Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 11 марта 2012 года № 308. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 сентября 2015 года № 754

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 08.09.2015 № 754 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ.
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ и.о. Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 марта 2015 года № 260

В соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года «О здоровье народа и системе здравоохранения» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам».
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 11 марта 2012 года № 308

Санитарные правила
«Санитарно-эпидемиологические требования
к радиационно-опасным объектам»

1. Общие положения

1. Настоящие Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно–опасным объектам» (далее – Санитарные правила) содержат требования к проектированию, водоснабжению, канализованию, освещению, вентиляции, содержанию и эксплуатации, условиям работы, обеспечению радиационной безопасности, сбору, использованию, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению радиоактивных отходов, организации, проведению производственного радиационного контроля, ликвидации, консервации и перепрофилированию на радиационно-опасных объектах (далее – объекты).
2. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие понятия:
1) установка со смешанной защитой – устройство, в котором защита от ионизирующего излучения обеспечивается как твердыми, так и жидкими материалами;
2) контролируемая зона – это территория, на которой действуют специальные правила по радиационному контролю, допуску и проживанию людей;
3) диагностическое качество изображения – возможность различить на контрольном снимке фантома тестовые структуры в соответствии с паспортными показателями диагностического рентгеновского аппарата;
4) однофотонная эмиссионная компьютерная томография (далее – ОФЭКТ) – диагностическая процедура визуализации пространственного распределения радиофармпрепарата в теле пациента по гамма-излучению, выполняемая, как правило, на гамма-камере с одной или несколькими вращающимися вокруг тела пациента детекторными головками;
5) гамма-камера – стационарная или передвижная установка для сцинтиграфии, включающая позиционно-чувствительный детектор гамма-излучения, штативное устройство, ложе пациента, электронный тракт преобразования сигналов детектора и компьютер для формирования и визуализации сцинтиграфических изображений;
6) гамма-поле – установка, предназначенная для облучения сельскохозяйственных культур, в которой защита от гамма-излучения источника (облучателя) в рабочем положении обеспечивается в основном слоем воздуха и расстоянием;
7) гамма-томограф – стационарная установка для однофотонной эмиссионной компьютерной томографии, содержащая один или несколько позиционно-чувствительных детекторов гамма-излучения, ложе пациента, штативное устройство с механизмом вращения детекторов вокруг продольной оси ложа пациента, электронный тракт преобразования сигналов детекторов и компьютер для реконструкции и визуализации томографических изображений;
8) дозиметр – устройство для измерений дозы или мощности дозы ионизирующего излучения;
9) закрытый источник – радиоактивный источник излучения, устройство которого исключает поступление содержащихся в нем радиактивных веществ в окружающую среду в условиях применения и износа, на которое он расчитан;
10) дозиметр индивидуальный – носимый на теле дозиметр для измерений дозы облучения данного субъекта;
11) рабочая камера (рабочий объем) – помещение (емкость), окруженное защитой от гамма-излучения, в котором проводится облучение объекта;
12) рабочая нагрузка – недельная нагрузка работы рентгеновского аппарата, регламентированная длительностью и количеством рентгенологических процедур при номинальных значениях анодного напряжения, в миллиампер-минутах в неделю (далее – мА • мин/нед);
13) передвижная установка – установка, смонтированная и используемая на самоходных или несамоходных транспортных средствах (автомашина, вагон и т.п.);
14) источник ионизирующего излучения (далее – источник излучения или ИИИ) – радиоактивное вещество или устройство, испускающее или способное испускать ионизирующее излучение, соответствующее требованиям НРБ, настоящих санитарных правил;
15) запаздывающие нейтроны – нейтроны, испускаемые ядрами спустя некоторый промежуток времени после деления;
16) коллиматор – устройство, формирующее пучок ионизирующего излучения;
17) рентгенотомография компьютерная – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении послойного цифрового рентгеновского изображения с использованием специальной аппаратуры и компьютера;
18) мощная изотопная гамма-установка – установка, основанная на использовании гамма-излучения закрытых радионуклидных источников излучения активностью более 18,5 ТераБеккерель (далее - ТБк);
19) наблюдаемая зона – помещения или территория, расположенные по соседству с установкой (смежные помещения и т.п.), где дозы облучения могут превысить предел дозы, установленной для отдельных лиц из населения;
20) хвостохранилище – комплекс специальных сооружений и оборудования, предназначенный для хранения или захоронения радиоактивных, токсичных и других отвальных отходов обогащения полезных ископаемых, именуемых хвостами;
21) свинцовый эквивалент – толщина свинцового слоя в миллиметрах, обеспечивающая при заданных условиях облучения рентгеновским излучением такую же кратность ослабления, как и рассматриваемый материал;
22) установка с сухой защитой – установка, в которой защита от гамма-излучения источника (облучателя) выполнена из твердых материалов (бетон, свинец и т.п.);
23) лабиринт – устройство в виде коридора (многоколенчатого, кольцевого или иной формы), расположенного в защите рабочей камеры и служащего для сообщения с ней и уменьшения уровней (отраженного) гамма-излучения до заданных значений;
24) позитронная эмиссионная томография (ПЭТ) – диагностическая процедура визуализации пространственного распределения позитронно-излучающего радиофармпрепарата в теле пациента по аннигиляционному излучению;
25) ПЭТ-центр – специализированное подразделение радионуклидной диагностики in vivo, предназначенное для производства позитронно-излучающих радиофармпрепаратов с контролем их качества и (или) для проведения диагностической процедуры;
26) хранилище радиоактивных отходов – помещение или площадка, предназначенные для хранения твердых и жидких радиоактивных отходов с целью их выдержки на радиоактивный распад и (или) их накопления для последующего централизованного удаления;
27) процедуры радиодиагностические – диагностические процедуры с введением в организм пациентов радиофармпрепаратов;
28) генераторы радионуклидные – переносные устройства с локальной радиационной защитой для быстрого получения короткоживущих радионуклидов в условиях медицинского учреждения;
29) инкорпорация радионуклидов – проникновение в организм человека радионуклидов через дыхательные пути, желудочно-кишечный тракт и кожу;
30) радиационный контур (далее – РК) – устройство для гамма-облучения, использующее циркуляцию рабочих веществ, в которых под действием нейтронов реактора образуются гамма-активные радионуклиды;
31) радиометрия – совокупность методов измерений активности (распадов в единицу времени) радионуклидов. (объекта и активности объекта радиоактивного источника);
32) радиофармпрепараты – фармацевтические соединения с радионуклидами, применяемые для диагностики заболеваний;
33) радиационно-опасный объект – объект, на котором хранят, перерабатывают, используют, транспортируют или захоранивают радиоактивные вещества и при аварии на котором может произойти облучение ионизирующим излучением или радиоактивное загрязнение людей, сельскохозяйственных животных и растений, объектов национальной экономики, а также окружающей природной среды;
34) радиационный выход – отношение мощности поглощенной дозы (воздушной кермы) в первичном пучке рентгеновского излучения на фиксированном расстоянии от фокуса трубки, умноженное на квадрат этого расстояния, к силе анодного тока, в миллигрей на метр квадратный на миллиампер-минуту (далее – мГр • м²/(мА мин);
35) кабинет рентгеновской компьютерной томографии (далее – РКТ) – совокупность специально оборудованных помещений, оснащенных рентгено-компьютерным томографом для диагностики заболеваний;
36) излучатель рентгеновский – рентгеновская трубка, размещенная в защитном кожухе (моноблоке) с фильтром и коллиматором (диафрагмой);
37) рентгенография – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении одного или нескольких статических изображений на бумажных или пленочных носителях (рентгеновских снимках);
38) излучение рентгеновское – фотонное излучение, генерируемое в результате торможения ускоренных электронов на аноде рентгеновской трубки;
39) кабинет рентгеновский диагностический – совокупность специально оборудованных помещений, в которых размещается подразделение рентгеновского отделения медицинской организации, использующего рентгеновское излучение в целях диагностики заболевания;
40) автоматизированное рабочее место (далее - АРМ) рентгенолога или лаборанта – программно-аппаратный комплекс, обеспечивающий сбор, цифровую обработку, визуализацию и архивирование медицинских рентгеновских изображений;
41) рентгеновский аппарат – совокупность устройств, используемых для получения рентгеновского излучения и применения его для диагностики или лечения;
42) блок рентгенооперационный – подразделение рентгеновского отделения, в котором хирургическое вмешательство проводится в сочетании с рентгенологическим исследованием;
43) рентгеноскопия – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении многопроекционного динамического изображения на флуоресцентном экране или экране монитора;
44) загрузочный бассейн – емкость, заполненная жидкостью, обеспечивающей защиту от гамма-излучения при загрузке, догрузке и смене источников (излучателя) установки;
45) рентгенография цифровая – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновских изображений (снимков) с применением цифрового преобразования рентгенологической информации;
46) рентгеноскопия цифровая – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновского изображения органов пациента в динамике с применением цифрового преобразования рентгенологической информации;
47) контроль качества – система организационных мероприятий, технических средств и технологических процедур для количественного определения, мониторинга и поддержания на оптимальных уровнях рабочих характеристик радиодиагностической аппаратуры и режимов радиодиагностических исследований, а также параметров качества радиофармпрепаратов;
48) облучатель – устройство, обеспечивающее пространственное расположение закрытых радиоизотопных источников излучения для формирования заданного поля ионизирующего излучения;
49) жидкостная защита – защита от ионизирующего излучения обеспечивается использованием в качестве защитного материала жидкости (вода), минерального масла;
50) сцинтиграфия – выполняемая на гамма-камере диагностическая процедура визуализации проекционных изображений пространственного распределения радиофармпрепарата в теле пациента (статическая сцинтиграфия) или регистрации временных характеристик не установившегося пространственно-временного распределения радиофармпрепарата в теле пациента (динамическая сцинтиграфия);
51) технологические каналы – отверстия, желоба, лотки и каналы, проходящие сквозь стационарную защиту установок для прокладки различных коммуникаций (газовых, водных и т.п.);
52) фотонейтроны – нейтроны, вылетающие из ядер атомов в результате их взаимодействия с гамма-квантами;
53) флюорография – метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновского изображения с флюоресцентного экрана на малоформатную фотопленку;
54) горячая камера – защитное устройство для работы с высокоактивными радиоактивными вещества;
55) объект ядерной медицины – организация, осуществляющая радионуклидную диагностику и лечение с помощью радионуклидных фармацевтических препаратов (далее – радиофармпрепарат) и производство позитронно-излучающих радиофармпрепаратов;
56) диагностика радионуклидная in vivo – установление наличия, характера и распространенности патологического процесса в организме пациента на основе визуализации и (или) определения характеристик пространственно-временного распределения радиофармпрепарата, введенного в тело пациента;
57) диагностика радионуклидная in vitro – установление наличия, характера и распространенности патологического процесса в биологических жидкостях, чаще всего в крови, биологически активных веществ (гормонов, ферментов, лекарственных препаратов и др.), проводимых в специальных радиоиммунных лабораториях.
3. Организации, осуществляющие деятельность с использованием источников ионизирующего излучения, проводят производственный контроль за обеспечением качества радиационной защиты. На законсервированных, ликвидированных, выведенных из эксплуатации, радиационно-опасных объектах, а также на рекультивированных территориях проводится радиационный и экологический контроль для оценки радиационной безопасности населения и окружающей среды.
4. Персонал объектов обеспечивается специальной одеждой (далее – спецодеждой), специальной обувью (далее – спецобувь) и средствами индивидуальной защиты (далее – СИЗ). Основной комплект СИЗ включает: комбинезон или костюм (куртка, брюки), халат, специальные одежду и обувь, нательное белье, шапочку или шлем, носки и перчатки. В санпропускнике предусматриваются тапки, носовые платки разового использования из марли или отбеленной бязи, мыло туалетное (банное), полотенца, мочалки из синтетических материалов.
5. Персонал, выполняющий работы по дезактивации и уборке помещений, ремонту технологического оборудования, обеспечивается дополнительной спецодеждой из пленочных материалов и материалов с полимерным покрытием - полухалаты, полукомбинезоны, фартуки, чехлы.
6. Персонал, проводящий работы по сварке или резке металла, загрязненного радионуклидами обеспечивается СИЗ для сварщика из искростойких дезактивируемых материалов, а также средствами защиты глаз и рук.
7. При выполнении работ в условиях возможного аэрозольного загрязнения воздуха радиоактивными или токсическими веществами в зависимости от уровня и характера загрязнений используются респираторы, противогазы, самоспасатели, автономные изолирующие дыхательные аппараты, шланговые изолирующие - пневмополумаски, пневмомаски, пневмошлемы, пневмокуртки, а в отдельных случаях изолирующие костюмы.
8. Персонал, использующий СИЗ проходит инструктаж и обучение правилам пользования.
9. СИЗ из пленочных материалов и материалов с полимерным покрытием подвергаются дезактивации в санитарном шлюзе (далее – саншлюз) или другом специально отведенном месте, после каждого пользования. Если после предварительной дезактивации уровни их загрязнения превышают допустимые, они направляются в специальную прачечную или на захоронение как радиоактивные отходы (далее – РАО). Дезактивация СИЗ проводится под радиационным контролем.
10. На объектах предусматриваются санитарно-бытовые помещения и система санитарно-пропускного режима.
11. Санитарно-бытовые помещения проектируются по типу санитарного пропускника, оборудуются системами общеобменной вентиляции, водоснабжения, канализования, отопления и освещения. В состав санитарно-бытовых помещений входят: гардероб домашней одежды, гардероб рабочей одежды, пункт радиационного контроля кожных покровов и спецодежды, душевые, туалет, места для индивидуальных средств защиты, кладовая чистой спецодежды и кладовая грязной спецодежды. Система санитарно-пропускного режима предусматривает устройство саншлюзов. Саншлюзы оборудуются только в случае проведение работ первого класса опасности.
12. В саншлюзе предусматривают:
1) устройство для дезактивации и хранения дополнительной специальной обуви;
2) пункт обмыва пневмокостюма непосредственно на работнике;
3) раздевалку загрязненной дополнительной спецодежды, оборудованной контейнерами для сбора грязной спецодежды;
4) устройство для очистки подошв спецобуви непосредственно на работнике;
5) пункт радиационного контроля;
6) умывальник с подачей горячей и холодной воды с помощью ножного или локтевого устройства, дезактивирующие средства для мытья рук.
13. Персонал объектов проходит предварительный при поступлении на работу и периодической медицинский осмотр в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
14. Лица, вновь поступившие или переводимые на работу с источниками излучения, обучаются безопасным методам работы, правилам личной гигиены и проходят инструктаж в объеме настоящих санитарных правил, ведомственных и местных инструкций по мерам радиационной безопасности и ликвидации радиационных аварий.
15. При приеме на работу лиц, ранее работавших на других уранодобывающих предприятиях или подвергавшихся в процессе предыдущей деятельности другим видам вредных производственных факторов радиационной и нерадиационной природы, запрашиваются сведения о накопленных ими эффективных дозах облучения.
Полученные сведения учитываются при расчете кумулятивных уровней радиационного воздействия и при организации труда.
16. Инструктаж и проверка знаний правил безопасности и личной гигиены следует проводить не реже одного раза в год. Проверка проводится комиссией, назначаемой администрацией учреждения. В состав комиссии входят представители администрации, службы радиационной безопасности учреждения и ведущие специалисты, постоянно работающие с источниками. Минимальный состав комиссии - 3 человека. Результаты проверки регистрируются в специальном журнале.
17. При изменении характера работ с источниками, а также при использовании источников более высокой активности, проводится внеочередной инструктаж работающих и проверка знаний правил радиационной безопасности и личной гигиены. Результаты проверки знаний оформляются протоколом, инструктажи регистрируются в журнале.

2. Санитарно-эпидемиологические требования к устройству и
эксплуатации радиоизотопных нейтрализаторов статического
электричества с эмалевыми источниками альфа - и бета- излучения

18. Эмалевые источники альфа - и бета- излучения для радиоизотопных нейтрализаторов (далее - источники) прочно фиксируются.
19. Критерием для выбора источника является минимальные значение коэффициента К:

где:
С - активность изотопа, выделяющегося с 1 квадратного сантиметра (далее - см²) источника в единицу времени в допустимых условиях эксплуатации и хранения;
СДК - среднегодовая допустимая концентрация изотопа в воздухе;
J - величина ионизационного тока, создаваемая 1 см ² источника.
Начальная поверхностная загрязненность радиоактивными веществами источников на основе альфа - активных изотопов не должна превышать 50 альфа частиц на сантиметр квадратный в минуту (далее – альфа/част/ см²/мин), на основе бета - активных изотопов - 200 бета/част/ см²/мин).
Скорость выделения изотопа из источников при хранении и эксплуатации предусматривается для источников на основе альфа - активных изотопов не более 3,7 Беккерель на квадратный сантиметр (далее - Бк/см²) в месяц, источники на основе бета - активных изотопов - 185 Бк/см² в месяц.
20. Конструкция радиоизотопного нейтрализатора и материалы, используемые для его изготовления, должна:
1) обеспечивать возможность быстрого и удобного перекрытия окна для выхода излучения (перевода нейтрализатора из рабочего в нерабочее положение) без предварительного снятия нейтрализатора или каких-либо деталей машин;
2) иметь блокирующие устройства, устраняющие возможность снятия нейтрализаторов с машин при открытом окне для выхода излучений и сетки, устраняющие возможность касания активной (рабочей) поверхности источников руками.
Нейтрализаторы располагаются не ближе 1 метра (далее -м) от местопребывания операторов, обслуживающих машины.
21. Мощность дозы гамма - и тормозного излучений от нейтрализатора не должна превышать 0,1 миллизиверт в час (далее - мЗв/ч) на расстоянии 1 м.
22. Источники в нейтрализаторах крепятся и пломбируются.
23. Нейтрализаторы маркируются с указанием заводского номера, даты выпуска, и наносятся знаки радиационной опасности, хорошо видимые с расстояния не менее 1 м. На нейтрализаторах, не имеющих блокирующих устройств, наносится надпись «Закрой крышку перед снятием».
24. Внешние, допустимые для касания руками или инструментом, поверхности нейтрализатора не должны иметь нефиксированных загрязнений радиоактивными веществами.
25. Проекты технических условий на изготовление источников содержат следующие сведения:
1) химическую и радиационную характеристику радиоактивного вещества, из которого изготовлен источник (количество и изотопный состав радиационных примесей);
2) закладываемую или номинальную активность источника по основному изотопу;
3) мощность дозы и спектральный состав гамма-излучения на расстоянии 10, 50 и 100 сантиметра (далее – см) с рабочей и тыльной стороны в направлениях с максимальным уровнем радиации и плотность потока (или мощность дозы) и спектральный состав бета-излучения на тех же расстояниях с рабочей стороны;
4) предельные термические и механические нагрузки, при которых сохраняется целостность источников;
5) сведения по коррозийной устойчивости источников;
6) скорость выделения изотопа из источников при экстремальных значениях параметров внешней среды и нагрузок, допускаемых техническими условиями при эксплуатации и транспортировке;
7) максимальные уровни поверхностей загрязненности источников на момент их отправки потребителям;
8) допустимые условия эксплуатации;
9) гарантийный срок годности источников;
10) регламент и методику профилактического контроля источников при эксплуатации;
11) регламент и методику профилактической очистки источников при эксплуатации;
12) назначение и допустимые условия эксплуатации нейтрализаторов;
13) тип источников (наименование и номер технических условий) и основные технические и санитарно-технические характеристики источников;
14) мощность доз на поверхности нейтрализатора и на расстоянии 10, 50 и 100 см. от нейтрализатора при закрытом и открытом окне для выхода излучения в направлениях с максимальным уровнем радиации (с учетом мягкого рентгеновского излучения и бета-излучения).
26. Инструкция по монтажу и эксплуатации нейтрализаторов включает:
1) назначение нейтрализатора;
2) краткое техническое описание нейтрализатора и источников излучения;
3) подробную характеристику допустимых уровней транспортировки, хранения и эксплуатации нейтрализаторов;
4) значение мощностей доз излучения на поверхности нейтрализатора и на расстоянии 10, 50 и 100 см. при закрытом и открытом окне для выхода излучения;
5) порядок монтажа и очистки внешних поверхностей нейтрализатора и источников и меры индивидуальной защиты и личной гигиены при выполнении этих работ;
6) порядок ремонта и утилизации нейтрализаторов;
7) меры по учету нейтрализаторов и обеспечению их сохранности;
8) гарантии и порядок предъявления рекламаций;
9) указание места установки нейтрализаторов и их ориентации относительно постоянных мест пребывания людей;
10) регламент и методику профилактического контроля источников и нейтрализаторов.
27. В паспорте нейтрализатора указываются:
1) дата выпуска и заводской номер нейтрализатора;
2) количество источников в нейтрализаторе и их порядковые номера, а также месяц и год их выпуска, номер паспорта источников;
3) максимальная мощность дозы на поверхности нейтрализатора и на расстоянии 1 м при закрытом окне для выхода излучений.
28. Паспорта источников регистрируются и хранятся на предприятии в течение 10 лет с момента их реализации. Паспорта нейтрализаторов хранятся на объекте, использующем нейтрализаторы в течение всего периода их эксплуатации.
29. Предприятие-изготовитель или поставщик нейтрализаторов осуществляет учет нейтрализаторов с регистрацией в журнале или картотеке номера нейтрализатора, количества источников, месяца и года выпуска источников и предприятия, которому поставлен нейтрализатор.

3. Требования к проектированию, содержанию
и эксплуатации радоновых лабораторий

30. Ординарная лаборатория размещается в отдельном здании или отдельной части здания организаций, изолированно от других помещений. Лаборатория имеет следующий набор помещений:
1) хранилище с толщиной стенок из бетона не менее 50 см для размещения генераторов радона и установки для приготовления концентрата радона площадью не менее 10 метров в квадрате (далее - м² );
2) цех розлива с вытяжным шкафом из нержавеющей стали или оргстекла оснащенным дозатором площадью не менее 10 м² ;
3) душевая и туалет.
31. Цех розлива отделяется от помещения хранилища защитной стенкой. Проектная мощность дозы на ее поверхности не должна превышать 6 микрозиветр в час (далее - мкЗв/ч) в помещениях постоянного пребывания персонала и 1,5 мкЗв/ч в помещениях для лиц категории Б.
32. В помещениях пол покрывается слабо сорбирующим материалом, углы помещений выполняются закругленными.
33. Кустовые радоновые лаборатории размещаются в отдельных одно-двухэтажных зданиях.
34. Размер СЗЗ и зоны наблюдения устанавливается на основе расчета распространения радиоактивных выбросов в атмосферу в соответствии с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам, по согласованию с уполномоченным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения. При приготовлении концентрата радона на техническом спирте или при оснащении установки для приготовления концентрата радона поглотительным патроном, кустовые радоновые лаборатории размещаются на расстоянии 30 м от производственных и 50 м от жилых зданий.
35. В кустовых радоновых лабораториях предусматривается следующий набор помещений:
1) цех по производству концентрата радона и размещения эксплуатируемых генераторов радона при трех генераторах не менее 20 м² и по 3 м² на каждый дополнительный генератор;
2) помещение для ремонтных работ и для хранения радиоактивных отходов не менее 15 м²;
3) цех розлива не менее 20 м²;
4) хранилище тары 15 м²;
5) хранилище готовой продукции 15 м², оборудованное стеллажами или транспортерами;
6) моечная тары 15 м²;
7) санпропускник с душевой, туалетом и дозиметрическим постом;
8) раздевалка с индивидуальными шкафами для спецодежды персонала не менее 15 м ²;
9) комната персонала 20 м ²;
10) дозиметрическая лаборатория, оборудованная вытяжным шкафом 15 м ²;
11) кабинет заведующего 15²;
12) кладовая 10 м²;
13) вентиляционная камера 15-20 м²;
14) вестибюль с гардеробом - 15 м².
36. В хранилище для неиспользуемых генераторов радия предусматривается запасной выход.
37. На окнах производственных помещений лаборатории устанавливаются металлические решетки, производственные помещения лаборатории подключаются к пульту централизованного наблюдения (далее - ПЦН) охраны.
38. Радоновые лаборатории оснащаются дозиметрическим оборудованием для проведения производственного контроля.

4. Требования к содержанию и эксплуатации
отделения радоновой терапии

39. В отделении радоновой терапии могут предусматриваться:
1) кабины для проведения водных радоновых ванн, гинекологических орошений, для приема питьевых радоновых процедур, для проведения орошения радоновой водой головы и десен помещения для проведения воздушно-радоновых ванн, радоновых ингаляций, для проведения кишечных промываний, микроклизм, орошений;
2) лаборатория по определению дочерних продуктов радона (далее – ДПР).
В отделении радоновой терапии проводится производственный радиационный контроль ДПР радона не реже одного раза в неделю.
40. Помещение для проведения радоновых ванн выделяется в изолированный блок. Для проведения радоновых ванн оборудуются ванные кабины площадью не менее 8 м² с помещениями для раздевания.
Ванны оборудуются бортовыми отсосами. При наличии бортовых отсосов обеспечивается не менее чем 5-кратный воздухообмен в час в ванных кабинах, при отсутствии бортовых отсосов не менее чем 6-кратный воздухообмен в час.
Для хранения порционной тары с концентратом радона выделяется помещение площадью не менее 6 м², оборудованное вытяжным шкафом и свинцовой защитой.
Не допускается переноска порций с концентратом радона через помещения для отдыха после процедур и ожидания, комнату для персонала и другие служебные помещения.
41. Для проведения гинекологических орошений выделяются кабины с помещением для раздевалки, оборудованные приточно-вытяжной вентиляцией с 8-кратным воздухообменом в час.
42. Для приема питьевых радоновых процедур выделяются помещения из расчета не менее 8 м² на одного больного и 4 м² дополнительно для размещения вытяжного шкафа для хранения порционной тары с водным раствором радона. Одновременно в шкафу без свинцовой защиты может храниться не более 200 порций раствора радона с активностью 37 килобеккерел (далее – кБк) в каждой. Питье радоновой воды из порционной тары осуществляется при помощи сифона. Помещение для приема питьевых радоновых процедур оборудуется общеобменной вентиляцией с 6-8 кратным воздухообменом в час.
43. В помещении устраиваются боксы для проведения воздушно-радоновых ванн и оборудуется вытяжной шкаф. В вытяжном шкафу без специальной защиты допускается хранение не более 5 порций концентрата радона с концентрацией 1,5 кБк/л. Приточно-вытяжная вентиляции обеспечивает 6-8 кратный воздухообмен в боксе за срок не более чем 2-3 минуты.
44. При использовании естественных радоновых вод воздушно-радоновая смесь готовится в специальных устройствах радоноотделителях, которые размещаются в отдельных помещениях. Из радоноотделителя воздушно-радоновая смесь подается в бокс по герметичному радонопроводу. Управление работой радоноотделителя и проведением процедур в боксе осуществляется с пульта управления.
45. Площадь помещения для проведения орошения головы и десен предусматривается из расчета 4 м² на одно процедурное место, но не менее 12 м² . Место для проведения орошения оборудуется раковиной для удаления в канализацию водного раствора радона и местным отсосом вытяжной вентиляции.
46. Кишечные промывания и микроклизмы проводятся в отдельных кабинетах площадью не менее 8 м² на одно процедурное место. Кабины оборудуются приточно-вытяжной вентиляцией с 6-8- кратным воздухообменом в час.
47. Групповые ванны проводятся на естественной радоновой воде в специальных проточных бассейнах с объемом воды на каждого пациента до 1000 литров. Помещение оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией с не менее чем с 10-12- кратным воздухообменом в час.
48. Помещения для проведения радоновых ингаляций оборудуется кабинами с подключением к местной вытяжной вентиляций.
Устройство для получения воздушно- радоновой смеси размещается в отдельном помещении с устройством фильтра из ткани Петрянова.
Площадь помещения для проведения радоновых ингаляций предусматривается 4 м² на место, но не менее 12 м².
Помещение оборудуется общеобменной вентиляцией с 6-8- кратным воздухообменом в час.
49. В лаборатории во время работы по приготовлению и отпуску концентрата радона нахождение посторонних лиц не допускается.
50. Активность радия-226 в барботере не должна превышать 30 миллиграмм (далее – мг) ± 100 %.
51. Герметичность генератора радона ежедневно проверяется при помощи контрольного барботера.
52. Генератор радона в свинцовом контейнере и бак-смеситель для приготовления концентрата радона со стороны рабочей поверхности экранируются внутри кожуха установки (дополнительно к свинцовой защите на дверках) стандартными блоками толщиной 5 см.
53. Фасовка раствора в порционую тару осуществляется в вытяжном шкафу при помощи дистанционного дозатора, оборудованного резиновой трубкой с дистанционным держателем. Концентрат радона вводится в порционную тару, предварительно заполненную водой и размещенную в транспортных ящиках. Ящик экранируется со стороны сотрудника стандартными свинцовыми блоками.
54. Фасовка спиртового концентрата в лаборатории в порционную тару производится так, чтобы единовременный запас порционной тары с радоном в вытяжном шкафу не превышал 20 порций.
55. Водный концентрат радона разливается в порционную тару по мере его приготовления. Оставшийся в баке-смесителе установки концентрированный водный раствор радона удаляется в канализацию.
56. Не допускается оставлять порционную тару с водным концентратом радона в открытом виде.
57. Работа по профилактическому осмотру генераторов радона осуществляется не реже одного раза в 3 месяца. Осмотр и ремонт допускается начинать не ранее чем через 3 часа после полного удаления радона.
58. Не допускается проведение процедуры – подводный душ – массаж на радоновой воде.
59. По окончании работы неиспользованный раствор радона сливается в наполненную водой ванну и выпускается в канализационный сток. Слив раствора радона в ванну, не заполненную водой, не допускается.
60. Расфасовка радия по барботерам допускается только в специализированных радиохимических лабораториях, оборудованных по 1-му классу работ.
61. При случайном проливе концентрированного раствора радона работа прекращается, персонал выходит из лаборатории на 3-4 часа, оставляя вентиляцию включенной, по истечении этого срока разлившийся раствор удаляют ветошью. Работа возобновляется после проведения контрольных измерений радиоактивности и выдачи санитарно-эпидемиологического заключения.
62. Получение радиоактивных веществ (барботеров с радием и образцовых источников) осуществляется по заказ-заявкам, согласованным с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
63. В радонолечебнице и радоновой лаборатории должны быть:
1) список лиц, допущенных к работе с радиоактивными веществами;
2) журнал инструктажа по радиационной безопасности согласно приложению 2 к настоящим Санитарным правилам;
3) приходно-расходный журнал по источникам ионизирующего излучения (порционная тара) согласно приложению 3 к настоящим Санитарным правилам;
4) журнал контроля активности радона в порционной таре согласно приложению 4 к настоящим Санитарным правилам.
64. В радоновых лабораториях создается комиссия, которая ежегодно проводит инвентаризацию наличия радиоактивных веществ.
65. Перевозка концентрата радона в порционной таре осуществляется специальным автотранспортом с кабиной водителя, изолированный от транспортного салона. Автомашины имеютс знаки радиационной опасности.
66. Суммарная активность концентрата радона в одной машине не должна превышать 200 МегаБеккерель (далее – МБк) или 5 милликюри (далее - мКи). При этом в автомашине допускается размещение до 500 порций концентрата радона с активностью 370 кБк (10 мкКи) в каждой.
67. Порционная тара должна иметь герметично закрывающиеся крышки. Укупоренную порционную тару размещают в гнезда ящиков для транспортировки продукции. Общая активность по радону в одном ящике не должна превышать 18,5 МБк (0,5 мКи). Мощность дозы гамма-излучения на поверхности ящиков не должна превышать 0,5 мЗв/ч, на расстоянии 1 м 10 мкЗв/ч. Мощность дозы гамма - излучения в кабине водителя не должна превышать 2 мк3в/ч.
68. При аварийном разливе концентрата радона в автомашине, во время его перевозки, необходимо в течение 30 минут проветрить автомашину и затем провести в ней уборку.

5. Требования к лаборатории радиоизотопной диагностики

69. Лаборатории радиоизотопной диагностики (далее – лаборатория) не допускается размещать в жилых и общественных зданиях.
70. Помещения, в которых проводятся работы по I и II классу радиационной опасности, не допускается размещать смежно с палатами для беременных и детей.
71. Лаборатории (за исключением помещений изотопной и хранилища отходов) не допускается размещать в подвальных и цокольных этажах, при расположении пола цокольного этажа ниже планировочной отметки.
72. Ширина полотна дверей помещений, служащих для обследования пациентов, предусматривается не менее 1,2 м.
73. Набор и площадь помещений лаборатории предусматривается в соответствии с приложением 5 к настоящим Санитарным правилам.
74. В лабораториях предусматривается автономная приточно-вытяжная вентиляция с механическим побуждением с подачей воздуха непосредственно в верхнюю зону помещения. Допускается установка кондиционеров.
Аппаратура, работающая с радиоактивными газами или аэрозолями, оборудуется местной вытяжной системой вентиляции.
75. Процедурные, генераторные, фасовочные и радиометрические, где проводится внутрисосудистое или внутритканевое введение радиофармпрепарата, оснащается бактерицидными лампами.
76. Помещения, где проводятся манипуляции с РФП, оснащаются раковина для мытья рук с локтевыми или педальными смесителями и электрополотенцами.
77. Расчетная температура и кратность воздухообмена в помещениях радиоизотопной диагностики принимаются в соответствии с приложением 6 к настоящим Санитарным правилам.
78. Защитный бокс фасовочной и сейф хранения РФП оборудуют местной вытяжной вентиляцией с очисткой воздуха перед выбросом на фильтрах.
79. Не использованные растворы и упаковки РФП выдерживаются в хранилище не менее 10 периодов полураспада. Фасовки с жидкими радиоактивными отходами, заводские упаковки и другие твердые радиоактивные отходы после указанной выдержки подвергаются дозиметрическому контролю.
Мощность дозы излучения на расстоянии 1 м от сборника с радиоактивными отходами допускается не более 12 мкЗв/ч.
80. Допускается удаление отходов на полигон для твердых бытовых отходов, если мощность дозы после выдержки на поверхности упаковки не превышает 0,6 мкЗв/ч над уровнем естественного фона при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.
81. Списание с баланса организации радиоактивных отходов проводится при наличии акта о расходовании.

6. Требования к содержанию и эксплуатации мощных изотопных
гамма-установок

82. На установках, оборудованных конвейером исключается возможность попадания людей в рабочую камеру.
83. Вход в рабочую камеру установок с сухим и смешанным способом защиты осуществляется через лабиринт или защитную дверь.
84. Вход в радиционно-опасную зону установки типа «Гамма - поле» осуществляться через турникет.
85. Бассейн установки с водной защитой ограждается.
86. На установках типа «Гамма-поле» перед эксплуатацией снимается гамма-картограмма на границе радиационно-опасной зоны и определяется ее соответствие расчетным данным.
87. Во время приемки установки в эксплуатацию проводится контроль эффективности защитных сооружений.
88. Все установки оснащаются надежной системой блокировки и сигнализации. В случае неисправности хотя бы одной из этих систем эксплуатация установки не допускается.
89. В организациях, где используются мощные гамма-установки разрабатываются план ликвидации аварий, содержащий перечень возможных аварий и мероприятия по их ликвидации.
90. При отключении энергопитания входная дверь должна оставаться заблокированной, а источник переведен в положение хранения.
91. Над входом в рабочую камеру устанавливается сигнализатор, информирующий о положении источников (облучателя).
92. В рабочей камере устанавливается звуковая и световая сигнализация, предупреждающие о необходимости немедленно покинуть рабочую камеру и лабиринт при переводе источников излучения (облучателя) в рабочее положение и легко доступные устройства аварийного сброса облучателя и запрета на его подъем.
93. На пульте управления устанавливаются сигнализаторы, информирующие о положении облучателя и величине мощности поглощенной дозы излучения в рабочей камере и лабиринте.
94. Установки с водным и смешанным способами защиты оборудуются звуковой и световой сигнализацией, информирующей об изменении мощности эквивалентной дозы в рабочей камере и уровня воды в бассейне и системами автоматического поддержания уровня воды в бассейне.
95. Установки этого типа должны иметь систему аварийного наполнения водой бассейна, обеспечивающую снижение мощности эквивалентной дозы гамма-излучения над бассейном до допустимой величины в случае аварийного вытекания воды из него.
96. Загрузка установок осуществляется закрытыми радиоизотопными источниками излучения.
97. Загрузка (догрузка, смена) источников осуществляется сухим (с использованием защитной камеры, перегрузочного или непосредственно транспортного контейнера) и подводным способом, что определяется проектом установки.
98. Загрузка установки источниками излучения производится постадийно, отдельными источниками (или кассетой с источниками). При этом контролируются уровни излучения на наружных поверхностях защиты рабочей камеры при рабочем положении облучателя, на поверхности хранилища источников излучения при нахождении облучателя в положении хранения.
99. После загрузки каждого источника (кассеты) получают детальное распределение поля гамма-излучения (гамма-картограмма) на наружных поверхностях рабочей камеры и в смежных помещениях (источник - в рабочем положении), а также в рабочей камере при нахождении источников в положении хранения.
100. В случае обнаружения превышения расчетных величин гамма-излучения устраняется дефект в защите.
101. Каждая стадия загрузки установки оформляется актом.
102. Помещения, в которых производится загрузка (догрузка, смена) источников, оборудуются сигнально-измерительной дозиметрической аппаратурой.
103. Не допускается проводить монтажные работы с химико-технологической аппаратурой установок во время загрузки (догрузки, смены) источников.
104. Все операции по загрузке (догрузке, смене) источников излучения проводятся под непрерывным радиационным контролем.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к ядерным
реакторам исследовательского назначения

105. К ядерным реакторам исследовательского назначения (далее - ИР) относятся ядерно-электрофизические установки, предназначенные для проведения научных исследований и производственных экспериментов с использованием мощных потоков ионизирующих излучений в целях:
1) изучения и отработки вопросов физики, техники и технологии ядерных реакторов и отдельных его систем;
2) физических, материаловедческих, химических, геологических медико-биологических и других исследований, а также учебных целей;
3) получения радиоактивных изотопов и решения других задач научно-производственного характера.
106. Территория (промплощадка) разделяется на следующие зоны:
1) первая функциональная зона, располагаемая, по периферии площадки, объединяет здания, где не производятся работы с радиоактивными веществами.
2) вторая функциональная зона - площадки, где располагаются здания реактора, радиохимические комплексы, лаборатории для работы с радиоактивными веществами, сооружения для сбора, хранения, переработки радиоактивных отходов, дезактивации транспорта, мастерские для ремонта оборудования, имеющего радиоактивное загрязнение.
107. Вокруг площадки реактора предусматривается санитарно-защитная зона, а для ИР I категории размеры СЗЗ которых определяется проектом. Для реакторов II - III категорий, в соответствии с характеристиками их безопасности, размеры СЗЗ могут ограничиваться пределами территории промплощадки.
108. На территории площадки и СЗЗ предусматриваются наблюдательные скважины, расположение и глубина которых устанавливаются в зависимости от наличия потенциальных источников загрязнения, гидрологических условий площадки и сезонного изменения режима грунтовых вод.
109. Оборудование комплекса ИР размещается в отдельном здании, разделенном на зоны контролируемого и свободного доступа. В зоне контролируемого доступа размещаются: реактор, оборудование контура охлаждения, петлевые и экспериментальные установки, «горячие» камеры, мастерские для ремонта загрязненного радиоактивными веществами оборудования, радиохимические лаборатории и другие помещения для работы с радиоактивными веществами и источниками излучения.
110. Зона ЗКД разделяется на следующие самостоятельные помещения:
1) постоянного пребывания персонала, в которых персонал может находиться полную рабочую смену;
2) периодически обслуживаемые помещения, предназначенные для проведения работ, связанных со вскрытием технологического оборудования, - узлы загрузки и выгрузки радиоактивных материалов, временного хранения и удаления радиоактивных отходов. Вход осуществляется через санитарный шлюз;
3) необслуживаемые помещения, предназначенные для размещения реактора и технологического оборудования. Доступ персонала в необслуживаемые помещения при работающем реакторе и технологическом оборудовании не допускается.
111. Проход персонала в необслуживаемые помещения при остановленном реакторе и неработающем технологическом оборудовании осуществляется через санитарные шлюзы.
112. В помещениях ЗКД (кроме помещений, где находятся оборудование и коммуникации с жидким натрием) предусматриваются коммуникации для подачи воды и моющих растворов, для проведения дезактивации. Полы в помещениях должны иметь уклон и трапы для стока смывных вод в специальную канализацию.
113. Основной и резервный пульты управления ИР размещают в отдельных помещениях.
114. Комплекс помещений «горячих» камер размещают в зоне контролируемого доступа. Планировка и оборудование комплекса помещений «горячих» камер и лабораторий должны соответствовать требованиям, предъявляемым к обеспечению работ первого класса.
115. Конструкция «горячих» камер должна обеспечивать защиту от излучений и возможность дистанционного выполнения производственных операций с помощью манипуляторов. Управление арматурой на коммуникациях осуществляется из операторской с панели, вынесенной на фасадную сторону камеры.
116. На реакторах с жидкометаллическим теплоносителем в комплексе помещений предусматривают помещения и устройства для отмывки и дезактивации внутриреакторного оборудования и оборудования первого контура от радиоактивного щелочного металла и для утилизации отходов щелочных металлов.
117. Управление процессами сбора и утилизации отходов щелочных металлов осуществляется из пультовой. Защита между пультовой и камерой утилизации, отделка и оснащение помещений комплекса для утилизации отходов щелочных металлов выполняют с учетом требований радиационной безопасности.
118. Хранение облученных тепловыделяющих сборок (далее - ТВС), твэлов, образцов осуществляется в специальных хранилищах, оборудованных биологической защитой, вентиляцией и очисткой удаляемого воздуха. Дефектные ТВС и твэлы хранят отдельно и/или совместно герметичных защитных контейнерах (пеналах).
119. Процессы, связанные с управлением реактором, загрузки, выгрузки и транспортирования тепловыделяющих элементов и сборок, транспортно-технологические и ремонтные операции с радиоактивным оборудованием должны осуществляться по возможности дистанционно.
120. При выгрузке из реактора ТВС, твелов каналов системы управления и защиты реактора (далее - СУЗ), облученных образцов используются защитные контейнеры. При использовании в реакторах смешанного уран-плутониевого топлива предусматривают дополнительную защиту от нейтронного излучения.
121. Все извлеченные из активной зоны ТВС немедленно помещаются в контейнеры, шахты, хранилища, бассейны. На реакторах с жидкометаллическим теплоносителем извлечение ТВС и другого оборудования из теплоносителя осуществляется с применением защитных устройств (контейнеров), заполненных инертным газом и имеющим шлюзовую систему подключения к контуру.
122. Для хранения аварийных (негерметичных) ТВС и образцов предусматриваются герметичные защитные контейнеры (пеналы).
123. Работы по перемещению облученных образцов, деталей и твэлы из одного бассейна в другой проводится в подводном положении, а при извлечении этих деталей из бассейнов предусматриваются меры, исключающие попадание радиоактивной воды на поверхности помещения и оборудования.
124. Все работы с деталями, оборудованием и приборами, извлеченными из активной зоны и первого контура, производятся после их предварительной дезактивации.
125. Извлекаемые из реактора высокоактивные предметы (оборудование, детали, приборы) размещаются в предназначенных для них местах с использованием необходимой защиты (шахты, бассейны, контейнеры).
126. В помещениях ЗКД не допускается:
1) пребывание персонала без необходимых средств индивидуальной защиты;
2) хранение пищевых продуктов, табачных изделий, домашней одежды, косметических принадлежностей, художественной литературы и других предметов, не имеющих отношения к работе;
3) прием пищи, курение, пользование косметическими принадлежностями.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы
с радиоизотопным дефектоскопом

127. Помещения, предназначенные для размещения стационарных дефектоскопов располагаются в отдельном здании или в отдельном крыле здании.
128. Санитарно-защитная зона вокруг лаборатории дефектоскопии не устанавливается. Мощность дозы излучения на наружных поверхностях здания не должна превышать 0,06 мкЗв/ч над естественным фоном.
129. В составе радиоизотопной лаборатории предусматриваются:
1) помещение для просвечивания, с площадью не менее 20 м²;
2) помещение пульта управления, площадью не менее 10-12 м²;
3) фотолаборатория, площадью не менее 10 м^2.
130. При применении переносных дефектоскопов в составе лаборатории предусматривается помещение для хранилища, площадью не менее 10 м² из расчета на один дефектоскоп.
131. Вход в помещения для просвечивания оборудуется защитными средствами: лабиринтом с дверью, защитной дверью.
132. Помещения для хранения переносных дефектоскопов оборудуются специальными колодцами, нишами или сейфами с защитными крышками и подъемными устройствами.
133. В нерабочем положении источники излучения находятся в защитном контейнере дефектоскопа и имеют устройства для надежной фиксации источника излучения при нахождении его в положении хранения.
134. Не допускается использования дефектоскопов в условиях, не отвечающих требованиям технической документации.
135. Конструкция стационарных дефектоскопов предусматривает автоматическую блокировку входной двери в помещение, где размещается дефектоскоп. Пульт управления размещается в смежном помещении.
136. Проведение работ по дефектоскопическому контролю допускается в помещениях, на которые выдано санитарно-эпидемиологическое заключение.
137. Вывоз дефектоскопов для проведения работ за пределами территории, допускается по согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
138. При проведении дефектоскопических работ пучок излучения направляется вниз или вверх, противоположную сторону от ближайших рабочих мест.
139. Излучения, прошедшее сквозь просвечиваемое изделие, перекрывается защитным барьером, снижающим мощность дозы на рабочих местах до допустимых величин.
140. При проведении дефектоскопических работ в цехах, на открытых площадках и в полевых условиях следует устанавливать и обозначать радиационно-опасную зону, в пределах которой мощность дозы излучения не должна превышать 0,11 мкЗв/ч.
141. При панорамном просвечивании персонал находится на безопасном расстоянии или за защитой в безопасном месте.
142. Для проведения панорамного просвечивания применяются дефектоскопы с дистанционным управлением механизмом перемещения источника из положения хранения в рабочее положение и обратно.
143. При фронтальном просвечивании персонал должен находиться в направлении, противоположном направлению рабочего пучка, на безопасном расстоянии или за защитой.
144. При применении установок с ручным управлением расстояние от радиационной головки до привода дистанционного управления выпуском и перекрытием пучка излучения должно быть не менее 1 м.
145. Операции с источниками излучения проводят с использованием дистанционных инструментов, манипуляторов или специальных приспособлений за защитными экранами, обеспечивающими снижение уровней излучения до величин, не превышающих предельно допустимые.
146. После извлечения источника излучения из дефектоскопа проводится контроль радиоактивной загрязненности внутренних поверхностей аппарата.
147. После зарядки дефектоскопов проводится радиометрический контроль его наружных поверхностей, а также проверку качества защиты (измерение мощности дозы излучения на расстоянии 0,1 и 1 м от поверхности радиационной головки дефектоскопа).
148. Зарядка и перезарядка дефектоскопа источниками излучения активностью более чем указанной в паспорте завода-изготовителя не допускается.
149. Ремонт дефектоскопов проводится после извлечения источника излучения. При неизбежном проведении ремонта на заряженных дефектоскопах по наряду допуска на проведения радиационно-опасных работ ремонт выполняется с применением защитных устройств с соблюдением мер радиационной безопасности.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы с
скважинным генератором нейтронов

150. При прохождении скважинных генераторов нейтронов (далее – СГН) вне скважины на его корпус в месте расположения мишени нейтронной трубки, отмеченном на заводе-изготовителе кольцевой проточкой, укрепляется съемный знак радиационной опасности.
151. В нерабочем положении все СГН следует обесточить.
152. Лабораторно-макетные и пуско-наладочные работы проводят в отдельных зданиях или помещениях зданий.
153. СГН и пульта управления размещают в отельных помещениях.
154. Работы на моделях пластов проводятся в отдельных зданиях, помещениях зданий или на открытых площадках.
155. Открытые площадки, предназначенные для проведения работ на моделях пластов, огораживаются, на внешней границе ограждения мощность дозы излучения не должна превышать: для площадок, расположенных на территории учреждения 1,25 мкЗв/ч; для площадок, расположенных в поле, 0,05 мкЗв/ч. На внешней стороне ограждения размещается знак радиационной опасности.
156. Расчет безопасности режима работы с СГН после его выключения проводят в соответствии с приложением 7 к настоящим Санитарным правилам.
157. Помещения для работы СГН оборудуются механической приточно-вытяжной вентиляцией, обеспечивающий в течение часа не менее чем 5-кратный обмен воздуха при объеме помещения от 100 до 150 м³ и 3-кратный обмен при больших объемах.
158. Входная дверь помещения блокируется одновременно с включением СГН в рабочий режим. Над входной дверью размещают световое табло с предупреждающей надписью «Генератор включен», на входной двери знак радиационной опасности.
159. В помещениях для работы с СГН не допускается прием пищи, воды, курение, пользование косметикой.
160. Проектная мощность эквивалентной дозы излучения на поверхности защиты при продолжительности работы персонала (категория А) 36 часов в неделю, 50 недель в году, составляет:
1) для помещений постоянного пребывания персонала - 5,9 мкЗв/ч;
2) для помещений, в которых персонал пребывает не более половины рабочего времени - 11,8 мкЗв/ч;
3) для любых помещений организации - 1,25 мкЗв/ч;
4) для любых помещений и территории санитарно-защитной зоны- 0,05 мкЗв/ч.
161. Расчет защиты персонала от излучений СГН и оценку величины дозы от гамма-излучения СГН, обусловленного излучением 56 Mn, проводят в соответствии с приложением 7 к настоящим Санитарным правилам.
162. СГН, генерирующий поток нейтронов 1.10⁸ нейтронов/сек и более, остается радиационно-опасным объектом и после его выключения на период времени, длительность которого зависит от продолжительности работы СГН и величины генерируемого потока нейтронов.
163. Любые манипуляции с выключением после работы СГН, генерирующего поток нейтронов 1.108нейтр./сек и более, начинают после предварительной выдержки, обеспечивающей спад активности продуктов активации конструктивных материалов до допустимого уровня.

10. Санитарно-эпидемиологические требования условиям работы с
закрытыми источниками ионизирующих излучений при
радиометрических исследованиях разрезов буровых скважин

164. Разрешением на право хранения и проведения работ с закрытыми источниками излучений является санитарно-эпидемиологическое заключение. Не требуется санитарно-эпидемиологическое заключение, если используемый источник создает мощность дозы на расстоянии 0,1 м от поверхности источника не более 1 мкЗв/ч или его суммарная активность не превышает уровней изъятия.
165. Для переноски контейнеров с источниками используется штанга длиной не менее 1 м.
166. Руководство организации при получении источника извещает об этом государственные органы в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в десятидневный срок и обеспечивают их учет источника в соответствии с приложением 8 к настоящим Санитарным правилам.
167. Источники хранят в отдельных, специально оборудованных помещениях, расположенных на охраняемой территории.
168. В наружной стене помещения хранилища предусматривается проем для подачи и выдачи контейнеров с источниками.
169. Мощность дозы на поверхности устройства для хранения источников не должна превышать 12 мкЗв/ч, уровень излучения на наружной поверхности хранилища 1 мкЗв/ч.
170. Расстояние между рядами, колодцами и стенками хранилища должно быть не менее 2,1 и 0,5 м соответственно.
Колодцы должны быть глубиной не менее 2 м и обсажены легко вынимающимися водонепроницаемыми трубами - стаканами с дном.
171. Закладка пеналов и контейнеров с источниками в защитные устройства и изъятие их должны осуществляться дистанционно.
172. Источники нейтронного и гамма-излучения, непригодные к дальнейшему использованию, относятся к РАО, хранятся раздельно в защитных устройствах и подлежат сдаче на пункты захоронения.
173. Временное хранение источников в полевых условиях допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.
Временное хранение источников допускается в транспортных или переносных контейнерах, место для временного хранения опечатывают и охраняют. Совместное хранение источников со взрывоопасными, горючими и другими материалами не допускается.
174. Временное хранение источников допускается осуществлять в специальных пеналах, помещаемых на прочном тросе (шнуре и т.п.) в обсаженные скважины. Скважины ограждаются и охраняются.
175. Уровень излучения на наружных поверхностях мест временного хранения или ограждений, не должен превышать 1 мкЗв/ч, На наружных поверхностях мест хранения (ограждения) размещается знак радиационной опасности.
176. Транспортировка источников осуществляется в транспортных или переносных контейнерах в специально оборудованной для этих целей автомашине (автоприцепе), машине-подъемнике, в обычных грузовых автомашинах. Перевозка источников в легковом автомобиле, а также вместе с людьми не допускается.
177. Мощность дозы в кабине не должна превышать 12 мкЗв/ч. При одновременной перевозке людей в кузове грузовой или кабине легковой автомашины и контейнера с источником в автоприцепе мощность дозы излучения в местах нахождения перевозимых людей не должна превышать 2,5 мкЗв/ч. Мощность дозы в любой точке на наружных поверхностях контейнера не должна превышать 2 мЗв/ч и на расстоянии 2 м от этих поверхностей - 0,1 м3в/ч.
178. Постоянное хранение источников в транспорте не допускается.
179. Все работы с источниками на буровых скважинах (установка источника в переносной контейнер и зондовое устройство глубинных приборов и извлечение его, опускание приборов в скважину и извлечение из скважины и др.) проводятся с помощью дистанционных инструментов и приспособлений в строгой технологической последовательности.
180. По окончании рабочего дня источник доставляется в хранилище.
181. Установка источника в глубинный (скважинный) прибор производится непосредственно перед спуском его в скважину, в предварительно подготовленные зондовые устройства скважинных приборов.
182. Подъем и опускание скважинного снаряда в устье скважины, а также извлечение его из скважины проводится с помощью буровой, автомобильной или ручной лебедок.
183. При извлечении из зондового устройства скважинного прибора источник немедленно перекладывается в контейнер.
184. Проводится радиационный контроль в соответствии с перечнем операций с гамма и нейтронными источниками, приведенным в приложении 9 к настоящим Санитарным правилам.

11. Требования к санитарно-защитной зоне
предприятий по добыче и обогащению урановой руды

185. Для предприятий устанавливается санитарно-защитная зона (СЗЗ). Размеры СЗЗ определяются расчетами с учетом величины и площади возможного распространения радиоактивных выбросов и сбросов при нормальной эксплуатации объекта и в аварийных условиях.
186. Размеры СЗЗ (полосы отчуждения) вдоль трассы трубопровода для технологических растворов и удаления жидких радиоактивных отходов устанавливаются не менее 20 м в каждую сторону от трубопровода.
187. На территории промышленных площадок предусматривают устройства ливнестоков. Сброс ливневых вод на сельскохозяйственные угодья не допускается.

12. Требования к эксплуатации добычных полигонов рудников
методом подземного скважинного выщелачивания

188. В поверхностный комплекс рудника методом подземного скважинного выщелачивания (далее – ПВ) входят сооружения и технические средства, обеспечивающие подачу рабочих растворов от узла их приготовления к нагнетательным скважинам и продуктивных растворов - от откачных скважин до цеха переработки.
189. На территории добычного комплекса участка ПВ, установок по очистке и переработке продуктивных растворов для защиты почвы от загрязнения ее урансодержащими и другими технологическими продуктами предусматривают:
1) асфальтовое покрытие участков территории, где размещено основное оборудование, с устройством уклонов и зумпфов для сбора и последующего удаления сбросных сточных вод;
2) выполнение трубопроводов и соединений технологических коммуникаций из материалов, обеспечивающих герметичность при транспортировке растворов и пульп;
3) в случае присутствия плодородного слоя предварительное снятие плодородного верхнего слоя почвы вдоль проходящих коммуникаций для восстановления земель после рекультивации.
190. В случае использования методов ПВ для добычи урана из бедных и забалансовых руд кучным или подземным выщелачиванием в составе рудников, разрабатывающих месторождения урана открытым (карьерным) или подземным (шахтным) способом, сооружение участков такой добычи производят по самостоятельным разделам проекта.
191. В проекте разработки месторождения способом ПВ предусматривают специальные мероприятия, средства и оборудование, необходимые для предупреждения и ликвидации возможных аварийных ситуаций.
192. Территория СЗЗ предприятия ПВ, обозначаются предупредительными знаками. Промышленная площадка с установками по переработке растворов ограждается.
193. По территории промышленной площадки предприятия ПВ допускается движение только производственного транспорта.
194. Места пересечения пешеходных и транспортных маршрутов с трубопроводами оборудуются специальными переходами.
195. Конструкции оголовков откачных скважин должна обеспечивать полную герметизацию скважины, возможность газоотделения, замера дебита скважины, отбора проб растворов, выполнения ремонтных работ и чистки скважины.
196. Ликвидация добывающего комплекса должна обеспечивать полную радиационную безопасность.
197. На промышленных площадках участков ПВ предусматривают освещение, наличие питьевой и технической воды.
198. Дефектные скважины, восстановление и ремонт которых невозможны, консервируются и ликвидируются после отработки месторождения при проведении рекультивации.
199. При ремонтных работах на скважинах, их раскольматации или проведении на них контрольно-измерительных работ, выделяющиеся продуктивные растворы необходимо отводить в отстойники или собираться в специальные емкости.
200. Не допускается сброс на поверхность жидкостей из технологических и наблюдательных скважин продуктивного горизонта при их чистке и ремонте. Откачиваемые растворы после их отстоя возвращаются в технологический процесс, шлам размещается во временное хранилище и после определения суммарной альфа радиоактивности принимается решение о последующем использовании (захоронение в могильнике или другое).
201. При сооружении технологических узлов закисления и насосных станций обеспечивают гидроизоляцию площадок. Для сбора пролившихся растворов и промывных вод на площадках сооружается специальный сборник. При проливах растворов осуществляется промывка площадок и помещений.
202. Отстойники-накопители оснащаются автоматическими устройствами, исключающими перелив растворов.
203. При опорожнении емкостей, трубопроводов, лотков, накопителей не допускается сброс оставшихся растворов на поверхность. Растворы собираются и направляются в отстойники продуктивных и выщелачивающих растворов.

13. Требования к эксплуатации перерабатывающего
комплекса рудника ПВ

204. Здание стационарного перерабатывающего комплекса или площадка сборно-разборной установки обеспечивается гидроизоляцией и приспосабливаются для промывки технической водой. Для сбора пролившихся растворов и промывных вод сооружается сборник, сток с пола здания.
205. Закрытые помещения перерабатывающего комплекса оборудуются вентиляцией.
206. Все подъездные пути и погрузочно-разгрузочные площадки на территории перерабатывающего комплекса покрываются твердым покрытием.
207. Установку переработки растворов, локальные узлы «закисления» обеспечивают герметичным емкостным оборудованием, приточно-вытяжной вентиляцией.
208. При промывке сорбционных колонн обеспечивается сбор промывной жидкости в специальную емкость или специальную карту отстойника-накопителя для повторной промывки колонн, а твердая фаза вместе со шламом отстойников-накопителей - захоранивается в могильнике.
209. Транспортирование готового продукта (кристаллы) установок по переработке растворов ПВ проводят в герметических контейнерах. Загрузка и разгрузка контейнеров осуществляется механизированным способом, исключающим поступление аэрозолей продукта в воздушную среду помещения.
210. Для фильтрации следует применять аппараты непрерывного действия, исключающие ручные операции по съему и очистке осадков. При съеме желтого кека вручную используют рамные фильтр прессы.
211. Аппараты, являющиеся источником выделения пыли и радона, устанавливают в обособленных помещениях или оборудуют укрытиями. Аппараты, которые невозможно оборудовать укрытиями, устанавливаются в специальных кабинах, оборудованных вытяжной вентиляцией.
212. Емкости и аппараты с пульпой в отделениях флотации, гравитации, фильтрации, выщелачивания, сорбции обеспечиваются крышками.
213. В отделениях сушки и прокалки солей с высоким содержанием радиоактивных веществ используются печи непрерывного действия с механизированной и автоматизированной загрузкой и выгрузкой.
214. Все аппараты отделений сушки и прокалки снабжаются системой улавливания пыли от готовой продукции с последующим возвратом этой пыли в процесс.
215. Затаривание пылящей готовой продукции в контейнеры производят в изолированных камерах, оборудованных вытяжной вентиляцией, с автоматической загрузкой, виброуплотнением и контролем уровня и массы загружаемого материала.
216. В отделениях сушки и прокалки следует предусмотреть помещения механизированной разделки проб, теплоизоляцию оборудования. Операции по отбору, разделке и упаковке проб проводят в боксах, снабженных местной вытяжной вентиляцией.
217. Операции по отбору и анализу технологических проб, порошков, пульп должны быть механизированы и автоматизированы. По согласованию органов в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения допускается ручной отбор технологических проб.
218. Стыки и соединения в технологических трубопроводах уплотняют и герметизируют.
219. В производственных корпусах предусматриваются раздельные системы вентиляций: общеобменная (приточная и вытяжная), местная, технологическая, ремонтная и аварийная. Допускается естественное проветривание помещений, в которых отсутствуют вредные выделения и аэродинамические связи с помещениями, имеющими такие выделения.
220. При зональной планировке производственных помещений работа приточных и вытяжных систем должна обеспечить контролируемое направление воздушных потоков из менее загрязняемой зоны в зону с большим загрязнением.
221. В помещениях, в которых возможно выделение пыли и газов, предусматривается преобладание вытяжки над притоком, обеспечивающее в открываемых дверных проемах скорость движения воздуха внутрь помещения не менее 0,3-0,5 м/с.
222. Воздух из-под укрытий, внутренних объемов технологического оборудования удаляется самостоятельные системами местной и технологической вентиляций.
223. От технологических аппаратов и емкостей в отделениях, где происходит выделение паров кислот, щелочей предусматривают местную вытяжку.
224. Скорость движения воздуха в рабочих проемах аппаратов принимается по приложению 10 к настоящим Санитарным правилам.
225. Во взрывоопасных помещениях рециркуляция воздуха для целей воздушного отопления и вентиляции не допускается.
226. Забор воздуха для систем приточной вентиляции осуществляется из зоны, где в атмосферном воздухе содержание радиоактивных и токсичных веществ составляет не выше 0,1 ДОА и 0,3 ПДК для рабочих помещений.
227. Приточный воздух перед подачей в корпуса подвергается тепловлажностной обработке.
228. Приточные и вытяжные камеры в пожаро- и взрывоопасных цехах располагаются в отдельных помещениях, с самостоятельным выходом.
229. Приточные камеры должны иметь отдельный самостоятельный вход снаружи здания или из чистой зоны производственного помещения и не иметь никаких аэродинамических связей с производственными помещениями.
230. Поверхности приточных камер должны иметь гладкие покрытия, пол с уклоном не менее 5 % и трапы для удаления смывных вод.
231. Воздух, удаляемый вентиляционными установками, перед выбросом в атмосферу подвергается очистке.
232. Вытяжные вентиляционные камеры следует устанавливать в изолированных помещениях, оборудованных собственной вытяжной вентиляцией.
233. Вентиляционные камеры, в которых размещаются системы газоочистки, выполняются в виде двух изолированных друг от друга помещений: в «грязном» помещении размещаются фильтры грубой и тонкой очистки, в «чистом» - электродвигатели, вентиляторы и воздуховоды после последней ступени очистки.
234. Транспортирование отработавших фильтрующих элементов осуществляют в защищенных контейнерах.
235. Вход в «грязное» помещение вентиляционных камер осуществляется через санитарный шлюз, с помещением для упаковки отработанных фильтров и душем.
236. На участке газоочистки предусматривают специальные места или отдельные помещения для разборки, отмывки и временного хранения фильтров, аппаратов и их элементов.

14. Требования к транспортированию руды и концентрата
природного урана

237. Транспортирование руды осуществляют в специально выделенных транспортных средствах, использование которых для перевозки других грузов не допускается.
238. Транспортирование промежуточного продукта, концентрата руды осуществляют только в герметичных контейнерах, упаковочных комплектах (ТУКах) допущенных к применению на территории Республики Казахстан.
239. При перевозке руды проводится уплотнение кузовов, увлажнение, укрытие пылящих руд брезентом, применяются пылесвязывающие и пленкообразующие материалы. Погрузо-разгрузочные операции механизируются, ручной труд не допускается. Перевозка урановых руд железнодорожным транспортом осуществляется в специально оборудованных вагонах.
240. После перевозки проводится дезактивация транспорта и оборудования до снижения мощности дозы гамма-излучения (внутри кабины) не болеее 12 мкЗв/ч.
241. Пункты дезактивации автотранспорта размещаются при выезде из производственной зоны промышленной площадки, железнодорожных вагонов - на путях выгрузки.
В случае выезда технологического транспорта на дороги общего пользования пункты дезактивации предусматривают в местах выгрузки и погрузки руды.

15. Требования к объектам поверхностного комплекса

242. Территория промышленной площадки разделяется на зоны свободного и контролируемого доступа. В зоне контролируемого доступа размещаются все объекты, где ведутся процессы добычи, обогащения и переработки руды, являющиеся источниками вредных производственных факторов (надшахтное здание главного выдачного ствола, рудосортировочный комплекс, склады руды, воздуховыдающий ствол, гидрометаллургический завод (далее - ГМЗ), обогатительные фабрика (далее – ОФ), в зоне свободного доступа - объекты вспомогательного назначения (административно-бытовой комбинат, воздухозаборные вентиляционные сооружения, столовая, компрессорная).
243. Административные здания по отношению к объектам, являющимся источниками постоянного шума, располагают с наветренной стороны с устройством между ними шумозащитных зон.
244. Свободные территории промышленной площадки озеленяются.
245. Локальные источники загрязнения атмосферного воздуха (воздухо-выдачные стволы, бункера, дробилки, отвалы породы, склады руды) удаляются от объектов вспомогательного назначения на расстояние не менее 100 м и не менее 50 м - от любых производственных зданий.
246. Временное складирование товарной руды на территории промплощадок всех типов урановых рудников (шахт, карьеров) проводится только на специально подготовленные площадки с твердым покрытием (асфальт, бетон). Складирование товарной руды непосредственно на грунт не допускается.
247. Складирование балансовых руд, забалансовых руд и пород осуществлят раздельно по классам.
248. Отсортированная порода не относится к радиоактивным отходам и используется в производственных условиях без ограничений, если эффективная удельная активность радионуклидов в ней не превышает 1,5 кБк/кг.
249. В местах возможного пылеобразования (разгрузка вагонеток, места перегрузки руды на транспортерах, грохота, течки бункеров) применяются средства пылеподавления (увлажнение рудной массы, местные отсосы). Общий процент влажности рудной массы при этом не должен превышать 11 % во избежание ее прилипания к транспортерным лентам и поверхностям оборудования.
250. Помещения, в которых размещено производственное оборудование, содержащее руду (бункера, дробилки, емкости), оборудуют принудительной общеобменной вентиляцией или местными отсосами. В помещениях проводится ежесменная влажная уборка.
251. В составе наземного комплекса предусматривают площадки (пункты) для дезактивации спецтранспорта, оборудования и материалов. Дезактивация производится перед выездом транспорта или вывозом загрязненного оборудования и материалов за пределы промышленной площадки.
252. В составе пункта дезактивации предусматривают помещения: моечная, для обслуживающего персонала, комната дозиметрического контроля и кладовая.
253. При пункте дезактивации предусматривают:
1) асфальтированную открытую площадку, оборудованную навесами, подъездными путями, подъемно-транспортными средствами для складирования загрязненного и очищенного оборудования;
2) контейнеры и емкости для сбора и временного хранения твердых и жидких радиоактивных отходов.
254. Удельная активность основных радионуклидов в сточных водах после очистки при сбросе их в канализацию или открытые водоемы не должна превышать допустимых величин, их взвешенная суммарная удельная активность определяется по формуле:

,

в котором - удельная активность i–го радионуклида, для которого установлен уровень вмешательства в питьевой воде .
255. Металлолом, направляемый после дезактивации в другие отрасли народного хозяйства, горное и технологическое оборудование, поступающее для ремонта не должны иметь нефиксированного поверхностного радиоактивного загрязнения.
256. Помещения пунктов дезактивации подвергают ежедневной влажной уборке.
257. На всех предприятиях по добыче и обогащению урановой руды осуществляется специальной службой производственный радиационный контроль в соответствии с перечнем работ по контролю условий труда, выполняемых службой, указан в приложении 11 к настоящим Санитарным правилам.
258. Персонал группы «А» обеспечиваются носимыми индивидуальными дозиметрами.

16. Требования к перепрофилированию, консервации и ликвидации
объектов по добыче и обогащению урановой руды

259. Предприятие по добыче и переработке радиоактивных руд или их отдельные объекты в связи с отсутствием в них дальнейшей необходимости или изменениями характера производства подвергаются полной, временной консервации, перепрофилированию или ликвидации.
При проведении этих мероприятий предусматривают:
1) дезактивацию основных сооружений, оборудования и других материальных ценностей;
2) ликвидацию участков радиоактивной загрязненности территории промышленной площадки, санитарно-защитных зон и транспортных путей до уровней, допускающих использование территории для ведения сельского хозяйства, промышленного и гражданского строительства;
3) надежное захоронение (с последующей рекультивацией) объектов, не подлежащих перепрофилированию или консервации.
260. Для рассмотрения представленных материалов по перепрофилированию, консервации, ликвидации создается комиссия, в состав которой включаются представители государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
261. Территория, занятая промплощадкой и СЗЗ ликвидируемых, консервируемых или перепрофилируемых горнорудных и рудоперерабатывающих предприятий, подлежит рекультивации.

17. Требования к консервации, перепрофилированию ликвидации
горнодобывающих предприятий

262. На период консервации рудника или карьера оборудование поднимается на поверхность, дезактивируется до допустимых уровней и передается на другие предприятия для использования, или на склад для хранения, или в металлолом.
263. Выработки, являющиеся источниками интенсивного радоновыделения, изолируются глухими радононепроницаемыми перемычками.
264. Территория рудника, свободная от строений и сооружений, СЗЗ дезактивируется и рекультивируется.
265. Карьеры и другие денудационные объекты, а также отвалы на период консервации ограждаются, отвалы присыпаются грунтом и озеленяются.
266. Стволы шахт, штольни, скважины и другие возможные пути проникновения в подземные выработки, подходы к ним перекрываются и ограждаются.
267. Дезактивация территории проводится путем изъятия загрязненного грунта и захоронения его либо на хвостохранилище, либо в специальных могильниках, либо вместе с отвалами в рекультивируемых денудационных объектах. Изъятый грунт замещается потенциально плодородным грунтом, не имеющим радиоактивного и химического загрязнения. При сельскохозяйственном направлении рекультивации слой 0,25 см должен замещаться грунтом, не имеющим загрязнения.
268. При рекультивации отвалов забалансовых руд, среднее содержание радионуклидов доводится до нормативов, приведенных в приложении 12 к настоящим Санитарным правилам.
269. Санитарно-эпидемиологические требования по рекультивации отвалов пустых пород, в которых среднее содержание радионуклидов ниже приведенных в приложении 12 к настоящим Санитарным правилам, не предъявляются.
270. Рекультивированные отвалы, расположенные ближе 5 км от населенного пункта, подлежат ограждению (не ближе 300 м). На расстоянии более 5 км ограда может не сооружаться, но устанавливаются знаки, запрещающие всякую деятельность на рекультивированных отвалах. Не допускается использование материала отвалов для строительства и хозяйственных нужд. В зоне до 300 м от них не допускается жилищное строительство.
271. Все нерекультивированные отвалы ограждаются и обозначаются предупредительными знаками.
272. На территории поверхностного комплекса горнодобывающих предприятий и их СЗЗ после их ликвидации не допускается строительство жилья, детских учреждений и объектов соцкультбыта.
273. При перепрофилировании горнодобывающих предприятий на территории свободной от строений и сооружений и на территории СЗЗ проводится дезактивация.
274. Рекультивация водоемов проводится в следующих случаях:
1) суммарная удельная активность (далее - УА) радионуклидов в воде, в донных отложениях, а также в отложениях на территории, подвергающейся в период паводка затоплению, не удовлетворяет условиям, приведенным в приложении 12 к настоящим Санитарным правилам;
2) в случае передачи водоема для водохозяйственного использования дозы облучения отдельных лиц из населения, связанные с использованием водоема, могут превысить 0,1 мЗв/год;
3) концентрация вредных веществ в водоеме, который использовался для различных нужд населения, в результате сбросов превышает нормативы качества воды.
275. При ликвидации водоема (спуск воды), прекращении шахтного водоотлива поверхность загрязненного дна водоема, искусственного русла водоотлива, прилегающей территории рекультивируются по сельскохозяйственному или лесохозяйственному направлениям.
276. Водотоки (реки, каналы, ручьи) рекультивируют после прекращения сброса загрязненных вод.
277. В зависимости от уровней радиоактивного загрязнения донный грунт, почва захораниваются в поверхностном могильнике, либо могут складироваться на хвостохранилищах или в денудационных объектах вместе с отвалами.
278. При перепрофилировании рудников или в случае самотечного выхода на поверхность шахтных вод допускается их спуск по трубопроводу (закрытому бетонированному лотку) до близлежащего проточного водоема, при этом УА радионуклидов в воде должна соответствовать требованиям приложения 12 к настоящим Санитарным правилам.
279. Не допускается сброс в водоемы шахтных вод, имеющих УА радионуклидов выше нормируемой настоящими правилами. Такие воды перед сбросом очищаются на специальной установке.

18. Требования к ликвидации полигонов подземного
выщелачивания, ГМЗ, ОФ и перерабатывающих комплексов ПВ

280. Ликвидация полигонов ПВ, ГМЗ, ОФ и перерабатывающих комплексов ПВ допускается на основании утвержденной и согласованной в установленном порядке проектной документации. На ликвидируемых объектах оборудование (трубопроводы, насосы) и сооружения полностью демонтируются и дезактивируются. Оборудование, не подлежащее повторному использованию на предприятиях того же профиля, металл, не подходящий к сдаче в металлолом, другие отходы, зола сжигаемых горючих отходов подлежат захоронению в специальном могильнике.
281. Обсадка и внутреннее оборудование скважин могут быть изъяты полностью или до глубины, не препятствующей дальнейшему предполагаемому использованию территории, но не менее 1 м от поверхности. Скважины тампонируются с восстановлением изоляции водоносных горизонтов друг от друга.
282. Территория отработанных и ликвидируемых полигонов ПВ дезактивируется.
283. На территории бывших полигонов ПВ не допускается строительство жилья, детских учреждений и объектов соцкультбыта.
284. Здания и строения, подлежащие сносу или разборке, дезактивируются. Элементы строительных конструкций могут быть повторно использованы, если они удовлетворяют требованию настоящих санитарных правил. Лом (бой) строительных материалов допускается применять для дорожного строительства вне населенных пунктов, если он соответствует по содержанию естественных радионуклидов III классу строительного сырья и материалов. В остальных случаях элементы и лом (бой) строительных конструкций захораниваются на хвостохранилище, в денудационных объектах вместе с отвалами, в специальном могильнике.
285. Территория бывшей промплощадки после ликвидации ГМЗ, ОФ и поверхностных комплексов ПВ не допускается использовать под строительство жилья, детских учреждений и объектов соцкультбыта.

19. Требования к консервации и перепрофилированию
ГМЗ и ОФ

286. Технологическое оборудование основных объектов освобождают от технологических продуктов, реагентов, промывают изнутри и дезактивируют.
287. При консервации ГМЗ и ОФ территория промплощадки свободная от зданий и сооружений, дезактивируется и рекультивируется.
288. Загрязненные участки СЗЗ дезактивируются и рекультивируются в сельскохозяйственном или лесохозяйственном направлении. В пределах СЗЗ не допускается капитальное строительство, допускается лишь возведение временных хозяйственных объектов.
289. Захоронение строительного мусора, металлолома, не подходящего к сдаче, изъятого загрязненного грунта производится согласно требованиям настоящих санитарных правил.
290. Территория законсервированного объекта ограждается, а объект на весь период консервации охраняется.
291. Демонтированное оборудование сортируется по уровню радиоактивной загрязненности. В случае соответствия требованиям санитарных правил «Санитарно-эпидемиологические требования к радиационной безопасности», утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан, допускается к повторному использованию или сдаче в металлолом, при несоответствии подлежит захоронению.
292. Территория СЗЗ перепрофилируемых ГМЗ и ОФ (ее загрязненные участки) дезактивируется и рекультивируется. Вопрос о направлении рекультивации определяется предприятием нового профиля.
293. Загрязненный строительный мусор и грунт захоранивают в хвостохранилище или в поверхностном могильнике.
294. На территории перепрофилированных объектов и их СЗЗ не допускается строительство жилых зданий, детских учреждений и предприятий соцкультбыта.

20. Требования к консервации и ликвидации хвостохранилищ

295. Основанием для консервации хвостохранилищ является консервация предприятия. По достижении складированных в хвостохранилище отходов проектного уровня или оно является источником радиоактивного или токсического загрязнения окружающей среды, предусматривается его захоронение.
296. В проекте консервации хвостохранилища предусматривают следующие мероприятия:
1) по предупреждению размыва хвостов паводковыми и поверхностными водами;
2) по предотвращению пылеобразования и разноса радиоактивных аэрозолей;
3) исключение использования хвостов для строительных и хозяйственных целей, а территории хвостохранилища для строительства или сельского хозяйства.
297. Оборудование хвостохранилища, не подлежащее консервации, демонтируется и дезактивируется.
298. Сбросные колодцы и трубы подлежат тщательной заделке, если не предусматривается использование их для отвода паводковых вод.
299. Территория консервируемого хвостохранилища дезактивируется. Хозяйственное использование этой территории не допускается.
300. При расположении законсервированного хвостохранилища на расстоянии менее 2 км от населенных пунктов, промышленных предприятий, земельных угодий ограждается и вокруг него выставляются предупреждающие и запрещающие знаки.
За пределами ограды МЭД гамма-излучения не должна превышать 20 мкЗв/ч выше естественного фона.
301. Законсервированное хвостохранилище подлежит радиационному контролю и наблюдению.
302. Перед началом ликвидации (захоронения) хвостохранилища проводят его осушение до кондиций, позволяющих использовать необходимую для земляных работ технику.
303. Оборудование, имеющие радиоактивное загрязнение, демонтируется и дезактивируется, не поддающееся эффективной дезактивации захоранивается на хвостохранилище.
304. Территория промплощадки хвостохранилища и подъездные пути освобождаются от свалок, дезактивируются, очищаются от химических загрязнений и рекультивируются. На территории СЗЗ допускается рекультивация по сельскохозяйственному и лесохозяйственному направлениям.
305. Захораниваемое хвостохранилище защищается от поверхностных и паводковых вод, на водоотводных сооружениях исключают ливневые и другие поверхностные стоки с окружающей местности на поверхность хвостохранилища, поверхность после уплотнения и насыпные ограждения дамбы подвергают планировке.
306. Работы по укрытию хвостохранилища завершаются посадкой на его поверхности трав и кустарников.
307. МЭД гамма-излучения на высоте 1 м над поверхностью захороненного хвостохранилища должна быть менее 1,0 мкЗв/ч, а плотность потока радона из почвы – менее 1,0 Бк/с.м².
308. Территорию захороненного хвостохранилища не допускается использовать для любых хозяйственных целей. На территории СЗЗ не допускается строительство жилья, детских учреждений, объектов соцкультбыта, а также устройство мест для отдыха и занятия спортом.
309. На захороненное хвостохранилище составляется отдельный радиационно-гигиенический паспорт объекта, в котором указывается время окончания захоронения, краткое описание мероприятий по захоронению, организация, выполнившая проект, предприятие, осуществившее захоронение, организация, принявшая захороненный объект под наблюдение, данные санитарно-дозиметрического контроля по окончании работ и те ограничения, которые наложены на захороненный объект и прилегающую территорию.
310. Захороненное хвостохранилище подлежит систематическому наблюдению и периодическому радиационному контролю соответствующими службами объекта, которому принадлежло хвостохранилище.
311. Персонал, занятый на этих работах, включая все работы по рекультивации объектов, относится к категории А.

21. Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию и
эксплуатации рентгено-дефектоскопической лаборатории

312. Рентгено-дефектоскопическая лаборатория (далее - лаборатория) размещается в отдельно стоящем здании или в отдельном крыле (помещений) предприятия.
313. В состав лаборатории входят следующие помещения:
1) рабочая камера;
2) пультовая, фотокомната, площадью не менее 10 м²;
3) помещения для персонала, обработки результатов контроля и хранения пленок;
4) санитарно-бытовые помещения;
5) для службы радиационной безопасности.
314. Расстояние от аппарата до стен рабочей камеры должны быть не менее 1 м. Площадь рабочей камеры, свободная от технологического оборудования предусматривается не менее 10 м².
315. В случаях, когда в лаборатории применяются и радиоизотопные методы контроля с помощью переносных дефектоскопов, допускается хранить их (в количестве не более 2-х) в колодцах, нишах или сейфах, оборудованных в рабочей камере.
316. В местах постоянного пребывания персонала (пультовая, помещение для персонала) предусматривается естественное освещение. Рабочие камеры допускаются без естественного освещения.
317. Помещения лаборатории оборудуют системами отопления, вентиляции, водоснабжения и канализации.
318. Пол в рабочей комнате и пультовой покрывают электроизолирующим материалом, у рабочих мест персонала предусматриваются диэлектрические коврики.
319. Радиационная защита рабочей камеры должна обеспечивать снижение дозы облучения персонала и ограниченной части населения до величин согласно гигиенических нормативов «Санитарно- эпидемиологические требования к радиационной безопасности», утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан в соответствии с законодательством.
320. При проведении рентгеновской дефектоскопии радиационная защита рабочей камеры, защитного смотрового окна в рабочей камере, установок с рентгеновскими аппаратами должна обеспечивать снижение мощности дозы на наружной поверхности ее до 2,5 мкЗв/ч.
321. При просвечивании деталей в рабочей камере без защитного потолочного перекрытия типа «выгородка» уровни излучения на рабочих местах персонала цеха или участка (категория персонал группы «Б») не должны превышать 2,5 мкЗв/ч.
322. На наружной поверхности установок с рентгеновскими аппаратами в местной защите, на входных дверях рабочих камер, границе радиационно-опасной зоны размещаются знаки радиационной опасности. На границе радиационно-опасной зоны устанавливаются предупреждающие плакаты (надписи), отчетливо видимые с расстояния 3-х метров.
323. Для обеспечения безопасности персонала во время просвечивания необходимо:
1) просвечивать изделия при минимальном возможном угле расхождения рабочего пучка излучения, используя для этого коллиматоры (переносных) и тубусы;
2) пучок излучения направлять в сторону от рабочих мест;
3) ограничивать время просвечивания изделий путем использования высокочувствительных пленок, усиливающих экранов;
4) пульт управления передвижных и переносных аппаратов размещать на таком расстоянии от рентгеновского излучателя, которое обеспечивает безопасные условия труда персонала (не менее 15 метров).
324. Аппараты оборудуются системой блокировки и сигнализации.
325. Стационарные аппараты подключают в цепь управления дверных блокировок, отключающих высокое напряжение при открывании двери в рабочую камеру. Повторное включение высокого напряжения выполняется с пульта управления аппарата после закрытия двери.
326. В рабочей камере предусматривается доступное устройство для аварийного отключения высокого напряжения и запрета на его включение.
327. На пульте управления аппаратом и над входом в рабочую камеру устанавливается световое табло с предупреждающими надписями «Рентгеновское просвечивание».
328. В рабочей камере устанавливается звуковая или световая сигнализация предупреждающая о необходимости немедленно покинуть рабочую камеру.

22. Требования к проектированию, строительству кабинетов
лучевой диагностики и терапии

329. На проект строительства, реконструкции кабинетов лучевой диагностики и терапии выдается санитарно-эпидемиологическое заключение на соответствие требованиям настоящих санитарных правил.
330. Работы по монтажу рентгеновских аппаратов проводятся при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.
331. После окончания монтажных и пуско-наладочных работ кабинет лучевой диагностики и терапии принимается в эксплуатацию комиссией.
332. В состав комиссии включаются: заведующий отделением (кабинетом) лучевой диагностики или терапии, представители организаций проводивших монтаж и контроль эксплуатационных параметров аппарата, и государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
333. На рентгеновские аппараты (стационарные, передвижные и персональные) на основании акта санитарно-эпидемиологического обследования, протоколов дозиметрического контроля, контроля эксплуатационных параметров выдается санитарно-эпидемиологическое заключение.
334. Организация, осуществляющая техническое обслуживание рентгеновских аппаратов, ведет контрольно-технический журнал по форме согласно приложению 13 к настоящим Санитарным правилам. Технический журнал рентген аппарата находится у организации владельца рентген аппарата и хранится в рентген кабинете.
335. Кабинеты лучевой диагностики и отделения (далее - кабинет) размещают в зданиях стационаров, амбулаторно-поликлинических организации (медицинских центров), кабинет не должен быть проходным.
336. Размещение кабинетов в жилых зданиях, общественных зданиях немедицинского назначения, детских дошкольных и учебных организациях не допускается.
337. В стационарах лечебно-профилактических организаций не допускается размещение кабинетов смежно по горизонтали и вертикали с палатами для больных, если значение допустимой мощности эффективной дозы (далее – ДМДЕ) превышает 1,3 мкЗв/ч.
338. Использование переносных (палатных) рентгеновских аппаратов допускается в операционных блоках и в палатах для проведения процедур нетранспортабельным больным. Использование переносных (палатных) рентгеновских аппаратов для массового обследования больных, независимо от условий его эксплуатации, не допускается.
339. Не допускается размещать кабинеты под помещениями, откуда возможно протекание воды через перекрытие (душевые, уборные).
340. Состав и площади общих и специальных помещений рентгеновского кабинета должны соответствовать приложению 14 к настоящим Санитарным правилам.
342. Площадь процедурной проектируется с соблюдением следующих расстояний:
1) от рабочего места персонала за малой защитной ширмой до стен помещения расстояние должно быть не менее 1,5 далее - м;
2) от рабочего места персонала за большой защитной ширмой до стен помещения - не менее 0,6 м;
3) от стола-штатива поворотного или от стола снимков до стен помещения - не менее 1,0 м;
4) от стойки со снимками до ближайшей стены - не менее 0,1 м;
5) от рентгеновской трубки до смотрового окна - не менее 2 м, для маммографических и дентальных аппаратов - не менее 1 м;
6) технологический проход для персонала между элементами стационарного оборудования должен быть шириной не менее 0,8 м;
7) зона размещения каталки для пациента - не менее 1,5 х 2 м;
8) дополнительная площадь при технологической необходимости ввоза каталки в процедурную - 6 м.
9) Высота помещения, где установлена рентгеновская аппаратура с потолочной подвеской излучателя, экранно-снимочным устройством или усилителем рентгеновского изображения, процедурного кабинета рентгенотерапии в случае ротационного облучения должна быть не менее 3 м.
343. Ширина дверного проема в процедурной рентгенодиагностического кабинета, кабинета РКТ и рентгенологической операционной должна быть не менее 1,2 м при высоте 2,0 м, размер остальных дверных проемов - 0,9 х 1,8 м.
344. Пол процедурной, комнаты управления, кроме рентгенологической операционной и фотолаборатории выполняется из электроизоляционных материалов.
345. В рентгенологической операционной, предоперационной, фотолаборатории пол покрывается водонепроницаемыми материалами. Пол рентгенологической операционной должен быть антистатичным и безискровым, основание антистатического покрытия заземляется.
346. Поверхности стен и потолка в процедурной и комнате управления должны быть гладкими, позволяющими проводить влажную уборку. Стены в рентгенологической операционной отделываются материалами, не дающими световых бликов.
347. Рентгеновский аппарат размещается так, чтобы первичный пучок излучения был направлен в сторону капитальной стены, за которой размещается менее посещаемое помещение. Не допускается направление прямого пучка излучения в сторону смотрового окна (комнаты управления, защитной ширмы).
348. При размещении кабинета на первом этаже окна процедурной комнаты экранируются защитными ставнями на высоту не менее 2 м от уровня отмостков здания, в цокольном этаже - окна экранируются защитными ставнями на всю высоту. При расстоянии от процедурной рентгеновского кабинета до жилых и служебных помещений соседнего здания менее 30 м с учетом данных дозиметрического контроля, окна процедурной экранируются защитными ставнями на высоту не менее 2 м от уровня пола.
349. У входа в кабинеты и в комнату управления рентгеновскими аппаратами на высоте 1,6-1,8 м от пола или над дверью размещается световое табло (сигнал) «Не входить!», автоматически загорающееся при включении анодного напряжения. Допускается нанесение на световой сигнал знака радиационной опасности.
350. Пульт управления рентгеновских аппаратов располагается в комнате управления. При установке в процедурной комнате более одного диагностического аппарата предусматривается устройство блокировки одновременного включения двух и более аппаратов.
351. Для обеспечения возможности контроля состояния пациента предусматривается смотровое окно и переговорное устройство громкоговорящей связи. Минимальный размер защитного смотрового окна в комнате управления должен быть 24 х 30 см, защитной ширмы - 18 х 24 см.
352. Управление передвижными аппаратами осуществляется с помощью выносного пульта управления на расстоянии не менее 2,5 м от рентгеновского излучателя, аппаратов для остеоденситометрии - не менее 1,5 м.
353. При оснащении лаборатории проявочным автоматом предусматривается дополнительная комната для сортировки, маркировки и обрезки сухих снимков.
354. Площадь фотолаборатории («темной комнаты») для малоформатных снимков должна быть не менее 6 м², для крупноформатных снимков - 8 м², ширина прохода между элементами оборудования в темной комнате - не менее 1,0 м, дверного проема - 1,0 м.
355. В помещение фотолаборатории, при выключенном свете и выключенных фотолабораторных фонарях, визуально не должно быть видно света, попадающего извне (после адаптации глаз в темной фотолаборатории в течение пяти минут).
356. Двери из фотолаборатории, процедурной и комнаты управления должны открываться в коридор «на выход», из комнаты управления - в сторону процедурной.
357. Кратность воздухообмена, расчетные значения освещенности и температуры в помещениях кабинета должны соответствовать приложению 15 к настоящим Санитарным правилам. Приток воздуха осуществляется в верхнюю зону, вытяжка - из нижней и верхней зон.
358. В кабинетах вентиляция должна быть автономной, допускается дополнительное оборудование кондиционерами.
359. В процедурной, кроме кабинетов для флюорографии и рентгенооперационной, устанавливается раковина с подводкой холодной и горячей воды.
360. После окончания рабочего дня рентгеновский аппарат, электроприборы, электроосвещение, вентиляция отключаются, проводится влажная уборка стен с мытьем пола и дезинфекция элементов соприкасающихся с пациентом и средств индивидуальной защиты.
361. Ежемесячно проводится влажная уборка с использованием 1-2 %-ного раствора уксусной кислоты.
362. Кабинеты лучевой диагностики и терапии, по степени потенциальной опасности радиационных объектов относятся к IV категории.
В кабинете должны быть схемы рентгеновских аппаратов, описания и инструкции по их эксплуатации, протоколы дозиметрического контроля, контроля эксплуатационных параметров рентгеновского аппарата, акты санитарно-эпидемиологического обследования кабинета, протоколы проверки электроизмерительных приборов, технический паспорт кабинета, санитарно-эпидемиологическое заключение на право эксплуатации оборудования.
363. В кабинете, где проводится оценка снимков, освещенность на расстоянии 1 метра от негатоскопа не должна быть более 50 люкс.
Яркость используемого негатоскопа должна быть не менее 1700 кандел/м² (для оценки маммографических снимков – 3000 кандел/м²), неоднородность светового поля - не более 30 %.

23. Требования к условиям работы в кабинете лучевой диагностики

364. Стационарные средства радиационной защиты кабинета должны обеспечивать уменьшение рентгеновского излучения до уровня, при котором не будет превышен основной предел дозы для соответствующих категорий облучаемых лиц. Расчет радиационной защиты проводится в соответствии с приложениями 16 к настоящим Санитарным правилам.
365. Расстояние от фокуса рентгеновской трубки до точки расчета определяется по проектной документации на рентгеновский кабинет, за точки расчета защиты принимаются точки, расположенные в помещении:
1) вплотную к внутренним поверхностям стен помещений, прилегающих к процедурной кабинета или наружным стенам;
2) над процедурной, на высоте 50 см от пола защищаемого помещения;
3) под процедурной, на высоте 150 см от пола защищаемого помещения.
366. При расчете радиационной защиты рентгеностоматологического кабинета, расположенного смежно с жилыми помещениями, за точки расчета защиты принимаются точки, расположенные:
1) вплотную к внутренним поверхностям стен рентгеностоматологического кабинета, размещенного смежно по горизонтали с жилыми помещениями; на уровне пола кабинета, при расположении жилого помещения под кабинетом;
2) на уровне потолка кабинета, при расположении жилого помещения над кабинетом.
367. Стационарные средства защиты должны иметь защитную эффективность не ниже 0,25 мм по свинцовому эквиваленту.
368. Расчет защиты для двух или более рентгеновских аппаратов, установленных в одной процедурной, проводится для каждого аппарата.
369. При проектировании стационарной защиты процедурной кабинета в зависимости от конструктивных особенностей и технологии использования конкретного аппарата выделяются участки, для которых расчет защиты проводится на ослабление первичного пучка рентгеновского излучения. Остальная площадь стационарной защиты обеспечивает ослабление только рассеянного излучения. Для остеоденситометров, маммографов, флюорографов с защитной кабиной расчет стационарной защиты проводится только от рассеянного излучения.
370. В процедурных рентгеновского кабинета, у которых пол расположен непосредственно над грунтом или потолок находится непосредственно под крышей, защита от излучения в этих направлениях не предусматривается.
371. Кабинеты оснащаются средствами радиационной защиты в соответствии с приложением 17 к настоящим Санитарным правилам.
372. Защитная эффективность передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты персонала и пациентов, выраженная в значении свинцового эквивалента, не должна быть меньше значений, указанных в приложении 18 к настоящим Санитарным правилам. Защитные средства должны иметь маркировку.
373. Контроль защитной эффективности средств радиационной защиты проводится не реже одного раза в два года.

24. Требования по обеспечению радиационной безопасности
персонала

374. Не допускается обслуживание рентгенолаборантом двух и более одновременно работающих рентгеновских аппаратов.
375. Допускается нахождение персонала в процедурной за защитной ширмой при работе рентгенофлюорографического аппарата с защитной кабиной, рентгенодиагностического аппарата с универсальным поворотным столом-штативом экраноснимочного устройства, костного денситометра, маммографа и рентгеностоматологического оборудования.
376. Не допускается нахождение в процедурной комнате лиц, не имеющих прямого отношения к рентгенологическому исследованию.
377. Во время рентгенологического исследования врач рентгенолог должен соблюдать длительность перерывов между включениями высокого напряжения, следить за выбором оптимальных физико-технических режимов исследования (анодное напряжение, анодный ток, экспозиция, толщина фильтров, размер диафрагмы, компрессия, расстояние, фокус-кожа), проводить пальпацию дистанционными инструментами, использовать передвижные и индивидуальные средства радиационной защиты.
338. При проведении сложных рентгенологических исследований (ангиография, рентгеноэндоскопия, исследование детей, пациентов в тяжелом состоянии) работающий персонал использует индивидуальные средства защиты.
339. При проведении рентгенографии в палатах используются передвижные или индивидуальные защитные средства для экранирования других пациентов; персонал располагается за ширмой или на максимально возможном расстоянии от палатного рентгеновского аппарата.

25. Требования к обеспечению радиационной безопасности
пациентов и населения

380. Индивидуальный дозиметрический контроль персонала группы «А» осуществляется один раз в квартал. Индивидуальные годовые дозы облучения персонала фиксируются в листе учета индивидуальных доз. Копия карточки хранится в организации в течение 50 лет после увольнения работника и в случае перевода его в другую организацию - передается на новое место работы.
381. Индивидуальный дозиметрический контроль лиц, периодически участвующих в проведении специальных рентгенологических исследований (хирурги, анестезиологи), проводится так же, как для персонала группы «А».
382. Ведется учет значений рабочей нагрузки и анодного напряжения, используемого для каждого рентгенологического исследования. Учитывая значения рабочей нагрузки и анодного напряжения оцениваются дозы облучения пациентов. Дозы облучения пациента регистрируются в листе учета дозовых нагрузок на пациента при рентгенологических исследованиях, являющимся обязательным приложением к его амбулаторной карте, истории болезни, и в журнале учета ежедневных рентгенологических исследований в соответствии с приложением 19 к настоящим Санитарным правилам. При выписке пациента из стационара или после рентгенологического исследования значение дозовой нагрузки вносится в выписку.
383. На всех этапах медицинского обслуживания учитываются результаты ранее проведенных рентгенологических исследований и дозы, полученные при этом в течение года. При направлении пациента на рентгенологическое исследование, консультацию или стационарное лечение, при переводе больного из одного стационара в другой результаты рентгенологических исследований (описание, снимки) передаются с амбулаторной картой или выпиской из нее.
384. Установленный норматив годового профилактического облучения при проведении профилактических медицинских рентгенологических исследований и научных исследований практически здоровых лиц 1 миллиЗиверт (далее - мЗв).
385. Проведение профилактических обследований методом рентгеноскопии не допускается.
386. Проведение научных исследований с источниками излучения на людях осуществляется с письменного согласия испытуемого и предоставления ему информации о возможных последствиях облучения.
387. При достижении накопленной дозы медицинского диагностического облучения пациента 500 мЗв принимаются меры по дальнейшему ограничению его облучения, если лучевые процедуры не диктуются жизненными показаниями.
388. При получении лицами из населения эффективной дозы облучения за год более 200 мЗв или накопленной дозы более 500 мЗв от одного из основных источников облучения или 1000 мЗв от всех источников облучения, проводится медицинское обследование.
389. В целях защиты кожи при рентгенологических процедурах соблюдаются минимальные допустимые расстояния от фокуса рентгеновской трубки до поверхности тела пациента в соответствии с приложением 20 к настоящим Санитарным правилам.
390. Результаты рентгенологических исследований и дозы облучения, полученные пациентом в предшествующий год, прилагаются к документации при направлении на санаторно-курортное лечение и на врачебно-трудовую экспертную комиссию.
391. Рентгенологические исследования желудочно-кишечного тракта, урография, рентгенография тазобедренного сустава и другие исследования, связанные с лучевой нагрузкой на гонады, проводятся в первой декаде менструального цикла.
392. Рентгенологическое исследование беременным проводится во второй половине беременности по клиническим показаниям.
393. В первой половине беременности рентгенологические исследования проводятся при необходимости оказания скорой или неотложной помощи и если решен вопрос о прерывании беременности.
394. Доза, полученная плодом при рентгенологическом исследовании беременной, не должна превышать 1 мЗв.
395. Рентгенологические исследования детей в возрасте до 12 лет выполняются в присутствии их законных представителей или медицинского работника.
396. При рентгенологических исследованиях детей младшего возраста применяются специальные иммобилизирующие приспособления.
397. При проведении рентгенологических исследований не допускается пребывание в процедурной комнате более одного пациента.

26. Требования к организации производственного контроля

398. Производственный контроль включает в себя радиационный контроль и контроль эксплуатационных параметров в соответствии с приложениями 21 и 22 к настоящим Санитарным правилам.
Контроль эксплуатационных параметров подразделяется на:
1) приемочный, после проведения пуско-наладочных работ до начала эксплуатации аппаратов лучевой диагностики и терапии;
2) периодический, в соответствии с правилами, разрабатываемыми для каждого типа аппарата лучевой диагностики и терапии;
3) внеплановый, при замене основных узлов рентгеновского аппарата и при проведении ремонтно-наладочных работ. Объем радиационного контроля определяется характером изменения условий эксплуатации кабинета.
При радиационном контроле проводятся:
1) Замеры мощности дозы излучения на рабочих местах персонала, в помещениях и на территории, смежных с процедурной кабинета не реже одного раза в год;
2) контроль защитной эффективности передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты - не реже одного раза в два года;
3) контроль технического состояния рентгеновского медицинского оборудования проводится не реже одного раза в год.
399. Контроль эксплуатационных параметров рентгеновского оборудования проводится один раз в год, для маммографических аппаратов один раз в полгода, для дентальных аппаратов один раз в три года. Для систем проявки пленок контроль параметров проводится, в зависимости от рабочей нагрузки, от 1 раза в день до 1 раза в неделю (рекомендуется 3 раза в неделю). Для систем автоматического управления экспозицией (далее -АУЭ) контроль параметров проводится один раз в три месяца.
400. Результаты радиационного контроля и контроля эксплуатационных параметров рентгеновского оборудования оформляются протоколами. Протоколы оформляются в 2-х экземплярах.

27. Требования к обеспечению радиационной безопасности при
рентгеностоматологических исследованиях

401. Значения рабочей нагрузки и анодного напряжения при расчете защиты для рентгеностоматологических аппаратов различных типов представлены в приложении 23 к настоящим Санитарным правилам.
402. Дентальные аппараты с обычной пленкой без усиливающего экрана и панорамные аппараты размещаются в рентгеновском отделении (кабинете). Дентальные аппараты и пантомографы, работающие с высокочувствительным приемником изображения (без фотолаборатории), и дентальные аппараты с цифровой обработкой изображения, рабочей нагрузкой, не превышающей 40 (мА * мин)/неделю, допускается располагать в помещении стоматологической организации, находящейся в жилом и общественном здании.
403. Если в помещении установлено несколько аппаратов для рентгеностоматологических исследований, то система включения анодного напряжения должна предусматривать возможность эксплуатации одновременно только одного аппарата. Состав и площади помещений должны соответствовать приложению 24 к настоящим Санитарным правилам.
404. При установке в процедурной комнате более одного рентгеновского дентального аппарата площадь помещения должна быть не менее 4 м² на каждый дополнительный аппарат.
405. Кратность воздухообмена в час составляет не менее 3 по вытяжке и 2 по притоку.
406. Кабинет, где проводятся рентгеностоматологические исследования, оснащается передвижными и индивидуальными средствами защиты персонала и пациентов в соответствии с приложением 25 настоящих Санитарных правил.
407. Длина тубуса аппарата должна обеспечивать кожно-фокусное расстояние не менее 20 см для аппарата с номинальным напряжением не менее 60 кВ. Использование аппарата с длиной тубуса менее 20 см и номинальным напряжением менее 60 кВ не допускается.

28. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
установок неиспользуемого рентгеновского излучения

408. Установки, являющиеся источниками неиспользуемого рентгеновского излучения или содержащие в своем составе источники неиспользуемого рентгеновского излучения (далее - установки), могут размещаться как в отдельных, только для них предназначенных помещениях, так и в общих производственных помещениях.
409. Лаборатории, цеха, участки, предназначенные для испытания и экспериментальных исследований приборов и установок, размещают в отдельных помещениях.
410. При расстановке установок предусматривают рабочие места и проходы следующих размеров:
1) с лицевой стороны пультов и панелей управления установкой не менее 1 м при однорядном расположении установок и не менее 1,2 м при двухрядном;
2) с задней и боковых сторон установок, имеющих открывающиеся двери, съемные панели и другие устройства не менее 0,8 м.
411. Мощность экспозиционной дозы неиспользуемого рентгеновского излучения в условиях нормальной эксплуатации в любой точке пространства на расстоянии 0,1 м от корпуса установки или специальной защитной камеры, а также от защиты электровакуумного прибора или его корпуса (при размещении электровакуумного прибора вне корпуса установки) не должна превышать 2,5 мкЗв в/час.
412. Корпус электронной пушки с фокусирующей и отклоняющей системами и корпус рабочей (плавильной, сварочной) камеры выполняются из стали, толщина которой выбирается из условия необходимого ослабления неиспользуемого рентгеновского излучения. Смотровые отверстия (окна) экранируются защитным стеклом.
413. Ускоряющие трубки ионно-плазменных установок заключают в защитный металлический (стальной, свинцовый) кожух.
414. В тех случаях, когда выполнение защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения как единого целого с установкой или прибором затруднено или нецелесообразно прибор или установка заключается в отдельную защитную камеру. Пульт управления прибором или установкой размещается вне защитной камеры.
415. Для защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения, проникающего через отверстия, сделанные в камерах, шкафах, корпусах установок или в защитных экранах предусматривают дополнительные защитные устройства. Места ввода и вывода коммуникаций и вентиляционных каналов находятся вне зоны расположения постоянных рабочих мест.
416. Двери камер, шкафов, (блоков), съемные экраны (кожухи) установок, в которых размещены источники неиспользуемого рентгеновского излучения, оборудуются защитной блокировкой.
417. Проектирование защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения следует выполнять исходя из мощности экспозиционной дозы излучения на поверхности защиты, 1,25 мкЗв/ч, и наиболее жестких условий (режимов) работы приборов и установки (максимальные значений анодного напряжения, силы тока, частоты следования импульсов и других параметров, относящихся к режиму работы прибора или установки).
При наличии в одной установке нескольких источников неиспользуемого рентгеновского излучения необходимо также учитывать их суммарное воздействие на персонал
418. Для изготовления защитных экранов от неиспользуемого рентгеновского излучения (энергией до 50 кэВ), в зависимости от энергии и мощности дозы излучения, могут быть использованы сталь, свинец. В отдельных случаях защита установки может быть усилена нанесением на внутреннюю поверхность обшивки установки краски, содержащей свинец.
419. Защитные камеры и экрану для защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения (энергией свыше 50 кэВ) выполняют из свинца, барита, баритобетона, железобетона.
420. Смотровые окна камер и установок закрывают защитным стеклом.
421. В технических условиях, паспорте и инструкции по эксплуатации на установки указываются:
1) максимальное значение мощности экспозиционной дозы неиспользуемого рентгеновского излучения в любой точке пространства на расстоянии 10 см от корпуса (баллона) электровакуумного прибора или его защиты от корпуса установки;
2) способ эффективной защиты от неиспользуемого рентгеновского излучения, обязательной при работе электровакуумного прибора.
422. В зависимости от объема характера работ с источниками неиспользуемого рентгеновского излучения на предприятии необходимо организовать службу радиационной безопасности или назначено лицо, ответственное за радиационный контроль.

29. Санитарно-эпидемиологические требования к эксплуатации
ускорителей электронов с энергией до 100 мэв

423. Ускорители электронов с энергией до 100 мэв (далее - ускоритель) размещают в отдельных, одноэтажных зданиях или в специально выделенных помещениях производственных и лабораторных зданий, технологически связанных с эксплуатацией ускорителя. Помещения ускорителей оборудуют защитой от всех видов ионизирующих излучений.
424. Ширина санитарно-защитной зоны между помещением ускорителя и жилыми зданиями должна быть в пределах не менее 50.0 м.
Излучения на наружных поверхностях зданий ускорителей, в том числе в проемах (окна, двери), не должны превышать 1,0 мкЗв/ч, в ближайших зданиях и на территории уровней естественного фона, присущего данного местности, более чем на 0,1 мкЗв/ч.
Территория здания с ускорителем благоустраивается, озеленяется и ограждается.
425. При использовании ускорителей для целей терапии допускается размещение их в стационарах при условии размещения палат в противоположном крыле здания.
426. При установке ускорителей предусматриваются следующие основные помещения: зал ускорителя, конденсаторная или генераторная и пультовая для дистанционного управления установкой, для дозиметрической службы и санитарно-бытовые. В зависимости от назначения ускорителей набор и планировка помещений могут быть различными, при соблюдении "принципа их разделения".
427. При использовании ускорителей для дефектоскопии, кроме основных помещений предусматривается фотолаборатория и склад изделий.
428. При использовании ускорителей для медицинских целей предусматривается процедурную для облучения больных, комнаты для ожидания и подготовки больных к облучению, для наблюдения медицинским персоналом за больными во время облучения. Процедурные и комнаты для ожидания и подготовки больных звукоизолируются.
429. При применении ускорителей для получения изотопов лаборатория оборудуется согласно требованиям, предъявленным настоящими санитарными правилами.
430. Помещения для ускорителей с высокими уровнями излучения (зал ускорителя, мишенная, процедурная) отделяются защитной стеной от помещений, в которых постоянно находится обслуживающий персонал.
431. Двери помещений с высокими уровнями ионизирующей радиации, оборудуются автоблокировкой. Вход в помещения ускорителя предусматривается в местах с наименьшим уровнем излучения в виде лабиринтов в защитных стенах.
432. Ремонтные работы ускорителя проводятся под контролем дозиметрической службы после распада наведенной активности в отдельных деталях и агрегатах до допустимых уровней. При наличии долгоживущих радиоизотопов ремонтные работы проводятся по правилам работы с препаратами большой активности в защитных перчатках с использованием дистанционных приспособлений, защитных устройств и средств индивидуальной защиты.
433. Защита от гамма-излучения осуществляется: расстоянием от мишени до интересующей точки и экранированием.

30. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы
в производственных лабораториях, работающих
с радиоактивными веществами

434. Производственные лаборатории, работающие с радиоактивными веществами (далее – лаборатории) размещаются в самостоятельных зданиях, или на отдельных этажах. Не допускается размещать в жилых и общественных зданиях.
435. При наличии на территории вивария расстояние между зданием вивария и жилыми или общественными зданиями предусматривают не менее 50 м.
436. В лаборатории предусматривается водопровод, канализация, электроснабжение, отопление и горячее водоснабжение, приточно-вытяжная вентиляция с механическим побуждением и отдельными (автономными) вентиляционными устройствами для отсоса воздуха из вытяжных шкафов.
437. Помещения лабораторий имеют естественное и искусственное освещение. Оконные переплеты боксов должны выполняться с применением уплотняющих прокладок.
438. Стены, потолки помещений покрываются малосорбирующими радиоактивные вещества, легко моющиеся, устойчивые к действию дезинфицирующих средств. Стены должны иметь гладкую поверхность. Пол покрывается не скользким, водонепроницаемым кислотоупорным материалом. Для облегчения очистки пола пластикат приподнимают у стен на высоту 20 см (без плинтусов) и закругляют для плавного перехода к поверхности стен.
439. Работы с радиоактивными веществами производятся в отдельных помещениях (комнатах).
440. В лаборатории проводится индивидуальный дозиметрический контроль с регистрацией полученной дозы в журнале и производственный радиационный контроль на рабочих местах, на территории.
441. Ведется учет радиоактивных веществ.
442. Стеклянные емкости, содержащие радиоактивные жидкости помещаются в металлические или пластмассовые сосуды.
443. Радиоактивные вещества, при хранении которых возможно выделение радиоактивных газов, паров или аэрозолей хранят в вытяжных шкафах, боксах, камерах в закрытых сосудах, выполненных из несгораемых материалов.
444. Во время работы с радиоактивными веществами:
1) не допускается прикасание к радиоактивным препаратам руками, при работе с ними используются манипуляторы;
2) переливание, выпаривание, пересыпание радиоактивных веществ, а также другие операции, при которых возможно поступление радиоактивных веществ в воздух, проводятся только в вытяжных шкафах;
3) манипуляции с радиоактивными веществами проводятся на легко дезактивируемых поверхностях;
4) ежедневно проводится влажная уборка помещения;
5) в рабочих помещениях систематически проводится измерение радиоактивной загрязненности рабочих мест, при обнаружении загрязнения проводится их полная очистка;
6) жидкие растворы солей радия, запаянные в стеклянные ампулы, альфа и бета эталоны хранятся в сейфе;
7) твердые и жидкие радиоактивные отходы удаляются из помещения в специальный сборник с регистрацией в журнале;
8) по окончании работы с радиоактивными веществами сотрудники тщательно промывают руки теплой водой с мылом, после чего проводится дозиметрическая проверка чистоты рук.
445. В лаборатории предусматривается запас дезактивирующих средств.
446. На территории лаборатории выделяется помещение для временного хранение радиоактивных отходов.
447. Сбор радиоактивных отходов в лаборатории производится отдельно от обычного мусора и раздельно с учетом:
1) их агрегатного состояния (твердые, жидкие);
2) периода полураспада радионуклидов, находящихся в отходах (менее 15 суток, более 15 суток);
3) их природы (органические, неорганические).

31. Требования к объектам ядерной медицины

448. Объекты ядерной медицины по потенциальной опасности относится к объектам IV категории, на которых радиационное воздействие при возможной аварии ограничивается помещениями, где проводятся работы с источниками излучения и санитарно-защитная зона не предусматривается.
449. Объект размещается в отдельно стоящем здании, в здании организации первичной медико-санитарной помощи и стационаре. Не допускается размещать объект в жилых и общественных зданиях.
450. Для проведения радиодиагностических процедур предусматривается отдельный блок помещений, изолированных от других подразделений, или изолированный отдельный радиологический корпус.
451. Для защиты пациентов и персонала от внешнего облучения и от поступления радионуклидов в помещения и в окружающую среду используются системы стационарных (оборудование, стены и перекрытия помещений) и динамических (вентиляция и канализация) барьеров.
В подвалах и цокольных этажах зданий допускается размещать хранилища радиофармпрепаратов и радиоактивных отходов.
452. Набор и площади помещений объектов принимаются в соответствии с приложениями 26 настоящих Санитарных правил.
453. При проектировании новых и/или реконструкции существующих помещений в проектной документации для каждого помещения указываются: используемые радиофармпрепараты, их активность на рабочем месте, годовое потребление, вид, характер и класс работ.
454. Блок радионуклидного обеспечения располагается отдельно от других помещений. Допускается совмещение помещений для приемки и хранения радиофармпрепаратов и хранения радиоактивных отходов подразделений радионуклидной диагностики и лучевой терапии.
455. Кабинеты гамма-камер и томографов не допускается располагать смежными с помещениями блока радионуклидного обеспечения и помещением для ожидания пациентов и проектируются смежными с соответствующими пультовыми.
456. Санитарный пропускник размещается в непосредственной близости от фасовочной и процедурных.
457. Пол, стены и потолок санпропускника и туалета для больных выполняются из влагостойких покрытий, допускающих легкую очистку и дезактивацию.
458. В ПЭТ-центре предусматриваются отдельные входы для персонала и амбулаторных пациентов, помещения не должны быть проходными.
459. Циклотронно-радиохимический комплекс ПЭТ-центра размещается в отдельных изолированных помещениях, с отдельным входом, снабженным воздушным шлюзом, запасным выходом и помещениями.
460. Циклотрон размещается в специальном каньоне с бетонными стенами и потолочным перекрытием, толщина которых рассчитывается при проектировании в соответствии с рекомендацией фирмы - изготовителя циклотрона.
461. Вход в бункер циклотрона перекрывается защитной дверью не менее чем с 4 типами блокировки.
462. В зависимости от ассортимента и количества синтезируемых в радиохимической лаборатории радиофармпрепаратов монтируются один или несколько боксов и (или) несколько мини-боксов для ПЭТ-радиохимии.
463. Хранилище для временного хранения радиофармпрепаратов и фасовочные боксы оборудуются вытяжными шкафами, внутри которых устанавливаются защитные стенки.
464. Хранилище радиоактивных отходов оборудуется защитной стенкой, за которой размещаются пластиковые мешки или защитные контейнеры с твердыми радиоактивными отходами для выдержки на распад, а также емкостями для жидких радиоактивных отходов.
465. В ПЭТ предусматриваются два санпропускника для персонала, один из которых размещается у наружного входа в циклотронно-радиохимический комплекс (с учетом возможного развертывания производства Йода 123 (далее - 123I на циклотроне), другой между блоком радионуклидного обеспечения и блоком общих помещений ПЭТ-центра.
466. У внутреннего входа в циклотронно-радиохимический комплекс размещается санитарный шлюз.
467. Объект обеспечивается централизованной системой горячего и холодного водоснабжения, канализацией и отоплением.
468. В помещениях блока радионуклидного обеспечения раковины оборудуются смесителями, с педальным, локтевым или бесконтактным устройством и электрополотенцами.
469. Дренажные трубы от сливных раковин к основной сточной трубе предусматриваются без изгибов. Дренажи и стоки должны быть доступны для периодического радиационного контроля.
470. Туалет для больных размещается в непосредственной близости от процедурной и от радиодиагностического кабинета позитронного эмиссионного томографа, оборудуется устройством принудительного слива или педальным спуском воды.
471. В помещениях предусматривается естественное и искусственное освещение.
472. Система вентиляции обеспечивает движение потока воздуха из менее загрязненных помещений к более загрязненным, не допускается рециркуляция воздуха.
473. В помещениях каньона циклотрона, радиохимической лаборатории и в кабинете позитронного томографа вентиляция устраивается автономной, с фильтрами и адсорбентами радиоактивных газов.
474. В блоке радионуклидного обеспечения, в помещениях каньона циклотрона, радиохимической лаборатории и в кабинете позитронного томографа вентиляция должна работать непрерывно.
475. Вытяжные шкафы обеспечивают скорость движения воздуха в рабочих проемах 1,5 м/с с допускаемым кратковременным снижением скорости прокачиваемого воздуха в открываемых проемах до 0,5 м/с.
476. Воздух, удаляемый из «горячих» камер, боксов и вытяжных шкафов, предварительно очищается с помощью собственных вытяжных фильтров и ловушек, предусмотренных их конструкциями. В герметичных камерах и боксах при закрытых проемах обеспечивается разрежение не менее 20 миллиметров водяного столба. Камеры и боксы оборудуются приборами контроля степени разрежения, фильтры и адсорбенты радиоактивных газов устанавливаются в непосредственной близости от камер, боксов и вытяжных шкафов.
477. Вентиляция общих помещений ПЭТ-центра должна быть приточно-вытяжная.
478. Содержание и эксплуатация помещений объекта, уровни освещенности, микроклимата, шума, вибрации, содержания вредных веществ и уровень радиации должны соответствовать требованиям постановления Правительства Республики Казахстан «Об утверждении санитарных правил «Санитарно-эпидемиологические требования к объектам здравоохранения».
479. Поступившие в подразделение радиофармпрепараты учитываются в журналах в соответствии с приложением 27 к настоящим Санитарным правилам.
480. При приготовлении радиофармпрепаратов с использованием элюатов из генераторов короткоживущих радионуклидов заполняется журнал приготовления рабочих радиофармацевтических растворов согласно приложению 28 к настоящим Санитарным правилам.
481. При введении пациенту готового или синтезированного в подразделении радиофармпрепарата производится запись в журнале в соответствии с приложением 29 к настоящим Санитарным правилам.
482. Расходование открытых источников оформляется внутренним актом, составляемым ответственным лицом и непосредственным исполнителем работ в соответствии с приложением 30 к настоящим Санитарным правилам.
483. Радионуклидные источники, не находящиеся в работе, помещаются в хранилище, обеспечивающее их сохранность и исключающее доступ к ним посторонних лиц.
484. В зависимости от группы радиационной опасности используемого радионуклида и его активности на объекте устанавливается класс работ. При использовании радиофармпрепаратов в качестве активности на рабочем месте принимается максимальная активность всех радиофармпрепаратов, находящихся в данном помещении. Расчет суммарной активности радионуклидов и значения МЗА для всех используемых в радиодиагностических исследованиях радионуклидов приведены в приложении 31 к настоящим Санитарным правилам.
485. В зависимости от суммарной активности Сэ на рабочем месте, приведенной к группе А, устанавливаются следующие классы работ:
I класс - Сэ = более 10⁸ Бк;
II класс - Сэ = от 10⁵ до 10⁸ Бк;
III класс - Сэ = от 10³ до 10⁵ Бк.
486. При простых операциях с радиоактивными жидкостями (разведение, фасовка, встряхивание) допускается увеличение активности на рабочем месте в 10 раз.
487. При элюировании и фасовке радиоактивных элюатов, полученных из радионуклидных генераторов, допускается увеличение активности на рабочем месте в 20 раз. Класс работ определяется по максимальной одномоментно вымываемой из генератора активности дочернего радионуклида.
488. При хранении открытых радионуклидных источников допускается увеличение активности в 100 раз.
489. Работы в блоке радионуклидного обеспечения подразделений in vivo диагностики и ПЭТ относятся ко второму классу работ.
490. Производство, транспортировка, хранение и проведение работ с радионуклидными источниками излучения допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.
491. На дверях помещений указывается его назначение, класс проводимых работ с открытыми радионуклидными источниками и знак радиационной опасности.
492. Не допускается нахождение в помещении лиц, не участвующих в работе с открытыми радионуклидными источниками.
493. Все технологические операции по подготовке радиофармпрепаратов к введению в организм больного и работы с жидкостными фантомами проводятся в вытяжных шкафах на лотках и поддонах. Дно лотков и поддонов закрывается слоем фильтровальной бумаги, используется емкость превышающая объем используемого радиоактивного раствора не менее чем в два раза.
494. В каждом рабочем помещении, где ведется работа с радиофармпрепаратами, предусматривается наличие контейнера для сбора твердых радиоактивных отходов.
495. Холодильники, в которых хранятся радиофармпрепараты на основе органических соединений, размещаются в хранилище радиофармпрепаратов и обеспечиваются радиационной защитой.
496. Сосуды и флаконы с радиоактивными растворами снабжаются этикетками с указанием наименования радиофармпрепарата и его активности на определенное время. Флаконы с раствором без этикетки, со следами коррозии на металлической крышке и с изменением прозрачности стеклянных стенок флакона считаются радиоактивными отходами.
497. При ручных операциях с радиоактивными растворами используются автоматические пипетки или пипетки с грушами.
498. При всех работах с открытыми радионуклидными источниками персонал использует средства радиационной защиты.
499. Каждое подразделение объекта обеспечивается специализированным радиометром для определения активности фасовок диагностических и терапевтических препаратов.
500. Лица, работающие с радиофармпрепаратами и другими источниками излучения, относятся к категории персонал группы «А», не работающие с источниками излучения, относятся к категории персонал группы «Б».
501. В рабочих помещениях объекта не допускается прием пищи и воды, пользование косметикой, хранение пищевых продуктов, домашней одежды.
502. Обоснование при назначении процедуры вписывается в амбулаторную карту или в историю болезни и в направлении на процедуру.
503. Ответственность за проведение радиодиагностического исследования несет врач-радиолог, проводящий эту процедуру.
504. Врач-радиолог имеет право отказаться от проведения радиодиагностической процедуры при отсутствии клинических показаний и (или) при отсутствии обоснования в направлении на процедуру. О принятом решении он информирует лечащего врача и фиксирует свой мотивированный отказ в амбулаторной карте, истории болезни или направлении на процедуру.
505. При назначении повторного радиодиагностического исследования помимо клинических показаний учитывается суммарная доза облучения, полученная пациентом в результате тех рентгенорадиологических исследований, которые были проведены в течение одного года перед датой назначения повторного исследования, в том числе и в других медицинских организациях.
506. Радиодиагностические исследования назначаются в соответствии с настоящими санитарными правилами дифференцированно:
1) пола и возраста пациента;
2) характера диагностической процедуры и показаниями к ее применению.
507. В соответствии с конкретной задачей данного радиоизотопного исследования выделяются три категории пациентов:
1) Категория АД. К этой категории относятся пациенты, которым радиоизотопная диагностическая процедура назначается в связи с наличием онкологического заболевания или подозрением на него с целью уточнения диагноза или выяснения характера и локализации очага;
2) Категория БД. К этой категории относятся пациенты, которым процедуры проводятся по клиническим показаниям с целью уточнения диагноза или выбора тактики лечения, в связи с заболеванием онкологического характера;
3) Категория ВД. К этой категории относятся лица, которым радиодиагностическая процедура назначается в порядке обследования, в том числе профилактического и научного характера.
508. Отнесение обследуемых лиц к той или иной категории определяет величину предельно допустимой дозы (далее - ПДД) облучения критического органа и всего организма.
509. Под критическим органом понимают орган или ткань, которые в данных условиях подвергаются наибольшему лучевому воздействию с учетом относительной их радиочувствительности.
510. Радиодиагностические процедуры не допускается:
1) женщинам репродуктивного возраста, относящимся к категории БД и ВД, в период установленной или возможной беременности;
2) детям до 16 лет, относящимся к категории ВД.
Женщинам в период кормления грудью могут проводиться радиоизотопные обследования при условии, что на время пребывания радиоактивного изотопа в организме матери кормление грудью прекращается.
511. Предел допустимой дозы (далее - ПДД) облучения критических органов при радиоизотопных исследованиях:
1) Для категории АД ПДД установлена таким образом, чтобы облучение не могло вызвать непосредственных лучевых поражений или привести к отягощению основного или сопутствующего заболевания.
2) Для категории БД ПДД устанавливается в 5 раз более низкой, чем для категории АД в связи с необходимостью ограничить риск возникновения отдаленных и генетических последствий.
512. По величине ПДД пациенты категории ВД приравниваются к категории Б «отдельные лица из населения».
513. Значения ПДД приведены в приложении 33 к настоящим Санитарным правилам.
ПДД для детей в возрасте до 1 года должны быть уменьшены в 5 раз по сравнению с теми, которые приведены в приложении 32 к настоящим Санитарным правилам.
514. Допускаются многократные радиоизотопные обследования при условии, что облучение критических органов в течение текущего года не превысит установленного для этого органа ПДД.
515. При проведении нескольких радиоизотопных диагностических процедур, когда облучению подвергаются более двух критических органов 2 и 3 группы, величина ПДД для этих органов устанавливается как для критических органов 1 группы.
516. Пациенты, с введенными в организм радиофармпрепаратами, размещаются в специальных помещениях (комната для ожидания) и (или) общих (холлы, коридоры) помещениях на максимально возможном удалении друг от друга в зависимости от полученной дозы препарата.
517. В амбулаторную карту, историю болезни и в отдельный лист учета доз медицинского облучения вносятся следующие данные:
1) тип и активность введенного радиофармпрепарата;
2) тип технологии введения радиофармпрепарата;
3) тип методики радионуклидных измерений;
4) результаты исследований;
5) собственно диагностическое заключение;
6) эффективная доза внутреннего облучения, рассчитанная по паспортным данным на радиофармпрепарат и результатам радиометрии активности введенного радиофармпрепарата.
518. При оформлении эпикриза указывается суммарная эффективная доза внешнего и внутреннего облучения, полученная пациентом от проведенных радиологических процедур.
519. К радиационным авариям на объекте относятся следующие инциденты при обращении с радионуклидными источниками суммарной активностью свыше 10 МЗА:
1) бой флакона или шприца с радиофармпрепаратом или с другим открытым радионуклидным источником;
2) разгерметизация рабочего объема радионуклидного генератора, жидкостных фантомов или калибровочных источников;
3) разлив радиоактивного раствора на поверхность поля, оборудования, аппаратуры и мебели;
4) попадание радиоактивного раствора на одежду и (или) кожу работающего и (или) пациента;
5) потеря радионуклидного источника, флакона или шприца с радиофармпрепаратом;
6) обнаружение неучтенного радионуклидного источника;
7) ошибочное введение в организм пациента радиофармпрепарата с активностью, при которой эффективная доза облучения пациента может превысить 200 мЗв;
8) возгорание (задымление) или пожар в помещениях подразделения, в которых проводятся работы с радионуклидными источниками.
520. К нарушениям радиационной технологии, не квалифицируемым как радиационные аварии, относятся:
1) ошибочное введение пациенту не назначенного ему радиофармпрепарата или введение радиофармпрепарата с активностью, которая больше необходимой для исследования, но не обусловливает эффективную дозу облучения выше 200 мЗв;
2) экстравазальное введение радиофармпрепарата при выполнении его внутривенной инъекции.
521. При установлении факта радиационной аварии персонал объекта принимает меры в соответствии с санитарными правилами к обеспечению радиационной безопасности.
522. Помещения с высокой вероятностью радиационных аварий (генераторная, фасовочная, процедурная, радиохимическая, помещение для синтеза радиофармпрепаратов) оснащается комплект средств ликвидации последствий аварии, в состав которого входит:
1) комплект защитной одежды, включая перчатки, бахилы и шапочку;
2) средства дезактивации, впитывающие материалы для вытирания полов, детергенты и фильтровальная бумага;
3) инструменты и пластиковые мешки для сбора, временного хранения и удаления использованных впитывающих материалов и загрязненных предметов;
4) комплект аварийных знаков радиационной опасности, выставляемых у места радиационной аварии;
5) инструкция по дезактивации загрязненных рабочих поверхностей;
6) аптечка первой медицинской помощи и моющие средства для санитарной обработки лиц, подвергшихся радиоактивному загрязнению.
523. Производственный контроль включает:
1) индивидуальный дозиметрический контроль внешнего облучения персонала;
2) индивидуальный радиометрический контроль уровня инкорпорации радионуклидов у персонала в случае радиационной аварии;
3) измерение уровней радиоактивного загрязнения рабочих поверхностей, одежды и кожных покровов работающих;
4) измерение мощности поглощенной дозы фотонного и бета-излучения на рабочих местах персонала, в том числе и при работах с радиоактивными газами;
5) измерение объемной активности радиоактивных аэрозолей в воздухе рабочих помещений;
6) контроль за сбором, хранением и удалением твердых радиоактивных отходов;
7) радиометрический контроль сточных вод;
8) радиометрический контроль фильтров вентиляционных систем.
524. При клинических испытаниях новых радиофармпрепаратов, методов радионуклидной диагностики проводится радиационный контроль.
525. При проведении радиационного контроля используются средства дозиметрии и радиометрии гамма- и бета-излучений, с погрешностью не более +20 %.
526. Результаты радиационного контроля регистрируются в журналах, в которых приводятся планы рабочих помещений с указанием размещения радионуклидных источников и точек измерений.
527. Индивидуальный дозиметрический контроль категории персонала группы А проводится с помощью индивидуальных дозиметров, закрепляемых на спецодежде на уровне груди и (или) живота. Для контроля эквивалентных доз облучения кистей рук у процедурных медсестер и лиц, работающих с радионуклидными источниками, используются перстневые дозиметры.
528. Показания индивидуального дозиметра и перстневого дозиметра пересчитываются к значению накопленной эффективной дозы.
529. Индивидуальный дозиметрический контроль внешнего облучения персонала группы А проводится в течении всего рабочего времени с регистрацией выдачи и приема дозиметров в журнале. Индивидуальные годовые эффективные дозы облучения персонала фиксируются в карточке учета (базе данных) индивидуальных доз. Копия карточки хранится в организации в течение 50 лет после увольнения работника. В случае перевода в другую организацию копия карточки учета доз работника передается на новое место работы. Данные об индивидуальных дозах облучения прикомандированных лиц сообщаются по месту их основной работы.
530. Предварительный индивидуальный радиометрический контроль уровня инкорпорации радионуклидов (радиофармпрепаратов) у персонала в случае аварии производится с помощью имеющихся в подразделении радиометров или гамма-камер со сканированием всего тела. В случае обнаружения инкорпорированной активности сотрудник направляется в лабораторию для проведения радиометрии всего тела и критических органов (щитовидная железа, легкие).
531. Результаты измерения загрязнений сопоставляются с допустимыми уровнями радиоактивного загрязнения рабочих поверхностей, кожи, спецодежды и средств индивидуальной защиты только для «чистых» бета-излучающих радионуклидов (например, ³²Р) и для «смешанных» бета-гамма-излучающих радионуклидов (например, ¹⁸F, ¹³¹I). Для «чистых» гамма-излучающих радионуклидов (например, ^99mTc, ⁶⁷Ga, ¹²⁵I, ¹²³I, ²⁰¹Tl) контроль уровня загрязнения проводится путем измерения мощности поглощенной дозы в воздухе на расстоянии 10 см от загрязненной поверхности. Для кожи и поверхностей устанавливается контрольный уровень загрязнения в единицах поглощенной дозы фотонов в воздухе, равный 4 мкГр/ч, а для остальных рабочих поверхностей - 12 мкГр/ч.
532. Измерения мощности поглощенной дозы в воздухе на рабочих местах персонала проводятся на трех уровнях: 0,1, 0,9 и 0,5 м от уровня пола при расположении источника (источников), соответствующем установленной технологии, причем активность источника (источников) должна быть максимально возможной для данной технологии. Контрольный уровень мощности воздушной кермы на рабочих местах устанавливается равным 12 мкГр/ч.
533. Измерение объемной активности радиоактивных аэрозолей в воздухе рабочих помещений проводится при радионуклидной диагностике с ингаляционным введением радиоактивных аэрозолей в организм пациента.
534. Дозиметрический контроль радиоактивных отходов проводится при поступлении в хранилище, при их списании и удалении, после выдержки на распад, при передаче на централизованное захоронение. Дозиметрический и радиометрический контроль загрязненной спецодежды и белья проводится перед сдачей их в специализированную прачечную.
535. О случаях превышения установленных пределов доз информирует государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

32. Требования к содержанию и эксплуатации специальных
прачечных по дезактивации спецодежды и других СИЗ

536. Специальные прачечные (далее – спецпрачечные) размещаются на промышленной площадке предприятий или на самостоятельной, огражденной и благоустроенной территории в промышленной зоне населенного пункта, в отдельно стоящем здании с входами и выходами, исключающими встречные потоки чистой и грязной спецодежды и других СИЗ.
537. Планировка рабочих помещений и расстановка оборудования должны предусматривать возможность механизации и автоматизации процесса дезактивации, раздельного проведение подготовительных (прием и сортировка с радиометрическим контролем), основных (стирка) и заключительных (сушка, радиометрический контроль, глажение) операций.
538. Состав и площади помещений принимаются в соответствии с приложением 33 к настоящим Санитарным правилам.
539. В специальной прачечной предусматривается санитарный пропускник, устанавливаются умывальники со смесителями с локтевым или ножным управлением с подводкой к ним холодной и горячей воды.
540. Гидроизоляционный слой пола во всех производственных помещениях продолжается на стены и колонны на высоту не менее 40 см, углы помещений закругляются, края покрытия пола поднимают на высоту не менее 20 см. и заделывают заподлицо со стенами.
541. Стены, потолки, пол и поверхности конструкций покрываются материалами, малосорбирующими радиоактивные загрязнения, стойкими к воздействию щелочных, кислых и других агрессивных веществ и легко поддающимися очистке от загрязнений.
542. В стиральном зале пол устраивают с уклоном к лоткам или трапам, равным 0,01-0,02. Лотки закрывают защитными решетками.
543. Все предметы внутреннего оборудования должны иметь гладкую поверхность без щелей и быть легко доступны для очистки от загрязнений.
544. Вентиляционная система проектируется с учетом обеспечения устойчивого направления движения воздуха из «чистой» зоны в «грязную».
545. Разборка и сортировка загрязненной спецодежды производится на специальных столах или укрытиях с местными отсосами, оборудованными аэрозольными фильтрами. Скорость отсоса воздуха в щелевых и бортовых отсосах должна быть не менее 5 м/с, в рабочих проемах укрытий не менее 1,5 м/с.
546. Сушильно-гладильное оборудование и стиральные машины оснащаются местными отсосами.
547. Для дезактивации спецодежды и других СИЗ применяется умягченная водопроводная вода.
548. В специальной прачечной предусматривается специальная и хозяйственно-бытовая канализация. Сточные воды направляются в накопительные емкости. Сброс воды из емкостей в хозяйственно-бытовую канализацию производиться после радиометрического контроля.
549. Уровни искусственной освещенности на рабочих местах в специальных прачечных должны соответствовать приложению 34 к настоящим Санитарным правилам.
550. Предусматривается конструкция технических средств позволяющая проводить их дезактивацию с использованием моющих растворов.
551. Внутренние поверхности технических средств не должны иметь мест скопления грязи и осадков, неопорожняемых и труднодоступных при их очистке.
552. Стол для радиометрической сортировки загрязненных изделий должен иметь ровную гладкую поверхность, по периметру стола, а также под столом заборные устройства вытяжной вентиляции.
553. Измерение бета-активного загрязнения производится на расстоянии измеряемого объекта от датчика не менее 1 см, а при измерении альфа-активного загрязнения измеряемый объект должен находиться вплотную к датчику.
554. Стиральные машины должны иметь:
1) систему дозированной подачи в них дезактивирующих растворов;
2) подводки пара с давлением 0,3-0,8мПа;
3) систему сдувки;
555. В спецпрачечной выделяется участок химической чистки спецодежды.
556. Доставка загрязненного имущества осуществляется в мешках специальным транспортом. Допускается перевозка обычным транспортом в контейнерах или других упаковочных комплектах.
557. Спецтранспорт и контейнеры после выгрузки загрязненного имущества подвергаются радиационному контролю.
558. Не допускается перевозка чистого имущества специальным транспортом для грязного.
559. После окончания работы персонал должен пройти в санпропускник, снять спецобувь, спецодежду, нательное белье, вымыть тело под душем, пройти обязательный радиометрический контроль загрязненности кожных покровов.

33. Требования к сбору, хранению и удалению радиоактивных
отходов из радиационно-опасных объектов

560. Сбор радиоактивных отходов в радиационно-опасных объектах производится на местах их образования отдельно от обычного отходов, раздельно с учетом:
a. физического состояния (твердые, жидкие);
b. происхождения (органические, неорганические, биологические);
c. периода полураспада радионуклидов, находящихся в отходах (до 15 суток, более 15 суток);
d. взрыво- и огнеопасные; взрыво- или огнебезопасные);
e. принятых на специализированных комбинатах (далее – СК) или пунктах захоронения радиоактивных отходов (далее – ПЗРО) методов переработки отходов.
561. Для сбора и транспортирования радиоактивных отходов на объектах применяются:
a. для твердых радиоактивных отходов (далее – ТРО) - сборники-контейнеры, снабженные первичной упаковкой, пластиковые или бумажные мешки (крафт мешки) в виде самостоятельной упаковки.
Использование пластиковых и крафт-мешков в качестве самостоятельной упаковки (вне контейнера) не допускается для отходов, содержащих эманирующие вещества, или отходов, которые могут привести к механическим повреждениям мешков (острые, колющие и режущие предметы);
b. для ЖРО - сборники-контейнеры или специальные цистерны.
562. Размеры и конструкция сборников-контейнеров определяются типом и количеством радиоактивных отходов, видом, энергией излучения и активностью радионуклидов и должны обеспечивать допустимое излучение на поверхности сборников-контейнеров. Они изготавливаются механически прочными, имеют надежные запоры и приспособления, позволяющие их переноску или перевозку. Внутренние поверхности сборников-контейнеров должны плавно сопрягаться, быть гладкими, выполненными из слабосорбирующего материала, допускающего обработку кислотами и другими дезактивирующими материалами.
563. Сборники-контейнеры для ЖРО предусматриваются герметичными и оборудованы горловиной, обеспечивающей подключение приспособления для перекачивания отходов в другие емкости, соблюдением принципа вакуума. Заполнение сборников производится в условиях, исключающих возможность их разлива.
На наружной поверхности сборников-контейнеров наносят знак радиационной опасности и закрепляют бирку, на которой указывается наименование объекта, вид радиоактивных отходов, состав радионуклидов, их активность и предполагаемый метод переработки.
564. Мощность дозы излучения на расстоянии 1 м от сборника-контейнера не должна превышать 40 мкЗв/ч. Наружные поверхности не должны иметь радиоактивного загрязнения, превышающего уровни, предусмотренные в приложении 35 к настоящим Санитарным правилам.
565. Заполнение сборников-контейнеров радиоактивными отходами производится под радиационным контролем в условиях, исключающих возможность их рассыпания и разлива.
566. ЖРО, подлежащие переработке на СК или ПЗРО, нейтрализуются до pH=7. Нейтрализация осуществляется в объекте. ЖРО в процессе сбора разделяются на горючие и негорючие. Горючие ЖРО собираются в отдельные емкости, отвечающие требованиям пожарной безопасности.
567. Трупы животных, в организм которых были введены радионуклиды, предварительно дезинфицируются, в сборнике-контейнере пересыпаются влагопоглащающим материалом. При дальнейшей кремации трупов пересыпание хлорной известью не допускается.
Сборники-контейнеры в рабочих помещениях устанавливаются в нижних частях вытяжных шкафов (камер) или специально отведенных местах, на поддонах с бортиками, исключающими возможность загрязнения помещения.
568. Транспортирование сборников-контейнеров внутри объекта к местам временного хранения радиоактивных отходов производится на специальных тележках с ручкой длиной не менее 1 метра.
569. Для дезактивации сборников-контейнеров оборудуется специальное помещение (или место в помещении), отвечающее требованиям, предъявляемым к работам с радиоактивными веществами соответствующего класса. Дезактивация сборников-контейнеров проводится под радиационным контролем.
570. Срок хранения радиоактивных отходов на объекте не должен превышать одного месяца, если ежемесячное образование отходов не превышает 50 литров (килограмм), срок хранения согласовывается с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории, но не должен превышать 6 месяцев.
571. Для временного хранения и выдержки радиоактивных отходов в учреждениях выделяются и оборудуются специальные помещения или участки.
572. Помещение и участки для временного хранения радиоактивных отходов размещаются в отдельном здании или изолированном крыле здания, на уровне нижних отметок. Площадка для временного хранения радиоактивных отходов размещаются отдельно от производственных зданий, должна иметь надежную гидроизоляцию и условия, исключающие доступ посторонних лиц.
Места расположения сборников-контейнеров обеспечиваются защитными приспособлениями.
Для временного хранения и выдержки сборников-контейнеров с радиоактивными отходами, создающие МЭД гамма излучение на поверхности контейнера 0.4 мкЗв/ч и более, оборудуются специальные защитные колодцы или ниши. Извлечение сборников-контейнеров из колодцев и ниш производят специальными устройствами, исключающими переоблучение персонала.
573. Временное хранение контейнеров с радиоактивными отходами, содержащими эманирующие радиоактивные вещества, осуществляется в вытяжных шкафах или укрытиях,оборудованных круглосуточно действующей системой вытяжной вентиляции. Система оснащается резервным вытяжным вентилятором. Расчетные скорости воздуха в рабочих проемах вытяжных шкафов или укрытий должны иметь не менее 1,5 м/с.
574. Временное хранение в учреждениях и транспортирование на СК или ПЗРО трупов животных производят в отдельных упаковках.
575. Для сбора, временного хранения и транспортирования на СК или ПЗРО крупногабаритных радиоактивных отходов (загрязненное оборудование боксов) используется специальная тара.
576. На объекте допускается разборка или резка крупногабаритного оборудования с последующим их затариванием для транспортирования на СК или ПЗРО. Выполнение указанных работ согласовывается с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
577. Для удаления радиоактивных отходов с мест их временного хранения используются транспортные контейнеры, принадлежащие СК или ПЗРО.
578. Для погрузки транспортных контейнеров на спецавтомобиль на объекте оборудуется специальная площадка, примыкающая к помещению (месту) временного хранения радиоактивных отходов.
579. Заполнение транспортных контейнеров упаковками с радиоактивными отходами проводится под радиационным контролем. Мощность дозы излучения от контейнера с радиоактивными отходами не должна превышать 40 мкЗв/ч на расстоянии 1 м. Не допускается радиоактивное загрязнение наружной поверхности контейнера выше величин, указанных в приложении 35 к настоящим Санитарным правилам.
580. На объекте назначается лицо, ответственное за организацию сбора, хранения и сдачу радиоактивных отходов. Сведения по сбору, временному хранению и подготовке к удалению радиоктивных отходов, образующихся в процессе работы заносятся в журнал учета.
581. На объекте создается комиссия, которой не реже одного раза в год проверяется правильность ведения учета радиоактивных отходов, сданных на захоронение и находящихся на объекте. В случае установления потерь в течение 24 часов ставятся в известность государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия на соответствующей территории.
582. В бытовую канализацию допускается сброс радиоактивных сточных вод в соответствии с санитарными правилами «Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности», утвержденных постановлением правительства Республики Казахстан.
583. На выбор участка для ПЗРО и проекты строительства, реконструкцию ПЗРО и комплекса сооружений для переработки и захоронения выдается санитарно-эпидемиологическое заключение.
Границы участка устанавливаются на расстоянии не менее 500 метров от поверхности водоемов и мест расположения водозаборов подземных вод, на незатопляемой и не заболоченной местности, с низким уровнем грунтовых вод, обеспечивающим расположение дна емкости для захоронения радиоактивных отходов на глубине 10 и более метров. Минимальная глубина уровня грунтовых вод должна быть не менее 4 метров от дна емкости. Размеры участка должны иметь резервную площадь для перспективного строительства из расчета не менее 20 лет.
584. Вокруг ПЗРО и комплекса сооружений для переработки и захоронения отходов устанавливается СЗЗ радиусом не менее 1000 м. В СЗЗ не допускается размещение промышленных и гражданских объектов, а также объектов и сооружений, не относящихся к деятельности ПЗРО.
585. Компоновка зданий и сооружений на территории выполняется по принципу разделения на условно «чистую» и «грязную» зоны. В «грязной» зоне располагаются:
1) емкости для захоронения радиоактивных отходов;
2) емкости для временного хранения ЖРО;
3) помещения для сортировки радиоактивных отходов;
4) хранилища для бесконтейнерного захоронения отработавших источников ионизирующих излучений;
5) установка цементирования;
6) помещения для переработки жидких и радиоактивных отходов.
На границе между «грязной» и «чистой» зонами размещаются:
1) помещения для дезактивации спецавтотранспорта, контейнеров, оборудования;
2) специальные очистные сооружения;
3) гаражи для спецавтомобилей;
4) помещения для проведения радиометрических, радиохимических и других анализов и для размещения службы радиационной безопасности;
5) санпропускники с пунктами радиационного контроля.
В «чистой» зоне размещаются:
1) котельная;
2) складские помещения;
3) сооружения водопровода и канализации;
4) сооружения электроснабжения;
5) административные здания;
6) помещение для приема пищи;
7) проходная и другие вспомогательные помещения согласно санитарных норм и правил проектирования производственных предприятий.
586. Емкости, предназначенные для захоронения радиоактивных отходов, проектируются из расчета заполнения не менее 20 лет.
Объем емкостей ориентировочно рассчитывается по формуле:

где V - предполагаемое количество подлежащих захоронению радиоактивных отходов в течение 20 лет эксплуатации ПЗРО, м³;
1,5 - коэффициент, учитывающий рост применения радиоактивных веществ и источников ионизирующих излучений в народном хозяйстве за 20 лет (3 % в год);
К - равно 4 м³/учреждение;
х - количество учреждений, расположенных в зоне обслуживания СК или ПЗРО.
587. Конструкция емкостей для захоронения радиоактивных отходов определяется:
a. удельной активностью;
b. видом (жидкие, твердые, биологические, отработавшие источники ионизирующего излучения, отвержденные прессованные, крупногабаритные изделия и др.);
c. гидрогеологическими условиями площадки;
d. технологией переработки.
588. Емкость для захоронения радиоактивных отходов должна быть подземной, исключать возможность попадания в нее атмосферных осадков и препятствовать миграции радиоактивных веществ в окружающую среду.
589. Для захоронения отработавших источников излучений сооружаются специальные емкости. Захоронение источников производится с использованием перегрузочных устройств, обеспечивающих радиационную безопасность персонала.
590. В помещении дезактивации спецтранспорта и контейнеров, покрытие пола выполняется из слабосорбирующего материала, края покрытия поднимаются на высоту 0,5м. и заделываются заподлицо со стенами. Пол оборудуется уклонами и сливными трапами. Стены на высоту до 2 м. облицовываются слабосорбирующим материалом. Остальная часть стен и потолок окрашиваются химически стойкими красками, полотна дверей должны быть гладкими.
591. ПЗРО должен иметь водопровод с подачей горячей и холодной воды, бытовую и специальную канализацию. В системах канализации оборудуются контрольные емкости.

34. Требования к хвостохранилищам

592. Хвостохранилища размещают районах со слабоводопроницаемыми грунтами (суглинки, глины) с коэффициентами фильтрации не более 1•10-8 см/с. При размещении площадки хвостохранилища в районе, сложенном трещиноватыми породами, галечниками или рыхлыми песчаниками разрабатываются мероприятия против фильтрации радиоактивных вод в грунт.
593. Вокруг хвостохранилища устанавливается СЗЗ радиусом 500 м и ограждение на расстоянии не менее 30 м от непосредственного размещения хвостов.
594. Не допускается переполнение чаши хвостохранилища выше проектных отметок и разлив радиоактивных вод при подаче их с промышленного предприятия.
595. Для снижения пылеобразования и разноса аэрозолей уменьшают площадь сухих пляжей и намываемого откоса, осуществляют засыпку их чистым грунтом толщиной не менее 0,5 м. Засыпанные поверхности засевают травой.
Частичный сброс осветленных вод из хвостохранилища в открытые проточные водоемы допускается при содержании радионуклидов в месте выпуска в водоем по согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения. Сброс осветленных вод в озера и другие непроточные водоемы не допускается.
596. По периметру хвостохранилища и по направлению потока грунтовых вод предусматриваются пробоотборные (наблюдательные) скважины с расстоянием между скважинами 200 м. Не менее двух скважин располагают за пределами СЗЗ.
597. На территории СЗЗ и хвостохранилище ведется производственный контроль за радиоактивной загрязненностью атмосферного воздуха, грунтовых вод и воды открытых водоемов, почвы и растительности.
598. На участках хвостового хозяйства, удаленных от основного производства на расстояние не менее 2 км, предусматривается бытовые помещения для мытья и обогрева работающих, хранения и сушки их спецодежды.
599. Со стороны селитебных территорий, прилегающих к СЗЗ, предусматриваются лесозащитные полосы шириной 15-20 м на расстоянии от дамбы хвостохранилища не менее 200 м.

35. Требования к специальным поверхностным могильникам
низкорадиоактивных отходов

600. Загрязненные радионуклидами почва, грунт, элементы строительных конструкций, отходы производства и потребления, добычи и обогащения урановых руд, в том числе и отходы, содержащие черные, легированные и цветные металлы, элементы строительных конструкций, подлежат длительному хранению или захоронению в хвостохранилищах обогатительного производства или (и) в специальных поверхностных (приземных) могильниках, сооружаемых, в пределах горного отвода предприятия.
601. В хвостохранилищах обогатительного производства и в специальных поверхностных могильниках допускается длительное хранение или захоронение твердых отходов с суммарной УА не выше 100 кБк/кг (по альфа-излучению). Отходы с более высокой УА захораниваются только в региональных (территориальных) могильниках.
602. Вокруг поверхностного могильника устанавливается СЗЗ радиусом 500 м и ограждением на расстоянии не ближе 30 м от непосредственного захоронения.
603. Место размещения поверхностного могильника согласовывается с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения. Днище емкости могильника располагается на глубине не менее 10 м и при уровне грунтовых вод не менее 4 м от днища могильника.
604. При устройстве поверхностного могильника предусматривается гидроизоляция от поверхностных грунтовых вод.
605. Процесс транспортировка и захоронения (загрузка могильника) низкорадиоактивных отходов осуществляется механизировано. В конце рабочей смены, используемая техника подвергается дезактивации.
606. Захоранивать в поверхностных могильниках отработанные источники ионизирующих излучений не допускается.
607. Поверхностный могильник подлежит производственному радиационному контролю как хвостохранилище.

36. Требования к приему радиоактивных отходов от объектов

608. Радиоактивные отходы и отработавшие источники излучений принимаются на СК или ПЗРО в транспортных контейнерах.
609. Приему на захоронение не подлежат взрывоопасные или самовоспламеняющиеся отходы без предварительного перевода в неопасное состояние в местах их образования.
610. Наружные поверхности первичных упаковок и транспортных контейнеров не должны иметь радиоактивной загрязненности выше величин, приведенных в приложении 35 к настоящим Санитарным правилам.
611. На каждую партию радиоактивных отходов составляется паспорт в двух экземплярах согласно приложения 36 к настоящим Санитарным правилам. Один экземпляр вместе с отходами передается на СК или ПЗРО, второй хранится в объекте.
612. Перед вывозом радиоактивных отходов проводится радиационный контроль упаковок представителем СК или ПЗРО.
Представитель СК или ПЗРО проверяет соответствие количества упаковок в партии и их маркировки данным паспорта, надежность запоров и герметичность.
613. При несоблюдении требований радиоактивные отходы не принимаются и составляется акт согласно приложения 37 к настоящим Санитарным правилам.

37. Требования к транспортированию радиоактивных отходов

614. Транспортирование радиоактивных отходов производится на специально оборудованных транспортных средствах или автотранспорте СК или ПРЗО предназначенных для их регулярных перевозок, конструкции которых согласованы с органами в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
615. Транспортное средство, предназначенное для перевозок радиоактивных отходов, должно иметь влагостойкое и химстойкое покрытие, экранирующие устройства радиационной защиты, приспособления для крепления упаковок, двухуглекислотные огнетушители, средства индивидуальной защиты, сорбирующие материалы и средства для ликвидации последствий аварии.
Специальный автотранспорт СК или ПЗРО оборудуется выносными знаками аварийной остановки, аварийной сигнализацией, противооткатным упором, выносными знаками радиационной опасности, специальной звуковой и световой сигнализацией (сирена, проблесковый красный маяк). На бортах (кузове) и дверях наносятся знаки радиационной опасности. Использование специального транспорта для перевозки нерадиоактивных грузов и людей не допускается.
616. На каждое транспортное средство, предназначенное для перевозки радиоактивных отходов выдается санитарно-эпидемиологическое заключение.
617. Для транспортирования ЖРО используются специальные цистерны, оборудованные системой для закачивания жидкости, аэрозольным фильтром, сигнальным устройством, обеспечивающим автоматическое отключение насоса при наполнении цистерны, и запорной арматурой.
618. Перед каждым рейсом производится контроль уровней загрязнения поверхностей транспорта, которые не должны превышать значений, указанных в приложении 35 к настоящим Санитарным правилам. Результаты радиационного контроля регистрируются в специальном журнале.
619. При погрузке упаковки с отходами II-III группы и отработавшие источники излучения загружаются в последнюю очередь в заднюю часть кузова. Мощность дозы излучения в любой точке с наружной поверхности кузова спецавтомобиля не должна превышать 0,8 мЗв/час, в кабине - не более 12 мкЗв/ч.
Радиационный контроль в процессе загрузки и в пути следования осуществляет водитель-дозиметрист или сопровождающее лицо.
По окончании загрузки кузов плотно закрывается на замок и пломбируется в присутствии лица, сдающего радиоактивные отходы на захоронение.
620. Спецавтомобили и контейнеры для перевозки радиоактивных отходов после разгрузки подвергаются радиационному контролю и при наличии загрязнений радиоактивными веществами дезактивируются до допустимых значений согласно приложения 35 настоящим Санитарным правилам.

38. Требования к переработке и захоронению радиоактивных
отходов

621. Твердые отходы подлежат переработке:
1) методом прессования, если мощность дозы излучения на расстоянии 10 см. от поверхности упаковки с отходами не превышает 0,5 мЗв/ч;
2) методом сжигания горючих отходов, если их удельная бета- активность не превышает 3,7 МБк/кг (1.10^-4 Ки/ кг), а удельная альфа-активность 0,37 МБк/кг (1.10^-5 Ки/кг).
622. Жидкие радиоактивные отходы, поступающие и образующиеся на СК или ПЗРО, в процессе дезактивационных работ, могут временно храниться в емкостях, облицованных нержавеющей сталью, а затем подвергаться отверждению.
623. Цементированию подвергаются ЖРО удельной активностью до 3,7 МБк/л (1.10^-4 Ки/л) с концентрацией солей в отходах до 200г/л, битумированию подвергаются ЖРО удельной активностью до 3,7 МБк/л (1.10^-4 Ки/л) с концентрацией солей в отходах свыше 200г/л. Соленаполнение битумного компаунда не должно превышать 50 %.
624. ЖРО с высокой удельной активностью разбавляют низкоактивными отходами (обмывочными, трапными и др.) на объекте или на СК, ПЗРО до 37ГБк/л.
625. Технологические установки по переработке радиоактивных отходов герметизируются, оборудуются вытяжкой вентиляцией с фильтром. Процессы загрузки отходов в узел прессования и выгрузки брикетов должны быть механизированными.
626. Зольный остаток собирается в упаковки, исключающие его распыление, и направляется на захоронение. Загрузка отходов в печь и выгрузка из нее золы должны быть механизированы. Установка оборудуется системой очистки отходящих газов. Допускается удалять вентиляционный воздух без очистки, если концентрация радиоактивных веществ на выброс не превышает допустимой концентрации для воздуха рабочих помещений, а суммарный выброс за год не превысит установленного значения допустимого выброса.
627. Установка битумирования оборудуется системой очистки отходящих парогазовых и аэрозольных выбросов, автоматическим устройством подачи битумного компаунда в формы или в емкости для захоронения.
628. Захоронение радиоактивных отходов производится в «грязной» зоне территории ПЗРО в специальных емкостях. Захоронение, а также временное складирование радиоактивных отходов вне указанных емкостей не допускается.
629. Допускается захоронение ТРО и цементированных, битумированных ЖРО в земляных траншеях при наличии санитарно-эпидемиологического заключения и соблюдении следующих условий:
a. удельная бета-активность твердых отходов не должна превышать 370 кБк/кг (1.10^-5 Ки/кг), цементированных блоков 370 кБк/кг (1.10^-5 Ки/кг), битумированных блоков 3,7 МБк/кг (1.10^-4 Ки/кг);
b. при глубине траншей не менее 5 м. и толщине укладки битумных блоков не более 3 м;
c. наличии под траншеей сухих средне-, мелко- и тонкозернистых осадочных пород толщиной не менее 10 м.;
630. Захоронение ТРО в емкости и траншеи производится в таре, в которую они были помещены в процессе сбора, упаковки или после переработки. По согласованию с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения допускается захоронение крупногабаритных отходов непосредственно из транспортных средств без упаковок.
631. Мощность дозы излучения на расстоянии 1 м. от поверхности насыпного грунта не должна превышать 11 мкЗв/ч. На емкостях и траншеях устанавливаются знаки радиационной опасности.
632. Захоронение отработавших источников гамма и нейтронного излучения производиться в специальные типовые хранилища (колодцы) путем бесконтейнерной разгрузки источников. Для этого используется транспортный контейнер с донной разгрузкой и перегрузочные устройства.
633. На СК или ПЗРО ведется журнал учета поступающих на захоронение радиоактивных отходов согласно приложения 38 к настоящим Санитарных правилам.
634. Радиоактивные загрязнения наружных поверхностей оборудования, инструмента, спецтранспорта и других рабочих поверхностей «грязной» зоны СК или ПЗРО не должны превышать допустимых значений, приведенных в приложении 39 к настоящим Санитарным правилам.
635. Во всех помещениях постоянного пребывания персонала, проводиться ежедневная влажная уборка, не реже одного раза в месяц генеральная уборка. Сухая уборка помещений, за исключением вакуумной, не допускается. Уборочный инвентарь маркируется и закрепляется за помещением для работ каждого класса и хранится в специально отведенных местах.
636. Радиоактивные отходы, образовавшиеся в процессе дезактивации, затариваются в пластикатовые или крафт-мешки и направляются на переработку или захоронение.
637. Спецтранспорт, транспортные контейнеры после выгрузки радиоактивных отходов подвергаются радиационному контролю. При обнаружении загрязнений выше допустимых уровней спецтранспорт, контейнеры и оборудование дезактивируются с применением специальных моющих средств.
638. Эффективность дезактивации определяется по результатам радиационного контроля и фиксируется в специальных журналах. Мощность дозы в любой точке, находящейся на расстоянии 0,1 м. от поверхности транспортных средств, после дезактивации не должна превышать для специальных автомобилей и автоцистерн, перевозящих ТРО и ЖРО 12 мкЗв/ч.

Приложение 1
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к радиационно-опасным объектам»

Расчет допустимого выброса в
атмосферу радона и его дочерних продуктов

Условия расчета - кустовая лаборатория с 6-ю генераторами радона по 30 мг радия каждый.
Исходя из практических данных, ежесуточный фактический выброс радона составляет около 37 мБк/сутки из одного генератора. За год (300 рабочих дней) суммарный выброс составит: 37 х 10⁶ х 6 х 300 суток = 1800 х 37 х 10⁶=666 МБк.
В соответствии с действующими на территории РК нормативам разрешается удалять вентиляционной воздух без очистки, если концентрация радиоактивных веществ на выбросе не превышает ДКА (для радона-55,5 Бк/л), а суммарный выброс за год не превысит установленного значения допустимого выброса (ДВ). При этом уровни внешнего и внутреннего облучения лиц категории Б не должны превышать предела дозы, установленного для этой категории в действующих на территории РК нормативов.
В рассматриваемом случае проектная производительность вентиляции V = 6000 м³/час. Работа вентиляции – непрерывная, 24 часа в сутки. При этом выброс воздуха составит 144.103 м³, а за год 432.105 м³. при этом допустимый выброс радона составит: ДВ = 432 х 10⁵ х 5,55 Бк = 24 х 10¹⁰, а фактический суммарный выброс радона – 666 МБк.
Из полученных данных следует, что при выбросе за один сутки из 6-ти генераторов активности радона, равной 222 МБк, допустимый выброс ДВ за 1 год не будет превышен.
Выброс дочерних продуктов в атмосферу практически исключается за счет применение фильтров из ткани ФП, которыми снабжены вытяжные шкафы. Задержка дочерних продуктов радона на фильтре будет практически 100 % (99,9 %).

Приложение 2
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к радиационно-опасным объектам»

ЖУРНАЛ
проведения инструктажа

Начат _______________ 20 ___ г.
Окончен _______________ 20 ___ г.

Дата	Фамилия, имя, отчество инструкти- руемого	Профессия, должность инструкти- руемого	Вид инструктажа	Фамилия, инициалы, должность инструкти- рующего	Подпись
					Инструкти- руемого	Инструкти- рующего
1	2	3	4	5	6	7

Приложение 3
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к радиационно-опасным объектам»

Приходно-расходный журнал
по флаконам с концентратом радона в радонолечебнице

Дата	День недели	Число полученных флаконов с концентратом радона	Подпись постав- щика	Подпись прием- щика	Число израсхо- дованных флаконов	Число отпущенных ванн	Число неиспользованных флаконов (остаток)
1	2	3	4	5	6	7	8

Приложение 4
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к радиационно-опасным объектам»

ЖУРНАЛ
контроля в порционных флаконах (отпускаемой продукции)

Дата	№ барботера и его актив- ность, Бк	Активность образцового источника (Ra-226) (QМкКи), имп/с (NRa)	NRa-Nф К=---=Q Имп/сек =-----кКи	Активность порционного флакона, имп/сек	Nфл-Nф, имп/сек	Активность флакона Nфл-Nф А=--К, мБк	А-активная концентрация радона в баке- смесителе, мБк/мл
1	2	3	4	5	6	7	8

Приложение 5
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические требования
к радиационно-опасным объектам»

Набор и площадь помещений лабораторий радиоизотопной диагностики

№ №	Наименование помещений	Площадь не менее, м2
1	2	3
1.	Блок радиоизотопного обеспечения
1)	Помещения для приемки радиофармацевтических препаратов	10
2)	Хранилище	10
3)	Хранилище отходов	10
4)	Фасовочная радиофармацевтических препаратов	18
5)	Моечная	12
6)	Санитарно-радиоционный шлюз блока радиационного обеспечения	8
2.	Блок радиодиагностических исследований ин виво
1)	Процедурная с генератором короткоживущих радиоактивных изотопов	18
2)	Процедурная для внутривенного введения радиофармацевтических препаратов	18
3)	Процедурная для перорального введения радиофармацевтических препаратов	12
4)	Кабинет радиометрии	18
5)	Помещение для гамма-камеры	18
6)	Пультовая для гамма-камеры	10
7)	Помещение для ЭВМ	24
8)	Помещение для радиометрии биосред	10
9)	Фотолаборатория	6
10)	Смотровая для предварительного осмотра больного	10
11)	Туалет для пациентов	1,6 х 1,1
12)	Ожидальная	4,8 на каждый диагностический кабинет, но не менее 10
3.	Блок радиодиагностических исследований ин витро
1)	Радиохимическая	18, на каждое место сверх 2-х площадь увеличивается на 6
2)	Радиометрическая	12, при наличии более 2-х автоматических счетчиков на каждый площадь увеличивается на 6
3)	Центрифужная	8
4)	Хранилище – криогенная	10, при наличии 3-х и более низко температурных шкафов на каждый сверх 3-х площадь увеличивается на 4
5)	Моечная	12
6)	Процедурная для взятия проб крови	12
7)	Лаборантская	12
8)	Кабинет врача	10
9)	Ожидальная	10
4.	Общие помещения лаборатории радиоизотопной диагностики
1)	Кабинет заведующего	12
2)	Комната врачебного персонала	10, но не менее 3,25 на 1 человека
3)	Комната среднего персонала	4
4)	Комната инженерно-технического персонала с мастерской ремонта и настройки оборудования	10, но не менее 3,25 на 1 человека
5)	Комната старшей медсестры с материальной	24
6)	Кладовая запасных частей и расходных материалов
7)	Кладовая предметов уборки (одна для рабочих помещений, одна для общих помещений)	12
8)	Комната личной гигиены персонала	10
9)	Туалет	5 1,6 х 1,1

Приложение 6
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Температура и кратность воздухообмена в помещениях
радиоизотопной диагностики

№ №	Наименование помещений	Температура оС	Кратность воздухообмена
			приток	вытяжка
1	2	3	4	5
1.	Помещение для приемки РФП, фотолаборатория	18	3	4
2.	Хранилище, хранилище отходов	18	4	5
3.	Фасовочная, генераторная, моечная, процедурные	20	4	5
4.	Кабинеты радиометрии, помещения для гамма-камеры, пультовая для гамма-камеры, помещение ЭВМ, смотровая, комната инженерно-технического персонала, радиохимическая, ожидальная для больных, фотолаборатория	20	3	4
5.	Комнаты персонала	20	3	3
6.	Кладовая запасных частей и расходных материалов	16	-	1,5
7.	Центрифужная, хранилище-криогенная	18 20	1 2	3 2
8.	Ожидальная для больных без введения РФП	25	4	4
9.	Санпропускник, комнаты личной гигиены	18	-	1,5
10.	Кладовая предметов уборки	20
11.	Туалеты			50 м3 в час на каждый унитаз и писсуар

*Приточно-вытяжная вентиляция работает постоянно.
**Помещение гамма-камеры должно быть обеспечено постоянной температурой с помощью кондиционеров.

Приложение 7
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Расчет безопасности режима работы с СГН после его выключения

Величина эквивалентной дозы облучения оператора, Н, выполняющего работы с СГН после его выключения, рассчитывается по формуле:
Н= Ро Ч ЖQ Ч Ж tакт Ч Жtвыд Ч Ж tраб (1)
где Ро — номинальное значение мощности эквивалентной дозы гамма — излучения активированной части охранного кожуха СГН, мкЗв/ч;
Ро определяется по номограмме, представленные на рис. 1, в зависимости от координат рабочего места Х,У, которые определяется в прямоугольной системе координат с началом в точке расположения центра мишени нейтронной труби: Ж Q поправочный коэффициент, учитывающий среднее значение генерируемого потока нейтронов Q СГН, безразмерная величина, определяется по формуле:
Q
Ж Q= --------------- (2)
Qo
где Qo = 1.10у9 нейтр/с;
Ж tакт - поправочный коэффициент, учитывающий время непрерывной работы tакт СГН предшествующий его выключению, безразмерная величина, определяется по номограмме, представленной на рис. 2;
Жt выд -поправочный коэффициент, учитывающий время н выдержки tвыд по истечении которого оператор занимает рабочее время у СГН, безразмерная величина, определяется по номограмме, представленной на рис.2;
Ж tраб - поправочный коэффициент, учитывающий продолжительность работы tраб с выключенным СГН, определяется по номограмме, представленной на рис.2.
При отсутствии данных о выходе нейтронов СГН величина Н может быть рассчитана по формуле:
Ризм
Н= ------------ х Жt выд Ч Ж tраб (3)
Жt выд
где Ризм — измеренное на рабочем месте значение мощности дозы гамма — излучения корпуса СГН, мЗв/ч;
Жt выд* - поправка на время t выд* по стечении которого после выключения СГН проводилось измерение мощности дозы;
Жt выд х Ж tраб — те же и в формуле (1).
Радиационная обстановка на рабочем месте отвечает требованиям радиационной безопасности, если выполняется условие:
Н < ДМД tраб
где ДМД = 1,18Зв/ч
В этом случае устанавливается запланированный режим работы СГН и персонала в роле излучения выключенного СГН в полном соответствии с выбранными параметрами Q, tакт, t выд, tраб
В случае, если Н> ДМД х (tраб 5)
то запланированный режим работы требует корректировки одним из перечисленных ниже приемов.
Уменьшение среднего значения выхода нейтронов СГН до величины Qк:
ДМД х tраб
Qк= Qх ---------------- (6)
Н
2. Сокращение длительности работы СГН до величины tакт, которая определяется по номограмме, представленной на рис. 2 по значению Ж tакт рассчитанного по формуле:
ДМД х tраб
Жt акт. к = Жtакт Ч ----------------------- (7).
Н
3. Увеличение продолжительности выдержки до величины t выд.к которая определяется по номограмме, представленной на рис.2, по значению t выд. к рассчитанного по формуле:
ДМД х tраб
Жt выд. к = Жt выдх ----------------------- (8).
Н
4. Сокращение продолжительности работы оператора с выключенным СГН до величины tраб. к которая определяется по номограмме, представленной на рис.2, по значению Ж tраб.к рассчитанного по формуле
ДМД Ч tраб
Жt раб. к = Жt раб. х---------------------- (8).
Н
5. Комбинирование перечисленных выше мер с целью обеспечения выполнения условий (4) подбора режима, наиболее подходящего оператору для выполнения стоящей перед ними задачи.

Расчет защиты персонала от излучения
работающего СГН

Расчет толщины защиты (d), генерируемых СГН, работающих вне скважины, например при пуско-наладочных работах, проводится по формуле:
C х Noх hm
d = ln -------------------- (1)
4 х R ² х P
где - длина релаксации плотности потоков нейтронов, см;
No - поток нейтронов, генерируемых СГН в телесный угол 4р, нейтр/сек;
С- поправочный безразмерный коэффицент;
hm — удельная максимальная эквивалентная доза, Зв. смІ / нейтр.;
(для нейтронов с энергией 14 Мэв hm =4,3.10у10 Зв. См² нейтр;)
R – расстояние от мишени нейтронной трубки до внешней поверхности защиты, см;
З — проектная мощность эквивалентной дозы, Зв/час.

Таблица. Значения и С для нейтронов с энергией 14 Мэв

Материалы защиты	, см	С
1	2	3
Бетон	19,7	1,2
Парафин	17,5	1,3
Вода	16,9	1,3

Формула (1) применима для расчета защиты толщиной от 15 до 100 см.
В случае невозможности использовать защитные конструкции, обеспечивающие проектную мощность эквивалентной дозы излучения, минимально допустимые расстояние от мишени нейтронной трубки до рабочего места R мин определяется по формуле: -d/
C x Noe
R = ---------------- (2)
4 R ² Ч ДППа
где ДППа - допустимая плотность поток а нейтронов, нейтр/сек;
При необходимости расположения места на расстоянии от СГН меньшем R мин, допустимая в течение года продолжительности работы СГН определяется из соотношения:
ДДПа
t = Т ----------------- (3)

где Т — рабочее время за год, ч; ( для персонала Т=1700ч);
 — плотность потока нейтронов на рабочем месте, нейтр/ (смІ.С).
Величина определяется инструментальным путем или расчитывания по формуле:
-d/
С х Noe
 = ------------------- (4)
4 R ²
где - расстояние от мишени нейтронной трубки до рабочего места, см.

Приложение 8
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Приходно-расходный журнал учета радиоактивных веществ, приборов и
установок, укомплектованных радиоактивными источниками

таблица

№№/ пп	Приход						Расход				Приме- чание
	Постав - щик	Наклад- ная №, дата	Наимено- вание источ- ника, прибора, уста- новки	Заводс- кой номер	Техничес- кий паспорт №, дата	Актив- ность по пас- порту	Кому и когда выдан источ- ник или приор	Номер накла- дной или требо- вания, дата	Актив- ность на день выда- чи	Отме- тка о возв- рате в храни- лище	Отмет- ки о захо- роне- нии, утере, пере- даче

Примечание:
1) На каждый источник (аппарат или установку с источником ионизирующего излучения) заводится отдельная страница журнала.
2) Журнал учета хранится постоянно.

Форма 1
к приложению 8

УТВЕРЖДАЮ ___________________
(подпись руководителя учреждения)
"___"_________ 20 __ год.

АКТ
о расходовании и списании радиоактивных изотопов учреждением
(наименование учреждения)

Настоящий акт составлен сотрудниками __________________________
(фамилия, имя, отчество)
руководителем работ ___________________________________________
(фамилия, имя, отчество)
в том, что полученное по требованию № ____»____»_______ 20__ г.
Радиоактивное вещество ________________________________________
(наименование, номер источника, номер и дата паспорта)
в количестве________с удельной активностью __________и общей
активностью _________ по измерениям на ______ час.___ мин.
(первоначальная стоимость ________ тенге) «___»_______20__г.
использовано для ____________________________________________________
(указать характер работ)
Работа проводилась ____________________________________________
(фамилия, инициалы сотрудника)
В процессе работы _____________________________________________
(краткое описание того, что произошло с исходным изотопом)
Отходы в виде _________________________________________________
сданы на захоронение по документу № ____ от «__» ____ 20 ___ г.
Остаток вещества ________ в количестве_________________________
общей активностью _____________________________________________
(возвращен в хранилище или отсутствует)
"___" _________ 20 __ г.
Руководитель работ ____________________________________________
(подпись)
Сотрудник _____________________________________________________
(подпись)
Ответственный за хранение изотопов ____________________________
(подпись)
«__» _________ 200 __ г.

Форма 2
к приложению 8

УТВЕРЖДАЮ ___________________
(подпись руководителя учреждения)
"___"_________ 20 __ год.

ТРЕБОВАНИЕ №

Прошу выдать для ______________________________________________
(указать, для какой конкретной работы)

следующие радиоактивные вещества:

Требуется			Фактически выдано
Наимено- вание вещества и вид соедине- ний	Кол-во (масса, объем или число источников)	Общая активность	Кол-во (масса, объем или число источников)	Активность		Номер и дата паспорта, номер источника, номер партии
				По паспорту	В пере- счете на час выдачи вещества
1	2	3	4	5	6	7

Затребовал сотрудник __________________________________________
(фамилия, имя, отчество)
Выдал ответственный за хранение радиоактивных веществ _________
(фамилия, имя, отчество)
(название лаборатории иди цеха) _______________________________
(наименование учреждения) _____________________________________
Получил _______________________________________________________
(подпись)
Часы ______________(для короткоживущих) "__"__________ 20 __ г.
Примечание:
Требование составляется в двух экземплярах и подлежит хранению у ответственного за хранение лица и лица, получившего вещество.

Приложение 9
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Перечень операций с гамма и нейтронными источниками,
при которых возможно облучение персонала

№ № /пп	Операция	Облучаемые участки тела
1	Подъем хранилищного контейнера из колодца-скважины и установка его на пол хранилища	Все тело, кисти рук
2	Открывание крышки хранилищного контейнера	Все тело, кисти рук
3	Перекладывание источника из хранилищного контейнера в переносной	Все тело, кисти рук
4	Закрывание крышки переносного контейнера	Все тело, кисти рук
5	Транспортировка переносного контейнера из хранилища к Транспортному	Все тело, кисти рук
6	Открывание крышки переносного контейнера	Все тело, кисти рук
7	Перекладывание источника из переносного контейнера в транспортный	Все тело, кисти рук
8	Закрывание крышки транспортного контейнера	Все тело, кисти рук
9	Перевозка транспортного контейнера к скважине	Все тело
10	Открывание крышки транспортного контейнера	Все тело, кисти рук
11	Перекладывание источника из транспортного контейнера в в переносной	Все тело, кисти рук
12	Закрывание крышки переносного контейнера	Все тело, кисти рук
13	Транспортировка переносного контейнера к скважинному прибору	Все тело, кисти рук
14	Открывание крышки переносного контейнера	Все тело, кисти рук
15	Перекладывание источника из переносного контейнера в зондовое устройство скважинного прибора	Все тело, кисти рук
16	Завинчивание хвостовой части скважинного прибора	Все тело, кисти рук
17	Подъем скважинного прибора с настила и вставление его в устье скважины	Все тело, кисти рук

Примечание: Обратная последовательность операций от подъема снаряда из устья скважины до помещения источника в защитное устройство хранилища производится при условиях, соблюдаемых для пунктов настоящих правил.

Приложение 10
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Скорость движения воздуха в живом сечении, м/с

Наименование вредных выделений	Процесс без подогрева	Процесс с подогревом
1	2	3
Радиоактивные газы и соединения фтора, хлора, азота, ртути	2,0	2,5
Радиоактивные аэрозоли	1,0	2,0
Пары солянокислых, сернокислых, аммиачных соединений	1,0	1,5
Пары щелочных растворов, растворителей	0,7	1,0
Азотные пары	-	3,0-5,0

Приложение 11
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Перечень работ по контролю условий труда

1. Задачами производственного контроля условий труда являются:
1) контроль уровней РОФ на всех рабочих местах и в окружающей среде (в зоне наблюдения);
2) контроль и учет индивидуального облучения персонала;
3) проведение (совместно с вентиляционной службой и работниками ВГСЧ) воздушно-радоновых съемок в рудниках;
4) оценку радиационной обстановки и выбор мероприятий по снижению облучения персонала и радиоактивного загрязнения окружающей среды;
5) разработку комплекса мероприятий по предупреждению, оперативной фиксации и ликвидации экстремальных ситуаций;
6) контроль и оценку эффективности использования защитных мероприятий;
7) контроль уровней нерадиационных ВПФ на рабочих местах и оценку их кумулятивного воздействия;
8) контроль микроклиматических условий труда;
9) экспертизу локальных проектов развития работ в части обеспечения РБ и нормальных санитарно-гигиенических условий труда;
10) обучение персонала требованиям и способам их обеспечения в области РБ и промышленной санитарии;
11) составление отчетов для вышестоящих организаций, а также оперативных извещений и детальных отчетов по условиям труда для использования внутри предприятия.
2. По требованиям органов исполнительной власти, уполномоченных осуществлять государственный санитарно-эпидемиологический надзор, или других полномочных организаций наряду с плановой работой необходимо:
1) выполнять разовые дополнительные обследования условий труда;
2) представлять данные по радиационной и санитарно-гигиенической обстановке на предприятии в различные периоды его работы;
3) выдавать полную характеристику условий труда (профмаршрут) на работающих или ранее работавших на предприятии за весь производственный стаж, включая работы на других предприятиях отрасли.
Для выполнения этих работ следует предусмотреть необходимый резерв времени, а служба контроля должна располагать данными индивидуального контроля для всех лиц, работавших ранее на других предприятиях отрасли.
3. Контроль уровней РОФ включает:
1) плановые периодические инспекционные измерения в пределах профмаршрутов персонала МЭД внешнего гамма - излучения, а также ЭРОА радона и содержания ДРН ряда урана в производственной атмосфере;
2) оперативные измерения уровней перечисленных выше РОФ на отдельных рабочих местах в связи с фактическим или предполагаемым изменением условий формирования радиационной обстановки (РО);
3) плановые оперативные измерения радиоактивного загрязнения транспортных средств, направляемых за пределы предприятия, металлолома и оборудования, направляемого в ремонт;
4) эпизодические выборочные измерения уровней второстепенных (по вкладу в общую эффективную дозу) РОФ: загрязнения кожных покровов и спецодежды персонала, поверхностей оборудования и помещений, ЭРОА торона и содержания ДРН ряда тория в производственной атмосфере, мощности дозы внешнего гамма - излучения и потока нейтронов при работе с радиоизотопными приборами, эталонными и другими закрытыми и специальными источниками для геофизических целей;
5) специальные съемки инспекционного и исследовательского характера для оценки эффективности использования защитных средств, выявления источников загрязнения производственной атмосферы и корректировки защитных мероприятий;
6) инспекционные измерения уровней РОФ в воздушных выбросах, водных сбросах, отходах производства и в окружающей среде.
4. Контроль и учет облучения персонала заключается в определении индивидуальных экспозиций отдельных лиц, работающих в условиях, при которых годовая эффективная доза облучения может превысить установленный предел. С учетом характерных для уранодобывающих предприятий значительных колебаний уровней контролируемых РОФ целесообразно осуществлять индивидуальный контроль только тех лиц, фактические дозы которых превышают 0,3 предельно допустимых.
К числу таких лиц относится, главным образом, подземный персонал (за исключением постоянно работающих в зоне действия входящей воздушной струи), а также работники отдельных цехов ГМЗ.
5. При наличии носимых индивидуальных гамма - дозиметров и пробоотборников аэрозолей задачей службы контроля является их выдача и сбор, проведение измерительных процедур и регистрация полученных результатов. Индивидуальные экспозиции лиц, не обеспеченных носимыми пробоотборниками, допускается определять расчетным путем по данным инспекционного контроля уровней РОФ на рабочих местах с учетом профмаршрутов отдельных лиц. Для этого необходимо выполнять следующие операции:
1)определяют рабочие места каждого индивидуума и типичные маршруты его перемещения во времени под землей;
2) выбирают сеть пунктов контроля, характеризующих наиболее значимые участки маршрутов отдельных лиц, и рассчитывают относительные вклады экспозиций в каждом пункте в общую экспозицию данного лица;
1) рассчитывают средние уровни РОФ по каждому пункту за контролируемый интервал времени;
2) рассчитывают индивидуальные экспозиции и добавляют к ним экспозиции, полученные в экстремальных условиях;
3) переходят от экспозиций к эффективным дозам с использованием дозовых коэффициентов, приведенных в настоящих правилах;
4) фиксируют результаты контроля в карточке индивидуальной картотеки.
6. Оценка РО включает в себя:
5) систематизацию и анализ полученной дозиметрической информации;
6) выявление лиц, дальнейшее облучение которых требует ограничения;
7) прогноз радиационной обстановки на последующие периоды развития работ;
8) анализ возможных путей снижения облучения персонала и разработку соответствующих мероприятий;
9) анализ погрешностей и корректировку объема РК.
7. Для оценки РО минимально необходим следующий набор данных:
1) распределение персонала (в том числе по подразделениям и профессиям) по диапазонам текущих эффективных доз (суммарной и от каждого из основных РОФ), а также по кумулятивным дозам за предыдущий стаж;
2) список лиц, имеющих текущие дозы выше допустимого предела;
3) распределение рабочих мест по диапазонам уровней РОФ с указанием максимальных и средних значений для каждого вида работ;
4) результаты воздушных и радоновых съемок, позволяющие определить параметры, влияющие на формирование радиационной обстановки, оценить эффективность использования защитных средств и разработать комплекс корректирующих мероприятий (схема вентиляции рудника, дебиты радона и проветриваемые объемы ветвей вентиляционной сети, производительность вентиляционных установок, календарный план развития горных работ и т.д.);
5) фактический и требуемый объем РК по каждому РОФ, средние значения коэффициентов вариации уровней РОФ, материалы определения погрешности оценки индивидуальных экспозиций.
8. Разработку мероприятий по предупреждению аварийного облучения следует проводить во всех случаях, когда нарушения в работе системы радиационной защиты могут привести к возникновению экстремально высоких уровней РОФ, существенно влияющих на годовую дозу облучения. В условиях подземных горных выработок такие ситуации возможны главным образом при прекращении проветривания, сбойках с недействующими выработками, опрокидывании вентиляционной струи на отдельных участках и при посещении недействующих выработок.
9. Комплекс мер по предупреждению аварийного облучения включает:
1) соблюдение установленных маршрутов и бесперебойную работу вентиляции;
2) автоматическую сигнализацию о нарушениях в системе радиационной защиты и (или) о повышении уровней РОФ до экстремально высоких значений;
3) четкий план ликвидации аварий и соответствующие технические средства.
10. Критерием для отнесения работника к числу лиц, дальнейшее облучение которых требует ограничения, является получение этим работником дозы свыше допустимого предела за соответствующий период времени.
11. Критерии для принятия защитных мер по снижению уровней РОФ на рабочих местах (уровни действия) и характер этих мер устанавливаются администрацией предприятия по согласованию с местными органами госсанэпиднадзора в процессе эксплуатации рудника, исходя из достигнутого состояния и сложившейся практики обеспечения РБ.
12. Объем контроля РО на предприятии (сеть точек контроля и периодичность измерения уровней РОФ) должен удовлетворять условию получения средних уровней РОФ с точностью, достаточной для объективной оценки индивидуальных экспозиций поступлений и доз, рассчитанных по данным о времени пребывания отдельных лиц из персонала на конкретных рабочих местах. Требования к объему контроля регламентируются действующими на территории РК нормативам.
13. Контроль ПВФ нерадиационной природы включает определение:
1) содержания в воздухе пыли, аэрозолей смазочных масел, тринитротолуола, а также токсических примесей (окиси углерода, окислов азота, акролеина);
2) уровней и спектрального состава шума и вибрации, генерируемых при работе оборудования;
3) освещенности рабочих мест;
4) микроклиматических характеристик состояния воздушной среды в подземных выработках и на карьере;
5) содержания тринитротолуола на рабочих поверхностях, спецодежде и кожных покровах рабочих, контактирующих с взрывчатыми веществами.
На основных участках рудников не реже одного раза в 3 года в пробах аэрозолей и в образцах пылеобразующих горных пород должно определяться содержание кремнезема, дисперсность пыли при разных видах работ и наличие в ней токсических компонентов.
14. Способы и точки отбора проб, а также периодичность контроля запыленности воздуха на рабочих местах определяются требованиями действующих на территории РК нормативам.
15. Содержание в пробах воздуха на рабочих местах минеральных масел следует определять не реже одного раза в месяц.
16. Контроль токсичных газов (паров) должен осуществляться в соответствии с требованиями действующих на территории РК нормативам.
17. Контроль за содержанием тринитротолуола в воздухе, на рабочих поверхностях оборудования, спецодежде и кожных покровах персонала, контактирующего с взрывчатыми веществами, должен проводиться в соответствии с действующими на территории РК нормативам.
18. Микроклиматические условия труда должны контролироваться на рабочих местах по температуре, влажности и подвижности воздуха, а при наличии нагретых поверхностей также и интенсивности теплового излучения. Измерение микроклиматических параметров воздушной среды осуществляется в те же сроки, что и контроль запыленности атмосферы.
Необходимая частота измерений параметров микроклимата рабочих мест при температурах воздуха, превышающих 26^оС, должна составлять не реже 1 раза в 10 дней в диапазоне температур 26,1 - 28,0^оС, при больших температурах измерения следует выполнять ежесменно.
20. Контроль освещенности необходимо осуществлять на всех рабочих местах не реже одного раза в квартал.
21. Контроль шума и вибрации должен производиться для установления шумовибрационных характеристик машин и уровней воздействия шума на персонал в объеме и методами, регламентированными действующими на территории РК нормативам. Измерение шума на рабочих местах должно производиться не реже одного раза в 6 месяцев и после каждого планово-профилактического ремонта оборудования.
Проведение периодических эксплуатационных проверок оборудования по фактору вибрации должно проводиться в сроки, установленные НТД, но не реже одного раза в год для общей вибрации и не реже 2-х раз в год - для локальной.
22. Индивидуальный контроль поступления пыли в организм осуществляется у горнорабочих основных профессий (проходчики, бурильщики, горнорабочие очистных забоев, крепильщики) расчетным способом - на основании данных о средних уровнях запыленности воздуха и времени пребывания персонала на конкретных рабочих местах.
23. На основании информации о шумовых характеристиках рабочих мест (по эквивалентному уровню шума) выделяется группа рабочих, подвергающихся воздействию шума, эквивалентный уровень которого 105 ДБА и больше (группа повышенного риска).

Приложение 12
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Нормативные требования при ликвидации, консервации и
перепрофилировании предприятий и объектов по добыче и обогащению
урановой руды

Для отдельных лиц из персонала группы А, занятых на работах в очистных блоках со средним содержанием равновесного урана в эксплуатационных запасах руды более 3 кг/т,

 (П-1.1)

Дополнительным условием к (П-1.1) является выполнение соотношения

- для персонала группы Б

* Для персонала, работающего в пределах СЗЗ хвостохранилища, а также в цехах ГМЗ, где производится извлечение урана, следует подставить соответствующие значения допустимых уровней, удовлетворяющие требовании настоящих правил.
Рассмотренные выше РОФ создают основной вклад в облучение персонала в условиях уранодобывающих предприятий. Суммарный вклад в эффективную дозу от других РОФ (мощность дозы внешнего бета - излучения, радиоактивное загрязнение рук, спецодежды, поверхностей оборудования и помещений и т.д.) обычно не превышает 1 % общей дозы. Поэтому в расчетах индивидуальных доз вклад этих факторов можно не учитывать и ограничиться эпизодическим контролем соблюдения установленных на территории РК нормативов.
Исключение составляют рудники с высоким содержанием тория-232 в руде, превышающем 0,05 % (2 кБк/кг). В этих случаях следует учитывать вклад в дозу облучения персонала, создаваемый дочерними продуктами торона и долгоживущими альфа - активными радионуклидами ряда тория.

Таблица П-1.1

Значения пределов годового поступления (ПГП) с воздухом и пищей, среднегодовой допустимой объемной активности (ДОА) во вдыхаемом воздухе, уровни вмешательства (УВ) при поступлении с водой для населения (из табл. П-2 НРБ); минимально значимой удельной активности (МЗУА) и активности
в помещении или на рабочем месте (МЗА) (из табл. П-4 НРБ)

Радионуклид	Поступление с воздухом*		Поступление с водой и пищей*		МЗУА, Бк/г	МЗА, Бк
	ПГПнас, Бк в год	ДОАнас, Бк/м3	ПГПнас, Бк в год	УВвода, Бк/кг
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)	(6)	(7)
U-природный	-	-	-	-	1**	1000**
U-238	290	0,04	8400	3,1	10**	1.104 **
Th-234	1,1.105	15	4.104	41	1000**	1.105 **
U-234	240	3,3.10-2	7700	3,0	10	1.104
Th-230	71	8,8.10-3	2400	0,66	1	1.104
Ra-226	220	0,03	670	0,5	10**	1.104 **
Rn-222	-	-	-	60***	10**	1.108 **
Pb-210	770	0,11	280	0,2	10**	1.104 **
Bi-210	9100	1,2	1.105	110	1000	1.106
Po-210	250	0,034	110	0,12	10	1.104

Примечания к таблице П-1.1.
* - критическими группами являются: при поступлении радионуклидов с воздухом – дети в возрасте 12-17 лет (для тория-230 – взрослые (старше 17 лет)); при поступлении с пищей и водой –дети в возрасте 1-2 года (для радия-226 – дети в возрасте 12-17 лет).
** - для граф (6) и (7) перечисленные ниже материнские радионуклиды приведены в условиях их равновесия с дочерними:

Pb-210:	Bi-210, Po-210
Rn-222:	Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214
Ra-226:	Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210
Th-234:	Pa-234m
U-238:	Th-234, Pa-234m
U-природный:	Th-234, Pa-234m, U-234, Th-230, Ra-226, Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214,

Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210
*** - критическим путем облучения людей за счет радона является его переход в воздух и последующее ингаляционное поступление ДПР.
1. В зданиях основного производства (надшахтные здания, рудообогатительные и рудосортировочные фабрики, ГМЗ, лаборатории, перерабатывающие комплексы ПВ, другие здания, связанные с движением руды, продуктов ее переработки, загрязненного оборудования и т.п.) необходимо выполнять следующие требования:
1) при перепрофилировании зданий:
- МЭД гамма-излучения, как в любой точке помещения, так и вдоль поверхностей строительных конструкций, полов и оставшегося оборудования (на расстоянии 1 м) не должна превышать 0,5 мкЗв/ч над естественным фоном;
- нефиксированное загрязнение поверхностей строительных конструкций и оставшегося оборудования не допускается;
- среднегодовая ЭРОА радона в воздухе помещений не должна превышать 200 Бк/м³;
2) при консервации зданий:
- нефиксированное загрязнение поверхностей строительных конструкций и оборудования не допускается;
- в местах постоянного нахождения охраны законсервированных зданий мощность дозы гамма-излучения не должна превышать 0,5 мкЗв/ч над естественным фоном;
3) при ликвидации зданий они необходимо дезактивировать до отсутствия нефиксированного загрязнения. В случае повторного использования строительных материалов они должны удовлетворять требованию действующих на территории РК нормативов;
4) металлолом, высвобождаемый и подлежащий сдаче при ликвидации, консервации и перепрофилировании, а также оборудование, предназначенное для повторного использования на других предприятиях, должны отвечать требованиям настоящих санитарных правил.
2. Во вспомогательных зданиях, расположенных на территории промплощадок и СЗЗ (административные здания, столовые, механические и другие цеха, не связанные с переработкой руды или размещением загрязненного оборудования и т.п.), при их перепрофилировании необходимо выполнять следующие требования:
1) МЭД гамма-излучения в помещении не должна превышать 0,5 мкЗв/ч над естественным фоном, характерным для данной местности;
2) нефиксированное (снимаемое сухим мазком) загрязнение строительных конструкций и оставшегося оборудования не допускается;
3) средняя ЭРОА радона в воздухе помещений не должна превышать 200 Бк/м³.
3. Загрязненные и подлежащие рекультивации земли, образовавшиеся в результате ликвидации рудных складов, отвалов, штабелей кучного выщелачивания (КВ), отработки полигонов подземного выщелачивания, сноса зданий и сооружений, в которых производилась переработка и обогащение руд, дезактивация оборудования и т.п., аварийных просыпей (проливов) руд и продуктов их переработки, включая ореолы размытия загрязнений под действием природных факторов, так же, как и все другие земли промплощадок и СЗЗ, после рекультивации должны удовлетворять следующим требованиям радиационной безопасности:
1) при рекультивации по сельскохозяйственному и лесохозяйственному направлениям средняя на каждый рекультивируемый участок суммарная альфа-радиоактивность грунта в слоях 0-25 см, 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см от поверхности не должна быть выше 1200 Бк/кг сверх естественного фона, характерного для аналогичных земель данной местности, при этом в отдельных локальных точках (не более 20 %) она не должна превышать 7400 Бк/кг;
2) при рекультивации по строительному направлению:
- в пределах контуров, отстоящих на 2 м снаружи от периметра возводимых зданий и сооружений, в слоях до глубины на 1 м ниже основания фундаментов, средняя суммарная удельная альфа-радиоактивность грунта не должна превышать 1200 Бк/кг, а УА Ra-226 – 30 Бк/кг;
- в остальных частях рекультивируемого участка – аналогично подпункту 1, пункта 3;
- среднее значение плотности потока радона с поверхности основания фундамента возводимого здания не должно превышать 250 мБк/см² . В противном случае в проекте здания должна быть представлена система защиты от радона;
3) при рекультивации по санитарно-гигиеническому направлению средняя на каждом рекультивируемом участке суммарная удельная альфа-активность грунта в слое 0-25 см от поверхности не должна превышать 1200 Бк/кг, в слоях 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см – 7400 Бк/кг в каждом слое.
4) во всех случаях, перечисленных в п.3.1-3.3, средняя по всей площади рекультивированного участка мощность дозы внешнего гамма-излучения на высоте 1 м над поверхностью почвы не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх уровня естественного фона, характерного для данной местности, в отдельных локальных точках (не более 20 %) не выше 0,5 мкЗв/ч.
4. Загрязненные земли, расположенные вдоль линейных объектов (трубопроводы, канавы и траншеи, шоссейные и грунтовые дороги, железнодорожные пути), подвергнутые дезактивации или рекультивации по санитарно-гигиеническому направлению, должны удовлетворять требованиям подпункта 4, пункта 3.
5. Отвалы горнодобывающих предприятий в процессе ликвидации, консервации или перепрофилирования предприятия (или объекта) и соответствующей рекультивации (после передислокации их в денудационные зоны или выполаживания на местности) укрывается грунтами или породами, имеющими суммарную удельную альфа-радиоактивность и МЭД гамма-излучения в пределах вариаций естественного фона данной местности. По окончании рекультивации МЭД гамма-излучения, средняя по всей площади рекультивированного объекта, не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх естественного фона, характерного для данной местности, в отдельных локальных точках (не более 20%) – не более 0,5 мкЗв/ч.
6. В шахтных водах, выпускаемых из затопленных рудников и сбрасываемых в водотоки, УА радионуклидов в точке сброса должна удовлетворять соотношению:

где: в числителе - УА радионуклидов, Бк/кг; в знаменателе – значения УВ для этих нуклидов из графы 5 табл.П-1.1.
УА радионуклидов ториевого ряда определяется только при повышенном содержании тория в разрабатывавшихся рудах.
7. При рекультивации ликвидируемых временных водоемов-накопителей и водотоков шахтных вод, действовавших в период существования рудника, бывшее дно этих объектов должно удовлетворять требованиям подпункта 3, пункта 3.
8. При рекультивации по водохозяйственному направлению водоемов, русел, водотоков, отведенных с объекта, дно водоема (водотока) должно удовлетворять требованиям настоящих правил. Водохозяйственное использование водоема допускается, если после рекультивации при контроле в период межени УА радионуклидов в воде будет удовлетворять требованию пункта 6.
9. При рекультивации карьеров по водохозяйственному направлению (образование водоемов) дно водоема и берега (борта карьера) должны удовлетворять требованиям подпункта 3, пункта 3. Водохозяйственное использование водоема допускается, если после рекультивации (заполнения водой) при контроле в период межени будет соблюдаться требование пункта 6.
10. На захороненных хвостохранилищах и поверхностных могильниках с РАО МЭД гамма-излучения над их поверхностью на высоте 1 м не должна превышать 1,0 мкЗв/ч, плотность потока радона – 1,0 Бк/м² *с.
За пределами захороненного или законсервированного хвостохранилища и заполненного поверхностного могильника средняя по площади МЭД гамма-излучения на высоте 1 м не должна превышать 0,2 мкЗв/ч сверх естественного фона, в отдельных локальных точках (не более 20 %) – не свыше 0,5 мкЗв/ч.
11. В рекультивируемых землях в слоях до 1 м плотный остаток водной вытяжки в любой точке не должен превышать 0,6 %, pH водной вытяжки не менее 6,0.
12. Вода рекультивированных водоемов по содержанию вредных химических веществ должна соответствовать их установленным ПДК.

Таблица П-1.2

Классификация и способы обращения с РАО предприятий
по добыче и обогащению урановой руды

Вид РАО	Способы обращения с РАО
1	2
Газообразные РАО *
Организованные вентиляционные выбросы из подземных горных выработок, закрытых складов руды, РОФ, ГМЗ и ТЭС	Соблюдение установленных ДВ
Неорганизованные газообразные выбросы карьеров, открытых складов руды, отвалов, хвостохранилищ и других объектов	Учитываются в расчетах ДВ
Жидкие РАО **
Шахтные воды, не используемые в технологии ГМЗ и в системе оборотного водоснабжения	Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф
Шахтные воды ликвидированных, закон-сервированных и перепрофилированных рудников	Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф
Дебаланс оборотного водоснабжения хвостохранилища	Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф
Дебаланс оборотного водоснабжения пунктов дезактивации и спецпрачечных	Подлежат очистке перед сбросом в гидросистему или на рельеф
Твердые РАО ***
Хвосты радиометрических обогатительных фабрик	Подлежат рекультивации после ликвидации, консервации или перепрофилирования
Отработанные отвалы КВ, Хвосты ГМЗ	Подлежат временному размещению в хвостохранилище
Отходы, содержащие черные, легированные и цветные металлы	Подлежат временному размещению в хвостохранилище или захоронению в приповерхностном могильнике
Отработанное оборудование, строительные конструкции и материалы	Подлежат временному размещению в хвостохранилище или захоронению в приповерхностном могильнике

Примечания к таблице:
* - критерием отнесения к газообразным РАО является невыполнение условия

, (П-1.2)

где в числителе - ОА радионуклидов, Бк/м³ ; в знаменателе – значения ДОА для этих нуклидов из графы 3 табл. П-1.1;
** - критерием отнесения к жидким РАО является невыполнение условия

,

где в числителе - УА радионуклидов, Бк/кг; в знаменателе – значения УВ для этих нуклидов из графы 5 табл. П-1.1;
*** - критерием отнесения к твердым РАО является невыполнение условия

,

где в числителе - УА радионуклидов, Бк/г; в знаменателе – значения МЗУА для этих нуклидов из графы 6 табл. П-1.1; возможность обращения с твердыми отходами устанавливается по величине эффективной удельной активности радионуклидов.

ПЕРЕЧЕНЬ
проектной и другой документации, необходимой для получения разрешения
на ликвидацию, консервацию или перепрофилирование объектов по добыче
и обогащению урановой руды

1. Копии основной горной документации (вертикальных проекций, разрезов, топографических планов земной поверхности, погоризонтных планов рудника), геологическая карта месторождения и другая документация, отражающая состояние запасов и разведанности месторождения, состояние горных выработок, рельеф и ситуацию земной поверхности.
2. Технико-экономический расчет, обосновывающий ликвидацию или консервацию предприятия.
3. Справки:
1) об остатках балансовых и забалансовых запасов, в том числе промышленных, с разделением на вскрытые, подготовленные и готовые выемки;
2) о запасах в предохранительных и других целиках с указанием состояния этих запасов;
3) о наличии попутно добытых, временно используемых полезных ископаемых, а также отходов производства (в хвостохранилищах, отвалах и т.п.), содержащих полезные компоненты и пригодных для производства строительных материалов или до извлечения полезных компонентов;
4) о состоянии производственных и санитарно-бытовых зданий, сооружений и водоотливных установок;
5) о наличии подземных пустот и состоянии горных выработок, максимальных фактических и ожидаемых величинах сдвижения земной поверхности.
4. Перечень мероприятий:
1) по обеспечению радиационной и технической безопасности работ при ликвидации (консервации) предприятия или части его, а также при обслуживании объектов предприятия и смежных с ним горных и других предприятий, на которые распространяется влияние процессов ликвидации и консервации;
2) по обеспечению экологически безопасного состояния окружающей среды в районе размещения консервируемого (ликвидируемого, перепрофилируемого) объекта;
3) по сохранению предприятия на время его консервации (машин, оборудования, сооружений, горных выработок и др.);
4) по приведению земельных участков, нарушенных горными работами, в безопасное состояние, а также в состояние, пригодное для использования их в народном хозяйстве.
Копии основной горно-графической документации, указанной в п. 1., а также справки, указанные в п.3., должны быть подписаны главным инженером, главным маркшейдером и главным геологом предприятия. Справка о состоянии надшахтных сооружений должна быть подписана главным инженером и главным механиком предприятия.
Материалы, прилагаемые к заявлению, должны быть подготовлены в трех экземплярах.
Одновременно с постановкой вопроса о необходимости ликвидации или консервации предприятия вышестоящая организация обязана письменно уведомить об этом смежные предприятия по добыче полезных ископаемых и другие заинтересованные организации и предприятия.

Класс работ с открытыми радиоактивными веществами

Характеристика цехов, сооружений и установок по добыче и переработке урановых руд	Класс работ
1	2
Подземные рудники (цеха, участки)	2
Карьеры	2
Рудосортировочные комплексы и радиометрические обогатительные фабрики (ОФ)	2
Гидрометаллургические заводы (ГМЗ)	2
Открытые и закрытые склады руды и концентрата природного урана	2
Хвостохранилища ОФ и ГМЗ	2
Рудники (участки) подземного скважинного выщелачивания (ПВ) и кучного выщелачивания (КВ)	2
Установки по переработке растворов ПВ	2
Радиохимические лаборатории	3
Лаборатории контроля условий труда и охраны окружающей среды	3

Приложение 13
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Контрольно-технический журнал рентгеновского аппарата

Дата, время	Замечания персонала и решение по дальнейшей эксплуатации	Вид неисправности, способ устранения	Возможность и условия эксплуатации	Подпись техника, дата
1	2	3	4	5

Приложение 14
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Таблица 1

Рекомендуемые площади рентгенологического кабинета
с учетом размещения рентгеновских аппаратов

Рентгеновский аппарат	Площадь, м2 (не менее)
	Предусматривается использование каталки	Не предусматривается использование каталки
1	2	3
Рентгенодиагностический комплекс (далее - РДК) с полным набором штативов (далее - ПСШ, стол снимков, стойка снимков, штатив снимков)	45	40
РДК с ПСШ и универсальной стойкой-штативом, рентгенодиагностический аппарат с цифровой обработкой изображения	34	26
РДК с ПСШ, имеющий дистанционное управление	24	16
Аппарат для рентгенодиагностики методом рентгенографии (стол снимков, стойка для снимков, штатив снимков)	16	16
Аппарат для рентгенодиагностики с универсальной стойкой-штативом	24	14
Аппарат для близкодистанционной рентгенотерапии	24	16
Аппарат для дальнедистанционной рентгенотерапии	24	20
Аппарат для маммографии		6
Аппарат для остеоденситометрии		8

Таблица 2

Состав и площади помещений рентгенодиагностического кабинета

Наименование помещения	Площадь, м2 (не менее)
1	2
Общие помещения отделения (кабинета)
1. Кабинет заведующего отделением	12
2. Комната персонала	10 (+3,5 м2 на каждого, дополнительного сотрудника)

1	2
3. Комната просмотра результатов (снимков)	6
4. Кабина для приготовления бария	3
5. Ожидальная	6
6. Материальная	8
7. Кладовая запасных частей	6
8. Кладовая предметов уборки	3
9. Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)	6
10. Комната личной гигиены персонала	3
11. Уборные для персонала и пациентов	3 на одну кабину
12. Компьютерная	12
13. Инженерная	12
Кабинет рентгенодиагностики
1. Флюорографический кабинет для массовых обследований
процедурная	14
раздевальная	6
ожидальная	6
фотолаборатория2)	6
комната персонала	9
2. Флюорографический кабинет для диагностических снимков
процедурная	14
комната управления (при отсутствии защитной кабины)	6
фотолаборатория	6
кабина для раздевания1)	3
кабинет врача (для аппаратов с цифровой обработкой изображения)	9
3. Кабинет рентгенодиагностики методом рентгеноскопии и
рентгенографии	при использовании каталки
процедурная 1	45
процедурная 2	без каталки 40
комната управления	6
кабина для раздевания1)	3
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
4. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний желудочно-кишечного тракта	при использовании каталки 24
Процедурная 1	без каталки 16
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
уборная для пациентов	3
кабина для раздевания с кушеткой1)	4
кабинет врача	9
5. Кабинет рентгенодиагностики методом рентгенографии и/или томографии
процедурная	6
комната управления	3
кабина для раздевания1)	8
фотолаборатория2)	9
комната персонала	12
6. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний молочной железы методом маммографии
процедурная	6
процедурная специализированных методов (при необходимости)	8
кабина для раздевания1)	3
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
7. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний мочеполовой системы (урологический)	при использовании каталки 24
процедурная со сливом	без каталки 16
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
кабина для раздевания с кушеткой1)	4
кабинет врача	9
8. Кабинет (бокс) рентгенодиагностики инфекционных отделений	при использовании каталки 24
тамбур при входе в бокс (шлюз при входе в бокс)	без каталки 20
ожидальная	1,5
уборная при ожидальной	6
процедурная	3
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
9. Кабинет топометрии (планирования лучевой терапии)	при использовании каталки
процедурная	24 без каталки 20
комната управления	6
кабина для приготовления бария	3
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
уборная	3
Рентгенооперационный блок
1. Блок диагностики заболеваний сердца и сосудов
рентгенооперационная	48
комната управления	8
предоперационная	6
стерилизационная1)	8
комната временного пребывания больного после исследования1)	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
2. Блок для диагностики заболеваний легких и средостения
рентгенооперационная	32
комната управления	8
предоперационная	6
стерилизационная1)	6
цитологической диагностики1)	6
фотолаборатория2)	8
комната просмотра снимков1)	6
кабинет врача	9
комната медсестер1)	13
комната личной гигиены персонала1)	4
комната хранения грязного белья1)	4
3. Блок диагностики заболеваний урогенитальной системы
рентгенооперационная	26
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
комната приготовления контрастных средств1)	5
уборная для пациентов	3
4. Блок диагностики заболеваний репродуктивных органов (молочной железы)
рентгенооперационная	8
комната управления	4
фотолаборатория2)	6
кабинет врача	9
Кабинет рентгеновской компьютерной томографии
1. Кабинет РКТ для исследования головы
процедурная	18
комната управления	7
генераторная/компьютерная	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
2. Кабинет РКТ для рутинного исследования
процедурная	22
комната управления	8
генераторная/компьютерная	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
кабина для раздевания	4
просмотровая	6
3. Кабинет РКТ для рентгенохирургических исследований
процедурная	36
предоперационная	7
комната управления	10
генераторная/компьютерная	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
просмотровая	10
комната приготовления контрастных средств	5
уборная для пациентов	3
комната медперсонала	12
комната инженеров	12

¹⁾ необязательно;
²⁾ не нужны при использовании аппаратов для цифровой рентгенографии и флюорографии.

Таблица 3

Состав и площадь помещений кабинета рентгенотерапии

Наименование помещения	Площадь, м2 (не менее)
1	2
1. Кабинет близкодистанционной рентгенотерапии
процедурная с 2-3 излучателями	16
процедурная с 1 излучателем	12
комната управления	9
кабинет врача (смотровая)	10
ожидальная	6
2. Кабинет дальнедистанционной рентгенотерапии
процедурная	20
комната управления	9
кабинет врача (смотровая)	10
ожидальная	6

Использование помещений с меньшей площадью или сокращенного набора помещений согласовывается с государственным органом санитарно-эпидемиологического надзора.

Приложение 15
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Таблица 1

Температура и кратность воздухообмена в помещениях
рентгенодиагностического кабинета

Наименование помещения	Температура, оС	Кратность воздухообмена в час
		приток	вытяжка
1	2	3	4
Общие помещения
1. Кабинет заведующего отделением	20		1,5
2. Комната персонала	20	-	1,5
3. Комната просмотра результатов (снимков)	20	-	1,5
4. Кабина для приготовления бария	18	-	1,5
5. Ожидальная	18	-	1,5
6. Материальная	18	-	1,5
7. Кладовая запасных частей	18		1,5
8. Кладовая предметов уборки	18	-	1,5
9. Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)	18		1,5
10. Комната личной гигиены персонала	22	3	5
11. Уборные для персонала или пациентов	20		50 м3 на один унитаз
12. Компьютерная	18	3	2
13. Инженерная	18	-	1,5
Кабинет рентгенодиагностики
1. Процедурная	20	3	4
2. Комната управления	18	3	4
3. Раздевальная	20	3	1,5
4. Кабина для раздевания		ч	1,5
4. Кабина для раздевания, комната временного пребывания больного, комната личной гигиены	20	3
5. Кабинет врача, комната просмотра снимков, комната медсестер	20		1,5
6. Кладовая, материальная	18	-	-
7. Уборная для пациентов	20		50 м3

Таблица 2

Температура и кратность воздухообмена в помещениях
кабинета рентгенотерапии

Наименование помещения	Температура, оС	Кратность воздухообмена в час
		приток	вытяжка
1. Процедурная	20	3	2
2. Комната управления	18	2	1
3. Кабинет врача	20	1	I

Таблица 3

Освещенность рабочих мест в помещениях рентгеновского кабинета

Наименование помещения	Освещенность, лк	Источник света
1	2	3
Общие помещения отделения
1. Кабинет заведующего отделением	300	л.л.
	150	л.н.
2. Комната персонала	300	л.н.
	150	л.н.
3. Комната просмотра результатов (снимков)	200	л.л.
	100	л.н.
4. Кабина для приготовления бария	100	л.л.
	50	л.н.
5. Ожидальная	100	л.л.
	50	л.н.
6. Материальная	30	л.н.
7. Кладовая запасных частей	30	л.н.
8. Кладовая предметов уборки	30	л.н.
9. Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)	30	л.н.
10. Комната личной гигиены персонала	100	л.л.
	50	л.н.
11. Уборные для персонала и пациентов	70	л.н.
12. Компьютерная	300	л.л.
13. Инженерная	150	л.н.
14. Фотолаборатория	70	л.н.
Кабинет рентгенодиагностики
1. Процедурная для рентгеноскопии	200	л.л.
	100	л.н.
2. Процедурная для рентгенографии	300	л.л.
	100	л.н.
3. Процедурная для флюорографии	150	л.л.
	75	л.н.
4. Комната управления	50	л.н.
5. Раздевальная	200	л.л.
	100	л.н.
6. Кабина для раздевания	150	л.л.
	75	л.н.
7. Тамбур	75	л.л.
	30	л.н.
8. Шлюз	75	л.л.
	30	л.н.
9. Кабинет врача	300	л.л.
	150	л.н.
Рентгенооперационный блок
1. Рентгенооперационная	300	л.л.
	200	л.н.
2. Комната управления	50	л.н.
3. Предоперационная, стерилизационная, микроскопная	300	л.л.
	150	л.н.
4. Кабина для раздевания, комната временного пребывания	100	л.л.
больного, комната личной гигиены	50	л.н.
5. Кабинет врача, комната просмотра снимков,	300	л.л.
комната медсестер	150	л.н.
6. Кладовая, материальная	30	л.н.
7. Уборная для пациен	63	л.н.
Кабинет рентгеновской компьютерной томографии
1. Процедурная	300	л.л.
	150	л.н..
2. Комната управления	50	л.н.
3. Генераторная	200	л.л.
	100	л.н.
4. Кабинет для раздевания	70	л.л.
	35	л.н.
5. Кабинет врача	300	л.л.
	150	л.н.

л.л. - люминесцентные лампы;
л.н. - лампы накаливания.

Таблица 4

Освещенность рабочих мест в помещениях кабинета рентгенотерапии

Наименование помещения	Освещенность, лк	Источник света
1. Процедурная	300	л.л.
	150	л.н.
2. Комната управления	200	л.л.
	100	л.н.
3. Кабинет врача	300	л.л.
	150	л.н.

При отсутствии в процедурной естественного освещения устанавливаются бактерицидные лампы из расчета 1 лампа на 10 мг.

Приложение 16
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Таблица 1

Допустимая мощность дозы рентгеновского излучения за стационарной
защитой процедурной рентгеновского кабинета

Помещение, территория	ДМД мкГр/ч	Т, отн. Ед.	п, отн.ед	ч/год	пд, мЗв/год
1	2	3	4	5	6
1. Помещения постоянного пребывания персонала группы А (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория, кабинет врача)	13	1	1	1500	20
2. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б	2,5	1	1,3	2000	5
3. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая)	10	0,25	1,3	2000	5
4. Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак)	40	0,06	1,3	2000	5
5. Палаты стационара, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета	1,3	0,25	2	3000	1
6. Территория, прилегающая к наружным стенам процедурной рентгеновского кабинета	2,8	0,12	2	3000	1
7. Жилые помещения, смежные с процедурной рентгено- стоматологического кабинета	03	1	2	3000	1

Таблица 2

Значения рабочей нагрузки W и анодного напряжения U для расчета
стационарной защиты рентгеновских кабинетов

Рентгеновская аппаратура	Рабочая нагрузка W, (mA-мин)/нед	Анодное напряжение, кВ
1	2	3
1. Рентгенофлюорографический аппарат с люминесцентным экраном и оптическим переносом изображения, пленочный и цифровой	10001)	100
2. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат со сканирующей линейкой детекторов и цифровой обработкой изображения	20001)	100
3. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат с УРИ, ПЗС-матрицей и цифровой обработкой изображения	50	100
4. Рентгенодиагностический аппарат с цифровой обработкой информации	1000	100
5. Рентгенодиагностический комплекс с полным набором штативов (1-е, 2-е и 3-е рабочие места)	1000	100
6. Рентгеновский аппарат для рентгеноскопии (1-е рабочее место - поворотный стол-штатив ПСШ)	1000	100
7. Рентгеновский аппарат для рентгенографии (2-е и 3-е рабочие места - стол снимков и стойка снимков)	1000	100
8. Ангиографический комплекс	400	100
9. Рентгеновский компьютерный томограф	400	125
10. Хирургический передвижной аппарат с УРИ	200	100
11. Палатный рентгеновский аппарат	200	90
12. Рентгеноурологический стол	400	90
13. Рентгеновский аппарат для литотрипсии	200	90
14. Маммографический рентгеновский аппарат	200	40
15. Рентгеновский аппарат для планирования лучевой терапии (симулятор)	200	100
16. Аппарат для близкодистанционной рентгенотерапии	5000	100
17. Аппарат для дальнедистанционной рентгенотерапии	12000	250
18. Остеоденситометр для всего тела	200	Номинальное
19. Остеоденситометр для конечностей	100	70
20. Остеоденситометр для всего тела и его частей с использованием широкого пучка излучения и двумерного цифрового детектора	50	Номинальное

При комплектации флюорографов защитной кабиной, расчет защиты помещений производится с учетом ослабления рентгеновского излучения флюорографической кабиной, указанной в эксплуатационной документации на аппарат.
Для аппаратов, не вошедших в таблицу, а также при нестандартном применении перечисленных типов аппаратов W рассчитывается по значению фактической экспозиции при стандартизированных значениях анодного напряжения. Для рентгеновских аппаратов, в которых максимальное анодное напряжение нижеуказанного в таблице, при расчетах и измерениях необходимо использовать максимальное напряжение, указанное в технической документации на аппарат.

Материалы для расчета стационарной защиты

Значения радиационного выхода КR на расстоянии 1 м от фокуса рентгеновской трубки (анодное напряжение постоянное, сила анодного тока - 1 мА, фильтр - 2 мм Аl, для 250 кВ - 0,5 мм Сu)

Таблица 3

Анодное напряжение, кВ	40	50	70	75	100	150	200	250
Радиационный выход, KR мГр м2/(мА мин)	2,0	3,0	5,6	6,3	9	18	25	20

Таблица 4

Свинцовые эквиваленты защиты в зависимости от кратности ослабления
К рентгеновского излучения

K, отн.ед.	Свинцовый эквивалент (мм) при анодном напряжении (кВ) и фильтре
	2 мм Al					0,5 мм Cu
	50	75	100	150	200	250
1	2	3	4	5	6	7
Толщина защиты из свинца, d. Pb, мм
3	0,02	-	0,1	0,16	0,3	0,1
7	0,05	0,11	0,11	0,31	0,46	0,6
10	0,06	0,13	0,25	0,37	0,55	0,7
15	0,08	0,17	031	0,46	0,69	1,0
20	0,09	0,2	037	0,53	0,8	1,1
25	0,1	0,22	0,42	03	0,9	1,3
30	0,11	03	0,45	0,62	0,1	1,4
40	0,12	0,28	0,52	0,69	1,1	1,6
50	0,13	031	0,58	0,8	1,2	19
70	0,14	036	0,68	0,8	13	2,0
100	0,16	0,41	0,8	1,0	1,5	2,4
150	0,2	0,5	0,9	1,1	1,7	2,7
200	0,2	0,5	1,0	1,2	1,8	3,0
300	03	0,6	1,1	1,4	2,0	3,5
400	03	0,7	1,2	1,5	2,2	3,8
600	03	0,75	1,3	1,7	2,4	4,2
800	03	0,8	1,4,	1,7	2,5	4,5
1000	03	0,8	1,5	1,8	2,6	4,7
1500	0,4	0,9	1,6	2,0	2,8	5,2
2000	0,4	1,0	1,7	2,1	3,0	5,6
2500	0,4	1,0	1,8	2,2	3,1	5,8
3000	0,4	1,1	1,9	23	3,2	6,0
4000	0,45	1,1	2,0	2,4	335	6,1
6000	0,5	1,2	2,2	2,6	3,6	6,8
10000	0,5	1,3	23	2,75	35	7,4
12000	0,5	1,3	2,4	2,85	4,0	7,6
15000	0,55	1,35	2,5	2,95	4,1	7,8
20000	0,6	1,4	2,6	3,1	43	8,1
30000	0,6	1,3	2,7	3,1	43	8,6
40000	0,65	1,6	2,85	3,3	4,7	9,0
50000	0,65	1,65	2,9	3,4	4,8	9,1
60000	0,65	1,65	3,0	33	4,9	9,4
100000	0,7	1,8	3,1	3,7	5,2	10,0
200000	0,75	1,9	3,4	4,0	5,6	11,0
300000	03	2,0	3,6	4,1	5,8	11,4
500000	0,8	2,1	3,8	4,4	6,1	12,0
1000000	0,9	23	4,0	4,7	63	13,0
1500000	0,9	23	4,2	4,8	6,7	13,4
3000000	1,0	23	4,4	5,1	7,1	14,2
5000000	1,0	2,6	4,6	53	7,4	15,0
10000000	1,1	2,8	4,9	5,6	7,8	15,8

Таблица 5

Свинцовые эквиваленты строительных материалов, используемых
для защиты от рентгеновского излучения

Материал	Плотность, г/см3	Толщина свинца, мм	Эквивалентная толщина материала (мм) при напряжении на рентгеновской трубке (кВ)
			50	60	75	100	125	150	180	200	220	250
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Сталь	7,9	01	1,1	-	1,2	1,1		2,4		3,1	-	3,4
		03	3,2	-	3,2	3,1	-	6,6	-	7,6	-	8
		1		5	53	6	9	12	123	13	123	12
		2	-	10	11	12	183	25	26	27	24	20
		3	-	16	18	19	23	37	39	40	34	28
		4	-	22	24	25	38	50	53	55	45	35
		6	-	-	-	36	54	71	76	80	64	48
		8	-		-	50	72	93	1003	108	84	60
		10	-			-	-	119	130	140	108	75
Бетон	23	1	_	80	80	85	85	85	85	85	733	60
		2	-	160	160	160	160	160	155	150	123	95
		3	-	210	210	210	220	230	200	210	168	125
		4	-	320	338	355	345	290	283	275	213	150
		6			-	-	-	450	425	400	305	210
		8	-	-	-	-	-	5600	550	540	400	260
		10	4	-	-	-	-	-	-	670	485	300
Барито-бетон, штукатурка	2,7	03	-	-	-	5	-	83	-	10,8	-	12
		1	-	-	-	103	-	22	-	25	-	23
		2	-		-	20,4	-	38	-	46	-	45
		3	-	-	-	29	-	62	-	68	-	45
		4	-	-	-	36	-	90	-	90	-	75
		6	-	-	-	55	-	20	-	26	-	116
		8	-		-	68	-	156	-	165	-	140
		10	-		-	84		188		205	-	165
Кирпич полнотелый	1,8	03	_	_	_	70	_	84	-	76	_	68
		1	-	-	-	120	-	150		130	-	120
		2	-	-	-	195	-	260	-	230	-	190
		3	-	-	-	260	-	340		310		250
		4	-	-	-	330	-	420	-	370	-	300
		6	-	-	-	450	-	570	-	490	-	390
		8	-	-	-	-	-	-	-	600		470
		10	-	-	-		-		-	-	-	540
		12	-	-	-	-	-	-	-		-	610
Кирпич полнотелый	1,6	04 1	110 220	-	90 170	80 135	-	95 170	-	90 150	-	80 135
		2	-	-	270	220	-	290	-	260	-	215
		3	-	-	360	290		380	-	345	-	280
		4	-	-	450	370		470	-	415	-	340
		6		-	-	505		640	-	550	-	435
		8	-	-	-	-	-	-	-	670	-	530
		10		-	-	-	-	-	-	780	-	600
Гипсокартон	0,84	0,1 0,4	50 110	-	-	48 89	-	63 120	-	62 110	-	60 105
		0,6	170			130		175	-	155	-	145
		0,8	230	-	-	165	-	220	-	200	-	180
		1,0	290	-	-	200	-	270	-	240	-	220
Пенобетон	0,63	0,1 0,4	84 180	-	-	66 120	-	82 160	-	92 145	-	77 135
		0,6	280	-	-	170	-	230	-	200	-	180
		0,8	380	-	-	220		280	-	260	-	230
		1,0	480	-	-	270		340	-	310	-	270
		1,2		-	-	310	-	400	-	360		310
		1,4	-	-	-	350		450	-	410	-	340
		1,6	-	-	-	390	-	500	-	450	-	380
		1,8		-		430	-	560	-	500	-	410
		2,0	-	-	-	470	-	600	-	530	-	440
Строительный материал СРБ (тяжелый бетон)		1	20	_	21	24		28	_	-	_	_
		2	40	-	42	48	-	48	-		-	-
		3	60	-	62	70		70	-	-	-	-
		4	80	-	80	%		94	-	-		-
		6	-	-	-	-		132	-	-	-	-
		8	-	-	-	-	-	172		-		-

При определении свинцового эквивалента материалов для значений анодных напряжений, не указанных в таблице, можно использовать метод линейной интерполяции.
При отличии плотностей фактически применяемых материалов от материалов, близких по составу, указанных в таблице, толщину материала увеличивают или уменьшают пропорционально плотности применяемого материала.

Материал рентгенозащитный из просвинцованного пластика ППС-73

Таблица 6

Наименование	Тип	Размер, мм	Поверхностная плотность, кг/м2	Свинцовый эквивалент, мм
Рулонный	ПЛ-1	7000 x 900 x 2,5	7	0,32
Плиты	ПП-1	700 x 500 x 10	28	1,2
Плиты	ПП-2	1000 x 500 x 10	28	1,1

Таблица 7

Стекла рентгеновские защитные марок ТФ 5 и ТФ 105 ГОСТ 9541-75

Толщина стекла, мм	Свинцовый эквивалент (мм) при напряжении 180-200 кВ (не менее)
10	24
15	4,0
20	5,0
25	6,5
50	13

Таблица 8

«Просвинцованная резина» Тип Я-1002 и Я-1002 Т

Толщина пластины, мм	1,0-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,4	3,6-4,0
Свинцовый эквивалент, мм	>0,25	>0,35	>0,5	>0,75	>1,0
Толщина пластины, мм	1,0-1,2	1,2-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,5
Свинцовый эквивалент, мм	>0,25	>0,35	>0,5	>0,75	>1,0

Приложение 17
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Средства радиационной защиты

1. Передвижные средства радиационной защиты:
1) большая защитная ширма персонала (одно-, двух-, трехстворчатая) - для защиты от излучения всего тела человека;
2) малая защитная ширма персонала - для защиты нижней части тела человека;
3) малая защитная ширма пациента - для защиты нижней части тела пациента;
4) экран защитный поворотный - для защиты отдельных частей тела человека в положении стоя, сидя или лежа;
5) защитная штора - для защиты всего тела, может применяться взамен большой защитной ширмы.
2. Индивидуальные средства радиационной защиты:
1) шапочка защитная - для защиты области головы;
2) очки защитные - для защиты глаз;
3) воротник защитный - для защиты щитовидной железы и области шеи, применяется также совместно с фартуками и жилетами, имеющими вырез в области шеи;
4) накидка защитная, пелерина - для защиты плечевого пояса и верхней части грудной клетки;
5) фартук защитный односторонний тяжелый и легкий - для защиты тела спереди от горла до голеней (на 10 см ниже колен);
6) фартук защитный двусторонний - для защиты тела спереди от горла до голеней (на 10 см ниже колен), включая плечи и ключицы, а сзади от лопаток, включая кости таза, ягодицы, и сбоку до бедер (не менее чем на 10 см ниже пояса);
7) фартук защитный стоматологический - для защиты передней части тела, включая гонады, кости таза и щитовидную железу, при дентальных исследованиях или исследовании черепа;
8) жилет защитный - для защиты спереди и сзади органов грудной клетки от плеч до поясницы;
9) передник для защиты гонад и костей таза - для защиты половых органов со стороны пучка излучения;
10) юбка защитная (тяжелая и легкая) - для защиты со всех сторон области гонад и костей таза, должна иметь длину не менее 35 см (для взрослых);
11) перчатки защитные - для защиты кистей рук и запястий, нижней половины предплечья;
12) защитные пластины (в виде наборов различной формы) - для защиты отдельных участков тела;
13) средства защиты мужских и женских гонад - для защиты половой сферы пациентов.
3. Дополнительные средства защиты детей:
1) подгузник (трусики) - для защиты нижней части тела ребенка;
2) пеленка - для защиты различных частей тела и групп органов;
3) пеленка с отверстием - для защиты всего тела за исключением частей тела, облучаемых при проведении тех или иных рентгенологических исследований.

Обязательные средства радиационной защиты

Средства радиационной защиты	Назначение рентгеновского кабинета
	Флюоро- графия	Рентгено- скопия	Рентгено- графия	Урография	Маммография, денсито- метрия	Ангио- графия
1	2	3	4	5	6	7
Большая защитная ширма (при отсутствии комнаты управления или других средств)	1	1	1	1	1	1
Малая защитная ширма		1		1		1
Фартук защитный односторонний		1	1	1	1	1
Фартук защитный двусторонний				1		1
Воротник защитный	1	1	1	1	1	1
Жилет защитный с юбкой защитной		1		1		1
Передник для защиты гонад или юбка защитная	1	1	1	1	1	1
Шапочка защитная		1		1		1
Очки защитные		1		1		1
Перчатки защитные		1		1		1
Набор защитных пластин			1	1		1

В зависимости от принятой медицинской технологии разрешается применять другие средства радиационной защиты.

Приложение 18
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Таблица 1

Защитная эффективность передвижных средств радиационной защиты

Наименование	Минимальное значение свинцового эквивалента, мм Рb
1	2
Большая защитная ширма	0,25
Малая защитная ширма врача	0,5
Малая защитная ширма пациента	0,5
Экран защитный поворотный	0,5
Защитная штора	0,25

Таблица 2

Защитная эффективность индивидуальных средств радиационной защиты

Наименование	Минимальное значение
	свинцового эквивалента, мм Рb
1	2
Фартук защитный односторонний тяжелый	0,35
Фартук защитный односторонний легкий	0,25
Фартук защитный двусторонний передняя поверхность	0,35
вся остальная поверхность	0,25
Фартук защитный стоматологический	0,25
Накидка защитная (пелерина)	0,35
Воротник защитный
тяжелый	0,35
легкий	0,25
Жилет защитный передняя поверхность тяжелый	0,35
легкий	0,25
остальная поверхность
тяжелый	0,25
легкий	0,15
Юбка защитная
тяжелая	0,5
легкая	0,35
Передник для защиты гонад
тяжелый	0,5
легкий	0,35
Шапочка защитная (вся поверхность)	0,25
Очки защитные	0,25
Перчатки защитные
тяжелые	03
легкие	0,15
Защитные пластины (в виде наборов различной формы)	1,0-0,5
Подгузник, пеленка, пеленка с отверстием	0,35

Приложение 19
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Лист учета
дозовых нагрузок на пациента при рентгенологических исследованиях
Ф.И.О. __________________________________________________________

№ п/п	Дата	Вид исследования, количество и вид процедур	Рабочее нагрузка мАc	Анодное напряжение кВ	Эффективная доза за исследование, мЗв	Примечание

Лист вклеивается в медицинскую карту амбулаторного больного или историю развития ребенка.

Приложение 20
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Минимальные допустимые кожно-фокусные расстояния

Вид исследования	Кожно-фокусное расстояние, см
1	2
Маммография (с увеличением)	20
Рентгенография на палатном, передвижном, хирургическом аппаратах	20
Рентгеноскопия на хирургическом аппарате (с УРИ)	20
Рентгеноскопия на стационарном аппарате	30
Рентгенография на стационарных снимочных рабочих местах	45

Приложение 21
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Проведение радиационного контроля в рентгеновских кабинетах

1. Радиационный контроль проводится в кабинетах, в которых расположены:
рентгенодиагностические аппараты общего назначения;
флюорографические аппараты;
рентгеностоматологические аппараты;
маммографические аппараты;
рентгеновские компьютерные томографы;
ангиографические аппараты;
остеоденситометры;
нестационарные (палатные) рентгенодиагностические аппараты;
рентгеновские аппараты для литотрипсии;
рентгенотерапевтические аппараты;
другие виды рентгеновских аппаратов.
2. Радиационный контроль проводится в следующих случаях:
оформление санитарно-эпидемиологического заключения;
приемка кабинета в эксплуатацию;
выдача технического паспорта;
выдача санитарного паспорта;
изменение условий эксплуатации кабинета;
в плановом порядке или в случае необходимости (например, радиационная авария или другая нештатная ситуация).
3. Радиационный контроль в кабинетах проводится при наличии санитарно-эпидемиологического заключения на рентгеновский кабинет(ы).
4. Радиационный контроль в помещениях различного назначения и на прилегающей территории проводится с целью определения соответствия величин мощностей доз при эксплуатации рентгеновского аппарата значениям допустимой мощности эффективной дозы ДМД (табл. 2).
5. Измерение мощности дозы при проведении радиационного контроля проводится:
на рабочих местах персонала (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория);
в смежных по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета помещениях (кабинет врача, холлы, лестничные площадки, коридоры, комнаты отдыха, туалеты, кладовые и т. п.);
на территории, прилегающей к процедурной;
в больничных палатах при использовании нестационарных аппаратов.
6. Радиационный (дозиметрический) контроль осуществляется специалистами, имеющими право на его проведение.
7. Объем радиационного контроля определяется целью его проведения.
8. При проведении радиационного контроля администрация обследуемого учреждения обеспечивает свободное перемещение сотрудников, осуществляющих контроль, по всем контролируемым помещениям (территории).
9. Радиационный контроль проводится в присутствии администрации лечебно-профилактического учреждения или лица, ею уполномоченного.
10. Администрация обследуемого учреждения предоставляет индивидуальные средства защиты, находящиеся в кабинете, лицам, осуществляющим радиационный контроль.
11. Начинать измерения следует с определения мощности дозы радиационного фона при отключенном рентгеновском аппарате. В дальнейшем фон вычитается из величины измеренной мощности дозы, если компенсация фона не предусмотрена средством измерения. Периодичность контроля технического состояния рентгеновского оборудования проводит не реже одного раза в 1 год.
12. Измерения мощности дозы на рабочих местах персонала, в смежных помещениях и на прилегающей территории проводятся при следующих условиях:
толщина общего фильтра должна соответствовать значениям, указанным в эксплуатационной документации на аппарат;
стандартные значения анодного напряжения должны соответствовать значениям, указанным в табл. 1;
должны быть установлены минимальные значения анодного тока (но не менее 2 мА при рентгеноскопии) при максимальных значениях экспозиции, обеспечивающие достоверность результатов измерения мощности дозы.
13. Измерения мощности дозы проводятся с водными фантомами следующих размеров (допускается применение других тканеэквивалентных фантомов):
в рентгенодиагностических кабинетах общего назначения, в рентгенотерапевтических кабинетах, а также при контроле палатных рентгеновских аппаратов: 250 х 250 х 150 мм;
во флюорографических кабинетах: 250 х 250 х 75 мм;
в ангиографических кабинетах: 250 х 250 х 225 мм;
в рентгеностоматологических кабинетах - диаметром 150 и высотой 200 мм;
в кабинетах маммографии - со штатными фантомами, придаваемыми к рентгеновскому аппарату (допускается использование в качестве фантома пакета из пластика объемом 200 мл, заполненного водой);
в кабинетах компьютерной томографии и остеоденситометрии - со штатными фантомами, входящими в комплект аппарата.
14. Фантомы располагаются на месте пациента во время проведения рентгенологического исследования (в центре пучка излучения). При их установке следует использовать подручные средства.
15. При проведении контроля необходимо с помощью диафрагмы установить на приемнике изображения световое поле рентгеновского излучения размерами 180 х 180 мм или меньших размеров таким образом, чтобы пучок рентгеновского излучения полностью перекрывался фантомом.
16. Радиационный контроль на рабочих местах персонала в процедурной рентгеновского кабинета непосредственно около рентгеновского аппарата проводится на участках размерами 60 х 60 см при вертикальном и горизонтальном положениях поворотного стола-штатива.
17. При радиационном контроле во флюорографических кабинетах, не оборудованных комнатой управления, измерение мощности дозы проводят на расстоянии 20 см от поверхности защитной кабины и флюорографической камеры. Расстояние между точками измерений в горизонтальной плоскости должно быть не более 50 см.
18. Измерения по п.п. 19 и 20 проводят в точках, расположенных на высоте от уровня пола (см):

ноги	гонады	грудь	голова
30 ± 20	80 ± 20	120 ± 20	160 ± 20

В каждой точке необходимо провести не менее 3 измерений, а для оценки полученных результатов использовать среднее значение мощности дозы по количеству измерений в данной точке.
19. В помещениях, смежных с процедурной рентгеновского кабинета, измерения мощности дозы проводятся:
над процедурной, на высоте 80 см от пола в точках прямоугольной сетки с шагом 1-2 м;
под процедурной, на высоте 120 см от пола в точках прямоугольной сетки с шагом 1-2 м;
по горизонтали - вплотную к стене, на высоте 80 и 120 см по всей длине стены с шагом 1-2 м.
20. Измерения мощности дозы проводятся также на стыках защитных ограждений, у дверных проемов, смотровых окон и отверстий технологического назначения.
21. При радиационном контроле в кабинетах (помещениях), где расположены дентальные, ангиографические, маммографические, хирургические и другие нестационарные рентгеновские аппараты, измерения мощности дозы проводятся на местах фактического нахождения персонала во время проведения рентгенологических исследований.
22. При радиационном контроле в рентгеностоматологических кабинетах, расположенных смежно с жилыми помещениями, измерения мощности дозы проводятся в пределах рентгеностоматологического кабинета. Оценку результатов измерений проводят с учетом кратности ослабления рентгеновского излучения в соответствии с расчетом радиационной защиты, представленным в технологическом проекте на кабинет.
23. При радиационном контроле в рентгенотерапевтических кабинетах измерения проводятся только в помещениях и на территориях, смежных с процедурной.
24. Измеренные значения мощности дозы приводятся к значениям стандартной рабочей нагрузки, приведенным в таблице 1, по формуле:

Dприв = Dизм/Іизм Ч W/1800, мкГр/ч, где (1)

Dприв - значение мощности дозы, приведенное к стандартной рабочей нагрузке аппарата, мкГр/ч;
Dизм - измеренное значение мощности дозы, мкГр/ч;
W - недельная рабочая нагрузка, (мА*мин)/нед (таблица 1);
1800 - время работы персонала группы А, мин/нед;
Іизм - величина тока, установленная во время измерения, мА.
25. По полученным значениям Dприв рассчитываются значения мощности эффективной дозы Е.
В процедурной на рабочем месте врача-рентгенолога Е (рентгенолаборанта) - рассчитывается по формуле:

Е = 0,15D _пр160 + 0,30D _пр120 +0,5D _пр80 + 0,05D _пр30 , мкЗв/ч, где (2)

Dпр - мощность поглощенной дозы на разных высотах от уровня чистого пола, мкГр/ч;
0,5 - коэффициент перехода от мощности поглощенной дозы к мощности эффективной дозы.
26. В смежных помещениях величина при измерениях в 2 точках по высоте рассчитывается по формуле:

Е = 0,67 х (Dпр80 + 0,50 Dпр120), мкЗв/ч (3)

при измерениях в одной точке по высоте - по формуле:

Е = Dпр, мкЗв/ч (4)

27. Рассчитанные значения Е на рабочих местах, в смежных помещениях и на прилегающей территории не должны превышать значений ДМД, указанных в табл. 2.
28. Для измерений мощности дозы следует пользоваться дозиметрическими приборами, удовлетворяющими следующим требованиям:
возможность измерение мощности дозы в импульсном режиме;
энергетический диапазон эффективной энергии излучения 15-3000 кэВ;
диапазон измеряемой мощности дозы D 0,1-1000 мкГр/ч;
предел основной погрешности измерений не более ± 20 %.
29. Все используемые средства измерений должны иметь действующие свидетельства о государственной поверке.

Стандартизированные значения рабочей нагрузки и
анодного напряжения при проведении радиационного контроля

Таблица 1

Назначение кабинета	Недельная рабочая нагрузка W, (мА.мин)/нед	Стандарт, напряжение Uмакс, кB
1	2	3
1. Рентгенодиагностический комплекс с полным набором штативов (1-е. 2-е, 3-е рабочие места) 2. Рентгеновский аппарат для рентгеноскопии (1-е рабочее место, поворотный стол-штатив) 3. Рентгеновский аппарат для рентгенографии (2-е и 3-е рабочие места - стол снимков и стойка снимков) 4. Рентгенофлюорографический аппарат с люминесцентным экраном и оптическим переносом изображения, пленочный и цифровой	1000	100
5. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат со сканирующей линейкой детекторов и цифровой обработкой изображения	2000	100
6. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат с УРИ, ПЗС-матрицей и цифровой обработкой изображения	50	100
7. Ангиографический комплекс	400	100
8. Рентгеновский компьютерный томограф	400	125
9. Хирургический рентгеновский аппарат с усилителем рентгеновского изображения	200	100
10. Палатный рентгеновский аппарат	200	90
11. Рентгеноурологический стол	400	90
12. Маммографический рентгеновский аппарат	200	40
13. Дентальный аппарат, работающий с обычной пленкой без усиливающего экрана	200	70
14. Дентальный аппарат и пантомограф, работающие с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, в т.ч. с визиографом (без фотолаборатории)	40	70
15. Панорамный аппарат, пантомограф	200	90
16. Рентгенотерапевтический аппарат для планирования:
лучевой терапии	200	100
дальнедистанционной терапии	1200	250
близкодистанционной терапии	5000	100
17. Остеоденситометр
для всего тела	200	номин
для конечностей	100	70
с широким пучком излучения	50	номин
цифровой	50	номин

Примечание: для рентгеновских аппаратов, в которых номинальное значение анодного напряжения ниже указанного в табл. 1, при измерениях необходимо использовать максимальное напряжение, приведенное в технической документации на аппарат.

Значения допустимой мощности эффективной дозы ДМДЕ

Таблица 2

Назначение помещения, территории	Продолжительность пребывания, ч/год	Предел дозы (ПД), мЗв	ДМДE мкЗв/ч
1. Помещения постоянного пребывания персонала группы А (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория, кабинет врача и др.)	1500	20	13
2. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б	2000	5	2,5
3. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, туалет, кладовая и др.)	2000	5	10
4. Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)	2000	5	40
5. Палаты стационара, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета	3000	1	1,3
6. Территория, прилегающая к наружной стене процедурной рентгеновского кабинета	3000	1	2,8
7. Жилые помещения, смежные с процедурной рентгеновского стоматологического кабинета	3000	1	0,3

Результаты радиационного контроля оформляются протоколом дозиметрических измерений рентгеновского излучения в рентгеновском кабинете

Приложение 22
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Проведение контроля эксплуатационных параметров (контроля качества
работы) медицинского рентгеновского оборудования

1. Контроль эксплуатационных параметров медицинских рентгеновских аппаратов, преобразователей рентгеновского изображения и фотолабораторного оборудования, прямо или косвенно влияющих на обеспечение радиационной безопасности пациентов и персонала, проводится:
1) при испытании новых и модернизированных видов рентгеновского оборудования;
2) при вводе в эксплуатацию после проведения пуско-наладочных работ (монтаж оборудования);
3) периодически для всех типов рентгеновских аппаратов;
4) внепланово в случаях замены основных узлов рентгеновского аппарата и/или проведения ремонтно-наладочных работ.
2. Программа испытаний при получении санитарно-эпидемиологического заключения на новые и модернизированные виды медицинского рентгеновского оборудования и при проведении приемочного, периодического и внепланового контроля включают проверку основных параметров рентгеновского аппарата. Объем испытаний определяется назначением и типом рентгеновского оборудования.
3. Медицинские организации должны осуществлять текущее обследование используемых рентгеновских аппаратов, которое включает в себя проверку следующих параметров:
1) Для рентгенографических аппаратов - работа диафрагмы, совпадение рентгеновского и светового полей, приҰмника изображений, оценка качества изображений;
2) Для маммографических аппаратов - совпадение рентгеновского и светового полей, оценка качества изображений;
3) Для компьютерных томографов - информационные табло, сигнальные лампочки, дверные блокировки, аварийные выключатели;
4) Для систем проявки пленок, приҰмников изображения - усиливающие экраны и кассеты, оптическая плотность пленки (экспонированной и неэкспонированной), индекс чувствительности, затемненность фотолаборатории, безопасное освещение (фонари в лаборатории).
4. Контроль эксплуатационных параметров осуществляется организациями и специалистами, имеющими право (лицензию, разрешение) на его проведение.
5. Для рентгенографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:
1) анодное напряжение;
2) время экспозиции;
3) толщину общей фильтрации;
4) керма в воздухе;
5) радиационный выход;
6) соответствие краев светового и радиационного полей;
7) соответствие центров светового и радиационного полей;
8) соответствие центра светового поля и кассеты;
9) перпендикулярность рентгеновского пучка;
10) проверка автоматической коллимации;
11) систему автоматического управления экспозицией (АУЭ);
12) размер фокусного пятна.
6. Для рентгеноскопических и ангиографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:
1) анодное напряжение;
2) мощность входной поверхностной дозы;
3) мощность дозы на входной поверхности усилителя изображения;
4) таймер;
5) толщина общей фильтрации;
6) настройки изображения (площадь рентгеновского поля и усилителя рентгеновского изображения (УРИ), контрастность и разрешающая способность монитора).
7. Для флюорографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:
1) анодное напряжение;
2) время экспозиции;
3) керма в воздухе.
8. Для маммографических аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:
1) анодное напряжение;
2) время экспозиции;
3) толщина общей фильтрации;
4) керма в воздухе;
5) радиационный выход;
6) совпадение светового и радиационного полей;
7) систему автоматического управления экспозицией (АУЭ);
8) компрессия и толщина сжатия;
9) настройки изображения (контраст и разрешающая способность).
9. Для компьютерных томографов необходимо контролировать следующие параметры:
1) шум в изображении;
2) значения КТ чисел;
3) постоянство КТ числа;
4) вычисляемый томографический дозовый индекс CTDI;
5) толщина томографического среза;
6) высококонтрастное разрешение;
7) точность установки стола.
10. Для дентальных аппаратов необходимо контролировать следующие параметры:
1) расстояние до кожи пациента;
2) анодное напряжение;
3) время экспозиции;
4) керма в воздухе;
5) радиационный выход;
6) толщина общей фильтрации.
11. Для систем получения снимков и условий их оценки необходимо контролировать следующие параметры:
1) усиливающие экраны и кассеты;
2) процесс проявления пленок (оптическая плотность, средний градиент в маммографии, индекс чувствительности, температура проявителя);
3) условия в фотолаборатории;
4) яркость негатоскопов.
Рентгеновские аппараты должны работать на всех диапазонах, предусмотренных его технической документацией.

ПРОТОКОЛ № ____
контроля эксплуатационных параметров (контроля качества) рентгеновского аппарата
___________ «___» ________ 20___

1. Медицинское учреждение ____________________________________.
Адрес _______________________________________ ________________,
______________________________________________________ кабинет _____
Заведующий рентгенологическим отделением - ____________________
2. Данные по оборудованию:

Рентгеновский аппарат
тип, марка
номер
дата изготовления
Рентгеновская трубка
тип, марка
номер
дата установки
Система проявления пленки
ручная/автоматическая, тип, марка
номер
дата изготовления
Стационарный фильтр	материал _________; толщина ______ мм

3. Предыдущее обследование проведено:

Дата	Организация	Номер протокола

4. От медицинского учреждения в обследовании принимали участие:

Должность	Фамилия И.О.

5. Организация, проводившая контроль __________________________
Номер государственной лицензии ГЛА № _________________________.
6. Управление рентгеновским аппаратом и получение изображений (снимков) осуществлялось представителями медицинского учреждения.
7. Используемые приборы

Наименование	Номер	Срок действия поверки

8. Замечания по работе аппарата _______________________________
9. Результаты контроля качества:
9.1. Для рентгенографических, рентгеноскопических, флюорографических, ангиографических и дентальных аппаратов
1. Точность установки анодного напряжения

№	Заданное значение рентгенаппарата				Измеренное значение, кВ	Отклонение, %
	мс	мА	мАс	кВ
1
2

Требования : Допустимое отклонение ± 10 %
2. Постоянство анодного напряжения
Условия: для каждого из имеющихся фокусов

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	70
2
			среднее

Коэффициент вариации __________________________________________
Требования : Коэффициент вариации не должен превышать 0,1
3. Воспроизводимость анодного напряжения
Условия: на большом фокусе, не менее 3-х измерений.

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	70
2
			среднее

Коэффициент вариации __________________________________________
Требования : Коэффициент вариации не должен превышать 0,05. Отклонение ± 5 % каждого измеренного значения от среднего.
4. Точность установки времени

№	Заданные значения рентгенаппарата			Измеренное значение времени, мс	Отклонение, %
	мА	мАс	мс
1
2

Максимальное отклонение
Требования: Допустимое отклонение ± 10 % для всех аппаратов, для дентальных - ± 20 %
5. Радиационный выход
Расстояние между фокусом и измерительным детектором ________ см

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение радиационного выхода
	кВ	мА	мс	мАс
1

Требования: Допустимое значение в пределах 25-80 мкГр* м ² /мАс, для дентальных аппаратов допустимое значение 30-100 мкГр* м ² /мАс
6. Толщина общего фильтра

Расстояние между фокусом и дополнительными фильтрами		см см
Расстояние от дополнительных фильтров до измерительного детектора

	Ko	Ka	Kb
Дополн. фильтрация (мм Al)
керма K1 (мГр) керма K2 (мГр) керма K3 (мГр) средняя величина K (мГр)
K/2 (мГр)

при толщине Al a является Ka наиближайшее значение > K/2
при толщине Al b является Kb наиближайшее значение < K/2
( K _a > K _b , a < b )

Фильтрация определена при измеренном напряжении кВ Рекомендованное время экспозиции мс Толщина слоя половинного ослабления d1/2 мм Al Общая фильтрация мм Al Соответствует: Требования: не менее 1,5 мм Al не менее 2,5 мм Al не менее 3,3 мм Al до 70 кВ включительно выше 70 кВ выше 125 кВ

7. Повторяемость дозы

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение дозы, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Коэффициент вариации __________________________________________
Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,1
8. Линейность дозы

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение дозы, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Коэффициент линейности ________________________________________
Требования: Коэффициент линейности не должен превышать 0,1
9. Совпадение светового и радиационного полей, %
Условие: Кассета на столе
Расстояние от фокуса до кассеты S ____ см

Поле 15 х 20 см	Фактическая, см Отклонение см S % ширина длина
Поле 24 х 30 см	Фактическая, см Отклонение см S % ширина длина

Требования: Допустимое расхождение - не более 1 %
10. Совпадение центров светового и радиационного полей
Условие: Кассета на столе
11 . Совпадение центров светового поля и кассеты
Условие: Кассета находится в кассетодержателе .
Требования : Допустимое расхождение - не более 2 % расстояния между фокусным пятном и кассетой.
12. Проверка автоматической коллимации
Условие: Кассета находится в кассетодержателе, на столе кассета большего размера .
Требования:
Допустимое расхождение - не более 2 % с каждой стороны от расстояния между фокусным пятном и кассетой в кассетодержателе.
13. Перпендикулярность рентгеновского пучка
Требования: Отклонение не более 1.5 градусов.
14. Повторяемость оптической плотности при автоматическом управлении экспозицией (АУЭ)
Условия: Используется 20 мм водный фантом с сечением 30х30

№	Заданные значения рентгенаппарата				Базовое значение ОП	Измеренное значение ОП
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Требования: Разница оптических плотностей не должна превышать 0,3
15. Стабильность оптической плотности при АУЭ
Условия: Используется 20 см водный фантом с размером сечения 30 х 30 см

№	Заданные значения рентгенаппарата				Базовое значение ОП	Измеренное значение ОП
	кВ	мА	мс	мАс
1	60
2	80
3	100 (120)

Требования: Разница оптических плотностей не должна превышать 0,3
16. Повторяемость дозы при АУЭ
Условия: Используется 20 см водный фантом с размером сечения 30х30см

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение дозы, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Коэффициент вариации _________________________________________
Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,2
17. Размер фокусного пятна

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение, мм	Допустимые значения, мм
	кВ	мА	мс	мАс
1 Х
1 У
2 Х
2 У
3 Х
3 У

* - Если разрешающая способность в норме, то при отклонении от допустимых значений можно не предпринимать корректирующих действий
18. Мощность входной дозы на поверхности фантома

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение мощности дозы, мГр/с
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Максимальное значение _________________________________________
Требования: Допустимо не более 1,66 мГр/с.
19. Мощность дозы на поверхности усилителя изображения
Условия: Используется 20 см водный фантом с размером сечения 30 х 30 см

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение мощности дозы, мГр/с
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Максимальное значение _________________________________________
Требования: Допустимо 0,8 мкГр/с при диаметре 25 см и автоматической регулировке яркости.
20. Таймер
Звуковой сигнал - ____ мин
Отключение - ____ мин
21. Разрешающая способность монитора

Размер рентгеновских полей, см	Допустимое количество пл/мм	Определенное количество пл/мм
30-35	0,8
26-29	1,2
23-25	1,0
15-18	1,4

22. Контрастность монитора: ___________________________________
Требования: не более чем 4 %.
23. Отношение площадей рентгеновского поля и УРИ
Требования: не должно превышать 1,15 раз.
24. Керма на конце тубуса (для дентальных аппаратов)

Анодное напряжение (кВ)	60-70
Kерма на конце тубуса (мГр)

Требования: не более 2,5 мГр при 60-70 кВ.
25. Расстояние от фокусного пятна до кожи пациента (для дентальных аппаратов)

Анодное напряжение (кВ)	выше 60 кВ
Расстояние от фокусного пятна до кожи пациента (см)

Требования: Допустимо 20 см выше 60 кВ

9.2. для маммографических аппаратов
1.Точность установки анодного напряжения
Условия: без компрессионной пластины

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение, кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	25
2	26
3	27
4	28
5	29
6	30
7	31

Требования: Допустимое отклонение ± 1 кВ
2. Повторяемость анодного напряжения
Условия: без компрессионной пластины

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	28
2
3
			среднее

Требования: Допустимое отклонение ± 0,5 кВ
3. Повторяемость времени экспозиции

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение времени, мс
	кВ	мА	мс	мАс
1
2
				среднее

Коэффициент вариации __________________________________________
Требования: Коэффициент вариации не должен превышать 0,1
4. Толщина общей фильтрации
Условия: "узкий луч", точка измерения в 6 см от грудной стены,10 см над опорой пациента, 50 мAс
для определения фильтрации без компрессионной пластины, фильтры расположены как можно ближе к фокусу.
Расстояние фокус-точка измерения _________ см; Расстояние фокус-фильтр _________ см
Количество электричества __________ мАс Толщина слоя половинного ослабления d _1/2 _______

комбинация анод/фильтр

Mo/Mo

Mo/Rh

Mo/Rh

Mo/Al

анодное напряж. (кВ)

28

28

33

35

доп.фильтрация (мм Al)

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

Керма для разн. мм Al

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

K (мкГр)

Толщина слоя половинного ослабления d1/2

мм Al

мм Al

мм Al

мм Al

комбинация анод/фильтр	Rh/Rh		Rh/Rh
анодное напряж. (кВ)	28		33
доп. фильтрация (мм Al)	0,0	0,3	0,4	0,0	0,3	0,4
Керма для разн. мм Al	Ko	Ka	Kb	Ko	Ka	Kb
K (мкГр)
		мм Al			мм Al

Требования: Толщина слоя половинного ослабления d _{1/2 >} ({U} / 100) мм эквивалента Al

комбинация анод/фильтр		Mo/Mo				Mo/Rh
анодное напряж. (кВ)		23	25	28	30	28	30	32	34
керма при разной толщ.фильтра	Ko (мкГр)
	a (мм)
	Ka (мкГр)
	b (мм)
	Kb (мкГр)

комбинация анод/фильтр		Mo/Al				Rh/Rh
анодное напряж. (кВ)		25	28	32	34	28	30	32	34
керма при разной толщ.фильтра	Ko (мкГр)
	a (мм)
	Ka (мкГр)
	b (мм)
	Kb (мкГр)

5. Повторяемость дозы
Условия: с компрессионной пластиной

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение дозы, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1	28
2

Коэффициент вариации __________________________________________
Требования : Коэффициент вариации не должен превышать 0,05
6. Линейность дозы

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение дозы, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Коэффициент линейности ________________________________________
Требования: Коэффициент линейности не должен превышать 0,1
7. Радиационный выход
Условия: Условия: без компрессионной пластины
Расстояние от фокуса до точки измерения _________ см

№	Заданные значения рентгенаппарата				Измеренное значение радиационного выхода
	кВ	мА	мс	мАс
1

Требования: Допустимое значение больше 25 мкГр* м² /мАс
8. Функциональность экспозиционной автоматики (АУЭ)
1) Повторяемость дозы
Условия: с компрессионной пластиной, 40 мм PMMA, Mo/Mo, полная автоматика

№ Заданные значения рентгенаппарата Измеренное значение дозы (кермы), мкГр кВ мА мс мАс 1 2 среднее

Требования: Отклонение кермы от среднего значения ± 5 %
2. Оптическая плотность (ОП) при неизменных параметрах
Условия: с компрессионной пластиной, 20, 40, 60 мм PMMA, Mo/Mo, полная автоматика
Установленное анодное напряжение ________________ - кВ
Установленное количество электричества __________ мАс

Оптическая плотность ОП1 ОП2 ОП3

Требования : ОП не должна превышать значения 0,15 от базового значения
3) Отклонения ОП при различном напряжении
Условия : с компрессионной пластиной, 40 мм PMMA, Mo/Mo, полная автоматика

Анодное напряжение (кВ)	25	28	31
Оптическая плотность (ОП)

Требования: ОП должна быть в пределах 1,3-1,8 и разница ОП при различных кВ не должна превышать значения 0,15.
9. Компрессионный механизм
1) Функциональность компрессионного механизма _________________
соответствует/не соответствует ________________________________
2) Компрессионная сила
а) Максимально достигнутая сила автоматической компрессии __ Н;
соответствует/не соответствует требованиям ____________________
Требования: 130-200 Н
б) Максимальная достигнутая сила при ручной компрессии: ____ Н;
соответствует/не соответствует требованиям ____________________
Требования: до 300 Н.
в) Минимальная величина автоматической компрессии: _________ Н;
соответствует/не соответствует требованиям ____________________
Требования: 50-100 Н
г) Стабильность компрессии от времени (в пределах 100 - 150 Н)

Рекомендованная сила	100	130	150
Сила на индикаторе
Измеренная сила (Н)
Отклонение
Измеренная сила через 1 мин
Отклонение через 1 мин

Требования : отклонение не должно превышать 10 Н
3. Толщина сжатия _________________
10. Разрешающая способность

Допустимое количество пл/мм	Определенное количество пл/мм
12

11. Контрастность: _____________
Требования: не более чем 1,5 % или 5-6 мм.
9.3. для компьютерных томографов
1. Шум в изображении __________________ HU
Требования: ± 15 HU
2. КТ числа различных материалов

Материал	Базовое значение	Отклонение, HU
Вода
Другие материалы

Требования: допустимое отклонение для воды ± 10 HU, для других материалов ± 20 HU
3. Постоянство КТ числа, %

Измеренное значение	Базовое значение	Отклонение
Макс.

Требования: допустимое отклонение не более 1,5 % от базового
4. Вычисляемый томографический дозовый индекс CTDI

CTDIp (на периферии)

CTDIc (в центре)

Требования: допустимое отклонение ± 20 %
Толщина томографического среза ______
Требования: допустимое отклонение ± 20 % от базового
Перемещении стола
Требования: допустимое отклонение от заданного ± 1 мм

Выводы:
По результатам обследования выявлено, что аппарат работает с отклонениями/без отклонений от допустимых значений.
Не соответствуют допустимым значениям следующие параметры: ___.
Предложения:

Подпись представителя медицинского учреждения	Подпись представителя организации, проводившего контроль качества

Примечание: ___________________________________________________

Приложение 23
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Значения рабочей нагрузки (W) и анодного напряжения (U)
для расчета защиты рентгеностоматологических кабинетов

Рентгеновский аппарат	Рабочая нагрузка, (мА - мин)/нед	Номинальное анодное напряжение, кВ
1	2	3
1. Дентальный аппарат, работающий с обычной пленкой без усиливающего экрана	200	70
2. Дентальный аппарат и пантомограф, работающие с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, визиограф (без фотолаборатории)	40	70
3. Панорамный аппарат, пантомограф	200	90

Приложение 24
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Состав и площади помещений для
рентгеностоматологических исследований

Наименование помещений	Площадь, м2 (не менее)
1	2
1. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний зубов методом рентгенографии с дентальным аппаратом, работающим с обычной пленкой без усиливающего экрана
Процедурная	8
Фотолаборатория	6
2. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний зубов методом рентгенографии с дентальным аппаратом, работающим с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, с визиографом (без фотолаборатории)
Процедурная	6
3. Кабинет рентгенодиагностики методом панорамной рентгенографии или панорамной томографии
Процедурная	8
комната управления1)	6
фотолаборатория2)	8

Примечание:
1) может отсутствовать при использовании аппаратов, укомплектованных средствами защиты рабочих мест персонала (защитные кабины, защитные ширмы и другие);
2) может отсутствовать при использовании аппаратов с цифровой обработкой изображения.

Приложение 25
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Набор
передвижных и индивидуальных средств защиты персонала, пациентов
в рентгенодиагностическом кабинете для стоматологических исследований

Наименование	Количество,
1	2
1. Большая защитная ширма со смотровым окном для аппаратов, работающих с обычной пленкой без усиливающего экрана, панорамных аппаратов, пантомографов (при размещении пульта управления и процедурной в одном помещении)1)	1
2. Фартук защитный односторонний легкий (для персонала) - воротник защитный (для персонала)	1 1
3. Фартук защитный стоматологический (для пациента) или накидка (пелерина) защитная и передник для защиты гонад (для пациента)	2

Примечание:
1) при работе рентгеностоматологических аппаратов с высокочувствительными приемниками изображения допускается использование рентгенозащитных штор.

Приложение 26
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Рекомендуемый набор и площади помещений
подразделений радионуклидной диагностики in vivo

№	Назначение помещения	Площадь, не менее, метр квадратный (далее - м2)	Примечание
1	2	3	4
Блок радионуклидного обеспечения
1	Помещение для приемки и распаковки радиофармпрепаратов	10
2	Хранилище радиофармпрепаратов	10
3	Хранилище радиоактивных отходов	10
4	Генераторная	20
5	Фасовочная радиофармпрепаратов	20
6	Моечная	10	Может быть объединена с фасовочной или процедурной
7	Процедурная основная	20
8	Процедурная резервная	10	Может быть использована для введения терапевтических радиофармпрепаратов амбулаторным пациентам
9	Туалет для пациентов	5
10	Санитарный шлюз	5
11	Кладовая для хранения уборочного инвентаря	3	Для уборки только в помещениях блока
12	Кладовая загрязненной спецодежды	5
Блок радиодиагностических исследований in vivo
1	Кабинет гамма-камеры	20
2	Пультовая гамма-камеры	10
3	Кабинет гамма-томографа	40
4	Пультовая гамма-томографа	20
5	Радиометрическая in vivo	20
6	Радиометрическая биосред	10
7	Кабинет компьютерной обработки	10
8	Помещение для ожидания	10
Блок общих помещений
1	Кабинет заведующего	20
2	Кабинет врача	10	по 5,0 м2 на каждого
3	Кабинет среднего медицинского персонала	10	по 3,0 м2 на каждого
4	Регистратура	10
5	Архив подразделения	10
6	Кабинет медицинского физика	10	по 5,0 м2 на каждого
7	Кабинет инженера - электроника с мастерской	20
8	Кабинет старшей медицинской сестры	10
9	Кабинет сестры-хозяйки с кладовой расходных материалов	20
10	Кладовая для хранения уборочного инвентаря	3
11	Туалет для персонала	3

Рекомендуемый набор и площади помещений центра
позитронной эмиссионной томографии

№	Назначение помещения	Площадь, не менее, м2	Примечание
1	2	3	4
Блок радионуклидного обеспечения
1	Бункер циклотрона	50
2	Пультовая	20
3	Техническое помещение	10
4	Помещение приготовления мишеней	20
5	Помещение синтеза радиофармпрепаратов	50
6	Помещение контроля качества радиофармпрепаратов	20
7	Помещение газовых баллонов	10
8	Хранилище радиофармпрепаратов	10
9	Хранилище радиоактивных отходов	10
10	Моечная	10
11	Процедурная основная	20
12	Процедурная резервная	10
13	Саншлюз	10
14	Кладовая для хранения уборочного инвентаря	5	Для уборки только в помещениях блока
15	Кладовая загрязненной спецодежды	5
Блок радиодиагностических исследований
1	Кабинет позитронного томографа	50
2	Пультовая томографа	20
3	Техническое помещение	10
4	Помещение компьютерной обработки данных	20
5	Помещение для дозиметрии и радиометрии	20
6	Склад химреактивов оборудования для циклотрона, томографа и радиохимии	20
7	Помещение для ожидания	10
8	Туалет для больных	5
9	Кладовая для хранения запасных частей	5	Для уборки только в помещениях блока
10	Мастерская	20
Блок общих помещений
1	Кабинет заведующего	20
2	Кабинет врача	10	по 5,0 м2 на каждого
3	Кабинет среднего медперсонала	10	по 3,0 м2 на каждого
4	Регистратура	10
5	Архив центра	10
6	Кабинет мед. физика	10	по 5,0 м2 на каждого
7	Кабинет радиохимика	10	по 5,0 м2 на каждого
8	Кабинет инженера-радиофизика	10	по 5,0 м2 на каждого
9	Кабинет инженера-электроника	10	по 5,0 м2 на каждого
10	Кабинет старшей медсестры	10
11	Кабинет сестры-хозяйки с кладовой расходных материалов	20
12	Кладовая для хранения уборочного инвентаря	5
13	Туалет для персонала	5
14	Бытовое помещение	20

Приложение 27
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

таблица 1

Журнал учета радионуклидной
продукции для позитронной эмиссионной томографии

№ п/п	Облучение
	Тип мишени	тип ускоряемых частиц	энергия частиц, МэВ	Ток ускорителя, мкА	продолжительность облучения, минута	нара ботанная активность, МБк
1	2	3	4	5	6	7

продолжение таблицы

Радиохимическая обработка						Готовая продукция
тип радиофарм- препарата	продолжительность, минута			суммарная активность, МБк	объем, мл	Количество фасовок	Активность фасовки, МБк	Дата и время выдачи
	синтеза	фасовки	контроля качества
8	9	10	11	12	13	14	15	16

Примечание:
1. На каждый тип ультракороткоживущего радионуклида заводится отдельный журнал.
2. При синтезе радиоактивных дыхательных смесей графы 12, 13, 14 не заполняются, а в графе 15 указывается удельная активность, МБк/мл.
3. Страницы журнала должны быть пронумерованы, прошнурованы и скреплены печатью.
4. Журнал хранится постоянно.

таблица 2

Журнал
учета генераторов короткоживущих радионуклидов

№ п/п	Приход
	дата поступления	№ и дата приходной накладной	№ и дата выдачи паспорта	№ генератора	Активность по паспорту, МБк
1	2	3	4	5	6

продолжение таблицы

Расход				Списание
Кому выдано	Дата выдачи	№ требования на выдачу	Активность на день выдачи, МБк	дата списания	№ акта списания
7	8	9	10	11	12

Примечание:
1. На каждый тип радионуклидного генератора открывается отдельный журнал.
2. На каждого поставщика генераторов одного и того же типа открываются отдельные страницы журнала.
3. Страницы журнала должны быть пронумерованы, прошнурованы и скреплены печатью.
4. Журнал хранится постоянно.

таблица 3

Приходно-расходный журнал
учета радиофармпрепаратов, поступающих в подразделение радионуклидной
диагностики в готовом виде для непосредственного введения
в организм пациента

№ п/п	Приход
	дата поступления	№ и дата приходной накладной	№ и дата выдачи паспорта	№ контейнера с радиофармпрепаратом	Активность по паспорту, МБк
1	2	3	4	5	6

продолжение таблицы

Расход				Списание
кому выдано	дата выдачи	№ требования на выдачу	активность на день выдачи, МБк	дата списания	№ акта списания
7	8	9	10	11	12

Примечания:
1. На каждый тип радиофармпрепарата in vivo открываются отдельные страницы.
2. При большом количестве поступающих радиофармпрепаратов допускается ведение отдельного журнала на каждый тип радиофармпрепарата.
3. Страницы журнала должны быть пронумерованы, прошнурованы и скреплены печатью.
4. Журнал хранится постоянно.

Приложение 28
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Журнал
приготовления рабочих радиофармацевтических растворов

№ п/п	Исходный раствор (элюат)
	дата элюирования	N генератора	Срок годности (по паспорту)	объем элюата, мл	Активность элюата, МБк
1	2	3	4	5	6

продолжение таблицы

Рабочий раствор (радиофармпрепарат)				Подпись процедурной медсестры, приготовившей радиофармпрепарат
название приготовленного радиофармпрепарата	объем раствора, мл	активность раствора, МБк	дата введения пациенту по журналу введения
7	8	9	10	11

Примечание:
1. В графе 2 указывается дата получения элюата из генератора, в графах 7, 8, 9 указываются данные на дату приготовления радиофармпрепарата, приведенную в графе 10.
2. Страницы журнала должны быть пронумерованы, прошнурованы и скреплены печатью.
3. Журнал хранится постоянно.

Приложение 29
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Журнал
введения радиофармпрепаратов пациентам

№ п/п	Дата введения	Ф.И.О. пациента	№ истории болезни или N амбулаторной карты	Отделение, направившее пациента на радиодиагностическое исследование	Другие организации, направившие пациента на исследование
1	2	3	4	5	6

продолжение таблицы

Введенный радиофармпрепарат			Подписи
название	объем,мл	активность, МБк	врач- радиолог, направивший пациента на исследование	процедурная медсестра, выполнившая введение
7	8	9	10	11

Примечание:
1. При больших объемах работы допускается ведение отдельных журналов на различные радиофармпрепараты и на особые способы их введения.
2. Страницы журнала должны быть пронумерованы, прошнурованы и скреплены печатью.
3. Журнал хранится постоянно.

Приложение 30
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

«УТВЕРЖДАЮ»
______________________
(подпись руководителя)
"__" ______________ 20 г.

АКТ
о расходовании и списании открытых
радионуклидных источников

_____________________________________________________________________
(название подразделения ядерной медицины)
Настоящий акт составлен сотрудниками ________________________________
_____________________________________________________________________
(Ф.И.О. непосредственного исполнителя работ и Ф.И.О. ответственного
за хранение радионуклидных источников)
в том, что полученные по требованию N ____ от «__» ____________ г.
радионуклидные источники ____________________________________________
(наименование, номер источника, тип радионуклида)
_____________________________________________________________________
(при большом количестве источников приложить отдельные листы с перечнем источников)
в количестве ___________ штук с общей активностью ___________________
на «__» ____________________ г. использованы для ____________________
_____________________________________________________________________
(указать характер работы)
В процессе хранения и работы ________________________________________
_____________________________________________________________________
(краткое описание того, что произошло с исходным радионуклидным источником)
Отходы в виде _______________________________________________________
сданы на захоронение по документу N ____ от «__» ______________ г.
Остатки источников в количестве _______________________________ штук
общей активностью ___________________________________________________
на «__» __________________ г. переданы на хранение для выдержки на распад до фоновой активности.
Непосредственный исполнитель работ _____________ __________________
(подпись) (расшифровка Ф.И.О.)
Ответственный
за хранение радионуклидных источников ___________ __________________
(подпись) (расшифровка Ф.И.О.)
______________________________

«__» ____________________ г.

Приложение 31
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Расчет суммарной активности радионуклидов и значения МЗА для всех
используемых в радиодиагностических исследованиях радионуклидов

В случае нахождения на рабочем месте радионуклидов разных групп радиационной опасности их суммарная активность приводится к группе А радиационной опасности по формуле:

где:
Сэ - суммарная активность всех источников, приведенная к активности группы А, Беккерель (далее – Бк);
С_А - общая активность радионуклидных источников группы А, Бк;
МЗА_А - минимально значимая активность радионуклидов группы А, равная 103 Бк;
Сi – активность изотопного (далее - i-го) радионуклида, не относящегося к группе А, Бк;
МЗАi - минимально значимая активность i-го радионуклида, не относящегося к группе А, Бк.

Классификация
радионуклидов по группам радиационной опасности

Радионуклид	МЗУА расшифровать	МЗА	Группа	Радионуклид	МЗУА	МЗА	Группа
1	2	3	4	5	6	7	8
3H	6	9	Г	69mZn	2	6	В
11C	6	9	Г	67Ga	2	6	В
14C	4	7	В	68Ga	5	8	Г
13N	6	9	Г	72Ga	1	5	Б
15O	2	9	Г	68Ge	2	6	В
18F	1	6	B	72As	4	7	В
22Na	1	6	B	74As	1	6	В
24Na	1	5	Б	76As	2	5	Б
32P	3	5	Б	72Se	3	6	В
33P	5	8	Г	75Se	2	6	В
35S	5	8	Г	76Br	5	8	Г
43mCl	5	8	Г	77Br	6	8	Г
36Cl	4	6	B	80mBr	6	8	Г
38Cl	1	5	Б	82Br	1	6	Г
41Ar	2	9	Г	83Br	4	8	Г
38K	2	6	B	81mKr	3	10	Г
42K	2	6	B	85mKr	3	10	Г
43K	1	6	B	81Rb	6	9	Г
45Ca	4	7	B	82Rb	6	9	Г
47Ca	1	6	B	84Rb	4	6	В
46Sc	1	6	B	86Rb	2	5	Б
51Cr	3	7	B	82Sr	4	7	B
52Fe	1	6	B	85Sr	2	6	B
59Fe	1	6	B	87mSr	2	6	B
57Co	2	6	B	89Sr	3	6	B
58Co	1	6	B	90Sr	2	4	Б
64Cu	2	6	B	87Y	3	6	B
67Cu	2	6	B	90Y	3	5	Б
62Zn	5	8	Г	99Mo	2	6	B
65Zn	1	6	B	99mTc	2	7	B

продолжение таблицы

Радионуклид	МЗУА	МЗА	Группа	Радионуклид	МЗУА	МЗА	Группа
9	10	11	12	13	14	15	16
103mRh	4	8	Г	147Pm	4	7	В
105mRh	2	7	В	159Dy	2	6	В
100Pd	3	6	В	165Dy	3	6	В
103Pd	3	8	Г	166Ho	3	5	В
111Ag	3	6	В	169Er	4	7	В
111In	2	6	B	169Yb	3	6	В
113In	6	6	B	177Lu	3	7	В
113Sn	3	7	B	182Ta	1	4	В
117Sn	2	6	B	186Re	3	6	В
119mSn	2	5	Б	188Re	2	5	Б
123I	2	7	B	188W	3	6	В
124I	3	6	B	195Au	2	8	Г
125I	3	6	B	198Au	2	6	B
129I	2	5	Б	195Hg	5	8	Г
131I	2	6	B	197Hg	2	7	B
132I	1	5	Б	203Hg	2	5	Б
127Xe	2	4	Б	199Tl	5	8	Г
131mXe	4	4	Б	201Tl	2	6	B
133Xe	3	4	Б	211At	3	7	B
129Cs	2	5	Б	212Bi	1	5	Б
131Cs	3	6	B	213Bi	3	6	B
134mCs	3	5	Б	225Ac	1	3	A
137Cs	1	4	Б
131Ba	2	6	B
133mBa	4	7	B
135mBa	4	7	B
137mBa	6	9	Г
140La	1	5	Б
145Sm	2	5	Б
153Sm	2	6	B

Примечания:
1. МЗУА - удельная активность, Беккерель на один грамм (далее -Бк/г).
2. МЗА - минимально значимая активность, Бк.
3. Каждое число x в столбце 2 (МЗУА) означает 10 х Бк/г.
4. Каждое число y в столбце 3 (МЗА) означает 10 у Бк.

Приложение 32
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Предельно-допустимые дозы облучения критических органов пациентов
различных категорий при радиодиагностических исследованиях

Группа критических органов	Критические органы	Предельно-допустимая доза микроЗиверт в год (далее - мкЗв/год)
		Категории пациентов
		АД	БД	ВД
1	2	3	4	5
1	Все тело, гонады, красный костный мозг	250	50	5
2	Любой отдельный орган или ткань (кроме гонад, красного костного мозга, костной ткани, щитовидной железы, кожи)	750	150	15
3	Костная ткань, щитовидная железа, кожный покров всего тела	1500	300	30

Приложение 33
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

таблица 1

Состав и площади помещений специальных прачечных

Помещения	Площадь (не менее м2) при производительности спецпрачечной в кг. сухой спецодежды в смену
	500	1000	2000	3000	5000
1	2	3	4	5	6
Бокс для приема, сортировки и хранения грязной спецодежды	35	65	100	150	225
Стиральные залы	Определяются расстановкой оборудования
Сушильно-гладильное отделение	Определяется расстановкой оборудования
Разборочная чистой спецодежды	20	48	80	120	200
Кладовая чистой спецодежды	15	30	60	90	150
Комната выдачи чистой спецодежды	9	12	18	24	35
Комната радиометрического контроля	7,5	10	15	24	35
Санузел

Состав и площади помещений отделений, предназначенных для обработки
дополнительных СИЗ и спецобуви.

Помещения	Площадь (не менее м2)при производительности спецпрачечной в кг в смену
	500	1000	2000	3000	5000
1	2	3	4	5	6
Бокс для приема, сортировки и хранения СИЗ и спецобуви	15	30	40	45	50
Стиральный зал	Определяются расстановкой оборудования
Сушильное отделение	Определяются расстановкой оборудования
Кладовая чистой спецобуви и СИЗ	15	20	25	30	50
Санузел

В спецпрачечной должны быть предусмотрены также следующие помещения:

Помещения	Минимальный размер в м2
1	2
Склад химических реактивов	20
Комната для приготовления моющих растворов	30
Электромеханическая мастерская	20
Инвентарная	20
Баковое хозяйство	20
Венткамера приточная	По расчету
Венткамера вытяжная	По расчету
Водоумягчительная	По расчету
Насосная и зумпфовая	20
Помещения для ремонта СИЗ и спецобуви	30
Помещение для ремонта спецодежды	10

таблица 2

Ширина проходов в производственных помещениях спецпрачечной

Проходы в производственных помещениях	Ширина прохода в м
1	2
Между рядами машин, обращенных друг к другу рабочей стороной	3,0
Между рабочей стороной машины и стеной	2,0
Между центрифугами	3,0
Между центрифугой и стеной	2,5
Между сушильными барабанами	2,0
Между сушильным барабаном и стеной	1,5
Между рабочими сторонами стеллажей	1,2
Между рядами машин, обращенных друг к другу рабочей стороной	1,2

Приложение 34
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Уровни искусственной освещенности на рабочих местах
в специальных прачечных

Помещения	Плоскость нормирования и высота освещенности от пола, м	Освещенность рабочих поверхностей, лк	Источник света
1	2	3	4
Помещения приема и сортировки спец одежды	Г-0,8	200	Люминесцентные лампы
Стиральные залы	Г-0,0	100	Люминесцентные лампы
Помещения приготовления моющих растворов	Г-0,0	100	Люминесцентные лампы
Сушильно- гладильные помещения	Г-0,8	200	Люминесцентные лампы
Помещение разборки и ремонта	Г-0,8	500	Люминесцентные лампы
Помещения хранения чистой спецодежды	Г-0,8	75	Люминесцентные лампы
Помещение выдачи спецодежды	Г-1	200	Люминесцентные лампы

Приложение 35
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Допустимые уровни радиоактивного загрязнения поверхности
транспортных средств и контейнеров для перевозки радиоактивных
отходов, в частицах на квадратный сантиметр в минуту (далее -
част/(см² х мин)

Объект загрязнения	Вид загрязнения
	Снимаемое (нефиксированное)		Неснимаемое (фиксированное)
	Альфаактивные радионуклиды	Бетаактивные радионуклиды	Альфаактивные радионуклиды	Бетаактивные радионуклиды
1	2	3	4	5
Наружная поверхность тары контейнера	Не допускается	Не допускается	Не регламентируется	200
Наружная поверхность вагона-контейнера	Не допускается	Не допускается	Не регламентируется	200
Внутренняя поверхность охранной тары контейнера	1,0	100	Не регламентируется	2000
Наружная поверхность транспортного контейнера	1,0	100	Не регламентируется	2000

Приложение 36
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

ПАСПОРТ № ___________
на партию радиоактивных отходов, сдаваемых на захоронение

_____________________________________________________________________
(наименование лаборатории)
«_____» __________________ 20 _______ г.

№№ п/п	Характеристика р/а отходов		Вид тары	Номер контейнеров (тары)	Нуклидный состав	РН среды
	твердых	жидких
1	2	3	4	5	6

продолжение таблицы

Вид излучения	Удельная активность Бк	Количество отходов	Суммарная активность Бк
7	8	9	10

Ответственный за сдачу радиоактивных отходов _________________
(подпись)
Ответственный за прием радиоактивных отходов _________________
(подпись)

Примечания :
1. Сведения в паспорт заносятся отдельно на каждую упаковку с радиоактивными отходами.
2. В случае отказа в приеме радиоактивных отходов на захоронение, оформляется специальный акт с указанием причин отказа.

Приложение 37
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

АКТ
о нарушении требований подготовки радиоактивных отходов к сдаче
«___» ________ 20____ г.

Мной, представителем __________________________________________
( наименование ПЗРО)
_____________________________________________________________________
(Ф.И.О.)
В присутствии лица, ответственного за сдачу радиоактивных отходов ___
_____________________________________________________________________
(Ф.И.О.)
_____________________________________________________________________
( наименование учреждение)
Составлен настоящий акт том, радиоактивные отходы, предъявленные к
погрузке на спецавтотранспорт, не могут быть приняты по следующим
причинам
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
___________________________________ _________________________________

Представитель СК или ПЗРО ___________________________________________
(подпись)
Ответственный за сдачу радиоактивных отходов ________________________
(подпись)

Приложение 38
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

ЖУРНАЛ
учета радиоактивных отходов
направляемое на централизованное захоронение

№ п/п	Наименование радиоактивных отходов (№ пар-тии, № и дата паспорта), сданных на захоронение	Дата поступления	Вид отходов (твердые, жидкие)	Вид и № сборника контейнера	Кол-во (кг или л)	РН среды	Радио- нуклидный состав и вид излучения)
1	2	3	4	5	6	7	8

продолжение таблицы

Удельная активность Бк/кг	Суммарная активность МБк	Фамилия и подпись сдавшего	Фамилия и подпись принявшего р/а отходы	Наименование и № транспорти- рованного контейнера, в который приняты р/а отходы	№ и дата акта о списании радио активных отходов	№ и дата паспорта на партию отходов на захоронение
9	10	11	12	13	14	15

1. Страницы журнала должны быть пронумерованы, прошнурованы и скреплены печатью.
2. Журнал хранится постоянно.

Приложение 39
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к радиационно-
опасным объектам»

Допустимые уровни радиоактивного загрязнения в «грязной» зоне СК или
ПЗРО поверхности обрудования, инструментов, транспортных средств и
других рабочих поверхностей, в частицах на квадратный
сантиметр в минуту (далее - част/(см²Ч мин)

Объект загрязнение	Вид загрязения
	снимаемое		неснимаемое
	Альфа- активные радионуклиды	бета-активные радионуклиды	Альфа-активные радионуклиды	бета-активные радионуклиды
Наружная поверхности инструментов	20	2000	Не регламентируется	Не регламентируется
Рабочая поверхности оборудования	20	2000	Не регламентируется	Не регламентируется
Наружная поверхности транспортных средств	Не допускается	Не допускается	Не регламентируется	2000

"Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 11 наурыздағы № 308 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 8 қыркүйектегі № 754 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 08.09.2015 № 754 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

РҚАО-ның ескертпесі.
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 27 наурыздағы № 260 бұйрығын қараңыз.

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 6-бабының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса берiліп отырған "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекiтiлсiн.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 11 наурыздағы
№ 308 қаулысымен
бекітілген

"Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық
қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – санитариялық қағидалар) радиациялық қауіпті объектілерді (бұдан әрі – объектілер) жобалауға, сумен жабдықтауға, кәріз жүргізуге, жарық беруге, желдетуге, күтіп-ұстауға және пайдалануға, жұмыс жағдайларына, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, радиоактивті қалдықтарды жинауға, пайдалануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге, өндірістік радиациялық бақылауды ұйымдастыруға, жүргізуге, таратуға, консервациялауға және бейінін өзгертуге қойылатын талаптарды қамтиды.
2. Осы санитариялық қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылды:
1)аралас қорғанышы бар қондырғы – иондаушы сәуледен қорғану қатты, сонымен бірге сұйық материалдармен қамтамасыз етілетін құрылғы;
2) бақыланатын аймақ – радиациялық бақылау, адамдарға рұқсат ету және тұруы бойынша арнайы қағидалар қолданылатын аумақ;
3) бейненің диагностикалық сапасы – фантомның бақылау бейнесінде тестілік құрылымдарды диагностикалық рентген аппаратының паспорттық көрсеткіштеріне сәйкес ажырату мүмкіндігі;
4) бір фотонды эмиссиялық компьютерлік томография (бұдан әрі – БФЭКТ) – әдетте пациент денесінің айналасында айналатын бір немесе бірнеше детекторлы бастары бар гамма-камерада орындалатын, гамма-сәуле бойынша пациент денесіндегі радиофармпрепараттың кеңістікте таралуын диагностикалық көрнекі ету рәсімі;
5) гамма-камера – гамма-сәуленің позициялық-сезімтал детекторын, штативті құрылғыны, пациент төсегін, детектор дабылдарын электрондық қайта өзгерту трактын және сцинтиграфиялық бейнелерді қалыптастыру мен көрнекі етуге арналған компьютерді қамтитын стационарлық немесе жылжымалы қондырғы;
6) гамма-өріс – жұмыс жағдайында көздің (сәулелеушінің) гамма-сәулесінен қорғау негізінде ауа қабатымен және қашықтықпен қамтамасыз етілетін ауыл шаруашылық дақылдарын сәулелеуге арналған қондырғы;
7) гамма-томограф – бір немесе бірнеше гамма-сәуленің позициялық-сезімтал детекторы, пациент төсегі, пациент төсегінің бойлық білігінің айналасында детекторларды айналдыру механизмдері бар штатив құрылғысы, детектор дабылдарын электрондық қайта өзгерту тракты және томографиялық бейнелерді қалыптастыру мен көрнекі етуге арналған компьютер бар бір фотонды эмиссиялық компьютерлік томографияға арналған стационарлы қондырғы;
8) дозиметр – иондаушы сәулелену дозасын немесе доза қуатын өлшеуге арналған құрылғы;
9) жабық көз – құрылғысы пайдалану және тозу жағдайларында оның құрамындағы радиоактивті заттардың қоршаған ортаға түсуін болдырмайтын радиоактивті сәуле көзі;
10) жеке дозиметр – нақты субъектінің сәулелену дозасын өлшеу үшін денеде ұстауға арналған дозиметр;
11) жұмыс камерасы (жұмыс көлемі) – объектіні сәулелеу жүргізілетін гамма-сәуледен қорғаумен қоршалған үй-жай (сыйымдылық);
12) жұмыс жүктемесі – анодтық кернеудің номиналды мәндерінде рентгенологиялық рәсімдердің ұзақтығы мен мөлшерімен регламенттелген рентген аппараты жұмысының апталық жүктемесі, аптасына миллиампер-минутпен (бұдан әрі – мА мин/апта);
13) жылжымалы қондырғы – өздігінен жүретін немесе өздігінен жүрмейтін көлік құралдарына (автомашина, вагон және т.б.) монтаждалған және пайдаланылатын қондырғы;
14) иондаушы сәуле көзі (бұдан әрі – сәуле көзі немесе ИСК) – НРҚ, осы санитариялық қағида талаптарына сәйкес келетін иондаушы сәуле шығаратын немесе шығаруға бейім радиоактивті зат немесе құрылғы;
15) кешіккен нейтрондар – бөлінгеннен кейін шамалы уақыттан соң ядролар шығаратын нейтрондар;
16) коллиматор – иондаушы сәуле шоқтарын қалыптастыратын құрылғы;
17) компьютерлік рентгендік томография – арнайы аппаратураны және компьютерді қолдану арқылы қабатты сандық рентгенологиялық бейнені алудан тұратын рентгенологиялық зерттеу әдісі;
18) күшті изотопты гамма-қондырғы – белсенділігі 18,5 ТераБеккерельден (бұдан әрі – ТБк) асатын жабық радионуклидті көздердің гамма сәулесін пайдалануға негізделген қондырғы;
19) қадағаланатын аймақ – сәулелену дозалары халықтың жекелеген адамдары үшін белгіленген доза шектерінен асуы мүмкін қондырғысы бар көршілес орналасқан үй-жайлар немесе аумақ (жапсарлас үй-жайлар және т.б.);
20) қалдықтар қоймасы – қалдықтар деп аталатын, радиоактивті, уытты және басқа да байыту пайдалы қазбаларының пайдасыз қалдықтарын сақтауға немесе көмуге арналған арнайы құрылыстар мен жабдықтар кешені;
21) қорғасын эквиваленті – рентген сәулесімен сәулеленудің белгіленген жағдайларында қаралатын материал сияқты босаңсу жиілігін қамтамасыз ететін қорғасын қабатының миллиметрмен қалыңдығы;
22) құрғақ қорғанышы бар қондырғы – көздің гамма-сәулесінен қорғау қатты материалдардан (бетон, қорғасын және т.б.) жасалған қондырғы;
23) шытырман – жұмыс камерасының қорғанышында орналасқан және онымен байланысуға және гамма-сәуленің деңгейлерін (шағылысқан) белгіленген мәнге дейін төмендетуге қызмет ететін дәліз тәрізді (көпбуынды, сақина тәрізді немесе басқа пішінді) құрылғы;
24) позитронды эмиссиялық томография (ПЭТ) – аннигиляциялық сәуле бойынша пациент денесіндегі позитронды сәулеленетін радиофармпрепаратты кеңістікте таралуын көрнекі етудің диагностикалық рәсімі;
25) ПЭТ-орталығы – позитронды сәуле шығаратын радиофармпрепараттарды олардың сапасын бақылай отырып, өндіруге және (немесе) диагностикалық емшара жүргізуге арналған in vivo радионуклидті диагностиканың мамандандырылған бөлімшесі;
26) радиоактивті қалдықтар қоймасы – қатты және сұйық радиоактивті қалдықтарды радиоактивті ыдырату мақсатында ұстау және (немесе) олардың кейіннен бір орталықтан жоюға арналған қатты және сұйық радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған үй-жай немесе алаң;
27) радиодиагностикалық емшаралар – пациенттер организміне радиофармпрепараттар енгізетін диагностикалық емшаралар;
28) радионуклидті генераторлар – медициналық мекеме жағдайында қысқа мерзімдік радионуклидтерді жылдам алуға арналған жергілікті радиациялық қорғанышы бар тасымалды құрылғы;
29) радионуклидтер инкорпорациясы – адам организміне радионуклидтердің тыныс алу жолдары, асқазан-ішек жолы және тері арқылы енуі;
30) радиациялық сұлба (бұдан әрі – РС) – реактор нейтрондары әсерінен гамма-активті радионуклидтер пайда болатын жұмыс заттарының айналымын пайдаланатын гамма-сәулеленуге арналған құрылғы;
31) радиометрия – радиоактивтердің (объектінің және радиоактивті көз объектісінің белсенділігін) белсенділігін өлшеу тәсілдерінің жиынтығы (уақыт бірлігіне ыдыраулар);
32) радиофармпрепараттар – ауруларды диагностикалау үшін қолданылатын радионуклидтері бар фармацевтикалық қосындылар;
33) радиациялық қауіпті объекті – радиоактивті заттарды сақтайтын, қайта өңдейтін, пайдаланатын, тасымалдайтын немесе көметін және апат кезінде онда иондаушы сәулемен сәулелену немесе адамдардың, ауыл шаруашылығы малдары мен өсімдіктерінің, ұлттық экономика объектілерінің, сондай-ақ қоршаған табиғи ортаның радиоактивті ластану болатын объект;
34) радиациялық шығу – түтіктің фокусынан бекітілген қашықтықта рентген сәулесінің алғашқы шоғындағы осы қашықтықтың квадратына көбейтілген сіңірілген доза (ауа кермасы) қуатының миллиампер-минутына шаршы метрге миллигреймен (бұдан әрі – мГр·мІ /мА·мин) анод тогының күшіне қатынасы;
35) рентгендік компьютерлік томография кабинеті (бұдан әрі – РКТ) – ауруларды диагностикалау үшін рентгендік-компьютерлік томографпен жарақталған, арнайы жабдықталған үй-жайлар жиынтығы;
36) рентгендік сәуле шығарушы – сүзгі және коллиматор (диафрагма) бар қорғаныш қаптамаға салынған (моноблокқа) рентген түтігі;
37) рентгенография – бір немесе бірнеше статикалық бейнелер қағаз немесе пленка тасымалдаушыларда (рентген суреттері) алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;
38) рентгендік сәуле – рентген түтігінің анодында жеделдетілген электрондарды тежеу нәтижесінде шығарылатын фотондық сәуле;
39) рентгендік диагностикалық кабинет – ауруды диагностикалау мақсатында рентген сәулесін пайдаланатын медициналық мекеменің рентген бөлімінің бөлімшесі орналасатын арнайы жабдықталған үй-жайлар жиынтығы;
40) рентгенологтың немесе зертханашының автоматтандырылған жұмыс орны (бұдан әрі – АЖО) – медициналық рентген бейнелерін жинауды, сандық өңдеуді, көрнекі етуді және мұрағаттауды қамтамасыз ететін бағдарламалық-аппараттық кешен;
41) рентген аппараты – рентген сәулесін алуға және оны диагностикаға немесе емдеуге пайдаланатын құрылғылар жиынтығы;
42) рентгендік-операциялық блок – хирургиялық араласу рентгенологиялық зерттеулермен үйлесімде жүргізілетін рентген бөлімінің бөлімшесі;
43) рентгеноскопия – көп проекциялы динамикалық бейнелерді флюоресцентті экраннан немесе монитор экранынан алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;
44) тиейтін бассейн – қондырғы көздерін (сәуле шығарушы) тиеу, үстеме тиеу және ауыстыру кезінде гамма-сәуледен қорғауды қамтамасыз ететін, сұйықтықпен толтырылған сыйымдылық;
45) сандық рентгенография – рентгенологиялық ақпаратты сандық қайта өзгертуді қолдану арқылы рентген бейнелері (суреттер) алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;
46) сандық рентгеноскопия – рентгенологиялық ақпаратты сандық қайта өзгертуді қолдану арқылы динамикада пациенттер ағзаларының рентген бейнелері алынатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;
47) сапаны бақылау – радиодиагностикалық аппаратураның жұмыс сипаттамасын және радиодиагностикалық зерттеулердің режімдерін, сондай-ақ радиофармпрепараттар сапасы параметрлерін сандық анықтау, мониторингілеу және қолайлы деңгейлерде ұстау үшін ұйымдастыру іс-шаралары, техникалық құралдар мен технологиялық рәсімдер жүйесі;
48) сәулелегіш – иондаушы сәуленің белгіленген өрісін қалыптастыру үшін жабық радиоизотопты сәуле көздерін кеңістікте орналастыруды қамтамасыз ететін құрылғы;
49) сұйықтықты қорғаныш – иондаушы сәуледен қорғау сұйықтықтың (судың), минералды майдың қорғаныш материалы ретінде пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі;
50) сцинтиграфия – гамма-камерада жасалатын пациент денесіндегі радиофармпрепараттың кеңістікте таралуының проекциялық бейнелерін көрнекі етудің (статикалық сцинтиграфия) немесе пациент денесіндегі радиофармпрепараттың белгіленбеген кеңістік-уақыттық таралуын уақытша сипаттамаларын тіркеудің (динамикалық сцинтиграфия) диагностикалық рәсімі;
51) технологиялық каналдар – әртүрлі коммуникацияларды (газ, су және т.б.) салу үшін қондырғылардың стационарлық қорғанышы арқылы өтетін саңылаулары, науалар, тартпалар және каналдар;
52) фотонейтрондар – гамма-кванттармен өзара әрекеттесуі нәтижесінде атомдар ядроларынан ұшып шығатын нейтрондар;
53) флюорография – рентген бейнесін флюоресцентті экраннан шағын форматты фотопленкаға алатын рентгенологиялық зерттеу әдісі;
54) ыстық камера – жоғары активті радиоактивті заттармен жұмысқа арналған қорғаныш құрылғысы;
55) ядролық медицина объектісі – радионуклидті диагностиканы және радионуклидті фармацевтикалық препараттар (бұдан әрі – радиофармпрепараттар) көмегімен емдеуді және позитронды-сәуле шығаратын радиофармпрепарттарды шығаруды жүзеге асыратын ұйым;
56) in vivo радионуклидті диагностикасы – көрнекі ету және (немесе) пациент денесіне енгізілген радиофармпрепараттың кеңістік-уақыттық таралу сипатын анықтау негізінде пациент организміндегі патологиялық үдерістің бар болуын, сипатын және таралуын белгілеу;
57) in vitro радионуклидті диагностикасы – арнайы радиоиммундық зертханаларда жүргізілетін биологиялық сұйықтықтарда, көбіне қанда патологиялық үдерістің, биологиялық активті заттардың (гормондардың, ферменттердің, дәрілік препараттардың және басқалардың) бар болуын, сипатын және таралуын белгілеу.
3. Заңды тұлғалар барлық жұмыс істеп тұрған радиациялық қауіпті объектілерде өндірістік радиациялық бақылау жүргізіледі. Консервацияланған, таратылған, пайдаланудан алынған радиациялық қауіпті объектілерде, сондай-ақ қайта құнарландырылған аумақтарда тұрғындардың және қоршаған ортаның радиациялық қауіпсіздігін бағалау үшін радиациялық және экологиялық бақылау жүргізіледі.
4. Объектілер персоналы арнайы жұмыс киімдерімен, арнайы аяқ киімдермен және жеке қорғаныш құралдарымен (бұдан әрі – ЖҚҚ) қамтамасыз етіледі. ЖҚҚ негізгі жиынына: комбинезон немесе костюм (кеудеше, шалбар), халат, арнайы киім және аяқ киім, іш киім, бас киім немесе шлем, шұлық және қолғап кіреді. Санөткізгіште аяқ киім, дәкеден немесе ағартылған бөзден жасалған бір рет пайдаланылатын бет орамалдар, иіс (монша) сабын, орамал, синтетикалық материалдан жасалған жөке көзделеді.
5. Үй-жайларды жинау және дезактивациялау, технологиялық жабдықтарды жөндеу бойынша жұмыстарды атқаратын персонал пленка материалдардан жасалған қосымша арнайы киімдермен және полимерлі жабыны бар материалдардан жасалған – жартылай халаттармен, жартылай комбинезондармен, алжапқыштармен, қаптармен қаптамасыз етіледі.
6. Радионуклидтермен ластанған металды кесу немесе дәнекерлеу бойынша жұмысты жүргізетін персонал от ұшқынына төзімді дезактивацияланған материалдардан жасалған дәнекерлеушіге арналған ЖҚҚ-мен, сондай-ақ көзді және қолды қорғау құралдарымен қамтамасыз етіледі.
7. Ауаның радиоактивті немесе уытты заттармен ықтимал аэрозолды ластануы жағдайларында жұмыс орындаған кезде ластану деңгейіне және сипатына қарай респираторлар, газтұтқыштар, өзіндік құтқарушылар, автономды оқшаулайтын тыныс алу аппараты, шлангілі оқшаулағыштар - жартылай пневмомаскалар, пневмомаскалар, пневмошлемдер, пневмокеудешелер, жекелеген жағдайларда оқшаулағыш костюмдер пайдаланылады.
8. ЖҚҚ пайдаланатын персонал нұсқаулықтан және пайдалану ережесін оқытудан өтеді.
9. Пленка материалдардан және полимерлі материалдардан жасалған ЖҚҚ санитариялық шлюзде (бұдан әрі – саншлюз) немесе басқа арнай бөлінген жерде әр пайдаланғаннан кейін дезактивациядан өтеді. Егер алдын ала дезактивациядан кейін олардың ластану деңгейі рұқсат етілген деңгейден жоғары болса, олар арнайы жуу орындарына немесе радиоактивті қалдықтар (бұдан әрі – РАҚ) ретінде жоюға жіберіледі. ЖҚҚ-ны дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.
10. Объектілерде санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар және санитариялық өткізгіш режімі жүйесі көзделеді.
11. Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар санитариялық өткізгіш типі бойынша жобаланады, жалпы ауыспалы желдету, сумен жабдықтау, кәріз жүргізу, жылыту және жарық беру жүйелерімен жабдықталады. Санитариялық-тұрмыстық үй-жайлардың құрамына: үй киімдеріне арналған киім ілетін орын, жұмыс киімдеріне арналған киім ілетін орын, тері жабындарын және арнайы киімдерді радиациялық бақылау пункті, себезгі, дәретхана, жеке қорғаныш құралдарына арналған орын, таза арнайы киімдерге арналған қойма және ластанған арнайы киімдерге арналған қоймалар кіреді. Санитариялық өткізгіш режімінің жүйесі саншлюздер құрылғысын көздейді. Саншлюздер тек бірінші қауіптілік сыныбы жұмыстарын жүргізген жағдайда ғана жабдықталады.
12. Санитариялық шлюзде:
1) қосымша арнайы аяқ киімдерді сақтауға және дезактивациялауға арналған құрылғы;
2) пневмокостюмді тікелей жұмыскердің үстінде жуатын пункт;
3) ластанған арнайы киімдерді жинауға арналған контейнерлермен жабдықталған ластанған қосымша арнайы киімдерді шешетін орын;
4) арнайы аяқ киімдердің табанын тікелей жұмыскердің үстінде тазалайтын құрылғы;
5) радиациялық бақылау пункті;
6) аяқ немесе шынтақ құрылғысының көмегімен салқын және ыстық су келтірген қол жуғыш, сондай-ақ қол жууға арналған дезактивациялау құралдары көзделеді.
13. Объектілер персоналы "Міндетті медициналық тексеріп-қараулар өткізілетін зиянды өндірістік факторлардың, кәсіптердің тізбесін, сондай-ақ Міндетті медициналық тексеріп-қарауларды өткізу қағидасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысына сәйкес жұмысқа тұру алдында және мерзімдік медициналық тексеріп-қараудан өтеді.
14. Жұмысқа жаңа тұратын немесе сәуле көздерімен жұмыс істеуге ауыстырылатын адамдар жұмыстың қауіпсіз әдістеріне, жеке гигиена ережесіне және осы санитариялық қағидалардың көлемінде нұсқаулықтан, радиациялық қауіпсіздік шаралары және радиациялық апаттарды жою бойынша жергілікті және ведомстволық нұсқаулардан өтеді.
15. Бұрын басқа уран өндіретін кәсіпорындарында жұмыс істеген немесе бұрынғы жұмысы үдерісінде шығу тегі радиациялық және радиациялық емес зиянды өндірістік факторлардың басқа да түрлеріне ұшыраған адамдарды жұмысқа қабылдаған кезде олардың жинаған сәулеленуінің тиімді дозалары туралы мәліметтер сұралады.
Алынған мәліметтер радиациялық әсер етудің кумулятивті деңгейлерін есептеу және еңбекті ұйымдастыру кезінде ескеріледі.
16. Қауіпсіздік және жеке гигиена ережесі бойынша нұсқаулықты және білімін тексеруді жылына бір реттен кем емес өткізген дұрыс. Тексеруді мекеме әкімшілігі тағайындаған комиссия өткізеді. Комиссия құрамына әкімшілік, мекеменің радиациялық қауіпсіздік қызметі өкілдері және көздермен тұрақты жұмыс жасайтын жетекші мамандар енгізіледі. Комиссияның ең аз құрамы 3 адам болады. Тексеру қорытындылары арнайы журналда тіркеледі.
17. Көздермен жұмыс істеу сипаты өзгергенде, сондай-ақ белсенділігі барынша жоғары көздерді пайдаланғанда жұмысшыларға кезектен тыс нұсқаулық және радиациялық қауіпсіздік және жеке гигиена ережесін білуіне тексеру өткізіледі. Білімді тексеру қорытындысы хаттамамен рәсімделеді, нұсқаулықтар журналда тіркеледі.

2. Эмальды альфа- және бета-сәуле көздері бар статикалық
электрдің радиоизотоптық бейтараптандырғышының құрылымына
және оны пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар

18. Радиоизотоптық бейтараптандырғыштарға арналған эмальды альфа- және бета-сәуле көздері (бұдан әрі - көздер) берік бекітіледі.
19. Көзді таңдаудың критерийлері К коэффициенттің ең аз мәні болып табылады:

мұнда С – пайдалану және сақтаудың рұқсат етілген жағдайларында уақыт бірлігіне көздің 1 шаршы сантиметрінен (бұдан әрі - см²) бөлінетін изотоптың белсенділігі;
СДК - изотоптың ауадағы орташа жылдық шоғырлануы;
J - көздің 1смІ шығаратын иондаушы токтың шамасы.
Көздердің радиоактивті заттармен бастапқы беткі ластануы альфа-активті изотоптар негізінде минутына шаршы сантиметрге 50 альфа бөлшектен (бұдан әрі – альфа/бөлшек/см²/мин), бета-активті изотоптар негізінде 200 бета/бөлшек/см²/мин аспауы тиіс.
Сақтау және пайдалану кезінде көздерден изотоптың бөліну жылдамдығы альфа-активті изотоптар негізіндегі көздер үшін айына 3,7 Бк/см² артық емес, бета-активті изотоптар негізіндегі көздер айына 185 Бк/см² аспауы көзделеді.
20. Радиоизотоптық бейтараптандырғыштың конструкциясы және оны дайындауға пайдаланылатын материалдар:
1) бейтараптандырғышты немесе машиналардың қандай да бір бөлшектерін алдын ала алмастан, сәуленің шығуы үшін терезені жылдам және ыңғайлы жабу мүмкіндігін қамтамасыз етуі (бейтараптандырғышты жұмыс қалпынан жұмыс істемейтін қалыпқа ауыстыру);
2) сәуленің шығуы үшін терезенің ашық кезінде машиналардан бейтараптандырғышты және көздердің активті беттеріне қолдың жанасу мүмкіндігін болдырмайтын торды шешу мүмкіндігін болдырмайтын блоктаушы құрылғысы болуы тиіс.
Бейтараптандырғыштар машиналарға қызмет көрсететін операторлардың болатын орнынан 1 метрден (бұдан әрі – м) жақын емес орналастырылады.
21. Бейтараптандырғыштан гамма- және тежегіш сәулесі дозасының қуаты 1 м қашықтықта сағатына 0,1 миллизиверттен (бұдан әрі – мЗв/сағ) аспауы тиіс.
22. Бейтараптандырғыштардағы көздер бекітіледі және пломбаланады.
23. Бейтараптандырғыштар зауыт нөмірі, шығарылған күні көрсетіле отырып таңбаланады және 1 м қашықтықтан жақсы көрінетін радиациялық қауіпсіздік белгілері қойылады. Блокталатын құрылғысы жоқ бейтараптандырғыштарға "Шешу алдында қақпақты жап!" деген жазу жазылады.
24. Бейтараптандырғыштың сыртқы, қолмен немесе аспаптармен жанасуға болатын беттері радиоактивті заттармен бекітілмеген ластануы болмауы тиіс.
25. Көздерді дайындауға техникалық шарттардың жобалары мынадай деректерді:
1) көз дайындалған радиоактивті заттардың химиялық және радиациялық сипаттамасын (радиациялық қоспалардың мөлшері және изотоптық құрамы);
2) көздің негізгі изотоп бойынша салынатын немесе номиналды белсенділігін;
3) радиацияның барынша жоғары деңгейі және ағымның тығыздығы бар жұмыс және сырт жағында 10, 50 және 100 сантиметр (бұдан әрі – см) қашықтықта гамма-сәуленің дозасының қуаты және спектрлік құрамы және жұмыс жағындағы сондай қашықтықтарда бета-сәуленің спектрлік құрамын;
4) көздердің бүтіндігі сақталатын шекті термиялық және механикалық жүктемелерді;
5) көздердің коррозиялық беріктігі бойынша мәліметтерді;
6) сыртқы орта параметрлерінің экстремальды жағдайларында және пайдалану және тасымалдау кезінде техникалық шарттармен жол берілетін жүктемелерде көздерден изотоптың бөліну жылдамдығын;
7) тұтынушыларға оларды жіберу мезетінде көздердің ластану беттерінің ең жоғары деңгейлерін;
8) пайдаланудың шекті шарттарын;
9) көздердің кепілдік берілген жарамдылық мерзімін;
10) пайдалану кезінде көздердің профилактикалық бақылау регламенті және әдістемесін;
11) пайдалану кезінде көздерді профилактикалық тазарту регламенті және әдістемесі;
12) бейтараптандырғыштарды пайдаланудың мақсаты мен рұқсат етілген шарттарын;
13) көздердің типі (техникалық шарттарының атауы және нөмірі) және көздердің негізгі техникалық және санитариялық-техникалық сипаттамаларын;
14) бейтараптандырғыштың бетіндегі және терезенің ашық және жабық кезінде бейтараптандырғыштан 10, 50 және 100 см қашықтықтағы радиация деңгейі ең жоғары бағыттарда сәуле шығуына арналған дозаның қуатын (жұмсақ рентгендік сәулені және бета-сәулені есепке алғанда) қамтуы тиіс.
26. Бейтараптандырғыштарды монтаждау және пайдалану бойынша нұсқаулыққа мыналар:
1) бейтараптандырғыштың мақсаты;
2) бейтараптандырғыштардың және көздердің қысқаша техникалық сипаттамасы;
3) бейтараптандырғыштарды тасымалдаудың, сақтаудың және пайдаланудың рұқсат етілген деңгейлерінің толық сипаттамасы;
4) бейтараптандырғыштың бетінде және 10, 50 және 100 см қашықтықта сәуленің шығуы үшін терезе ашық және жабық кезіндегі сәуле дозасының қуаты;
5) бейтараптандырғыштың және көздердің сыртқы беттерін монтаждау және тазалау тәртібі және осы жұмыстарды орындау кезіндегі жеке қорғаныш және жеке гигиена шаралары;
6) бейтараптандырғыштарды жөндеу және кәдеге жарату тәртібі;
7) бейтараптандырғыштарды есепке алу және олардың сақталуын қамтамасыз ету бойынша шаралар;
8) шағым-талап қою тәртібі және кепілдіктері;
9) бейтараптандырғыштарды орнату орындарын және адамдардың тұрақты болатын орындарына қатысты олардың бағдарын көрсету;
10) бейтараптандырғыштар мен көздерді профилактикалық бақылау регламенті және әдістері кіреді.
27. Бейтараптандырғыштың паспортында:
1) бейтараптандырғыштың шыққан күні мен зауыттық нөмірі;
2) бейтараптандырғыштағы көздердің саны және олардың реттік нөмірлері, сондай-ақ шыққан айы мен жылы, көздер паспортының нөмірі;
3) бейтараптандырғыш бетіндегі және 1 м қашықтықта сәуле шығуы үшін терезенің жабық кезіндегі дозаның ең жоғары қуаты көрсетіледі.
28. Көздердің паспорты кәсіпорында тіркеледі және оларды өткізген сәттен бастап 10 жыл бойы сақталады. Бейтараптандырғыштар паспорттары бейтараптандырғыштарды оларды пайдаланудың барлық кезеңінде қолданатын объектіде сақталады.
29. Дайындаушы-кәсіпорын немесе бейтараптандырғыштарды жеткізуші бейтараптандырғыштардың журналда немесе бейтараптандырғыш нөмірі, көздердің саны, көздер мен бейтараптандырғыш жеткізілген кәсіпорындардың шыққан айы мен жылы картотекасында тіркей отырып, есепке алуды жүзеге асырады.

3. Радон зертханаларын жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын талаптар

30. Негізгі зертхана жеке ғимаратта немесе ұйым ғимаратының жеке бөлігінде, басқа үй-жайлардан оқшауланып, орналастырылады. Зертханада мынадай үй-жайлар жиыны болады:
1) бетон қабырғаларының қалыңдығы кемінде 50 см радон генераторын және ауданы кемінде 10 м² радон концентратын дайындауға арналған қондырғыны орналастыруға арналған қойма;
2) ауданы кемінде 10 м² тот баспайтын болаттан немесе дозатормен жарақталған оргшыныдан жасалған сыртқа тарату шкафы бар құю цехы;
3) себезгі және дәретхана.
31. Құю цехы қойма үй-жайынан қорғаныш қабырғасы арқылы бөлектенеді. Оның бетіндегі дозаның жобалық қуаты персонал тұрақты болатын үй-жайларда сағатына 6 микрозиверт (бұдан әрі - мкЗв/сағ) және Б санаты адамдары үшін 1,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс.
32. Үй-жайларда еден аз сіңіретін материалмен жабылады және үй-жайлардың бұрыштары дөңгеленіп орындалады.
33. Бірлестікті радон зертханалары жеке бір-екі қабатты ғимаратта орналастырылады.
34. СҚА және қадағалау аймағының өлшемі осы санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес радиоактивті шығарындылардың атмосфераға таралуын есептеу негізінде, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісім бойынша белгіленеді. Техникалық спиртте радон концентратын дайындағанда немесе сорғыш патроны бар радон концентратын дайындайтын қондырғыны жабдықтау кезінде бірлестікті радон зертханалары өндіріс ғимараттарынан 30 м және тұрғын үй ғимараттарынан 50 м қашықтықта орналасады.
35. Бірлестікті радон зертханаларында мынадай үй-жайлар жиыны көзделеді:
1) радон концентратын шығару және үш генераторға 20 м² және әрбір қосымша генератор үшін 3 м² болғанда пайдаланылатын радон генераторларын орналастыру бойынша цех;
2) жөндеу және радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған кемінде 15 м² үй-жай;
3) құю цехы кемінде 20 м²;
4) ыдыс қоймасы 15 м²;
5) стеллаждармен немесе транспортерлермен жабдықталған дайын өнім қоймасы 15 м²;
6) ыдыстарды жуу орны 15 м²;
7) себезгі, дәретхана және дозиметрлік пост бар санөткізгіш;
8) персоналдың арнайы киімдеріне арналған жеке шкафтар бар киім шешетін орын 15 м²;
9) персонал бөлмесі 20 м²;
10) сыртқа тарату шкафымен жабдықталған дозиметриялық зертхана 15 м²;
11) меңгеруші кабинеті 10 м²;
12) қойма 10 м²;
13) желдеткіш камера 15-20 м²;
14) киім ілетін орын бар вестибюль 15 м².
36. Радийдың пайдаланылмайтын генераторларына арналған қоймада қосалқы шығатын жер көзделеді.
37. Зертханалардың өндірістік үй-жайларының терезелерінде металл торлар орнатылады, өндірістік үй-жайлар орталықтандырылған бақылау күзеті пультына (бұдан әрі - ОБП) қосылады.
38. Радон зертханалары өндірістік бақылау жүргізу үшін дозиметриялық жабдықпен жабдықталады.

4. Радон терапиясы бөлімшесін күтіп-ұстауға және
пайдалануға қойылатын талаптар

39. Радон терапиясы бөлімшесінде:
1) радон су ванналарын, гинекологиялық сумен шаю жүргізуге арналған, ішетін радон емшараларын қабылдауға арналған, басты және қызыл иекті радон суымен шаюға арналған кабиналар, ауа-радон ванналарын, радон ингаляциясын жүргізуге арналған, ішек жуу, микроклизма, сумен шаю жүргізуге арналған үй-жайлар;
2) радонның еншілес өнімдерін анықтау бойынша зертхана (бұдан әрі – РЕӨ) көзделуі мүмкін.
Радон терапиясы бөлімшесінде аптасына кем дегенде бір рет радонның РЕӨ өндірістік радиациялық бақылау жүргізіледі.
40. Радон ванналарын жүргізуге арналған үй-жай оқшауланған блокқа бөлектеледі. Радон ванналарын жүргізу үшін киім шешетін үй-жайлары бар ауданы 8 м² кем болмайтын ванна кабиналары жабдықталады.
Ванналар борттық сорғыштармен жабдықталады. Борттық сорғыштар болған кезде ванна кабиналарында сағатына 5 реттен кем емес, борттық сорғыштар болмаған кезде 6 еседен кем емес ауа алмасу қамтамасыз етіледі.
Радон концентраты бар порциялы ыдысты сақтау үшін алаңы 6 м² кем емес, сыртқа тарату шкафымен және қорғасынды қорғанышпен жабдықталған үй-жай бөлінеді.
Радон концентраты бар порцияларды емшарадан соң демалысқа және күтуге арналған үй-жайлар, персонал бөлмесі мен басқа да қызметтік үй-жайлар арқылы алып өтуге жол берілмейді.
41. Гинекологиялық сумен шаю жүргізу үшін киім шешетін үй-жайы бар, ауа алмасу сағатына 8 рет ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған кабина бөлінеді.
42. Ішуге арналған радон емшараларын қабылдау үшін бір науқасқа 8 м² кем емес және қосымша радонның сулы ерітінділері бар порциялы ыдыстарды сақтауға арналған сыртқа тарату шкафын орналастыру үшін 4 м² кем емес үй-жайлар бөлінеді. Қорғасынды қорғанышы жоқ шкафта бір уақытта әрқайсының белсенділігі 37 килоБеккерель (бұдан әрі – кБк) радон ерітіндісінің 200 порциясынан асырмай сақталады. Порциялы ыдыстан радон суын ішу сифон арқылы жүзеге асырылады. Ішуге арналған радон емшараларын қабылдайтын үй-жайлар ауа алмасу сағатына 6-8 рет болатын жалпы алмасу желдеткішімен жабдықталады.
43. Үй-жайларда ауа-радон ванналарын жүргізу үшін бокстар орнатылады және сыртқа тарату шкафымен жабдықталады. Арнайы қорғанышы жоқ сыртқа тарату шкафында концентрациясы 1,5 кБк/л радон концентраттарының 5 порциясынан асырмай сақтауға жол беріледі. Ішке сору-сыртқа тарату желдеткіші бокста 2-3 минуттан аспайтын мезгілде 6-8 реттік ауа алмасуды қамтамасыз етеді.
44. Табиғи радон суын пайдаланғанда ауа-радон қоспасы радон бөлгіш арнайы құрылғыларда дайындалады, олар жеке үй-жайларда орналасады. Радон бөлгіштен ауа-радон қоспасы саңылаусыз радон өткізгіш бойынша боксқа беріледі. Радон бөлгіштің жұмысын басқаруды және бокстағы емшараларды жүргізуді басқару пультынан жүзеге асырылады.
45. Басты және қызыл иекті сумен шаю жүргізуге арналған үй-жайлар ауданы бір емшара орнына 4 м² есебінен, бірақ 12 м² кем емес көзделеді. Сумен шаюға арналған орын радонның сулы ерітіндісін кәрізге шығаруға арналған раковинамен және сыртқа тарату желдеткішінің жергілікті сорғысымен жабдықталады.
46. Ішекті жуу және микроклизмалар бір емшара орнына 8 м² кем болмайтын жеке кабинеттерде жүргізіледі. Кабиналар сағатына 6-8 реттік ауа алмасумен ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады.
47. Топтық ванналар табиғи радонды суда әр пациентке судың көлемі 1000 литрге дейін болатын арнайы ағысты бассейнде жүргізіледі. Үй-жай сағатына кем дегенде 10-12 реттік ауа алмасумен ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады.
48. Радонды ингаляциялар жүргізуге арналған үй-жайлар жергілікті сыртқа тарату желдеткішіне қосылған кабиналармен жабдықталады.
Ауа-радон қоспасын алатын құрылғы Петрянов матасынан жасалған сүзгі құрылғысы бар жеке үй-жайда орналасады.
Радонды ингаляцияны жүргізуге арналған үй-жайлар ауданы бір орынға 8 м², бірақ 12 м² кем емес болып көзделеді.
Үй-жай сағатына 6-8 реттік ауа алмасуы бар жалпы алмасу желдеткішімен жабдықталады.
49. Радон концентратын дайындау және жіберу жұмыстары кезінде зертханада бөгде адамдардың болуына жол берілмейді.
50. Барботердегі радий-226-ның белсенділігі 30 миллиграмм (бұдан әрі мг) ±100% аспауы тиіс.
51. Радон генераторының герметикалығы күн сайын бақылау барботеры арқылы тексеріледі.
52. Қорғасынды контейнердегі радон генераторы және радон концентратын дайындайтын араластырғыш-бак жұмыс беті жағынан қондырғы қаптамасының ішінен қалыңдығы 5 см стандартты блоктармен экрандалады (есіктеріндегі қорғасынды қорғанышқа қосымша).
53. Порциялы ыдысқа ерітінді өлшеп-орау сыртқа тарату шкафында қашықтықтан ұстағыш резеңке түтікшемен жабдықталған қашықтық дозаторы көмегімен жүзеге асырылады. Радон концентраты алдын ала сумен толтырылған және көлік жәшіктеріне салынған порциялы ыдысқа салынады. Жәшік қызметкердің жағынан стандартты қорғасын блоктармен экрандалады.
54. Зертханада спиртті концентратты порциялы ыдысқа құю сыртқа тарату шкафындағы радон бар порциялы ыдыстың бір реттік қоры 20 порциядан аспайтындай етіп жүргізіледі.
55. Радонның сулы концентраты дайындалуына қарай порциялы ыдысқа құйылады. Қондырғының араластырғыш-бағында қалған радонның концентратты сулы ерітіндісі кәрізге шығарылады.
56. Радонның сулы концентраты құйылған порциялы ыдысты ашық күйінде қалдыруға жол берілмейді.
57. Радонның генераторын профилактикалық тексеру жұмысы кем дегенде 3 айда бір рет жүзеге асырылады. Тексеру және жөндеуді радонды толығымен шығарғаннан кейін кемінде 3 сағат өткен соң бастауға жол беріледі.
58. Суасты себезгісі – радон суында массаж жасау емшараларын жүргізуге жол берілмейді.
59. Жұмыстар біткен соң радонның пайдаланылмаған ерітіндісі су толтырылған ваннаға құйылады және кәріз ағысына жіберіледі. Радонның ерітіндісін су толтырылмаған ваннаға құюға жол берілмейді.
60. Радийді тек жұмыстардың 1 сыныбы бойынша жабдықталған мамандандырылған зертханаларда ғана барботерлер бойынша өлшеп-орауға жол беріледі.
61. Радонның концентрацияланған ерітіндісі кездейсоқ төгілген жағдайда жұмыс тоқтатылады, персонал желдеткішті іске қосып, 3-4 сағатқа сыртқа шығады, осы уақыт аяқталған соң төгілген ерітіндіні шүберекпен сүртіп алады. Жұмыс радиоактивтілікті бақылау өлшеулерін жүргізгеннен кейін және санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды берілгеннен кейін жалғасады.
62. Радиоактивті заттарды (радий бар барботер және үлгілік көздер) алу халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органымен келісілген тапсырыс-өтінімдер бойынша жүзеге асырылады.
63. Радонмен емдеу орнында және радон зертханасында:
1) радиоактивті заттармен жұмысқа рұқсат етілген адамдар тізімі;
2) осы санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес радиациялық қауіпсіздік бойынша нұсқаулық журналы;
3) осы санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес иондаушы сәуле көздері (порциялы ыдыс) бойынша кіріс-шығыс журналы;
4) осы санитариялық қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес порциялы ыдыстағы радонның белсенділігін бақылау журналы болуы тиіс.
64. Радон зертханаларында жыл сайын радиоактивті заттардың болуына түгендеу жүргізетін комиссия құрылады.
65. Радон концентратын порциялы ыдыста тасымалдау көлік салонынан оқшауланған жүргізушінің кабинасы бар арнайы автокөлікпен жүзеге асырылады. Автомашиналарда радиациялық қауіптілік белгісі болуы тиіс.
66. Бір машинадағы радон концентратының жиынтық белсенділігі 200 МегаБеккерельден (бұдан әрі – МБк) немесе 5 милликюриден (бұдан әрі – мКи) аспауы тиіс. Бұл ретте машинада әрқайсысында белсенділігі 370 кБк (10 мкКи) болатын радон концентратының 500 порциясын орналастыруға жол беріледі.
67. Порциялы ыдыста саңылаусыз жабылатын қақпақтары болуы тиіс. Тығындалған порциялы ыдысты өнім тасымалдауға арналған жәшіктердің ұяшықтарына орналастырады. Бір жәшіктегі радонның жалпы белсенділігі 18,5 МБк (0,5мКи) аспауы тиіс. Жәшіктің бетіндегі гамма-сәуле дозасының қуаты 0,5 мЗв/сағ, 1 метр қашықтықта 10 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Жүргізуші кабинасындағы гамма-сәуле дозасының қуаты 20 мкЗв/сағ аспауы тиіс.
68. Автомашинада радонды тасымалдаған кезде оның концентраты апаттық төгілген кезде, 30 минут бойы көліктің ішін желдету және содан соң онда тазалау жұмыстарын жүргізу қажет.

5. Радиоизотоптық диагностика зертханаларына қойылатын талаптар

69. Радиоизотоптық диагностика зертханаларын (бұдан әрі – зертханалар) тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда орналастыруға жол берілмейді.
70. І және ІІ сынып бойынша жұмыстар жүргізілетін үй-жайларды жүкті әйелдер мен балаларға арналған палаталармен жапсарлас орналастыруға жол берілмейді.
71. Зертханаларды (изотоптық үй-жайларды және қалдық қоймасын қоспағанда) цоколды қабаттың едені жоспарлау белгісінен төмен болғанда, жертөле және цоколды қабаттарға орналастыруға жол берілмейді.
72. Пациенттерді зерттеуге қызмет ететін үй-жайлар есіктерінің ені 1,2 м кем емес көзделеді.
73. Зертханалар үй-жайларының жиыны мен ауданы осы санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес көзделеді.
74. Зертханаларда ауаны тікелей үй-жайдың жоғарғы аймағына беретін механикалық түрде іске қосылатын автономды ішке сору-сыртқа тарату желдеткіші көзделеді. Ауа баптағыштарды орнатуға жол беріледі.
Радиоактивті газдармен немесе аэрозолдармен жұмыс жасайтын аппаратура жергілікті сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады.
75. Радиофармпрепаратты тамыр ішіне немесе тін ішіне енгізетін емшара, генератор, өлшеп-орау және радиометриялық үй-жайлар бактерицидті шамдармен жабдықталады.
76. РФП-мен әрекеттер жүргізілетін үй-жайлар шынтақпен немесе педальды араластырғыштар бар қол жууға арналған раковиналармен және электрлі сүлгілермен жабдықталады.
77. Радиоизотоптық диагностикалық үй-жайларындағы есепті температура және ауа алмасу осы санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес қабылданады.
78. Өлшеп-орау бөлмесінің қорғаныш боксы мен РФП сақтау сейфі ауаны сүзгіге шығару алдында тазартатын жергілікті сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады.
79. Қолданылмаған ерітінділер мен РФП қаптамалары қоймада кем дегенде 10 жартылай ыдырау кезеңінде қоймада ұсталады. Сұйық радиоактивті қалдықтар салынған орамалар, зауыттық қаптамалар және басқа да қатты радиоактивті қалдықтар көрсетілген ұсталған уақыттан соң дозиметриялық бақылауға ұшырайды.
Радиоактивті қалдықтар бар жинағыштан 1 м қашықтықта сәуле дозасының қуатын 12 мкЗв/сағ асырмауға жол беріледі.
80. Егер ұсталған уақыттан кейін қаптаманың бетіндегі дозаның деңгейі табиғи ая деңгейінен 0,6 мкЗв/сағ. аспаса, санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған жағдайда, қалдықтарды қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған полигонға шығаруға жол беріледі.
81. Радиоактивті қалдықтарды ұйымның теңгерімінен есептен шығару шығындау туралы акті бар болғанда жүргізіледі.

6. Қуатты изотоптық гамма-қондырғыларды күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын талаптар

82. Конвейермен жабдықталған қондырғыларда адамдардың жұмыс камерасына кіру мүмкіндігі болмайды.
83. Құрғақ және аралас қорғаныш әдісі бар қондырғылардың жұмыс камерасына кіру лабиринт немесе қорғаныш есігі арқылы жүзеге асырылады.
84. "Гамма-өріс" типті қондырғының радиациялық қауіпті аймағына кіру турникет арқылы жүзеге асырылады.
85. Су қорғанышы бар қондырғының бассейні қоршалады.
86. "Гамма-өріс" типтегі қондырғыларды пайдалану алдында радиациялық қауіпті аймақтың шекарасында гамма-картограмма алынады және оның есепті мәндерге сәйкестігі анықталады.
87. Қондырғыны пайдалануға қабылдау кезінде қорғаныш құрылыстарының тиімділігіне бақылау жүргізіледі.
88. Барлық қондырғылар сенімді блоктау және дабыл беру жүйелерімен жабдықталады. Осы жүйелердің біреуінің ақаулығы болған жағдайда, қондырғыны пайдалануға жол берілмейді.
89. Қуатты гамма-қондырғылар пайдаланатын ұйымдарда ықтимал апаттық жағдайлардың тізбесін және оларды жою іс-шараларын қамтитын апатты жою жоспары әзірленеді.
90. Энергия көзі ажыратылғанда кіретін есік блокталған күйде қалуы, ал көз сақтау қалпына ауыстырылуы тиіс.
91. Жұмыс камерасы есігінің үстіне көздердің (сәулелегіштің) жағдайы туралы ақпарат беретін дабыл беруші орналастырылады.
92. Жұмыс камерасында сәуле көздері (сәулелегіш) жұмыс жағдайына ауыстырылған кезде жедел жұмыс камерасын және лабиринтті тастап шығу қажеттілігі туралы ескертетін дыбыстық және жарықтық дабыл беру және сәулелегіштің апаттық ажырауының және жұмыс жағдайына көтеруге тыйым салынуының жеңіл қол жетімді құрылғылары орналастырылады.
93. Басқару пультында сәулелегіштің жағдайы және жұмыс камерасы мен лабиринтте сіңірілген сәуле дозасының қуатының шамасы туралы ақпарат беретін дабыл берушілер орнатылады.
94. Су және аралас қорғаныш әдістері бар қондырғылар жұмыс камерасындағы эквивалентті доза қуатының және бассейндегі су деңгейінің өзгеруі туралы хабарлайтын дауыстық және жарықтық дабыл берумен және бассейндегі су деңгейін автоматты түрде ұстап тұратын жүйелермен жабдықталады.
95. Бұл типтегі қондырғыларда бассейннің апаттық толтырылу жүйесі және бассейн үстіндегі гамма-сәуле дозасының қуатын су апаттық ағып кеткен жағдайда рұқсат етілген деңгейге дейін төмендетуді қамтамасыз ететін басқа қорғаныш жүйесі болуы тиіс.
96. Қондырғыларды тиеу жабық радиоизотоптық сәуле көздерімен жүзеге асырылады.
97. Көздерді тиеу (толтырып тиеу, ауыстыру) құрғақ (қорғаныш камерасын, қайта салу немесе тікелей көліктік контейнерді қолдану арқылы) және су асты әдісімен жүзеге асырылады, бұл қондырғының жобасымен айқындалады.
98. Қондырғыға сәуле көздерін тиеу кезең-кезеңмен, жеке көздермен (немесе көздер салынған кассетамен) жүргізіледі. Бұл ретте сәуле деңгейіне сәулелегіштің жұмыс жағдайында жұмыс камерасының қорғанышының сыртқы қабатында; сәулелеушінің сақталу жағдайында қойманың беткі қабатында бақылау жүргізіледі.
99. Әрбір көзді (кассеталар) тиеген соң жұмыс камерасының сыртқы беттеріндегі және жапсарлас үй-жайлардағы (көз – жұмыс жағдайында), сондай-ақ көздер сақтау жағдайында тұрғанда жұмыс камерасындағы гамма-сәуленің нақты таралуын (гамма-картограмма) алады.
100. Гамма-сәуленің есепті шамалардан жоғарылауы анықталған жағдайда қорғаныштағы ақау жойылады.
101. Қондырғыны тиеудің әрбір кезеңі актімен ресімделеді.
102. Көздерді тиеу (толтырып тиеу, ауыстыру) жүргізілетін үй-жайлар дозиметриялық дабыл беру-өлшеу аппаратурасымен жабдықталады.
103. Көздерді тиеу (толтырып тиеу, ауыстыру) кезінде қондырғылардың химиялық-технологиялық аппаратурасына монтаждау жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді.
104. Сәуле көздерін тиеу (толтырып тиеу, ауыстыру) бойынша барлық операциялар үздіксіз радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.

7. Зерттеу мақсатындағы ядролық реакторларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

105. Зерттеу мақсатындағы (бұдан әрі – ЗР) ядролық құрылғыларға:
1) ядролық реакторлардың және олардың жекелеген жүйелерінің физика, техника және технология мәселелерін зерделеу және пысықтау;
2) физикалық, материал жүргізу, химиялық, геологиялық, медициналық-биологиялық және басқа да зерттеулер, сондай-ақ оқу мақсатында;
3) радиоактивті изотоптарды алу және ғылими-өндірістік сипаттағы басқа да міндеттерді шешу мақсатында иондаушы сәуленің қуатты ағымдарын қолданатын ғылыми зерттеулер мен өндірістік тәжірибеге арналған ядролық-физикалық қондырғылар жатады.
106. Аумақ (өнеркәсіп алаңы) мынадай аймақтарға бөлінеді:
1) алаңның перифериясы бойынша орналасатын бірінші функционалдық аймақ, радиоактивтік заттармен жұмыс істелмейтін ғимараттарды біріктіреді.
2) екінші функционалдық аймақ – реактор ғимараты, радиохимиялық кешен, радиоактивті заттармен жұмыс істейтін зертханалар, радиоактивті қалдықтарды жинау, сақтау, қайта өңдеуге арналған құрылыстар, көлікті дезактивациялау, радиоактивті ластануы бар жабдықты өңдеуге арналған шеберханалар орналасқан алаңдар.
107. Реактор алаңының айналасында санитариялық-қорғаныш аймағы, ал І санатты ЗР үшін жобамен айқындалатын СҚА көлемдері көзделеді. II-III санатты реакторлары үшін қауіпсіздік сипаттамаларына сәйкес, СҚА көлемдері өнеркәсіп алаңы аумағының шектерімен шектеседі.
108. Алаңның және СҚА-ның аумағында бақылау ұңғымалары көзделеді, олардың орналасуы және тереңдігі әлеуетті ластану көздеріне, гидрологиялық алаң жағдайларына және жер асты суының маусымдық өзгерістеріне қарай белгіленеді.
109. ЗР кешені жабдығы бақыланатын және еркін қол жетімділік аймақтарына бөлінетін жеке ғимаратта орналасады. Бақыланатын қол жетімділік аймағында: реактор, салқындату сұлбасының жабдығы, ілмекті және тәжірибелік қондырғылар, "ыстық" қорғаныш камералары, радиоактивті заттармен ластанған жабдықтарды жөндеу шеберханасы, радиохимиялық зертханалар және радиоактивті заттар мен сәуле көздерімен жұмыс істеуге арналған басқа да үй-жайлар орналасады.
110. БҚЖА аймағы мынадай дербес үй-жайларға бөлінеді:
1) персонал толық жұмыс ауысымында болуы мүмкін персонал тұрақты болатын үй-жайлар;
2) технологиялық жабдықтарды ашумен, радиоактивті материалды түсіру және тиеу желілері, радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау және жоюға байланысты жұмыс өткізуге арналған мерзімді қызмет көрсетілетін ғимараттар. Кіру санитариялық шлюз арқылы жүзеге асырылады;
3) реакторлар мен технологиялық жабдықтарды орналастыруға арналған қызмет көрсетілмейтін ғимараттар. Технологиялық жабдық және реактор жұмыс істеп тұрған кезде персоналға кіруге жол берілмейді.
111. Персоналдың қызмет көрсетілмейтін үй-жайларға кіруі реактор тоқтатылғанда және технологиялық жабдық жұмыс істемеген кезде санитариялық шлюз арқылы жүзеге асырылады.
112. БҚЖА үй-жайларында (сұйық натрий бар жабдықтар мен коммуникациялар орналасқан үй-жайды қоспағанда) су беруге және жуғыш ерітінділерге, дезактивация жүргізуге арналған коммуникациялар көзделеді. Үй-жайлардың едендерінде сарқынды суды арнайы кәрізге ағызуға арналған еңістері және траптары болады.
113. ЗР негізгі және резервті басқару пульттары жеке үй-жайларда орналастырылады.
114. "Ыстық" камералардың үй-жайлары кешені бақыланатын қол жетімділік аймағына орналастырылады. "Ыстық" камералар мен зертханалар үй-жайларының кешенін жоспарлау және жабдықтау бірінші сынып жұмысын қамтамасыз етуге қойылатын талаптарға сәйкес болуы тиіс.
115. "Ыстық" камералардың конструкциясы сәуледен қорғау және манипулятор арқылы өндірістік операцияларды қашықтықтан орындау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс. Коммуникацияларда арматураны басқару оператор бөлмесінде камераның алдыңғы жағына қараған панелінен жүзеге асырылады.
116. Сұйық металл жылу тасымалдаушысы бар реакторлар үй-жайларының кешенінде реакторлардың ішіндегі жабдықты және бірінші сұлбаның жабдығынан радиоактивті сілтілі металдын жууға және дезактивациялауға арналған, сілтілі металдар қалдықтарын кәдеге жаратуға арналған үй-жайлар мен құрылғылар көзделеді.
117. Сілтілі металлдарды жинау және кәдеге жарату үдерісін басқару пульт бөлмесінен жүзеге асырылады. Пульт және кәдеге жарату камерасы арасындағы қорғау, сілтілі металдарды кәдеге жаратуға арналған кешеннің үй-жайларын әрлеу және жарақтау радиациялық қауіпсіздік талаптарын ескере отырып орындайды.
118. Сәулеленген жылу бөлетін жинақтарды (бұдан әрі – ЖБЖ), твэлдарды, үлгілерді сақтау биологиялық қорғанышпен, желдеткіш және шығарылатын ауаны тазалаумен жабдықталған арнайы қоймаларда жүзеге асырылады. Ақаулы ЖБЖ және твэлдар бөлек және/немесе бірге саңылаусыз қорғаныш контейнерлерінде сақталады.
119. Реакторды басқарумен байланысты, жылу бөлетін элементтерді тиеу, түсіру және тасымалдау үдерістері, радиоактивті жабдықпен көліктік-технологиялық және жөндеу операциялары автоматтандырылған болуы және мүмкіндігінше қашықтықтан жүзеге асырылуы тиіс.
120. Реактордан ЖБЖ, реактордың басқару және қорғаныш жүйесі каналдарын (бұдан әрі - БҚЖ), сәулеленген үлгілерді түсіру кезінде қорғаныш контейнерлері қолданылады. Араласқан уран-плутоний отынын реакторларға қолдану кезінде нейтрондық сәулеленуден қосымша қорғау көзделеді.
121. Активті аймақтан шығарылған барлық ЖБЖ контейнерлерге, шахталарға, қоймаларға, бассейндерге тез салынады. Сұйық металл жылу тасымалдағыштары бар реакторларда жылу тасымалдағыштан ЖБЖ және басқа да жабдықты шығару инертті газбен толтырылған және сұлбаға қосылған шлюзді жүйесі бар қорғаныш құрылғыларын (контейнерлерді) қолдана отырып, жүзеге асырылады.
122. Апаттық (саңылаусыз емес) ЖБЖ мен үлгілерді сақтау үшін саңылаусыз қорғаныш контейнерлері (пеналдар) көзделеді.
123. Бір бассейннен сәулеленген үлгілерді, бөлшектер мен твэлдерді басқа бассейнге ауыстыру жұмыстары су асты жағдайында өткізіледі, ал бұл бөлшектерді бассейннен шығарған кезде үй-жайдың және жабдықтың бетіне радиоактивті судың түсуін болдырмайтын шаралар көзделеді.
124. Активті аймақтан және бірінші сұлбадан шығарылған бөлшектермен, жабдықтармен, аспаптармен барлық жұмыстар оларды алдын ала дезактивациялаудан кейін жүргізіледі.
125. Реактордан шығарылатын жоғары активті заттар (жабдық, бөлшектер, аспаптар) қажетті қорғанышты қолдана отырып (шахталар, бассейндер, контейнерлер), оларға арналған орындарға орналастырылады.
126. БҚЖА үй-жайларында:
1) персоналдың қажетті жеке қорғаныш құралдарынсыз болуына;
2) азық-түлік өнімдерін, темекі бұйымдарын, үй киімін, косметикалық заттарды, көркем әдебиетті және басқа да жұмысқа қатысы жоқ заттарды сақтауға;
3) тамақтануға, темекі шегуге, косметикалық заттарды пайдалануға жол берілмейді.

8. Радиоизотоптық дефектоскоппен жұмыс жағдайларына
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

127. Стационарлы дефектоскоптарды орналастыруға арналған үй-жайлар жеке ғимаратқа немесе ғимараттың жеке қанатына орналасады.
128. Дефектоскопия зертханасының айналасына санитариялық-қорғаныш аймағы белгіленбейді. Ғимараттардың сыртқы беттерінде сәулелену дозасының қуаты табиғи аядан 0,06 мк Зв/сғ аспауы тиіс.
129. Радиоизотоптық зертхананың құрамында:
1) ауданы кемінде 20 м² сәулеленуге арналған үй-жай;
2) ауданы кемінде 10-12 м² басқару пульты үй-жайы;
3) ауданы кемінде 10м² фотозертхана көзделеді.
130. Зертхананың құрамында тасымалды дефектоскоптарды қолдану кезінде ауданы бір дефектоскопқа кемінде 10 м² есебінен қоймаға арналған үй-жай көзделеді.
131. Сәулелендіруге арналған кіретін жер қорғаныш құралдарымен: есігі бар лабиринтпен, қорғаныш есігімен жабдықталады.
132. Тасымалды дефектоскоптарды сақтауға арналған үй-жайлар арнаулы құдықпен, қуыспен немесе қорғану қақпағымен және көтерме құрылғысы бар сейфтермен жабдықталады.
133. Сәулелену көздері жұмыс істемей тұрған кезде дефектоскоптың қорғаныш контейнерінде болады және ол сақтау қалпында болғанда сәуле көзін сенімді бекіту үшін құрылғы болады.
134. Техникалық құжаттама талаптарына жауап бермейтін дефектоскоптарды қолдануға жол берілмейді.
135. Стационарлық дефектоскоптардың құрылымы дефектоскоп орналасқан үй-жайдың кіретін есігін автоматты блоктау көзделеді. Басқару пульты аралас үй-жайларда орналастырылады.
136. Дефектоскопиялық бақылау бойынша жұмысты санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды берілген үй-жайларда жүргізуге жол беріледі.
137. Аумақтан тыс жерлерде жұмыс жүргізу үшін дефектоскоптарды шығаруға халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша жол беріледі.
138. Дефектоскопиялық жұмыстарды жүргізу кезінде сәуле шоғы жақын жұмыс орындарына қарама-қарсы жаққа, төменге немесе жоғарыға бағытталады.
139. Сәулеленетін бұйым арқылы өтетін сәуле жұмыс орындарындағы дозаның қуатын рұқсат етілген шамаға дейін төмендететін қорғаныш кедергісімен жабылады.
140. Цехтарда, ашық алаңдар мен далалы жерлерде дефектоскопиялық жұмыстарды жүргізу кезінде радиациялық қауіпті аймақты белгілеп, таңбалау керек, оның шектерінде сәулелену дозасының қуаты 0,11 мкЗв/сағ аспауы тиіс.
141. Панорамалы сәулелендіру кезінде персонал қауіпсіз қашықтықта немесе қауіпсіз жерде қорғаныш астында болады.
142. Панорамалы сәулелендіру жүргізу үшін сақтау жағдайынан жұмыс жағдайына және кері көзді ауыстырудың қашықтықтан басқару механизмі бар дефектоскоптар қолданылады.
143. Тұтас сәулелендіру кезінде персонал жұмыс шоғына қарама-қарсы бағытта, қауіпсіз қашықтықта немесе қорғаныш астында болуы тиіс.
144. Қолмен басқарылатын қондырғыны қолданғанда радиациялық бастан қашықтықтан басқару жетегіне дейін сәуле шоғын шығару және жабынын қашықтықтан басқару кемінде 1 м болуы тиіс.
145. Сәуле көздерімен операцияларды қашықтық құралдарын, манипуляторларды немесе рұқсат етілген шектен аспайтын шамаларға дейін сәуле деңгейін төмендетуді қамтамасыз ететін қорғаныш экраны астындағы арнайы саймандарды қолдана отырып жүргізеді.
146. Дефектоскоптан сәуле көздерін шығарғаннан кейін аппараттың ішкі беттерінің радиоактивті ластануын бақылау жүргізіледі.
147. Дефектоскоптарды қуаттандырғаннан кейін оның сыртқы беттеріне радиометрикалық бақылау, сондай-ақ қорғаныш сапасын тексеру жүргізіледі (дефектоскоптың радиациялық басы бетінен 0,1 және 1 м қашықтықта сәуле дозасының қуатын өлшеу).
148. Дефектоскоптарды дайындаушы зауыттың паспортында көрсетілген активтіліктен жоғары сәулелену көздерімен қуаттандыруға және қайта қуаттандыруға жол берілмейді.
149. Дефектоскоптарды жөндеу сәуле көздерін шығарғаннан кейін жүргізіледі. Қуаттандырылған дефектоскоптарды жөндеу жұмыстарын шарасыз жүргізген кезде, жұмыс радиациялық қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, қорғаныш құрылғыларын қолданып орындалады.

9. Нейтрондардың ұңғыма генераторларымен жұмыс жағдайларына
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

150. Нейтрондардың ұңғыма генераторлары (бұдан әрі - НҰГ) ұңғымадан тыс өткен кезде дайындаушы зауытта айналма бунақпен белгіленген нейтронды түтіктің нысанасы орналасқан орында оның корпусына алмалы-салмалы радиациялық қауіптілік белгісі бекітіледі.
151. Барлық НҰГ жұмыс істемейтін қалыпта өшірілуі керек.
152. Зертханалық-үлгілік және іске қосу-жөндеу жұмыстарын жеке ғимараттарда немесе ғимараттардың үй-жайларында өткізіледі.
153. НҰГ және басқару пульттарын жеке үй-жайларда орналастырады.
154. Қабаттар үлгілеріндегі жұмыстар жеке ғимараттарда, ғимараттардың үй-жайларында немесе ашық алаңдарда жүргізіледі.
155. Қабаттар үлгілерінде жұмыс жүргізуге арналған ашық алаңдар қоршалады, қоршаудың сыртқы шекарасындағы дозаның қуаты мынадан: мекеменің аумағында орналасқан алаңдар үшін - 1,25 мкЗв/сағ, алапта орналасқан алаңдар үшін - 0,05 мкЗ/сағ аспауы тиіс. Қоршаудың сыртқы жағында радиациялық қауіптілік белгісі орнатылады.
156. НҰГ-мен жұмыс режімінің қауіпсіздігін есептеу оны ажыратқаннан кейін осы санитариялық қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
157. НҰГ-мен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар механикалық ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады, олар үй-жайдың көлемі 100-ден 150 м³ дейін болғанда кем дегенде 5 рет ауа алмасуды және үлкен көлемдерде 3 рет ауа алмасуды қамтамасыз етеді.
158. Үй-жайдың кіретін есігі НҰГ жұмыс режіміне қосылуымен бір уақытта блокталады. Кіретін есіктің үстіне "Генератор қосылып тұр" деген ескертпе жазуы бар жанатын табло ілінеді, кіретін есікке радиациялық қауіптілік белгісі орнатылады.
159. НҰГ-мен жұмыс істейтін үй-жайларда тамақтануға, су ішуге, темекі тартуға, косметика қолдануға жол берілмейді.
160. Персоналдың (А санаты) жұмыс ұзақтығы аптасына 36 сағат, жылына 50 апта болғанда қорғаныш бетіндегі сәуленің эквивалентті дозасының жобалық қуаты мынаны құрайды:
1) персонал тұрақты болатын үй-жайлары үшін - 5,9 мкЗв/сағ;
2) персонал жұмыс уақытының жартысын өткізетін үй-жайлары үшін -11,8 мкЗв/сағ;
3) ұйымның кез келген үй-жайы үшін - 1,25 мкЗв/сағ;
4) кез келген үй-жай және санитариялық-қорғаныш аймағы үшін - 0,05 мкЗв/сағ.
161. НҰГ сәулесінен персоналды қорғауды және 56 Мn себепші болған НҰГ гамма-сәуле дозасының шамасын бағалауды есептеу осы санитариялық қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
162. 1.108 нейтрон/сек және одан да жоғары нейтрондар ағысын шығаратын НҰГ оны сөндіргеннен кейін ұзақтығы НҰГ жұмыс ұзақтығына және нейтрондар шығаратын ағынның шамасына байланысты уақыт кезеңінде де радиациялық қауіпті объекті болып қалады.
163. 1.10⁸ нейтр./сек және одан жоғары нейтрондар шығаратын НҰГ жұмысынан кейін ажыратылған кез келген манипуляцияларды конструкциялық материалдар өнімдерінің белсенділігін рұқсат етілген деңгейге дейін түсіруді қамтамасыз ететін алдын ала ұстаудан кейін бастайды.

10. Бұрғылау ұңғымалары разрездерін радиометриялық зерттеулер
барысында иондаушы сәуленің жабық көздерімен жұмыс жағдайларына
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

164. Жабық сәуле көздерін сақтау және олармен жұмыс жүргізу құқығына рұқсат санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болып табылады. Егер пайдаланылатын көз 0,1 м қашықтықта көз бетінен 1 мкЗв/сағ аспайтын немесе оның жиынтық белсенділігі алу деңгейлерінен аспайтын болса санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды қажет етілмейді.
165. Көздері бар контейнерлердің орнын ауыстыру үшін ұзындығы кемінде 1 м штангалар қолданылады.
166. Көзді алған кезде ұйым басшылығы бұл туралы он күн мерзім ішінде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органына хабарлайды және осы санитариялық қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес оларды есепке алуды қамтамасыз етеді.
167. Көздерді жеке, күзетілетін аумақтарда орналасқан, арнайы жабдықталған үй-жайларда сақтайды.
168. Қойма үй-жайының сыртқы қабырғасында көздер бар контейнерлерді беру және алу үшін ойық көзделеді.
169. Көздерді сақтауға арналған құрылғылардың бетіндегі дозаның қуаты 12 мкЗв/сағ аспауы, қойманың сыртқы бетіндегі сәуле деңгейі 1 мкЗв/сағ аспауы тиіс.
170. Қойманың қатарлар, құдықтар және қабырғалары арасындағы қашықтық тиісінше 2, 1 және 0,5 м-ден кем болмауы тиіс.
Құдықтар тереңдігі кемінде 2 м және жеңіл алынатын су өткізбейтін құбырлар – түбі бар стақан жағалата отырғызылған болуы тиіс.
171. Көздер бар пеналдарды және контейнерлерді қорғаныш құрылғыларына салу және оларды алу қашықтықтан жүзеге асырылуы тиіс.
172. Одан әрі пайдалануға жарамсыз нейтронды және гамма-сәуле көздері РАҚ-ға жатады, қорғаныш құрылғыларында бөлек сақталады және көму пункттеріне жіберілуге жатады.
173. Көздерді дала жағдайларында уақытша сақтауға санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды бар болғанда жол беріледі.
174. Көздерді уақытша сақтау көлік немесе тасымалды контейнерлерде жүргізіледі, уақытша сақтау орны сүргіленеді және күзетіледі. Көздерді жарылыс қауіпті, жанғыш және басқа да материалдармен бірге сақтауға жол берілмейді.
Көздерді уақытша сақтауды жағалата егілген ұңғымаларда берік арқанға орнатылған арнайы пеналдарда жүзеге асыруға жол беріледі. Ұңғымалар қоршалады және күзетіледі.
175. Уақытша сақтау немесе қоршау орындарының сыртқы беттерінде сәуле деңгейі 1 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Сақтау (қоршау) орындарының сыртқы бетінде радиациялық қауіптілік белгісі ілінеді.
176. Көздерді тасымалдау осы мақсатта арнайы жабдықталған автомашинада (автотіркемеде), көтергіш-машинада, қарапайым жүк автомашиналарында көліктік және тасымалды контейнерлермен жүзеге асырылады.
177. Кабинадағы дозаның қуаты 12 мкЗв/сағ жоғарыламауы тиіс. Жүк көлігінің кузовында немесе жеңіл автомашинаның кабинасында адамдарды және көздері бар контейнерлерді автотіркемеде бірге тасымалдағанда тасымалданатын адамдар болатын жерлердегі дозаның қуаты 2,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Контейнердің сыртқы бетінің кез келген нүктесінде дозаның қуаты 2 мЗв/сағ және осы беттерден 2 м қашықтықта 0,1 м3в/сағ жоғарыламауы тиіс.
178. Көздерді көлікте тұрақты сақтауға жол берілмейді.
179. Бұрғылау ұңғымаларындағы көздермен жасалатын барлық жұмыстар (көзді тасымалды контейнерге орнату және тереңдік аспаптарының зондты құрылғысы және оны алу, ұңғымаға аспаптарды түсіру және ұңғымадан алу және басқалары) қатаң технологиялық жүйелікпен қашықтықтан басқарылатын аспаптар және құралдар көмегімен жүргізілуі тиіс.
180. Жұмыс күнінің соңында көз қоймаға жеткізілуі тиіс.
181. Көзді тереңдік (ұңғымалық) аспапқа орналастыру тікелей оны ұңғымаға, алдын ала дайындалған ұңғыма аспаптарының зондты құрылғысына түсіру алдында жүргізіледі.
182. Ұңғыма снарядын ұңғыма аузына көтеру және түсіру, сондай-ақ оны ұңғымадан алу бұрғылау, автомобиль немесе қол лебедкасы көмегімен жүргізілуі тиіс.
183. Шатыр құрылғыдан ұңғыма аспабын алу кезінде көз тез арада контейнерге салынады.
184. Радиациялық бақылау осы санитариялық қағидаларға 9-қосымшада келтірілген гамма және нейтрондық көздермен операциялардың тізбесіне сәйкес жүзеге асырылады.

11. Уран кенін өндіретін және байытатын кәсіпорындардың
санитариялық-қорғаныш аймағына қойылатын талаптар

185. Кәсіпорындар үшін санитариялық-қорғаныш аймағы (СҚА) белгіленеді. СҚА көлемдері объектіні қалыпты пайдалану кезінде және апатты жағдайларында радиоактивті шығарындылар мен төгінділердің әлеуетті таралу шамасы және ауданы есептелген есептеулермен айқындалады.
186. Сұйық радиоактивті қалдықтарды шығаруға арналған құбырлар трассасы бойындағы СҚА көлемдері (оқшаулау жолақтары) құбырдың әр жағынан 20 м арақашықтықта белгіленеді.
187. Өнеркәсіптік алаңдар аумағында жауын-шашын су ағарлары құрылғысы көзделеді. Нөсер суын ауыл шаруашылығы жерлеріне жіберуге жол берілмейді.

12. Жер асты ұңғымалық сілтілеу әдісімен қазба кен орындарын
пайдалануға қойылатын талаптар

188. Жер асты ұңғымалық сілтілеу (бұдан әрі – ЖС) әдісімен кен орнының үстіңгі кешеніне жұмыс ерітінділерін оларды дайындау тораптарынан айдайтын ұңғымаларға беруді және құнарлы ерітінділерді сору ұңғымаларынан қайта өңдеу цехына дейін беруді қамтамасыз ететін құрылыстар мен техникалық құралдар кіреді.
189. ЖС учаскесінің өндіру кешені, шахта суын тазалайтын қондырғылар немесе құнарлы ерітінділерді қайта өңдеу аумағында топырақты құрамында уран және басқа да технологиялық өнімдермен ластанудан қорғау үшін мыналар көзделеді:
1) негізгі жабдық орналасқан, төгінді сарқынды суды жинауға және кейіннен шығаруға арналған еңістер және зумпфтар құрылғыларымен аумақ учаскелеріне асфальт төсеу;
2) технологиялық коммуникациялар құбырларын және қосындыларын ерітінділер мен қойыртпақтарды тасымалдау кезінде саңылаусызты қамтамасыз ететін материалдардан жасау;
3) құнарлы қабат болғанда қайта құнарландырудан кейін жерді қалпына келтіру үшін өтетін коммуникациялар бойындағы топырақтың үстіңгі құнарлы қабатын алдын ала алу.
190. Уранды ашық (карьерлік) немесе жер асты (шахталық) әдіспен өндіретін кен орындары әзірлейтін кен орындары құрамында жұтаң және баланстан тыс кеннен үйінді немесе жер асты сілтілеу арқылы уранды шығару үшін ЖС әдісін пайдаланған жағдайда осындай кен өндіру учаскелері құрылысы жобаның дербес бөлімдері бойынша жүргізеді.
191. Кен орнын ЖС әдісімен кенішті әзірлеу жобасында ықтимал апатты жағдайларды жоюға қажетті арнайы іс-шаралар, құралдар және жабдық көзделеді.
192. ЖС кәсіпорнының СҚА аумағы ескерту белгілерімен белгіленеді. Ерітінділерді қайта өңдейтін қондырғылары бар өнеркәсіптік алаң қоршалады.
193. ЖС кәсіпорнының өнеркәсіп алаңының аумағы бойынша тек өндірістік көліктің қозғалысына ғана жол беріледі.
194. Құбырлар бар жаяу жүргіншілер мен көлік бағдарларының қиылысқан жерлері арнайы өтпелермен жабдықталады.
195. Сору ұңғымалары бастарының конструкциясы ұңғыманың толық герметизациясын, газ бөліну мүмкіндігін, ұңғыма дебитін өлшеуді, ерітінділер сынамаларын алуды, жөндеу жұмыстарын жүргізуді және ұңғымаларды тазалауды қамтамасыз етуі тиіс
196. Өндіру кешенін жою толық радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуі тиіс.
197. ЖС учаскелерінің өнеркәсіптік алаңдарында жарықтандыру, ауыз су және техникалық су көзделеді.
198. Қалпына келмейтін және жөндеуге мүмкін болмайтын ақаулы ұңғымалар консервацияланады және қайта құнарландыру жүргізу кезінде кен орны істен шыққаннан кейін жойылады.
199. Ұңғымаларда жөндеу жұмыстарын, кольматациялау немесе бақылау-өлшеу жұмыстарын жүргізу кезінде бөлінетін продуктивті ерітінділерді тұндырғыштарға жіберу қажет немесе арнайы ыдыстарға жиналады.
200. Технологиялық және бақылау ұңғымаларын тазалау және жөндеу кезінде құнарлы қабатын сұйықтықтардың бетіне түсіруге жол берілмейді. Сорып шығарылатын ерітінділер тұндырылғаннан кейін технологиялық үдеріске қайта жіберіледі, шлам уақытша қоймаға орналастырылады және жиынтық альфа радиоактивтілікті анықтаған соң кейіннен пайдалану туралы шешім қабылданады.
201. Жергілікті технологиялық шала тотық тораптарын және сорғы станцияларын салу кезінде алаңдарды гидрооқшаулау қамтамасыз етіледі. Төгілген ерітінділерді және жуатын суды жинау үшін алаңдарда арнайы жинағыш салынады. Ерітінділер төгілген жағдайда алаңдар мен үй-жайларды жуу жүзеге асырылады.
202. Тұндырғыш-жинағыштар ерітінділердің төгілуін болдырмайтын автоматты құрылғылармен жабдықталады.
203. Сыйымдылықтарды, құбырларды, науаларды, жинағыштарды босату кезінде қалған ерітінділерді жоғарғы қабатқа шығаруға жол берілмейді. Ерітінділер жиналады және продуктивті және сілтіленген ерітінділер жинағыштарына жіберіледі.

13. ЖС кенішінің қайта өңдеу кешенін пайдалануға
қойылатын талаптар

204. Стационарлық қайта өңдеу кешенінің ғимараты немесе жиылмалы қондырғы алаңы гидрооқшаулаумен қамтамасыз етіледі және техникалық сумен жууға бейімделеді. Төгілген ерітінділерді және жуған суды жинау үшін ғимарат еденінде жинағыш, суағар салынады./
205. Қайта өңдеу кешенінің жабық үй-жайлары желдетумен жабдықталады.
206. Қайта өңдеу кешені аумағындағы барлық кіретін жолдарға және тиеу-түсіру алаңдарына қатты төсемдер төселеді.
207. Ерітінділерді қайта өңдеу қондырғысын, "шала тотық" тораптарын саңылаусыз сыйымдылықты жабдықпен, ішке сору-сыртқа тарату желдеткішімен қамтамасыз етіледі.
208. Сорбциялық бағаналарды жуу кезінде бағаналарды қайта жуу үшін жуатын сұйықтықты арнайы сыйымдылыққа немесе тұндырғыш-жинағыштың арнайы картасына жинау қамтамасыз етіледі, ал қатты фаза тұндырғыш-жинағыш қалдықтармен бірге қорымға көміледі.
209. ЖС ерітінділерін қайта өңдеу бойынша қондырғылардың дайын өнімін (кристаллдарын) тасымалдау саңылаусыз контейнерлерде жүргізіледі. Контейнерлерді тиеу және түсіру өнім аэрозольдерінің үй-жайлар ауасына түсуін болдырмайтын механикаландырылған әдіспен жүзеге асырылады.
210. Сүзгілеу үшін тұнбаларды алу және тазалау бойынша қол операцияларын болдырмайтын тоқтаусыз іс-қимыл аппараттарын қолдану керек. Сары кекті қолмен алған кезде рамалық престеу сүзгісін пайдаланады.
211. Шаң мен радон бөлетін аппараттарды оқшауланған үй-жайларға орналастырады немесе қалқалар жабдықтайды. Қалқалар жабдықтау мүмкін емес аппараттар сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған арнайы кабиналарға орналастырылады.
212. Флотация, гравитация, сүзгілеу, сілтілеу, сорбциялау бөлімдерінде қойыртпақ бар сыйымдылықтар мен аппараттар қақпақтармен қамтамасыз етіледі.
213. Құрамында радиоактивті заттары жоғары болатын тұздарды кептіру және күйдіру бөлімдерінде механикаландырылған және автоматтандырылған тиеу және түсіру бар тоқтаусыз жұмыс істейтін пештер қолданылады.
214. Кептіру және күйдіру бөлімдеріндегі барлық аппараттары үдеріске осы шаңды кейін қайта жібере отырып, дайын өнімнен шаңды ұстау жүйесімен жабдықталады.
215. Шаң бөлетін дайын өнімді контейнерлерге салуды сыртқа тарату желдеткішімен, автоматты тиеумен, діріл тығыздауышпен және тиелетін материалдың деңгейі мен массасын бақылаумен жабдықталған оқшауланған камераларда жүргізеді.
216. Кептіру және күйдіру бөлімдерінде сынамаларды механикалық бөлу үй-жайлары, жабдықтың жылулық оқшаулауын қарастырылады. Сынамаларды алу, бөлу және қаптамалау бойынша операциялар жергілікті сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталған бокстарда жүргізеді.
217. Технологиялық сынамаларды, ұнтақтарды, қойыртпақтарды алу бойынша операциялар механикаландырылған және автоматтандырылған болуы тиіс. Халықтың санитариялық эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы органның келісімі бойынша технологиялық сынамаларды қолмен іріктеуге жол беріледі.
218. Технологиялық құбырлардағы түйіскен және жалғанған жерлерін тығыздайды және герметизациялайды.
219. Өндірістік корпустарда бөлек жүйелер көзделеді: жалпы алмасу (ішке сору және сыртқа тарату), жергілікті, технологиялық, жөндеу және апаттық желдету. Зиянды бөлінділері мен осындай бөлінділері бар үй-жайлармен аэродинамикалық байланысы бар үй-жайларды табиғи желдетуге жол беріледі.
220. Өндірістік үй-жайларды аймақтық жоспарлау кезінде ішке сору және сыртқа тарату жүйелерінің жұмысы аз ластанған аймақтан көп ластанған аймаққа ауа ағынының бақыланатын бағытын қамтамасыз етуі тиіс.
221. Шаң мен газдардың бөлінуі мүмкін үй-жайларда есіктердің ашылу кезіндегі ауа қозғалысының жылдамдығы үй-жай ішінде 0,3-0,5 м/с болуын қамтамасыз ететін сыртқа таратудың ішке сорудан басым болуы көзделеді.
222. Жабық жерлерден шығатын ауа, технологиялық жабдықтың ішіндегі ауа жергілікті және технологиялық желдетудің дербес жүйелерімен шығарылады.
223. Қышқылдардың, сілтілердің буы бөлінетін бөлімдердегі технологиялық аппараттар мен сыйымдылықтардан жергілікті сыртқа тарату жүйесі көзделеді.
224. Аппараттардың жұмыс саңылауларындағы ауа қозғалысының жылдамдығы осы санитариялық қағидаларға 10-қосымша бойынша қабылданады.
225. Жарылыс қаупі бар үй-жайларда ауамен жылыту және желдету мақсатында ауаның рециркуляциясына жол берілмейді.
226. Сыртқа тарату желдету жүйелері үшін ауаны жинау жұмыс үй-жайлары үшін атмосфералық ауадағы радиоактивті және уытты заттар 0,1 РЕКА және 0,3 РЕШШ аспайтын аймақта жүзеге асырылады.
227. Корпустарға беру алдында сорылатын ауа жылулық ылғалды өңдеуден өткізіледі.
228. Өрт және жарылыс қаупі бар цехтардағы ішке сору және сыртқа тарату камералары дербес есігі бар бөлек үй-жайларда орналастырылады.
229. Ішке сору камераларында ғимаратқа сырттан немесе өндірістік үй-жайдың таза аймағынан кіретін бөлек делбес есігі болуы және өндірістік үй-жайлармен ешқандай аэродинамикалық байланыс болмауы тиіс.
230. Сыртқа тарату камераларының беттерінде тегіс жабыны, едені 5%-дан кем емес еңіспен болуы және сарқынды суды шығаруға арналған траптары болуы тиіс.
231. Атмосфераға шығару алдында желдету қондырғылары шығаратын ауа тазаланады.
232. Сыртқа тарату желдету камераларын дербес сыртқа тарату желдетумен жабдықталған оқшауланған үй-жайларда орнату керек.
233. Газ тазалау жүйесі орналасқан желдету камералары бір-бірінен оқшауланған екі үй-жай түрінде орындалады: "лас" үй-жайда қатты және жұмсақ тазалау сүзгілері, "таза үй-жайда" - соңғы тазалау сатысынан кейінгі электр қозғалтқыштар, желдеткіштер және ауа өткізгіштер орналасады.
234. Істен шыққан сүзгілеу элементтерін тасымалдау қорғалатын контейнерлерде жүзеге асырады.
Желдету камераларының "лас үй-жайына" кіру істен шыққан сүзгілерді қаптамалауға арналған үй-жай және себезгі бар санитариялық шлюз арқылы жүзеге асырылады.
Газ тазалау учаскесінде сүзгілерді, аппараттарды және олардың элементтерін бөлшектеу, жуу және уақытша сақтау үшін арнайы жерлер немесе жеке үй-жайлар көзделеді.

14. Табиғи уран кені мен концентратын тасымалдауға
қойылатын талаптар

237. Кенді тасымалдау басқа жүктерді тасымалдау үшін пайдалануға жол берілмейтін арнайы бөлінген көлік құралдарында жүзеге асырылады.
238. Аралық өнімді, кен концентратын тасымалдау Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген саңылаусыз контейнерлерде, қаптамалау жиындарында (ҚЖ-да) жүзеге асырылады.
239. Кендерді тасымалдау кезінде кузовтар тығыздау, шаңданатын кендерді ылғалдау, брезентпен жабу жүргізіледі, шаңмен байланыстыратын қабыршық түзетін материалдар қолданылады. Тиеу-түсіру операциялары механикаландырылады, қол еңбегіне жол берілмейді. Уран кенін темір жол көлігімен тасымалдау арнайы жабдықталған вагондарда жүзеге асырылады.
240. Тасымалдаудан кейін гамма-сәуле дозасының қуатын 12 мкЗв/сағ төмендеткенге дейін (кабина ішінде) көлік пен жабдықты дезактивациялау жүргізіледі.
241. Автокөлікті дезактивациялау пункттері өнеркәсіптік алаңнан шығатын жерде, темір жол вагондарын дезактивациялау пункттері жүк түсіру жолдарында орналасады.
Технологиялық көлік жалпы қолданылатын жолға шыққан жағдайда дезактивациялау пункттері кенді түсіру және тиеу жерлерінде көзделеді.

15. Жер беті кешені объектілеріне қойылатын талаптар

242. Өнеркәсіптік алаң аумағы еркін және бақыланатын қол жетімділік аймақтарына бөлінеді. Бақыланатын қол жетімділік аймағында зиянды өндірістік факторлардың көздері болып табылатын өндіру, кенді байыту және қайта өңдеу үдерістері жүргізілетін барлық объектілер (басты беретін бағананың шахта үстіндегі ғимараты, кен сұрыптайтын кешен, кен қоймалары, ауа жіберетін бағана, гидрометаллургиялық зауыт (бұдан әрі – ГМЗ), байыту фабрикасы (бұдан әрі – БФ), еркін қол жетімділік аймағында көмекші мақсатындағы объектілер (әкімшілік-тұрмыстық комбинат, ауа жинау желдету құрылыстары, асхана, компрессор үй-жайы) орналасады.
243. Тұрақты шу көздері болып табылатын объектілерге қатысты әкімшілік ғимараттарды жел соғатын жақта, араларына шудан қорғайтын аймақтар орналастыра отырып, салады.
244. Өнеркәсіптік алаңның бос аумақтары көгалдандырылады.
245. Атмосфералық ауаны ластайтын жергілікті көздер (ауа-беру бағаналары, бункерлер, ұсақтағыштар, жыныс үйінділері, кен қоймалары) көмекші мақсатындағы объектілерден 100 м арақашықтыққа және кез келген өндірістік ғимараттардан 50 м арақашықтыққа алыстатылады.
246. Уран кеніштерінің (шахталардың, карьерлердің) барлық типтерінің өнеркәсіптік алаң аумағында тауарлық кенді уақытша жинау тек қатты төсемі бар (асфальт, бетон) арнайы дайындалған алаңдарда ғана жүргізіледі. Тауарлық кенді тікелей топырақтың үстінде жинауға жол берілмейді.
247. Балансты кендерді, баланстан тыс кендерді және жыныстарды жинауды сыныптар бойынша бөлек жүзеге асырады.
248. Сұрыпталған жыныс радиоактивті қалдықтарға жатпайды және егер олардағы радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігі 1,5 кБк/кг аспаса, өндірістік жағдайларда шектеусіз қолданылады.
249. Шаң бөлінуі мүмкін жерлерде (вагонеткаларды түсіру, транспертерге кенді қайта тиеу орындары, бункерлер елеуіштері мен ағу жерлері) шаң басатын құралдар (кен массасын ылғалдандыру, жергілікті сору) қолданылады. Бұл ретте кен массасы ылғалдылығының жалпы пайызы транспортер ленталарына және жабдықтың бетіне жабыспауын болдырмау үшін 11% - дан аспауы тиіс.
250. Кені бар өндірістік жабдық (бункерлер, ұсатқыштар, сыйымдылықтар) орналасқан үй-жайлар ықтиярсыз жалпы алмасу желдеткішімен немесе жергілікті сорғыштармен жабдықталады. Үй-жайларда ауысым сайын ылғалды жинау жүргізіледі.
251. Жер бетіндегі кешеннің құрамында арнайы көлікті, жабдықты және материалдарды дезактивациялауға арналған алаңдар (пункттер) көзделеді. Дезактивация көліктің шығуы алдында немесе ластанған жабдық пен материалдарды өнеркәсіптік алаң шекарасынан шығару алдында жүргізіледі.
252. Дезактивациялау пунктінің құрамында: жуатын, қызмет көрсететін персоналға арналған үй-жайлар, дозиметриялық бақылау бөлмесі және қойма көзделеді.
253. Дезактивациялау пунктінде мыналар көзделеді:
1) қалқалармен, кіретін жолдармен, ластанған және тазаланған жабдықты жинауға арналған көтеретін көлік құралдарымен жабдықталған асфальтталған ашық алаң;
2) қатты және сұйық радиоактивті қалдықтарды жинауға және уақытша сақтауға арналған контейнерлер мен сыйымдылықтар.
3) Тазаланғаннан кейін сарқынды судағы негізгі радионуклидтердің меншікті белсенділігі кәрізге немесе ашық су қоймаларына шығару алдында рұқсат етілген шамалардан аспауы тиіс, олардың өлшенген жиынтық меншікті белсенділігі мынадай формуламен анықталады:

,

мұнда - i – радионуклидтің меншікті белсенділігі, ол үшін ауыз судағы араласу деңгейі белгіленген.
255. Дезактивациялаудан кейін халық шаруашылығының басқа салаларына жіберілетін металл сынықтарында, жөндеуге келетін тау-кен және технологиялық жабдықта бекітілмеген жоғарғы беткі радиоактивті ластану болмауы тиіс.
256. Дезактивациялау пункттері үй-жайларында күн сайын ылғалды жинау жүргізіледі.
257. Уран кенін өндіретін және байытатын барлық кәсіпорындарда арнайы қызмет осы санитариялық қағидаларға 11-қосымшада көрсетілген қызмет орындайтын еңбек жағдайларын бақылау бойынша жұмыс тізбесіне сәйкес өндірістік радиациялық бақылауды жүзеге асырады.
258. "А" тобының персоналы қоса алып жүретін жеке дозиметрлермен қамтамасыз етіледі.

16. Уран кенін өндіретін және байытатын объектілердің бейінін
өзгертуге, консервациялауға және таратуға қойылатын талаптар

259. Радиоактивті кен өндіретін және қайта өңдейтін кәсіпорындар немесе олардың жекеленген объектілері оларға одан әрі қажеттіліктің болмауына немесе өндіріс сипатының өзгеруіне байланысты толық, уақытша консервацияланады, бейіні өзгертіледі немесе таратылады.
Бұл іс-шараларды өткізу кезінде мыналар көзделеді:
1) негізгі құрылыстарды, жабдықты және басқа да материалдық құндылықтарды дезактивациялау;
2) ауыл шаруашылығы, өнеркәсіптік және азаматтық құрылыс жүргізуге арналған аумақтарды пайдалануға жол беретін деңгейлерге дейін өнеркәсіптік алаңдар, санитариялық-қорғаныш аймақтары және көлік жолдары аумақтарының радиоактивті ластанған учаскелерін тарату;
3) бейінін өзгертуге және консервациялауға жатпайтын объектілерді берік (кейіннен қайта құнарландыру арқылы) көму.
4) Бейінін өзгерту, консервациялау, тарату бойынша ұсынылған материалдарды қарау үшін комиссия құрылады, оның құрамына халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік орган өкілдері кіреді.
261. Таратылатын, консервацияланатын немесе бейіні өзгертілетін тау–кен кәсіпорындарының өнеркәсіптік алаңы мен СҚА орналасқан аумақ қайта құнарландырылады.

17. Тау-кен кәсіпорындарын консервациялауға, бейінін өзгертуге,
таратуға қойылатын талаптар

262. Кенішті немесе карьерді консервациялау кезеңінде жабдық сыртқа шығарылады, рұқсат етілген деңгейге дейін дезактивацияланады және басқа кәсіпорындарға қолдануға беріледі немесе қоймаға сақтауға немесе металл сынықтарына беріледі.
263. Радонды қарқынды бөлетін өнімдер жабық радон өтпейтін тосқауылдармен оқшауланады.
264. Құрылыстардан және ғимараттардан бос кеніш аумағы, СҚА дезактивацияланады және қайта құнарландырылады.
265. Консервациялау кезеңінде карьерлер мен басқа да денудационды объектілер, сондай-ақ үйінділер қоршалады, үйінділерге топырақ себіледі және көгалдандырылады.
266. Шахта бағаналары, штольнялар және басқа да жер асты өнімдеріне кіруге болатын жолдар, оларға өтетін жерлер жабылады және қоршалады.
267. Аумақты дезактивациялау ластанған топырақты алу және оны қалдық қоймасына не арнайы қорымдарда немесе қайта құнарландырылатын денудационды объектілерде үйінділермен бірге көму жолымен жүргізіледі. Алынған топырақ радиоактивті және химиялық ластануы жоқ әлеуетті құнарлы топырақпен ауыстырылады. Ауыл шаруашылығы бағытында қайта құнарландыру кезінде 0,25 см қабат ластануы жоқ топырақпен ауыстырылуы тиіс.
268. Баланстан тыс кен үйінділерін қайта құнарландыру кезінде радионуклидтердің орташа саны осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшада келтірілген нормативтерге дейін жеткізіледі.
269. Құрамындағы радионуклидтердің орташа саны осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшада келтірілгеннен төмен бос жыныстарды қайта құнарландыру бойынша санитариялық-эпидемиологиялық талаптар қойылмайды.
270. Елді мекенге 5 км жақын орналасқан қайта құнарландырылған үйінділер қоршалады (300 м жақын емес). 5 км-ден асатын арақашықтықта қоршау орнатылмауы мүмкін, бірақ қайта құнарландырылған үйінділерде кез келген қызметке тыйым салатын белгілер қойылады. Үйінді материалдарын құрылысқа және шаруашылық қажеттіліктеріне қолдануға жол берілмейді. Олардан 300 м арақашықтықтағы аймақта тұрғын үй құрылысына жол берілмейді.
271. Барлық қайта құнарландырылмаған үйінділер қоршалады және ескерту белгілерімен белгіленеді.
272. Тау-кен кәсіпорындарының жер бетіндегі кешені және олардың СҚА аумағында оларды жойғаннан кейін тұрғын үйлер, балалар мекемелерін және әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық объектілерді салуға жол берілмейді.
273. Тау-кен кәсіпорындары бейінін өзгерткен кезде құрылыстан бос аумақта және СҚА аумағында дезактивациялау жүргізіледі.
274. Су қоймаларын мынадай жағдайларда:
1) судағы, су түбіндегі шөгінділердегі, сондай-ақ тасқын кезінде су басқан аумақтағы шөгінділердегі радионуклидтер жиынтығының меншікті белсенділігі (бұдан әрі – МБ) осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшада келтірілген шарттарды қанағаттандырмайтын болса;
2) су қоймасын су шаруашылығында қолдану үшін берген жағдайда тұрғындардың жекелеген адамдарының су қоймасын пайдалануға байланысты сәулелену дозалары 0,1 мЗв/жыл асуы мүмкін жағдайда;
3) халықтың әртүрлі қажеттілігіне пайдаланған су қоймасындағы зиянды заттардың шоғырлануы төгінділер нәтижесінде су сапасының нормативтерінен асатын болса қайта қалпына келтіру жүргізіледі.
275. Су қоймасын жойған кезде (суды жіберу), шахталы су құюды тоқтату кезінде ластанған су қоймасының түбінің беті, аумақ іргесіндегі су құюдың жасанды арнасы ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы бағыттары бойынша қайта құнарландырылады.
276. Су ағындары (өзендер, арналар, бұлақтар) ластанған суды жіберуді тоқтатқаннан кейін қайта құнарландырады.
277. Радиоактивті ластану деңгейіне байланысты түбіндегі топырақ, жер қыртысындағы топырақ жер бетіндегі арнайы жерде көміледі немесе қалдық қоймаларында немесе үйінділермен бірге денудационды объектілерде сақталады.
278. Кеніштердің бейінін өзгерткен кезде немесе шахта суы жер бетіне өздігінен шыққан жағдайда, оны жақын орналасқан ағынды су қоймасына дейін құбыр (бетондалған жабық науа) арқылы жіберуге жол беріледі, бұл ретте судағы радионуклидтердің МБ-гі осы санитариялық қағидаларға 12-қосымшадағы талаптарға сәйкес келуі тиіс.
279. Радионуклидтердің МБ-гі осы қағидалармен нормаланғаннан жоғары шахта суын су қоймаларына жіберуге жол берілмейді. Мұндай су жіберу алдында арнайы қондырғыда тазаланады.

18. Жер асты сілтілеу полигондарын, ГМЗ, БФ және ЖС қайта өңдеу
кешендерін таратуға қойылатын талаптар

280. ЖС полигондарын, ГМЗ, БФ және ЖС қайта өңдеу кешендерін таратуға белгіленген тәртіппен бекітілген және келісілген жобалық құжаттама негізінде жол беріледі. Таратылатын объектілерде жабдық (құбырлар, сорғылар) және құрылыстар толығымен бөлшектеледі және дезактивацияланады. Бейіні ұқсас кәсіпорындарда қайтадан қолданылуға жатпайтын жабдықтар, метал сынығына өткізуге келмейтін металл, басқа да қалдықтар, жағылатын жанғыш қалдықтардың күлі арнайы қорымдарда көмілуге жатады.
281. Ұңғымалардың жиектері және ішкі жабдықтары толық немесе аумақты одан әрі болжалды пайдалануға кедергі келтірмейтін, бірақ үстіңгі бетінен кемінде 1 м тереңдікке дейін алынуы мүмкін. Ұңғымалар су тұтқыш жиектерді бір-бірінен оқшаулауды қалпына келтіре отырып, тығындалады.
282. Істен шыққан және таратылған ЖС полигондарының аумағы дезактивацияланады.
283 Бұрынғы ЖС полигондары аумағында тұрғын үйді, балалар мекемелерін және мәдени-әлеуметтік тұрмыстық объектілерді салуға жол берілмейді.
284. Құлатуға немесе бөлшектеуге жататын ғимараттар мен құрылыстар дезактивацияланады. Егер құрылыс конструкцияларының элементтері осы санитариялық қағидалар талаптарын қанағаттандыратын болса, оларды қайтадан пайдалануға болады. Құрылыс материалдарының сынықтары (сынық) табиғи радионуклидтер құрамы бойынша құрылыс шикізаттары мен материалдарының III сыныбына сәйкес болса, оны елді мекендерден тыс жол құрылысы үшін қолдануға жол беріледі. Қалған жағдайларда құрылыс материалдарының элементтері мен сынықтары қалдықтар қоймасында, үйінділермен қоса денудационды объектілерде, арнайы қорымдарда көміледі.
285. ГМЗ, БФ, және ЖС жер беті кешендері таратқаннан кейін бұрынғы өнеркәсіптік алаңның аумағын тұрғын үй, балалар мекемелері және мәдени-әлеуметтік тұрмыстық объектілерді салуға пайдалануға жол берілмейді.

19. ГМЗ-ты және БФ-ны консервациялауға және бейінін өзгертуге
қойылатын талаптар

286. Негізгі объектілердің технологиялық жабдықтарын технологиялық өнімдерден, реагенттерден босатады, ішін жуады және дезактивациялайды.
287. ГМЗ-ты мен БФ-ны консервациялау кезінде ғимараттар мен құрылыстардан бос өнеркәсіптік алаңның аумағы дезактивацияланады және қайта құнарландырылады.
288. СҚА-ның ластанған учаскелері дезактивацияланады және ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы бағытында қайта құнарландырылады. СҚА шегінде күрделі құрылысқа жол берілмейді, тек уақытша шаруашылық объектілерін тұрғызуға ғана жол беріледі.
289. Ластанған топырақты беруге, алуға келмейтін құрылыс қалдықтарын, метал сынықтарын көму осы санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес жүргізіледі.
290. Консервацияланған объектінің аумағы қоршалады, ал объекті консервациялаудың барлық кезеңінде күзетіледі.
291. Бөлшектенген жабдықтар радиоактивті ластану деңгейі бойынша сұрыпталады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікке қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларының талаптарына сәйкес келген жағдайда, олар қайтадан пайдалануға немесе метал сынықтарына тапсыруға, сәйкес келмеген жағдайда көмуге жатады.
292. Бейіні өзгертілетін ГМЗ және БФ-ның СҚА аумағы (оның ластанған учаскелері) дезактивацияланады және қайта құнарландырылады. Қайта құнарландырудың бағыты туралы мәселені жаңа бейіндегі кәсіпорын айқындайды.
293. Ластанған құрылыс қалдықтары және ластанған топырақ қалдықтар қоймасына немесе жер үсті қорымдарына көміледі.
294. Бейінін өзгерткен объектілердің және олардың СҚА аумағында тұрғын үй, балалар мекемелерін және мәдени-әлеуметтік тұрмыстық кәсіпорындарды салуға жол берілмейді.

20. Қалдықтар қоймасын консервациялауға және
таратуға қойылатын талаптар

295. Қалдықтар қоймасын консервациялауға негіз кәсіпорынды консервациялау болып табылады. Қалдықтар қоймасында жиналған қалдықтар жобадағы деңгейге жеткен кезде немесе олар қоршаған ортаға радиоактивті немесе уытты ластану көздері болып табылса, оны көму көзделеді.
296. Қалдықтар қоймасын консервациялау жобасында:
1) қалдықтарды тасқын және жер беті суымен шаюдың алдын алу бойынша;
2) радиоактивті аэрозольдер шаңының пайда болуы мен таралуын болдырмау бойынша;
3) қалдықтарды құрылыс және шаруашылық мақсатында, ал қалдықтар қоймасының аумағын құрылыс немесе ауыл шаруашылығы үшін пайдалануды болдырмау іс-шаралары көзделеді.
297. Консервациялауға жатпайтын қалдықтар қоймасының жабдықтары бөлшектеледі және дезактивацияланады.
298. Егер оларды су тасқынын бұру үшін пайдалану көзделмесе, төгінділер құдықтары мен құбырлары мұқият өңделуге жатады.
299. Консервацияланған қалдықтар қоймасының аумағы дезактивацияланады. Бұл аумақты шаруашылықта пайдалануға жол берілмейді.
300. Консервацияланған қалдықтар қоймасы елді мекендерден, өнеркәсіптік кәсіпорындардан, пайдаланатын жерлерден 2 км аз қашықтықта орналасқан болса, олар қоршалады және оның айналасына ескерту және тыйым салу белгілері қойылады.
Қоршаулар шегінен тыс гамма-сәуленің ЭДҚ табиғи фоннан 20 мкГр/сағ аспауы тиіс.
301. Консервацияланған қалдықтар қоймасы радиациялық бақылауға және бақылауға жатады.
302. Қалдықтар қоймасын тарату (көму) алдында жер қазу жұмыстары үшін қажетті техниканы пайдалануға мүмкіндік беретін жағдайға дейін кептіреді.
303. Радиоактивті ластануы бар жабдық бөлшектеледі және дезактивацияланады, тиімді дезактивациялауға болмайтын жабдық қалдық қоймасында көміледі.
304. Қалдық қоймасының өнеркәсіптік алаңының аумағы және кіретін жолдары қоқыстан босатылады, дезактивацияланады, химиялық ластанудан тазартылады және қайта құнарландырылады. СҚА аумағында ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы бағыттары бойынша қайта құнарландыруға жол беріледі.
305. Көмілетін қалдықтар қоймасы жер беті суы мен тасқын суынан қорғалады, су бұру құрылыстарында қалдықтар қоймасына айналадағы жерден нөсер және басқа да жер бетінде жиналған судың ағуын болдырмайды, тығыздалғаннан кейін бетін және дамбаның үйінді қоршауларын жоспарлайды.
306. Қалдықтар қоймасын жабу жұмыстары оның бетіне шөптер мен бұталарды отырғызумен аяқталады.
307. Гамма-сәуленің ЭДҚ көмілген қалдықтар қоймасының бетінен 1 м биіктікте 1,0 мкЗв/сағ кем болуы, топырақтағы радон ағынының тығыздығы 1,0 Бк/см² кем болуы тиіс.
308. Көмілген қалдықтар қоймасының аумағын кез келген шаруашылық мақсатта пайдалануға жол берілмейді. СҚА аумағында тұрғын үй, балалар мекемелерін, әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық объектілерді салуға, сондай-ақ демалыс және спортпен шұғылдану орындарын орналастыруға жол берілмейді.
309. Көмілген қалдықтар қоймасына объектінің жеке радиациялық-гигиеналық паспорты толтырылады, онда көму аяқталған уақыт, көму бойынша іс-шараларды қысқаша сипаттау, жобаны орындаған ұйым, көмуді жүзеге асырған кәсіпорын, көмілген объектіні бақылауға алған ұйым, жұмыс аяқталған кейінгі санитариялық-дозиметриялық бақылау деректері және көмілген объектіге және іргесіндегі аумаққа қойылатын шектеулер көрсетіледі.
310. Көмілген қалдықтар қоймасы ол иелігінде болған объектінің тиісті қызметтерімен жүйелі бақылауға және мерзімдік радиациялық бақылауға жатады.
311. Объектілерді қайта құнарландыру бойынша барлық жұмыстарды қоса алғанда, осы жұмыстармен айналысатын персонал А санатына жатады.

21. Рентгендік-дефектоскопиялық зертхананы күтіп-ұстауға және
пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

312. Рентгендік-дефектоскопиялық зертханалар (бұдан әрі – зертханалар) жеке тұрған ғимараттарда немесе кәсіпорынның бөлек қанатында (үй-жайда) орналасады.
313. Зертхананың кұрамына мынадай:
1) жұмыс камерасы;
2) ауданы кемінде 10 м² пульт, фотобөлме;
3) персоналға, бақылау қорытындысын өндеуге және пленкаларды сақтауға арналған үй-жайлар;
4) санитариялық-тұрмыстық үй-жайлар;
5) радиациялық қауіпсіздік қызметіне арналған үй-жайлар кіреді.
314. Аппараттан жұмыс камерасының қабырғасына дейінгі арақашықтық 1 м-ден кем болмауы тиіс. Технологиялық жабдықтан бос жұмыс камерасының алаңы кемінде 10 м² көзделеді.
315. Зертханада тасымалды дефектоскоптар көмегімен бақылаудың радиоизотоптық әдісі қолданылатын жағдайларда, оларды (саны 2-ден артық емес) жұмыс камерасында жабдықталған құдықтарда, қуыстарда немесе сейфтерде сақтауға жол беріледі.
316. Персонал үнемі болатын жерлерде (пульт, персоналға арналған үй-жай) табиғи жарықтандыру көзделеді. Жұмыс камераларын табиғи жарықтандырусыз орнатуға жол беріледі.
317. Зертханалардың үй-жайлары жылу, желдету, сумен жабдықтау және кәріз жүйелерімен жабдықталады.
318. Жұмыс және пульт бөлмелеріндегі еден электр оқшаулау материалымен жабады, персоналдың жұмыс орындарында диэлектрлік кілемшелер көзделеді.
319. Жұмыс камерасының радиациялық қорғанышы персоналдың және халықтың шектелген бөлігінің сәулелену дозаларын Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікке қойылатын санитариялық эпидемиологиялық талаптар" гигиеналық нормативтерге сәйкес шамаларға дейін төмендетуді қамтамасыз етуі тиіс.
320. Рентгендік дефектоскопия жүргізген кезде жұмыс камерасының, жұмыс камерасындағы қорғаныш қарау терезесінің, рентген аппараттары бар қондырғылардың радиациялық қорғанышы оның сыртқы бетіндегі дозалардың қуатын 2,5 мкЗв/сағ дейін төмендетуді қамтамасыз етуі тиіс.
321. Жұмыс камерасында бөлшектерді "қоршау" түріндегі қорғаныш төбе жабынсыз сәуле түсірген кезде цех немесе учаске ("Б" тобындағы персонал санаты) персоналының жұмыс орындарындағы сәулелену 2,5 мкЗв/сағ. аспауы тиіс.
322. Жергілікті қорғаудағы рентген аппараты бар қондырғылардың сыртқы беттерінде, жұмыс камераларының кіретін есіктерінде, радиациялық қауіпті аймақтың шекарасында радиациялық қауіптілік белгілері орналастырылады. Радиациялық қауіпті аймақтың шекарасында 3 метр қашықтықтан анық көрінетін ескерту плакаттары (жазбалары) орнатылады.
323. Сәуле түсіру кезінде персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін:
1) жұмысшы сәулелену шоғының ең аз таралу бұрышында бұйымдарға сәуле түсіру, бұл үшін коллиматорларды (тасымалды) және тубустарды қолдану;
2) сәуле шоғын жұмыс орнынан басқа жаққа бағыттау;
3) экранды күшейтетін сезімталдығы жоғары пленкаларды пайдалану жолымен бұйымдарға сәуле түсіру уақытын шектеу;
4) жылжымалы және тасымалды аппараттардың басқару пульттерін рентген сәулеленуден персоналдың қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ететін қашықтықта орналастыру қажет (15 метрден кем емес).
324. Аппараттар блоктау және дабыл беру жүйелерімен жабдықталады.
325. Стационарлық аппараттар жұмыс камерасына есік ашқан кезде жоғары кернеуді ажырататын есікті блоктауларын басқару тізбегіне қосады. Жоғары кернеуді қайта қосу есікті жапқаннан кейін аппаратты басқару пультімен орындалады.
326. Жұмыс камерасында жоғары кернеуді апаттық ажырату үшін және оны қосуға тыйым салу үшін қол жетімді құрылғы көзделеді.
327. Аппаратты басқару пультінде және жұмыс камерасына кірудің үстінде "Рентгендік сәуле түсіру" деген ескерту жазбасы бар жарықтандырылған табло орнатылады.
328. Жұмыс камерасында жұмыс камерасынан дереу шығу қажеттілігі туралы ескертетін дыбыстық немесе жарықтық дабыл беру орнатылады.

22. Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерін
жобалауға, салуға қойылатын талаптар

329. Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерінің құрылысы мен қайта жаңарту жобаларына осы санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес келуіне санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беріледі.
330. Рентген аппараттарын монтаждау жұмыстары санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған кезде жүргізіледі.
331. Монтаждау және іске қосу-реттеу жұмыстары аяқталған соң сәулелік диагностика және терапия кабинеті комиссиямен пайдалануға қабылданады.
332. Комиссия құрамына мыналар: сәулелік диагностика немесе терапия бөлімшесінің (кабинетінің) меңгерушісі, монтаждау және аппараттың пайдалану параметрлеріне бақылау жүргізген ұйымдардың және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органының өкілдері кіреді.
333. Рентген аппараттарына (стационарлық, жылжымалы және персоналды) санитариялық-эпидемиологиялық тексеру актісінің және дозиметрлік бақылау хаттамаларының, пайдалану параметрлерін бақылау негізінде санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беріледі.
334. Рентген аппараттарына техникалық қызмет көрсететін ұйым осы санитариялық қағидаларға 13-қосымшаға сәйкес нысан бойынша рентген аппараттарына бақылау-техникалық журналын жүргізеді. Рентген аппараттың техникалық журналы рентген аппараттың иеленуші ұйымда болады және рентген кабинетінде сақталады.
335. Сәулелік диагностика кабинеттері мен бөлімшелерін (бұдан әрі – кабинет) стационарлық, амбулаториялық-емханалық ұйымдардың (медициналық орталықтардың) ғимараттарында орналастырады, кабинет әрі-бері өтетін жер болмауы тиіс.
336. Кабинеттерді тұрғын үй, медициналық емес мақсаттағы қоғамдық ғимараттарда, мектепке дейінгі балалар мен оқу мекемелерінде орналастыруға жол берілмейді.
337. Егер тиімді дозаның рұқсат етілген қуатының мәні (бұдан әрі – ДМДЕ) 1,3 мкЗв/сағ аспаса, емдеу-профилактикалық ұйымдардың стационарларында кабинеттердің науқастарға арналған палаталармен көлденең және тік іргелес орналасуына жол берілмейді.
338. Операциялық блоктарда және тасымалдауға жарамайтын науқастарға емшара жүргізуге арналған палаталарда жылжымалы (палаталық) рентген аппараттарын пайдалануға жол беріледі. Оны пайдалану шарттарына қарамастан, жылжымалы (палаталық) рентген аппараттарын науқастарды жаппай тексеру үшін пайдалануға жол берілмейді.
339. Кабинеттерді төбе жабыны (себезгі, дәретхана) арқылы су ағуы мүмкін үй-жайлардың астына орналастыруға жол берілмейді.
340. Рентген кабинетінің жалпы және арнайы үй-жайларының құрамы және аудандары осы санитариялық қағидаларға 14-қосымшаға сәйкес келуі тиіс.
341. Емшара үй-жайының ауданы мынадай қашықтықты сақтай отырып, жобаланады:
1) кіші қорғанышты перденің артындағы персоналдың жұмыс орнынан үй-жай қабырғасына дейін кемінде 1,5 метр (бұдан әрі –м) болуы тиіс;
2) үлкен қорғанышты перденің артындағы персоналдың жұмыс орнынан үй-жай қабырғасына дейін кемінде 0,6 м болуы тиіс;
3) айналмалы үстел-штативтен немесе сурет үстелінен үй-жай қабырғасына дейін кемінде 1,0 м болуы тиіс;
4) сурет қоятын жерден жақын қабырғаға дейін кемінде 0,1 м;5) рентген түтігінен қарау терезесіне дейін кемінде 2 м, маммографиялық және денталдық аппараттар үшін – кемінде 1 м;
6) стационарлық жабдықтың элементтері арасындағы персоналға арналған технологиялық өту жолы кемінде 8 м болуы тиіс;
7) пациентке арналған каталканы орналастыру аймағы – кемінде 1,5 х 2 м;
8) сырғытқышты емшара үй-жайына кіргізудің технологиялық қажеттілігі туындаған жағдайда қосымша аудан – 6 м.
342. Сәуле түсірудің төбе шымылдығы, экранды-сурет құрылғысы немесе рентген бейнесінің күшейткіші бар рентген аппаратурасы орнатылған үй-жайдың, ротациялық сәулелену жағдайында рентгендік терапияның емшара кабинетінің биіктігі кемінде 3 м болуы тиіс.
343. Рентгендік-диагностика кабинетінің, РКТ кабинетінің емшара бөлмесіндегі және рентгендік операция бөлмесіндегі есік ойығының ені 2,0 м биіктікте кемінде 1,2 м, қалған есік ойықтарының мөлшері – 0,9 х 1,8 м болуы тиіс.
344. Рентгенологиялық операция үй-жайы мен фотозертханадан басқа, емшара үй-жайының, басқару бөлмесінің едені электр оқшаулағыш материалдан жасалады.
345. Рентгенологиялық операция, операция алдындағы үй-жайлардағы, фотозертханадағы еден су өткізбейтін материалдармен қапталады. Рентгенологиялық операция үй-жайындағы еден антистатикалық және ұшқынсыз болуы тиіс, антистатикалық жабынның негізі жерге қосылады.
346. Емшара және басқару бөлмелерінің қабырғалары мен төбесінің беттері ылғалды жинау жұмысын жүргізуге мүмкіндік беретін тегіс болуы тиіс. Рентгенологиялық операция үй-жайының қабырғалары жарықты шағылыстырмайтын материалдармен әрленеді.
347. Рентген аппараты, сәуленің бастапқы шоғыры келушілер аз келетін үй-жай орналасқан негізгі қабырғаға түсетіндей болып орналасуы тиіс. Сәуленің тікелей шоғырын қарау терезесі жағына (басқару үй-жайы, қорғаныш пердесі) бағыттауға жол берілмейді.
348. Кабинетті бірінші қабатта орналастыру кезінде емшара бөлмесінің терезелері ғимараттың доғал деңгейінен кемінде 2 м биіктікте қорғаныш тіректермен қалқаланады, цокольды қабатта орналасса - терезелері барлық биіктіктігіне қорғаныш тіректермен экрандалады. Рентген кабинетінің емшара үй-жайынан көрші ғимараттың тұрғын және қызметтік үй-жайларына дейінгі қашықтық дозиметрлік бақылау деректерін есепке ала отырып, кемінде 30 м болғанда, емшара үй-жайының терезелері еден деңгейінен кемінде 2 м биіктікте қорғаныш тірегімен экрандалады.
349. Кабинеттерге немесе рентгендік терапия кабинетін басқару бөлмесіне кіреберісте еденнен 1,6-1,8 м биіктікте немесе есіктің үстінде, анод кернеулігін қосқан кезде автоматты түрде жанатын "Кіруге болмайды!" деген жарықты табло орналасуы тиіс. Жарық белгісіне радиациялық қауіптілік белгісін жазуға жол беріледі.
350. Рентген аппараттарын басқару пульті басқару бөлмесінде орналасады. Емшара бөлмесінде диагностикалау аппараты біреуден артық орналасатын болса, екі және одан артық аппараттарды бір уақытта қосуды блоктау құрылғысы көзделеді.
351. Науқастың жағдайын бақылау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін қарау терезесі және дауысты ұлғайтқыш байланысының сөйлесу құрылғысы көзделеді. Басқару бөлмесіндегі қорғаныш қарау терезесінің ең аз мөлшері 24 х 30 сантиметр (бұдан әрі – см), қорғаныш пердесі – 18 х 24 см болуы тиіс.
352. Жылжымалы аппараттарды басқару рентген сәулелегіштен кемінде 2,5 м, остеоденситометрияға арналған аппараттардан кемінде 1,5 м қашықтықта тасымалды басқару пульті арқылы жүзеге асырылады.
353. Зертхананы айқындау автоматымен жабдықтаған жағдайда, құрғақ суреттерді сұрыптау, таңбалау және кесу үшін қосымша бөлме көзделеді.
354. Фотозертхана ("қараңғы үй-жай") ауданы кіші форматты суреттер үшін кемінде 6 мІ болуы, кең форматты суреттер үшін – кемінде 8 мІ болуы тиіс, жабдық элементтері арасындағы ені "қараңғы бөлмеде" кемінде 1,0 м, есік ойығы – кемінде 1,0 м-ден болуы тиіс.
355. Фотозертхана үй-жайында жарық сөнген кезде және фотозертхана шамдары сөнген кезде сырттан түсетін жарық көзбен көрінбеуі тиіс (көз қараңғы фотозертханада үйренгеннен кейін бес минут бойы).
356. Фотозертхананың, емшара және басқару бөлмелерінің есіктері "шығуға" дәлізге қарай; басқару бөлмесінен – емшара бөлмесіне қарай ашылуы тиіс.
357. Кабинеттің үй-жайларындағы ауа алмасу жиілігі, жарықтың және температураның есепті мәндері осы санитариялық қағидаларға 15-қосымшаға сәйкес болуы тиіс. Ауаның ішке сорылуы жоғарғы аймаққа, сыртқы тартылуы төменгі және жоғарғы аймақтарда жүзеге асырылады.
358. Кабинеттерде желдеткіш автономды болуы тиіс, ауа баптағыштармен қосымша жабдықтауға жол беріледі.
359. Флюорография және рентгендік операцияға арналған кабинеттерден басқа емшара бөлмелерінде ыстық және салқын су келіп тұратын қол жуғыш орнатылады.
360. Жұмыс күні аяқталғаннан кейін рентген аппараты, электр аспаптары, электр жарығы, желдеткіш ажыратылады, еденді жуу арқылы қабырғаларды ылғалды жинау және пациентпен жанасатын элементтерді және жеке қорғаныш құралдарын дезинфекциялау жүргізіледі.
361. Ай сайын сірке қышқылының 1-2 % ерітіндісін қолдана отырып, ылғалды жинау жүргізіледі.
362. Сәулелік диагностика және терапия кабинеттері радиациялық объектілердің әлеуетті қауіптілік дәрежелері бойынша IV санатқа жатады.
Кабинетте рентген аппараттарының схемасы, олардың сипаты және пайдалану нұсқаулығы, дозиметриялық бақылау, рентген аппаратының пайдалану көрсеткіштерін бақылау хаттамалары, кабинетті санитариялық-эпидемиологиялық тексеру актілері, электр өлшеу аспаптарын тексеру хаттамалары, кабинеттің техникалық паспорты, жабдықтарды пайдалану құқығына берілген санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болуы тиіс.
363. Суреттерді бағалау жүргізілетін кабинетте негатоскоптан 1 метр қашықтықта жарықтандыру 50 люкстен аспауы тиіс.
Пайдаланылатын негатоскоптың жарықтығы кемінде 1700 кандел/м2 (маммографиялық суреттерді бағалау үшін – 3000 кандел/м2), жарық өрісінің әртектілігі – 30 % аспауы тиіс.

23. Сәулелік диагностика кабинетіндегі жұмыс жағдайларына
қойылатын талаптар

364. Кабинеттегі радиациялық қорғаудың стационарлық құралдары сәуле қабылдайтын адамдардың тиісті санаттары үшін дозаның негізгі шегінен аспайтын деңгейге дейін рентген сәулесін азайтуды қамтамасыз етуі тиіс. Радиациялық қорғауды есептеу осы санитариялық қағидаларға 16-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
365. Рентген түтігінің фокусынан есептеу нүктесіне дейінгі қашықтық рентген кабинетіне арналған жобалық құжаттама бойынша айқындалады, қорғаныш нүктесі үшін:
1) кабинеттің емшара бөлмесіне немесе сыртқы қабырғаға жанасатын үй-жайлар қабырғаларының ішкі бетіне жақын жер;
2) қорғалатын үй-жай еденінен 50 см биіктіктегі емшара бөлмесінің үсті;
3) қорғалатын үй-жай еденінен 150 см биіктіктегі емшара бөлмесінің асты үй-жайларда орналасқан нүктелер қабылданады.
366. Тұрғын үй-жайлармен іргелес орналасқан рентгендік-стоматологиялық кабинеттің радиациялық қорғауын есептеу кезінде қорғаныш нүктелері үшін:
1) тұрғын үй-жайлармен көлденең бойынша іргелес орналасқан рентгендік-стоматологиялық кабинеті қабырғаларының ішкі бетіне тығыз тұрған жер, тұрғын үй-жай кабинеттің астына орналасқан кезде кабинет еденінің деңгейінде;
2) тұрғын үй-жай кабинеттің үстіне орналасқан кезде кабинет төбесі деңгейінде орналасқан нүктелер қабылданады.
367. Стационарлық қорғаныш құралдарында қорғаныш тиімділігі қорғасын эквиваленті бойынша 0,25 мм төмен емес болуы тиіс.
368. Бір емшара бөлмесінде орнатылған екі немесе одан артық рентген аппараттары үшін қорғауды есептеу әрбір аппарат үшін жеке жүргізіледі.
369. Нақты аппараттың конструкциялық ерекшеліктеріне және пайдалану технологиясына қарай кабинеттің емшара бөлмесінің стационарлық қорғауын жобалау кезінде, рентген сәулесінің бастапқы шоғырын бәсеңдетуге жүргізілетін қорғауды есептеу учаскелері бөлінеді. Стационарлық қорғаудың қалған ауданы сейілген сәулені ғана бәсеңдетуді қамтамасыз етеді. Қорғаныш кабинасы бар остеоденситометрлер, маммографтар, флюрографтар үшін стационарлық қорғауды есептеу тек сейілген сәуледен жүргізіледі.
370. Едені тікелей топырақ үстінде немесе төбесі тікелей шатыр астында орналасқан рентген кабинетінің емшара бөлмесінде осы бағыттарда сәуледен қорғау көзделмейді.
371. Кабинеттер осы санитариялық қағидаларға 17-қосымшаға сәйкес радиациялық қорғаныш құралдарымен жабдықталады.
372. Қорғасын эквиваленті мәндерімен айқындалған персонал мен пациенттерді жылжымалы және жеке радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігі осы санитариялық қағидаларға 18-қосымшада келтірілген мәндерден төмен болмауы тиіс. Қорғаныш құралдарының таңбасы болуы тиіс.
373. Радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігін бақылау екі жылда бір реттен кем емес жүргізіледі.

24. Персоналдың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз
ету бойынша талаптар

374. Рентген зертханашысының бір уақытта жұмыс істеп тұрған екі және одан да артық рентген аппаратында қызмет көрсетуіне жол берілмейді.
375. Қорғаныш кабинасы бар рентгендік флюорографиялық аппараты, экрандық түсіру құрылғысының әмбебап айналмалы штатив-үстелі бар рентгендік-диагностика аппараты, сүйек денситометрі, маммограф және рентгендік-стоматологиялық жабдықтар жұмыс істеп тұрғанда персоналдың емшара бөлмесіндегі қорғаныш пердесінің артында болуына жол беріледі.
376. Рентгенологиялық зерттеуге тікелей қатысы жоқ адамдардың емшара бөлмесінде болуына жол берілмейді.
377. Рентгенологиялық зерттеу кезінде дәрігер рентгенолог жоғары кернеуді қосу арасындағы үзіліс ұзақтығын сақтауы, зерттеудің оңтайлы физикалық-техникалық режімдерін таңдауға көңіл бөлуі (анодты кернеу, анодты ток, экспозиция, сүзгінің қалыңдығы, диафрагманың мөлшері, компрессия, қашықтық, фокус-қабы), қашықтық құрал-саймандармен басып қарауды жүргізуі, радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдарын пайдалануы тиіс.
378. Күрделі рентгенологиялық зерттеулерді жүргізу кезінде (антиография, рентгендік-эндоскопия, ауыр жағдайдағы балаларды, науқастарды зерттеу) жұмыс істеуші персонал жеке қорғаныш құралдарын пайдаланады.
379. Палаталарда рентгенография жүргізу кезінде басқа пациенттерді экрандау үшін жылжымалы немесе жеке қорғаныш құралдары пайдаланылады, персонал перде артына немесе палаталық рентген аппаратынан барынша алыс қашықтыққа орналасады.

25. Пациенттердің және халықтың радиациялық қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

380. "А" тобындағы персоналды жеке дозиметриялық бақылау тоқсанына бір рет жүзеге асырылады. Персоналдың сәулеленуінің жылдық дозасы жеке дозаларды есепке алу парағына тіркеледі. Карточканың көшірмесі жұмыскер жұмыстан босатылғаннан кейін 50 жыл бойы ұйымда сақталады және ол басқа ұйымға ауысқан жағдайда жаңа жұмыс орнына беріледі.
381. Арнайы рентгенологиялық зерттеулерге мерзімді қатысатын адамдарға жеке дозиметриялық бақылау (хирургтар, анестезиологтар) – А тобындағы персоналға жүргізілгендей жүргізіледі.
382. Әрбір рентгенологиялық зерттеу үшін пайдаланылатын жұмыс жүктемесінің мәндерін және анодтық кернеуді есепке алу жүргізіледі. Жұмыс жүктемесі және анодтық кернеу мәндерін ескере отырып, пациенттердің сәулелену дозалары бағаланады. Пациенттің сәулелену дозасы оның амбулаториялық карточкасына, ауру тарихына міндетті қосымша болып табылатын рентгенологиялық зерттеу кезінде пациенттің дозалық жүктемелерін есепке алу парағында және осы санитариялық қағидаларға 19-қосымшаға сәйкес күнделікті рентгенологиялық зерттеулерді есепке алу журналында тіркеледі. Науқасты стационардан шығару кезінде немесе рентгенологиялық зерттеуден кейін дозалық жүктеменің мәні шығару парағына жазылады.
383. Медициналық қызмет көрсетудің барлық кезеңдерінде бұрын жүргізілген рентгенологиялық зерттеулердің нәтижелері және жыл бойы қабылдаған дозалар ескеріледі. Науқасты рентгенологиялық зерттеуге, кеңес алуға немесе стационарлық емделуге жібергенде, науқасты бір стационардан екіншісіне ауыстыру кезінде рентгенологиялық зерттеулердің нәтижелері (сипаттау, суреттер) амбулаториялық карточкасымен немесе шығару парағымен бірге беріледі.
384. Іс жүзінде сау адамдарға профилактикалық медициналық рентгенологиялық зерттеулер және ғылыми зерттеулер жүргізу кезіндегі жылдық профилактикалық сәулеленудің белгіленген нормативі 1 милиЗиверт (бұдан әрі – мЗв).
385. Рентгеноскопия әдісімен профилактикалық тексеру жүргізуге жол берілмейді.
386. Адамдардың қатысуымен сәулелену көздерімен ғылыми зерттеу жүргізу сынаққа жататын адамның жазбаша келісімімен және оған сәулеленуден болатын салдары туралы ақпарат беру арқылы жүзеге асырылады.
387. Пациенттің медициналық диагностикалық сәулеленуінің жиналған дозасы 500 мЗв жеткен кезде, егер сәулемен емдеу өмірлік көрсеткіштеріне байланысты болмаса, оны сәулеленуден әрі қарай шектеу жөнінде шаралар қолданылады.
388. Халық арасындағы адамдардың жыл бойы қабылдаған сәулесінің тиімді дозасы 200 мЗв немесе негізгі сәулелендіру көздерінің бірінен жиналған дозасы 500 мЗв-дан немесе барлық сәулелендіру көздерінен 1000 мЗв асса медициналық тексеру жүргізіледі.
389. Рентгенологиялық емшара кезінде теріні қорғау мақсатында рентгендік түтік фокусынан науқастың тері бетіне дейінгі ең аз рұқсат етілген қашықтық осы санитариялық қағидаларға 20-қосымшаға сәйкес сақталады.
390. Рентгенологиялық зерттеулер нәтижелері және науқастың алдыңғы жылы қабылдаған сәуле дозалары санаториялық-курорттық емделуге және дәрігерлік-еңбек сараптама комиссиясына жіберу кезінде құжаттамаға қоса тіркеледі.
391. Асқазан-ішек жолдарының рентгенологиялық зерттеулері, урография, жамбас-сан буындарының рентгенографиясы және гонадаға түсетін сәулелік жүктемесіне байланысты басқа да зерттеулер етеккір циклінің бірінші он күндігінде жүргізіледі.
392. Жүкті әйелдерді рентгенологиялық зерттеу тек жүктіліктің екінші жартысында клиникалық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.
393. Жүктіліктің бірінші жартысында рентгенологиялық зерттеулер жедел немесе кезек күттірмейтін көмек көрсету қажет болған кезде және жүктілікті тоқтату туралы мәселе шешілгенде жүргізіледі.
394. Жүкті әйелдің ішіндегі ұрықтың рентгенологиялық зерттеу кезінде қабылдаған дозасы 1 мЗв аспауы тиіс.
395. 12 жасқа дейінгі балаларды рентгенологиялық зерттеу олардың заңды өкілдерінің немесе медициналық қызметкердің қатысуымен орындалады.
396. Сәби жастағы балаларды рентгенологиялық зерттеу кезінде арнайы иммобилизациялау құралдарын қолданады.
397. Рентгенологиялық зерттеулерді жүргізу кезінде емшара бөлмесінде бір пациенттен артық болуға жол берілмейді.

26. Өндірістік бақылауды ұйымдастыруға қойылатын талаптар

398. Осы санитариялық қағидаларға 21 және 22-қосымшаларға сәйкес өндірістік бақылауға радиациялық бақылау және пайдалану параметрлерін бақылау кіреді.
Пайдалану параметрлерін бақылау:
1) іске қосу-жөндеу жұмыстары жүргізілгеннен кейін сәулелі диагностика және терапия аппараттарын пайдалану басталғанға дейін қабылдау;
2) сәулелі диагностика және терапия аппаратының әр типі үшін әзірленген қағидаларға сәйкес мерзімдік;
3) рентген аппаратының негізгі тораптарын ауыстырғанда және жөндеу-баптау жұмыстарын жүргізгенде жоспардан тыс болып бөлінеді. Радиациялық бақылау көлемі кабинетті пайдалану шарттарының өзгеру сипатымен анықталады.
Радиациялық бақылау кезінде мыналар:
1) жылына бір реттен жиі емес персоналдың жұмыс орнындағы, кабинеттің емшара бөлмесімен іргелес үй-жайлардағы және аумақтағы дозаның қуатын өлшеулер;
2) екі жылда бір реттен жиі емес жылжымалы және жеке радиациялық қорғау құралдарының қорғаныш тиімділігін бақылау;
3) рентгендік медициналық жабдықтардың техникалық жағдайын бақылау екі жылда бір реттен жиі емес жүргізіледі.
399. Рентген жабдықтарының пайдалану параметрлерін бақылау жылына бір рет, маммографиялық аппараттарға алты айда бір рет жүргізіледі. Пленкаларды шығару жүйелері үшін параметрлерді бақылау жұмыс жүктемесіне қарай бір күнде 1 реттен бір аптада 1 ретке дейін жүргізіледі (аптасына 3 рет жүргізу ұсынылады). Экспозицияны автоматтық басқару жүйелері (бұдан әрі – ЭАБ) үшін параметрлерді бақылау үш айда бір рет жүргізіледі.
400. Радиациялық бақылау және рентген жабдықтарының пайдалану параметрлерін бақылау нәтижелері хаттамалармен рәсімделеді. Хаттамалар 2 данада рәсімделеді.

27. Рентгендік стоматологиялық зерттеулер кезіндегі радиациялық
қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

401. Әртүрлі типтегі рентгендік стоматологиялық аппараттар үшін қорғауды есептеу кезіндегі жұмыс жүктемесінің және анод кернеулігінің мәні осы санитариялық қағидаларға 23-қосымшада келтірілген.
402. Күшейткіш экраны жоқ әдеттегі пленкалы денталь аппараты және панорамалы аппарат рентген бөлімшесінде (кабинетінде) орналастырылады. Бейнені жоғары сезімтал қабылдағышпен (фотозертханасыз) жұмыс істейтін денталь аппараттарын және пантомографтарды және жұмыс жүктемесі аптасына 40 (мА *мин) аспайтын, бейнені цифрлы өңдейтін денталь аппаратын тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардағы стоматологиялық ұйымның үй-жайларына орналастыруға жол беріледі.
403. Егер үй-жайда рентгендік стоматологиялық зерттеуге арналған бірнеше аппарат орнатылса, онда анод кернеуін қосу жүйесі бір мезетте тек бір аппаратты пайдалану мүмкіндігін көздеуі тиіс. Үй-жайлардың құрамы мен аудандары осы санитариялық қағидаларға 24-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.
404. Емшара бөлмесінде бірден артық рентген денталь аппаратын орнату кезінде үй-жайдың ауданы әр қосымша аппаратқа 4 м² кем болмауы тиіс.
405. Ауа алмасу жиілігі сағатына сыртқа тарату бойынша кемінде 3 рет және ішке сору бойынша кемінде 2 ретті құрайды.
406. Рентгендік стоматологиялық зерттеулер жүргізілетін кабинет осы санитариялық қағидаларға 25-қосымшаға сәйкес персоналды және пациенттердің жылжымалы және жеке қорғаныш құралдарымен жабдықталады.
407. Аппарат тубусының ұзындығы кемінде 60 кВ номиналды кернеуі бар аппарат үшін кемінде 20 см тері-фокустық арақашықтықты қамтамасыз етуі тиіс. Тубустың ұзындығы 20 см кем және номиналды кернеуі 60 кВ кем аппаратты пайдалануға жол берілмейді.

28. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуле қондырғыларын пайдалануға
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

408. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуле көздері немесе өз құрамында пайдаланылмайтын рентгендік сәуле көздері бар қондырғылар (бұдан әрі – қондырғылар) жеке, тек өздеріне арналған, сондай-ақ жалпы өндірістік үй-жайларда да орналасуы мүмкін.
409. Аспаптар мен қондырғыларды сынау мен эксперименталды зерттеуге арналған зертханаларды, цехтарды, учаскелерді бөлек үй-жайларда орналастырады.
410. Қондырғыларды орнатқан кезде мынадай көлемдерде жұмыс орындары мен өту жолдары:
1) басқару пульттары мен панельдерінің бет жағынан құрылғылар бір қатарлы орнатылғанда 1 м кем емес және екі қатарлы кезде 1,2 м кем емес;
2) ашылатын есіктері, алынатын панельдері, тағы басқа құрылғылары бар құрылғылардың артқы жағынан және жандарынан 0,8 м кем емес болып көзделеді.
411. Қондырғы корпусынан немесе арнайы қорғаныш камерасынан, сондай-ақ электрлі вакуумдық аспаптың немесе оның корпусының қорғанышынан (электрлі вакуумдық аспапты құрылғы корпусынан тыс жерде орнату кезінде) 0,1 м қашықтықта кеңістіктің кез келген жеріндегі қалыпты пайдалану жағдайларындағы пайдаланылмайтын рентгендік сәуленің экспозициялық дозасының қуаты 2,5 мкЗв в/сағ аспауы тиіс.
412. Фокустайтын және қабылдамайтын жүйелері бар электрондық пушкалардың корпусы мен жұмыс камерасының корпусы (балқытатын, дәнекерлейтін) болаттан жасалады, оның қалыңдығы пайдаланылмайтын рентгендік сәулені қажетті әлсірету шарттарынан алынады. Қарау тесіктері (терезелер) қорғанышты әйнекпен экрандалады.
413. Иондық-плазмалық қондырғылардың тездетуші түтіктерін металдан (болаттан, қорғасыннан) жасалған қорғаныш қаппен қаптайды.
414. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен біртұтас ретінде қондырғымен немесе аспаппен қорғануды орындау қиын болған немесе орынсыз болған жағдайларда, аспап немесе құрылғы жеке қорғаныш камерасына салынады. Аспапты немесе құрылғыны басқару пульті қорғаныш камерасынан тыс жерде орналасады.
415. Қондырғылар корпустарында, камераларында, шкафтарында, немесе қорғаныш экрандарында жасалған тесіктерден өтетін пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен қорғау үшін қосымша қорғаныш құрылғылары көзделеді. Коммуникациялар мен желдету каналдарының кіру және шығу орындары тұрақты жұмыс орындары аймағынан тыс жерде болады.
416. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуле көздері орналасқан қондырғылар камераларының, шкафтарының (блоктарының) есіктері, алынатын экрандары қорғаныш блокпен жабдықталады.
417. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен қорғауды жобалауды қорғау үстіндегі сәуленің экспозициялық дозасының қуатына 1,25 мкЗв/сағ және аспаптар мен құрылғылардың ең қатаң шарттарына (режіміне) (анод кернеуінің ең жоғары мәні, тоқ күші, импульстің жиілігі және аспаптың немесе құрылғының режіміне қатысты басқа да параметрлері) сүйеніп орындау керек.
Бір қондырғыда пайдаланылмайтын рентгендік сәуленің бірнеше көздері болған кезде оның персоналға тигізетін жиынтық әсерін де ескеру қажет.
418. Сәуле дозасының энергиясы мен қуатына қарай пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен (энергиясы 50 кэВ-ға дейін) қорғау экрандарын дайындау үшін болат пен қорғасынды пайдалануға болады. Жекелеген жағдайларда қондырғының қорғауын қондырғының ішкі бетіндегі қабатына қорғасыны бар бояуды жағып, күшейтуге болады.
419. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуледен (энергиясы 50 кэВ-дан жоғары) қорғауға арналған қорғаныш камералары мен экрандар қорғасыннан, бариттан, баритобетоннан, темір бетоннан жасалады.
420. Камералар мен құрылғылардың қарау терезелерін қорғаныш әйнекпен жабады.
421. Қондырғылардың техникалық шарттарында, паспортында, пайдалану жөніндегі нұсқаулығында мыналар көрсетіледі:
1) электрлі вакуумдық аспаптың корпусынан (балонынан) немесе қондырғы корпусынан қорғаудың 10 см қашықтықта кеңестіктің кез келген нүктесіндегі пайдаланылмайтын рентгендік сәуленің экспозициялық дозасы қуатының ең жоғарғы мәні;
2) электрлі вакуумдық аспаптың жұмыс істеу кезінде пайдаланылмаған рентгендік сәуледен тиімді қорғанудың міндетті тәсілі.
422. Пайдаланылмайтын рентгендік сәуле көздерімен жұмыс істеу сипатына, көлеміне қарай кәсіпорындарда радиациялық қауіпсіздік қызметін ұйымдастыру немесе радиациялық бақылауға жауапты тұлғаны тағайындау қажет.

29. 100 мэв дейінгі энергиясы бар электрондарды
жылдамдатқыштарды пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

423. 100 мэв дейінгі энергиясы бар жылдамдатқыштарды (бұдан әрі – жылдамдатқыш) жеке, бір қабатты ғимараттарда немесе жылдамдатқышты технологиялық пайдалануға байланысты өндірістік және зертханалық ғимараттардың арнайы бөлінген үй-жайларында орналастырады. Жылдамдатқыштар үй-жайларын ионды сәулелердің барлық түрлерінен қорғаумен жабдықтайды.
424. Жылдамдатқыш үй-жайы мен тұрғын үйлер арасындағы санитариялық-қорғаныш аймағының ені кемінде 50.0 м шектерінде болуы тиіс.
Жылдамдатқыштар ғимараттары сыртқы жақтарындағы, оның ішінде ойықтардағы (терезе, есік және басқалар) сәулелер 1,0 мкЗв/сағ, осы жергілікті жерге тән табиғи ая деңгейінің аумағында және жақын арадағы ғимараттарда 0,1 мкЗв/сағ аспауы тиіс.
Жылдамдатқыштары бар ғимараттардың аумағы абаттандырылады, көгалдандырылады және қоршалады.
425. Жылдамдатқыштарды терапия мақсатында қолданғанда, палаталары ғимараттың қарама-қарсы жағында орналасқан жағдайда оларды стационарларда орналастыруға жол беріледі.
426. Жылдамдатқыштарды орнату кезінде мынадай негізгі үй-жайлар көзделеді: жылдамдатқыш залы, конденсатор немесе генератор бөлмесі және құрылғыны қашықтықтан басқару пульті бөлмесі, дозиметриялық қызмет бөлмесі, санитариялық-тұрмыстық бөлмелер. Жылдамдатқыштардың бағытына қарай "оларды бөлу қағидатын" сақтағанда, үй-жайлардың жиыны мен жоспарлауы әртүрлі болуы мүмкін.
427. Жылдамдатқыштарды дефектоскопия үшін пайдаланғанда, негізгі үй-жайлардан басқа фотозертханасы мен бұйымдар қоймасы көзделеді.
428. Жылдамдатқыштарды медициналық мақсаттарда пайдаланғанда, науқастарды сәулелендіруге арналған емшара бөлмесі, күту және науқастарды сәулеленуге дайындау, сондай-ақ сәулелендіру кезінде медицина персоналының науқастарды бақылау бөлмелері көзделеді. Емшара және күту мен науқастарды дайындау бөлмелері дыбыстан оқшауланады.
429. Жылдамдатқыштарды изотоптар алу үшін қолданғанда, зертхана осы санитариялық қағидаларда ұсынылған талаптарға сай жабдықталады.
430. Жоғары деңгейде сәуле жылдамдатқыштарына арналған үй-жайлар (жылдамдатқыш үй-жайы, нысана, емшара бөлмесі) қызмет көрсететін персонал тұрақты болатын үй-жайлардан қорғаныш қабырғаларымен бөлінеді.
431. Иондаушы радиацияның деңгейі жоғары үй-жайлардың есіктері автоблокпен жабдықталады. Жылдамдатқыш үй-жайларына кіру сәуле деңгейі ең аз жерлерде қорғаныш қабырғаларындағы лабиринттер тәрізді болып көзделеді.
432. Жылдамдатқышты жөндеу жұмыстары жеке бөлшектер мен агрегаттардағы дәлденген активтіліктің рұқсат етілетін деңгейге дейін ыдырағаннан кейін дозиметриялық қызметтің бақылауымен жүргізіледі. Ұзақ мерзімдік изотоптар болғанда, жөндеу жұмыстары қорғану қолғаптарымен белсенділігі үлкен препараттарымен жұмыс қағидасы бойынша, қашықтық құралдарын, жеке құрылғыларын және жеке қорғаныш құралдарын қолдана отырып жүргізіледі.
433. Гамма-сәуледен қорғану нысанадан қажетті нүктеге және экрандауға дейінгі қашықтықпен жүзеге асырылады.

30. Радиоактивті заттармен жұмыс жүргізетін өндірістік
зертханалардағы жұмыс жағдайларына қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

434. Радиоактивті заттармен жұмыс жасайтын өндірістік зертханалар (бұдан әрі – зертханалар) жеке ғимараттарда немесе жеке қабаттарда орналасады. Зертханаларды тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарға орналастыруға жол берілмейді.
435. Аумақта виварий болған жағдайда, виварий ғимараты мен тұрғын үй немесе қоғамдық ғимараттардың арасындағы қашықтық кемінде 50 м болып көзделеді.
436. Зертханаларда су құбыры, кәріз, электрмен жабдықтау, жылыту және ыстық сумен жабдықтау жүйелері, механикалық іске қосылатын және сыртқа тарату шкафтарынан ауаны соруға арналған жеке (автономды) желдеткіш құрылғылары бар ішке сору-сыртқа тарату желдеткіші көзделеді.
437. Зертханалардың үй-жайларында табиғи және жасанды жарық болуы тиіс. Бокстардың терезе жақтаулары нығыздалған төсемдермен бекітілуі тиіс.
438. Үй-жайлардың қабырғалары, төбелері тегіс, жеңіл жуылатын, дезинфекциялау құралдарының әсеріне төзімді, радиоактивті заттарды аз сіңіретін материалдармен жабылады. Қабырғалары тегіс болуы тиіс. Едені тайғанақ емес және су өткізбейтін қышқылға төзімді материалдармен жабылады. Еденді тазалауды жеңілдету үшін пластикатты қабырғаға 20 см биіктікке көтереді (плинтуссыз) және қабырғаның бетіне жатық өтуі үшін дөңгеленеді.
439. Радиоактивті заттармен жұмыс жеке үй-жайларда (бөлмелерде) жүргізіледі.
440. Зертханада алынған дозаны журналға тіркеу арқылы жеке дозиметриялық бақылау және жұмыс орындарында, аумақта өндірістік радиациялық бақылау жүргізіледі.
441. Радиоактивті заттарды есепке алу жүргізіледі.
442. Радиоактивті сұйықтықтары бар шыны ыдыстар металл немесе пластмасса ыдыстарға салынады.
443. Радиоактивті газды, буды немесе аэрозолды бөлетін радиоактивті заттарды жанбайтын материалдан жасалған сыртқа тарату шкафтарында, бокстарда, камераларда, жабық ыдыстарда сақтайды.
444. Радиоактивті заттармен жұмыс кезінде:
1) радиоактивті препараттарға қолмен жанасуға жол берілмейді, олармен жұмыс кезінде манипулятор қолданылады;
2) радиоактивті заттарды құю, булау, төгу, сондай-ақ радиоактивті заттың ауаға түсуі мүмкін болатын басқа да операциялар сорғыш шкафтарда ғана жүргізіледі;
3) радиоактивті заттармен жүргізілетін іс-әрекеттер жеңіл дезактивациялауға болатын беттерде жүргізіледі;
4) үй-жайға күнделікті ылғалды жинау жүргізіледі;
5) жұмыс үй-жайларында жұмыс орындарының радиоактивті ластануын өлшеу жүйелі түрде жүргізіледі, ластану анықталған жағдайда оны толық тазарту жүргізіледі;
6) шыны ампулаларға толтырылған радий тұзының сұйық ерітінділері, альфа және бета эталондары сейфте сақталады;
7) қатты және сұйық радиоактивті қалдықтар үй-жайдан арнайы ыдысқа жиналады және журналға тіркеледі;
8) радиоактивті заттармен жұмыс жасау аяқталған соң, ызметкерлер қолдарын сабынмен және жылы сумен мұқият жуады, кейіннен қолдың тазалығына дозиметриялық тексеру жүргізіледі.
445. Зертханада дезактивациялау құралдарының қоры көзделеді.
446. Зертхана аумағында радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтайтын арнайы үй-жай бөлінеді.
447. Радиоактивті қалдықтарды зертханада жинау әдеттегі қалдықтардан бөлек және мынаны:
1) олардың агрегаттық күйін (қатты, сұйық);
2) қалдықтардағы радионуклидтердің жартылай ыдырау кезеңін (15 тәуліктен аз, 15 тәуліктен артық);
3) олардың табиғатын (органикалық, бейорганикалық) ескере отырып жүргізіледі.

31. Ядролық медицина объектілеріне қойылатын талаптар

448. Ядролық медицина объектілері әлеуетті қауіптілігі бойынша IV санатты объектілерге жатқызылады, ықтимал апат кезінде олардағы радиациялық әсер ету сәуле көздерімен жұмыстар жүргізілетін және санитариялық-қорғаныш аймағы көзделмеген үй-жайлармен шектеледі.
449. Объект жеке тұрған, алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсету ұйымының ғимаратында және стационарда орналасады. Объектіні тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда орналастыруға жол берілмейді.
450. Радиодиагностикалық емшара жүргізу үшін басқа бөлімшелерден оқшауланған жеке үй-жайлар блогы немесе оқшауланған жеке радиологиялық корпус көзделеді.
451. Пациенттер мен персоналды сыртқы сәулеленуден, радионуклидтердің үй-жайға, қоршаған ортаға түсуінен қорғау үшін стационарлық (жабдық, қабырға мен үй-жайлардың жабыны) және динамикалық (желдеткіш пен кәріз) кедергілер қолданылады.
Ғимараттардың жертөле және цоколды қабаттарында радиофармпрепараттар мен радиоактивті қалдықтар қоймасын орналастыруға жол беріледі.
452. Объектілердің үй-жайлар жиыны мен аудандары осы санитариялық қағидаларға 26-қосымшаға сәйкес қабылданады.
453. Жаңа үй-жайларды жобалау және/немесе бар ғимараттарды қайта жаңарту кезінде жобалық құжаттамада әр үй-жай үшін: пайдаланылатын радиофармпрепараттар, олардың жұмыс орнындағы белсенділігі, жылдық тұтыну, түрі, сипаты және жұмыс тобы көрсетіледі.
454. Радионуклидтік қамтамасыз ету блогы басқа үй-жайлардан бөлек орналасады. Радиофармпрепараттарды қабылдауға және сақтауға арналған үй-жайларды радионуклидті диагностика мен сәулелік терапия бөлімшесінің радиоактивті қалдықтарын сақтау үй-жайларымен біріктіруге жол беріледі.
455. Гамма-камера мен томограф кабинеттерін радионуклидті қамтамасыз ету блогымен және пациенттерді күту үй-жайымен іргелес етіп орналастыруға жол берілмейді және тиісті пульт бөлмелерімен іргелес жобаланады.
456. Санитариялық өткізгіш өлшеп-орау және емшара үй-жайларына жақын жерде орналасады.
457. Санөткізгіштің және науқастарға арналған дәретханалардың едендері, қабырғалары, төбелері ылғал өткізбейтін, жеңіл тазалауға және дезактивациялауға жол беретін жабындардан жасалады.
458. ПЭТ-орталығында персонал мен амбулаториялық пациенттерге арналған жеке кіретін жерлер көзделеді, үй-жайлар әрі-бері өтетін жол болмауы тиіс.
459. ПЭТ-орталығының циклотронды-радиохимиялық кешені ауа шлюзімен, басы артық шығатын жері және үй-жайлары бар оқшауланған үй-жайларда орналасады.
460. Циклотрон қалыңдығы жобалау кезінде дайындаушы фирманың ұсынысына сәйкес есептелетін төбе жабыны және бетон қабырғалары бар арнайы каньонда орналасады.
461. Циклотрон бункеріне кіретін жер блоктаудың кемінде 4 типі бар қорғаныш есігімен жабылады.
462. Радиохимиялық зертханада синтезделетін радиофармпрепараттардың ассортименті мен мөлшеріне қарай бірнеше бокстар мен (немесе) ПЭТ-радиохимиясына арналған бірнеше шағын бокстар монтаждалады.
463. Радиофармпрепараттарды уақытша сақтауға арналған қойма және өлшеп-орау бокстары ішінде қорғаныш қабырғалар орнатылған сорғыш шкафтармен жабдықталады.
464. Радиоактивті қалдықтардың қоймасы артында пластик қаптары немесе ыдыратуға ұстауға арналған қатты радиоактивті қалдықтар, сондай-ақ сұйық радиоактивті қалдықтарға арналған сыйымдылықтар бар қорғаныш контейнерлер орналасатын қорғаныш қабырғалармен жабдықталады.
465. ПЭТ-те персоналға арналған екі санөткізгіш көзделеді, оның біреуі циклотронды-радиохимиялық кешендегі сыртқы кіретін жерінде (Йод 123 өндірісін ашу мүмкіндігін ескере отырып (бұдан әрі - циклотронда 123I), екіншісі радионуклидпен қамтамасыз ету блогының және ПЭТ-орталығының жалпы үй-жайларының арасында орналасады.
466. Циклотронды-радиохимиялық кешеннің ішкі кіретін жерінде санитариялық шлюз орналасады.
467. Объект орталықтандырылған ыстық және суық су, кәріз және жылыту жүйесімен қамтамасыз етіледі.
468. Радионуклидпен қамтамасыз ету блогының үй-жайларындағы раковиналар араластырғышпен, педальдық, шынтақтық немесе байланыссыз құрылғылармен және электрлі сүлгімен жабдықталады.
469. Құю раковинасынан негізгі су ағызу құбырына апаратын дренажды құбырлар бұрылыстарсыз болып көзделеді. Дренаждар мен су ағарлар мерзімді радиациялық бақылау үшін қол жетімді болуы тиіс.
470. Науқастарға арналған дәретхана емшара бөлмесінен және позитронды эмиссиялық томографтың радиодиагностикалық кабинетінен тікелей жақында орналасады, мәжбүрлеп су ағызу немесе суды педальмен ағызу құрылғыларымен жабдықталады.
471. Үй-жайларда табиғи және жасанды жарық көзделеді.
472. Желдету жүйесі ауа ағымының аз ластанған үй-жайлардан көп ластанған үй-жайларға қарай қозғалысын қамтамасыз етеді, ауаның рециркуляциясына жол берілмейді.
473. Циклотрон каньонының, радиохимиялық зертхананың үй-жайларында және позитронды томограф кабинетінде радиоактивті газдардың сүзгілері мен адсорбенттері бар автономды желдету жүйесі орнатылады.
474. Радионуклидпен қамтамасыз ету блогында, циклотрон каньонының үй-жайларында, радиохимиялық зертханада және позитронды томограф кабинетінде желдету жүйесі үздіксіз жұмыс істеуі тиіс.
475. Сыртқа тарату шкафтары ашылатын ойықтардағы айдалатын ауаның жылдамдығын 0,5 м/с дейін рұқсат етілген қысқа мерзімге төмендете отырып, жұмыс ойықтарындағы ауа қозғалысының жылдамдығын 1,5 м/с қамтамасыз етеді.
476. "Ыстық" камералардан, бокстардан және сыртқа тарату шкафтарынан шығарылатын ауа олардың конструкцияларында көзделген сорғыш сүзгілерідің және ұстағыштардың көмегімен алдын ала тазартылады. Жабық ойықтардағы саңылаусыз камералар мен бокстарда су бағанасының кемінде 20 миллиметр болатын ауаны сұйылту қамтамасыз етіледі. Камералар мен бокстар сұйылту дәрежесін бақылау аспаптарымен жабдықталады, сүзгілер мен радиоактивті газдардың адсорбенттері амераларға, бокстарға және сыртқа тарату шкафтарына жақын орнатылады.
477. ПЭТ-орталығының жалпы үй-жайларын желдету ішке сору-сыртқа тарату болуы тиіс.
478. Объектінің үй-жайларын күтіп-ұстау және пайдалану, жарық берудің, микроклиматтың, шудың, дірілдің деңгейлері, зиянды заттардың болуы және радиацияның деңгейі "Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының талаптарына сәйкес болуы тиіс.
479. Бөлімшеге жеткізілген радиофармпрепараттар осы санитариялық қағидаларға 27-қосымшаға сәйкес журналдарда есепке алынады.
480. Қысқа мерзімдік радионуклидтер генераторларынан алынған элюаттарды пайдалана отырып радиофармпрепараттарды дайындау кезінде осы санитариялық қағидаларға 28-қосымшаға сәйкес радиофармацевтикалық жұмысшы ерітінділерін дайындау журналы толтырылады.
481. Пациентке дайын немесе бөлімшеде синтезделген радиофармпрепаратты енгізген кезде осы санитариялық қағидаларға 29-қосымшаға сәйкес журналға жазба түсіріледі.
482. Ашық көздерді шығындау осы санитариялық қағидаларға 30-қосымшаға сәйкес жауапты адаммен және жұмысты тікелей орындаушымен толтырылатын ішкі актімен рәсімделеді.
483. Жұмыс істемейтін радионуклид көздері олардың сақталуын және оған бөгде адамдардың кірмеуін болдырмайтын қоймаға орналастырылады.
484. Пайдаланылатын радионуклидтің радиациялық қауіптілік тобы мен оның белсенділігіне қарай объектіде жұмыс сыныптары белгіленеді. Радиофармпрепараттарды пайдалану кезінде жұмыс орнында белсенділік ретінде осы үй-жайда орналасқан барлық радиофармпрепараттардың ең жоғары белсенділігі қабылданады. Радиодиагностикалық зерттеулерде қолданылатын барлық радионуклидтердің жиынтық белсенділігі мен ЕАМБ мәндерін есептеу осы санитариялық қағидаларға 31-қосымшада берілген.
485. А тобында берілген жұмыс орнындағы CЭ жиынтық белсенділігіне қарай жұмыстың мынадай сыныптары белгіленеді:
I сынып - Сэ = 108 Бк артық;
II сынып - Сэ = 105 –нан 108 Бк дейін;
III сынып - Сэ = 103 -нан 105 Бк дейін.
486. Радиоактивті сұйықтықтармен (сұйылту, өлшеп-орау, сілкілеу) қарапайым операцияларды жүргізу кезінде жұмыс орнындағы белсенділікті 10 есеге жоғарылатуға жол беріледі.
487. Радионуклидті генераторлардан алынған радиоактивті элюаттарды элюирлеу және бөлшектеу кезінде жұмыс орнындағы белсенділікті 20 есеге арттыруға жол беріледі. Жұмыс сыныптары генератордан бір мезгілде жуылып шыққан туынды радионуклидтің белсенділігінің ең жоғарғы шегі бойынша анықталады.
488. Ашық радионуклидті көздерді сақтау кезінде белсенділіктің 100 есеге жоғарылауына жол беріледі.
489. in vivo диагностикасы және ПЭТ бөлімшелерінің радионуклидтік қамтамасыз ету блогындағы жұмыстар жұмыстың екінші сыныбына жатқызылады.
490. Радионуклидтік сәуле көздерін өндіруге, тасымалдауға, сақтауға және жұмыс жүргізуге санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған жағдайда жол беріледі.
491. Үй-жайлардың есіктерінде оның тағайындалуы, ашық радионуклидтік көздермен жүргізілетін жұмыстың сыныбы және радиациялық қауіпсіздік белгілері көрсетіледі.
492. Ашық радионуклидтік көздермен жұмыс істеуге қатыспайтын адамдардың үй-жайда болуына жол берілмейді.
493. Науқастың организміне енгізетін радиофармпрепараттарды дайындау және сұйық фантомалармен жұмыс жасау жөніндегі барлық технологиялық операциялар сыртқа тарату шкафтарында астаушалар мен тұғырықтарда жүргізіледі. Астауша мен тұғырықтың түбі сүзгіш қағаз қабатымен жабылады, көлемі қолданылатын радиоактивтік ерітінді көлемінен кем дегенде екі еседен асатын ыдыс пайдаланылады.
494. Радиофармпрепаратпен жұмыс жүргізілетін әрбір жұмыс үй-жайында қатты радиоактивтік қалдықтарды жинауға арналған контейнердің бар болуы көзделеді.
495. Органикалық қосындылар негізіндегі радиофармпрепараттар сақталатын тоңазытқыштар радиофармпрепараттар қоймасында орналастырылады және радиациялық қорғаумен қамтамасыз етіледі.
496. Радиоактивті ерітінділері бар ыдыстар және құтылар радиофармпрепараттың аталуы және оның белгілі бір уақыт ішіндегі белсенділігі көрсетілген заттаңбалармен жабдықталады. Заттаңбасы жоқ ерітіндісі бар, металл қақпағында тоттану ізі бар және құтының шыны қабырғаларының мөлдірлігінде өзгерістері бар құтылар радиоактивтік қалдықтар болып есептеледі.
497. Радиоактивті ерітінділермен операцияларды қолмен жүргізу кезінде автоматты тамшуырлар немесе грушалы тамшуырлар қолданылады.
498. Ашық радионуклидтік көздермен барлық жұмыстарды жүргізу кезінде персонал радиациялық қорғаныш құралдарын қолданады.
499. Объектінің әрбір бөлімшесі диагностикалық және терапиялық препараттарды өлшеп салынған қаптарының белсенділігін анықтауға арналған арнайы радиометрмен қамтамасыз етіледі.
500. Радиофармпрепараттармен және басқа сәуле көздерімен жұмыс істейтін тұлғалар "А" тобындағы персонал санатына жатады, сәуле көздерімен жұмыс жасамайтын тұлғалар "Б" тобындағы персонал санатына жатады.
501. Объектінің жұмыс үй-жайларында тамақ және су ішуге, косметика қолдануға, тамақ өнімдерін, үй киімдерін сақтауға жол берілмейді.
502. Емшара тағайындау кезіндегі негіздеме амбулаториялық картаға немесе ауру тарихына және емшара алуға берілетін жолдамаға жазылады.
503. Радиодиагностикалық зерттеулерді жүргізуге осы емшараны жүргізетін радиолог-дәрігер жауапты болады.
504. Емшара жолдамасында негіздеме болмаса және (немесе) клиникалық көрсеткіштер жоқ болса радиодиагностикалық емшара өткізуден бас тартуға радиолог-дәрігердің құқығы бар. Ол қабылдаған шешімі туралы емдеуші дәрігерге хабарлайды және амбулаториялық картасында, ауру тарихында немесе емшара жолдамасында өзінің уәжделген бас тартуын жазады.
505. Радиодиагностикалық зерттеулер қайта тағайындалған кезде клиникалық көрсеткіштерден басқа пациентке қайта зерттеулерді тағайындаған күнің алдындағы бір жыл ішінде, соның ішінде басқа да медициналық ұйымдарда жүргізілген рентгендік радиологиялық зерттеулер нәтижесінде алған сәулеленудің жиынтық дозасы да ескеріледі.
506. Осы қағидалар мынаған:
1) пациенттің жынысы мен жасына;
2) диагностикалық емшараның сипаты мен оны қолдануға берілген көрсеткіштерге сәйкес дифференцияланады.
507. Осы радиоизотопты зерттеудің нақты міндеттемесіне сәйкес пациенттердің үш санаттары белгіленеді:
1) АД санаты. Бұл санатқа диагнозды нақтылау немесе сипатын анықтау және ошақты таратпау мақсатында онкологиялық аурудың немесе оған күдіктің болуына байланысты радиоизотопты диагностикалық емшара тағайындалатын пациенттер жатқызылады.
2) БД санаты. Бұл санатқа онкологиялық сипаттағы ауруға байланысты диагнозды нақтылау немесе емдеу тактикасын таңдау мақсатында клиникалық көрсеткіштер бойынша емшара жүргізілетін пациенттер жатқызылады;
3) ВД санаты. Бұл санатқа тексеру тәртібімен, соның ішінде профилактикалық және ғылыми сипаттағы радиодиагностикалық емшара тағайындалатын адамдар жатқызылады.
508. Тексерілетін адамдарды қандай да бір санаттарға жатқызу сыни ағзаның және бүкіл организмнің сәулеленуінің рұқсат етілген шекті дозасының (бұдан әрі – РЕШД) шамасын айқындайды.
509. Сыни ағза деп осы жағдайда олардың салыстырмалы радио сезімталдығын ескере отырып, сәуленің әсеріне барынша көп ұшырайтын ағзаны немесе тінді атайды.
510. Радиодиагностикалық емшараларға:
1) анықталған немесе болуы мүмкін жүктілік кезеңінде БД және ВД санатына жатқызылатын ұрпақты болу жасындағы әйелдер;
2) ВД санатына жатқызылатын 16 жасқа дейінгі балалар жіберілмейді.
Ананың организмінде радиоактивті изотоп болатын уақытта емшекпен тамақтандыру тоқтатылған жағдайда, әйелдерге емшекпен тамақтандыру кезінде радиоизотопты зерттеулерді жүргізуге болады.
511. Радиоизотопты зерттеулер кезінде сыни ағзалардың сәулеленуінің шекті дозасы:
1) АД санаты үшін РЕШД былай анықталады: сәулелену тікелей сәулелік зақымдануды қоздырмайтындай немесе негізгі не қосалқы сырқаттануға салмақ түсірмейтіндей болуы керек.
2) БД санаты үшін РЕШД алыстағы және генетикалық салдардың пайда болу қаупін шектеу қажеттілігіне байланысты АД санаты үшін белгіленген АД-дан 5 есе төмен болып белгіленеді.
512. РЕШД шамасы бойынша ВД сантындағы пациенттер "халық арасындағы жекелеген адамдар" Б санатына теңестіріледі.
513. РЕШД мәндері осы санитариялық қағидаларға 33-қосымшада берілген. 1 жасқа дейінгі балалар үшін РЕШД осы санитариялық қағидаларға 32-қосымшада келтірілген РЕШД-ден 5 есеге азайтылуы тиіс.
514. Ағымдағы жылы сыни ағзалардың сәулеленуі осы ағзаға белгіленген РЕШД-ден аспаған жағдайда, көп реттік радиоизотопты тексерулерге жол беріледі.
515. Бірнеше радиоизотопты диагностикалық емшара жүргізілген кезде сәулеленуге ұшырайтын 2-ші және 3-ші топтағы сыни ағзалар екіден артық болса РЕШД шамасы 1-ші топтағы сыни ағзаларға белгіленгендей алынады.
516. Организміне радиофармпрепараттар енгізілген пациенттер арнайы үй-жайларға (күту бөлмесі) және (немесе) жалпы (холл, дәліз) үй-жайларға препараттың алған дозасына қарай бір бірінен барынша алыс тұрған үй-жайларға орналастырылады.
517 Амбулаториялық картаға, ауру тарихына, медициналық сәулелену дозаларын есепке алудың жеке парағына мынадай деректер енгізіледі:
1) радиофармпрепараттың типі мен белсенділігі;
2) радиофармпрепаратты енгізу технологиясының типі;
3) радионуклидті өлшеулер әдістемесінің типі;
4) зерттеулер нәтижелері;
5) диагностикалық қорытынды;
6) радиофармпрепараттың паспорт деректері және енгізілген радиофармпрепарат белсенділігінің радиометриясы нәтижелері бойынша есептелген ішкі сәулеленудің тиімді дозасы.
518. Эпикризді рәсімдегенде пациенттің жүргізілген радиологиялық емшаралардан алған сыртқы және ішкі сәулеленудің жиынтық тиімді дозасы көрсетіледі.
519. Объектідегі радиациялық апаттарға жиынтық белсенділігі 10 ЕАМБ жоғары радионуклидті көздермен жұмыс істеу оқиғалары жатады:
1) радиофармпрепарат немесе басқа да ашық радионуклидті көз бар құтының немесе шприцтің сынуы;
2) радионуклидті генератордың, сұйықтық фантомдардың немесе калибрлеу көздерінің жұмыс көлемінің герметизациясын ашу;
3) радиоактивті ерітіндінің өрістің, жабдықтың, аппаратураның және жиһаздың үстіне төгіп алу;
4) радиоактивті ерітіндінің жұмыс істеушінің және (немесе) пациенттің киіміне және (немесе) терісіне түсуі;
5) радионуклидті көздің, радиофармпрепарат бар құтының немесе шприцтің жоғалуы;
6) есепке алынбаған радионуклидті көздің анықталуы;
7) белсенділігі 200 мЗв сәулеленудің тиімді дозасынан жоғары болатын радиофармпрепаратты пациенттің ағзасына қате енгізу;
8) бөлімшенің радионуклидті көздермен жұмыс істейтін үй-жайлардағы жану (түтіндену) немесе өрт шығу.
520. Радиациялық апаттар ретінде жіктелмейтін радиациялық технологиялардың бұзушылықтарына мыналар жатады:
1) пациентке тағайындалмаған радиофармпрепаратты немесе зерттеу үшін қажетті активтіліктен жоғары, бірақ 200 мЗв сәулеленудің тиімді дозасынан жоғары болмайтын радиофармпрепаратты пациентке қате енгізу;
2) тамырға инъекция жібергенде радиофармпрепаратты экстравазальды енгізу.
521. Радиациялық апат фактісі анықталған кезде объектінің персоналы "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысының талаптарына сәйкес шаралар қолданады.
522. Радиациялық апаттың болу ықтималдығы жоғары үй-жайлар (генераторлық, өлшеп-орау, емшара, радиохимиялық және радиофармпрепараттар синтезі үй-жайлары) апат салдарын жоюға арналған құралдар жиынтығымен жасақталады, оларға мыналар кіреді:
1) қолғаптарды, бахилаларды және бас киімді қоса алғанда қорғаныш киім жиынтығы;
2) дезактивациялау құралдары, еденді сүртуге арналған сіңіретін материалдар, детергенттер және сүзгілеу қағазы;
3) қолданылған сіңіретін материалдар мен ластанған заттарды жинауға, уақытша сақтауға және жоюға арналған пластик қаптар;
4) радиациялық апат жерінде қойылатын радиациялық қауіптіліктің апаттық белгілер жиынтығы;
5) ластанған жұмыс қабаттарын дезактивациялау жөніндегі нұсқаулық;
6) алғашқы көмек көрсету құралдары және радиоактивті ластануға ұшыраған адамдарды санитариялық өңдеуге арналған жуу құралдары.
523. Өндірістік бақылауға:
1) персоналдың сыртқы сәулеленуін жеке дозиметриялық бақылау;
2) радиациялық апат жағдайында персоналдағы радионуклидтер инкорпорациясы деңгейін жеке радиометриялық бақылау;
3) жұмыс беттерінің, жұмысшылардың киімі мен тері жабынының радиоактивті ластану деңгейлерін өлшеу;
4) персоналдың жұмыс орнында, оның ішінде радиоактивті газдармен жұмыс істегенде фотонды және бета-сәуленің сіңірілген дозаларының қуатын өлшеу;
5) жұмыс үй-жайлары ауасындағы радиоактивті аэрозолдардың көлемді белсенділігін өлшеу;
6) қатты радиоактивті қалдықтарды жинауды, сақтауды және жоюды бақылау;
7) сарқынды суды радиометриялық бақылау;
8) желдету жүйелерінің сүзгілерін радиометриялық бақылау кіреді.
524. Жаңа радиофармпрепараттарды, радионуклидті диагностикалау әдістемелерін клиникалық сынақтан өткізгенде радиациялық бақылау жүргізіледі.
525. Радиациялық бақылау жүргізген кезде қателігі +20%-дан жоғары емес гамма және бета-сәулені дозиметрия және радиометрия құралдары қолданылады.
526. Радиациялық бақылау түрлері радионуклидті көздерді және өлшеу нүктелерінің орналасуын көрсете отырып, жұмыс үй-жайларының жоспарлары келтірілген арнайы журналдарда тіркеледі.
527. "А" тобы персоналын жеке дозиметриялық бақылау арнайы киімде кеуде және (немесе) іш деңгейінде бекітілген жеке дозиметрлер көмегімен жүргізіледі. Емшара мейірбикелері мен басқа да радионуклидті көздермен жұмыс істейтін адамдарда қолдың буындарының эквивалентті сәулелену дозаларын бақылау үшін жүзіктік дозиметрлер қолданылады.
528. Жеке дозиметр мен жүзіктік дозиметр көрсеткіштері жиналған тиімді доза мәніне қарай қайта есептеледі.
529. "А" тобы персоналының сыртқы сәулеленуін жеке дозиметриялық бақылау барлық жұмыс уақыты ішінде журналда дозиметрлерді беруді және қабылдауды тіркеу арқылы жүргізіледі. Персоналдың жеке жылдық сәулелену дозалары жеке дозаларды есепке алу карточкасына (деректер базасына) тіркеледі. Карточка көшірмесі қызметкер жұмыстан шыққаннан кейін ұйымда 50 жыл бойы сақталады. Басқа ұйымға ауысқанда қызметкердің дозаларын есепке алу карточкасының көшірмесі жаңа жұмыс орнына беріледі. Іссапардағы адамдардың жеке сәулелену дозалары туралы мәліметтер олардың негізгі жұмыс орнына хабарланады.
530. Апат жағдайында персоналда радионуклидтер (радиофармпрепараттар) инкорпорациясы деңгейін жеке радиометриялық бақылау бөлімшеде бар радиометрлер немесе барлық денені сканерлейтін гамма-камералар көмегімен жүргізіледі. Инкорпорацияланған белсенділік анықталған жағдайда қызметкер барлық денеге және сыни ағзаларға (қалқанша без, өкпе) радиометрия жүргізу үшін зертханаға жіберіледі.
531. Ластануды өлшеу нәтижелері тек қана "таза" бета-сәулелейтін радионуклидтер үшін (мысалы ³²Р) және "аралас" бета-гамма-сәулелейтін радионуклидтер үшін (мысалы ¹⁸F, ¹³¹I) жұмыс беттерінің, терінің, арнайы киімнің және жеке қорғаныш құралдарының рұқсат етілген ластану деңгейлерімен салыстырылады. "Таза" гамма-сәулелейтін радионуклидтер үшін (мысалы, ^99mTc, ⁶⁷Ga, ¹²⁵I, ¹²³I, ^201Tl) ластану деңгейін бақылау ауадағы сіңірілген дозаның қуатын ластанған беттен 10 см қашықтықта өлшеу жолымен жүргізіледі. Тері мен беттер үшін 4 мкГр/сағ тең ауадағы сіңірілген фотондар дозаларының бірліктерінде, ал басқа жұмыс беттері үшін 12 мкГр/сағ болатын ластанудың бақылау деңгейі белгіленеді.
532. Персоналдың жұмыс орнындағы ауадағы сіңірілген доза қуатын өлшеулер үш деңгейде жүргізіледі: көз (көздер) белгіленген технологияға сәйкес еденнен 0,1, 0,9 и 0,5 м орналасқанда, бұл ретте көздің белсенділігі осы технология үшін барынша мүмкін болуы тиіс. Жұмыс орнындағы ауа кермасының бақылау деңгейі 12 мкГр/сағ тең белгіленеді.
533. Жұмыс үй-жайларындағы ауада радиоактивті аэрозолдардың көлемді белсенділігін өлшеу пациент организміне радиоактивті аэрозолдарды ингаляциялық енгізу арқылы радионуклидтік диагностика кезінде жүргізіледі.
534. Радиоактивті қалдықтарды дозиметриялық бақылау қоймаға түсу, оларды шығынға жазу және жою кезінде, ыдыратуға ұстаудан кейін, орталықтандырылған көмуге беру кезінде жүргізіледі. Ластанған арнайы киімді және киім-кешекті дозиметриялық және радиометриялық бақылау оларды арнайы кір жуатын орынға беру алдында жүргізіледі.
535. Дозалардың белгіленген шектерден жоғарылау жағдайлары туралы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органға хабарлайды.

32. Арнайы киімді және басқа да ЖҚҚ-ны дезактивизациялау
бойынша арнайы кір жуу орындарын күтіп-ұстауға және пайдалануға
қойылатын талаптар

536. Арнайы кір жуу орындары кәсіпорынның өнеркәсіптік алаңында немесе елді мекеннің өнеркәсіптік аймағындағы дербес, қоршалған және абаттандырылған аумағында, таза және лас арнайы киім мен басқа да ЖҚҚ-ның қарама-қарсы ағындарын болдырмайтын кіретін және шығатын жерлері бар бөлек тұрған ғимаратта орналасады.
537. Жұмыс үй-жайларын жоспарлау және жабдықтарды орналастыру дезактивациялау үдерісін механикаландыру және автоматтандыру, дайындық (қабылдау және радиометриялық бақылап сұрыптау), негізгі (жуу) және ақырғы (кептіру, радиометрикалық бақылау, үтіктеу) операцияларын бөлек жүргізуге мүмкіндігін көздеуі тиіс.
538. Үй-жайлардың құрамы мен аудандары осы санитариялық қағидаларға 33-қосымшаға сәйкес қабылданады.
539. Арнайы кір жуу орнында санитариялық өткізгіш көзделеді, суық және ыстық су келтірілген шынтақпен немесе аяқпен басқарылатын араластырғыштары бар қол жуғыштар орнатылады.
540. Барлық өндірістік үй-жайлардағы еденнің гидрооқшаулау қабаты биіктігі кемінде 40 см қабырғалар мен бағаналарға жалғасады, үй-жайлар бұрыштары дөңгелектеледі, еден төсемінің жиектері кемінде 20 см биіктікке көтеріледі және қабырғаның бетімен бірдей қылып бітеледі.
541. Қабырғалар, төбелер, еден және конструкциялардың беттері радиоактивті ластануды аз сіңіретін, сілтілі, қышқылды және басқа да агрессивті заттардың әсеріне төзімді және ластанудан жеңіл тазартылатын материалдармен жабылады.
542. Жуатын залда еден 0,01-0,02-ге тең науаларға немесе траптарға қарай еңіспен жасалады. Науалар қорғаныш торлармен жабылады.
543. Ішкі жабдықтардың барлық заттарының беттері саңылаусыз тегіс болуы және ластанудан жеңіл тазаланатын болуы тиіс.
544. Желдеткіш жүйесі "таза" аймақтан "лас" аймаққа ауа қозғалысының тұрақты бағытын қамтамасыз етуді ескере отырып жобаланады.
545. Ластанған арнайы киімді іріктеу және сұрыптау арнайы үстелдерде немесе аэрозол сүзгілермен жабдықталған жергілікті сорғыштары бар баспанада жүргізіледі. Саңылаулы және жақтаулы сорғыштарда ауа сору жылдамдығы кемінде 5 м/с, баспаналардың жұмыс ойықтарында кемінде 1,5 м/с болуы тиіс.
546. Кептіру-үтіктеу жабдығы мен кір жуатын машиналар жергілікті сорғыштармен жарақталады.
547. Арнайы киімді және басқа да ЖҚҚ-ын дезактивациялау үшін жұмсартылған су құбыры суы қолданылады.
548. Арнайы кір жуу орнында арнайы және шаруашылық-тұрмыстық кәріз көзделеді. Сарқынды су жинақтағыш сыйымдылықтарға бағытталады. Суды сыйымдылықтардан шаруашылық-тұрмыстық кәрізге ағызу радиометриялық бақылаудан соң жүргізіледі.
549. Арнайы кір жуу орындарындағы жұмыс орындарының жасанды жарықтандыру деңгейлері осы санитариялық қағидаларға 34-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.
550. Техникалық құралдардың конструкциясы оларға жуғыш ерітінділерді қолдана отырып дезактивация жүргізуге мүмкіндік беретіндей болып көзделеді.
551. Техникалық құралдардың ішкі беттерінде оларды тазалағанда төгілмейтін және қол жетпейтін кір мен тұнбалар жиналатын орындары болмауы тиіс.
552. Ластанған бұйымдарды радиометриялық сұрыптау үстелінің беті түзу тегіс болуы, үстелдің периметрі бойынша, сондай-ақ үстел астында сыртқа тарату желдеткішінің ауа жинау құрылғысы болуы тиіс.
553. Бета-активті ластануды өлшеу өлшенетін объектінің датчиктен кемінде 1 см қашықтықта, ал альфа-активті ластануды өлшеген кезде өлшенетін объект датчикке жанастырыла орнатылуы тиіс.
554. Кір жуу машиналарында:
1) оларға дезактивациялау ерітінділерді дозалап беретін жүйе;
2) қысымы 0,3-0,8 мПа буды келтіру;
5) үрлеу жүйесі болуы тиіс.
555. Арнайы кір жуу орнында арнайы киімді химиялық тазарту учаскесі бөлінеді.
556. Ластанған мүлікті жеткізу қаппен арнайы көлікпен жүзеге асырылады. Контейнерлерде немесе басқа да қаптама жиынтығында қарапайым көлікпен тасымалдауға жол беріледі.
557. Арнайы көлік пен контейнерлер ластанған мүлікті түсірген соң радиациялық бақылауға жатады.
558. Таза мүлікті ластанған мүлікке арналған арнайы көлікпен тасымалдауға жол берілмейді.
559. Персонал жұмыс аяқталғаннан кейін санитариялық өткізгіштен өтуі, арнайы аяқ киімді, арнайы киімді, іш киімін шешуі, денесін себезгі астында жууы, тері жабындарының ластануын міндетті радиометриялық бақылаудан өтуі тиіс.

33. Радиациялық қауіпті объектілердің радиоактивті қалдықтарын
жинауға, сақтауға және жоюға қойылатын талаптар

560. Радиациялық қауіпті объектілерде радиоактивті қалдықтарды жинау олардың пайда болу жерлерінде әдеттегі қалдықтардан бөлек, мынаны:
1) физикалық күйін (қатты, сұйық);
2) шығу тегін (органикалық, органикалық емес, биологиялық);
3) қалдықтардағы радионуклидтердің жартылай ыдырау кезеңін (15 тәулікке дейін, 15 тәуліктен артық);
4) жарылыс және өрт қауіпті; жарылыс немесе өрт қауіпсіз;
5) мамандандырылған комбинаттарда (бұдан әрі – МК) немесе радиоактивті қалдықтарды көму пункттерінде (бұдан әрі – РҚКП) қабылданған қалдықтарды қайта өңдеу әдістерін ескере отырып жеке жүргізіледі.
561. Объектілерде радиоактивті қалдықтарды жинау және тасымалдау үшін:
1) қатты радиоактивті қалдықтар (бұдан әрі – ҚРҚ) үшін – бастапқы қаптамамен жарақталған жинағыш-контейнерлер, дербес қаптамалар түріндегі пластик немесе қағаз қаптар (крафт қаптар);
Пластик немесе крафт-қаптарды дербес қаптамалар ретінде (контейнерден тыс) құрамында эманациялайтын заттары бар қалдықтар немесе қаптардың механикалық зақымдалуына алып келуі мүмкін қалдықтар (өткір, шанышқы және кесетін заттар) үшін пайдалануға жол берілмейді;
2) сұйық радиоактивті қалдықтар (бұдан әрі – СРҚ) үшін – жинағыш-контейнерлер немесе арнайы цистерналар қолданылады.
562. Жинағыш-контейнерлер өлшемдері мен конфигурациясы радиоактивті қалдықтардың типімен және мөлшерімен, радионуклидтердің түрімен, сәуле энергиясымен және белсенділігімен айқындалады. Олар механикалық берік болуы, олардың орнын ауыстыруға және тасымалдауға мүмкіндік беретін берік ілмектері мен құралдары болуы тиіс. Жинағыш-контейнерлердің ішкі беттері бірқалыпты түйіндесуі, тегіс болуы, қышқылдармен және басқа да дезактивациялағыш материалдармен өңдеуге жол беретін нашар сіңіретін материалдан жасалған болуы тиіс.
563. СРҚ арналған жинағыш-контейнерлер саңылаусыз және вакуум принципін сақтай отырып, қалдықтарды басқа сыйымдылықтарға құю үшін құралды қосуды қамтамасыз ететін қылтамен жабдықталуы тиіс. Жинағыштарды толтыру олардың сыртқа төгілуін болдырмайтын жағдайларда жүргізіледі.
Жинағыш-контейнерлердің сыртқы бетінде радиациялық қауіптілік белгісі орнатылады және бирка ілінеді, онда объектінің атауы, радиоактивті қалдықтар түрі, радионуклидтер құрамы, олардың белсенділігі және болжамды қайта өңдеу әдісі көрсетіледі.
564. Жинағыш-контейнерден 1 м қашықтықтағы сәуле дозасының қуаты 40 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Сыртқы беттерде осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшада көзделген деңгейлерден асатын радиоактивті ластану болмауы тиіс.
565. Жинағыш-контейнерлерді радиоактивті қалдықтармен толтыру олардың төгілу немесе шашылу мүмкіндігін болдырмайтын жағдайларда радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.
566. МК-да немесе РҚКП-да өңделуге жататын СРҚ рН=7 дейін бейтараптандырылады. Бейтараптау объектіде жүргізіледі. Жинау кезінде СРҚ жанатын немесе жанбайтын қалдықтар болып бөлінеді. Жанатын СРҚ өрт қауіпсіздігі талаптарына жауап беретін бөлек сыйымдылықтарға жиналады.
567. Организміне радионуклидтер енгізілген жануарлар өлекселері алдын ала дезинфекцияланады, жинағыш-контейнерге ылғал сіңіретін материал салынады. Өлекселерді одан әрі кремациялаған кезде хлорлы әкті салуға жол берілмейді.
Жұмыс үй-жайларында жинағыш-контейнерлер сыртқа тарату шкафының (камералардың) төменгі бөліктерінде немесе арнайы бөлінген орындарда, үй-жайдың ластану мүмкіндігін болдырмайтын жақтаулары бар тұғырықтарда орнатылады.
568. Объекті ішінде жинағыш-контейнерлерді радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау орындарына тасымалдау тұтқасының ұзындығы кемінде 1 метр арнайы арбаларда жүргізіледі.
569. Жинағыш-контейнерлерді дезактивациялау үшін тиісті сыныптың радиоактивті қалдықтарымен жұмысқа қойылатын талаптарға жауап беретін арнайы үй-жай (немесе үй-жайдағы орын) жабдықталады. Жинағыш-контейнерлерді дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.
570. Радиоактивті қалдықтарды сақтау мерзімі, егер қалдықтардың ай сайын жиналуы 50 литрден (килограмм) аспайтын болса, бір айдан аспауы тиіс, сақтау мерзімі тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісіледі, бірақ 6 айдан аспауы тиіс.
571. Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау және ұстау үшін объектілерде арнайы үй-жайлар немесе учаскелер бөлінеді және жабдықталады.
572. Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтауға арналған үй-жай және учаскелер бөлек ғимаратта немесе ғимараттың оқшауланған қанатында, төменгі белгілер деңгейінде орналастырылады. Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтауға арналған алаң өндірістік ғимараттардан бөлек орналасады, сенімді гидрооқшаулауы және бөгде адамдардың кіруін болдырмайтын жағдайлар болуы тиіс.
Жинағыш-контейнерлердің орналасқан орындары қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етіледі.
Контейнердің бетінде 0,4 мкЗв/сағ және одан жоғары гамма сәуленің МЭД тудыратын радиоактивті қалдықтары бар жинағыш-контейнерлерді уақытша сақтау және ұстау үшін арнайы қорғаныш құдықтары немесе қуыстар жабдықталады. Жинағыш-контейнерлерді құдықтардан және қуыстардан алу персоналдың шамадан тыс сәулеленуін болдырмайтын арнайы құрылғылармен жүргізіледі.
573. Эманациялайтын радиоактивті заттарымен радиоактивті қалдықтары бар контейнерлерді уақытша сақтау тәулік бойы жұмыс істейтін сыртқа тарату желдеткішпен жабдықталған сыртқа тарату шкафында немесе қалқада жүзеге асырылады. Сыртқа тарату шкафтары немесе қуыстардың жұмыс ойықтарындағы ауаның есепті жылдамдығы 1,5 м/с кем болмауы тиіс.
574. Жануарлардың өлекселерін мекемелерде уақытша сақтау және МК немесе РҚКП-ға тасымалдауды бөлек қаптамаларда жүргізеді.
575. Ірі көлемді радиоактивті қалдықтарды (бокстардың ластанған жабдығы) жинау, уақытша сақтау және МК немесе РҚКП-ға тасымалдау үшін арнайы ыдыс қолданылады.
576. Объектіде ірі көлемді жабдықты бөлшектеуге немесе кесуге жол беріледі, кейіннен МК немесе РҚКП-ға тасымалдау үшін ыдыстарға салынады. Көрсетілген жұмыстарды орындау халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісіледі.
577. Уақытша сақтау орындарынан радиоактивті қалдықтарды шығару үшін МК немесе РҚКП-ға тиесілі көліктік контейнерлер пайдаланылады.
578. Объектіде көліктік контейнерлерді арнайы автомобильдерге тиеу үшін радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау үй-жайларына (орындарына) жапсарлас арнайы алаң жабдықталады.
579. Көліктік контейнерлерді радиоактивті заттар салынған қаптамалармен толтыру радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі. Радиоактивті заттар салынған контейнерлердің сәуле дозасының қуаты 1 м қашықтықта 40 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Контейнерлердің сыртқы бетін осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшада көрсетілген шамалардан жоғары радиоактивті ластануына жол берілмейді.
580. Объектіде радиоактивті қалдықтарды жинауға, сақтауға және тапсыруға жауапты адам тағайындалады. Жұмыс үдерісінде пайда болатын радиоактивті қалдықтарды жинау, уақытша сақтау және шығаруға дайындау бойынша мәліметтер есепке алу журналына енгізіледі.
581. Объектіде кемінде жылына бір рет көмуге тапсырылған және объектідегі радиоактивті қалдықтардың есепке алуды дұрыс жүргізілуін тексеретін комиссия құрылады. Жоғалуы анықталған жағдайда 24 сағат ішінде тиісті аумақтағы санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылық саласындағы мемлекеттік орган хабардар етіледі.
582. "Радиациялық қауіпсіздікке қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына сәйкес радиоактивті төгінді суды тұрмыстық кәрізге ағызуға жол беріледі.
583. РҚКП үшін жер телімін таңдауға және РҚКП және өңдеу мен көмудің ғимараттар кешенінің құрылысына, қайта жаңартуға санитариялық–эпидемиологиялық қорытынды беріледі.
Жер телімінің шекарасы ашық су көздерінен және жерасты суы көзі алынатын орнынан 500 метрден кем емес қашықтықта, сондай-ақ су астында қалмайтын және батпақтанбайтын, радиоактивті қалдықтарды көметін ыдыстың түбі 10 метрден астам тереңдікте орналасуын қамтамасыз ететін, жер астындағы су деңгейі төмен жерде орналасуы керек. Жерасты суының ең аз тереңдігі шұңқыр түбінен 4 метрден кем емес төмен болуы шарт.
Жер телімі мөлшерінің есеп бойынша 20 жылдан кем емес мерзімге келешектегі құрылыс үшін резерв ауданы болуы тиіс.
584. РҚКП-ның айналасында радиусы 1000 метр болатын санитариялық-қорғаныш аймағы (бұдан кейін – СҚА) орналасуы шарт. СҚА аумағында өнеркәсіп және азаматтық объектілерді, сондай-ақ РҚКП-ға қатысы жоқ объектілер мен құрылыстарды орналастыруға жол берілмейді.
585. Аумақтағы ғимараттар мен құрылғылардың тұтастыру шартты түрде "таза" және "лас" аймақтарға бөліну принципі бойынша іске асырылады. "Лас" аймақта мыналар орналасады:
1) радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған ыдыстар;
2) СРҚ уақытша сақтауға арналған ыдыстар;
3) радиоактивті қалдықтарды сұрыптап бөлуге арналған үй-жайлар;
4) пайдаланудан шығарылған иондаушы сәуле көздерін контейнерсіз сақтауға арналған қойма;
5) цементтеу құрылғысы;
6) сұйық және қатты радиоактивті қалдықтарды өңдеуге арналған үй-жайлар;
"Лас" және "таза" аймақтардың арасында мыналар орналастырылады:
1) арнайы автокөлікті, контейнерлерді, жабдықтарды дезактивациялауға арналған үй-жайлар;
2) арнайы тазалау құрылғылары;
3) арнайы автомобильдерге арналған гараждар;
4) радиометриялық, радиохимиялық және басқа да талдауларды жүргізетін, радиациялық қауіпсіздік қызметі орналасатын үй-жайлар;
5) радиациялық бақылау бекеттерімен бірге санитариялық өткізгіштер.
"Таза" аймақта мыналар орналастырылады:
1) қазандық;
2) қойма үй-жайлары;
3) сумен қамтамасыз ету және кәріз құрылғылары;
4) электрмен қамтамасыз ету құрылғылары;
5) әкімшілік ғимараттары;
6) тамақтану үй-жайлары;
7) өндірістік кәсіпорындарды жобалаудың санитариялық нормалары мен қағидаларына сай өтетін және басқа да қосалқы үй-жайлар.
586. Радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған ыдыстар 20 жылдан кем емес мерзімде толу есебінен жобалануы тиіс.
Ыдыстардың көлемі мына формула негізінде шамалап есептелінеді:

V= 1,5 х К х х

мұнда V- РҚКП-ны 20 жыл мерзімінде пайдалану кезінде көмілуге тиіс радиоактивті қалдықтардың болжанатын мөлшері;
1,5 - халық шаруашылығында 20 жыл ішінде радиоактивті заттар мен иондаушы сәул көздерін қолдану өсімін есептеу еселігі (жылына 3 пайыз);
К – 4мі / мекеме қатынасына тең;
х- РҚКП-ның қызмет ететін аймағында орналасқан мекемелер саны.
587. Радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған ыдыстар конструкциясын анықтайтын көрсеткіштер:
1) меншікті белсенділігі;
2) түрі (сұйық, қатты, биологиялық, пайдаланудан шығарылған иондаушы сәуле көздері, қатты престелген, үлкен көлемді бұйымдар және басқалары);
3) алаңның гидрогеологиялық шарттары;
4) қайта өңдеу технологиясы.
588. Радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған сыйымдылық жер астында болуы, оған атмосфералық жауын-шашынның түсу мүмкіндігін болдырмауы және радиоактивті заттардың қоршаған ортаға көшуіне кедергі болуы тиіс.
589. Істен шыққан иондаушы сәуле көздерін көму үшін арнайы сыйымдылықтар жасалады. Көздерді көму персоналдың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында арнайы тиеп-түсіру құрылғыларын қолдана отырып, жүргізіледі.
590. Арнайы автокөлікті, контейнерлерді дезактивациялау үй-жайында еденнің жабыны аз сіңіретін материалдан орындалуы тиіс, жабынның шеті 0,5 м биіктікке көтеріліп, қабырғамен шектесетін жері толығымен тығыз жабылуы тиіс. Еден еңістермен және және су ағызу траптарымен жабдықталады. Қабырғалар 2 метр биіктікке дейін аз сіңіретін материалдармен жабылады. Қабырғаның қалған бөліктері және төбе химиялық төзімді бояулармен сырланады, есіктердің беті тегіс болуы тиіс.
591. РҚКП-де ыстық және суық су келтірілген су құбырлары, тұрмыстық және арнайы кәріз болуы тиіс. Кәріз жүйелерінде бақылау сыйымдылықтары жабдықталады.

34. Қалдықтар қоймасына қойылатын талаптар

592. Қалдықтар қоймаларын суды аз өткізетін, сүзгілеу коэффициенті 1·10 см/с аспайтын топырағы бар (саздық, балшық) жерлерге орналастырады. Алаңды жарықтары бар жыныстардан, малтатасты немесе бос құмды аудандарда орналастырған кезде топырақтағы радиоактивті суды сүзгілеуге қарсы іс-шаралар әзірленеді.
593. Қалдық қоймасының айналасында радиусы 500 м СҚА және қалдықтардың орналасқан жерінен кемінде 30 м қашықтықта қоршау орнатылады.
594. Қалдықтар қоймасы көмбесінің жобалық белгілерден асуына және радиоактивті суды өнеркәсіптік кәсіпорыннан беру кезінде жайылуына жол берілмейді.
595. Шаң-тозаңның пайда болуын және аэрозольдің таралуын төмендету үшін құрғақ жағажайлардың және шайылатын баурайдың ауданын азайтады, олардың үстіне қалыңдығы 0,5 м кем емес таза топырақ төгеді. Топырақ төгілген беттерге шөп егеді.
Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша су қоймасына шығатын жерде радионуклидтер болса, қалдық қоймаларынан шыққан тазартылған суды ашық су ағынды қоймаларына ішінара шығаруға жол беріледі.
596. Қалдық қоймаларының периметрі және топырақ асты сулардың бағыты бойынша арақашықтығы 200 м болатын сынама алу (байқау) ұңғымалары көзделеді. Екіден кем емес ұңғымаларды СҚА шекарасынан тыс орналастырады.
597. СҚА және қалдықтар қоймасының аумағында атмосфералық ауаның, жер асты суларының, ашық су қоймалары суының радиоактивті ластануына өндірістік бақылау жүргізіледі.
598. Негізгі өндірістен 2 км кем емес қашықтықта орналасқан қалдық шаруашылығы учаскелерінде жұмысшылардың жылынуы мен жуынуына, арнайы киімдерді кептіруге арналған үй-жайлар көзделеді.
599. СҚА іргелес қоныстану аумағы жағында қалдықтар қоймасының бөгетінен 200 м кем емес қашықтықта ені 15-20 м орманмен қорғау жолақтары көзделеді.

35. Радиоактивтілігі төмен қалдықтардың арнайы жер бетіндегі
қорымдарына қойылатын талаптар

600. Радионуклидтермен ластанған жер, топырақ, құрылыс конструкцияларының элементтері, өндіріс және тұтыну қалдықтары, уран кенін өндірудің және байытудың қалдықтары, оның ішінде құрамында қара, қосындыланған және түсті металдар бар қалдықтар байыту өндірісінің қалдық қоймаларында ұзақ сақталуға немесе көмілуге, немесе (және) кәсіпорынның тау бөлігінің шегінде салынатын арнайы жер бетіндегі қорымдарда көмілуге жатады.
601. Кен байыту өндірісінің қалдықтар қоймасында және жер бетіндегі арнайы қорымдарда жалпы МБ (альфа-сәуле бойынша) 100 кБк/кг аспайтын қатты қалдықтарды ұзақ сақтауға немесе көмуге жол беріледі. МБ өте жоғары қалдықтар тек өңірлік (аумақтық) қорымдарда көміледі.
602. Жер бетіндегі қорымның (көмбенің) айналасында радиусы 500 м болатын СҚА және көму орнынан 30 м кем емес қашықтықта қоршау орнатылады.
603. Жер бетіндегі қорымды орналастыру орны халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісіледі. Қорым сыйымдылығының түбі жер асты суының деңгейі қорым түбінен 4 м кем емес болған жағдайда, 10 м кем емес тереңдікте орналастырылады.
604. Жер бетіндегі қорымды салған кезде жер бетіндегі топырақ суынан гидрооқшаулау көзделеді.
605. Радиоактивтілігі төмен қалдықтарды тасымалдау және көму үдерісі (қорымға тиеу) механикаландырылады. Жұмыс ауысымының аяғында пайдаланған техниканы дезактивациялайды.
606. Жер бетіндегі қорымдарда істен шыққан иондаушы сәуле көздерін көмуге жол берілмейді.
607. Жер бетіндегі қорымдар қалдық қоймалары сияқты өндірістік радиациялық бақылауға жатады.

36. Объектілердің радиоактивті қалдықтарын қабылдауға
қойылатын талаптар

608. Радиоактивті қалдықтар және істен шыққан сәуле көздері МК мен РҚКП-ға көліктік контейнерлерде қабылданады.
609. Алдын ала жиналған жерінде қауіпсіз күйге көшірілмеген жарылу қаупі бар немесе өздігінен тұтанатын қалдықтар көмуге қабылданбайды.
610. Алғашқы қаптар мен көліктік контейнерлердің сыртқы беттерінде осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшада келтірілген шамадан тыс радиоактивті ластану болмауы тиіс.
611. Әрбір тапсырылған радиоактивті қалдықтар партиясына осы санитариялық қағидаларға 36-қосымшаға сәйкес екі дана паспорт толтырылады. Бір данасы қалдықтармен бірге МК немесе РҚКП-ға тапсырылады, ал екіншісі объектіде сақталады.
612. Радиациялық қалдықтарды шығару алдында МК немесе РҚКП өкілі қаптамаларға радиациялық бақылау жүргізеді.
МК немесе РҚКП өкілі партиядағы қаптамалар санының және таңбаларының паспорт деректеріне сәйкестігін, тиектерінің беріктігін, саңылаусыздығын тексереді.
613. Талаптар сақталмаған жағдайда, радиоактивті қалдықтар қабылданбайды және осы санитариялық қағидаларға 37-қосымшаға сәйкес акт жасалады.

37. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға қойылатын талаптар

614. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдау арнайы жабдықталған көлік құралдарымен немесе оларды жүйелі тасымалдауға арналған, конструкциясы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы органдармен келісілген МКҚ мен РҚКП-ның автокөлігінде жүргізіледі.
615. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған көлік құралдарының беті ылғалға, химиялық заттарға төзімді, радиациялық қорғаудың экрандау құрылғылары, қаптамаларды бекітуге арналған құралдар, екі көмір қышқылды өрт сөндіргіш, жеке қорғаныш құралдары, сіңіру материалдары және апат салдарын жою құралдары болуы тиіс.
МК немесе РҚКП арнайы автокөліктері апаттық тоқтатудың тасымалды апаттық белгілермен, апаттық дабыл беру құралымен, кері шегінуге қарсы тірегімен радиациялық қауіптіліктің тасымалды белгілерімен, арнайы дыбыстық дабыл мен (дабыл беру, жарқылдайтын қызыл шамшырақ) жабдықталады. Ернеуі мен есіктерінде радиациялық қауіптілік белгісі қойылады. Арнайы автокөлікті радиоактивті емес заттарды және адамдарды тасымалдау үшін қолдануға жол берілмейді.
616. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған әрбір көлік құралына санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беріледі.
617. СРҚ тасымалдау үшін сұйықтықты құюға арналған жүйемен, аэрозолды сүзгімен, цистерна толған кезде сорғыны автоматты түрде ажыратуды қамтамасыз ететін дабыл құрылғысымен, тиек арматурасымен жабдықталған арнайы цистерналар қолданылады.
618. Әрбір рейстің алдында автомобильдер бетінің ластану деңгейіне бақылау жүргізіліп тұрады, олар осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшада көрсетілген деңгейден аспауы тиіс. Радиациялық бақылау қорытындылары арнайы журналда тіркеледі.
619. ІІ және ІІІ топтағы қалдықтар бар қаптарды және істен шыққан иондаушы сәуле көздері салынған қаптамалар ең соңынан тиеледі. Арнайы автомобиль кузовының сыртқы бетіндегі барлық нүктеде сәуле шығару дозасының мөлшері 0,8 мЗв/сағ, кабинада – 12 мкЗв/сағ деңгейлерінен аспауы тиіс.
Тиеу және жол жүру барысындағы радиациялық бақылауды жүргізуші-дозиметрист жүргізеді.
Жүкті тиеу соңында кузов мықтап құлыпқа жабылады және қалдықтарды тапсырған адамның қатысуымен пломбаланады.
620. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған арнайы автомобильдер мен контейнерлерге радиациялық бақылау жүргізіледі және ластану болған жағдайда осы санитариялық қағидаларға 35-қосымшаға сәйкес рұқсат етілген шекті мәндерге дейін дезактивацияланады.

38. Радиоактивті қалдықтарды қайта өңдеуге және көмуге
қойылатын талаптар

621. Қатты қалдықтар:
1) егер сәуле шығарудың дозасы қалдығы бар орамдардың бетінен 10 см қашықтықта 0,5 мЗв/сағ аспайтын болса, пресстеу әдісімен;
2) егер олардың меншікті бета-активтілік деңгейі 3,7МБк/кг (1·10е-4 Ки/кг), ал меншікті альфа-активтілік деңгейі 0,37 Мбк/кг (1·10е-5 Ки/кг), ал меншікті альфабелсенділігі 0,37 МБк/(1.10^-5 Ки/кг) аспаған жағдайда, жанатын қалдықтарды өртеу әдісімен қайта өңдеуге жатады.
622. МК немесе РҚКП-ға келіп түскен немесе осында дезактивациялау кезінде пайда болатын сұйық радиоактивті қалдықтар, тоттанбайтын болатпен қапталған ыдыстарда уақытша сақталады, содан кейін қатты күйге айналдырылады.
623. Цементтеуге қалдықтардағы тұздың шоғырлануы 200г/л дейін меншікті белсенділігі 3,7 МБк/л (1·10е-4 Ки/л) дейін СҚР, битумдауға қалдықтардағы тұздың шоғырлануы 200 г/л асатын меншікті белсенділігі 3,7 МБк/л (1·10е-4 Ки/л) дейін СРҚ жатады.
624. Меншікті белсенділігі жоғары СРҚ объектіде немесе МК, РҚКП-да 37 ГБк/л дейін белсенділігі төмен (жуу, трап және басқалары) қалдықтармен араластырылады.
625. Радиоактивті қалдықтарды өңдеу жөніндегі технологиялық құрылғылар герметикаланады, сүзгісі бар сыртқа тарату желдеткішімен жабдықталады. Қалдықтарды престеу торабына тиеу және брикеттерді түсіру үдерісі механикаландырылған болуы тиіс.
626. Күл қалдығы оның шашырауын болдырмайтын қаптамаларға жиналады да көмуге жіберіледі. Қалдықтарды пешке тиеу және пештен күлді шығару механикаландырылған болуы тиіс. Қондырғы бөлінетін газдарды тазарту жүйесімен жабдықталады. Егер шығарындыдағы радиоактивті заттардың шоғырлануы жұмыс үй-жайларындағы ауаға арналған рұқсат етілген шоғырланудан аспаса, ал жыл бойғы жиынтық шығарынды рұқсат етілген шығарындылардың белгіленген мәнінен аспайтын болса, желдеткіш ауасын тазартусыз шығаруға жол беріледі.
627. Битумдау қондырғысы бөлінетін булы газды және аэрозолды шығарындыларды тазарту жүйесімен, битумды компаунды көмуге арналған қалыптар мен сыйымдылықтарға берудің автоматтандырылған құрылғысымен жабдықталады.
628. Радиоактивті қалдықтарды көму жұмыстары РҚКП аумағының "лас" аймағында арнайы сыйымдылықтарда жүргізіледі. Радиоактивті қалдықтарды аталған сыйымдылықтарға салмай көмуге және уақытша сақтауға жол берілмейді.
629. Санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болғанда және мынадай шарттар сақталған жағдайда:
1) қатты радиоактивті қалдықтардың меншікті бета-активтілігі (ластанған топырақ, құрылыс материалдары, жабдықтар, бұйымдар) 370 кБк/кг (1·10е-5 Ки/кг), цементтелген блоктардың белсенділігі 370кБк/кг (1·10е-5 Ки/кг), битумдалған блоктардың белсенділігі 3,7МБк/кг (1·10е-4 Ки/кг) аспауы тиіс;
2) траншеяның тереңдігі 5 м кем емес және битумдық блоктардың қалыңдығы 3 м артық емес болғанда;
3) траншеяның түбінде құрғақ, орташа, майда және өте майда тұнбалық жыныстың қалыңдығы 10 м кем емес болғанда ҚРҚ мен СРҚ жер траншеяларына көмуге жол беріледі.
630. ҚРҚ ыдыстар мен траншеяларда көму, оларды жинау, қаптамалау немесе өңдеуден кейінгі үдерістерде салынған ыдыстарда жүргізіледі. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органның келісімі бойынша ірі көлемді қалдықтарды көлік құралдарынан тікелей қаптамасыз көмуге жол беріледі.
631. Топырақ жабынының бетінен 1 м қашықтықта сәуле дозасының қуаты 11 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Ыдыстар мен траншеяларда радиациялық қауіптілік белгілері орнатылады.
632. Істен шыққан гамма және нейтронды сәулелерді көму көздерді контейнерсіз арнайы типтік қоймаларға түсіру арқылы жүзеге асырылады. Бұл үшін түбінен түсірілетін көліктік контейнер және қайта тиеу құрылғысы қолданылады.
633. МК немесе РҚКП-да осы санитариялық қағидаларға 38-қосымшаға сәйкес көмуге келіп түскен радиоактивті қалдықтарды есепке алу журналы жүргізіледі.
634. МК немесе РҚКП "лас" аймағындағы жабдықтардың, құрал-саймандардың, арнайы көліктің, басқа да жұмыс беттерінің радиоактивті ластануы осы санитариялық қағидаларға 39-қосымшада келтірілген рұқсат етілген мәндерден аспауы тиіс.
635. Персонал күнделікті болатын үй-жайларда күнделікті ылғалды жинау, айына бір реттен сирек емес күрделі жинау жүргізіледі. Вакуумдық бөлмеден басқа үй-жайларда құрғақ жинау жүргізуге жол берілмейді. Жинау мүкаммалы таңбаланады және әрбір сыныптың жұмыстарына арналған үй-жайларға бекітіледі және арнайы бөлінген жерлерде сақталады.
636. Дезактивациялау кезінде пайда болған қалдықтар пластик немесе крафт-қаптарға салынады және қайта өңдеуге немесе көмуге жіберіледі.
637. Радиоактивті қалдықтарды түсіргеннен кейін арнайы көлік, көлік контейнерлері радиациялық бақылауға жатады. Рұқсат етілген деңгейден асатын арнайы көлік, контейнерлер және жабдықтар анықталған жағдайда арнайы жуу құралдарын қолдана отырып, дезактивацияланады.
638. Дезактивациялау тиімділігі радиациялық бақылау нәтижелері бойынша айқындалады және арнайы журналда тіркеледі. Көлік құралының бетінен 0,1 м қашықтықта кез келген нүктедегі дозаның қуаты дезактивациядан кейін ҚРҚ және СРҚ тасымалдайтын арнайы автомобильдер мен автоцистерналар үшін 12 мкЗв/сағ аспауы тиіс.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
1-қосымша

Радон және оның туынды өнімдерінің атмосфераға
рұқсат етілген шығарындысын есептеу

Есептеу шарттары – әрқайсысында 30 мг радийі бар 6 генараторлы бірлестікті зертхана.
Практикалық деректерге қарай бір генератордан тәулігіне шығатын радонның нақты шығарындысы шамамен 37 МБк құрайды. Бір жылда (300 жұмыс күні) радонның жиынтық шығарындысы: 37 х 106 х 6 х 300 тәулік = 1800 х 37 х 106 = 666 МБк құрайды.
Егер радиоактивті заттардың шығарындысындағы шоғырлану (радон үшін - 55,5Бк/л) ДКА мәнінен артпаса, ал жылдық жиынтық шығарындының мөлшері белгіленген рұқсат етілген шығарынды мәнінен артық болмаса, онда ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерге сай желдетілетін ауаны тазаламастан жоюға жол беріледі. Бұл ретте Б санатындағы адамдардың ішкі және сыртқы сәулелену дозасының деңгейі, ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде осы санатқа сай белгіленген шекті дозадан артық болмауы тиіс.
Қаралатын жағдайда желдеткіштің жобалық өнімділігі сағатына V = 6000 мі/сағ. Желдеткіштің жұмысы үздіксіз, тәулігіне 24 сағат. Бұл ретте тәуліктік ауаның шығарылуы 144·10³ м³, ал жылына - 432·10⁵м³ құрайды, бұл ретте радонның рұқсат етілген шығарындысы: РЕШ = 432 х 10⁵ х 5,55 Бк = 24 х 10¹⁰, ал радонның іс жүзіндегі жиынтық шығарындысы – 666 МБк құрайды.
Алынған деректерге байланысты радонның белсенділігі 222 МБк болатын 6 генератордан тәуліктік шығарынды кезінде, рұқсат етілген шығарынды 1 жыл ішінде (РЕШ) мөлшерден артпайды.
Сыртқа тарату шкафтары жабдықталған, ФП матасынан жасалған сүзгілерді қолдану есебінен туынды өнімдердің атмосфераға шығарылуына іс жүзінде жол жіберілмейді. Сүзгіде радонның туынды өнімдерін ұсталып қалу 100% (99,9%) құрайды.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
2-қосымша

Нұсқау өткізу
ЖУРНАЛЫ

Басталды 20____ жылғы _______________
Аяқталды 20____ жылғы _______________

Күні	Нұсқаудан өтетін адамның аты, тегі, әкесінің аты	Нұсқаудан өтетін адамның мамандығы, лауазымы	Нұсқаудың тақырыбы	Нұсқаушының аты жөні, лауазымы	Қолы
					Нұсқаудан өтетін адамның	Нұсқаушының
1	2	3	4	5	6	7

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
3-қосымша

Радон шипажайында радон концентраты бар құтылары бойынша
кіріс-шығыс журналы

Күні	Апта күні	Радон концентраты бар құтының алынған саны	Жеткізушінің қолы	Қабылдаушының қолы	Жұмсал ған құтылар саны	Жіберілген ванналар саны	Пайдаланылмаған құтылар саны (қалдық)
1	2	3	4	5	6	7	8

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
4-қосымша

Порциялық құтыларда (жіберілетін өнімнің) бақылау
ЖУРНАЛЫ

Күні	Барботердің № және оның белсенділігі, Бк	Үлгілік сәуле көздің белсенділігі (Ra-226) (мкКи) Q, имп/сек (NRа)	NRa-Nф К= ------------- = Q имп/сек = -------------- мкКи	Порциялық құтының белсенділігі, имп/сек	Nфл-Nф имп/сек	Құтының белсенділігі Nфл-Nф К=----------К мБк	Араластырғыш бактағы радонның А-активті шоғырлануы, мБк/мл
1	2	3	4	5	6	7	8

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
5-қосымша

Радиоизотопты диагностика зертханалары үй-жайларының
жиыны мен ауданы

№	Үй-жайдың атауы	Ауданы кемінде мІ
1	2	3
1.	Радиоизотоптық қамтамасыз ету блогы
1)	Радиофармацевтикалық препараттарды қабылдау бөлмесі	10
2)	Қойма	10
3)	Қалдық сақтау қоймасы	10
4)	Радиофармацевтикалық препараттарды өлшеп-орау орны	18
5)	Жуу бөлмесі	12
6)	Радиациялық қамтамасыз ету блогының санитариялық-радиациялық шлюзі	8
2.	Ин виво радиодиагностикалық зерттеулер блогы
1)	Қысқа мерзімдік радиоактивті изотоптар генераторы бар емшара бөлмесі	18
2)	Радиофармацевтикалық препараттарды көк тамырдың ішіне енгізу үшін емшара бөлмесі	18
3)	Радиофармацевтикалық препараттарды тамақ арқылы енгізу үшін емшара бөлмесі	12
4)	Радиометрия бөлмесі	18
5)	Гамма-камера бөлмесі	18
6)	Гамма-камера үшін пульт бөлмесі	18
7)	ЭЕМ үй-жайы	10
8)	Биоорталардың радиометрия үй-жайы	24
9)	Фотозертхана	10
10)	Науқас адамды алдын ала қарау бөлмесі	6
11)	Пациенттерге арналған дәретхана	10
12)	Күту бөлмесі	1,6 х 1,1 4,8 әрбір диагностикалық кабинет үшін, бірақ 10–нан кем емес
3.	Ин витро радиодиагностикалық зерттеулер блогы
1)	Радиохимиялық	18, 2-ден артық әрбір орын үшін аудан 6-ға көбейеді.
2)	Радиометриялық	12, автоматты есептегіштің саны 2-ден артық болса, әрқайсысы үшін 6-ға көбейеді.
3)	Центрифугалық	8
4)	Криоегенді қойма	10, 3 және одан көп төменгі температуралы шкаф болғанда, 3-тен көп әрбір шкаф үшін 4-ке көбейеді
5)	Жуу бөлмесі	12
6)	Қан сынамасын алу бөлмесі	12
7)	Зертханашылар бөлмесі	12
8)	Дәрігер кабинеті	10
9)	Күту бөлмесі	10
4.	Радиоизотоптық диагностика зертханасының жалпы үй-жайлары
1)	Меңгеруші кабинеті	12
2)	Дәрігер персоналы бөлмесі	10, 2-ден артық әрбір адам үшін аудан 4-ке көбейеді
3)	Орта буын персоналының бөлмесі	10, бір адамға 3,25-ден кем болмауы тиіс
4)	Инженерлік-техникалық персоналдың бөлмесі жабдықты жөндеу және реттеу шеберханасы бар	24
5)	Аға медбикенің бөлмесі, материалдық бөлмесімен	12
6)	Қосалқы бөлшектер мен шығыс материалдары қоймасы	10
7)	Жинау құралдары қоймасы (біреуі жұмыс бөлмелері, екіншісі жалпы үй-жайлар үшін)	3х3
8)	Персоналдың жеке гигиена бөлмесі	5
9)	Дәретхана	1,6х1,1

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
6-қосымша

№	Үй-жайлар атауы	Температура Сғ	Ауа алмасу жиілігі
			Ішке сору	Сыртқа тарату
1	2	3	4	5
1.	РФП қабылдау үй-жайы, фотозертхана	18	3	4
2.	Қойма, қалдықтар қоймасы	18	4	5
3.	Өлшеп-орау, жуу, генераторлық, емшара бөлмесі	20	4	5
4.	Радиометрия кабинеті, гамма-камера үй-жайы, ЭЕМ үй-жайы, гамма-камера пульт бөлмесі, қарау бөлмесі, радиохимиялық бөлме, инженерлік-техникалық персонал бөлмесі, науқастарды күту бөлмесі, фотозертхана	20	3	5
5.	Персонал бөлмелері	20	3	3
6.	Қосалқы бөлшектер мен шығыс материалдары бөлмесі.	16	-	1,5
7.	Центрифугалық және криогенді қойма	18	1	3
8.	Науқастардың күту бөлмесі РФП енгізбестен бұрын	20	2	2
9.	Санөткізгіш, жеке гигиена бөлмесі	25	4	4
10.	Жинау құралдары қоймасы	18	-	1,5
11.	Дәретханалар	20	-	Сағатына 50мі, әрбір унитазға және писсуарға

*Ішке сору-сыртқа тарату желдеткіші тұрақты жұмыс істейді.
**Гамма-камера үй-жайы ауа баптағыш көмегімен тұрақты температурамен қамтамасыз етілуі тиіс.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
7-қосымша

Ажыратқаннан кейін ҰНГ-мен жұмыс режімінің қауіпсіздігін
есептеу

ҰНГ-ны ажыратқан соң онымен жұмыс істейтін оператордың сәулеленуінің эквивалентті дозасының шамасы, Н, мына формуламен есептеледі:

Н= Ро х ЖQ х Ж tакт х Жt tұст х Ж tжұм (1)

мұнда, Ро - ҰНГ-ның қорғаныш қабығының активті бөлігінен гамма-сәулесінің эквивалентті доза қуатының мәні, мкЗв/сағ.;
Ро тікбұрышты координат жүйесінде нейтрон трубкасы нысанасы ортасында орналасқан нүктеден бастап санағанда, жұмыс орнының Х,У координатасына тәуелді, 1 суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады.
ЖQ – түзету коэффициент, ҰНГ-ның Q нейтрондары ағынын туындататын орташа мәнін есепке алатын өлшеусіз шама, келесі формула бойынша анықталады;

Q
Ж Q= --------------- (2)
Qo

мұнда, Qo = 1.10е9 нейтр/сек
Ж tакт - ҰНГ-ның жұмысын тоқтатқанға дейін tакт ішінде үздіксіз жұмыс істеуін есепке алатын түзету коэффициенті, өлшеусіз шама, 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады;
Жt tұст – tұст ұстап тұру уақытын, оның аралығында оператор ҰНГ-ның қасындағы жұмыс орнына жайғасады есепке алатын түзету коэффициенті өлшеусіз шама, 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады;
Ж tжұм – tжұм ҰНГ-ның қосылған кезінде жұмыс істеп тұру уақытын есепке алатын түзету коэффициенті, 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады
ҰНГ-нан нейтрондардың шығуы туралы деректер жоқ болғанда Н мәні мына формула бойынша есептеледі

Рөлш
Н= ------------ х Жtұст х Ж tжұм (3)
Жt tұст

мұнда Рөлш — жұмыс орнындағы ҰНГ-ның корпусынан шығатын гамма-сәуле дозасы қуатының өлшенген мәні, мЗв/ч;
Жt tұст* - ҰНГ-ның тоқтатылғаннан кейін доза қуатына өлшеу жүргізгенге дейінгі t tұст* уақытқа түзету;
Жt tұст х Ж tжұм — (1) формулаға сай.
Жұмыс орнындағы радиациялық жағдай радиациялық қауіпсіздік талаптарына жауап береді, егер мына шарттар орындалса:

Н < ДМД х tжұм

мұнда ДМД =1,18Зв/сағ
Мұндай жағдайда жұмысы тоқтатылған ҰНГ-ның таңдалған параметрлеріне Q, tбелс, tұст, tжұм сәйкес ҰНГ-ның және персоналдың сәулелену алаңында жоспарланған жұмыс істеу тәртібі белгіленеді.
Егер де, Н> ДМД х (tжұм 5)
онда жоспарланған жұмыс тәртібі келесі төмендегі тәсілдердің бірі арқылы түзетіледі
1. ҰНГ-дан шығатын нейтрондардың орташа мәнінің төмендеуі Qк мәніне дейін:

ДМД х tжұм
Qк= Q х ---------------- (6)
Н

2. ҰНГ-ның жұмысының tбелс ұзақтығының қысқаруы 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады, Ж tбелс мәнінің мына формула бойынша есептеледі:

ДМД х tжұм
Жtбелс. к = Жбелс х ----------------------- (7).
Н

3. Ұстап тұру ұзақтығы мәніне дейін tұст.к 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша анықталады, tұст.к мәні бойынша мына формула бойынша есептелген:

ДМД х tжұм
Жtұст. к = Жtұст х ----------------------- (8).
Н

4. Жұмысы тоқтатылған ҰНГ-мен жұмыс жасайтын оператордың жұмыс уақыты ұзақтығының қысқаруы tжұм 2-суретте көрсетілген номограмма бойынша Ж tжұм.к есептеледі:

ДМД х tжұм
Жtжұм. к = Жtжұм. х---------------------- (8).
Н

5. Операторға алдында тұрған міндеттерді орындау үшін анағұрлым сәйкес келетін режімді таңдауды қамтамасыз ету мақсатында жоғарыда санамаланған шараларды құрамдастыру (4).

Жұмыс істеп тұрған ҰНГ сәулесінен персоналды
қорғауды есептеу

Ұңғымадан тыс жұмыс істеп тұрған ҰНГ шығаратын сәуледен қорғанудың қорғаныш қабатының қалыңдығы (d), іске қосу жұмыстарында мына формула арқылы анықталады:

C x No x hm
d = л ln -------------------- (1)
4р x RІ x P

мұнда, л- нейтрондар ағыны тығыздығының релаксация ұзындығы, см;
No - 4р денелік бұрышында ҰНГ шығаратын нейтрондар ағыны, нейтр/сек;
С- түзету өлшемсіз коэффиценті;
hm — меншікті максималды эквивалентті доза, Зв. смІ / нейтр.;
(энергиясы 14 МэВ нейтрондар үшін hm =4,3.10у10 Зв. СмІ/ нейтр;)
R- нейтрон түтігі нысанасынан қорғаныштың сыртқы бетіне дейінгі қашықтық;
Р — эквивалентті дозаның жобалық қуаты, Зв/час

Кесте. Энергиясы 14 МэВ нейтрондар үшін и С мәндері

Қорғаныш материалы	л, см	С
Бетон	19,7	1,2
Парафин	17,5	1,3
Су	16,9	1,3

(1) формула қалыңдығы 15см -ден 100см дейінгі болатын қорғанышты есептеу үшін қолданылады.
Қорғаныш конструкцияларының сәуле шығарудың эквивалентті дозасының жобалық мәнін қамтамасыз етуі мүмкін болмаған жағдайда, нейтрон түтігінен жұмыс орнына дейін минимальды шектелген қашықтық R мин мына формуламен анықталады:

-d/ л
C x Noe
R = ---------------- (2)
4рRІ х ДППа

мұнда ДППа - нейтрон ағыны рұқсат етілген тығыздығы, нейтр/сек;
R мин ҰНГ тұрған орнынан аз қашықтықта орналасуы қажетті болғанда, ҰНГ бір жылдағы жұмыс істеудің шектелген уақыты мына қатынастармен анықталады:

ДДПа
t = Т ----------------- (3)

мұнда Т – бір жылдағы жұмыс уақыты, сағ. (персоналға арналған Т=1700 сағ.)
 — жұмыс орнындағы нейтрон ағынының тығыздығы, нейтр/ (смІ.С).
 - өлшеу құралдарын қолдану арқылы немесе келесі формуламен есептеп анықталады:

-d/ л
С х Noe
ц = ------------------- (4)
4рRІ1

мұнда, RІ1 - нейтрон түтігінен жұмыс орнына дейінгі қашықтық, см.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
8-қосымша

Радиоактивті көздермен толықтырылған радиоактивті заттарды,
аспаптар мен қондырғыларды есепке алудың кіріс-шығыс журналы

кесте

р/с №	Кіріс						Шығыс				Ескертпе
	Жеткізуші	Жөнелтпе құжат №, күні	Көздің,қондырғының, құралдың атауы	Зауыттық номері	Техникалық паспорт №, күні	Паспорт бойынша белсенділігі	Құрал немесе көз қашан және кімге берілді	Жөнелтпе құжатың немесе талап ету құжатының нөмірі, күні	Берілу күніндегі белсенділігі	қоймаға қайтару туралы белгі	Көму, жоғалту, тапсыру туралы белгілер

Ескертпе:
1) Әрбір көзге (иондаушы сәуле көзі бар қондырғыға немесе құрылғыға) журналдың жеке беті арналады;
2) Есепке алу журналы тұрақты сақталады.

8-қосымшаға
1-нысан

БЕКІТЕМІН _______________
(мекеме басшысының қолы)
20__ жылғы “___” _________

Мекемеде радиоактивті изотоптарды шығындау және есептен
шығару туралы АКТІ

_____________________________________________________________________
(мекеменің атауы)
Осы актіні мына қызметкерлер ________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
жұмыс жетекшісі ____________________________________________ жасады,
(тегі, аты, әкесінің аты)
______сағ.___ мин. өлшеулер бойынша меншікті белсенділігі____________
және жалпы белсенділігі_________ ___ мөлшердегі (алғашқы құны _______ теңге)
20__жылғы "____"_________ № _______ талап бойынша алынған радиоактивті зат ____________________________________________________
(көздің атауы, номері, паспорт номері мен күні)

20__жылғы "___" _______ ______________________________ пайдаланылды.
(жұмыстардың сипатын көрсету)
Жұмыс жүргізілді ____________________________________________________
(қызметкердің тегі, аты-жөні)
Жұмыс үдерісінде ____________________________________________________
(бастапқы изотоппен не болғаны туралы қысқаша сипаттама)
Мына түрдегі қалдықтар ______________________________________________
20__ жылғы "__" ______ № __________ құжат бойынша көмуге жіберілді.

Заттардың қалдығы ____________ мына мөлшерде ________________________

жалпы белсенділігі __________________________________________________
(қоймаға қайтарылды немесе жоқ)
20__жлғы “___” _________
Жұмыстың жетекшісі __________________________________________________
(қолы)
Қызметкер ___________________________________________________________
(қолы)
Изотоптарды сақтауға жауапты ________________________________________
(қолы)
20__жылғы "__" _________

8-қосымшаға
2-нысан

Рұқсат етілді __________________________
(мекеме басшысының қолы)
20__жылғы “___” _________

№ _____ ТАЛАП

_______________________________________________________________ үшін
(қандай нақты жұмыс үшін қажетті екендігін көрсету)

мына радиоактивті заттарды беруіңізді сұраймын:

Қажет етіледі			Іс жүзінде берілді
Қосындылар түрі және заттардың атауы	Саны (массасы,көздердің саны немесе көлемі)	Жалпы белсенділігі	Саны (массасы, көздердің саны немесе көлемі)	Белсенділігі		Паспорттың номері мен күні, көздің номері және партиясының номері
				Паспорты бойынша	Затты беру уақытына есептегенде
1	2	3	4	5	6	7

Талап еткен қызметкер:_______________________________________________
(тегі, аты, әкесінің аты)
Берді, радиоактивті заттарды сақтауға жауапты адам:__________________
(тегі, аты, әкесінің аты)

(зертхананың немесе цехтың атауы) ___________________________________
(мекеменің атауы) ___________________________________________________
Алдым _______________________________________________________________
(қолы)
Сағаты ____________________________ (қысқа мерзімдік нуклидтер үшін)
20 __ жылғы "__" _______
Ескертпе: Талап екі данада дайындалады және біреуі радиоактивті заттарды сақтауға жауапты адамда, екіншісі алған адамда сақталады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
9-қосымша

Гамма және нейтронды сәуле көздерімен жұмыс істеу
барысында персоналдың сәулеленуі мүмкін
іс-әрекеттердің тізбесі

р/с №	Операциялар	Сәулеленетін дене бөліктері
1	Сақтайтын контейнерді сақтау-құдығынан көтеріп шығарып, оны қойманың еденіне қою.	Барлық дене, қолдың алақаны
2	Сақтау контейнерінің қақпағын ашу	Барлық дене, қолдың алақаны
3	Сақтау контейнерінен көзді тасымалдау конейнеріне салу	Барлық дене, қолдың алақаны
4	Тасымалдау контейнерінің қақпағын жабу	Барлық дене, қолдың алақаны
5.	Тасымалдау контейнерін транспорттық контейнердің қасына апару	Барлық дене, қолдың алақаны
6.	Тасымалдау контейнерінің қақпағын ашу	Барлық дене, қолдың алақаны
7	тасымалдау контейнерінен көзді алып транспорттық контейнерге салу	Барлық дене, қолдың алақаны
8	Транспорттық контейнердің қақпағын жабу	Барлық дене, қолдың алақаны
9	Транспорттық контейнерді скважинаға апару	Барлық дене
10	Транспорттық контейнердің қақпағын ашу	Барлық дене, қолдың алақаны
11	Транспорттық контейнерден көзді алып тасымалдаушы контейнерге салу	Барлық дене, қолдың алақаны
12	Тасымалдау контейнерінің қақпағын жабу	Барлық дене, қолдың алақаны
13	Тасымалдау контейнерін скважиналық құралдың қасына апару	Барлық дене, қолдың алақаны
14	Тасымалдау контейнерінің қақпағын ашу	Барлық дене, қолдың алақаны
15	Көзді тасымалдау контейнерінен көзді алып ұңғымалық құралдың зонд құрылғысына салу	Барлық дене, қолдың алақаны
16	Ұңғымалық құралдың құйрық бөлігін бұрандалау.	Барлық дене, қолдың алақаны
17	Ұңғымалық құралды төсемнен көтеріп, оны ұңғыманың сағасына апарып салу.	Барлық дене, қолдың алақаны

Ескертпе: Ұңғыманың сағасынан снарядты көтеруден бастап көзді қойманың қорғаныш құрылғысына орнатқанға дейінгі операциялардың кері бірізділігі осы қағидалардың тармақтары үшін сақталатын жағдайларда жүргізіледі.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
10-қосымша

Жанды қимадағы ауа қозғалысының жылдамдығы, м/с

Зиянды бөлінділер атауы	Ысытылмаған үдеріс	Ысытылған үдеріс
1	2	3
Радиоактивті газдар және фтордың, хлордың, азоттың, сынаптың қосылыстары	2,0	2,5
Радиоактивтіі аэрозольдар	1,0	2,0
Тұзқышқылды, күкіртқышқылды және аммиак қосылыстарының булары	1,0	1,5
Сілтілік ерітінділердің, еріткіштердің булары	0,7	1,0
Азот булары	-	3,0-5,0

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
11-қосымша

Еңбек жағдайларын бақылау бойынша жұмыстар тізбесі

1. Еңбек жағдайларын өндірістік бақылаудың міндеттері мыналар болып табылады:
1) барлық жұмыс орындарында және қоршаған ортада РҚА деңгейіне бақылау жүргізу (байқау аймағында);
2) персоналдың дербес сәулеленуін есепке алу және бақылау;
3) кеніштерде ауа-радонды алуды жүргізу (желдеткіш қызметі және ӘТКҚБ қызметкерлерімен бірге);
4) персоналдың сәулеленуі мен қоршаған ортаның ластану деңгейін төмендету үшін радиациялық жағдайды бағалау және шараларды қабылдау;
5) экстремальды жағдайлардың алдын алу, шұғыл бекіту және жою бойынша кешенді іс-шаралар кешенін әзірлеу;
6) қорғаныш іс-шараларын бақылау және оларды пайдаланудың тиімділігін бағалау;
7) жұмыс орындарында ІӨФ-дың радиациялық емес әсерлердің деңгейлерін бақылау және олардың кумулятивтік әсерін бағалау;
8) еңбектің микроклиматтық жағдайына бақылау жүргізу;
9) РҚ қамтамасыз ету және еңбектің қалыпты санитариялық-гигиеналық жағдайын қамтамасыз ету жұмыстарының жергілікті жобаларын сараптау;
10) персоналды РҚ және өндірістік санитария саласы бойынша талаптарына және әдістеріне оқыту;
11) жоғары тұрған ұйымдарға есептерді, сондай-ақ кәсіпорынның ішінде пайдалану үшін еңбек жағдайы туралы шұғыл хабарламалар мен егжей-тегжейлі есептерді жасау.
2. Атқарушы биліктің, мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының немесе басқа да уәкілетті ұйымдардың талаптары бойынша жоспарлы жұмыстан басқа мыналарды орындау қажет:
1) еңбек жағдайларына қосымша бір рет тексерулер жүргізу;
2) кәсіпорынның әртүрлі мерзімдердегі радиациялық және санитариялық-гигиеналық жағдайы туралы деректерін тапсыру;
3) кәсіпорында жұмыс істейтіндерге немесе бұрын жұмыс істегендерге барлық өндірістік жұмыс өтілі кезіндегі, осы саланың басқа кәсіпорындарындағы жұмыстарды қоса алғанда, еңбек жағдайының толық сипаттамасын беру.
Бұл жұмыстарды орындау үшін қажетті жұмыс уақытының резерві көзделуі тиіс, ал бақылаушы қызмет кәсіпорында жұмыс істейтіндердің немесе бұрын жұмыс істегендердің барлық дербес бақылау деректерінен хабардар болуы тиіс.
3. РҚА деңгейін бақылауға мыналар кіреді:
1) персоналдың кәсіби бағытының шеңберінде сыртқы гамма-сәулеленудің ЭДҚ-ын, сондай-ақ өндірістік атмосферада радонның ЭТКБ-ін және уран қатарының РЕРН жоспарлы мерзімдік инспекциялық өлшеулер;
2) радиациялық жағдайдың (РЖ) қалыптасу жағдайларының болжалды өзгеруімен немесе нақты өзгеруімен байланысты кейбір жеке жұмыс орындарында жоғарыда көрсетілген РҚА деңгейлерін оперативті өлшеу;
3) кәсіпорын шегінен тыс жіберілетін көліктің, металл қалдықтарының, жөндеуге жіберілетін құрал-жабдықтардың радиоактивті ластануын жоспарлы оперативті өлшеу;
4) қосалқы РҚА деңгейлерін (жалпы тиімді дозаға әсері бойынша) эпизодтық таңдап өлшеу: тері беттері мен персоналдың арнайы жұмыс киімінің ластануы, құрал-жабдықтар мен үй-жайлар беттерінің ластануы, өндірістік атмосферадағы торий қатарының РЕРН болуы және торонның ЭТКБ, радиоизотоптық құралдармен, эталондармен және басқа да геофизикалық мақсаттар үшін жабық әрі арнайы көздермен жұмыс барысында нейтрондар ағыны мен сыртқы гамма сәулелерінің доза қуаты;
5) қорғаныш іс-шараларын реттеу үшін өндірістік атмосфераны ластайтын көздерді айқындау және қорғаныш құрал-жабдықтарын пайдаланудың тиімділігін бағалау үшін арнайы инспекциялық және зерттеулік сипаттағы бейне суреттер;
6) ауа шығарындыларындағы, су төгінділеріндегі, өндіріс қалдықтарындағы және қоршаған ортадағы РҚА деңгейлерін инспекциялық өлшеу;
4. Персоналдың сәулеленуін есепке алу және бақылау дегеніміз жұмыс істеу шарттарында сәулеленудің жылдық тиімді дозасы белгіленген шектен асып кетуі мүмкін болатын жеке адамдардың дербес экспозициясын анықтау. Бұл ретте уран өндіретін кәсіпорындарға ерекше тән болатын бақыланатын РҚА мәндерінің ауытқуларын ескере отырып, шекті рұқсат етілген дозаның 0,3 мәнінен нақты дозалары артып кетуі мүмкін адамдардың дербес бақылануын жүзеге асыру орынды.
Бұндай адамдарға ең алдымен жер астында жұмыс істейтін персонал (кіретін ауа ағынының аймағында тұрақты жұмыс істеушілерді қоспағанда), сонымен қатар ГМЗ жеке цехтерінің жұмысшылары жатады.
5. Өздерімен бірге алып жүретін гамма-дозиметрлер және аэрозольдердің сынамаларын алатын құралдар бар болған жағдайда, оларды беру және жинау, өлшеу іс-шараларын жүргізу және алынған нәтижелерді тіркеу – бақылаушы қызметтің міндеті болып табылады. Өздерімен бірге алып жүретін құралдары жоқ адамдардың дербес экспозициясы инспекциялық бақылаудың деректері бойынша жеке адамдардың кәсіби бағдарларын ескере отырып, есептеу жолымен анықталады. Бұл үшін мынадай іс-әрекеттерді орындау қажет:
1) әрбір жеке тұлғаның жұмыс орнын және оның жер астындағы қозғалыс бағдарын анықтайды;
2) жеке адамдар бағдарының ерекше учаскелерін сипаттайтын бақылау пункттерінің желісін таңдап алу және жалпы экспозициялық дозаға қосылатын осы адамның әрбір пункттегі салыстырмалы салымдарын есептейді.
1) бақыланатын уақыт аралығында әрбір пункт бойынша РҚА орташа деңгейін есептейді.
2) дербес экспозицияларды есептейді және оларға экстремальды жағдайларда алынған мәндерді қосады.
3) осы қағидаларда келтірілген дозалық коэффициенттерді пайдалана отырып, экспозициядан тиімді дозаға ауыстырады;
4) бақылау нәтижелерін дербес карточкаларға тіркейді.
6. РЖ-ды бағалауға мыналар енеді:
5) алынған дозиметрлік ақпаратты талдау және жүйелеу;
6) бұдан әрі сәулеленуі шектеулі болуы тиісті адамдарды айқындау;
7) бұдан әрі дамыта жүргізілетін жұмыстарда радиациялық жағдайды болжау;
8) персоналдың сәулеленуін төмендетудің мүмкін жолдарын талдау және сәйкес шараларды қабылдау;
9) РБ-ның көлемін реттеу және қателіктерді талдау.
7. РЖ-ны бағалау үшін қажетті деректер жиынтығы:
1) ағымдағы тиімді дозалардың (әрбір негізгі РҚА бойынша және қосынды) диапазоны бойынша, сонымен қатар бұған дейінгі өтілдегі кумулятивтік дозалар бойынша персоналдың таралуы (соның ішінде бөлімшелер және кәсіптер бойынша)
2) ағымдағы дозалары рұқсат етілген шекті мәннен асып кеткен адамдардың тізімі;
3) жұмыстың әрбір түрі үшін орташа және ең жоғары мәндерін көрсете отыра РҚА деңгейлерінің диапазоны бойынша жұмыс орындарының таралуы;
4) радиациялық жағдайдың қалыптасуына әсер ететін параметрлерді анықтауға мүмкіндік беретін, қолданылатын қорғаныш құрал-жабдықтарының тиімділігін бағалауға мүмкіндік беретін және реттеуші шараларды (кенішті желдету схемасы, радонның дебиті және желдету желісі тарамдарының көлемі, желдету құрылғылардың өнімділігі, тау-кен жұмыстарын дамытудың күнтізбелік жоспары және т.б.) жасауға мүмкіндік беретін ауа және радон суреттерінің нәтижелері;
5) әрбір РҚА бойынша РБ талап етілетін көлемі және нақты көлемі, РҚА деңгейлерінің вариация коэффициенттерінің орташа мәні, дербес экспозицияны бағалаудың қателерін анықтау материалдары.
8. Апаттық сәулеленудің алдын алу бойынша іс-шараларды әзірлеуді радиациялық қорғаныш жүйесіндегі бұзылулар сәулеленудің жылдық дозасына ықпалын тигізуі мүмкін РҚА экстремальды жоғары деңгейлеріне алып келуі мүмкін болатын барлық жағдайларда жүргізу керек. Жер асты тау-кен қазбалары жұмыстарының жағдайларында мұндай жағдайлар ең алдымен желдетуді тоқтату, қолданыста жоқ қазбалар бар орындарда, жеке учаскелерде желдеткіш ағынын ақтаруда және қолданыста жоқ қазбаларды аралау барысында болуы мүмкін.
9. Апаттық сәулеленуді алдын ала ескерту бойынша шаралар кешені:
1) желдетудің үздіксіз жұмысы және белгіленген бағдарын сақтау;
2) радиациялық қорғаныш жүйесіндегі ақаулықтар мен бұзылыстар және (немесе) РҚА деңгейлерінің экстремальды жоғары деңгейге дейін жоғарылауы туралы автоматтық дабыл беру;
3) апатты жоюдың нақты жоспары және тиісті техникалық құралдар.
10. Егер қызметкер тиісті уақыт аралығында рұқсат етілген шекті мәннен артық доза қабылдаса, онда бұл критерий қызметкердің бұдан әрі сәулеленуіне шектеу қоюға талап болып табылады.
11. Кенішті пайдалану барысында радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қалыптасқан практикасынан және қол жеткізген жағдайды ескеріп, кәсіпорын әкімшілігі жергілікті мемсанэпидқадағалау органдарымен келісе отырып, жұмыс орындарында (әрекет деңгейі) РҚА деңгейлерін төмендету бойынша қорғаныш шараларын қабылдау үшін критерий және бұл шаралардың сипатын тағайындайды.
12. Кәсіпорындағы РЖ бақылау көлемі (РҚА деңгейлерін өлшеу мерзімділігі және бақылау нүктелерінің жиынтығы) персоналдың кейбір жеке адамдарының нақты жұмыс орындарында болған уақытына сай есептелген дербес экспозициялар мен дозаларды объективті бағалау үшін жеткілікті дәрежедегі дәлдікпен РҚА орташа деңгейлерін алу шартын қанағаттандыруы тиісті. Бақылау көлемінің талаптары ҚР аумағында қолданыстағы нормативтермен регламенттеледі.
13. Шығу тегі радиациялық емес ӨІФ-ды бақылауға жатады:
1) ауада шаңның, майлау майлары аэрозольдерінің, тринитротолуолдың, сонымен қатар уытты қоспалардың (көміртегі, азот тотықтандырғыштары, акролеин) бар болуы;
2) құрал-жабдықтардың жұмысы барысында шығаратын діріл мен шудың спектралік құрамы және деңгейлері;
3) жұмыс орындарының жарықтығы;
4) жер асты қазбаларындағы және карьердегі ауа ортасының микроклиматтық сипаттамалары;
5) жарылғыш заттармен жанасатын жұмыс беттеріндегі, арнайы жұмыс киімдеріндегі және жұмысшылардың сыртқы терісінің беттеріндегі тринитротолуолдың мөлшері.
Кеніштердің негізгі учаскелерінде әртүрлі жұмыстар барысында кем дегенде 3 жылда бір рет аэрозоль сынамаларында және шаң тудыратын тау жыныстарының үлгілерінде кремнеземнің мөлшері, шаңның дисперсиялығы және онда уытты компоненттер анықталуы тиіс.
14. Сынамаларды алу нүктелері мен әдістері, сонымен қатар жұмыс орындарындағы ауаның шаңдануын бақылау мерзімділігі ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген талаптармен анықталады.
15. Ауа сынамаларындағы минерал майларының мөлшерін жұмыс орындарында айына кем дегенде бір рет анықтау қажет.
16. Уытты газдарды (буларды) бақылау ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген талаптарға сай жүзеге асырылады.
17. Жарылғыш заттармен жанасатын жұмыс беттеріндегі, арнайы жұмыс киімдеріндегі және жұмысшылардың сыртқы терісінің беттеріндегі тринитротолуолдың мөлшерін бақылау ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген талаптарға сай жүзеге асырылады.
18. Еңбектің микроклиматтық жағдайлары жұмыс орындарында температура, ылғалдылық және ауаның қозғалғыштығы бойынша, ал қыздыру беттері бар болғанда жылулық сәулеленудің қарқындылығы бойынша қадағалануы тиіс. Ауа ортасының микроклиматтық жағдайларын өлшеу мерзімділігі атмосфераның шаңдануын бақылау мерзімділігі сияқты жүзеге асырылады.
19. Жұмыс орындарында микроклиматтық параметрлерді өлшеудің қажеттілік жиілігі ауа температурасына байланысты: ауа температурасы 26 С градустан жоғары болса әрбір 10 күнде кемінде 1 рет, 26,1 – 28,0 С температура аралығында және бұдан да жоғары температурада өлшеулер ауысым сайын жүргізіледі.
20. Жұмыс орындарындағы жарықты бақылау тоқсан сайын кемінде бір рет жүзеге асырылады.
21. Діріл мен шуды бақылау машиналардың шу-діріл сипаттамаларын белгілеу үшін және шудың персоналға тигізетін әсерін анықтау үшін ҚР аумағында қолданыстағы нормативтерде белгіленген әдістермен талаптарға сай жүзеге асырылады. Жұмыс орындарында шуды өлшеу 6 айда кемінде бір рет жүргізіледі және құрал-жабдықты жоспарлы түрде профилактикалық жөндеуден соң өткізіледі.
Діріл факторы бойынша құрал-жабдықты пайдаланудың тексеру мерзімділігі НТҚ бойынша белгіленген мерзімде жүргізіледі, бірақ жалпы діріл үшін жылына кемінде 1 рет және жергілікті діріл үшін жылына кем дегенде 2 рет өткізіледі.
22. Ағзаға шаңның түсуін дербес қадағалау тау-кен жұмысшыларының негізгі кәсіптерінде (үңгілеуші, бұрғылаушы, тазарту забойларындағы тау-кен жұмысшылары, бекітушілер) есептеу тәсілімен жүзеге асырылады, есептеуде нақты жұмыс орындарында персоналдың болу уақыты мен ауаның шаңдануының орташа деңгейі ескеріледі.
23. Жұмыс орындарындағы шудың сипаттамалары (шудың эквивалентті деңгейі бойынша) туралы ақпарат негізінде эквивалентті деңгейі 105 ДБА және одан да жоғары болатын шудың әсеріне ұшырайтын жұмысшылар тобы (жоғары тәуекел тобы) бөлінеді.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
12-қосымша

Уран рудасын өндірумен және байытумен айналысатын
объектілерді және кәсіпорындарды тарату,
консервациялау немесе бейінін өзгерту кезіндегі нормативтік
талаптар

Руданы пайдалану қоры 3 кг/т артық құрамы орташа тепе-тең уранды қамтитын тазарту блоктарында жұмыс істейтін А тобының персоналының жекелеген адамдары үшін,

 (П-1.1)

(П-1.1)-ға қосымша шарт мына қатынасты орындау болып табылады

- Б тобының персоналы үшін

* Қалдық сақтау қоймаларының СҚА шегінде, сондай-ақ уранды шығару жұмысы жүргізілетін ГМЗ цехтарында жұмыс істейтін персонал үшін осы санитариялық қағидалардың талаптарын қанағаттандыратын рұқсат етілген деңгейлердің сәйкесті мәндерін қою керек.
Жоғарыда қаралған РАҚ уран өндіретін кәсіпорындардың жағдайларында персоналдың сәуле қабылдауына негізгі үлес қосады. Басқа РОФ-дың тиімді дозасына жиынтық үлесі (сыртқы бета дозасының қуаты – сәулелену, қолды, арнайы киімді, жабдықтардың бетін және үй-жайларды және т.б. радиоактивті ластау) әдетте жалпы дозаның 1%-нан аспайды. Сондықтан, жеке дозаларды есептеулерде осы факторлардың үлесін есептемей, ҚР аумағында белгіленген нормативтердің сақталуын эпизодиялық бақылаумен шектеуге болады.
Ерекше жағдайларда, 0,05% (2кБк/кг) асатын кенде тория-323 құрамы жоғары болатын кеншілер құрайды. Бұл жағдайларда, тронның еншілес өнімдерінен және торияның ұзақ өмір сүретін альфа-белсенді радионуклидтердің бір қатары болатын персоналдың сәулелену дозасына үлесін ескеру керек.

П-1.1-кесте.

Тұрғындар үшін сумен келіп түсу кезінде араласу деңгейі (АД), демалатын ауадағы орташа жылдық рұқсат етілген көлемді белсенділік (РКБ), ауамен және тамақпен жылдық келіп түсулер шегінің мәндері (ЖТШ) (П-2 НРБ кестесінен); жұмыс орнындағы және үй-жайлардағы барынша аз мәнді меншікті белсенділік
(БАМБ) және белсенділік
(П-4 НРБ кестесінен)

Радионуклид	Ауамен келіп түсуі *		Тамақпен және сумен келіп түсуі*		БАМБ, Бк/г	МЕБ, Бк
	ЖТШнас, Жылына Бк	РКБнас, Бк/м3	ЖТШнас, Жылына Бк	АДвода, Бк/кг
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)	(6)	(7)
U-табиғи	-	-	-	-	1**	1000**
U-238	290	0,04	8400	3,1	10**	1.104 **
Th-234	1,1.105	15	4.104	41	1000**	1.105 **
U-234	240	3,3.10-2	7700	3,0	10	1.104
Th-230	71	8,8.10-3	2400	0,66	1	1.104
Ra-226	220	0,03	670	0,5	10**	1.104 **
Rn-222	-	-	-	60***	10**	1.108 **
Pb-210	770	0,11	280	0,2	10**	1.104 **
Bi-210	9100	1,2	1.105	110	1000	1.106
Po-210	250	0,034	110	0,12	10	1.104

П-1.1-кестесіне ескертпе.
* - сындарлы топтар мыналар болып табылады: ауамен радионуклидтер келіп түскен кезде – 12-17 жастағы балалар (тория-230 үшін – ересектер (17 жастан жоғары); тамақпен және сумен келіп түскен кезде – 1-2 жастағы балалар (радия -226 үшін – 12-17 жастағы балалар).
** - (6) және (7) бағадар үшін төменде санамаланған аналық радионуклидтер олардың еншілеспен тепе-теңдігі жағдайында келтірілген:
Pb-210: Bi-210, Po-210
Rn-222: Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214
Ra-226: Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214, Pb-210, Bi-210,
Po-210
Th-234: Pa-234m
U-238: Th-234, Pa-234m
U-природный: Th-234, Pa-234m, U-234, Th-230, Ra-226, Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214,
Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210

*** - сындарлы жолмен радон есебінен адамдарды сәулелендіру оның ауаға ауысуы және одан әрі РЕӨ ингаляциялық келіп түсуі болып табылады.
1. Негізгі өндіріс ғимараттарында (шахта үстіндегі ғимарат, кен байыту және кен сұрыптау фабрикалары, ГМЗ, зертханалар, ЖС өңдеуші кешендері, басқа да ғимараттар, кеннің қозғалуымен, оның өңдеу заттары, ластанған жабдықтар және т.б.) мынадай талаптарды орындау қажет:
1) ғимараттардың бейінін өзгерту кезінде:
- гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ, үй-жайлардың барлық нүктелерінде, құрылыс конструкцияларының, едендердің және қалған жабдықтардың (1 м қашықтықта) жанында табиғи ая деңгейінен 0,5мкЗв/сағ аспауы тиіс;
- құрылыс конструкцияларының және қалып қойған жабдықтардың бетінде алынатын ластану болуына жол берілмейді;
2) бөлмелер ауасында радонның жылдық орташа ЭТКБ мөлшері 200Бк/мі деңгейінен аспауы тиіс;
2. Ғимараттарды консервациялау кезінде:
- құрылыс конструкцияларының және қалып қойған жабдықтардың бетінде алынатын ластанудың болуына жол берілмейді;
- гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ күзет қызметкерлері тұрақты болатын үй-жайларда табиғи ая деңгейінен 0,5мкЗв/сағ аспауы тиіс.
3) ғимараттарды жою кезінде оларды алынатын ластану жоқ болғанға дейін дезактивациялайды. Егер құрылыс материалдары қайта қолдануға жіберілетін болса, онда олар ҚР аумағындағы қолданыстағы нормативтердің талаптарын қанағаттандыратын болуы тиіс.
4) жою, консервациялау және бейінін өзгерту кезінде босап шығатын және тапсыруға тиісті металл сынықтары, сондай-ақ басқа кәсіпорындарда қайта пайдалануға арналған жабдықтар осы қағидалардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.
2. Өндіріс алаңында орналасқан қосалқы ғимараттар және СҚА (әкімшілік ғимараттары, асхана, механикалық және кенді өңдеуге немесе ластанған жабдықтарды орналастыруға қатысы жоқ басқа да цехтар және т.б.), олардың бейінін өзгерткен кезде мынадай талаптарды орындау қажет:
1) гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ үй-жайларда табиғи ая деңгейінен 0,5 мкЗв/сағ аспауы тиіс;
2) құрылыс конструкцияларының және қалып қойған жабдықтардың бетінде алынатын ластанудың болуына жол берілмейді;
3) үй-жайлар ауасында радонның жылдық орташа ЭТКБ мөлшері 200 Бк/мі деңгейінен аспауы тиіс.
3. Кенді өңдеу және байыту, жабдықтарды және т.б, кеннің және оны өңдеудің заттарының апаттық төгінділерін дезактивациялау жүргізілген кен қоймаларын, үйінділерді, үйінділі сілтілеу штабелдерін жою, жерасты сілтілеу полигондарында жұмыс істеу, ғимараттар мен құрылыстарды бұзу нәтижесінде пайда болған ластанған және құнарландырылатын жерлер, табиғи әсерлердің салдарынан ластанулардың жуылып кеткен ореолдарын қоса алғанда, өндіріс алаңының және СҚА-ның басқа да жерлері сияқты қайта құнарландырудан кейін мынадай радиациялық қауіпсіздік талаптарына сай болуы тиіс:
1) ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы бағыттарында қайта құнарландыру кезінде әрбір қайта құнарландырылатын учаскеде жиынтық альфа-радиоактивтілік деңгейі топырақтың бетінен 0-25 см, 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см қабаттарында табиғи ая деңгейінен 1200 Бк/кг аспауы тиіс, жергілікті жердің аясына тән, кейбір жекелеген нүктелерде (20% көп емес) ол 7400Бк/кг шамасынан аспауы тиіс.
2) құрылыс бағытында қайта құнарландыру кезінде:
- құрылатын ғимараттардың және құрылыстардың сыртқы периметрінен 2 м қашықтықта сұлбаның шегінде, фундаменттің негізгі табанынан 1 м тереңдегі төменгі қабаттарда, жиынтықты альфа-радиоактивтілік деңгейі 1200 Бк/кг, Ra-226 радионуклидінің МБ 30Бк/кг аспауы тиіс;
- қайта құнарландырылатын учаскенің басқа бөлігінде – 3-тармақтың 1-тармақшасына ұқсас;
- іргетастың негізгі табанының бетінен радон ағынының тығыздығының орташа мәні 250 Бк/мі деңгейінен жоғары болмауы тиіс. Жоғары болғанда ғимараттың жобасында радоннан қорғану жүйесі көзделуі қажет;
3) санитариялық-гигиеналық бағытта қайта құнарландыру кезінде жиынтық альфа-радиоактивтілік деңгейі топырақтың бетінен 0-25 см-де 1200 Бк/кг аспауы тиіс, 25-50 см, 50-75 см, 75-100 см әрбір қабаттарында табиғи ая деңгейінен 7400 Бк/кг аспауы тиіс;
4) 3.1-3.3- тармақтардағы жағдайларда, қайта құнарландырылатын учаскенің барлық ауданында гамма-сәуле шығарудың ЭДҚ топырақтың бетінен 1 м биіктікте табиғи ая деңгейінен, осы жергілікті жерге тән, 0,2 мкЗв/сағ аспауы тиіс. Ал кейбір жекеленген нүктелерінде (20% көп емес) 0,5 мкЗв/сағ деңгейінен аспауы тиіс.
4. Желілік объектілерде (құбырлар, арықтар және траншеялар, тас жол және тас-топырақ жолдар, темір жолдары) бойларында орналасқан санитариялық-гигиеналық бағытта дезактивация немесе қайта құнарландыру жасалатын ластанған жерлер 3-тармақтың, 4-тармақшасындағы талаптарды қанағаттандыруы тиіс.
5. Кәсіпорынды (немесе объектіні) жою, консервациялау немесе бейінін өзгерту және тиісті қайта құнарландыру (оларды денудациялық аймақтарға көшіргеннен соң немесе жерге тегістеген соң) үдерісінде тау-кен өндіру кәсіпорындарының үйінділері топырақпен немесе жыныстармен жабылады, олардың жиынтық альфа-радиоактивтілік деңгейі және гамма-сәулеленуінің ЭДҚ осы жердің табиғи аясы вариациясы шегінде болады. Қайта құнарландырудан кейін барлық қайта құнарландырылатын объектінің ауданы бойынша орташа гамма-сәулеленудің ЭДҚ осы жерге тән табиғи ая деңгейінен 0,2мкЗв/сағ аспауы тиіс, кейбір оңаша нүктелерде 0,5 мкЗв/сағ (20 %) аспауы тиіс.
6. Суға батырылған кеніштерден шығарылатын және су ағыстарына жіберілетін шахта суларында радионуклидтердің МБ шығару нүктелерінде мына қатынасты қанағаттандыруы тиіс:

А_i
------- < 10
УВ_i

мұнда бөлшектің алымында – радионуклидтер МБ, бөлімінде – осы нуклидтер үшін П-1.1 кестенің 5 бағанынан МС мәні.
Торий қатарының радионуклидтерінің МБ өндірілетін кендегі торийдің жоғары мөлшері болғанда айқындалады.
7. Кеніштің бар кезінде жұмыс істеп тұрған, жойылатын уақытша су жинағыш-су қоймасын және шахта суларының су ағыстарын қайта құнарландырылатын кезде бұл объектілердің бұрынғы түптері 3-тармақтың, 3 тармақшасының талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
8. Объектіден шығарылатын су қоймаларын, арналарды, су ағарларды қайта құнарландырған кезде су қоймасының (су ағардың) түбі осы санитариялық қағидалардың талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Егер қайта құнарландырудан кейін саба мерзімінде бақылау кезінде судағы радионуклидтердің МБ мөлшері осы қағидалардың 6-тармағының талаптарын қанағаттандыратын болса, су қоймасын су шаруашылығына пайдалануға жол беріледі,жол беріледі.
9. Карьерлерді су шаруашылығы бағытында қайта құнарландыру кезінде (су қоймасын жасау) қойманың түбі және жағалаулары (карьердің ернеулері) 3 –тармақтың, 3-тармақшасының талаптарын қанағаттандыруы тиіс. Егер қайта құнарландырудан кейін саба кезеңінде бақылау кезінде 6-тармақтың талаптары орындалатын болса, су қоймасын су шаруашылығына пайдалануға (суға толтырылған соң) жол беріледі.
10. Көмілген қалдықтар қоймасында және РАҚ бар жер беті қорымдарында оның бетінен 1 м биіктікте гамма-сәулеленудің ЭДҚ 1,0 мкЗв/сағ аспауы, радон ағынының тығыздығы 1,0 Бк/мІ*с аспауы тиіс.
Көмілген немесе консервацияланған қалдықтар қоймасының және толған жер беті қорымының шекарасынан тыс 1 м биіктікте аудан бойынша гамма-сәулеленудің орташа ЭДҚ табиғи аядан 0,2 мкЗв/сағ аспауы, жекеленген оңаша нүктелерде 0,5 мкЗв/сағ (20% артық емес) аспауы тиіс.
11. Қайта құнарландырылған жерлерде 1 м дейінгі қабаттағы кез келген нүктесінде сулы сығындының тығыз қалдығы 0,6 % аспауы, сулы сығындының рН кемінде болуы тиіс.
12. Қайта құнарландырылған су қоймаларының суында зиянды химиялық заттардың мөлшері белгіленген РЕШШ сәйкес болуы тиіс.

Уран рудасын өндіретін және байытатын кәсіпорындарда
РАҚ-мен жұмыс істеу әдістері мен сыныптамасы

П-1.2 кесте

РАҚ түрі	РАҚ-мен жұмыс істеу әдістері
1	2
Газ тәрізді РАҚ *
Жер асты тау-кен қазбаларынан, жабық кен қоймаларынан, РҚА, ГМЗ және ЖЭС-ның ұйымдастырылған желдеткіш шығарындылары	Бекітілген ШШ орындау
Карьерлердің, ашық кен қоймаларының, үйінділердің, үйінділердің, қалдықтар қоймаларының және басқа да объектілердің ұйымдаспаған газ тәрізді шығарындылары	ШШ -ны есептегенде ескеріледі
Сұйық РАҚ
ГМЗ технологиясында және айналма сумен жабдықтау жүйесінде пайдаланылмайтын шахта сулары	Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады
Жойылған, консервацияланған және бейінін өзгерткен кеніштердің шахта сулары	Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады
Айналма сумен жабдықтау жүйесінің дебалансы	Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады
Дезактивация және арнайы жуу орындарының айналма сумен жабдықтау пункттерінің дебалансы	Гидрожүйеге немесе жер бедеріне шығару алдында тазаланады
Қатты РАҚ ***
Радиометриялық байыту фабрикаларының қалдықтары	Жойылған, консервацияланған және бейінін өзгерткен соң қайта құнарландырылады
Істен шыққан СК үйінділері, ГМЗ қалдықтары	Қалдықтар қоймасында уақытша сақтауға жатады
Қара, легирленген және түсті металдары бар қалдықтар	Қалдықтар қоймасында уақытша орналастырылады немесе жер беті қорымында көміледі
Пайдаланудан шығарылған жабдықтар, құрылыс конструкциялары және материалдар	Қалдықтар қоймасында уақытша орналастырылады немесе жер беті қорымында көміледі

Кестеге ескертпе:

* - газ тәрізді РАҚ-ға жатқызу критерийі мына шартты орындамау болып табылады:

ОА_i
 ------- < 10 (п-1.2)
ДОА_i

мұнда бөлшектің алымында - ОА радионуклидтердің мөлшері, Бк/м3; бөлімінде – РЕКБ мәндері осы нуклидтер үшін П-1.1- кестенің 3-бағаны;
** - сұйық РАҚ жатқызу критерийі мына шартты орындамау болып табылады:

А_i
------- < 10
УВ_i

мұнда бөлшектің алымында — радионуклидтердің МБ (УА), Бк/кг; бөлімінде – УВ осы нуклидтер үшін п-1.1-кестенің 5-бағанының мәндері;
*** - қатты РАҚ-ға жатқызу критерийі мына шартты орындамау болып табылады:

УА_i
------- < 10
МЗУА_i

мұнда бөлшектің алымында - МБ (УА) радионуклидтердің меншікті белсенділігі, Бк/г; бөлімінде – п-1.1 -кестенің 6-бағанының нуклидтері үшін ЕАММБ; қатты қалдықтармен жұмыс істеу мүмкіндігі радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігінің шамасы бойынша белгіленеді.

Уран рудасын өндіру және байыту бойынша объектілерді
жоюға, консервациялауға немесе бейінін өзгертуге
рұқсат алуға қажетті жобалық және басқа да
құжаттаманың ТІЗБЕСІ

1. Негізгі тау-кен құжаттамасының (вертикальды проекциялардың, разрездердің, жер бетінің топографиялық жоспарларының, кеніштің қабаттық жоспарларының) көшірмелері, кен орнының геологиялық картасы және қордың жағдайын және кен орнының барланғанын көрсететін, тау-кен қазбаларының, жер бедерінің және жер бетінің жағдайын көрсететін басқа да құжаттама.
2. Кәсіпорынды жоюды немесе консервациялауды негіздейтін техникалық-экономикалық есеп.
3. Анықтамалар:
- өндірістік, ашық, дайындалған және дайын қуыстарға бөле отырып, баланстық және баланстан тыс қордың, оның ішінде өндіріс қалдықтары туралы;
- осы қорлардың жағдайын көрсете отырып, сақтандыру қорларының және басқа да мақсаттағы қорлар туралы;
- жолай өндірілген, уақытша пайдаланбайтын пайдалы қазбалар туралы, сондай-ақ құрамында пайдалы компоненттері және құрылыс материалдарының өндіруге арналған немесе пайдалы компоненттерді алғанға дейін өндіріс қалдықтары (қалдықтар қоймалары, үйінділер және т.б.) туралы;
- өндірістік және санитариялық-тұрмыстық ғимараттардың, құрылыстардың және суды құю қондырғыларының жағдайы туралы;
- жер асты қуыстары мен тау-кен қазбаларының болуы, жер бетінің жылжуының барынша көп нақты және болжалды шамалары туралы.
4. Іс-шаралар тізбегі:
- кәсіпорынды немесе оның бір бөлігін жою (консервация) кезінде, сондай-ақ кәсіпорынның объектілеріне және жою және консервациялау үдерістерінің әсері қолданылатын онымен жапсарлас орналасқан тау-кен және басқа кәсіпорынына қызмет көрсету кезінде радиациялық және техникалық қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету бойынша;
- консервацияланатын (жойылатын, бейінін өзгертетін) объектінің орналасқан ауданында қоршаған ортаның экологиялық қауіпсіз жағдайын қамтамасыз ету бойынша;
- консервациялау кезінде кәсіпорынды сақтап қалу бойынша (машиналар, жабдықтар, құрылыстар, тау-кен өндірісі және т.б.);
- тау-кен жұмыстары кезінде бұзылған жер учаскелерін қауіпсіз, сондай-ақ олардың халық шаруашылығына жарамдылығы жағдайына жеткізу бойынша.
1-тармақта көрсетілген негізгі тау-кен графикалық құжаттарының көшірмелеріне, сондай-ақ 3-тармақта көрсетілген анықтамаларға, кәсіпорынның бас инженері, бас маркшейдері және бас геологы қол қоюы тиіс. Шахта үстіндегі құрылыстардың жағдайы туралы анықтамаға кәсіпорынның бас инженері мен бас механигі қол қоюы тиіс.
Өтінішке қоса берілетін материалдар 3 данада дайындалуы тиіс. Кәсіпорынды жою немесе консервациялау қажеттігі туралы мәселені қойғанда жоғарыда тұрған ұйым осы туралы жапсарлас пайдалы қазбаларды өндіру бойынша кәсіпорындарға және басқа да мүдделі ұйымдар мен кәсіпорындарға жазбаша хабарлауы тиіс.

Ашық радиоактивті заттармен жұмыс жасау сыныптары

Уран кенін өндіру және өңдеу цехтарының, құрылыстарының және қондырғыларының сипаты	Жұмыс сыныбы
1	2
Жер асты кен шығару орындары (цех, учаске)	2
Кен орны	2
Кен сұрыптау кешендері және радиометриялық байыту фабрикалары (БФ)	2
Гидрометаллургиялық зауыттар (ГМЗ)	2
Табиғи уран кенінің және концентратының ашық және жабық қоймалары	2
БФ және ГМЗ-ның қалдық сақтайтын қоймалар	2
Жер асты ұңғымалы сілтілеу және үйіндіні сілтілеу кен шығару орындары	2
Жер асты сілтілеу ерітінділерін өңдеу қондырғылары	2
Радиохимиялық зертханалар	3
Еңбек жағдайларын бақылау және қоршаған ортаны қорғау зертханалары	3

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
13-қосымша

Рентген аппаратының техникалық-бақылау журналы

Күні, уақыты	Қызметкердің ескертулері және кейінгі пайдалану бойынша шешім	Ақаудың түрі, қалпына келтіру тәсілі	Пайдалану мүмкіндігі және шарттары	Техниктің қолы, күні
1	2	3	4	5

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
14-қосымша

Рентген аппараттарын орналастыруды ескерген
рентгенологиялық кабинеттің ұсынылатын аудандары

1-кесте

Рентген аппараты	Ауданы, м2 (кем емес)
	Каталканы қолдану көзделеді	Каталканы қолдану көзделмейді
1	2	3
Рентгендік-диагностикалық кешен (бұдан әрі РДК) штативтердің толық жиынтығымен (бұдан әрі-ШТЖ, суреттер үстелі, суреттер тіреуі, суреттер штативі).	45	40
РДК және ШТЖ, және универсалды тіреу-штативі, кескінді сандық өңдеуге арналған рентгендік-диагностикалық аппарат.	34	26
РДК және ШТЖ, дистанциялық басқаруы бар.	24	16
Рентгенография әдісімен рентгендік диагностикалауға арналған аппарат (суреттер үстелі, суреттер үшін тіреу, суреттер штативі)	16	16
Универсалды тіреу-штативімен рентгендік диагностикаға арналған аппарат	24	14
Жақын қашықтықты рентгендік-терапияға арналған аппарат	24	16
Алыс қашықтықты рентгендік-терапияға арналған аппарат	24	20
Маммографияға арналған аппарат		6
Остеоденситометрияға арналған аппарат		8

Рентгендік диагностика кабинеті бөлмелерінің құрамы мен ауданы

2- кесте

Бөлімшенің (кабинеттің) жалпы бөлмелері
1	2
1. Бөлімше меңгерушісінің кабинеті	12
2. Қызметкерлер бөлмесі	10 ( әрбір қосымша қызметкерге +3,5 м2)
3. Нәтижелерді (суреттерді) қарау бөлмесі	6
4. Барий ерітіндісін дайындауға арналған кабинет	3
5. Күту орны	6
6. Материалдық бөлме	8
7. Қосалқы бөлшектер қоятын бөлме	6
8. Тазалау құрал-саймандарын қоятын бөлме	3
9. Рентген пленкаларын уақытша сақтайтын бөлме (100 кг-нан артық емес)	6
10. Қызметкердің жеке гигиенасына арналған бөлме	3
11. Қызметкерлер мен пациенттерге арналған дәретханалар	Бір кабинаға -3
12. Компьютер бөлмесі	12
13. Инженерлік бөлме	12
Рентгендік-диагностика кабинеті
1. Көпшілікті жалпы тексеруге арналған флюорография кабинеті
емшара бөлмесі	14
шешінетін орын	6
күту орны	6
фото зертхана2)	6
қызметкер бөлмесі	6
2) Диагностикалық суреттерге арналған флюорография кабинеті
емшара бөлмесі
басқару бөлмесі (қорғаныш кабинасы болмағанда)	14
фотозертхана	6
шешінуге арналған кабина 1)	6
дәрігер кабинеті (кескінді сандық өңдеуге арналған аппараттар үшін)	3
3.Рентгеноскопия және рентгенография әдісімен рентгендік-диагностика кабинеті
1-емшара кабинеті
2-емшара кабинеті
басқару бөлмесі	6
шешінуге арналған кабина 1)	3
фотозертхана 2)	8
дәрігер кабинеті	9
4. Асқазан-ішек жолдары ауруларының рентгендік-диагностика кабинеті
1- емшара кабинеті
басқару бөлмесі	6
фотозертхана 2)	8
Пациенттерге арналған дәретхана	3
кушеткасы1) бар шешінуге арналған кабина	4
дәрігер кабинеті	9
5.Рентгенография және/немесе томография әдісімен рентгендік-диагностика кабинеті
емшара кабинеті	6
басқару бөлмесі	3
шешінуге арналған кабина 1)	8
фотозертхана 2)	9
қызметкер бөлмесі	12
6.Маммография әдісімен сүт бездері ауруларының рентгендік-диагностика кабинеті
емшара бөлмесі	6
мамандандырылған әдістердің (қажет болғанда) емшара бөлмесі	8
шешінуге арналған кабина 1)	3
фотозертхана 2	8
дәрігер кабинеті	9
7. Несептік-жыныстық жүйе (урологиялық) ауруларының рентгендік-диагностика кабинеті	6
ағызумен емшара жасау бөлмесі	8
басқару комнатасы	4
фотозертхана 2	9
кушеткасы бар шешінуге арналған кабина 1)
дәрігер кабинеті
8. Жұқпалы аурулар бөлімінің рентгендік-диагностикалық кабинеті (бокс)
бокске кірер алдындағы тамбур (бокске кірер алдындағы шлюз)	1.5
күту орны	6
күту орнындағы дәретхана	3
емшара бөлмесі	6
басқару бөлмесі	8
фотозертхана 2	9
дәрігер кабинеті
9. Топометрия кабинеті (сәулелік терапияны жоспарлау)
емшара бөлмесі	6
басқару бөлмесі	3
барий дайындауға арналған кабинет	8
фотозертхана 2	9
дәрігер кабинеті	3
киіну бөлмесі
Рентгендік-операциялық блок
1. Жүрек және қан тамыр ауруларының диагностикасы блогы	48
рентгендік-операциялық бөлме	8
басқару бөлмесі	6
операция алдында дайындау бөлмесі	8
зарасыздандыру бөлмесі 1)
зерттеуден кейін науқастың уақытша болатын бөлмесі 1)	8
фотозертхана 2	8
дәрігер кабинеті	9
2.Өкпе және кеуде қуысы ауруларының диагностикасына арналған кабинет
рентгендік-операциялық бөлме	32
басқару бөлмесі	8
операция алдында дайындау бөлмесі	6
зарарсыздандыру бөлмесі1)	6
цитологиялық диагностика бөлмесі 1)	6
фотозертхана 2	8
суреттерді қарау комнатасы 1)	6
дәрігер кабинеті	9
медбикелер бөлмесі 1)	13
қызметкердің жеке гигиенасына арналған бөлме 1)	4
кір төсек жабдықтарын сақтайтын бөлме 1)	4
3. Урогениталды жүйе ауруларының диагностика блогы	26
Рентгендік-операциялық	6
басқару бөлмесі	8
фотозертхана 2	9
дәрігер кабинеті	5
контраст заттарды дайындау бөлмесі 1)	3
пациенттерге арналған дәретхана
4. Ұрпақты болу мүшелер ауруларының (сүт бездері) диагностика блогы	8
рентгендік-операциялық	4
басқару бөлмесі	6
фотозертхана 2	9
дәрігер кабинеті
Рентгендік компьютерлік томография кабинеті
1. Басты зерттеуге арналған РКТ кабинеті
емшара бөлмесі
басқару бөлмесі
генератор/компьютер бөлмесі
фотозертхана 2
дәрігер кабинеті
2. Басқа да зерттеулерге арналған РКТ кабинеті	22
емшара бөлмесі	8
басқару бөлмесі	8
генератор/компьютер бөлмесі	8
фотозертхана 2	9
Дәрігер кабинеті	4
шешінуге арналған кабина	6
шешінуге арналған кабина
қарау бөлмесі
3. Рентгенхирургиялық зерттеуге арналған РКТ кабинеті	36
емшара кабинеті	7
операция алдында дайындау бөлмесі	10
басқару бөлмесі	8
генератор/компьютер бөлмесі	8
фотозертхана 2	9
дәрігер кабинеті	10
қарау бөлмесі	5
контраст заттарды дайындау бөлмесі 1)	3
пациенттерге арналған дәретхана	12
медициналық қызметкерлерге арналған бөлме	12
инженерлер бөлмесі

1) міндетті емес;
2) сандық рентгенография және флюорографияға арналған аппараттарды қолдану барысында қажет емес

Рентгендік-терапия кабинеті үй-жайларының құрамы мен ауданы

3-кесте

Үй-жай атауы	Ауданы, мІ (кем емес)
1	2
1. Жақынқашықтықтағы рентгендік-терапия кабинеті
2-3 сәулелендіргіштері бар емшара бөлмесі	16
1 сәулелендіргіші бар емшара бөлмесі	12
басқару бөлмесі	9
дәрігер кабинеті (қарау бөлмесі)	10
күту орны	6
2. Алысқашықтықтағы рентгендік-терапия кабинеті
емшара бөлмесі	20
басқару бөлмесі	9
дәрігер кабинеті (қарау бөлмесі)	10
күту орны	6

Ауданы кіші бөлмелерді немесе құрамы қысқартылған үй-жайларды қолдану мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келісіледі.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
15-қосымша

Рентгендік диагностика кабинеті үй-жайларындағы
температура және ауа алмасу жиілігі

1-кесте

Үй-жайлар атауы	Температура, оС	Сағатына ауа алмасу жиілігі
		Ішке сору	Сыртқа тарату
1	2	3	4
Жалпы үй-жайлар
1. Бөлімше меңгерушісінің кабинеті	20	–	1,5
2. Қызметкерлер бөлмесі	20	–	1,5
3.Нәтижелерді (суреттерді) қарау бөлмесі комнатасы (бейнелер)	20	–	1,5
4. Барий дайындауға арналған кабина	18	–	1,5
5. Күту орны	18	–	1,5
6. Материалдарға араналған бөлме	18	–	1,5
7. Қосалқы бөлшектер қоятын бөлме	18		1,5
8. Жинау құрал-саймандарын қоятын бөлме	18	–	1,5
9.Рентген пленкаларын уақытша сақтауға арналған бөлме (100 кг артық емес)	18	–	1,5
10.Қызметкерлердің жеке гигиенасына арналған бөлме	22	3	5
11.Қызметкерлерге немесе пациенттерге арналған дәретхана	20		бір унитазға 50 м3
12. Компьютер бөлмесі	18	3	2
13. Инженер бөлмесі	18	–	1,5
Рентгендік диагностика кабинеті
1.Емшара бөлмесі	20	3	4
2. Басқару бөлмесі	18	3	4
3. Шешіну орны	20	3	1,5
4. Шешінуге арналған кабина науқастың уақытша болатын	20	с	1,5
5. Шешінуге арналған кабина, науқастың уақытша болатын бөлмесі, жеке гигиена бөлмесі	20	3
5. Дәрігер кабинеті, суреттерді қарау бөлмесі, медбикелер бөлмесі	20		1,5
6. Қойма, материалдар қоятын бөлме	18	–	–
7. Пациенттерге арналған дәретхана	20		50 м3

Рентгендік терапия кабинеті үй-жайларындағы
температура және ауа алмасу жиілігі

2-кесте

Үй-жайлар атауы	Температура, оС	Сағатына ауа алмасу жиілігі
		кіру	сорылу
1.Емшара бөлмесі	20	3	2
2. Басқару бөлмесі	18	2	1
3. Дәрігер кабинеті	20	1	1

Рентген кабинетін бөлмелеріндегі жұмыс орындарының жарығы

3-кесте

Үй-жайлар атауы	Жарық, лк	Жарық көзі
1	2	3
Бөлімшенің жалпы үй-жайлары
1. Бөлімше меңгерушісінің кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.
2. Қызметкерлер бөлмесі	300 150	қ. ш. қ. ш.
3. Нәтижелерді (суреттерді) қарау бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
4. Барий дайындауға арналған кабина	100 50	л. ш қ. ш.
5. Күту орны	100 50	л. ш. қ. ш.
6. Материалдарға арналған бөлме	30	қ. ш.
7. Қосалқы бөлшектер қоятын бөлме	30	қ. ш.
8. Жиыстыру заттарына арналған қойма	30	қ. ш.
9.Рентген пленкаларын уақытша сақтайтын бөлме (100 кг артық емес)	30	қ. ш.
10.Қызметкерлердің жеке гигиена бөлмесі	100 50	л. ш. қ. ш.
11.Қызметкерлер мен науқастарға арналған дәретхана	70	қ. ш.
12. Компьютер бөлмесі	300	л. ш.
13. Инженер бөлмесі	150	қ. ш.
14. Фотозертхана	70	қ. ш.
Рентгендік диагностика кабинеті
1. Рентгеноскопия жасауға арналған емшара бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
2. Рентгенография жасауға арналған емшара бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
3. Флюорография жасауға арналған емшара бөлмесі	150 75	л. ш. қ. ш.
4. Басқару бөлмесі	50	қ. ш.
5. Шешіну орны	200 100	л. ш. қ. ш.
6. Шешінуге арналған кабина	150 75	л. ш. қ. ш.
7. Тамбур	75 30	л. ш. қ. ш.
8. Шлюз	75 30	л. ш. қ. ш.
9. Дәрігер кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.
Рентгендік операция блогы
1. Рентгендік-операция жасау бөлмесі	300 200	л. ш. қ. ш.
2. Басқару бөлмесі	50	қ. ш.
3. Операция алдында дайындау бөлмесі, зарарсыздандыру бөлмесі, микроскоп тұратын бөлме	300 150	л. ш. қ. ш.
3) Шешінуге арналған кабина, науқастың уақытша болатын бөлмесі, жеке гигиена бөлмесі	100 50	л. ш. қ. ш.
5. Дәрігер кабинеті, суреттерді қарау бөлмесі, медициналық бикелер бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
6. Қойма, материалдарға арналған бөлме	30	қ. ш.
7. науқастарға арналған дәретхана	63	қ. ш.
Рентгендік компьютерлік томография кабинеті
1. Емшара бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
2. Басқару бөлмесі	50	қ. ш.
3. Генератор бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
4. Шешінуге арналған кабинет	70 35	л. ш. қ. ш.
5. Дәрігер кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.

л.ш. – люминесценттік шамдары;
қ. ш. –қызу шамдары.

Рентгендік терапия кабинетіндегі жұмыс орындарының жарығы

4-кесте

Үй-жайлар атауы	Жарық, лк	Жарық көзі
1. Емшара бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
2. Басқару бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
3. Дәрігер кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.

Емшара жасау бөлмесіне табиғи жарық түспеген жағдайда, 10 мг-ға
1 шамнан есептеп, бактерицидті шамдар орнатылады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
16-қосымша

Рентген кабинетінің емшара бөлмелеріндегі стационарлық
қорғаныш артындағы рентгендік сәуле дозасының рұқсат
етілген қуаты

1-кесте

е-жайлар, аумақ	ДРЕҚ мкГр/сағ.	Т, салыс. Бірлік.	N, салыс. Бірлік	сағ/жылына	ДШ, мЗв/ жылына
1	2	3	4	5	6
1. А тобының қызметкерлері тұрақты болатын бөлмелер (емшара кабинеті, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана, дәрігер кабинеті ж.б.)	13	1	1	1500	20
2. Б тобы қызметкерлерінің тұрақты жұмыс орны балатын, рентген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай	2,5	1	1,3	2 000	5
3. ентген кабинетінің емшара бөлмесімен, тұрақты жұмыс орнысыз тігінен және көлденеңінен көршілес бөлмелер (холл, киімілгіш, баспалдақ алаңшалары, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және басқалар)	10	0,25	1,3	2 000	5
4. Б тобы қызметкерлерінің ауық-ауық болатын бөлмелері (техникалық қабат, жер төле, шатыр)	40	0,06	1,3	2 000	5
5. Рентген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес стационар палаталары	1,3	0,25	2	3 000	1
6. Рентген кабинеті емшара бөлмесінің сыртқы қабырғасына жапсарлас аумақ	2,8	0.12	2	3 000	1
7. Рентгендік-стоматологиялық емшара кабинетімен көршілес тұрғын үй-жайлары	0,3	1	2	3 000	1

Рентген кабинеттерінің стационарлық қорғауын есептеу
үшін жұмыс жүктемесі W және анодтық кернеу U мәндері

2-кесте

Рентген аппараттары	Жұмыс жүктемесі W, (мА - мин)/апт	Анодтық кернеу, кВ
1.Люминесценттік экранды рентген флюорографиялық аппараты және кескінді оптикалық тасымалдау, пленкалық және сандық	1 0001)	100
2. Сканерлейтін сызғыш детекторлар және кескінді сандық өңдейтін рентгенфлюрографиялық азмөлшерлік аппарат	2 0001)	100
3. УРС, ПЗС- матрицалы және кескінді сандық өңдейтін рентгенфлюрографиялық азмөлшерлік аппарат	50	100
4. Ақпаратты сандық өңдейтін рентген диагностикалық аппарат	1000	100
5. Толық штативтер жиынтығымен рентген диагностикалық кешен (1-і, 2-і және 3-і жұмыс орындары)	1 000	100
6. РентгеноҒскопияға арналған рентген аппараты (1-жұмыс орнына – айналмалы үстел штатив АҮШ)	1000	100
7. РентгеноҒграфияға арналған рентген аппараты (2-і және 3-і жұмыс орны – суреттер қоятын үстел және суреттер қоятын баған)	1000	100
8. Ангиографикалық кешен	400	100
9. Рентгендік компьютерлік томограф	400	125
10. УРС-мен жылжымалы хирургиялық аппарат	200	100
11. Палаталық рентген аппараты	200	90
12. Рентгендік урология үстелі	400	90
13. Литотрипсияға арналған рентген аппараты	200	90
14. Маммографиялық рентген аппараты	200	40
15. Сәулелі терапияны жоспарлауға арналған (симулятор) рентген аппараты	200	100
16. Жақынқашықтықтағы рентгендік-терапияға арналған аппарат	5 000	100
17. Алысқашықтықтағы рентгендік-терапияға арналған аппарат	12 000	250
18. Барлық денеге арналған остеоденситометр	200	Номиналды
19. Аяқ-қолға арналған остеоденситометр	100	70
20. Барлық денеге және оның бөліктеріне арналған, сәулеленудің қалың шоғыры және екі деңгейлі сандық детектор қолданылатын остеоденситометр	50	Номиналды

Флюорографтарды қорғаныш кабинасымен жабдықтау барысында, бөлмелерді қорғауды есептеуде, аппаратты пайдалану құжатында көрсетілген флюорографиялық кабинадағы рентген сәулесінің бәсеңдетілуін есепке ала отыра жүргізіледі;
Кестеге енгізілмеген аппараттар үшін, сондай-ақ аталған W типіндегі аппараттардың стандартқа сай емес қолданылуы кезінде анод кернеуінің стандарттандырылған мәні кезінде экспозицияның нақты мәні бойынша есептеледі. Кестеде көрсетілген максималды анод кернеулігінен төмен рентген аппараттары үшін есептеу және өлшеу кезінде аппаратқа арналған техникалық құжатта көрсетілген максимальды кернеулікті пайдалану қажет.

Стационарлық қорғанышты есептеуге арналған материалдар

Рентген түтігінің фокусынан 1 м қашықтықта радиациялық шығыстың мәні Кг (тұрақты анодтық кернеу, анодтық тоқтың күші – 1 мА, сүзгі –2 мм А1, 250 кВ үшін – 0,5 мм Си)

3-кесте

Анодтық кернеу, кВ	40	50	70	75	100	150	200	250
Радиациялық шығыс, KR мГр м2/(мА мин)	2,0	3,0	5,6	6,3	9	18	25	20

Рентген сәулесінің бәсеңдету еселігіне К байланысты
қорғаныштың қорғасын эквиваленттері

4-кесте

К, салыс.бірл.	Анодтық кернеудегі (кВ) және сүзгідегі қорғасын эквиваленті (мм)
	2 мм А1					0,5 мм Си
	50	75	100	150	200	250
1	2	3	4	5	6	7
Қорғасын қорғаныштың қалыңдығы, d. Pb, мм
3	0,02	-	0,1	0,16	0,3	0,1
7	0,05	0,11	0,11	0,31	0,46	0,6
10	0,06	0,13	0,25	0,37	0,55	0,7
15	0,08	0,17	031	0,46	0,69	1,0
20	0,09	0,2	037	0,53	0,8	1,1
25	0,1	0,22	0,42	03	0,9	1,3
30	0,11	03	0,45	0,62	0,1	1,4
40	0,12	0,28	0,52	0,69	1,1	1,6
50	0,13	031	0,58	0,8	1,2	19
70	0,14	036	0,68	0,8	13	2,0
100	0,16	0,41	0,8	1,0	1,5	2,4
150	0,2	0,5	0,9	1,1	1,7	2,7
200	0,2	0,5	1,0	1,2	1,8	3,0
300	03	0,6	1,1	1,4	2,0	3,5
400	03	0,7	1,2	1,5	2,2	3,8
600	03	0,75	1,3	1,7	2,4	4,2
800	03	0,8	1,4,	1,7	2,5	4,5
1000	03	0,8	1,5	1,8	2,6	4,7
1500	0,4	0,9	1,6	2,0	2,8	5,2
2000	0,4	1,0	1,7	2,1	3,0	5,6
2500	0,4	1,0	1,8	2,2	3,1	5,8
3000	0,4	1,1	1,9	23	3,2	6,0
4000	0,45	1,1	2,0	2,4	335	6,1
6000	0,5	1,2	2,2	2,6	3,6	6,8
10000	0,5	1,3	23	2,75	35	7,4
12000	0,5	1,3	2,4	2,85	4,0	7,6
15000	0,55	1,35	2,5	2,95	4,1	7,8
20000	0,6	1,4	2,6	3,1	43	8,1
30000	0,6	1,3	2,7	3,1	43	8,6
40000	0,65	1,6	2,85	3,3	4,7	9,0
50000	0,65	1,65	2,9	3,4	4,8	9,1
60000	0,65	1,65	3,0	33	4,9	9,4
100000	0,7	1,8	3,1	3,7	5,2	10,0
200000	0,75	1,9	3,4	4,0	5,6	11,0
300000	03	2,0	3,6	4,1	5,8	11,4
500000	0,8	2,1	3,8	4,4	6,1	12,0
1000000	0,9	23	4,0	4,7	63	13,0
1500000	0,9	23	4,2	4,8	6,7	13,4
3000000	1,0	23	4,4	5,1	7,1	14,2
5000000	1,0	2,6	4,6	53	7,4	15,0
10000000	1,1	2,8	4,9	5,6	7,8	15,8

Рентген сәулелерінен қорғану үшін пайдаланылатын құрылыс материалдарының қорғасын эквиваленттері

5- кесте

Материал	Тығыздық, г/см3	Қорғасынның қалыңдығы, мм	Рентген түтіктегі кернеу кезінде (кВ) материалдың эквивалентті қалыңдығы (мм)
			50	60	75	100	125	150	180	200	220	250
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Болат	7,9	01	1,1	-	1,2	1,1		2,4		3,1	-	3,4
		03	3,2	-	3,2	3,1	-	6,6	-	7,6	-	8
		1		5	53	6	9	12	123	13	123	12
		2	-	10	11	12	183	25	26	27	24	20
		3	-	16	18	19	23	37	39	40	34	28
		4	-	22	24	25	38	50	53	55	45	35
		6	-	-	-	36	54	71	76	80	64	48
		8	-		-	50	72	93	1003	108	84	60
		10	-			-	-	119	130	140	108	75
Бетон	23	1	_	80	80	85	85	85	85	85	733	60
		2	-	160	160	160	160	160	155	150	123	95
		3	-	210	210	210	220	230	200	210	168	125
		4	-	320	338	355	345	290	283	275	213	150
		6			-	-	-	450	425	400	305	210
		8	-	-	-	-	-	5600	550	540	400	260
		10	4	-	-	-	-	-	-	670	485	300
Барито-бетон, сылақ	2,7	03	-	-	-	5	-	83	-	10,8	-	12
		1	-	-	-	103	-	22	-	25	-	23
		2	-		-	20,4	-	38	-	46	-	45
		3	-	-	-	29	-	62	-	68	-	45
		4	-	-	-	36	-	90	-	90	-	75
		6	-	-	-	55	-	20	-	26	-	116
		8	-		-	68	-	156	-	165	-	140
		10	-		-	84		188		205	-	165
Толық кірпіш	1,8	03	_	_	_	70	_	84	-	76	_	68
		1	-	-	-	120	-	150		130	-	120
		2	-	-	-	195	-	260	-	230	-	190
		3	-	-	-	260	-	340		310		250
		4	-	-	-	330	-	420	-	370	-	300
		6	-	-	-	450	-	570	-	490	-	390
		8	-	-	-	-	-	-	-	600		470
		10	-	-	-		-		-	-	-	540
		12	-	-	-	-	-	-	-		-	610
Толық кірпіш	1,6	04 1	110 220	-	90 170	80 135	-	95 170	-	90 150	-	80 135
		2	-	-	270	220	-	290	-	260	-	215
		3	-	-	360	290		380	-	345	-	280
		4	-	-	450	370		470	-	415	-	340
		6		-	-	505		640	-	550	-	435
		8	-	-	-	-	-	-	-	670	-	530
		10		-	-	-	-	-	-	780	-	600
Гипстік-картон	0,84	0,1 0,4	50 110	-	-	48 89	-	63 120	-	62 110	-	60 105
		0,6	170			130		175	-	155	-	145
		0,8	230	-	-	165	-	220	-	200	-	180
		1,0	290	-	-	200	-	270	-	240	-	220
Көбік бетон	0,63	0,1 0,4	84 180	-	-	66 120	-	82 160	-	92 145	-	77 135
		0,6	280	-	-	170	-	230	-	200	-	180
		0,8	380	-	-	220		280	-	260	-	230
		1,0	480	-	-	270		340	-	310	-	270
		1,2		-	-	310	-	400	-	360		310
		1,4	-	-	-	350		450	-	410	-	340
		1,6	-	-	-	390	-	500	-	450	-	380
		1,8		-		430	-	560	-	500	-	410
		2,0	-	-	-	470	-	600	-	530	-	440
СРБ құрылыстық материалы (ауыр бетон)		1	20	_	21	24		28	_	-	_	_
		2	40	-	42	48	-	48	-		-	-
		3	60	-	62	70		70	-	-	-	-
		4	80	-	80	%		94	-	-		-
		6	-	-	-	-		132	-	-	-	-
		8	-	-	-	-	-	172		-		-

Кестеде көрсетілмеген анодтық кернеудің мәні үшін, материалдардың қорғасындық эквивалентін анықтау кезінде, сызықтық интерполяция әдісін қолдануға болады.
нақты қолданылатын материалдардың тығыздығы құрамы жағынан ұқсас кестеде көрсетілген материалдардын өзгеше болса, материалдың қалыңдығын қолданылатын материалодың тығыздығына сәйкес пропорционалды түрде үлкейтеді немесе кішірейтеді.

Қорғасын жалатылған пластикадан ҚЖП-73 жасалған рентгендік
қорғайтын материал

6 кесте

Атауы	Түрі	Мөлшері, мм	Беттік тығыздығы, кг/м2	Қорғасын эквиваленті, мм
Орамадағы	ПЛ-1	7000x900x2,5	7	0,32
Плиталар	ПП-1	700x500x10	28	1,2
Плиталар	ПП-2	1000x500x10	28	1,1

МЕМСТ 9541-75 маркалары ТФ 5 және ТФ 105
рентгендік қорғаныш шынылары

7 кесте

Шынының қалыңдығы, мм	180-200 кВ (кем емес) кернеу кезіндегі қорғасын эквиваленті (мм)
10	24
15	4,0
20	5,0
25	6,5
50	13

Я-1002 және Я-1002 Т типті "Қорғасын жалатылған резеңке"

8 кесте

Пластинаның қалыңдығы, мм	1,0-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,4	3,6-4,0
Қорғасын эквиваленті, мм	> 0,25	> 0,35	> 0,5	> 0,75	> 1,0
Пластинаның қалыңдығы, мм	1,0-1,2	1,2-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,5
Қорғасын эквиваленті, мм	> 0,25	> 0,35	> 0,5	> 0,75	> 1,0

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
17-қосымша

Радиациялық қорғаныш құралдары

1. Радиациялық қорғаудың жылжымалы құралдары мыналарды қамтиды:
1) қызметкердің үлкен қорғаныш пердесі (бір-, екі-, үш жаппалы) – адамның барлық денесін сәуледен қорғауға арналған;
2) қызметкерді кіші пердесі – адамның төменгі дене бөлігін қорғауға арналған;
3) пациенттің кіші қорғау пердесі- пациенттің төменгі дене бөлігін қорғауға арналған;
4) айналмалы қорғаныш экраны – адамның тұрғандағы, отырғандағы және жатқандағы денесінің кейбір бөліктерін қорғауға арналған;
5) қорғау шымылдығы – барлық денені қорғауға арналған, үлкен қорғаныш пердесінің орнына қолдану мүмкін.
2. Радиациялық қорғаудың жеке құралы мыналарды қамтиды:
1) қорғаныш қалпағы – бас бөлігін қорғауға арналған;
2) қорғаныш көзілдірігі – көзді қорғау үшін;
3) қорғаныш жаға – тамақ бездерін және мойын бөліктерін қорғауға арналған; мойын бөлігіне арналған жырығы бар кеудешелер және алжапқыштармен бірге қолданылуы тиіс;
4) қорғаныш жапқыштар, пелерина – иықты және кеуде қуысының жоғарғы бөліктерін қорғау үшін;
5) біржақты жеңіл және ауыр қорғаныш алжапқыштар – тамақтан бастап тізеге дейін дененің алдыңғы бөліктерін қорғау үшін (тізеден 10 см төмен);
6) екі жақты қорғаныш алжапқышы – алдыңғы жақ тамақтан бастап иықты және шынтақты қоса алғанда тізеге дейін (тізеден 10 см төмен), артқы жақта жауырыннан бастап жамбас, белді қоса алғанда жанынан санға дейінгі дененің бөліктерін қорғау үшін (белден кемінде 10 см төмен);
7) стоматологиялық қорғаныш алжапқышы – дентальды зерттеулер немесе жақты зерттеу кезінде гонод, жамбас сүйегін және қалқанша безді қоса алғанда дененің алдыңғы бөліктерін қорғау үшін;
8) қорғаныш кеудешесі – иықтан бастап белге дейінгі кеуде қуысы мүшелерінің алдыңғы және артқы жағын қорғау үшін;
9) жыныс қуыстарын және жамбас сүйегін қорғауға арналған алжапқыш – жыныс мүшелерін сәуле шоғырынан қорғау үшін;
10) (жеңіл және ауыр) қорғаныш юбкасы – жыныс қуыстарын және жамбас сүйектерін барлық жақтан қорғау үшін ұзындығы (ересектер үшін) кемінде 35 см ұзындықта болуы тиіс;
11) қорғаныш қолғаптары – білектің төменгі бөлігін, қолдың басын және саусақтарды қорғау үшін;
12) (әртүрлі нысандағы жиындар түріндегі) қорғаныш пластиналар – дененің кейбір бөліктерін қорғау үшін;
13) ерлердің және әйелдердің жыныс қуыстарын қорғау құралы – пациенттердің жыныс бөліктерін қорғау үшін.
3. Балаларды қосымша қорғау құралдары мыналарды қамтиды:
1) сәбилерге арналған жаялық (ішкиім) – бала денесінің төменгі бөлігін қорғау үшін;
2) жаялық – дененің әртүрлі бөліктерін және мүшелерін қорғау үшін;
3) тесігі бар жаялық – сол және одан өзге рентгендік зерттеулер жүргізу кезінде сәуле қабылдайтын дене бөлігін қоспағанда барлық денені қорғауға арналған.

Міндетті радиациялық қорғаныш заттары

Радиациялық қорғаныш заттары	Рентгендік кабинеттің тағайындаулары
	Флюорография	Рентгеноскопия	Рентгенография	Урография	Маммография, денситометрия	Ангиография
1	2	3	4	5	6	7
Үлкен қорғаныш пердесі (басқару комнатасы немесе басқада заттар болмаған жағдайда)	1	1	1	1	1	1
Кіші қорғаныш пердесі		1		1		1
Біржақты қорғаныш алжапқышы		1	1	1	1	1
Екі жақты қорғаныш алжапқышы				1		1
Қорғаныш жаға	1	1	1	1	1	1
Қорғаныш юбкасымен қорғаныш жилет		1		1		1
Қорғаныш юбкасы немесе гонадты қорғауға арналған алжапқыш	1	1	1	1	1	1
Қорғаныш шапкасы		1		1		1
Қорғаныш көзілдірігі		1		1		1
Қорғаныш қолғабы		1		1		1
Қорғаныш пластиналар жиыны			1	1		1

Қабылданған медициналық технологияға байланысты басқада радиациялық қорғау құралдарын қолдануға жол беріледі.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
18-қосымша

1 кесте

Жылжымалы радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігі

Аталуы	Қорғасын эквивалентінің минималды мәні, мм Рb
Үлкен қорғаныш шымылдық	0,25
Дәрігердің кіші қорғаныш шымылдығы	0,5
Пациенттің кіші қорғаныш шымылдығы	0,5
Айналмалы қорғаныш экраны	0,5
Қорғаныш пердесі	0,25

2 кесте

Жеке радиациялық қорғаныш құралдарының қорғаныш тиімділігі

Аталуы	Қорғасын эквивалентінің минималды мәні, мм РЬ
1	2
Ауыр біржақты қорғаныш алжапқышы	0,35
Жеңіл біржақты қорғаныш алжапқышы	0,25
Екі жақты қорғаныш алжапқышы
алдынғы беті	0,35
барлық қалған беті	0,25
Стоматологиялық қорғаныш алжапқышы	0,25
Қорғаныш жамылғы (пелерина)	0,35
Қорғаныш жаға
ауыр	0,35
жеңіл	0,25
Қорғаныш жилетінің алдынғы беті	0,35
жеңіл	0,25
Қалған беті
ауыр	0,25
жеңіл	0,15
Қорғаныш юбкасы
Ауыр	0,5
жеңіл	0,35
Гонаданықорғауға арналған алжапқыш
ауыр	0,5
жеңіл	0,35
Қорғаныш телпегі (барлық беті)	0,25
Қорғаныш көзілдіргі	0,25
Қорғаныш қолғап
ауыр	03
жеңіл	0,15
Қорғаныш пластиналар (әртүрлі үлгідегі жиынтық түрінде)	1,0-0,5
жаялық, тесігі бар жаялық, үшкіл жаялық	0,35

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
19-қосымша

Рентгенологиялық зерттеулер кезіндегі пациенттің дозалық
жүктемесін есепке алу парағы

Тегі, аты-жөні
____________________________________________________________________

№ р/с	Күні	Зерттеу түрі, емшаралар саны мен түрі	Жұмыс жүктемесі мАс	Анод кернеулілігі кв	Зерттеудегі тиімді доза, мЗв	Ескерту

Парақ амбулаториялық науқастың медициналық картасына немесе баланың даму тарихына жапсырылады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
20-қосымша

Минималды рұқсат етілген тері-фокустық қашықтық (ТФҚ)

Зерттеу түрі	ТФҚ, см
Маммография (үлкейтумен қоса)	20
Палаталық, жылжымалы, хирургиялық аппараттарда рентгенография жасау	20
Хирургиялық аппаратымен рентгеноскопия (УРТ-мен)	20
Стационарлық аппаратымен рентгеноскопия	30
Стационарлы сурет жасайтын жұмыс орындарындағы рентгенография	45

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
21-қосымша

Рентген кабинеттерде радиациялық бақылау жүргізу

1. Радиациялық бақылау төмендегі аппараттар орнатылған кабинеттерде жүргізіледі: жалпы бағыттағы рентген диагностикалық аппараттар;
флюорографиялық аппараттар;
рентген стоматологиялық аппараттар;
маммографиялық аппараттар;
рентгендік компьютерлік томографтар;
ангиографиялық аппараттар;
остеоденситометрлер;
стационарлық емес (палаталық) рентген диагностикалық аппараттар;
литотрипсияға арналған рентген аппараттары;
рентген терапиялық апараттар;
рентген апараттарының басқа да түрлері.
2. Радиациялық бақылау мынадай жағдайларда жүргізіледі:
санитарлық-эпидемиологиялық қорытындыны ресімдеу;
кабинетті пайдалануға қабылдау;
техникалық паспорт беру;
санитарлық паспорт беру;
кабинетті пайдалану шарттары өзгергенде;
жоспарлы түрде немесе қажеттілік жағдайда (мысалы, радиациялық апат немесе штаттық емес басқа жағдайлар).
3. Кабинеттердегі радиациялық бақылау рентген кабинет(тер)іне санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды болған кезде жүргізіледі.
4. Әртүрлі бағыттағы үй-жайларда және жақын аумақта радиациялық бақылау рентген аппаратын пайдалану кезінде дозалардың қуаты шамасының ДРҚ тиімді дозаның рұқсат етілген қуатының мәніне сәйкестігін анықтау мақсатында жүргізіледі (2-кесте).
5. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде доза қуатын өлшеу:
персоналдың жұмыс орындарында (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана және т.б.);
рентген кабинетінің емшара бөлмесіне тік және көлденең бойынша іргелес үй-жайларда (дәрігердің кабинеті, холл, баспалдақ алаңдары, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және т.б.);
емшара бөлмесіне жақын аумақта;
стационарлық емес аппараттарды пайдалану кезінде аурухана палаталарында жүргізіледі.
6. Радиациялық (дозиметриялық) бақылау оны жүргізуге құқығы бар мамандармен жүзеге асырылады.
7. Радиациялық бақылау көлемі оны жүргізу мақсатымен анықталады.
8. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде тексерілетін мекеменің әкімшілігі барлық бақыланатын үй-жайлар (аумақ) бойынша бақылауды жүзеге асыратын қызметкерлердің еркін жүріп-тұруын қамтамасыз етеді.
9. Радиациялық бақылау емдеу-профилактикалық мекемесінің әкімшілігінің немесе ол өкілеттілік берген тұлғаның қатысуымен жүргізіледі.
10. Тексерілетін мекеменің әкімшілігі радиациялық бақылауды жүзеге асыратын адамдарға кабинеттегі жеке қорғау құралдарын береді.
11. Өлшемді рентген аппараты ажыратылған кезде радиациялық ая дозасыеның қуаттылығын анықтаудан бастаған жөн. Одан әрі ая, егер аяны үстемелеу өлшем құралымен көзделмеген болса, дозаның өлшенген қуаттылығы шамасынан азайтылады Рентген жабдықтарының техникалық жағдайын мерзімдік бақылау жылына кемінде 1 рет жүргізіледі.
12. Персоналдың жұмыс орнындарындағы, іргелес үй-жайлардағы және жақын аумақтағы доза қуаттылығын өлшеу мынадай жағдайларда жүргізіледі:
жалпы сүзгінің қалыңдығы аппаратқа арналған пайдалану құжаттамасында көрсетілген мәнге сәйкес болуы тиіс;
анод кернеулігінің стандарттық мәні 1-кестеде көрсетілген мәнге сәйкес болуы тиіс;
доза қуаттылығын өлшеу нәтижелерінің растығын қамтамасыз ететін экспозицияның максималды мәні кезінде анод тоғының минималды мәні (бірақ рентгенскопия кезінде кемінде 2мА) белгіленуі тиіс.
13. Доза қуаттылығын өлшеу сулы фантомдардың келесі мөлшерлерімен жүргізіледі (басқа да тканеэквивалентті фантомдарды қолдануға жол беріледі):
жалпы бағыттағы рентген диагностикалау кабинеттерінде, рентген терапиялық кабинеттерде, сондай-ақ палаталық рентген аппараттарын бақылау кезінде: 250х250х150 мм;
флюрографиялық кабинеттерде: 250х250х75мм;
ангиографиялық кабинеттерде: 250х250х225мм;
рентгендік-стоматологиялық кабинеттерде – диаметрі 150 және биіктігі 200 мм;
маммография кабинеттерінде – рентген аппаратына берілетін шаттық фантомдармен (фантом ретінде сумен толтырылған көлемі 200 мл пластиктен жасалған пакеттерді пайдалануға жол беріледі);
компьютерлік томография және остеоденситометрия кабинеттерінде – аппарат жиынтығына енетін штаттық фантомдармен жүргізіледі.
14. Фантомдар рентгенологиялық зерттеу жүргізу кезінде (сәуленің шоғырлану орталығына) пациенттің орнына оранластырылады. Оларды орнату кезінде қол құралдарын пайдалану керек.
15. Бақылау жүргізу кезінде диафрагманың көмегімен бейнені қабылдағышқа 180х180 мм мөлшерінде немесе кіші мөлшерде рентген сәулесінің шоғыры фантоммен толық жабылатындай етіп рентген сәулесінің жарық өрісін орнату керек.
16. Рентген кабинетінің емшара бөлмесіндегі персоналдың жұмыс орындарындағы рентген аппаратына тікелей жақын радиациялық бақылау айналмалы үстел-штативтің тік және көлденең жағдайы кезінде 60х60 см мөлшердегі учаскелерде жүргізледі.
17. Басқару бөлмесімен жабдықталмаған флюрографиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде доза қуаттылығын өлшеуді қорғаныш кабинасының және флюрографиялық камераның үстінен 20 см қашықтықта жүргізеді. Көлденең сызықтағы өлшеу нүктелері арасындағы қашықтық 50 см артық болмауы тиіс.
18. 19 және 20-тармақтардағы өлшемдер еден деңгейінен (см) биіктікте орналасқан нүктелерде жүргізіледі:

Аяқ	гонада	кеуде	бас
30±20	80±20	120±20	160±20

Әрбір нүктеде кемінде 3 өлшем жүргізу, ал алынған нәтижелерді бағалау үшін осы нүктедегі өлшем саны бойынша доза қуаттылығының орташа мәнін пайдалану қажет.
19. Рентген кабинетінің емшара бөлмесімен іргелес үй-жайларда доза қуаттылығын өлшеу:
емшара бөлмесінің үстінен тікбұрыш торының нүктелеріндегі еденнен 80 см биіктікте 1-2 м қадаммен;
емшара бөлмесінің астынан тікбұрыш торының нүктелеріндегі еденнен 120 см биіктікте 1-2 м қадаммен;
көлденеңі бойынша - 1-2 м қадаммен қабырғаның барлық ұзындығы бойынша 80 және 120 см биіктікте қабырғаға таяу жүргізіледі.
20. Доза қуаттылығын өлшеу қорғаныш қоршауларының түйіскен жерлерінде, есік жақтауларының, қарау терезелерінің және технологиялық мақсаттағы саңылауларында жүргізіледі
21. Дентальды, ангиоргафиялық, маммографиялық, хирургиялық және өзге да стационарлық емес рентген аппараттары орналасқан кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде дозаның қуаттылығын өлшеу рентгенологиялық зерттеулер жүргізу уақытында персоналдың нақты болатын орындарында жүргізледі.
22. Тұрғын үй-жайлармен іргелес орналасқан рентгендік-стоматологиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде дозаның қуаттылығын өлшеу рентгендік-стоматологиялық кабинет шегінде жүргізіледі. Өлшемдердің нәтижелерін бағалауды кабинетке арналған технологиялық жобада ұсынылған радиациялық қорғауды есептеуге сәйкес рентген сәулесінің бәсеңдеу жиілігін ескере отырып жүргізіледі.
23. Рентгендік терапиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде өлшем емшара бөлмесіне іргелес үй-жайларда және аумақта ғана жүргізіледі.
24. Доза қуаттылығының өлшенген мәні мына формула бойынша 1-кестеде келтірілген стандартты жұмыс жүктемесі мәніне келтіріледі:
Dприв = Dизм / Iизм х W/1800, мкГр/сағ, мұндағы,
Dприв – аппараттың стандарттық жұмыс жүктемесіне келтірілген доза қуаттылығының мәні, мкГр/сағ;
Dизм – доза қуаттылығының өлшенген мәні, мкГр/сағ;
W – апталық жұмыс жүктемесі, (мА•мин) /апта (1-кесте);
1800 – А тобындағы персонал жұмысының уақыты, мин/апта;
Iизм - өлшеу кезінде белгіленген токтың шамасы, мА.
25. Dприв алынған мәні бойынша Е тиімді дозаның қуаттылық мәні есептеледі.
Емшара бөлмесінде дәрігер-рентгенологтың (рентген зертханашысы) жұмыс орнындағы Е мына формула бойынша есептелінеді:

Е = 0,15D_пр160 + 0,30D_пр120 +0,5D_пр80 + 0,05D_пр30, мкЗв/ч, где (2)

D_пр – таза еден деңгейінен әртүрлі биіктікте сіңіріліген дозаның қуаты, мкГр/сағ;
0,5 – сіңірілген доза қуатынан тиімді мөлшердің қуатына ауысу коэффиценті.
26. Іргелес үй-жайларда 2 нүктедегі өлшеу кезіндегі биіктігі бойынша шамасы мына формуламен есептелінеді:

Е = 0,67 Ч (D_пр80 + 0,50 D_пр120), мкЗв/сағ (3)

1 нүктедегі өлшеу кезіндегі биіктігі бойынша шама – мына формула бойынша:

Е = D_пр, мкЗв/ч, мкЗв/сағ (4)

27. Жұмыс орындарындағы, іргелес үй-жайлардағы және жақын аумақтағы есептелген Е мәні 2-кестеде көрсетілген ДМД мәнінен артпауы тиіс.
28. Доза қуаттылығын өлшеу үшін мына талаптарды қанағаттандыратын дозиметриялық аспаптарды пайдалану керек:
- импульс режіміндегі доза қуаттылығын өлшеу мүмкіндігі;
- сәуленің тиімді қуатының энергетикалық диапазоны 15-3000 кэВ;
- дозаның өлшенетін қуатының диапазоны D 0,1-1000 мкГр/сағ;
- өлшемнің негізгі ауытқуларының шегі ± 20% артық емес.
29. Барлық қолданылатын өлшеу құралдарында мемлекеттік тексеріс туралы қолданыстағы куәлігі болуы тиіс.

Радиациялық бақылау жүргізу кезінде жұмыс жүктемесінің
және анод кернеулігінің стандартталған мәні

1 кесте

Кабинеттердің бағыты	Апталық жұмыс жүктемесі W, (мА·мин)/	Стандарт, кернеулік Uмакс, кB
1	2	3
1. Толық штативтер жиынтығы бар рентгендік диагностикалау кешені (1-і. 2-і, 3-і жұмыс орындары) 2. Рентгеноскопияға арналған рентгендік аппарат (1-і жұмыс орны, айналмалы үстел-штатив) 3. Рентгенографияға арналған рентгендік аппарат (2-3 жұмыс орны – суретдер үстелі және тірегі) 4. бейнелеуді оптикалық тасымалдайтын үлдірлі және цифрлы және люминесцентті экраны бар - рентгендік флюорографиялық аппарат	1000	100
5. Детекторларды сканерлейтін сызғышы бар және бейнелеуді цифрлы өңдейтін аз дозалы рентгендік флюорографиялық аппарат	2000	100
6. бейнелеуді цифрлы өңдейтін және ПЗС-матрицалы, УРТ бар рентгендік флюорографиялық аз дозалы аппарат	50	100
7. Ангиографикалық кешен	400	100
8. Рентгендік компьютерлі томограф	400	125
9. Рентген бейнелеуінің күшейткіші бар хирургиялық рентгендік аппарат	200	100
10. Палаталық рентгендік аппарат	200	90
11. Рентгеноурологиялық үстел	400	90
12. Маммографиялық рентгендік аппарат	200	40
13. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын, дентальды аппарат	200	70
14. Бейнелеудің цифрлы қабылдағыш және / немесе жоғары сезімтал үлдірлі, оның ішінде визиографпен жұмыс жасайтын дентальды аппарат және пантомограф (фотозертханасыз)	40	70
15. Панорамды аппарат, пантомограф	200	90
16. Жоспарлауға арналған рентгендік терапевтикалық аппарат:
Сәулелі терапиялар	200	100
Алыс қашықтықтағы терапиялар	1200	250
Жақын қашықтықтағы терапиялар	5000	100
17. Остеоденситометр
барлық денеге арналған	200	номин.
аяқ-қолға арналған	100	70
Кең шоғырмен сәулелену	50	номин.
цифрлық	50	номин.

Ескерту. Анодтық кернеуліктің номиналдық мәні 1-кестеде көрсетілген мәннен төмен рентгендік аппараттар үшін, өлшеу кезінде аппаратқа берілген техникалық құжатта көрсетілген максималды кернеулікті қолдану қажет.

Тиімділік дозаның рұқсат етілген қуаттылығының мәні ДРҚӘ

2 кесте

Үй жайдың, аумақтың бағыты	Ішінде болу ұзақтығы, сағ/жыл	Дозалар шегі (Р), мЗв	ДРҚӘ мкЗв/ч
1. А тобындағы персоналдың тұрақты болатын үй-жайлары (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана, дәрігер кабинеті ж.б.)	1500	20	13
2. Рентген кабинетінің Б тобындағы персоналдың тұрақты жұмыс орны бар емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай	2000	5	2,5
3. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тұрақты жұмыс орнындарынсыз тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жайлар (холл, киімілгіш, баспалдақ алааңшалары, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және басқалар)	2000	5	10
4. Б тобындағы персоналдың ауық-ауық болатын үй-жайлары (техникалық қабат, жер төле, шатырдың асты және басқалар)	2000	5	40
5. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес стационар палаталары	3000	1	1,3
6. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесінің сыртқы қабырғасына жапсарлас аумақ	3000	1	2,8
7. Рентегендік стоматологиялық кабинетінің емшара бөлмесімен көршілес, тұрғын үй-жайлаыр	3000	1	0,3

Радиациалық бақылаудың нәтижелері рентген кабинетінде рентген сәулелерін дозиметрлік өлшеу хаттамасымен ресімделеді

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
22-қосымша

Медициналық рентген жабдықтарының пайдалану параметрлеріне
(жұмыс сапасын бақылау) бақылау жүргізу

1. Пациенттер мен персоналдың радиациялық қауіпсізідігін қамтамасыз етуге тікелей немесе жанама әсер ететін медициналық рентген аппараттарының, рентген бейнесін түрлендіргіштер пен фотозертханалық жабдықтардың пайдалану параметрлеріне бақылау жүргізіледі:
1) рентген жабдықтарының жаңа және жаңартылған түрлерін сынау кезінде;
2) реттеу-жүргізу жұмыстарынан кейін (жабдықты монтаждау) іске кірістіру кезінде;
3) рентген аппараттарының барлық түрлеріне - мерзімдік;
4) жоспардан тыс – рентген аппаратының негізгі тораптарын ауыстырған жағдайда және/немесе жөндеу-реттеу жұмыстарын жүргізу кезінде.
2. Медициналық рентген жабдықтарының жаңа және жаңғыртылған түрлеріне санитарлық-эпидемиологиялық қорытынды алу кезінде және мерзімдік, қабылдау, жоспардан тыс бақылау жүргізу кезінде рентген аппаратының негізгі параметрлерін тексеруді қосады. Сынау көлемі рентген жабдығының бағытымен және типімен анықталады.
3. Медициналық ұйымдар пайдаланылатын рентген аппараттарына ішіне төмендегі параметрлерді тексеру кіретін ағымды тексеруді жүзеге асыру керек:
1) Рентгенографиялық аппараттар үшін – диафрагма жұмысы, рентгендік және жарық өрістерінің бірдей келуі, бейнелерді қабылдағыш, бейнелеу сапасын бағалау;
2) Маммографиялық аппараттар үшін - рентгендік және жарық өрістерінің бірдей келуі, бейнелеу сапасын бағалау;
3) Компьютерлік томографтар үшін – ақпараттық табло, дабыл беру шамдары, есікті блоктау, апаттық ажыратқыштар;
4) Үлдірді айқындау жүйесі, бейнені қабылдағыштар үшін – күшейткіш экрандар мен кассеталар, үлдірдің оптикалық тығыздығы (көрмеге қойылған және қойылмаған) сезімдік индексі, фотозертхананың күңгірттілігі, қауіпсіз жарықтандыру (зертханадағы фонарьлар).
4. Пайдалану параметрлерін бақылауды оны жүргізуге құқығы (лицензиясы, рұқсаты) бар ұйымдармен және мамандармен жүзеге асырылады.
5. Рентгенографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:
1) анодты кернеулік;
2) экспозиция уақыты;
3) жалпы сүзгінің қалыңдығы;
4) ауадағы керма;
5) радиациалық шығыс;
6) жарық және радиациялық өріс шеттерінің сәйкес келуі;
7) жарық және радиациялық өріс орталықтарының сәйкес келуі;
8) Жарық өрісі орталығының және кассетаның сәйкес келуі;
9) рентген сәулесі шоғырының перпендикулярлы болуы;
10) автомат коллимациясын тексеру;
11) экспозицияны автоматтық басқару жүйесі;
12) фокус дағының мөлшері;
6. Рентгеноскопиялық және ангиографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:
1) анод кернеулігі;
2) үстіңгі кіру дозасының қуаты;
3) бейнелеуді күшейткіштің үстінгі кірісіндегі доза қуаты;
4) таймер;
5) жалпы сүзгілей қалыңдығы;
6) бейнелеуді дәлдеу (рентген өрісінің рентгендік бейнелеу күшейткішінің алаңы (РБК), монитордың кереғарлығы мен рұқсат беру қабылеті.
7. Флюорографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:
1) анод кернеулігі;
2) экспозиция уақыты;
3) жалпы сүзгілеу қалындығы
4) ауадағы керма
8.Маммографиялық аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:
1) анод кернеулігі;
2) экспозиция уақыты;
3) жалпы сүзгілеу қалындығы;
4) ауадағы керма
5) радиациялық шығыс;
6) жарық және радиациялық өрістердің тура келуі;
7) экспозицияны автоматты басқару жүйесін (ЭАБ);
8) қысу компрессиясы мен қалындығы;
9) бейнелеуді дәлдеу (кереғарлығы мен рұқсат беру қабылеті).
9. Компьютерлік томографтар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:
1) бейнелеудегі шуыл;
2) КТ сандарының мәндері;
3) КТ санының тұрақтылығы;
4) есептеп шығаратын томографиялық дозалық индекс СТД1;
5) томографиялық кескін қалыңдығы;
6) жоғары кереғарлық рұқсат беру;
7) столдың орнатылу дәлдігі.
10.Дентальды аппараттар үшін төмендегідей параметрлерді бақылау қажет:
1) пациенттің терісіне дейінгі аралық
2) анод керенулігі;
3) экспозиция уақыты
4) ауадағы керма
5) радиациялық шығыс
6) жалпы сүзгілеу қалындығы.
11. Бейнелеулерді шығару жүйелері және оларды бағалау шарттары үшін төмендігдей параметрлерді бақылау қажет:
1) күшейткіш экрендар мен кассеталар
2) үлдірлерді айқындау үдеріссі (оптикалық тығыздылығы, маммографиядағы орташа градиент,сезгіш индексі,айқындағыш температурасы)
3) фотозертханадағы жағдайлар
4) негатоскоптар ашықтығы
Рентген аппараттары оның техникалық құжаттамаларында көзделген барлық диапазондарда жұмыс істеуі керек.

Рентген аппаратының пайдалану параметрлерін (сапасын) бақылау № ____ ХАТТАМАСЫ

___________ "___" ________ 20___

1. Медициналық мекеме _______________________________________________
Мекенжайы ___________________________________________________________
___________________________________________ кабинет _________________

Рентгенологиялық бөлімшенің меңгерушісі _____________________________
2. Жабдық жөніндегі деректері:

Рентген аппараты
типі, маркасы
нөмірі
Шығарылған күні
Рентген түтігі
типі, маркасы
нөмірі
Орнату күні
Үлдірді айқындау жүйесі
қолмен/автоматты, типі, маркасы
нөмірі
Шығарылған күні
Стационарлы сүзгі	материал ________; қалыңдығы ______ мм

3. Жүргізілген алдыңғы тексеру:

Күні, айы, жылы	Ұйым	Хаттама нөмірі

4. Медициналық мекемеден тексеруге:

Лауазымы	Аты-жөні

5. Бақылау жүргізген ұйым ___________________________________________
ГЛА мемлекеттік лицензиясының № _____________________________________

6. Рентген аппаратын басқару мен бейнені (суретдерді) алу медициналық мекеменің өкілдерімен жүзеге асырылды.
7. Қолданылатын аспаптар

Атаулы	Нөмірі	Тексеру күшінің мерзімі

8. Аппарат жұмысы бойынша ескертулер _________
9. Сапаны бақылау нәтижелері:
9.1. Рентгенографиялық, рентгеноскопиялық, флюорографиялық, ангиографиялық және дентальды аппараттар үшін
1. Анод кернеулігін орнатудың дәлдігі

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Өлшенген мән, кВ	Ауытқу, %
	мс	мА	мАс	кВ
1
2

Талаптар: Рұқсат етілген ауытқу ±10 %
2. Анод кернеулігінің тұрақтылығы
Шарттар:әр фокус үшін

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Өлшенген мән, кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	70
2
			орташасы

Вариация коэффициенті ________
Талаптар: Вариация коэффициенті 0,1 аспауы тиіс
3. Анод кернеулігінің жаңартылуы
Шарттар: үлкен фокуста, 3 өлшемнен кем емес.

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Өлшенген мән, кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	70
2
			орташасы

Вариация коэффициенті ________

Талаптар: Вариация коэффициенті 0,05 аспауы тиіс. Әр өлшенген мәннің орташа мәннен ауытқуы ±5%.
4. Уақыттың қойылу дәлдігі

№	Рентген аппаратының берілген мәні			Уақыттың өлшенген мәні, мс	Ауытқу, %
	мА	мАс	мс
1
2

Максималды ауытқу
Талаптар: Барлық аппараттар үшін рұқсат етілген ауытқу ±10 %, дентальды аппараттар үшін - ±20 %
5. Радиациялық шығу
Фокус пен өлшеу детекторының арақашықтығы __________ см

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Радиацялық шығудың өлшенген мәні, кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1

Талаптар: Рұқсат етілген мән-25-80 мкГр* м2/мАс, дентальды аппараттар үшін-30-100 мкГр* м2/мАс
6. Жалпы сүзгінің қалыңдығы

Фокус пен қосымша сүзгілер арасындағы қашықтық		cм
Қосымша сүзгілер мен өлшеу детекторы арасындағы қашықтық		cм

	Ko	Ka	Kb
Қосымша сүзгілеу (мм Al)
керма K1 (мГр)
керма K2 (мГр)
керма K3 (мГр)
K орта мәні (мГр)
K/2 (мГр)

Al a қалыңдығында жақын Ka мәні > K/2
Al b қалыңдығында жақын Kb мәні< K/2
(Ka > Kb, a < b)

Сүзгілеу өлшенген кернеу кезінде анықталды			кВ
Экспозицияның ұсынылатын уақыты			мс
Жартылай әлсіреу қабатының қалыңдығы d1/2			мм Al
Жалпы сүзгілеу			мм Al
Сәйкес келеді:
Талаптар:	1,5 мм Al кем емес	70 кВ қоса алғанда
	2,5 мм Al	70 кВ жоғары
	3,3 мм Al	125 кВ жоғары

7. Дозаның қайталануы

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Дозаның өлшенген мәні, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Вариация коэффициенті ________
Талаптар: Вариация коэффициенті 0,1 аспауы тиіс
8. Дозаның сызықтылығы

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Дозаның өлшенген мән, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Сызықтық коэффициенті ________
Талаптар: сызықтық Коэффициенті 0,1 аспауы тиіс
9. Жарық және радиациялық өрістерінің сәйкестігі, %
Шарт: кассета үстелде
Фокустан кассетаға дейінгі қашықытық S____ см

--------------------------------------
| | Нақты, см | Ауытқу |
Өріс-15х20 см| | |------|-----------|--------|
| ені | | см | S % |
|--------------------------------------|
| ұзындығы | | |
|--------------------------------------|

--------------------------------------
| | Нақты, см | Ауытқу |
Поле 24х30 см | |------|-----------|--------|
| ені | | см | S % |
|--------------------------------------|
| ұзындығы | | |
|--------------------------------------|

Талаптар: Рұқсат етілген
айырмашылық - 1% жоғары емес
10. Жарық және радиациялық өрістердің сәйкестігі
Шарт: Кассета үстелде

11. Жарық өрісі мен кассета орталықтарының сәйкестігі
Шарт: Кассета кассета ұстағышта болуы тиіс.
Талаптар: Рұқсат етілген айырмашылық - фокусты дақ және кассета арасындағы қашықтықтың әр жағынан - 2% көп емес.
12. Автоматты коллимацияны тексеру
Условие: Кассета кассета кассета ұстағышта болуы тиіс, үстелде үлкен мөлшердегі кассета боладынаходится в кассетодержателе, на столе кассета большего размера.
Талаптар:
Рұқсат етілген айырмашылық - фокусты дақ және кассета арасындағы қашықтықтың 2% көп емес.
13. Рентген шоғырының перпендикулярлығы
Талаптар: Ауытқу- 1.5 граду көп емес.
14. Экспозицияны автоматты басқару (ЭАБ )кезіндегі оптикалық тығыздықтың қайталануы
Шарты: 25 мм А1 қолданылады

№	Рентген аппаратының берілген мәні				ОП базалық мәні	Өлшенген ОП мәні
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Талаптар: Оптикалық тығыздық айырмашылығы 0,3 аспауы тиіс
15. ЭАБ кезіндегі оптикалық тығыздық тұрақтылығы
Шарты: 25 мм А1 қолданылады

№	Рентген аппаратының берілген мәні				ОП базалық мәні	Өлшенген ОП мәні
	кВ	мА	мс	мАс
1	60
2	80
3	100 (120)

Талаптар: Оптикалық тығыздық айырмашылығы 0,3 аспауы тиіс
16. ЭАБ кезіндегі дозаның айталануы
Шарты: 25 мм А1 қолданылады

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Дозаның өлшенген мәні, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Вариация коэффициенті ________
Талаптар: Вариация коэффициенті 0,2 аспауы тиіс
17. Фокус дағының өлшемі

№	Рентген аппаратының берілген мәні				өлшенген мән, мм	Рұқсат етілген мәндер, мм
	кВ	мА	мс	мАс
1Х
1У
2Х
2У
3Х
3У

* - Айқындауыш қабілеттілігі қалыпта болса, рұқсат етілген мәндерден ауытқығанда түзетпеуге болады
18. Фантом бетіндегі кіру дозасының қуаттылығы

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Доза қуаттылығының өлшенген мәні, мГр/с
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Максималды мәні _______
Талаптар: Рұқсат етілгені-1,66 мГр/с коп емес.
19. Бейнені күшейткіш бетіндегі доза қуаттылығы
Шарт: 25 мм А1 немесе 1мм Сu қолданылады

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Доза қуаттылығының өлшенген мәні, мГр/с
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Максималды мәні ________
Талаптар: 25 см диаметрде және ашықтықты автоматты реттеу кезінде 0,8 мкГр/с жол беріледі.
20. Таймер
Дыбыстық дабыл ____ мин
Өшірілуі ____ мин
21. Монитордың айқындауыш қабілеттілігі

Рентген өрістерінің өлшемі, см	Рұқсат етілген саны пл/мм	Анықталған саны пл/мм
30-35	0,8
26-29	1,2
23-25	1,0
15-18	1,4

22. Монитордың кереғарлығы: _____________
Талаптар: 4%-дан кем емес.
23. Рентген өрісі мен мен УРИ аудандарының қатынасы
Талаптар: 1,15 еседен аспауы тиіс тиіс.
24. Тубус ұшындағы керма (дентальды аппараттар үшін)

Анод кернеулігі (кВ)	60-70
Тубус ұшындағы керма (мГр)

Талаптар: 60-70 кВ кезінде 2,5 мГр аспауы тиіс.
25. Фокус дағынан пациент терісіне дейінгі қашықтық (дентальды аппараттр үшін)

Анод кернеулігі (кВ)	60 кВ жоғары
Фокус дағынан пациент терісіне дейінгі қашықтық (см)

Талаптар: 60 кВ асқан кезде 20 см жол беріледі

9.2. маммографиялық аппараттар үшін

1. Анод кернеулыгын орнату дәлдігі
Шарт: компрессиялық пластинасыз

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Өлшенген мән, кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	25
2	26
3	27
4	28
5	29
6	30
7	31

Талаптар: Рұқсат етілген ауытқу- ±1кВ
2. Анод кернеулігінің қайталануы
Шарты: компрессиялық пластинасыз

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Өлшенген мән, кВ
	кВ	мА	мс	мАс
1	28
2
3
			орта

Талаптар: Рұқсат етілген ауытқу -±0,5кВ
3. Экспозиция уақытының қайталануы

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Уақыттың өлшенген мәні, мс
	кВ	мА	мс	мАс
1
2
				орта

Вариация коэффициенті ________
Талаптар: Вариация коэффициенті 0,1 аспауы тиіс
4. Жалпы сүзгілеу қалыңдығы
Шарттары: "тар сәуле", кеуде қабырғасынан өлшеу нүктесі-6 см, пациент тіреуішінен-10 см, сүзгілеуді компрессиялық пластинасыз анықтау үшін сүзгілер фокусқа барынша жақын орналасады.
Фокус-өлшеу нүктесінің арақашықтығы _________ см; Фокус-сүзгі арақашықтығы _______ см
Электр саны __________мАс Жартылай әлсіреу d1/2 қалыңдығы ___

анод/сүзгі үйлесімділігі

Mo/Mo

Mo/Rh

Mo/Rh

Mo/Al

анод кернеулігі (кВ)

28

28

33

35

қосымша сүзгілеу (мм Al)

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

0,0

0,3

0,4

әртүрлі мм Al кермасы

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

Ko

Ka

Kb

K (мкГр)

жартылай әлсіреу қабатының d1/2 қалыңдығы

мм Al

мм Al

мм Al

мм Al

анод/сүзгі үйлесімділігі	Rh/Rh			Rh/Rh
анод кернеулігі (кВ)	28			33
қосымша сүзгілеу (мм Al)	0,0	0,3	0,4		0,0	0,3	0,4
әртүрлі мм Al кермасы	Ko	Ka	Kb		Ko	Ka	Kb
K (мкГр)
		мм Al				мм Al

Талаптар: Al эквивалентінің жартылай әлсіреу қабатының d_1/2 > ({U} / 100) мм қалыңдығы

анод/сүзгі үйлесімділігі		Mo/Mo				Mo/Rh
анод кернеулігі (кВ)		23	25	28	30	28	30	32	34
Әртүрлі сүзгілеу кезіндегі керма	Ko (мкГр)
	a (мм)
	Ka (мкГр)
	b (мм)
	Kb (мкГр)

анод/сүзгі үйлесімділігі		Mo/Al				Rh/Rh
анод кернеулігі (кВ)		25	28	32	34	28	30	32	34
Сүзгінің әртүрлі қалыңғындағы керма	Ko (мкГр)
	a (мм)
	Ka (мкГр)
	b (мм)
	Kb (мкГр)

5. Дозаның қайталануы
Шарт: компрессиялық пластинамен бірге

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Дозаның өлшенген мәні, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1	28
2

Вариация коэффициенті ________
Талаптар: Вариация коэффициенті 0,05 аспауы тиіс
6. Дозаның сызықтығы

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Дозаның өлшенген мәні, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2

Сызықтық коэффициенті ________
Талаптар: сызықтық коэффициенті 0,1 аспауы тиіс
7. Радиациялық шығу
Шарты: компрессиялық пластинасыз
Фокустан өлшеу нүктесіне дейінгі қашықтық _________ см

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Радиациялық шығудың Өлшенген мәні
	кВ	мА	мс	мАс
1

Талаптар: Рұқсат етілген мәні- 25 мкГр* м2/мАс көп емес
8. Экспозициялық автоматиканың (Э АБ) функционалдылығы
1) Дозаның қайталануы
Шарт: компрессиялық пластинамен бірге, 40 мм PMMA, Mo/Mo, толық автоматика

№	Рентген аппаратының берілген мәні				Дозаның өлшенген мәні, мкГр
	кВ	мА	мс	мАс
1
2
Орташасы

Талаптар: Керманың орта мәннен ауытқуы- ±5%
2) Өзгермейтін параметрлер жағдайындағы оптикалық тығыздық (ОТ)
Шарты: компрессиялық пластинамен бірге, 20, 40, 60 мм PMMA, Mo/Mo, толық
автоматика
Белгіленген анод кернеулігі _________- кВ
Белгіленген электр саны __________ мАс

Оптикалық тығыздық -----------------------
ОТ1 |-----------------------|
ОТ2 |-----------------------|
ОТ3 -----------------------

Талаптар: ОТ базалық мәннен 0,15 болуы тиіс
3) Әртүрлі кернеулік жағдайындағы ОТ ауытқулары
Шарты: компрессиялық пластинамен бірге, 40, мм PMMA, Mo/Mo, толық автоматика

Анод кернеулігі (кВ)	25	28	31
Оптикалық тығыздық (ОТ)

Талаптар: ОТ 1,3-1,8 шегінде болуы тиіс және кВ әртүрлі болғанда ОТ айырмашылығы 0,15-ден аспауы қажет.
9. Компрессиялық механизм
1) Компрессиялық механизмнің функционалдығы ___________ сәйкес келеді/сәйкес келмейді ____________
2) Компрессиялық күш
а) Автоматты компрессияның максималды қол жеткізген күші ___ Н;
талаптарға сәйкес келеді/сәйкес келмейді ______________________
Талаптар: 130-200 Н
б) Қолмен жасалатын компрессияның максималды қол жеткізген күші: ___________Н;
талаптарға сәйкес келеді/сәйкес келмейді ______________________
Талаптар: 300 Н дейін.
в) Автоматты компрессияның минималды шамасы: _______________ Н;
талаптарға сәйкес келеді/сәйкес келмейді ______________________
Талаптар: 50-100 Н
г) Компрессияның уақыттан тұрақтылығы (100 - 150 Н)

Ұсынылатын күш	100	130	150
Индикатордағы күш
Өлшенген күш (Н)
Ауытқу
1 мин. кейін өлшенген күш
1 мин кейінгі ауытқу

Талаптар: ауытқу 10 Н аспауы тиіс
3) Қысу қалыңдығы _________________
10. Айқындауыш қабілеттілігі

Рұқсат етілген саны пл/мм	Белгіленген сан пл/мм
12

11. Кереғарлығы: _____________
Талаптар: 1,5% немесе 5-6 ммкөп емес.
9.3. компьютерлік томографтар үшін
1. Бейнелеудегі шуыл __________________ HU
Талаптар: ±15
2. Материалдардың КТ сандары

Материал	Базалық мән	Ауытқу
		HU	%
Су
Бпасқа материалдар
Акрил
Полистирол
Полиэтилен

Талаптар: Су үшін ±10 HU, басқа материалдар үшін ±20%
3. КТ санының тұрақтылығы, %

Өлшенген мән	Базалық мән	Ауытқу
Макс

Талаптар: базалық ауытқудан рұқсат етілген ауытқу- 1,5 %
4. CTDI есептелетін томографиялық дозалық индексі

CTDIp (периферияда)

CTDIС (орталықта)

Талаптар: рұқсат етілген мән- ± 20%
Томографиялық кесінді қалыңдығы ______
Талаптар: базалық ауытқудан рұқсат етілген ауытқу -± 20%
Үстелді қозғалту кезінде
Талаптар: берілген ауытқкдан рұқсат етілген ауытқу- ± 1 мм

Қорытынды:
Тексеру нәтижелері бойынша аппарат рұқсат етілген мәндерден ауытқулармен/ауытқуларсыз жұмыс істейтіндігі анықталды.
Рұқсат етілген мәндерге келесі параметрлер сәйкес келмейді: _________
Ұсыныстар: __________________________________________________________

Медициналық мекеме өкілінің қолы	Сапаны бақылауды жүргізген ұйым өкілінің қолы
_________________ _______________	_________________ _______________
_________________ _______________	_________________ _______________

Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидасына
23-қосымша

Рентгендік-стоматологиялық кабинеттердің қорғалуын есептеу
үшін жұмыс жүктемесінің (W) және анод кернеулігінің (U) мәні

Рентген аппараты	Жұмыс жүктемесі, (мА - мин)/апт	Номиналды анод кернеулігі, кВ
1	2	3
1. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын, дентальды аппарат	200	70
2. Бейнелеуді цифрлы және / немесе жоғары сезімтал үлдірлі қабылдағышпен жұмыс істейтін дентальды аппарат және пантомограф, визиограф (фотозертханасыз)	40	70
3. Панорамды аппарат, пантомограф	200	90

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
24-қосымша

Рентген стоматологиялық зерттеулерге арналған үй-жайлардың
құрамы мен аудандары

Үй-жайлардың аталуы	Ауданы, м2 (кем емес)
1	2
1. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын, дентальды аппаратпен рентгенография әдісімен тіс сырқаттануларын рентгендік диагностикалау кабинеті
Емшара бөлмесі	8
Фотозертхана	6
2. Бейнелеуді цифрлы және / немесе жоғары сезімтал үлдірлі қабылдағышпен, визиографпен (фотозертханасыз) жұмыс жасайтын дентальды аппаратпен рентгенография әдісімен тіс сырқаттануларын рентгендік диагностикалау кабинеті
Емшара бөлмесі	6
3. Панорамды томография немесе панорамды рентҒгенография әдісімен жұмыс жасайтын рентгендік диагностикалау кабинеті
Емшара бөлмесі	8
басқару бөлмесі1)	6
фотозертхана 2)	8

Ескертпе:
1) персоналдың жұмыс орындары қорғау құралдарымен жасақталған аппараттарды қолдану кезінде болмауы мүмкін (қорғаныш кабиналары, қорғаныш шымылдықтары, және басқалар;
2) бейнелеуді цифрлық өңдейтін аппараттарды қолдану кезінде болмауы мүмкін.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
25-қосымша

Стоматологиялық тексеруге арналған рентгендік диагностикалау
кабинетіндегі қызметкерлер мен пациенттердің жеке және
жылжымалы қорғау құралдарының жиынтығы

Аталуы	Саны
1	2
1. Күшейткіш экрансыз қарапайым үлдірмен жұмыс жасайтын аппараттар, панорамдық аппараттар, пантомографтар үшін көру терезесі бар үлкен қорғаныш шымылдығы (басқару пульты мен емшара бөлмесін бір үй-жайға орналастырылған кезде).	1
2. Жеңіл бір жақты қорғаныш алжапқышы (персоналға арналған) - қорғаныш жаға (персоналға арналған)	1 1
3. Стоматологиялық қорғаныш алжапқыш (пациентке арналған) немесе қорғаныш жамылғы (пелерина) және гонадтарды қорғауға арналған алшалғыш(пациентке арналған)	2
1) бейнелеуді жоғары сезімтал қабылдағышы бар рентген стоматологиялық аппараттардың жұмысы кезінде рентгеннен қорғайтын перделерді пайдалануға жол беріледі.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
26-қосымша

In vivo радионуклидтік диагносткалау бөлімшелер
үй-жайларының ұсынылатын жиынтығы мен аудандары

№	Үй-жайдың бағытталуы	Алаң, м2 кем емес	Ескерту
1	2	3	4
Радионуклидтік қамтамасыз ету блогы
1	Радиофармпрепараттарды қабылдау және қаптарын шешу бөлмесі	10
2	Радиофармпрепараттарды сақтайтын орын	10
3	Радиоактивті қалдықтарды сақтайтын орын	10
4	Генератор	20
5	Радиофармпрепараттарды бөлшектеп өлшеу бөлмесі	20
6	Жуу бөлмесі	10	Бөлшектеп өлшеу немесе емшара бөлмесімен қосуға болады
7	Негізгі емшара бөлмесі	20
8	Резервтегі емшара бөлмесі	10	Амбулаториялық пациенттерге терапевтік радиофармпрепараттарды салу үшін пайдалануға болады
9	Пациенттерге арналған дәретхана	5
10	Санитариялық шлюз	5
11	Тазалау мүкаммалдарын сақтауға арналған қойма	3	Тек қана блок үй-жайларын жинауға арналған
12	Ластанған арнайы киім қоймасы	5
In vivo радиодиагностикалық зерттеулер блогы
1	Гамма-камера кабинеті	20
2	Гамма-камера тетігі	10
3	Гамма-томограф кабинеті	40
4	Гамма-томограф тетігі	20
5	In vivo радиометриялық бөлмесі	20
6	Радиометриялық биоорталар бөлмесі	10
7	Компьютерлік өңдеу кабинеті	10
8	Күтуге арналған бөлме	10
Жалпы үй-жайлар блогы
1	Меңгеруші кабинеті	20
2	Дәрігердің кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 -дан
3	Орта медициналық персонал кабинеті	10	әрқайсысына 3,0 м2 -дан
4	Тіркеу орны	10
5	Бөлімшенің мұрағаты	10
6	Медициналық физик кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 -дан
7	Шеберханасы бар инженер – электрониктің кабинеті	20
8	Аға мейірбикенің кабинеті	10
9	Шығыс материалдар қоймасы бар шаруашылық -мейірбикесінің кабинеті	20
10	Тазалау мүкаммалдарды сақтауға арналған қойма	3
11	Персоналға арналған дәретхана	3

Позитронды эмиссиялық томография орталығы үй-жайларының
ұсынылатын жиынтығы мен аудандары

№	Үй-жайлардың бағытталуы	Алаң, м2 кем емес	Ескерту
1	2	3	4
Радионуклидтік қамтамасыз ету блогы
1	Циклотрон бункері	50
2	Тетік бөлмесі	20
3	Техникалық бөлме	10
4	Нысана дайындау бөлмесі	20
5	Радиофармпрепараттарды синтездеу бөлмесі	50
6	Радиофармпрепараттар сапасын бақылау бөлмесі	20
7	Газ баллондар бөлмесі	10
8	Радиофармпрепараттар сақтайтын орын	10
9	Радиоактивтік қалдықтар сақтайтын орын	10
10	Жуу бөлмесі	10
11	Негізгі емшара бөлмесі	20
12	Резервтегі емшара бөлмесі	10
13	Санитариялық шлюз	10
14	Тазалау мүкаммалдарын сақтауға арналған қойма	5	Тек қана блок үй-жайларын жинауға арналған
15	Ластанған арнайы киім қоймасы	5
Радиодиагностикалық зерттеулер блогы
1	Позитронды томограф кабинеті	50
2	Томограф тетігі	20
3	Техникалық бөлме	10
4	Деректерді компьютерлік өңдеу бөлмесі	20
5	Дозиметриия және радиометрияға арналған бөлме	20
6	Циклотрон, томограф және радиохимияға арналған жабдықтар химреактивтерінің қоймасы	20
7	Күтуге арналған бөлме	10
8	Науқастарға арналған дәретхана	5
9	Запас бөліктерді сақтауға арналған қойма	5
10	Шеберхана	20
Жалпы үй-жайлар блогы
1	Меңгеруші кабинеті	20
2	Дәрігердің кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 –дан
3	Орта медперсоналдың кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 –дан
4	Тіркеу орны	10
5	Орталық мұрағаты	10
6	Мед. Физиктің кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 –дан
7	Радиохимик кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 –дан
8	Инженер-радиофизик кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 –дан
9	Инженер-электроник кабинеті	10	әрқайсысына 5,0 м2 –дан
10	Аға мейірбике кабинеті	10
11	Шығыс материалдар қоймасы бар шаруашылық –мейірбикесінің кабинеті	20
12	Тазалау мүкаммалдарын сақтауға арналған қойма	5	Тек қана блок бөлмелерін жинауға арналған
13	Персоналға арналған дәретхана	5
14	Тұрмыстық бөлме	20

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
27-қосымша

1-кесте

Позитронды эмиссиялық томографияға арналған радионуклидтік
өнімдерді есепке алу журналы

р/н №	Сәулелеу						Радиохимиялық өңдеу						Дайын өнім
	Нысана түрі	Үдетуші бөлшектердің түрі	Бөлшектердің энергиясы, МэВ	Үдеткіштің тогы, мкА	Сәулелеудіңұзақтығы, мин.	Істелген активтілік МБк	Радиофармпрепараттың типі	ұзақтығы, мин.			Қосынды активтілік МБк	Көлем, мл	Бөлшектеп өлшеу саны	Бөлшектеп өлшеудің белсенділігі МБк	күні және уақыты
								синтездің	Бөлшектеп өлшеулердің	Сапа бақылауының
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

Ескерту:
1. Ультрақысқа тіршілік ететін радионуклидтің әрбір түріне жеке журнал ашылады.
2. Радиоактивтік тыныс алу қоспаларын синтездеуде 12, 13, 14 графалары толтырылмайды, ал 15 графада үлестік активтілік, МБк/мл көрсетіледі.
3. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.
4. Журнал тұрақты сақталады.

2-кесте

Қысқа тіршілік ететін радионуклидтердің генераторларын
есепке алу журналы

№ Р/н	Кіріс					Шығыс				Есептен шығару
	Түскен күні	кіріс жүкқұжатының № және күні	паспорттың берілген күні және №	генератордың №	Паспорт бойынша белсенділігі МБк	Кімге берілді	Берілген күні	Берілуге талаптың №	Берілетін күнге белсенділігі МБк	Есептен шығару күні	есептен шығару актісінің №
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

Ескерту:
1. Радионуклидтік генератордың әрбір түріне жеке журнал ашылады.
2. Бір типті генератор жеткізушінің әрқайсысына жеке журнал беті ашылады
3. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.
4. Журнал тұрақты сақталады.

3-кесте

Радионуклидтік диагностикалау бөлімшесіне келіп түсетін,
пациенттің организміне тікелей салуға арналған дайын түрдегі
радиофармпрепараттарды есепке алудың кіріс-шығыс журналы

№р/н	Кіріс					Шығыс				Есептен шығару
	Түсу күні	кіріс жүкқұжатының № және күні	паспорттың берілген күні және №	Радиофармпрепаратты контейнердің №	Паспорт бойынша белсенділігі МБк	Кімге берілді	Берілген күні	Берілуге талаптың №	Берілетін күнгі белсенділігі және МБк	Есептен шығару күні	есептен шығару актісінің №
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

Ескерту:
1. in vivo радиофармпрепаратының әрбір түріне жеке беттер ашылады.
2. Радиофармпрепараттар көп мөлшерде түскен кезде радиофармпрепараттың әрбір түріне жеке журнал жұргізуге жол беріледі.
3. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.
4. Журнал тұрақты сақталады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
28-қосымша

Радиофармацевтикалық жұмыс ерітінділерін дайындау
журналы

р/н №	Бастапқы ерітінді (элюат)					Жұмыс ерітіндісі (радиофармпрепарат)				Радиофармпрепаратты дайындаған емшара жүргізетін мейірбикенің қолы
	элюирдеу күні	Генератордың №	Жарамдылық мерзімі (паспорт бойынша)	Элюат көлемі, мл	элюат белсенділігі, МБк	Дайындалған радиофармпрепараттың аталуы	Ерітінді көлемі, мл	Ерітіндінің белсенділігі, МБк	Енгізу журналы бойынша пациентке салу күні
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Ескерту:
1. 2 графада генератордан элюат алу күні көрсетіледі, 7, 8, 9 графаларында 10 графада келтірілген радиофармпрепарат дайындау күніндегі деректер көрсетіледі.
2. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.
3. Журнал тұрақты сақталады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
29-қосымша

Пациенттерге радиофармпрепараттарды
салу журналы

р/н №	Енгізу күні	Пациент Тегі, аты-жөні	Ауру тарихының № немесе амбулаториялық картаның №	Пациентті радиодиагностикалық зерттеуге жолдаған бөлімше	Пациентті зерттеуге жолдаған басқа ұйымдар	Салынған радиофармпрепарат			Қолдары
						аталуы	Көлемі, мл	белсенділігі, МБк	Пациентті зерттеуге жолдаған радиолог - дәрігер	Енгізуді орындаған емшара жүргізетін мейірбике
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Ескерту:
1. Жұмыстың көлемі көп болған жағдайда әртүрлі радиофармпрепараттарға және оларды салудың ерекше тәсілдеріне жеке журналдар жүргізуге жол беріледі.
2. Журналдың беттері нөмірленген, бау өткізілген және мөрмен куәландырылған болуға тиісті.
3. Журнал тұрақты сақталады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
30-қосымша

"Бекітемін"
________________________
(мекеме басшысының қолы)
"__" ____________ 20 ж.

Ашық радионуклидтік көздерді шығыстаумен есептен шығару
Актісі

___________________________________________________________________
(ядролық медицина бөлімшесінің аталуы)
Осы акті келесі қызметкерлермен жасалды ___________________________
___________________________________________________________________
(жұмыстарды тікелей орындаушының және радионуклидтіік көздердің сақталуына жауаптының аты-жөні)
"__" ____________ ж. № ____ талап бойыншы алынған радионуклидтік көздер алынып _______________________________________________________
(көздің аталуы, нөмірі, радионуклидтік типі, көздер саны көп болған жағдайда көздер тізбесі бар парқтарды тіркеу)
Мына мөлшерде ___________ және жалпы ______________________________
"__" ____________________ ж. пайдаланды ___________________________________________________________________
(жұмыстардың сипатын көрсету)
Сақтау және жұмыс барысында _______________________________________
___________________________________________________________________
(бастапқы радинуклид көзімен болған жағдайды қысқаша сипаттау)
Мына түрдегі қалдықтар ______________________________________________
"__" ______________ ж. № _____ құжат бойынша көмуге жіберілді
Көздердің қалдығы _____________________________________ мына мөлшерде
Жалпы белсенділігі __________________________________________________
"__" __________________ ж. активтілігіне дейін ыдыратуға ұстау үшін сақтауға тапсырылды.
Жұмысты тікелей орындаушы _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні, тегі)
Радионуклидтік көздердің сақталуына жауапты ____________ ____________
(қолы) (аты-жөні, тегі)

"__" ____________________ ж.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
31-қосымша

Радиодиагностикалық зерттеулерде қолданылатын барлық
радионуклидтердің қосынды белсенділігін және минималды
елеулі белсенділігін есептеу

1. Егер жұмыс орнында радиациялық қауіптіліктің әртүрлі тобындағы радионуклидтер табылса, олардың қосынды белсенділігі төмендегі формула бойынша радиациялық қауіптіліктің А тобына келтіріледі:

ондағы С – А тобындағы активтілікке келтірілген барлық көздердің қосынды белсенділігі, Беккерель (бұдан әрі – Бк);
С – А тобындағы радионуклидтердің жалпы белсенділігі, бк;
МЕА – 10-3 Бк тең болатын А тобындағы радионуклидтердің минималды елеулі белсенділігі, Бк;
Сі – А тобына жатпайтын изотопты радионуклидтің (бұдан әрі – і) белсенділігі;
МЗАі – А тобына жатпайтын і-радионуклидтің минималды елеулі белсенділігі, Бк.

Радионуклидтердің радиациялық қауіптілік топтары бойынша
жіктелуі

Радионуклид	ЕТМҮС	ЕТМБ	Топ	Радионуклид	ЕТМҮС	ЕТМБ	Топ	Радионуклид	ЕТМҮС	ЕТМБ	Топ	Радионуклид	ЕТМҮС	ЕТМБ	Топ
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16
3H	6	9	Г	69mZn	2	6	В	103mRh	4	8	Г	147Pm	4	7	В
11C	6	9	Г	67Ga	2	6	В	105mRh	2	7	В	159Dу	2	6	В
14C	4	7	В	68Ga	5	8	Г	100Pd	3	6	В	165Dу	3	6	В
13N	6	9	Г	72Ga	1	5	Б	103Pd	3	8	Г	166Ho	3	5	В
15O	2	9	Г	68Ge	2	6	В	111Ag	3	6	В	169Er	4	7	В
18F	1	6	B	72As	4	7	В	111In	2	6	B	169Yb	3	6	В
22Na	1	6	B	74As	1	6	В	113 In	6	6	B	177Lu	3	7	В
24Na	1	5	Б	76As	2	5	Б	113Sn	3	7	B	182Ta	1	4	В
32P	3	5	Б	72Se	3	6	В	117Sn	2	6	B	186Re	3	6	В
33P	5	8	Г	75Se	2	6	В	119mSn	2	5	Б	188Re	2	5	Б
35S	5	8	Г	76Br	5	8	Г	123I	2	7	B	188W	3	6	В
43mCl	5	8	Г	77 Br	6	8	Г	124I	3	6	B	195Au	2	8	Г
36Cl	4	6	B	80mBr	6	8	Г	125I	3	6	B	198Au	2	6	B
38Cl	1	5	Б	82Br	1	6	Г	129I	2	5	Б	195Hg	5	8	Г
41Ar	2	9	Г	83Br	4	8	Г	131I	2	6	B	197Hg	2	7	B
38K	2	6	B	81mKr	3	10	Г	132I	1	5	Б	203Hg	2	5	Б
42K	2	6	B	85mKr	3	10	Г	127Xe	2	4	Б	199Tl	5	8	Г
43K	1	6	B	81Rb	6	9	Г	131mXe	4	4	Б	201Tl	2	6	B
45Ca	4	7	B	82Rb	6	9	Г	133Xe	3	4	Б	211At	3	7	B
47Ca	1	6	B	84Rb	4	6	В	129Cs	2	5	Б	212Bi	1	5	Б
46Sc	1	6	B	86Rb	2	5	Б	131Cs	3	6	B	213Bi	3	6	B
51Cr	3	7	B	82Sr	4	7	B	134mCs	3	5	Б	225Ac	1	3	A
52Fe	1	6	B	85Sr	2	6	B	137Cs	1	4	Б
59Fe	1	6	B	87mSr	2	6	B	131Ba	2	6	B
57Co	2	6	B	89Sr	3	6	B	133mBa	4	7	B
58Co	1	6	B	90Sr	2	4	Б	135mBa	4	7	B
64Cu	2	6	B	87Y	3	6	B	137mBa	6	9	Г
67Cu	2	6	B	90Y	3	5	Б	140La	1	5	Б
62Zn	5	8	Г	99Mo	2	6	B	145Sm	2	5	Б
65Zn	1	6	B	99mTc	2	7	B	153Sm	2	6	B

Ескерту:
1. ҮАММ –ең төменгі маңызды үлес белсенділігі, Бк/г.
2. МЕА – минималды елеулі активтілік, Бк.
3. 2 қатардағы әрбір x саны (ЕТМҮС) 10х Бк/г көрсетеді.
4. 3 қатардағы әрбір y саны (ЕТМБ) 10у Бк көрсетеді.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
32-қосымша

Радиодиагностикалық зерттеулер кезінде түрлі санаттағы
пациенттердің әртүрлі сыни органдарын сәулелеудің шекті
рұқсат етілген дозалары

Сыни органдардың тобы	Сыни органдар	ШРД мЗв/жыл
		Пациенттер санаттары
		АД	БД	ВД
1	2	3	4	5
1.	Барлық дене, қызыл сүйек миы,	250	50	5
2.	Кезгелген жеке орган немесе тін (гонада, қызыл сүйек миы, сүйек тіні қалқанша без, теріден басқа)	750	150	15
3.	Сүйек тіні, қалқанша без, барлық дененің терісі	1500	300	30

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
33–қосымша

1-кесте

Кір жуатын арнайы үй-жайлардың құрамы және ауданы

Үй-жайлар	Кір жуатын арнайы бөлменің ауысымдағы құрғақ арнайы киімнің кг. шаққандағы өнімділігі кезіндегі ауданы (кем емес м2)
	500	1000	2000	3000	5000
1	2	3	4	5	6
Кір арнайы киімді қабылдау, сұрыптау және сақтау боксы	35	65	100	150	225
Жуу залдары	Жабдықтардың қойылуымен анықталады
Құрғату- үтіктеу бөлімшесі	Жабдықтардың қойылуымен анықталады
Таза арнайы киімді жинау бөлмесі	20	48	80	120	200
Таза арнайы киімді сақтау қоймасы	15	30	60	90	150
Таза арнайы киімді беру бөлмесі	9	12	18	24	35
Радиометриялық бақылау бөлмесі	7,5	10	15	24	35
Санторап

Қосымша жеке қорғану құралдары мен арнайы аяқ киімді
өңдеуге арналған бөлімшенің үй-жайларының құрамы мен ауданы

Үй-жайлар	Кір жуатын арнайы бөлменің ауысымдағы құрғақ арнайы киімнің кг. шаққандағы өнімділігі кезіндегі ауданы (кем емес м2)
	500	1000	2000	3000	5000
1	2	3	4	5	6
Арнайы аяқ киімді, ЖҚҚ қабылдау, сұрыптау және сақтау боксы	15	30	40	45	50
Жуу залы	Жабдықтардың қойылуымен анықталады
Құрғату бөлімшесі	Жабдықтардың қойылуымен анықталады
Таза арнайы аяқ киім мен ЖҚҚ қоймасы	15	20	25	30	50
Санторап

Кір жуатын арнайы үй-жайында тағы келесі бөлмелер
көзделуі тиіс:

Үй-жайлар	Минималды мөлшері, м2
1	2
Химиялық реактивтер қоймасы	20
Жуу ерітінділерін дайындау бөлмесі	30
Электромеханикалық шеберхана	20
Мүкаммалдарды қоятын бөлме	20
Бак шаруашылығы	20
Ауаны сорып алып келуші венткамера	Есеп бойынша
Сорып алып кетуші венткамера	Есеп бойынша
Суды жұмсарту бөлмесі	Есеп бойынша
Насос және зумпф бөлмесі	Есеп бойынша
ЖҚҚ және арнайы аяқ киімді жөндеу бөлмесі	20
Арнайы киімді жөндеу бөлмесі	30
Радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау бөлмесі	10

2-кесте

Өндірістік үй-жайларындағы өту жолдарының ені

Өндірістік үй-жайларындағы өту жолдары	Өту жолының ені, метрмен
1	2
Бір-біріне жұмыс жағымен қараған машиналар қатарларының арасы	3,0 2,0
Қабырға мен машинаның жұмыс жағының арасы	3,0
Центрифугалар арасы	2,5
Центрифуга мен қабырға арасы	2,0
Кептіру барабандары арасы	1,5
Кептіру барабандары мен қабырға арасы	1,2
Сөрелердің жұмыс жақтары арасы	1,2

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
34–қосымша

Арнайы кір жуу жұмыс орындарындағы жасанды жарықтандыру деңгейі

Үй-жайлар	Нормалаудың жазықтығы және жарықтандырудың биіктігі, еденнен, м	Жұмыс беттерінің жарқтануы лк	Жарық көзі
1	2	3	4
Арнайы киімдерді қабылдау және сұрыптау бөлмесі	Г-0,8	200	Люминесцентті щамдар
Жуу залдары	Г-0,0	100	Люминесцентті щамдар
Жуу ерітінділерін дайындау бөлмесі	Г-0,0	100	Люминесцентті щамдар
Құрғату-үтіктеу бөлмелері	Г-0,8	200	Люминесцентті щамдар
Киімдерді жөндеу бөлмесі	Г-0,8	500	Люминесцентті щамдар
Таза арнайы киімдерді сақтау бөлмесі	Г-0,8	75	Люминесцентті щамдар
Арнайы киімдерді беру бөлмесі	Г-1	200	Люминесцентті щамдар

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
35-қосымша

Радиоактивті қалдықтарды тасымалдауға арналған көлік
құралдары мен контейнерлер үстілерінің радиоактивті
ластануының рұқсат етілген деңгейлері, минутына шаршы
сантиметр бөлшектерге (бұдан әрі-бөлш/ см2 х мин)

Ластану объектісі	Ластанудың түрі
	Алынатын (белгіленбеген)		Алынбайтын (белгіленген)
	Альфа-активті радионуклидт-тер	бета-активті радионуклидт-тер	Альфа-активті радионуклидттер	бета-активті радионуклидттер
1	2	3	4	5
Контейнер ыдысының сыртқы беті	Жол берілмейді	Жол берілмейді	регламенттелмейді	200
Вагон-контейнер-дің сыртқы беті	Жол берілмейді	Жол берілмейді	регламенттелмейді	200
Контейнер-дің сақтану ыдысының ішкі беті	1,0	100	регламенттелмейді	2000
Көлік контейнері-нің сыртқы беті	1,0	100	регламенттелмейді	2000

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
36-қосымша

Көмуге өткізілетін радиоактивті қалдықтардың партиясына
берілетін № ___________ ПАСПОРТЫ

___________________________________________________________________
(зертхананың аталуы)

"_____" __________________ 20_______ г.

№№ р/саны	Радиоактивті қалдықтардың сипаттамасы		Ыдыс түрі	Контейнерлердің (ыдыстың) №	Нуклидтік құрамы	РН ортасы	Сәулелену түрі	Үлестік активтілік Бк/кг	Қалдықтар саны	Қосынды активтілік Бк
	қатты	сұйық
1	2	3	4	5	6		7	8	9	10

Радиоактивті қалдықтарды тапсыруға жауапты тұлға __________________
(қолы)
Радиоактивті қалдықтарды қабылдауға жауапты тұлға _________________
(қолы)

Ескерту:
1. Паспортқа мәліметтер радиоактивті қалдықтардың әрбір қабына жеке енгізіледі.
2. Радиоактивті қалдықтарды қабылдаудан бас тартқанда арнайы акт толтырылып бас тарту себебі көрсетіледі.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
37-қосымша

Радиоактивті қалдықтарды тапсыруға дайындық
талаптарынның бұзылуы туралы
АКТ

"___" ______________ 20_____ж.

Мен,_________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(арнайы комбинаттың немесе РҚКО аталуы)
_____________________________________________________________________
(аты-жөні)
Радиоқалдықтарды тапсыруға жауапты тұлғаның қатысуымен ______________
_____________________________________________________________________
(аты-жөні)
_____________________________________________________________________
(мекеменің атауы)
Осы акт арнайы автокөлікке тиеуге дайындалған радиактивті қалдықтар мына төмендегі себептерге байланысты қабылдауға болмайтындығы туралы түзілді:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Арнайы комбинаттың немесе РҚКО өкілі ________________________________
(қолы)
Радиоқалдықтарды тапсыруға жауапты тұлға ___________________________
(қолы)

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
38-қосымша

Радиобелсенді қалдықтарды есепке алу ЖУРНАЛЫ

№№	Көмуге тапсырылған радиоактивті қалдықтардың аталуы (партия № паспорт № және күні	Түскен күні	Қалдықтың түрі (қатты,сұйық)	Контейнер жинағының № және түрі	Саны (кг немесе л)	Ортаның РН	Радио-нуклидті құрам және сәулелендіру түрі
1	2	3	4	5	6	7	8

кестенің жалғасы

Үлестік активтік Бк/кг	Қосынды активтік МБк	Тапсырған тұлғаның аты-жөні	Р/а қалдықты қабылдаған тұлғаның аты-жөні	Р/а қалдықты қабылданған транспорттық контейнердің аталуы және №	Радиоактивті қалдықтарды есептен шығару туралы актінің № күні	Көмуге жіберілген қалдықтардың тобына берілген паспорттың № мен берілген күні паспорта на партию отходов на захоронение
9	10	11	12	13	14	15

1. Журнал парқтары номерленіп, тігіліп, мөрмен бекітіледі.
2. Журнал тұрақты сақталады.

"Радиациялық қауіпті объектілерге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
39-қосымша

СК немесе ПЗРО- "лас" аумағындағы жабдық, аспаптар, көлік
құралдарының және басқа да жұмыс беттерінің радиоактивті
ластануының рұқсат етілген деңгейі, минутына шаршы сантиметр
бөлшекте (бұдан әрі-бөлш/см2 х мин)

Ластану объектісі	Ластану түрлері
	Алынатын		Алынбайтын
	Альфа-активті радионуклидтер	бета-активті радионуклидтер	Альфа-активті радионуклидтер	бета-активті радионуклидтер
1	2	3	4	5
Құрал-саймандардың сыртқы беті	20	2000	Регламенттелмейді	Регламенттелмейді
Жабдықтың жұмыс	20	2000	Регламенттелмейді	Регламенттелмейді
Көлік құралдарының сыртқы беті	Жол берілмейді	Жол берілмейді	Регламенттелмейді	2000