостью;
6) плевральной жидкостью;
7) перитонеальной жидкостью;
8) перикардиальной жидкостью;
9) амниотической жидкостью;
10) слюной.
244. Меры предосторожности соблюдаются при работе:
1) с любыми иссеченными (или удаленными иным способом), прижизненно или на аутопсии, человеческими тканями и органами (кроме неповрежденной кожи);
2) с тканями и органами экспериментальных животных, зараженных передающимися с кровью инфекциями;
3) с любыми жидкостями с видимой примесью крови;
4) с любой неизвестной биологической жидкостью.
245. Риск заражения увеличивается при:
1) травмах от неосторожного обращения с загрязненными иглами и острыми инструментами;
2) попадании крови и других биологических жидкостей на слизистые рта, глаз, носа и поврежденную кожу (порезы, царапины, дерматит, угри);
3) прикосновений к слизистым оболочкам глаз, носа, рта и поврежденной коже при работе с биологическими жидкостями и загрязненными ими поверхностями;
4) растекании, расплескивании и разбрызгивании крови и других биологических жидкостей.
246. В целях защиты от инфицирования применяют:
1) индивидуальные средства защиты, которые защищают кожные покровы, глаза, рот и другие слизистые оболочки от контакта с биологическими жидкостями в течение всего времени использования этих средств;
2) защитные приспособления и безопасные технологии, которые обеспечиваются работодателями.
247. В медицинских организациях обеспечивается:
1) работа с биологическими жидкостями и загрязненными ими поверхностями в перчатках, надеваемых непосредственно перед работой. Недопущение повторного использования одноразовых перчаток, применения любрикантов на вазелиновой основе, повреждающие латекс, из которого сделаны перчатки;
2) работа в халате, хирургическом колпаке или шапочке, бахилах, надетых поверх обуви во всех случаях, когда возможен контакт с инфицированным материалом;
3) при манипуляциях с возможным появлением брызг крови и других биологических жидкостей надевание маски, защитных очков или экрана для лица, прикрывающих лицо до подбородка, или маски в сочетании с защитными очками, снабженными боковыми щитками. Обычные очки не обеспечивают достаточной защиты от инфекций, передающихся с кровью;
4) предоставление работодателем бесплатно индивидуальных средств защиты;
5) хранение индивидуальных средств защиты в доступном месте.
248. Меры предосторожности при работе с биологическими жидкостями:
1) при попадании биологических жидкостей на кожу, немедленно, после снятия перчаток или других средств индивидуальной защиты, вымыть руки водой с мылом, затем промыть загрязненные участки. Руки моются под проточной водой. При отсутствии проточной воды, необходимо использовать антисептический раствор для рук и разовые бумажные полотенца или антисептические салфетки;
2) одноразовые шприцы с иглами немедленно после использования без предварительного промывания, дезинфекции, разбора и деформирования сбрасываются в коробки для безопасной утилизации (далее – КБУ);
3) загрязненные, режущие и колющие инструменты многоразового использования сразу для последующей обработки помещаются в жесткие, влагонепроницаемые (дно и стенки), маркированные контейнеры;
4) КБУ и маркированные контейнеры для использованного инструментария размещаются в удобном для пользования месте, не допускается их переполнение (заполнение на три четверти) и перемещаются только тщательно закрытыми;
5) образцы биологических жидкостей помещаются в герметичные контейнеры с соответствующей маркировкой. Если контейнер с образцами загрязнен или поврежден, необходимо поместить его внутрь другого контейнера;
6) перед техническим обслуживанием и транспортировкой оборудования, загрязненного биологическими жидкостями, его следует продезинфицировать. Если дезинфекция невозможна, в сопроводительном листе указать загрязненные элементы;
7) свести к минимуму соприкосновение с загрязненным бельем, помещать его в маркированные мешки или контейнеры, влажное белье перевозить в непромокаемых мешках или контейнерах.
249. Не допускается:
1) принимать пищу, курить, накладывать макияж, снимать или надевать контактные линзы на рабочих местах, где вероятен контакт с биологическими жидкостями;
2) хранить пищу и напитки в холодильниках или других местах, где хранятся образцы биологических жидкостей и тканей;
3) насасывать в пипетки биологические жидкости ртом;
4) поднимать руками осколки стекла, которые могут быть загрязнены биологическими жидкостями;
5) сгибать, ломать, снимать со шприцев использованные иглы, надевать на них колпачки и проводить подобные действия с загрязненными острыми инструментами;
6) доставать что-либо руками из контейнеров с использованными многоразовыми колющими и режущими инструментами, вручную открывать, опорожнять контейнеры.
250. В случае попадания на индивидуальные средства защиты биологических жидкостей, необходимо немедленно снять их и промыть загрязненные участки кожи водой с мылом. Перед тем, как покинуть рабочее место, следует снять все индивидуальные средства защиты и поместить их в выделенную для этого тару. Работодатель обеспечивает очистку, стирку, ремонт, замену и утилизацию использованных индивидуальных средств защиты.
251. Обучение медицинского персонала по профилактике профессионального инфицирования ВГВ, ВГД и ВГС обеспечивают руководители медицинских организаций.
252. Персонал медицинских организаций (как медицинский, так и немедицинский) при приеме на работу и ежегодно проходит инструктаж по технике безопасности.
253. При проведении лечения больных необходимо избегать любых неоправданных инвазивных вмешательств.
254. Медицинские организации обеспечиваются необходимым оборудованием и расходными материалами (в том числе одноразовыми шприцами, катетерами, иглами и системами для инфузий, дезинфектантами, контейнерами, КБУ) в достаточном количестве и ассортименте.
255. Медицинскими организациями разрабатываются и утверждаются планы по утилизации медицинских отходов, порядок прохождения персоналом инструктажа и порядок контроля.
256. В целях выявления, организации лечения заболевания, определения режима труда для лиц с положительными результатами на маркеры ВГВ и ВГС, подлежат обследованию на маркеры ВГВ и ВГС при поступлении на работу и один раз в шесть месяцев:
1) медицинские работники организаций службы крови;
2) медицинские работники, занимающиеся гемодиализом;
3) медицинские работники хирургического, стоматологического, гинекологического, акушерского, гематологического профилей, также медицинские работники клинических, иммунологических, вирусологических, бактериологических, паразитологических лабораторий.
257. Медицинские работники хирургического, стоматологического, гинекологического, акушерского, гематологического профилей и занимающиеся гемодиализом, при положительных результатах на маркеры ВГВ и ВГС не допускаются к работе до уточнения диагноза.
258. При положительных результатах на маркеры ВГВ и ВГС медицинские работники не допускаются к процессу заготовки крови и ее препаратов.
259. Исключен постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
260. Исключен постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

22. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению дезинфекции при ВГВ, ВГД и ВГС

261. Медицинский инструментарий одноразового пользования без предварительной дезинфекции и разборки подвергается уничтожению (сжиганию, разрушению).
262. Изделия медицинского назначения многократного применения после использования подвергаются дезинфекции, предстерилизационной очистке, сушке, упаковке и стерилизации.
263. Дезинфекция инструментария проводится в местах его использования путем погружения в дезинфицирующий раствор или в ультразвуковых и других моечных машинах.
264. Для дезинфекции медицинских изделий, имеющих полости, используются две емкости. В первой емкости инструментарий промывается от остатков крови, слизи, лекарственных препаратов, затем погружается во вторую емкость для экспозиции. Разъемные изделия обрабатываются в разобранном виде.
265. Дезинфицирующие растворы меняются по мере загрязнения, изменения цвета или появления осадка.
266. При использовании дезинфицирующего средства, обладающего фиксирующим эффектом в отношении биологических жидкостей, инструментарий предварительно отмывается в отдельной емкости водой с последующим ее обеззараживанием.
267. Моющий раствор используется в течение суток с момента приготовления, если цвет раствора не изменился. Качество предстерилизационной обработки оценивается по отсутствию положительных проб на остаточное количество крови и щелочных компонентов синтетических моющих веществ, а также остатков масляных лекарственных средств на инструменте.
268. Предстерилизационная очистка и стерилизация инструментария проводится в специально выделенном месте каждого подразделения медицинской организации или в централизованном стерилизационном отделении. При содержании в дезинфицирующем средстве моющего компонента предстерилизационная очистка не проводится.

23. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и
проведению санитарно-противоэпидемических (профилактических)
мероприятий при острых респираторных вирусных инфекциях,
гриппе и их осложнениями (пневмонии)

Сноска. Правила дополнены разделом 23 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

269. Государственный санитарно-эпидемиологический контроль за заболеваемостью населения ОРВИ (ГПЗ, ТОРИ), гриппом и их осложнениями (пневмонии) осуществляется в виде мониторинга в течение года и включает проведение санитарно-противоэпидемических (профилактических) мероприятий.
270. Санитарно-противоэпидемические (профилактические) мероприятия при рутинной системе эпидемиологического надзора за ОРВИ, гриппом и их осложнениями (пневмонии) распределены на периоды предэпидемический с 1 октября по 1 декабря и эпидемический сезоны с 1 декабря по 30 апреля.
271. Дозорный эпидемиологический надзор за гриппом, ОРВИ, ГПЗ и ТОРИ проводится круглогодично, целью которого являются мониторинг заболеваемости гриппом амбулаторных и стационарных больных, ранняя расшифровка циркулируемых типов вирусов среди населения и обнаружение новых, видоизмененных видов вируса гриппа.
272. В предэпидемический период обеспечивается проведение следующих мероприятий:
1) разработка межведомственных оперативных комплексных планов мероприятий по борьбе с ОРВИ и гриппом руководителями управлений здравоохранения, органов государственной санитарно-эпидемиологической службы и иных заинтересованных государственных органов;
2) готовность медицинских организаций к приему больных ОРВИ и гриппом при подъеме заболеваемости в эпидемический сезон, предусмотрев создание необходимого объема коечного фонда, резерва основных противогриппозных препаратов и средств (противовирусные препараты, оксолиновая мазь, жаропонижающие средства, иммуномодулирующие средства, витамины и минералы), оборудования и средств для оказания интенсивной терапии, дезинфицирующих препаратов, средств индивидуальной защиты;
3) резерв противогриппозных препаратов и средств в организациях здравоохранения независимо от форм собственности составляет из расчета:
в организациях ПМСП не менее чем на 10 больных;
в стационарах – не менее чем на 35 больных;
4) проведение семинаров и инструктажей по вопросам клиники, диагностики, лечения и профилактики гриппа с работниками медицинских организаций, персоналом объектов воспитания и образования детей и подростков, объектов сферы обслуживания населения, туристических фирм, работников миграционной полиции, пограничной и таможенной служб;
5) ежегодное проведение вакцинации против гриппа медицинских работников, лиц старше 60 лет, относящихся к группам риска по состоянию своего здоровья, детей, состоящих на диспансерном учете в медицинских организациях, ослабленных и часто болеющих детей старше шести месяцев, детей детских домов, домов ребенка, контингента домов престарелых и инвалидов, беременных во втором или третьем триместре беременности и по эпидемиологическим показаниям.
273. В эпидемический период обеспечивается проведение следующих мероприятий:
1) учет случаев ОРВИ, гриппа и их осложнений (пневмонии), а так же летальных случаев, связанных с ними, с лабораторным изучением биоматериала на грипп и другие вирусы ОРВИ;
2) систематический (еженедельный с 1 октября, ежедневный с 1 декабря) мониторинг заболеваемости ОРВИ, гриппом и их осложнений (пневмонии), а так же летальности от них, за заболеваемостью ОРВИ и гриппом среди вакцинированных против гриппа, среди беременных и детей до одного года по территориям, возрастам, группам риска;
3) мониторинг иммунизации населения против гриппа по возрастам, категориям групп риска;
4) медицинские организации представляют информацию о состоянии заболеваемости ОРВИ, гриппом и их осложнениями (пневмонии), а так же летальности от них в территориальные органы государственного санитарно-эпидемиологического надзора;
5) форма ежедневной и еженедельной отчетности по иммунизации против гриппа, по ОРВИ и гриппу, ГПЗ и ТОРИ утверждается уполномоченным органом в области здравоохранения;
6) регулярно информируются местные исполнительные органы об эпидемической ситуации по заболеваемости ОРВИ, гриппом и их осложнений (пневмонии) и летальности от них, активности циркулирующих типов вируса в регионе и необходимых мерах профилактики и борьбы с гриппом и другими ОРВИ;
7) проведение санитарно-просветительной работы среди населения о мерах профилактики и борьбы с гриппом и ОРВИ;
8) противоэпидемические (профилактические) мероприятия в медицинских организациях (ПМСП и стационары), организациях воспитания и образования детей и подростков проводятся в соответствии с приложением 2 к настоящим Санитарным правилам.
274. При превышении еженедельных контрольных уровней заболеваемости или росте показателей заболеваемости ОРВИ, гриппом в сравнении с предыдущей неделей от 1,5 и более раз на территориях вводятся ограничительные мероприятия согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2009 года № 2270 «Об утверждении Правил осуществления ограничительных мероприятий, в том числе карантина, на территории Республики Казахстан, а также особых условий и режимов проживания населения и ведения предпринимательской и (или) иной деятельности».
275. Госпитализация больных ОРВИ и гриппом проводится по клиническим и эпидемиологическим показаниям.
276. Клиническими показаниями для госпитализации являются:
1) ОРВИ и грипп, протекающие со среднетяжелой и тяжелой, осложненной формами течения заболеваний у детей до 14 лет, лиц старше 65 лет и беременных при любых сроках беременности;
2) больные с проявлениями ОРВИ и гриппа со среднетяжелой и тяжелой степенью течения, с сопутствующими хроническими заболеваниями со стороны сердечно-сосудистой, легочной, выделительной, эндокринной систем и гематологической патологией.
277. Эпидемиологическими показаниями для госпитализации больных является их проживание в домах ребенка, детских домах, интернатах, домах-инвалидов, общежитиях, казармах.
278. Забор, хранение и доставка биоматериала для лабораторных исследований обеспечиваются обученным медработником медицинских организаций в порядке, установленном государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
279. Лабораторная диагностика гриппа и других респираторных вирусных инфекций проводится в порядке, определяемом уполномоченным органом в области здравоохранения. Исследования материала от больных ОРВИ (ГПЗ и ТОРИ), гриппом и их осложнений (пневмонии) проводятся территориальными вирусологическими лабораториями органов санитарно-эпидемиологической службы.
280. При рутинной системе эпидемиологического надзора забор биоматериала для лабораторных исследований проводится ответственными медицинскими работниками каждой медицинской организации ежемесячно у не менее чем у 10 больных ОРВИ, гриппом с ярко выраженной клиникой в предэпидемический и эпидемический сезоны заболеваемости ОРВИ и гриппом; при дозорной системе эпидемиологического надзора - в соответствии с приложением 3 к настоящим Санитарным правилам.
281. При дозорной системе эпидемиологического надзора за ГПЗ и ТОРИ перечень дозорных центров, графики их работ и функциональные обязанности ответственных лиц по организации работы в рамках ДЭН определяются и утверждаются руководителями управлений здравоохранения и департаментов комитета госсанэпиднадзора (ДКГСЭН) дозорных регионов.
282. Отбор образцов при ДЭН за случаями ГПЗ проводится дозорными центрами не менее одного раза в месяц; ТОРИ – в приемных покоях стационаров с обеспечением принципа репрезентативности выборки в соответствии с приложением 3 к настоящим Санитарным правилам.

Приложение 1
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий по
предупреждению инфекционных заболеваний»

Сноска. Приложение 1 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

Классификация вирусных гепатитов,
госпитализация и диспансеризация больных вирусными гепатитами

Классификация острых вирусных гепатитов

1. Вирусные гепатиты по механизму передачи подразделяются на:
1) вирусные гепатиты с энтеральным механизмом передачи:
острый вирусный гепатит А;
острый вирусный гепатит Е;
2) вирусные гепатиты с парентеральным механизмом передачи:
острый вирусный гепатит В;
острый вирусный гепатит D;
острый вирусный гепатит С;
3) вирусные гепатиты неустановленной этиологии.
2. Формы острых вирусных гепатитов (далее – ОВГ):
1) субклиническая – нет клинических проявлений болезни, в крови больных выявляются специфические маркеры вирусов в сочетании с повышенным содержанием аланинаминотрансферазы (далее – АЛТ);
2) инаппарантная – протекает при полном отсутствии клинико-биохимических признаков, но в организме человека наблюдаются иммунологические, функциональные и морфологические изменения. Выявляются специфические маркеры вирусов;
3) манифестная – диагностируется на основании субъективных и объективных клинических симптомов характерных для острого вирусного гепатита. Манифестные формы ОВГ имеют цикличное течение, включающее преджелтушный (продромальный), желтушный (разгар) и период реконвалесценции. Преджелтушный период характеризуется совокупностью клинических симптомов, представленных гриппоподобным, астеновегетативным, диспептическим, артралгическим и смешанным синдромами. В периоде разгара заболевания появляется желтушное окрашивание кожных покровов и слизистых, гепатомегалия;
4) типичная желтушная циклическая – сочетание желтухи с цитолитическим синдромом с четким разграничением 3-х периодов болезни;
5) типичная желтушная с холестатическим компонентом – желтуха более интенсивная, высокая билирубинемия, незначительная трансаминаземия, имеется тенденция к повышению показателя щелочной фосфатазы (далее – ЩФ). Более продолжителен желтушный период болезни;
6) атипичная желтушная (холестатическая) – наблюдается редко, у больных пожилого возраста. Желтуха интенсивная с выраженным зудом кожи. Гипербилирубинемия, гиперхолестеринемия, повышена ЩФ и гаммаглютаминтранспептидаза. Тенденция к ускорению скорости оседания эритроцитов и субфебрилитет в желтушном периоде;
7) атипичная безжелтушная – характеризуется полным отсутствием желтухи при слабовыраженных общих проявлениях заболевания с увеличением печени и субъективными признаками нарушений ее функций. Специфические маркеры вирусных гепатитов в сочетании с повышенным уровнем АЛТ. Часто они наблюдаются при гепатите А;
8) острая циклическая – в течение 1-1,5 месяцев прекращается репликация (размножение) вируса, он элиминируется (выводится) из организма и наступает полная санация. Для гепатитов А и Е – это типичное течение болезни. При гепатитах В, С и Д – один из возможных вариантов;
9) острое прогредиентное течение ОВГ – фаза активной репликации вируса сохраняется 1,5-3 месяца. Завершение инфекционного процесса неоднозначное: либо санация организма с исходом в выздоровление, либо трансформация в хроническое течение. Прогредиентное течение в основном при гепатитах В, С и Д. При гепатитах А и Е иногда отмечается затяжное течение при отягощенном преморбидном фоне, но завершается полным выздоровлением.
3. Тяжесть ОВГ может быть легкой, средней и тяжелой степени:
1) легкая степень – отсутствует интоксикация или она слабо выражена. Желтуха легкая. Величина протромбинового индекса (далее – ПИ) в пределах нормы. Содержание общего билирубина не выше 100 микромоль/литр;
2) средняя степень – характеризуется умеренно выраженными симптомами интоксикации. Желтуха умеренная. ПИ снижается до 65%. Содержание общего билирубина в пределах 100 - 180 микромоль/литр;
3) тяжелая степень – отмечается выраженная интоксикация центральной нервной системы, нарушение сна, эйфория или сонливость, вялость, анорексия, повторная рвота, геморрагический синдром, интенсивная желтуха, тахикардия, снижение суточного диуреза, ПИ ниже 55%. Содержание общего билирубина превышает 180 микромоль/литр, 1/8 от общего билирубина составляет свободная фракция. Альбумин сыворотки крови снижается до 47 - 45 %, повышено содержание гаммаглобулинов. Регистрируется преимущественно при гепатитах В и Д; при гепатитах А, С и Е (кроме беременных) – значительно меньше.
4. Существует злокачественное течение – фульминантный гепатит. Фульминантный (злокачественный) гепатит с массивным и субмассивным некрозом печени.
Сверхострый вариант соответствует подлинно фульминантному течению ОВГ с развитием печеночной комы и летальным исходом на 1-8 день болезни.
Острый вариант – продолжительностью до 28 дней от начала болезни.
Подострый (субмассивный) вариант, когда развитию некроза печени предшествует период обычного течения ОВГ в сроки 15 дней - 12 недель до энцефалопатии.
5. Осложнения ОВГ – острая печеночная недостаточность с развитием острой печеночной энцефалопатии и массивного геморрагического синдрома:
1) отек и набухание головного мозга;
2) массивное желудочно-кишечное кровотечение;
3) острая почечная недостаточность, острая дыхательная недостаточность;
4) генерализованная вторичная инфекция.
Достоверный этиологический диагноз вирусных гепатитов устанавливается только путем выявления специфических маркеров в сыворотке крови больных.

Классификация хронических вирусных гепатитов

6. Виды хронических вирусных гепатитов:
1) хронический вирусный гепатит В с дельта агентом;
2) хронический вирусный гепатит В без дельта агента;
3) хронический вирусный гепатит С.
7. Фазы вирусного гепатита: обострение и ремиссия.

Вирусный гепатит А

8. Инкубационный период ВГА в среднем составляет 35 дней (диапазон 7-50 дней).
9. Пути передачи ВГА:
1) контактно-бытовой (в семьях и организованных коллективах);
2) через контаминированную воду, пищу (алиментарный);
3) парентеральный редко.

Вирусный гепатит Е

10. Инкубационный период ВГЕ в среднем составляет 40 дней (диапазон 20-60 дней).
11. Путь передачи вируса ВГЕ – водный.
12. Эпидемический процесс при ВГЕ характеризуется:
1) эпидемическими вспышками водного происхождения с интервалами семь-восемь лет;
2) взрывным характером заболеваемости;
3) преимущественным поражением лиц молодого возраста 15-29 лет;
4) летальностью до 20% в третьем триместре беременности.
13. Начало подъема заболеваемости характерно для летних месяцев, что связано с наибольшим водопотреблением и максимальным загрязнением грунтовых вод, являющихся источником хозяйственно-питьевого водоснабжения.

Вирусный гепатит В

14. Инкубационный период ВГВ в среднем составляет 60-90 дней (диапазон от 45 до 180 дней).
15. Желтушные формы регистрируются у детей в возрасте до 5 лет в 10%, детей старше 5 лет и взрослых – в 30-50%.
16. Вирус ВГВ вызывает как острое, так и хроническое заболевание.
17. Пути передачи парентеральный (переливание крови, манипуляции, сопровождаемые повреждением слизистых оболочек и кожных покровов, бытовой контакт через микротравмы), половой, а также от инфицированной матери ребенку при прохождении родовых путей.

Вирусный гепатит Д

18. Вирус гепатита Д – дефектный, для репродукции которого необходимо присутствие вируса гепатита В, поэтому ВГД протекает в виде:
1) коинфекции (одновременное заражение ВГВ и ВГД);
2) суперинфекции (наслоение ВГД на текущую ВГВ инфекцию, как правило, хроническую). ВГД имеет острое и хроническое течение.
19. Осложнения и исходы: наиболее часто развивается острая печеночная энцефалопатия и прогрессирующий цирроз печени.

Вирусный гепатит С

20. Инкубационный период ВГС в среднем составляет 180-210 дней (с колебаниями от 14 до 780 дней).
21. Источники инфекции: больные острой и хронической формой заболевания.
22. Пути передачи аналогично ВГВ.
23. Желтушные формы имеют место в 10-20% случаев. В 90% случаев ВГС является причиной посттрансфузионных гепатитов.

Госпитализация больных ОВГ

24. Госпитализация больных энтеральными гепатитами проводится по клиническим показаниям (средне-тяжелые и тяжелые формы, легкие формы при наличии сопутствующей патологии печени и желудочно-кишечного тракта), раздельно от больных с парентеральными гепатитами. Эпидемиологические показания для госпитализации (изоляции) больных отсутствуют, так как зачастую случаи выявляются в разгар заболевания. В этот период заболевшие перестают выделять вирус в окружающую среду и не представляют эпидемиологической опасности.
25. Беременные с ОВГ до 30 недель беременности по клиническим показаниям госпитализируются в инфекционные стационары, с 30 недель беременности и родильницы в изолированные палаты (боксы) родильных домов и отделений.
26. Выписка переболевших ОВГ проводится по клинико-лабораторным показателям, после полного клинического выздоровление.

Диспансеризация

27. Диспансеризация переболевших ОВГ осуществляется по клиническим показаниям в гепатологическом центре или в кабинете инфекционных заболеваний территориальной организации здравоохранения с письменной рекомендацией лечащего врача, выдаваемой на руки больному.
Диспансерное наблюдение проводится за переболевшими среднетяжелой и тяжелой формами ВГА – три месяца, ВГВ – шесть месяцев, острым ВГС – постоянно, учитывая высокую вероятность хронизации (в том числе при нормальных показателях биохимических проб и отсутствии репликации вируса в крови).
Хронический вирусный гепатит – один из исходов ОВГ, диффузный воспалительный процесс в печени, не разрешающийся на протяжении шести и более месяцев.
Диспансеризация больных ВГВ показана (особенно при наличии HBsAg) в связи с возможным суперинфицированием Д-инфекцией.
Длительность диспансерного наблюдения определяется наличием клиники продолжающегося гепатита и ферментемии.
Реконвалесценты вирусных гепатитов состоят на ДУ при сохраняющейся ферментемии с осмотром через месяц после выписки.
Снятие с учета проводится при отсутствии клинических проявлений.
Лицам, перенесшим ОВГ, противопоказаны профилактические прививки в течение шести месяцев после выписки из стационара, кроме (при наличии показаний) противостолбнячного анатоксина и антирабической вакцины.
28. Не допускаются к работе медицинские работники, принимающие участие в хирургических операциях и манипуляциях, при получении положительных результатов полимеразной цепной реакции, подтверждающих репликацию вирусов гепатитов В и С в крови.

Приложение 2
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по предупреждению инфекционных заболеваний»

Алгоритмы организации и проведения противоэпидемических
(профилактических) мероприятий

Сноска. Правила дополнены приложением 2 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

1. Алгоритм обеспечения противоэпидемических профилактических мероприятий в медицинских организациях ПМСП:
1) организация и оборудование «фильтров» на входе с соответствующими указателями на территории и в здании;
2) лица с признаками ОРВИ, ГПЗ, ТОРИ и гриппа изолируются в специально выделенную комнату, после чего медсестра фильтра вызывает врача;
3) после осмотра врачом медсестра фильтра выполняет назначения врача (берет мазки на исследования, выполняет инъекции и т.д.) и далее пациент направляется на амбулаторное лечение или в стационар;
4) ограничение времени нахождения в поликлинике посетителей, выделение дополнительных кабинетов для приема больных;
5) установление дополнительных телефонов и автотранспорта для оказания консультативной помощи и госпитализации больных с подозрением на грипп и тяжелым, средне-тяжелым течением ОРВИ;
6) создание условий для обслуживания вызовов на дому (дополнительный автотранспорт, горюче-смазочный материал, организация посменной работы регистратуры, выдача больничных листов нетрудоспособности на 7 дней и др.);
7) первоочередное обслуживание вызовов на дому беременных и детей до 1 года с проявлениями ОРВИ, гриппа и их осложнений (пневмонии) с обеспечением их ежедневного патронажа, своевременной госпитализации;
8) в период подъема заболеваемости ОРВИ, гриппом продление продолжительности работы медицинской организации с 8.00 до 20.00 часов, в субботние и воскресные дни с 9.00 до 18.00 часов в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
9) создание запаса противовирусных препаратов для лечения амбулаторных больных ОРВИ, гриппом и их осложнений (пневмонии);
10) обеспечение одноразовыми масками сотрудников из расчета замены масок через каждые 3 часа со своевременной утилизацией использованных предметов личной гигиены. Не допускаются использование многоразовых масок и повторное использование одноразовых масок;
11) использование современных устройств, обеспечивающих обеззараживание воздуха в присутствии людей;
12) обеспечение санитарных узлов дозаторами с жидким мылом, электросушилками или одноразовыми бумажными салфетками, мусорными урнами, оснащенными педалью для сбора использованных масок и салфеток;
13) обеспечение температурного режима в помещениях медицинских организаций не менее +18 градусов Цельсия;
14) обеспечение своевременного (не позднее 72 часов с момента заболевания) забора материала от больных с предположением на грипп, временного хранения и транспортировки образцов в вирусологические лаборатории с соблюдением требований «холодовой цепи»;
15) создание запаса расходных материалов и транспортной среды для забора материала от больных с подозрением на грипп и обеспечение временного хранения транспортной среды с соблюдением температурного режима не более 7 дней;
16) размещение наглядной информации о профилактике ОРВИ и гриппа (стенды, брошюры, листовки, плакаты, показ видеоматериалов по профилактике гриппа и др.) в местах нахождения пациентов.
2. Алгоритм обеспечения противоэпидемических (профилактических) мероприятий в медицинских организациях (стационары, родильные дома и отделения):
1) утверждение плана перепрофилирования коек соматических отделений под инфекционные койки в период подъема заболеваемости ОРВИ, гриппа;
2) создание запаса препаратов для лечения больных ОРВИ, гриппом и их осложнений (пневмонии), так же дезинфицирующих средств согласно перечню дезинфицирующих препаратов;
3) обеспечение своевременного (не позднее 72 часов с момента заболевания) забора материала от больных с предположением на грипп и другие респираторные вирусные инфекции, временного хранения и транспортировки образцов в вирусологические лаборатории с соблюдением требований «холодовой цепи»;
4) создание запаса расходных материалов и транспортной среды для забора материала от больных с предположением на грипп и обеспечение временного хранения транспортной среды с соблюдением температурного режима не более 7 дней;
5) обеспечение средствами индивидуальной защиты (одноразовые маски, халаты, перчатки) медицинского персонала, оказывающего медицинскую помощь пациентам с признаками ОРВИ и гриппа; обеспечение одноразовыми масками сотрудников из расчета замены масок через каждые 3 часа; не допускать их повторное использование и использование многоразовых масок;
6) введение масочного режима для медицинского персонала с ограничением передвижения медицинских работников по отделениям стационара и числа посетителей в период введения ограничительных мероприятий;
7) обеспечение температурного режима в помещениях медицинских организации не менее +18 градусов Цельсия; в помещениях родильного блока не менее +22⁰С;
8) проветривание палат не менее 3 раз в день через оконные проемы;
9) использование устройств для обеззараживания воздуха;
10) организация активного раннего выявления случаев гриппа среди пациентов и сотрудников в стационаре;
11) изоляция пациентов с предположением на ОРВИ и грипп в отдельные помещения или блоки (палаты, боксы, отделения, секции);
12) осуществление учета и регистрации случаев внутрибольничной заболеваемости гриппом, расследование причин и принятие мер по локализации вспышек гриппа.
3. Алгоритм обеспечения противоэпидемических (профилактических) мероприятий на объектах воспитания и образования детей и подростков:
1) проведение ежедневного мониторинга посещаемости детей и сотрудников с выяснением причины отсутствия и извещением территориальные медицинские организации о случаях заболевания детей;
2) организация и проведение утреннего фильтра перед каждой сменой для недопущения к занятиям школьников и педагогов с проявлениями острого респираторного заболевания, соблюдением групповой изоляции на объектах воспитания и образования детей и подростков;
3) организация ежедневного фильтра до начала занятия каждой смены детей и подростков на объектах образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, центров адаптации несовершеннолетних, интернатных организаций, пансионатов, медресе, приютов с проведением опроса, наружного осмотра, по показаниям – термометрии; организация работы санитарных постов на каждом этаже или классе для своевременного выявления детей с предположением на ОРВИ и грипп;
4) организация своевременного отстранения выявленных при утреннем фильтре детей (сотрудников) с признаками ОРВИ и гриппа лиц от занятий (работы), направление в медицинский пункт или домой для вызова участкового врача на дом;
5) организация перевода заболевших в течение дня детей в изолятор до прихода родителей с обеспечением соответствующего ухода;
6) госпитализация детей в экстренных случаях в медицинские организации;
7) оснащение медицинского пункта и изоляторов необходимым медицинским оборудованием и медикаментами (термометрами, шпателями, маски, противогриппозными препаратами);
8) обеспечение температурного режима в помещениях от +18 до +22⁰С;
9) использование помещений специфического профиля строго по назначению;
10) усиление режима проветривания в учебных кабинетах с увеличением продолжительности перемен от 10 до 15 минут; в детских дошкольных организациях при выведении детей в другие помещения;
11) обеспечение санитарных узлов жидким мылом, одноразовыми полотенцами/салфетками;
12) установление мусорных урн, оснащенных педалью для сбора использованных масок и салфеток;
13) со школьниками тематических диктантов по вопросам соблюдения правил личной гигиены и профилактики ОРВИ и гриппа;
14) ограничение проведения массовых и зрелищных мероприятий в период подъема заболеваемости ОРВИ и гриппом.

Приложение 3
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и проведению
санитарно-противоэпидемических
(профилактических) мероприятий
по предупреждению инфекционных заболеваний»

Алгоритм
организации системы дозорного эпиднадзора за ГПЗ и ТОРИ

Сноска. Правила дополнены приложением 3 в соответствии с постановлением Правительства РК от 19.06.2013 № 627 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

1. Критериями оценки качества организации ДЭН являются: соблюдение принципов учета больных ГПЗ и ТОРИ в дозорных центрах и их соответствие стандартным определениям случаев ГПЗ и ТОРИ, полнота сбора эпидемиологических и клинических данных, лабораторного обследования случаев ГПЗ и ТОРИ, своевременное и полное представление еженедельных отчетов на всех этапах системы ДЭН, качественный анализ и обеспечение своевременного распространения данных, участие в программе внешнего контроля качества.
2. Система дозорного эпиднадзора за ГПЗ включает:
1) еженедельное представление в территориальные управления ГСЭН данных об обращаемости населения по поводу ОРВИ и ГПЗ по возрастным группам 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше и лабораторному обследованию больных;
2) для расчетов показателей заболеваемости ОРВИ, ГПЗ и доли ГПЗ в сумме ОРВИ в предэпидемический сезон представляется информация о численности обслуживаемого населения по возрастным группам: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше;
3) ежедневное заполнение статистического талона с указанием возрастной группы, пола, диагнозов ОРВИ и/или ГПЗ ответственными врачами на больных с диагнозом ОРВИ с длительностью заболевания не более 7 дней при приеме у врача и/или обслуживании вызовов на дому;
4) сбор образцов от больных ГПЗ проводится с выездом на дом к больному. При наличии в месяце 4 недель бригада с клиницистом каждой поликлиники выезжает к больным, подлежащим лабораторному обследованию, на дом 1 раз, при наличии 5 недель - два раза в месяц;
5) в состав выездной бригады входят вирусолог санитарно-эпидемиологической службы и клиницист каждой из поликлиники;
6) в день отбора образцов обученная медсестра дозорного центра, регистрирующая вызова на дом, отмечает больных, соответствующих стандартному определению случая ГПЗ;
7) ответственный врач по ДЭН выбирает больных из списка так, чтобы было не менее 3 и не более 5 больных ГПЗ каждой возрастной группы: 1-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше, обратившихся в дозорные поликлиники;
8) материал забирается от больных в возрасте старше 1 года; соответствующих стандартному определению случая ГПЗ с длительностью заболевания не более 72 часов;
9) на каждого больного ГПЗ, у которого забран материал, заполняются индивидуальная анкета и направление в лабораторию с присвоением идентификационного номера;
10) индивидуальные данные анкет больных ГПЗ эпидемиологами ДКГСЭН (эпидемиологическая часть анкеты) и вирусологами ЦСЭЭ (лабораторная часть анкеты) регулярно вводятся в электронную базу данных в он-лайн режиме.
3. Система дозорного эпиднадзора за ТОРИ:
1) в целях полного и своевременного выявления больных ТОРИ дозорными центрами обеспечивается: проведение подсчета случаев ТОРИ, соответствующих стандартному определению и длительности заболевания, не более 7 дней при всех обращениях больных с представлением еженедельных данных в территориальное управление ГСЭН;
2) у больных, поступивших в первые 7 дней болезни, с ОРВИ и/или острыми заболеваниями легких, и/или обострением хронических заболеваний, вызванных вирусами ОРВИ, для облегчения оформления заключения «ТОРИ - «да или нет» проставляется штамп «с симптомами ТОРИ» в удобном месте каждой истории, где отмечаются симптомы знаком «», имеющиеся у больного;
3) производится подсчет всех госпитализированных больных ТОРИ по возрастным группам от общего числа госпитализированных больных со всеми диагнозами в дозорные отделения (или стационар, если все отделения последнего принимают больных ТОРИ), в том числе и в случае открытия дополнительных отделений в сезон гриппа. При наличии в дозорных стационарах сканеров и компьютеров еженедельные отчеты формируются по специальной программе.
4) отчет включает: число всех госпитализированных больных в дозорные отделения со всеми диагнозами (ОРВИ и/или острым заболеванием легких и/или обострением хронического заболевания легких) вызванных вирусами ОРВИ, в течение 7 дней с момента заболевания по возрастным группам: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше; из них ТОРИ «ДА» по возрастным группам: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше; показатель ТОРИ «ДА» на 1000 по возрастным группам: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше; количество лабораторно обследованных случаев ТОРИ в течение 3 дней с момента заболевания по возрастным группам: 1-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 и старше и их результаты;
5) критерием отбора больных ТОРИ для лабораторного обследования является соответствие стандартному определению случая ТОРИ; для детей старше 1 года от начала болезни не более 72 часов, для лиц старше 18 лет от начала болезни не более 7 дней;
6) материал забирается не более чем у одного больного в день из каждой возрастной группы: 1-4, 5-14 в детских стационарах и 15-29, 30-64, 65 и старше - во взрослых стационарах. За неделю число обследованных должно составлять не менее 3 больных из каждой возрастной группы (итого общее число по всем возрастным группам населения за неделю – не менее 15 больных);
7) в истории болезни лабораторно обследованных случаев ТОРИ в удобном месте подклеивают «отрывные талоны» со следующими данными: больной находился в реанимации «-» «+»; получал ИВЛ «-» «+»; получал О2 терапию (через маску или носовой катетер) «-» «+»; выздоровление «-» «+»; умер «-» «+»; дата смерти;
8) после выписки больного из стационара заполняется «отрывной талон» с отметкой «» при наличии указанных в пункте 7 данных и вторая часть передается в ДКГСЭН;
9) для каждого лабораторно обследованного случая ТОРИ заполняются анкета и направление в вирусологическую лабораторию.

"Инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 қаңтардағы № 33 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 8 қыркүйектегі № 754 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 08.09.2015 № 754 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ

РҚАО-ның ескертпесі.
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 12 наурыздағы № 194 бұйрығын қараңыз.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 6-бабының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған "Инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 12 қаңтардағы
№ 33 қаулысымен
бекітілген

"Инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша
санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. "Инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) инфекциялық аурулардың алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын талаптарды белгілейді.
2. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:
1) бактерия тасымалдаушылық – аурудың клиникалық белгілерінсіз инфекциялық (паразиттік) аурулар қоздырғыштарының адам немесе жануар организмінде сақталуымен және қоршаған ортаға бөлінуімен сипатталатын инфекциялық үдерістің нысаны;
2) бактериофагтар – бактериялық жасушаны зақымдауға және оны ерітуге бейім бактерия вирустары;
3) іш сүзегі – аш ішектің лимфа жүйесі зақымданып, шырышты қабықшасында жара пайда болатын, жалпы уланудың қайталануы кездесетін, қоздырғыш ауыз және нәжіс қуысы арқылы жұғатын, су, тағам және тұрмыстық жолдармен таралатын, споралық таралумен қатар ұзақ уақытқа бактерия тасымалдаушылықты қалыптастыруға бейім сальмонелла бактериясының (Salmonella Typhi) түрінен болатын бактериялы инфекциялық ауру;
4) ауруханаішілік инфекция – науқастың ауруханаға түсуі немесе онда емдік көмекке жүгінуі нәтижесінде оны зақымдайтын кез келген инфекциялық ауру немесе медициналық ұйымда болған кезінде немесе одан шығарылғаннан кейін инкубациялық кезеңде аурудың пайда болу мерзіміне қарамастан, медициналық ұйым қызметкерінің осы мекемедегі жұмысы салдарынан болатын инфекциялық ауру;
5) декреттелген контингент – айналасындағылар үшін инфекциялық және паразиттік ауруларды жұқтыруға барынша қауіп төндіретін, халыққа қызмет көрсету саласында жұмыс істейтін адамдар;
6) дизентерия – көбінесе тоқ ішектің шырышты қабықшасын зақымдайтын шигелла (Shigella) текті микробынан туындайтын инфекциялық ауру. Клиникалық ауру интоксикация және түйіліп ауыру синдромының болуымен сипатталады;
7) дисбактериоз – ішек жұмысының ауытқуынан, фермент шығару қабілетінің бұзылуынан, антибиотиктерді ұзақ қабылдау нәтижесінде созылмалы аурулардың нәтижесінде туындайтын ішек микрофлорасы құрамының бұзылуы;
8) иерсиниоз – интоксикация белгілерімен және асқазан-ішек жолдары, бауыр, буындар, кейде басқа ағзалардың зақымдануымен сипатталатын антропоноздар тобындағы жіті инфекциялық ауру;
9) инкубациялық кезең – инфекция қоздырғыштары организмге түскен сәттен бастап аурудың алғашқы белгілері пайда болғанға дейінгі уақыттың бөлігі;
10) қарқынды кезең – аурудың клиникалық белгілерін жоюға және туберкулез микробактериясының (бұдан әрі – ТМБ) популяциясына барынша әсер етуге бағытталған терапияның бастапқы кезеңі;
11) байланыс – туберкулезбен ауыратын науқас пен әңгімелесу үшін жеткілікті жақын аралықта немесе жабық кеңістікте болатын адамдар арасындағы өзара қарым-қатынас;
12) байланыста болған адам – инфекция қоздырғышының көзімен байланыста болатын және (немесе) байланыста болған адам;
13) сырқаттанушылықты бақылау деңгейі – алдыңғы бес жыл ішіндегі сырқаттанушылықтың орташа шамасына қарай әрбір уақыт аралығына және нақты елді мекенге тән сырқаттанушылықтың шекті деңгейі. Жалпы алғанда аумақ үшін және халықтың жекелеген тобы (жас ерекшелік, кәсіби) үшін есептеледі. Талданатын көрсеткіштердің жоғары бақылау деңгейіне жақындауы немесе одан артуы эпидемиологиялық қолайсыздықты білдіреді;
14) қақырықтың микроскоппен қарағанда белгілі болған (бактерия бөлуші) оң нәтижелі өкпе туберкулезі – емдеу жүргізуге дейін қақырық жағындысын микроскоп арқылы қараған кездегі ТМБ-ның тіпті бір рет анықталу кезінде болуы;
15) микроскопиялық зерттеу – ТМБ-ны бактериоскопиялық анықтау әдісі;
16) эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша тексеру – белгілі бір аумақтағы, халықтың жекелеген топтары арасындағы эпидемиологиялық жағдайға негізделген инфекциялық немесе паразиттік аурулар туралы алынған ақпараттың негізінде және инфекциялық немесе паразиттік аурулардың жағдайына эпидемиологиялық тексеру жүргізу кезінде (жұқтыру тәуекелі факторларын, берілу жолдарын анықтау және санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды жүргізу үшін) тексеру;
17) жіті вирустық гепатит (А, Е, В, С, Д) – бұл ерекше маркерлері бар болғанда ұзақтығы алты айдан аз бауырдың жіті қабынуы;
18) жіті ішек инфекциялары – асқазан-ішек жолының бұзылуымен сипатталатын патогендік және шартты-патогендік бактериялардан, вирустардан болатын инфекциялық аурулар;
19) бас тарту – туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқастың медициналық құжаттамада белгіленген, дәрігер тағайындаған емдеуден бас тартуы;
20) инфекциялық немесе паразиттік аурулар ошағы – инфекция қоздырғышы науқастан сезімтал адамдарға беріле алатын шектерде оны қоршаған аумағы бар, инфекциялық немесе паразиттік аурумен ауыратын науқастың болатын орны;
21) туберкулез инфекциясының ошағы – бактерия бөлетін науқастың тұрғылықты (жеке үй, пәтер, жатақханадағы бөлме), оқу, жұмыс, демалыс орны;
22) қылаулар - аш ішектің лимфа жүйесі зақымданып, шырышты қабатында жара пайда болатын, қоздырғыш қанмен араласатын, жалпы уланудың қайталануы кездесетін, қоздырғыш ауыз және нәжіс қуысы арқылы жұғатын, әсіресе су және тағам жолдарымен таралатын, ұзақ уақытқа бактерия тасымалдаушы болуға бейім сальмонелла бактериясынан (Salmonella paratyphi) туындайтын бактериялы жіті инфекциялық ауру. Патогенезі және клиникалық белгілері бойынша іш сүзегіне ұқсас келеді, тез басталу және ұзақ жүретін, катаральды құбылыс кезеңімен сипатталады;
23) парентералдық механизм – инфекцияның қан құю кезінде, тері жамылғылары мен шырышты қабықшалардың бүтіндігінің бұзылуымен қоса жүретін инъекциялар және басқа да манипуляциялар кезінде, сондай-ақ анадан балаға босану жолдары арқылы өту кезінде берілуі;
24) жалғастыру кезеңі – әлі де сақталған микобактерия популяциясына әсер ететін және туберкулез үдерісінің қабыну өзгерістерінің одан әрі азаюын, сондай-ақ науқастың организмінің функционалдық мүмкіндіктерін қалпына келтіруді қамтамасыз ететін терапияның жалғасу кезеңі;
25) Манту сынамасы – ерекше диагностикалық тест, халықаралық екі туберкулин бірлігімен теріішілік туберкулин Манту сынамасы (бұдан әрі – 2 ТБ-мен Манту);
26) реконвалесцент – аурудан айығу сатысындағы науқас адам;
27) ремиссия – ауру көріністерінің уақытша әлсізденуімен немесе жоғалуымен сипатталатын аурудың өту кезеңі;
28) ретроспективті эпидемиологиялық талдау – эпидемияға қарсы іс-шараларды перспективалы жоспарлауды негіздеу мақсатында уақыттың алдағы ұзақ аралығындағы инфекциялық сырқаттанушылықтың динамикасын және құрылымын, деңгейін талдау;
29) ротавирустық инфекция – асқазан-ішек жолдарының зақымдануымен сипатталатын жіті вирустық ауру;
30) сальмонеллез – сальмонелла (Salmonella) тобына жататын қоздырғыштардың нәжіс-ауыз қуысы арқылы берілетін полиэтиологиялық жіті инфекциялық аурулардың тобы, олар белгілері білінбейтін бактериятасымалдаушылықтан бастап, ауыр септикалық түрлеріне дейін болатын клиникалық пайда болуының көптүрлілігімен сипатталады. Көбінесе жіті гастроэнтерит түрінде өтеді;
31) санация – организмді сауықтыру бойынша мақсатты емдеу-профилактикалық іс-шараларын жүргізу;
32) субөнімдер – мал сою және ет қақтау кезінде алынатын тамақ азық-түлігінің өндірістік атауы (кесек еттен басқа бауыр, тіл, бүйрек, ми және тағы басқалар);
33) тауар көршілестігі – шикізаттар мен дайын өнімдерді бірге сақтауды және өткізуді болдырмайтын, тауардың сапасында көрсетілетін, олардың ластануын және бөгде иістердің енуін болдырмайтын жағдай;
34) туберкулез – патологиялық үдеріске өкпеден басқа барлық ағзалар мен организмнің тіндері қатысуы мүмкін кездегі өкпелік таратпаушылығы басым ауру;
35) туберкулинодиагностика – 2 ТБ-мен Манту сынамасы бойынша ерекше диагностикалық зерттеу;
36) көптеген дәріге көнбейтін туберкулез – бұл штамдары изониазид пен рифампицинге төзімді ТМБ-дан болған туберкулез;
37) кең көлемді дәрілерге көнбейтін туберкулез – бұл штамдары изониазид пен рифампицинге, сондай-ақ фторхинолондардың біреуіне және екінші қатардағы үш инъекциялық препараттардың біреуіне көнбейтін ТМБ-дан болған туберкулез;
38) емделуден жалтару – өз бетімен кету, дәрігер белгілеген емдеу режимін бұзу, сондай-ақ медициналық құжатта белгіленген туберкулезге қарсы препараттарды үш және одан да көп аптаны құрайтын уақыт бойы қабылдамау;
39) фаготип – типтік бактериофактар құрамына бірдей сезімталдықты сипаттайтын бактериялық штамдар жиынтығы;
40) флюоорографиялық, рентгенологиялық тексеру – флюорографиялық немесе рентгенологиялық аппараттармен диагностикалық зерттеу;
41) энтералдық механизм – инфекцияның асқазан-ішек жолы арқылы берілуі. Вирус организмге ластанған сумен, тамақ өнімдерімен, лас қолдар арқылы енеді;
42) anti-HCV – С вирустық гепатитіне антидене;
43) HBsAg – инфекцияның жіті немесе созылмалы түрін көрсететін беткейлік антиген;
44) жіті респираторлық вирустық инфекция (бұдан әрі – ЖРВИ) – ауа-тамшы жолымен берілетін және тыныс алу (респираторлық) жолдарының сілемейлі қабығын зақымдаумен қоса жүретін тұмау, парагрипп, аденовирустар, респираторлық-синцитиальдық және басқа да вирустар тудыратын аурулардың жоғары контагиоздық тобы;
45) тұмау тәрізді аурулар (бұдан әрі – ТТА) – дене қызуының 380⁰С-қа көтерілуімен және ауру басталғаннан бастап 7 күн ішінде кемінде бір рет байқалатын жөтелмен қоса жүретін жіті респираторлық вирустық ауру жағдайлары;
46) ауыр жіті респираторлық вирустық инфекциялар (бұдан әрі – АЖРИ) – пациентті дереу емдеуге жатқызуды қажет ететін және анамнезінде ауру басталғаннан бастап 7 күн ішінде кемінде бір рет байқалатын 380⁰С жоғары температурамен немесе қызумен, жөтелмен, ентігумен немесе тыныс алудың қиындауымен сипатталатын ауру;
47) ЖРВИ, тұмау және олардың асқынуларын (пневмонияларды) әдеттегі эпидемиологиялық қадағалау – халықтың жіті респираторлық тұмау тәрізді аурудың және/немесе пневмонияның клиникалық белгілерімен жүгінуі бойынша республиканың барлық аумағында тіркелген аурулар жағдайларының санын есепке алу негізінде ЖРВИ-мен, тұмаумен сырқаттанушылықтың және олардың асқынуларынан (пневмониялар) болған өлім-жітімнің деңгейі мен динамикасын мониторингілеу;
48) шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау (бұдан әрі – ШЭҚ) – еліміздегі тұмаумен сырқаттанушылықтың эпидемиологиялық және вирусологиялық сипаттамаларын, тұмаудың экономикалық залалын әлемнің басқа елдерінің деректерімен салыстыруға мүмкіндік беретін, стандартты ақпаратты және репрезентативті топтардағы ТТА және АЖРИ-мен ауыратын науқастардың материалы үлгілерін жүйелі жинау;
49) шолғыншы өңірлер – ТТА, АЖРИ және тұмауды шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүйесі енгізілген және жүргізілетін әкімшілік аумақтар;
50) шолғыншы орталықтар – ТТА, АЖРИ және тұмауды шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүйесі жүзеге асырылатын медициналық ұйымдар;
51) тұмауды ШЭҚ бойынша аймақтық вирусологиялық зертхана (аймақтық вирусологиялық зертхана) – ТТА, АЖРИ және тұмауды ШЭҚ жүйесіне қатысатын вирусологиялық зертханаларға әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсетуді, сапаны сырттай бақылауды қамтамасыз ету мақсатында үлгілерді растауды (қайта тестілеуді) жүзеге асыратын вирусологиялық зертхана;
52) репрезентативті іріктеу – бас жиынтықтың негізгі белгілері сақталған және деректер көрсетілген белгі осы бас жиынтықта көрінетін пропорцияда немесе сондай жиілікте ұсынылатын іріктеу;
53) индикаторлық көрсеткіштер – ТТА, АЖРИ және тұмауды ШЭҚ жүйесін ұйымдастырудың сапалық көрсеткіштері;
54) вирустық көлік ортасы (бұдан әрі – ВКО) – клиникалық материал үлгілерінде вирустарды зертханаға дейін тасымалдау үдерісінде сақтауға арналған дайын сұйық орта;
55) Дьюар ыдысы – бұл биологиялық үлгілерді сұйық азот ортасында ұзақ сақтауға және тасымалдауға арналған резервуар;
56) термоконтейнер – жылудан оқшаулау қасиеттері бар үлгілерді тасуға арналған және тиімді температуралық режим (плюс 2⁰С-тан плюс 8⁰С-қа дейін) қуысына салынған мұздатылған тоңазыту элементтерінің көмегімен қамтамасыз етілетін, тығыз жабылатын қақпағы бар жәшік (немесе сөмке);
57) сүзгі – емханаларда ұйымдастырылады, оның міндеті пациенттерді емханаға кіреберісте екі негізгі топқа: инфекциялық ауруға күдігі бар адамдарға (жоғары температура, этиологиясы белгісіз бөртпе, диспепсиялық бұзылыстар және басқалары) және дені сау немесе әртүрлі функционалдық ауытқулары бар адамдарға сұрыптау болып табылады;
58) стационарлардағы шектеу іс-шаралары – медқызметкерлер мен пациенттердің жүріп-тұруының ерекше режимін көздейтін тұмаудың және басқа да ЖРВИ-дың таралуын болдырмауға, тұмаумен ауыратын науқастарды уақтылы оқшаулауға, бетперде режимін енгізуге, санитариялық-дезинфекциялық режимді күшейтуге және жеке гигиенаны сақтауға бағытталған іс-шаралар;
59) балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріндегі шектеу іс-шаралары – кабинеттік оқыту жүйесін алып тастауды, көпшілік, ойын-сауық және спорт іс-шараларын шектеуді, тұмаумен ауыратын науқастарды уақтылы оқшаулауды, бетперде режимін енгізуді, санитариялық-дезинфекциялық режимді күшейтуді және жеке гигиенаны сақтауды көздейтін тұмаудың және басқа да ЖРВИ-дің таралуын болдырмауға бағытталған іс-шаралар;
60) таңертеңгілік сүзгі – мектепке дейінгі тәрбиелеу және білім беру объектілерінде, мектептерде, гимназияларда, лицейлерде балаларды ата-аналарынан ЖРВИ және тұмаудың белгілері мен симптомдарының болуы туралы сұрай отырып, аңқаны қарау, температураны өлшеу және деректерді журналға жазу арқылы қабылдау.
Ескерту. 2-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2. Жіті ішек жұқпалы ауруларының алдын алу бойынша
санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. Жіті ішек инфекциялық ауруларын эпидемиологиялық қадағалау мынадай санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды қамтиды:
1) профилактикалық іс-шаралардың тізбесін, көлемін және жүргізу мерзімін негіздеу, ұзақ мерзімге арналған бағдарламалық-нысаналы жоспарлау мақсатында мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары жыл сайын жүргізілетін жіті ішек инфекцияларымен сырқаттанушылықты ретроспективті эпидемиологиялық талдау. Жіті ішек диареялық инфекциялардың құрылымын нозологиялық түрлер бойынша зерделеу, "тәуекел топтарын" анықтау үшін халықтың кейбір жас ерекшелік, әлеуметтік, кәсіптік топтарында және жекелеген ұжымдарда аурудың деңгейін бағалау қажет;
2) басталған аурудың өршуін уақтылы анықтау, оның себептерін анықтау және эпидемияға қарсы жедел іс-шараларды жүргізу үшін мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары жыл сайын жүргізетін жіті ішек инфекцияларымен сырқаттанушылықты жедел эпидемиологиялық талдау.
Ағымдық сырқаттанушылықты апталар, айлар бойынша, өсу қорытындысымен салыстыру, осы аумаққа тән аурудың бақылау деңгейімен салыстыру жүргізіледі.
4. Ауруханаішілік ауруларды болдырмау мақсатында мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдары медициналық ұйымдарда, балалар үйлерінде, нәрестелер үйлерінде, қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерінде санитариялық-эпидемияға қарсы режимнің сақталуына мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізеді.
5. Ішек инфекцияларымен ауыратын науқастарды және күдіктілерді анықтауды меншік нысанына қарамастан барлық денсаулық сақтау ұйымдарының медицина қызметкерлері амбулаториялық қабылдау, үйге бару, медициналық қарау, ауруханаға жатқызу және басқа да медициналық ұйымдарға бару кезінде жүргізеді. Диагноз аурудың клиникалық пайда болуы, зертханалық зерттеулер деректері, эпидемиологиялық анамнезі негізінде қойылады.
6. Халықтың мына санаттарына ішек тобына бір реттік зертханалық зерттеу жүргізіледі:
1) медициналық ұйымдарға қаралған кезде жіті ішек инфекцияларына күдікті науқастар;
2) стационарға түсу кезінде психиатриялық стационарлардың пациенттері;
3) мектеп-интернаттарға, балалар үйлері мен нәрестелер үйлеріне алуға ресімдеу кезінде балалар;
4) қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлеріне алуға ресімдеу кезінде жасы ұлғайған адамдар;
5) ішек инфекциясымен ауырып жазылған реконвалесценттер.
7. Қоздырғышты сәйкестендіру және ошақтың көлемдерін белгілеу мақсатында инфекциялық ауру қоздырғышының берілу жолдары мен болжанатын факторларын есепке ала отырып, тізбесін дәрігер-эпидемиолог айқындайтын зертханалық зерттеулер жүргізіледі.

3. Эпидемиологиялық тексеруді ұйымдастыруға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

8. Мына ошақтарда эпидемиологиялық тексерулер жүргізіледі:
1) қоғамдық тамақтану және азық-түлік саудасы, сумен жабдықтау объектілерінің, мектепке дейінгі балалар ұйымдарының қызметкерлері, сондай-ақ азық-түліктерді өндіру мен сақтау және өткізумен байланысты кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар жіті ішек инфекцияларымен ауырған кезде;
2) мектепке дейінгі балалар ұйымдарына, балалар үйлеріне, мектеп-интернаттарға баратын балалар ауырған кезде;
3) психикалық-неврологиялық стационарлардың, балалар үйлерінің, нәрестелер үйлерінің, қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерінің қызметкерлері ауырған кезде;
4) бір аурудың дамуының жасырын кезеңінде бір инфекция ошағында үш және одан да көп адамның сырқаттану жағдайы тіркелген кезде.
9. Жіті ішек инфекцияларымен сырқаттанушылықтың бақылау деңгейлері артқан кезде пәтерлік ошақтарды тексерудің қажеттілігін эпидемиологиялық жағдайды, алдын ала жасалынған талдау материалдарын ескере отырып, тиісті аумақтың бас мемлекеттік санитарлық дәрігері айқындайды.
10. Ошақтарды эпидемиологиялық тексеру кезінде зертханалық тексеру үшін тамақ өнімдерінің, судың, жуындылардың сынамаларын жинау жүргізіледі.

4. Жіті ішек инфекцияларымен ауыратын науқастарды емдеуге
жатқызуға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

11. Жіті ішек инфекцияларымен ауыратын науқастарды емдеуге жатқызу клиникалық және эпидемиологиялық айғақтары бойынша жүргізіледі.
12. Жіті ішек инфекцияларымен ауыратын науқастарды емдеуге жатқызудың клиникалық айғақтары:
1) екі айлыққа дейінгі балалардағы аурудың барлық түрлері;
2) баланың жасына қарамастан қатты сусыздандыратын ауру түрлері;
3) қосымша патологиялы созылмалы аурудың түрлері;
4) әртүрлі деңгейдегі қатты сусыздандыратын созылмалы іш өту;
5) дизентерияның созылмалы түрлері (асқынған жағдайда).
13. Жіті ішек инфекциясымен ауыратын науқастарды емдеуге жатқызудың эпидемиологиялық айғақтары:
1) науқастың тұрғылықты жері бойынша қажетті эпидемияға қарсы режимді сақтау мүмкіндігі болмағанда (әлеуметтік жағдайы төмен отбасылар, жатақхана, казармалар, коммуналдық пәтерлер);
2) медициналық ұйымдардағы, мектеп-интернаттардағы, балалар үйлеріндегі, нәрестелер үйлеріндегі, санаторийлердегі, қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлеріндегі, жазғы сауықтыру мекемелеріндегі, демалыс үйлеріндегі ауру жағдайлары.
14. Дизентерия және басқа да жіті диареялық инфекциялардан жазылған реконвалесценттерді ауруханадан шығару толық клиникалық сауыққаннан кейін жүргізіледі.
Дизентерия және басқа жіті диареялық инфекциялардан жазылған реконвалесценттерді бір реттік бактериологиялық тексеру амбулаториялық жағдайда емханадан шыққанынан кейін күнтізбелік жеті күн ішінде, бірақ антибиотик терапиясын аяқтағаннан кейін 2 күннен соң жүргізіледі.

5. Жіті ішек инфекцияларымен ауырып жазылған адамдарды
диспансерлеуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

15. Жіті дизентериядан сауыққаннан кейін диспансерлік бақылауға мыналар жатады:
1) қоғамдық тамақтану, азық-түлік саудасы, тамақ өнеркәсібі объектілерінің қызметкерлері;
2) балалар үйлерінің, нәрестелер үйлерінің, мектеп-интернаттардың балалары;
3) психикалық-неврологиялық диспансерлердің, балалар үйлерінің, нәрестелер үйлерінің, қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерінің қызметкерлері.
16. Диспансерлік бақылау бір айдың ішінде жүргізіледі, оның соңында бір реттік бактериологиялық тексеру жүргізу міндетті.
17. Дәрігерге бару жиілігі клиникалық айғағы бойынша айқындалады.
18. Диспансерлік бақылауды тұрғылықты жері бойынша учаскелік дәрігер (немесе отбасы дәрігері) немесе инфекциялық аурулар кабинетінің дәрігері жүзеге асырады.
19. Ауру қайталанған жағдайда немесе зертханалық тексерудің қорытындысы оң болғанда, ауырып жазылған адамның барлық санаты қайта емдеуден өтеді. Емдеу аяқталғаннан кейін осы адамдар үш ай бойы, ай сайын зертханалық тексеруден өтеді. Бактерия тасымалдаушылықпен ауыратын адамдар үш айдан астам жалғастырады, дизентерияның созылмалы түрімен ауыратын науқастар ретінде емделеді.
20. Декреттелген контингенттің ішінен адамдарға мамандығы бойынша жұмысқа рұқсат етуді сауыққаны туралы анықтаманы ұсынған сәттен бастап жұмыс беруші жүргізеді. Сауыққаны туралы анықтаманы клиникалық және бактериологиялық тексеру нәтижелерімен расталып, толық сауыққаннан кейін ғана емдеуші дәрігер береді.
21. Дизентерияның созылмалы түрімен ауыратын адамдар бір жыл бойы диспансерлік бақылауда тұрады. Бұл адамдарға бактериологиялық тексеруді және дәрігерлік қарауды дәрігер-инфекционист ай сайын жүргізеді.

6. Сальмонеллездің алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға
қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

22. Халықтың мына санаты сальмонеллезге міндетті бактериологиялық тексерілуге жатады:
1) стационарға келіп түсетін екі жасқа дейінгі балалар;
2) стационарға емдеуге жатқызылған науқас баланы күтетін ересектер;
3) емдеуге жатқызылған кезде немесе емдеуге жатқызғанға дейін оның алдында үш апта бойына ішек функциясының бұзылуы болған босанатын әйелдер, босанған әйелдер;
4) диагнозына қарамастан, стационарда болу кезінде ішек функциясының бұзылуы пайда болған барлық науқастар;
5) сальмонеллездің ошағында инфекцияның көзі болып есептелетін декреттелген контингенттің ішінен тексерілуі қажет адамдар.
23. Декреттелген контингентке жататын адамдар немесе екі жасқа дейінгі балалар науқастанған жағдайда, сальмонеллез ошақтарына міндетті түрде эпидемиологиялық тексеру жүргізіледі.
24. Сальмонеллезбен ауыратын науқастарды емге жатқызу клиникалық және эпидемиологиялық көрсеткіштері бойынша жүргізіледі.
25. Реконвалесценттерді ауруханадан шығару клиникалық толық емделгеннен және нәжістің бір реттік теріс бактериологиялық зерттеуінен кейін жүргізіледі. Зерттеуді емдеу аяқталғаннан кейін үш күннен ерте жүргізбейді.
26. Диспансерлік бақылауға ауырып жазылғаннан кейін тек декреттелген контингент қана алынады.
27. Сальмонеллезбен ауырып жазылған адамдарды диспансерлік бақылауды тұрғылықты жері бойынша инфекциялық аурулар кабинетінің дәрігері немесе учаскелік (отбасылық) дәрігер жүзеге асырады.
Декреттелген контингенттің ішінен адамдарға мамандығы бойынша жұмысқа рұқсат етуді сауыққаны туралы анықтаманы ұсынған сәттен бастап жұмыс беруші жүргізеді.
28. Декреттелген контингенттің ішінен реконвалесценттерге мамандығы бойынша жұмысқа рұқсат етуді сауыққаны туралы анықтаманы ұсынған сәттен бастап жұмыс беруші жүргізеді.
Емдеу аяқталғаннан кейін сальмонелла бөлуді жалғастыратын реконвалесценттерді, сондай-ақ декреттелген контингенттердің ішінен анықталған бактерия тасымалдаушыларды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары негізгі жұмысынан күнтізбелік он бес күнге шеттетеді. Жұмыс беруші оларды эпидемиологиялық қауіп туғызбайтын басқа жұмысқа ауыстырады.
Осы кезеңде нәжісті үш рет тексеру жүргізіледі. Оң нәтиже қайталанған жағдайда, жұмыстан шеттетудің және тексерудің осы тәртібі тағы да он бес күн ішінде қайталанады.
Бактерия тасымалдаушылық үш айдан астам уақыт бойы анықталса, бұл адамдар сальмонелланың созылмалы бактерия тасымалдаушысы ретінде мамандығы бойынша жұмысынан кемінде он екі ай мерзімге шеттетіледі.
Осы мерзім аяқталған соң, нәжіс пен өтке арасы бір-екі күннен үш реттік тексеру жүргізіледі. Теріс нәтижелер алынған кезде бұл адамдар негізгі жұмысына жіберіледі. Бір рет оң нәтиже алынған кезде бұл адамдар созылмалы бактерия тасымалдаушысы ретінде қарастырылады, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары оларды эпидемиологиялық қауіп туғызуы мүмкін жұмыстарынан шеттетеді.
29. Емдеу аяқталған соң сальмонелла бөлуді жалғастыратын балаларды емдеуші дәрігер он бес күн бойына мектепке дейінгі тәрбиелеу ұйымына барудан шеттетіледі, осы кезеңде нәжіске арасы бір-екі күн аралығымен үш реттік тексеру жүргізіледі. Оң нәтиже қайталанған жағдайда, шеттетудің және тексерудің осы тәртібі тағы да он бес күн ішінде қайталанады.

7. Іш сүзегі мен қылаудың алдын алу бойынша
санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

30. Халықтың іш сүзегі және қылау ауруларымен сырқаттанушылығын мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау мынадай санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды қамтиды:
1) елді мекендердің, әсіресе халықтың тифопаратифоздық инфекциялармен сырқаттанушылығы бойынша қолайсыз елді мекендердің санитариялық жағдайы туралы ақпаратты талдау;
2) халық арасында тәуекел топтарды айқындау және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыру;
3) науқастардан және бактерия тасымалдаушылардан бөлінетін өсінділердің фаготиптерін айқындау;
4) бактерия тасымалдаушыларды, әсіресе тамақ кәсіпорындарының қызметкерлері мен басқа да декреттелген контингенттер арасын айқындау мен санациялау мақсатында іш сүзегімен және қылаумен ауырып жазылған адамдарды есепке алу және диспансерлік бақылау;
5) профилактикалық және эпидемияға қарсы іс-шараларды жоспарлау.
31. Сүзек, қылау инфекцияларының профилактикалық іс-шаралары қоздырғыштардың су, тамақ арқылы берілуін ескертетін санитариялық-гигиеналық іс-шараларды өткізуге бағытталады. Мына объектілердің санитариялық-техникалық жағдайына:
1) сумен жабдықтау жүйелеріне, орталықтандырылған, орталықтандырылмаған сумен жабдықтау көздеріне, басты су шығару құрылыстарына, су көздерін санитариялық қорғау аймақтарына;
2) тамақ өнімдерін шығару өнеркәсіптеріне, азық-түлік саудасына, қоғамдық тамақтануға;
3) кәріз жүйелеріне мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізіледі.
32. Дәрігерлік қараудан соң декреттелген контингенттің ішіндегі адамдар жұмысқа қабылданар алдында қан сарысуын тікелей гемагглютинация әсеріне қою жолымен серологиялық тексеруге және бір реттік бактериялогиялық зерттеуге жатқызылды. Бұл адамдар серологиялық және бактериялогиялық тексерудің қорытындысы теріс болып, басқа қарсы айғақтар болмаса жұмысқа жіберіледі.
Тіке гемагглютинацияның әсері оң нәтиже берген жағдайда 1-2 күн сайын дәретін бес рет бактериологиялық тексеру қосымша жүргізіледі. Бұл тексерудің нәтижесі теріс болған жағдайда өтке бір реттік бактериялық зерттеу жүргізіледі. Дәреті мен өтін бактериялогиялық тексерудің нәтижесі теріс болған адамдар жұмысқа жіберіледі.
Бактериологиялық және серологиялық зерттеудің нәтижесі оң болған адамдар бактериятасымалдаушы ретінде қарастырылады. Оларға емдеу жүргізу, есепке алу жүргізіледі, медициналық бақылау орнатылады. Осындай жағдайда, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары бұл адамдарды эпидемиялық қауіп төндіруі мүмкін жұмыстан шеттетеді.
33. Тамақтандыру, сумен қамтамасыз ету саласының және басқа да декреттелген контингенттің қызметкерлері осы инфекциялар бойынша эпидемиялық сау болған кезде іш сүзегі мен қылаудың қоздырғышын тасымалдаушылыққа жоспарлы профилактикалық зертханалық зерттеулерден өтпейді.
34. "Қарсы профилактикалық егу жүргізілетін аурулардың тізбесін, оларды жүргізу ережесін және халықтың жоспарлы егілуге жатқызылатын топтарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2295 қаулысына сәйкес кәріз және тазалау құрылыстарының жұмыскерлері іш сүзегіне қарсы вакцинациялауға жатады.
35. Іш сүзегі немесе қылау ошақтарында мынадай эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізіледі:
1) барлық науқастарды сұрау, тексеру, қызуын өлшеу, зертханалық тексеру арқылы анықтау;
2) іш сүзегімен және қылаумен ауыратын барлық науқастарды уақтылы оқшаулау;
3) іш сүзегімен немесе қылаумен бұрын ауырған адамдарды, жұқтыру қаупі туындаған адамдарды, декреттелген контингентті (күдікті тағамдар мен суды қолданған; науқастармен араласқан) анықтау және зертханалық тексеру жүргізу;
4) декреттелген топтың ішінде бір рет ауырған адамдардың ошағына нәжісін бір рет бактериялогиялық тексеру және қанның құрамындағы сарысуын тіке гемагглютинация әсеріне тексеру жүргізіледі. Тіке гемагглютинация әсеріне нәтижесі оң болған адамдардың зәрі мен нәжісін бес рет бактериологиялық тексеру жүргізіледі;
5) топтық ауру пайда болған жағдайда, инфекцияның көзі болуы мүмкін адамдарға зертханалық тексеру жүргізіледі. Зертханалық тексеру кемінде 2 күн сайын үш рет нәжісі мен зәрін бактериологиялық тексеруді және бір рет қан сарысуын тіке гемагглютинация әсері әдісімен тексеруді қамтиды. Тіке гемагглютинация әсеріне нәтижесі оң болған адамдар 2 күн сайын кемінде қосымша бес рет нәжісі мен зәрін бактериялогиялық тексеруге тапсырады, ал тексерудің нәтижесі теріс болғанда бір рет өті тексеріледі;
6) іш сүзегімен немесе қылаумен ауырған науқаспен үйінде араласқан декреттелген контингент ішіндегі адамдарды науқасты ауруханаға жатқызып, үйге соңғы дезинфекция өткізіп, оның нәжісін, зәрін бір реттік бактериологиялық тексеруге және тіке гемагглютинация әсеріне теріс нәтиже алғанға дейін мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары уақытша жұмыстан шеттетеді;
7) жұқтыру қаупіне ұшыраған адамдар зертханалық тексерумен қатар медициналық қадағаланады және күнсайын дәрігерге қаралады әрі соңғы науқасты оңашалау сәтінен бастап, іш сүзегі кезінде жиырма бір күн және қылау кезінде он төрт күн бойы дене қызуы өлшенеді;
8) іш сүзегімен және қылаумен ауыратыны анықталған науқастар мен бактерия тасымалдаушылар тез арада оқшауланып, емдеу мекемелеріне тексеруге және емдеуге жіберіледі.
36. Іш сүзегі мен қылаудың ошақтарындағы жедел профилактика эпидемиологиялық жағдайға байланысты эпидемиологтың тағайындауымен жүргізіледі. Іш сүзегі ошақтарында ішсүзектік бактериофаг, қылау кезінде көпвалентті сальмоноллездік бактериофаг беріледі. Бактериофагты бірінші рет беру материалды бактериялогиялық тексеруге алғаннан кейін жүргізіледі. Бактериофаг реконвалесценттерге де беріледі.
37. Іш сүзегі мен қылау ошақтарында дезинфекциялық іс-шаралар міндетті түрде жүргізіледі:
1) ағымдық дезинфекция науқасты анықтаған сәттен бастап ауруханаға жатқанға дейінгі кезеңде, реконвалесценттерде ауруханадан шыққаннан кейін үш ай бойына жүргізіледі;
2) ағымдық дезинфекцияны емдеуді денсаулық сақтау ұйымының қызметкері ұйымдастырады, ал оны науқасты күтуші адам, реконвалесценттің өзі немесе бактерия тасымалдаушы жүргізеді;
3) қорытынды дезинфекцияны дезинфекция станциялары немесе санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарының (ұйымдарының) дезинфекциялау станциялары немесе бөлімдері (бөлімшелері), ауылдық жерлерде – ауылдық дәрігерлік ауруханалар, амбулаториялар жүргізеді;
4) қорытынды дезинфекцияны қалалық елді мекендерде науқасты емге жатқызғаннан кейін алты сағаттан, ал ауылдық жерде – он екі сағаттан асырмай жүргізеді;
5) денсаулық сақтау ұйымында іш сүзегімен немесе қылаумен ауыратын науқас анықталған жағдайда, науқас болған үй-жайларда оны оқшаулағаннан кейін аталған ұйым қызметкерлерінің күшімен қорытынды дезинфекциялау жүргізіледі.

8. Іш сүзегімен және қылаумен ауыратын науқастарды
диагностикалауға, емдеуге жатқызуға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

38. Іш сүзегімен және қылаумен ауыратын науқастарды, бактерия тасымалдаушыларды уақтылы анықтауды, оқшаулауды және емдеуді меншік нысанына қарамастан, барлық денсаулық сақтау ұйымдарының медицина қызметкерлері клиникалық және зертханалық деректердің негізінде жүзеге асырады.
39. Ауруды диагностикалағанда ең бастысы гемокультураның бөлінуі болып табылады. Гемокультураны бөлу үшін қан алу аурудың барлық кезеңінде жүргізіледі. Қанның бірінші егілуі антибактериялық терапия басталғанға дейін жүргізіледі. Ауруды диагностикалау үшін нәжіс өсірінділерін, зәр өсірінділерін, өтті зерттеу, серологиялық диагностика жүргізіледі (Видаль әсері, тіке гемагглютинация әсері).
40. Диагнозы қойылмаған, үш және одан да көп күн бойы қызбасы бар науқастар іш сүзегіне тексеріледі.
41. Іш сүзегімен және қылаудың А мен В түрімен ауыратын барлық науқастар жұқпалы аурулар стационарына емдеуге жатқызылады.
42. Науқастарды ауруханадан шығару нәжісі мен зәрін үш рет бактериялогиялық зерттегеннен кейін дене қызуы толық жиырма бір күн қалыпты болғанда жүзеге асырылады. Нәжісі мен зәрін бактериялогиялық зерттеу антибиотикті тоқтатқаннан кейін бес күннен кейін және содан соң бес күн аралықпен жүргізіледі. Одан басқа, ауруханадан шығардан жеті-он күн бұрын дуоденальды құрамды себу жүргізіледі.

9. Іш сүзегімен және қылаумен ауырып жазылған
адамдарды диспансерлік бақылауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

43. Іш сүзегімен және қылаумен ауырып жазылған барлық науқастар стационардан шыққан соң, екі аптада бір рет дене қызуы өлшеніп, медициналық бақылауға алынады. Стационардан шыққаннан соң он күннен кейін, реконваленценттерді бактериологиялық бактерия тасымалдаушылыққа тексеру басталады, ол үшін кемінде екі күн сайын нәжіс пен зәр бес рет зерттеледі. Үш ай бойы ай сайын бір рет зәр мен нәжісін бактериялогиялық зерттеу жүргізіледі.
Ауруханадан шыққаннан кейінгі үш ай ішіндегі бактериялық тексерудің нәтижесі оң болған жағдайда, қаралушы жіті тасымалдаушы болып есептеледі.
Бақылаудың төртiншi айында бактериялогиялық зерттеу өт және тіке гемагглютинация әсеріне цистеинмен қан сарысуы зерттеледі. Барлық зерттеулердің қорытындысы теріс болған жағдайда, ауырып жазылған адам диспансерлік бақылаудан алынады.
Серологиялық зерттеудің нәтижесі оң болған кезде нәжіс пен зәрге бес рет бактериялогиялық зерттеу жүргізіледі. Тексерудің нәтижесі теріс болған жағдайда бір жыл бойы бақылауға қалдырады.
Стационардан шыққан соң бір жылдан кейін бір рет бактериялогиялық тексеруге нәжіс пен зәр алынады және тіке гемагглютинация әсеріне цистеинмен қан сарысуы тексеріледі. Тексерудің нәтижесі теріс болса, ауырған адамды диспансерлік бақылаудан шығарады.
44. Декреттелген контингентке жататын, іш сүзегімен және қылаумен ауырып жазылған адамдар стационардан шыққан соң, оларды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары эпидемиялық қауіп төндіруі мүмкін жұмыстан бір ай бойы шеттетеді. Осы уақыт аралығында бес рет бактериялогиялық зерттеу (нәжіс пен зәрді зерттеу) жүргізіледі.
Зерттеудің нәтижелері теріс болған кезде олар жұмысқа жіберіледі және келесі екі ай ішінде ай сайын өті және цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қанның сарысуы зерттеледі. Одан әрі екі жыл бойы тоқсан сайын, ал кейіннен барлық жұмыс істеу мерзімінде жылына екі рет тексеріледі (нәжісі мен зәрін зерттеу).
Нәтижесі оң болған жағдайда (сауыққаннан кейін бір айдан соң) олар тамақ пен суға байланысы жоқ жұмысқа ауыстырылады. Үш ай өткеннен соң бес рет нәжісі мен зәріне және бір рет өтіне бактериялогиялық зерттеу жүргізіледі. Нәтижесі теріс болғанда жұмысқа жіберіледі және алдындағы топтар сияқты тексеруден өткізіледі.
Нәтижесі оң болса, цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қосымша нәжіс пен зәрге бес рет және нәтижесі теріс болған кезде өтке бір рет зерттеу жүргізіледі. Нәтижесі теріс болғанда олар жұмысқа жіберіледі. Егер мұндай адамдарда сауыққаннан кейін үш ай бойына жүргізілген барлық тексеруден бір рет іш сүзегінің немесе қылаудың қоздырғышы бөлінсе, онда олар созылмалы бактерия тасымалдаушы болып есептелінеді және оларды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары эпидемиологиялық қауіп төндіретін жұмыстан шеттетеді.
45. Іш сүзегі мен қылаудың бактерия тасымалдаушылары мынадай санаттарға бөлінеді:
1) транзиттік бактерия тасымалдаушылар – іш сүзегімен және қылаумен ауырмаған, бірақ іш сүзегінің немесе қылаудың қоздырғыштарын бөлетін адамдар;
2) жіті бактерия тасымалдаушылар – ауруханадан шыққан соң үш ай бойы бактерия тасымалдаушылық байқалатын іш сүзегімен және қылаумен ауырып жазылған адамдар;
3) созылмалы бактерия тасымалдаушылар – ауруханадан шыққан соң үш ай немесе одан да көп ай бойы бактерия тасымалдаушылық байқалатын іш сүзегімен және қылаумен ауырып жазылған адамдар.
46. Іш сүзегі мен қылаудың бактерияларын тасымалдаушылар арасында мынадай іс-шаралар жүргізіледі:
1) транзиторлық бактерия тасымалдаушыларында үш ай бойы бес рет нәжісі мен зәрін бактериялогиялық зерттеу қажет. Қорытындысы теріс болған кезде өті бір рет зерттеледі. Бақылаудың соңында бір рет цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қанның сарысуы зерттеледі. Барлық зерттеудің қорытындысы теріс болса, бақылаудың үшінші айының соңында олар есептен шығарылады. Бактериологиялық және серологиялық зерттеулердің нәтижесі оң болса, олар жіті бактерия тасымалдаушы болып саналады;
2) ауруы анықталғаннан кейін екі ай бойы жіті бактерия тасымалдаушыларға дене қызуын өлшеп тұратын медициналық бақылау және үш ай бойы нәжісі мен зәрін бактериялогиялық тексеру жүргізіледі. Үшінші айдың соңында нәжісі мен зәрін бактериологиялық зерттеу – бес рет, өтіне – бір рет және цистеинмен тіке гемагглютинация әсеріне қанның сарысуын серологиялық зерттеу жүргізіледі. Бактериологиялық және серологиялық зерттеудің нәтижесі теріс болған кезде, қаралушы диспансерлік есептен шығарылады. Серологиялық зерттеудің нәтижесі оң және нәжіс пен зәрді зерттеудің нәтижесі теріс болғанда бір жылға бақылауға алу жалғастырылады. Бір жылдан кейін нәжіс пен зәрді цистеинмен бір рет, бактериялогиялық бір рет зерттеу қажет. Серологиялық зерттеудің нәтижесі оң болған кезде нәжіс пен зәрді бес рет, өтті бір рет зерттейді. Зерттеудің нәтижесі теріс болғанда қаралушы диспансерлік бақылаудан шығарылады. Нәтижесі оң болғанда қаралушы адамдар созылмалы бактерия тасымалдаушы ретінде есептелінеді;
3) іш сүзегінің таяқшаларын созылмалы тасымалдаушылар аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органында есепке тұрады, олардың өмір бойы тексерілу тәртібін эпидемиолог белгілейді. Созылмалы бактерия тасымалдаушылар дезинфекциялық ерітінділерді дайындау, ағымдық дезинфекциялау, дұрыс тазалық сақтау қағидаларына оқытылады;
4) декреттелген контингенттерден шыққан бактерия тасымалдаушылар аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органында тұрақты есепке алынады. Бірінші бақылау айында оларды эпидемиологиялық қауіп тудыруы мүмкін жұмыстан шеттетеді. Егер бір айдан соң қоздырғыштың бөлінуі жалғаса берсе, оларды тағы екі айға жұмыстан шеттетеді. Үш айдан кейін бактериялогиялық тексерудің қорытындысы теріс болса, онда олар негізгі жұмыс орнына жіберіледі. Бактериологиялық тексерудің нәтижесі оң болса, олар созылмалы тасымалдаушылар ретінде саналып, эпидемиологиялық қауіп тудыруы ықтималдығынан жұмыстан шеттетіледі.
47. Декреттелген контингенттің ішінде отбасы мүшелерінің біреуінен созылмалы бактерия тасымалдаушылық анықталған жағдайда, жұмыстан шеттетілмейді және арнайы бақылауға жатпайды.

10. Туберкулезбен ауыратын науқасты анықтауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

48. Туберкулезбен ауыратын науқастарды анықтауды барлық мамандықтағы медицина қызметкерлері мынадай жағдайда жүзеге асырады:
1) амбулаториялық-емханалық және стационарлық ұйымдарда медициналық көмекке жүгіну;
2) стационарлық және мамандандырылған медициналық көмек көрсету;
3) міндетті және профилактикалық медициналық тексеру жүргізу;
4) туберкулезге қарсы иммундау жүргізу.
49. Медициналық ұйымға туберкулез ауруы мүмкіндігін көрсететін белгілері бар пациенттер келіп қаралған кезде міндетті рентгенологиялық және бактериологиялық зерттей отырып (қақырық жағындысын және басқа да патологиялық материалды микроскопиямен қарау), толық клиникалық және құрал-саймандық тексеру жүргізеді.
50. Тексеру кезінде туберкулез ауруы мүмкіндігін көрсететін белгілерді анықтаған кезде пациентті үш күннің ішінде тұрғылықты жері бойынша туберкулезге қарсы диспансерге (бөлімше, кабинет) жібереді.
51. Науқасты уақтылы және толық тексеру жүргізуді бақылауды медициналық ұйымның жіберген маманы және туберкулезге қарсы ұйымның (бұдан әрі – ТҚҰ) маманы жүзеге асырады.
52. Тұрғылықты жері анықталмаған адамдар туберкулез ауруына күдікті болған жағдайда, тексеруді аяқтау үшін және "туберкулез" диагнозы расталған кезде туберкулезге қарсы стационарға емдеу үшін жатқызылады.
53. ТҚҰ науқасты жіберген маманға жүргізілген тексеру нәтижелері туралы хабардар етеді.
54. Туберкулезбен ауыратын науқастарды жұмысқа және оқуға жіберуге рұқсат беру туралы медициналық қорытындыны ТҚҰ-ның орталық дәрігерлік-консультациялық комиссиясы (бұдан әрі – ОДКК) береді.
55. Мынадай жағдайларда:
1) «айықтырылды» немесе «емдеу аяқталды» деген нәтижесі бар І, ІІ, ІІІ және IV санаттағы режимдерде емдеу курсын ойдағыдай аяқтаған;
2) емдеудің қарқынды кезеңін ойдағыдай аяқтағаннан кейін (ОДКК шешімімен) бактерия бөлмейтін шектеулі үдерістері болатын туберкулезбен ауыратын науқастар оқуға және жұмысқа жіберіледі.
Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
55-1. ОДКК қорытындысы бойынша туберкулезбен ауырып айыққан адамдар: перзентханаларға (бөлімшелерге), балалар ауруханаларына (бөлімшелеріне), жаңа туған нәрестелер мен шала туған нәрестелер патологиясы бөлімшелеріне; мектепке дейінгі ұйымдарға (бөбектер үйлері – балабақшалар, сәбилер үйлері, балалар үйлері, балалар санаторийлері) және мектеп ұйымдарының төменгі сыныптарына жұмысқа жіберілмейді.
Ескерту. 10-бөлім 55-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
55-2. Туберкулезбен ауырып айыққан ведомстволық ұйымдардың (Қорғаныс министрлігі, Ішкі істер министрлігі, қылмыстық-атқару жүйесі, Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Республикалық гвардия, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және жою саласындағы уәкілетті орган, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарының жұмыскерлері мен қызметшілері) қызметкерлері, арнайы мемлекеттік органдардың (Ұлттық қауіпсіздік комитеті, сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган, Қазақстан Республикасы Президентінің Күзет қызметі) жұмыскерлері мен қызметкерлері мерзімі 1 жылға арналған ішкі тәртіп ережесін және диспансерлік есептен алып тасталғанға дейінгі жыл сайынғы қайта куәландыруды есепке ала отырып, ОДКК-ның шешімі негізінде жұмысқа жіберіледі.
Ескерту. 10-бөлім 55-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
55-3. Туберкулезбен ауырып айыққан әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының Қарулы Күштердегі, басқа да әскерлердегі және әскери құралымдардағы қызметтер үшін адамдардың денсаулығы жағдайына сәйкес қойылатын талаптар негізінде әскери қызметке жіберіледі.
Ескерту. 10-бөлім 55-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
56. Туберкулездің жұқпалы түрімен ауыратын науқас емделуден бас тартқан немесе жалтарған жағдайда денсаулық сақтау органдары (ұйымдары), сондай-ақ, ТҚҰ бөлімше дәрігері оған мамандандырылған ТҚҰ-да мәжбүрлеп емдеуді тағайындау мәселесін шешу үшін ОДКК-ге шағымдана алады.
57. Денсаулық сақтау органдары (ұйымдары) ОДКК-ның қорытындысы бойынша, оның ішінде ТҚҰ бас дәрігері сотқа мәжбүрлеп емдеуді белгілеу туралы ұсынымға қол қояды.
58. Ересек тұрғындарда туберкулезді ерте анықтау мақсатында профилактикалық медициналық тексеруге Қазақстан Республикасының азаматтары, оралмандар және Қазақстан Республикасының аумағындағы басқа да адамдар жатады.
59. Халықты профилактикалық медициналық тексеру тұрғылықты жері, қызметі, оқуы немесе тергеу-изоляторларында және түзету мекемелерінде ұстау орны бойынша медициналық ұйымдарда көпшілік, топтық (эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша) және жеке тәртіппен жүргізіледі.
60. Профилактикалық медициналық тексеріп-қарауларды жоспарлауды, ұйымдастыруды және есепке алуды және флюорокартотеканы қалыптастыруды халықтың жеке есепке алу деректері бойынша медициналық ұйымдардың басшылары қамтамасыз етеді.
Ескерту. 60-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
61. "Туберкулез" диагнозын ТҚҰ ОДКК растайды және емдеуге жатқызу, бақылау және емдеу қажеттілігі туралы шешімді қабылдайды.
62. Балалардағы туберкулезді ерте анықтау мақсатында туберкулинмен тері ішіне аллергиялық сынаманы (бұдан әрі – Манту сынамасы) қолданады. Туберкулин диагностикасын 12 айлықтан бастап 14 жасқа жеткен тәуекел тобындағы балаларға Манту сынамасын бұрынғы сынамалардың нәтижесіне қарамастан, жылына 1 рет салады.
Манту 2 ТЕ сынамасы бойынша мыналар тексерілуі тиіс:
1) «тәуекел» топтарындағы балалар;
2) туберкулез ошақтарындағы балалар мен жасөспірімдер;
3) вакцинациялау алдында 2 айлықтан асқан балалар;
4) ревакцинациялау алдындағы 1-сынып (6-7 жас) оқушылары.
Ескерту. 62-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
63. Перзентханада туберкулезге қарсы вакцинациялау жүргізілмеген балалар медициналық-санитариялық алғашқы көмек (бұдан әрі – МСАК) ұйымдарында вакцинацияланады, бұл ретте екі айға дейін вакцинация алдын ала туберкулин диагностикасыз жүргізіледі, ал екі айдан кейін Bacielle Calmette-Guerin (бұдан әрі – БЦЖ) Мантуға теріс сынама кезінде жүргізіледі.
Мыналар:
1) алғашқы туысқандық дәрежедегі адамдарда анықталған БЦЖ генерализацияланған инфекциясы (тұқым қуалаған иммун тапшылығының ықтималдығы);
2) АИТВ/ЖИТС;
3) шала туғандық – дене салмағы 2000 грамнан кем немесе 33 аптадан кем гестациялық жас;
4) орталық жүйке жүйесінің зақымдануы – неврологиялық симптомды (ауырлығы орта және ауыр дәрежелі) туа біткен жарақат;
5) қынапішілік инфекциялар, жаңа туған нәрестелердегі сепсис;
6) жаңа туған сәбилердің гемолитиялық аурулары (ауырлығы орта және ауыр түрлері);
7) субфебрильді температурамен және жалпы жағдайдың бұзылуымен қоса жүретін ауырлығы орта және ауыр аурулар кезінде БЦЖ вакцинациясын жүргізуге жол берілмейді.
Ескерту. 63-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
64. Манту сынамасын қоюға егулер жүргізуге рұқсаты бар балалар, жасөспірімдер, амбулаториялық-емханалық және сауықтыру ұйымдарының медицина қызметкерлері жүзеге асырады.
65. Инфекциялық аурулар бойынша карантин кезінде балалар мен жасөспірімдер ұжымдарында Манту сынамасын жүргізуге жол берілмейді. Манту сынамасын қоюды кез келген профилактикалық егулерге дейін жүргізу орынды.
66. Профилактикалық егу мен Манту сынамасының арасындағы аралық екі айды құрайды. Туберкулин сынамаларын қойған күні балаларды медициналық тексеруден өткізеді. Манту сынамасын қою алдында екі айлық аралықты сақтау мақсатында анатоксин дифтериялық-сіреспе (бұдан әрі – АДС) және қызамық-қызылша-паротит (бұдан әрі – ҚҚП) вакцинацияларымен ревакцинациялау оқу жылы басталғанға дейін екі ай бұрын жүргізіледі.
Ескерту. 66-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
67. Манту сынамасының нәтижесін миллиметрмен бөлінген сызғышпен инфильтрат (папула) көлемін өлшеу арқылы жетпіс екі сағаттан кейін миллиметрмен (бұдан әрі - мм) бағалайды және инфильтрат көлемі білек осіне қатысы бойынша көлденең есеппен тіркейді. Инфильтрат болмаған кезде гиперемия өлшенеді және тіркеледі.
68. Туберкулез ауруының жоқтығы туралы фтизиатрдың қорытындысын Манту сынамасын қойған сәттен бастап ата-аналары бір айдың ішінде көрсетпеген туберкулезге қарсы диспансерге консультацияға жіберілген балалардың мектепке дейінгі және бастауыш орта білім беру ұйымдарына баруына жол берілмейді.
69. Балаларды жеке есепке алу деректері бойынша (туберкулезді ерте анықтау мақсатында) жүргізілген Манту сынамасын жоспарлау, ұйымдастыру, уақтылы және толық есепке алу, сондай-ақ туберкулиндиагностика нәтижелері бойынша фтизиатрға толық тексеруге жіберілген балалардың уақтылы келу және тексерілу мәселесі бойынша медициналық туберкулезге қарсы ұйымдармен өзара іс-қимылды медициналық ұйымдардың басшылары қамтамасыз етеді.
70. Манту сынамасының реакциясы:
1) инфильтраттың (папулдар) немесе гиперемияның толық жоқтығы және шаншу реакциясы бар болған кезінде (0-1 мм) – теріс;
2) инфильтратта көлемі 2-4 мм немесе тек инфильтратсыз кез келген көлемдегі гиперемия кезінде – күдікті;
3) 5 мм және одан да астам диаметрмен инфильтраты болған кезде – оң (нормергия);
4) 15 мм және одан да астам диаметрмен 0-14 жастағы балаларда, 17 мм және одан да астам диаметрмен 15-17 жастағы балаларда, 21 мм және одан да астам диаметрмен ересектерде инфильтраттың бар болу кезінде, сондай-ақ лимфангоитпен немесе онсыз инфильтраттың көлемінен сулы бөртпе-некроздық реакцияға тәуелсіз – гиперергиялық болып есептеледі.
71. Жоспарлы теріішілік БЦЖ вакцинасымен вакцинациялау (ревакцинациялау) жағдайларында Манту туберкулин сынамасын инфекциялық аллергияға да, вакцинациялаудан кейінгі аллергияға да анықтайды. Аллергияның сипаттамасын саралап диагностикалау кезінде мынадай жиында ескеріледі:
1) оң туберкулин реакциясының қарқындылығы;
2) вакцинадан кейінгі жиектердің бар болуы және көлемі;
3) БЦЖ екпесінен өткеннен кейінгі мерзімі (вакцинациядан кейін 5 жылға дейін вакцинациядан кейінгі аллергия болмайды);
4) туберкулез ауруымен байланыста болу немесе болмау;
5) аурулардың клиникалық белгілерінің болуы.
Ескерту. 71-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
72. Вакцинациядан кейінгі аллергияны күмәнді немесе оң реакцияның 5-11 мм папул көлемімен сипаттайды.
73. Гиперергиялық реакциялар вакцинациядан кейінгі аллергияға жатпайды.
74. Туберкулинге сезімталдық сипатын талдау қиындығы кезінде фтизиатр дәрігердің бақылауындағы созылмалы аурулар кезінде ауру бетінің қайту кезеңіне жеткенге дейін балалар қосымша тексерілуге және профилактикалық емделуге (гипосенсибилизация, жұқпа ошағының санациясы, дегельминтизация) жатқызылады. Туберкулинге сезімталдық этиологиясын дифференциалды диагностикадан өткізу кезінде бір-үш айдан кейін туберкулезге қарсы ұйымда Манту 2ТБ сынамасын қайта салады. Өзіне тән емес аллергияның жиі клиникалық анықтаумен балаларға десенсибилизациялайтын дәрілерді қабылдағаннан кейін жеті - он төрт күннің ішінде Манту сынамасын салады.
75. Манту сынамасы бойынша туберкулинге сезімталдық динамикасы туралы дұрыс деректердің болуы кезіндегі адамдар мына жағдайларда ТМБ жұқтырған деп есептеледі:
1) БЦЖ вакцинасымен иммунитеттеуге (туберкулинді сынаманың виражы) байланысты емес алғашқы рет оң реакциясы (5 мм және одан көп мөлшерлі папула);
2) 12 мм және одан да астам көлемді инфильтраты бар шыдамды түрде (4-5 жыл аралық бойы) сақтайтын реакция;
3) 1 жылдың ішінде (туберкулині оң балалардағы) туберкулинге сезімталдықтың кенет күшеюі (6 мм және одан да астам).
76. Манту сынамасын қойған сәттен бастап үш күннің ішінде баланы тұрғылықты жері бойынша туберкулезге қарсы диспансердегі фтизиатр дәрігерге кеңес алуға жібереді:
1) туберкулезге қарсы бұрынғы иммунитеттеуге байланысты емес алғашқы оң реакциямен (5 мм және одан да көп папула);
2) 12 мм және одан да көп инфильтраты бар тұрақты (4 жыл) сақталатын реакциямен;
3) туберкулині оң нәтижелі балаларда туберкулинге сезгіштікті дамытумен – инфильтратты 6 мм және одан да көп өсуі немесе 6 мм қарағанда артық өсуі, бірақ инфильтраттың 12 мм көлеммен пайда болуымен;
4) туберкулинге гиперреакциямен – инфильтраты 17 мм және одан көп немесе кішкентай көлемде, бірақ сулы бөртпелі-некроздық сипатта.
77. Балалардың фтизиатр-дәрігеріне толық тексерілуге туберкулинді реакцияның виражы және гиперергиясы бар балалар, кейбір жағдайларда аллергияның этиологиясы туралы мәселені шешу үшін (вакцинадан кейінгі немесе жұқпалы) бұрын жасалған туберкулин сынамасын, БЦЖ вакцинациясы мен ревакцинациясының нақты күнін көрсететін құжаттамасы бар балалар жіберіледі. Толық тексерілудің барлық кезеңі бір айдан асырылмайды.
78. Вираж және гиперергиясы бар балаларда белсенді туберкулин үдерісін жою кезінде диспансерлік есепке алу (бұдан әрі – ДЕ) III тобы бойынша есепке алады.
79. Туберкулинге қайталама гиперергиялық реакциясы бар адамдарды туберкулез үдерісін анықтау мақсатында кеңінен тексереді. Жергілікті туберкулез өзгерісі жоқ болған жағдайда мұндай балалар ДЕ алынбайды және қайта химиялық профилактикадан өтпейді.
80. Туберкулез ауруы бойынша "тәуекел" тобына мынадай:
1) әлеуметтік жағдайы қолайсыз отбасынан шыққан (аз қамтылған және көп балалы ата-аналар, жұмыссыз, маскүнемдіктен, нашақорлықтан зардап шегетін, АИТВ-жұқтырған, тұрақты мекенжайы жоқ адамдар, мигранттар);
2) ұзақ жөтелу (2 аптадан астам) және үдемелі уыттану белгісімен (субфебрилитет, тершеңдік, тәбеттің және дене массасының төмендеуі, тітіркенгіштік, салбырлық және әлсіздік) амбулаториялық және стационарлық емделуде жатқан;
3) әртүрлі аурулардың себебі бойынша педиатрда диспансерлік тіркеуде тұрған;
4) жабық оқу орындарының контингенті (мектеп-интернаттар, мүгедек балаларға арналған мамандандырылған мектептер);
5) вакцинацияланбаған және вакцинациядан кейінгі дамымаған БЦЖ тыртықтарымен;
6) гормондық терапияны қабылдайтын балалар жатады.
81. Ұйымдастырылған ұжымдарда туберкулин диагностикасын медициналық ұйым басшысының бұйрығымен бекітілген бару кестесіне сәйкес балалар ұйымдарына баратын арнайы оқытылған медицина персоналы жүргізеді.
82. Вираж және гиперергиялық реакцияны орналастырған жағдайда, басқа профилактикалық егулерді бақылаудағы химия профилактика курсын аяқтағаннан кейін, максималды үш ай өткен соң жүргізеді.
83. Манту сынамасын жүргізуге әдістемелік басшылықты туберкулезге қарсы ұйымның балалардың дәрігер-фтизиатры жүзеге асырады.
84. Манту сынамасының нәтижелері профилактикалық екпе картасында (№ 063/у нысаны), баланың медициналық картасында (№ 026/у нысаны), баланың даму тарихында (№ 112/у нысаны) белгіленеді. Бұл ретте баланың даму тарихында:
1) стандартты туберкулин шығаратын ұйым, сериясы, бақылау нөмірі және оның жарамдылық мерзімі;
2) туберкулинді сынаманы жүргізу күні;
3) Манту сынамасының нәтижесі инфильтрат болмаған кезде инфильтраттың миллиметрдегі көлемі түрінде теріс нәтижені, не болмаса гипермия көлемін көрсетеді.
85. Манту сынамасын қоюға қарсы айғақ:
1) асқыну кезіндегі тері аурулары, жіті және созылмалы жұқпалы, соматикалық аурулар (соның ішінде эпилепсия); Манту сынамасын барлық клиникалық белгілер кеткеннен соң екі айдан кейін жүргізуге жол беріледі;
2) аллергиялық жағдай, ауру ішіндегі жіті және өткір фазалардағы ревматизм, бронхылық демікпе, зақымдану кезінде терімен көрініп айқындалған идиосинкразия. Барлық клиникалық белгілердің жоғалуынан кейін 2 айдан соң Манту сынамасын жүргізуге жол беріледі.
86. Қарсы көрсетімді анықтау мақсатында дәрігер (мейірбике) Манту сынамасын салу алдында медициналық құжаттаманы қарап шығады, сондай-ақ сынамаға алынатын адамдардан сұрау алу және тексеру жүргізеді.
87. Балалар инфекциялары бойынша карантин бар балалар ұжымдарында Манту сынамасын жүргізуге жол берілмейді (карантин алынғаннан кейін жүргізіледі).
88. "Тәуекел" тобына туберкулин диагностикасын әртүрлі инфекцияларға қарсы алдын алу егулерін жүргізгенге дейін жоспарлайды.
Егер Манту сынамасын қандай да бір себептер бойынша әртүрлі алдын алу егулеріне дейін емес, кейін жүргізген жағдайда туберкулин диагностикасын егулер еккеннен 2 айдан кейін жүзеге асырады.
89. Үйде туберкулиндік Манту сынамасын жүргізуге жол берілмейді.
90. Туберкулез ошақтарындағы балаларға туберкулин диагностикасын туберкулезге қарсы ұйымдарда жүргізеді.
91. АИТВ-жұқтырған балалар мен жасөспірімдерге диагностикалық мақсатпен Манту сынамасы қойылмайды.
92. Жасөспірімдердегі туберкулезді ерте анықтау мақсатында профилактикалық медициналық және флюорографиялық тексеру жүргізеді.
93. Жасөспірімдердің профилактикалық медициналық және флюорографиялық тексерілуін орналасқан оқу орны бойынша емханада немесе тұрғылықты жері бойынша БМСК ұйымында жүзеге асырады.
94. Профилактикалық медициналық (флюорографиялық) тексеру 15, 16 және 17 жастағы жасөспірімдерге жүргізіледі. Көрсетілген жастарда профилактикалық тексеру туралы деректер болмаған кезде флюорографиялық тексеруді кезектен тыс тәртіппен жүргізеді.
Ескерту. 94-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
95. Кортикостероидті және цитостатикалық терапия емін қабылдайтын тыныс алу органдарының, асқазан-ішек жолдарының созылмалы өзіне тән емес ауруларымен, қант диабетімен ауыратын науқастарға, жасөспірімдерге туберкулезді анықтау мақсатында жылына бір рет профилактикалық медициналық тексеру (флюорографиялық тексеру) жүргізеді.
96. Наркологиялық және психиатрия мекемелерінде ДЕ тұрған, сондай-ақ АИТВ-жұқтырған жасөспірімдерге жылына бір рет флюорографиялық тексеру жүргізеді.
97. Туберкулезбен ауыру ықтималдығын көрсететін белгілері бар жасөспірімдер (ұзаққа созылған өкпе ауруы, экссудативті плеврит, жіті және созылмалы лимфаденит, түйінді эритема, зәр шығаратын жолдың созылмалы ауруы) фтизиатрдан консультация алуға жіберіледі.
98. БМСК ұйымдарының медициналық қызметкерлеріне мыналар жүктеледі:
1) клиникалық белгілері бар адамдар арасында қақырық жағындысын микроскопия әдісімен және туберкулез ауруының жоғарғы қаупі бар тұрғындар арасында флюорография әдісімен туберкулезді ерте ("тәуекел" тобы) анықтау;
2) бақыланатын химия терапияның жүзеге асуы;
3) туберкулездің алғашқы белгілері және оның алдын алу әдісі туралы халық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу.
99. МСАК ұйымының медицина қызметкері қақырықты жинауды және оны зерттеу үшін зертханаға уақытылы жеткізуді жүзеге асырады. Қақырық жинауды ТҚҰ-да оқытылған және жыл сайын қайта даярлаудан өтетін медицина қызметкері жүргізеді.
Ескерту. 99-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
100. БМСК ұйымдарында қақырыққа микроскопиялық зерттеуді екі апта бойы жалғасқан жөтел (жөтел туберкулездің өкпе (жұқпалы) формасы бар ауруда басты белгі болып табылады) және бір немесе бірнеше төменде көрсетілген клиникалық белгілер болған жағдайда жүргізеді:
1) салмақ жоғалту;
2) тершеңдік;
3) кеуде жасушаларындағы ауырлық;
4) қан түкіру;
5) дене қызуының ұзақ уақыт жоғарылауы.
101. Жоғарыда көрсетілген белгілер науқаста болған жағдайда медицина қызметкері туберкулезге науқасты диагностикалық алгоритммен тексеруге сәйкес толық іс-шаралар кешенін жүргізеді.
102. Пациентте кеуде қуысы ағзаларының зақымдануының клиникалық белгілері және интоксикация болмаған, бірақ ТМБ-ға қақырық жағындысының микроскоптық теріс нәтижесі және тексерудің диагностикалық алгоритмін жүргізгеннен кейін кеуде қуысының ағзаларын рентгендік зерттеу деректері бойынша активті туберкулезге күдіктену сақталған жағдайларда диагнозды нақтылау үшін дәрігер-фтизиатрдың консультациясы жүзеге асырылады.
Ескерту. 102-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
103. Активті туберкулезге клиникалық-рентгенологиялық күдіктену болған пациентті туберкулезбен ауыратын науқаспен байланыста болғаны анықталған кезде диагностикалық тексеру алгоритмін жүргізгеннен кейін диагнозын нақтылау үшін дәрігер-фтизиатрға жібереді.
Ескерту. 103-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
104. Бацилла бөлетіні анықталған кезде науқас оған қосымша зертханалық зерттеу жүргізу және тиісті туберкулезге қарсы ем тағайындау үшін туберкулезге қарсы ұйымға жіберіледі.
105. ТМБ-ға қақырықтың микроскоптық теріс нәтижелері болған және туберкулезге күдіктену белгілері артқан кезде науқасқа міндетті түрде дәрігер-фтизиатрдың консультациясы жүргізіледі.
Ескерту. 105-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
105-1. Халық арасында флюорография тәсілімен туберкулезді анықтау 15 жастан бастап жүргізіледі. Флюорография нәтижесі оң адамдарды тексеру кезеңі қалалық жерде 2 аптадан аспауы және ауылдық жерде 1 айдан аспауы тиіс. МСАК ұйымдарында флюоротүсірімді талдау екі кезеңмен жүргізіледі (екі рет оқу).
Ескерту. 10-бөлім 105-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
105-2. Жыл сайын туберкулезге міндетті флюорографиялық тексерілуге жататын тәуекел топтарына мыналар жатады:
1) перзентханалардың (бөлімшелердің), балалар ауруханаларының (бөлімшелерінің), жаңа туған нәрестелер мен шала туған нәрестелер патологиясы бөлімшелерінің медицина қызметкерлері;
2) ТҚҰ қызметкерлері;
3) әскери қызметке шақырылғандар;
4) жоғары және арнаулы орта оқу орындарының студенттері, училищелердің оқушылары;
5) 15-17 жастағы жасөспірімдер;
6) өкпенің созылмалы ерекшелік емес ауруларымен, қант диабетімен, алкоголизммен, нашақорлықпен, АИТВ/ЖИТС-пен диспансерлік есепте тұрған адамдар;
7) кортикостероидты терапия алып жүрген адамдар;
8) өкпесінде кез келген этиологиядағы қалдық көріністер бар адамдар;
9) туберкулезбен ауыратын науқаспен байланыстағы адамдар;
10) мектепке дейінгі ұйымдардың, жалпы білім беру және мамандандырылған мектептердің, лицейлердің және гимназиялардың қызметкерлері;
11) медициналық ұйымдардың қызметкерлері;
12) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қызметшілері;
13) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және жою саласындағы органдардың қызметкерлері;
14) Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға келген адамдар;
15) тамақ өнеркәсібі, қоғамдық тамақтану және азық-түлік саудасы объектілерінің қызметкерлері;
16) халыққа қызмет көрсету саласының қызметкерлері;
17) жолаушыларды тасымалдаумен, көліктің барлық түрлерінде оларға қызмет көрсетумен айналысатын адамдар;
18) жоғары және арнаулы орта оқу орындарының қызметкерлері;
19) дәрілік заттарды дайындаумен, өлшеп-ораумен және өткізумен айналысатын дәріханалардың қызметкерлері;
20) Қазақстан Республикасына уақытша тұруға, оның ішінде еңбек көші-қоны бойынша келген адамдар;
21) туберкулезге қарсы вакцинациясыз перзентханадан немесе босандыру бөлімшесінен шығарылғанға дейін жаңа туған нәрестенің отбасы мүшелері.
Ескерту. 10-бөлім 105-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
105-3. 6 айда 1 рет туберкулезге міндетті флюорографиялық тексерілуге жататын тәуекел тобына мыналар жатады:
1) тергеудегі және сотталған адамдар;
2) Ішкі істер министрлігі жүйесінің қызметкерлері, оның ішінде мамандандырылған күзет қызметінің, патрульдік-өткізу, жол-патрульдік және учаскелік қызметтердің, тергеу изоляторларының және түзету мекемелерінің қызметкерлері, сондай-ақ сотталғандарды конвоирлеуді, түзету мекемелері мен қоғамдық тәртіпті күзетуді қамтамасыз ететін әскери қызметшілер;
3) шұғыл қызметтің әскери қызметшілері.
Ескерту. 10-бөлім 105-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
105-4. Барлық босанған әйелдер шығарылғанға дейін босандыру ұйымында болған кезеңінде флюорография тәсілімен туберкулезге міндетті тексеруге жатқызылады.
Ескерту. 10-бөлім 105-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

11. Зертханаға қақырықты жинауға және тасымалдауға
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

106. Қақырық жинауды пациенттерге қызмет көрсетумен және оларды емдеумен айналысатын барлық медициналық ұйымдар жүргізеді. Егер осы ұйымда ТМБ-ны анықтауға бактериологиялық зерттеу жүргізілмесе, жиналған қақырықты базалық бактериологиялық зертханаға жеткізеді.
107. Зертханаға жіберуге арналған қақырықты (бірінші күні – бір сынама, екінші күні – екі сынама) көлемі 50,0 миллилитр (бұдан әрі – мл), диаметрі 35 мм ұзын мойынды, көлемін және жиналған материалдың сапасын бақылауға болатын тұнық әйнектей, герметикалық бұралатын қақпағы бар арнайы шыны контейнерлерге немесе бір рет пайдаланылатын контейнерлерге жинайды. Таңбалауды пациенттің тегін, атын және әкесінің атын және үлгінің нөмірін көрсете отырып, тек контейнердің бүйір бетінде жүргізеді. ТБ-05 нысанын қақырықтың (диагностикалау мақсатында) үш немесе (химия терапияны бақылау мақсатында) екі үлгісін толтырады.
108. Қақырығы бар контейнерлерді зертханаға тасымалдау үшін таңбаланған металл бикске орнатады. Қақырық бір тәулік ішінде зертханаға жеткізіледі, қақырықты медициналық ұйымда жеті күнге дейін тоңазытқышта сақтауға жол беріледі.
109. Қақырық салынған контейнерлер сенімді қапталуы тиіс. Бикстарды (жәшіктерді) тасымалдаған кезде күн сәулесі түсуінен қорғалған салқын жерде сақтайды.
110. Қақырықты тасымалдауды медициналық қызметкердің еріп жүруімен медициналық көлікте жүзеге асырады. Зертханалық зерттеуге жіберілген бланктар материалы бар контейнерден бөлек тұруы керек. Бикске пациент және сынама туралы мәлімет беретін ілеспе хат қоса ұсынылады. Қораптағы контейнерлер саны тізімдегі фамилия санына сәйкес келу керек. Сәйкестендіру нөмірі тізімнің сәйкестендіру нөміріне сәйкес келуі тиіс.
111. Зертханаға қақырықтың үлгісін қабылдау кезінде:
1) жеткізілген бикстің ағу белгілерің бар-жоғын тексереді;
2) бикстің сыртқы бетін дезинфекциялайды;
3) жарық немесе зақымдануы бар контейнерлерді абайлап ашады және тексереді;
4) бикстің ішкі бетін дезинфекциялайды.
112. Зақымданған контейнерлерде қақырықтың жеткіліксіз мөлшері болған жағдайда (3-5 мл) және тасымалдау қағидалары бұзылғанда үлгілер зерттеу үшін алынбайды.
112-1. Қақырық жинау кабинетіндегі тікелей қақырық жинау үшін пайдаланылатын үй-жайдың бір бөлігі жуу және дезинфекциялау құралдарына төзімді материалдан орындалған қалқамен барлық биіктігіне бөлінеді. Қақырық жинау бөлмесі бактерицидті экрандалған сәулелегіштермен, ингалятормен, антисептикалық сабынмен және антисептик ерітіндісімен дозаторы бар қол жууға арналған раковинамен, дезинфекциялық ерітіндісі бар сыйымдылықтармен, таза контейнерлер мен қақырығы бар контейнерлерге арналған сыйымдылықтармен жарақталады, ауа алмасу жиілігі сағатына кемінде 6-12 көлем болатын жергілікті желдету жүйесімен жабдықталады.
Ескерту. 11-бөлім 112-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
112-2. Бактериоскопиялық зертханаларда үш секция болуы тиіс: біріншісі – мынадай: биологиялық ішке сору шкафында жұғындыларды дайындауға және бояуға арналған екі бөлікке бөлінген үстелі бар жұғындыларды дайындауға және бояуға арналған; екіншісі – микроскопияға арналған; үшіншісі – препараттарды тіркеуге және сақтауға арналған.
Ескерту. 11-бөлім 112-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

12. Халықты туберкулезге қарсы жоспарлы
иммундауды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

113. Балаларға профилактикалық егулерді ата-анасының немесе заңды өкілдерінің келісімімен жүргізеді.
114. Егу жүргізуден бас тартуды медициналық құжаттамаға жазып ресімдейді және ата-анасының біреуі немесе басқа заңды өкілдері, сонымен қатар медицина қызметкері қол қояды.
115. Балаларға қызмет көрсететін медициналық ұйымның басшылары профилактикалық егулерді жоспарлауды, ұйымдастыруды және жүргізуді, қамту толықтығын, нақтылығын есепке ала отырып қамтамасыз етеді, сондай-ақ олар туралы есептерді тиісті аумақтағы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органына уақтылы беруді қамтамасыз етеді. Әдістемелік басшылықты ТҚҰ-ның мамандары жүзеге асырады.
116. Туберкулезге қарсы профилактикалық егудің жиынтық жоспары және медициналық ұйымдарға иммундық-биологиялық препараттардың қажеттілігі тиісті аумақтағы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органымен келіседі.
117. Профилактикалық егудің жоспарын ведомстволық тиесілігіне және меншік нысанына қарамастан тұрғылықты жері бойынша перзентхана (бөлімше) және медициналық ұйымдардың, білім беру ұйымдарының егу жұмысын жүргізуге жауапты медицина қызметкерлері құрайды.
118. Балаларды есепке алуды, егу картотекасын ұйымдастыру және жүргізуді, профилактикалық егу жоспарын қалыптастыруды нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес балаларға қызмет көрсететін медициналық ұйымдар жүзеге асырады.
119. Балаларды есепке алуды жылына екі рет жүргізеді (маусым, желтоқсан). Санаққа мекенжайы бойынша тұратын және тіркелген, іс жүзінде осы мекенжайы бойынша тұратын, бірақ тіркелмеген 15 жасқа (14 жас 11 ай, 29 күндік) дейінгі балаларды қосады. Өткізілген санақтың негізінде педиатрлық учаске (үй бойынша санақ) және туылған жылы бойынша балалар тұрғынын есепке алу журналын ресімдейді. Санақ арасында балалар тұрғынын есепке алуды жаңа туылған нәресте, жаңадан келген балалар және бұрынғыларын есептен алып тастау туралы мәліметтерді енгізу жолымен түзетеді. Бір жылға дейін уақытша кету есептен алып тастауға негіз болып табылмайды.
120. Ведомстволық тиесілігіне және меншік нысанына қарамастан, білім беру ұйымдарына, балалар үйіне, интернаттарға баратын балаларды есепке алуды жылына 1 рет жүргізеді. Жоғарыда көрсетілген ұйымдарға баратын балалар туралы мәліметті ұйымның орналасқан орны бойынша БМСК ұйымына береді.
121. Туберкулезге қарсы иммундауды жүргізу үшін басқа иммундау түрлері, сондай-ақ туберкулиндиагностика жүргізілмейтін аптаның арнайы күнін белгілейді.
122. Туберкулезге қарсы ревакцинацияны дәрігердің (фельдшердің) медициналық тексеруінен кейін Манту сынамасының теріс нәтижесі бар декреттелген жастағы (6-7 жас) балаларға қатаң жүргізеді.
123. Медицина ұйымдарында егу жүргізу үшін "Профилактикалық егулерді жүргізу бойынша санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына сәйкес қажетті жабдықтармен жабдықталған арнайы егу кабинеттерін бөледі.
124. Білім беру ұйымдарына, мектеп-интернаттарға, колледждерге, лицейлерге баратын, балалар үйіндегі, сәбилер үйіндегі балаларға егулерді осы ұйымдардағы арнайы жабдықталған егу кабинетінде жүргізеді.
125. Иммундауды және туберкулиндиагностиканы жүзеге асыратын медицина қызметкерлері, жіті респираторлық аурулармен, ангинамен ауыратын, қолында жарақаты бар, терісі және шырышты қабаты іріңдік зақымданған науқастар олардың таратылмауына қарамастан, туберкулезге қарсы егу жүргізуден шеттетіледі.
126. БЦЖ-вакцинасын және туберкулинді сақтау, тасымалдау және пайдалануды медициналық иммундық-биологиялық препараттарды тасымалдау және сақтау жағдайында қойылатын нұсқаулықтар мен талаптарға сәйкес жүзеге асырады.
127. Туберкулезге қарсы вакцинаны, Манту сынамасын қоюды бір рет қолданылатын өздігінен бұзылатын (өздігінен блокталатын) шприцтермен жүргізеді.
128. Перзентханада жаңа туған нәрестелерге вакцинацияны нәрестенің анасының қасында болуымен және жазбаша келісімімен вакцинацияланбаудың салдары және мүмкін болатын реакциялар мен асқынулар туралы түсіндіру жұмыстарынан соң туылғаннан кейінгі алғашқы төрт күн ішінде егу кабинетінде жүргізіледі.
129. Вакцинациялауға жаңа туған нәрестенің тарихында егуге рұқсатты ресімдей отырып, дәрігер-педиатрдың тексеруінен кейін нәрестелерге жол беріледі. Жаңа туған нәрестелерді вакцинациялауды егу жүргізуге рұқсаты бар егу кабинетінің мейірбикесі жүргізеді. Егер денсаулық жағдайына байланысты анасы екпе кабинетінің ішінде бола алмаса, онда оның жазбаша келісімімен медицина қызметкері ішінде болады. Перзентханадан шығарылар кезде анасына перзентханада алған егулер туралы жазбасы бар баланың Егу паспорты беріледі.
130. Перзентханада БЦЖ вакцинациясы жүргізілмеген балалар БМСК ұйымдарында вакцинацияланады, бұл ретте екі айлыққа жеткенге дейін вакцинацияны алдын ала туберкулиндиагностикасыз, екі айдан кейін Манту сынамасының теріс нәтижесі кезінде жүргізеді.
131. Бактерия бөлумен ауыратын науқастармен байланыс жағдайында перзентханадан келіп түскен вакцинацияланған балаларды жаңадан туған нәрестелерді күтетін бөлімшеде немесе сәбилер үйінде (туберкулез ауруымен ауыратын науқасты оқшаулау мүмкіншілігі жағдайында) кемінде екі ай мерзіммен оқшаулайды.
132. Егер анасы туберкулездің активті формасымен ауыратын болса, онда баланы химиялық профилактика алу үшін анасынан үш айға оқшаулайды, содан соң Манту сынамасының нәтижесі теріс болғанда БЦЖ вакцинасын егеді және иммунитет пайда болуы кезеңіне тағы 2 айға анасынан оқшаулайды.
Ескерту. 132-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
133. БЦЖ-мен ревакцинациялауға:
1) 6-7 жастағы (1-сынып) Манту сынамасының теріс нәтижесі бар, жұқтырылмаған сау балалар;
2) Мантудың теріс қайталама сынамасынан кейін үш айдан соң Манту сынамасының күмәнді реакциясы бар адамдар жатады;
3) Манту сынамасы мен БЦЖ ревакцинациясының арасындағы аралық кемінде үш күн және екі аптадан аспауы тиіс. Медициналық қалдықтар болған жағдайда ревакцинациялау қарсы көрсеткіш алып тасталғаннан кейін жүргізіледі.
134. Ревакцинацияны оқу жылының алғашқы айында (қыркүйек) 6-7 жас (1-сынып) оқушылары арасында барлық республика бойынша бір уақытта мектептерде ұйымдастырылған балалардың дәрігер-фтизиатрымен бірге БМСК ұйымының медицина қызметкері жүргізеді. Осы айда мектепте басқа екпелерді жүргізуге жол берілмейді. Пайдаланылмаған БЦЖ вакциналарының қалдықтары жоғары деңгейдегі денсаулық сақтау ұйымына тапсырылады. БЦЖ вакцинасын тұрақты сақтау тек перзентханада (босандыру бөлімшелерінде) қапсырмамен жабылатын биксте сақтауға рұқсат етіледі және тоңазытқышта сақталады.
135. БЦЖ ревакцинациялауға қарсы көрсетім:
1) ТМБ-ны жұқтыру немесе бұрын туберкулездің болуы;
2) оң және күмәнді Манту сынамасы;
3) БЦЖ вакцинациясы кезіндегі жанама реакциялар;
4) алғашқы туысқандық дәрежеде адамдарда анықталған БЦЖ-ның генерализацияланған инфекциясы;
5) АИТВ-инфекциясы;
6) иммун тапшылығы жағдайы, қатерлі ісіктер;
7) орталық нерв жүйесінің зақымдануы – неврологиялық симптомды (ауырлығы орта және ауыр дәрежелі) туа біткен жарақат;
8) субфебрильді температурамен және жалпы жағдайдың бұзылуымен қоса жүретін ауырлығы орта және ауыр ауруларда;
9) жіті инфекциялық және инфекциялық емес аурулар, жіті созылмалы, оның ішінде аллергиялық асқынулар. Ревакцинацияны сауыққаннан немесе ремиссия кезеңі басталғаннан кейін екі айдан соң жүргізеді;
10) туберкулезге қарсы вакцинациядан уақытша босатылған адамдарды есепке алады және толық сауыққаннан немесе қарсы көрсетімі жойылғаннан кейін егеді.
136. БЦЖ вакцинасы бар ампулаларды ашу алдында мұқият көріп алады.
Мына жағдайларда препарат пайдаланылмауы тиіс:
1) ампулада заттаңба болмағанда немесе ол дұрыс толтырылмағанда;
2) вакцинаның жарамдылық мерзімі аяқталғанда;
3) ампулада сызат және жырық болғанда;
4) препараттың физикалық қасиеті өзгергенде (түсін, пішінін және басқасын өзгерту);
5) вакцинаға нұсқаулықта көрсетілген мерзімде араласқан препаратта бөгде қоспалар немесе бөлінбеген қауыздар болғанда.
137. Туберкулезге қарсы вакцина еріткішімен араластырылғаннан кейін вакциналардың қалдықтарын кейіннен жоя отырып, тез арада немесе егер бұл нұсқаулықта рұқсат берілетін болса, алты сағат ішінде пайдаланылады.
138. БЦЖ вакцинасы қатаң түрде нұсқаулықта көрсетілген көлемде сол иықтың үстіңгі және үшінші артқы бетінің ортаңғы шегіне теріішілік егіледі. БЦЖ-ны егу организмнің барлық жағына жалпы жауапты реакцияның дамуымен бірге жүреді.
БЦЖ вакцинасын енгізуге реакция мынаны көрсетеді:
1) БЦЖ-ны еккеннен кейін артынша 15-20 минуттан кейін сорылатын папула пайда болады;
2) жергілікті вакцинадан кейінгі егу реакциясының дамуы вакцинацияланған адамдарда тек 4-6 аптадан соң басталады, ал ревакцинацияланған адамдарда – бір аптадан соң басталуы мүмкін. Осы кезде вакцина енгізу орнында диаметрі 5-9 мм көлемінде гипермия және инфильтрат (папула) пайда болады. Кейінгі инфильтрат сулы бөртпеге, іріңді бөртпеге ауысады, содан кейін өздігінен түсіп қалатын және тыртықтың қалыптасуы басталатын қабыршақ пайда болады. Реакцияның сипаттамасы нормалы болып табылады және ешқандай дәрілік заттармен өңдеуді талап етпейді.
3) БЦЖ вакцинациясының және ревакцинациясының соңғы нәтижесі тыртықтың көлемі бойынша егуден кейін 1 жылдан соң бағаланады. Егу техникасының және вакцинаны сақтау дұрыстығы кезінде енгізу орнына 95-97 процент жағдайда тыртық қалыптасады. Диаметрі 5-8 мм тыртық ең оңтайлы болып есептеледі. Бірқатар жағдайларда БЦЖ вакцинасын енгізген орында апигментті дақ (2-3%) пайда болады;
Балалардың жергілікті егу реакциясы болмаған жағдайда (тыртықтың болмауы) ескереді және алты айдан кейін Мантудың алдын ала сынамасынсыз (тек бір рет) (вакцианцияға дейін) қайта егеді, Мантудың теріс нәтижесі кезінде бір жылдан кейін егеді.
Қалыпты реакция сияқты бағаланатын 15-20 мм дейін аймақтық лимфа түйіндерінің көбеюі түрінде организмнің жалпы реакциясы көрінуі мүмкін, ал түйін жағынан 20 мм көбі өзіндік емделуге жатады. Лимфадениттердің теріс дамуы 6-9 айдың ішінде бақыланады;
139. Перзентханада нәрестенің болуы кезеңінде дәрігер (мейірбике) анасына теріішілік вакцинадан кейін 4-6 аптадан соң нәрестеде жергілікті егу реакциясының дамуы мүмкіндігін және пайда болған жағдайда нәрестені учаскелік дәрігер-педиатрға қарату қажет екенін хабарлайды.
Вакцинацияланған (ревакцинацияланған) балаларға бақылауды БМСК дәрігер-педиатрлары жүргізеді. Сол себепті бір, үш, алты, он екі айдан соң мерзімдік медициналық құжаттаманың (063у, 026у, 112у) есепке алу нысанындағы оның сипаттамасын және көлемін тіркеумен жергілікті екпе егетін реакцияны тексеріп отырады, вакцинацияға және аймақтық лимфаденитті уақтылы анықтауға организмнің жалпы реакциясын анықтау мақсатында шет лимфа түйіндерінің реакциясына бақылау жүргізеді.
140. Сирек кездесетін жағдайларда, БЦЖ вакцинасын енгізуге мынадай форма түрінде жанама жергілікті реакциялар бақыланады:
1) аймақтық лимфаденит;
2) тері астындағы салқын абсцесс;
3) үстіңгі жара;
4) тыртық түйін;
5) сүйек жүйесінің зақымдануы (сүйек қабынуы).
141. Вакцинацияға жанама реакцияны кешенді клиникалық-рентгендік-зертханалық тексеру нәтижесінде фтизиатр белгілейді. Реакцияны белгілегеннен кейін БЦЖ вакцинасын енгізуге анықталған жанама реакциялар туралы медициналық ұйым басшыларына хабарлайды және тиісті аумақтағы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органына хабарлама жібереді.
142. Реакцияның сипаттамасы туралы мәлімет 063/у, 026/у, 112/уесепке алу нысандарында белгіленеді. Реакциясы бар барлық балаларға бақылау картасы толтырылады.
143. Жанама реакциясы бар балаларды 1 жылдың ішінде диспансерлік есептің III тобында бақылайды.
144. Баланы есепке алу және есептен шығару кезінде мыналар жүргізіледі: қанның және зәрдің жалпы талдауы, кеуде қуысы органдарының рентгенографиясы, (есептен шығарған кезде) қосымша Манту сынамасы.
145. Туберкулезге және туберкулиндиагностикаға (вакцинациялау және БЦЖ қайталап егу) қарсы профилактикалық егуді препараттармен бірге ұсынылған нұсқаулыққа сәйкес жүргізеді.
146. АИТВ-инфекциясының және басқа да қарсы көрсетімнің клиникалық белгісі жоқ болған жағдайда, АИТВ-жұқтырған анадан туған нәрестелерге күнтізбелік мерзімде бір рет теріішілік БЦЖ вакцинасының стандартты дозасын салады.
147. Күнтізбелік мерзімде егу егілмеген АИТВ-жұқтырған анадан туған нәрестелерге алдын ала Манту сынамасынсыз өмірінің төрт аптасы ішінде (жаңадан туылу кезеңінде) егеді. Өмірінің төртінші аптасы біткеннен кейін БЦЖ-ның генерализацияланған жұқпаның даму мүмкіндігі салдарынан балаларға БЦЖ вакцинасын енгізуге рұқсат етілмейді. Нәрестеге он екі айлық, кейбір жағдайларда он бес-он сегіз айлық жасқа жеткенге дейін вакцинациядан кейінгі жетілмеген белгісі бар (тыртығы) балаларға қайталама БЦЖ вакцинациясы жүргізілмейді. АИТВ-жұқпасын шығарған жағдайда он екі айлық, кейбір жағдайларда он бес-он сегіз айлық жасқа БЦЖ екпесі Манту сынамасының теріс нәтижесі кезінде жүргізіледі.
148. АИТВ-жұқтырған балалар мен жасөспірімдерді ревакцинациялау үдемелі иммунитет тапшылығының аясында БЦЖ генерализацияланған инфекцияның даму қауіпсіздігі салдарынан БЦЖ жүргізілмейді.
149. Егер нәресте АИТВ-жұқтырған анадан туылған болса, бірақ нәрестенің өзі АИТВ-жұқтырылған болып есептелмейді, онда БЦЖ-мен ревакцинациялау алдын ала қойылған Манту сынамасының теріс нәтижесінен кейін алты жас (1-сынып) күнтізбелік мерзімде жүргізіледі.
150. Орындалған егу, туберкулин сынамасы туралы мәліметтер (салу күні, препат атауы, серия нөмірі, дозасы, бақылау нөмірі, жарамдылық мерзімі, салу реакциясының сипаты) егу немесе туберкулин сынамасын жүргізу орны бойынша, сондай-ақ иммунизацияланған адамды (тіркеу орны бойынша медициналық ұйым) медициналық бақылау орны бойынша медициналық құжаттаманың белгіленген есепке алу нысанына енгізіледі.
151. Туберкулезге қарсы егуді және Манту сынамасын тіркеу үшін медициналық құжаттаманың есепке алу нысанына мыналар жатады:
1) профилактикалық егулер картасы, баланың даму тарихы;
2) баланың медициналық картасы;
3) профилактикалық егулер сертификаты.
152. Медициналық ұйымдарда профилактикалық егулерді есепке алу нысаны қызмет көрсету ауданында тұратын он төрт (он төрт жас он бір ай жиырма тоғыз күн) жасқа дейінгі барлық балаларға, сондай-ақ БМСК ұйымдарына қызмет көрсету ауданында орналасқан білім беру ұйымдарына баратын барлық балаларға енгізіледі.
153. Медициналық ұйымдар мен мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарында туберкулезге қарсы егу жергілікті, жалпы реакциясын және вакцинадан кейінгі асқынуларды есептеу белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Медициналық ұйымда иммунизацияны жүзеге асыратын вакцинадан кейінгі асқынуды тіркеу фактісі бойынша туберкулезге қарсы қызмет және тиісті аумақтағы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органы мамандарының қатысуымен эпидемиологиялық тексеру жүргізіледі.

13. Туберкулез жағдайларын тіркеу және есепке алуға
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

154. Әрбір алғаш анықталған туберкулез жағдайы тіркелуге және есепке алынуға жатады.
155. Есепке алуға Қазақстан Республикасының азаматтары, оралмандар және Қазақстан Республикасының аумағындағы басқа да адамдар оларда туберкулездің активті нысаны алғаш анықталған кезде жатқызылады.
156. Туберкулезбен ауыратын науқасты есепке алу және тіркеу науқастың тұрақты мекенжайына қарамастан ауру анықталған орны бойынша жүргізіледі.
157. Өмірінде алғаш рет таратпаудың барлық түрінің активті туберкулез диагнозы қойылған әр науқасқа хабарлама - № 089/у нысаны толтырылады, олар үш күн мерзімде тиісті аумақтағы туберкулезге қарсы ұйымға және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органына жіберіледі. Өліміне себеп болған активті туберкулез диагнозын өлгеннен кейін қойған жағдайда дәрігер-фтизиатрдың диагнозымен расталуы және № 089/у нысаны берілуі қажет.
158. Бактерия бөлетін туберкулезбен ауыратын науқас анықталған кезде № 089/у нысандағы хабарламадан басқа, № 058/у нысандағы хабарлама толтырылады, ол жиырма төрт сағат ішінде науқастың мекенжайы бойынша мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органына жіберіледі. № 058/у нысандағы хабарламаны бактерия бөлетін туберкулездың жағдайын алғаш диагностикалағанда ғана емес, сонымен қатар туберкулездің белсенді емес түрімен ауыратын науқастарда бактерия бөлу пайда болғанда, сондай-ақ өмірінде есепте тұрмаған науқастың туберкулезден қайтыс болған жағдайында толтырылады.
159. Туберкулез бойынша эпидемиологиялық көрсеткіштерді есептеу (сырқаттанушылық, ауырсыну, өлім-жітім) тұрақты, көші-қон (ішкі және сыртқы) және түрме тұрғындарын есепке ала отырып, тұрғындардың көрсетілген санаттары бойынша бөлек талдаумен жүргізіледі.
160. Есепке алуға және тіркеуге туберкулезбен ауыратын науқастардың барлық жағдайы жатады.
161. Науқаста алғашқы рет ауру анықталған кезде туберкулез диагнозының дұрыстығын бақылауды және осы жердегі туберкулез ауруының жаңа жағдайын есепке алу және тіркеу қажеттілігі туралы соңғы шешімді дәрігерлік комиссияның қорытындысы негізінде қабылдауды туберкулезге қарсы ұйымдар жүзеге асырады.

14. Туберкулездің ошақтарында эпидемияға қарсы іс-шараларды
ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

162. Туберкулездің ошақтарын сыныптау бактерия бөлу қарқындылығын есепке ала отырып жүргізіледі.
163. Бактерия бөлу қарқындылығы:
1) қышқылға төзімді бактериялардың (бұдан әрі – ҚТБ) нақты санынан 1+ -ке дейін біркелкі бактерия бөлу;
2) көлемді бактерия бөлу (2+ -тен 3+-ке дейін) болып бөлінеді.
164. Туберкулез ошақтарының бірінші эпидемиологиялық тобына мыналар жатады:
1) көлемді бактерия бөлетін науқастар тұратын ошақтар;
2) балалар мен жасөспірімдерде, жүкті әйелдерде, маскүнемдерде, нашақорларда көлемді бактерия бөлетін науқастар тұратын ошақтар;
3) төмен деңгейде тұратын, санитариялық-гигиеналық жағдайлары қанағаттанғысыз ошақтар.
165. Екінші топқа осы Санитариялық қағидаларға 164-тармақта санамаланған факторлар ошақта болмаған жағдайда, көлемді бактерия бөлетін туберкулезбен ауыратын науқастар тұратын туберкулез ошақтары жатады.
166. Үшінші топқа мыналар жатады:
1) туберкулезбен ауыратын науқастардың бактерия бөлуді, жол жүруді, тұрақты мекенжайын ауыстыруды тоқтатқан сәттен бастап немесе бактерия бөлетін туберкулезбен ауыратын науқастың қайтыс болған сәтінен бастап туберкулездың ошақтары;
2) ауыл шаруашылығы малдарының туберкулез ауруы анықталған туберкулез ошақтары.
Туберкулез ошақтарының үшінші тобының байланыста болған адамдары бір жыл бойы бақылауда болады.
167. Туберкулез инфекциясының ошағындағы эпидемияға қарсы іс-шаралар мыналарды қамтиды:
1) туберкулезбен ауыратын науқасты туберкулезге қарсы препараттармен емдеу және стационарлық жағдайда инфекциялық бақылау ережелерін сақтай отырып, оқшаулау. Амбулаториялық жағдайларда емдеуге эпидемияға қарсы режим талаптарын сақтау жағдайлары болған және тиісті аумақтағы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органымен келісілген кезде жол беріледі;
2) науқас анықталған күннен екі апта мерзімде байланыста болған адамдарды алғашқы тексеру (клиникалық - рентгенологиялық, Манту сынамасын қою, көрсеткіш бойынша сүртінді микроскопиясы);
3) байланыста болған адамдарға (балалар мен 18 жасқа дейінгі жасөспірімдерге) көрсеткіштер бойынша химиялық-профилактика жүргізу;
4) дезинфекциялауды ұйымдастыру және жүргізу;
5) науқастар мен олардың отбасы мүшелерін эпидемияға қарсы және санитариялық-гигиеналық режимдерді сақтау шараларына, жұқтырудың алдын алуға бағытталған қорғаныш қағидаларына, ағымдық дезинфекция жүргізу қағидаларына санитариялық оқыту.
167-1. Ошақ науқас емдеуден «Емдеу аяқталды», «Айықтырылды», «Қайтыс болды» деп шығарылған кезде және науқас ошақтан шығарылған кезде эпидемиологиялық есептен алып тасталады.
Ескерту. 14-бөлім 167-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
167-2. Байланыста болған адамдар эпидемиологиялық есептен ошақтан алып тасталғаннан кейін жыл бойы бақылауда болады.
Ескерту. 14-бөлім 167-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
168. Туберкулездің ошақтарында ошақтың эпидемиологиялық тобына сәйкес эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізіледі. Ошақтарға ТҚҰ-ның және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының мамандары бірлесіп:
1) бірінші эпидемиологиялық топта тоқсанына кемінде бір рет;
2) екінші эпидемиологиялық топта жарты жылда кемінде бір рет;
3) үшінші эпидемиологиялық топта жылына кемінде бір рет барады.
169. Ошақта оның қауіптілігін азайтатын немесе арттыратын жағдайлар өзгерген кезде туберкулез ошағын бірінші эпидемиологиялық топтан екіншісіне ауыстыруды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының мамандары учаскелік фтизиатрмен бірлесіп жүзеге асырады.
170. Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының мамандары ТҚҰ-да есепте тұрған бактерия бөлетін науқастардың нақты санымен бактерия бөлетін науқастардың санын ай сайын салыстырып тексереді.
171. Туберкулез ошақтарына әр барған нәтижелері эпидемиологиялық тексеру картасына түсіріледі.
172. Ошақтағы эпидемияға қарсы іс-шаралар алғашқы, ағымдық және қорытынды болып бөлінеді.
173. Алғашқы іс-шаралар туберкулезбен ауыратын науқасты оқшаулауды және оны даярланған қызметкердің тікелей бақылауымен емдеуді, ағымдағы дезинфекция жүргізуді және бақылауды, байланыста болған адамдарды анықтауды және оларды ТҚҰ-ға есепке қоя отырып, тексеруді қамтиды.
Ескерту. 173-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
174. Алғашқы үш күн ішінде науқасты есепке алғаннан кейін бактерия бөлуші ретінде, эпидемиологиялық тексеру картасын толтырған кезде ошаққа алғашқы эпидемиологиялық тексеру жүргізеді.
175. Ошақты алғашқы тексерген кезде науқастың және оның отбасы мүшелерінің паспорт деректерін, науқастың жұмыс орны мен сипатын, оларды есепке қою үшін байланыста болған адамдардың тізімін нақтылайды. Егер бактерия бөлетін адам соңғы 4 айда басқа жерде тұрған болса, байланыста болған адамдардың тізімі сол мекенжайдағы адамдарды есепке ала отырып нақтыланады.
Ескерту. 175-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
175-1. Халықтың декреттелген топтарының арасында туберкулездің активті түрімен ауыратын науқастардың тіркелуінің әрбір жағдайында дәрігер-эпидемиолог осы ұйымның фтизиаторымен және медицина қызметкерімен және оның басшысымен бірлесіп акті жасай отырып, науқастың жұмыс (оқу) орны бойынша эпидемиологиялық тексеру жүргізеді. Қажет болғанда мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының басқа да мамандары тартылады.
Ескерту. 14-бөлім 175-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
176. БМСК және ТҚҰ желісінің медицина қызметкерлері науқасты және отбасы мүшелерін жұқтырудың алдын алуға бағытталған сақтау шараларына оқытады.
177. Ошақты тексергеннен кейін оның сауықтыру жоспарын құрады, ол:
1) науқасты уақтылы оқшаулауды және бақылап емдеуді;
2) көрсеткіштер бойынша балалар мен жасөспірімдерге химиялық-профилактика жүргізуді;
3) санитариялық-гигиеналық тұру жағдайын жақсартуды;
4) байланыста болған адамдарды тексеруді;
5) науқастар мен байланыста болған ересектерді эпидемияға қарсы және санитариялық-гигиеналық режимді сақтау қағидасына, алдымен бөлмелерді желдету, ағымдық дезинфекциялау жүргізуге оқытуды;
6) бактерия бөлетін адамды және оның отбасы мүшелерін әлеуметтік, психологиялық және ақпараттық қолдауды;
7) қанағаттанғысыз санитариялық-гигиеналық жағдайдағы ошақтар және ошақты сауықтыру үшін қажет етілетін әлеуметтік және материалдық көмек көрсету қажеттілігі туралы жергілікті атқарушы билік органдарына хабарлауды қамтиды.
Ескерту. 177-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
178. Науқасқа "Туберкулезге қарсы ұйым контингентінің диспансерлік картасы" деген медициналық карта толтырады.
179. Туберкулезге қарсы ұйымы немесе кабинеттері жоқ селолық жерлерде ошақта БМСК медицина қызметкерлері жұмыс жүргізеді.
180. БМСК желісінде ұйымдастыру-консультативтік жұмысты облыстық және аудандық туберкулезге қарсы ұйымдардың мамандары тоқсан сайын жүргізеді.
181. Ошақта ағымдық іс-шаралар туберкулезбен ауыратын науқас үйде болғанда жүргізіледі. Бұл іс-шаралар санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық), емдік, ветеринариялық (келісім бойынша) іс-шараларды жүйелі жоспарлы жүргізуді қамтиды.
182. Ошақта мыналар жүргізіледі:
1) ағымдағы дезинфекция; балаларды, оның ішінде жаңа туған нәрестелерді және АИТВ-инфекциясын жұқтырған адамдарды оқшаулау;
2) байланыста болғандарды тексеру;
3) науқасты және оның отбасы мүшелерін гигиеналық тәрбиелеу;
4) санитариялық-гигиеналық тұру жағдайын жақсарту;
5) науқасты амбулаториялық емдеуді және байланыста болған адамдарға химиялық профилактика жүргізу сапасын бақылау.
Ескерту. 182-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
183. Ошақтағы сауықтыру жұмысын ТҚҰ-ның мейірбикесі учаскелік дәрігер фтизиатрдың жетекшілігімен жүргізеді.
184. Байланыста болған адамдар туберкулезге қарсы ұйымдарда мерзімдік тексеруден өтеді. Мейірбике отбасылық және басқа байланыста болған адамдарға және алдымен балаларға, жасөспірімдерге және жүкті әйелдерге, сондай-ақ туберкулезбен ауырған ауыл шаруашылығы малдарымен байланыста болған адамдарға тексеру жұмыстарын жүргізеді.
185. Туберкулез инфекциясы ошағында эпидемияға қарсы қорытынды іс-шаралар ошақты эпидемиологиялық есептен алып тастауды көздейді.
Ескерту. 185-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
186. Ошақтарға барған кезде медицина қызметкерлері жұқтыру мүмкіндігіне қарсы сақтандыру шараларын сақтайды (бара-бар сүзгісі бар тығыз жанасатын респиратор, медициналық халат киеді және жеке гигиенаны сақтайды).
Ескерту. 186-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
187. Науқас туралы хабар алғаннан кейін жеті күннен кешіктірмей, фтизиатр мен эпидемиолог мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының мамандарын тарта отырып, жұмыс (оқу) орнына эпидемиологиялық тексеру жүргізеді. Байланыста болған адамдардың ортасын және ошақ шекарасын дәрігер-эпидемиолог айқындайды.
188. Жұмыс (оқу) орны бойынша байланыста болған адамдарға бактерия бөлетін адаммен байланыста болған жұмысшылар, қызметшілер және оқушылар жатады. Барлық байланыста болған адамдарды жұмыс (оқу) орнының орналасуы бойынша МСАК ұйымдарында тексереді.
Ескерту. 188-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
188-1. Тексеру кезінде жұмыс істеушілердің, балалардың және жасөспірімдер құрамының тізімі, алдыңғы және ағымдағы жылдардағы флюорографиялық тексерілу күні нәтижелері нақтыланады, ошақ шегі анықталады және эпидемияға қарсы және профилактикалық іс-шаралар жоспары әзірленеді.
Ескерту. 14-бөлім 188-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
189. Флюорографиялық тексерілудің алдыңғы тексеру сәтінен бастап 6 ай өткен байланыста болған адамдарды флюорографиялық тексеру және балаларға туберкулин сынамасын қою міндетті түрде эпидкөрсеткіш бойынша жүргізілуі тиіс. Фтизиатр эпидкөрсеткіштер бойынша химиялық-профилактикалық емдеу тағайындауы тиіс, бақылау емдеуі үшін ем-шара парағы және препараттар кәсіпорынның немесе ұйымның медициналық пунктіне ТҚҰ-на берілуі тиіс. Химиялық профилактиканы ұйымдардың, медициналық ұйымдар мен білім беру ұйымдарының медициналық пункттерінің медицина қызметкерлері жүзеге асырады.
Ескерту. 189-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
190. Балалар ұйымдарында эпидемиологиялық тексеру осы ұйымның медициналық қызметкері мен оның басшысының қатысуымен дәрігер-эпидемиолог және фтизиатр туберкулездің активті формасымен ауыратын науқастардың тіркелген әрбір жағдайына жүргізіледі.
191. Тексеру кезінде жұмыскерлердің, балалар мен жасөспірімдердің тізім құрамын, туберкулинодиагностиканы және өткен және ағымдағы жылдың флюорографиялық тексеру күні мен нәтижелерін нақтылайды, ошақ шекарасын айқындайды және эпидемияға қарсы іс-шаралар жоспарын әзірлейді.
192. Барлық байланыста болған адамдар туралы мәліметтерді дәрігер-эпидемиолог тексеру үшін тұрғылықты жері бойынша МСАК ұйымына және ТҚҰ-ға береді.
Ескерту. 192-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
193. Соматикалық, инфекциялық және психоневрологиялық стационарларда емде жатқан науқаста туберкулездің активті формасының диагнозы қойылғанда, эпидемияға қарсы іс-шаралардың алғашқы кешенін осы ұйымның персоналы жүзеге асырады.

15. Туберкулез ошақтарындағы дезинфекциялауға
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

194. Туберкулез ошақтарында ағымдағы дезинфекциялау үй-жайды тиімді желдету арқылы (жылдың жылы мезгілінде үй-жайларды тұрақты желдету және жылдың салқын мезгілінде әр сағат сайын 5-10 минут желдету) жүргізіледі. Іс-шараларда «Бактерия бөлетін туберкулез» диагнозы қойылған және науқасты есепке алған сәттен бастап санитариялық-гигиеналық, эпидемияға қарсы және дезинфекциялау режимдерін сақтау көзделеді.
Ескерту. 194-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
195. Ошақта жүргізілетін іс-шаралардың мониторингін және ағымдық дезинфекцияны ТҚҰ-ның мамандары жүзеге асырады, олар науқасқа тығыз жабылатын қақпағымен (кемінде 2) түкіргішті және дезинфекциялау құралдарын пайдалануға береді. ТҚҰ жоқ елді мекендерде дезинфекциялау құралдарын БМСК ұйымы береді.
Науқастың амбулаториялық картасына учаскелік дәрігер ағымдық дезинфекциялау жүргізу және аяқтау күнін белгілейді. Ағымдық дезинфекциялау жүргізуді науқасқа немесе отбасының бір мүшесіне (балалар мен жасөспірімдерден басқа) тапсырады.
196. Учаскелік фтизиатр науқасты санитариялық-гигиеналық тәртіп қағидаларына оқытады: маскаларды қолдану, қақырықты түкіргішке түкіру және ағымдық дезинфекциялау жүргізу.
197. ТҚҰ-ның басшысы уақтылы және сапалы ағымдық дезинфекциялауды қамтамасыз етеді.
198. Механикалық іске қосылатын сыртқа тарату желдеткіші болмаған жағдайда, ТҚҰ-ның барлық үй-жайлары тұрақты: жылдың жылы мезгілінде тұрақты және жылдың салқын мезгілінде әр сағат сайын 5-10 минуттан желдетіледі.
Ескерту. 198-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
199. Науқас стационарда болған кезде, оның сыртқы киімін арнайы үй-жайда сақтайды. Оны науқас күндіз таза ауаға шыққан кезде пайдаланады.
200. Науқас ауруханадан шыққаннан кейін төсек жабдықтары (стационарға тиесілі жастықтар, матрац, көрпе) дезинфекциялау камерасында залалсыздандырылады.
201. Үй-жайлар және күнделікті қолданылатын заттар күн сайын ылғалдап тазартылуға жатады.
202. Түкіргіштерді жинау, залалсыздандыру және беру арнайы бөлінген үй-жайда жеке қорғаныш құралдарын қолдана отырып, даярлықтан өткен персонал жүзеге асырады.
203. Пайдаланылған асхана ыдыстарын буфеттегі таңбаланған үстелде қолғаппен жинайды, ондағы тамақ қалдықтарын тазалап, алдын ала жумай, бөлек ыдыста залалсыздандырады, сосын жуады және кептіргіш шкафта немесе бөлек үстелде кептіреді.
Ыдыс-аяқтарды ауа стерилизаторында зарарсыздандырады. Пайдаланылған ыдыс-аяқты жинағаннан кейін үстелді дезинфекциялау ерітіндісіне малынған шүберекпен сүртеді.
204. Тамақ қалдықтарын ыдысқа (шелекке, бакқа) жинайды, 5-ке 1 қатынасындағы құрғақ дезинфекциялау құралын себеді. Зарарсыздандырудың термикалық әдісі кезінде (бу қайнатқыш қазанда қайнату) тамақты мал жеміне қолдануға болады.
205. Лас киім-кешекті сұрыптау қабырғаларына 1,5 метр биіктікте кафель қойылған және механикалық сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған бөлмеде арнайы киімде, респираторларда, қолғаппен, резеңке аяқ киіммен жүргізіледі.
206. Киімді клеҰнка қапта жинайды, кір жуатын орынға жібереді. Бөлек кір жуатын орын болмағанда, кір жуатын жерге жіберер алдында алдын ала зарарсыздандырады және белгіленген күнде жеке машинаға жуады.
207. Стационарлық науқасқа ауыр жағдайларды қоспағанда, бактерия бөлетін адамдардың кіруіне жол берілмейді. Бұл ретте келушілер жеке қорғаныш құралдарын (респиратор, халат) пайдалануы тиіс. Науқастар медицина персоналының рұқсатымен ғана стационар аумағынан шығарылады.
Ескерту. 207-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
208. Туберкулезге қарсы ұйымдарда қорытынды дезинфекциялау қайта бейіндеу, көшу, реконструкциялау, жөндеу жағдайларының барлығында дезинфекциялау құралдарының бірімен, сондай-ақ жылына 1 рет профилактикалық мақсатта жүргізіледі.
Ескерту. 208-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
209. Ошақтардағы қорытынды дезинфекциялауды дезинфекция станциясының, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарының дезинфекция бөлімінің (бөлімшесінің) қызметкерлері туберкулезге қарсы диспансерден өтінім алған кезден бастап алты (қала) немесе он екі сағат (ауыл) ішінде жүргізеді.
210. Қорытынды дезинфекциялауды науқастың ошақтан шығу және үйде қайтыс болу жағдайларының барлығында; көшіп кеткеннен кейін мекенжайын ауыстырғанда (пәтерді немесе бөлмені заттарымен өңдеу) жүргізіледі.

16. Туберкулездің таралуының алдын алу саласында мемлекеттік
санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

211. Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары:
1) туберкулезге қарсы қызметпен бірлесе отырып, туберкулезге қарсы күрес бойынша өңірлік бағдарламалар дайындауды;
2) туберкулезге қарсы егілген егулер мен контингенттер туралы мемлекеттік есепке алуды және есептілікті;
3) егулерді және туберкулин сынамаларын жоспарлауда, БЦЖ вакцинасы мен туберкулин қажеттілігін анықтауда денсаулық сақтау ұйымдарына әдістемелік және консультативтік көмек көрсетуді;
4) БЦЖ вакцинасы мен туберкулинді тасымалдауды, сақтауды және есепке алуды қадағалауды;
5) профилактикалық медициналық тексерудің уақтылы жүргізілуін, бациллярлық науқастардың уақтылы емдеуге жатқызылуын, туберкулез ошақтарында эпидтопқа сәйкес эпидемияға қарсы іс-шаралардың жүргізілуін, ТБҰ-да санитариялық-эпидемияға қарсы режимнің сақталуын бақылауды;
6) туберкулезге қарсы ұйымдармен бірлесе отырып, туберкулезді анықтау және емдеу мақсатында туберкулездің жұқпалы формаларымен ауыратын, тексерілуден әдейі жалтаратын және санитариялық-эпидемияға қарсы режимді бірнеше рет бұзған науқастарды емге жатқызуға сотқа құжаттар жіберу туралы ұсыныстар дайындауды;
7) туберкулез бойынша қолайсыз шаруашылықтағы малдарға қарауға адамдарға рұқсат беру қағидаларының сақталуын, мал өсірушілерге профилактикалық емдеу жүргізілуі және мал шаруашылығы қызметкерлері еңбегінің қорғалуын, шаруашылықтарда және фермаларда міндетті профилактикалық іс-шаралардың орындалуын бақылауды;
8) туберкулезге қарсы күрес саласындағы басқа мемлекеттік органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимылды;
9) туберкулезге қарсы және емдеу-профилактикалық ұйымдардың мамандарымен бірлесіп, медициналық қызметкерлерді БЦЖ вакцинасымен және туберкулинмен жұмыс істеу бойынша, туберкулезге қарсы профилактикалық егулерді және туберкулиндік диагностиканы жүргізу бойынша, кейіннен аттестаттау жүргізу арқылы инфекциялық бақылау шараларын сақтау бойынша даярлауды;
10) есепті жылы алғашқы рет анықталған туберкулезбен ауыратын науқастарды н № 089/е хабарламасы негізінде және н № 058/е шұғыл хабарламасы негізінде бактерия бөлетін науқастарды есепке алуды;
11) туберкулезге қарсы және емдеу-профилактикалық ұйымдардың мамандарымен және Салауатты өмір салтын қалыптастыру проблемалары орталығымен бірлесіп тұрғындар арасында туберкулездің алдын алу шаралары туралы санитариялық-түсіндіру жұмысын;
12) декреттелген контингент арасында туберкулезді микроскопия, флюорография және туберкулин сынамасы әдісі арқылы анықтауды ұйымдастыруға бақылауды;
13) туберкулезге қарсы және емдеу-профилактикалық ұйымдардың мамандарымен бірлесіп амбулаториялық емдеудегі туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеуге бақылауды жүргізеді, «Айықтырылды» немесе «Емдеу аяқталды» деген нәтижеге дейін БК+ туберкулез ошақтарында іс-шаралар жүргізілуіне мониторинг жүзеге асырылады;
14) типі, инфекциялық мәртебесі және көптеген дәріге төзімділігінің болуы бойынша туберкулезбен ауыратын науқастарды жеке емдеуге жатқызуға бақылауды жүргізеді.
Ескерту. 211-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

17. Ауруханаішілік инфекциялық аурулардың алдын
алу жөніндегі санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

212. Ауруханішілік инфекциялық аурулардың (бұдан әрі – АІИА) алдын алу жөніндегі іс-шараларды тиімді ұйымдастыру және жүргізу үшін әрбір медициналық ұйымда инфекциялық бақылау бағдарламасы әзірленеді, ол:
1) ауруханаішілік инфекцияларды есепке алу мен тіркеуді;
2) АІИА-мен сырқаттанушылықты талдауды, тәуекел факторларын анықтауды, АІИА-ның белең алуын тексеруді, оларды таратпау бойынша шаралар қабылдауды;
3) микробиологиялық мониторингті ұйымдастыруды және жүргізуді;
4) антибиотикалық-профилактикалық және антибиотикалық-терапия тәсілдерін әзірлеуді;
5) кәсіптік аурулардың алдын алу жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруды;
6) инфекциялық бақылау мәселелері бойынша персоналды оқытуды;
7) санитариялық-эпидемияға қарсы режимді ұйымдастыруды және бақылауды;
8) медициналық қалдықтарды жинауды, зарарсыздандыруды, уақытша сақтауды, тасымалдауды және кәдеге жаратуды ұйымдастыруды көздейді.
213. Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылау денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.
214. Инфекциялық емес бейіндегі медициналық ұйымдарда пациентте айналасына эпидемиологиялық қауіп төндіретін инфекциялық ауру анықталған кезде ол изоляторға ауыстырылады. Изолятор болмаған кезде инфекциялық аурулармен ауыратын пациенттер тиісті инфекциялық ауруханаларға ауыстырылуы тиіс.
215. Эпидемиялық көрсеткіштері бойынша жабылатын стационарды ашу тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісім бойынша жүргізіледі.
216. Терінің және сілемейлі қабықтардың тұтастығының бұзылуымен байланысты барлық медициналық манипуляциялар бір рет пайдаланылатын қолғаптармен жүргізіледі.
217. Медициналық персонал әрбір медициналық манипуляцияның алдында қолдарын өңдеуі тиіс.

18. Вирустық гепатиттердің алдын алу бойынша
санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

218. Вирустық гепатиттермен ауыратын адамдарды немесе күдіктілерді анықтауды амбулаториялық қабылдаулар, стационарға жатқызу, үйге келу кезінде, медициналық тексеріп-қараулар, диспансерлеу және басқа да медициналық ұйымдарға бару кезінде меншік нысанына қарамастан медициналық ұйымдардың медицина қызметкерлері жүргізеді.
219. Вирустық гепатиттермен ауыратын науқастарды диагностикалау, емдеуге жатқызу және диспансерлеу осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
Ескерту. 219-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
220. Вирустық гепатиттер тіркелген кезде мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының мамандары вирустық гепатиттермен ауырған науқастар ошақтарына эпидемиологиялық зерттеп-қарау және В мен С жіті вирустық гепатиттерінің, С созылмалы вирустық гепатитінің және алғаш анықталған В созылмалы вирустық гепатитінің әр жағдайына эпидемиологиялық тексеру, берілу жолдарына анықтау және медициналық және басқа да ұйымдарда жұқтырудың тәуекел факторларына бағалау жүргізеді.
221. Вирустық гепатиттермен анықталған науқастар медициналық ұйымдарға зерттеліп-қарауға және емделуге жіберіледі.
Медициналық ұйымдарда вирустық гепатиттермен ауыратын науқастарды тексеру және емдеу денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен жүргізіледі.
222. Вирустық гепатиттер ошақтарында дезинфекциялау іс-шаралары жүргізіледі.

19. Энтералдық берілу механизмі бар А және Е вирустық
гепатиттері кезіндегі санитариялық-эпидемияға қарсы
(профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

223. Энтералдық берілу механизмі бар А және Е вирустық гепатиттері (бұдан әрі – АВГ және ЕВГ) кезіндегі санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шаралар мыналарды қамтиды:
1) қоғамдық тамақтандыру объектілерінде, санитариялық тораптарда, сынып бөлмелерінде және рекреацияларда жүргізу техникалық персоналға жүктелген күнделікті ағымдық жинау кезінде санитариялық-гигиеналық талаптарды сақтауды қамтамасыз ету;
2) бастауыш, негізгі орта білім беру ұйымдарындағы оқушыларды мектептің үй-жайларын жинауға тартуға жол бермеу.
224. АВГ-нің өзіндік профилактикасы – вакцинациялау.
225. ЕВГ-нің өзіндік профилактикасы жоқ.
226. АВГ-ға қарсы вакцинациялауға жататын контингенттер мыналар:
1) екі жастағы балалар;
2) АВГ ошағында байланыста болған күннен бастап алғашқы екі аптаны қоса алғанда, он төрт жасқа дейінгі байланыста болған адамдар;
3) 14 жасқа дейінгі балалар, В және С созылмалы вирустық гепатиттерімен ауыратын ремиссия кезеңіндегі науқастар.
227. Вакцинация алты ай аралықпен екі рет жүргізіледі. Вакцинаны енгізуге жанама әсерлер тән емес. АВГ-ге қарсы вакцинаны бөлек енгізген жағдайда басқа вакциналармен бір уақытта енгізуге болады.
228. АВГ және ЕВГ-мен ауыратын науқастар ошақтарындағы іс-шаралар:
1) науқаспен байланыста болған адамдар онымен қарым-қатынасты үзгеннен кейін отыз бес күн бойы апта сайын дәрігердің қарауымен (сауалнама, тері мен шырыштыларды тексеріп-қарау, қызу өлшеу, бауырды қолмен зерттеу) медициналық бақылауға жатады;
2) бақылау кезеңінде жаңадан балалар қабылдауға және байланыста болған балаларды басқа топтарға, палаталарға немесе мекемелерге ауыстыруға жол берілмейді, ауру жағдайы тіркелген сынып үшін кабинетте оқыту жүйесі тоқтатылады. Сырқаттанушылық өршіген кезде соңғы жағдай тіркелген күннен бастап инкубациялық мезгілде барлық бастауыш және негізгі білім беру ұйымы бойынша кабинетте оқыту жүйесі тоқтатылады;
3) науқаспен байланыста болған адамдарды клиникалық айғақтар болған жағдайда қанның биохимиялық талдауына зертханалық зерттеп-қарау дәрігердің тағайындауы бойынша жүргізіледі;
4) науқасты ұжымнан оқшаулағаннан кейін балалар бірге тамақтанған, болған және ұйықтаған болса, мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту, жабық типті бастауыш және негізгі орта білім беру ұйымдарында қорытынды дезинфекциялау жүргізіледі.
229. Ошақтық қорытынды дезинфекцияны медициналық қызметтің көрсетілген түріне лицензиясы бар ұйымдар жүргізеді.
230. Ошақтық ағымдық дезинфекцияны:
1) мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту, бастауыш, негізгі орта білім беру ұйымдарының және емдеу-сауықтыру ұйымдарының басшыларының бұйрығымен анықталған адам науқасты оқшаулаған сәттен бастап осы ұйымның медицина қызметкерінің бақылауымен отыз бес күн бойы жүргізеді;
2) дезинфекциялау құралдарымен қамтамасыз ету вирустық гепатит ошағы тіркелген ұйымның әкімшілігіне жүктеледі;
3) ошақтық қорытынды және ағымдық дезинфекциялауды ұйымдастыру және жүргізу ұйымның басшысына жүктеледі.

20. Парентеральдық берілу механизмі бар В, С және
Д вирустық гепатиттері кезінде санитариялық-эпидемияға
қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

231. С вирустық гепатитінің (бұдан әрі – СВГ) спецификалық профилактикасы жоқ.
232. В және Д вирустық гепатиттерінің (бұдан әрі – ВВГ және ДВГ) өзіндік профилактикасы – вакцинациялау. ВВГ-ге қарсы вакцинациялаудың басты мақсаты созылмалы гепатиттерді қоса алғанда В және Д гепатиттерінің барлық түрлерінің алдын алу.
233. ВВГ-ге қарсы моноваленттік вакцина құтыларда сұйық түрінде, бір дозалы немесе бірнеше дозалы қаптамада шығарылады. ВВГ-ге қарсы моноваленттік вакцина тек ВВГ-ден ғана қорғайды. ВВГ-ге қарсы вакцина басқа да бірнеше ауруларға (ВВГ, көкжөтел, дифтерия, сіреспе, гемофильдік инфекция) қарсы қорғанышты дереу қамтамасыз ететін құрама вакциналардың (адсорбцияланған көкжөтелге-дифтерияға-сіреспеге қарсы вакцинамен және/немесе гемофильдік инфекцияға қарсы вакцинамен бірге) құрамында шығарылады.
234. Туылған кезде алғашқы доза ретінде ВВГ-ге қарсы моноваленттік вакцина қолданылады, себебі поливаленттік вакциналарды балаларға туылған кезде енгізуге болмайды.
235. Вакциналық кешен үш дозадан тұрады. Вакцинациялау схемасы мынадай:
1) жаңа туған нәрестелер үшін – 0-2-4 айда (туғаннан кейін он екі сағат ішінде – өмірінің екі айында – өмірінің төрт айында);
2) туылған кезінде вакцинацияланбаған 1 жасқа дейінгі балалар үшін – бірінші мен екінші егулердің арасы екі ай және екінші мен үшіншінің арасы төрт ай аралықпен 0-2-6;
3) туылған кезінде вакцинацияланбаған бір жастан асқан балалар мен ересектер үшін – бірінші мен екінші егулердің арасы бір ай және екінші мен үшіншінің арасы бес ай аралықпен 0-1-6.
236. ВВГ-ге қарсы вакцинаны басқа вакциналармен бір мезгілде бөлек шприцтермен және дененің басқа жерлеріне салған жағдайда енгізуге болады. ВВГ-ге қарсы вакцинаның шығарылған типі мен формасы бойынша бір-бірін толығымен алмастыра алатын жағдайларда, ВВГ-ге қарсы вакцинаның кейінгі дозаларын енгізу үшін әртүрлі өндірушілер шығарған әр типтегі препараттарды пайдалануға жол беріледі.
237. 15 жастан асқан адамдарды вакцинациялау алдын ала ВВГ-ге маркерлік диагностикалаудан кейін жүргізіледі. ВВГ-ге зерттеп-қараудың оң нәтижесі бар адамдар вакцинациялауға жіберілмейді.
238. Вакциналарды енгізуге қарсы көрсетімдер мыналар болып саналады:
1) шала туғандық, туған кездегі салмағы 2000 грамнан кем;
2) препараттың компоненттеріне сезгіштіктің артуымен байланысты алдындағы дозаға күшті аллергиялық әсер (жайылып кеткен бөртпе – есекжем, тыныс алудың ауырлауы, өңеш пен ауыз қуысының ісінуі, гипертензия, шок). Бұл ретте осы вакцинаны одан әрі қолдану тоқтатылады;
3) 38⁰С-тан жоғары температурамен немесе жалпы жай-күйдің айтарлықтай бұзылуларымен білінетін ауырлығы орташа және ауыр науқастар. Вакцинациялауға денсаулық қалыпқа келгеннен кейін екі-төрт аптадан соң рұқсат етіледі;
4) жүктілік;
5) ауыр емес жіті респираторлық вирустық инфекциялар, ішек және басқа да жіті инфекциялық аурулар (сауыққаннан кейін бірден вакцинациялауға рұқсат етіледі).
239. ВВГ-ге қарсы вакцинациялауға жататын контингенттер мыналар:
1) жаңа туған нәрестелер өмірінің алғашқы он екі сағатында перинатальдық берілудің алдын алу мақсатында;
2) жыныстық қатынас және тұрмыстық жолмен берілудің алдын алу үшін ВВГ ошағындағы науқаспен байланыста болған адамдар;
3) меншік нысанына қарамастан медициналық ұйымдардың медицина қызметкерлері (дәрігерлер, орта және кіші медицина персоналы);
4) меншік нысанына қарамастан медициналық бейіндегі барлық жоғары және орта білім беру ұйымдарында оқитын адамдар;
5) қан құю жиілігіне қарамастан қан, оның компоненттері мен препараттарының реципиенттері;
6) алғаш анықталған АИТВ инфекциясын жұқтырғандар;
7) жиілікке қарамастан тіндердің және (немесе) ағзалардың (ағзалардың бөліктерінің) гемодиализі мен трансплантаттауға жататын алғаш анықталған адамдар;
8) онкогематологиялық науқастар, сондай-ақ әлсіз иммундық жауапқа байланысты вакцинаның екі есе дозасы енгізілетін иммундық-супрессиялық препараттарды қабылдайтын науқастар және аяқталған вакцинациялаудан кейін алты айдан соң қосымша ревакцинациялау жүргізіледі.
240. Қан құюды жүргізген денсаулық сақтау ұйымы ұсынған тізімге сәйкес аумақтық емханаларда қан және оның компоненттері мен препараттары реципиенттеріне егулер жүргізіледі.
240-1. Донор қанының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында мынадай адамдар:
1) вирустық гепатиттермен ауырып айыққан және ВВГ және СВГ маркерлеріне оң нәтижелері бар адамдар өмір бойы;
2) ВГ-мен ауыратын науқаспен қарым-қатынаста болған адамдар инкубациялық кезеңде;
3) қан құю және оның компоненттерін алған адамдар бір жыл донорлыққа жіберілмейді.
Ескерту. 20-бөлім 240-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
240-2. ВВГ мен СВГ маркерлеріне оң нәтижелері бар донорларды анықтау мақсатында донорлар әрбір қан тапсыру алдында тексерілуге тиіс.
Ескерту. 20-бөлім 240-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
240-3. Қан қызметі ұйымдары Қазақстанның бүкіл аумағында донорларды донорлыққа жібермеу үшін барлық деңгейде олардағы оң нәтижелер туралы өзара ақпарат алмасуды қамтамасыз етеді.
Ескерту. 20-бөлім 240-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
240-4. Тексерілетін адамдарда, оның ішінде донорларда ВВГ мен СВГ маркерлеріне оң нәтижелер анықталған кезде медицина ұйымдары тексерілетін адамдарда ВВГ мен СВГ маркерлеріне оң нәтижелер туралы ақпаратты диагноз қою үшін тұрғылықты жері бойынша аумақтық денсаулық сақтау ұйымына береді.
Ескерту. 20-бөлім 240-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
240-5. Құрамында НВsАg және anti-НСV бар қан, оның компоненттері және препараттар кәдеге жаратылуға тиіс.
Ескерту. 20-бөлім 240-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

21. Медицина қызметкерлерінде ВВГ, ДВГ және СВГ
жұқтырудың алдын алуға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар

241. Медицина қызметкерлерін гепатит вирустарынан қорғау бойынша іс-шаралардың негізіне барлық пациенттердің биологиялық сұйықтықтарын әлеуетті инфекция жұқтырғандар ретінде қарау принципі жатады. Медициналық ұйымдардың, оның ішінде зертханалардың медицина қызметкерлерінің және денсаулық сақтау саласындағы білім беру ұйымдарында оқитындардың инфекция жұқтыру қаупі бар.
242. Инфекция жұқтыру жолдары мынадай:
1) терінің зақымдалуы (инемен шаншу немесе өткір аспаппен кесу);
2) шырышты қабықтарға немесе зақымдалған теріге биологиялық сұйықтықтардың түсуі;
3) зақымдалмаған терінің тіндермен және биологиялық сұйықтықтармен ұзақ немесе ауданы бойынша көлемді жанасуы.
243. Биологиялық сұйықтықтармен, оның ішінде мыналармен:
1) қанмен;
2) шәуетпен;
3) қынаптық бөлінділермен;
4) синовиялық сұйықтықпен;
5) ми-жұлындық сұйықтықпен;
6) плевралық сұйықтықпен;
7) перитонеалдық сұйықтықпен;
8) перикардтық сұйықтықпен;
9) амниотиялық сұйықтықпен;
10) сілекеймен жұмыс істегенде сақтандыру шаралары сақталады.
244. Сақтық шаралары мынадай:
1) тірі кезінде немесе аутопсияда, кез келген кесіліп алынғандармен (немесе басқа тәсілмен алынып тасталғандармен), адам тіндері мен ағзаларымен (зақымдалмаған теріден басқа);
2) қанмен берілетін инфекцияларды жұқтырған тәжірибелік жануарлардың тіндерімен және ағзаларымен;
3) қанның көрініп тұрған қоспасы бар кез келген сұйықтықтармен;
4) кез келген белгісіз биологиялық сұйықтықпен жұмыс кезінде сақтандыру шаралары сақталады.
245. Мынадай:
1) ластанған инелерді және өткір құралдарды абайламай ұстаудан алынған жарақаттар кезінде;
2) ауыздың, көздің, мұрынның шырышты қабықтарына және зақымдалған теріге (кесілулер, сызаттар, дерматит, безеулер) қанның және басқа да биологиялық сұйықтықтардың түсуі кезінде;
3) биологиялық сұйықтықтармен және олармен ластанған беттермен жұмыс істеу кезінде көз, мұрын, ауыздың шырышты қабықшаларына және зақымдалған теріге тиіп кету кезінде;
4) қан мен басқа да биологиялық сұйықтықтардың жайылуынан, шайқалуы және шашырауы кезінде жұқтыру қаупі артады.
246. Инфекция жұқтырудан қорғану мақсатында мыналар:
1) пайдаланудың барлық уақытында тері жамылғысын, көзді, ауызды және басқа да шырышты қабықтарды биологиялық сұйықтықтармен жанасудан қорғайтын жеке қорғаныш құралдары;
2) жұмыс берушілер қамтамасыз ететін қорғаныш құрылғылары мен қауіпсіз технологиялар пайдаланылады.
247. Медициналық ұйымдарда мыналар қамтамасыз етіледі:
1) биологиялық сұйықтықтармен немесе олармен ластанған беттермен тікелей жұмыс істеу алдында киілетін қолғаптармен. Бір реттік қолғаптарды қайта қолдануды, қолғаптар жасалған латексті бүлдіретін вазелин негізіндегі любриканттарды қолдануды болдырмау;
2) жұқтырылған материалмен жанасу мүмкін болатын барлық жағдайларда халаттарда, хирургиялық қалпақта немесе телпектерде, аяқ киім үстінен киетін бахиллалармен жұмыс істеу;
3) қанның және басқа да биологиялық сұйықтықтардың шашырауы мүмкін болатын манипуляциялар кезінде маскалар, қорғаныш көзілдіріктерін немесе бетті иекке дейін жабатын экранды, немесе қорғаныш көзілдіріктермен, бүйір қалқаншалармен үйлескен маскаларды кию. Қарапайым көзілдіріктер қан арқылы берілетін инфекциядан жеткілікті қорғауды қамтамасыз етпейді;
4) жұмыс берушінің жеке қорғаныш құралдарын тегін беру;
5) жеке қорғаныш құралдарын қолжетімді жерде сақтау.
248. Биологиялық сұйықтықтармен жұмыс істеу кезіндегі сақтандыру шаралары мыналар:
1) биологиялық сұйықтық теріге түскен кезде, қолғапты немесе басқа жеке қорғаныш құралын шешкеннен кейін, дереу қолды сабынды сумен жуып, одан кейін ластанған жерді жуады. Қолды ағынды сумен жуады. Ағынды су жоқ болған жағдайда, қолға арналған антисептикалық ерітінді және бір реттік қағаз орамалдар немесе антисептикалық сулықтар қолдану қажет;
2) инелері бар бір рет қолданылатын шприцтер пайдаланғаннан кейін алдын ала жуылмастан, дезинфекцияланбай, бөлшектелмей және деформацияланбай дереу қауіпсіз кәдеге жарату қорабына (бұдан әрі – ҚКЖҚ) тасталады;
3) көп рет қолданылатын ластанған, кесетін және шаншитын аспаптар кейіннен өңдеу үшін қатты, ылғал өткізбейтін (түбі мен қабырғасы), таңбаланған контейнерлерге бірден салынады;
4) қолданылған құрал-саймандарға арналған ҚКЖҚ және таңбаланған контейнерлер пайдалануға қолайлы жерде орналастырылады, олардың толтырылуына (төрттен үш бөлігіне дейін толтыру) жол берілмейді және тек мұқият жабық күйінде тасымалданады;
5) биологиялық сұйықтықтардың үлгілері тиісті таңбасы бар герметикалық контейнерлерге салынады. Егер үлгілері бар контейнер ластанса немесе зақымдалса, оны басқа контейнердің ішіне салу қажет;
6) биологиялық сұйықтықтармен ластанған жабдықты техникалық қызмет көрсету және тасымалдау алдында дезинфекциялау қажет. Егер дезинфекциялау мүмкін болмаса, онда ластанған элементтер ілеспе қағазда көрсетіледі;
7) ластанған төсек-орынға жанасуды мейлінше азайтып, оны таңбаланған қаптарға немесе контейнерлерге салады, ылғал заттарды ылғалданбайтын қаптар мен контейнерлерде тасымалдайды.
249. Мыналарға:
1) биологиялық сұйықтықтармен жанасу мүмкіндігі бар жұмыс орындарында тамақ ішуге, темекі шегуге, макияж жасауға, контактілі линзаларды шешуге немесе киюге;
2) биологиялық сұйықтықтар мен тіндердің үлгілері сақталатын тоңазытқыштарда немесе басқа да орындарда тамақ және сусындар сақтауға;
3) биологиялық сұйықтықтарды ауызбен тамшуырға соруға;
4) биологиялық сұйықтықтармен ластануы мүмкін шыны сынықтарын қолмен көтеруге;
5) шприцтерден қолданылған инелерді шешуге, майыстыруға, сындыруға, оларға қалпақшаларын кигізуге және ластанған өткір құралдармен осындай әрекет жасауға;
6) көп рет пайдаланылатын түйреуіш және кескіш құралдарға арналған контейнерлерден қолмен бірдеңе алуға, қолмен ашуға, контейнерлерді босатуға жол берілмейді.
250. Жеке қорғаныш құралдарына биологиялық сұйықтықтар түскен жағдайда, оны неғұрлым тезірек шешіп, терінің ластанған орындарын сабынды сумен жуу қажет. Жұмыс орнынан кетер алдында барлық жеке қорғаныш құралдарын шешіп, оларды бұл үшін бөлінген ыдысқа салу қажет. Пайдаланылған жеке қорғаныш құралдарын тазалауды, жууды, жөндеуді, ауыстыруды және жоюды жұмыс беруші қамтамасыз етеді.
251. Медициналық ұйымдардың басшылары медицина персоналын ВВГ, ДВГ және СВГ кәсіптік жұқтырудың алдын алу бойынша оқытуды қамтамасыз етеді.
252. Медициналық ұйымдардың персоналы (медициналық та, медициналық емес те) қауіпсіздік техникасы бойынша жұмысқа кірер алдында және жыл сайын нұсқаулықтан өтеді.
253. Науқастарды емдеу кезінде кез келген қажетсіз инвазивтік араласуды болдырмау қажет.
254. Медициналық ұйымдар қажетті жабдықпен және шығыс материалдарымен (оның ішінде бір реттік қолғаптармен, катетерлермен, инелермен және инфузияға арналған жүйелермен, дезинфектанттармен, контейнерлермен, ҚКЖҚ-мен) жеткілікті мөлшерде және ассортиментте қамтамасыз етіледі.
255. Медициналық ұйымдар медициналық қалдықтарды кәдеге жарату бойынша жоспарларды, персоналдың нұсқаулықтан өту тәртібі мен бақылау тәртібін әзірлейді және бекітеді.
256. Ауруды анықтау, емдеуді ұйымдастыру, ВВГ және СВГ маркерлеріне оң нәтижесі бар адамдар үшін еңбек режимін айқындау мақсатында жұмысқа кірер алдында және алты айда бір рет ВВГ және СВГ маркерлеріне мыналар зерттеліп-қарауға жатады:
1) қан қызметі ұйымдарының медицина қызметкерлері;
2) гемодиализбен айналысатын медицина қызметкерлері;
3) хирургиялық, стоматологиялық, гинекологиялық, акушерлік, гематологиялық бейінді медицина қызметкерлері, сондай-ақ клиникалық, иммунологиялық, вирусологиялық, бактериологиялық, паразитологиялық зертханалардың медицина қызметкерлері.
257. Хирургиялық, стоматологиялық, гинекологиялық, акушерлік, гематологиялық бейінді және гемодиализбен айналысатын медицина қызметкерлері ВВГ және СВГ маркерлеріне оң нәтижесі болғанда диагнозы нақтылағанға дейін жұмысқа жіберілмейді.
258. Медицина қызметкерлерінің ВВГ және СВГ маркерлеріне оң нәтижесі болғанда қан және оның препараттарын дайындау үдерііне жіберілмейді.
259. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
260. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

22. ВВГ, ДВГ және СВГ кезінде дезинфекциялауды
ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

261. Бір рет қолданылатын медициналық құрал-саймандар алдын ала дезинфекцияланбай және бөлшектелмей жойылады (өртеледі, қиратылады).
262. Көп рет қолданылатын медициналық мақсаттағы бұйымдар пайдаланылғаннан кейін дезинфекцияланады, стерильдеу алдында тазартылады, кептіріледі, оралады және стерильденеді.
263. Құрал-сайманды дезинфекциялау оны пайдаланған жерде дезинфекциялық ерітіндіге батыру немесе ультрадыбыстық және басқа да жуу машиналарына салу жолымен жүргізіледі.
264. Қуысы бар медициналық бұйымдарды дезинфекциялау үшін екі сыйымдылық пайдаланылады. Бірінші сыйымдылықта құрал-сайман қанның, шырыштың, дәрілік препараттардың қалдықтарынан жуылады, сосын экспозиция үшін екінші сыйымдылыққа батырылады. Бөлінетін бөлшектер бөлінген күйінде өңделеді.
265. Дезинфекциялық ерітінділер ластануына, түсінің өзгеруіне немесе тұнбаның пайда болуына қарай ауыстырылады.
266. Биологиялық сұйықтыққа қатысты бекіту әсері бар дезинфекциялық ерітіндіні пайдаланған кезде құрал-сайман алдын ала бөлек суы бар сыйымдылықта жуылады, кейіннен ол залалсыздандырылады.
267. Жуатын ерітінді егер ерітіндінің түсі өзгермесе, дайындалған сәтінен бастап тәулік бойы пайдаланылады. Стерильдеу алдында өңдеудің сапасы қан мен синтетикалық жуу заттарының сілтілі компоненттерінің қалдық мөлшеріне, сондай-ақ аспаптағы майлы дәрілік заттардың қалдықтарына оң сынаманың жоқ болуымен бағаланады.
268. Құрал-сайманды стерильдеу алдында тазалау және стерильдеу медициналық ұйымның әр бөлімшесіндегі арнайы бөлінген жерде немесе орталық стерильдеу бөлімшесінде жүргізіледі. Дезинфекциялық құралдың құрамында жуу компоненті болған жағдайда стерильдеу алдында өңдеу жүргізілмейді.

23. Жіті респираторлық вирустық инфекциялар, тұмау
және олардың асқынулары (пневмониялар) кезінде
санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды
ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

Ескерту. Қағида 23-бөліммен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

269. Халықтың ЖРВИ (ТТА, АЖРИ), тұмау және олардың асқынуларымен (пневмониялар) сырқаттанушылығын мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық бақылау жыл бойы мониторинг түрінде жүзеге асырылады және санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шаралар жүргізуді қамтиды.
270. ЖРВИ, тұмау және олардың асқынуларын (пневмониялар) эпидемиологиялық қадағалаудың әдеттегі жүйесі кезінде санитариялық-эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шаралар 1 қазаннан бастап 1 желтоқсан аралығындағы эпидемия алдындағы кезеңдерге және 1 желтоқсаннан бастап 30 сәуір аралығындағы эпидемиялық маусымға бөлінеді.
271. Тұмау, ЖРВИ, ТТА және АЖРИ-ды шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жыл бойы жүргізіледі, оның мақсаты амбулаториялық және стационарлық науқастардың тұмаумен сырқаттанушылығына мониторинг жүргізу, халық арасында айналымдағы вирустардың типтерін ерте түсіндіру және тұмау вирусының жаңа, өзгерген түрлерін анықтау болып табылады.
272. Эпидемия алдындағы кезеңде мынадай іс-шараларды жүргізу қамтамасыз етіледі:
1) денсаулық сақтау басқармалары, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдары және өзге де мүдделі мемлекеттік органдар басшыларының ЖРВИ-ге және тұмауға қарсы күрес жөніндегі ведомствоаралық жедел кешенді іс-шаралар жоспарларын әзірлеуі;
2) төсек қорының қажетті көлемін, негізгі тұмауға қарсы препараттар мен құралдардың (вирусқа қарсы препараттар, оксолин майы, қызуды төмендететін құралдар, иммундық модульдеуші дәрі-дәрмектер, витаминдер мен минералдар), қарқынды терапия көрсетуге арналған жабдықтың және құралдардың, дезинфекциялау препараттарының, жеке қорғаныш құралдарының резервін құруды көздей отырып, медициналық ұйымдардың эпидемиялық маусымда сырқаттанушылықтың көтерілуі кезінде ЖРВИ және тұмаумен ауыратын адамдарды қабылдауға дайындығы;
3) меншік нысанына қарамастан денсаулық сақтау ұйымдарындағы вирусқа қарсы препараттар мен құралдардың резерві мынадай есеппен құралады:
МСАК ұйымдарында кемінде 10 науқасқа;
стационарларда – кемінде 35 науқасқа;
4) медициналық ұйымдардың, балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім беру объектілерінің, халыққа қызмет көрсету саласының, туристік фирмалардың персоналына, көші-қон полициясының, шекара және кеден қызметтерінің қызметкерлеріне тұмаудың клиникасы, диагностикасы, оны емдеу және алдын алу мәселелері бойынша семинарлар және нұсқамалар өткізу;
5) медицина қызметкерлеріне, денсаулығына байланысты тәуекел тобына жататын 60 жастан асқан адамдарға, медициналық ұйымдарда диспансерлік есепте тұрған балаларға, әлсіз және алты айдан асқан көп ауыратын балаларға, балалар үйлері, сәбилер үйлері балаларын, қарттар үйі контингентін және мүгедектерді, жүктіліктің екінші немесе үшінші триместрінде және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жүкті әйелдерді жыл сайын тұмауға қарсы вакцинациялауды жүргізу.
273. Эпидемиялық кезеңде мынадай іс-шараларды жүргізу қамтамасыз етіледі:
1) ЖРВИ, тұмау және олардың асқынуларын (пневмонияларды), сондай-ақ биоматериалды тұмауға және басқа да ЖРВИ вирустарына зерделей отырып, оларға байланысты өлім-жітім жағдайларын есепке алу;
2) аумақтар, жас ерекшелік, тәуекел топтары бойынша ЖРВИ-мен, тұмаумен сырқаттанушылыққа және олардың асқынуларына (пневмонияларды), сондай-ақ олардан болған өлім-жітімге, тұмауға қарсы вакцинацияланғандар арасында, жүкті әйелдер мен бір жасқа дейінгі балалар арасында ЖРВИ-мен және тұмаумен сырқаттанушылыққа жүйелі түрде мониторинг (1 қазаннан бастап апта сайын, 1 желтоқсаннан бастап күн сайын);
3) халықты жас ерекшелігі, тәуекел топтарының санаттары бойынша тұмауға қарсы иммундауға мониторинг;
4) медициналық ұйымдар ЖРВИ, тұмаумен сырқаттанушылық және олардың асқынулары (пневмониялар), сондай-ақ олардан болған өлім-жітім жағдайлары туралы ақпаратты аумақтық мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарына береді;
5) тұмауға қарсы иммундау, ЖРВИ және тұмау, ТТА және АЖРИ бойынша күнделікті және апталық есептілік нысанын денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекітеді;
6) жергілікті атқарушы органдарға ЖРВИ-мен, тұмаумен сырқаттанушылық және олардың асқынулары (пневмониялар) мен олардан болған өлім-жітім, өңірдегі айналымдағы вирус типтерінің белсенділігі және тұмау мен басқа да ЖРВИ-дің алдын алу және оған қарсы күресудің қажетті шаралары туралы ақпарат жүйелі түрде беріліп отырады;
7) тұмау мен басқа да ЖРВИ-дің алдын алу және оған қарсы күрес шаралары туралы тұрғындар арасында санитариялық-ағарту жұмысын жүргізу;
8) медициналық ұйымдарда (МСАК мен стационарлар), балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім беру ұйымдарында эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шаралар осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
274. ЖРВИ-мен, тұмаумен сырқаттанушылықтың апталық бақылау деңгейі немесе сырқаттанушылық көрсеткіштері өткен аптамен салыстырғанда 1,5 немесе одан да көп есеге артқан кезде аумақтарда «Қазақстан Республикасының аумағында шектеу іс-шараларын, оның ішінде карантинді, сондай-ақ халық тұрмысының және кәсіпкерлік және (немесе) өзге де қызметті жүргізудің ерекше шарттары мен режимдерін жүзеге асыру ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2270 қаулысына сәйкес шектеу іс-шаралары енгізіледі.
275. ЖРВИ-мен, тұмаумен ауыратын науқастарды емдеуге жатқызу клиникалық және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.
276. Емдеуге жатқызу үшін клиникалық көрсеткіштер:
1) 14 жасқа дейінгі балаларда, 65 жастан асқан адамдар мен жүктіліктің кез келген мерзіміндегі жүкті әйелдерде аурудың өтуі орташа ауыр және ауыр, асқынған түрлерімен өтетін ЖРВИ және тұмау;
2) орташа ауыр және ауыр өтетін ЖРВИ және тұмау белгілері, жүрек-қан тамыр, өкпе, бөліп шығару, эндокриндік жүйе тарапынан қоса жүретін созылмалы аурулары мен гематологиялық патологиясы бар науқастар.
277. Науқастарды емдеуге жатқызу үшін эпидемиологиялық көрсеткіштер олардың сәбилер үйлерінде, балалар үйлерінде, интернаттарда, мүгедектер үйлерінде, жатақханаларда, казармаларда тұруы болып табылады.
278. Зертханалық зерттеулер үшін биоматериалдарды алуды, сақтауды және жеткізуді халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен оқытылған медициналық ұйымның медицина қызметкері қамтамасыз етеді.
279. Тұмаудың және басқа да жіті респираторлық вирустық инфекциялардың зертханалық диагностикасы денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүргізіледі. ЖРВИ-мен (ТТА, АЖРИ), тұмаумен және олардың асқынуларымен (пневмониялар) ауыратын науқастардан алынған материалды зерттеуді санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің аумақтық вирусологиялық зертханалары жүргізеді.
280. Эпидемиологиялық қадағалаудың әдеттегі жүйесі кезінде зертханалық зерттеу үшін биоматериал алуды ЖРВИ-мен және тұмаумен сырқаттанушылықтың эпидемия алдындағы және эпидемиялық маусымдарында ай сайын клиникасы айқын ЖРВИ-мен, тұмаумен ауыратын кемінде 10 науқастан әр медициналық ұйымның жауапты медицина қызметкері жүргізеді; шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүйесінде осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
281. ТТА және АЖРИ шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүйесі кезінде шолғыншы орталықтардың тізбесін, олардың жұмыс кестесі мен ШЭҚ шегінде жұмысты ұйымдастыруға жауапты адамның функционалдық мiндеттерiн шолғыншы өңірлердің денсаулық сақтау басқармалары мен мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті департаменттерінің (МСЭҚКД) басшылары айқындайды және бекітеді.
282. Осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес ТТА жағдайларын ШЭҚ кезінде үлгілер алуды шолғыншы орталықтар айына кемінде бір рет; АЖРИ – стационарлардың қабылдау бөлімдерінде іріктеудің репрезентативті қағидатын қамтамасыз ете отырып жүргізеді.

"Инфекциялық аурулардың алдын алу
бойынша санитариялық-эпидемияға
қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
1-қосымша

Ескерту. 1-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Вирустық гепатиттерді сыныптау, вирустық гепатиттермен
ауыратын науқастарды емдеуге жатқызу және диспансерлеу

Жіті вирустық гепатиттерді сыныптау

1. Берілу механизмі бойынша вирустық гепатиттер мыналарға бөлінеді:
1) энтеральдық берілу механизмі бар вирустық гепатиттер:
- А жіті вирустық гепатиті;
- Е жіті вирустық гепатиті.
2) парентеральдық берілу механизмі бар вирустық гепатиттер:
- В жіті вирустық гепатиті;
- Д жіті вирустық гепатиті;
- С жіті вирустық гепатиті.
3) этиологиясы анықталмаған вирустық гепатиттер.
2. Жіті вирустық гепатиттердің (бұдан әрі – ЖВГ) түрлері:
1) субклиникалық – аурудың клиникалық белгілері жоқ, науқастардың қанында аланинаминотрансферазаның (бұдан әрі – АЛТ) көп болуымен вирустардың өзіндік маркерлері анықталады;
2) инаппаранттық – клиникалық-биохимиялық белгілердің толық болмауымен өтеді, бірақ адам организмінде иммунологиялық, функциялық және морфологиялық өзгерістер байқалады. Вирустардың өзіндік маркерлері анықталады;
3) манифестік – жіті вирустық гепатитке тән субъективтік және объективтік клиникалық белгілер негізінде диагностикаланады. ЖВГ-нің манифестік түрлерінің сарғаю алдындағы (продромалдық), сарғаю (өршіген) және сауығуды қамтитын циклдық ағымы бар. Сарғаю алдындағы кезең тұмау тәрізді, астеновегетативтік, диспепсиялық, артралгиялық және аралас синдромдармен білінетін клиникалық симптомдар жиынтығымен сипатталады. Ауру өршіген кезеңде тері қабаттары мен шырышты қабықшалардың сарғаюы, гепатомегалия пайда болады;
4) типтік сарғаю циклдық – аурудың 3 кезеңінің нақты ара жігін ажырату арқылы сарғаюдың цитолиттік синдромдармен үйлесуі;
5) холестатика компоненті бар типтік сарғаю – сарғаю барынша қарқынды, жоғары билирубинемия, елеусіз трансаминаземия, сілтілік фосфатаза (бұдан әрі – СФ) көрсеткішінің жоғарылау үрдісі бар. Аурудың сарғаю кезеңі айтарлықтай ұзақ болады;
6) типтік емес сарғаю (холестатикалық) – сирек, орта жастан асқан науқастарда байқалады. Сарғаю терінің қатты қышынуымен қарқынды болады. Гипербилирубинемия, гиперхолестеринемия, СФ мен гаммаглютаминтранспептидаза жоғарылайды. Сарғаю кезеңінде эритроциттер мен субфебрилитеттің шөгу жылдамдығының арту үрдісі бар;
7) типтік емес сарғаю белгісі жоқ – аурудың әлсіз білінетін жалпы көріністерінде бауырдың ұлғаюы арқылы және оның функцияларының бұзылуының субъективті белгілері кезінде сарғаюдың толығымен болмауымен сипатталады. Вирустық гепатиттердің өзіндік маркерлері АЛТ деңгейінің жоғарылауымен үйлеседі. Көбіне олар А вирустық гепатиті кезінде байқалады;
8) жіті циклдық – 1-1,5 ай ішінде вирустың репликациясы (көбеюі) тоқтайды, ол организмнен шығарылады да толық санация басталады. А және Е гепатиттері үшін бұл аурудың типтік ағымы. В, С және Д гепатиттері кезінде – ықтимал варианттардың бірі болады;
9) ЖВГ-нің жіті прогредиенттік ағымы – вирустың белсенді репликациясы фазасы 1,5-3 ай сақталады. Инфекциялық процестің аяқталуы күрделі: не сауығумен аяқтала отырып не организмнің санациясы, не созылмалы ағымға айналуына әкеледі. В, С және Д гепатиттері кезінде негізінде прогредиенттік ағым болады. А және Е гепатиттері кезінде ауыр преморбидтік фонында созылмалы түрі байқалады, алайда науқас толығымен аурудан айығады.
3. ЖВГ-нің ағымы жеңіл, ауырлығы орташа және ауыр дәрежеде болуы мүмкін:
1) жеңіл дәреже – уыттану болмайды немесе ол аз ғана білінеді. Сарғаю жеңіл. Протромбиндік индекстің (бұдан әрі - ПИ) шамасы қалыпты нормада. Ішіндегі жалпы билирубин 80-85 микромоль/литрден аспайды.
2) орташа дәреже – бірқалыпты білінетін уыттану симптомдарымен сипатталады. Сарғаю орташа білінеді. ПИ 60%-ға дейін төмендейді. Ішіндегі жалпы билирубин 100 - 180 микромоль /литр шегінде.
3) ауыр дәреже – орталық жүйке жүйесінің айқын уыттануы, ұйқының бұзылуы, желігу немесе ұйқышылдық, селқостық, анорексия, қайталап құсу, геморрагиялық синдром, қарқынды сарғаю, тахикардия, диурездің тәуліктік азаюы, ПИ 55%-дан төмен болады. Жалпы билирубин 180 микромоль/литрден артады, жалпы билирубиннің 1/8-ін еркін фракция құрайды. Қан сарысуының альбумині 47-45%-ға дейін төмендейді, гаммаглобулиндер артады. Көбіне ауыр ағым В және Д гепатиттері кезінде байқалады. А, С және Е гепатиттері кезінде ауыр түрлердің үлесі (жүкті әйелдерден басқа) айтарлықтай аз.
4. Қатерлі ағым бар – фульминанттық гепатит. Массивті және субмассивті бауыр некрозы бар фульминанттық (қатерлі) гепатит.
Аса жіті нұсқа бауыр комасының дамуымен және аурудың 1-8 күндерінде өліммен аяқталумен ЖВГ-ның шынайы фульминанттық ағымына сәйкес келеді.
Жіті нұсқасы – ұзақтығы аурудың басталуынан бастап 28 күнге дейін.
Жітілеу (субмассивтік) нұсқа, мұнда бауыр некрозының алдында энцефалопатияға дейінгі 15 күн – 12 апта мерзімінде ЖВГ-ның қалыпты ағымы болады.
5. Асқынған ЖВГ – жіті бауыр энцефалопатияның және жаппай геморрагиялық синдромның дамуы бар жіті бауыр қызметінің жеткіліксіздігі:
1) ісік және бас миының ісінуі
2) жаппай асқазан-ішектен қан кету;
3) жіті бүйрек функциясының жеткіліксіздігі, жіті тыныс алу функциясының жеткіліксіздігі;
4) жайылған қайталама инфекция.
Вирустық гепатиттердің нақты этиологиялық диагнозы тек науқастың қан сарысуында өзіндік маркерлерді анықтау жолымен ғана белгіленеді.

Созылмалы вирустық гепатиттерді сыныптау

6. Созылмалы вирустық гепатиттердің түрлері:
1) дельта агенті бар В созылмалы вирустық гепатиті;
2) дельта агенті жоқ В созылмалы вирустық гепатиті;
3) С созылмалы вирустық гепатиті.
7. Вирустық гепатит фазалары: асқыну және ремиссия.

А вирустық гепатиті

8. Инкубациялық кезең орташа есеппен 35 күнді құрайды (диапазоны 7-50 күн).
9. АВГ-нің берілу жолдары:
1) тұрмыстық-қарым-қатынас (отбасыларда және ұйымдастырылған ұжымдарда);
2) жұқтырылған су, тамақ арқылы (алиментарлық);
3) парентералдық – сирек.

Е вирустық гепатиті

10. Е вирустық гепатитінің (бұдан әрі – ЕВГ) инкубациялық кезеңі орташа 40 күнді құрайды (диапазоны 20-60 күн).
11. ЕВГ-ның вирусының берілу жолы – су арқылы.
12. ЕВГ кезінде эпидемиялық процесс:
1) судан пайда болған эпидемиялық өршулер 7-8 жыл аралықтармен;
2) аурудың шұғыл сипатымен;
3) 15-29 жастағы жас адамдардың басым зақымдалуымен;
4) жүктіліктің үшінші триместрінде 20 % дейін өлім-жітіммен сипатталады.
13. Аурудың өрши бастауы жаз айларына тән, бұл суды барынша көп тұтынуға және шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау көзі болып табылатын жерасты суының барынша ластануына байланысты.

В вирустық гепатиті

14. В вирустық гепатиті (бұдан әрі - ВВГ) инкубациялық кезеңі орташа 60-90 күнді құрайды (диапазоны 45-тен 180 күнге дейін).
15. Сарғаю түрлері 5 жасқа дейінгі балалардың 10 %-да, 5 жастан асқан балалар мен ересектерде 30-50%-да тіркеледі.
16. ВВГ вирусы жіті де, созылмалы да ауруды туғызады.
17. Жұқтыру жолдары - парентеральдық (қан құю, сілемейлі қабықтар мен тері жамылғыларының зақымдалуымен қоса жүретін манипуляциялар, шағын жарақаттар арқылы тұрмыстық жанасу), жыныстық, сондай-ақ жұқтырған анасынан балаға босану жолдарынан өту кезінде беріледі.

Д вирустық гепатиті

18. Д гепатитінің вирусы – ақауы бар, оның көбеюі үшін В гепатиті вирусының болуы қажет, сондықтан ДВГ мынадай түрде өтеді:
1) коинфекция (ВВГ мен ДВГ бір мезгілде жұғуы);
2) суперинфекция (ДВГ-нің ағымдағы ВВГ инфекциясына, әдетте созылмалы болған кезде қабаттасуы). ДВГ жіті және созылмалы болады
19. Асқынулар мен нәтижелері: көбіне жіті бауыр энцефалопатиясы және үдемелі бауыр циррозы жиі дамиды.

С вирустық гепатиті

20. СВГ инкубациялық кезеңі орташа 180-210 күнді құрайды (14-тен 780 күн аралығында ауытқумен).
21. Инфекция көздері: аурудың жіті және созылмалы түрлері бар науқастар.
22. Жұқтыру жолдары ВВГ-ге ұқсас.
23. Сарғаю түрлері жағдайдың 10-20%-да орын алады. Жағдайлардың 90%-да СВГ трансфузиядан кейінгі гепатиттер себеп болып табылады.

ЖВГ ауыратын науқастарды ауруханаға жатқызу

24. Энтеральдық гепатиттермен ауыратын науқастарды ауруханаға жатқызу клиникалық көрсеткіштер бойынша (орташа-ауыр және ауыр түрлері, ілесіп жүретін патологиясы болған жағдайда жеңіл түрлері) парентеральдық гепатиттері бар науқастардан бөлек жүргізіледі. Науқастарды ауруханаға жатқызу (оқшаулау) үшін эпидемиологиялық айғақтар жоқ, себебі көбіне жағдайлар аурудың өршуі кезінде анықталады. Осы кезеңде науқастар қоршаған ортаға вирус бөлуді тоқтатады және эпидемиологиялық қауіп тудырмайды.
25. ЖВГ-мен ауыратын жүкті әйелдер клиникалық айғақтары бойынша инфекциялық аурулар стационарларына, 30 аптадан бастап жүкті әйелдер және босанған әйелдер перзентханалар мен бөлімшелердің оқшауланған палаталарына (бокстарына) жатқызылады.
26. ЖВГ-мен ауырып жазылған науқастарды ауруханадан шығару толық клиникалық сауығудан кейін, клиникалық-зертханалық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.

Диспансерлеу

27. ЖВГ-мен ауырған науқастарды диспансерлеу клиникалық көрсеткіштер бойынша гепатологиялық орталықтарда немесе емдеген дәрігер науқастың қолына берген жазбаша ұсыныммен аумақтық денсаулық сақтау ұйымының инфекциялық аурулар кабинеттерінде жүзеге асырылады.
АВГ-нің орташа ауыр және ауыр түрлерімен ауырғандарды диспансерлік бақылау үш ай, ВВГ-мен – алты ай, жіті СВГ-мен – созылмалылықтың жоғары ықтималдығын ескере отырып, тұрақты жүргізіледі (оның ішінде биологиялық-химиялық сынамалардың қалыпты көрсеткіштері кезінде және қанда вирус репликациясы болмаған кезде).
Созылмалы вирустық гепатит – ЖВГ нәтижелерінің бірі, алты ай бойы және одан көп айға рұқсат бермейтін бауырдағы диффузиялық қабыну процесі.
ЖВГ-мен ауыратын науқастарды диспансерлеу (әсіресе НВsАg болғанда) Д инфекцияның ықтимал суперинфекциялануына байланысты көрсетілген.
Диспансерлік бақылау ұзақтығы жалғасатын гепатит пен ферментемия клиникасының болуымен анықталады.
Вирустық гепатиттер реконвалесценттері сақталатын ферментемиялармен ауруханадан шыққаннан кейін бір айдан соң қаралған кезде диспансерлік есепке қойылады.
Есептен шығару клиникалық белгілер болмаған кезде жүргізіледі.
ЖВГ-мен ауырған адамдарға стационардан шыққаннан кейін алты ай бойы антирабиялық вакцина мен сіреспеге қарсы анатоксиннен басқа профилактикалық егуге болмайды (айғақтар бар болса).
28. Қандағы В және С гепатиттері вирустарының репликациясын растайтын полимеразды тізбекті реакцияның оң нәтижелері алынғанда, хирургиялық операцияларға және манипуляцияларға қатысатын медицина қызметкерлері жұмысқа жіберілмейді.

«Инфекциялық аурулардың
алдын алу бойынша санитариялық-
эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
2-қосымша

Ескерту. Қағида 2-қосымшамен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды ұйымдастыру
және жүргізу алгоритмдері

1. МСАК медициналық ұйымдарында эпидемияға қарсы профилактикалық іс-шараларды қамтамасыз ету алгоритмі:
1) аумақта және ғимаратта кіреберісте тиісті көрсеткіштері бар «сүзгілер» ұйымдастыру және жабдықтау;
2) ЖРВИ, ТТА, АЖРИ және тұмау белгілері бар адамдар арнайы бөлінген бөлмеге оқшауланады, содан соң сүзгінің мейіргері дәрігерді шақырады;
3) дәрігер қарағаннан кейін сүзгі мейіргері дәрігердің нұсқауын орындайды (зерттеуге сынама алады, инъекциялар жасайды және басқалары) және пациент одан әрі амбулаториялық емдеуге немесе стационарға жіберіледі;
4) келушілердің емханада болу уақытын шектеу, науқастарды қабылдау үшін қосымша кабинеттер бөлу;
5) қосымша телефондар орнату және тұмауға күдігі бар және ауыр, орташа ауыр түрде өтетін ЖРВИ-мен ауыратын науқастарға консультациялық көмек көрсету және оларды ауруханаға жатқызу үшін автокөлік;
6) үйге шақыртуға қызмет көрсету үшін жағдайлар жасау (қосымша автокөлік, жанар-жағармай материалы, тіркеу орнының ауысымдық жұмысын ұйымдастыру, 7 күнге еңбекке жарамсыздық парақтарын беру және басқалары);
7) ЖРВИ, тұмау және олардың асқынуларының (пневмониялар) белгілері бар жүкті әйелдер мен 1 жасқа дейінгі балаларға күн сайын патронажды қамтамасыз ету, уақтылы емдеуге жатқызу арқылы үйге шақырту бойынша бірінші кезекте қызмет көрсету;
8) ЖРВИ, тұмаумен сырқаттанушылықтың көтерілу кезеңінде медициналық ұйымдардағы жұмыс күнінің уақытын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сағат 8.00-ден 20.00-ге дейін, сенбі және жексенбі күндері сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін ұзарту;
9) ЖРВИ, тұмау және олардың асқынулары (пневмониялар) бар амбулаториялық науқастарды емдеу үшін вирусқа қарсы препараттардың қорын құру;
10) әрбір 3 сағат сайын бетперделерді ауыстыру есебімен, қолданылған жеке гигиена заттарын уақтылы кәдеге жарату арқылы қызметкерлерді бір рет қолданылатын бетперделермен қамтамасыз ету. Көп рет қолданылатын бетперделерді пайдалануға және бір рет қолданылатын бетперделерді қайтадан пайдалануға жол берілмейді;
11) адамдар бар кезінде ауаны зарарсыздандыруды қамтамасыз ететін қазіргі заманғы құрылғыларды пайдалану;
12) санитариялық тораптарды сұйық сабыны бар дозаторлармен, электр кептіргіштермен немесе бір рет қолданылатын қағаз майлықтармен, қолданылған бетперделер мен майлықтарды жинауға арналған педалі бар қоқыс жәшіктерімен қамтамасыз ету;
13) медициналық ұйымдардың үй-жайларында кемінде +18 Цельсий градус температуралық режимді қамтамасыз ету;
14) тұмауға күдікті науқастардан материалды уақтылы (ауырған сәттен бастап 72 сағаттан кешіктірмей) алуды, «салқындату тізбегі» талаптарын сақтай отырып, үлгілерді уақытша сақтауды және вирусологиялық зертханаларға тасымалдауды қамтамасыз ету;
15) тұмауға күдігі бар науқастардан материал алу үшін шығыс материалдары мен көліктік орталардың қорын жасау және 7 күннен асырмай температуралық режимді сақтай отырып, көліктік ортаны уақытша сақтауды қамтамасыз ету;
16) пациенттер болатын жерлерде ЖРВИ мен тұмаудың профилактикасы туралы көрнекі ақпаратты орналастыру (стендтер, брошюралар, үнпарақтар, плакаттар, тұмаудың профилактикасы жөнінде бейнематериалдар көрсету және басқалары).
2. Медициналық ұйымдарда (стационарлар, перзентханалар мен бөлімшелер) эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды қамтамасыз ету алгоритмі:
1) ЖРВИ, тұмаумен сырқаттанушылықтың көтерілу кезеңінде соматикалық бөлімшелердегі төсектерді инфекциялық ауруларға арналған төсек ретінде қайта бейіндеу жоспарын бекіту;
2) ЖРВИ, тұмау және олардың асқынулары (пневмониялар) бар науқастарды емдеу үшін препараттардың, сондай-ақ дезинфекциялық препараттардың тізбесіне сәйкес дезинфекциялау құралдарының қорын жасау;
3) тұмауға және басқа да респираторлық вирустық инфекцияларға күдігі бар науқастардан уақтылы (ауырған сәттен бастап 72 сағаттан кешіктірмей) материал алуды, «салқындату тізбегі» талаптарын сақтай отырып, үлгілерді уақытша сақтауды және вирусологиялық зертханаларға тасымалдауды қамтамасыз ету;
4) тұмауға күдігі бар науқастардан материал алу үшін шығыс материалдары мен көліктік орталардың қорын жасау және 7 күннен асырмай температуралық режимді сақтай отырып, көліктік ортаны уақытша сақтауды қамтамасыз ету;
5) ЖРВИ және тұмау белгілері бар пациенттерге медициналық көмек көрсететін персоналды жеке қорғаныш құралдарымен (бір рет қолданылатын бетперделер, халаттар, қолғаптар) қамтамасыз ету; әрбір 3 сағат сайын бетпердені ауыстыру есебімен қызметкерлерді бір рет қолданылатын бетперделермен қамтамасыз ету; олардың қайта қолданылуына және көп рет қолданылатын бетперделердің қолданылуына жол бермеу;
6) медициналық қызметкерлердің стационар бөлімшелерінде жүруін және шектеу іс-шараларын жүргізу кезінде келушілердің санын шектеу арқылы медициналық персонал үшін бетперде режимін енгізу;
7) медициналық ұйымдардың үй-жайларында кемінде +18 градус Цельсий; босандыру блогының үй-жайларында кемінде +22⁰С температуралық режимді қамтамасыз ету;
8) палаталарды терезе ойықтары арқылы күніне кемінде 3 рет желдету;
9) ауаны зарарсыздандыруға арналған құрылғыларды пайдалану;
10) стационарда пациенттер мен қызметкерлер арасында тұмау жағдайларын белсенді ерте анықтауды ұйымдастыру;
11) ЖРВИ мен тұмауға күдігі бар пациенттерді жеке үй-жайларға немесе блоктарға (палаталар, бокстар, бөлімшелер, секциялар) оқшаулау;
12) тұмаумен ауруханаішілік сырқаттанушылық жағдайларын есепке алуды және тіркеуді, тұмаудың белең алу себептерін тексеру және оны шоғырландыру бойынша шаралар қабылдау.
3. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім беру ұйымдарында эпидемияға қарсы (профилактикалық) іс-шараларды қамтамасыз ету алгоритмі:
1) болмау себептерін анықтау және балалардың сырқаттану жағдайлары туралы аумақтық медициналық ұйымдарға хабарлау арқылы балалар мен қызметкерлердің күнделікті келуіне мониторинг жүргізу;
2) балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу және білім беру объектілерінде топтық оқшаулауды сақтай отырып, жіті респираторлық аурулар белгілері бар оқушылар мен педагогтарды сабаққа жібермеу үшін әрбір ауысымның алдында таңертеңгілік сүзгі ұйымдастыру және жүргізу;
3) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру объектілерінде, кәмелетке толмаған балаларды бейімдеу орталықтарында, интернат ұйымдарында, пансионаттарда, медреседе, баспаналарда сұрау, сырттай қарау, көрсеткіштері бойынша – қызу өлшеу арқылы әрбір ауысымдағы сабақ басталғанға дейін балалар мен жасөспірімдерге күнделікті сүзгі ұйымдастыру; әрбір қабатта немесе сыныпта ЖРВИ мен тұмауға күдігі бар балаларды уақтылы анықтау үшін санитариялық посттардың жұмысын ұйымдастыру;
4) таңертеңгілік сүзгіде анықталған ЖРВИ мен тұмаудың белгілері бар балаларды (қызметкерлерді) уақтылы сабақтан (жұмыстан) шеттетуді ұйымдастыру, медициналық пунктке немесе учаскелік дәрігерді үйге шақыру үшін үйге жіберу;
5) бір күннің ішінде ауырған балаларды ата-аналары келгенге дейін тиісті күтімді қамтамасыз ете отырып, изоляторға ауыстыруды ұйымдастыру;
6) шұғыл жағдайларда балаларды медициналық ұйымдарға емдеуге жатқызу;
7) медициналық пункт пен изоляторларды қажетті медициналық жабдықпен және дәрі-дәрмекпен (термометрлер, қалақшалар, бетперделер, тұмауға қарсы препараттар) қамтамасыз ету;
8) үй-жайларда +18-тан +22⁰С-қа дейін температуралық режимді қамтамасыз ету;
9) ерекше бейінді үй-жайларды қатаң түрде мақсаты бойынша пайдалану;
10) үзілістердің ұзақтығын 10 минуттан 15 минутқа дейін созу арқылы оқу кабинеттерінде; мектепке дейінгі балалар ұйымдарында балаларды басқа үй-жайларға шығару кезінде желдету режимін күшейту;
11) санитариялық тораптарды сұйық сабынмен, бір рет қолданылатын сүлгілермен/сулықтармен қамтамасыз ету;
12) пайдаланылған бетперделер мен сулықтарды жинау үшін педальмен жарақталған қоқыс жәшіктерін орнату;
13) оқушыларға жеке гигиена ережелерін сақтау және ЖРВИ мен тұмаудың алдын алу мәселелері бойынша тақырыптық диктанттар жаздыру;
14) ЖРВИ-мен және тұмаумен сырқаттанушылықтың көтерілу кезеңінде жаппай және ойын-сауық іс-шараларын өткізуді шектеу.

«Инфекциялық аурулардың
алдын алу бойынша санитариялық-
эпидемияға қарсы (профилактикалық)
іс-шараларды ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
3-қосымша

Ескерту. Қағида 3-қосымшамен толықтырылды - ҚР Үкіметінің 19.06.2013 № 627 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

ТТА және АЖРИ-ды шолғыншы эпидқадағалау жүйесін ұйымдастыру
алгоритмі

1. ШЭҚ-ты ұйымдастыру сапасын бағалау критерийлері мыналар болып табылады: шолғыншы орталықтарда ТТА-мен және АЖРИ-мен ауыратын науқастарды есепке алу қағидаттарын сақтау және олардың ТТА мен АЖРИ жағдайларының стандартты анықтамаларына сәйкес келуі, эпидемиологиялық және клиникалық, ТТА мен АЖРИ жағдайларын зертханалық зерттеу деректерін толық жинау, ШЭҚ жүйесінің барлық сатыларында апталық есеп беруді уақтылы және толық ұсыну, деректерді сапалы талдау және олардың уақтылы таралуын қамтамасыз ету, сапаны сырттай бақылау бағдарламасына қатысу.
2. ТТА-ны шолғыншы эпидқадағалау жүйесі мыналарды қамтиды:
1) 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтары және науқастарды зертханалық тексеру бойынша тұрғындардың ЖРВИ және ТТА себебі бойынша жүгінуі туралы деректерді аумақтық МСЭҚ басқармаларына апта сайын ұсыну;
2) ЖРВИ-мен, ТТА-мен сырқаттанушылық көрсеткіштерін және ЖРВИ ішіндегі ТТА-ның үлесін есептеу үшін эпидмаусым алдында 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтарындағы қызмет көрсетілетін тұрғындар саны туралы ақпарат ұсынылады;
3) дәрігерде қабылдау кезінде және/немесе үйге шақырту бойынша қызмет көрсету кезінде жауапты дәрігерлердің ауру ұзақтығы 7 күннен аспаған ЖРВИ диагнозы бар науқастарға жас ерекшелік тобын, жынысын, ЖРВИ және/немесе ТТА диагнозын көрсете отырып, статистикалық талонды күнделікті толтыруы;
4) ТТА-мен ауыратын науқастардан үлгілерді жинау науқастың үйіне бару арқылы жүргізіледі. Бір айда 4 апта болғанда әр емхананың клиницисті бар бригадасы зертханалық зерттеуге жататын науқасқа 1 рет, 5 апта болғанда – айына 2 рет барады;
5) жылжымалы бригаданың құрамына санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің вирусологы және әрбір емхананың клиницисті кіреді;
6) үлгілерді алатын күні үйге шақыртуларды тіркейтін шолғыншы орталықтың оқытылған мейіргері ТТА жағдайының стандартты анықтамасына сәйкес келетін науқастарды белгілейді;
7) ШЭҚ бойынша жауапты дәрігер шолғыншы емханаларға жүгінген 1-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары әрбір жас ерекшелік тобының ТТА-мен ауыратын науқастарының кемінде 3 және 5-тен артық болмайтындай етіп тізімнен науқастарды таңдап алады;
8) материал аурудың ұзақтығы 72 сағаттан аспайтын ТТА жағдайының стандартты анықтамасына сәйкес келетін 1 жастан асқан науқастардан алынады;
9) материал алынған әрбір ТТА-мен ауыратын науқасқа жеке сауалнама және сәйкестендіру нөмірін бере отырып, зертханаға жолдама толтырылады;
10) ТТА-мен ауыратын науқастардың сауалнамасындағы жеке деректерін МСЭҚКД эпидемиологтары (сауалнаманың эпидемиологиялық бөлігін) және СЭСО вирусологтары (сауалнаманың зертханалық бөлігін) тұрақты түрде он-лайн режимінде электрондық деректер базасына енгізеді.
3. АЖРИ-ді шолғыншы эпидқадағалау жүйесі:
1) АЖРИ-мен ауыратын науқастарды толық және уақтылы анықтау мақсатында шолғыншы орталықтар мынаны қамтамасыз етеді: апта сайынғы деректерді аумақтық МСЭҚ басқармаларына ұсына отырып, науқастардың барлық жүгінуі кезінде стандартты анықтамаға сәйкес келетін және аурудың ұзақтығы 7 күннен аспайтын АЖРИ жағдайларына есептеу жүргізу;
2) ЖРВИ және/немесе өкпенің жіті ауруларымен және/немесе ЖРВИ вирустары тудырған созылмалы аурулардың асқынуларымен аурудың алғашқы 7 күнінде келіп түскен науқастарға «АЖРИ – «иә немесе жоқ» қорытындысын ресімдеуді жеңілдету үшін науқаста болатын симптомдар «» белгісімен көрсетілетін жерде, әрбір сырқатнаманың қолайлы орнына «АЖРИ симптомдары бар» деген мөртабан қойылады;
3) барлық диагноздармен шолғыншы бөлімшелерге (немесе барлық бөлімшелері АЖРИ-мен ауыратындарды қабылдаған жағдайда стационарға), оның ішінде тұмау маусымында қосымша бөлімше ашылған жағдайда, емдеуге жатқызылған адамдардың жалпы санынан жас ерекшелік топтары бойынша АЖРИ-мен ауыратын барлық емдеуге жатқызылған науқастарды есептеу жүргізіледі. Шолғыншы стационарларда сканерлер мен компьютерлер болған жағдайда, апта сайынғы есептер арнайы бағдарлама бойынша жасалады;
4) есеп мыналарды қамтиды: ЖРВИ вирустары тудырған барлық диагноздармен (ЖРВИ және/немесе жіті өкпе ауруы және/немесе өкпенің созылмалы ауруының асқынуы) ауырған сәтінен бастап 7 күн ішінде: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтары бойынша шолғыншы бөлімшеге емдеуге жатқызылған науқастар саны, оның ішінде АЖРИ «Иә»: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтары бойынша; 1000 адамға шаққанда АЖРИ «Иә» көрсеткіші: 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтары бойынша; 0-4, 5-14, 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтары бойынша ауырған сәтінен бастап 3 күн ішінде зертханалық тексерілген АЖРИ жағдайларының саны және олардың нәтижелері;
5) зертханалық тексеру үшін АЖРИ-мен ауыратын науқастарды іріктеу критерийлері мыналар болып табылады: АЖРИ жағдайының стандартты анықтамасына сәйкес келуі; жасы – 1 жастан асқан балаларға ауру басталғаннан бастап 72 сағаттан аспауы; 18 жастан асқан адамдарға ауру басталғаннан бастап 7 күн аспауы;
6) материал балалар стационарларында әрбір 1-4, 5-14 жас ерекшелік топтарындағы және ересектер стационарларында 15-29, 30-64, 65 және одан жоғары жас ерекшелік топтарындағы бір науқастан асырмай алынады. Апта ішінде тексерілгендердің саны әр жас ерекшелік тобынан 3 науқастан кем болмауы тиіс (барлығы халықтың барлық жас ерекшелік топтары бойынша апта ішіндегі жалпы саны – кемінде 15 науқас);
7) зертханалық тексерілген АЖРИ жағдайларының сырқатнамасының ыңғайлы жеріне мынадай деректері бар «жыртылатын талондар» желімделеді: науқас реанимация бөлімінде болды «-» «+»; ӨЖЖ-ні алды «-» «+»; О2 терапияны (бетперде немесе мұрын катетері арқылы) алды «-» «+»; аурудан айықты «-» «+»; қайтыс болды «-» «+»; қайтыс болған күні;
8) науқас стационардан шыққаннан кейін 7-тармақта көрсетілген деректер болған жағдайда, «» белгісі бар «жыртылатын талон» толтырылады және оның екінші бөлігі МСЭҚКД-не беріледі;
9) әрбір зертханалық тексерілген АЖРИ жағдайы үшін сауалнама және вирусологиялық зертханаға жолдама толтырылады.