Об утверждении Правил организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря

Постановление Правительства Республики Казахстан от 26 апреля 2012 года № 523. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 3 апреля 2015 года № 196

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 03.04.2015 № 196 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

В соответствии со статьей 16 Экологического кодекса Республики Казахстан от 9 января 2007 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Kaзахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 26 апреля 2012 года № 523

Правила
организации и проведения производственного экологического
мониторинга при проведении нефтяных операций
в казахстанском секторе Каспийского моря

1. Общие положения

1. Настоящие Правила организации и проведения производственного экологического мониторинга при проведении нефтяных операциях в казахстанском секторе Каспийского моря (далее – Правила) разработаны в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан
от 9 января 2007 года и определяют порядок организации и проведения производственного экологического мониторинга (далее – ПЭМ) при проведении нефтяных операций в казахстанском секторе Каспийского моря.
Территориальные границы действия Правил распространяются на всю акваторию (зеркало водной поверхности) казахстанского сектора Каспийского моря. В зону действия Правил включаются также устьевые участки рек, впадающих в казахстанский сектор Каспийского моря, бухты, заливы и акватории морских портов.
2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:
1) бентос – совокупность организмов, всю или большую часть жизни обитающих на дне океанических и континентальных водоемов, в его грунте и на грунте, ведущих как подвижный, так и сидячий (прикрепленный) образ жизни;
2) зоопланктон – животные формы планктона;
3) донный осадок – твердый материал, осажденный в результате выделения из взвеси на дно водного объекта, как подвижный, так и статический;
4) компоненты морской среды - атмосферный воздух, морские воды, донные отложения, морская флора и фауна;
5) морская среда – сочетание физических, геологических, химических и биологических факторов окружающей среды, ограниченное водной толщей, дном и воздушным пространством над акваторией моря;
6) фитопланктон — совокупность растительных организмов, населяющих толщу воды морских и пресных водоемов и пассивно переносимых течением;
7) станция ПЭМ – стационарный пункт с фиксированными географическими координатами, на котором производятся наблюдения/измерения/отбор проб для определения метеорологических, гидрологических, химических, физических и биологических характеристик окружающей среды;
8) мониторинг воздействия – исследование изменения состояния компонентов морской среды в результате производственной деятельности природопользователя;
9) станции ПЭМ первого уровня – станции, располагаемые в радиусе 2-3 км от точечного или площадного объекта (буровая платформа, добычная платформа, искусственный остров и др. объекты);
10) станции ПЭМ второго уровня – станции, охватывающие всю территорию нефтегазового месторождения (оконтуренной структуры);
11) станции ПЭМ третьего уровня – станции, покрывающие всю контрактную (лицензионную) территорию;
12) мониторинг эмиссий в окружающую среду – наблюдение за эмиссиями у источника для слежения за производственными потерями, количеством и качеством эмиссий и их изменением;
13) операционный экологический мониторинг – наблюдения на производственных объектах природопользователя за отдельными параметрами окружающей среды (качество морских, сточных и балластовых вод, вод охлаждения), а также отходами производства и потребления, физическими воздействиями (шум, вибрация, электромагнитное и ионизирующее излучения);
14) производственный экологический мониторинг - систематический сбор данных об изменениях окружающей среды в зоне действия предприятий, произошедших в результате воздействия его деятельности, а также своевременная оценка полученной информации и составление прогноза на будущее. Производственный экологический мониторинг включает мониторинг эмиссий в окружающую среду, мониторинг воздействия и операционный экологический мониторинг;
15) программа ПЭМ – раздел программы производственного экологического контроля, в котором устанавливаются цели и задачи, определяются объемы, параметры, методы, частота и точки наблюдений, регламентируются организация и порядок выполнения мониторинга в соответствии с законодательством Республики Казахстан, требованиями по качеству проводимых исследований, срокам их выполнения и представления отчетности;
16) зона взмучивания – акватория и площадь дна моря, подверженные воздействию в период строительства искусственных объектов и движения транспортных средств;
17) уровень сапробности – характеристика степени загрязненности водоема органическими веществами, устанавливаемая по видовому составу обитающих в нем организмов-сапробионтов;
18) организмы-сапробионты – водные организмы, живущие в водоеме, сильно загрязненном органическими веществами, с небольшим содержанием растворенного в воде кислорода.
3. Программа ПЭМ разрабатывается природопользователем в рамках программы производственного экологического контроля.
4. ПЭМ на контрактной территории включает одновременное проведение исследований морской среды по всему лицензионному блоку, конкретному нефтегазовому месторождению (структуре) и на отдельных производственных объектах (с учетом стадий нефтяных операций).
5. Программа ПЭМ должна содержать следующую информацию:
1) виды проводимого мониторинга и его наполнение (контролируемые/исследуемые компоненты морской среды: атмосферный воздух, морские, сточные и балластовые воды, воды охлаждения, донные отложения, бентос, фитопланктон, водная растительность, ихтиофауна, орнитофауна, тюлени);
2) отходы производства и потребления, физические факторы;
3) перечень наблюдаемых параметров по каждому компоненту морской среды;
4) расположение станций (точек) наблюдений в пространстве с указанием их координат и местоположения на карте-схеме;
5) периодичность и продолжительность наблюдений;
6) методики ведения всех видов наблюдений, нормативно-техническое, методическое и метрологическое обеспечение ПЭМ;
7) сроки подготовки и виды отчетов.
6. При разработке программы ПЭМ учитывается наличие льда в северо-восточной части казахстанского сектора Каспийского моря, что ограничивает проведение полного комплекса ПЭМ в зимний период, а также использование космических снимков для регистрации зон взмучивания при строительных работах и для других целей.

2. Порядок организации производственного экологического
мониторинга при нефтяных операциях в казахстанском секторе
Каспийского моря

7. ПЭМ окружающей среды осуществляется производственными или независимыми лабораториями, аккредитованными в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о техническом регулировании.
Отчетные материалы по результатам ПЭМ представляются природопользователю в соответствии с имеющимися договорными обязательствами.
8. Мониторинг эмиссий осуществляется у источника эмиссий на производственных объектах и включает в себя мониторинг за соблюдением установленных для природопользователя лимитов выбросов, сбросов и захоронения отходов производства и потребления.
9. Мониторинг воздействия в казахстанском секторе Каспийского моря осуществляется на станциях ПЭМ, которые создаются с учетом проводимых и планируемых видов работ (нефтяных операций). Схемы размещения станций ПЭМ:
1) станции ПЭМ первого уровня могут быть: круговые, крестообразные, ромбовидные. Станции ПЭМ должны располагаться от точечного (площадного объекта) на расстояниях: 250 м, 500 м, 1000 м, 1500 м и далее до границы воздействия (приложение 1 к настоящим Правилам);
2) расстояние между станциями ПЭМ второго уровня не должно превышать 2-5 км. При размерах площади месторождения (структуры) до 20 кв. км, расстояние между станциями ПЭМ должно быть не более 2 км (не менее 3 станций на 2 кв. км). При площади месторождения от 20 до 500 кв. км станции ПЭМ должны быть расположены по регулярной сетке на расстоянии не более 5 км одна от другой (1 станция на 10 кв. км). При площади месторождения более 500 кв. км станции ПЭМ должны быть расположены по регулярной сетке на расстоянии до 10 км (не менее 1 станции на 20 кв. км);
3) расположение станций ПЭМ второго уровня осуществляется с учетом расположения станций ПЭМ третьего уровня. При этом хотя бы одна из точек станций ПЭМ третьего уровня должна входить в сетку точек станций ПЭМ второго уровня (приложение 2 к настоящим Правилам);
4) расстояние между станциями ПЭМ третьего уровня должно составлять не более 20 км (не менее 1 станции на 50 кв. км) (приложение 2 к настоящим Правилам).
10. При ведении мониторинга на станциях ПЭМ первого и второго уровней в качестве эталонной (фоновой) выбирается станция ПЭМ, расположенная в том же районе моря на достаточном удалении, в направлении, противоположном постоянному течению, и имеющая ту же глубину и тип донных отложений, и для которой имеется ряд наблюдений за предшествующие годы.
11. На линейных объектах (трубопроводы, морские трассы транспортировки углеводородов и нефтепродуктов) станции ПЭМ первого уровня размещают на перпендикулярных профилях (не менее 3-х станций ПЭМ, расположенных через 500 м вправо и влево от трассы). На трубопроводах профили размещаются через 10 км, на транспортных трассах при перевозке углеводородов и нефтепродуктов через 50 км (приложение 3 к настоящим Правилам).
12. Выполнение мониторинга воздействия перед началом, во время и после окончания краткосрочных нефтяных операций (геофизические и геотехнические исследования, строительные работы, испытание скважин и др.) проводится по специально разработанной схеме размещения станций ПЭМ, плотность расположения которых не менее плотности станций ПЭМ второго уровня.
13. Станции ПЭМ первого уровня при ведении мониторинга воздействия для атмосферного воздуха (отбор проб или замеры на месте переносными приборами) располагаются:
на этапах разведочного (оценочного) бурения, добычи углеводородов на расстоянии 1 км от промышленных объектов (искусственный остров и др.);
при добыче углеводородов, содержащих сероводород на расстоянии 1 км от стационарного точечного или площадного объекта и дополнительно станции ПЭМ второго уровня на расстоянии около 5 км.
14. При проведении испытаний скважин с разрешенным сжиганием газа (флюида) на факеле, станции отбора проб /замеры концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе размещаются на расстоянии 5, 10 и 15 км с подветренной стороны от факела, замеры проводятся один раз в период испытания скважин.
15. При проведении мониторинга воздействия атмосферного воздуха проводятся отбор проб/замеры на крайних и одной из центральных станций ПЭМ третьего уровня (не менее 5 станций). На этих же станциях ПЭМ проводится отбор проб и на стадии ликвидации месторождения.
16. При возникновении аварийного загрязнения окружающей среды природопользователь (не позднее 1-2 дней) начинает осуществлять ПЭМ его последствий. Природопользователь передает результаты ПЭМ в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

3. Порядок проведения производственного экологического
мониторинга при нефтяных операциях в казахстанском секторе
Каспийского моря

17. ПЭМ при нефтяных операциях в казахстанском секторе Каспийского моря включает в себя проведение наблюдений за гидрометеорологическими параметрами, атмосферным воздухом, морскими, сточными и балластовыми водами, водами охлаждения, донными отложениями, бентосом, фитопланктоном, зоопланктоном, водной растительностью, ихтиофауной, орнитофауной, тюленями, отходами производства и потребления, физическими факторами (шум, вибрация, электромагнитное и ионизирующее излучения).
1) гидрометеорологические параметры
Наблюдения ведутся за направлением и скоростью ветра, температурой воздуха, состоянием погоды (атмосферное давление, облачность, атмосферные осадки), состоянием водной поверхности (высота волн, наличие нефтяной пленки, пены).
Периодичность наблюдений 3 раза в день при выполнении сезонных исследований на судне по регулярной сетке, 3 раза в день при ведении мониторинга воздействия на судне для отдельных нефтяных операций (сейсморазведка, краткосрочные строительные работы, испытание скважин и др.), во время отбора проб воздуха (инструментального замера концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе).
При наблюдении на стационарных платформах, искусственных островах при добыче углеводородов непрерывно фиксируются скорость ветра и температура воздуха;
2) атмосферный воздух
Мониторинг эмиссий: диоксид серы, оксид и диоксид азота, оксид углерода, углеводороды, при бурении и добыче углеводородного сырья, содержащего сероводород, - сероводород.
Периодичность наблюдений для каждого источника определяется в проекте нормативов предельно допустимых выбросов (ПДВ).
Мониторинг воздействия: диоксид серы, оксид и диоксид азота, оксид углерода, углеводороды, при бурении и добыче углеводородного сырья содержащего сероводород, – сероводород.
Периодичность наблюдений: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
3) морские воды
Мониторинг эмиссий (наблюдения за гидрологическими и гидрофизическими параметрами морской воды): температура воды, соленость, прозрачность, цветность, состояние поверхности моря (высота волн, наличие нефтяной пленки, пены, высокая мутность, мертвые растения/рыбы и др.); наблюдения за гидрохимическими параметрами: водородный показатель (рН), взвешенные вещества, сухой остаток, хлориды, сульфаты, азот аммонийный, азот нитратный, азот нитритный, азот общий, нефтепродукты, фенолы, синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества), фосфаты, железо общее, БПК₅ (биохимическое потребление кислорода), ХПК (химическое потребление кислорода).
Периодичность наблюдений - 1 раз в квартал (сезон) на каждой станции ПЭМ, размещенной на расстоянии 500 м от точки сброса сточных вод.
Мониторинг воздействия (наблюдения за гидрологическими и гидрофизическими параметрами морской воды): температура воды, соленость, электропроводность, прозрачность, глубина, мутность, цветность, высота и направление волн, состояние поверхности моря (высота волн, наличие нефтяной пленки пены, высокая мутность, мертвые растения/рыбы и др.), направление и скорость течений.
Периодичность наблюдений за гидрологическими и гидрофизическими параметрами морской воды: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раз в год (весна, осень).
Мониторинг воздействия (наблюдения за гидрохимическими параметрами морской воды): водородный показатель (рН), растворенный кислород, БПК₅ (биохимическое потребление кислорода), ХПК (химическое потребление кислорода), азот аммонийный, азот общий, азот нитратный, азот нитритный, фосфор общий.
Периодичность наблюдений за гидрохимическими параметрами морской воды: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раз в год (весна, осень).
Качество морской воды: общая концентрация углеводородов, полиароматические углеводороды, синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества), фенолы, тяжелые металлы (Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn).
Периодичность наблюдений за качеством морской воды: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раз в год (весна, осень).
Операционный экологический мониторинг морских вод при отсутствии сброса сточных вод, но при наличии сброса возвратных вод (гидрологические и гидрофизические параметры морской воды): прозрачность, цветность, состояние поверхности моря, температура воды; гидрохимические параметры морской воды: водородный показатель pH, взвешенные вещества, сухой остаток, нефтепродукты, фенолы (фенольный индекс), синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества), железо общее, БПК₅ (биохимическое потребление кислорода), ХПК (химическое потребление кислорода).
Периодичность наблюдений: 1 раз в квартал (сезон) на каждой станции ПЭМ, размещенной на расстоянии 500 м от точки отвода вод охлаждения и балластных вод;
4) сточные воды
Мониторинг эмиссий при наличии сброса сточных вод в море: водородный показатель pH, взвешенные вещества, сухой остаток, сульфаты, хлориды, азот аммонийный, железо общее, БПК₅ (биохимическое потребление кислорода), ХПК (химическое потребление кислорода), азот нитритный, азот нитратный, фосфаты, фенолы (фенольный индекс), нефтепродукты, синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества), эпидемиологические показатели, лактозоположительные кишечные палочки (ЛПК), колифаги.
Периодичность наблюдений: 1 раз в месяц.
Операционный экологический мониторинг сточных вод при отсутствии сброса сточных вод: водородный показатель pH, взвешенные вещества, сухой остаток, сульфаты, хлориды, азот аммонийный, железо общее, БПК₅ (биохимическое потребление кислорода), ХПК (химическое потребление кислорода), азот нитритный, азот нитратный, фосфаты, (фенольный индекс), нефтепродукты, синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества), эпидемиологические показатели, лактозоположительные кишечные палочки (ЛПК), колифаги.
Периодичность наблюдений: 1 раз в квартал (сезон);
5) балластовые воды
Операционный экологический мониторинг балластовых вод: температура вод, водородный показатель pH, взвешенные вещества, сухой остаток, нефтепродукты, фенолы (фенольный индекс), железо общее, БПК₅, (биохимическое потребление кислорода), синтетические поверхностно-активные вещества (анионные поверхностно-активные вещества).
Периодичность наблюдений - 1 раз до установки судна (буровой) на основание/дно и 1 раз перед снятием судна (буровой) с основания/дна;
6) воды охлаждения
Операционный экологический мониторинг вод охлаждения: температура вод, водородный показатель pH, взвешенные вещества, сухой остаток, нефтепродукты, фенолы (фенольный индекс), железо общее.
Периодичность наблюдений - 1 раз в квартал (сезон);
7) донные отложения
Мониторинг воздействия: определение гранулометрического состава донных отложений, окислительно-восстановительный потенциал (Еh) и температура донных отложений на глубине 1 и 4 см; содержание органического углерода, тяжелые металлы (Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn), фенолы, содержание углеводородов (общая концентрация углеводородов, полиароматические углеводороды), микробиологические наблюдения: определение общего количества микроорганизмов, определение общего числа сапрофитов, актиномицетов и грибов, определение биомассы микроорганизмов, определение микроорганизмов, определение нефтеокисляющих микроорганизмов.
Периодичность наблюдений: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
8) бентос
Мониторинг воздействия: общая численность организмов, видовой состав, число и список видов, общая биомасса, количество основных групп и видов, доминирующие по численности и биомассе виды (состав количественно преобладающих видов зообентоса).
Периодичность наблюдений - в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
9) фитопланктон
Мониторинг воздействия: общая численность клеток фитопланктона, общая биомасса, видовой состав, число и список видов, уровень сапробности.
Периодичность наблюдений: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
10) зоопланктон
Мониторинг воздействия: общая численность организмов, видовой состав, число и список видов, общая биомасса, уровень сапробности, количество основных групп и видов, биомасса основных групп и видов.
Периодичность наблюдений: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
11) водная растительность
Мониторинг воздействия: флористический состав сообществ, процент распространения видов в сообществах, проективное покрытие донной поверхности растительностью в процентах, структуры растительности (вертикальная, горизонтальная), степень трансформации растительности.
Периодичность наблюдений: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
12) ихтиофауна
По ихтиологическим исследованиям, количество станций ФЭИ с постановкой рыбных сетей должно быть не менее 30 %, а траловых постановок не менее 50 % от общего количества станций ПЭМ.
Мониторинг воздействия для всех видов рыб: видовой состав рыб в уловах, улов на усилие/га по видам рыб и орудиям лова, наличие редких видов рыб, размерная структура. Для целевых видов рыб (многочисленные, постоянные представители местного ихтиологического сообщества): индивидуальные биологические характеристики рыб (Q-общая масса, q-масса тела без внутренностей, L-общая длина рыбы, l-длина рыбы без хвостового плавника, пол, стадия зрелости, возраст), при поимке самок на IV стадии зрелости определяется абсолютная индивидуальная плодовитость, темпы линейного роста, наличие отклонений (уродств) от типичного морфологического облика вида, наличие внешних паразитов, их локализация и количество (следует учитывать только паразитов видных невооруженным глазом), наличие полостных паразитов, их количество и вес.
Периодичность наблюдений: в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря - 4 раза в год по климатическим сезонам, для остальных акваторий - 2 раза в год (весна, осень);
13) орнитофауна
Мониторинг воздействия: видовой состав, численность, характер пребывания и особенности размещения на исследуемой территории, сезонная и многолетняя динамика этих показателей.
Периодичность наблюдений: три раза в год в период весенних и осенних миграций и в период гнездования (в начале, середине и конце пролета), в период размножения во время наибольшей гнездовой активности видов (вторая половина мая);
14) тюлени
Мониторинг воздействия: численность, поло-возрастной состав, характер пребывания и особенности размещения на контролируемой территории, сезонная и многолетняя динамика этих показателей под воздействием природных и антропогенных (техногенных) факторов. Дополнительно во все сезоны года на маршрутах судов, выполняющих ПЭМ, отмечаются места расположения (встреч) тюленей с помощью GPS, их количество, характер пребывания и поведение, проведение фото-видео съемки.
Периодичность наблюдений: на акватории государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря - в зимний и весенний периоды, для остальных акваторий - в летне-осенний период;
15) отходы производства и потребления
Мониторинг эмиссий: при закачке буровых отходов (сточные буровые воды, отработанный буровой раствор и загрязненная выбуренная порода) непосредственно на участках работ, на которых осуществляется контроль соблюдения нормативов размещения отходов.
Периодичность наблюдений: 1 раз в квартал (сезон).
Операционный экологический мониторинг отходов производства и потребления при отсутствии захоронения отходов непосредственно на участках работ путем мониторинга системы сбора, хранения и транспортировки отходов производства и потребления.
Периодичность наблюдений: постоянно в процессе производственных работ;
16) физические факторы
Операционный экологический мониторинг физических факторов проводится на участках шумо-виброгенерирующего оборудования, источников электромагнитного и ионизирующего (радиационного) излучения.
Периодичность наблюдений: 1 раз в год.
Операционный экологический мониторинг радиационной обстановки при выполнении буровых работ: на участках временного складирования бурового шлама и металлолома, расположения многократно применяемого бурового оборудования; при эксплуатации: на участках временного хранения металлолома, участках приема скребка и временного хранения нефтесодержащего шлама, участках временного хранения оборудования с источниками ионизирующего излучения.
Периодичность наблюдений: 1 раз в год.
18. Отчетные материалы по ПЭМ
По результатам ПЭМ приропользователем в рамках производственного экологического контроля представляются:
1) квартальные и годовые отчеты по операционному экологическому мониторингу в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение 10 рабочих дней после окончания отчетного квартала;
2) квартальные и годовые отчеты по мониторингу эмиссий представляются в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение 10 рабочих дней после окончания отчетного периода;
3) годовые отчеты по мониторингу воздействия представляются природопользователем в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение 3 месяцев после окончания отчетного периода.
Информация по результатам ПЭМ передается в Единую государственную систему мониторинга в соответствии с формами и сроками, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Приложение 1
к Правилам организации и проведения
производственного экологического
мониторинга при проведении нефтяных
операций в казахстанском секторе
Каспийского моря

Схемы размещения станций ПЭМ первого уровня у точечных и
площадных объектов (расстояние между станциями должно
составлять 250 м, 500 м, 1000 м, 1500 м по каждому азимуту
(лучу) для вариантов а) и с); для варианта в) - расстояние от
промышленного (антропогенного) объекта до первых станций ПЭМ не
должно превышать 250 м (следующий ряд станций ПЭМ располагается
на расстоянии 250 или 500 м)

Приложение 2
к Правилам организации и проведения
производственного экологического
мониторинга при проведении нефтяных
операций в казахстанском секторе
Каспийского моря

Схема размещения станций ПЭМ на блоках и
месторождениях (структурах)

Условные обозначения:

	- Станции ПЭМ третьего уровня на контрактной территории. Расстояние между станциями ПЭМ в регулярной сетке не более 20 км.
	- Контур границы морского месторождения (нефтяное, газовое или др.) и - станции ПЭМ второго уровня (на месторождении).
	- Площадной и/или точечный объект (буровая установка, искусственный остров и др.) вокруг которого реализовывается производственный экологический мониторинг на станциях ПЭМ первого уровня (см. рис. П 2.2)

Приложение 3
к Правилам организации и проведения
производственного экологического
мониторинга при проведении нефтяных
операций в казахстанском секторе
Каспийского моря

Схемы размещения станций ПЭМ первого уровня у линейных объектов
(трубопроводы - профили через 10 км, судоходные трассы
транспорта нефтепродуктов - профили через 20 км)

Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 26 сәуірдегі № 523 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі № 196 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 03.04.2015 № 196 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 16-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 26 сәуірдегі
№ 523 қаулысымен
бекітілген

Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын
жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру
және жүргізу қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексіне сәйкес әзірленген және Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті (бұдан әрі – ӨЭМ) ұйымдастыру және жүргізу тәртібін айқындайды.
Қағидалар әрекетінің аумақтық шекаралары Каспий теңізінің қазақстандық секторының (су бетінің айнасы) барлық акваториясына қолданылады. Қағидалардың қолданылу аймағына Каспий теңізінің қазақстандық секторына құятын өзендердің сағалық учаскелері, мүйістер, шығанақтар мен теңіз портының акваториясы қамтылады.
2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) бентос – тіршілігінің барлық немесе көп бөлігін мұхит және континенттік су айдындарының түбінде, оның топырағында және топырақта қозғалып және отырып та (жабысып) өмір сүретін ағзалардың жиынтығы;
2) зоопланктон – планктонның жануар түріндегі нысаны;
3) су түбінің тұнбалары – тұрақты, қозғалатын су объектісінің түбінде жүзінділерден бөліну нәтижесінде тұндырылған қатты материал;
4) теңіз ортасының компоненттері – атмосфералық ауа, теңіз суы, су түбінің шөгінділері, теңіз флорасы мен фаунасы;
5) теңіз ортасы – қоршаған ортаның физикалық, геологиялық, химиялық және биологиялық факторларының теңіз акваториясының үстінде су қабатымен және әуе кеңістігімен шектелген байланысы;
6) фитопланктон – теңіз және тұщы су айдындарының су қабатында орналасатын және ағынмен пассивті орын ауыстыратын өсімдік ағзаларының жиынтығы;
7) ӨЭМ станциясы – қоршаған ортаның метеорологиялық, гидрологиялық, химиялық, физикалық және биологиялық сипаттамасын анықтау үшін сынамаларды байқау/өлшеу/іріктеу жүргізілетін тіркелген географиялық координаттары бар стационарлық пункт;
8) әсер ету мониторингі – табиғат пайдаланушының өндірістік қызметі нәтижесінде теңіз ортасы компоненттерінің жай-күйінің өзгеруін зерттеу;
9) бірінші деңгейдегі ӨЭМ станциясы – нүктелік немесе алаңдық объектіден 2-3 км радиуста орналасқан станциялар (бұрғылау платформасы, өндіру платформасы, жасанды арал және басқа объектілер);
10) екінші деңгейдегі ӨЭМ станциясы – мұнайгаз кен орнының барлық аумағын (контурланған құрылымдар) қамтитын станциялар;
11) үшінші деңгейдегі ӨЭМ станциясы – барлық келісімшарттық (лицензиялық) аумақты жабатын станциялар;
12) қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингі – өндірістік шығындарды, эмиссия саны мен сапасын және олардың өзгерістерін бақылау үшін көздегі эмиссияларды байқау;
13) операциялық экологиялық мониторинг – табиғат пайдаланушының өндірістік объектілердегі қоршаған ортаның жекелеген параметрлерін (теңіз, сарқынды суды, балластық суы және салқындату сулары), сондай-ақ өндіріс және тұтыну қалдықтарын, физикалық әсер етулерді (шу, діріл, электромагниттік және иондық сәулелер) байқау;
14) өндірістік экологиялық мониторинг – өз қызметінің әсері нәтижесінде болған, кәсіпорынның әрекет ету аймағында қоршаған ортаның өзгерісі туралы деректерді жүйелі жинау, сондай-ақ алынған ақпаратты уақытылы бағалау және болашаққа болжам жасау. Өндірістік экологиялық мониторинг қоршаған ортаға эмиссиялардың мониторингін, әсер ету мониторингі мен операциялық экологиялық мониторингті қамтиды;
15) ӨЭМ бағдарламасы – өндірістік экологиялық бағдарламаның бөлімі, онда мақсаттары мен міндеттері белгіленеді, байқау көлемі, параметрлері, әдістері, жиілігі мен нүктелері анықталады, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізілетін зерттеудің сапасы, олардың орындалу мерзімі мен есепті ұсынуы бойынша талаптарға мониторингті ұйымдастыру мен орындау тәртібі регламенттеледі;
16) лайлану аймағы – жасанды объектілер құрылысы және көлік құралдарының қозғалысы кезінде әсер етуге ұшыраған су түбінің акваториясы мен алаңы;
17) сапробтық деңгей – су қоймаларының органикалық заттармен ластану дәрежесінің сипаттамасы онда тіршілік ететін сапробионтты ағзалардың түрлік құрамымен анықталады;
18) сапробионт ағзалар – құрамында аз мөлшерде суда ерiген оттегі бар органикалық заттармен аса көп ластанған су қоймаларында мекендейтін су ағзалары.
3. ӨЭМ бағдарламасын табиғат пайдаланушы өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасы шеңберінде әзірлейді.
4. Келісімшарттық аумақтағы ӨЭМ барлық лицензиялық блок, нақты мұнайгаз кен орны (құрылымы) бойынша және жекелеген өндірістік объектілерде (мұнай операцияларының кезеңдерін есепке алғанда) теңіз ортасына зерттеулер жүргізуді қамтиды.
5. ӨЭМ бағдарламасы мынадай ақпаратты қамтуы тиіс:
1) жүргізілетін мониторинг және оны толтырылу түрлерi (теңіз ортасының бақыланатын/зерттелетін компоненттері: атмосфералық ауа, теңіз, сарқынды, балластық суы және салқындату сулары, су түбінің шөгінділері, бентос, фитопланктон, су өсімдіктері, ихтиофауна, орнитофауна, итбалықтар);
2) өндіріс және тұтыну қалдықтары, физикалық факторлар;
3) теңіз ортасының әр компоненті бойынша бақыланатын параметрлердің тізбесі;
4) байқау станцияларының (нүктелерінің) кеңістікте олардың карта-схемадағы координаттары мен орналасқан жерін көрсете отырып орналасуы;
5) байқау кезеңділігі мен ұзақтығы;
6) байқаудың барлық түрлерін жүргізу әдістемесі, ӨЭМ-ді нормативтік-техникалық, әдістемелік және метрологиялық қамтамасыз ету;
7) есептерді дайындау мерзімі мен түрлері.
6. ӨЭМ бағдарламаларын әзірлеу кезінде солтүстік Каспий теңізінің қазақстандық секторының солтүстік-шығыс бөлігінде мұздың болуы есепке алынады, бұл қысқы кезеңде ӨЭМ толық кешенін жүргізуді, сондай-ақ ғарыштық суреттерді құрылыс жұмыстары кезінде лайлану аймағын тіркеу үшін және басқа да мақсаттар үшін пайдалануды шектейді.

2. Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын
жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті
ұйымдастырудың тәртібі

7. Қоршаған ортаның ӨЭМ Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен аккредиттелген өндірістік немесе тәуелсіз зертханалармен жүзеге асырылады.
ӨЭМ нәтижелері бойынша есептік материалдар қолдағы шарттық міндеттемелеріне сәйкес табиғат пайдаланушыға берiледi.
8. Эмиссиялар мониторингі өндірістік объектілердегі эмиссия көзінен жүзеге асырылады және табиғат пайдаланушы үшін белгіленген шығарындылар, төгінділер мен өндіріс және тұтыну қалдықтарын көму лимиттерінің сақталуына мониторингті қамтиды.
9. Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы әсер ету мониторингі өткізілетін және жоспарланған жұмыстардың түрлері (мұнай операциялары) ескеріле отырып құрылатын ӨЭМ станцияларында жүзеге асырылады. ӨЭМ станцияларын орналастыру схемасы мынадай:
1) бірінші деңгейдегі ӨЭМ станциялары: айналмалы, крест тәрізді, ромб тәріздес болуы мүмкін. ӨЭМ станциялары нүктеліктен (алаңдық объектіден): 250 м, 500 м, 1000 м, 1500 м қашықтықта және одан әрі әсердiң шекараларына дейiн (осы Қағидаларға 1-қосымша) орналасуы тиіс;
2) екінші деңгейдегі ӨЭМ станциялар арасындағы арақашықтық 2-5 км аспауы тиіс. Кен орны алаңының мөлшері (құрылымы) 20 ш. км дейін болса, ӨЭМ станциялары арасындағы арақашықтық 2 км аспауы тиіс (2 ш. км кемінде 3 станция). Кен орнының алаңы 20-дан 500 ш. км болған кезде ӨЭМ станциялары жүйелі тор бойынша бір-бірінен 5 км (10 ш. км 1 станция) аспайтын арақашықта орналасуы тиіс. Кен орнының алаң 500 ш. км астам болған кезде ӨЭМ станциялары арақашықтығы 10 км дейінгі (20 ш. км кемінде 1 станция) жүйелі тор бойынша орналасуы тиіс;
3) екінші деңгейдегі ӨЭМ станцияларының орналасуы үшінші деңгейдегі ӨЭМ станцияларының орналасуы ескеріліп жүзеге асырылады. Бұл ретте үшінші деңгейдегі ӨЭМ станциясының кемінде бір нүктесі екінші деңгейдегі ӨЭМ станциясының торына енуі тиіс (осы Қағидаларға 2-қосымша);
4) үшінші деңгейдегі ӨЭМ станциялары арасындағы арақашықтық 20 км (50 ш. км кемінде 1 станция) аспауы тиіс (осы Қағидаларға 2-қосымша).
10. Бірінші және екінші деңгейдегі ӨЭМ станцияларында мониторинг жүргізген кезде эталондық (фондық) ретінде теңіздің сол ауданында жеткілікті қашықтықтағы бағытта орналасқан, ұдайы ағысқа қарама-қарсы, ұқсас тереңдікте және су түбі шөгінділерінің типі бар, өткен жылдары бірқатар бақылаулар жүргізген мониторинг станциясы алынады.
11. Желілік объектілерде (құбыр, көмірсутегілер мен мұнай өнімдерін тасымалдайтын теңіз трассалары) бірінші деңгейдегі ӨЭМ станцияларын перпендикулярлы профильдерде (трассадан оңға және солға 200 м арақашықтықта орналасқан, кемінде 3 ӨЭМ станция) орналастырады. Құбырларда профильдер 10 км сайын, көлік трассаларында көмірсутегілер мен мұнай өнімдерін тасымалдау кезінде 50 км сайын орналастырылады (осы Қағидаларға 3-қосымша).
12. Қысқа мерзімді мұнай операцияларының (геофизикалық және геотехникалық зерттеу, құрылыс жұмыстары, ұңғымаларды сынау және т.б.) басталуы алдындағы, операция кезіндегі және операциядан кейінгі әсер ету мониторингін орындау арнайы әзірленген ӨЭМ станцияларын орналастыру схемасы бойынша жүргізіледі, олардың орналасу тығыздығы екінші деңгейдегі ӨЭМ станциясының тығыздығынан кем емес.
13. Бірінші деңгейлі ӨЭМ станциялары атмосфералық ауаның (жергілікті жерлерде алып жүретін аспаптармен сынаманы іріктеу немесе өлшеу) әсер ету мониторингін жүргізген кезде:
барлау (бағалау) бұрғылау, көмірсутегін өндіру кезеңінде өнеркәсіптік объектілерден (жасанды арал және т.б.) 1 км қашықтықта;
құрамында күкіртті сутегі бар көмірсутегіні өндіру кезінде стационарлық нүктеден немесе алаңдық объектіден 1 км қашықтықта және қосымша екінші деңгейдегі ӨЭМ станциялары шамамен 5 км қашықтықта орналасады.
14. Газды алауда жандыруға (флюид) рұқсаты бар ұңғымаларды сынау кезінде атмосфералық ауаны ластаушы заттардың шоғырының сынамасын іріктеу/өлшеу станциялары алаудың ық жағынан 5, 10 және 15 км қашықтықта орналастырылады, өлшеу ұңғыманы сынау кезеңінде бір рет жүргізіледі.
15. Атмосфералық ауаның әсеріне мониторинг жүргізу кезінде сол жерде сынамаларды іріктеу немесе өлшеу шеткі және үшінші деңгейдегі ӨЭМ орталық станцияларының бірінде (кемінде 5 станцияда) жүргізіледі. Осы ӨЭМ станцияларында сынамаларды іріктеу кен орнын жою кезеңінде де жүргізіледі.
16. Қоршаған ортаның авариялық ластануы орын алған кезде табиғат пайдаланушы (1-2 күннен кешіктірмей) оның салдарының ӨЭМ жүзеге асыруды бастайды. Табиғат пайдаланушы ӨЭМ нәтижелерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынады.

3. Каспий теңізінің қазақстандық секторында мұнай операцияларын
жүргізу кезінде өндірістік экологиялық мониторингті жүргізу
тәртібі

17. Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторында мұнай операцияларын жүргізу кезінде ӨЭМ гидрометеорологиялық параметрлерге, атмосфералық ауаға, теңіз, сарқынды және балластық суына, салқындату суларына, су түбінің шөгінділеріне, бентосқа, фитопланктонға, зоопланктонға, су өсiмдiктеріне, ихтиофаунаға, орнитофаунаға, итбалықтарға, өндіріс және тұтыну қалдықтарына, физикалық факторларға (шу, діріл, электромагниттік және иондық сәулелерді) бақылау жүргізуді қамтиды.
1) гидрометеорологиялық параметрлер
Бақылау желдің бағыты мен жылдамдығына, ауа температурасына, ауа райының жай-күйіне (атмосфералық қысым, бұлттылық, атмосфералық жауын-шашын), су бетiнiң жай-күйiне (толқындардың биiктiгi, мұнай қабыршағының, көбiктердің болуы) жүргізіледі.
Бақылаудың кезеңділігі: жүйелi тор бойынша кемеде маусымдық зерттеулерді орындау кезінде күніне 3 рет, жекелеген мұнай операцияларына арналған кемеде (сейсмобарлау, қысқа мерзiмдi құрылыс жұмыстары, ұңғымаларды сынау және тағы басқалар) әсер ету мониторингін жүргізу кезінде күніне 3 рет, ауа сынамаларын іріктеу (атмосфералық ауадағы ластаушы заттардың шоғырлануын аспаптық өлшеу) уақытында.
Стационарлық платформаларда, жасанды аралдарда бақылау кезінде көмірсутегін өндіру кезінде желдің жылдамдығын және ауаның температурасын үздiксiз тiркеу жүргiзiледi;
2) атмосфералық ауа
Эмиссиялар мониторингі: күкірт қос тотығы, азоттың тотығы және қос тотығы, көмiртегі тотығы, көмiрсутегілер, құрамында күкiртсутегі бар көмiрсутегі шикiзатын бұрғылау және өндіру кезінде күкiрт сутегі.
Әрбір көзге арналған бақылаудың кезеңділігі шекті жол берілетін шығарындылар (ШЖШ) нормативтері жобасында анықталады.
Әсер ету мониторингі: күкірт қос тотығы, азоттың тотығы және қос тотығы, көмiртегі тотығы, көмiрсутегілер, құрамында күкiртсутегі бар көмiрсутегі шикiзатын бұрғылау және өндіру кезінде күкiрт сутегі.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттік қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшін - жылына 2 рет (көктем, күз);
3) теңіз сулары
Эмиссиялар мониторингі (теңіз суының гидрологиялық және гидрофизикалық параметрлерін бақылау): су температурасы, тұздылығы, мөлдірлігі, түсі, теңіз бетінің жай-күйi (толқындардың биiктiгi, мұнай қабыршағының, көбiктердің болуы, қатты лайлану, өлген өсімдіктер/балықтар және тағы басқалар), гидрохимиялық параметрлерін бақылау: сутегі көрсеткіші (рН), өлшенген заттар, құрғақ қалдық, хлоридтер, сульфаттар, азот аммонийі, азот нитраты, азот нитриті, жалпы азот, мұнай өнімдері, фенолдар, синтетикалық су үстінің белсенді заттары (су үстінің аниондық белсенді заттары), фосфаттар, жалпы темiр, ОБТ₅ (оттегіні биологиялық тұтыну), ОХТ (оттегіні химиялық тұтыну).
Бақылаудың кезеңділігі: сарқынды сулар төгінділері нүктесінен 500 м қашықтықта орналасқан әр ӨЭМ станциясында тоқсанына (маусымына) 1 рет.
Әсер ету мониторингі (теңіз суының гидрохимиялық параметрлерін бақылау): су температурасы, тұздылығы, электр өткізгіштігі, мөлдірлігі, тереңдігі, лайлылығы, түсі, толқынның биіктігі мен бағыты, теңiз бетінің жай-күйі (толқындардың биiктiгi, мұнай қабыршағының, көбiктердің болуы, қатты лайлану, өлген өсімдіктер/балықтар және тағы басқалар), ағыстың бағыты мен жылдамдығы.
Теңіз суының гидрологиялық және гидрофизикалық параметрлерін бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз).
Әсер ету мониторингі (теңіз суының гидрохимиялық параметрлерін бақылау): сутегі көрсеткiшi (рН), еріген оттегі, ОБТ₅ (оттегіні биологиялық тұтыну), ОХТ (оттегіні химиялық тұтыну), аммоний азоты, жалпы азот, азот нитратты, азот нитриті, жалпы фосфор.
Теңіз суының гидрохимиялық параметрлерін бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз).
Теңіз суының сапасы: көмірсутегінің жалпы шоғырлануы, полиароматты көмірсутегі, синтетикалық су үстінің белсенді заттары (су үстінің аниондық белсенді заттары), фенолдар, ауыр металдар (Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn).
Теңіз суының сапасын бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз).
Сарқынды суларды ағызу болмаған кездегі, бірақ қайтарымды суларды ағызу болған кезде теңiз суларының операциялық экологиялық мониторинг (теңіз суының гидрологиялық және гидрофизикалық параметрлері): мөлдiрлiгі, түсі, теңiз бетінің жай-күйі, су температурасы, теңiз суының гидрохимиялық параметрлері: pH сутегі көрсеткiшi, өлшенген зат, құрғақ қалдық, мұнай өнiмдері, фенолдар (фенолдық индекс), синтетикалық су үстінің белсенді заттары (су үстінің аниондық белсенді заттары), жалпы темір, ОБТ₅ (оттегіні биологиялық тұтыну), ОХТ (оттегіні химиялық тұтыну).
Бақылау кезеңділігі: салқындату суларын және балластық суларын бұру нүктесінен 500 м қашықтықта орналасқан әрбір ӨЭМ станциясында тоқсанына (маусымына) 1 рет;
4) сарқынды сулар
Сарқынды суларды теңізге ағызу болған кездегі эмиссиялар мониторингі: pH сутегі көрсеткiшi, өлшенген заттар, құрғақ қалдық, сульфаттар, хлоридтер, азот аммонийлы, жалпы темiр, ОБТ₅ (оттегіні биологиялық тұтыну), азот нитриті, азот нитраты, фосфаттар, фенолдар (фенол индексi), мұнай өнiмдері, синтетикалық су үстінің белсенді заттары (су үстінің аниондық белсенді заттары), эпидемиологиялық көрсеткiштер, лактозаны көрсететiн iшек таяқшалары (ЛПК), колифагтар.
Бақылау кезеңділігі: айына 1 рет.
Сарқынды суларды ағызу болмаған кездегі сарқынды сулардың операциялық экологиялық мониторингі: pH сутегі көрсеткiшi, өлшенген заттар, құрғақ қалдық, сульфаттар, хлоридтер, азот аммонийі, жалпы темiр, ОБТ₅ (оттегіні биологиялық тұтыну), ОХТ (оттегіні химиялық тұтыну), азот нитриті, азот нитраты, фосфаттар, фенолдар (фенол индексi), мұнай өнiмдері, синтетикалық су үстінің белсенді заттары (су үстінің аниондық белсенді заттары), эпидемиологиялық көрсеткiштер, лактозаны көрсететiн iшек таяқшалары (ЛПК), колифагтар.
Бақылау кезеңділігі: тоқсанына (маусымына) 1 рет;
5) балластық сулар
Балластық сулардың операциялық экологиялық мониторингі: сулардың температурасы, pH сутегі көрсеткiшi, өлшенген заттар, құрғақ қалдық, мұнай өнiмдері, фенолдар (фенол индексi), жалпы темiр, ОБТ₅ (оттегіні биологиялық тұтыну), синтетикалық су үстінің белсенді заттары (су үстінің аниондық белсенді заттары).
Бақылау кезеңділігі: кеменi (бұрғылау) табанға/түбіне отырғызғанға дейiн 1 рет және кеменi алудың алдында 1 рет табанға/түбіне (бұрғылау);
6) салқындату сулары
Салқындату суларының операциялық экологиялық мониторингі: сулар температурасы, pH сутегі көрсеткiшi, өлшенетін заттар, құрғақ қалдық, мұнай өнiмдері, фенолдар (фенол индексi), жалпы темiр.
Бақылау кезеңділігі: тоқсанына (маусымына) 1 рет;
7) су түбінің шөгінділері
Әсер ету мониторингі: су түбі шөгінділерінің гранулометрлік құрамын анықтау, тотықтырғыш - қалпына келтiргiш әлеует (Еh ) және су түбі шөгінділерінің 1 және 4 см тереңдiктегі температурасы; органикалық көміртегінің құрамы, ауыр металлдар (Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Ni, Pb, V, Zn), фенолдар көмiрсутегілердiң құрамы (көмiрсутегілердiң жалпы шоғыры, полиароматты көмiрсутегілер), микробиологиялық бақылау: микроорганизмдерді жалпы санын анықтау, сапрофиттердің жалпы санын анықтау, актиномицеттер және саңырауқұлақтардың, микроорганизмдердің биомассасын анықтау, микроорганизмдерді анықтау, мұнайтотықтыратын микроорганизмдерді анықтау.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз);
8) бентос
Әсер ету мониторингі: организмдердің жалпы саны, түр құрамы, түрлердiң саны және тізімі, жалпы биомасса, негiзгi топтар және түрлердiң саны, саны бойынша үстем болатын және түрлердің биомассасы (зообентос түрлерінің сан жағынан басым құрамы).
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз);
9) фитопланктон
Әсер ету мониторингі: фитопланктон торшалардың жалпы саны, жалпы биомасса, түр құрамы, түрлердiң саны және тiзiмi, сапробтық деңгейі.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз);
10) зоопланктон
Әсер ету мониторингі: организмдердің жалпы саны; түр құрамы, түрлердiң саны және тiзiмi, жалпы биомассасы, сапробтық деңгейі, негiзгi топтар және түрлердiң саны, негiзгi топтар және түрлердiң биомассалары.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз);
11) су өсiмдiктерi
Әсер ету мониторингі: қоғамдастықтың флористикалық құрамы, қоғамдастықтардағы түрлердiң таралу пайызы, су түбінің шөгінділерін өсiмдiктермен жобалық пайыздық жамылғысы, өсiмдiктердiң құрылымы (тiгінен, көлденең), өсімдіктердің өзгеру дәрежесі.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз);
12) ихтиофауна
Ихтиологиялық зерттеулер бойынша балық аулары торлары қойылған ФЭЗ станцияларының саны ӨЭМ станцияларының жалпы санының кемінде 30%, ал тралдықтың қондырғылары кемінде 50% болуы тиіс.
Барлық балық түрлері үшін әсер ету мониторингі: ауланатын балықтардың түрлiк құрамы, балық түрлері мен аулау құралдары бойынша барынша аулау/га, балықтардың сирек түрлерiнің болуы, өлшемдiк құрылымы. Балықтардың нысаналы түрлерiне (жергiлiктi ихтиологиялық қоғамдастықтардың көптеген, тұрақты өкiлдерi) балықтардың жеке биологиялық сипаттамасы (Q-жалпы масса, q-iшек-қарынсыз дене массасы, L-балықтың жалпы ұзындығы, J-құйрық жүзу қанатынсыз балықтың ұзындығы, жынысы, жас шамасы, жетiлу сатысы), жетiлудiң IV сатысында аналығын ұстау кезінде абсолюттi жеке өсімталдығымен анықталады, сызықты өсу екпiні, түрдiң типтiк морфологиялық әлпетiнен ауытқуларының (кемтарлықтар) болуы енгізіледі, сыртқы паразиттердің болуы, оларды оқшаулау және саны (тек қана жай көзбен көрінетiн паразиттер екенін есепке алу керек), қуыс паразиттерінің болуы, олардың саны мен салмағы.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - климаттық маусымдар бойынша жылына 4 рет, қалған акваториялар үшiн - жылына 2 рет (көктем, күз);
13) орнитофауна
Әсер ету мониторингі: түр құрамы, саны, тұратын орнының сипаттамасы мен зерттелетiн аумақта орналастыру ерекшелiгi, осы көрсеткiштердiң маусымдық және көпжылдық көрсеткіштер серпіні.
Бақылау кезеңділігі: жыл сайын үш рет - көктемгi және күзгi көшу кезеңінде және ұя салу кезеңінде (ұшу кезеңінің басында, ортасында және соңында), түрлердiң ұя салуының ең белсендi уақытында көбею кезеңінде (мамырдың екiншi жартысы);
14) итбалықтар
Әсер ету мониторингі: саны, жыныстық - жас шамасының құрамы, тұратын орнының сипаттамасы мен бақыланатын аумақта орналастыру ерекшелiгi, табиғи және жасанды факторлардың әсерімен (техногендік) бұл көрсеткiштердiң маусымдық және көпжылдық динамикасы. ФЭЗ орындайтын кемелердің бағыттарындағы жылдың барлық маусымдарында итбалықтардың (кездесулер) қонысы, олардың саны, тұруы мен жүру сипаты, фото-бейне түсірулер жүргізу GPS көмегі арқылы белгіленеді.
Бақылау кезеңділігі: Каспий теңiзiнiң солтүстік бөлiгiндегі мемлекеттiк қорық аймағында - қысқы және көктемгі кезеңде, қалған акваториялар үшiн - күзгі кезеңде;
15) өндіріс және тұтыну қалдықтары
Эмиссиялар мониторингі: қалдықтарды орналастыру нормативтерінің сақталуына бақылау жүзеге асырылатын тікелей жұмыс учаскелерінде бұрғылау қалдықтарын (бұрғылау сарқынды сулары, пайдаланған бұрғылау ерітіндісі мен ластанған бұрғыланған жыныс) толтыру кезінде.
Бақылау кезеңділігі: тоқсанына (маусымына) 1 рет.
Жұмыс учаскелерінде тікелей қалдықтарды көму болмаған кезде өндіріс және тұтыну қалдықтарының операциялық экологиялық мониторингі өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинау, сақтау және тасымалдау жүйесін мониторингілеу жолымен жүргізіледі.
Бақылау кезеңділігі: үнемі өндірістік жұмыстар процесінде;
16) физикалық факторлар
Физикалық факторлардың операциялық экологиялық мониторингі шу-дірілдеткіш жабдықтар, электромагнитті және иондау (радиациялық) көздерінің учаскелерінде жүргізіледі.
Бақылаудың кезеңділігі: жылына 1 рет.
Бұрғылау жұмыстарын жүргізу кезіндегі радиациялық жағдайдың операциялық экологиялық мониторингі: бұрғылау шламы мен металл сынақтарын уақытша қоймалау учаскелерінде, көп мәрте қолданылатын бұрғылау жабдықтарының орналасқан жерінде, пайдалану кезінде: металл сынығын уақытша сақтау учаскелерінде, қырғыш және құрамында мұнайы бар шламның уақытша сақтауын қабылдау учаскелерінде, сәуле шығаруды иондайтын көздерi бар жабдықтарды уақытша сақтау учаскелерінде.
Бақылаудың кезеңділігі: жылына 1 рет.
18. ӨЭМ бойынша есептік материалдар
Өндірістік экологиялық бақылау шеңберінде ӨЭМ нәтижесі бойынша табиғат пайдаланушы:
1) операциялық экологиялық мониторинг бойынша тоқсандық және жылдық есептерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органға есепті тоқсан аяқталғаннан кейiн 10 жұмыс күні ішінде;
2) эмиссиялар мониторингі бойынша тоқсандық және жылдық есептерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органға есепті кезең аяқталғаннан кейiн 10 жұмыс күні ішінде;
3) әсер ету мониторингі бойынша жылдық есептерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органға есепті кезең аяқталғаннан кейiн 3 ай ішінде ұсынады.
ӨЭМ нәтижесі бойынша ақпарат Бірыңғай мемлекеттік мониторинг жүйесіне қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысанға және мерзімге сәйкес беріледі.

Каспий теңізінің қазақстандық секторында
мұнай операцияларын жүргізу кезінде
өндірістік экологиялық мониторингті
ұйымдастыру және жүргізу қағидаларына
1-қосымша

Бiрiншi деңгейдегі ӨЭМ станцияларын нүктелiк және алаңдық
объектілерге орналастыру схемасы (ӨЭМ станциялары арасындағы
қашықтық а) және с) нұсқалары үшiн әрбiр азимут (сәуле) бойынша
250 м, 500 м, 1000 м, 1500 м құрауы тиіс; в) нұсқасы үшiн -
өнеркәсiптiк (антропогенді) объектiден ӨЭМ-нің бiрiншi
станцияларына дейінгі қашықтық (ӨЭМ станцияларының келесi
қатары 250 немесе 500 м қашықтықта орналасады) 250 м аспауы
тиіс

Каспий теңізінің қазақстандық секторында
мұнай операцияларын жүргізу кезінде
өндірістік экологиялық мониторингті
ұйымдастыру және жүргізу қағидаларына
2-қосымша

Блоктар мен кен орындарында (құрылымдарда) ӨЭМ станцияларын
орналастыру схемасы

Шартты белгілер:

	- Келісімшарт аумағындағы үшiншi деңгейдегі ӨЭМ станциялары. Жүйелі тордағы ӨЭМ станцияларының арасындағы қашықтық 20 км аспайды.
	- Теңiздегi кен орны (мұнай, газ немесе басқалар) шекарасының контуры және - екiншi деңгейдегі ӨЭМ станциялары (кен орнында).
	- Айналасында бірінші деңгейіндегі ФЭЗ станцияларында (осы Қағидаларға 1-қосымша) өндірістік экологиялық мониторинг іске асыратын алаңдық немесе нүктелiк объектi (бұрғылау қондырғысы, жасанды арал және т.б.).

Каспий теңізінің қазақстандық секторында
мұнай операцияларын жүргізу кезінде
өндірістік экологиялық мониторингті
ұйымдастыру және жүргізу қағидаларына
3-қосымша

Бiрiншi деңгейдiң ӨЭМ станцияларын желілік объектілерде
орналастыру схемасы (құбырлар – профилдер 10 км сайын, мұнай
өнiмдерi көлігінің кеме жүретiн трассалары – профилдері 20 км
сайын)