О проекте Уголовного кодекса Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 сентября 2013 года № 1009

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Уголовного кодекса Республики Казахстан.

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

Проект

УГОЛОВНЫЙ КОДЕКС
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ОГЛАВЛЕНИЕ ОБЩАЯ ЧАСТЬ
Раздел 1. Уголовный закон

Статья 1. Уголовное законодательство Республики Казахстан
Статья 2. Задачи Уголовного кодекса
Статья 3. Разъяснение некоторых понятий, содержащихся в настоящем Кодексе
Статья 4. Основание уголовной ответственности
Статья 5. Действие уголовного закона во времени
Статья 6. Обратная сила уголовного закона
Статья 7. Действие уголовного закона в отношении лиц, совершивших уголовное правонарушение на территории Республики Казахстан
Статья 8. Действие уголовного закона в отношении лиц, совершивших уголовное правонарушение за пределами Республики Казахстан
Статья 9. Выдача лиц, совершивших уголовное правонарушение

Раздел 2. Уголовные правонарушения

Статья 10. Понятия преступления и уголовного проступка
Статья 11. Категории преступлений
Статья 12. Административная преюдиция
Статья 13. Неоднократность уголовных правонарушений
Статья 14. Совокупность уголовных правонарушений
Статья 15. Рецидив преступлений, опасный рецидив преступлений
Статья 16. Лица, подлежащие уголовной ответственности
Статья 17. Невменяемость
Статья 18. Уголовная ответственность лиц с психическим расстройством, не исключающим вменяемости
Статья 19. Уголовная ответственность лиц, совершивших уголовное правонарушение в состоянии опьянения
Статья 20. Вина
Статья 21. Уголовное правонарушение, совершенное умышленно
Статья 22. Уголовное правонарушение, совершенное по неосторожности
Статья 23. Ответственность за уголовные правонарушения, совершенные с двумя формами вины
Статья 24. Невиновное причинение вреда
Статья 25. Приготовление к преступлению и покушение на преступление
Статья 26. Оконченное уголовное правонарушение
Статья 27. Добровольный отказ от уголовного правонарушения
Статья 28. Понятие соучастия в уголовном правонарушении
Статья 29. Виды соучастников уголовного правонарушения
Статья 30. Ответственность соучастников уголовного правонарушения
Статья 31. Эксцесс соучастника уголовного правонарушения
Статья 32. Уголовная ответственность за уголовные правонарушения, совершенные группой
Статья 33. Необходимая оборона
Статья 34. Причинение вреда при задержании лица, совершившего посягательство
Статья 35. Крайняя необходимость
Статья 36. Осуществление оперативно-розыскных мероприятий или негласных следственных действий
Статья 37. Обоснованный риск
Статья 38. Физическое или психическое принуждение
Статья 39. Исполнение приказа или распоряжения

Раздел 3. Наказание

Статья 40. Понятие и цели наказания
Статья 41. Виды наказаний
Статья 42. Штраф
Статья 43. Исправительные работы
Статья 44. Привлечение к общественным работам
Статья 45. Ограничение свободы
Статья 46. Арест
Статья 47. Лишение свободы
Статья 48. Смертная казнь
Статья 49. Конфискация имущества
Статья 50. Лишение специального, воинского или почетного звания, классного чина, дипломатического ранга, квалификационного класса и государственных наград
Статья 51. Лишение права занимать определенную должность или заниматься определенной деятельностью
Статья 52. Выдворение за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства

Раздел 4. Назначение наказания

Статья 53. Общие начала назначения наказания
Статья 54. Обстоятельства, смягчающие уголовную ответственность и наказание
Статья 55. Обстоятельства, отягчающие уголовную ответственность и наказание
Статья 56. Назначение более мягкого наказания, чем предусмотрено за данное уголовное правонарушение
Статья 57. Назначение наказания за неоконченное преступление
Статья 58. Назначение наказания за уголовное правонарушение, совершенное в соучастии
Статья 59. Назначение наказания по совокупности уголовных правонарушений
Статья 60. Назначение наказания при рецидиве преступлений, опасном рецидиве преступлений
Статья 61. Назначение наказания по совокупности приговоров
Статья 62. Порядок определения сроков наказания при их сложении
Статья 63. Исчисление сроков наказаний и зачет наказания
Статья 64. Условное осуждение
Статья 65. Отмена условного осуждения

Раздел 5. Освобождение от уголовной ответственности и наказания

Статья 66. Освобождение от уголовной ответственности в связи с деятельным раскаянием
Статья 67. Освобождение от уголовной ответственности при превышении пределов необходимой обороны
Статья 68. Освобождение от уголовной ответственности при выполнении условий процессуального соглашения
Статья 69. Освобождение от уголовной ответственности в связи с примирением
Статья 70. Освобождение от уголовной ответственности с установлением поручительства
Статья 71. Освобождение от уголовной ответственности в связи с изменением обстановки
Статья 72. Освобождение от уголовной ответственности в связи с истечением срока давности
Статья 73. Условно-досрочное освобождение от отбывания наказания
Статья 74. Замена неотбытой части наказания более мягким видом наказания либо сокращение срока назначенного наказания
Статья 75. Отсрочка отбывания наказания беременным женщинам и женщинам, имеющим малолетних детей, мужчинам, в одиночку воспитывающим малолетних детей
Статья 76. Освобождение от наказания в связи с болезнью
Статья 77. Освобождение от наказания и отсрочка отбывания наказания вследствие стечения тяжелых обстоятельств
Статья 78. Освобождение от отбывания наказания в связи с истечением срока давности обвинительного приговора
Статья 79. Освобождение от уголовной ответственности и наказания на основании акта амнистии или помилования
Статья 80. Судимость

Раздел 6. Уголовная ответственность несовершеннолетних

Статья 81. Уголовная ответственность несовершеннолетних
Статья 82. Виды наказаний, назначаемых несовершеннолетним
Статья 83. Назначение наказания несовершеннолетнему
Статья 84. Освобождение несовершеннолетних от уголовной ответственности и наказания
Статья 85. Принудительные меры воспитательного воздействия
Статья 86. Содержание и сроки применения принудительных мер воспитательного воздействия
Статья 87. Условно-досрочное освобождение несовершеннолетних от отбывания наказания
Статья 88. Сроки давности
Статья 89. Сроки погашения судимости
Статья 90. Применение положений настоящего раздела к лицам в возрасте от восемнадцати до двадцати одного года

Раздел 7. Принудительные меры медицинского характера

Статья 91. Основания применения принудительных мер медицинского характера
Статья 92. Цели применения принудительных мер медицинского характера
Статья 93. Виды принудительных мер медицинского характера
Статья 94. Амбулаторное принудительное наблюдение и лечение у психиатра
Статья 95. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре
Статья 96. Продление, изменение и прекращение применения принудительных мер медицинского характера
Статья 97. Назначение наказания после применения принудительных мер медицинского характера
Статья 98. Принудительные меры медицинского характера, соединенные с исполнением наказания

ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ Глава 1. Уголовные правонарушения против личности

Статья 99. Убийство
Статья 100. Убийство матерью новорожденного ребенка
Статья 101. Убийство, совершенное в состоянии аффекта
Статья 102. Убийство, совершенное при превышении пределов необходимой обороны
Статья 103. Убийство, совершенное при превышении мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление
Статья 104. Причинение смерти по неосторожности
Статья 105. Доведение до самоубийства
Статья 106. Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью
Статья 107. Умышленное причинение средней тяжести вреда здоровью
Статья 108. Умышленное причинение легкого вреда здоровью
Статья 109. Побои
Статья 110. Истязание
Статья 111. Причинение вреда здоровью в состоянии аффекта
Статья 112. Причинение тяжкого вреда здоровью при превышении пределов необходимой обороны
Статья 113. Причинение тяжкого вреда здоровью при задержании лица, совершившего преступление
Статья 114. Неосторожное причинение вреда здоровью
Статья 115. Угроза
Статья 116. Принуждение к изъятию или незаконное изъятие органов и тканей человека
Статья 117. Заражение венерической болезнью
Статья 118. Заражение вирусом иммунодефицита человека (ВИЧ/СПИД)
Статья 119. Оставление в опасности
Статья 120. Изнасилование
Статья 121. Насильственные действия сексуального характера
Статья 122. Половое сношение или иные действия сексуального характера с лицом, не достигшим шестнадцатилетнего возраста
Статья 123. Понуждение к половому сношению, мужеложству, лесбиянству или иным действиям сексуального характера
Статья 124. Развращение малолетних
Статья 125. Похищение человека
Статья 126. Незаконное лишение свободы
Статья 127. Незаконное помещение в психиатрический стационар
Статья 128. Торговля людьми
Статья 129. Клонирование человека
Статья 130. Клевета
Статья 131. Оскорбление

Глава 2. Уголовные правонарушения против семьи и
несовершеннолетних

Статья 132. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение уголовных правонарушений
Статья 133. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение административного правонарушения или антиобщественных действий
Статья 134. Вовлечение несовершеннолетнего в занятие проституцией
Статья 135. Торговля несовершеннолетними
Статья 136. Подмена ребенка
Статья 137. Незаконная деятельность по усыновлению (удочерению)
Статья 138. Разглашение тайны усыновления (удочерения)
Статья 139. Уклонение от уплаты средств на содержание детей или нетрудоспособных родителей, или нетрудоспособного супруга (супруги)
Статья 140. Неисполнение обязанностей по воспитанию несовершеннолетнего
Статья 141. Ненадлежащее исполнение обязанностей по обеспечению безопасности жизни и здоровья детей
Статья 142. Злоупотребление правами опекуна или попечителя
Статья 143. Незаконный вывоз несовершеннолетнего лица за пределы Республики Казахстан
Статья 144. Противоправные действия в сфере семейно-бытовых отношений
Статья 145. Вовлечение несовершеннолетних в изготовление продукции эротического содержания

Глава 3. Уголовные правонарушения против конституционных и иных
прав и свобод человека и гражданина

Статья 146. Нарушение равноправия граждан
Статья 147. Пытки
Статья 148. Нарушение неприкосновенности частной жизни
Статья 149. Незаконное нарушение тайны переписки, телефонных переговоров, почтовых, телеграфных или иных сообщений
Статья 150. Нарушение неприкосновенности жилища
Статья 151. Воспрепятствование осуществлению избирательных прав или работе избирательных комиссий
Статья 152. Фальсификация избирательных документов, документов референдума или неправильный подсчет голосов
Статья 153. Воспрепятствование деятельности общественных объединений
Статья 154. Нарушение трудового законодательства Республики Казахстан
Статья 155. Воспрепятствование законной деятельности представителей работников
Статья 156. Воспрепятствование организации, проведению собрания, митинга, демонстрации, шествия, пикетирования или участию в них
Статья 157. Нарушение правил охраны труда
Статья 158. Принуждение к участию в забастовке или к отказу от участия в забастовке
Статья 159. Воспрепятствование законной профессиональной деятельности журналиста
Статья 160. Незаконное ограничение права на доступ к информационным ресурсам

Глава 4. Преступления против мира и безопасности человечества

Статья 161. Планирование, подготовка, развязывание или ведение агрессивной войны
Статья 162. Пропаганда или публичные призывы к развязыванию агрессивной войны
Статья 163. Производство, приобретение или сбыт оружия массового поражения
Статья 164. Применение запрещенных средств и методов ведения войны
Статья 165. Нарушение законов и обычаев войны
Статья 166. Преступные нарушения норм международного гуманитарного права во время вооруженных конфликтов
Статья 167. Бездействие либо дача преступного приказа во время вооруженного конфликта
Статья 168. Незаконное пользование знаками, охраняемыми международными договорами
Статья 169. Геноцид
Статья 170. Экоцид
Статья 171. Наемничество
Статья 172. Создание баз (лагерей) подготовки наемников
Статья 173. Нападение на лиц или организации, пользующиеся международной защитой
Статья 174. Возбуждение социальной, национальной, родовой, расовой, сословной или религиозной розни

Глава 5. Уголовные правонарушения против основ конституционного
строя и безопасности государства

Статья 175. Государственная измена
Статья 176. Шпионаж
Статья 177. Посягательство на жизнь Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации
Статья 178. Посягательство на жизнь Президента Республики Казахстан
Статья 179. Насильственный захват власти или насильственное удержание власти, либо осуществление представителями иностранного государства или иностранной организации полномочий, входящих в компетенцию уполномоченных органов и должностных лиц Республики Казахстан
Статья 180. Вооруженный мятеж
Статья 181. Призывы к насильственному свержению или изменению конституционного строя, либо насильственному нарушению единства территории Республики Казахстан
Статья 182. Создание, руководство экстремистской группой или участие в ее деятельности
Статья 183. Дача разрешения на публикацию в средствах массовой информации экстремистских материалов
Статья 184. Диверсия
Статья 185. Незаконное собирание, распространение, разглашение государственных секретов
Статья 186. Утрата носителей сведений, содержащих государственные секреты

Глава 6. Уголовные правонарушения против собственности

Статья 187. Мелкое хищение
Статья 188. Кража
Статья 189. Присвоение или растрата вверенного чужого имущества
Статья 190. Мошенничество
Статья 191. Грабеж
Статья 192. Разбой
Статья 193. Хищение предметов, имеющих особую ценность
Статья 194. Вымогательство
Статья 195. Причинение имущественного ущерба путем обмана или злоупотребления доверием
Статья 196. Приобретение или сбыт имущества, заведомо добытого преступным путем
Статья 197. Транспортировка, приобретение, реализация, хранение нефти и нефтепродуктов, а также переработка нефти без документов, подтверждающих законность их происхождения
Статья 198. Нарушение авторских и (или) смежных прав
Статья 199. Нарушение прав на изобретения, полезные модели, промышленные образцы, селекционные достижения или топологии интегральных микросхем
Статья 200. Неправомерное завладение автомобилем или иным транспортным средством без цели хищения
Статья 201. Нарушение вещных прав на землю
Статья 202. Умышленное уничтожение или повреждение чужого имущества
Статья 203. Умышленное уничтожение или повреждение предметов, имеющих особую ценность
Статья 204. Неосторожное уничтожение или повреждение чужого имущества

Глава 7. Уголовные правонарушения против безопасности
информационных технологий

Статья 205. Неправомерный доступ к информации, в информационную систему или информационно-коммуникационную сеть
Статья 206. Неправомерные уничтожение или модификация информации
Статья 207. Умышленное нарушение работы информационной системы или информационно-коммуникационной сети
Статья 208. Неправомерное завладение информацией
Статья 209. Принуждение к передаче информации
Статья 210. Создание, использование или распространение вредоносных компьютерных программ и программных продуктов
Статья 211. Неправомерное распространение электронных информационных ресурсов ограниченного доступа
Статья 212. Предоставление услуг для размещения интернет-ресурсов, преследующих противоправные цели
Статья 213. Неправомерное изменение идентификационного кода абонентского устройства сотовой связи, устройства идентификации абонента, а также создание, использование, распространение программ для изменения идентификационного кода абонентского устройства

Глава 8. Уголовные правонарушения в сфере экономической
деятельности

Статья 214. Незаконное предпринимательство, незаконная банковская деятельность
Статья 215. Совершение сделки (сделок) без фактического выполнения работ, оказания услуг, отгрузки товаров
Статья 216. Организация или руководство деятельностью финансовой (инвестиционной) пирамиды
Статья 217. Легализация (отмывание) денежных средств и (или) иного имущества, приобретенного преступным путем
Статья 218. Незаконное получение или нецелевое использование кредита
Статья 219. Нецелевое использование денег, полученных от размещения облигаций
Статья 220. Монополистическая деятельность
Статья 221. Незаконное использование товарного знака
Статья 222. Незаконные получение и разглашение сведений, составляющих коммерческую или банковскую тайну
Статья 223. Нарушение эмитентом порядка выпуска эмиссионных ценных бумаг
Статья 224. Непредоставление информации либо представление заведомо ложных сведений должностным лицом эмитента ценных бумаг
Статья 225. Внесение в реестр держателей ценных бумаг заведомо ложных сведений
Статья 226. Представление заведомо ложных сведений профессиональными участниками рынка ценных бумаг
Статья 227. Нарушение правил проведения операций с ценными бумагами
Статья 228. Изготовление, хранение, перемещение или сбыт поддельных денег или ценных бумаг
Статья 229. Изготовление или сбыт поддельных платежных карточек и иных платежных и расчетных документов
Статья 230. Нарушение порядка и правил маркировки подакцизных товаров акцизными марками и (или) учетно-контрольными марками, подделка и использование акцизных марок и (или) учетно-контрольных марок
Статья 231. Экономическая контрабанда
Статья 232. Невозвращение из-за границы средств в национальной и иностранной валюте
Статья 233. Уклонение от уплаты таможенных платежей и сборов
Статья 234. Неправомерные действия при банкротстве
Статья 235. Преднамеренное банкротство
Статья 236. Доведение до неплатежеспособности
Статья 237. Ложное банкротство
Статья 238. Нарушение законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности
Статья 239. Представление заведомо ложных сведений о банковских операциях
Статья 240. Незаконное использование денежных средств банка
Статья 241. Уклонение гражданина от уплаты налога и (или) других обязательных платежей в бюджет
Статья 242. Уклонение от уплаты налога и (или) других обязательных платежей в бюджет с организаций
Статья 243. Незаконные действия в отношении имущества, ограниченного в распоряжении в счет налоговой задолженности налогоплательщика
Статья 244. Получение незаконного вознаграждения
Статья 245. Принуждение к совершению сделки или к отказу от ее совершения
Статья 246. Рейдерство
Статья 247. Подкуп участников и организаторов профессиональных спортивных соревнований и зрелищных коммерческих конкурсов

Глава 9. Уголовные правонарушения против интересов службы в
коммерческих и иных организациях

Статья 248. Злоупотребление полномочиями
Статья 249. Злоупотребление полномочиями частными нотариусами, оценщиками, частными судебными исполнителями, медиаторами и аудиторами, работающими в составе аудиторской организации
Статья 250. Превышение полномочий служащими частных охранных служб
Статья 251. Коммерческий подкуп
Статья 252. Недобросовестное отношение к обязанностям

Глава 10. Уголовные правонарушения против общественной
безопасности и общественного порядка

Статья 253. Акт терроризма
Статья 254. Пропаганда терроризма либо экстремизма или публичные призывы к совершению акта терроризма либо экстремизма
Статья 255. Создание, руководство террористической группой и участие в ее деятельности
Статья 256. Финансирование террористической или экстремистской деятельности и иное пособничество терроризму либо экстремизму
Статья 257. Вербовка или подготовка либо вооружение лиц в целях организации террористической либо экстремистской деятельности
Статья 258. Захват заложника
Статья 259. Создание и руководство организованной группой, преступной организацией, а равно участие в ней
Статья 260. Создание и руководство преступным сообществом, а равно участие в нем
Статья 261. Создание и руководство транснациональной организованной группой, транснациональной преступной организацией, а равно участие в ней
Статья 262. Создание и руководство транснациональным преступным сообществом, а равно участие в нем
Статья 263. Финансирование деятельности преступной группы, а равно хранение, распределение имущества, разработка каналов финансирования
Статья 264. Организация незаконного военизированного формирования
Статья 265. Бандитизм
Статья 266. Нападение на здания, сооружения, средства сообщения и связи или их захват
Статья 267. Угон, а равно захват воздушного или водного судна, либо железнодорожного подвижного состава
Статья 268. Пиратство
Статья 269. Массовые беспорядки
Статья 270. Заведомо ложное сообщение об акте терроризма
Статья 271. Незаконный экспорт технологий, научно-технической информации и услуг, используемых при создании оружия массового поражения, вооружения и военной техники
Статья 272. Нарушение правил безопасности на объектах использования атомной энергии
Статья 273. Нарушение правил безопасности при ведении горных или строительных работ
Статья 274. Недоброкачественное строительство
Статья 275. Нарушение правил или требований нормативов в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности
Статья 276. Ненадлежащее выполнение экспертных работ или инжиниринговых услуг
Статья 277. Нарушение правил безопасности на взрывоопасных объектах
Статья 278. Нарушение правил безопасности при осуществлении космической деятельности
Статья 279. Незаконное обращение с радиоактивными веществами, радиоактивными отходами, ядерными материалами
Статья 280. Хищение либо вымогательство радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов
Статья 281. Нарушение правил обращения с радиоактивными веществами, радиоактивными отходами, ядерными материалами
Статья 282. Контрабанда изъятых из обращения предметов или предметов, обращение которых ограничено
Статья 283. Незаконные приобретение, передача, сбыт, хранение, перевозка или ношение оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ и взрывных устройств
Статья 284. Незаконное изготовление оружия
Статья 285. Небрежное хранение огнестрельного оружия
Статья 286. Ненадлежащее исполнение обязанностей по охране оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств
Статья 287. Хищение либо вымогательство оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ и взрывных устройств
Статья 288. Нарушение требований пожарной безопасности
Статья 289. Хулиганство
Статья 290. Вандализм

Глава 11. Уголовные правонарушения против здоровья населения и
нравственности

Статья 291. Незаконное обращение с наркотическими средствами, психотропными веществами, их аналогами, прекурсорами без цели сбыта
Статья 292. Незаконные изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка в целях сбыта, пересылка либо сбыт наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов
Статья 293. Хищение либо вымогательство наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов
Статья 294. Склонение к потреблению наркотических средств, психотропных веществ или их аналогов
Статья 295. Незаконное культивирование запрещенных к возделыванию растений, содержащих наркотические вещества
Статья 296. Незаконный оборот ядовитых веществ, а также веществ, инструментов или оборудования, используемых для изготовления или переработки наркотических средств, психотропных или ядовитых веществ
Статья 297. Организация или содержание притонов для потребления наркотических средств, психотропных веществ или их аналогов, или предоставление помещений для тех же целей
Статья 298. Нарушение правил обращения с наркотическими средствами, психотропными или ядовитыми веществами
Статья 299. Нарушение санитарных правил или гигиенических нормативов
Статья 300. Сокрытие информации об обстоятельствах, создающих опасность для жизни или здоровья людей
Статья 301. Выпуск или продажа товаров, выполнение работ либо оказание услуг, не отвечающих требованиям безопасности
Статья 302. Организация незаконного игорного бизнеса
Статья 303. Вовлечение в занятие проституцией
Статья 304. Организация или содержание притонов для занятия проституцией и сводничество
Статья 305. Организация или содержание притонов для одурманивания с использованием лекарственных или других средств
Статья 306. Незаконное распространение порнографических материалов или предметов
Статья 307. Изготовление и оборот материалов или предметов с порнографическими изображениями несовершеннолетних, либо их привлечение для участия в зрелищных мероприятиях порнографического характера
Статья 308. Незаконное распространение произведений, пропагандирующих культ жестокости и насилия
Статья 309. Надругательство над телами умерших и местами их захоронения
Статья 310. Незаконное изъятие органов и тканей трупа человека
Статья 311. Жестокое обращение с животными
Статья 312. Распитие алкогольных напитков или появление в общественных местах в пьяном виде

Глава 12. Медицинские уголовные правонарушения

Статья 313. Ненадлежащее выполнение профессиональных обязанностей медицинским или фармацевтическим работником
Статья 314. Нарушение порядка проведения клинических исследований и применения новых методов и средств профилактики, диагностики, лечения и медицинской реабилитации
Статья 315. Незаконное производство аборта
Статья 316. Неоказание помощи больному
Статья 317. Разглашение врачебной тайны
Статья 318. Незаконная медицинская и фармацевтическая деятельность и незаконная выдача либо подделка рецептов или иных документов, дающих право на получение наркотических средств или психотропных веществ
Статья 319. Обращение с фальсифицированными лекарственными средствами, изделиями медицинского назначения или медицинской техникой

Глава 13. Экологические уголовные правонарушения

Статья 320. Нарушение экологических требований к хозяйственной или иной деятельности
Статья 321. Нарушение экологических требований при обращении с экологически потенциально опасными химическими или биологическими веществами
Статья 322. Нарушение экологических требований при обращении с микробиологическими или другими биологическими агентами или токсинами
Статья 323. Нарушение ветеринарных правил или правил, установленных для борьбы с болезнями и вредителями растений
Статья 324. Загрязнение, засорение или истощение вод
Статья 325. Загрязнение атмосферы
Статья 326. Загрязнение морской среды
Статья 327. Нарушение законодательства о континентальном шельфе Республики Казахстан и исключительной экономической зоне Республики Казахстан
Статья 328. Порча земли
Статья 329. Нарушение правил охраны и использования недр
Статья 330. Самовольное пользование недрами
Статья 331. Незаконная добыча рыбных ресурсов, других водных животных или растений
Статья 332. Нарушение правил охраны рыбных запасов
Статья 333. Незаконная охота
Статья 334. Нарушение правил охраны животного мира
Статья 335. Незаконное обращение с редкими и находящимися под угрозой исчезновения, а также запрещенными к пользованию видами растений или животных, их частями или дериватами
Статья 336. Незаконная порубка, уничтожение или повреждение деревьев и кустарников
Статья 337. Уничтожение или повреждение лесов
Статья 338. Нарушение режима особо охраняемых природных территорий
Статья 339. Непринятие мер по ликвидации последствий экологического загрязнения
Статья 340. Составление заведомо недостоверного экологического аудиторского отчета

Глава 14. Транспортные уголовные правонарушения

Статья 341. Нарушение правил безопасности движения или эксплуатации железнодорожного, воздушного, морского или речного транспорта
Статья 342. Нарушение правил дорожного движения или эксплуатации транспортных средств лицами, управляющими транспортными средствами
Статья 343. Управление транспортным средством водителем, находящимся в состоянии алкогольного, наркотического и (или) токсикоманического опьянения, а равно передача управления или допуск к управлению транспортным средством лица, находящегося в состоянии алкогольного, наркотического и (или) токсикоманического опьянения
Статья 344. Оставление места дорожно-транспортного происшествия
Статья 345. Недоброкачественный ремонт транспортных средств или выпуск их в эксплуатацию с техническими неисправностями
Статья 346. Допуск к управлению транспортным средством водителя, не имеющего права управления
Статья 347. Умышленное приведение в негодность транспортных средств или путей сообщения
Статья 348. Нарушение правил, обеспечивающих безопасную работу транспорта
Статья 349. Самовольная без надобности остановка поезда
Статья 350. Нарушение действующих на транспорте правил
Статья 351. Нарушение правил безопасности при строительстве, эксплуатации или ремонте магистральных трубопроводов
Статья 352. Умышленное повреждение или разрушение трубопроводов
Статья 353. Неосторожное повреждение или разрушение трубопроводов
Статья 354. Неоказание капитаном судна помощи терпящим бедствие
Статья 355. Управление воздушным, морским, речным или маломерным судном лицом в состоянии опьянения, передача управления или допуск к управлению воздушным, морским, речным или маломерным судном лица, находящегося в состоянии опьянения
Статья 356. Допуск к управлению воздушным, морским или речным судном лица, не имеющего права управления
Статья 357. Нарушение правил международных полетов

Глава 15. Коррупционные и иные уголовные правонарушения против
интересов государственной службы и государственного управления

Статья 358. Злоупотребление должностными полномочиями
Статья 359. Превышение власти или должностных полномочий
Статья 360. Присвоение полномочий должностного лица
Статья 361. Незаконное участие в предпринимательской деятельности
Статья 362. Воспрепятствование законной предпринимательской деятельности
Статья 363. Получение взятки
Статья 364. Дача взятки
Статья 365. Посредничество во взяточничестве
Статья 366. Служебный подлог
Статья 367. Бездействие по службе
Статья 368. Халатность

Глава 16. Уголовные правонарушения против порядка управления

Статья 369. Надругательство над государственными символами
Статья 370. Публичное оскорбление и иное посягательство на честь и достоинство Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации, осквернение изображений Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации, воспрепятствование законной деятельности Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации
Статья 371. Нарушение гарантий неприкосновенности Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации
Статья 372. Посягательство на честь и достоинство Президента Республики Казахстан и воспрепятствование его деятельности
Статья 373. Посягательство на честь и достоинство депутата Парламента Республики Казахстан и воспрепятствование его деятельности
Статья 374. Воспрепятствование деятельности Конституционного Совета Республики Казахстан
Статья 375. Оскорбление представителя власти
Статья 376. Неповиновение представителю власти
Статья 377. Применение насилия в отношении представителя власти
Статья 378. Воспрепятствование деятельности прокурора и неисполнение его законных требований
Статья 379. Разглашение сведений о мерах безопасности, применяемых в отношении должностного лица, занимающего ответственную государственную должность
Статья 380. Приобретение или сбыт официальных документов и государственных наград
Статья 381. Незаконное изъятие документов, похищение, уничтожение, повреждение или сокрытие документов, штампов, печатей
Статья 382. Подделка, изготовление или сбыт поддельных документов, штампов, печатей, бланков, государственных знаков почтовой оплаты, государственных наград
Статья 383. Подделка, уничтожение идентификационного номера транспортного средства, сбыт транспортного средства с заведомо поддельным идентификационным номером
Статья 384. Уклонение от воинской службы
Статья 385. Уклонение от призыва по мобилизации
Статья 386. Самоуправство
Статья 387. Самовольное присвоение звания представителя власти или должностного лица, занимающего ответственную государственную должность
Статья 388. Незаконный подъем Государственного флага Республики Казахстан
Статья 389. Умышленное незаконное пересечение Государственной границы Республики Казахстан
Статья 390. Невыполнение решения о выдворении
Статья 391. Нарушение правил пребывания на территории Республики Казахстан
Статья 392. Организация незаконной миграции
Статья 393. Неоднократное нарушение правил привлечения и использования в Республике Казахстан иностранной рабочей силы
Статья 394. Противоправное изменение Государственной границы Республики Казахстан
Статья 395. Незаконное пользование эмблемами и знаками Красного Полумесяца, Красного Креста, Красного Кристалла
Статья 396. Нарушение правил охраны линий и сооружений связи, а также объектов, подлежащих государственной охране
Статья 397. Незаконные изготовление, производство, приобретение, сбыт или использование специальных технических средств получения информации
Статья 398. Нарушение порядка организации и проведения собраний, митингов, пикетов, уличных шествий и демонстраций
Статья 399. Руководство запрещенной забастовкой, воспрепятствование работе предприятия, учреждения, организации в военное время или условиях чрезвычайного положения
Статья 400. Действия, провоцирующие к продолжению участия в забастовке, признанной судом незаконной
Статья 401. Незаконное вмешательство членов общественных объединений в деятельность государственных органов
Статья 402. Создание или участие в деятельности незаконных общественных и других объединений
Статья 403. Руководство, участие в деятельности незарегистрированных или запрещенных общественных, религиозных объединений, а также финансирование их деятельности
Статья 404. Нарушение законодательства о религиозной деятельности и религиозных объединениях
Статья 405. Незаконное финансирование политических партий
Статья 406. Оказание содействия политическим партиям и профессиональным союзам иностранных государств

Глава 17. Уголовные правонарушения против правосудия и порядка
исполнения наказаний

Статья 407. Воспрепятствование осуществлению правосудия и производству досудебного расследования
Статья 408. Посягательство на жизнь лица, осуществляющего правосудие или досудебное расследование
Статья 409. Угроза или насильственные действия в связи с осуществлением правосудия или досудебного расследования
Статья 410. Неуважение к суду
Статья 411. Клевета в отношении судьи, присяжного заседателя, прокурора, лица, осуществляющего досудебное расследование, эксперта, судебного пристава, судебного исполнителя
Статья 412. Привлечение заведомо невиновного к уголовной ответственности
Статья 413. Заведомо незаконное освобождение от уголовной ответственности
Статья 414. Заведомо незаконное задержание, заключение под стражу или содержание под стражей
Статья 415. Принуждение к даче показаний
Статья 416. Фальсификация доказательств и оперативно-розыскных материалов
Статья 417. Провокация коммерческого подкупа либо взяточничества
Статья 418. Вынесение заведомо неправосудных приговора, решения или иного судебного акта
Статья 419. Заведомо ложный донос
Статья 420. Заведомо ложные показания, заключения эксперта, специалиста или неправильный перевод
Статья 421. Отказ свидетеля или потерпевшего от дачи показаний
Статья 422. Подкуп или принуждение к даче ложных показаний или уклонению от дачи показаний, ложному заключению либо к неправильному переводу
Статья 423. Разглашение данных досудебного производства
Статья 424. Разглашение сведений о мерах безопасности, применяемых в отношении лиц, подлежащих государственной защите
Статья 425. Незаконные действия в отношении имущества, подвергнутого описи или аресту, либо подлежащего конфискации
Статья 426. Побег из мест лишения свободы, из-под ареста или из-под стражи
Статья 427. Уклонение от отбывания наказания в виде лишения свободы
Статья 428. Неповиновение законным требованиям администрации уголовно-исполнительного учреждения
Статья 429. Передача лицам, содержащимся в учреждениях уголовно-исполнительной системы, следственных изоляторах, запрещенных веществ, изделий и предметов
Статья 430. Угроза применения насилия в отношении сотрудника учреждения, обеспечивающего изоляцию от общества, либо его близких, а также осужденного или посягательство на их здоровье или жизнь
Статья 431. Неисполнение или воспрепятствование исполнению судебного акта
Статья 432. Нарушение ограничений административного надзора, уклонение от административного надзора, установленного судом за лицами, освобожденными из мест лишения свободы
Статья 433. Укрывательство преступления
Статья 434. Укрытие уголовного правонарушения
Статья 435. Недонесение о преступлении
Статья 436. Воспрепятствование законной деятельности адвокатов и иных лиц по защите прав, свобод и законных интересов человека и гражданина, а также оказанию юридической помощи физическим и юридическим лицам
Статья 437. Воспрепятствование гражданину исполнять обязанности присяжного заседателя

Глава 18. Воинские уголовные правонарушения

Статья 438. Неповиновение или иное неисполнение приказа
Статья 439. Сопротивление начальнику или принуждение его к нарушению служебных обязанностей
Статья 440. Насильственные действия в отношении начальника
Статья 441. Нарушение уставных правил взаимоотношений между военнослужащими при отсутствии между ними отношений подчиненности
Статья 442. Самовольное оставление части или места службы
Статья 443. Дезертирство
Статья 444. Уклонение или отказ от несения воинской службы
Статья 445. Нарушение правил несения боевого дежурства
Статья 446. Нарушение правил несения пограничной службы
Статья 447. Нарушение уставных правил несения караульной (вахтенной) службы
Статья 448. Нарушение уставных правил несения внутренней службы или патрулирования в гарнизоне
Статья 449. Нарушение правил несения контролерской службы
Статья 450. Нарушение правил несения службы по охране общественного порядка и обеспечению общественной безопасности
Статья 451. Злоупотребление властью
Статья 452. Превышение власти
Статья 453. Бездействие власти
Статья 454. Халатное отношение к службе
Статья 455. Оставление погибающего военного корабля
Статья 456. Сдача или оставление противнику средств ведения войны
Статья 457. Добровольная сдача в плен
Статья 458. Мародерство
Статья 459. Разглашение секретных сведений военного характера или утрата носителей секретных сведений военного характера
Статья 460. Умышленное уничтожение или повреждение военного имущества
Статья 461. Неосторожное уничтожение или повреждение военного имущества
Статья 462. Утрата военного имущества
Статья 463. Нарушение правил обращения с оружием, а также веществами и предметами, представляющими опасность для окружающих
Статья 464. Нарушение правил вождения или эксплуатации машин
Статья 465. Нарушение правил полетов или подготовки к ним
Статья 466. Нарушение правил кораблевождения
Статья 467. Вождение машин, кораблевождение, управление военным летательным аппаратом лицом в состоянии опьянения, передача вождения или управления либо допуск к вождению или управлению военной техникой лица, находящегося в состоянии опьянения

ОБЩАЯ ЧАСТЬ Раздел 1. Уголовный закон

Статья 1. Уголовное законодательство Республики Казахстан

1. Уголовное законодательство Республики Казахстан состоит из настоящего Уголовного кодекса Республики Казахстан. Иные законы, предусматривающие уголовную ответственность, подлежат применению только после их включения в настоящий Кодекс.
2. Настоящий Кодекс основывается на Конституции Республики Казахстан и общепризнанных принципах и нормах международного права. Конституция Республики Казахстан имеет высшую юридическую силу и прямое действие на всей территории республики. В случае противоречий между нормами настоящего Кодекса и Конституции Республики Казахстан действуют положения Конституции. Нормы настоящего Кодекса, признанные неконституционными, в том числе ущемляющими закрепленные Конституцией Республики Казахстан права и свободы человека и гражданина, утрачивают юридическую силу и не подлежат применению. Нормативные постановления Конституционного Совета и Верховного Суда Республики Казахстан являются составной частью уголовного законодательства Республики Казахстан.
3. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, имеют приоритет перед настоящим Кодексом и применяются непосредственно, кроме случаев, когда из международного договора следует, что для его применения требуется издание закона.

Статья 2. Задачи Уголовного кодекса

1. Задачами настоящего Кодекса являются: защита прав, свобод и законных интересов человека и гражданина, собственности, прав и законных интересов организаций, общественного порядка и безопасности, окружающей среды, конституционного строя и территориальной целостности Республики Казахстан, охраняемых законом интересов общества и государства от общественно опасных посягательств, охрана мира и безопасности человечества, а также предупреждение уголовных правонарушений.
2. Для осуществления этих задач настоящий Кодекс устанавливает основания уголовной ответственности, определяет, какие опасные для личности, общества или государства деяния являются уголовными правонарушениями, то есть преступлениями или уголовными проступками, устанавливает наказания и иные меры уголовно-правового воздействия за их совершение.

Статья 3. Разъяснение некоторых понятий, содержащихся в
настоящем Кодексе

Содержащиеся в настоящем Кодексе понятия имеют, если нет особых указаний в законе, следующее значение:
тяжкий вред здоровью - вред здоровью человека, опасный для его жизни, либо иной вред здоровью, повлекший за собой: потерю зрения, речи, слуха или какого-либо органа; утрату органом его функций; неизгладимое обезображивание лица; расстройство здоровья, соединенное со значительной стойкой утратой общей трудоспособности не менее чем на одну треть; полную утрату профессиональной трудоспособности; прерывание беременности; психическое расстройство; заболевание наркоманией или токсикоманией;
средней тяжести вред здоровью - вред здоровью человека, не опасный для его жизни, вызвавший длительное расстройство здоровья (на срок более двадцати одного дня) или значительную стойкую утрату общей трудоспособности (менее чем на одну треть);
легкий вред здоровью - вред здоровью человека, повлекший кратковременное расстройство здоровья (на срок не более двадцати одного дня) или незначительную стойкую утрату общей трудоспособности (менее чем на одну десятую часть);
существенный вред - следующие последствия, в случаях, когда они не указаны в качестве признака состава уголовного правонарушения, предусмотренного настоящим Кодексом:
нарушение конституционных прав и свобод человека и гражданина, прав и законных интересов организаций, охраняемых законом интересов общества и государства; причинение значительного ущерба; возникновение трудной жизненной ситуации у потерпевшего лица; нарушение нормальной работы организаций или государственных органов; ухудшение состояния здоровья населения и окружающей среды; срыв важных воинских мероприятий либо кратковременное снижение уровня боевой готовности и боеспособности воинских частей и подразделений; несвоевременное обнаружение или отражение нападения вооруженных групп или отдельных вооруженных лиц, сухопутной, воздушной или морской боевой техники, допущение беспрепятственного незаконного перехода через Государственную границу Республики Казахстан лиц и транспортных средств, перемещения контрабандных грузов, попустительство действиям, наносящим ущерб пограничным сооружениям, техническим средствам охраны границы; иные последствия, свидетельствующие о существенности причиненного вреда;
тяжкие последствия - следующие последствия, в случаях, когда они не указаны в качестве признака состава уголовного правонарушения, предусмотренного настоящим Кодексом:
смерть человека; смерть двух или более лиц; самоубийство потерпевшего (потерпевшей) или его (ее) близкого (близких); причинение тяжкого вреда здоровью; причинение тяжкого вреда здоровью двум или более лицам; массовое заболевание, заражение, облучение или отравление людей; создание опасности для жизни или здоровья людей либо для окружающей среды; наступление нежелательной беременности; наступление техногенного или экологического бедствия, чрезвычайной экологической ситуации; причинение крупного или особо крупного ущерба; срыв исполнения поставленных высшим командованием задач; создание угрозы безопасности государства, катастрофы или аварии; длительное снижение уровня боевой готовности и боеспособности воинских частей и подразделений; срыв выполнения боевой задачи; вывод из строя боевой техники; иные последствия, свидетельствующие о тяжести причиненного вреда;
незначительный ущерб (незначительный размер) - в статье 187 - стоимость имущества, принадлежащего организации, не превышающая десяти месячных расчетных показателей, или имущества, принадлежащего физическому лицу, не превышающая двух месячных расчетных показателей;
значительный ущерб (значительный размер) - в статьях: 198, 199 - размер ущерба или стоимость прав на использование объектов интеллектуальной собственности, либо стоимость экземпляров объектов авторского права и (или) смежных прав или товаров, содержащих изобретения, полезные модели, промышленные образцы, селекционные достижения или топологии интегральных микросхем, в сто раз превышающие месячный расчетный показатель; 202 - ущерб на сумму, в сто раз превышающую месячный расчетный показатель; 214 - количество товаров, стоимость которых превышает одну тысячу месячных расчетных показателей; 230 - ущерб, причиненный на сумму, в пятьсот раз превышающую месячный расчетный показатель; 321, 322, 324, 331, 333, 338 - стоимостное выражение затрат, необходимых для восстановления окружающей среды и потребительских свойств природных ресурсов, в размере, превышающем сто месячных расчетных показателей; в иных статьях - размер ущерба на сумму, в сто раз превышающую месячный расчетный показатель; 363, 364 - сумма денег, стоимость ценных бумаг, иного имущества или выгоды имущественного характера от пятидесяти до трех тысяч месячных расчетных показателей;
крупный ущерб (крупный размер) - в статьях: 185, 186, 459 - ущерб на сумму, в пятьсот раз превышающую месячный расчетный показатель; 188, 189, 190, 191, 192, 194, 195, 196, 197, 200, 202, 204 - стоимость имущества или размер ущерба, в пятьсот раз превышающие месячный расчетный показатель; 198, 199 - размер ущерба или стоимость прав на использование объектов интеллектуальной собственности, либо стоимость экземпляров объектов авторского права и (или) смежных прав или товаров, содержащих изобретения, полезные модели, промышленные образцы, селекционные достижения или топологии интегральных микросхем, в пятьсот раз превышающие месячный расчетный показатель; 214 - доход, сумма которого превышает десять тысяч месячных расчетных показателей; 214, 220, 234, 235, 237, 239 и 240 - ущерб, причиненный гражданину на сумму, в тысячу раз превышающую месячный расчетный показатель, либо ущерб, причиненный организации или государству на сумму, в десять тысяч раз превышающую месячный расчетный показатель; 216 - доход, сумма которого превышает тысячу месячных расчетных показателей; 217 - совершение сделки или использование денежных средств или другого имущества на сумму, превышающую двадцать тысяч месячных расчетных показателей; 218, 221, 222, 224, 225, 226, 227, 238 - ущерб, причиненный гражданину на сумму, в сто раз превышающую месячный расчетный показатель, либо ущерб, причиненный организации или государству на сумму, в тысячу раз превышающую месячный расчетный показатель; 219 - ущерб на сумму, в десять тысяч раз превышающую месячный расчетный показатель; 220 - доход, сумма которого превышает двадцать тысяч месячных расчетных показателей; 228 - стоимость банкнот, монет, ценных бумаг, иностранной валюты, в отношении которых совершена подделка, в пятьсот раз превышающая месячный расчетный показатель; 231 - стоимость перемещенных товаров, превышающая пять тысяч месячных расчетных показателей; 232 - сумма невозвращенных средств в национальной и иностранной валюте, превышающая пятнадцать тысяч месячных расчетных показателей; 233 - стоимость неуплаченных таможенных платежей, превышающая пять тысяч месячных расчетных показателей; 241 - сумма не поступивших платежей в бюджет, превышающая две тысячи месячных расчетных показателей; 242 - сумма не поступивших платежей в бюджет, превышающая двадцать тысяч месячных расчетных показателей; 244 - полученная лицом сумма или стоимость оказанных ему услуг, превышающая триста месячных расчетных показателей; 251 - сумма денег, стоимость ценных бумаг, иного имущества или выгоды имущественного характера, превышающие пятьсот месячных расчетных показателей; 256 - сумма денег, стоимость имущества, выгод имущественного характера, оказанных услуг, превышающие одну тысячу месячных расчетных показателей; 288 - ущерб, причиненный физическому лицу на сумму, в пятьсот раз превышающую месячный расчетный показатель, либо ущерб, причиненный организации или государству на сумму, в одну тысячу раз превышающую месячный расчетный показатель; 302 - доход, сумма которого превышает тысячу месячных расчетных показателей; 319 - стоимость лекарственных средств, изделий медицинского назначения или медицинской техники, в отношении которых совершена фальсификация, превышающая одну тысячу месячных расчетных показателей; 320, 321, 322, 324, 325, 326, 328, 329, 330, 331, 333, 334, 336, 337, 339 - стоимостное выражение затрат, необходимых для восстановления окружающей среды и потребительских свойств природных ресурсов, в размере, превышающем одну тысячу месячных расчетных показателей; 341 - размер ущерба, превышающий две тысячи месячных расчетных показателей; 347, 351, 352, 353 - ущерб, причиненный гражданину в размере, в сто раз превышающем месячный расчетный показатель, либо ущерб, причиненный организации или государству в размере, в пятьсот раз превышающем месячный расчетный показатель; 362 - ущерб, причиненный гражданину на сумму, в сто раз превышающую месячный расчетный показатель, либо ущерб, причиненный организации или государству на сумму, в тысячу раз превышающую месячный расчетный показатель; 363, 364 - сумма денег, стоимость ценных бумаг, иного имущества или выгоды имущественного характера свыше трех тысяч до десяти тысяч месячных расчетных показателей; 397 - стоимость специальных технических средств, превышающая пять тысяч месячных расчетных показателей; в иных статьях - размер ущерба на сумму, в пятьсот раз превышающую месячный расчетный показатель;
особо крупный ущерб (особо крупный размер) - в статьях: 188, 189, 190, 191, 192, 194, 202, 204 - стоимость имущества или размер ущерба, в две тысячи раз превышающие месячный расчетный показатель; 214 - доход, сумма которого превышает двадцать тысяч месячных расчетных показателей; 216 - доход, сумма которого превышает пять тысяч месячных расчетных показателей; 231 - стоимость перемещенных товаров, превышающая десять тысяч месячных расчетных показателей; 242 - сумма не поступивших платежей в бюджет, превышающая пятьдесят тысяч месячных расчетных показателей; 251 - сумма денег, стоимость ценных бумаг, иного имущества или выгоды имущественного характера, превышающие две тысячи месячных расчетных показателей; 302 - доход, сумма которого превышает пять тысяч месячных расчетных показателей; 320, 321, 322, 324, 325, 326, 328, 329, 330, 333, 339 - стоимостное выражение затрат, необходимых для восстановления окружающей среды и потребительских свойств природных ресурсов, в размере, превышающем двадцать тысяч месячных расчетных показателей; 362 - ущерб, причиненный гражданину на сумму, в тысячу раз превышающую месячный расчетный показатель, либо ущерб, причиненный организации или государству на сумму, в десять тысяч раз превышающую месячный расчетный показатель; 363, 364 - сумма денег, стоимость ценных бумаг, иного имущества или выгоды имущественного характера свыше десяти тысяч месячных расчетных показателей; в иных статьях - размер ущерба на сумму, в две тысячи раз превышающую месячный расчетный показатель;
эксплуатация человека - использование для занятия проституцией другими лицами или другие формы сексуальной эксплуатации, принудительный труд или услуги, рабство или обычаи, сходные с рабством;
хищение - совершенные с корыстной целью противоправные безвозмездные изъятие и (или) обращение чужого имущества в пользу виновного или других лиц, причинившие ущерб собственнику или иному владельцу этого имущества;
семейно-бытовые отношения - отношения между лицами проживающими или проживавшими совместно; состоящими в браке; бывшими супругами; близкими родственниками;
транспорт - железнодорожный, автомобильный, морской, внутренний водный, в том числе морские и речные маломерные суда, воздушный, городской электрический, в том числе метрополитен, а также находящийся на территории Республики Казахстан магистральный трубопроводный транспорт;
другие механические транспортные средства - тракторы, мотоциклы, самоходные машины (экскаваторы, автокраны, грейдеры, катки);
организационно-распорядительные функции - предоставленное в установленном законом порядке право издавать приказы и распоряжения, обязательные для исполнения подчиненными по службе лицами, а также применять меры поощрения и дисциплинарные взыскания в отношении подчиненных;
административно-хозяйственные функции - предоставленное в установленном законом порядке право управления и распоряжения имуществом, находящимся на балансе организации;
представитель власти - лицо, находящееся на государственной службе, наделенное в установленном законом порядке распорядительными полномочиями в отношении лиц, не находящихся от него в служебной зависимости, в том числе сотрудник правоохранительного или специального государственного органа, органа военной полиции, военнослужащий, участвующий в обеспечении общественного порядка;
лицо, уполномоченное на выполнение государственных функций, - государственный служащий в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственной службе, депутат маслихата;
лицо, приравненное к лицам, уполномоченным на выполнение государственных функций, - лицо, избранное в органы местного самоуправления; гражданин, зарегистрированный в установленном законом порядке в качестве кандидата в Президенты Республики Казахстан, депутаты Парламента Республики Казахстан или маслихатов, а также в члены выборного органа местного самоуправления; служащий, постоянно или временно работающий в органе местного самоуправления, оплата труда которого производится из средств государственного бюджета Республики Казахстан; лицо, исполняющее управленческие функции в государственной организации или организации, в уставном капитале которой доля государства составляет более пятидесяти процентов, в том числе в национальном управляющем холдинге, национальном холдинге, национальной компании, национальном институте развития, акционером которых является государство, их дочерней организации, более пятидесяти процентов голосующих акций (долей участия) которой принадлежат им, а также юридическом лице, более пятидесяти процентов голосующих акций (долей участия) которого принадлежит указанной дочерней организации; служащие Национального Банка Республики Казахстан и его ведомств;
должностное лицо - лицо, постоянно, временно или по специальному полномочию осуществляющее функции представителя власти, либо выполняющее организационно-распорядительные или административно-хозяйственные функции в государственных органах, органах местного самоуправления, а также в Вооруженных Силах Республики Казахстан, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан;
лицо, занимающее ответственную государственную должность, - лицо, занимающее должность, которая установлена Конституцией Республики Казахстан, конституционными и иными законами Республики Казахстан для непосредственного исполнения функций государства и полномочий государственных органов, а равно лицо, занимающее согласно законодательству Республики Казахстан о государственной службе политическую должность государственного служащего, в том числе депутат Парламента, судья;
лицо, выполняющее управленческие функции в коммерческой или иной организации, - лицо, постоянно, временно либо по специальному полномочию выполняющее организационно-распорядительные или административно-хозяйственные обязанности в организации, не являющейся государственным органом, органом местного самоуправления либо организацией, доля государства в которой составляет более пятидесяти процентов;
наемник - лицо, которое специально завербовано для участия в вооруженном конфликте, военных действиях или иных насильственных действиях, направленных на свержение или подрыв конституционного строя либо нарушение территориальной целостности государства в целях получения вознаграждения и иных личных интересов, не является ни гражданином стороны, находящейся в конфликте, ни государства, против которого направлены указанные действия, не входит в личный состав вооруженных сил стороны, находящейся в конфликте, не послано другим государством для выполнения официальных обязанностей в качестве лица, входящего в состав его вооруженных сил;
малолетний (малолетние дети) - лицо (лица), не достигшее (не достигшие) четырнадцатилетнего возраста;
коррупционные преступления - деяния, предусмотренные статьями 189 (пунктом 2) части третьей), 190 (пунктом 2) части третьей), 215 (пунктом 4) части третьей), 216 (подпунктом 3) части третьей), 217 (пунктом 1) части третьей), 231 (пунктом 1) части третьей), 246 (пунктом 2) части третьей), 302 (пунктом 3) части третьей), 358, 359 (пунктом 3) части четвертой), 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 451, 452 (пунктом 2) части второй), 453 настоящего Кодекса;
террористические преступления - деяния, предусмотренные статьями 171, 172, 173, 177, 178, 184, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 266, 267 настоящего Кодекса;
экстремистские преступления - деяния, предусмотренные статьями 174, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 254, 256, 257, 264, 402 (частями второй и третьей), 403 (частями четвертой и пятой) настоящего Кодекса;
воинские уголовные правонарушения - деяния, предусмотренные главой 18 настоящего Кодекса, направленные против установленного порядка несения воинской службы, совершенные военнослужащими, проходящими воинскую службу по призыву либо по контракту в Вооруженных Силах Республики Казахстан, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан, а также гражданами, пребывающими в запасе, во время прохождения ими сборов;
организованная группа - устойчивая группа двух или более лиц, заранее объединившихся с целью совершения одного или нескольких уголовных правонарушений;
преступная организация - организованная группа, участники которой распределены по организационно, функционально и (или) территориально обособленным группам (структурным подразделениям);
преступное сообщество - объединение двух или более преступных организаций, вступивших в сговор для совместного совершения одного или нескольких уголовных правонарушений, а равно создание условий для самостоятельного совершения одного или нескольких уголовных правонарушений любой из этих преступных организаций;
транснациональная организованная группа - организованная группа, преследующая цель совершения одного или нескольких уголовных правонарушений на территории двух или более государств, либо одного государства при организации совершения деяния или руководстве его исполнением с территории другого государства, а равно при участии граждан другого государства;
транснациональная преступная организация - преступная организация, преследующая цель совершения одного или нескольких уголовных правонарушений на территории двух или более государств, либо одного государства при организации совершения деяния или руководстве его исполнением с территории другого государства, а равно при участии граждан другого государства;
транснациональное преступное сообщество - объединение двух или более транснациональных преступных организаций;
террористическая группа - организованная группа, преследующая цель совершения одного или нескольких террористических преступлений;
экстремистская группа - организованная группа, преследующая цель совершения одного или нескольких экстремистских преступлений;
банда - организованная группа, преследующая цель нападения на граждан или организации с применением или угрозой применения оружия либо предметов, используемых в качестве оружия;
незаконное военизированное формирование - не предусмотренное законодательством формирование (объединение, отряд, дружина или иная группа, состоящая из трех и более человек), имеющее организационную структуру военизированного типа, обладающее единоначалием, боеспособностью, жесткой дисциплиной;
преступная группа - организованная группа, преступная организация, преступное сообщество, транснациональная организованная группа, транснациональная преступная организация, транснациональное преступное сообщество, террористическая группа, экстремистская группа, банда, незаконное военизированное формирование;
координация преступных действий - согласование между организованными группами (преступными организациями) в целях совместного совершения преступлений (создание устойчивых связей между руководителями или иными участниками организованных групп (преступных организаций), разработка планов, условий для совершения преступлений, а также раздел сфер преступного влияния, доходов от преступной деятельности);
лицо, занимающее лидирующее положение, - лицо, наделенное руководителями организованных групп (преступных организаций) полномочиями по координации преступных действий, либо лицо, за которым члены группы признают право брать на себя наиболее ответственные решения, затрагивающие их интересы и определяющие направление и характер их деятельности;
лидер общественного объединения - руководитель общественного объединения, а также иной участник общественного объединения, способный посредством своего влияния и авторитета единолично оказывать управляющее воздействие на деятельность этого общественного объединения.

Статья 4. Основание уголовной ответственности

Единственным основанием уголовной ответственности является совершение уголовного правонарушения, то есть деяния, содержащего все признаки состава преступления либо уголовного проступка, предусмотренного настоящим Кодексом. Никто не может быть подвергнут повторно уголовной ответственности за одно и то же уголовное правонарушение. Применение уголовного закона по аналогии не допускается.

Статья 5. Действие уголовного закона во времени

Преступность и наказуемость деяния определяется законом, действовавшим во время совершения этого деяния. Временем совершения уголовного правонарушения признается время осуществления общественно опасного действия (бездействия), независимо от времени наступления последствий.

Статья 6. Обратная сила уголовного закона

1. Закон, устраняющий преступность или наказуемость деяния, смягчающий ответственность или наказание, или иным образом улучшающий положение лица, совершившего уголовное правонарушение, имеет обратную силу, то есть распространяется на лиц, совершивших соответствующее деяние до вступления такого закона в силу, в том числе на лиц, отбывающих наказание или отбывших наказание, но имеющих судимость.
2. Если новый уголовный закон смягчает наказуемость деяния, за которое лицо отбывает наказание, то назначенное наказание подлежит сокращению в пределах санкции вновь изданного уголовного закона.
3. Закон, устанавливающий преступность или наказуемость деяния, усиливающий ответственность или наказание, или иным образом ухудшающий положение лица, совершившего это деяние, обратной силы не имеет.

Статья 7. Действие уголовного закона в отношении лиц,
совершивших уголовное правонарушение на
территории Республики Казахстан

1. Лицо, совершившее уголовное правонарушение на территории Республики Казахстан, подлежит ответственности по настоящему Кодексу.
2. Уголовным правонарушением, совершенным на территории Республики Казахстан, признается деяние, которое начато или продолжилось, либо было окончено на территории Республики Казахстан. Действие настоящего Кодекса распространяется также на уголовные правонарушения, совершенные на континентальном шельфе и в исключительной экономической зоне Республики Казахстан.
3. Лицо, совершившее уголовное правонарушение на судне, приписанном к порту Республики Казахстан и находящемся в открытом водном или воздушном пространстве вне пределов Республики Казахстан, подлежит уголовной ответственности по настоящему Кодексу, если иное не предусмотрено международным договором Республики Казахстан. По настоящему Кодексу уголовную ответственность несет также лицо, совершившее уголовное правонарушение на военном корабле или военном воздушном судне Республики Казахстан, независимо от места его нахождения.
4. Вопрос об уголовной ответственности дипломатических представителей иностранных государств и иных граждан, которые пользуются иммунитетом, в случае совершения этими лицами уголовного правонарушения на территории Республики Казахстан разрешается в соответствии с нормами международного права.

Статья 8. Действие уголовного закона в отношении лиц,
совершивших уголовное правонарушение за
пределами Республики Казахстан

1. Граждане Республики Казахстан, совершившие уголовное правонарушение за пределами Республики Казахстан, подлежат уголовной ответственности по настоящему Кодексу, если совершенное ими деяние признано уголовно наказуемым в государстве, на территории которого оно было совершено, и если эти лица не были осуждены в другом государстве. При осуждении указанных лиц наказание не может превышать верхнего предела санкции, предусмотренной законом того государства, на территории которого было совершено уголовное правонарушение. На тех же основаниях несут ответственность иностранцы и лица без гражданства, находящиеся на территории Республики Казахстан, в случаях, когда они не могут быть выданы иностранному государству для привлечения к уголовной ответственности или отбывания наказания в соответствии с международным договором Республики Казахстан.
2. Судимость и иные уголовно-правовые последствия совершения лицом уголовно наказуемого деяния на территории другого государства не имеют уголовно-правового значения для решения вопроса об уголовной ответственности этого лица за уголовное правонарушение, совершенное на территории Республики Казахстан, если иное не предусмотрено международным договором Республики Казахстан или если совершенное на территории другого государства уголовно наказуемое деяние не затрагивало национальных интересов Республики Казахстан.
3. Военнослужащие воинских частей Республики Казахстан, дислоцирующихся за ее пределами, за уголовные правонарушения, совершенные на территории иностранного государства, несут уголовную ответственность по настоящему Кодексу, если иное не предусмотрено международным договором Республики Казахстан.
4. Иностранцы, а также лица без гражданства, постоянно не проживающие на территории Республики Казахстан, совершившие преступление за пределами Республики Казахстан, подлежат уголовной ответственности по настоящему Кодексу в случаях, если это деяние направлено против интересов Республики Казахстан, и в случаях, предусмотренных международным договором Республики Казахстан, если они не были осуждены в другом государстве и привлекаются к уголовной ответственности на территории Республики Казахстан.

Статья 9. Выдача лиц, совершивших уголовное
правонарушение

1. Граждане Республики Казахстан, совершившие уголовное правонарушение на территории другого государства, не подлежат выдаче, если иное не установлено международным договором Республики Казахстан.
2. Иностранцы и лица без гражданства, совершившие преступление за пределами Республики Казахстан и находящиеся на территории Республики Казахстан, могут быть выданы иностранному государству для привлечения к уголовной ответственности или отбывания наказания в соответствии с международным договором Республики Казахстан.
3. Никто не может быть выдан иностранному государству, если существуют серьезные основания полагать, что ему в этом государстве может угрожать применение пыток, насилие, другое жестокое или унижающее человеческое достоинство обращение или наказание, а также в случае угрозы применения смертной казни, если иное не предусмотрено международными договорами Республики Казахстан.

Раздел 2. Уголовные правонарушения

Статья 10. Понятия преступления и уголовного проступка

1. Уголовные правонарушения в зависимости от степени общественной опасности и наказуемости подразделяются на преступления и уголовные проступки.
2. Преступлением признается совершенное виновно общественно опасное деяние (действие или бездействие), запрещенное настоящим Кодексом под угрозой наказания в виде штрафа, исправительных работ, ограничения свободы, лишения свободы или смертной казни.
3. Уголовным проступком признается совершенное виновно деяние (действие либо бездействие), не представляющее большой общественной опасности, причинившее незначительный вред либо создавшее угрозу причинения вреда личности, организации, обществу или государству, за совершение которого предусмотрено наказание в виде штрафа, исправительных работ, привлечения к общественным работам, ареста, а также деяние, наказуемое с применением административной преюдиции.
4. Не является уголовным правонарушением действие или бездействие, хотя формально и содержащее признаки какого-либо деяния, предусмотренного Особенной частью настоящего Кодекса, но в силу малозначительности не представляющее общественной опасности.

Статья 11. Категории преступлений

1. Преступления в зависимости от характера и степени общественной опасности подразделяются на преступления небольшой тяжести, преступления средней тяжести, тяжкие преступления и особо тяжкие преступления.
2. Преступлениями небольшой тяжести признаются умышленные деяния, за совершение которых максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает двух лет лишения свободы, а также неосторожные деяния, за совершение которых максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает пяти лет лишения свободы.
3. Преступлениями средней тяжести признаются умышленные деяния, за совершение которых максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает пяти лет лишения свободы, а также неосторожные деяния, за совершение которых предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок свыше пяти лет.
4. Тяжкими преступлениями признаются умышленные деяния, за совершение которых максимальное наказание, предусмотренное настоящим Кодексом, не превышает двенадцати лет лишения свободы.
5. Особо тяжкими преступлениями признаются умышленные деяния, за совершение которых настоящим Кодексом предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок свыше двенадцати лет, пожизненного лишения свободы или смертной казни.

Статья 12. Административная преюдиция

В случаях, предусмотренных Особенной частью настоящего Кодекса, уголовная ответственность за уголовное правонарушение, не представляющее большой общественной опасности, наступает, если деяние совершено в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение.

Статья 13. Неоднократность уголовных правонарушений

1. Неоднократностью уголовных правонарушений признается совершение двух или более деяний, предусмотренных одной и той же статьей или частью статьи Особенной части настоящего Кодекса.
2. Уголовное правонарушение не признается совершенным неоднократно, если за ранее совершенное уголовное правонарушение лицо было осуждено, либо освобождено от уголовной ответственности по основаниям, установленным законом.
3. Не признается неоднократным продолжаемое уголовное правонарушение, то есть уголовное правонарушение, состоящее из ряда одинаковых противоправных деяний, которые охватываются едиными умыслом и целью и образуют в целом одно уголовное правонарушение.
4. В случаях, когда неоднократность уголовных правонарушений предусмотрена настоящим Кодексом в качестве обстоятельства, влекущего за собой более строгое наказание, совершенные лицом уголовные правонарушения квалифицируются по соответствующей части статьи Особенной части настоящего Кодекса, предусматривающей наказание за неоднократность уголовных правонарушений.

Статья 14. Совокупность уголовных правонарушений

1. Совокупностью уголовных правонарушений признается совершение двух или более деяний, предусмотренных различными статьями или частями статьи настоящего Кодекса, ни за одно из которых лицо не было осуждено или не было освобождено от уголовной ответственности по основаниям, установленным законом. При совокупности уголовных правонарушений лицо несет уголовную ответственность за каждое совершенное деяние по соответствующей статье или части статьи настоящего Кодекса, если признаки этих деяний не охватываются нормой одной статьи или части статьи настоящего Кодекса, предусматривающей более строгое наказание.
2. Совокупностью уголовных правонарушений признается и одно действие (бездействие), содержащее признаки уголовных правонарушений, предусмотренных двумя или более статьями настоящего Кодекса. При такой совокупности лицо несет уголовную ответственность за каждое совершенное деяние по соответствующим статьям настоящего Кодекса, если признаки одного деяния не охватываются нормой статьи настоящего Кодекса, предусматривающей более строгое наказание за другое деяние.
3. Если одно и то же деяние подпадает под признаки общей и специальной норм соответствующих статей настоящего Кодекса, совокупность уголовных правонарушений отсутствует и уголовная ответственность наступает по статье Особенной части настоящего Кодекса, содержащей специальную норму.

Статья 15. Рецидив преступлений, опасный рецидив
преступлений

1. Рецидивом преступлений признается совершение лицом тяжкого преступления, если ранее это лицо осуждалось к лишению свободы за совершение тяжкого преступления.
2. Опасным рецидивом преступлений признается совершение лицом:
1) тяжкого преступления, если ранее это лицо дважды осуждалось к лишению свободы за совершение тяжкого преступления или было осуждено за особо тяжкое преступление;
2) особо тяжкого преступления, если ранее оно было осуждено к лишению свободы за тяжкое или особо тяжкое преступление.
3. Судимости за преступления, совершенные лицом в возрасте до восемнадцати лет, не учитываются при признании рецидива преступлений и опасного рецидива преступлений.
4. Рецидив преступлений и опасный рецидив преступлений влечет более строгое наказание на основании и в пределах, предусмотренных настоящим Кодексом.

Статья 16. Лица, подлежащие уголовной ответственности

1. Уголовной ответственности подлежит вменяемое физическое лицо, достигшее ко времени совершения уголовного правонарушения шестнадцатилетнего возраста.
2. Лица, достигшие ко времени совершения преступления четырнадцатилетнего возраста, подлежат уголовной ответственности за убийство (статья 99), умышленное причинение тяжкого вреда здоровью (статья 106), умышленное причинение средней тяжести вреда здоровью при отягчающих обстоятельствах (статья 107, часть вторая), изнасилование (статья 120), насильственные действия сексуального характера (статья 121), похищение человека (статья 125), нападение на лиц или организации, пользующиеся международной защитой (статья 173), возбуждение социальной, национальной, родовой, расовой, сословной или религиозной розни (статья 174), посягательство на жизнь Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации (статья 177), посягательство на жизнь Президента Республики Казахстан (статья 178), диверсию (статья 184), кражу (статья 188, части вторая, третья, четвертая), грабеж (статья 191, части вторая, третья, четвертая), разбой (статья 192), вымогательство (статья 194, части вторая, третья, четвертая), неправомерное завладение автомобилем или иным транспортным средством без цели хищения при отягчающих обстоятельствах (статья 200, части вторая, третья, четвертая), умышленное уничтожение или повреждение имущества при отягчающих обстоятельствах (статья 202, части вторая, третья), акт терроризма (статья 253), пропаганду терроризма либо экстремизма или публичные призывы к совершению акта терроризма (статья 254), создание, руководство террористической группой и участие в ее деятельности (статья 255, части первая и вторая), финансирование террористической или экстремистской деятельности и иное пособничество терроризму либо экстремизму (статья 256), захват заложника (статья 258), нападение на здания, сооружения, средства сообщения и связи (статья 266), заведомо ложное сообщение об акте терроризма (статья 270), хищение либо вымогательство оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ и взрывных устройств (статья 287), хулиганство при отягчающих обстоятельствах (статья 289, части третья, четвертая), вандализм (статья 290), хищение либо вымогательство наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов (статья 293), надругательство над телами умерших и местами их захоронения при отягчающих обстоятельствах (статья 309, часть вторая), умышленное приведение в негодность транспортных средств или путей сообщения (статья 347).
3. Если несовершеннолетний достиг возраста, предусмотренного частями первой или второй настоящей статьи, но вследствие отставания в психическом развитии, не связанном с психическим расстройством, во время совершения уголовного правонарушения не мог в полной мере осознавать фактический характер и общественную опасность своих действий (бездействия) либо руководить ими, он не подлежит уголовной ответственности.
4. Лица, совершившие уголовные правонарушения, равны перед законом, независимо от происхождения, социального, должностного и имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, отношения к религии, убеждений, принадлежности к общественным объединениям, места жительства или любых иных обстоятельств.

Статья 17. Невменяемость

1. Не подлежит уголовной ответственности лицо, которое во время совершения общественно опасного деяния, предусмотренного настоящим Кодексом, находилось в состоянии невменяемости, то есть не могло осознавать фактический характер и общественную опасность своих действий (бездействия) или руководить ими вследствие хронического психического заболевания, временного психического расстройства, слабоумия или иного болезненного состояния психики.
2. К лицу, признанному невменяемым, судом могут быть применены принудительные меры медицинского характера, предусмотренные настоящим Кодексом.

Статья 18. Уголовная ответственность лиц с психическим
расстройством, не исключающим вменяемости

1. Вменяемое лицо, которое во время совершения уголовного правонарушения в силу психического расстройства не могло в полной мере осознавать фактический характер и общественную опасность своих действий (бездействия) либо руководить ими, подлежит уголовной ответственности.
2. Психическое расстройство, не исключающее вменяемости, учитывается судом при назначении наказания как смягчающее обстоятельство, и может служить основанием для назначения принудительных мер медицинского характера, предусмотренных настоящим Кодексом.

Статья 19. Уголовная ответственность лиц, совершивших
уголовное правонарушение в состоянии опьянения

Лицо, совершившее уголовное правонарушение в состоянии опьянения, вызванном употреблением алкоголя, наркотических средств, психотропных или других одурманивающих веществ, не освобождается от уголовной ответственности.

Статья 20. Вина

1. Лицо подлежит уголовной ответственности только за те общественно опасные деяния (действия или бездействие) и наступившие общественно опасные последствия, в отношении которых установлена его вина, то есть психическое отношение лица к совершенному уголовному правонарушению и его общественно опасным последствиям.
2. Объективное вменение, то есть уголовная ответственность за невиновное причинение вреда, не допускается.
3. Виновным в уголовном правонарушении признается лишь лицо, совершившее деяние умышленно или по неосторожности.
4. Деяние, совершенное по неосторожности, признается уголовным правонарушением только в том случае, когда это специально предусмотрено соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса.

Статья 21. Уголовное правонарушение, совершенное
умышленно

1. Уголовным правонарушением, совершенным умышленно, признается деяние, совершенное с прямым или косвенным умыслом.
2. Уголовное правонарушение признается совершенным с прямым умыслом, если лицо осознавало общественную опасность своих действий (бездействия), предвидело возможность или неизбежность общественно опасных последствий и желало их наступления.
3. Уголовное правонарушение признается совершенным с косвенным умыслом, если лицо осознавало общественную опасность своих действий (бездействия), предвидело возможность наступления общественно опасных последствий, не желало, но сознательно допускало наступление этих последствий либо относилось к ним безразлично.

Статья 22. Уголовное правонарушение, совершенное по
неосторожности

1. Уголовным правонарушением, совершенным по неосторожности, признается деяние, совершенное по самонадеянности или небрежности.
2. Уголовное правонарушение признается совершенным по самонадеянности, если лицо предвидело возможность наступления общественно опасных последствий своих действий (бездействия), но без достаточных к тому оснований легкомысленно рассчитывало на предотвращение этих последствий.
3. Уголовное правонарушение признается совершенным по небрежности, если лицо не предвидело возможности наступления общественно опасных последствий своих действий (бездействия), хотя при должной внимательности и предусмотрительности должно было и могло предвидеть эти последствия.

Статья 23. Ответственность за уголовные правонарушения,
совершенные с двумя формами вины

Если в результате совершения умышленного уголовного правонарушения причиняются тяжкие последствия, которые по закону влекут более строгое наказание и которые не охватывались умыслом лица, уголовная ответственность за такие последствия наступает только в случаях, если лицо предвидело возможность их наступления, но без достаточных к тому оснований самонадеянно рассчитывало на их предотвращение, или если лицо не предвидело, но должно и могло предвидеть возможность наступления этих последствий. В целом такое уголовное правонарушение признается совершенным умышленно.

Статья 24. Невиновное причинение вреда

1. Деяние признается совершенным невиновно, если действия (бездействие) и наступившие общественно опасные последствия не охватывались умыслом лица, его совершившего, а уголовная ответственность за совершение такого деяния и причинение общественно опасных последствий по неосторожности настоящим Кодексом не предусмотрена.
2. Деяние признается совершенным невиновно, если лицо, его совершившее, не осознавало и по обстоятельствам дела не могло осознавать общественной опасности своих действий (бездействия) либо не предвидело возможности наступления общественно опасных последствий, и по обстоятельствам дела не должно было или не могло их предвидеть. Деяние признается также совершенным невиновно, если лицо, предвидевшее при его совершении наступление общественно опасных последствий, рассчитывало на их предотвращение с достаточными на то основаниями, либо не могло предотвратить эти последствия в силу несоответствия своих психофизиологических качеств требованиям экстремальных условий или нервно-психическим перегрузкам.

Статья 25. Приготовление к преступлению и покушение на
преступление

1. Приготовлением к преступлению признаются совершенные с прямым умыслом приискание, изготовление или приспособление средств или орудий преступления, приискание соучастников преступления, сговор на совершение преступления либо иное умышленное создание условий для совершения преступления, если при этом преступление не было доведено до конца по независящим от воли лица обстоятельствам.
2. Уголовная ответственность наступает за приготовление к тяжкому или особо тяжкому преступлению, а также за приготовление к террористическому преступлению.
3. Покушением на преступление признаются действия (бездействие), совершенные с прямым умыслом, непосредственно направленные на совершение преступления, если при этом преступление не было доведено до конца по независящим от лица обстоятельствам.
4. Уголовная ответственность наступает за покушение на преступление средней тяжести, тяжкое или особо тяжкое преступление, а также за покушение на террористическое преступление.
5. Уголовная ответственность за приготовление к преступлению и покушение на преступление наступает по той же статье настоящего Кодекса, что и за оконченное преступление, со ссылкой на соответствующую часть данной статьи.

Статья 26. Оконченное уголовное правонарушение

Уголовное правонарушение признается оконченным, если в совершенном лицом деянии содержатся все признаки состава правонарушения, предусмотренного Особенной частью настоящего Кодекса.

Статья 27. Добровольный отказ от уголовного
правонарушения

1. Добровольным отказом от уголовного правонарушения признается прекращение лицом приготовительных действий либо прекращение действия (бездействия), непосредственно направленного на совершение этого деяния, если лицо сознавало возможность доведения его до конца. Лицо не подлежит уголовной ответственности за уголовное правонарушение, если оно добровольно и окончательно отказалось от доведения этого деяния до конца.
2. Лицо, добровольно отказавшееся от доведения уголовного правонарушения до конца, подлежит уголовной ответственности лишь в том случае, если фактически совершенное им деяние содержит состав иного уголовного правонарушения.
3. Организатор и подстрекатель уголовного правонарушения не подлежат уголовной ответственности, если эти лица сообщением государственным органам или иными предпринятыми мерами предотвратили доведение этого правонарушения исполнителем до конца. Пособник не подлежит уголовной ответственности, если до окончания исполнителем уголовного правонарушения откажет ему в заранее обещанном содействии или устранит результаты уже оказанной помощи.
4. Если действия организатора или подстрекателя, указанные в части третьей настоящей статьи, не привели к предотвращению уголовного правонарушения, то предпринятые ими меры могут быть признаны судом смягчающими обстоятельствами при назначении наказания.

Статья 28. Понятие соучастия в уголовном правонарушении

Соучастием в уголовном правонарушении признается умышленное совместное участие двух или более лиц в совершении умышленного уголовного правонарушения.

Статья 29. Виды соучастников уголовного правонарушения

1. Соучастниками уголовного правонарушения наряду с исполнителем признаются организатор, подстрекатель и пособник.
2. Исполнителем признается лицо, непосредственно совершившее уголовное правонарушение либо непосредственно участвовавшее в его совершении совместно с другими лицами (соисполнителями), а также лицо, совершившее уголовное правонарушение посредством использования других лиц, не подлежащих уголовной ответственности в силу возраста, невменяемости или других обстоятельств, предусмотренных настоящим Кодексом, а равно посредством использования лиц, совершивших деяние по неосторожности.
3. Организатором признается лицо, организовавшее совершение уголовного правонарушения или руководившее его исполнением, а равно лицо, создавшее преступную группу либо руководившее ею.
4. Подстрекателем признается лицо, склонившее другое лицо к совершению уголовного правонарушения путем уговора, подкупа, угрозы или другим способом.
5. Пособником признается лицо, содействовавшее совершению уголовного правонарушения советами, указаниями, предоставлением информации, орудий или средств совершения этого деяния либо устранением препятствий к его совершению, а также лицо, заранее обещавшее скрыть исполнителя, орудия или иные средства совершения уголовного правонарушения, следы этого деяния либо предметы, добытые противоправным путем, а равно лицо, заранее обещавшее приобрести или сбыть такие предметы.

Статья 30. Ответственность соучастников уголовного
правонарушения

1. Уголовная ответственность соучастников определяется характером и степенью участия каждого из них в совершении уголовного правонарушения.
2. Соисполнители отвечают по одной и той же статье настоящего Кодекса за совместно совершенное ими уголовное правонарушение без ссылки на статью 29 настоящего Кодекса.
3. Ответственность организатора, подстрекателя и пособника наступает по статье, предусматривающей наказание за совершенное деяние, со ссылкой на статью 29 настоящего Кодекса, за исключением случаев, когда они одновременно являлись соисполнителями.
4. В случае недоведения исполнителем преступления до конца по независящим от него обстоятельствам, остальные соучастники несут ответственность за соучастие в приготовлении к совершению преступления или в покушении на преступление. За приготовление к преступлению несет уголовную ответственность также лицо, которому по независящим от него обстоятельствам не удалось склонить других лиц к совершению этого деяния.
5. Лицо, не являющееся субъектом уголовного правонарушения, специально указанным в соответствующей статье Особенной части настоящего Кодекса, участвовавшее в совершении деяния, предусмотренного этой статьей, несет уголовную ответственность за данное уголовное правонарушение в качестве его организатора, подстрекателя либо пособника.

Статья 31. Эксцесс соучастника уголовного правонарушения

Эксцессом соучастника признается совершение лицом уголовного правонарушения, не охватывающегося умыслом других соучастников. За эксцесс другие соучастники уголовной ответственности не подлежат.

Статья 32. Уголовная ответственность за уголовные
правонарушения, совершенные группой

1. Уголовное правонарушение признается совершенным группой лиц, если в его совершении совместно участвовали два или более исполнителей без предварительного сговора.
2. Уголовное правонарушение признается совершенным группой лиц по предварительному сговору, если в нем участвовали лица, заранее договорившиеся о совместном совершении уголовного правонарушения.
3. Уголовное правонарушение признается совершенным преступной группой, если оно совершено организованной группой, преступной организацией, преступным сообществом, транснациональной организованной группой, транснациональной преступной организацией, транснациональным преступным сообществом, террористической группой, экстремистской группой, бандой или незаконным военизированным формированием.
4. Лицо, создавшее преступную группу, либо руководившее ею, подлежит уголовной ответственности за организацию преступной группы и руководство ею в случаях, предусмотренных соответствующими статьями Особенной части настоящего Кодекса, а также за все совершенные преступной группой уголовные правонарушения, если они охватывались его умыслом.
5. Другие участники преступной группы несут уголовную ответственность за участие в ней в случаях, предусмотренных соответствующими статьями Особенной части настоящего Кодекса, а также за уголовные правонарушения, в подготовке или совершении которых они участвовали.

Статья 33. Необходимая оборона

1. Необходимой обороной признается правомерная защита личности и прав обороняющегося и других лиц, а также охраняемых законом интересов общества и государства от общественно опасного посягательства, в том числе путем причинения вреда посягающему лицу.
Право на необходимую оборону имеют в равной мере все лица, независимо от их профессиональной или иной специальной подготовки и служебного положения. Это право принадлежит лицу, независимо от возможности избежать общественно опасного посягательства, либо обратиться за помощью к другим лицам или государственным органам.
2. Не является уголовным правонарушением причинение вреда посягающему лицу в состоянии необходимой обороны, то есть при защите личности, жилища, собственности, земельного участка и других прав обороняющегося или иных лиц, охраняемых законом интересов общества или государства от общественно опасного посягательства путем причинения посягающему вреда, если при этом не было допущено превышения пределов необходимой обороны.
3. Превышением пределов необходимой обороны признается явное несоответствие защиты характеру и степени общественной опасности посягательства, в результате чего посягающему причиняется явно чрезмерный, не вызываемый обстановкой вред. Такое превышение влечет за собой уголовную ответственность лишь в случаях умышленного причинения вреда.
Не является превышением пределов необходимой обороны причинение вреда лицу, посягающему на жизнь человека, либо при отражении иного посягательства, сопряженного с вооруженным нападением или насилием, опасным для жизни обороняющегося или других лиц, либо с непосредственной угрозой такого насилия, либо с насильственным вторжением в жилище, помещение, а также, если обороняющийся, вследствие внезапности посягательства, не мог объективно оценить степень и характер опасности нападения.

Статья 34. Причинение вреда при задержании лица,
совершившего посягательство

1. Не является уголовным правонарушением причинение вреда лицу, совершившему уголовно наказуемое деяние, при его задержании для доставления государственным органам и пресечения возможности совершения им новых посягательств, если иными средствами задержать такое лицо не представлялось возможным и при этом не было допущено превышения необходимых для этого мер.
2. Превышением мер, необходимых для задержания лица, совершившего посягательство, признается их явное несоответствие характеру и степени общественной опасности совершенного задерживаемым лицом правонарушения и обстоятельствам задержания, когда лицу без необходимости причиняется явно чрезмерный, не вызываемый обстановкой вред. Такое превышение влечет за собой уголовную ответственность лишь в случаях умышленного причинения вреда.
3. Правом на задержание лица, совершившего посягательство, наряду со специально уполномоченными на то лицами обладают также потерпевшие и другие граждане.

Статья 35. Крайняя необходимость

1. Не является уголовным правонарушением причинение вреда охраняемым настоящим Кодексом интересам в состоянии крайней необходимости, то есть для устранения опасности, непосредственно угрожающей жизни, здоровью, правам и законным интересам данного лица или иных лиц, интересам общества или государства, если эта опасность не могла быть устранена иными средствами и при этом не допущено превышения пределов крайней необходимости.
2. Превышением пределов крайней необходимости признается причинение вреда, явно не соответствующего характеру и степени угрожавшей опасности и обстановке, в которой опасность устранялась, когда правоохраняемым интересам был причинен вред, равный или более значительный, чем предотвращенный. Такое превышение влечет за собой ответственность лишь в случаях умышленного причинения вреда.

Статья 36. Осуществление оперативно-розыскных мероприятий
или негласных следственных действий

1. Не является уголовным правонарушением причинившее вред охраняемым настоящим Кодексом интересам деяние, совершенное при выполнении в соответствии с законом оперативно-розыскных мероприятий или негласных следственных действий сотрудником уполномоченного государственного органа, либо по поручению такого органа иным лицом, сотрудничающим с этим органом, если это деяние совершено с целью предотвращения, выявления, раскрытия или расследования уголовных правонарушений, совершенных группой лиц, группой лиц по предварительному сговору, преступной группой, а также если причиненный вред правоохраняемым интересам менее значителен, чем вред, причиняемый указанными уголовными правонарушениями, и если их предотвращение, раскрытие или расследование, а равно изобличение виновных в совершении уголовных правонарушений лиц не могли быть осуществлены иным способом.
2. Положения части первой настоящей статьи не распространяются на лиц, совершивших деяния, сопряженные с угрозой жизни или здоровью человека, экологической катастрофы, общественного бедствия или иных тяжких последствий.

Статья 37. Обоснованный риск

1. Не является уголовным правонарушением причинение вреда охраняемым настоящим Кодексом интересам при обоснованном риске для достижения общественно полезной цели.
2. Риск признается обоснованным, если указанная цель не могла быть достигнута не связанными с риском действиями (бездействием) и лицо, допустившее риск, предприняло достаточные меры для предотвращения вреда охраняемым настоящим Кодексом интересам.
3. Риск не признается обоснованным, если он заведомо был сопряжен с угрозой жизни или здоровью людей, экологической катастрофы, общественного бедствия или иных тяжких последствий.

Статья 38. Физическое или психическое принуждение

1. Не является уголовным правонарушением причинение вреда охраняемым настоящим Кодексом интересам в результате физического или психического принуждения, если вследствие такого принуждения лицо не могло руководить своими действиями (бездействием).
2. Вопрос об уголовной ответственности за причинение вреда охраняемым настоящим Кодексом интересам в результате физического или психического принуждения, вследствие которого лицо сохранило возможность руководить своими действиями, решается с учетом положений статьи 35 настоящего Кодекса.

Статья 39. Исполнение приказа или распоряжения

1. Не является уголовным правонарушением причинение вреда охраняемым настоящим Кодексом интересам лицом, действовавшим во исполнение обязательного для него приказа или распоряжения. Уголовную ответственность за причинение такого вреда несет лицо, отдавшее незаконный приказ или распоряжение.
2. Лицо, совершившее умышленное уголовное правонарушение во исполнение заведомо незаконного приказа или распоряжения, несет уголовную ответственность на общих основаниях. Неисполнение заведомо незаконного приказа или распоряжения исключает уголовную ответственность.

Раздел 3. Наказание

Статья 40. Понятие и цели наказания

1. Наказание есть мера государственного принуждения, назначаемая по приговору суда. Наказание применяется к лицу, признанному виновным в совершении уголовного правонарушения, и заключается в предусмотренном настоящим Кодексом лишении или ограничении прав и свобод этого лица.
2. Наказание применяется в целях восстановления социальной справедливости, а также исправления осужденного и предупреждения совершения новых уголовных правонарушений как осужденным, так и другими лицами. Наказание не имеет своей целью причинение физических страданий или унижение человеческого достоинства.

Статья 41. Виды наказаний

1. К лицу, признанному виновным в совершении уголовного проступка, могут применяться следующие основные наказания:
1) штраф;
2) исправительные работы;
3) привлечение к общественным работам;
4) арест.
2. К лицу, признанному виновным в совершении преступления, могут применяться следующие основные наказания:
1) штраф;
2) исправительные работы;
3) ограничение свободы;
4) лишение свободы;
5) смертная казнь.
3. К лицу, признанному виновным в совершении уголовного правонарушения, наряду с основным наказанием могут применяться следующие дополнительные наказания:
1) конфискация имущества;
2) лишение специального, воинского или почетного звания, классного чина, дипломатического ранга, квалификационного класса и государственных наград;
3) лишение права занимать определенную должность или заниматься определенной деятельностью;
4) выдворение за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства.

Статья 42. Штраф

1. Штраф есть денежное взыскание, назначаемое в пределах, предусмотренных настоящим Кодексом, в размере, соответствующем определенному количеству месячных расчетных показателей, установленных законодательством и действовавших на момент совершения уголовного правонарушения, либо в размере кратном сумме или стоимости взятки.
2. За уголовные проступки штраф устанавливается в пределах от двадцати пяти до пятисот месячных расчетных показателей, за преступления - в пределах от пятисот до десяти тысяч месячных расчетных показателей, а за преступления, предусмотренные статьями 363, 364, 365 настоящего Кодекса, - в размере, установленном в санкции соответствующей статьи Особенной части настоящего Кодекса. Размер штрафа определяется судом с учетом тяжести совершенного уголовного правонарушения и имущественного положения осужденного.
3. В случае уклонения от уплаты штрафа, назначенного за совершение уголовного проступка, он заменяется привлечением к общественным работам из расчета один час общественных работ за один месячный расчетный показатель, либо арестом из расчета сутки ареста за четыре месячных расчетных показателя, с учетом положений статей 44, 46 настоящего Кодекса.
В случае уклонения от уплаты штрафа, назначенного за совершение преступления, он заменяется лишением свободы из расчета один день лишения свободы за четыре месячных расчетных показателя, с учетом положений статьи 47 настоящего Кодекса, а за совершение преступлений, предусмотренных статьями 363, 364, 365 настоящего Кодекса, штраф заменяется лишением свободы в пределах санкции соответствующей статьи Особенной части настоящего Кодекса.

Статья 43. Исправительные работы

1. Исправительные работы заключаются в принудительном привлечении осужденного к труду по основному месту работы с вычетом из его заработка в доход государства денежного взыскания в размере, соответствующем определенному количеству месячных расчетных показателей, установленных законодательством и действовавших на момент совершения уголовного правонарушения, и исполняются путем ежемесячного перечисления от двадцати до сорока процентов заработка (денежного содержания) осужденного в доход государства. За уголовные проступки исправительные работы устанавливаются в пределах от двадцати пяти до пятисот месячных расчетных показателей, за преступления - в пределах от пятисот до десяти тысяч месячных расчетных показателей.
2. Исправительные работы не могут быть назначены лицам, признанным нетрудоспособными, не имеющим постоянной работы или обучающимся в учебных заведениях с отрывом от производства.
3. В случаях возникновения обстоятельств, препятствующих исполнению исправительных работ, неисполненная часть наказания, назначенного за уголовный проступок, заменяется привлечением к общественным работам из расчета один час общественных работ за один месячный расчетный показатель либо арестом из расчета сутки ареста за четыре месячных расчетных показателя, с учетом положений статей 44, 46 настоящего Кодекса, а неисполненная часть наказания, назначенного за преступление, - лишением свободы из расчета один день лишения свободы за четыре месячных расчетных показателя, с учетом положений статьи 47 настоящего Кодекса.

Статья 44. Привлечение к общественным работам

1. Общественные работы состоят в выполнении осужденным не требующих определенной квалификации бесплатных общественно полезных работ, организуемых местными исполнительными органами в общественных местах.
2. Общественные работы устанавливаются на срок от шестидесяти до трехсот часов и отбываются не свыше четырех часов в день, с освобождением осужденного на время их отбывания от выполнения трудовых обязанностей по месту основной работы, либо в свободное от учебы время, а если осужденный не имеет постоянного места работы и не занят на учебе - до восьми часов в день, но не более сорока часов в неделю. В случае уклонения от общественных работ, они заменяются арестом из расчета сутки ареста за четыре часа общественных работ, с учетом положений статьи 46 настоящего Кодекса.
3. Привлечение к общественным работам не назначается беременным женщинам, женщинам, имеющим малолетних детей в возрасте до трех лет, мужчинам, воспитывающим в одиночку малолетних детей в возрасте до трех лет, женщинам в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет, мужчинам в возрасте шестидесяти трех и свыше лет, инвалидам первой или второй группы, военнослужащим.

Статья 45. Ограничение свободы

1. Ограничение свободы состоит в установлении пробационного контроля за осужденным на срок от одного года до семи лет с привлечением осужденного к принудительному труду в местах, определяемых местными исполнительными органами, по двести сорок часов ежегодно в течение всего срока наказания. Ограничение свободы отбывается по месту жительства осужденного без изоляции от общества. Осужденные к ограничению свободы несовершеннолетние, беременные женщины, женщины, имеющие малолетних детей в возрасте до трех лет, мужчины, воспитывающие в одиночку малолетних детей в возрасте до трех лет, женщины в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет, мужчины в возрасте шестидесяти трех и свыше лет, инвалиды первой или второй группы к принудительному труду не привлекаются. В случае замены иного наказания ограничением свободы, оно может быть назначено на срок менее одного года, при этом осужденный к принудительному труду не привлекается. Привлечение к принудительному труду отбывается не свыше четырех часов в день, с освобождением осужденного на время их отбывания от выполнения трудовых обязанностей по месту основной работы, с сохранением за ним места работы (должности), либо в свободное от учебы время, а если осужденный не имеет постоянного места работы и не занят на учебе - до восьми часов в день, но не более сорока часов в неделю.
2. Пробационный контроль осуществляется уполномоченным государственным органом и по решению суда включает исполнение осужденным обязанностей: не менять постоянного места жительства, работы, учебы без уведомления уполномоченного государственного органа, осуществляющего контроль за поведением осужденного; не посещать определенные места; пройти курс лечения от алкоголизма, наркомании, токсикомании, заболеваний, передающихся половым путем; осуществлять материальную поддержку семьи; другие обязанности, которые способствуют исправлению осужденного и предупреждению совершения им новых уголовных правонарушений.
3. В случае злостного уклонения от отбывания наказания лицом, осужденным к ограничению свободы, неотбытый срок ограничения свободы заменяется наказанием в виде лишения свободы на тот же срок. При этом время отбытия ограничения свободы засчитывается в срок лишения свободы из расчета один день лишения свободы за один день ограничения свободы, с учетом положений статьи 47 настоящего Кодекса.

Статья 46. Арест

1. Арест состоит в содержании осужденного в условиях строгой изоляции от общества на весь срок назначенного наказания.
2. Арест устанавливается на срок до шести месяцев. Срок задержания включается в срок ареста.
3. Арест не назначается несовершеннолетним, беременным женщинам, женщинам, имеющим малолетних детей, мужчинам, воспитывающим в одиночку малолетних детей, женщинам в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет, мужчинам в возрасте шестидесяти трех и свыше лет, инвалидам первой или второй группы.
4. Военнослужащими арест отбывается на гауптвахте.

Статья 47. Лишение свободы

1. Лишение свободы состоит в изоляции осужденного от общества путем направления его в колонию-поселение или помещения в исправительную колонию общего, строгого, особого режима или в тюрьму.
2. Лица, осужденные к лишению свободы, которым на момент вынесения приговора не исполнилось восемнадцати лет, помещаются в воспитательные колонии общего или усиленного режима.
3. Лишение свободы за совершение преступлений, предусмотренных настоящим Кодексом, устанавливается на срок от шести месяцев до пятнадцати лет, а за особо тяжкие преступления - до двадцати лет либо пожизненно. За преступления по неосторожности срок лишения свободы не может превышать десяти лет. В случае замены ограничения свободы лишением свободы, оно может быть назначено на срок менее шести месяцев. В случае частичного или полного сложения сроков лишения свободы при назначении наказаний по совокупности преступлений и в случаях, предусмотренных частью третьей статьи 48, частью пятой статьи 72 и частью пятой статьи 78 настоящего Кодекса, максимальный срок лишения свободы не может быть более двадцати пяти лет, а по совокупности приговоров - более тридцати лет.
4. Пожизненное лишение свободы может устанавливаться за совершение особо тяжких преступлений, а также как альтернатива смертной казни. Пожизненное лишение свободы не назначается лицам, совершившим преступление в возрасте до восемнадцати лет, женщинам, мужчинам в возрасте шестидесяти трех и свыше лет. Пожизненное лишение свободы в порядке помилования может быть заменено лишением свободы на определенный срок.
5. Отбывание лишения свободы назначается:
1) лицам, осужденным за преступления, совершенные по неосторожности к лишению свободы, а также впервые осужденным за совершение умышленного преступления, за которое назначено наказание к лишению свободы на срок до одного года, - в колониях-поселениях;
2) лицам, впервые осужденным к лишению свободы на срок свыше одного года за совершение умышленных преступлений небольшой или средней тяжести и тяжких преступлений, и лицам, которым штраф, исправительные работы, ограничение свободы заменены лишением свободы на срок до шести месяцев - в исправительных колониях общего режима;
3) лицам, впервые осужденным к лишению свободы за совершение особо тяжких преступлений, а также при рецидиве преступлений, если осужденный ранее отбывал лишение свободы, и женщинам при опасном рецидиве преступлений - в исправительных колониях строгого режима;
4) при опасном рецидиве преступлений, а также лицам, осужденным к пожизненному лишению свободы, - в исправительных колониях особого режима.
6. Лицам, осужденным к лишению свободы на срок свыше пяти лет за совершение особо тяжких преступлений, а также при опасном рецидиве преступлений, может быть назначено отбывание части срока наказания, но не более пяти лет, в тюрьме.
7. Изменение вида исправительного учреждения, назначенного приговором, производится судом в соответствии с уголовно-исполнительным законодательством Республики Казахстан.

Статья 48. Смертная казнь

1. Смертная казнь - расстрел, как исключительная мера наказания, устанавливается за террористические преступления, сопряженные с гибелью людей, а также за особо тяжкие преступления, совершенные в военное время, с предоставлением приговоренному права ходатайствовать о помиловании.
2. Смертная казнь не назначается лицам, совершившим преступление в возрасте до восемнадцати лет, женщинам, мужчинам в возрасте шестидесяти трех и свыше лет.
3. При введении Президентом Республики Казахстан моратория на исполнение смертной казни, исполнение приговора о смертной казни приостанавливается на время действия моратория.
4. Приговор о смертной казни приводится в исполнение не ранее чем по истечении одного года с момента его вступления в силу, а также не ранее чем по истечении одного года после отмены моратория на исполнение смертной казни.
5. Смертная казнь в порядке помилования может быть заменена пожизненным лишением свободы или лишением свободы на определенный срок с отбыванием наказания в исправительной колонии особого режима. Лица, приговоренные к смертной казни, в случае отмены моратория на исполнение смертной казни имеют право ходатайствовать о помиловании независимо от того, ходатайствовали ли они об этом до введения моратория или нет.

Статья 49. Конфискация имущества

1. Конфискация имущества есть принудительное безвозмездное изъятие и обращение в собственность государства всего или части имущества, являющегося собственностью осужденного, за исключением приобретенного законным путем.
2. Конфискации подлежит следующее имущество:
1) деньги, ценности и иное имущество, полученные в результате совершения уголовного правонарушения, и любые доходы от этого имущества, за исключением имущества и доходов от него, подлежащих возвращению законному владельцу;
2) деньги, ценности и иное имущество, в которые имущество, полученное в результате совершения уголовного правонарушения, и доходы от этого имущества, были частично или полностью превращены или преобразованы;
3) деньги, ценности и иное имущество, используемые или предназначенные для финансирования или иного обеспечения экстремистской или террористической деятельности либо преступной группы.
3. Если конфискация определенного предмета, входящего в имущество, указанное в частях первой и второй настоящей статьи, на момент принятия судом решения о конфискации данного предмета невозможна вследствие его использования, продажи или по иной причине, по решению суда подлежит конфискации денежная сумма, которая соответствует стоимости данного предмета.
4. В случаях, предусмотренных разделом 15 Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан, конфискация имущества может применяться по решению суда как мера уголовно-правового воздействия.

Статья 50. Лишение специального, воинского или почетного
звания, классного чина, дипломатического
ранга, квалификационного класса и
государственных наград

1. При осуждении за совершение умышленного уголовного правонарушения с учетом личности виновного суд может лишить его почетного, воинского, специального или иного звания, классного чина, дипломатического ранга, квалификационного класса.
2. При осуждении за совершение умышленного уголовного правонарушения лица, имеющего государственные награды Республики Казахстан, а равно почетное, воинское, специальное или иное звание, классный чин, дипломатический ранг или квалификационный класс, присвоенные Президентом Республики Казахстан, суд при вынесении приговора может внести, а по коррупционным преступлениям вносит представление Президенту Республики Казахстан о лишении осужденного этих наград, званий, классного чина, дипломатического ранга или квалификационного класса.

Статья 51. Лишение права занимать определенную должность
или заниматься определенной деятельностью

1. Лишение права занимать определенную должность или заниматься определенной деятельностью состоит в запрещении занимать определенные должности на государственной службе, в органах местного самоуправления, либо заниматься определенной профессиональной или иной деятельностью.
2. Лишение права занимать определенную должность или заниматься определенной деятельностью устанавливается на срок от одного года до десяти лет.
За совершение преступлений, предусмотренных пунктом 5) части третьей и частью четвертой статьи 120, пунктом 5) части третьей и частью четвертой статьи 121, частями второй и третьей статьи 122, частями второй и третьей статьи 124, частями второй, третьей, четвертой и пятой статьи 132, частями третьей и четвертой статьи 133, пунктом 3) части третьей статьи 134, пунктами 1) и 2) части третьей статьи 307 настоящего Кодекса, лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью назначается обязательно и состоит в пожизненном запрете занимать педагогические должности и должности, связанные с работой с несовершеннолетними.
За совершение коррупционных преступлений лишение права занимать определенную должность или заниматься определенной деятельностью назначается обязательно и состоит в пожизненном запрете занимать должности на государственной службе, судьи, в органах местного самоуправления, Национальном Банке Республики Казахстан и его ведомствах, государственных организациях и организациях, в уставном капитале которых доля государства составляет более пятидесяти процентов, в том числе в национальных управляющих холдингах, национальных холдингах, национальных компаниях, национальных институтах развития, акционером которых является государство, их дочерних организациях, более пятидесяти процентов голосующих акций (долей участия) которых принадлежат им, а также юридических лицах, более пятидесяти процентов голосующих акций (долей участия) которых принадлежит указанным дочерним организациям.
3. Лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью может быть назначено и в случаях, когда оно не предусмотрено соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса в качестве дополнительного наказания за соответствующее уголовное правонарушение, если с учетом характера и степени общественной опасности совершенного деяния и личности виновного суд признает невозможным сохранение за ним права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. При назначении этого наказания в качестве дополнительного к лишению свободы, аресту, оно распространяется на все время отбывания основного наказания, но при этом его срок исчисляется с момента отбытия лишения свободы, ареста. В случае назначения лишения права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью в качестве дополнительного вида наказания к другим основным видам наказания, а также при отсрочке отбывания наказания или условном осуждении его срок исчисляется с момента вступления приговора в законную силу.

Статья 52. Выдворение за пределы Республики Казахстан
иностранца или лица без гражданства

1. Выдворение за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства исполняется путем контролируемого выезда осужденного иностранца или лица без гражданства за пределы Республики Казахстан, с установлением запрета на въезд этого лица на территорию Республики Казахстан сроком на пять лет.
2. Выдворение за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства в качестве дополнительного вида наказания может назначаться только в случаях, предусмотренных соответствующими статьями Особенной части настоящего Кодекса, и исполняется после отбытия основного вида наказания.

Раздел 4. Назначение наказания

Статья 53. Общие начала назначения наказания

1. Лицу, признанному виновным в совершении уголовного правонарушения, назначается справедливое наказание в пределах, установленных соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса, и с учетом положений Общей части настоящего Кодекса.
2. Лицу, совершившему уголовное правонарушение, должно быть назначено наказание, необходимое и достаточное для его исправления и предупреждения новых уголовных правонарушений. Более строгий вид наказания из числа предусмотренных за совершенное уголовное правонарушение назначается лишь в случае, если менее строгий его вид не сможет обеспечить достижение целей наказания. Более строгое наказание, чем предусмотрено соответствующими статьями Особенной части настоящего Кодекса за совершенное деяние, может быть назначено по совокупности уголовных правонарушений или по совокупности приговоров в соответствии со статьями 59 и 61 настоящего Кодекса. Основания для назначения менее строгого наказания, чем предусмотрено соответствующими статьями Особенной части настоящего Кодекса за совершенное деяние, определяются статьей 56 настоящего Кодекса.
3. При назначении наказания учитываются характер и степень общественной опасности уголовного правонарушения, личность виновного, в том числе его поведение до и после совершения правонарушения, обстоятельства, смягчающие и отягчающие ответственность и наказание, а также влияние назначенного наказания на исправление осужденного и на условия жизни его семьи или лиц, находящихся на его иждивении.

Статья 54. Обстоятельства, смягчающие уголовную
ответственность и наказание

1. Обстоятельствами, смягчающими уголовную ответственность и наказание, признаются:
1) совершение впервые уголовного проступка либо впервые преступления небольшой или средней тяжести вследствие случайного стечения обстоятельств;
2) несовершеннолетие виновного;
3) беременность;
4) наличие малолетних детей у виновного;
5) оказание медицинской или иной помощи потерпевшему непосредственно после совершения уголовного правонарушения, независимо от последствий оказания такой помощи;
6) добровольное возмещение имущественного ущерба, причиненного в результате уголовного правонарушения, заглаживание морального и иного вреда, причиненного уголовным правонарушением;
7) совершение уголовного правонарушения вследствие стечения тяжелых личных, семейных или иных обстоятельств либо по мотиву сострадания;
8) совершение уголовного правонарушения в результате физического или психического принуждения либо в силу материальной, служебной или иной зависимости;
9) совершение уголовного правонарушения при нарушении условий правомерности необходимой обороны, крайней необходимости, задержания лица, совершившего правонарушение, обоснованного риска, исполнения приказа или распоряжения, при осуществлении оперативно-розыскных мероприятий или негласных следственных действий;
10) противоправность или аморальность поведения потерпевшего, явившегося поводом для уголовного правонарушения;
11) чистосердечное раскаяние, явка с повинной, активное способствование раскрытию уголовного правонарушения, изобличению других соучастников уголовного правонарушения и розыску имущества, добытого в результате уголовного правонарушения.
2. При назначении наказания могут учитываться в качестве смягчающих и обстоятельства, не предусмотренные частью первой настоящей статьи.
3. Если смягчающее обстоятельство предусмотрено соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса в качестве признака уголовного правонарушения, оно само по себе не может повторно учитываться при назначении наказания.

Статья 55. Обстоятельства, отягчающие уголовную
ответственность и наказание

1. Обстоятельствами, отягчающими уголовную ответственность и наказание, признаются:
1) неоднократность уголовных правонарушений, рецидив преступлений, опасный рецидив преступлений;
2) причинение уголовным правонарушением тяжких последствий;
3) совершение уголовного правонарушения в составе группы лиц, группы лиц по предварительному сговору, преступной группы;
4) особо активная роль в совершении уголовного правонарушения;
5) привлечение к совершению уголовного правонарушения лиц, которые заведомо для виновного страдают тяжелым психическим расстройством, либо лиц, не достигших возраста, с которого наступает уголовная ответственность;
6) совершение уголовного правонарушения по мотиву национальной, расовой и религиозной ненависти или вражды, из мести за правомерные действия других лиц, а также с целью скрыть другое уголовное правонарушение или облегчить его совершение;
7) совершение уголовного правонарушения в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности, а также в отношении малолетнего, другого беззащитного или беспомощного лица либо лица, находящегося в зависимости от виновного;
8) совершение уголовного правонарушения в отношении лица или его близких в связи с выполнением данным лицом своего служебного, профессионального или общественного долга;
9) совершение уголовного правонарушения с особой жестокостью, садизмом, издевательством, а также мучениями для потерпевшего;
10) совершение уголовного правонарушения с использованием оружия, боевых припасов, взрывчатых веществ, взрывных или имитирующих их устройств, специально изготовленных технических средств, легковоспламеняющихся и горючих жидкостей, ядовитых и радиоактивных веществ, лекарственных и иных химико-фармакологических препаратов, а также с применением физического или психического принуждения либо общеопасным способом;
11) совершение уголовного правонарушения в условиях чрезвычайного положения, чрезвычайной ситуации, а также в ходе массовых беспорядков;
12) совершение уголовного правонарушения в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения. Суд вправе, в зависимости от характера уголовного правонарушения, не признать это обстоятельство отягчающим;
13) совершение уголовного правонарушения лицом, нарушившим тем самым принятую им присягу или профессиональную клятву;
14) совершение уголовного правонарушения с использованием доверия, оказанного виновному в силу его служебного положения или договора;
15) совершение уголовного правонарушения с использованием форменной одежды или документов представителя власти;
16) совершение уголовного правонарушения сотрудником правоохранительного или специального государственного органа, судьей с использованием своего служебного положения.
2. Если обстоятельство, указанное в части первой настоящей статьи, предусмотрено соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса в качестве признака уголовного правонарушения, оно не может повторно учитываться как обстоятельство, отягчающее ответственность и наказание.
3. При назначении наказания суд не может признать отягчающими обстоятельства, не указанные в части первой настоящей статьи.

Статья 56. Назначение более мягкого наказания, чем
предусмотрено за данное уголовное
правонарушение

1. Если статья или часть статьи Особенной части настоящего Кодекса, по которой лицо признано виновным, предусматривает менее строгий, чем лишение свободы, основной вид наказания, лишение свободы не назначается при осуждении лица за совершение преступления:
1) небольшой или средней тяжести, в случае, когда лицо добровольно возместило имущественный ущерб, загладило моральный и иной вред, причиненный преступлением;
2) в сфере экономической деятельности, за исключением предусмотренных статьями 217, 245, 246 настоящего Кодекса, в случае, когда лицо добровольно возместило имущественный ущерб, причиненный преступлением.
2. При наличии смягчающего обстоятельства, не предусмотренного в качестве признака совершенного преступления, и отсутствии отягчающих обстоятельств, срок или размер наказания не может превышать при совершении:
1) преступления небольшой или средней тяжести - половины;
2) тяжкого преступления - двух третей;
3) особо тяжкого преступления - трех четвертей максимального срока или размера наиболее строгого вида наказания, предусмотренного соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса.
3. По делам ускоренного досудебного расследования, а также делам, по которым выполнены все условия процессуального соглашения, срок или размер наказания за совершенное уголовное правонарушение не может превышать половины максимального срока или размера наиболее строгого вида наказания, предусмотренного соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса.
4. При наличии исключительных обстоятельств, связанных с целями и мотивами деяния, ролью виновного, его поведением во время или после совершения уголовного правонарушения, и других обстоятельств, существенно уменьшающих степень общественной опасности деяния, а равно при активном содействии участника группового уголовного правонарушения раскрытию совершенных группой деяний, наказание может быть назначено ниже низшего предела, предусмотренного соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса, либо суд может назначить более мягкий вид наказания, чем предусмотрено этой статьей, либо не применять дополнительный вид наказания, предусмотренный в качестве обязательного.
5. Исключительными могут быть признаны как отдельные смягчающие обстоятельства, так и совокупность таких обстоятельств.

Статья 57. Назначение наказания за неоконченное
преступление

1. При назначении наказания за неоконченное преступление учитываются обстоятельства, в силу которых преступление не было доведено до конца.
2. Срок или размер наказания за приготовление к преступлению не может превышать половины максимального срока или размера наиболее строгого вида наказания, предусмотренного соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса за оконченное преступление.
3. Срок или размер наказания за покушение на преступление не может превышать трех четвертей максимального срока или размера наиболее строгого вида наказания, предусмотренного соответствующей статьей Особенной части настоящего Кодекса за оконченное преступление.
4. Смертная казнь и пожизненное лишение свободы за приготовление к преступлению и покушение на преступление не назначаются.

Статья 58. Назначение наказания за уголовное
правонарушение, совершенное в соучастии

1. При назначении наказания за уголовное правонарушение, совершенное в соучастии, учитываются характер и степень фактического участия лица в его совершении, значение этого участия для достижения цели уголовного правонарушения, его влияние на характер и размер причиненного или возможного вреда.
2. Смягчающие или отягчающие ответственность и наказание обстоятельства, относящиеся к личности одного из соучастников, учитываются при назначении наказания только этому соучастнику.

Статья 59. Назначение наказания по совокупности уголовных
правонарушений

1. При совокупности уголовных правонарушений суд, назначив наказание (основное и дополнительное) за каждое правонарушение отдельно, определяет окончательное наказание путем поглощения менее строгого наказания более строгим, или путем полного или частичного сложения назначенных наказаний.
2. Если совокупность уголовных правонарушений включает в себя только уголовные проступки, то окончательное наказание назначается путем поглощения менее строгого наказания более строгим, либо путем частичного или полного сложения наказаний. При этом окончательный размер наказания в виде штрафа не может превышать одной тысячи месячных расчетных показателей, а окончательный срок наказания в виде привлечения к общественным работам или ареста - шестисот часов или одного года соответственно.
Если совокупность уголовных правонарушений включает в себя только уголовные проступки, преступления небольшой тяжести и средней тяжести, то окончательно наказание назначается путем поглощения менее строгого наказания более строгим.
3. Если совокупность уголовных правонарушений включает в себя тяжкое или особо тяжкое преступление, то окончательное наказание назначается путем поглощения менее строгого наказания более строгим, либо путем частичного или полного сложения наказаний. При этом окончательное наказание в виде лишения свободы не может превышать двадцати лет.
4. Если совокупность уголовных правонарушений включает в себя хотя бы одно особо тяжкое преступление, за совершение которого настоящим Кодексом предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок до двадцати лет, то окончательное наказание назначается путем частичного или полного сложения наказаний. При этом окончательное наказание в виде лишения свободы не может превышать двадцати пяти лет.
Если совокупность уголовных правонарушений включает в себя хотя бы одно особо тяжкое преступление, за совершение которого настоящим Кодексом предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок до двадцати лет, а также уголовный проступок, за совершение которого назначен штраф, то окончательное наказание назначается путем поглощения менее строгого наказания более строгим.
Если за преступление, входящее в совокупность, назначается пожизненное лишение свободы или смертная казнь, то окончательное наказание назначается в виде пожизненного лишения свободы или соответственно смертной казни.
5. К основному наказанию, назначенному по совокупности уголовных правонарушений, могут быть присоединены дополнительные наказания, назначенные за правонарушения, образующие совокупность. Окончательное дополнительное наказание при частичном или полном сложении не может превышать максимального срока или размера, установленного для данного вида наказания Общей частью настоящего Кодекса.
6. По правилам настоящей статьи назначается наказание, если после вынесения судом приговора по делу будет установлено, что осужденный виновен еще и в другом уголовном правонарушении, совершенном им до вынесения приговора по первому делу. В этом случае в окончательный срок наказания засчитывается наказание, отбытое по первому приговору суда.

Статья 60. Назначение наказания при рецидиве
преступлений, опасном рецидиве преступлений

При назначении наказания при рецидиве преступлений или опасном рецидиве преступлений учитываются число, характер и степень общественной опасности ранее совершенных преступлений, обстоятельства, в силу которых исправительное воздействие предыдущего наказания оказалось недостаточным, а также характер и степень общественной опасности вновь совершенных преступлений.

Статья 61. Назначение наказания по совокупности
приговоров

1. Если осужденный после вынесения приговора, но до полного отбытия наказания совершил новое уголовное правонарушение, суд к наказанию, назначенному по последнему приговору суда, полностью или частично присоединяет неотбытую часть наказания по предыдущему приговору суда.
2. Окончательное наказание по совокупности приговоров в случае, если оно не связано с лишением свободы, не может превышать максимального срока или размера, предусмотренного для данного вида наказания Общей частью настоящего Кодекса.
3. Окончательное наказание по совокупности приговоров в виде лишения свободы не может превышать двадцати пяти лет. Если совокупность приговоров включает в себя приговор, которым лицо признано виновным в совершении хотя бы одного особо тяжкого преступления, за совершение которого настоящим Кодексом предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок до двадцати лет, то окончательное наказание по совокупности приговоров в виде лишения свободы не может превышать тридцати лет. Если за преступление, входящее в совокупность, назначается пожизненное лишение свободы или смертная казнь, то окончательное наказание назначается в виде пожизненного лишения свободы или соответственно смертной казни.
4. Окончательное наказание по совокупности приговоров должно быть больше как наказания, назначенного за вновь совершенное уголовное правонарушение, так и неотбытой части наказания по предыдущему приговору суда.
5. Присоединение дополнительных видов наказаний при назначении наказания по совокупности приговоров производится по правилам назначения наказания по совокупности уголовных правонарушений.

Статья 62. Порядок определения сроков наказания при их
сложении

1. При частичном или полном сложении наказаний по совокупности уголовных правонарушений и совокупности приговоров одному дню лишения свободы соответствуют:
1) один день ареста;
2) один день ограничения свободы;
3) четыре часа привлечения к общественным работам.
2. Лишение специального, воинского или почетного звания, классного чина, дипломатического ранга, квалификационного класса и государственных наград, лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью, выдворение за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства, конфискация имущества, а также принудительные меры медицинского характера, при сложении их с привлечением к общественным работам, ограничением свободы, арестом, лишением свободы исполняются самостоятельно.

Статья 63. Исчисление сроков наказаний и зачет наказания

1. Сроки лишения права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью, ограничения свободы, ареста, лишения свободы исчисляются в месяцах и годах, а при замене или зачете наказания могут исчисляться в днях.
2. Сроки привлечения к общественным работам исчисляются в часах.
3. Время содержания под стражей до вступления приговора в законную силу засчитывается в срок наказания в виде лишения свободы, ареста, ограничения свободы из расчета один день за один день, в виде привлечения к общественным работам - из расчета один день содержания под стражей за четыре часа общественных работ.
4. Время содержания под домашним арестом до вступления приговора в законную силу засчитывается в срок наказания в виде лишения свободы, ареста, ограничения свободы из расчета два дня за один день, в виде привлечения к общественным работам - из расчета один день содержания под домашним арестом за два часа общественных работ.
5. Время содержания лица под стражей до вступления приговора суда в законную силу и время отбытия лишения свободы, назначенного приговором суда за преступление, совершенное вне пределов Республики Казахстан, в случае выдачи лица на основании статьи 9 настоящего Кодекса засчитываются из расчета один день за один день.
6. При назначении осужденному, содержащемуся под стражей до судебного разбирательства, основного наказания в виде штрафа, суд, учитывая срок содержания под стражей, смягчает назначенное наказание или полностью освобождает его от отбывания этого наказания.
7. Время, в течение которого к лицу, заболевшему после совершения преступления психической болезнью, применялись принудительные меры медицинского характера, засчитывается в срок наказания.

Статья 64. Условное осуждение

1. Если, назначив наказание в виде лишения свободы, суд придет к выводу о возможности исправления осужденного без отбывания наказания, он постановляет считать назначенное наказание условным.
2. При применении условного осуждения суд учитывает характер и степень общественной опасности совершенного преступления, личность виновного, в том числе смягчающие и отягчающие ответственность и наказание обстоятельства.
3. При назначении условного осуждения суд устанавливает по правилам части второй статьи 45 настоящего Кодекса пробационный контроль на весь назначенный срок лишения свободы, а несовершеннолетним на срок от шести месяцев до одного года.
Применение условного осуждения несовершеннолетним возможно и при повторном совершении преступления небольшой или средней тяжести в период пробационного контроля при условном осуждении.
4. При условном осуждении могут быть назначены дополнительные виды ограничений и наказаний, кроме конфискации имущества.
5. При условном осуждении несовершеннолетнему могут быть назначены принудительные меры воспитательного воздействия.
6. Условное осуждение не применяется к лицам при рецидиве преступлений, опасном рецидиве преступлений, при осуждении лица за особо тяжкое преступление, коррупционное преступление, террористическое преступление, экстремистское преступление, преступление, совершенное в составе преступной группы, преступление против половой неприкосновенности малолетних.

Статья 65. Отмена условного осуждения

1. Если до истечения срока пробационного контроля условно осужденный своим поведением доказал свое исправление, суд по представлению органа, осуществляющего пробационный контроль, может постановить об отмене условного осуждения и о снятии с осужденного судимости. При этом условное осуждение может быть отменено по истечении не менее половины установленного срока.
2. Суд по представлению органа, осуществляющего пробационный контроль, может продлить срок пробационного контроля, но не более чем на один год, в случаях, когда условно осужденный совершил:
1) административное правонарушение, посягающее на общественный порядок и нравственность, права несовершеннолетних, на личность и в сфере семейно-бытовых отношений, за которое на него было наложено административное взыскание;
2) умышленное повреждение (порчу) электронных средств слежения, либо не явился для регистрации без уважительной причины или сменил место жительства без уведомления органа, осуществляющего пробационный контроль;
3) уголовный проступок.
3. В случае неисполнения условно осужденным возложенных на него судом обязанностей, либо повторного совершения условно осужденным нарушений, указанных в части второй настоящей статьи, суд по представлению органа, указанного в части первой настоящей статьи, постановляет об отмене условного осуждения и исполнении назначенного наказания приговором суда, а в отношении несовершеннолетнего осужденного может повторно продлить срок пробационного контроля, но не более чем на один год.
4. В случаях совершения условно осужденным в течение срока пробационного контроля преступления по неосторожности либо умышленного преступления небольшой тяжести, а условно осужденным несовершеннолетним - преступления небольшой или средней тяжести, вопрос об отмене или о сохранении условного осуждения решается судом при назначении наказания за новое преступление.
5. В случаях совершения условно осужденным в течение срока пробационного контроля умышленного преступления средней тяжести, тяжкого или особо тяжкого преступления, а несовершеннолетним - тяжкого или особо тяжкого преступления, суд отменяет условное осуждение и назначает ему наказание по правилам назначения наказания по совокупности приговоров. По этим же правилам назначается наказание в случаях, предусмотренных частью четвертой настоящей статьи.

Раздел 5. Освобождение от уголовной ответственности и наказания

Статья 66. Освобождение от уголовной ответственности в
связи с деятельным раскаянием

1. Лицо, совершившее уголовный проступок либо впервые совершившее преступление, может быть освобождено от уголовной ответственности с учетом личности виновного, его явки с повинной, способствования им раскрытию, расследованию уголовного правонарушения, заглаживания им вреда, нанесенного уголовным правонарушением.
2. Положения части первой настоящей статьи не распространяются на лиц, совершивших террористическое преступление, экстремистское преступление, преступление, совершенное в составе преступной группы, преступление против половой неприкосновенности малолетних, тяжкое или особо тяжкое преступление против личности, за исключением случаев, специально предусмотренных соответствующими статьями Особенной части настоящего Кодекса.

Статья 67. Освобождение от уголовной ответственности при
превышении пределов необходимой обороны

Лицо, превысившее пределы необходимой обороны вследствие страха, испуга или замешательства, вызванного общественно опасным посягательством, может быть с учетом обстоятельств дела освобождено от уголовной ответственности.

Статья 68. Освобождение от уголовной ответственности при
выполнении условий процессуального соглашения

Лицо, выполнившее все условия процессуального соглашения, может быть освобождено от уголовной ответственности.

Статья 69. Освобождение от уголовной ответственности в
связи с примирением

1. Лицо, совершившее уголовный проступок или преступление небольшой или средней тяжести, не связанное с причинением смерти, подлежит освобождению от уголовной ответственности, если оно примирилось с потерпевшим, заявителем, в том числе в порядке медиации, и загладило причиненный вред.
2. Несовершеннолетние, беременные женщины, женщины, имеющие малолетних детей, мужчины, воспитывающие в одиночку малолетних детей, женщины в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет, мужчины в возрасте шестидесяти трех и свыше лет, впервые совершившие тяжкое преступление, не связанное с причинением смерти или тяжкого вреда здоровью человека, могут быть освобождены от уголовной ответственности, если они примирились с потерпевшим, заявителем, в том числе в порядке медиации, и загладили причиненный вред. При освобождении от уголовной ответственности к несовершеннолетнему применяются принудительные меры воспитательного воздействия.
3. В случаях, когда уголовным правонарушением причинен вред охраняемым законом интересам общества и государства, лицо, указанное в части первой или второй настоящей статьи, может быть освобождено от уголовной ответственности, если оно чистосердечно раскаялось и загладило вред, причиненный охраняемым законом интересам общества или государства.
4. Положения настоящей статьи применяются и по совокупности уголовных правонарушений, в случае если условия освобождения от уголовной ответственности соблюдены в отношении каждого из деяний.
Положения настоящей статьи не распространяются на лиц, совершивших коррупционное преступление, террористическое преступление, экстремистское преступление, преступление, совершенное в составе преступной группы, преступление против половой неприкосновенности малолетних.

Статья 70. Освобождение от уголовной ответственности с
установлением поручительства

1. Лицо, впервые совершившее уголовный проступок либо преступление небольшой или средней тяжести, не связанное с причинением смерти или тяжкого вреда здоровью человека, за совершение которого соответствующей статьей или частью статьи Особенной части настоящего Кодекса предусмотрен штраф в числе иных видов основных наказаний, может быть освобождено судом от уголовной ответственности с установлением поручительства.
2. Установление поручительства состоит во внесении залога физическим лицом, выступающим поручителем, в размере равном двукратному, а юридическим лицом - десятикратному максимальному размеру штрафа, предусмотренному за совершенное уголовное правонарушение.
3. Срок поручительства устанавливается:
1) при совершении уголовного проступка - от шести месяцев до одного года;
2) при совершении преступления небольшой тяжести - от одного года до двух лет;
3) при совершении преступления средней тяжести - от двух до пяти лет.
4. Если лицо, освобожденное от уголовной ответственности, не совершило в период поручительства нового уголовного правонарушения, по истечении срока поручительства залог возвращается поручителю.
5. Если в период поручительства лицо совершит новое уголовное правонарушение, суд отменяет решение об освобождении от уголовной ответственности и назначает ему наказание по правилам назначения наказания по совокупности приговоров. При этом залог обращается в доход государства.
6. Положения настоящей статьи не распространяются на лиц, совершивших коррупционные преступления, террористические преступления, экстремистские преступления, преступления, совершенные в составе преступной группы, преступления против половой неприкосновенности несовершеннолетних.

Статья 71. Освобождение от уголовной ответственности в
связи с изменением обстановки

1. Лицо, совершившее уголовное правонарушение, подлежит освобождению судом от уголовной ответственности, если будет признано, что ко времени рассмотрения дела в суде, вследствие изменения обстановки, совершенное им деяние перестало быть общественно опасным.
2. Лицо, впервые совершившее уголовный проступок либо впервые совершившее преступление небольшой или средней тяжести, подлежит освобождению судом от уголовной ответственности, если будет установлено, что в силу последующего безупречного поведения это лицо ко времени рассмотрения дела в суде не может быть сочтено общественно опасным.

Статья 72. Освобождение от уголовной ответственности в
связи с истечением срока давности

1. Лицо освобождается от уголовной ответственности, если со дня совершения уголовного правонарушения истекли следующие сроки:
1) один год после совершения уголовного проступка;
2) два года после совершения преступления небольшой тяжести;
3) пять лет после совершения преступления средней тяжести;
4) пятнадцать лет после совершения тяжкого преступления;
5) двадцать лет после совершения особо тяжкого преступления.
2. Сроки давности исчисляются со дня совершения уголовного правонарушения и до момента вступления приговора суда в законную силу.
3. Течение сроков давности по уголовным проступкам, независимо от совершения нового уголовного правонарушения, не приостанавливается и не прерывается.
4. Течение сроков давности приостанавливается, если лицо, совершившее преступление, уклоняется от следствия или суда. В этом случае течение сроков давности возобновляется с момента задержания лица или явки его с повинной. При этом лицо не может быть привлечено к уголовной ответственности, если со времени совершения преступления давность не была прервана и истекли следующие сроки:
1) десять лет после совершения преступления небольшой тяжести;
2) пятнадцать лет после совершения преступления средней тяжести;
3) двадцать лет после совершения тяжкого преступления;
4) двадцать пять лет после совершения особо тяжкого преступления.
Течение давности прерывается, если до истечения указанных в части первой настоящей статьи сроков лицо, совершившее тяжкое или особо тяжкое преступление, совершит новое умышленное преступление. В таких случаях исчисление срока давности начинается заново со дня совершения нового преступления. В иных случаях, если до истечения срока давности лицо вновь совершит преступление, срок давности по каждому преступлению течет самостоятельно.
5. Вопрос о применении срока давности к лицу, совершившему преступление, за которое по настоящему Кодексу могут быть назначены смертная казнь или пожизненное лишение свободы, разрешается судом. Если суд не сочтет возможным освободить лицо от уголовной ответственности в связи с истечением срока давности, то смертная казнь заменяется пожизненным лишением свободы, а пожизненное лишение свободы заменяется лишением свободы сроком на двадцать пять лет.
6. Сроки давности не применяются к лицам, совершившим преступления против мира и безопасности человечества, коррупционные преступления, террористические преступления, экстремистские преступления, пытки, против половой неприкосновенности несовершеннолетних, а также особо тяжкие преступления против личности, основ конституционного строя и безопасности государства, против общественной безопасности и общественного порядка, в сфере экономической деятельности.

Статья 73. Условно-досрочное освобождение от отбывания
наказания

1. Лицо, отбывающее ограничение свободы или лишение свободы, после фактического отбытия сроков, указанных в частях третьей и четвертой настоящей статьи, может быть освобождено судом условно-досрочно, если судом будет признано, что для своего исправления оно не нуждается в полном отбывании назначенного наказания.
Лицо, отбывающее ограничение свободы или лишение свободы, после фактического отбытия сроков, указанных в частях третьей и четвертой настоящей статьи, подлежит освобождению условно-досрочно в случае полного возмещения им ущерба, причиненного преступлением, и отсутствия у него злостных нарушений установленного порядка отбывания наказания.
Лицо, отбывающее лишение свободы, назначенное за террористическое или экстремистское преступление, не повлекшее гибель людей и не сопряженное с совершением особо тяжкого преступления, после фактического отбытия сроков, указанных в частях третьей и четвертой настоящей статьи, может быть освобождено судом условно-досрочно, если оно оказывает активное содействие в предотвращении, раскрытии или расследовании террористических или экстремистских преступлений, изобличении участников террористической или экстремистской группы.
При этом лицо может быть полностью или частично освобождено от отбывания дополнительного вида наказания.
2. За лицом, освобожденным условно-досрочно от отбывания наказания в виде лишения свободы, в течение оставшейся неотбытой части наказания судом устанавливается пробационный контроль по правилам части второй статьи 45 настоящего Кодекса.
3. Условно-досрочное освобождение может быть применено только после фактического отбытия осужденным:
1) не менее одной трети срока наказания, назначенного за преступление небольшой или средней тяжести;
2) не менее половины срока наказания, назначенного за тяжкое преступление;
3) не менее двух третей срока наказания, назначенного за особо тяжкое преступление, а также если примененное ранее условно-досрочное освобождение было отменено по основаниям, предусмотренным пунктами 1), 2) части шестой настоящей статьи;
4) не менее трех четвертей срока наказания, назначенного за преступления, предусмотренные пунктами 3), 5) части третьей статьи 120, пунктами 3), 5) части третьей статьи 121 настоящего Кодекса.
Условно-досрочное освобождение от отбывания наказания может быть применено к беременным женщинам, женщинам, имеющим малолетних детей, мужчинам, воспитывающим в одиночку малолетних детей, женщинам в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет, мужчинам в возрасте шестидесяти трех и свыше лет, инвалидам первой или второй группы после фактического отбытия:
1) не менее одной четвертой срока наказания, назначенного судом за преступление небольшой или средней тяжести;
2) не менее одной трети срока наказания, назначенного судом за тяжкое преступление;
3) не менее половины срока наказания, назначенного судом за особо тяжкое преступление, не сопряженное с посягательством на жизнь человека;
4) не менее двух третей наказания, назначенного судом за особо тяжкое преступление, сопряженное с посягательством на жизнь человека;
5) не менее трех четвертей срока наказания, назначенного за преступления, предусмотренные пунктами 3), 5) части третьей статьи 120, пунктами 3), 5) части третьей статьи 121 настоящего Кодекса.
4. Фактически отбытый осужденным срок лишения свободы не может быть менее шести месяцев.
5. Лицо, отбывающее назначенное судом пожизненное лишение свободы, может быть освобождено условно-досрочно, если судом будет признано, что оно не нуждается в дальнейшем отбывании этого наказания и фактически отбыло не менее двадцати пяти лет лишения свободы.
6. Если в течение оставшейся неотбытой части наказания лицо, к которому было применено условно-досрочное освобождение, совершило:
1) неоднократное административное правонарушение, за которое на него было наложено административное взыскание, или злостно уклонилось от исполнения обязанностей, возложенных на него при применении условно-досрочного освобождения, суд по представлению уполномоченного государственного органа, может постановить об отмене условно-досрочного освобождения и исполнении оставшейся неотбытой части наказания;
2) преступление по неосторожности, а равно в случаях совершения уголовного проступка, умышленного преступления небольшой тяжести несовершеннолетним, беременной женщиной, женщиной, имеющей малолетних детей, мужчиной, воспитывающим в одиночку малолетних детей, женщиной в возрасте пятидесяти восьми и свыше лет, мужчиной в возрасте шестидесяти трех и свыше лет, инвалидом первой или второй группы, вопрос об отмене либо о сохранении условно-досрочного освобождения решается судом при назначении наказания за новое преступление. Если суд отменяет условно-досрочное освобождение, наказание назначается по правилам назначения наказания по совокупности приговоров;
3) умышленное преступление, за исключением случаев, указанных в пункте 2) настоящей части, суд назначает ему наказание по правилам назначения наказания по совокупности приговоров.
7. Условно-досрочное освобождение не применяется к лицу, которому наказание в виде смертной казни заменено лишением свободы в порядке помилования, лицу, осужденному за террористическое или экстремистское преступление, повлекшее гибель людей либо сопряженное с совершением особо тяжкого преступления, лицу, осужденному за преступление против половой неприкосновенности малолетних, а также лицу, ранее условно-досрочно освобождавшемуся, за исключением случаев, когда условно-досрочное освобождение было отменено по основаниям, предусмотренным пунктами 1), 2) части шестой настоящей статьи.

Статья 74. Замена неотбытой части наказания более мягким
видом наказания либо сокращение срока
назначенного наказания

1. Лицу, отбывающему лишение свободы за преступления небольшой, средней тяжести или тяжкие преступления, в случае полного возмещения им ущерба, причиненного преступлением, либо отсутствия у него злостных нарушений установленного порядка отбывания наказания, оставшаяся неотбытой часть наказания может быть заменена судом более мягким видом наказания. При этом лицо может быть полностью или частично освобождено от отбывания дополнительного вида наказания, за исключением наказаний, назначенных пожизненно.
2. Неотбытая часть наказания может быть заменена более мягким видом наказания после фактического отбытия осужденным не менее одной трети срока наказания за совершение преступления небольшой и средней тяжести, половины срока наказания за тяжкие преступления или ранее условно-досрочно освобождавшимися от отбывания наказания в виде лишения свободы и совершившими новые преступления в период оставшейся неотбытой части наказания.
Замена неотбытой части наказания более мягким видом наказания не применяется в отношении лиц, осужденных за террористическое или экстремистское преступление, повлекшее гибель людей либо сопряженное с совершением особо тяжкого преступления, а также преступление, совершенное в составе преступной группы, преступление против половой неприкосновенности малолетних.
3. При замене неотбытой части наказания суд может избрать штраф из расчета один месячный расчетный показатель за один день лишения свободы либо ограничение свободы из расчета один день ограничения свободы за один день лишения свободы. Условием замены на штраф является полное возмещение ущерба, причиненного преступлением.
4. Лицу, отбывающему лишение свободы за преступления небольшой, средней тяжести или тяжкие преступления, в случае, если оно в период отбывания наказания способствовало раскрытию и расследованию преступлений, совершенных преступной группой, оставшаяся неотбытой часть наказания может быть сокращена судом не более чем наполовину.

Статья 75. Отсрочка отбывания наказания беременным
женщинам и женщинам, имеющим малолетних детей,
мужчинам, в одиночку воспитывающим малолетних
детей

1. Осужденным беременным женщинам суд может отсрочить отбывание наказания до одного года. Осужденным женщинам, имеющим малолетних детей, и мужчинам, воспитывающим в одиночку малолетних детей, суд может отсрочить исполнение наказания до пяти лет, но не более чем до достижения ребенком четырнадцатилетнего возраста. Беременным женщинам и женщинам, имеющим малолетних детей, мужчинам, воспитывающим в одиночку малолетних детей, осужденным к лишению свободы на срок свыше пяти лет за тяжкие или особо тяжкие преступления против личности, террористические преступления, экстремистские преступления, преступления, совершенные в составе преступной группы, преступления против половой неприкосновенности малолетних, отсрочка отбывания наказания не предоставляется.
2. В случаях, если осужденное лицо, указанное в части первой настоящей статьи, отказалось от ребенка, или продолжает уклоняться от воспитания ребенка, или нарушать общественный порядок после двукратного письменного предупреждения, вынесенного органом, осуществляющим контроль за осужденным лицом, в отношении которого отбывание наказания отсрочено, суд может по представлению этого органа отменить отсрочку отбывания наказания и направить осужденное лицо для отбывания наказания в место, назначенное в соответствии с приговором суда.
3. По истечении срока отсрочки исполнения наказания или в случаях смерти ребенка, либо прерывания беременности, суд, в зависимости от поведения осужденного лица, может освободить его от отбывания наказания, или заменить назначенное наказание более мягким видом наказания, или принять решение о направлении осужденного лица в соответствующее учреждение для отбывания наказания.
4. Если в период отсрочки отбывания наказания осужденное лицо совершает новое преступление, суд назначает ему наказание по правилам назначения наказания по совокупности приговоров.

Статья 76. Освобождение от наказания в связи с болезнью

1. Лицо, у которого после совершения уголовного правонарушения наступило психическое расстройство, лишающее его возможности осознавать фактический характер и общественную опасность своих действий (бездействия) либо руководить ими, освобождается судом от наказания, а лицо, отбывающее наказание, освобождается судом от дальнейшего его отбывания. Таким лицам суд может назначить принудительные меры медицинского характера, предусмотренные настоящим Кодексом.
2. Лицо, страдающее иной тяжелой болезнью, препятствующей отбыванию наказания, кроме пожизненного лишения свободы, освобождается судом от отбывания наказания или наказание может быть заменено более мягким видом наказания с учетом характера заболевания, тяжести совершенного уголовного правонарушения, личности осужденного и других обстоятельств.
3. Лица, указанные в частях первой и второй настоящей статьи, в случае их выздоровления подлежат уголовной ответственности и наказанию, если не истекли сроки давности привлечения к уголовной ответственности или обвинительного приговора.

Статья 77. Освобождение от наказания и отсрочка отбывания
наказания вследствие стечения тяжелых
обстоятельств

1. Лицо, осужденное за уголовный проступок или преступление небольшой и средней тяжести, может быть судом освобождено от наказания, если возникли обстоятельства, повлекшие за собой особо тяжкие последствия для его семьи вследствие пожара или стихийного бедствия, тяжелой болезни или смерти единственного трудоспособного члена семьи или других чрезвычайных обстоятельств.
2. Лицу, осужденному к лишению свободы за тяжкое или особо тяжкое преступление, за исключением лиц, осужденных за террористическое или экстремистское преступление, либо преступление, совершенное в составе преступной группы, или против половой неприкосновенности малолетних, суд может при наличии оснований, указанных в части первой настоящей статьи, отсрочить отбывание наказания на срок до трех месяцев.

Статья 78. Освобождение от отбывания наказания в связи с
истечением срока давности обвинительного
приговора

1. Лицо, осужденное за уголовное правонарушение, освобождается от отбывания наказания, если обвинительный приговор не был приведен в исполнение в следующие сроки, считая со дня вступления его в законную силу:
1) один год при осуждении за уголовный проступок;
2) три года при осуждении за преступление небольшой тяжести;
3) шесть лет при осуждении за преступление средней тяжести;
4) десять лет при осуждении за тяжкое преступление;
5) пятнадцать лет при осуждении за особо тяжкое преступление.
2. Течение сроков давности по уголовным проступкам, независимо от совершения нового уголовного правонарушения, не приостанавливается и не прерывается.
3. Течение срока давности по преступлениям приостанавливается, если осужденный уклоняется от отбывания наказания. В этом случае течение сроков давности возобновляется с момента задержания лица или явки его с повинной. Сроки давности, истекшие к моменту уклонения осужденного от отбывания наказания, подлежат зачету. При этом обвинительный приговор не может быть приведен в исполнение, если со времени его вынесения прошло двадцать пять лет и давность не была прервана совершением нового преступления. В случае отсрочки отбывания наказания течение срока давности приостанавливается до истечения срока отсрочки.
4. Течение срока давности по преступлениям прерывается, если до истечения указанных в части первой настоящей статьи сроков лицо совершит новое умышленное преступление. В таких случаях исчисление срока давности начинается заново со дня совершения нового преступления.
5. Вопрос о применении срока давности к лицу, осужденному к смертной казни или пожизненному лишению свободы, решается судом. Если суд не найдет возможным применить срок давности, смертная казнь заменяется пожизненным лишением свободы, а пожизненное лишение свободы заменяется лишением свободы сроком на двадцать пять лет. Сроки давности не применяются к лицам, осужденным за совершение преступлений против мира и безопасности человечества, коррупционные преступления, террористические преступления, экстремистские преступления, пытки, против половой неприкосновенности малолетних, а также особо тяжкие преступления против личности, основ конституционного строя и безопасности государства, в сфере экономической деятельности.

Статья 79. Освобождение от уголовной ответственности и
наказания на основании акта амнистии или
помилования

1. Акт об амнистии издается Парламентом Республики Казахстан в отношении индивидуально не определенного круга лиц.
2. На основании акта об амнистии лица, совершившие уголовный проступок или преступление небольшой или средней тяжести, могут быть освобождены от уголовной ответственности. Лица, осужденные за совершение уголовного проступка или преступления небольшой или средней тяжести, могут быть освобождены от наказания, либо назначенное им наказание может быть сокращено или заменено более мягким видом наказания, либо такие лица могут быть освобождены от дополнительного вида наказания. Лицам, осужденным за совершение тяжкого или особо тяжкого преступления, может быть сокращен срок назначенного им наказания. С лиц, отбывших наказание или освобожденных от дальнейшего его отбывания, актом об амнистии может быть снята судимость.
Акт об амнистии не распространяется на лиц, совершивших террористические преступления, экстремистские преступления, пытки, преступления против половой неприкосновенности малолетних, а также наказание которым назначено при рецидиве преступлений или опасном рецидиве преступлений.
3. Акт о помиловании индивидуально определенного лица, в отношении которого обвинительный приговор вступил в законную силу, а равно лица, отбывающего либо отбывшего на территории Республики Казахстан наказание, назначенное по приговору суда иностранного государства, издается Президентом Республики Казахстан.
4. При помиловании лицо, осужденное за преступление, может быть освобождено от дальнейшего отбывания наказания либо назначенное ему наказание может быть сокращено или заменено более мягким видом наказания, либо такое лицо может быть освобождено от дополнительного вида наказания. С лица, отбывшего наказание или освобожденного от дальнейшего его отбывания, актом помилования может быть снята судимость.

Статья 80. Судимость

1. Лицо, осужденное за совершение преступления, считается судимым со дня вступления обвинительного приговора суда в законную силу до момента погашения или снятия судимости. Судимость в соответствии с настоящим Кодексом учитывается при назначении наказания.
2. Лицо, освобожденное от наказания, а также осужденное за совершение уголовного проступка, признается не имеющим судимости.
3. Судимость погашается:
1) в отношении лиц, условно осужденных, - по истечении срока пробационного контроля;
2) в отношении лиц, осужденных к более мягким видам наказаний, чем лишение свободы, - по фактическому отбытию наказания;
3) в отношении лиц, осужденных к лишению свободы за преступления небольшой или средней тяжести, - по истечении трех лет после отбытия наказания;
4) в отношении лиц, осужденных к лишению свободы за тяжкие преступления, - по истечении шести лет после отбытия наказания;
5) в отношении лиц, осужденных к лишению свободы за особо тяжкие преступления, - по истечении восьми лет после отбытия наказания.
4. Если осужденный в установленном законом порядке был досрочно освобожден от отбывания наказания или неотбытая часть наказания была заменена более мягким видом наказания, то срок погашения судимости исчисляется, исходя из фактически отбытого срока наказания, с момента освобождения от отбывания основного и дополнительного видов наказаний.
5. Если наряду с основным наказанием лицу назначалось по приговору суда дополнительное наказание, то срок погашения судимости исчисляется с момента отбытия основного и дополнительного видов наказаний.
В случаях назначения дополнительного наказания в виде лишения права занимать определенную должность или заниматься определенной деятельностью пожизненно, то срок погашения судимости исчисляется с момента отбытия основного вида наказаний.
6. При осуждении лица по совокупности уголовных правонарушений или по совокупности приговоров за преступления, относящиеся к различной степени тяжести, судимости погашаются за каждое преступление самостоятельно, при этом сроки погашения исчисляются с момента отбытия наказания по совокупности уголовных правонарушений или совокупности приговоров.
7. Если осужденный после отбытия наказания вел себя безупречно, то по его ходатайству суд может снять с него судимость до истечения срока погашения судимости.
Данная норма не распространяется на лиц, осужденных к лишению свободы за тяжкие или особо тяжкие преступления, а также наказание которым назначено при рецидиве преступлений или опасном рецидиве преступлений.
8. Если осужденный до истечения срока погашения судимости вновь совершил преступление, течение срока, погашающего судимость, прерывается. Срок погашения судимости по первому преступлению исчисляется заново после фактического отбытия основного и дополнительного наказания за последнее преступление. В этих случаях лицо считается судимым за оба преступления до истечения срока погашения судимости за наиболее тяжкое из них.
9. Погашение или снятие судимости аннулирует все правовые последствия, связанные с судимостью, за исключением ограничений, установленных назначенным пожизненно дополнительным видом наказания.

Раздел 6. Уголовная ответственность несовершеннолетних

Статья 81. Уголовная ответственность несовершеннолетних

1. Несовершеннолетними, на которых распространяется действие настоящего раздела, признаются лица, которым ко времени совершения уголовного правонарушения исполнилось четырнадцать, но не исполнилось восемнадцати лет.
2. Несовершеннолетним, совершившим уголовное правонарушение, может быть назначено наказание либо к ним могут быть применены принудительные меры воспитательного воздействия.

Статья 82. Виды наказаний, назначаемых несовершеннолетним

1. Видами наказаний, назначаемых несовершеннолетним, являются:
1) лишение права заниматься определенной деятельностью;
2) штраф;
3) исправительные работы;
4) привлечение к общественным работам;
5) ограничение свободы;
6) лишение свободы.
2. Лишение права заниматься определенной деятельностью назначается несовершеннолетним на срок от одного года до двух лет.
3. Штраф назначается только при наличии у несовершеннолетнего осужденного самостоятельного заработка или имущества, на которое может быть обращено взыскание. Штраф назначается в размере от десяти до двухсот пятидесяти месячных расчетных показателей.
4. Исправительные работы назначаются несовершеннолетним, имеющим самостоятельный заработок или иной постоянный доход, в размере от десяти до двухсот пятидесяти месячных расчетных показателей.
5. Привлечение к общественным работам назначается на срок от сорока до ста пятидесяти часов, заключается в выполнении работ, посильных для несовершеннолетнего, и исполняется им в свободное от учебы или основной работы время. Продолжительность исполнения данного вида наказания лицами в возрасте до шестнадцати лет не может превышать двух часов в день, а лицами в возрасте от шестнадцати до восемнадцати лет - трех часов в день.
6. Ограничение свободы назначается несовершеннолетним на срок до двух лет.
7. Лишение свободы несовершеннолетним может быть назначено на срок не свыше десяти лет, а за убийство при отягчающих обстоятельствах или терроризм либо по совокупности уголовных правонарушений, одним из которых является убийство при отягчающих обстоятельствах или терроризм - двенадцати лет. Несовершеннолетним, совершившим преступление небольшой тяжести или преступление средней тяжести, не связанное с причинением смерти, лишение свободы не назначается.
8. Лишение свободы несовершеннолетними осужденными отбывается:
1) несовершеннолетними мужского пола, осужденными впервые к лишению свободы, а также несовершеннолетними женского пола - в воспитательных колониях общего режима;
2) несовершеннолетними мужского пола, ранее отбывавшими лишение свободы, - в воспитательных колониях усиленного режима.
9. В зависимости от характера и степени общественной опасности, личности виновного и иных обстоятельств дела судом с указанием мотивов принятого решения может быть назначено отбывание лишения свободы осужденным несовершеннолетним мужского пола в воспитательной колонии общего режима.
10. Суд может дать указание органу, исполняющему наказание, об учете при обращении с несовершеннолетним осужденным определенных особенностей его личности.

Статья 83. Назначение наказания несовершеннолетнему

1. При назначении наказания несовершеннолетнему, кроме обстоятельств, предусмотренных статьей 53 настоящего Кодекса, учитываются условия его жизни и воспитания, уровень психического развития, иные особенности личности, а также влияние на него старших по возрасту лиц.
2. Несовершеннолетний возраст как смягчающее обстоятельство учитывается в совокупности с другими смягчающими и отягчающими обстоятельствами.

Статья 84. Освобождение несовершеннолетних от уголовной
ответственности и наказания

1. Несовершеннолетний, совершивший уголовный проступок или преступление небольшой тяжести, либо впервые совершивший преступление средней тяжести, может быть освобожден судом от уголовной ответственности, если установлено, что его исправление возможно без привлечения к уголовной ответственности. При этом к нему могут быть применены принудительные меры воспитательного воздействия.
2. Несовершеннолетний, впервые осужденный за совершение уголовного проступка или преступления небольшой или средней тяжести, может быть освобожден судом от наказания, если будет признано, что его исправление может быть достигнуто путем применения принудительных мер воспитательного воздействия.
3. Несовершеннолетний, впервые совершивший тяжкое преступление, не связанное с причинением смерти, может быть освобожден судом от уголовной ответственности в случаях, предусмотренных частью второй статьи 69 настоящего Кодекса.

Статья 85. Принудительные меры воспитательного
воздействия

1. Несовершеннолетнему могут быть назначены судом следующие принудительные меры воспитательного воздействия:
1) предупреждение;
2) передача под надзор родителей или лиц, их заменяющих, либо специализированного государственного органа;
3) возложение обязанности загладить причиненный вред;
4) ограничение досуга и установление особых требований к поведению несовершеннолетнего;
5) помещение в организацию образования с особым режимом содержания;
6) возложение обязательства принести извинения потерпевшему;
7) установление пробационного контроля.
2. Несовершеннолетнему может быть назначено одновременно несколько принудительных мер воспитательного воздействия.

Статья 86. Содержание и сроки применения принудительных
мер воспитательного воздействия

1. Предупреждение состоит в разъяснении несовершеннолетнему вреда, причиненного его деянием, и последствий повторного совершения правонарушений, предусмотренных настоящим Кодексом.
2. Передача под надзор состоит в возложении на родителей или лиц, их заменяющих, либо на специализированный государственный орган обязанностей по воспитательному воздействию на несовершеннолетнего и контролю за его поведением.
3. Обязанность загладить причиненный вред возлагается с учетом имущественного положения несовершеннолетнего и наличия у него соответствующих трудовых навыков.
4. Ограничение досуга и установление особых требований к поведению несовершеннолетнего могут предусматривать запрет посещения определенных мест, использования определенных форм досуга, в том числе связанных с управлением механическим транспортным средством, ограничение пребывания вне дома после определенного времени суток, выезда в другие местности без разрешения специализированного государственного органа. Несовершеннолетнему может быть предъявлено также требование возвратиться в образовательное учреждение, продолжить или закончить обучение либо трудоустроиться с помощью специализированного государственного органа. Настоящий перечень не является исчерпывающим.
5. Помещение в организации образования с особым режимом содержания на срок от шести месяцев до двух лет может быть назначено судом несовершеннолетнему, совершившему умышленное преступление средней тяжести или тяжкое преступление. Пребывание в названных организациях может быть прекращено досрочно в связи с достижением лицом совершеннолетия, а также если на основании заключения специализированного государственного органа, обеспечивающего исправление, суд придет к выводу, что несовершеннолетний для своего исправления в дальнейшем не нуждается в применении данной меры.
6. Продление пребывания в организации образования с особым режимом содержания после истечения срока, предусмотренного частью пятой настоящей статьи, допускается только в случае необходимости завершить несовершеннолетнему общеобразовательную или профессиональную подготовку, но не более чем до достижения им совершеннолетия.
7. Порядок и условия нахождения несовершеннолетних в организациях образования с особым режимом содержания определяются законами Республики Казахстан.
8. Несовершеннолетний приносит потерпевшему личные извинения за причиненный вред.
9. Пробационный контроль устанавливается на срок до одного года по правилам части второй статьи 45 настоящего Кодекса.
10. Срок применения принудительных мер воспитательного воздействия, предусмотренных пунктами 2) и 4) части первой статьи 85 настоящего Кодекса, устанавливается продолжительностью до шести месяцев при совершении уголовного проступка, от шести месяцев до одного года при совершении преступления небольшой тяжести, от одного года до двух лет при совершении преступления средней тяжести и от двух до трех лет при совершении тяжкого преступления.
11. В случае неисполнения несовершеннолетним принудительной меры воспитательного воздействия два и более раз в течение года, эта мера по представлению специализированного государственного органа отменяется судом и материалы направляются для привлечения несовершеннолетнего к уголовной ответственности, если не истек срок давности привлечения к уголовной ответственности.

Статья 87. Условно-досрочное освобождение
несовершеннолетних от отбывания наказания

Условно-досрочное освобождение от отбывания наказания может быть применено к лицам, осужденным к лишению свободы, ограничению свободы или исправительным работам за совершение преступления в несовершеннолетнем возрасте, после фактического отбытия или исполнения:
1) не менее одной четвертой срока или размера наказания, назначенного судом за преступление небольшой или средней тяжести;
2) не менее одной трети срока или размера наказания, назначенного судом за тяжкое преступление;
3) не менее половины срока наказания, назначенного судом за особо тяжкое преступление, не сопряженное с посягательством на жизнь человека;
4) не менее двух третей срока наказания, назначенного судом за особо тяжкое преступление, сопряженное с посягательством на жизнь человека.

Статья 88. Сроки давности

Сроки давности привлечения к уголовной ответственности или обвинительного приговора при освобождении несовершеннолетних от уголовной ответственности или отбывания наказания сокращаются наполовину.

Статья 89. Сроки погашения судимости

Для лиц, совершивших преступления до достижения возраста восемнадцати лет, сроки погашения судимости, предусмотренные статьей 80 настоящего Кодекса, сокращаются и соответственно равны:
1) четырем месяцам после отбытия более мягких видов наказания, чем лишение свободы;
2) одному году после отбытия лишения свободы за преступление небольшой или средней тяжести;
3) трем годам после отбытия лишения свободы за тяжкое или особо тяжкое преступление.

Статья 90. Применение положений настоящего раздела к
лицам в возрасте от восемнадцати до двадцати
одного года

В исключительных случаях с учетом характера совершенного деяния и личности, суд может применить положения настоящего раздела к лицам, совершившим преступление в возрасте от восемнадцати до двадцати одного года, кроме помещения их в организации образования с особым режимом содержания.

Раздел 7. Принудительные меры медицинского характера

Статья 91. Основания применения принудительных мер
медицинского характера

1. Принудительные меры медицинского характера могут быть назначены судом лицам:
1) совершившим деяния, предусмотренные статьями Особенной части настоящего Кодекса, в состоянии невменяемости;
2) у которых после совершения уголовного правонарушения наступило психическое расстройство, делающее невозможным назначение или исполнение наказания;
3) совершившим уголовное правонарушение и страдающим психическими расстройствами, не исключающими вменяемости;
4) совершившим уголовное правонарушение и признанным нуждающимися в лечении от алкоголизма или наркомании, либо токсикомании.
2. Лицам, указанным в части первой настоящей статьи, принудительные меры медицинского характера назначаются только в случаях, когда психические расстройства связаны с возможностью причинения этими лицами иного существенного вреда либо с опасностью для себя или других лиц.
3. Порядок исполнения принудительных мер медицинского характера определяется Уголовно-исполнительным кодексом и законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.
4. В отношении лиц, указанных в части первой настоящей статьи и не представляющих опасности по своему психическому состоянию, суд может передать необходимые материалы органам здравоохранения для решения вопроса о лечении этих лиц или направлении их в психоневрологические организации в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.

Статья 92. Цели применения принудительных мер
медицинского характера

Целями применения принудительных мер медицинского характера являются излечение лиц, указанных в части первой статьи 91 настоящего Кодекса, или улучшение их психического состояния, а также предупреждение совершения ими новых деяний, предусмотренных статьями Особенной части настоящего Кодекса.

Статья 93. Виды принудительных мер медицинского характера

1. Суд может назначить следующие виды принудительных мер медицинского характера:
1) амбулаторное принудительное наблюдение и лечение у психиатра;
2) принудительное лечение в психиатрическом стационаре общего типа;
3) принудительное лечение в психиатрическом стационаре специализированного типа;
4) принудительное лечение в психиатрическом стационаре специализированного типа с интенсивным наблюдением.
2. Лицам, осужденным за уголовные правонарушения, совершенные в состоянии вменяемости, но нуждающимся в лечении от алкоголизма, наркомании (токсикомании) либо в лечении психических расстройств, не исключающих вменяемости, суд наряду с наказанием может назначить принудительные меры медицинского характера в виде амбулаторного принудительного наблюдения и лечения у психиатра.

Статья 94. Амбулаторное принудительное наблюдение и
лечение у психиатра

Амбулаторное принудительное наблюдение и лечение у психиатра может быть назначено при наличии оснований, предусмотренных статьей 91 настоящего Кодекса, если лицо по своему психическому состоянию не нуждается в помещении в психиатрический стационар.

Статья 95. Принудительное лечение в психиатрическом
стационаре

1. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре может быть назначено при наличии оснований, предусмотренных статьей 91 настоящего Кодекса, если характер психического расстройства лица требует таких условий лечения, ухода, содержания и наблюдения, которые могут быть осуществлены только в психиатрическом стационаре.
2. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре общего типа может быть назначено лицу, которое по своему психическому состоянию и характеру совершенного общественно опасного деяния нуждается в стационарном лечении и наблюдении, но не требует интенсивного наблюдения.
3. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре специализированного типа может быть назначено лицу, которое по своему психическому состоянию и характеру совершенного общественно опасного деяния требует постоянного наблюдения.
4. Принудительное лечение в психиатрическом стационаре специализированного типа с интенсивным наблюдением может быть назначено лицу, которое по своему психическому состоянию и характеру совершенного общественно опасного деяния представляет особую опасность для себя или других лиц и требует постоянного и интенсивного наблюдения.

Статья 96. Продление, изменение и прекращение применения
принудительных мер медицинского характера

1. Продление, изменение и прекращение применения принудительных мер медицинского характера осуществляются судом по представлению администрации учреждения, осуществляющего принудительное лечение, на основании заключения комиссии врачей-психиатров.
2. Лицо, которому назначена принудительная мера медицинского характера, подлежит освидетельствованию комиссией врачей-психиатров не реже одного раза в шесть месяцев для решения вопроса о наличии оснований для внесения представления в суд о прекращении или об изменении такой меры. При отсутствии оснований для прекращения применения или изменения принудительной меры медицинского характера администрация учреждения, осуществляющего принудительное лечение, представляет в суд заключение для продления принудительного лечения. Первое продление принудительного лечения может быть произведено по истечении шести месяцев с момента начала лечения, в последующем продление принудительного лечения производится ежегодно.
3. Изменение или прекращение принудительной меры медицинского характера осуществляется судом в случае такого изменения психического состояния лица, при котором отпадает необходимость в применении ранее назначенной меры либо возникает необходимость в назначении иной принудительной меры медицинского характера.
4. В случае прекращения применения принудительного лечения в психиатрическом стационаре, суд может передать необходимые материалы в отношении лица, находившегося на принудительном лечении, органам здравоохранения для решения вопроса о его лечении или направлении в психоневрологическую организацию в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.

Статья 97. Назначение наказания после применения
принудительных мер медицинского характера

1. К лицу, которое после совершения уголовного правонарушения или во время отбывания наказания заболело психической болезнью, лишающей его возможности отдавать себе отчет в своих действиях или руководить ими, после его выздоровления судом может быть применено наказание, если не истекли сроки давности или нет оснований для освобождения его от уголовной ответственности и наказания.
2. В случае излечения лица, у которого психическое расстройство наступило после совершения преступления, при назначении наказания или возобновлении его исполнения время, в течение которого к лицу применялось принудительное лечение в психиатрическом стационаре, засчитывается в срок наказания из расчета один день пребывания в психиатрическом стационаре за один день лишения свободы либо за один день ареста.

Статья 98. Принудительные меры медицинского характера,
соединенные с исполнением наказания

1. В случае, предусмотренном пунктом 3) части первой статьи 91 настоящего Кодекса, принудительные меры медицинского характера исполняются по месту отбывания лишения свободы, а в отношении осужденных к иным видам наказаний - в организациях здравоохранения, оказывающих амбулаторную психиатрическую помощь.
2. В случае, предусмотренном пунктом 4) части первой статьи 91 настоящего Кодекса, принудительные меры медицинского характера исполняются по месту отбывания лишения свободы, а в отношении осужденных к иным видам наказаний - в организациях здравоохранения.
3. При изменении психического состояния осужденного, требующем стационарного лечения, помещение осужденного в психиатрический стационар или иное лечебное учреждение производится в порядке и по основаниям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.
4. Время пребывания в указанных учреждениях засчитывается в срок отбывания наказания. При отпадении необходимости дальнейшего лечения осужденного в указанных учреждениях выписка производится в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.
5. Прекращение применения принудительной меры медицинского характера, соединенной с исполнением наказания, производится судом по представлению органа, исполняющего наказание, на основании заключения комиссии врачей-психиатров.

ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ Глава 1. Уголовные правонарушения против личности

Статья 99. Убийство

1. Убийство, то есть противоправное умышленное причинение смерти другому человеку, -
наказывается лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет.
2. Убийство:
1) двух или более лиц;
2) лица или его близких в связи с осуществлением данным лицом служебной деятельности либо выполнением профессионального или общественного долга;
3) лица, заведомо для виновного находящегося в беспомощном состоянии, а равно сопряженное с похищением человека либо захватом заложника;
4) женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
5) совершенное с особой жестокостью;
6) совершенное способом, опасным для жизни других людей;
7) совершенное группой лиц, группой лиц по предварительному сговору, преступной группой;
8) из корыстных побуждений, а равно по найму либо сопряженное с разбоем или вымогательством;
9) из хулиганских побуждений;
10) совершенное с целью скрыть другое преступление или облегчить его совершение, а равно сопряженное с изнасилованием или насильственными действиями сексуального характера;
11) по мотиву социальной, национальной, расовой, религиозной ненависти или вражды либо кровной мести;
12) совершенное с целью использования органов или тканей потерпевшего;
13) совершенное неоднократно;
14) заведомо несовершеннолетнего лица;
15) совершенное в условиях чрезвычайной ситуации или в ходе массовых беспорядков, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 100. Убийство матерью новорожденного ребенка

Убийство матерью своего новорожденного ребенка как во время родов, так и в последующий период, совершенное в условиях психотравмирующей ситуации или в состоянии психического расстройства, не исключающего вменяемости, -
наказывается ограничением свободы на срок до четырех лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 101. Убийство, совершенное в состоянии аффекта

1. Убийство, совершенное в состоянии внезапно возникшего сильного душевного волнения (аффекта), вызванного насилием, издевательством или тяжким оскорблением либо иными противозаконными или аморальными действиями (бездействием) потерпевшего, а равно длительной психотравмирующей ситуацией, возникшей в связи с систематическим противоправным или аморальным поведением потерпевшего, -
наказывается ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Убийство двух или более лиц, совершенное при обстоятельствах, указанных в части первой настоящей статьи, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.

Статья 102. Убийство, совершенное при превышении пределов
необходимой обороны

Убийство, совершенное при превышении пределов необходимой обороны, -
наказывается ограничением свободы на срок до двух лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 103. Убийство, совершенное при превышении мер,
необходимых для задержания лица, совершившего
преступление

Убийство, совершенное при превышении мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление, -
наказывается ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 104. Причинение смерти по неосторожности

1. Причинение смерти по неосторожности -
наказывается ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Причинение смерти по неосторожности двум или более лицам -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 105. Доведение до самоубийства

1. Доведение лица до самоубийства или до покушения на самоубийство путем угроз, жестокого обращения или систематического унижения человеческого достоинства потерпевшего -
наказывается ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное в отношении лица, находившегося в материальной или иной зависимости от виновного, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в отношении несовершеннолетнего, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 106. Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью

1. Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) в отношении двух или более лиц;
2) в отношении лица или его близких в связи с осуществлением данным лицом служебной деятельности или выполнением профессионального или общественного долга;
3) в отношении лица, заведомо для виновного находящегося в беспомощном состоянии, а равно сопряженное с похищением человека либо захватом заложника;
4) с особой жестокостью;
5) группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
6) из корыстных побуждений, а равно по найму;
7) из хулиганских побуждений;
8) по мотиву социальной, национальной, расовой, религиозной ненависти или вражды;
9) с целью использования органов или тканей потерпевшего;
10) неоднократно;
11) в отношении заведомо несовершеннолетнего,
12) в условиях чрезвычайной ситуации или в ходе массовых беспорядков, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего, либо совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 107. Умышленное причинение средней тяжести вреда
здоровью

1. Умышленное причинение средней тяжести вреда здоровью -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) в отношении двух или более лиц;
2) в отношении лица или его близких в связи с осуществлением данным лицом служебной деятельности или выполнением профессионального или общественного долга;
3) с особой жестокостью, а равно в отношении лица, заведомо для виновного находящегося в беспомощном состоянии;
4) группой лиц по предварительному сговору, преступной группой;
5) из хулиганских побуждений;
6) по мотиву социальной, национальной, расовой, религиозной ненависти или вражды;
7) неоднократно;
8) в отношении заведомо несовершеннолетнего, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 108. Умышленное причинение легкого вреда здоровью

Умышленное причинение легкого вреда здоровью -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.

Статья 109. Побои

Нанесение побоев или совершение иных насильственных действий, причинивших физическую боль, но не повлекших причинение легкого вреда здоровью, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.

Статья 110. Истязание

1. Причинение физических или психических страданий путем систематического нанесения побоев или иными насильственными действиями, если это деяние не повлекло причинения тяжкого или средней тяжести вреда здоровью, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) в отношении заведомо несовершеннолетнего или лица, заведомо для виновного находящегося в беспомощном состоянии либо в материальной или иной зависимости от виновного, а равно лица, похищенного либо захваченного в качестве заложника;
2) в отношении двух или более лиц;
3) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
4) с применением пытки;
5) по найму;
6) по мотиву социальной, национальной, расовой, религиозной ненависти или вражды, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 111. Причинение вреда здоровью в состоянии аффекта

Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью, совершенное в состоянии внезапно возникшего сильного душевного волнения (аффекта), вызванного насилием, издевательством или тяжким оскорблением со стороны потерпевшего либо иными противоправными или аморальными действиями (бездействием) потерпевшего, а равно длительной психотравмирующей ситуацией, возникшей в связи с систематическим противоправным или аморальным поведением потерпевшего, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.

Статья 112. Причинение тяжкого вреда здоровью при
превышении пределов необходимой обороны

Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью, совершенное при превышении пределов необходимой обороны, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 113. Причинение тяжкого вреда здоровью при
задержании лица, совершившего преступление

Умышленное причинение тяжкого вреда здоровью, совершенное при превышении мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 114. Неосторожное причинение вреда здоровью

1. Причинение средней тяжести вреда здоровью по неосторожности -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Причинение средней тяжести вреда здоровью по неосторожности двум или более лицам -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
3. Причинение тяжкого вреда здоровью по неосторожности -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
4. Причинение тяжкого вреда здоровью по неосторожности двум или более лицам -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 115. Угроза

Угроза убийством или причинением тяжкого вреда здоровью, а равно иным тяжким насилием над личностью либо уничтожением имущества поджогом, взрывом или иным общеопасным способом при наличии достаточных оснований опасаться приведения этой угрозы в исполнение -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.

Статья 116. Принуждение к изъятию или незаконное изъятие
органов и тканей человека

1. Принуждение к изъятию или незаконное изъятие органов и тканей живого лица для трансплантации либо иного использования, а равно совершение незаконных сделок в отношении органов и тканей живого лица -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) в отношении лица, заведомо для виновного находящегося в беспомощном состоянии;
2) в отношении заведомо несовершеннолетнего;
3) в отношении двух и более лиц;
4) группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
5) неоднократно;
6) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
7) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
8) путем обмана или злоупотребления доверием;
9) с использованием своего служебного положения;
10) с использованием материальной или иной зависимости потерпевшего, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, либо совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет или без такового.

Статья 117. Заражение венерической болезнью

1. Заражение другого лица венерической болезнью лицом, знавшим о наличии у него этой болезни, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, а равно заражение двух и более лиц либо заведомо несовершеннолетнего, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 118. Заражение вирусом иммунодефицита человека
(ВИЧ/СПИД)

1. Заведомое поставление другого лица в опасность заражения ВИЧ/СПИД -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Заражение другого лица ВИЧ/СПИД лицом, знавшим о наличии у него этой болезни, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, совершенное в отношении двух или более лиц либо в отношении заведомо несовершеннолетнего, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.
Примечание. Лицо, совершившее деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, освобождается от уголовной ответственности в случае, если другое лицо, поставленное в опасность заражения либо зараженное ВИЧ/СПИД, было своевременно предупреждено о наличии у первого этой болезни и добровольно согласилось совершить действия, создавшие опасность заражения.

Статья 119. Оставление в опасности

1. Заведомое оставление без помощи лица, находящегося в опасном для жизни или здоровья состоянии и лишенного возможности принять меры к самосохранению по малолетству, старости, болезни или вследствие иного беспомощного состояния, в случаях, если виновный имел возможность оказать помощь этому лицу или был обязан заботиться об этом лице, либо сам поставил его в опасное для жизни или здоровья состояние, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью лицу, оставленному без помощи, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть лица, оставленного без помощи, -
наказывается ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 120. Изнасилование

1. Изнасилование, то есть половое сношение с применением насилия или с угрозой его применения к потерпевшей или к другим лицам либо с использованием беспомощного состояния потерпевшей, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до пяти лет.
2. Изнасилование:
1) совершенное группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
2) соединенное с угрозой убийством, а также совершенное с особой жестокостью по отношению к потерпевшей или к другим лицам;
3) повлекшее заражение потерпевшей венерическим заболеванием;
4) совершенное неоднократно, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) повлекли по неосторожности смерть потерпевшей;
2) повлекли по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью потерпевшей, заражение ее ВИЧ/СПИД или иные тяжкие последствия;
3) совершены в отношении заведомо несовершеннолетней;
4) совершены в условиях чрезвычайной ситуации или в ходе массовых беспорядков;
5) совершены в отношении несовершеннолетней родителем, педагогом либо иным лицом, на которых законом возложены обязанности по ее воспитанию;
6) совершены преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены в отношении заведомо малолетней, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью либо пожизненным лишением свободы.

Статья 121. Насильственные действия сексуального
характера

1. Мужеложство, лесбиянство или иные действия сексуального характера с применением насилия или с угрозой его применения к потерпевшему (потерпевшей) или к другим лицам либо с использованием беспомощного состояния потерпевшего (потерпевшей) -
наказываются лишением свободы на срок от трех до пяти лет.
2. Те же действия:
1) совершенные группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
2) соединенные с угрозой убийством, а также совершенные с особой жестокостью по отношению к потерпевшему (потерпевшей) или к другим лицам;
3) повлекшие заражение потерпевшего (потерпевшей) венерическим заболеванием;
4) совершенные неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) повлекли по неосторожности смерть потерпевшего (потерпевшей);
2) повлекли по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью потерпевшего (потерпевшей), заражение его (ее) ВИЧ/СПИД или иные тяжкие последствия;
3) совершены в отношении заведомо несовершеннолетнего лица;
4) совершены в условиях чрезвычайной ситуации или в ходе массовых беспорядков;
5) совершены в отношении несовершеннолетнего лица родителем, педагогом либо иным лицом, на которых законом возложены обязанности по его воспитанию;
6) совершены преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены в отношении заведомо малолетнего, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью либо пожизненным лишением свободы.

Статья 122. Половое сношение или иные действия
сексуального характера с лицом, не достигшим
шестнадцатилетнего возраста

1. Половое сношение, мужеложство, лесбиянство или иные действия сексуального характера с лицом, заведомо не достигшим шестнадцатилетнего возраста, -
наказываются ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные в отношении лица, не достигшего шестнадцатилетнего возраста, родителем, педагогом либо иным лицом, на которых законом возложены обязанности по его воспитанию, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.

Статья 123. Понуждение к половому сношению, мужеложству,
лесбиянству или иным действиям сексуального
характера

Понуждение лица к половому сношению, мужеложству, лесбиянству или совершению иных действий сексуального характера путем шантажа, угрозы уничтожением, повреждением или изъятием имущества либо с использованием материальной или иной зависимости потерпевшего (потерпевшей) -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 124. Развращение малолетних

1. Совершение развратных действий без применения насилия в отношении заведомо малолетней (малолетнего) -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок от десяти до двадцати лет.
2. То же деяние, совершенное в отношении малолетней (малолетнего), родителем, педагогом либо иным лицом, на которых законом возложены обязанности по его воспитанию, -
наказывается лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 125. Похищение человека

1. Похищение человека -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до семи лет.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
5) в отношении заведомо несовершеннолетнего;
6) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
7) в отношении двух или более лиц;
8) из корыстных побуждений, -
наказывается лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) совершены преступной группой;
2) совершены с целью эксплуатации похищенного (похищенной);
3) повлекли по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
Примечание. Лицо, добровольно освободившее похищенного (похищенную), освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состав иного преступления.

Статья 126. Незаконное лишение свободы

1. Незаконное лишение человека свободы, не связанное с его похищением, -
наказывается ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
5) в отношении заведомо несовершеннолетнего;
6) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
7) в отношении двух или более лиц;
8) из корыстных побуждений;
9) с использованием материальной или иной зависимости потерпевшего, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) совершены преступной группой;
2) совершены с целью эксплуатации незаконно лишенного (лишенной) свободы;
3) повлекли по неосторожности смерть потерпевшего либо иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 127. Незаконное помещение в психиатрический
стационар

1. Незаконное помещение лица в психиатрический стационар или незаконное удержание в нем -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, если оно:
1) совершено из корыстных побуждений или иной личной заинтересованности;
2) совершено лицом с использованием своего служебного положения;
3) повлекло по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 128. Торговля людьми

1. Купля-продажа или совершение иных сделок в отношении лица, а равно его эксплуатация либо вербовка, перевозка, передача, укрывательство, а также совершение иных деяний в целях эксплуатации -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни и здоровья, или угрозой его применения;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
5) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
6) в отношении двух и более лиц;
7) в целях изъятия органов или тканей потерпевшего для трансплантации или иного использования;
8) путем обмана или злоупотребления доверием;
9) лицом с использованием своего служебного положения;
10) с использованием материальной или иной зависимости потерпевшего, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в целях вывоза за пределы Республики Казахстан, ввоза в Республику Казахстан или перевозки лица через территорию Республики Казахстан из одного иностранного государства в другое, а равно вывоз за пределы Республики Казахстан, ввоз в Республику Казахстан или перевозка лица через территорию Республики Казахстан из одного иностранного государства в другое государство в целях совершения таких деяний -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они:
1) совершены преступной группой;
2) повлекли по неосторожности смерть потерпевшего либо иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 129. Клонирование человека

1. Клонирование человека или использование человеческих эмбрионов в коммерческих, военных или промышленных целях, а равно вывоз половых клеток или человеческих эмбрионов из Республики Казахстан -
наказываются лишением свободы на срок до трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 130. Клевета

1. Клевета, то есть распространение заведомо ложных сведений, порочащих честь и достоинство другого лица или подрывающих его репутацию, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное публично или с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, соединенные с обвинением лица в совершении коррупционного, тяжкого или особо тяжкого преступления, а равно повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 131. Оскорбление

1. Оскорбление, то есть унижение чести и достоинства другого лица, выраженное в неприличной форме, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов.
2. То же деяние, совершенное публично или с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов.

Глава 2. Уголовные правонарушения против семьи и
несовершеннолетних

Статья 132. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение
уголовных правонарушений

1. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение уголовных правонарушений лицом, достигшим восемнадцатилетнего возраста, -
наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет.
2. То же деяние, совершенное родителем, педагогом либо иным лицом, на которое законом возложены обязанности по воспитанию несовершеннолетнего, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с применением насилия или с угрозой его применения, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, связанные с вовлечением несовершеннолетнего в совершение тяжкого или особо тяжкого преступления, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
5. Деяния, предусмотренные частями первой, второй, третьей или четвертой настоящей статьи, связанные с вовлечением несовершеннолетнего в преступную деятельность преступной группы, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 133. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение
административного правонарушения или
антиобщественных действий

1. Вовлечение несовершеннолетнего в совершение административного правонарушения, если это деяние совершено в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, а равно доведение несовершеннолетнего до состояния опьянения родителем или иным совершеннолетним лицом -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Вовлечение несовершеннолетнего в употребление одурманивающих веществ либо токсикоманию, либо в неоднократное употребление спиртных напитков, либо в занятие бродяжничеством или попрошайничеством -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, совершенное родителем, педагогом либо иным лицом, на которое законом возложены обязанности по воспитанию несовершеннолетнего, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями второй или третьей настоящей статьи, совершенные неоднократно либо с применением насилия или с угрозой его применения, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 134. Вовлечение несовершеннолетнего
в занятие проституцией

1. Вовлечение несовершеннолетнего в занятие проституцией -
наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет.
2. Вовлечение несовершеннолетнего в занятие проституцией путем применения насилия или угрозы его применения, использования зависимого положения, шантажа, уничтожения или повреждения имущества либо путем обмана -
наказывается лишением свободы на срок от шести до десяти лет.
3. То же деяние, совершенное:
1) преступной группой;
2) неоднократно;
3) родителем, педагогом либо иным лицом, на которых законом возложены обязанности по его воспитанию, -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до двенадцати лет с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 135. Торговля несовершеннолетними

1. Купля-продажа или совершение иных сделок в отношении несовершеннолетнего, а равно его эксплуатация либо вербовка, перевозка, передача, укрывательство, получение, а также совершение иных деяний в целях эксплуатации -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до семи лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни и здоровья, или угрозой его применения;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
5) в отношении двух и более лиц;
6) в целях изъятия органов или тканей потерпевшего для трансплантации или иного использования;
7) путем обмана или злоупотребления доверием;
8) лицом с использованием своего служебного положения;
9) в целях вовлечения несовершеннолетнего в совершение преступлений или иных антиобщественных действий;
10) с использованием материальной или иной зависимости потерпевшего;
11) в отношении несовершеннолетней, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
12) в отношении несовершеннолетнего, заведомо для виновного страдающего психическим расстройством или находящегося в беспомощном состоянии;
13) с изъятием, сокрытием либо уничтожением документов, удостоверяющих личность потерпевшего, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в целях вывоза за пределы Республики Казахстан, ввоза в Республику Казахстан или перевозки несовершеннолетнего через территорию Республики Казахстан из одного иностранного государства в другое, а равно вывоз за пределы Республики Казахстан, ввоз в Республику Казахстан или перевозка несовершеннолетнего через территорию Республики Казахстан из одного иностранного государства в другое государство в целях совершения таких деяний -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двенадцати лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они:
1) совершены преступной группой;
2) повлекли по неосторожности смерть потерпевшего либо иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 136. Подмена ребенка

1. Умышленная подмена ребенка -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное из корыстных или иных низменных побуждений, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 137. Незаконная деятельность по усыновлению
(удочерению)

1. Незаконные действия по усыновлению (удочерению) ребенка, передаче его под опеку (попечительство), патронатному воспитателю -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные из корыстных побуждений или должностным лицом с использованием служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 138. Разглашение тайны усыновления (удочерения)

Разглашение тайны усыновления (удочерения) вопреки воле усыновителя, совершенное лицом, обязанным хранить факт усыновления как служебную или профессиональную тайну, либо иным лицом из корыстных или иных низменных побуждений, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 139. Уклонение от уплаты средств на содержание
детей или нетрудоспособных родителей, или
нетрудоспособного супруга (супруги)

Уклонение более трех месяцев родителя от уплаты по решению суда средств на содержание несовершеннолетних детей, а равно нетрудоспособных детей, достигших восемнадцатилетнего возраста, либо уклонение более трех месяцев совершеннолетнего трудоспособного лица от уплаты по решению суда средств на содержание своего нетрудоспособного родителя, либо злостное уклонение более трех месяцев трудоспособного лица от уплаты по решению суда средств на содержание нетрудоспособного и нуждающегося в материальной помощи супруга (супруги), -
наказываются привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 140. Неисполнение обязанностей по воспитанию
несовершеннолетнего

1. Неисполнение или ненадлежащее исполнение без уважительных причин обязанностей по воспитанию несовершеннолетнего родителем или иным лицом, на которое возложены эти обязанности, а равно педагогом или другим работником учебного, воспитательного, лечебного или иного учреждения, обязанного осуществлять надзор за несовершеннолетним, повлекшее употребление несовершеннолетним алкогольных напитков, наркотических средств, психотропных веществ или их аналогов, либо занятие бродяжничеством или попрошайничеством, либо совершение им деяния, содержащего признаки преступления, умышленного уголовного проступка или умышленного административного правонарушения, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Неисполнение или ненадлежащее исполнение обязанностей по воспитанию несовершеннолетнего родителем или иным лицом, на которое возложены эти обязанности, а равно педагогом или другим работником учебного, воспитательного, лечебного или иного учреждения, обязанного осуществлять надзор за несовершеннолетним, соединенное с жестоким обращением с несовершеннолетним, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 141. Ненадлежащее исполнение обязанностей по
обеспечению безопасности жизни и здоровья
детей

1. Ненадлежащее исполнение обязанностей по обеспечению безопасности жизни и здоровья малолетнего лицом, на которое такие обязанности возложены по службе, либо лицом, выполняющим эти обязанности по специальному поручению или добровольно принявшим на себя такие обязанности, если это повлекло по неосторожности причинение малолетнему тяжкого или средней тяжести вреда здоровью, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть малолетнего, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 142. Злоупотребление правами опекуна или
попечителя

Использование опеки или попечительства в корыстных или иных низменных целях во вред опекаемому (подопечному) или умышленное оставление опекаемого (подопечного) без надзора или необходимой помощи, повлекшее существенное ущемление прав и законных интересов опекаемого (подопечного), -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 143. Незаконный вывоз несовершеннолетнего лица за
пределы Республики Казахстан

1. Незаконный вывоз несовершеннолетнего за пределы Республики Казахстан -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное из корыстных или иных низменных побуждений, либо группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 144. Противоправные действия в сфере
семейно-бытовых отношений

Нецензурная брань, оскорбительное приставание, унижение, повреждение предметов домашнего обихода и другие действия, выражающие неуважение к гражданам, состоящим с правонарушителем в семейно-бытовых отношениях, нарушающие их спокойствие, совершенные в пределах индивидуального жилого дома или квартиры, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.

Статья 145. Вовлечение несовершеннолетних в изготовление
продукции эротического содержания

Вовлечение несовершеннолетнего в изготовление продукции эротического содержания, а также в распространение, рекламирование и продажу продукции эротического содержания -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.

Глава 3. Уголовные правонарушения против конституционных и иных
прав и свобод человека и гражданина

Статья 146. Нарушение равноправия граждан

1. Прямое или косвенное ограничение прав и свобод человека (гражданина) по мотивам происхождения, социального, должностного или имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, отношения к религии, убеждений, места жительства, принадлежности к общественным объединениям или по любым иным обстоятельствам -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения либо лидером общественного объединения, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 147. Пытки

1. Умышленное причинение физических и (или) психических страданий, совершенное следователем, лицом, осуществляющим дознание, или иным должностным лицом либо другим лицом с их подстрекательства либо с их ведома или молчаливого согласия, с целью получить от пытаемого или другого лица сведения или признания, либо наказать его за действие, которое совершило оно или другое лицо, или в совершении которого оно подозревается, а также запугать или принудить его или третье лицо, или по любой причине, основанной на дискриминации любого характера, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц или группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с причинением средней тяжести вреда здоровью;
4) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности, или несовершеннолетнего, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. То же деяние, повлекшее причинение тяжкого вреда здоровью или по неосторожности смерть потерпевшего, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
Примечание. Не признаются пыткой физические и психические страдания, причиненные в результате законных действий должностных лиц.

Статья 148. Нарушение неприкосновенности частной жизни

1. Незаконное собирание сведений о частной жизни лица, составляющих его личную, семейную тайну, без его согласия, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения или специальных технических средств, предназначенных для негласного получения информации, либо путем незаконного доступа к электронным информационным ресурсам, информационным системам или незаконного перехвата информации, передаваемой по информационно коммуникационным сетям, а равно распространение сведений, указанных в части первой настоящей статьи, в публичном выступлении, публично демонстрирующемся произведении, в средствах массовой информации или с использованием информационно-коммуникационных сетей, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок от двух до пяти лет или без такового.

Статья 149. Незаконное нарушение тайны переписки,
телефонных переговоров, почтовых, телеграфных
или иных сообщений

1. Незаконное нарушение тайны переписки, телефонных переговоров, почтовых, телеграфных или иных сообщений физических лиц -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения или специальных технических средств, предназначенных для негласного получения информации, либо путем незаконного доступа к электронным информационным ресурсам, информационным системам или незаконного перехвата информации, передаваемой по информационно-коммуникационным сетям, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок от двух до пяти лет.

Статья 150. Нарушение неприкосновенности жилища

1. Незаконное вторжение в жилище против воли проживающего в нем лица -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, совершенное с применением насилия либо с угрозой его применения, или группой лиц, или в ночное время, или сопровождавшееся незаконным обыском, а равно незаконное выселение из жилища -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 151. Воспрепятствование осуществлению
избирательных прав или работе избирательных
комиссий

1. Воспрепятствование свободному осуществлению гражданином своих избирательных прав или права участвовать в референдуме, а также незаконное вмешательство в работу избирательных комиссий или комиссий по проведению референдума и воспрепятствование голосованию, исполнению обязанностей, связанных с регистрацией кандидата, партийных списков, подсчетом голосов и определением результатов голосования на выборах или референдуме, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Те же деяния:
1) соединенные с подкупом, обманом, применением насилия либо с угрозой его применения;
2) совершенные лицом с использованием своего должностного или служебного положения;
3) совершенные группой лиц по предварительному сговору или преступной группой;
4) совершенные путем нарушения установленного порядка функционирования электронной избирательной системы, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 152. Фальсификация избирательных документов,
документов референдума или неправильный
подсчет голосов

1. Фальсификация избирательных документов или документов референдума, внесение фиктивных записей в бюллетени или подписные листы, заведомо неправильный подсчет голосов, либо заведомо неправильное установление результатов выборов или итогов референдума, либо нарушение тайны голосования, если эти деяния совершены доверенным лицом кандидата в Президенты Республики Казахстан, или доверенным лицом кандидата в депутаты, а равно членом избирательной комиссии, или комиссии по проведению референдума, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные путем нарушения установленного порядка функционирования электронной избирательной системы, -
наказываются лишением свободы на срок до семи лет.

Статья 153. Воспрепятствование деятельности общественных
объединений

Воспрепятствование законной деятельности общественных объединений должностным лицом с использованием служебного положения, а равно вмешательство в законную деятельность этих объединений, совершенное должностным лицом с использованием своего служебного положения, повлекшее существенное нарушение их прав и законных интересов, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 154. Нарушение трудового законодательства
Республики Казахстан

1. Незаконное прекращение трудового договора с работником либо неисполнение решения суда о восстановлении на работе, а равно иное нарушение трудового законодательства Республики Казахстан, повлекшее причинение существенного вреда правам и законным интересам гражданина, -
наказываются привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года или без такового.
2. Необоснованный отказ в заключении трудового договора с женщиной или необоснованное прекращение с ней трудового договора по мотивам ее беременности или необоснованный отказ в заключении трудового договора или необоснованное прекращение трудового договора с женщиной, имеющей детей до трех лет, по этим мотивам, а равно необоснованный отказ в заключении трудового договора или необоснованное прекращение трудового договора с инвалидом по мотивам инвалидности либо несовершеннолетнего по мотивам его несовершеннолетия -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года или без такового.
3. Неоднократная задержка лицом, выполняющим управленческие функции, выплаты заработной платы в полном объеме и в установленные сроки в связи с использованием денежных средств на иные цели -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 155. Воспрепятствование законной деятельности
представителей работников

Воспрепятствование законной деятельности представителей работников должностным лицом с использованием служебного положения, а равно вмешательство в их законную деятельность, совершенное должностным лицом с использованием своего служебного положения, повлекшее существенное нарушение их прав и законных интересов, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 156. Воспрепятствование организации, проведению
собрания, митинга, демонстрации, шествия,
пикетирования или участию в них

1. Незаконное воспрепятствование организации или проведению собрания, митинга, демонстрации, шествия, пикетирования, иного законного публичного мероприятия или участию в них, либо принуждение к участию в них, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Те же деяния, совершенные должностным лицом с использованием своего служебного положения либо с применением насилия или угрозы его применения, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 157. Нарушение правил охраны труда

1. Нарушение правил техники безопасности, промышленной санитарии или иных правил охраны труда, совершенное лицом, на котором лежали обязанности по организации или обеспечению соблюдения этих правил, повлекшее по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев с лишением права занимать определенные должности либо заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается ограничением свободы на срок до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 158. Принуждение к участию в забастовке или к
отказу от участия в забастовке

1. Принуждение к участию в забастовке или к отказу от участия в законной забастовке -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения либо путем применения насилия или угрозы применения насилия, -
наказывается штрафом в размере до шести тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 159. Воспрепятствование законной профессиональной
деятельности журналиста

1. Воспрепятствование законной профессиональной деятельности журналиста путем принуждения его к распространению либо отказу от распространения информации, а равно путем создания условий, препятствующих выполнению журналистом законной профессиональной деятельности либо полностью лишающих его этой возможности, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения, а равно с применением насилия или угрозы его применения в отношении журналиста или его близких либо с повреждением или уничтожением их имущества, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 160. Незаконное ограничение права на доступ к
информационным ресурсам

Незаконное ограничение права на доступ к информационным ресурсам -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.

Глава 4. Преступления против мира и безопасности человечества

Статья 161. Планирование, подготовка, развязывание или
ведение агрессивной войны

1. Планирование или подготовка агрессивной войны -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.
2. Развязывание или ведение агрессивной войны -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 162. Пропаганда или публичные призывы к
развязыванию агрессивной войны

1. Пропаганда или публичные призывы к развязыванию агрессивной войны -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет.
2. Те же деяния, совершенные с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, либо должностным лицом, занимающим ответственную государственную должность, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 163. Производство, приобретение или сбыт оружия
массового поражения

Производство, приобретение или сбыт запрещенного международным договором Республики Казахстан химического, биологического, ядерного, а также другого вида оружия массового поражения -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 164. Применение запрещенных средств и методов
ведения войны

1. Жестокое обращение с военнопленными или гражданским населением, депортация гражданского населения, уничтожение или разграбление национального имущества на оккупированной территории, применение в вооруженном конфликте средств и методов, запрещенных международным договором Республики Казахстан, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.
2. Применение оружия массового поражения, запрещенного международным договором Республики Казахстан, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 165. Нарушение законов и обычаев войны

1. Принуждение лиц, сдавших оружие или не имеющих средств защиты, раненых, больных, потерпевших кораблекрушение, медицинских работников, санитарного и духовного персонала, военнопленных, гражданского населения на оккупированной территории или в районе военных действий, иных лиц, пользующихся во время военных действий международной защитой, к службе в вооруженных силах противника или к переселению, либо лишение их права на независимый и беспристрастный суд, либо ограничение права этих лиц на защиту в уголовном судопроизводстве -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.
2. Убийство лиц, перечисленных в части первой настоящей статьи, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 166. Преступные нарушения норм международного
гуманитарного права во время вооруженных
конфликтов

Нарушения норм международного гуманитарного права во время вооруженного конфликта, выразившиеся в превращении необороняемых местностей и демилитаризованных зон в объект нападения, либо нарушении соглашений о перемирии, приостановлении военных действий или местных соглашений, заключенных с целью вывоза, обмена или перевозки раненых и умерших, оставленных на поле сражения, либо совершении нападения на гражданское население или гражданские объекты, либо перемещении части собственного гражданского населения на оккупируемую территорию, либо неоправданной задержке репатриации военнопленных и гражданских лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 167. Бездействие либо дача преступного приказа во
время вооруженного конфликта

1. Умышленное непринятие во время вооруженного конфликта начальником или должностным лицом в пределах своих полномочий всех возможных мер для предупреждения подготавливаемых или пресечения совершаемых подчиненным преступных нарушений законов и обычаев войны или норм международного гуманитарного права -
наказывается лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет.
2. Дача во время вооруженного конфликта начальником или должностным лицом подчиненному приказа не оставлять никого в живых или иного заведомо преступного приказа или распоряжения, направленных на совершение преступных нарушений законов и обычаев войны или норм международного гуманитарного права, -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет.

Статья 168. Незаконное пользование знаками, охраняемыми
международными договорами

Умышленное использование вопреки международным договорам во время военных действий эмблем Красного Креста, Красного Полумесяца, Красного Кристалла, или охранных знаков для культурных ценностей, или иных знаков, охраняемых международным правом, либо пользование государственным флагом или государственными отличиями противника, нейтрального государства, флагом или знаком международной организации -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет.

Статья 169. Геноцид

1. Геноцид, то есть умышленные деяния, направленные на полное или частичное уничтожение национальной, этнической, расовой или религиозной группы путем убийства членов этой группы, причинения тяжкого вреда их здоровью, насильственного воспрепятствования деторождению, принудительной передачи детей, насильственного переселения либо создания иных жизненных условий, рассчитанных на физическое уничтожение членов этой группы, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
2. Те же деяния, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 170. Экоцид

Массовое уничтожение растительного или животного мира, отравление атмосферы, земельных или водных ресурсов, а также совершение иных действий, вызвавших или способных вызвать экологическое бедствие или чрезвычайную экологическую ситуацию, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 171. Наемничество

1. Вербовка, обучение, финансирование или иное материальное обеспечение наемника, а равно его использование в вооруженном конфликте, военных действиях или иных насильственных действиях, направленных на свержение или подрыв конституционного строя либо нарушение территориальной целостности государства, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные лицом с использованием своего служебного положения или в отношении несовершеннолетнего, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Участие наемника в вооруженном конфликте, военных действиях или иных насильственных действиях, направленных на свержение или подрыв конституционного строя либо нарушение территориальной целостности государства, -
наказывается лишением свободы на срок от семи до десяти лет.
4. Действие, предусмотренное частью третьей настоящей статьи, повлекшее гибель людей или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 172. Создание баз (лагерей) подготовки наемников

Создание базы (лагеря) заведомо для подготовки наемников либо предоставление помещения или земельного участка заведомо для тех же целей -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.

Статья 173. Нападение на лиц или организации,
пользующиеся международной защитой

1. Нападение на представителя иностранного государства или сотрудника международной организации, пользующегося международной защитой, или проживающих совместно с ним членов его семьи, а равно на служебные или жилые помещения либо транспортные средства лиц, пользующихся международной защитой, а равно похищение или насильственное лишение свободы этих лиц, а также угроза совершения указанных действий -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно, либо с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия, либо группой лиц по предварительному сговору, либо сопряженные с причинением тяжкого вреда здоровью, а равно совершенные с целью провокации войны или осложнения международных отношений, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека или совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 174. Возбуждение социальной, национальной,
родовой, расовой, сословной или религиозной
розни

1. Умышленные действия, направленные на возбуждение социальной, национальной, родовой, расовой, сословной или религиозной розни, на оскорбление национальной чести и достоинства либо религиозных чувств граждан, а равно пропаганда исключительности, превосходства либо неполноценности граждан по признаку их отношения к религии, сословной, национальной, родовой или расовой принадлежности, если эти деяния совершены публично или с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, а равно путем изготовления или распространения литературы или иных носителей информации, пропагандирующих социальную, национальную, родовую, расовую, сословную или религиозную рознь, -
наказываются ограничением свободы на срок от двух до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же действия, совершенные группой лиц, группой лиц по предварительному сговору или неоднократно, или соединенные с насилием либо угрозой его применения, а равно лицом с использованием своего служебного положения либо лидером общественного объединения, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Действия, предусмотренные частями первой и второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, либо повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до двадцати лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Глава 5. Уголовные правонарушения против основ конституционного
строя и безопасности государства

Статья 175. Государственная измена

1. Государственная измена, то есть умышленные деяния гражданина Республики Казахстан, выразившиеся в переходе на сторону врага во время вооруженного конфликта, а равно в шпионаже, выдаче государственных секретов иностранному государству, международной или иностранной организации либо их представителям, а равно в ином оказании им помощи в проведении деятельности, направленной против национальных интересов Республики Казахстан, -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.
2. Те же деяния, совершенные в боевой обстановке, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
3. Деяния, предусмотренные частями первой и второй, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.
Примечание. Лицо, совершившее преступления, предусмотренные настоящей статьей, а также статьями 176 и 179 настоящего Кодекса, освобождается от уголовной ответственности, если оно добровольным и своевременным сообщением государственным органам или иным образом способствовало предотвращению наступления ущерба интересам Республики Казахстан и если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 176. Шпионаж

Передача, а равно собирание, похищение или хранение с целью передачи иностранному государству, международной или иностранной организации либо их представителям сведений, составляющих государственные секреты, а также передача или собирание по заданию иностранной разведки иных сведений для использования их против национальных интересов Республики Казахстан, если эти деяния совершены иностранным гражданином или лицом без гражданства, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 177. Посягательство на жизнь Первого Президента
Республики Казахстан - Лидера Нации

Посягательство на жизнь Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации, совершенное в целях воспрепятствования его законной деятельности либо из мести за такую деятельность, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 178. Посягательство на жизнь Президента Республики
Казахстан

Посягательство на жизнь Президента Республики Казахстан, совершенное в целях прекращения его государственной деятельности либо из мести за такую деятельность, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 179. Насильственный захват власти или
насильственное удержание власти, либо
осуществление представителями иностранного
государства или иностранной организации
полномочий, входящих в компетенцию
уполномоченных органов и должностных лиц
Республики Казахстан

1. Действия, направленные на насильственный захват власти или насильственное удержание власти в нарушение Конституции Республики Казахстан, а равно направленные на насильственное изменение конституционного строя Республики Казахстан, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.
2. Осуществление представителями иностранного государства, международной или иностранной организации полномочий, находящихся в компетенции уполномоченных органов и должностных лиц Республики Казахстан, -
наказывается штрафом в размере от трех до семи тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до семи лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 180. Вооруженный мятеж

1. Организация вооруженного мятежа в целях свержения или насильственного изменения конституционного строя Республики Казахстан либо нарушения территориальной целостности Республики Казахстан -
наказывается лишением свободы на срок от двенадцати до двадцати лет.
2. Участие в вооруженном мятеже -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.

Статья 181. Призывы к насильственному свержению или
изменению конституционного строя, либо
насильственному нарушению единства территории
Республики Казахстан

1. Публичные призывы к насильственному захвату власти, насильственному удержанию власти, подрыву безопасности государства или насильственному изменению конституционного строя, а равно к насильственному нарушению целостности Республики Казахстан и единства ее территории, а также изготовление или распространение с этой целью материалов такого содержания -
наказываются штрафом в размере от одной тысячи до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо ограничением свободы на срок до семи лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же действия, совершенные группой лиц по предварительному сговору либо с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказываются ограничением свободы на срок от пяти до десяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 182. Создание, руководство экстремистской группой
или участие в ее деятельности

1. Создание экстремистской группы, а равно руководство ею -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие в деятельности экстремистской группы или в совершаемых ею преступлениях -
наказывается лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения либо лидером общественного объединения, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
Примечание. Лицо, добровольно прекратившее участие в деятельности экстремистской группы, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 183. Дача разрешения на публикацию в средствах
массовой информации экстремистских материалов

Дача разрешения на публикацию в печати и других средствах массовой информации сведений и материалов, направленных на разжигание национальной, родовой, расовой, социальной и религиозной вражды, пропагандирующих сословную исключительность, войну, содержащих призывы к насильственному захвату власти, насильственному удержанию власти, подрыву безопасности государства или насильственному изменению конституционного строя, а равно нарушению территориальной целостности Республики Казахстан, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.

Статья 184. Диверсия

Совершение с целью подрыва безопасности и обороноспособности Республики Казахстан взрыва, поджога или иных действий, направленных на массовое уничтожение людей, причинение вреда их здоровью, разрушение или повреждение предприятий, сооружений, путей и средств сообщения, средств связи, объектов жизнеобеспечения населения, а равно совершение в тех же целях массовых отравлений или распространение эпидемий и эпизоотий -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 185. Незаконное собирание, распространение,
разглашение государственных секретов

1. Незаконное собирание сведений, составляющих государственные секреты, а равно распространение неправомерно полученных сведений, составляющих государственные секреты, при отсутствии признаков государственной измены или шпионажа -
наказываются ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Разглашение сведений, составляющих государственные секреты, лицом, которому они были доверены или стали известны по службе, работе, либо по иным предусмотренным законом основаниям, при отсутствии признаков государственной измены -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они повлекли причинение крупного ущерба или наступление иных тяжких последствий, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 186. Утрата носителей сведений, содержащих
государственные секреты

1. Утрата по неосторожности носителей сведений, содержащих государственные секреты, лицом, которому они были доверены по службе, работе либо по иным предусмотренным законом основаниям, если утрата явилась результатом нарушения установленных правил обращения с носителями сведений, составляющих государственные секреты, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее причинение крупного ущерба или наступление иных тяжких последствий, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Глава 6. Уголовные правонарушения против собственности

Статья 187. Мелкое хищение

Мелкое хищение, то есть кража, мошенничество, присвоение или растрата, совершенное в незначительном размере, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 188. Кража

1. Кража, то есть тайное хищение чужого имущества, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Кража, совершенная:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с незаконным проникновением в жилое, служебное или производственное помещение, хранилище либо салон транспортного средства;
4) путем незаконного доступа к информационным системам, либо путем изменения информации, передаваемой по информационно-коммуникационным сетям, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
3. Кража, совершенная в крупном размере, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
4. Кража, совершенная:
1) преступной группой;
2) из нефтегазопровода;
3) в особо крупном размере, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.

Статья 189. Присвоение или растрата вверенного чужого
имущества

1. Присвоение или растрата, то есть хищение чужого имущества, вверенного виновному, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с использованием служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены:
1) в крупном размере;
2) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если они сопряжены с использованием им своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 2), - с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены:
1) преступной группой;
2) в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.

Статья 190. Мошенничество

1. Мошенничество, то есть хищение чужого имущества или приобретение права на чужое имущество путем обмана или злоупотребления доверием, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Мошенничество, совершенное:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с использованием служебного положения;
4) путем обмана или злоупотребления доверием пользователя информационной системы;
5) в сфере государственных закупок, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Мошенничество, совершенное:
1) в крупном размере;
2) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если оно сопряжено с использованием им своего служебного положения;
3) в отношении двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 2), - с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены:
1) преступной группой;
2) в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.

Статья 191. Грабеж

1. Грабеж, то есть открытое хищение чужого имущества, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Грабеж, совершенный:
1) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья потерпевшего, либо с угрозой применения такого насилия;
2) неоднократно;
3) группой лиц по предварительному сговору;
4) с незаконным проникновением в жилое, служебное, производственное помещение либо хранилище, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
3. Грабеж, совершенный в крупном размере, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены:
1) преступной группой;
2) в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 192. Разбой

1. Разбой, то есть нападение с целью хищения чужого имущества, соединенное с насилием, опасным для жизни или здоровья лица, подвергшегося нападению, или с угрозой непосредственного применения такого насилия, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
2. Разбой, совершенный:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с незаконным проникновением в жилое, служебное, производственное помещение либо хранилище;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
5) с причинением тяжкого вреда здоровью, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Разбой, совершенный:
1) с причинением тяжкого вреда здоровью, повлекшего по неосторожности смерть потерпевшего;
2) с целью хищения имущества в крупном размере, -
наказывается лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены:
1) преступной группой;
2) в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 193. Хищение предметов, имеющих особую ценность

1. Хищение предметов или документов, имеющих особую историческую, научную, художественную или культурную ценность, независимо от способа хищения, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества.
2. То же деяние:
1) совершенное группой лиц по предварительному сговору;
2) совершенное неоднократно, -
наказывается лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) совершены преступной группой;
2) повлекли уничтожение либо порчу предметов или документов, указанных в части первой настоящей статьи, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двенадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 194. Вымогательство

1. Вымогательство, то есть требование передачи чужого имущества или права на имущество или совершения других действий имущественного характера под угрозой применения насилия либо уничтожения или повреждения чужого имущества, а равно под угрозой распространения сведений, позорящих потерпевшего или его близких, либо иных сведений, оглашение которых может причинить существенный вред интересам потерпевшего или его близких, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Вымогательство, совершенное:
1) с применением насилия;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) неоднократно, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
3. Вымогательство, совершенное:
1) с причинением тяжкого вреда здоровью потерпевшего;
2) с целью получения имущества в крупном размере, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены:
1) преступной группой;
2) в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 195. Причинение имущественного ущерба путем обмана
или злоупотребления доверием

1. Причинение имущественного ущерба собственнику или иному владельцу имущества путем обмана или злоупотребления доверием при отсутствии признаков хищения, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с использованием служебного положения;
4) путем незаконного доступа к информационным системам, либо путем изменения информации, передаваемой по информационно-коммуникационным сетям, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) совершены преступной группой;
2) причинили крупный ущерб, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 196. Приобретение или сбыт имущества, заведомо
добытого преступным путем

1. Заранее необещанное приобретение или сбыт имущества, заведомо добытого преступным путем, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные:
1) в отношении автомобиля, нефти и нефтепродуктов или иного имущества в крупном размере;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) неоднократно;
4) в отношении памятников истории, культуры, а также предметов, документов, имеющих особую историческую, научную, художественную или культурную ценность, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой или лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 197. Транспортировка, приобретение, реализация,
хранение нефти и нефтепродуктов, а также
переработка нефти без документов,
подтверждающих законность их происхождения

1. Транспортировка, приобретение, реализация, хранение нефти и нефтепродуктов, а также переработка нефти без документов, подтверждающих законность их происхождения, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Те же деяния, совершенные в крупном размере, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) неоднократно;
2) преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 198. Нарушение авторских и (или) смежных прав

1. Незаконное использование объектов авторского и (или) смежных прав, а равно приобретение, хранение, перемещение или изготовление контрафактных экземпляров объектов авторского права и (или) смежных прав в целях сбыта, либо присвоение авторства или принуждение к соавторству, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, если они совершены в значительном размере или причинили значительный ущерб либо существенный вред правам или законным интересам автора или иного правообладателя, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частью второй настоящей статьи, совершенные:
1) неоднократно;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) в крупном размере или причинившие крупный ущерб;
4) лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 199. Нарушение прав на изобретения, полезные
модели, промышленные образцы, селекционные
достижения или топологии интегральных
микросхем

1. Разглашение без согласия автора или заявителя сущности изобретения, полезной модели, промышленного образца, селекционного достижения или топологии интегральной микросхемы до официальной публикации сведений о них, а равно присвоение авторства или принуждение к соавторству, либо незаконное использование изобретения, полезной модели, промышленного образца, селекционного достижения или топологии интегральной микросхемы, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, если они совершены в значительном размере или причинили значительный ущерб либо существенный вред правам или законным интересам автора или иного правообладателя, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями второй настоящей статьи, совершенные:
1) неоднократно;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) в крупном размере или причинившие крупный ущерб;
4) лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 200. Неправомерное завладение автомобилем или иным
транспортным средством без цели хищения

1. Неправомерное завладение автомобилем или иным транспортным средством без цели хищения (угон) -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц по предварительном сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой либо причинившие крупный ущерб, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия, -
наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет.

Статья 201. Нарушение вещных прав на землю

1. Незаконное проникновение на чужой земельный участок, повлекшее причинение существенного вреда правам или охраняемым законом интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, совершенное с применением насилия либо с угрозой его применения или группой лиц, или сопровождавшееся незаконным обыском, а равно незаконный захват чужого земельного участка -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 202. Умышленное уничтожение или повреждение
чужого имущества

1. Умышленное уничтожение или повреждение чужого имущества, причинившие значительный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Те же деяния:
1) совершенные путем поджога, взрыва или иным общеопасным способом;
2) повлекшие по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью;
3) совершенные в связи с выполнением потерпевшим своего служебного или общественного долга либо в отношении его близких родственников по тем же мотивам;
4) совершенные по мотивам социальной, национальной, расовой или религиозной вражды;
5) причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие:
1) по неосторожности смерть человека;
2) причинение особо крупного ущерба, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 203. Умышленное уничтожение или повреждение
предметов, имеющих особую ценность

1. Умышленное уничтожение или повреждение памятников истории, культуры, природных комплексов или объектов, взятых под охрану государства, а также предметов или документов, имеющих особую историческую, научную, художественную или культурную ценность, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.
2. Те же деяния:
1) совершенные путем поджога, взрыва или иным общеопасным способом;
2) повлекшие по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью;
3) совершенные по мотивам социальной, национальной, расовой или религиозной вражды, -
наказываются лишением свободы от пяти до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы от семи до двенадцати лет.

Статья 204. Неосторожное уничтожение или повреждение
чужого имущества

1. Уничтожение или повреждение чужого имущества, совершенные по неосторожности, причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Те же деяния, совершенные путем неосторожного обращения с огнем или иными источниками повышенной опасности, либо повлекшие тяжкие последствия или причинившие особо крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Глава 7. Уголовные правонарушения против безопасности информационных технологий

Статья 205. Неправомерный доступ к информации, в
информационную систему или
информационно-коммуникационную сеть

1. Умышленный неправомерный доступ к охраняемой законом информации, содержащейся на машинном носителе, в информационную систему или информационно-коммуникационную сеть, повлекший существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, совершенное в отношении национальных электронных информационных ресурсов или национальных информационных систем, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по неосторожности тяжкие последствия, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 206. Неправомерные уничтожение или модификация
информации

1. Умышленные неправомерные уничтожение или модификация охраняемой законом информации, хранящейся на машинном носителе, содержащейся в информационной системе или передаваемой по информационно-коммуникационной сети, а равно ввод в информационную систему заведомо ложной информации, если это повлекло существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) в отношении национальных электронных информационных ресурсов или национальных информационных систем;
2) группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 207. Умышленное нарушение работы информационной
системы или информационно-коммуникационной
сети

1. Умышленные действия (бездействие), направленные на нарушение работы информационной системы или информационно-коммуникационной сети, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) в отношении национальных электронных информационных ресурсов или национальных информационных систем;
2) группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Статья 208. Неправомерное завладение информацией

1. Умышленное неправомерное копирование или иное неправомерное завладение охраняемой законом информацией, хранящейся на машинном носителе, содержащейся в информационной системе или передаваемой по информационно-коммуникационной сети, если это повлекло существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) в отношении национальных электронных информационных ресурсов или национальных информационных систем;
2) группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 209. Принуждение к передаче информации

1. Принуждение к передаче охраняемой законом информации, хранящейся на машинном носителе, содержащейся в информационной системе или передаваемой по информационно-коммуникационной сети, под угрозой применения насилия либо уничтожения или повреждения имущества, а равно под угрозой распространения сведений, позорящих потерпевшего или его близких, либо иных сведений, оглашение которых может причинить существенный вред интересам потерпевшего или его близких, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние:
1) сопряженное с применением физического насилия над лицом или его близкими;
2) совершенное группой лиц по предварительному сговору;
3) совершенное с целью получения информации из национальных электронных информационных ресурсов или национальных информационных систем, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Статья 210. Создание, использование или распространение
вредоносных компьютерных программ и
программных продуктов

1. Создание компьютерных программ, программных продуктов или внесение изменений в существующие программы или программные продукты с целью неправомерного уничтожения, блокирования, модификации, копирования, использования информации, хранящейся на машинном носителе, содержащейся в информационной системе или передаваемой по информационно-коммуникационной сети, нарушения работы компьютера, компьютерной программы, информационной системы или информационно-коммуникационной сети, а равно умышленные использование и (или) распространение таких программ -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) лицом с использованием своего служебного положения;
3) в отношении национальных электронных информационных ресурсов или национальных информационных систем, -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Статья 211. Неправомерное распространение электронных
информационных ресурсов ограниченного доступа

1. Неправомерное распространение электронных информационных ресурсов, содержащих персональные данные граждан или иные сведения, доступ к которым ограничен законами Республики Казахстан или их собственником или владельцем, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) из корыстных побуждений;
3) лицом с использованием своего служебного положения, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Статья 212. Предоставление услуг для размещения
интернет-ресурсов, преследующих
противоправные цели

1. Заведомо противоправное оказание услуг по предоставлению аппаратно-программных комплексов, функционирующих в открытой информационно-коммуникационной сети для размещения интернет-ресурсов, преследующих противоправные цели, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. То же деяние, совершенное группой лиц по предварительному сговору или преступной группой, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 213. Неправомерное изменение идентификационного
кода абонентского устройства сотовой связи,
устройства идентификации абонента, а также
создание, использование, распространение
программ для изменения идентификационного
кода абонентского устройства

1. Изменение идентификационного кода абонентского устройства сотовой связи, создание дубликата карты идентификации абонента сотовой связи, если эти действия совершены без согласия производителя или законного владельца, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Неправомерные создание, использование, распространение программ, позволяющих изменять идентификационный код абонентского устройства сотовой связи или создавать дубликат карты идентификации абонента сотовой связи, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет, с конфискацией имущества или без таковой.

Глава 8. Уголовные правонарушения в сфере экономической
деятельности

Статья 214. Незаконное предпринимательство, незаконная
банковская деятельность

1. Осуществление предпринимательской или банковской деятельности (банковских операций) без регистрации, а равно без обязательной для такой деятельности лицензии либо с нарушением условий лицензирования, а равно занятие запрещенными видами предпринимательской деятельности, если эти деяния сопряжены с извлечением дохода в крупном размере или причинили крупный ущерб гражданину, организации или государству либо сопряжены с извлечением дохода в крупном размере или производством, хранением, перевозкой либо сбытом подакцизных товаров в значительных размерах, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния:
1) совершенные преступной группой;
2) сопряженные с извлечением дохода в особо крупном размере;
3) совершенные неоднократно, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.

Статья 215. Совершение сделки (сделок) без фактического
выполнения работ, оказания услуг, отгрузки
товаров

1. Совершение субъектом частного предпринимательства действий по выписке счет-фактуры без фактического выполнения работ, оказания услуг, отгрузки товаров -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, совершенное на сумму свыше одной тысячи месячных расчетных показателей, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, совершенное:
1) неоднократно;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) на сумму свыше десяти тысяч месячных расчетных показателей;
4) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если оно сопряжено с использованием им своего служебного положения;
5) путем руководства лжепредприятием, то есть субъектом частного предпринимательства, созданным или реорганизованным на другое физическое (юридическое) лицо без его согласия, либо акции (доли участия, паи) которого, предоставляющие право определять его решения, приобретены на другое физическое (юридическое) лицо без его согласия, -
наказывается штрафом в размере от трех тысяч до семи тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок от трех до семи лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 4), - с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.

Статья 216. Организация или руководство деятельностью
финансовой (инвестиционной) пирамиды

1. Организация или руководство деятельностью финансовой (инвестиционной) пирамиды, то есть неправомерной деятельностью по привлечению от физических и юридических лиц на добровольной основе денежных средств или иного имущества либо права на него, не направленных на фактическое занятие деятельностью по отчуждению либо приобретению, иной передаче имущества, выполнению работ либо оказанию услуг, с обещанием указанным лицам или выплатой им материальной выгоды за счет добровольного привлечения денежных средств или иного имущества либо права на него от других лиц и (или) перераспределения активов в пользу таких лиц, -
наказывается штрафом в размере от одной тысячи до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) с использованием служебного положения;
3) с извлечением дохода в крупном размере, -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) путем совершения операций с использованием интернет-ресурса либо информационно-телекоммуникационных систем и сетей или систем электронных платежей;
2) с извлечением дохода в особо крупном размере;
3) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если они сопряжены с использованием им своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет, а в случаях, предусмотренных пунктом 3), - с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
Примечания.
1. Под фактическим занятием деятельностью по отчуждению либо приобретению, иной передаче имущества, выполнению работ либо оказанию услуг в настоящей статье, в том числе понимается отсутствие информации о деятельности организации (финансовая отчетность, отчеты о сделках) и (или) фактических источниках получения дохода и (или) возможности его получения из государственных и (или) независимых источников, не связанных с деятельностью данной организации, в том числе, когда источником дохода не является доход от производства, либо прироста стоимости покупки и (или) реализации товаров или услуг (на сумму принятых обязательств).
2. Лицо, кроме организатора финансовой пирамиды, освобождается от уголовной ответственности за действия, предусмотренные настоящей статьей, если добровольно до привлечения к уголовной ответственности сообщило об участии в соответствующей деятельности в правоохранительные органы или иным образом способствовало ее прекращению или предотвращению преступления, при условии, что в его действиях нет состава иного преступления.

Статья 217. Легализация (отмывание) денежных средств и
(или) иного имущества, приобретенного
преступным путем

1. Вовлечение в законный оборот денег и (или) иного имущества, полученного преступным путем, посредством совершения сделок в виде конверсии или перевода имущества, представляющего доходы от преступлений, сокрытие или утаивание подлинного характера, источника, местонахождения, способа распоряжения, перемещения, прав на имущество или его принадлежности, если известно, что такое имущество представляет доходы от преступлений, а равно владение и использование этого имущества, или посредничество в легализации денежных средств или иного имущества, приобретенного преступным путем, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если они сопряжены с использованием им своего служебного положения;
2) преступной группой;
3) в крупных размерах, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 1), -пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
Примечание. Лицо, добровольно заявившее о готовящейся либо совершенной легализации денежных средств или имущества, приобретенного преступным путем, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится составов преступлений, предусмотренных частями второй или третьей настоящей статьи, или иного преступления.

Статья 218. Незаконное получение или нецелевое
использование кредита

1. Получение индивидуальным предпринимателем или руководителем организации кредита, дотаций либо льготных условий кредитования путем представления банку или иному кредитору заведомо ложных сведений о хозяйственном положении, финансовом состоянии или залоговом имуществе индивидуального предпринимателя или организации, или об иных обстоятельствах, имеющих существенное значение для получения кредита, дотаций, льготных условий кредитования, а равно несообщение банку или иному кредитору информации о возникновении обстоятельств, могущих повлечь прекращение кредитования, дотирования, отмену льгот либо ограничение размеров выделенного кредита или дотаций, если эти деяния причинили крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Использование бюджетного кредита не по целевому назначению, если это деяние причинило крупный ущерб гражданину, организации или государству, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 219. Нецелевое использование денег, полученных от
размещения облигаций

Принятие органами эмитента (должностными лицами эмитента), не являющегося финансовой организацией, решений, влекущих нарушение установленных проспектом выпуска облигаций данного эмитента условий и порядка использования денег, полученных от размещения облигаций, если это деяние причинило крупный ущерб держателям облигаций, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Статья 220. Монополистическая деятельность

1. Установление и (или) поддержание субъектами рынка монопольно высоких (низких) или согласованных цен, установление ограничений на перепродажу купленных у субъекта рынка, занимающего доминирующее или монопольное положение, товаров (работ, услуг) по территориальному признаку, кругу покупателей, условиям покупки, количеству либо цене, раздел товарных рынков по территориальному признаку, ассортименту товаров (работ, услуг), объему их реализации или приобретения, по кругу продавцов или покупателей, а также иные деяния, направленные на ограничение конкуренции, если они причинили крупный ущерб гражданину, организации или государству, либо сопряжены с извлечением субъектом рынка дохода в крупном размере, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно, либо группой лиц по предварительному сговору, либо лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой и второй настоящей статьи, совершенные:
1) преступной группой;
2) с применением насилия или с угрозой его применения, а равно с уничтожением или повреждением чужого имущества либо с угрозой его уничтожения или повреждения, при отсутствии признаков вымогательства, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 221. Незаконное использование товарного знака

1. Незаконное использование чужого товарного знака, знака обслуживания, фирменного наименования, наименования места происхождения товара или сходных с ними обозначений для однородных товаров или услуг, если это деяние совершено неоднократно или причинило крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Незаконное использование предупредительной маркировки в отношении не зарегистрированного в Республике Казахстан товарного знака или наименования места происхождения товара, если это деяние совершено неоднократно или причинило крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.

Статья 222. Незаконные получение и разглашение сведений,
составляющих коммерческую или банковскую
тайну

1. Собирание сведений, составляющих коммерческую или банковскую тайну, путем похищения документов, подкупа или угроз в отношении лиц, владеющих коммерческой или банковской тайной, или их близких, перехвата в средствах связи, незаконного проникновения в компьютерную систему или сеть, использования специальных технических средств, а равно иным незаконным способом в целях разглашения либо незаконного использования этих сведений -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Незаконные разглашение или использование сведений, составляющих коммерческую или банковскую тайну, без согласия их владельца лицом, которому она была доверена по службе или работе, совершенные из корыстной или иной личной заинтересованности и причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Незаконное разглашение или иное незаконное использование должностными лицами государственных органов сведений и информации об операциях с деньгами и (или) иным имуществом, полученных от субъектов финансового мониторинга, если это повлекло существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 223. Нарушение эмитентом порядка выпуска
эмиссионных ценных бумаг

Внесение заведомо недостоверных сведений в проспект выпуска эмиссионных ценных бумаг, а равно составление заведомо недостоверного отчета об итогах размещения эмиссионных ценных бумаг -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 224. Непредоставление информации либо
представление заведомо ложных сведений
должностным лицом эмитента ценных бумаг

Непредоставление информации либо представление заведомо ложных сведений государственным органам и держателям ценных бумаг должностными лицами эмитента ценных бумаг в целях извлечения имущественной выгоды, причинившее крупный ущерб держателям ценных бумаг либо эмитенту, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 225. Внесение в реестр держателей ценных бумаг
заведомо ложных сведений

1. Внесение в реестр держателей ценных бумаг заведомо ложных сведений, повлекшее переход прав на эти ценные бумаги другому лицу,
- наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, причинившее крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 226. Представление заведомо ложных сведений
профессиональными участниками рынка ценных
бумаг

Представление профессиональными участниками рынка ценных бумаг государственным органам и держателям ценных бумаг заведомо ложных сведений о количестве и видах ценных бумаг, находящихся на лицевых счетах держателей ценных бумаг, и об операциях с ценными бумагами в целях извлечения имущественной выгоды, причинившее крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 227. Нарушение правил проведения операций с
ценными бумагами

1. Нарушение правил проведения операций с ценными бумагами, причинившее крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, совершенное неоднократно либо группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 228. Изготовление, хранение, перемещение или сбыт
поддельных денег или ценных бумаг

1. Изготовление или хранение с целью сбыта, сбыт поддельных банкнот и монет Национального Банка Республики Казахстан, государственных ценных бумаг или других ценных бумаг в валюте Республики Казахстан либо иностранной валюты или ценных бумаг в иностранной валюте -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) в крупном размере;
4) с перемещением через Государственную границу Республики Казахстан, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 229. Изготовление или сбыт поддельных платежных
карточек и иных платежных и
расчетных документов

1. Изготовление с целью сбыта или сбыт поддельных платежных карточек, а также иных платежных и расчетных документов, не являющихся ценными бумагами, -
наказываются лишением свободы на срок до трех лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно или преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет с конфискацией имущества.

Статья 230. Нарушение порядка и правил маркировки
подакцизных товаров акцизными марками и (или)
учетно-контрольными марками, подделка и
использование акцизных марок и (или)
учетно-контрольных марок

1. Нарушение порядка и правил маркировки подакцизных товаров акцизными марками и (или) учетно-контрольными марками, повлекшее причинение значительного ущерба, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Изготовление или приобретение с целью сбыта, а равно использование или сбыт заведомо поддельных акцизных марок и (или) учетно-контрольных марок, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 231. Экономическая контрабанда

1. Перемещение в крупном размере через таможенную границу Таможенного союза товаров или иных предметов, в том числе запрещенных или ограниченных к перемещению через таможенную границу товаров, вещей и ценностей, в отношении которых установлены специальные правила перемещения через таможенную границу, за исключением указанных в статье 282 настоящего Кодекса, совершенное помимо или с сокрытием от таможенного контроля, либо с обманным использованием документов или средств таможенной идентификации, либо сопряженное с недекларированием или недостоверным декларированием, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) лицом с использованием своего служебного положения;
3) с применением насилия к лицу, осуществляющему пограничный или таможенный контроль;
4) в особо крупном размере;
5) группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если они сопряжены с использованием им своего служебного положения;
2) преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 1), - с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 232. Невозвращение из-за границы средств в
национальной и иностранной валюте

Невозвращение в крупном размере из-за границы руководителем организации или индивидуальным предпринимателем средств в национальной и иностранной валюте, подлежащих в соответствии с законодательством Республики Казахстан обязательному перечислению на счета в уполномоченный банк Республики Казахстан, -
наказывается штрафом в размере от трех тысяч до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок от трех до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 233. Уклонение от уплаты таможенных платежей и
сборов

1. Уклонение от уплаты таможенных пошлин, налогов, таможенных сборов или других таможенных платежей в крупных размерах -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) должностным лицом с использованием своего служебного положения, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
Примечание. Лицо, добровольно уплатившее сумму недоимки, начисленные пени, сумму штрафов, установленных законодательством Республики Казахстан, освобождается от уголовной ответственности по части первой настоящей статьи, если в его действиях не содержится состав иного преступления.

Статья 234. Неправомерные действия при банкротстве

1. Сокрытие имущества или имущественных обязательств, сведений об имуществе, его размере, местонахождении либо иной информации об имуществе, передача имущества в иное владение, отчуждение или уничтожение имущества, а равно сокрытие, уничтожение, фальсификация бухгалтерской и (или) учетной документации либо иных документов, отражающих экономическую деятельность, если эти действия совершены руководителем или собственником организации-должника либо индивидуальным предпринимателем, а равно лицом, наделенным полномочиями по управлению имуществом и делами несостоятельного должника при конкурсном производстве, при банкротстве или в предвидении банкротства и причинили крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. Неправомерное удовлетворение имущественных требований отдельных кредиторов руководителем или собственником организации-должника либо индивидуальным предпринимателем, знающим о своей фактической несостоятельности (банкротстве), а равно лицом, наделенным полномочиями по управлению имуществом и делами несостоятельного должника при конкурсном производстве или реабилитационной процедуре, заведомо в ущерб другим кредиторам, если это деяние причинило крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 235. Преднамеренное банкротство

Преднамеренное банкротство, то есть умышленное создание или увеличение неплатежеспособности, совершенное руководителем или собственником коммерческой организации, а равно индивидуальным предпринимателем в личных интересах или интересах иных лиц, причинившее крупный ущерб или иные тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 236. Доведение до неплатежеспособности

1. Сокрытие имущества или имущественных обязательств, сведений об имуществе, его размере, местонахождении либо иной информации об имуществе, передача имущества в иное владение, отчуждение или уничтожение имущества, а равно сокрытие, уничтожение, фальсификация бухгалтерской и (или) учетной документации либо иных документов, отражающих экономическую деятельность, если эти действия (бездействия) совершены руководителем или собственником организации-должника либо индивидуальным предпринимателем, приведшее к неплатежеспособности, повлекшей принудительную ликвидацию, реабилитацию, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. Умышленное действие (бездействие) крупного участника - физического лица, первого руководителя крупного участника - юридического лица страховой (перестраховочной) организации, накопительного пенсионного фонда, банка либо лица, постоянно, временно либо по специальному полномочию выполняющего функции органа управления или исполнительного органа страховой (перестраховочной) организации, накопительного пенсионного фонда, банка, организации, осуществляющей инвестиционное управление пенсионными активами, приведшее к неплатежеспособности, повлекшей принудительную ликвидацию страховой (перестраховочной) организации, накопительного пенсионного фонда, банка, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 237. Ложное банкротство

Заведомо ложное объявление руководителем или собственником коммерческой организации, а равно индивидуальным предпринимателем о своей несостоятельности с целью введения в заблуждение кредиторов для получения отсрочки или рассрочки причитающихся кредиторам платежей или скидки с долгов, а равно для неуплаты долгов, если это деяние причинило крупный ущерб, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 238. Нарушение законодательства Республики
Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой
отчетности

Уклонение уполномоченного для ведения бухгалтерского учета лица от документирования сведений, предусмотренных законодательством, либо внесение этим лицом в бухгалтерскую документацию заведомо ложной информации о хозяйственной и финансовой деятельности организации, а равно уничтожение бухгалтерской документации до истечения сроков их хранения, причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.

Статья 239. Представление заведомо ложных сведений о
банковских операциях

Представление работниками банка заведомо ложных сведений об операциях по банковским счетам юридических или физических лиц, а равно выдача поручительств, гарантий и иных обязательств, заведомо необеспеченных фактическим финансовым состоянием данного банка, если эти действия повлекли или могли повлечь причинение крупного ущерба гражданину, организации или государству, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 240. Незаконное использование денежных средств
банка

1. Использование работниками банка собственных средств банка и (или) привлеченных средств банка для выдачи заведомо безвозвратных кредитов или совершения заведомо невыгодных для банка сделок, а равно предоставление необоснованных гарантий банка или необоснованных льготных условий клиентам банка либо другим лицам, если этими деяниями причинен крупный ущерб гражданину, организации или государству, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. Заведомо неправильное или заведомо несвоевременное перечисление работниками банка денежных сумм, в том числе валютных средств по банковским счетам клиентов, если этим деянием причинен крупный ущерб гражданину, организации или государству, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 241. Уклонение гражданина от уплаты налога и (или)
других обязательных платежей в бюджет

1. Уклонение гражданина от уплаты налога и (или) других обязательных платежей в бюджет путем непредставления декларации о доходах в случаях, когда подача декларации является обязательной, либо путем включения в декларацию или иные документы, связанные с исчислением или уплатой налогов и (или) других обязательных платежей в бюджет, заведомо искаженных данных о доходах или расходах либо об имуществе, подлежащем налогообложению, если это деяние повлекло неуплату налога и (или) других обязательных платежей в бюджет в крупном размере, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) с использованием счета-фактуры без фактического выполнения работ, оказания услуг, отгрузки товаров, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 242. Уклонение от уплаты налога и (или) других
обязательных платежей в бюджет с организаций

1. Уклонение от уплаты налога и (или) других обязательных платежей в бюджет с организаций путем непредставления декларации, когда подача декларации является обязательной, либо внесения в декларацию заведомо искаженных данных о доходах и (или) расходах, путем сокрытия других объектов налогообложения и (или) других обязательных платежей, если это деяние повлекло неуплату налога и (или) других обязательных платежей в крупном размере, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) с использованием счета-фактуры без фактического выполнения работ, оказания услуг, отгрузки товаров;
3) группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой либо в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 243. Незаконные действия в отношении имущества,
ограниченного в распоряжении в счет налоговой
задолженности налогоплательщика

Растрата, отчуждение, сокрытие или незаконная передача имущества, на которое налоговыми органами наложено ограничение в распоряжении, а также отказ в передаче такого имущества в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, совершенные лицом, имущество которого ограничено, а равно осуществление служащим кредитной организации банковских операций с денежными средствами (вкладами), по которым налоговыми органами приостановлены расходные операции, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.

Статья 244. Получение незаконного вознаграждения

1. Незаконное получение работником государственного органа либо государственной организации, не являющимся лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, или приравненным к нему лицом, а равно работником негосударственной организации, не выполняющим управленческие функции, материального вознаграждения, льгот или услуг имущественного характера за выполнение работы или оказание услуги, входящих в круг его обязанностей, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
2. То же деяние, совершенное неоднократно или связанное с получением вознаграждения в крупном размере, либо сопряженное с вымогательством, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 245. Принуждение к совершению сделки или к отказу
от ее совершения

1. Принуждение к совершению сделки или к отказу от ее совершения под угрозой применения насилия, уничтожения или повреждения чужого имущества, а равно распространения сведений, которые могут причинить существенный вред правам и интересам потерпевшего или его близких, при отсутствии признаков вымогательства -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) с применением насилия, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 246. Рейдерство

1. Незаконное приобретение права собственности на долю участия в юридическом лице, а равно имущества и ценных бумаг юридического лица или установление контроля над юридическим лицом в результате умышленного искажения результатов голосования либо воспрепятствования свободной реализации права при принятии решения высшим органом путем внесения в протоколы собрания, заседания, в выписки из них заведомо недостоверных сведений о количестве голосовавших, кворуме или результатах голосования либо составления заведомо недостоверного подсчета голосов или учета бюллетеней для голосования, блокирования или ограничения фактического доступа акционера, участника, члена органа управления или члена исполнительного органа к голосованию, несообщения сведений о проведении собрания, заседания либо сообщения недостоверных сведений о времени и месте проведения собрания, заседания, голосования от имени акционера, участника или члена органа управления по заведомо подложной доверенности, путем нарушения, ограничения или ущемления права преимущественной покупки ценных бумаг, а равно умышленное создание препятствий при реализации права преимущественной покупки ценных бумаг либо иные незаконные способы, повлекшие причинение существенного вреда правам или охраняемым законом интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с использованием служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи:
1) совершенные преступной группой;
2) совершенные лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, если они сопряжены с использованием им своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет, с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 2), - с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 247. Подкуп участников и организаторов
профессиональных спортивных соревнований и
зрелищных коммерческих конкурсов

1. Подкуп спортсменов, спортивных судей, тренеров, руководителей команд и других участников или организаторов профессиональных спортивных соревнований, а равно организаторов или членов жюри зрелищных коммерческих конкурсов в целях оказания влияния на результаты этих соревнований или конкурсов, если это деяние совершено в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Незаконное получение спортсменами денег, ценных бумаг или иного имущества, переданных им в целях оказания влияния на результаты соревнований, а равно незаконное пользование спортсменами услугами имущественного характера, предоставленными им в тех же целях, если эти деяния совершены в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Незаконное получение денег, ценных бумаг или иного имущества, незаконное пользование услугами имущественного характера спортивными судьями, тренерами, руководителями команд и другими участниками или организаторами профессиональных спортивных соревнований, а равно организаторами или членами жюри зрелищных коммерческих конкурсов в целях, указанных в части второй настоящей статьи, если эти деяния совершены в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Глава 9. Уголовные правонарушения против интересов службы в коммерческих и иных организациях

Статья 248. Злоупотребление полномочиями

Использование лицом, выполняющим управленческие функции в коммерческой или иной организации, своих полномочий вопреки законным интересам этой организации и в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это повлекло причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 249. Злоупотребление полномочиями частными
нотариусами, оценщиками, частными судебными
исполнителями, медиаторами и аудиторами,
работающими в составе аудиторской организации

1. Использование частным нотариусом, оценщиком, частным судебным исполнителем, медиатором, аудитором, работающим в составе аудиторской организации, или руководителем аудиторской организации своих полномочий вопреки задачам своей деятельности и в целях извлечения выгод и преимуществ для себя, или других лиц, или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это деяние причинило существенный вред правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
2. То же деяние, совершенное в отношении заведомо несовершеннолетнего или недееспособного лица либо неоднократно, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 250. Превышение полномочий служащими частных
охранных служб

1. Превышение руководителем или служащим частной охранной службы полномочий, предоставленных им в соответствии с лицензией, вопреки задачам своей деятельности, если это деяние совершено с применением насилия или угрозой его применения, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.
2. То же деяние, совершенное с применением оружия или специальных средств или причинившее тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 251. Коммерческий подкуп

1. Незаконная передача лицу, выполняющему управленческие функции в коммерческой или иной организации, денег, ценных бумаг или иного имущества, а равно незаконное оказание ему услуг имущественного характера за использование им своего служебного положения, а также за общее покровительство или попустительство по службе в интересах лица, осуществляющего подкуп, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно, либо группой лиц по предварительному сговору, либо в крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой либо в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
4. Незаконное получение лицом, выполняющим управленческие функции в коммерческой или иной организации, денег, ценных бумаг, другого имущества, а равно пользование услугами имущественного характера за использование своего служебного положения, а также за общее покровительство или попустительство по службе в интересах лица, осуществляющего подкуп, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
5. Деяния, предусмотренные частью четвертой настоящей статьи, если они:
1) совершены группой лиц по предварительному сговору;
2) совершены неоднократно;
3) сопряжены с вымогательством;
4) в крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
6. Деяния, предусмотренные частями четвертой или пятой настоящей статьи, если они совершены преступной группой или в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
Примечание.
1. Лицо, совершившее деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, освобождается от уголовной ответственности, если в отношении его имело место вымогательство или если оно добровольно сообщило о подкупе правоохранительному или специальному государственному органу.
2. Не является преступлением в силу малозначительности и преследуется в дисциплинарном или административном порядке передача или получение имущества, оказание услуг имущественного характера или пользование такими услугами в качестве подарка или вознаграждения при отсутствии предварительной договоренности за ранее совершенные законные действия, если стоимость имущества или услуг не превышает двух месячных расчетных показателей.

Статья 252. Недобросовестное отношение к обязанностям

Невыполнение или ненадлежащее выполнение лицом, выполняющим управленческие функции в коммерческой или иной организации, своих обязанностей вследствие недобросовестного или небрежного отношения к службе, если это повлекло смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Глава 10. Уголовные правонарушения против общественной безопасности и общественного порядка

Статья 253. Акт терроризма

1. Акт терроризма, то есть совершение взрыва, поджога или иных действий, создающих опасность гибели людей, причинения значительного имущественного ущерба либо наступления иных общественно опасных последствий, если эти действия совершены в целях нарушения общественной безопасности, устрашения населения, оказания воздействия на принятие решений государственными органами Республики Казахстан, иностранным государством или международной организацией, провокации войны либо осложнения международных отношений, а также угроза совершения указанных действий в тех же целях -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные:
1) неоднократно;
2) с применением оружия либо предметов, используемых в качестве оружия, взрывчатых веществ или взрывных устройств, которые могут создать реальную угрозу для жизни и здоровья граждан, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они:
1) соединены с применением или угрозой применения оружия массового поражения, радиоактивных материалов и совершением или угрозой совершения массовых отравлений, распространения эпидемий или эпизоотий, а равно иных действий, способных повлечь массовую гибель людей;
2) повлекли по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет, с конфискацией имущества или без таковой.
4. Посягательство на жизнь человека, совершенное в целях нарушения общественной безопасности, устрашения населения, оказания воздействия на принятие решений государственными органами Республики Казахстан, иностранным государством или международной организацией, провокации войны либо осложнения международных отношений, а равно посягательство на жизнь государственного или общественного деятеля, совершенное в тех же целях, а также в целях прекращения его государственной или иной политической деятельности либо из мести за такую деятельность, либо посягательство на жизнь человека, сопряженное с нападением на лиц или организации, пользующихся международной защитой, здания, сооружения, захватом заложника, зданий, сооружений, средств сообщения и связи, угоном, а равно с захватом воздушного или водного судна, железнодорожного подвижного состава либо иного общественного транспорта -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью, с конфискацией имущества или без таковой.
Примечание. Лицо, участвующее в подготовке акта терроризма, освобождается от уголовной ответственности, если оно своевременным предупреждением государственных органов или иным способом способствовало предотвращению акта терроризма и если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 254. Пропаганда терроризма либо экстремизма или
публичные призывы к совершению акта
терроризма либо экстремизма

1. Пропаганда терроризма либо экстремизма или публичные призывы к совершению акта терроризма либо экстремизма, а равно распространение материалов указанного содержания -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, либо лидером общественного объединения, либо с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, либо группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.

Статья 255. Создание, руководство террористической
группой и участие в ее деятельности

1. Создание террористической группы, а равно руководство ею -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие в деятельности террористической группы или в совершаемых ею актах терроризма -
наказывается лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения либо лидером общественного объединения, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 256. Финансирование террористической или
экстремистской деятельности и иное
пособничество терроризму либо экстремизму

1. Предоставление или сбор денег и (или) иного имущества, права на имущество или выгод имущественного характера, а также дарение, мена, пожертвования, спонсорская и благотворительная помощь, оказание информационных и иного рода услуг либо оказание финансовых услуг физическому лицу, либо группе лиц, либо юридическому лицу, лицом, заведомо осознававшим террористический или экстремистский характер их деятельности либо то, что предоставленное имущество, оказанные информационные, финансовые и иного рода услуги будут использованы для осуществления террористической или экстремистской деятельности либо обеспечения террористической или экстремистской группы, террористической или экстремистской организации, незаконного военизированного формирования, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно, либо группой лиц по предварительному сговору, либо в крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
Примечание. Лицо, осуществляющее финансирование террористической или экстремистской деятельности и иное пособничество терроризму либо экстремизму под угрозой насилия и добровольно заявившее об этом, а также активно способствовавшее раскрытию или пресечению преступления, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 257. Вербовка или подготовка либо вооружение лиц в
целях организации террористической либо
экстремистской деятельности

1. Вербовка или подготовка либо вооружение лиц в целях организации террористической либо экстремистской деятельности -
наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные лицом с использованием своего служебного положения или в отношении несовершеннолетнего, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 258. Захват заложника

1. Захват или удержание лица в качестве заложника, совершенные в целях понуждения государства, организации или другого лица совершить какое-либо действие или воздержаться от совершения какого-либо действия как условия освобождения заложника, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия;
5) в отношении заведомо несовершеннолетнего;
6) в отношении женщины, заведомо для виновного находящейся в состоянии беременности;
7) в отношении лица, заведомо находящегося в беспомощном состоянии;
8) в отношении двух или более лиц;
9) из корыстных побуждений или по найму, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены преступной группой либо повлекли по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.
Примечание. Лицо, добровольно или по требованию властей освободившее заложника, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 259. Создание и руководство организованной
группой, преступной организацией, а равно
участие в ней

1. Создание организованной группы или преступной организации, а равно руководство ею или структурным подразделением преступной организации -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие в организованной группе или преступной организации, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до тринадцати лет с конфискацией имущества.
Примечание. В статьях 259, 260, 261, 262, 265 настоящего Кодекса лицо, добровольно прекратившее участие в преступной группе и активно способствовавшее раскрытию или пресечению преступлений, совершаемых или совершенных преступной группой, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 260. Создание и руководство преступным
сообществом, а равно участие в нем

1. Создание либо руководство преступным сообществом, а равно создание объединения руководителей или иных участников организованных групп (преступных организаций) или координация преступных действий самостоятельно действующих организованных групп (преступных организаций) в целях совершения одного или нескольких преступлений -
наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие руководителей организованных групп, преступных организаций, структурных подразделений преступных организаций в преступном сообществе -
наказывается лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Участие в собрании руководителей, иных участников организованных групп, преступных организаций в целях координации преступных действий, в том числе с использованием средств связи, -
наказывается лишением свободы на срок от двенадцати до двадцати лет, с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до двадцати лет с конфискацией имущества.
5. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные лицом, занимающим лидирующее положение среди руководителей организованных групп (преступных организаций), -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества.

Статья 261. Создание и руководство транснациональной
организованной группой, транснациональной
преступной организацией, а равно участие в
ней

1. Создание транснациональной организованной группы или транснациональной преступной организации, а равно руководство ею или структурным подразделением транснациональной преступной организации -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие в транснациональной организованной группе или транснациональной преступной организации -
наказывается лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до двадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 262. Создание и руководство транснациональным
преступным сообществом, а равно участие в нем

1. Создание транснационального преступного сообщества, а равно руководство им -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие в транснациональном преступном сообществе -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от семнадцати до двадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 263. Финансирование деятельности преступной
группы, а равно хранение, распределение
имущества, разработка каналов финансирования

1. Предоставление или сбор денег и (или) иного имущества, права на имущество или выгод имущественного характера, а также дарение, мена, пожертвования, спонсорская и благотворительная помощь, оказание информационных и иного рода услуг либо оказание финансовых услуг физическому лицу, либо группе лиц, либо юридическому лицу, совершенное лицом, заведомо знавшим об их использовании для обеспечения организованной группы, преступной организации, преступного сообщества, транснациональной организованной группы, транснациональной преступной организации, транснационального преступного сообщества или банды, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
2. Хранение, распределение имущества, а также разработка каналов финансирования, совершенные участником преступной группы, -
наказываются лишением свободы от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частью первой и второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок от семи до десяти лет.
Примечание. Лицо, осуществлявшее финансирование деятельности преступной группы под угрозой насилия и добровольно заявившее об этом, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 264. Организация незаконного военизированного
формирования

1. Создание незаконного военизированного формирования, а равно руководство таким формированием -
наказываются лишением свободы на срок от двух до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.
2. Участие в незаконном военизированном формировании -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Лицо, добровольно прекратившее участие в незаконном военизированном формировании и сдавшее оружие и воинское снаряжение, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 265. Бандитизм

1. Создание устойчивой вооруженной группы (банды), а равно руководство такой группой (бандой) -
наказываются лишением свободы на срок от двенадцати до двадцати лет с конфискацией имущества.
2. Участие в устойчивой вооруженной группе (банде) или в совершаемых ею нападениях -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 266. Нападение на здания, сооружения, средства
сообщения и связи или их захват

1. Нападение на здания, сооружения (в том числе стационарные платформы, расположенные на континентальном шельфе Республики Казахстан), средства сообщения и связи, иные коммуникации, а равно их захват -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья;
4) с применением оружия либо предметов, используемых в качестве оружия;
5) из корыстных побуждений или по найму;
6) в отношении зданий государственных органов или государственных учреждений, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены преступной группой либо повлекли по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 267. Угон, а равно захват воздушного или водного
судна, либо железнодорожного подвижного
состава

1. Угон воздушного или водного судна, либо железнодорожного подвижного состава, а равно захват такого судна или состава в целях угона -
наказываются лишением свободы на срок от двух до восьми лет.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия;
4) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены преступной группой либо повлекли по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 268. Пиратство

1. Нападение на морское или речное судно с целью завладения чужим имуществом, совершенное с применением насилия либо с угрозой его применения, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
2. То же деяние, совершенное неоднократно либо с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия, -
наказывается лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены преступной группой либо повлекли по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 269. Массовые беспорядки

1. Организация массовых беспорядков, сопровождавшихся насилием, погромами, поджогами, разрушениями, уничтожением имущества, применением огнестрельного оружия, взрывчатых веществ или взрывных устройств, а также оказанием вооруженного сопротивления представителю власти, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до десяти лет.
2. Участие в массовых беспорядках, предусмотренных частью первой настоящей статьи, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.
3. Призывы к активному неподчинению законным требованиям представителей власти и к массовым беспорядкам либо провокация массовых беспорядков, а равно призывы к насилию над гражданами -
наказываются ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 270. Заведомо ложное сообщение об акте терроризма

Заведомо ложное сообщение о готовящемся акте терроризма -
наказывается лишением свободы на срок до шести лет.

Статья 271. Незаконный экспорт технологий,
научно-технической информации и услуг,
используемых при создании оружия массового
поражения, вооружения и военной техники

Незаконный экспорт технологий, научно-технической информации и услуг, которые могут быть использованы при создании оружия массового поражения, средств его доставки, вооружения и военной техники и в отношении которых установлен специальный экспортный контроль, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 272. Нарушение правил безопасности на объектах
использования атомной энергии

1. Нарушение правил безопасности при размещении, проектировании, строительстве, вводе в эксплуатацию, эксплуатации, ремонте, снятии с эксплуатации объектов использования атомной энергии, а равно при обращении с ядерными материалами, радиоактивными веществами, радиоактивными отходами или источниками ионизирующего излучения, если это деяние повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или радиоактивное заражение окружающей среды или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 273. Нарушение правил безопасности при ведении
горных или строительных работ

1. Нарушение правил безопасности ведения горных или строительных работ, если это повлекло по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 274. Недоброкачественное строительство

1. Сдача и (или) прием в эксплуатацию недоброкачественно построенных, незавершенных или не соответствующих условиям договора и проектной документации зданий и сооружений, автомобильных дорог, тоннелей, электростанций, жилых домов или иных объектов строительства, а равно их некачественный ремонт руководителями строительных организаций, производителями работ и должностными лицами, осуществляющими контроль за качеством строительства, если это повлекло по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 275. Нарушение правил или требований нормативов в
сфере архитектурной, градостроительной и
строительной деятельности

1. Нарушение правил или требований нормативов в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности, повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 276. Ненадлежащее выполнение экспертных работ или
инжиниринговых услуг

1. Ненадлежащее выполнение экспертных работ или инжиниринговых услуг, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 277. Нарушение правил безопасности на
взрывоопасных объектах

1. Нарушение правил безопасности на взрывоопасных объектах или во взрывоопасных цехах, если это повлекло по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 278. Нарушение правил безопасности при
осуществлении космической деятельности

1. Нарушение правил безопасности при осуществлении космической деятельности, если это повлекло по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека,
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия,
наказывается лишением свободы на срок до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц,
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 279. Незаконное обращение с радиоактивными
веществами, радиоактивными отходами, ядерными
материалами

1. Незаконные приобретение, хранение, транспортировка, использование, передача, переработка, разрушение, распыление или захоронение радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Незаконный сбыт радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов, а равно незаконные приобретение, хранение, транспортировка радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов с целью сбыта -
наказываются лишением свободы на срок от двух до шести лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой либо повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 280. Хищение либо вымогательство радиоактивных
веществ, радиоактивных отходов или ядерных
материалов

1. Хищение либо вымогательство радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) лицом с использованием своего служебного положения;
4) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо угрозой применения такого насилия;
2) преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.

Статья 281. Нарушение правил обращения с радиоактивными
веществами, радиоактивными отходами, ядерными
материалами

1. Нарушение правил хранения, использования, учета, захоронения, перевозки радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов и других правил обращения с ними, если это могло повлечь смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 282. Контрабанда изъятых из обращения предметов
или предметов, обращение которых ограничено

1. Перемещение через таможенную границу Таможенного союза помимо или с сокрытием от таможенного контроля, либо с обманным использованием документов или средств таможенной идентификации, либо сопряженное с недекларированием или недостоверным декларированием, а равно незаконное перемещение через Государственную границу Республики Казахстан наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, прекурсоров, сильнодействующих, ядовитых, отравляющих, радиоактивных веществ, радиоактивных отходов или ядерных материалов, взрывчатых веществ, вооружения, военной техники, взрывных устройств, огнестрельного оружия или боеприпасов, ядерного, химического, биологического или других видов оружия массового поражения, материалов, оборудования или компонентов, которые могут быть использованы для создания оружия массового поражения, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) должностным лицом с использованием своего служебного положения;
3) с применением насилия к лицу, осуществляющему пограничный или таможенный контроль;
4) группой лиц по предварительному сговору;
5) в отношении наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, прекурсоров в крупном размере, -
наказывается лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, связанные с наркотическими средствами, психотропными веществами или их аналогами, совершенные в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества.

Статья 283. Незаконные приобретение, передача, сбыт,
хранение, перевозка или ношение оружия,
боеприпасов, взрывчатых веществ и взрывных
устройств

1. Незаконные ношение или сбыт холодного оружия, за исключением, когда ношение холодного оружия связано с охотничьим промыслом, а равно продажа работниками организаций торговли оружия и боевых припасов к нему физическим лицам, организациям, не имеющим соответствующего разрешения, -
наказываются штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Незаконные приобретение, передача, сбыт, хранение, перевозка или ношение огнестрельного оружия (кроме гладкоствольного охотничьего), боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частью второй настоящей статьи, совершенные группой лиц по предварительному сговору или неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.
4. Деяния, предусмотренные частями второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.
Примечание. Лицо, добровольно сдавшее предметы, указанные в настоящей статье, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 284. Незаконное изготовление оружия

1. Незаконное изготовление или ремонт огнестрельного оружия, комплектующих деталей к нему, а равно незаконное изготовление боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные группой лиц по предварительному сговору или неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
4. Незаконное изготовление газового оружия, холодного оружия, в том числе метательного оружия -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
Примечание. Лицо, добровольно сдавшее предметы, указанные в настоящей статье, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится состава иного преступления.

Статья 285. Небрежное хранение огнестрельного оружия

Небрежное хранение огнестрельного оружия, создавшее условия для его использования другим лицом, если это повлекло смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 286. Ненадлежащее исполнение обязанностей по
охране оружия, боеприпасов, взрывчатых
веществ или взрывных устройств

1. Ненадлежащее исполнение своих обязанностей лицом, которому была поручена охрана огнестрельного оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств, если это повлекло их хищение или уничтожение либо наступление иных тяжких последствий, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Ненадлежащее исполнение обязанностей по охране оружия массового поражения либо материалов или оборудования, которые могут быть использованы при создании оружия массового поражения, если это повлекло тяжкие последствия либо создавало угрозу их наступления, -
наказывается лишением свободы на срок от двух до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 287. Хищение либо вымогательство оружия,
боеприпасов, взрывчатых веществ и взрывных
устройств

1. Хищение либо вымогательство огнестрельного оружия, комплектующих деталей к нему, боеприпасов, взрывчатых веществ или взрывных устройств -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.
2. Хищение либо вымогательство оружия массового поражения, а равно материалов или оборудования, которые могут быть использованы при создании оружия массового поражения, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены:
1) лицом с использованием своего служебного положения;
2) неоднократно;
3) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия;
4) группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены:
1) преступной группой;
2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до пятнадцати лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 288. Нарушение требований пожарной безопасности

1. Нарушение требований пожарной безопасности лицом, ответственным за их соблюдение, если это повлекло по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека или крупного ущерба гражданину, организации или государству, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается ограничением свободы на срок от двух до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 289. Хулиганство

1. Хулиганство, то есть нарушение общественного порядка, выражающее явное неуважение к обществу, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Хулиганство, совершенное с особой дерзостью, то есть сопровождавшееся применением насилия к гражданам либо угрозой его применения, а равно уничтожением или повреждением чужого имущества, либо совершением непристойных действий, отличающихся исключительным цинизмом, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, если оно:
1) совершено группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
2) связано с сопротивлением представителю власти либо иному лицу, исполняющему обязанности по охране общественного порядка или пресекающему нарушение общественного порядка;
3) совершено неоднократно,
4) совершено на борту воздушного, речного, морского судна, железнодорожного транспорта, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
4. Деяние, предусмотренное частью второй или третьей настоящей статьи, совершенное:
1) преступной группой;
2) с применением или попыткой применения огнестрельного, газового оружия, ножей, кастетов и иного холодного оружия либо других предметов, специально приспособленных для причинения вреда здоровью, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 290. Вандализм

Вандализм, то есть осквернение зданий, иных сооружений, памятников истории и культуры, природных объектов, охраняемых государством, надписями или рисунками, или иными действиями, оскорбляющими общественную нравственность, а равно умышленная порча имущества на транспорте или в иных общественных местах -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Глава 11. Уголовные правонарушения против здоровья
населения и нравственности

Статья 291. Незаконное обращение с наркотическими
средствами, психотропными веществами, их
аналогами, прекурсорами без цели сбыта

1. Немедицинское потребление наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, прекурсоров в общественных местах -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Незаконное изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка без цели сбыта наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, прекурсоров -
наказываются штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
3. Незаконное изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка без цели сбыта наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в крупном размере, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
4. Незаконное изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка без цели сбыта наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.
Примечание.
1. Размер наркотических средств и психотропных веществ определяется Сводной таблицей об отнесении наркотических средств, психотропных веществ и прекурсоров к небольшим, крупным и особо крупным размерам, обнаруженных в незаконном обороте, прилагаемой к Закону Республики Казахстан «О наркотических средствах, психотропных веществах, прекурсорах и мерах противодействия их незаконному обороту и злоупотреблению ими». Небольшой, крупный и особо крупный размеры аналогов наркотических средств и психотропных веществ соответствуют небольшому, крупному и особо крупному размерам наркотических средств и психотропных веществ, аналогами которых они являются.
2. Лицо, добровольно сдавшее наркотические средства, психотропные вещества, их аналоги, прекурсоры приобретенные им для личного потребления, либо добровольно обратившееся в медицинское учреждение за оказанием медицинской помощи в связи с потреблением наркотических средств, психотропных веществ или их аналогов в немедицинских целях, либо активно способствовавшее раскрытию или пресечению преступлений, связанных с незаконным оборотом наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов, прекурсоров, изобличению лиц, их совершивших, обнаружению имущества, добытого преступным путем, освобождается от уголовной ответственности по настоящей статье.

Статья 292. Незаконные изготовление, переработка,
приобретение, хранение, перевозка в целях
сбыта, пересылка либо сбыт наркотических
средств, психотропных веществ, их аналогов

1. Незаконные изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка в целях сбыта, пересылка либо сбыт наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные в отношении наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от шести до двенадцати лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) в отношении наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в особо крупном размере;
4) должностным лицом с использованием служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, а равно сбыт наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в организациях образования либо заведомо несовершеннолетнему лицу, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества.

Статья 293. Хищение либо вымогательство наркотических
средств, психотропных веществ, их аналогов

1. Хищение либо вымогательство наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) лицом с использованием своего служебного положения;
4) с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия, -
наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) преступной группой;
2) в отношении наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в крупном размере;
3) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные в отношении наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов в особо крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества.

Статья 294. Склонение к потреблению наркотических
средств, психотропных веществ или их аналогов

1. Склонение к потреблению наркотических средств, психотропных веществ или их аналогов -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) в отношении заведомо несовершеннолетнего либо двух или более лиц;
2) с применением насилия или угрозы его применения;
3) преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они повлекли по неосторожности смерть потерпевшего или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества.

Статья 295. Незаконное культивирование запрещенных к
возделыванию растений, содержащих
наркотические вещества

1. Посев или выращивание запрещенных к возделыванию растений или культивирование сортов конопли, мака или других растений, содержащих наркотические вещества, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) в крупном размере, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 296. Незаконный оборот ядовитых веществ, а также
веществ, инструментов или оборудования,
используемых для изготовления или переработки
наркотических средств, психотропных или
ядовитых веществ

1. Незаконные изготовление, переработка, приобретение, хранение, перевозка, пересылка с целью сбыта, а равно незаконный сбыт ядовитых веществ, не являющихся наркотическими средствами, психотропными веществами, либо инструментов или оборудования для их изготовления или переработки, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества или без таковой.
2. Незаконные изготовление, приобретение, хранение, перевозка, пересылка с целью сбыта, а равно незаконный сбыт веществ, инструментов или оборудования, используемых для изготовления или переработки наркотических средств, психотропных веществ, -
наказываются лишением свободы на срок до шести лет с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) лицом с использованием своего служебного положения;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет с конфискацией имущества или без таковой.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества.

Статья 297. Организация или содержание притонов для
потребления наркотических средств,
психотропных веществ или их аналогов, или
предоставление помещений для тех же целей

1. Организация или содержание притонов для потребления наркотических средств, психотропных веществ или их аналогов, или предоставление помещений для тех же целей -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные:
1) лицом с использованием своего служебного положения;
2) неоднократно;
3) преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с конфискацией имущества.

Статья 298. Нарушение правил обращения с наркотическими
средствами, психотропными или ядовитыми
веществами

1. Нарушение правил производства, изготовления, переработки, приобретения, хранения, учета, отпуска, перевозки, ввоза, вывоза, пересылки либо уничтожения наркотических средств, психотропных или ядовитых веществ, если это деяние совершено лицом, в обязанности которого входит соблюдение указанных правил, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее хищение наркотических средств, психотропных или ядовитых веществ либо иные тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 299. Нарушение санитарных правил или гигиенических
нормативов

1. Нарушение санитарных правил или гигиенических нормативов, повлекшее по неосторожности массовое заболевание, заражение, облучение или отравление людей, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 300. Сокрытие информации об обстоятельствах,
создающих опасность для жизни или здоровья
людей

1. Сокрытие или искажение информации о событиях, фактах или явлениях, создающих опасность для жизни или здоровья людей либо для окружающей среды, совершенные лицом, обязанным обеспечивать население такой информацией, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности причинение вреда здоровью человека либо иные тяжкие последствия, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 301. Выпуск или продажа товаров, выполнение работ
либо оказание услуг, не отвечающих
требованиям безопасности

1. Выпуск или продажа товаров, выполнение работ либо оказание услуг, не отвечающих требованиям безопасности жизни или здоровья потребителей, а равно неправомерная выдача или использование официального документа, удостоверяющего соответствие указанных товаров, работ или услуг требованиям безопасности, если эти деяния повлекли по неосторожности причинение вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, если они:
1) совершены в отношении товаров, работ или услуг, предназначенных для малолетних;
2) повлекли по неосторожности причинение вреда здоровью двух или более лиц, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.

Статья 302. Организация незаконного игорного бизнеса

1. Незаконное открытие либо содержание игорного заведения или незаконная организация деятельности в сфере игорного бизнеса, а равно предоставление помещений для незаконного игорного бизнеса либо организация и проведение азартных игр вне мест, установленных законодательством Республики Казахстан об игорном бизнесе, либо осуществление деятельности в сфере игорного бизнеса без лицензии, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные:
1) с использованием несовершеннолетнего или с его участием в азартных играх;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) с извлечением дохода в крупном размере;
4) лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) преступной группой;
2) с извлечением дохода в особо крупном размере;
3) лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, лично или через доверенное лицо вопреки запрету, установленному законом, если эти деяния связаны с предоставлением такой деятельности льгот и преимуществ или с покровительством в иной форме, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет с конфискацией имущества, а в случаях, предусмотренных пунктом 3), - с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 303. Вовлечение в занятие проституцией

1. Вовлечение в занятие проституцией путем применения насилия или угрозы его применения, использования зависимого положения, шантажа, уничтожения или повреждения имущества либо путем обмана -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. То же деяние, совершенное преступной группой либо неоднократно, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.

Статья 304. Организация или содержание притонов для
занятия проституцией и сводничество

1. Организация или содержание притонов для занятий проституцией, а равно сводничество с корыстной целью -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные преступной группой либо неоднократно, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.

Статья 305. Организация или содержание притонов для
одурманивания с использованием лекарственных
или других средств

1. Организация или содержание притонов для одурманивания с использованием лекарственных или других средств и веществ, не относящихся к наркотическим средствам, психотропным веществам или их аналогам, а равно предоставление помещения для этих целей -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.
2. Те же деяния, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества.

Статья 306. Незаконное распространение порнографических
материалов или предметов

Незаконные изготовление в целях распространения или рекламирования, распространение, рекламирование порнографических материалов или предметов, а равно перемещение или незаконная торговля печатными изданиями, кино- или видеоматериалами, изображениями или иными предметами порнографического характера -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.

Статья 307. Изготовление и оборот материалов или
предметов с порнографическими изображениями
несовершеннолетних, либо их привлечение для
участия в зрелищных мероприятиях
порнографического характера

1. Изготовление, хранение или перемещение через Государственную границу Республики Казахстан в целях распространения, публичной демонстрации или рекламирования, либо распространение, публичная демонстрация или рекламирование материалов или предметов с порнографическими изображениями несовершеннолетних -
наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с конфискацией имущества.
2. Привлечение несовершеннолетних в качестве исполнителей для участия в зрелищных мероприятиях порнографического характера лицом, достигшим восемнадцатилетнего возраста, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до семи лет с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) родителем, педагогом либо иным лицом, на которых законом возложены обязанности по воспитанию несовершеннолетнего;
2) в отношении заведомо малолетнего;
3) группой лиц по предварительному сговору или преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до восьми лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 308. Незаконное распространение произведений,
пропагандирующих культ жестокости и насилия

Незаконные изготовление в целях распространения или рекламирования, распространение, рекламирование, демонстрация кино- и видеоматериалов и других произведений, пропагандирующих культ жестокости и насилия, а равно незаконная торговля печатными изданиями, кино- или видеоматериалами, пропагандирующими культ жестокости и насилия, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 309. Надругательство над телами умерших и местами
их захоронения

1. Надругательство над телами умерших либо уничтожение, повреждение или осквернение мест захоронения, надмогильных сооружений или кладбищенских зданий, предназначенных для церемоний в связи с погребением или поминовением, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные:
1) неоднократно;
2) группой лиц, группой лиц по предварительному сговору или преступной группой;
3) по мотиву национальной, расовой или религиозной ненависти либо вражды;
4) с применением насилия или угрозой его применения, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 310. Незаконное изъятие органов и тканей трупа
человека

1. Незаконное изъятие органов или тканей трупа человека для трансплантации либо иного использования, а равно совершение сделок в отношении органов или тканей трупа человека -
наказываются лишением свободы на срок до трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц, группой лиц по предварительному сговору или преступной группой;
2) неоднократно;
3) с использованием своего служебного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 311. Жестокое обращение с животными

1. Жестокое обращение с животными, повлекшее их гибель или увечье, если это деяние совершено из хулиганских побуждений, или с применением садистских методов, или в присутствии малолетних, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. То же деяние, совершенное группой лиц, или группой лиц по предварительному сговору, или неоднократно, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.

Статья 312. Распитие алкогольных напитков или появление в
общественных местах в пьяном виде

Распитие алкогольных напитков на улицах и в других общественных местах, кроме организаций торговли и общественного питания, в которых продажа алкогольных напитков на разлив разрешена местным исполнительным органом, или появление в общественных местах в пьяном виде, оскорбляющем человеческое достоинство и общественную нравственность, если эти деяния совершены в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.

Глава 12. Медицинские уголовные правонарушения

Статья 313. Ненадлежащее выполнение профессиональных обязанностей медицинским или фармацевтическим работником

1. Невыполнение или ненадлежащее выполнение профессиональных обязанностей медицинским или фармацевтическим работником вследствие небрежного или недобросовестного отношения к ним, а равно несоблюдение порядка или стандартов оказания медицинской помощи, если это деяние повлекло причинение легкого вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
4. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
5. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
6. Ненадлежащее выполнение профессиональных обязанностей медицинским работником, а равно работником организации бытового или иного обслуживания населения вследствие небрежного или недобросовестного отношения к ним, если это деяние повлекло заражение другого лица ВИЧ/СПИД, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 314. Нарушение порядка проведения клинических
исследований и применения новых методов и
средств профилактики, диагностики, лечения и
медицинской реабилитации

1. Нарушение медицинским работником порядка проведения клинических исследований и применения новых методов и средств профилактики, диагностики, лечения и медицинской реабилитации -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, совершенное должностным лицом либо повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 315. Незаконное производство аборта

1. Производство аборта лицом, не имеющим высшего медицинского образования соответствующего профиля, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Незаконное производство аборта лицом, имеющим высшее медицинское образование соответствующего профиля, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Производство аборта лицом, не имеющим высшего медицинского образования соответствующего профиля, либо незаконное производство аборта лицом, имеющим высшее медицинское образование соответствующего профиля, совершенное неоднократно, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Незаконное производство аборта, повлекшее по неосторожности смерть потерпевшей либо причинение тяжкого вреда ее здоровью, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 316. Неоказание помощи больному

1. Неоказание помощи больному без уважительных причин лицом, обязанным ее оказывать в соответствии с законом или по специальному правилу, если это повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью больного, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, если оно повлекло по неосторожности смерть больного либо причинение тяжкого вреда его здоровью, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 317. Разглашение врачебной тайны

1. Разглашение медицинским работником без профессиональной или служебной необходимости сведений о заболевании или результатах медицинского освидетельствования пациента, выразившееся в сообщении сведений о наличии у лица ВИЧ/СПИД, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. Разглашение медицинским работником без профессиональной или служебной необходимости сведений о заболевании или результатах медицинского освидетельствования пациента, если это деяние повлекло тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 318. Незаконная медицинская и фармацевтическая
деятельность и незаконная выдача либо
подделка рецептов или иных документов, дающих
право на получение наркотических средств или
психотропных веществ

1. Занятие медицинской или фармацевтической деятельностью лицом, не имеющим сертификата и (или) лицензии на данный вид деятельности, если это повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности и заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
5. Незаконная выдача либо подделка рецептов или иных документов, дающих право на получение наркотических средств или психотропных веществ, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 319. Обращение с фальсифицированными
лекарственными средствами, изделиями
медицинского назначения или медицинской
техникой

1. Производство, изготовление или хранение в целях сбыта, а равно применение или сбыт фальсифицированных лекарственных средств, изделий медицинского назначения или медицинской техники, если это повлекло тяжкие последствия, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) неоднократно;
3) в крупном размере, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Глава 13. Экологические уголовные правонарушения

Статья 320. Нарушение экологических требований к
хозяйственной или иной деятельности

1. Нарушение экологических требований при использовании природных ресурсов, проектировании, размещении, строительстве или реконструкции, вводе в эксплуатацию или эксплуатации предприятий, сооружений или иных объектов, эксплуатации объектов промышленности, энергетики, транспорта или связи, объектов сельскохозяйственного назначения и мелиорации, строительстве городов либо других населенных пунктов, к военным или оборонным объектам, военной или космической деятельности, если это деяние повлекло или могло повлечь причинение крупного ущерба окружающей среде или причинило вред здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 321. Нарушение экологических требований при
обращении с экологически потенциально
опасными химическими или биологическими
веществами

1. Нарушение экологических требований при производстве, транспортировке, хранении, захоронении, использовании или ином обращении с экологически потенциально опасными химическими или биологическими веществами, если это деяние повлекло или могло повлечь причинение значительного ущерба окружающей среде или причинило вред здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, причинившее либо создавшее угрозу причинения крупного ущерба окружающей среде, а равно совершенное на территории с чрезвычайной экологической ситуацией, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 322. Нарушение экологических требований при
обращении с микробиологическими или другими
биологическими агентами или токсинами

1. Нарушение экологических требований при складировании, уничтожении или захоронении микробиологических или других биологических агентов или токсинов, или незаконный их ввоз в Республику Казахстан для переработки, хранения или захоронения, если эти деяния повлекли или могли повлечь причинение значительного ущерба окружающей среде или причинили вред здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Те же деяния, причинившие либо создавшие угрозу причинения крупного ущерба окружающей среде, а равно совершенные на территории с чрезвычайной экологической ситуацией, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 323. Нарушение ветеринарных правил или правил,
установленных для борьбы с болезнями и
вредителями растений

1. Нарушение ветеринарных правил, повлекшее распространение эпизоотий или иные тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Нарушение правил, установленных для борьбы с болезнями и вредителями растений, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 324. Загрязнение, засорение или истощение вод

1. Загрязнение, засорение, истощение поверхностных или подземных вод, ледников, источников питьевого водоснабжения либо иное изменение их природных свойств, если это деяние повлекло или могло повлечь причинение значительного ущерба окружающей среде или причинило вред здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Те же деяния, причинившие либо создавшие угрозу причинения крупного ущерба окружающей среде, а равно совершенные на особо охраняемых природных территориях либо на территориях с чрезвычайной экологической ситуацией, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 325. Загрязнение атмосферы

1. Загрязнение атмосферного воздуха или иное изменение его природных свойств вследствие нарушения экологических требований, если эти деяния повлекли причинение крупного ущерба окружающей среде или причинили вред здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 326. Загрязнение морской среды

1. Загрязнение морской среды вследствие нарушения экологических требований, если это деяние повлекло причинение крупного ущерба окружающей среде или причинило вред здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 327. Нарушение законодательства о континентальном
шельфе Республики Казахстан и исключительной
экономической зоне Республики Казахстан

1. Незаконное возведение сооружений на континентальном шельфе Республики Казахстан, незаконное создание вокруг них или в исключительной экономической зоне Республики Казахстан зон безопасности, а равно нарушение правил строительства, эксплуатации, охраны и ликвидации возведенных сооружений и средств обеспечения безопасности морского судоходства -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года или без такового.
2. Исследование, разведка, разработка естественных богатств континентального шельфа Республики Казахстан или исключительной экономической зоны Республики Казахстан, проводимые без соответствующего разрешения, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 328. Порча земли

1. Засорение земли промышленными, бытовыми или иными выбросами или отходами, а равно отравление, загрязнение или иная порча земли вредными продуктами хозяйственной или иной деятельности вследствие нарушения правил обращения с ядохимикатами, удобрениями, стимуляторами роста растений или иными опасными химическими, радиоактивными или биологическими веществами при их хранении, использовании, транспортировке или захоронении, если эти деяния повлекли или могли повлечь причинение крупного ущерба окружающей среде или причинили вред здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, а равно совершенные на территории с чрезвычайной экологической ситуацией, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 329. Нарушение правил охраны и использования недр

1. Нарушение правил охраны и использования недр при проектировании и проведении операций по недропользованию, а равно общих экологических требований на всех стадиях недропользования, если это деяние повлекло или могло повлечь причинение крупного ущерба окружающей среде или причинило вред здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
2. То же деяние, повлекшее причинение особо крупного ущерба окружающей среде, либо смерть человека, либо массовое заболевание людей, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 330. Самовольное пользование недрами

1. Самовольное пользование недрами, а равно самовольная добыча полезных ископаемых, причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие причинение особо крупного ущерба, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с конфискацией имущества.

Статья 331. Незаконная добыча рыбных ресурсов, других
водных животных или растений

1. Незаконная добыча рыбных ресурсов, других водных животных или растений, если это деяние совершено:
1) с причинением значительного ущерба;
2) с применением взрывчатых или химических веществ, электротока либо иных способов массового истребления рыбных ресурсов и других водных животных и растений, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) в отношении осетровых видов рыб;
3) в местах нереста или на миграционных путях к ним;
4) лицом с использованием своего служебного положения;
5) группой лиц по предварительному сговору;
6) с применением самоходного транспортного плавающего средства;
7) на особо охраняемых природных территориях и на территориях с чрезвычайной экологической ситуацией -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с причинением крупного ущерба либо преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет с конфискацией имущества.

Статья 332. Нарушение правил охраны рыбных запасов

Нарушение правил охраны рыбных запасов при строительстве мостов, дамб, осуществлении взрывных или иных работ, эксплуатации водозаборных сооружений или перекачивающих механизмов, если это деяние повлекло или могло повлечь массовую гибель рыбы или других водных животных, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.

Статья 333. Незаконная охота

1. Незаконная охота с применением взрывчатых устройств или иных средств массового уничтожения животных, а равно с применением авиа-, авто-, мототранспортных средств, в том числе снегоходной техники, либо маломерных судов -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) с причинением значительного ущерба, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) на особо охраняемых природных территориях или территориях с чрезвычайной экологической ситуацией;
2) в отношении редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, а также животных, на которых введен запрет на пользование;
3) лицом с использованием своего служебного положения;
4) с причинением крупного ущерба, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные:
1) преступной группой;
2) с причинением особо крупного ущерба, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 334. Нарушение правил охраны животного мира

Нарушение правил охраны животного мира при осуществлении производственных процессов или эксплуатации транспортных средств, применении средств защиты растений, минеральных удобрений или других препаратов, повлекшее массовое уничтожение или гибель животного мира, а равно нарушение порядка использования или охраны охотничьих угодий, рыбохозяйственных водоемов, причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 335. Незаконное обращение с редкими и находящимися
под угрозой исчезновения, а также
запрещенными к пользованию видами растений
или животных, их частями или дериватами

Незаконное добывание, приобретение, хранение, сбыт, ввоз, вывоз, пересылка, перевозка или уничтожение редких и находящихся под угрозой исчезновения видов растений или животных, их частей или дериватов, а также растений или животных, на которых введен запрет на пользование, их частей или дериватов, а равно уничтожение мест их обитания -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.

Статья 336. Незаконная порубка, уничтожение или
повреждение деревьев и кустарников

1. Незаконная порубка, уничтожение или повреждение деревьев и кустарников, не входящих в лесной фонд и запрещенных к порубке, кроме деревьев и кустарников на приусадебных, дачных и садовых участках, а равно уничтожение или повреждение лесных культур, сеянцев либо саженцев в лесных питомниках и на плантациях, а также молодняков естественного происхождения, подроста, либо самосев на площадях, предназначенных для воспроизводства лесов и лесоразведения, -
наказываются штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с конфискацией имущества.
2. Незаконная порубка, уничтожение или повреждение деревьев и кустарников, входящих в лесной фонд, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества.
3. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) неоднократно;
2) лицом с использованием своего служебного положения;
3) с причинением крупного ущерба;
4) на особо охраняемых природных территориях, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с конфискацией имущества, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до пяти лет с конфискацией имущества.

Статья 337. Уничтожение или повреждение лесов

1. Уничтожение или повреждение деревьев и кустарников, как входящих, так и не входящих в лесной фонд, кроме деревьев и кустарников на приусадебных, дачных и садовых участках, в результате неосторожного обращения с огнем или иным источником повышенной опасности, если это деяние причинило крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Умышленное уничтожение или повреждение деревьев и кустарников, как входящих, так и не входящих в лесной фонд, кроме деревьев и кустарников на приусадебных, дачных и садовых участках, совершенное путем поджога или иным общеопасным способом, либо в результате загрязнения вредными веществами, отходами, выбросами или отбросами, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 338. Нарушение режима особо охраняемых природных
территорий

1. Нарушение режима особо охраняемых природных территорий, повлекшее причинение значительного ущерба, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Умышленное повреждение или уничтожение объектов государственного природно-заповедного фонда на особо охраняемых природных территориях, повлекшие причинение значительного ущерба, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 339. Непринятие мер по ликвидации последствий
экологического загрязнения

1. Уклонение от проведения или ненадлежащее проведение дезактивирующих или иных восстановительных мероприятий в местностях, подвергшихся экологическому загрязнению, лицами, на которых возложена обязанность проведения таких мероприятий, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Те же деяния, создавшие угрозу причинения смерти человеку, либо повлекшие причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, либо причинившие крупный ущерб, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие смерть человека, либо массовое заболевание людей, либо причинение особо крупного ущерба, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 340. Составление заведомо недостоверного
экологического аудиторского отчета

Составление заведомо недостоверного экологического аудиторского отчета, если это деяние совершено в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Глава 14. Транспортные уголовные правонарушения

Статья 341. Нарушение правил безопасности движения или
эксплуатации железнодорожного, воздушного,
морского или речного транспорта

1. Нарушение правил безопасности движения или эксплуатации железнодорожного, воздушного, морского или речного транспорта лицом, в силу выполняемой работы или занимаемой должности обязанным соблюдать эти правила, если эти деяния повлекли по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, либо причинение крупного ущерба, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 342. Нарушение правил дорожного движения или
эксплуатации транспортных средств лицами,
управляющими транспортными средствами

1. Нарушение лицом, управляющим автомобилем, троллейбусом, трамваем либо другим механическим транспортным средством, правил дорожного движения или эксплуатации транспортных средств, повлекшее по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до семи лет.

Статья 343. Управление транспортным средством водителем,
находящимся в состоянии алкогольного,
наркотического и (или) токсикоманического
опьянения, а равно передача управления или
допуск к управлению транспортным средством
лица, находящегося в состоянии алкогольного,
наркотического и (или) токсикоманического
опьянения

1. Управление транспортным средством водителем, находящимся в состоянии алкогольного, наркотического и (или) токсикоманического опьянения, либо передача такому лицу управления транспортным средством, а равно допуск такого лица к управлению транспортным средством, совершенный должностным лицом или собственником либо владельцем транспортного средства, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью сроком на два года.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью сроком на пять лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью сроком на шесть лет.
4. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью сроком на семь лет.
5. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью сроком на десять лет.

Статья 344. Оставление места дорожно-транспортного
происшествия

Оставление места дорожно-транспортного происшествия лицом, управляющим транспортным средством и нарушившим правила дорожного движения или эксплуатации транспортных средств, в случае наступления тяжких последствий, предусмотренных статьей 342, 343 настоящего Кодекса, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
Примечание. Лицо, оставившее место дорожно-транспортного происшествия в связи с оказанием помощи пострадавшим, освобождается от уголовной ответственности по настоящей статье.

Статья 345. Недоброкачественный ремонт транспортных
средств или выпуск их в эксплуатацию с
техническими неисправностями

1. Недоброкачественный ремонт транспортных средств, путей сообщения, средств сигнализации или связи либо иного транспортного оборудования, а равно выпуск в эксплуатацию заведомо технически неисправных транспортных средств лицом, ответственным за техническое состояние транспортных средств, либо невыполнение должностным лицом, ответственным за техническое состояние и эксплуатацию транспортных средств, требований установленных правил обеспечения безопасности дорожного движения, если эти деяния повлекли по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
4. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 346. Допуск к управлению транспортным средством
водителя, не имеющего права управления

1. Допуск должностным лицом либо собственником или владельцем транспортного средства к управлению транспортным средством водителя, не имеющего прав управления транспортными средствами или прав управления транспортными средствами соответствующей категории, если это деяние повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 347. Умышленное приведение в негодность
транспортных средств или путей сообщения

1. Умышленное разрушение, повреждение или приведение иным способом в негодное для эксплуатации состояние транспортного средства, путей сообщения, средств сигнализации или связи либо другого транспортного оборудования, а равно блокирование транспортных коммуникаций, если эти деяния повлекли по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, либо причинение крупного ущерба, либо нарушение нормальной работы транспорта и связи, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от шести до десяти лет.

Статья 348. Нарушение правил, обеспечивающих безопасную
работу транспорта

1. Нарушение пассажиром, пешеходом или другим участником дорожного движения (кроме лица, управляющего транспортным средством) правил безопасности движения или эксплуатации транспортных средств, если это деяние повлекло по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается ограничением свободы на срок до четырех лет либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до восьми лет.

Статья 349. Самовольная без надобности остановка поезда

Самовольная без надобности остановка поезда стоп-краном либо путем разъединения воздушной тормозной магистрали или иным способом, если это повлекло смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от двух до восьми лет.

Статья 350. Нарушение действующих на транспорте правил

1. Нарушение действующих на транспорте правил охраны порядка и безопасности движения лицами, выполняющими управленческие функции в дорожных, строительных и других организациях и ответственными за эксплуатацию дорог и дорожных сооружений, их оборудования, а также за организацию дорожного движения, если это деяние повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 351. Нарушение правил безопасности при
строительстве, эксплуатации или ремонте
магистральных трубопроводов

1. Нарушение правил безопасности при строительстве, эксплуатации или ремонте магистральных трубопроводов, если это деяние повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека либо причинение крупного ущерба, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 352. Умышленное повреждение или разрушение
трубопроводов

1. Умышленное повреждение или разрушение трубопроводов, в том числе нефтегазопроводов, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния:
1) повлекшие причинение по неосторожности тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека;
2) совершенные неоднократно;
3) совершенные группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок от двух до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи:
1) повлекшие загрязнение окружающей среды;
2) повлекшие причинение крупного ущерба;
3) совершенные преступной группой;
4) повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 353. Неосторожное повреждение или разрушение
трубопроводов

1. Повреждение или разрушение трубопроводов, в том числе нефтегазопроводов, совершенные по неосторожности, повлекшие отклонение от установленного режима эксплуатации либо создавшие реальную угрозу причинения вреда здоровью людей или окружающей среде, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. Те же деяния, повлекшие:
1) причинение по неосторожности тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека;
2) загрязнение окружающей среды;
3) причинение крупного ущерба;
4) по неосторожности смерть человека, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 354. Неоказание капитаном судна помощи терпящим
бедствие

1. Неоказание капитаном судна помощи людям, терпящим бедствие на море или на ином водном пути, если эта помощь могла быть оказана без серьезной опасности для своего судна, его экипажа и пассажиров, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Непринятие должных мер капитаном одного из столкнувшихся на море или водном пути судов для спасения другого судна, повлекшее по неосторожности гибель судна или иные тяжкие последствия, если эти меры могли быть приняты без серьезной опасности для своего судна, его экипажа и пассажиров, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 355. Управление воздушным, морским, речным или
маломерным судном лицом в состоянии
опьянения, передача управления или допуск к
управлению воздушным, морским, речным или
маломерным судном лица, находящегося в
состоянии опьянения

1. Управление воздушным, морским, речным или маломерным судном лицом, находящимся в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения, либо передача управления таким судном лицу, находящемуся в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения, а равно допуск к управлению таким судном лица, находящегося в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения, совершенный должностным лицом или собственником либо владельцем этого судна, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до шести лет.
4. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до семи лет.
5. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет.

Статья 356. Допуск к управлению воздушным, морским или
речным судном лица, не имеющего права
управления

1. Допуск должностным лицом либо собственником или владельцем воздушного, морского или речного судна к управлению этим судном лица, не имеющего прав управления таким судном, если это деяние повлекло по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до трех лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 357. Нарушение правил международных полетов

1. Несоблюдение указанных в разрешении маршрутов, мест посадки, воздушных ворот, высоты полета или иное нарушение правил международных полетов -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
2. Те же деяния, повлекшие смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до десяти лет.

Глава 15. Коррупционные и иные уголовные правонарушения против
интересов государственной службы и государственного управления

Статья 358. Злоупотребление должностными полномочиями

1. Использование лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом своих служебных полномочий вопреки интересам службы в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это повлекло причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, совершенное должностным лицом, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, совершенное лицом, занимающим ответственную государственную должность, -
наказывается штрафом в размере до шести тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, повлекшие тяжкие последствия либо совершенные в интересах преступной группы, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 359. Превышение власти или должностных полномочий

1. Превышение власти или должностных полномочий, то есть совершение лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом действий, явно выходящих за пределы его прав и полномочий и повлекших причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное должностным лицом, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, совершенное лицом, занимающим ответственную государственную должность, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, повлекшие тяжкие последствия либо совершенные:
1) с применением насилия или угрозы его применения;
2) с применением оружия или специальных средств;
3) в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет, а в случаях, предусмотренных пунктом 3), - с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 360. Присвоение полномочий должностного лица

Присвоение государственным служащим, не являющимся должностным лицом, полномочий должностного лица и совершение им в связи с этим действий, которые повлекли причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 361. Незаконное участие в предпринимательской
деятельности

1. Учреждение лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом организации, осуществляющей предпринимательскую деятельность, либо участие в управлении такой организацией лично или через доверенное лицо вопреки запрету, установленному законом, если эти деяния связаны с предоставлением такой организации льгот и преимуществ или с покровительством в иной форме, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. Те же деяния, совершенные должностным лицом, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные лицом, занимающим ответственную государственную должность, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 362. Воспрепятствование законной
предпринимательской деятельности

1. Ограничение прав и законных интересов индивидуального предпринимателя или коммерческой организации вне зависимости от организационно-правовой формы или формы собственности, а равно ограничение самостоятельности либо иное незаконное вмешательство в деятельность индивидуального предпринимателя или коммерческой организации, если эти деяния совершены лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом с использованием своих служебных полномочий вопреки интересам службы в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это повлекло причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. Те же деяния, совершенные:
1) должностным лицом;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) в крупном размере, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные:
1) лицом, занимающим ответственную государственную должность;
2) в особо крупном размере;
3) преступной группой либо в интересах преступной группы, -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 363. Получение взятки

1. Получение лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, или лицом, занимающим ответственную государственную должность, либо должностным лицом, а равно должностным лицом иностранного государства или международной организации лично или через посредника взятки в виде денег, ценных бумаг, иного имущества, права на имущество или выгод имущественного характера для себя или других лиц за действия (бездействие) в пользу взяткодателя или представляемых им лиц, если такие действия (бездействие) входят в служебные полномочия этого лица, либо оно в силу должностного положения может способствовать таким действиям (бездействию), а равно за общее покровительство или попустительство, -
наказывается штрафом в размере пятидесятикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок до пяти лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, совершенное в значительном размере, а равно получение взятки за незаконные действия (бездействие), -
наказывается штрафом в размере шестидесятикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок от трех до семи лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены:
1) путем вымогательства;
2) группой лиц по предварительному сговору;
3) в крупном размере;
4) неоднократно, -
наказываются штрафом в размере семидесятикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены преступной группой, а равно в особо крупном размере, -
наказываются штрафом в размере восьмидесятикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
Примечания. Не является преступлением в силу малозначительности и преследуется в дисциплинарном или административном порядке получение впервые лицом, указанным в части первой настоящей статьи, имущества, права на имущество или иной имущественной выгоды в качестве подарка при отсутствии предварительной договоренности за ранее совершенные законные действия (бездействие), если стоимость подарка не превышала двух месячных расчетных показателей.

Статья 364. Дача взятки

1. Дача взятки лицу, уполномоченному на выполнение государственных функций, либо приравненному к нему лицу, или лицу, занимающему ответственную государственную должность, либо должностному лицу, а равно должностному лицу иностранного государства или международной организации лично или через посредника -
наказывается штрафом в размере двадцатикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок до трех лет, с конфискацией имущества или без таковой, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, совершенное в значительном размере, -
наказывается штрафом в размере тридцатикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок до пяти лет, с конфискацией имущества или без таковой, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, если они совершены:
1) группой лиц по предварительному сговору;
2) в крупном размере;
3) неоднократно, -
наказываются штрафом в размере сорокакратной суммы взятки либо лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, если они совершены в особо крупном размере или преступной группой, -
наказываются штрафом в размере пятидесятикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
Примечания.
1. Не влечет уголовной ответственности передача впервые лицу, указанному в части первой статьи 363 настоящего Кодекса, за ранее совершенные им законные действия (бездействие) подарка в сумме или стоимостью, не превышающей двух месячных расчетных показателей, если совершенные этим лицом действия (бездействие) не были обусловлены предварительной договоренностью.
2. Лицо, давшее взятку, освобождается от уголовной ответственности, если в отношении него имело место вымогательство взятки со стороны лица, указанного в части первой статьи 363 настоящего Кодекса, или если это лицо добровольно сообщило правоохранительному или специальному государственному органу о даче взятки.

Статья 365. Посредничество во взяточничестве

1. Посредничество во взяточничестве, то есть способствование взяткополучателю и взяткодателю в достижении или реализации соглашения между ними о получении и даче взятки -
наказывается штрафом в размере десятикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок до двух лет, с конфискацией имущества или без таковой, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, совершенное неоднократно либо преступной группой, или лицом с использованием своего служебного положения, -
наказывается штрафом в размере двадцатикратной суммы взятки либо лишением свободы на срок до шести лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 366. Служебный подлог

1. Служебный подлог, то есть внесение лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, в официальные документы заведомо ложных сведений, либо внесение в указанные документы исправлений, искажающих их действительное содержание, либо выдача заведомо ложных или поддельных документов, если эти деяния совершены в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. Те же деяния, совершенные должностным лицом, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, если они совершены лицом, занимающим ответственную государственную должность, -
наказываются ограничением свободы от трех до шести лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 367. Бездействие по службе

1. Бездействие по службе, то есть неисполнение лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, своих служебных обязанностей в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это повлекло существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций, либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, совершенное должностным лицом, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. То же деяние, совершенное лицом, занимающим ответственную государственную должность, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до восьми лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 368. Халатность

1. Халатность, то есть неисполнение или ненадлежащее исполнение лицом, уполномоченным на выполнение государственных функций, либо приравненным к нему лицом, либо должностным лицом, либо лицом, занимающим ответственную государственную должность, своих обязанностей вследствие недобросовестного или небрежного отношения к службе, если это повлекло причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Глава 16. Уголовные правонарушения против порядка управления

Статья 369. Надругательство над государственными
символами

Надругательство над государственными символами Республики Казахстан -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 370. Публичное оскорбление и иное посягательство
на честь и достоинство Первого Президента
Республики Казахстан - Лидера Нации,
осквернение изображений Первого Президента
Республики Казахстан - Лидера Нации,
воспрепятствование законной деятельности
Первого Президента Республики Казахстан -
Лидера Нации

1. Публичное оскорбление или иное посягательство на честь и достоинство Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации, осквернение изображений Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Воздействие в какой бы то ни было форме на Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации или совместно проживающих с ним членов его семьи с целью воспрепятствования его законной деятельности -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 371. Нарушение гарантий неприкосновенности Первого
Президента Республики Казахстан - Лидера
Нации

Нарушение в какой бы то ни было форме гарантий неприкосновенности Первого Президента Республики Казахстан - Лидера Нации и совместно проживающих с ним членов семьи, в том числе гарантий неприкосновенности имущества, жилых и служебных помещений, личного и служебного транспортных средств, переписки, используемых ими средств связи, гарантий банковской тайны и неприкосновенности банковских счетов, а также неприкосновенности принадлежащих им документов, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 372. Посягательство на честь и достоинство
Президента Республики Казахстан и
воспрепятствование его деятельности

1. Публичное оскорбление или иное посягательство на честь и достоинство Президента Республики Казахстан -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Воздействие в какой бы то ни было форме на Президента Республики Казахстан или его близких родственников с целью воспрепятствования исполнению им своих обязанностей -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Публичные выступления, содержащие критические высказывания о проводимой Президентом Республики Казахстан политике, не влекут уголовной ответственности по настоящей статье.

Статья 373. Посягательство на честь и достоинство
депутата Парламента Республики Казахстан и
воспрепятствование его деятельности

1. Публичное оскорбление депутата Парламента Республики Казахстан при исполнении им депутатских обязанностей или в связи с их исполнением -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, совершенное с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Воздействие в какой бы то ни было форме на депутата Парламента Республики Казахстан или его близких родственников с целью воспрепятствования исполнению им своих обязанностей -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Публичные выступления, содержащие критические высказывания о депутатской деятельности депутата Парламента Республики Казахстан, не влекут уголовной ответственности по настоящей статье.

Статья 374. Воспрепятствование деятельности
Конституционного Совета Республики Казахстан

1. Вмешательство в какой бы то ни было форме в деятельность Конституционного Совета Республики Казахстан в целях воспрепятствования осуществлению им своих полномочий -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 375. Оскорбление представителя власти

1. Оскорбление представителя власти при исполнении им своих служебных обязанностей или в связи с их исполнением -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, совершенное публично или с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
Примечания. Публичные выступления, содержащие критические высказывания о служебной деятельности представителя власти, не влекут уголовной ответственности по настоящей статье.

Статья 376. Неповиновение представителю власти

1. Неповиновение законному требованию или распоряжению представителя власти -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, совершенное в местности, где объявлено чрезвычайное положение, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 377. Применение насилия в отношении представителя
власти

1. Применение насилия, не опасного для жизни или здоровья, либо угроза применения насилия в отношении представителя власти или его близких в связи с исполнением им своих служебных обязанностей -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Применение насилия, опасного для жизни или здоровья, в отношении лиц, указанных в части первой настоящей статьи, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 378. Воспрепятствование деятельности прокурора и
неисполнение его законных требований

Неисполнение актов прокурорского надзора, а равно воспрепятствование его деятельности, если это повлекло причинение существенного вреда правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 379. Разглашение сведений о мерах безопасности,
применяемых в отношении должностного лица,
занимающего ответственную государственную
должность

1. Разглашение сведений о мерах безопасности, применяемых в отношении должностного лица, занимающего ответственную государственную должность, а также его близких, лицом, которому эти сведения были доверены или стали известны в связи с его служебной деятельностью, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 380. Приобретение или сбыт официальных документов
и государственных наград

Незаконное приобретение или сбыт официальных документов, предоставляющих права или освобождающих от обязанностей, а также государственных наград Республики Казахстан или СССР -
наказываются штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.

Статья 381. Незаконное изъятие документов, похищение,
уничтожение, повреждение или сокрытие
документов, штампов, печатей

1. Незаконное изъятие у гражданина паспорта, удостоверения личности или другого личного документа -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Похищение у гражданина паспорта, удостоверения личности или другого личного документа -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
3. Похищение, уничтожение, повреждение или сокрытие официальных документов, штампов или печатей, совершенные из корыстной или из иной личной заинтересованности, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 382. Подделка, изготовление или сбыт поддельных
документов, штампов, печатей, бланков,
государственных знаков почтовой оплаты,
государственных наград

1. Подделка удостоверения или иного официального документа, предоставляющего права или освобождающего от обязанностей, либо сбыт такого документа, а равно изготовление или сбыт поддельных штампов, печатей, бланков, государственных знаков почтовой оплаты, государственных наград Республики Казахстан или СССР -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно или группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Использование заведомо подложного документа -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 383. Подделка, уничтожение идентификационного
номера транспортного средства, сбыт
транспортного средства с заведомо поддельным
идентификационным номером

1. Подделка или уничтожение идентификационного номера, номера кузова, шасси, двигателя, а также подделка государственного регистрационного знака транспортного средства, использование заведомо поддельного или подложного государственного регистрационного знака, а равно сбыт транспортного средства с заведомо поддельным идентификационным номером, номером кузова, шасси, двигателя или с заведомо поддельным государственным регистрационным знаком либо сбыт кузова, шасси, двигателя с заведомо поддельным номером -
наказываются штрафом в размере одной тысячи до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные группой лиц по предварительному сговору или преступной группой, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 384. Уклонение от воинской службы

1. Уклонение от призыва на воинскую службу при отсутствии законных оснований для освобождения от этой службы -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное:
1) посредством причинения себе вреда здоровью;
2) путем симуляции болезни;
3) посредством подлога документов или иного обмана, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Призывник освобождается от уголовной ответственности, если до передачи органом расследования дела в суд он добровольно явился на призывной пункт.

Статья 385. Уклонение от призыва по мобилизации

1. Уклонение от призыва на воинскую службу по мобилизации в Вооруженные Силы, другие войска и воинские формирования Республики Казахстан -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, а также уклонение от дальнейших призывов для укомплектования Вооруженных Сил Республики Казахстан, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 386. Самоуправство

1. Самоуправство, то есть самовольное, вопреки установленному законодательством порядку, осуществление своего действительного или предполагаемого права, оспариваемого другим лицом или организацией, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, причинившее существенный вред правам или законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, совершенное с применением насилия или с угрозой его применения либо группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
4. Деяния, предусмотренные частями второй или третьей настоящей статьи, повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 387. Самовольное присвоение звания представителя
власти или должностного лица, занимающего
ответственную государственную должность

1. Самовольное присвоение звания представителя власти или должностного лица, занимающего государственную должность, в целях получения властных полномочий -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Самовольное присвоение звания представителя власти или должностного лица, занимающего ответственную государственную должность, сопряженное с совершением на этом основании преступления, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Самовольное присвоение звания должностного лица, занимающего установленную Конституцией Республики Казахстан должность, с целью получения властных полномочий -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 388. Незаконный подъем Государственного флага
Республики Казахстан

Незаконный подъем Государственного флага Республики Казахстан на торговом судне -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.

Статья 389. Умышленное незаконное пересечение
Государственной границы Республики Казахстан

1. Умышленное незаконное пересечение Государственной границы Республики Казахстан вне пунктов пропуска через Государственную границу Республики Казахстан, а равно умышленное незаконное пересечение Государственной границы Республики Казахстан в указанных пунктах, совершенное по подложным документам или с обманным использованием действительных документов третьих лиц, а равно с нарушением установленного порядка, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо арестом на срок до четырех месяцев, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.
2. Те же деяния, совершенные преступной группой либо с применением насилия или угрозы его применения, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.

Статья 390. Невыполнение решения о выдворении

Невыполнение иностранцем либо лицом без гражданства принятого в отношении него решения о выдворении за пределы Республики Казахстан -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей либо арестом на срок до четырех месяцев, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.

Статья 391. Нарушение правил пребывания на территории
Республики Казахстан

Нарушение иностранцем или лицом без гражданства правил пребывания в Республике Казахстан, если это деяние совершено в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей либо арестом на срок до двух месяцев, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.

Статья 392. Организация незаконной миграции

1. Организация незаконной миграции путем предоставления транспортных средств либо поддельных документов, либо жилого или иного помещения, а также оказания гражданам, иностранцам и лицам без гражданства иных услуг для незаконного въезда, выезда, перемещения по территории Республики Казахстан -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своих служебных полномочий или группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, совершенное преступной группой, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 393. Неоднократное нарушение правил привлечения и
использования в Республике Казахстан
иностранной рабочей силы

Неоднократный прием на работу работодателем иностранцев и лиц без гражданства, пребывающих на территории Республики Казахстан без соответствующего разрешения уполномоченного органа, а равно неоднократное нарушение работодателем правил использования в Республике Казахстан иностранной рабочей силы -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.

Статья 394. Противоправное изменение Государственной
границы Республики Казахстан

1. Изъятие, перемещение или уничтожение пограничных знаков в целях противоправного изменения Государственной границы Республики Казахстан -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные неоднократно или повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 395. Незаконное пользование эмблемами и знаками
Красного Полумесяца, Красного Креста,
Красного Кристалла

Незаконное пользование эмблемами и отличительными знаками Красного Полумесяца, Красного Креста, Красного Кристалла, а равно наименованием Красного Полумесяца, Красного Креста, Красного Кристалла -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 396. Нарушение правил охраны линий и сооружений
связи, а также объектов, подлежащих
государственной охране

1. Нарушение правил охраны линий связи или сооружений связи, если это деяние повлекло прекращение связи или создало угрозу прекращения связи, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Нарушение правил охраны линий связи, повлекшее повреждение кабельной линии междугородной связи или прекращение междугородной связи, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
3. Нарушение требований по обеспечению безопасности объектов, подлежащих государственной охране, зданий государственных органов и государственных учреждений, повлекшее их захват или причинение иных тяжких последствий, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 397. Незаконные изготовление, производство,
приобретение, сбыт или использование
специальных технических средств получения
информации

1. Незаконное изготовление, производство, приобретение или сбыт специальных технических средств негласного получения информации, а равно их незаконное использование -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
2. Те же деяния, совершенные группой лиц по предварительному сговору или в крупном размере, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой.
3. Действия, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с конфискацией имущества или без таковой.

Статья 398. Нарушение порядка организации и проведения
собраний, митингов, пикетов, уличных шествий
и демонстраций

1. Организация, проведение либо участие в незаконном собрании, митинге, шествии, пикете, демонстрации или ином незаконном публичном мероприятии, а равно оказание содействия организации или проведению таких мероприятий путем предоставления помещения, средств связи, оборудования, транспорта -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Те же деяния, причинившие существенный вред правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.

Статья 399. Руководство запрещенной забастовкой,
воспрепятствование работе предприятия,
учреждения, организации в военное время или
условиях чрезвычайного положения

Руководство запрещенной забастовкой в военное время или условиях чрезвычайного положения, а равно воспрепятствование в этих условиях работе предприятия, учреждения, организации -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 400. Действия, провоцирующие к продолжению участия
в забастовке, признанной судом незаконной

1. Призывы к продолжению участия в забастовке, признанной судом незаконной, совершенные публично или с использованием средств массовой информации или информационно-коммуникационных сетей, а равно подкуп работников с этой целью, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года или без такового.
2. Те же деяния, причинившие существенный вред правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства либо повлекшие массовые беспорядки, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 401. Незаконное вмешательство членов общественных
объединений в деятельность государственных
органов

1. Воспрепятствование законной деятельности государственных органов или присвоение функций государственных органов или их должностных лиц членами общественных объединений, а равно создание в государственных органах организаций политических партий, если эти деяния причинили существенный вред правам и законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до одного года или без такового.
2. Те же деяния, совершенные лидером общественного объединения, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 402. Создание или участие в деятельности
незаконных общественных и других объединений

1. Создание или руководство религиозным или общественным объединением, деятельность которого сопряжена с насилием над гражданами или иным причинением вреда их здоровью, либо с побуждением граждан к отказу от исполнения гражданских обязанностей или совершению иных противоправных деяний, а равно создание или руководство партией на религиозной основе, либо политической партией или профессиональным союзом, финансируемыми из запрещенных законами Республики Казахстан источников, -
наказываются штрафом в размере до шести тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до шести лет.
2. Создание общественного объединения, провозглашающего или на практике реализующего расовую, национальную, родовую, социальную, сословную или религиозную нетерпимость или исключительность, призывающего к насильственному ниспровержению конституционного строя, подрыву безопасности государства или посягательствам на территориальную целостность Республики Казахстан, а равно руководство таким объединением -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Активное участие в деятельности объединений, указанных в частях первой или второй настоящей статьи, -
наказывается штрафом в размере до шести тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 403. Руководство, участие в деятельности
незарегистрированных или запрещенных
общественных, религиозных объединений, а
также финансирование их деятельности

1. Руководство деятельностью незарегистрированных в установленном законодательством Республики Казахстан порядке общественных, религиозных объединений, а равно деятельность которых приостановлена или запрещена, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев.
2. Участие в деятельности незарегистрированных в установленном законодательством Республики Казахстан порядке общественных, религиозных объединений, а равно деятельность которых приостановлена или запрещена, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
3. Финансирование деятельности незарегистрированных в установленном законодательством Республики Казахстан порядке общественных, религиозных объединений, а равно деятельность которых приостановлена или запрещена, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.
4. Организация деятельности общественного или религиозного объединения либо иной организации, в отношении которых имеется вступившее в законную силу решение суда о запрете их деятельности или ликвидации в связи с осуществлением ими экстремизма или терроризма, -
наказывается штрафом в размере до шести тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.
5. Участие в деятельности общественного или религиозного объединения или иной организации, в отношении которых имеется вступившее в законную силу решение суда о запрете их деятельности или ликвидации в связи с осуществлением ими экстремизма или терроризма, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.
Примечание. Лицо, добровольно прекратившее участие в деятельности общественного или религиозного объединения либо иной организации, в отношении которых имеется вступившее в законную силу решение суда о запрете их деятельности или ликвидации в связи с осуществлением ими экстремизма, освобождается от уголовной ответственности, если в его действиях не содержится иного состава преступления.

Статья 404. Нарушение законодательства о религиозной
деятельности и религиозных объединениях

Осуществление миссионерской деятельности без регистрации (перерегистрации), а равно использование миссионерами религиозной литературы, информационных материалов религиозного содержания и предметов религиозного назначения без положительного заключения религиоведческой экспертизы, если эти деяния совершены в течение года после наложения административного взыскания за такое же административное правонарушение, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет или без такового.

Статья 405. Незаконное финансирование политических партий

1. Финансирование политической партии, совершенное иностранцем или лицом без гражданства, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей либо арестом на срок до трех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой, с выдворением за пределы Республики Казахстан иностранца или лица без гражданства сроком на пять лет.
2. Финансирование политической партии, совершенное должностным лицом государственного органа либо государственной организации с использованием своего служебного положения, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста восьмидесяти часов, либо арестом на срок до трех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет или без такового.

Статья 406. Оказание содействия политическим партиям и
профессиональным союзам иностранных
государств

Финансирование, предоставление помещения или имущества, а равно оказание иного содействия политическим партиям или профессиональным союзам других государств, если эти деяния повлекли существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с конфискацией имущества или без таковой.

Глава 17. Уголовные правонарушения против правосудия и порядка
исполнения наказаний

Статья 407. Воспрепятствование осуществлению правосудия и
производству досудебного расследования

1. Вмешательство в какой бы то ни было форме в деятельность суда в целях воспрепятствования осуществлению правосудия -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Вмешательство в какой бы то ни было форме в деятельность прокурора или лица, осуществляющего досудебное расследование, в целях воспрепятствования всестороннему, полному и объективному досудебному расследованию -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 408. Посягательство на жизнь лица, осуществляющего
правосудие или досудебное расследование

Посягательство на жизнь судьи, присяжного заседателя, прокурора, лица, осуществляющего досудебное расследование, защитника, эксперта, судебного пристава, судебного исполнителя, а равно их близких в связи с рассмотрением дел или материалов в суде, производством досудебного расследования либо исполнением приговора, решения суда или иного судебного акта, совершенное в целях воспрепятствования законной деятельности указанных лиц либо из мести за такую деятельность, -
наказывается лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.

Статья 409. Угроза или насильственные действия в связи с
осуществлением правосудия или досудебного
расследования

1. Угроза убийством, причинением вреда здоровью, повреждением или уничтожением имущества в отношении судьи, присяжного заседателя, а равно их близких в связи с рассмотрением дел или материалов в суде -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное в отношении прокурора, лица, осуществляющего досудебное расследование, защитника, эксперта, судебного пристава, судебного исполнителя, а равно их близких в связи с осуществлением досудебного расследования, рассмотрением дела или материалов в суде либо исполнением приговора, решения суда или иного судебного акта, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья, -
наказываются ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 410. Неуважение к суду

1. Неуважение к суду, выразившееся в оскорблении участников судебного разбирательства, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев.
2. То же деяние, выразившееся в оскорблении судьи и (или) присяжного заседателя, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до трехсот часов, либо арестом на срок до шести месяцев.

Статья 411. Клевета в отношении судьи, присяжного
заседателя, прокурора, лица, осуществляющего
досудебное расследование, эксперта, судебного
пристава, судебного исполнителя

1. Клевета в отношении судьи или присяжного заседателя в связи с рассмотрением дел или материалов в суде -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное в отношении прокурора, лица, осуществляющего досудебное расследование, эксперта, судебного пристава, судебного исполнителя в связи с осуществлением досудебного расследования, проведением судебной экспертизы либо исполнением приговора, решения суда или иного судебного акта, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, соединенные с обвинением лица в совершении тяжкого или особо тяжкого преступления, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 412. Привлечение заведомо невиновного к уголовной
ответственности

1. Привлечение заведомо невиновного к уголовной ответственности -
наказывается ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, соединенное с обвинением лица в совершении тяжкого или особо тяжкого преступления, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 413. Заведомо незаконное освобождение от уголовной
ответственности

Заведомо незаконное освобождение от уголовной ответственности лица, подозреваемого или обвиняемого в совершении преступления, прокурором или лицом, осуществляющим досудебное расследование, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 414. Заведомо незаконное задержание, заключение
под стражу или содержание под стражей

1. Заведомо незаконное задержание -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. Заведомо незаконные заключение под стражу или содержание под стражей -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до восьми лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
4. Умышленное неуведомление родственников подозреваемого о факте его задержания и месте нахождения, незаконный отказ в предоставлении информации о месте содержания под стражей лица, гражданину, имеющему право на получение такой информации, а равно фальсификация времени составления протокола задержания или времени фактического задержания -
наказываются штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до двухсот сорока часов, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет или без такового.

Статья 415. Принуждение к даче показаний

Принуждение подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего, свидетеля к даче показаний, а равно воспрепятствование лицу в добровольной даче показаний, подаче заявления о совершенном преступлении либо принуждение к отказу от дачи показаний, либо принуждение эксперта к даче заключения путем применения угроз, шантажа или иных незаконных действий со стороны прокурора или лица, осуществляющего досудебное расследование, -
наказываются штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 416. Фальсификация доказательств и
оперативно-розыскных материалов

1. Фальсификация доказательств по гражданскому делу лицом, участвующим в деле, или его представителем -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Фальсификация доказательств по делам об административных правонарушениях, совершенная должностным лицом, уполномоченным составлять протокол об административных правонарушениях, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Фальсификация оперативно-розыскных материалов или протоколов негласных следственных действий или приложений к ним сотрудником органа, осуществляющего оперативно-розыскную деятельность, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
4. Фальсификация доказательств в ходе уголовного судопроизводства лицом, осуществляющим досудебное расследование, прокурором, специалистом, принимающим участие в процессуальных действиях, или защитником -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок от двух до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
5. Деяния, предусмотренные частями первой, второй, третьей или четвертой настоящей статьи, повлекшие вынесение неправосудных приговора, решения или иного судебного акта, -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
6. Фальсификация доказательств по уголовному делу о тяжком или особо тяжком преступлении, а равно повлекшая тяжкие последствия, -
наказывается ограничением свободы на срок от пяти до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 417. Провокация коммерческого подкупа либо
взяточничества

1. Провокация коммерческого подкупа, то есть попытка передачи лицу, выполняющему управленческие функции в коммерческих или иных организациях, без его согласия денег, имущественных благ и преимуществ в целях искусственного создания доказательств совершения преступления либо шантажа -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок с конфискацией имущества или без таковой.
2. Провокация взяточничества, то есть то же деяние, совершенное в отношении лица, уполномоченного на выполнение государственных функций, либо приравненного к нему лица, либо должностного лица, либо лица, занимающего ответственную государственную должность, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества или без таковой, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.

Статья 418. Вынесение заведомо неправосудных приговора,
решения или иного судебного акта

1. Вынесение судьей (судьями) заведомо неправосудных приговора, решения или иного судебного акта -
наказывается лишением свободы на срок от двух до шести лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
2. То же деяние, связанное с вынесением незаконного приговора суда к лишению свободы или повлекшее иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от шести до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет.

Статья 419. Заведомо ложный донос

1. Заведомо ложный донос о совершении преступления -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, соединенное с обвинением лица в совершении коррупционного, тяжкого или особо тяжкого преступления, либо совершенное из корыстных побуждений, -
наказывается ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в интересах преступной группы, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 420. Заведомо ложные показания, заключения
эксперта, специалиста или неправильный
перевод

1. Заведомо ложные показания свидетеля, потерпевшего либо заключения эксперта, специалиста в суде либо в ходе досудебного расследования, а равно заведомо неправильный перевод, сделанный переводчиком в тех же случаях, а также при исполнении исполнительных документов, -
наказываются ограничением свободы на срок до шести лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, соединенные с обвинением лица в совершении коррупционного, тяжкого или особо тяжкого преступления либо совершенные из корыстных побуждений, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 421. Отказ свидетеля или потерпевшего от дачи
показаний

Отказ свидетеля или потерпевшего от дачи показаний в суде или в ходе досудебного расследования -
наказывается штрафом в размере от двух тысяч до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Лицо не подлежит уголовной ответственности за отказ от дачи показаний против самого себя, супруга (супруги) или своих близких родственников, а также священнослужители за отказ от дачи показаний против доверившихся им на исповеди, медиаторы - против лиц и об обстоятельствах, ставших им известными в связи с медиацией, участники национального превентивного механизма - против лиц и об обстоятельствах, ставших им известными из бесед с лицами, содержащимися в специальных учреждениях, обеспечивающих временную изоляцию от общества.

Статья 422. Подкуп или принуждение к даче ложных
показаний или уклонению от дачи показаний,
ложному заключению либо к неправильному
переводу

1. Подкуп свидетеля, потерпевшего в целях дачи ими ложных показаний либо эксперта с целью дачи им ложного заключения или ложных показаний, а равно переводчика в целях осуществления им неправильного перевода -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Принуждение свидетеля, потерпевшего к даче ложных показаний, эксперта к даче ложного заключения или переводчика к осуществлению неправильного перевода, а равно принуждение указанных лиц к уклонению от дачи показаний, соединенное с шантажом, угрозой убийством, причинением вреда здоровью, уничтожением имущества этих лиц или их близких, -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частью второй настоящей статьи, совершенные с применением насилия, не опасного для жизни или здоровья указанных лиц, -
наказываются ограничением свободы на срок до шести лет либо лишением свободы на тот же срок.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой либо с применением насилия, опасного для жизни или здоровья указанных лиц, а равно связанные с обвинением в совершении коррупционного, тяжкого или особо тяжкого преступления, -
наказываются лишением свободы на срок от двух до восьми лет.

Статья 423. Разглашение данных досудебного производства

Разглашение данных досудебного производства лицом, предупрежденным в установленном законом порядке о недопустимости их разглашения, если оно совершено без согласия прокурора или лица, осуществляющего досудебное производство, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 424. Разглашение сведений о мерах безопасности,
применяемых в отношении лиц, подлежащих
государственной защите

1. Разглашение сведений о мерах безопасности, применяемых в отношении лиц, подлежащих государственной защите, если это деяние совершено лицом, которому указанные сведения были доверены или стали известны в связи с его служебной деятельностью, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия либо совершенное в интересах преступной группы, -
наказывается штрафом в размере до шести тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до шести лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 425. Незаконные действия в отношении имущества,
подвергнутого описи или аресту, либо
подлежащего конфискации

1. Растрата, отчуждение, сокрытие или незаконная передача имущества, подвергнутого описи, аресту или на которое наложено ограничение в распоряжении, совершенные лицом, которому это имущество вверено, а равно осуществление служащим кредитной организации банковских операций с денежными средствами (вкладами), на которые наложен арест либо по которым приостановлены расходные операции, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Сокрытие или присвоение имущества, подлежащего конфискации по приговору суда, а равно иное уклонение от исполнения вступившего в законную силу приговора суда о назначении конфискации имущества -
наказываются штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 426. Побег из мест лишения свободы, из-под ареста
или из-под стражи

1. Побег из мест лишения свободы, из-под ареста или из-под стражи, совершенный лицом, отбывающим наказание или находящимся в предварительном заключении, -
наказывается лишением свободы на срок до трех лет.
2. То же деяние, совершенное:
1) группой лиц, группой лиц по предварительному сговору;
2) с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия;
3) с применением оружия или предметов, используемых в качестве оружия, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до шести лет.
Примечание. Лицо, добровольно возвратившееся в семидневный срок с момента совершения побега в место заключения или под стражу, освобождается от уголовной ответственности за побег, если оно не совершило иного нового уголовного правонарушения, и если побег не был сопряжен с действиями, предусмотренными пунктами 2) и 3) части второй настоящей статьи.

Статья 427. Уклонение от отбывания наказания в виде
лишения свободы

Невозвращение в исправительное учреждение осужденного, которому разрешен краткосрочный выезд за пределы места лишения свободы по истечении срока выезда, а равно осужденного, пользующегося правом передвижения без конвоя либо находящегося под надзором, совершенное с целью уклонения от дальнейшего отбывания наказания в виде лишения свободы, -
наказывается лишением свободы на срок до двух лет.

Статья 428. Неповиновение законным требованиям
администрации уголовно-исполнительного
учреждения

1. Злостное неповиновение законным требованиям администрации уголовно-исполнительного учреждения лицом, отбывающим наказание в местах лишения свободы, -
наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет.
2. То же деяние, совершенное неоднократно, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до семи лет.
3. Организация группового неповиновения законным требованиям администрации учреждения, обеспечивающего изоляцию от общества, а равно участие в групповом неповиновении, сопряженное с применением насилия или умышленным причинением себе какого-либо повреждения, либо повлекшее иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 429. Передача лицам, содержащимся в учреждениях
уголовно-исполнительной системы, следственных
изоляторах, запрещенных веществ, изделий и
предметов

1. Скрытая от досмотра передача или попытка передачи любым способом лицам, содержащимся в учреждениях уголовно-исполнительной системы, следственных изоляторах, алкогольных напитков, лекарственных и других веществ, обладающих одурманивающим действием, денег, продуктов питания, изделий и других предметов, запрещенных к хранению и использованию в этих учреждениях, -
наказываются штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев, с конфискацией имущества.
2. То же деяние, совершенное лицом с использованием своего служебного положения, а равно с нарушением правил несения службы, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества.

Статья 430. Угроза применения насилия в отношении
сотрудника учреждения, обеспечивающего
изоляцию от общества, либо его близких, а
также осужденного или посягательство на их
здоровье или жизнь

1. Угроза применения насилия в отношении сотрудника учреждения, обеспечивающего изоляцию от общества, либо его супруга (супруги) или близких родственников в связи с осуществлением им служебной деятельности, а также в отношении осужденного с целью воспрепятствовать его исправлению или из мести за оказанное им содействие администрации учреждения -
наказывается лишением свободы на срок от двух до пяти лет.
2. Применение насилия, не опасного для жизни или здоровья, к лицам, указанным в части первой настоящей статьи, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до семи лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой и второй настоящей статьи, совершенные группой лиц по предварительному сговору либо с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до десяти лет.
4. Посягательство на жизнь сотрудника учреждения, обеспечивающего изоляцию от общества, либо его супруга (супруги) или близких родственников в связи с осуществлением им служебной деятельности, а также в отношении осужденного с целью воспрепятствовать его исправлению или из мести за оказанное им содействие администрации учреждения -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.

Статья 431. Неисполнение или воспрепятствование
исполнению судебного акта

1. Неисполнение вступивших в законную силу приговора суда, решения суда или иного судебного акта более шести месяцев, а равно воспрепятствование исполнению вступившего в законную силу судебного акта -
наказываются ограничением свободы на срок до пяти лет либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные с использованием служебного положения, -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 432. Нарушение ограничений административного
надзора, уклонение от административного
надзора, установленного судом за лицами,
освобожденными из мест лишения свободы

1. Нарушение без уважительных причин ограничений административного надзора, установленного судом за лицом, освобожденным из мест лишения свободы, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Уклонение от административного надзора, установленного судом за лицами, освобожденными из мест лишения свободы, выразившееся в самовольном оставлении поднадзорным места жительства или неприбытии поднадзорного в течение пяти суток без учета выходных и праздничных дней к избранному месту жительства после освобождения из мест лишения свободы, а равно повторное нарушение ограничений административного надзора -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 433. Укрывательство преступления

Заранее необещанное укрывательство коррупционного, тяжкого или особо тяжкого преступления -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Лицо не подлежит уголовной ответственности за заранее необещанное укрывательство преступления, совершенного его супругом (супругой) или близким родственником.

Статья 434. Укрытие уголовного правонарушения

1. Умышленное укрытие уголовного проступка или преступления небольшой или средней тяжести от регистрации, совершенное уполномоченным должностным лицом путем обмана, уговора, угрозы или иных неправомерных действий в отношении лица, обратившегося с заявлением или сообщением о достоверно готовящемся или совершенном уголовном правонарушении, либо путем уничтожения или сокрытия любым иным способом обращения указанного лица, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
2. То же деяние, повлекшее укрытие тяжкого преступления, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи:
1) повлекшие укрытие особо тяжкого преступления либо тяжкие последствия;
2) совершенные группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются ограничением свободы на срок от трех до семи лет либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные должностным лицом, занимающим ответственную государственную должность, или руководителем уполномоченного государственного органа либо по указанию этих лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от четырех до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.

Статья 435. Недонесение о преступлении

Недонесение о достоверно известном готовящемся или совершенном особо тяжком преступлении либо достоверно известном готовящемся акте терроризма -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
Примечание. Не подлежат уголовной ответственности по настоящей статье супруг (супруга) или близкий родственник лица, совершившего преступление, а также священнослужители за недонесение о преступлениях, совершенных лицами, доверившимися им на исповеди.

Статья 436. Воспрепятствование законной деятельности
адвокатов и иных лиц по защите прав, свобод и
законных интересов человека и гражданина, а
также оказанию юридической помощи физическим
и юридическим лицам

1. Непредставление либо необоснованный отказ в представлении должностным лицом в установленные законодательством сроки по письменному запросу адвоката либо коллегии адвокатов, юридической консультации, адвокатской конторы необходимых документов, материалов или сведений, требуемых для осуществления их профессиональных обязанностей, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. Воспрепятствование законной деятельности адвокатов и иных лиц по защите прав, свобод и законных интересов человека и гражданина в уголовном процессе, а равно оказанию физическим и юридическим лицам юридической помощи либо иное нарушение самостоятельности и независимости такой деятельности, если эти деяния причинили существенный вред правам, свободам или законным интересам человека и гражданина, правам или законным интересам юридических лиц, охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частью второй настоящей статьи, совершенные лицом с использованием своего служебного положения, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет или без такового.

Статья 437. Воспрепятствование гражданину исполнять
обязанности присяжного заседателя

Воспрепятствование должностным лицом гражданину исполнять обязанности присяжного заседателя -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до двух месяцев.

Глава 18. Воинские уголовные правонарушения

Статья 438. Неповиновение или иное неисполнение приказа

1. Неповиновение, то есть отказ от исполнения приказа начальника, а равно иное умышленное неисполнение подчиненным приказа начальника, отданного в установленном порядке, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, причинившее существенный вред интересам службы, -
наказывается штрафом в размере до двухсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до трех месяцев.
3. Деяние, предусмотренное частью второй настоящей статьи, совершенное группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, а равно повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные преступной группой, в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до пятнадцати лет, а при отягчающих обстоятельствах - от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
5. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.
6. Неисполнение приказа вследствие небрежного либо недобросовестного отношения к службе, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
7. Деяние, предусмотренное частью шестой настоящей статьи, совершенное в военное время, в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до десяти лет.

Статья 439. Сопротивление начальнику или принуждение его
к нарушению служебных обязанностей

1. Сопротивление начальнику, а равно иному лицу, исполняющему возложенные на него обязанности воинской службы, или принуждение его к нарушению этих обязанностей, сопряженное с насилием или угрозой его применения, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц или группой лиц по предварительному сговору;
2) с применением оружия или специальных средств;
3) с причинением тяжкого или средней тяжести вреда здоровью, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, а равно повлекшие смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 440. Насильственные действия в отношении
начальника

1. Нанесение побоев, причинение легкого вреда здоровью или применение иного насилия в отношении начальника, совершенные во время исполнения им обязанностей воинской службы или в связи с исполнением этих обязанностей, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же деяния, совершенные:
1) группой лиц или группой лиц по предварительному сговору;
2) с применением оружия;
3) с причинением тяжкого или средней тяжести вреда здоровью, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, а равно повлекшие смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от пятнадцати до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 441. Нарушение уставных правил взаимоотношений
между военнослужащими при отсутствии между
ними отношений подчиненности

1. Нарушение уставных правил взаимоотношений между военнослужащими при отсутствии между ними отношений подчиненности, выразившееся в нанесении побоев, причинении легкого вреда здоровью или ином насилии, либо связанное с унижением чести и достоинства или с издевательством над потерпевшим, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, совершенное:
1) неоднократно;
2) в отношении двух или более лиц;
3) группой лиц или группой лиц по предварительному сговору;
4) с применением оружия или специальных средств;
5) с причинением тяжкого или средней тяжести вреда здоровью, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные преступной группой, либо повлекшие смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от восьми до двенадцати лет.

Статья 442. Самовольное оставление части или места службы

1. Самовольное оставление части или места службы, а равно неявка в срок без уважительных причин на службу, совершенные в мирное время, если самовольное отсутствие продолжалось свыше пяти суток, но не более одного месяца, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. Те же деяния, если самовольное отсутствие продолжалось свыше одного месяца, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Самовольное оставление части или места службы, совершенные с оружием, вверенным по службе, либо группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, если самовольное отсутствие продолжалось свыше одних суток, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
4. Самовольное оставление части или места службы, совершенное в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, если самовольное отсутствие продолжалось свыше одних суток, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.
5. Самовольное оставление части или места службы в военное время независимо от продолжительности -
наказывается лишением свободы на срок от десяти до пятнадцати лет.
Примечание. Военнослужащий, совершивший деяние, предусмотренное частями первой, второй или третьей настоящей статьи, может быть освобожден от уголовной ответственности, если это деяние явилось следствием стечения тяжелых и иных обстоятельств.

Статья 443. Дезертирство

1. Дезертирство, то есть самовольное оставление части или места службы с целью уклонения от воинской службы, а равно неявка с той же целью на службу, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет.
2. Дезертирство с оружием, вверенным по службе, а равно совершенное группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
4. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.
Примечание. Военнослужащий, совершивший дезертирство, предусмотренное частями первой или второй настоящей статьи, может быть освобожден судом от уголовной ответственности, если дезертирство явилось следствием стечения тяжелых обстоятельств.

Статья 444. Уклонение или отказ от несения воинской
службы

1. Уклонение военнослужащего от исполнения обязанностей воинской службы путем симуляции болезни или причинения себе какого-либо повреждения (членовредительство) либо иного вреда своему здоровью, или подлога документов, или иного обмана, а равно отказ от несения воинской службы -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. Те же деяния, совершенные в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 445. Нарушение правил несения боевого дежурства

1. Нарушение правил несения боевого дежурства (боевой службы) по своевременному обнаружению и отражению внезапного нападения на Республику Казахстан либо по обеспечению ее безопасности, если это деяние повлекло или могло повлечь причинение существенного вреда интересам государства, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до десяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке или в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.
Примечание. Военнослужащий, впервые совершивший деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, при смягчающих обстоятельствах может быть освобожден судом от уголовной ответственности.

Статья 446. Нарушение правил несения пограничной службы

1. Нарушение правил несения пограничной службы лицом, входящим в состав пограничного наряда или исполняющим иные обязанности пограничной службы, если это деяние повлекло или могло повлечь причинение существенного вреда интересам государства, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия либо совершенное группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
Примечание. Военнослужащий, впервые совершивший деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, при смягчающих обстоятельствах может быть освобожден от уголовной ответственности.

Статья 447. Нарушение уставных правил несения караульной
(вахтенной) службы

1. Нарушение уставных правил караульной (вахтенной) службы лицом, входящим в состав караула (вахты), если это деяние повлекло причинение вреда охраняемым караулом (вахтой) объектам или наступление иных вредных последствий, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия либо совершенное группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается лишением свободы на срок от двух до семи лет.
Примечание. Военнослужащий, впервые совершивший деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, при смягчающих обстоятельствах может быть освобожден от уголовной ответственности.

Статья 448. Нарушение уставных правил несения внутренней
службы или патрулирования в гарнизоне

1. Нарушение уставных правил несения внутренней службы лицом, входящим в суточный наряд части (кроме караула и вахты), а равно нарушение уставных правил патрулирования в гарнизоне и изданных в развитие этих правил приказов и распоряжений лицом, входящим в состав патрульного наряда, если они повлекли вредные последствия, предупреждение которых входило в обязанность данного лица, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. Те же деяния, повлекшие тяжкие последствия либо совершенные группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет.
Примечание. Военнослужащий, впервые совершивший деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, при смягчающих обстоятельствах может быть освобожден от уголовной ответственности.

Статья 449. Нарушение правил несения контролерской службы

1. Нарушение правил несения контролерской службы военнослужащим, осуществляющим контрольные функции, если это деяние причинило существенный вред правам или законным интересам граждан или организаций либо охраняемым законом интересам общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия либо совершенное группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
Примечание. Военнослужащий, впервые совершивший деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, при смягчающих обстоятельствах может быть освобожден от уголовной ответственности.

Статья 450. Нарушение правил несения службы по охране
общественного порядка и обеспечению
общественной безопасности

1. Нарушение лицом, входящим в состав войскового наряда по охране общественного порядка и обеспечению общественной безопасности, правил несения службы, если это деяние причинило существенный вред правам и законным интересам граждан или организаций, -
наказывается штрафом в размере до ста месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до двух месяцев.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия либо совершенное группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой или второй настоящей статьи, совершенные в условиях чрезвычайного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до семи лет.

Статья 451. Злоупотребление властью

1. Злоупотребление начальника или должностного лица властью или служебным положением вопреки интересам службы в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это повлекло существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до четырех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до четырех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до семи лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.

Статья 452. Превышение власти

1. Превышение власти или служебных полномочий, то есть совершение начальником или должностным лицом действий, явно выходящих за пределы его прав и полномочий, повлекшее существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до пяти тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия либо совершенное:
1) с применением оружия или специальных средств;
2) в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц, или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до семи лет, а в случаях, предусмотренных пунктом 2), - с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до пятнадцати лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет либо пожизненным лишением свободы, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью или без такового.

Статья 453. Бездействие власти

1. Бездействие власти, то есть неисполнение начальником или должностным лицом своих служебных обязанностей в целях извлечения выгод и преимуществ для себя или других лиц или организаций либо нанесения вреда другим лицам или организациям, если это повлекло существенное нарушение прав и законных интересов граждан или организаций либо охраняемых законом интересов общества или государства, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от четырех до восьми лет, с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет с конфискацией имущества, с пожизненным лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью.

Статья 454. Халатное отношение к службе

1. Халатное отношение начальника или должностного лица к службе, причинившее существенный вред, -
наказывается штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до одного года, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время или в боевой обстановке, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до десяти лет.
Примечание. Военнослужащий, впервые совершивший деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, при смягчающих обстоятельствах может быть освобожден от уголовной ответственности.

Статья 455. Оставление погибающего военного корабля

1. Оставление погибающего военного корабля командиром, не выполнившим до конца свои служебные обязанности, а равно лицом из состава команды корабля без надлежащего на то распоряжения командира -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, совершенное в военное время или в боевой обстановке, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 456. Сдача или оставление противнику средств
ведения войны

Сдача противнику начальником вверенных ему военных сил, а равно не вызывавшееся боевой обстановкой оставление противнику укреплений, боевой техники и других средств ведения войны, если указанные действия совершены не в целях способствования противнику, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет, либо пожизненным лишением свободы, либо смертной казнью.

Статья 457. Добровольная сдача в плен

Добровольная сдача в плен по трусости или малодушию -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 458. Мародерство

Похищение на поле сражения вещей, находящихся при убитых и раненых (мародерство), -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 459. Разглашение секретных сведений военного
характера или утрата носителей секретных
сведений военного характера

1. Утрата по неосторожности носителей секретных сведений военного характера, не содержащих государственной тайны, лицом, которому они были доверены по службе, если утрата явилась результатом нарушения установленных правил обращения с указанными носителями, -
наказывается штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.
2. Разглашение секретных сведений военного характера, не содержащих государственной тайны, лицом, которому эти сведения были доверены или стали известны по службе, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, повлекшие причинение крупного ущерба или наступление иных тяжких последствий, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.
4. Деяния, предусмотренные частями первой, второй или третьей настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет.
5. Деяния, предусмотренные частями первой, второй, третьей или четвертой настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет.

Статья 460. Умышленное уничтожение или повреждение
военного имущества

1. Умышленное уничтожение или повреждение оружия, боеприпасов, средств передвижения, военной техники или иного военного имущества, -
наказываются штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. Те же действия, повлекшие тяжкие последствия либо с применением насилия или угрозой его применения, а равно совершенное группой лиц или группой лиц по предварительному сговору, -
наказываются лишением свободы на срок до пяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в боевой обстановке или условиях чрезвычайного положения, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до двенадцати лет.
4. Деяния, предусмотренные частями первой или второй настоящей статьи, совершенные в военное время, -
наказываются лишением свободы на срок от десяти до двадцати лет.

Статья 461. Неосторожное уничтожение или повреждение
военного имущества

Неосторожное уничтожение или повреждение оружия, боеприпасов, средств передвижения либо предметов военной техники, повлекшие тяжкие последствия, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев.

Статья 462. Утрата военного имущества

Нарушение правил сбережения вверенных для служебного пользования оружия, боеприпасов или предметов военной техники, если это повлекло их утрату, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.

Статья 463. Нарушение правил обращения с оружием, а также
веществами и предметами, представляющими
опасность для окружающих

1. Нарушение правил обращения с оружием, боеприпасами, радиоактивными материалами, взрывчатыми или иными веществами и предметами, представляющими повышенную опасность для окружающих, если это повлекло по неосторожности причинение тяжкого или средней тяжести вреда здоровью человека, уничтожение военного имущества либо иные тяжкие последствия, -
наказывается штрафом в размере до двух тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет.

Статья 464. Нарушение правил вождения или эксплуатации
машин

1. Нарушение правил вождения или эксплуатации боевой, специальной или транспортной машины, повлекшее по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трехсот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до четырех месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. То же деяние, повлекшее по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказывается штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до трех лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до трех лет.
3. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть человека, -
наказывается лишением свободы на срок до пяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
4. Деяние, предусмотренное частью первой настоящей статьи, повлекшее по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказывается лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет.

Статья 465. Нарушение правил полетов или подготовки к ним

Нарушение правил полетов или подготовки к ним, а равно нарушение правил эксплуатации военных летательных аппаратов, повлекшие по неосторожности смерть человека или иные тяжкие последствия, -
наказываются лишением свободы на срок от трех до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет или без такового.

Статья 466. Нарушение правил кораблевождения

Нарушение правил вождения или эксплуатации военных кораблей, повлекшее по неосторожности смерть человека либо иные тяжкие последствия, -
наказывается лишением свободы на срок от трех до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет или без такового.

Статья 467. Вождение машин, кораблевождение, управление
военным летательным аппаратом лицом в
состоянии опьянения, передача вождения или
управления либо допуск к вождению или
управлению военной техникой лица,
находящегося в состоянии опьянения

1. Вождение боевой, специальной или транспортной машины, либо вождение военных кораблей, либо управление военным летательным аппаратом лицом, находящимся в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения, либо передача вождения или управления такой военной техникой лицу, находящемуся в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения, а равно допуск к вождению или управлению такой военной техникой лица, находящегося в состоянии алкогольного, наркотического или токсикоманического опьянения, совершенный должностным лицом, -
наказываются штрафом в размере до пятисот месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо арестом на срок до шести месяцев, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до двух лет.
2. Те же деяния, повлекшие по неосторожности причинение средней тяжести вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до одной тысячи месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до двух лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до пяти лет.
3. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности причинение тяжкого вреда здоровью человека, -
наказываются штрафом в размере до трех тысяч месячных расчетных показателей, либо исправительными работами в том же размере, либо ограничением свободы на срок до пяти лет, либо лишением свободы на тот же срок, с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до шести лет.
4. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть человека, -
наказываются лишением свободы на срок от пяти до десяти лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до семи лет.
5. Деяния, предусмотренные частью первой настоящей статьи, повлекшие по неосторожности смерть двух или более лиц, -
наказываются лишением свободы на срок от семи до двенадцати лет с лишением права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью на срок до десяти лет.

Президент
Республики Казахстан

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 30 қыркүйектегі № 1009 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов

Жоба

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ҚЫЛМЫСТЫҚ КОДЕКСІ МАЗМҰНЫ ЖАЛПЫ БӨЛІМ 1-бөлім. Қылмыстық заң

1-бап. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы
2-бап. Қылмыстық кодекстің міндеттері
3-бап. Осы Кодексте қамтылған кейбір ұғымдарды түсіндіру
4-бап. Қылмыстық жауаптылықтың негізі
5-бап. Қылмыстық заңның уақыт тұрғысын қолданылуы
6-бап. Қылмыстық заңның кері күші
7-бап. Қылмыстық заңның Қазақстан Республикасы аумағында қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарға қатысты қолданылуы
8-бап. Қылмыстық заңның Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарға қатысты қолданылуы
9-бап. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарды ұстап беру

2-бөлім. Қылмыстық құқық бұзушылықтар

10-бап. Қылмыс және қылмыстық теріс қылық ұғымдары
11-бап. Қылмыс санаттары
12-бап. Әкімшілік преюдиция
13-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықтың бірнеше рет жасалуы
14-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы
15-бап. Қылмыстардың қайталануы, қылмыстардың қауіпті қайталануы
16-бап. Қылмыстық жауапқа тартылуға жататын адамдар
17-бап. Есі дұрыс еместік
18-бап. Психикасы бұзылған, есінің дұрыстығы жоққа шығарылмайтын адамдардың қылмыстық жауаптылығы
19-бап. Мас күйінде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдардың қылмыстық жауаптылығы
20-бап. Кінә
21-бап. Қасақана жасалған қылмыстық құқық бұзушылық
22-бап. Абайсызда жасалған қылмыстық құқық бұзушылық
23-бап. Кінәнің екі нысанымен жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін жауаптылық
24-бап. Жазықсыз зиян келтіру
25-бап. Қылмысқа дайындалу және қылмыс жасауға оқталу
26-бап. Аяқталған қылмыстық құқық бұзушылық
27-бап. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаудан өз еркімен бас тарту
28-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысу ұғымы
29-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысушылардың түрлері
30-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысушылардың жауаптылығы
31-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысушының шектен шығуы
32-бап. Топ жасаған қылмыстық құқық бұзушылық үшін қылмыстық жауаптылық
33-бап. Қажетті қорғаныс
34-бап. Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезінде зиян келтіру
35-бап. Аса қажеттілік
36-бап. Жедел-іздестіру іс-шараларын немесе жасырын тергеу іс-әрекеттерін жүзеге асыру
37-бап. Орынды тәуекел ету
38-бап. Күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу
39-бап. Бұйрықты немесе өкімді орындау

3-бөлім. Жаза

40-бап. Жаза ұғымы мен оның мақсаттары
41-бап. Жаза түрлері
42-бап. Айыппұл
43-бап. Түзеу жұмыстары
44-бап. Қоғамдық жұмыстарға тарту
45-бап. Бас бостандығын шектеу
46-бап. Қамауға алу
47-бап. Бас бостандығынан айыру
48-бап. Өлім жазасы
49-бап. Мүлікті тәркілеу
50-бап. Арнаулы, әскери немесе құрметті атағынан, сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесінен, біліктілік сыныбынан және мемлекеттік наградаларынан айыру
51-бап. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру
52-бап. Шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберу

4-бөлім. Жаза тағайындау

53-бап. Жаза тағайындаудың жалпы негіздері
54-бап. Қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін мән-жайлар
55-бап. Қылмыстық жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайлар
56-бап. Белгілі бір қылмыстық құқық бұзушылық үшін көзделген жазадан гөрі неғұрлым жеңіл жаза тағайындау
57-бап. Аяқталмаған қылмыс үшін жаза тағайындау
58-бап. Бірлесе қатысып жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін жаза тағайындау
59-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы бойынша жаза тағайындау
60-бап. Қылмыстардың қайталануы, қылмыстардың қауіпті қайталануы кезінде жаза тағайындау
61-бап. Үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау
62-бап. Жазалау мерзімдерін қосу кезінде оларды белгілеу тәртібі
63-бап. Жазалау мерзімдерін есептеу және жазаны есепке алу
64-бап. Шартты түрде соттау
65-бап. Шартты түрде соттаудың күшін жою

5-бөлім. Қылмыстық жауаптылықтан және жазалаудан босату

66-бап. Шынайы өкінуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату
67-бап. Қажетті қорғану шегінен асқан кезде қылмыстық жауаптылықтан босату
68-бап. Іс жүргізу келісімінің шарттары орындалған кезде қылмыстық жауаптылықтан босату
69-бап. Бітімге келуге байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату
70-бап. Кепілгерлік белгіленуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату
71-бап. Жағдайдың өзгеруіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату
72-бап. Мерзімді кезеңнің өтуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату
73-бап. Жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босату
74-бап. Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстыру не тағайындалған жаза мерзімін қысқарту
75-бап. Жүкті әйелдердің және жас балалары бар әйелдер мен жас балаларын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектердің жазаны өтеуін кейінге қалдыру
76-бап. Ауруға шалдығуына байланысты жазадан босату
77-бап. Ауыр мән-жайлардың салдарынан жазадан босату және жазаны өтеуді кейінге қалдыру
78-бап. Айыптау үкімі мерзімді кезеңінің өтуіне байланысты жазаны өтеуден босату
79-бап. Рақымшылық немесе кешірім жасау актісі негізінде қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босату
80-бап. Соттылық

6-бөлім. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы

81-бап. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы
82-бап. Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жаза түрлері
83-бап. Кәмелетке толмаған адамға жаза тағайындау
84-бап. Кәмелетке толмағандарды қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босату
85-бап. Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары
86-бап. Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларының мазмұны және оларды қолдану мерзімдері
87-бап. Кәмелетке толмағандарды жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босату
88-бап. Мерзімнің өтуі
89-бап. Соттылықты жою мерзімдері
90-бап. Осы бөлімнің ережелерін он сегіз бен жиырма бір жас аралығындағы адамдарға қолдану

7-бөлім. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары

91-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану негіздері
92-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану мақсаттары
93-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлері
94-бап. Амбулаториялық мәжбүрлеп байқау және психиатрда емдеу
95-бап. Психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу
96-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын ұзарту, өзгерту және тоқтату
97-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданғаннан кейін жаза тағайындау
98-бап. Жазаны орындау мен біріктірілген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары

ЕРЕКШЕ БӨЛІМ 1-тарау. Жеке адамға қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

99-бап. Кісі өлтіру
100-бап. Жаңа туған сәбиді анасының өлтіруі
101-бап. Жан күйзелісі жағдайында жасалған кісі өлтіру
102-бап. Қажетті қорғану шегін асыра пайдалану кезінде жасалған кісі өлтіру
103-бап. Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шараларды асыра пайдалану кезінде жасалған кісі өлтіру
104-бап. Абайсызда кісі өлтіру
105-бап. Өзін-өзі өлтіруге дейін жеткізу
106-бап. Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру
107-бап. Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа зиян келтіру
108-бап. Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру
109-бап. Ұрып-соғу
110-бап. Азаптау
111-бап. Жан күйзелісі жағдайында денсаулыққа зиян келтіру
112-бап. Қажетті қорғану шегінен асыра пайдалану кезінде денсаулыққа ауыр зиян келтіру
113-бап. Қылмыс жасаған адамды ұстау кезінде денсаулыққа ауыр зиян келтіру
114-бап. Денсаулыққа абайсызда зиян келтіру
115-бап. Қорқыту
116-бап. Адамның ағзалары мен тінін алуға мәжбүр ету немесе заңсыз алу
117-бап. Соз ауруын жұқтыру
118-бап. Адамның иммун тапшылығы вирусын (АИТВ/ЖИТС) жұқтыру
119-бап. Қауіпті жағдайда қалдыру
120-бап. Зорлау
121-бап. Жыныстық сипаттағы зорлық-зомбылық әрекеттері
122-бап. Он алты жасқа толмаған адаммен жыныстық қатынаста болу немесе жыныстық сипаттағы өзге де іс-әрекеттер
123-бап. Жыныстық қатынас жасауға, еркек пен еркектің жыныстық қатынас жасауына, лесбияндыққа немесе жыныстық сипаттағы өзге де әрекеттерге мәжбүрлеу
124-бап. Жас балаларды азғындық жолға түсіру
125-бап. Адам ұрлау
126-бап. Бас бостандығынан заңсыз айыру
127-бап. Психиатриялық стационарға заңсыз орналастыру
128-бап. Адамды саудаға салу
129-бап. Адамды клондау
130-бап. Жала жабу
131-бап. Қорлау

2-тарау. Отбасыға және кәмелетке толмағандарға қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

132-бап. Кәмелетке толмағанды қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауға тарту
133-бап. Кәмелетке толмағанды әкімшілік құқық бұзушылық немесе қоғамға қарсы іс-әрекеттер жасауға тарту
134-бап. Кәмелетке толмағанды жезөкшелікпен айналысуға тарту
135-бап. Кәмелетке толмағандарды саудаға салу
136-бап. Баланы ауыстыру
137-бап. Бала асырап алу жөніндегі заңсыз қызмет
138-бап. Бала асырап алу құпиясын жария ету
139-бап. Балаларын немесе еңбекке қабілетсіз ата-анасын немесе еңбекке қабілетсіз жұбайын (зайыбын) асырауға арналған қаражатын төлеуден жалтару
140-бап. Кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі міндеттерді орындамау
141-бап. Балалардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді тиісінше орындамау
142-бап. Қорғаншы немесе қамқоршы құқықтарын теріс пайдалану
143-бап. Кәмелетке толмаған адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге заңсыз әкету
144-бап. Отбасылық-тұрмыстық қатынастар саласындағы құқыққа қайшы іс-әрекеттер
145-бап. Кәмелетке толмағандарды эротикалық мазмұндағы өнімді жасауға тарту

3-тарау. Адамның және азаматтың конституциялық және өзге де құқықтары мен бостандықтарына қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

146-бап. Азаматтардың тең құқықтылығын бұзу
147-бап. Азаптау
148-бап. Жеке өмірге қол сұғылмаушылықты бұзу
149-бап. Хат жазысу, телефонмен сөйлесу, пошта, телеграф хабарлары немесе өзге хабарлар құпиясын заңсыз бұзу
150-бап. Тұрғын үйге қол сұғылмаушылықты бұзу
151-бап. Сайлау құқықтарын жүзеге асыруға немесе сайлау комиссияларының жұмысына кедергі жасау
152-бап. Сайлау құжаттарын, референдум құжаттарын бұрмалау немесе дауыстарды дұрыс есептемеу
153-бап. Қоғамдық бірлестіктердің қызметіне кедергі жасау
154-бап. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзу
155-бап. Қызметкерлер өкілдерінің заңды қызметіне кедергі жасау
156-бап. Жиналыс, митинг, демонстрация, шеру, тосқауылдар ұйымдастыруға, өткізуге немесе оларға қатысуға кедергі жасау
157-бап. Еңбекті қорғау қағидаларын бұзу
158-бап. Ереуілге қатысуға немесе оған қатысудан бас тартуға мәжбүрлеу
159-бап. Журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі жасау
160-бап. Ақпараттық ресурстарға қол жеткізу құқығын заңсыз шектеу

4-тарау. Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар

161-бап. Басқыншылық соғысты жоспарлау, әзірлеу, тұтандыру немесе жүргізу
162-бап. Басқыншылық соғысты тұтандыруға насихат жүргізу немесе жария түрде шақыру
163-бап. Жаппай қырып-жою қаруын өндіру, иемденіп алу немесе өткізу
164-бап. Соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен әдістерін қолдану
165-бап. Соғыс заңдары мен дәстүрлерін бұзу
166-бап. Қарулы қақтығыстар уақытында халықаралық гуманитарлық құқық нормаларын қылмыстық бұзу
167-бап. Қарулы қақтығыс уақытындағы әрекетсіздік не қылмыстық бұйрық беру
168-бап. Халықаралық шарттармен қорғалатын белгілерді заңсыз пайдалану
169-бап. Геноцид
170-бап. Экоцид
171-бап. Жалдамалылық
172-бап. Жалдамалыларды дайындайтын базалар (лагерьлер) құру
173-бап. Халықаралық қорғауды пайдаланатын адамдарға немесе ұйымдарға шабуыл жасау
174-бап. Әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік, тектік-топтық немесе діни араздықты қоздыру

5-тарау. Мемлекеттің конституциялық құрылысы негіздеріне және қауіпсіздігіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

175-бап. Мемлекетке опасыздық жасау
176-бап. Шпионаж
177-бап. Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының өміріне қол сұғушылық
178-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің өміріне қол сұғушылық
179-бап. Билікті күшпен басып алу немесе билікті күшпен ұстап тұру не Қазақстан Республикасының уәкілетті органдары мен лауазымды адамдарының құзыретіне кіретін өкілеттіктерді шет мемлекет немесе шетелдік ұйым өкілдерінің жүзеге асыруы
180-бап. Қарулы бүлік
181-бап. Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп құлатуға немесе өзгертуге не оның аумақтық бірлігін күштеп бұзуға шақыру
182-бап. Экстремистік топ құру, оған басшылық ету немесе оның әрекетіне қатысу
183-бап. Бұқаралық ақпарат құралдарында экстремистік материалдарды жариялауға рұқсат беру
184-бап. Диверсия
185-бап. Мемлекеттік құпияларды заңсыз жинау, тарату, жария ету
186-бап. Мемлекеттік құпиялары бар мәлімет жеткізгіштерді жоғалту

6-тарау. Меншікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтар

187-бап. Ұсақ-түйектеп ұрлау
188-бап. Ұрлық
189-бап. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап ету
190-бап. Алаяқтық
191-бап. Тонау
192-бап. Қарақшылық
193-бап. Ерекше құнды заттарды ұрлау
194-бап. Қорқытып алушылық
195-бап. Алдау немесе сенімді теріс пайдалану арқылы мүліктік залал келтіру
196-бап. Көрінеу қылмыстық жолмен табылған мүлікті иемденіп алу немесе өткізу
197-бап. Шығарылуының заңдылығын растайтын құжаттарсыз мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдау, иемдену, өткізу, сақтау, сондай-ақ мұнайды қайта өңдеу
198-бап. Авторлық және (немесе) сабақтас құқықтарды бұзу
199-бап. Өнертабыстарға, пайдалы модельдерге, өнеркәсіптік үлгілерге, селекциялық жетістіктерге немесе интегралдық микросхемалар топологияларына құқықтарды бұзу
200-бап. Автомобильді немесе өзге де көлік құралдарын ұрлау мақсатынсыз заңсыз иелену
201-бап. Жерге заттай құқықтарды бұзу
202-бап. Бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру
203-бап. Ерекше құнды заттарды қасақана жою немесе бүлдіру
204-бап. Бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе бүлдіру

7-тарау. Ақпараттық технологиялар қауіпсіздігіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

205-бап. Ақпаратқа, ақпараттық жүйеге немесе ақпараттық-коммуникациялық желіге заңсыз қол жеткізу
206-бап. Ақпаратты заңсыз жою немесе модификациялау
207-бап. Ақпараттық жүйенің немесе ақпараттық-коммуникациялық желінің жұмысын қасақана бұзу
208-бап. Ақпаратты заңсыз иелену
209-бап. Ақпаратты беруге мәжбүрлеу
210-бап. Зиянды компьютерлік бағдарламалар мен бағдарламалық өнімдерді жасау, пайдалану немесе тарату
211-бап. Қолжетімділігі шектелген электрондық ақпараттық ресурстарды заңсыз тарату
212-бап. Құқыққа қайшы мақсаттарды көздейтін интернет-ресурстарды орналастыру үшін қызмет көрсетуді ұсыну
213-бап. Ұялы байланыстың абоненттік құрылғысының сәйкестендіру кодын, абоненттің сәйкестендіру құрылғысын заңсыз өзгерту, сондай-ақ абоненттік құрылғының сәйкестендіру кодын өзгерту үшін бағдарламаларды жасау, пайдалану, тарату

8-тарау. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылық

214-бап. Заңсыз кәсіпкерлік, заңсыз банктік қызмет
215-бап. Жұмыстарды нақты орындамай, қызмет көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей мәміле (мәмілелер) жасасу
216-бап. Қаржы (инвестиция) пирамидасының қызметін ұйымдастыру немесе оған басшылық ету
217-бап. Қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын және (немесе) өзге де мүлікті заңдастыру (жылыстату)
218-бап. Кредитті заңсыз алу немесе мақсатсыз пайдалану
219-бап. Облигацияларды орналастырудан алынған ақшаны мақсатсыз пайдалану
220-бап. Монополистік қызмет
221-бап. Тауар таңбасын заңсыз пайдалану
222-бап. Коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді заңсыз алу және жария ету
223-бап. Эмитенттің эмиссиялық бағалы қағаздар шығару тәртібін бұзуы
224-бап. Бағалы қағаздар эмитенті лауазымды адамының ақпарат бермеуі не көрінеу жалған мәліметтер беруі
225-бап. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіліміне көрінеу жалған мәліметтер енгізу
226-бап. Бағалы қағаздар нарығы кәсіби қатысушыларының көрінеу жалған мәліметтер беруі
227-бап. Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу қағидаларын бұзу
228-бап. Жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау, сақтау, алып өту немесе өткізу
229-бап. Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын жасау немесе өткізу
230-бап. Акцизделетін тауарларды акциздік маркалармен және (немесе) есепке алу-бақылау маркаларымен таңбалаудың тәртібі мен қағидаларын бұзу, акциздік маркаларды және (немесе) есепке алу-бақылау маркаларын қолдан жасау және пайдалану
231-бап. Экономикалық контрабанда
232-бап. Ұлттық және шетел валютасындағы қаражатты шетелден қайтармау
233-бап. Кедендік төлемдер мен алымдарды төлеуден жалтару
234-бап. Банкроттық кезіндегі заңсыз іс-әрекеттер
235-бап. Әдейі банкроттық
236-бап. Төлем қабілетсіздігіне дейін жеткізу
237-бап. Жалған банкроттық
238-бап. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасын бұзу
239-бап. Банк операциялары туралы көрінеу жалған мәліметтер беру
240-бап. Банктің ақша қаражатын заңсыз пайдалану
241-бап. Азаматтың салық және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтаруы
242-бап. Ұйымдарға салынатын салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтару
243-бап. Салық төлеушінің салық берешегі есебіне билік ету шектелген мүлікке қатысты заңсыз іс-әрекеттер
244-бап. Заңсыз сыйақы алу
245-бап. Мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға мәжбүрлеу
246-бап. Рейдерлік
247-бап. Кәсіптік спорт жарыстарының және ойын-сауықтық коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын параға сатып алу

9-тарау. Коммерциялық және өзге де ұйымдардағы қызмет мүдделеріне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

248-бап. Өкілеттіктерді теріс пайдалану
249-бап. Жекеше нотариустардың, бағалаушылардың, жеке сот орындаушыларының, медиаторлардың және аудиторлық ұйым құрамында жұмыс істейтін аудиторлардың өкілеттіктерді теріс пайдалануы
250-бап. Жеке күзет қызметі қызметшілерінің өкілеттіктерін асыра пайдалануы
251-бап. Парамен коммерциялық сатып алу
252-бап. Міндеттеріне адал қарамау

10-тарау. Қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

253-бап. Терроризм актісі
254-бап. Терроризмді не экстремизмді насихаттау немесе терроризм актісін жасауға жария түрде шақыру
255-бап. Террористік топ құру, оған басшылық ету және оның әрекетіне қатысу
256-бап. Террористік немесе экстремистік әрекетті қаржыландыру және терроризмге не экстремизмге өзге де дем берушілік
257-бап. Террористік не экстремистік әрекетті ұйымдастыру мақсатында адамдарды азғырып көндіру немесе даярлау не қаруландыру
258-бап. Адамды кепілге алу
259-бап. Ұйымдасқан топ, қылмыстық ұйым құру және оған басшылық жасау, сол сияқты оған қатысу
260-бап. Қылмыстық қоғамдастық құру және оған басшылық ету, сол сияқты оған қатысу
261-бап. Трансұлттық ұйымдасқан топ, трансұлттық қылмыстық ұйым құру және оған басшылық жасау, сол сияқты оған қатысу
262-бап. Трансұлттық қылмыстық қоғамдастық құру және оған басшылық жасау, сол сияқты оған қатысу
263-бап. Қылмыстық топтың әрекетін қаржыландыру, сол сияқты мүлікті сақтау, бөлу, қаржыландыру арналарын әзірлеу
264-бап. Заңсыз әскерилендірілген құралымды ұйымдастыру
265-бап. Бандитизм
266-бап. Ғимараттарға, құрылыстарға қатынас және байланыс құралдарына шабуыл жасау немесе оларды басып алу
267-бап. Әуе немесе су кемесін не жылжымалы теміржол құрамына айдап әкету, сол сияқты басып алу
268-бап. Теңіз қарақшылығы
269-бап. Жаппай тәртіпсіздіктер
270-бап. Терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабар беру
271-бап. Жаппай зақымдау қаруын, қару-жарақты және әскери техниканы жасау кезінде пайдаланылатын технологияларды, ғылыми-техникалық ақпаратты және көрсетілетін қызметтерді заңсыз экспорттау
272-бап. Атом энергиясын пайдалану объектілерінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
273-бап. Тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
274-бап. Сапасыз салынған құрылыс
275-бап. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы қағидаларды немесе нормативтердің талаптарын бұзу
276-бап. Сараптамалық жұмыстарды немесе инжинирингтік қызмет көрсетуді тиісінше орындамау
277-бап. Жарылыс қаупі бар объектілерде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
278-бап. Ғарыш қызметін жүзеге асыру кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
279-бап. Радиоактивті заттармен, радиоактивті қалдықтармен, ядролық материалдармен заңсыз айналысу
280-бап. Радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды ұрлау не қорқытып алу
281-бап. Радиоактивті заттармен, радиоактивті қалдықтармен, ядролық материалдармен жұмыс істеу қағидаларын бұзу
282-бап. Айналыстан алынған заттардың немесе айналысы шектелген заттардың контрабандасы
283-бап. Қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды және жарылыс құрылғыларын заңсыз иемденіп алу, біреуге беру, өткізу, сақтау, тасымалдау немесе алып жүру
284-бап. Қаруды заңсыз жасау
285-бап. Атыс қаруын ұқыпсыз сақтау
286-бап. Қаруды, оқ-дәріні, жарылғыш заттарды немесе жарылыс құрылғыларын күзету жөніндегі міндеттерді тиісінше орындамау
287-бап. Қаруды, оқ-дәріні, жарылғыш заттар мен жарылыс құрылғыларын ұрлау не қорқытып алу
288-бап. Өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу
289-бап. Бұзақылық
290-бап. Тағылық

11-тарау. Халықтың денсаулығына және адамгершілікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

291-бап. Өткізу мақсатынсыз есірткі, психотроптық заттардың, оларға тақылеттес заттардың, олардың прекурсорларының заңсыз айналысы
292-бап. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды өткізу мақсатында заңсыз жасау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау, оларды жөнелту не өткізу
293-бап. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды ұрлау не қорқытып алу
294-бап. Есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға тақылеттес заттарды тұтынуға көндіру
295-бап. Құрамында есірткі заттар бар, өсіруге тыйым салынған өсімдіктерді заңсыз егу
296-бап. Улы заттардың, сондай-ақ есірткі, психотроптық немесе улы заттарды дайындау немесе қайта өңдеу үшін пайдаланылатын заттардың, құрал-саймандардың немесе жабдықтардың заңсыз айналымы
297-бап. Есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға тақылеттес заттарды тұтыну үшін притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау немесе осы мақсаттар үшін үй-жайлар беру
298-бап. Есірткі, психотроптық немесе улы заттарды ұстау қағидаларын бұзу
299-бап. Санитариялық қағидаларды немесе гигиеналық нормативтерді бұзу
300-бап. Адамдардың өміріне немесе денсаулығына қауіп төндіретін мән-жайлар туралы ақпаратты жасыру
301-бап. Қауіпсіздік талаптарына сай келмейтін тауарларды шығару немесе сату, жұмыстарды орындау не қызмет көрсету
302-бап. Заңсыз ойын бизнесін ұйымдастыру
303-бап. Жезөкшелікпен айналысуға тарту
304-бап. Жезөкшелікпен айналысуға арналған притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау және жеңгетайлық
305-бап. Дәрілік немесе басқа құралдарды пайдаланып есеңгірету үшін притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау
306-бап. Порнографиялық материалдарды немесе заттарды заңсыз тарату
307-бап. Кәмелетке толмағандардың порнографиялық бейнелері бар материалдарды немесе заттарды дайындау және айналымға шығару не оларды порнографиялық сипаттағы ойын-сауық іс-шараларына қатысу үшін тарту
308-бап. Қатыгездік пен күш қолдануға бас ұруды насихаттайтын туындыларды заңсыз тарату
309-бап. Өлгендердің мәйіттерін және олар жерленген жерлерді қорлау
310-бап. Адам мәйітінің ағзалары мен тінін заңсыз алу
311-бап. Жануарларға қатыгездік жасау
312-бап. Алкогольді ішімдіктерді ішу немесе қоғамдық орындарға мас күйінде келу

12-тарау. Медициналық қылмыстық құқық бұзушылық

313-бап. Медицина және фармацевтика қызметкерінің кәсіби міндеттерін тиісінше орындамауы
314-бап. Клиникалық зерттеулер жүргізудің және профилактиканың, диагностиканың, емдеудің және медициналық оңалтудың жаңа әдістері мен құралдарын қолданудың тәртібін бұзу
315-бап. Заңсыз аборт жасау
316-бап. Науқасқа көмек көрсетпеу
317-бап. Дәрігерлік құпияны жария ету
318-бап. Заңсыз медициналық және фармацевтикалық қызмет және есірткі құралдарын немесе психотроптық заттарды алуға құқық беретін рецептілерді немесе өзге де құжаттарды заңсыз беру не қолдан жасау
319-бап. Жалған дәрілік заттармен, медициналық мақсаттағы бұйымдармен немесе медициналық техникамен жұмыс істеу

13-тарау. Экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық

320-бап. Шаруашылық немесе өзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптарды бұзу
321-бап. Экологиялық тұрғыдан қаупі басым химиялық немесе биологиялық заттармен жұмыс істеу кезінде экологиялық талаптарды бұзу
322-бап. Микробиологиялық немесе басқа биологиялық агенттермен немесе уытты заттармен жұмыс істеу кезінде экологиялық талаптарды бұзу
323-бап. Ветеринариялық қағидаларды немесе өсімдіктердің аурулары мен зиянкестеріне қарсы күресу үшін белгіленген қағидаларды бұзу
324-бап. Суларды ластау, қоқыстау немесе сарқу
325-бап. Атмосфераны ластау
326-бап. Теңіз ортасын ластау
327-бап. Қазақстан Республикасының континенттік қайраңы туралы және Қазақстан Республикасының айрықша экономикалық аймағы туралы заңнаманы бұзу
328-бап. Жерді бүлдіру
329-бап. Жер қойнауын қорғау және пайдалану қағидаларын бұзу
330-бап. Жер қойнауын өз бетінше пайдалану
331-бап. Балық ресурстарын, басқа су жануарларын немесе өсімдіктерін заңсыз алу
332-бап. Балық қорын қорғау қағидаларын бұзу
333-бап. Заңсыз аңшылық
334-бап. Жануарлар дүниесін қорғау қағидаларын бұзу
335-бап. Өсімдіктердің немесе жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған түрлерімен, олардың бөліктерімен немесе дериваттарымен заңсыз айналысу
336-бап. Ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, жою немесе зақымдау
337-бап. Ормандарды жою немесе зақымдау
338-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимін бұзу
339-бап. Экологиялық ластау зардаптарын жою жөнінде шаралар қолданбау
340-бап. Көрінеу дәйексіз экологиялық аудиторлық есеп жасау

14-тарау. Көліктегі қылмыстық құқық бұзушылық

341-бап. Теміржол, әуе, теңіз немесе өзен көлігі жүрісі немесе оларды пайдалану қауіпсіздігі қағидаларын бұзу
342-бап. Көлік құралдарын жүргізетін адамдардың жол жүрісі немесе көлік құралдарын пайдалану қағидаларын бұзуы
343-бап. Жүргізушінің алкогольден, есірткіден және (немесе уытқұмарлықтан масаң күйде көлік құралын жүргізуі, сол сияқты көлік құралын жүргізуді алкогольден, есірткіден және (немесе) уытқұмарлықтан масаң күйдегі адамға беруі немесе жүргізуіне жол беруі
344-бап. Жол-көлік оқиғасы болған жерден кетіп қалу
345-бап. Көлік құралдарын сапасыз жөндеу немесе оларды техникалық ақауларымен пайдалануға шығару
346-бап. Жүргізу құқығы жоқ жүргізушінің көлік құралын жүргізуге жол беру
347-бап. Көлік құралдарын немесе қатынас жолдарын қасақана жарамсыздыққа келтіру
348-бап. Көліктің қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз ететін қағидаларды бұзу
349-бап. Поезды қажет болмаған жағдайда өз бетінше тоқтату
350-бап. Көлікте қолданылатын қағидаларды бұзу
351-бап. Магистральдық құбыржолдарды салу, пайдалану немесе жөндеу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
352-бап. Құбыржолдарды қасақана зақымдау немесе қирату
353-бап. Құбыржолдарды абайсызда зақымдау немесе қирату
354-бап. Кеме капитанының апатқа ұшырағандарға көмек көрсетпеуі
355-бап. Адамның әуе, теңіз, өзен кемесін немесе шағын кемені масаң күйде жүргізуі, әуе, теңіз, өзен кемесін немесе шағын кемені масаң күйдегі адамның жүргізуіне беру немесе жүргізуіне жол беру
356-бап. Әуе, теңіз немесе өзен кемесін басқаруға құқығы жоқ адамға жүргізуге жол беру
357-бап. Халықаралық ұшу қағидаларын бұзу

15-тарау. Мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылық

358-бап. Лауазымдық өкілеттіктерді теріс пайдалану
359-бап. Билікті немесе лауазымдық өкілеттіктерді асыра пайдалану
360-бап. Лауазымды адамның өкілеттіктерін иемдену
361-бап. Кәсіпкерлік қызметке заңсыз қатысу
362-бап. Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау
363-бап. Пара алу
364-бап. Пара беру
365-бап. Парақорлыққа делдал болу
366-бап. Қызметтік жалғандық жасау
367-бап. Қызметтегі әрекетсіздік
368-бап. Салақтық

16-тарау. Басқару тәртібіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

369-бап. Мемлекеттік рәміздерді қорлау
370-бап. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентін - Елбасын жария түрде қорлау және оның абыройы мен қадір-қасиетіне өзгедей қол сұғу, Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының бейнесін бүлдіру, Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының заңды қызметіне кедергі жасау
371-бап. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне - Елбасына тиіспеушілік кепілдігін бұзу
372-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің абыройы мен қадір-қасиетіне қол сұғу және оның қызметіне кедергі жасау
373-бап. Қазақстан Республикасы Парламенті депутатының абыройы мен қадір-қасиетіне қол сұғу және оның қызметіне кедергі жасау
374-бап. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің қызметіне кедергі жасау
375-бап. Билік өкілін қорлау
376-бап. Билік өкіліне бағынбау
377-бап. Билік өкіліне қатысты күш қолдану
378-бап. Прокурордың қызметіне кедергі жасау және оның заңды талаптарын орындамау
379-бап. Жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамға қатысты қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді жария ету
380-бап. Ресми құжаттарды және мемлекеттік наградаларды сатып алу немесе өткізу
381-бап. Құжаттарды заңсыз алып қою, құжаттарды, мөртабандарды, мөрлерді ұрлау, жою, бүлдіру немесе жасыру
382-бап. Жалған құжаттарды, мөртабандарды, мөрлерді, бланкілерді, мемлекеттік пошта төлемі белгілерін, мемлекеттік наградаларды қолдан жасау, дайындау немесе өткізу
383-бап. Көлік құралының сәйкестендіру нөмірін қолдан жасау, жою, көрінеу қолдан жасалған сәйкестендіру нөмірі бар көлік құралын өткізу
384-бап. Әскери қызметтен жалтару
385-бап. Жұмылдыруға шақырылудан жалтару
386-бап. Өзінше билік ету
387-бап. Билік өкілінің немесе жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамның атағын өз бетімен иелену
388-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын заңсыз көтеру
389-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын қасақана заңсыз кесіп ету
390-бап. Шығарып жіберу туралы шешімді орындамау
391-бап. Қазақстан Республикасының аумағында болу қағидаларын бұзу
392-бап. Заңсыз көші-қонды ұйымдастыру
393-бап. Қазақстан Республикасында шетелдік жұмыс күшін тарту және пайдалану қағидаларын бірнеше рет бұзу
394-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын құқыққа қайшы өзгерту
395-бап. Қызыл Жарты ай, Қызыл Крест, Қызыл Кристалл эмблемалары мен белгілерін заңсыз пайдалану
396-бап. Байланыс желілері мен ғимараттарын, сондай-ақ мемлекеттік күзетілуге жататын объектілерді күзету қағидаларын бұзу
397-бап. Ақпарат алудың арнаулы техникалық құралдарын заңсыз жасау, өндіру, иемденіп алу, өткізу немесе пайдалану
398-бап. Жиналыстарды, митингтерді, тосқауылдарды, көше шерулерін және демонстрацияларды ұйымдастыру мен өткізу тәртібін бұзу
399-бап. Соғыс уақытында немесе төтенше жағдайлар кезінде тыйым салынған ереуілге басшылық ету, кәсіпорынның, мекеменің, ұйымның жұмысына кедергі жасау
400-бап. Сот заңсыз деп таныған ереуілге қатысуды жалғастыруға арандататын іс-әрекеттер
401-бап. Қоғамдық бірлестіктер мүшелерінің мемлекеттік органдардың қызметіне заңсыз араласуы
402-бап. Заңсыз қоғамдық және басқа да бірлестіктер құру немесе одардың қызметіне қатысу
403-бап. Тіркелмеген немесе олардың жұмысына тыйым салынған қоғамдық, діни бірлестіктердің қызметіне басшылық ету, қатысу, сондай-ақ олардың қызметін қаржыландыру
404-бап. Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы заңнаманы бұзу
405-бап. Саяси партияларды заңсыз қаржыландыру
406-бап. Шет мемлекеттердің саяси партиялары мен кәсіптік одақтарына жәрдем көрсету

17-тарау. Сот төрелігіне және жазалардың орындалу тәртібіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

407-бап. Сот төрелігін жүзеге асыруға және сотқа дейінгі тергеу жүргізуге кедергі жасау
408-бап. Сот төрелігін немесе сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асырушы адамның өміріне қол сұғу
409-бап. Сот төрелігін немесе сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыруға байланысты қорқыту немесе күш көрсету іс-әрекеттері
410-бап. Сотты құрметтемеу
411-бап. Судьяға, алқабиге, прокурорға, сотқа дейінгі тергеу жүргізетін адамға, сарапшыға, сот приставына, сот орындаушысына қатысты жала жабу
412-бап. Көрінеу кінәсіз адамды қылмыстық жауапқа тарту
413-бап. Қылмыстық жауаптылықтан көрінеу заңсыз босату
414-бап. Көрінеу заңсыз ұстау, қамауға алу немесе қамауда ұстау
415-бап. Айғақ беруге мәжбүр ету
416-бап. Дәлелдемелерді және жедел-іздестіру материалдарын бұрмалау
417-бап. Параға коммерциялық сатып алуға не парақорлыққа арандату
418-бап. Көрінеу әділетсіз сот үкімін, шешімін немесе өзге де сот актісін шығару
419-бап. Көрінеу жалған сөз жеткізу
420-бап. Сарапшылық, маманның көрінеу жалған айғақтары, қорытындылары немесе қате аудару
421-бап. Куәнің немесе жәбірленушінің айғақ беруден бас тартуы
422-бап. Жалған айғақ беруді немесе айғақ беруден жалтаруды, жалған қорытынды беруді не қате аударуды параға сатып алу не мәжбүр ету
423-бап. Сотқа дейінгі іс жүргізу деректерін жария ету
424-бап. Мемлекеттік қорғауға жататын адамдарға қатысты қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді жария ету
425-бап. Хаттап тізімделген немесе тыйым салынған не тәркілеуге жататын мүлікке қатысты заңсыз іс-әрекеттер
426-бап. Бас бостандығынан айыру орындарынан, қамаудан немесе күзетпен ұстаудан қашу
427-бап. Бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеуден жалтару
428-бап. Қылмыстық-атқару мекемесі әкімшілігінің заңды талаптарына бағынбау
429-бап. Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде, тергеу изоляторларында отырған адамдарға тыйым салынған заттар, бұйымдар мен нәрселер беру
430-бап. Қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекеменің қызметкеріне не оның жақындарына, сондай-ақ сотталған адамға қатысты күш қолданамын деп қорқыту немесе олардың денсаулығына немесе өміріне қол сұғу
431-бап. Сот актісін орындамау немесе орындауға кедергі жасау
432-бап. Әкімшілік қадағалау шектеулерін бұзу, бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдардың сот белгілеген әкімшілік қадағалаудан жалтаруы
433-бап. Қылмысты жасырып қалу
434-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықты жасыру
435-бап. Қылмыс туралы хабарламау
436-бап. Адвокаттар мен өзге де адамдардың адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғау, сондай-ақ жеке және заңды тұлғаларға заң көмегін көрсету жөніндегі заңды қызметіне кедергі жасау
437-бап. Азаматтық алқаби міндетін орындауына кедергі жасау

18-тарау. Әскери қылмыстық құқық бұзушылық

438-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау
439-бап. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік міндеттерін бұзуға мәжбүрлеу
440-бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері
441-бап. Әскери қызметшілердің арасында бағыныштылық қатынастар болмаған кезде олардың өзара қарым-қатынасының жарғылық қағидаларын бұзу
442-бап. Бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету
443-бап. Қашқындық
444-бап. Әскери қызметті атқарудан жалтару немесе бас тарту
445-бап. Жауынгерлік кезекшілікті атқару қағидаларын бұзу
446-бап. Шекаралық қызмет атқару қағидаларын бұзу
447-бап. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық қағидаларын бұзу
448-бап. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль болудың жарғылық қағидаларын бұзу
449-бап. Бақылаушы қызметін атқару қағидаларын бұзу
450-бап. Қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызмет атқару қағидаларын бұзу
451-бап. Билікті теріс пайдалану
452-бап. Билікті асыра пайдалану
453-бап. Биліктің әрекетсіздігі
454-бап. Қызметке салғырт қарау
455-бап. Батып бара жатқан әскери кемені тастап кету
456-бап. Соғыс жүргізу құралдарын қарсыласына беру немесе тастап кету
457-бап. Тұтқынға өз еркімен берілу
458-бап. Тонаушылық
459-бап. Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету немесе әскери сипаттағы құпия мәліметтер жеткізгіштерін жоғалту
460-бап. Әскери мүлікті қасақана жою немесе бүлдіру
461-бап. Әскери мүлікті абайсызда жою немесе бүлдіру
462-бап. Әскери мүлікті жоғалту
463-бап. Қару-жарақты, сондай-ақ айналадағыларға қауіп төндіретін заттар мен құралдарды ұстау қағидаларын бұзу
464-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану қағидаларын бұзу
465-бап. Ұшу немесе оған дайындалу қағидаларын бұзу
466-бап. Кеме жүргізу қағидаларын бұзу
467-бап. Масаң күйдегі адамның машиналарды жүргізуі, кемелерді жүргізуі, әскери ұшу аппараттарын басқаруы, масаң күйдегі адамға әскери техниканы жүргізуге немесе басқаруға беру не жүргізуге немесе басқаруға рұқсат ету

ЖАЛПЫ БӨЛІМ 1-бөлім. Қылмыстық заң

1-бап. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы
1. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы Қазақстан Республикасының осы Қылмыстық кодексінен тұрады. Қылмыстық жауаптылықты көздейтін өзге заңдар осы Кодекске енгізілгеннен кейін ғана қолданылуға жатады.
2. Осы Кодекс Қазақстан Республикасының Конституциясына және халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен
нормаларына негізделеді. Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заңдық күші бар және Республиканың барлық аумағында тікелей қолданылады. Осы Кодекс пен Қазақстан Республикасы Конституциясының нормалары арасында қайшылықтар болған жағдайда Конституцияның ережелері қолданылады. Осы Кодекстің конституциялық емес деп танылған, оның ішінде адам мен азаматтың Конституцияда бекітілген құқықтары мен бостандықтарына қысым жасайтын нормалары заңдық күшін жояды және қолданылуға жатпайды. Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі мен Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасының құрамдас бөлігі болып табылады.
3. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар осы Кодекс алдында басымдыққа ие болады және халықаралық шартта оны қолдану үшін заң шығару талап етілетінінен басқа жағдайларда тікелей қолданылады.

2-бап. Қылмыстық кодекстің міндеттері
1. Адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы мен аумақтық тұтастығын, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қоғамға қауіпті қол сұғушылықтан қорғау, бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігін сақтау, сондай-ақ қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу осы Кодекстің міндеттері болып табылады.
2. Бұл міндеттерді жүзеге асыру үшін осы Кодексте қылмыстық жауаптылық негіздері белгіленеді, жеке адам, қоғам немесе мемлекет үшін қауіпті қандай әрекеттердің қылмыстық құқық бұзушылықтар, яғни қылмыстар немесе қылмыстық теріс қылықтар болып табылатыны айқындалады, оларды жасағаны үшін жазалар мен өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шаралары белгіленеді.

3-бап. Осы Кодексте қамтылған кейбір ұғымдарды түсіндіру
Осы Кодексте қамтылған ұғымдардың, егер заңда ерекше нұсқаулар болмаса, мынадай мағыналары бар:
адамды қанау - жезөкшелікпен айналысуды басқа адамдардың пайдалануы немесе жыныстық қанаудың басқа да нысандары, мәжбүрлі еңбек немесе қызмет көрсету, құлдық немесе құлдыққа ұқсас әдет-ғұрыптар;
айтарлықтай залал (айтарлықтай мөлшер) - 198, 199-баптарда - айлық есептік көрсеткіштен жүз есе асатын залал мөлшері немесе зияткерлік меншік объектілерін пайдалану құқығының құны не авторлық құқық және (немесе) сабақтас құқықтар объектілері даналарының немесе өнертабыстар, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгілер, селекциялық жетістіктер немесе интегралдық микросхемалар топологиялары бар тауарлардың құны; 202-бапта - құны айлық есептік көрсеткіштен жүз есе асатын сомадағы залал; 214-бапта - құны бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын тауарлар саны; 230-бапта - айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын сомада келтірілген залал; 321, 322, 324, 331, 333, 338-баптарда - қоршаған ортаны және табиғи ресурстардың тұтынушылық қасиетін қалпына келтіру үшін қажетті жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын мөлшердегі шығындардың құндық көрінісі; өзге баптарда - айлық есептік көрсеткіштен жүз есе асатын сомадағы залал мөлшері; 363, 364-баптарда - елуден үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің немесе мүліктік сипаттағы пайданың құны;
аса ірі залал (аса ірі мөлшер) - 188, 189, 190, 191, 192, 194, 202, 204-баптарда - айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын мүлік құны немесе залал мөлшері; 214-бапта - сомасы жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 216-бапта - сомасы бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 231-бапта - он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, алып өткізілген тауарлардың құны; 242-бапта - елу мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, бюджетке түспеген төлемдер сомасы; 251-бапта - екі мың айлық есептік көрсеткіштен асатын ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің немесе мүліктік сипаттағы пайданың құны; 302-бапта - сомасы бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 320, 321, 322, 324, 325, 326, 328, 329, 330, 333, 339-баптарда - қоршаған ортаны және табиғи ресурстардың тұтынушылық қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шығындардың жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын мөлшердегі құндық көрінісі; 362-бапта - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомада келтірілген залал, не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен он мың есе асатын сомада келтірілген залал; 363, 364-баптарда - он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің немесе мүліктік сипаттағы пайданың құны; өзге баптарда - айлық есептік көрсеткіштен екі мың есе асатын сомадағы залал мөлшері;
ауыр зардаптар - осы Кодексте көзделген қылмыстық құқық бұзушылық құрамының белгісі ретінде көрсетілмеген жағдайларда мынадай зардаптар: адам өлімі; екі немесе одан да көп адам өлімі; жәбірленушінің немесе оның жақынының (жақындарының) өзін-өзі өлтіруі; денсаулыққа ауыр зиян келтіру; екі немесе одан да көп адамның денсаулығына ауыр зиян келтіру; адамдардың жаппай ауыру, ауру жұқтыру, сәулелену немесе улану; адамдардың өміріне немесе денсаулығына не қоршаған ортаға қауіп төндіру; қаламаған жүктіліктің болуы; техногендік немесе экологиялық зілзаланың, төтенше экологиялық жағдайдың туындауы; ірі немесе аса ірі залал келтіру, жоғары қолбасшылық қойған міндеттердің орындамай қалдыруы; мемлекет қауіпсіздігіне қатер төндіру, апаттар немесе авариялар жасау; әскери бөлімдер мен бөлімшелердің жауынгерлік әзірлік және жауынгерлік қабілеті деңгейінің ұзақ уақыт төмендеуі; жауынгерлік міндеттердің орындамай қалдыруы; жауынгерлік техниканың істен шығуы; келтірілген зиянның ауырлығын куәландыратын өзге де зардаптар;
әкімшілік-шаруашылық функциялар - ұйымның балансындағы мүлікті басқаруға және оған билік етуге заңда белгіленген тәртіппен берілген құқық;
әскери қылмыстық құқық бұзушылықтар - осы Кодекстің 18-тарауында көзделген, шақыру бойынша не келісімшарт бойынша Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында әскери қызметтен өтіп жатқан әскери қызметшілердің, сондай-ақ запастағы азаматтардың жиындардан өтуі кезінде әскери қызмет атқарудың белгіленген тәртібіне қарсы бағытталған әрекеттері;
банда - қаруды не қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолдана отырып немесе қолдану қатерін төндіріп азаматтарға немесе ұйымдарға шабуыл жасау мақсатын көздейтін ұйымдасқан топ;
басқа механикалық көлік құралдары - тракторлар, мотоциклдер, өздігінен жүретін машиналар (экскаваторлар, автокрандар, грейдерлер, катоктар);
билік өкілі - мемлекеттік қызмет атқаратын, қызмет бабымен өзіне тәуелді емес адамдарға қатысты заңда белгіленген тәртіппен билік етуге өкілеттік берілген адам, оның ішінде құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органның, әскери полиция органының қызметкері, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге қатысатын әскери қызметші;
болмашы залал (болмашы мөлшер) - 187-бапта - ұйымға тиесілі, он айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мүліктің немесе жеке тұлғаға тиесілі, екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мүліктің құны;
денсаулыққа келтірілген ауыр зиян - адамның денсаулығына, оның өміріне қауіп төндіретіндей зиян, не денсаулыққа көру, сөйлеу, есту қабілетінен немесе қандай да бір ағзадан айрылуға; ағзаның өз функцияларының жоғалуына; бет-әлпетінің қалпына келмейтіндей бұзылуына; жалпы еңбек қабілетінің кемінде үштен бірін айтарлықтай тұрақты түрде жоғалтумен ұштасқан денсаулықтың бұзылуына; кәсіби еңбек қабілетін толық жоғалтуға; жүктілікті үзуге, психиканың бұзылуына; нашақорлықпен немесе уытқұмарлықпен ауыруға әкеп соққан өзге де зиян;
денсаулыққа келтірілген жеңіл зиян - адам денсаулығының, денсаулықтың қысқа мерзімге (жиырма бір күннен аспайтын мерзімге) бұзылуына немесе жалпы еңбек қабілетін (оннан бір бөлігінен кем) тұрақты түрде болмашы жоғалтуға әкеп соққан зиян;
денсаулыққа келтірілген орташа ауырлықтағы зиян - адамның денсаулығына, оның өміріне қауіп төндірмейтіндей, денсаулықтың ұзақ уақыт (жиырма бір күннен астам мерзімге) бұзылуына немесе жалпы еңбек қабілетін (үштен бір бөлігінен кем) айтарлықтай тұрақты түрде жоғалтуға әкеп соққан зиян;
елеулі зиян - осы Кодексте көзделген қылмыстық құқық бұзушылық құрамының белгісі ретінде көрсетілмеген жағдайдағы мынадай зардаптар: адамның және азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамның және мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін бұзу; елеулі залал келтіру, жәбірленуші адамның өмірінде қиын жағдайлардың туындауы; ұйымдардың немесе мемлекеттік органдардың қалыпты жұмысының бұзылуы; халық денсаулығы және қоршаған орта жай-күйінің нашарлауы; маңызды әскери іс-шаралардың өткізілмей қалуы не әскери бөлімдер мен бөлімшелердің жауынгерлік әзірлік пен жауынгерлік қабілеті деңгейінің қысқа мерзімге төмендеуі; қарулы топтарды немесе жекелеген қарулы адамдарды, құрлықтағы, әуе немесе теңіз әскери техникасын дер кезінде анықтай алмау немесе оларға тойтарыс бере алмау, адамдардың және көлік құралдарының Мемлекеттік шекарадан кедергісіз заңсыз өтуіне жол беру, контрабандалық жүкті өткізу, шекараны қорғайтын шекара құрылыстарына, техникалық құралдарға залал келтіретін іс-қимылдарға салғырт қарау; келтірілген зиянның елеулі екендігін куәландыратын өзге де зардаптар;
жалдамалы - сыйақы алу және өзге де жеке басының мүдделері мақсатында қарулы қақтығысқа, соғыс іс-қимылдарына немесе мемлекеттің конституциялық құрылысын құлатуға немесе бүлдіруге аумақтық тұтастығын бұзуға бағытталған өзге де зорлық-зомбылық іс-әрекеттеріне қатысу үшін арнайы тартылған, не қарулы қақтығысқа қатысатын тараптың, не көрсетілген іс-қимылдар қарсы бағытталған мемлекеттің азаматы болып табылмайтын, қақтығысып жатқан тараптың қарулы күштерінің жеке құрамына кірмейтін, өзінің қарулы күштерінің құрамына кіретін адам ретінде ресми міндеттерді атқару үшін басқа мемлекет жібермеген адам;
жас бала (жас балалар) - он төрт жасқа толмаған адам (адамдар);
жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам - мемлекет функцияларын және мемлекеттік органдардың өкілеттіктерін тікелей атқару үшін Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгіленген лауазымды атқаратын адам, сол сияқты Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес саяси мемлекеттік қызметші лауазымын атқаратын адам, оның ішінде Парламент депутаты, судья;
жетекші орындағы адам - ұйымдасқан топтардың (қылмыстық ұйымдардың) басшылары қылмыстық іс-әрекеттерді үйлестіру жөнінде өкілеттіктер берген адам не топ мүшелері өздерінің мүдделерін қозғайтын және олардың әрекетінің бағыты мен сипатын айқындайтын неғұрлым жауапты шешімдерді өз мойнына алу құқығын танитын адам;
заңсыз әскерилендірілген құралым - заңнамада көзделмеген, әскерилендірілген типтегі ұйымдық құрылымы бар, жеке-дара басшылыққа ие, соғысқа қабілетті, қатаң тәртіпке бағынған құралым (бірлестік, жасақ, дружина немесе үш және одан да көп адамнан тұратын өзге топ);
қоғамдық бірлестік лидері - өзінің ықпалы мен беделі арқылы осы қоғамдық бірлестіктің қызметіне жеке-дара басқарушылық ықпал жасауға қабілетті қоғамдық бірлестік басшысы, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктің өзге де қатысушысы;
коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын орындайтын адам - мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы не мемлекеттің үлесі елу пайыздан асатын ұйым болып табылмайтын ұйымда тұрақты, уақытша не арнайы өкілеттік бойынша ұйымдастырушылық-өкімдік немесе әкімшілік-шаруашылық міндеттерді орындайтын адам;
көлік - теміржол, автомобиль, теңіз, ішкі сулар, оның ішінде шағын көлемді теңіз және өзен кемелері, әуе, қалалық электр, оның ішінде метрополитен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағындағы магистральдық құбыр жолдар көлігі;
қылмыстық қоғамдастық - бір немесе бірнеше қылмыстық құқық бұзушылықты бірлесіп жасау үшін сөз байласқан екі немесе одан да көп қылмыстық ұйымның бірлестігі, сол сияқты осы қылмыстық ұйымдардың кез келгенінің бір немесе бірнеше қылмыстық құқық бұзушылықты өз бетінше жасауына жағдайлар жасау;
қылмыстық топ - ұйымдасқан топ, қылмыстық ұйым, қылмыстық қоғамдастық, трансұлттық ұйымдасқан топ, трансұлттық қылмыстық ұйым, трансұлттық қылмыстық қоғамдастық, террористік топ, экстремистік топ, банда, заңсыз әскерилендірілген құралым;
қылмыстық ұйым - қатысушылары ұйымдық, функционалдық және (немесе) аумақтық оқшауланған топтарға (құрылымдық бөлімшелерге) бөлінген ұйымдасқан топ;
қылмыстық іс-әрекеттерді үйлестіру - бірлесіп қылмыстар жасау мақсатында ұйымдасқан топтар (қылмыстық ұйымдар) арасындағы келісу (ұйымдасқан топтар (қылмыстық ұйымдар) басшыларының немесе өзге де қатысушыларының арасында тұрақты байланыстар орнату, қылмыс жасау үшін жоспарлар әзірлеп, жағдайлар жасау, сондай-ақ қылмыстық ықпал ету аясын, қылмыстық әрекеттен түсетін табысты бөлісу);
лауазымды адам - тұрақты, уақытша немесе арнаулы өкілеттік бойынша билік өкілі функцияларын жүзеге асырушы не мемлекеттік органдарда, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында ұйымдастырушылық-өкімдік немесе әкімшілік-шаруашылық функцияларды орындайтын адам;
мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адам - Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметші, мәслихат депутаты;
мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адамдарға теңестірілген адам - жергілікті өзін-өзі басқару органдарына сайланған адам; заңда белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Президенттігіне, Қазақстан Республикасы Парламентінің немесе мәслихаттардың депутаттығына, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқарудың сайланбалы органының мүшелігіне кандидат ретінде тіркелген азамат; жергілікті өзін-өзі басқару органында тұрақты немесе уақытша жұмыс істейтін, еңбекақысы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті қаражатынан төленетін қызметші; мемлекеттік ұйымда немесе жарғылық капиталындағы мемлекеттің үлесі елу пайыздан асатын ұйымда, оның ішінде акционері мемлекет болып табылатын ұлттық басқарушы холдингте, ұлттық холдингте, ұлттық компанияда, ұлттық даму институтында, дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы өздеріне тиесілі олардың еншілес ұйымында, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы көрсетілген еншілес ұйымға тиесілі заңды тұлғаларда басқару функцияларын орындайтын адам; Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және оның ведомстволарының қызметшілері;
отбасылық-тұрмыстық қатынастар - бірге тұратын немесе тұрған; некеде тұрған адамдар; бұрынғы ерлі-зайыптылар; жақын туыстар арасындағы қатынастар;
сыбайлас жемқорлық қылмыстар - осы Кодекстің 189 (үшінші бөлігінің 2) тармағында), 190 (үшінші бөлігінің 2) тармағында), 215 (үшінші бөлігінің 4) тармағында), 216 (үшінші бөлігінің 3) тармағында), 217 (үшінші бөлігінің 1) тармағында), 231 (үшінші бөлігінің 1) тармағында), 246 (үшінші бөлігінің 2) тармағында), 302 (үшінші бөлігінің 3) тармағында), 358, 359 (төртінші бөлігінің 3) тармағында), 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 451, 452 (екінші бөлігінің 2) тармағында), 453-баптарында көзделген әрекеттер;
террористік қылмыстар - осы Кодекстің 171, 172, 173, 177, 178, 184, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 266, 267-баптарында көзделген әрекеттер;
террористік топ - бір немесе бірнеше террористік қылмыс жасау мақсатын көздейтін ұйымдасқан топ;
трансұлттық қылмыстық қоғамдастық - екі немесе одан да көп трансұлттық қылмыстық ұйым бірлестігі;
трансұлттық қылмыстық ұйым - екі немесе одан да көп мемлекеттің не бір мемлекеттің аумағында әрекет жасауды ұйымдастыру немесе оның орындалуын басқа мемлекеттің аумағынан басқару кезінде, сол сияқты басқа мемлекеттің азаматтары қатысқан кезде бір немесе бірнеше қылмыстық құқық бұзушылық жасау мақсатын көздейтін қылмыстық ұйым;
трансұлттық ұйымдасқан топ - екі немесе одан да көп мемлекеттің не бір мемлекеттің аумағында әрекет жасауды ұйымдастыру немесе оның орындалуын басқа мемлекеттің аумағынан басқару кезінде, сол сияқты басқа мемлекеттің азаматтары қатысқан кезде бір немесе бірнеше қылмыстық құқық бұзушылық жасау мақсатын көздейтін ұйымдасқан топ;
ұйымдасқан топ - бір немесе бірнеше қылмыстық құқық бұзушылық жасау мақсатында алдын ала біріккен екі немесе одан да көп адамдардың тұрақты тобы;
ұйымдастырушылық-өкімдік функциялар - қызмет бабымен бағынысты адамдардың орындауы үшін міндетті бұйрықтарды және өкімдерді шығаруға, сондай-ақ бағыныстыларға қатысты көтермелеу шараларын және тәртіптік жазалар қолдануға заңда белгіленген тәртіппен берілген құқық;
ұрлау - пайдакүнемдік мақсатта бөтен мүлікті осы мүліктің меншік иесіне немесе өзге иеленушісіне залал келтіре отырып, кінәлінің немесе басқа адамдардың пайдасына құқыққа қарсы, өтеусіз алып қою және (немесе) иемденіп алу;
ірі залал (ірі мөлшер) - 185, 186, 459-баптарда - айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын сомадағы залал; 188, 189, 190, 191, 192, 194, 195, 196, 197, 200, 202, 204-баптарда - айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын мүлік құны немесе залал мөлшері; 198, 199-баптарда - айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын залал мөлшері немесе зияткерлік меншік объектілерін пайдалану құқығының құны не авторлық құқық және (немесе) сабақтас құқықтар объектілері даналарының немесе өнертабыстар, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгілер, селекциялық жетістіктер немесе интегралдық микросхемалар топологиялары бар тауарлардың құны; 214-бапта - сомасы он мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 214, 220, 234, 235, 237, 239 және 240-баптарда - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомада келтірілген залал, не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен он мың есе асатын сомада келтірілген залал; 216-бапта - сомасы бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 217-бапта - жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын сомаға мәміле жасасу немесе ақша қаражатын немесе басқа мүлікті пайдалану; 218, 221, 222, 224, 225, 226, 227, 238-баптарда - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен бір жүз есе асатын сомада келтірілген залал, не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомада келтірілген залал; 219-бапта - айлық есептік көрсеткіштен он мың есе асатын сомадағы залал; 220-бапта - сомасы жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 228-бапта - айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын қолдан жасалған банкноттардың, монеталардың, бағалы қағаздардың, шетел валюталарының құны; 231-бапта - бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, алып өткізілген тауарлардың құны; 232-бапта - он бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, ұлттық және шетел валютасында қайтарылмаған қаражат сомасы; 233-бапта - бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, төленбеген кедендік төлемдердің құны; 241-бапта - екі мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, бюджетке түспеген төлемдер сомасы; 242-бапта - жиырма мың айлық есептік көрсеткіштен асатын, бюджетке түспеген төлемдер сомасы; 244-бапта - үш жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын, адам алған сома немесе оған көрсетілген қызметтер құны; 251-бапта - бес жүз айлық есептік көрсеткіштен асатын ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің немесе мүліктік сипаттағы пайданың құны; 256-бапта - бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын ақша сомасы, мүліктің, мүліктік сипаттағы пайданың, көрсетілген қызметтің құны; 288-бапта - жеке тұлғаға айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын сомада келтірілген залал, не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомада келтірілген залал; 302-бапта - сомасы бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын табыс; 319-бапта - жалған дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың немесе медициналық техниканың бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын құны; 320, 321, 322, 324, 325, 326, 328, 329, 330, 331, 333, 334, 336, 337, 339-баптарда - қоршаған ортаны және табиғи ресурстардың тұтынушылық қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шығындардың бір мың айлық есептік көрсеткіштен асатын құндық көрінісі; 341-бапта - екі мың айлық есептік көрсеткіштен асатын мөлшердегі залал мөлшері; 347, 351, 352, 353-баптарда - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен бір жүз есе асатын мөлшерде келтірілген залал, не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын мөлшерде келтірілген залал; 362-бапта - азаматқа айлық есептік көрсеткіштен бір жүз есе асатын сомада келтірілген залал, не ұйымға немесе мемлекетке айлық есептік көрсеткіштен бір мың есе асатын сомада келтірілген залал; 363, 364-баптарда - үш мыңнан асатын он мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі ақша сомасы, бағалы қағаздардың, өзге де мүліктің немесе мүліктік сипаттағы табыстың құны; 397-бапта - бес мың айлық есептік көрсеткіштен асатын арнайы техникалық құралдардың құны; өзге баптарда - айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асатын сомадағы залал мөлшері;
экстремистік қылмыстар - осы Кодекстің 174, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 254, 256, 257, 264, 402 (екінші және үшінші бөліктерінде), 403 (төртінші және бесінші бөліктерінде)-баптарында көзделген әрекеттер;
экстремистік топ - бір немесе бірнеше экстремистік қылмыс жасау мақсатын көздейтін ұйымдасқан топ;

4-бап. Қылмыстық жауаптылықтың негізі
Қылмыстық құқық бұзушылық жасау, яғни осы Кодексте көзделген қылмыс не қылмыстық теріс қылық құрамының барлық белгілері бар әрекеттер қылмыстық жауаптылықтың бірден-бір негізі болып табылады. Бір қылмыстық құқық бұзушылық үшін ешкімді де қылмыстық жауаптылыққа қайталап тартуға болмайды. Қылмыстық заңды ұқсастығы бойынша қолдануға жол берілмейді.

5-бап. Қылмыстық заңның уақыт бойынша қолданылуы
Әрекеттің қылмыстылығы мен жазаланушылығы сол әрекет жасалған уақытта қолданыста болған заңмен айқындалады. Қоғамға қауіпті іс-әрекет (әрекетсіздік) жүзеге асырылған уақыт, зардаптардың туындаған уақытына қарамастан, қылмыстық құқық бұзушылық жасалған уақыт деп танылады.

6-бап. Қылмыстық заңның кері күші
1. Әрекеттің қылмыстылығын немесе жазаланушылығын жоятын, жауаптылықты немесе жазаны жеңілдететін немесе қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамның жағдайын өзге де жолмен жақсартатын заңның кері күші болады, яғни осындай заң күшіне енгенге дейін тиісті әрекетті жасаған адамдарға, оның ішінде жазасын өтеп жүрген немесе жазасын өтеген, бірақ соттылығы бар адамдарға қолданылады.
2. Егер жаңа қылмыстық заң адамның жазасын өтеп жүрген әрекеті үшін жазаланушылықты жеңілдетсе, тағайындалған жаза жаңадан шығарылған қылмыстық заң санкциясының шегінде қысқартылуға жатады.
3. Әрекеттің қылмыстылығын немесе жазаланушылығын белгілейтін, осы әрекетті жасаған адамның жауаптылығын немесе жазасын күшейтетін немесе жағдайын өзге де түрде нашарлататын заңның кері күші болмайды.

7-бап. Қылмыстық заңның Қазақстан Республикасы аумағында
қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарға
қатысты қолданылуы
1. Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам осы Кодекс бойынша жауаптылыққа тартылуға жатады.
2. Қазақстан Республикасының аумағында басталған немесе жалғастырылған не аяқталған әрекет Қазақстан Республикасының аумағында жасалған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады. Осы Кодекстің күші Қазақстан Республикасының континенттік қайраңында және айрықша экономикалық аймағында жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтарға да қолданылады.
3. Қазақстан Республикасының портына тіркелген және Қазақстан Республикасының шегінен тыс ашық су немесе әуе кеңістігінде жүрген кемеде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, осы Кодекс бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады. Қазақстан Республикасының әскери кораблінде немесе әскери әуе кемесінде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам да, оның қай жерде болғанына қарамастан, осы Кодекс бойынша қылмыстық жауаптылықта болады.
4. Шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдерінің және иммунитетті пайдаланатын өзге де азаматтардың қылмыстық жауаптылығы туралы мәселе осы адамдар Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық құқық бұзушылық жасаған жағдайда халықаралық құқық нормаларына сәйкес шешіледі.

8-бап. Қылмыстық заңның Қазақстан Республикасының шегінен
тыс жерлерде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған
адамдарға қатысты қолданылуы
1. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған Қазақстан Республикасының азаматтары, егер олар жасаған әрекет аумағында сол әрекет жасалған мемлекетте жаза қолданылатын қылмыс деп танылса, және егер бұл адамдар басқа мемлекетте сотталмаған болса, осы Кодекс бойынша қылмыстық жауапқа тартылуға жатады. Аталған адамдарды соттаған кезде жазаны аумағында қылмыстық құқық бұзушылық жасалған мемлекеттің заңында көзделген санкцияның жоғары шегінен асыруға болмайды. Қазақстан Республикасының аумағында жүрген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарды Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес қылмыстық жауапқа тарту немесе жазасын өтеу үшін шет мемлекетке беруге болмайтын жағдайларда, олар да осы негіздерде жауаптылықта болады.
2. Басқа мемлекеттің аумағында қылмыстық жаза қолданылатын әрекет жасаған адамның соттылығының және өзге де қылмыстық-құқықтық салдарының, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше көзделмесе немесе басқа мемлекеттің аумағында жасалған қылмыстық жаза қолданылатын әрекет Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қозғамаса, осы адамның Қазақстан Республикасының аумағында жасаған қылмыстық құқық бұзушылығы үшін қылмыстық жауаптылығы туралы мәселені шешу үшін қылмыстық-құқықтық мәні болмайды.
3. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде орналасқан оның әскери бөлімдерінің әскери қызметшілері шет мемлекеттің аумағында жасаған қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, осы Кодекс бойынша қылмыстық жауаптылықта болады.
4. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде қылмыс жасаған шетелдіктер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрмайтын азаматтығы жоқ адамдар, егер осы әрекет Қазақстан Республикасының мүдделеріне қарсы бағытталған жағдайларда және Қазақстан Республикасының халықаралық шартында көзделген жағдайларда, егер олар басқа мемлекетте сотталмаған болса және Қазақстан Республикасының аумағында қылмыстық жауаптылыққа тартылса, осы Кодекс бойынша қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады.

9-бап. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарды ұстап
беру
1. Басқа мемлекеттің аумағында қылмыстық құқық бұзушылық жасаған Қазақстан Республикасының азаматтары, егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше белгіленбесе, ұстап беруге жатпайды.
2. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде қылмыс жасаған және Қазақстан Республикасының аумағында жүрген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес қылмыстық жауапқа тарту немесе жазасын өтеу үшін шет мемлекетке ұстап берілуі мүмкін.
3. Егер шет мемлекетте адамға азаптау, зорлық-зомбылық, басқа да қатыгез немесе оның қадір-қасиетін қорлайтын қарым-қатынас пен жаза қолдану қатері бар деп пайымдауға айтарлықтай негіздер болса, сондай-ақ өлім жазасын қолдану қаупі жағдайында, егер Қазақстан Республикасының шарттарында өзгеше көзделмесе, ешкімді де сол мемлекетке ұстап беруге болмайды.

2-бөлім. Қылмыстық құқық бұзушылықтар

10-бап. Қылмыс және қылмыстық теріс қылық ұғымдары
1. Қылмыстық құқық бұзушылықтар қоғамға қауіптілігі және жазаланушылық дәрежесіне қарай қылмыс және қылмыстық теріс қылық болып бөлінеді.
2. Осы Кодексте айыппұл салу, түзеу жұмыстарын, бас бостандығын шектеу, бас бостандығынан айыру немесе өлім жазасы түріндегі жазалау қатерімен тыйым салынған айыпты қоғамға қауіпті әрекет (іс-әрекет немесе әрекетсіздік) қылмыс деп танылады.
3. Қылмыстық теріс қылық деп айыпты, қоғамға зор қауіп төндірмейтін, болмашы зиян келтірген не адамның жеке басына, ұйымға, қоғамға немесе мемлекетке зиян келтіру қатерін туғызған, оны жасағаны үшін айыппұл салу, түзеу жұмыстары, қоғамдық жұмыстарға тарту, қамауға алу түріндегі жаза көзделген әрекет (іс-әрекет не әрекетсіздік), сондай-ақ әкімшілік преюдиция қолданыла отырып жазаланатын әрекет танылады.
4. Осы Кодекстің Ерекше бөлімінде көзделген, формальды болса да, қандай да бір әрекеттің белгілері бар, бірақ маңызы жағынан болмашы, қоғамға қауіп төндірмейтін іс-әрекет немесе әрекетсіздік қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.

11-бап. Қылмыс санаттары
1. Қылмыстар қоғамға қауіптілігінің сипаты мен дәрежесіне қарай онша ауыр емес қылмыстар, ауырлығы орташа қылмыстар, ауыр қылмыстар және аса ауыр қылмыстар деп бөлінеді.
2. Жасалғаны үшін осы Кодексте көзделген ең ауыр жаза бас бостандығынан айыру екі жылдан аспайтын қасақана жасалған әрекеттер, сондай-ақ жасалғаны үшін осы Кодексте көзделген ең ауыр жаза бас бостандығынан айыру бес жылдан аспайтын абайсызда жасалған әрекеттер онша ауыр емес қылмыс деп танылады.
3. Жасалғаны үшін осы Кодексте көзделген ең ауыр жаза бас бостандығынан айыру бес жылдан аспайтын қасақана жасалған әрекет, сондай-ақ жасалғаны үшін бес жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза көзделген абайсызда жасалған әрекет ауырлығы орташа қылмыс деп танылады.
4. Жасалғаны үшін осы Кодексте көзделген ең ауыр жаза бас бостандығынан айыру он екі жылдан аспайтын қасақана жасалған әрекет ауыр қылмыс деп танылады.
5. Жасалғаны үшін осы Кодексте он екі жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыру, өмір бойы бас бостандығынан айыру түріндегі жаза немесе өлім жазасы көзделген қасақана жасалған әрекет аса ауыр қылмыс деп танылады.

12-бап. Әкімшілік преюдиция
Осы Кодекстің Ерекше бөлімінде көзделген жағдайларда қоғамға зор қауіп төндірмейтін қылмыстық құқық бұзушылық үшін, егер әрекет дәл осындай әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде жасалған болса, қылмыстық жауаптылық туындайды.

13-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықтың бірнеше рет жасалуы
1. Осы Кодекстің Ерекше бөлімінің белгілі бір бабында немесе бабының бөлігінде көзделген екі немесе одан да көп әрекетті жасау - қылмыстық құқық бұзушылықтың бірнеше рет жасалуы деп танылады.
2. Егер адам бұрын жасаған қылмыстық құқық бұзушылығы үшін сотталған не заңда белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылған болса, қылмыстық құқық бұзушылық бірнеше рет жасалған деп танылмайды.
3. Жалғасатын қылмыстық құқық бұзушылық, яғни бір ниетпен және бір мақсатпен қамтылып, тұтас алғанда бір қылмыстық құқық бұзушылықты құрайтын, құқыққа қарсы бірқатар бірдей әрекеттерден тұратын қылмыстық құқық бұзушылық бірнеше рет жасалған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылмайды.
4. Қылмыстық құқық бұзушылықтың бірнеше рет жасалуы осы Кодексте неғұрлым қатаң жазаға әкеп соғатын мән-жай ретінде көзделген жағдайларда адамның жасаған қылмыстық құқық бұзушылығы осы Кодекстің Ерекше бөлімінің қылмыстық құқық бұзушылықты бірнеше рет жасағаны үшін жаза көзделетін бабының тиісті бөлігі бойынша сараланады.

14-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы
1. Осы Кодекстің түрлі баптарында немесе баптарының бөліктерінде көзделген адамның солардың бірде-біреуі үшін сотталмауы немесе заңмен белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылмауы екі немесе одан да көп әрекеттерді жасап, қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы деп танылады. Қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығында адам әрбір жасаған әрекеті үшін, егер осы әрекеттердің белгілері осы Кодекстің бір бабының немесе бабының бір бөлігінің неғұрлым қатаң жазаны көздейтін нормасында қамтылмаған болса, осы Кодекстің тиісті бабы немесе бабының бөлігі бойынша қылмыстық жауаптылықта болады.
2. Осы Кодекстің екі немесе одан да көп баптарында көзделген қылмыстық құқық бұзушылықтардың белгілері бар бір іс-әрекет (әрекетсіздік) те қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы деп танылады. Адам қылмыстардың мұндай жиынтығында, егер бір әрекеттің белгілері осы Кодекс бабының басқа әрекет үшін неғұрлым қатаң жазаны көздейтін нормасында қамтылмаған болса, әрбір жасалған әрекет үшін осы Кодекстің тиісті баптары бойынша қылмыстық жауаптылықта болады.
3. Егер белгілі бір әрекет осы Кодекстің тиісті баптарының жалпы және арнайы нормаларының белгілеріне сәйкес келсе, қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы болмайды және қылмыстық жауаптылық осы Кодекстің Ерекше бөлімінің арнайы норманы қамтитын бабы бойынша туындайды.

15-бап. Қылмыстардың қайталануы, қылмыстардың қауіпті
қайталануы
1. Егер адам бұрын ауыр қылмыс жасағаны үшін бас бостандығынан айыруға сотталған болса, осы адамның ауыр қылмыс жасауы қылмыстың қайталануы деп танылады.
2. Қылмыстың қауіпті қайталануы деп:
1) егер адам бұрын ауыр қылмыс жасағаны үшін екі рет бас бостандығынан айыруға сотталған болса немесе ауыр қылмысы үшін сотталған болса, адамның ауыр қылмыс жасағаны;
2) егер ол бұрын ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін бас бостандығынан айыруға сотталған болса, адамның аса ауыр қылмыс жасағаны танылады.
3. Он сегіз жасқа дейінгі адам жасаған қылмыс үшін соттылық, қылмыстың қайталануын және қылмыстың қауіпті қайталануын тану кезінде есепке алынбайды.
4. Қылмыстардың қайталануы және қылмыстардың қауіпті қайталануы осы Кодексте көзделген негіздер мен шектерде неғұрлым қатаң жазаға әкеп соғады.

16-бап. Қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жататын адамдар
1. Қылмыстық құқық бұзушылық жасалған кезде он алты жасқа толған есі дұрыс жеке адам қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады.
2. Қылмыстық құқық бұзушылық жасалған кезде он төрт жасқа толған адамдардың кісі өлтіргені (99-бап), денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіргені (106-бап), ауырлататын мән-жайлар кезінде денсаулыққа қасақана орташа ауырлықтағы зиян келтіргені (107-бап, екінші бөлігі), зорлағаны (120-бап), жыныстық сипаттағы зорлық-зомбылық әрекеттері (121-бап), адам ұрлағаны (125-бап), халықаралық қорғауды пайдаланатын адамдарға немесе ұйымдарға шабуыл жасағаны (173-бап), әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік, тектік-топтық немесе діни араздықты қоздырғаны (174-бап), Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президенті - Елбасының өміріне қол сұғушылық жасағаны (177-бап), Қазақстан Республикасы Президентінің өміріне қол сұғушылық жасағаны үшін 178-бап), диверсия (184-бап), ұрлық (188-бап, екінші, үшінші, төртінші бөліктері), тонаушылық (191-бап, екінші, үшінші, төртінші бөліктері), қарақшылық (192-бап), қорқытып алушылық (194-бап, екінші, үшінші, төртінші бөліктері), ауырлататын мән-жайлар кезінде автомобильді немесе өзге де көлік құралын ұрлау мақсатынсыз заңсыз иеленгені (200-бап, екінші, үшінші, төртінші бөліктері), ауырлататын мән-жайлар кезінде мүлікті қасақана жойғаны немесе бүлдіргені (202-бап, екінші, үшінші бөліктері), терроризм актісі (253-бап), терроризмді не экстремизмді насихаттағаны немесе терроризм актісін жасауға жария түрде шақырғаны (254-бап), террористік топ құрғаны, оған басшылық еткені және оның әрекетіне қатысқаны (255-бап, бірінші және екінші бөліктері), террористік немесе экстремистік әрекетті қаржыландырғаны және терроризмге не экстремизмге өзге де дем берушілік жасағаны (256-бап), адамды кепілге алғаны (258-бап), ғимараттарға, құрылыстарға, қатынас және байланыс құралдарына шабуыл жасағаны (266-бап), терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлағаны (270-бап), қаруды, оқ-дәріні, жарылғыш заттар мен жарылыс құрылғыларын ұрлағаны не қорқытып алғаны (287-бап), ауырлататын мән-жайлар кезіндегі бұзақылық жасағаны (289-бап, үшінші, төртінші бөліктері), тағылық (290-бап), есірткі, психотроптық заттарды, оларға ұқсас заттарды ұрлағаны не қорқытып алғаны (293-бап), ауырлататын мән-жайлар кезінде өлгендердің мәйіттерін және олар жерленген жерлерді қорлағаны (309-бап, екінші бөлігі), көлік құралдарын немесе қатынас жолдарын қасақана жарамсыздыққа келтіргені (347-бап) үшін қылмыстық жауапқа тартылуға жатады.
3. Егер кәмелетке толмаған адам осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген жасқа толған болса, бірақ психикасының бұзылуына байланысты емес психикалық дамуы жағынан артта қалуы салдарынан қылмыстық құқық бұзушылық жасау кезіндегі өзінің іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) іс жүзіндегі сипаты мен қоғамға қауіптілігін толық көлемінде түсіне алмаса не оған ие бола алмаса, қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатпайды.
4. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдар шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, сеніміне, қоғамдық бірлестіктерге қатыстылығына, тұрғылықты жеріне немесе өзге де кез келген мән-жайларға қарамастан заң алдында тең.

17-бап. Есі дұрыс еместік
1. Осы Кодексте көзделген қоғамға қауіпті әрекетті жасаған кезде есі дұрыс емес күйде болған, яғни созылмалы психикалық ауруы, психикасының уақытша бұзылуы, ақыл-есінің кемдігі немесе психикасының өзге де дертке ұшырауы салдарынан өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) іс жүзіндегі сипаты мен қоғамға қауіптілігін ұғына алмаған немесе оған ие бола алмаған адам қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатпайды.
2. Есі дұрыс емес деп танылған адамға сот осы Кодексте көзделген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдануы мүмкін.

18-бап. Психикасы бұзылған, есінің дұрыстығы жоққа
шығарылмайтын адамдардың қылмыстық жауаптылығы
1. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кезде психикасының бұзылуы салдарынан өзінің іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) іс жүзіндегі сипаты мен қоғамға қауіптілігін толық ұғына алмаған не өз әрекетіне ие бола алмаған есі дұрыс адам қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады.
2. Есінің дұрыстығы жоққа шығарылмайтын психиканың бұзылуын сот жаза тағайындау кезінде жеңілдетуші мән-жай ретінде есепке алады және ол осы Кодексте көзделген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын тағайындау үшін негіз бола алады.

19-бап. Мас күйінде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған
адамдардың қылмыстық жауаптылығы
Алкогольді ішімдікті, есірткі, психотроптық заттарды немесе басқа да есеңгірететін заттарды пайдалану салдарынан мас күйінде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам қылмыстық жауаптылықтан босатылмайды.

20-бап. Кінә
1. Адам өзінің қоғамға қауіпті әрекетіне (іс-әрекетіне немесе әрекетсіздігіне) және оның қоғамға қауіпті зардаптарының туындауына қатысты анықталған кінәсі, яғни адамның қылмыстық құқық бұзушылыққа және оның қоғамға қауіпті зардаптарына психикалық көзқарасы үшін ғана қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады.
2. Объективті айып тағуға, яғни кінәсіз зиян келтіргені үшін қылмыстық жауаптылыққа жол берілмейді.
3. Әрекетті қасақана немесе абайсызда жасаған адам ғана қылмыстық құқық бұзушылық үшін кінәлі деп танылады.
4. Абайсызда жасалған әрекет осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында арнайы көзделген жағдайда ғана қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады.

21-бап. Қасақана жасалған қылмыстық құқық бұзушылық
1. Тікелей немесе жанама ниетпен жасалған әрекет қасақана жасалған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады.
2. Егер адам өз іс-әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіпті екенін ұғынған болса, оның қоғамға қауіпті зардаптары болуының мүмкін екенін немесе болмай қоймайтынын алдын ала болжап білген болса және осы зардаптардың туындауын қалаған болса, қылмыстық құқық бұзушылық тікелей ниетпен жасалған деп танылады.
3. Егер адам өз іс-әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіпті екенін ұғынған болса, оның қоғамға қауіпті зардаптары болуы мүмкін екенін алдын ала болжап білген болса, осы зардаптардың туындауын қаламаса да, оларға саналы түрде жол берсе не оларға немқұрайды қараса, қылмыстық құқық бұзушылық жанама ниетпен жасалған деп танылады.

22-бап. Абайсызда жасалған қылмыстық құқық бұзушылық
1. Менмендікпен немесе немқұрайдылықпен жасалған әрекет абайсызда жасалған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады.
2. Егер адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіпті зардаптар туғызуы мүмкін екенін алдын ала болжап білген болса, бірақ жеткілікті негіздерсіз жеңілтектікпен бұл зардаптарды болдырмауға болады деп есептеген болса, қылмыстық құқық бұзушылық менмендікпен жасалған деп танылады.
3. Егер адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіпті зардаптар туғызуы мүмкін екенін алдын ала болжап білмеген болса, бірақ тиісті мұқияттылық пен сақтық танытқанда, ол зардаптарды алдын ала болжап білуге тиіс және алдын ала болжап біле алатын болған жағдайда қылмыстық құқық бұзушылық немқұрайдылықпен жасалған деп танылады.

23-бап. Кінәнің екі нысанымен жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін жауаптылық
Егер қасақана қылмыстық құқық бұзушылық жасау нәтижесінде заң бойынша неғұрлым қатаң жазаға әкеп соғатын және адамның ниетімен ұғынылмаған ауыр зардаптар келтірілсе, мұндай зардаптар үшін қылмыстық жауаптылық, егер адам олардың туындауы мүмкін екенін алдын ала болжап білген болса, бірақ бұған жеткілікті негіздерсіз, менмендікпен оларды болдырмауға болады деп есептеген жағдайда немесе адам бұл зардаптардың туындауы мүмкін екенін алдын ала болжап білмеген, бірақ болжап білуге тиіс және алдын ала болжап біле алатын болған жағдайда ғана туындайды. Тұтас алғанда мұндай қылмыстық құқық бұзушылық қасақана жасалған деп танылады.

24-бап. Жазықсыз зиян келтіру
1. Егер іс-әрекетті (әрекетсіздікті) және туындаған қоғамға қауіпті зардаптарды жасаған адам оны ниетімен ұғынбаған болса, ал мұндай әрекеттерді абайсызда жасағаны және қоғамға қауіпті зардаптар келтіргені үшін осы Кодексте қылмыстық жауаптылық көзделмесе, әрекет жазықсыз жасалған деп танылады.
2. Егер әрекет жасаған адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіптілігін ұғынбаған болса және істің мән-жайы бойынша ұғына алмаған болса не қоғамға қауіпті зардаптардың туындауы мүмкін екенін алдын ала болжамаған болса және істің мән-жайы бойынша оларды алдын ала болжап білуге тиіс болмаса немесе болжап біле алмаған болса, әрекет жазықсыз жасалған деп танылады. Егер әрекет жасаған кезде қоғамға қауіпті зардаптардың туындауын алдын ала болжаған адам жеткілікті негіздерде оларды болғызбауға болатынын есептеген болса не өзінің психо-физиологиялық қасиеттерінің қысылтаяң жағдайлар талаптарына немесе жүйке-психикалық ауыртпалықтарға сәйкес келмеуі салдарынан осы зардаптарды болғызбауға шамасы келмеген болса, әрекет жазықсыз жасалған деп танылады.

25-бап. Қылмысқа дайындалу және қылмыс жасауға оқталу
1. Тікелей ниетпен жасалған қылмыс құралдарын немесе қаруларын іздестіру, әзірлеу немесе бейімдеп жасау, қылмысқа қатысушыларды іздестіру, қылмыс жасауға сөз байласу не қылмыс жасау үшін өзге де қасақана жағдайлар жасау, егер бұл ретте қылмыс адамның еркіне байланысты емес мән-жайлар бойынша ақырына дейін жеткізілмесе, қылмысқа дайындалу деп танылады.
2. Ауыр немесе аса ауыр қылмысқа дайындалғаны үшін, сондай-ақ террористік қылмысқа дайындалғаны үшін қылмыстық жауаптылық туындайды.
3. Тікелей қылмыс жасауға тура бағытталған ниетпен жасалған іс-әрекет (әрекетсіздік), егер бұл ретте қылмыс адамға байланысты емес мән-жайлар бойынша ақырына дейін жеткізілмеген болса, қылмыс жасауға оқталу болып танылады.
4. Ауырлығы орташа, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасауға оқталғаны үшін, сондай-ақ террористік қылмыс жасауға оқталғаны үшін қылмыстық жауаптылық туындайды.
5. Қылмыс жасауға дайындалғаны және қылмыс жасауға оқталғаны үшін қылмыстық жауаптылық осы Кодекстің аяқталған қылмысқа арналған бабы бойынша, осы баптың тиісті бөлігіне сілтеме жасай отырып туындайды.

26-бап. Аяқталған қылмыстық құқық бұзушылық
Егер адам жасаған әрекетте осы Кодекстің Ерекше бөлімінде көзделген құқық бұзушылық құрамының барлық белгілері болса, қылмыстық құқық бұзушылық аяқталған деп танылады.

27-бап. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаудан өз еркімен бас
тарту
1. Адамның дайындау іс-әрекетін тоқтатуы не осы әрекетті жасауға тікелей бағытталған іс-әрекетті (әрекетсіздікті) тоқтатуы, егер адам оны ақырына дейін жеткізу мүмкіндігін ұғынған болса, қылмыстық құқық бұзушылық жасаудан өз еркімен бас тарту деп танылады. Егер адам осы әрекетті ақырына дейін жеткізуден өз еркімен және біржолата бас тартса, ол осы қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін қылмыстық жауапқа тартылуға жатпайды.
2. Қылмыстық құқық бұзушылықты ақырына дейін жеткізуден өз еркімен бас тартқан адам оның нақты жасаған әрекетінде өзге қылмыстық құқық бұзушылық құрамы болған жағдайда ғана қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатады.
3. Егер қылмыстық құқық бұзушылықты ұйымдастырушы мен қылмыстық құқық бұзушылыққа айдап салушы, мемлекеттік органдарға хабарлауымен немесе өзге де қолданылған шараларымен орындаушының құқық бұзушылықты ақырына дейін жеткізуіне жол бермесе, бұл адамдар қылмыстық жауапқа тартылуға жатпайды. Егер орындаушы қылмыстық құқық бұзушылықты аяқтағанға дейін оған күні бұрын уәде еткен жәрдемінен бас тартса немесе көрсетіліп қойған көмектің салдарын жойса, көмектесуші қылмыстық жауаптылыққа тартылуға жатпайды.
4. Егер ұйымдастырушының немесе айдап салушының осы баптың үшінші бөлігінде көрсетілген іс-әрекеттері қылмыстық құқық бұзушылықты болдырмауға әкеп соқпаса, олардың қолданған шаралары жаза тағайындау кезінде жеңілдететін мән-жайлар деп танылуы мүмкін.

28-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысу ұғымы
Екі немесе одан да көп адамның қасақана қылмыстық құқық бұзушылық жасауға қасақана бірлесе қатысуы қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысу деп танылады.

29-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе
қатысушылардың түрлері
1. Ұйымдастырушы, айдап салушы немесе көмектесуші орындаушымен бірге қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысушылар деп танылады.
2. Қылмыстық құқық бұзушылықты тікелей жасаған немесе оны жасауға басқа адамдармен (бірлесе орындаушылармен) бірге тікелей қатысқан адам, сондай-ақ жасына, есінің дұрыс еместігіне немесе осы Кодексте көзделген басқа да мән-жайларға байланысты қылмыстық жауапқа тартылуға жатпайтын басқа адамдарды пайдалану арқылы, сол сияқты әрекетті абайсызда жасаған адамдарды пайдалану жолымен қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам орындаушы деп танылады.
3. Қылмыстық құқық бұзушылық жасауды ұйымдастырған немесе оның орындалуына басшылық еткен адам, сол сияқты қылмыстық топты құрған не оны басқарған адам ұйымдастырушы деп танылады.
4. Басқа адамды азғыру, сатып алу, қорқыту жолымен немесе өзге де жолмен қылмыстық құқық бұзушылық жасауға көндірген адам айдап салушы деп танылады.
5. Кеңестерімен, нұсқауларымен, ақпарат, осы әрекетті жасайтын қару немесе құралдар беруімен не оны жасауға кедергілерді жоюымен қылмыстық құқық бұзушылықтың жасалуына жәрдемдескен адам, сондай-ақ орындаушыны, қаруды немесе қылмыстық құқық бұзушылық жасаудың өзге де құралдарын, осы әрекеттің ізін не құқыққа қарсы жолмен қол жеткізілген заттарды жасыруға күні бұрын уәде берген адам, сол сияқты осындай заттарды сатып алуға немесе өткізуге күні бұрын уәде берген адам көмектесуші деп танылады.

30-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе
қатысушылардың жауаптылығы
1. Бірлесе қатысушылардың қылмыстық жауаптылығы олардың әрқайсысының қылмыстық құқық бұзушылықтың жасалуына қатысуының сипатымен және дәрежесімен айқындалады.
2. Тең орындаушылар өздерінің бірлесіп жасаған қылмыстық құқық бұзушылығы үшін осы Кодекстің 29-бабына сілтеме жасамай, осы Кодекстің белгілі бір бабы бойынша жауап береді.
3. Ұйымдастырушының, айдап салушының және көмектесушінің жауаптылығы, олар бір мезгілде қылмыстық құқық бұзушылықты тең орындаушылар болып табылған жағдайларды қоспағанда, жасалған әрекет үшін жаза көзделетін бап бойынша, осы Кодекстің 29-бабына сілтеме жасала отырып туындайды.
4. Орындаушы өз еркінен тыс мән-жайлар бойынша қылмысты ақырына дейін жеткізбеген жағдайда, басқа бірлесе қатысушылар қылмыс жасауға дайындалуға немесе қылмыс жасауға оқталуға қатысқаны үшін жауаптылықта болады. Өз еркінен тыс мән-жайлар бойынша басқа адамдарды қылмыс жасауға көндіре алмаған адам да осы әрекетті жасауға дайындалғаны үшін қылмыстық жауаптылықта болады.
5. Осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында арнайы аталған, қылмыстық құқық бұзушылықтың субъектісі болып табылмайтын, осы бапта көзделген әрекетті жасауға қатысқан адам осы қылмыстық құқық бұзушылық үшін оны ұйымдастырушы, оған айдап салушы не көмектесуші ретінде қылмыстық жауаптылықта болады.

31-бап. Қылмыстық құқық бұзушылыққа бірлесе қатысушының
шектен шығуы
Бірлесе қатысушының басқа қатысушылардың ниетінде болмаған қылмыстық құқық бұзушылық жасауы оның шектен шығуы деп танылады. Оның шектен шыққаны үшін басқа қатысушылар қылмыстық жауапқа тартылуға жатпайды.

32-бап. Топ жасаған қылмыстық құқық бұзушылық үшін
қылмыстық жауаптылық
1. Егер қылмыстық құқық бұзушылықты жасауға екі немесе одан да көп орындаушы алдын ала сөз байласпай бірлесіп қатысса, ол адамдар тобы жасаған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады.
2. Егер қылмыстық құқық бұзушылыққа оны бірлесіп жасау туралы күні бұрын уағдаласқан адамдар қатысса, ол адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасаған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады.
3. Егер қылмыстық құқық бұзушылықты ұйымдасқан топ, қылмыстық ұйым, қылмыстық қоғамдастық, трансұлттық ұйымдасқан топ, трансұлттық қылмыстық ұйым, трансұлттық қылмыстық қоғамдастық, террористік топ, экстремистік топ, банда немесе заңсыз әскерилендірілген құралым жасаса, ол қылмыстық топ жасаған қылмыстық құқық бұзушылық деп танылады.
4. Қылмыстық топты құрған не оған басшылық еткен адам осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті баптарында көзделген жағдайларда қылмыстық топты ұйымдастырғаны және оған басшылық еткені үшін, сондай-ақ егер қылмыстық құқық бұзушылықтар оның ниетімен ұғынылмаған болса, қылмыстық топ жасаған барлық қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық жауапқа тартылуға жатады.
5. Қылмыстық топтың басқа қатысушылары осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті баптарында көзделген жағдайларда, оған қатысқаны үшін, сондай-ақ өздері дайындауға немесе жасауға қатысқан қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық жауаптылықта болады.

33-бап. Қажетті қорғаныс
1. Қорғанушының және басқа да адамдардың жеке басы мен құқықтарын, сондай-ақ қоғамның және мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау, оның ішінде қоғамға қауіпті қол сұғушылықтан қол сұғушы адамға зиян келтіру жолымен заңды түрде қорғау, қажетті қорғану деп танылады.
Барлық адамдардың өздерінің кәсіби немесе өзге де арнайы даярлығына және қызмет жағдайына қарамастан тең дәрежеде қажетті қорғану құқығы бар. Бұл құқық адамға қоғамға қауіпті қол сұғушылықтан құтылу не басқа адамдардың немесе мемлекеттік органдардың көмегіне жүгіну мүмкіндігіне қарамастан тиесілі болып табылады.
2. Қажетті қорғану жағдайында қол сұғушы адамға зиян келтіру, яғни қорғанушының немесе өзге де адамдардың жеке басын, тұрғын үйін, меншігін, жер учаскесін және басқа да құқықтарын, қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қоғамға қауіпті қол сұғушылықтан қол сұғушыға зиян келтіру жолымен қорғау кезінде, егер бұл орайда қажетті қорғанудың шектен шығуына жол берілмеген болса, ол қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.
3. Нәтижесінде қол сұғушыға тым шектен тыс, жағдай мәжбүр етпейтін зиян келтірілетін, қол сұғушылықтың сипаты мен қоғамға қауіптілігі дәрежесіне қорғанудың көрінеу сай келмеуі қажетті қорғаныс шегінен шығу деп танылады. Бұлайша шектен шығу қасақана зиян келтірілген жағдайларда ғана қылмыстық жауаптылыққа әкеп соғады.
Адамның өміріне қол сұғатын, не қорғанушының немесе басқа адамдардың өміріне қауіпті қарулы шабуылмен немесе зорлық-зомбылықпен не осындай зорлық-зомбылықтың тікелей қатерімен, не тұрғын үйге, үй-жайға басып кірумен ұштасқан өзге де қол сұғушылыққа тойтарыс беру кезінде адамға зиян келтіру, сондай-ақ егер қорғанушы қол сұғушылықтың салдарынан шабуыл қаупінің дәрежесі мен сипатын объективті бағалай алмаса, қажетті қорғану шегінен шығу болып табылмайды.

34-бап. Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезінде зиян
келтіру
1. Қылмыстық жазаланатын әрекет жасаған адамға оны мемлекеттік органдарға жеткізу және оның жаңа қол сұғушылық жасау мүмкіндігін тыю үшін ұстау кезінде зиян келтіру, егер мұндай адамды өзге амалдармен ұстау мүмкін болмаса және бұл орайда осы үшін қажетті шаралар шегінен шығуға жол берілмесе, қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.
2. Ұсталатын адамға ол жасаған құқық бұзушылықтың қоғамға қауіптілік сипаты мен дәрежесіне және ұстаудың мән-жайларына анық сай келмейтін, көрінеу шектен тыс, сол кездегі жағдайдан туындамайтын қажетсіз зиян келтіру қол сұғушылық жасаған адамды ұстау үшін қажетті шараларды асыра қолдану деп танылады. Бұлайша асыра қолдану қасақана зиян келтірілген жағдайда ғана қылмыстық жауаптылыққа әкеп соғады.
3. Қол сұғушылық жасаған адамды ұстауға бұған арнайы уәкілеттігі бар адамдармен бірге жәбірленушілер мен басқа азаматтардың да құқығы бар.

35-бап. Аса қажеттілік
1. Осы Кодекспен қорғалатын мүдделерге зиян келтіру, яғни белгілі бір адамның немесе өзге де адамдардың өміріне, денсаулығына, құқықтары мен заңды мүдделеріне, қоғамның немесе мемлекеттің мүдделеріне тікелей қатер төндіретін қауіпті жою үшін аса қажет болған жағдайда зиян келтіру, егер бұл қауіпті басқа амалдармен жою мүмкін болмаса және бұл орайда аса қажеттілік шегінен шығып кетушілікке жол берілмесе, қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.
2. Төнген қауіптің және қауіп жойылған жағдайдың сипаты мен дәрежесіне көрінеу сәйкес келмейтін зиян келтіру, құқық қорғау мүдделеріне болдырмай тасталған зиянға тең немесе оған қарағанда неғұрлым елеулі зиян келтірілген жағдайда аса қажеттілік шегінен шығып кету деп танылады. Мұндай шектен шығушылық тек қасақана зиян келтірілген жағдайларда ғана жауаптылыққа әкеп соғады.

36-бап. Жедел-іздестіру іс-шараларын немесе жасырын
тергеу іс-әрекеттерін жүзеге асыру
1. Уәкілетті мемлекеттік орган қызметкерінің не осындай органның тапсырмасы бойынша осы органмен ынтымақтасып жұмыс істейтін өзге адамның заңға сәйкес жедел-іздестіру іс-шараларын немесе жасырын тергеу әрекеттерін орындау кезінде жасаған, осы Кодексте қорғалатын мүдделерге зиян келтірген әрекеті, егер бұл әрекет адамдар тобы, алдын ала сөз байласқан адамдар тобы, қылмыстық топ жасаған қылмыстық құқық бұзушылықты болғызбау, анықтау, ашу немесе тергеу мақсатымен жасалса, сондай-ақ егер құқық қорғау мүдделеріне келтірілген зиянның көрсетілген қылмыстық құқық бұзушылықтар келтіретін зиянға қарағанда аздау болса, және егер оларды болғызбауды, ашуды немесе тергеуді, сол сияқты қылмыстық құқық бұзушылықты жасауға кінәлі адамдарды әшкерелеуді өзге тәсілмен жүзеге асыру мүмкін болмаса, ол қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.
2. Осы баптың бірінші бөлігінің ережелері адамның өміріне немесе денсаулығына қатермен, экологиялық апат, қоғамдық күйзеліс немесе өзге де ауыр зардаптар қатерімен ұштасатын әрекет жасаған адамдарға қолданылмайды.

37-бап. Орынды тәуекел ету
1. Қоғамға пайдалы мақсатқа қол жеткізу үшін орынды тәуекел ету кезінде осы Кодекспен қорғалатын мүдделерге зиян келтіру қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.
2. Егер аталған мақсатқа тәуекелмен байланыссыз іс-әрекетпен (әрекетсіздікпен) қол жеткізілмейтін болса және тәуекелге жол берген адам осы Кодекспен қорғалатын мүдделерге зиян келтірілуін болғызбау үшін жеткілікті шаралар қолданса, тәуекел орынды деп танылады.
3. Егер тәуекел ету адамдардың өміріне немесе денсаулығына көрінеу қатермен, экологиялық апат, қоғамдық күйзеліс немесе өзге де ауыр зардаптар қатерімен ұштасатын болса, тәуекел ету орынды деп танылмайды.

38-бап. Күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу
1. Егер күштеп мәжбүрлеудің салдарынан адам өзінің іс-әрекетіне (әрекетсіздігіне) ие бола алмаса, күштеп немесе психикалық мәжбүрлеудің нәтижесінде осы Кодекспен қорғалатын мүдделерге зиян келтіру қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды.
2. Күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу нәтижесінде осы Кодекспен қорғалатын мүдделерге зиян келтірілуінің салдарынан адам өзінің іс-әрекетіне ие бола алу мүмкіндігін сақтаған болса, ол үшін қылмыстық жауаптылық туралы мәселе осы Кодекстің 35-бабының ережелері ескеріле отырып шешіледі.

39-бап. Бұйрықты немесе өкімді орындау
1. Өзі үшін міндетті бұйрықты немесе өкімді орындау үшін іс-әрекет жасаған адамның осы Кодекспен қорғалатын мүдделерге зиян келтіруі қылмыстық құқық бұзушылық болып табылмайды. Мұндай зиян келтірілгені үшін заңсыз бұйрық немесе өкім берген адам қылмыстық жауаптылықта болады.
2. Көрінеу заңсыз бұйрықты немесе өкімді орындағаны үшін қасақана қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам жалпы негіздерде қылмыстық жауаптылықта болады. Көрінеу заңсыз бұйрықты немесе өкімді орындамау қылмыстық жауаптылықты жояды.

3-бөлім. Жаза

40-бап. Жаза ұғымы мен оның мақсаттары
1. Жаза дегеніміз сот үкімі бойынша тағайындалатын мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы. Жаза қылмыстық құқық бұзушылық жасауға кінәлі деп танылған адамға қолданылады және ол адамды осы Кодексте көзделген құқықтары мен бостандықтарынан айыру немесе оларды шектеу болып табылады.
2. Жаза әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру, сондай-ақ сотталған адамды түзеу және сотталған адамның да, басқа адамдардың да жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу мақсатында қолданылады. Жаза тән азабын шектіруді немесе адамның қадір-қасиетін қорлауды мақсат етпейді.

41-бап. Жаза түрлері
1. Қылмыстық теріс қылық жасауға кінәлі деп танылған адамға мынадай негізгі жазалар:
1) айыппұл;
2) түзеу жұмыстары;
3) қоғамдық жұмыстарға тарту;
4) қамауға алу қолданылуы мүмкін.
2. Қылмыс жасауға кінәлі деп танылған адамға мынадай негізгі жазалар:
1) айыппұл;
2) түзеу жұмыстары;
3) бас бостандығын шектеу;
4) бас бостандығынан айыру;
5) өлім жазасы қолданылуы мүмкін.
3. Қылмыстық құқық бұзушылық жасауға кінәлі деп танылған адамға негізгі жазалармен бірге мынадай қосымша жазалар:
1) мүлкін тәркілеу;
2) арнаулы, әскери немесе құрметті атағынан, сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесінен, біліктілік дәрежесінен және мемлекеттік наградаларынан айыру;
3) белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру;
4) шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберу қолданылуы мүмкін.

42-бап. Айыппұл
1. Айыппұл осы Кодексте көзделген шекте, заңнамада белгіленген және қылмыстық құқық бұзушылық жасалған сәтте қолданыста болатын, айлық есептік көрсеткіштің белгілі бір мөлшеріне сәйкес келетін мөлшерде тағайындалатын ақша өндіріп алу не еселенген соманың немесе пара құнының мөлшеріндегі ақшаны өндіріп алу.
2. Қылмыстық теріс қылық үшін айыппұл айлық есептік көрсеткіштің жиырма бестен бес жүзге дейінгі шегінде, қылмыс үшін - айлық есептік көрсеткіштің бес жүзден он мыңға дейінгі шегінде, ал осы Кодекстің 363, 364, 365-баптарында көзделген қылмыстар үшін осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабының санкциясында белгіленген мөлшерде белгіленеді. Айыппұл мөлшерін жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтың ауырлығын және сотталған адамның мүліктік жағдайын ескере отырып, сот белгілейді.
3. Қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін тағайындалған айыппұлды төлеуден жалтарған жағдайда, осы Кодекстің 44, 46-баптарының ережелері ескеріліп, ол бір айлық есептік көрсеткіш үшін бір сағат қоғамдық жұмыс есебінен қоғамдық жұмыстарға тартуға не төрт айлық есептік көрсеткіш үшін бір тәулік есебінен қамауға алуға ауыстырылады.
Қылмыс жасағаны үшін тағайындалған айыппұлды төлеуден жалтарған жағдайда, осы Кодекстің 47-бабының ережелері ескеріліп, ол төрт айлық есептік көрсеткіш үшін бір күн есебінен бас бостандығынан айыруға ауыстырылады, ал осы Кодекстің 363, 364, 365-баптарында көзделген қылмыстарды жасағаны үшін айыппұл осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабының санкциясы шегінде бас бостандығынан айыруға ауыстырылады.

43-бап. Түзеу жұмыстары
1. Түзеу жұмыстары дегеніміз сотталған адамды негізгі жұмыс орны бойынша еңбекке мәжбүрлеп тарта отырып, оның жалақысынан (ақшалай үлесінен) заңнамада белгіленген және қылмыстық құқық бұзушылық жасалған кезде қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің белгілі бір санына сәйкес келетін мөлшерде ақша өндіріп алу және ол жалақының жиырмадан қырық пайызға дейінгісін ай сайын мемлекет кірісіне аударып отыру арқылы орындалады. Қылмыстық теріс қылық үшін түзеу жұмыстары жиырма бестен бес жүзге дейінгі айлық есептік көрсеткіш шамасында, қылмыс үшін бес жүзден он мыңға дейінгі айлық есептік көрсеткіш шамасында белгіленеді.
2. Еңбекке қабілетсіз деп танылған, тұрақты жұмысы жоқ немесе оқу орындарында өндірістен қол үзіп оқитын адамдарға түзеу жұмыстарын тағайындауға болмайды.
3. Түзеу жұмыстарын орындауға кедергі келтіретін мән-жайлар туындаған жағдайда, қылмыстық теріс қылық үшін тағайындалған жазаның орындалмаған бөлігі осы Кодекстің 44, 46-баптарының ережелері ескеріліп, бір айлық есептік көрсеткіш үшін бір сағат қоғамдық жұмыс есебінен қоғамдық жұмыстарға тартуға не төрт айлық есептік көрсеткіш үшін бір тәулік қамауға алу есебінен қамауға алуға, ал қылмыс үшін тағайындалған жазаның орындалмаған бөлігі - осы Кодекстің 47-бабының ережелері ескеріліп, төрт айлық есептік көрсеткіш үшін бір күн бас бостандығынан айыру есебінен бас бостандығынан айыруға ауыстырылады.

44-бап. Қоғамдық жұмыстарға тарту
1. Қоғамдық жұмыстар сотталған адамның жергілікті атқарушы органдар қоғамдық орындарда ұйымдастыратын, белгілі бір біліктілікті талап етпейтін тегін қоғамдық пайдалы жұмыстарды орындауынан тұрады.
2. Қоғамдық жұмыстар алпыс сағаттан үш жүз сағатқа дейін белгіленеді және оны өтеу кезінде сотталған адамның негізгі жұмыс орны бойынша еңбек міндеттерін орындаудан босатыла отырып не оқудан бос уақытында күніне төрт сағаттан аспайтын уақытта, ал егер сотталған адамның тұрақты жұмыс орны болмаса және оқумен айналыспаса - күніне сегіз сағатқа дейінгі, бірақ аптасына қырық сағаттан көп емес уақытта өтеледі. Қоғамдық жұмыстардан жалтарған жағдайда осы Кодекстің 46-бабының ережелері ескеріліп, олар төрт сағат қоғамдық жұмыс үшін бір тәулік қамауға алу есебінен қамауға алуға ауыстырылады.
3. Қоғамдық жұмыстарға тарту жүкті әйелдерге, үш жасқа дейінгі жас баласы бар әйелдерге, үш жасқа дейінгі жас баласын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектерге, елу сегіз жастағы және ол жастан асқан әйелдер мен алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркектерге, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектерге, әскери қызметшілерге тағайындалмайды.

45-бап. Бас бостандығын шектеу
1. Бас бостандығын шектеу сотталған адамды бүкіл жаза мерзімінің ішінде жыл сайын екі жүз қырық сағаттан жергілікті атқарушы органдар айқындаған жерлерде мәжбүрлі еңбекке тарта отырып, сотталған адамға бір жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге пробациялық бақылау белгілеуден тұрады. Бас бостандығын шектеу сотталған адамның тұрғылықты жері бойынша қоғамнан оқшауланбай өтеледі. Бас бостандығын шектеуге кәмелетке толмаған сотталғандар, жүкті әйелдер, үш жасқа дейінгі жас баласы бар әйелдер, үш жасқа дейінгі жас баласын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектер, елу сегіз жастағы және ол жастан асқан әйелдер мен алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркектер, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектер мәжбүрлі еңбекке тартылмайды. Өзге жазаны бас бостандығын шектеуге ауыстырған жағдайда ол бір жылға жетпейтін мерзімге тағайындалуы мүмкін, бұл ретте сотталған адам мәжбүрлі еңбекке тартылмайды. Мәжбүрлі еңбекке тарту күніне төрт сағаттан аспайтын уақытта, оны өтеу кезінде сотталған адамның жұмыс орны (лауазымы) сақтала отырып, негізгі жұмыс орны бойынша еңбек міндеттерін орындаудан босатыла отырып, не оқудан бос уақытында өтеледі, ал егер сотталған адамның тұрақты жұмыс орны болмаса және оқумен айналыспаса - күніне сегіз сағатқа дейінгі, бірақ аптасына қырық сағаттан аспайтын уақытта өтеледі.
2. Пробациялық бақылауды уәкілетті мемлекеттік орган жүзеге асырады және сот шешімі бойынша сотталған адамның: сотталған адамның жүріс-тұрысын бақылауды жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органға хабарламай, тұрақты тұратын жерін, жұмысын, оқуын ауыстырмау; белгілі бір орындарға бармау; маскүнемдіктен, нашақорлықтан, уытқұмарлықтан, жыныс жолдары арқылы жұғатын аурулардан емделу курсынан өту, отбасын материалдық қолдауды жүзеге асыру міндеттерін; сотталған адамның түзелуіне және оның жаңа қылмыстық құқық бұзушылық жасауының алдын алуға ықпал ететін басқа да міндеттерін орындаудан тұрады.
3. Бас бостандығын шектеуге сотталған адам жазаны өтеуден қасақана жалтарған жағдайда сот бас бостандығын шектеудің өтелмеген мерзімін нақ сол мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жазаға ауыстыра алады. Бұл ретте бас бостандығын шектеуді өтеу уақыты осы Кодекстің 47-бабының ережелері ескеріле отырып, бас бостандығын шектеудің бір күні үшін бас бостандығынан айырудың бір күні есебінен бас бостандығынан айыру мерзіміне есептеледі.

46-бап. Қамауға алу
1. Қамауға алу сотталған адамды тағайындалған жазаның барлық мерзімінде қоғамнан қатаң оқшаулау жағдайында ұстауды білдіреді.
2. Қамауға алу алты айға дейінгі мерзімге белгіленеді. Ұстау мерзімі қамау мерзіміне қосылады.
3. Қамауға алу кәмелетке толмағандарға, жүкті әйелдерге, жас баласы бар әйелдерге, жас баласын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектерге, елу сегіз жастағы және ол жастан асқан әйелдер мен алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркектерге, бірінші немесе екінші топтағы мүгедектерге тағайындалмайды.
4. Әскери қызметшілер қамауда болуы гауптвахтада өтейді.

47-бап. Бас бостандығынан айыру
1. Бас бостандығынан айыру сотталған адамды колония-қонысқа жіберу немесе жалпы, қатаң, ерекше режимдегі түзеу колониясына немесе түрмеге отырғызу жолымен оқшаулаудан тұрады.
2. Үкім шығару кезінде он сегіз жасқа толмай бас бостандығынан айыруға сотталған адамдар жалпы немесе күшейтілген режимдегі тәрбиелеу колонияларына орналастырылады.
3. Осы Кодексте көзделген қылмыстарды жасағаны үшін бас
бостандығынан айыру алты айдан он бес жылға дейін, ал аса ауыр қылмыстар үшін жиырма жылға дейінгі мерзімге не өмір бойына белгіленеді. Абайсызда жасалған қылмыстар үшін бас бостандығынан айыру он жылдан аспауға тиіс. Бас бостандығын шектеуді бас бостандығынан айыруға ауыстырған жағдайда ол алты айға жетпейтін мерзімге тағайындалуы мүмкін. Қылмыстардың жиынтығы бойынша жаза тағайындау кезінде бас бостандығынан айыру мерзімдерін ішінара немесе толық қосқан жағдайда және осы Кодекстің 48-бабының үшінші бөлігінде, 72-бабының бесінші бөлігінде және 78-бабының бесінші бөлігінде көзделген жағдайларда бас бостандығынан айырудың ең жоғары мерзімін - жиырма бес жылдан, ал үкімдердің жиынтығы бойынша отыз жылдан асыруға болмайды.
4. Өмір бойы бас бостандығынан айыру аса ауыр қылмыстар жасағаны үшін, сондай-ақ өлім жазасына балама ретінде белгіленуі мүмкін. Өмір бойы бас бостандығынан айыру он сегіз жасқа толмай қылмыс жасаған адамдарға, алпыс үш жастағы және ол жастан асқан әйелдерге, еркектерге тағайындалмайды. Кешірім жасау тәртібімен өмір бойы бас бостандығынан айыру белгілі бір мерзімге бас бостандығынан айыруға ауыстырылуы мүмкін.
5. Бас бостандығынан айыруды өтеу:
1) абайсызда жасаған қылмыстар үшін бас бостандығынан айыруға сотталған, сондай-ақ қасақана қылмыс жасағаны үшін бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жаза тағайындалған, алғаш рет сотталған адамдарға - колония-қоныстарға;
2) қасақана онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа және ауыр қылмыстар жасағаны үшін бір жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыруға алғаш рет сотталған адамдарға және айыппұл, түзеу жұмыстары, бас бостандығын шектеу алты айға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға ауыстырылған адамдарға - жалпы режимдегі түзеу колонияларына;
3) аса ауыр қылмыстар жасағаны үшін бас бостандығынан айыруға алғаш рет сотталған адамдарға, сондай-ақ сотталған адам бұрын бас бостандығынан айыру жазасын өтеген болса, қылмыстардың қайталануы және әйелдерге қылмыстардың қауіпті қайталануы кезінде - қатаң режимдегі түзеу колонияларына;
4) қылмыстардың аса қауіпті қайталануы кезінде, сондай-ақ өмір бойына бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарға - ерекше режимдегі түзеу колонияларына тағайындалады.
6. Аса ауыр қылмыстар жасағаны үшін бес жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарға, сондай-ақ қылмыстардың аса қауіпті қайталануы кезінде жаза мерзімінің бір бөлігін түрмеде өтеу, бірақ бес жылдан аспайтын мерзімге тағайындалуы мүмкін.
7. Үкіммен тағайындалған түзеу мекемесінің нысанын өзгертуді Қазақстан Республикасының қылмыстық-атқару заңнамасына сәйкес сот жүргізеді.

48-бап. Өлім жазасы
1. Өлім жазасы - ату жазасы адамдардың қаза болуымен ұласқан террористік қылмыстар үшін, сондай-ақ соғыс уақытында жасалған аса ауыр қылмыстар үшін ең ауыр жаза ретінде белгіленеді, ондай жазаға кесілген адамға кешірім жасау туралы өтініш жасау құқығы беріледі.
2. Өлім жазасы он сегіз жасқа толмай қылмыс жасаған адамдарға, әйелдерге, алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркектерге тағайындалмайды.
3. Қазақстан Республикасының Президенті өлім жазасын орындауға мораторий енгізген кезде, өлім жазасы туралы үкімді орындау мораторий қолданылған уақытқа тоқтатыла тұрады.
4. Өлім жазасы туралы үкім күшіне енген кезден бастап ерте дегенде бір жылдан кейін, сондай-ақ өлім жазасын орындауға мораторийдің күші жойылған соң ерте дегенде бір жыл өткеннен кейін орындалады.
5. Өлім жазасы кешірім жасау тәртібімен өмір бойы бас бостандығынан айыруға немесе ерекше режимдегі түзеу колониясында жазасын өтей отырып, белгілі бір мерзімге бас бостандығынан айыруға ауыстырылуы мүмкін. Өлім жазасына кесілген адамдардың, өлім жазасын орындауға мораторийдің күші жойылған жағдайда, олардың мораторий енгізілгенге дейін өтініш бергеніне немесе бермегеніне қарамастан, кешірім жасау туралы өтініш беруге құқығы бар.

49-бап. Мүлікті тәркілеу
1. Мүлікті тәркілеу дегеніміз, заңды жолмен алынған мүлікті қоспағанда, сотталушының мүлкі болып табылатын мүліктің барлығын немесе оның бір бөлігін мемлекеттің меншігіне мәжбүрлеп өтеусіз алып қою және өндіріп алу.
2. Тәркілеуге мынадай мүлік жатады:
1) заңды иесіне қайтарылуға тиіс мүлікті және одан түскен табыстарды қоспағанда, қылмыстық құқық бұзушылық жасау нәтижесінде алынған ақша, құндылықтар және өзге де мүлік және осы мүліктен алынған кез келген табыс;
2) қылмыстық құқық бұзушылық жасау нәтижесінде алынған ақша, құндылықтар және өзге де мүлік және осы мүліктен алынған жарым-жартылай немесе толығымен ауыстырылған не өзгертілген кез келген табыс;
3) экстремистік немесе террористік не қылмыстық топты қаржыландыру және басқа да қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын немесе арналған ақша, құндылықтар және өзге де мүлік.
3. Егер мүлікке кіретін, осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде аталған белгілі бір затты тәркілеу осы затты тәркілеу туралы сот шешімі қабылданған сәтте оның пайдаланылуы, сатылуы немесе өзге де себептер бойынша мүмкін болмаса, сот шешімі бойынша осы заттың құнына сәйкес келетін ақшалай сома тәркіленуге тиіс.
4. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 15-бөлімінде көзделген жағдайларда мүлікті тәркілеу соттың шешімі бойынша қылмыстық-құқықтық ықпал ету шарасы ретінде қолданылуы мүмкін.

50-бап. Арнаулы, әскери немесе құрметті атағынан,
сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесінен,
біліктілік сыныбынан және мемлекеттік
наградаларынан айыру
1. Қасақана қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін соттау кезінде сот кінәлі адамның жеке басын ескере отырып, оны құрметті, әскери, арнаулы немесе өзге де атағынан, сыныптық шенінен, дипломатиялық дәрежесінен, біліктілік сыныбынан айыра алады.
2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары, сол сияқты Қазақстан Республикасының Президенті берген құрметті, әскери, арнаулы немесе өзге де атағы, сыныптық шені, дипломатиялық дәрежесі немесе біліктілік сыныбы бар адамды қасақана қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін соттаған ретте сот үкім шығарған кезде ол сотталған адамды осы наградалардан, атақтардан, біліктілік шенінен, дипломатиялық дәрежесінен немесе біліктілік сыныбынан айыру туралы ұсыныс енгізе алады, ал сыбайлас жемқорлық қылмыстар бойынша Қазақстан Республикасының Президентіне ұсыныс енгізеді.

51-бап. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір
қызметпен айналысу құқығынан айыру
1. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру мемлекеттік қызметте, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында белгілі бір лауазымды атқаруға не белгілі бір кәсіптік немесе өзге де қызметпен айналысуға тыйым салудан тұрады.
2. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру бір жылдан он жылға дейінгі мерзімге белгіленеді.
Осы Кодекстің 120-бабының үшінші бөлігінің 5) тармағында және төртінші бөлігінде, 121-бабының үшінші бөлігінің 5) тармағында және төртінші бөлігінде, 122-бабының екінші және үшінші бөліктерінде, 124-бабының екінші және үшінші бөліктерінде, 132-бабының екінші, үшінші, төртінші және бесінші бөліктерінде, 133-бабының үшінші және төртінші бөліктерінде, 134-бабының үшінші бөлігінің 3) тармағында, 307-бабының үшінші бөлігінің 1) және 2) тармақтарында көзделген қылмыстарды жасағаны үшін белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру міндетті түрде тағайындалады және өмір бойы педагогикалық лауазымдарды және кәмелетке толмағандармен жұмыс істеуге байланысты лауазымдарды атқаруға тыйым салудан тұрады.
Сыбайлас жемқорлық қылмыстарды жасағаны үшін белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру міндетті түрде тағайындалады және судья қызметін, мемлекеттік қызметте, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде және оның ведомстволарында, мемлекеттік ұйымдарда және жарғылық капиталында мемлекет үлесі елу пайыздан асатын ұйымдарда, оның ішінде акционері мемлекет болып табылатын ұлттық басқарушы холдингтерде, ұлттық холдингтерде, ұлттық компанияларда, ұлттық даму институттарында, дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу пайыздан астамы оларға тиесілі олардың еншілес ұйымдарында, сондай-ақ дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) елу пайыздан астамы аталған еншілес ұйымдарға тиесілі заңды тұлғаларда лауазымдарды атқаруға өмір бойы тыйым салудан тұрады.
3. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру, егер сот жасалған әрекеттің сипаты мен қоғамға қауіптілік дәрежесін және кінәлі адамның жеке басын ескере отырып, оның белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығының сақталуы мүмкін емес деп таныса, ол осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі тиісті бапта тиісінше қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін көзделмеген жағдайда қосымша жаза ретінде тағайындалуы мүмкін.
4. Жаза қолдану барысында бас бостандығынан айыруға, қамауға алуға қосымша жаза ретінде тағайындалған осы жаза негізгі жазаны өтеудің толық уақытына қолданылады, бірақ бұл ретте оның мерзімі бас бостандығынан айырылған, қамауға алынған сәтінен бастап есептеледі. Жазалаудың басқа негізгі түрлеріне қосымша жаза түрі ретінде белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру тағайындалған жағдайда, сондай-ақ жазаны өтеу кейінге қалдырылған немесе шартты түрде сотталған кезде оның мерзімі үкім заңды күшіне енген сәттен бастап есептеледі.

52-бап. Шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан
Республикасының шегінен шығарып жіберу
1. Шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберу осы адамның Қазақстан Республикасының аумағына бес жылға дейінгі мерзімге кіруіне тыйым салу белгілене отырып, сотталған шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасының шегінен бақыланатын кету жолымен орындалады.
2. Шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен шығарып жіберу кезінде осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті баптарында көзделген жағдайларда ғана қосымша жаза түрі тағайындалуы мүмкін және ол негізгі жаза түрі өтелгеннен кейін орындалады.

4-бөлім. Жаза тағайындау

53-бап. Жаза тағайындаудың жалпы негіздері
1. Қылмыстық құқық бұзушылық жасауға кінәлі деп танылған адамға осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында белгіленген шекте және осы Кодекстің Жалпы бөлімінің ережелері ескеріле отырып, әділ жаза тағайындалады.
2. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамға оның түзелуі және жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу үшін қажетті және жеткілікті жаза тағайындалуға тиіс. Егер жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін көзделген жазаның онша қатаң емес түрі жазаның мақсатына жетуді қамтамасыз ете алмайтын болса ғана ол үшін көзделгендері арасынан неғұрлым қатаң жаза тағайындалады. Жасалған әрекет үшін осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі тиісті баптарда көзделгеннен неғұрлым қатаң жаза осы Кодекстің 59 және 61-баптарына сәйкес қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша немесе үкімдердің жиынтығы бойынша тағайындалуы мүмкін. Жасалған әрекет үшін осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі тиісті баптарда көзделгеннен қатаңдығы төменірек жаза тағайындау үшін негіз осы Кодекстің 56-бабында белгіленеді.
3. Жаза тағайындау кезінде қылмыстық құқық бұзушылықтың сипаты мен қоғамға қауіптілік дәрежесі, сотталған адамның жеке басы, сонымен бірге оның осы құқық бұзушылық жасағанға дейінгі және одан кейінгі мінез-құлқы, жауаптылық пен жазаны жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлар, сондай-ақ тағайындалған жазаны сотталған адамның түзелуіне және оның отбасының немесе оның асырауындағы адамдардың тіршілік жағдайына ықпалы ескеріледі.

54-бап. Қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін
мән-жайлар
1. Мыналар қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін мән-жайлар деп танылады:
1) мән-жайлардың кездейсоқ тоғысуы салдарынан алғаш рет теріс қылық жасау не онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасау;
2) кінәлі адамның кәмелетке толмауы;
3) жүктілік;
4) кінәлі адамның жас балаларының болуы;
5) осындай көмекті көрсету салдарына қарамастан, қылмыстық құқық бұзушылық жасағаннан кейін жәбірленушіге тікелей медициналық немесе өзге де көмек көрсету;
6) қылмыстық құқық бұзушылық салдарынан келтірілген мүліктік, залалды ерікті өтеу, қылмыстық құқық бұзушылықпен келтірілген моральдық және өзге де зиянның орнын толтыру;
7) жеке басындағы, отбасылық немесе өзге де ауыр мән-жайлардың тоғысуы салдарынан не жаны ашығандық себебімен қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
8) күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу салдарынан не материалдық, қызметтік немесе өзге де тәуелділігі себепті қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
9) қажетті қорғанудың, аса қажеттіліктің, құқық бұзушылық жасаған адамды ұстаудың, негізді тәуекелдің, бұйрықты немесе өкімді орындаудың заңдылық шарттары бұзылған кезде, жедел іздестіру іс-шараларын немесе жасырын тергеу әрекеттерін жүзеге асыру кезінде қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
10) қылмыстық құқық бұзушылық жасау үшін түрткі болып табылған жәбірленушінің заңға қайшы немесе бейморальдық қылығы;
11) шын ниетпен өкіну, айыбын мойындап келу, қылмыстық құқық бұзушылықтарды ашуға, қылмыстық құқық бұзушылықтың басқа да қатысушыларын әшкерелеуге және қылмыстық құқық бұзушылық нәтижесінде алынған мүлікті іздеуге белсенді жәрдемдесу.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделмеген мән-жайлар да жаза қолдану кезінде жеңілдететін мән-жайлар ретінде ескерілуі мүмкін.
3. Егер жеңілдететін мән-жай осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында қылмыстық құқық бұзушылық белгісі ретінде көзделген болса, ол өзінен-өзі жаза тағайындау кезінде қайталап ескеріле алмайды.

55-бап. Қылмыстық жауаптылық пен жазаны ауырлататын
мән-жайлар
1. Мыналар қылмыстық жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайлар деп танылады:
1) қылмыстық құқық бұзушылықтарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың қайталануы, қауіпті түрде қайталануы;
2) қылмыстық құқық бұзушылықтар арқылы ауыр зардаптар келтіру;
3) адамдар тобымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен, қылмыстық топтың құрамында қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
4) қылмыстық құқық бұзушылық жасағанда айрықша белсенді рөл атқару;
5) кінәлі адам үшін психикасы бұзылуының ауыр түрінен зардап шегетіні алдын ала белгілі адамдарды не қылмыстық жауаптылық жасына толмаған адамдарды қылмыстық құқық бұзушылық жасауға тарту;
6) ұлттық, нәсілдік және діни өшпенділік немесе қастандық себебі бойынша, басқа адамдардың заңды іс-әрекеттер үшін кек алу, сондай-ақ басқа қылмыстық құқық бұзушылықты жасыру немесе оны жасауды оңайлату мақсатында қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
7) жүктілік жағдайы кінәлі адам үшін алдын ала белгілі әйелге қатысты, сондай-ақ жас балаға, басқа да қорғансыз немесе дәрменсіз адамға не кінәлі адамға тәуелді адамға қатысты қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
8) белгілі бір адамның өзінің қызметтік, кәсіби немесе қоғамдық борышын өтеуіне байланысты оған немесе оның туыстарына қатысты қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
9) аса қатыгездікпен, садизммен, қорлаумен, сондай-ақ жәбірленушіні қинап қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
10) қару, оқ-дәрі, жарылғыш заттар, жарылыс немесе оларды бейнелейтін құрылғылар, арнайы дайындалған техникалық құралдар, тез тұтанатын және жанғыш сұйықтар, улы және радиоактивті заттар, дәрілік және өзге де химиялық-фармакологиялық дәрі-дәрмектер пайдаланып, сондай-ақ күш көрсетіп немесе психикалық мәжбүрлеу не жалпы қауіпті тәсіл қолданып қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
11) төтенше жағдай, төтенше ахуалдар кезінде, сондай-ақ жаппай тәртіпсіздіктер барысында қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
12) алкогольден, есірткіден немесе уытқұмарлықтан масаң жағдайында қылмыстың құқық бұзушылық жасау. Сот қылмыстық құқық бұзушылықтың сипатына қарай бұл мән-жайды ауырлататын деп танымауға құқылы;
13) адамның өзі қабылдаған антын немесе кәсіби антын бұза отырып қылмыстық құқық бұзушылық жасауы;
14) кінәлі адамның қызметтік жағдайына немесе шартқа байланысты өзіне көрсетілген сенімді пайдаланып қылмыстық құқық бұзушылық жасауы;
15) билік өкілінің нысанды киімін немесе құжаттарын пайдаланып қылмыстық құқық бұзушылық жасау;
16) құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік орган қызметкерінің, судьяның өз қызмет жағдайын пайдаланып қылмыстық құқық бұзушылық жасауы.
2. Егер осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген мән-жай осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында қылмыстық құқық бұзушылық белгісі ретінде көрсетілген болса, оны жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жай ретінде қайталап ескеруге болмайды.
3. Жаза тағайындау кезінде сот осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілмеген мән-жайларды ауырлататын мән-жайлар деп тани алмайды.

56-бап. Белгілі бір қылмыстық құқық бұзушылық үшін
көзделген жазадан гөрі неғұрлым жеңіл жаза
тағайындау
1. Егер осы Кодекстің Ерекше бөлімінің адамды кінәлі деп тануға негіз болған бабында немесе бабының бөлігінде бас бостандығынан айырудан гөрі, қатаң емес жаза көзделсе,
1) адамды онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасағаны үшін соттау кезінде, сол қылмыспен келтірілген моральдық және өзге зиянның орнын өз еркімен толтырған жағдайда;
2) осы Кодекстің 217, 245, 246-баптарында көзделгендерді қоспағанда, адамды экономикалық қызмет саласындағы қылмыс жасағаны үшін соттау кезінде, қылмыспен келтірілген мүліктік залалды адам өз еркімен өтеген жағдайда, жазаның негізгі түрлері, бас бостандығынан айыру тағайындалмайды.
2. Қылмыс құрамының белгісі ретінде көзделмеген жазаны жеңілдететін мән-жайлар болған және ауырлататын мән-жайлар болмаған жағдайда, жаза мерзімі немесе мөлшері осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында көзделген жазаның неғұрлым қатаң түрінің ең жоғары мерзімінің немесе мөлшерінің:
1) онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасаған кезде - жартысынан;
2) ауыр қылмыс жасаған кезде - үштен екісінен;
3) аса ауыр қылмыс жасаған кезде төрттен үшінен аспауға тиіс.
3. Жеделдетілген сотқа дейінгі тергеу істері, сондай-ақ іс жүргізу келісімінің барлық шарттары орындалған істер бойынша жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін жазаның мерзімі немесе мөлшері осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында көзделген жазаның неғұрлым қатаң түрінің ең жоғарғы мерзімінің немесе мөлшерінің жартысынан аспауы тиіс.
4. Әрекеттің мақсаттары мен себептеріне, айыпкердің рөліне, оның қылмыстық құқық бұзушылық жасау кезіндегі немесе одан кейінгі жүріс-тұрысына байланысты ерекше мән-жайлар және әрекеттің қоғамға қауіптілігі дәрежесін едәуір азайтатын басқа да мән-жайлар болған кезде, сол сияқты топтық қылмыстық құқық бұзушылыққа қатысушы топ жасаған әрекеттерді ашуға белсене жәрдемдескен кезде жаза осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабында көзделген ең төменгісінен төмені тағайындалуы мүмкін не сот жазаның осы бапта көзделгеннен неғұрлым жеңіл түрін тағайындауы не міндетті жаза ретінде көзделген қосымша жаза түрін қолданбауы мүмкін.
5. Жазаны жеңілдететін жекелеген мән-жайлар да, осындай мән-жайлар жиынтығы да ерекше мән-жайлар деп танылуы мүмкін.

57-бап. Аяқталмаған қылмыс үшін жаза тағайындау
1. Аяқталмаған қылмыс үшін жаза тағайындау кезінде соның себебінен қылмыс ақырына дейін жетпеген мән-жайлар ескеріледі.
2. Қылмысқа дайындалғаны үшін жазаның мерзімі мен мөлшері осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі тиісті бапта аяқталған қылмыс үшін көзделген жазаның неғұрлым қатаң түрінің ең жоғары мерзімінің немесе мөлшерінің жартысынан аспауға тиіс.
3. Қылмысқа оқталғаны үшін жазаның мерзімі мен мөлшері осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі тиісті бапта аяқталған қылмыс үшін көзделген жазаның неғұрлым қатаң түрінен ең жоғары мерзімінің немесе мөлшерінің төрттен үш бөлігінен аспауға тиіс.
4. Қылмыс жасауға дайындалғаны үшін және қылмыс жасауға оқталғаны үшін өлім жазасы мен өмір бойы бас бостандығынан айыру тағайындалмайды.

58-бап. Бірлесе қатысып жасалған қылмыстық құқық
бұзушылық үшін жаза тағайындау
1. Бірлесе қатысып жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін жаза тағайындау кезінде оны жасауға адамның іс жүзінде қатысу сипаты мен дәрежесі, осы қатысудың қылмыстық құқық бұзушылық мақсатына жету жөніндегі мәні, оның келтірілген немесе келтірілуі мүмкін зиянының сипаты мен мөлшеріне ықпал ескеріледі.
2. Бірлесе қатысушылардың біреуінің жеке басына қатысты жауаптылық пен жазаны жеңілдететін немесе ауырлататын мән-жайлар тек сол бірлесе қатысушыға жаза тағайындау кезінде ғана ескеріледі.

59-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы бойынша
жаза тағайындау
1. Қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы кезінде сот әрбір құқық бұзушылық үшін бөлек жаза (негізгі және қосымша) тағайындап, түпкілікті жазаны қатаңдығы жеңілірек жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы немесе тағайындалған жазаларды толық немесе ішінара қосу арқылы белгілейді.
2. Егер қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығында тек қылмыстық теріс қылықтар қамтылса, онда түпкілікті жаза қатаңдығы жеңілірек жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы не жазаларды ішінара немесе толық қосу арқылы тағайындалады. Бұл ретте айыппұл салу түріндегі жазаның түпкілікті мөлшерін бір мың айлық көрсеткіштен, ал қоғамдық жұмысқа тарту немесе қамауға алу түріндегі жазаның түпкілікті мерзімін - алты жүз сағаттан немесе тиісінше бір жылдан асыруға болмайды.
Егер қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығында тек теріс қылықтар, орта және ауырлығы орташа қылмыстармен қамтылса, онда түпкілікті жаза-қатаңдығы жеңілірек жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы тағайындалады.
3. Егер қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығында тек ауыр немесе аса ауыр қылмыстар қамтылса, онда түпкілікті жаза қатаңдығы жеңілірек жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы не жазаларды ішінара немесе толық қосу арқылы тағайындалады. Бұл ретте бас бостандығынан айыру түріндегі түпкілікті жазаны жиырма жылдан асыруға болмайды.
4. Егер қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығында осы Кодексте жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру көзделген, ең болмағанда бір аса ауыр қылмыс қамтылса, түпкілікті жазалар ішінара немесе толық қосылу арқылы тағайындалады. Бұл ретте бас бостандығынан айыру түріндегі түпкілікті жазаны жиырма бес жылдан асыруға болмайды.
Егер қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығында осы Кодексте жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру көзделген, ең болмағанда бір аса ауыр қылмыс, сондай-ақ жасағаны үшін айыппұл тағайындалатын қылмыстық теріс қылық қамтылса, онда түпкілікті жаза қатаңдығы жеңілірек жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы тағайындалады.
Егер жиынтыққа кіретін қылмыс үшін өмір бойы бас бостандығынан айыру немесе өлім жазасы тағайындалса, онда түпкілікті жаза өмір бойы бас бостандығынан айыру немесе өлім жазасы түрінде тағайындалады.
5. Қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы бойынша тағайындалған негізгі жазаға жиынтықты құрайтын құқық бұзушылықтар үшін тағайындалған қосымша жазалар қосылуы мүмкін. Жекелеп немесе толық қосылған жағдайда түпкілікті қосымша жазаны осы Кодекстің Жалпы бөлімінің сол жазалау түрі үшін белгіленген ең жоғары мерзімінен немесе мөлшерінен асыруға болмайды.
6. Егер сотталған адамның ісі бойынша сот үкім шығарғаннан кейін оның бірінші іс бойынша үкім шығарылғанға дейін жасаған басқа бір қылмыстық құқық бұзушылыққа кінәлі екені анықталса, жаза баптың қағидалары бойынша ережелермен тағайындалады. Бұл жағдайда соттың бірінші үкімі бойынша өтелген жаза түпкілікті жазалау мерзіміне есептеледі.

60-бап. Қылмыстардың қайталануы, қылмыстардың қауіпті
қайталануы кезінде жаза тағайындау
Қылмыстардың қайталануы немесе қауіпті қайталануы жағдайында жаза тағайындау кезінде бұрын жасалған қылмыстардың саны, сипаты және қоғамға қауіптілік дәрежесі, оның алдындағы жазаның түзету ықпалының жеткіліксіздігіне себеп болған мән-жай, сондай-ақ жаңадан жасалған қылмыстың сипаты мен қоғамға қауіптілік дәрежесі ескеріледі.

61-бап. Үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау
1. Егер сотталған адам үкім шығарылғаннан кейін, бірақ жазаны толық өтегенге дейін жаңадан қылмыстық құқық бұзушылық жасаса, сот соңғы үкім бойынша сот тағайындаған жазаға соттың алдыңғы үкімі бойынша жазаның өтелмеген бөлігін толық немесе ішінара қосады.
2. Үкімдердің жиынтығы бойынша түпкілікті жазаны, егер ол бас бостандығынан айырумен байланысты болмаса, осы Кодекстің Жалпы бөліміндегі осы жазалау түрі үшін көзделген жазалардың ең жоғары мерзімінен немесе мөлшерінен асыруға болмайды.
3. Үкімдердің жиынтығы бойынша бас бостандығынан айыру түріндегі түпкілікті жазаны жиырма бес жылдан асыруға болмайды. Егер адам үкімдердің жиынтығында осы Кодексте жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза көзделетін аса ауыр қылмыстардың біреуін жасаған деп танылған үкім қамтылатын болса, онда бас бостандығынан айыру түріндегі үкімдер жиынтығы бойынша түпкілікті жазаны отыз жылдан асыруға болмайды. Егер жиынтыққа кіретін қылмыс үшін өмір бойы бас бостандығынан айыру немесе өлім жазасы тағайындалса, онда түпкілікті жаза өмір бойы бас бостандығынан айыру немесе тиісінше өлім жазасы түрінде тағайындалады.
4. Үкімдердің жиынтығы бойынша түпкілікті жаза қайта жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін тағайындалған жазадан да, соттың оның алдындағы үкімі бойынша тағайындалған жазаның өтелмеген бөлігінен де артық болуы тиіс.
5. Үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау кезінде жазалардың қосымша түрлерін қосу қылмыстық құқық бұзушылықтар жиынтығы бойынша жаза тағайындау қағидалары бойынша жүргізіледі.

62-бап. Жазалау мерзімдерін оларды қосу кезінде белгілеу
тәртібі
1. Қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы және үкімдердің жиынтығы бойынша жазаларды ішінара немесе толық қосу кезінде бас бостандығынан айырудың бір күніне:
1) қамауға алудың бір күні;
2) бас бостандығын шектеудің бір күні;
3) қоғамдық жұмыстарға тартудың төрт сағаты сәйкес келеді.
2. Арнаулы, әскери немесе құрметті атақтан, сыныптық шеннен, дипломатиялық дәрежеден, біліктілік сыныбынан және мемлекеттік наградаларынан айыру, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру, шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жіберу, мүлікті тәркілеу, сондай-ақ медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары оларды қоғамдық жұмыстарға тартумен, бас бостандығын шектеумен, қамауға алумен, бас бостандығынан айырумен қосқан кезде дербес орындалады.

63-бап. Жазалау мерзімдерін есептеу және жазаны есепке
алу
1. Белгілі бір лауазымда болу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айырудың, бас бостандығын шектеудің, қамаудың, бас бостандығынан айырудың мерзімі айлармен және жылдармен, ал жазаны ауыстыру немесе есепке алу кезінде күндермен есептелуі мүмкін.
2. Қоғамдық жұмыстарға тартудың мерзімі сағатпен есептеледі.
3. Үкім заңды күшіне енгенге дейін күзетпен ұстау бас бостандығынан айыру, қамауға алу, бас бостандығын шектеу түріндегі жаза мерзімінің бір күніне бір күн есебімен, қоғамдық жұмыстарға тарту түріндегі жазалау мерзіміне - қоғамдық жұмыстардың төрт сағаты күзетпен ұсталған бір күн есебімен есептеледі.
4. Үкім заңды күшіне енгенге дейін үй қамағында ұстау уақыты бас бостандығынан айыру, қамауға алу, бас бостандығын шектеу түрінде бір күніне екі күн, қоғамдық жұмыстарға тарту түріндегі жазалау мерзіміне - қоғамдық жұмыстардың екі сағаты үй қамағында ұстаудың бір күні есебімен есептеледі.
5. Сот үкімі заңды күшіне енгенге дейін адамды күзетпен ұстау уақыты мен Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде жасалған қылмыс үшін сот үкімімен тағайындалған бас бостандығынан айыру жазасын өтеу уақыты адам осы Кодекстің 9-бабының негізінде ұстап берілген жағдайда бір күнге бір күн есебімен есептеледі.
6. Сот талқылауына дейін күзетпен ұсталған сотталушы адамға айыппұл түріндегі негізгі жазаны тағайындау кезінде сот күзетпен ұсталған мерзімді ескере отырып, тағайындалған жазаны жеңілдетеді немесе оны осы жазаны өтеуден толық босатады.
7. Қылмыс жасалғаннан кейін психикалық аурумен науқастанған адамға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылған уақыт жаза мерзіміне есептеледі.

64-бап. Шартты түрде соттау
1. Егер сот бас бостандығынан айыру жазасын тағайындағанда сотталған адамның жазаны өтемей түзелуі мүмкін деген қорытындыға келсе, ол тағайындалған жазаны шартты деп санауға қаулы шығарады.
2. Шартты түрде соттау қолданылған жағдайда сот жасалған қылмыстың сипаты мен қоғамдық қауіптілік дәрежесін, кінәлінің жеке басын, оның ішінде жауаптылық пен жазаны жеңілдететін және ауырлататын мән-жайларды ескереді.
3. Шартты түрде соттау тағайындалған кезде сот осы Кодекстің 45-бабы екінші бөлігінің қағидалары бойынша бас бостандығынан айырудың барлық тағайындалған мерзіміне, ал кәмелетке толмағандарға алты айдан бір жылға дейінгі мерзімге пробациялық бақылау белгілейді.
Шартты түрде сотталғандағы пробациялық бақылау кезеңінде онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысты қайталап жасаған кезде де кәмелетке толмағандарға шартты түрде соттау қолданылуы мүмкін.
4. Шартты түрде соттау кезінде шектеулердің және жазаның мүлікті тәркілеуден басқа қосымша түрлері қолданылуы мүмкін.
5. Шартты түрде соттау кезінде кәмелетке толмағанға тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары тағайындалуы мүмкін.
6. Қылмыстардың қайталануы, қылмыстардың қауіпті түрде қайталануы, адамды аса ауыр қылмыс, сыбайлас жемқорлық қылмыс, террористік қылмыс, экстремистік қылмыс, қылмыстық топ құрамында жасаған қылмыс, жас балалардың жыныстық қол сұғылмаушылығына қарсы қылмыс жасағаны үшін соттаған кезде шартты түрде соттау қолданылмайды.

65-бап. Шартты түрде соттаудың күшін жою
1. Егер шартты түрде сотталған адам пробациялық бақылау мерзімі өткенге дейін өз жүріс-тұрысымен өзінің түзелгенін дәлелдесе, пробациялық бақылауды жүзеге асыратын органның ұсынуы бойынша сот шартты түрде сотталудың күшін жою және сотталған адамнан соттылықты алып тастау туралы қаулы ете алады. Бұл ретте шартты түрде сотталудың белгіленген мерзімінің кем дегенде жартысы өткен соң күші жойылуы мүмкін.
2. Шартты түрде сотталған адам:
1) қоғамдық тәртіп пен имандылыққа, кәмелетке толмағандардың құқықтарына, жеке адамға қол сұғушылық және отбасылық-тұрмыстық қарым-қатынастар саласында әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін өзіне әкімшілік жаза қолданылған адам әкімшілік құқық бұзушылық жасаған;
2) электрондық бақылау құралдарын қасақана зақымдаған (бүлдірген) не дәлелсіз себептермен тіркелуге келмеген немесе пробациялық бақылауды жүзеге асыратын органға хабарламай тұрғылықты жерін ауыстырса;
3) қылмыстық теріс қылық жасаған жағдайларда, сот пробациялық бақылауды жүзеге асыратын органның ұсынысы бойынша пробациялық бақылауды бір жылдан аспайтын мерзімге ұзарта алады.
3. Шартты түрде сотталған адам соттың оған жүктеген міндеттерін орындамаған не осы баптың екінші бөлігінде көрсетілген бұзушылықтарды қайталап жасаған жағдайда, сот осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген органның ұсынысы бойынша шартты түрде соттаудың күшін жою және сот үкімімен тағайындалған жазаны орындау туралы қаулы шығарады, ал кәмелетке толмаған сотталған адамға қатысты бір жылдан аспайтын мерзімге пробациялық бақылау мерзімін қайтадан ұзарта алады.
4. Шартты түрде сотталған адам пробациялық бақылау мерзімі ішінде абайсызда қылмыс жасаған не онша ауыр емес қасақана қылмыс, ал шартты түрде сотталған кәмелетке толмаған адамға онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасаған жағдайда шартты түрде соттаудың күшін жою немесе оны сақтау туралы мәселені сот жаңа қылмыс үшін жаза тағайындалған кезде шешеді.
5. Шартты түрде сотталған адам пробациялық бақылау мерзімі ішінде - ауырлығы орташа қасақана қылмыс, ауыр немесе аса ауыр қылмыс, ал кәмелетке толмаған ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған жағдайда сот шартты түрде соттаудың күшін жойып, оған қылмыстардың жиынтығы бойынша жаза тағайындайды. Осы баптың төртінші бөлігінде көзделген жағдайларда да жаза осы қағидалар бойынша тағайындалады.

5-бөлім. Қылмыстық жауаптылықтан және жазалаудан босату

66-бап. Шынайы өкінуіне байланысты қылмыстық
жауаптылықтан босату
1. Қылмыстық теріс қылық жасаған не алғаш рет қылмыс жасаған адам, кінәлінің жеке басы, айыбын мойындап келуі, қылмыстық құқық бұзушылықты ашуға, тергеуге жәрдемдескені, қылмыстық құқық бұзушылықпен келтірген зиянның орнын толтыруы ескеріле отырып қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.
2. Осы баптың бірінші бөлігінің ережелері осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті баптарында арнайы көзделген жағдайларды қоспағанда, террористік қылмысты, экстремистік қылмысты, қылмыстық топтың құрамында жасалған қылмысты, жас балаларға жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмысты, жеке адамға қарсы ауыр немесе аса ауыр қылмысты жасаған адамдарға қолданылмайды.

67-бап. Қажетті қорғану шегінен асқан кезде қылмыстық
жауаптылықтан босату
Қоғамға қауіпті қол сұғушылықтан туындаған үрейлену, қорқу немесе сасқалақтау салдарынан, сондай-ақ тұтқиылдан шабуылдау салдарынан қажетті қорғану шегінен асқан адамды сот істің мән-жайын ескере отырып, қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін.

68-бап. Іс жүргізу келісімінің шарттары орындалған кезде
қылмыстық жауаптылықтан босату
Іс жүргізу келісімінің барлық талаптарын орындаған адам қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

69-бап. Бітімге келуге байланысты қылмыстық жауаптылықтан
босату
1. Қылмыстық теріс қылық немесе өлімге ұшыратумен байланысты емес онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасаған адам, егер ол жәбірленушімен, арыз берушімен бітімге келсе, оның ішінде медиация тәртібімен бітімге келсе және келтірілген зиянның есесін толтырса, қылмыстық жауаптылықтан босатылуға жатады.
2. Адам өліміне немесе денсаулығына ауыр зиян келтіруге ұшыратумен байланысты емес ауыр қылмысты алғашқы рет жасаған кәмелетке толмағандар, жүкті әйелдер, жас баласы бар әйелдер, жас баласын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектер, елу сегіз жастағы және ол жастан асқан әйелдер, алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркектер, егер олар жәбірленушімен, арыз берушімен бітімге келсе, оның ішінде медиация тәртібімен бітімге келсе және келтірілген зиянның есесін толтырса, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін. Қылмыстық жауаптылықтан босату кезінде кәмелетке толмаған адамға тәрбиелік ықпалы бар мәжбүрлеу шаралары қолданылады.
3. Қылмыстық құқық бұзушылықпен қоғамның және мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне зиян келтірілген жағдайларда, осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көрсетілген адам, егер ол шын өкінсе және заңмен қорғалатын қоғамның немесе мемлекеттің мүддесіне келтірілген зиянның орнын толтырса, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.
4. Осы баптың ережелері, егер қылмыстық жауаптылықтан босату талаптары әрекеттердің әрқайсысына қатысты сақталған жағдайда, қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша да қолданылады.
Осы баптың ережелері сыбайлас жемқорлық қылмыс, террористік қылмыс, экстремистік қылмыс, қылмыстық топтың құрамында жасалған қылмыс, жас балаларға жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмыс жасаған адамдарға қолданылмайды.

70-бап. Кепілгерлік белгіленуіне байланысты қылмыстық
жауаптылықтан босату
1. Қылмыстық теріс қылық не адам өліміне ұшыратумен немесе адам денсаулығына ауыр зиян келтірумен байланысты емес, жасалғаны үшін осы Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті баптарында немесе баптарының бөліктерінде айыппұл салу түріндегі жаза көзделген онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысты бірінші рет жасаған адамды сот кепілгерлік белгілей отырып, қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін.
2. Кепілгерлік белгілеу кепілгер болатын жеке тұлғаның - жасалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін көзделген айыппұлдың екі еселенгенге тең мөлшерінде, ал заңды тұлғаның - он еселенген ең жоғары мөлшерінде кепіл енгізуінен тұрады.
3. Кепілгерлік мерзімі:
1) теріс қылық жасалған кезде - алты айдан бір жылға дейін;
2) онша ауыр емес қылмыс жасалған кезде - бір жылдан екі жылға дейін;
3) ауырлығы орташа қылмыс жасалған кезде - екі жылдан бес жылға дейін белгіленеді.
4. Егер қылмыстық жауаптылықтан босатылған адам кепілгерлік кезеңі ішінде жаңа қылмыстық құқық бұзушылық жасамаған болса, кепілгерлік мерзімі өткеннен кейін кепіл кепілгерге қайтарылады.
5. Егер кепілгерлік кезеңі ішінде адам жаңа қылмыстық құқықбұзушылық жасаса, сот қылмыстық құқық бұзушылықтан босату туралы шешімді бұзады және үкімдердің жиынтығы жөнінде жаза тағайындау қағидалары бойынша оған жаза тағайындайды. Бұл ретте кепіл мемлекеттің кірісіне алынады.
6. Осы баптың ережелері сыбайлас жемқорлық қылмыс, террористік қылмыс, экстремистік қылмыс жасаған адамдарға, қылмыстық топтың құрамында жасалған қылмысқа, кәмелетке толмағандарға жыныстық тиіспеушілікке қарсы қылмысқа қолданылмайды.

71-бап. Жағдайдың өзгеруіне байланысты қылмыстық
жауаптылықтан босату
1. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адам, егер істі сот қараған кезге қарай жағдайдың өзгеруі салдарынан ол жасаған әрекет қоғамға қауіпті болудан қалса, соттың қылмыстық жауаптылықтан босатуына жатады.
2. Бірінші рет қылмыстық теріс қылық не бірінші рет онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасаған адамды, егер ол адамның содан кейінгі мінсіз мінез-құлқына байланысты іс сотта қаралған уақытта ол қоғамға қауіпті деп есептеле алмайтындығы белгіленсе, соттық қылмыстық жауаптылықтан босатуына жатады.

72-бап. Мерзімді кезеңнің етуіне байланысты қылмыстық
жауаптылықтан босату
1. Егер қылмыс жасалған күннен бастап мынадай мерзімдер:
1) қылмыстық теріс қылық жасағаннан кейін бір жыл;
2) онша ауыр емес қылмыс жасағаннан кейін екі жыл;
3) ауырлығы орташа қылмыс жасағаннан кейін бес жыл;
4) ауыр қылмыс жасағаннан кейін он бес жыл;
5) аса ауыр қылмыс жасағаннан кейін жиырма жыл өтсе, адам қылмыстық жауаптылықтан босатылады.
2. Мерзімді кезеңнің өтуі қылмыстық құқық бұзушылық жасаған күннен бастап және сот үкімі заңды күшіне енген кезге дейін есептеледі.
3. Теріс қылықтар бойынша мерзімді кезеңнің өтуі жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтың жасалуына қарамастан тоқтатыла тұрмайды және тоқтатылмайды.
4. Егер қылмыс жасаған адам тергеуден немесе соттан жалтарса, мерзімді кезеңнің өтуі тоқтатыла тұрады. Бұл жағдайда мерзімді кезеңнің өтуі адамның ұсталған немесе оның айыбын мойындап келген кезінен бастап жаңартылады. Бұл орайда, егер қылмыс жасаған уақыттан бері мерзімді кезеңнің өтуі тоқтатылмаса және мынадай мерзімдер:
1) онша ауыр емес қылмыс жасағаннан кейін он жыл;
2) ауырлығы орташа қылмыс жасағаннан кейін он бес жыл;
3) ауыр қылмыс жасағаннан кейін жиырма жыл;
4) аса ауыр қылмыс жасағаннан кейін жиырма бес жыл өтсе, адам қылмыстық жауаптылыққа тартыла алмайды.
Егер ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған адам осы баптың бірінші бөлігінде аталған мерзім өткенге дейін жаңадан қасақана қылмыс жасаса, мерзімді кезеңнің өтуі тоқтатылады. Мұндай жағдайларда мерзімді кезеңнің өтуі жаңа қылмыс жасаған күннен қайта басталады. Өзге жағдайларда, мерзімді кезең өткенге дейін адам қайтадан қылмыс жасаса, әрбір қылмыс бойынша мерзімді кезең дербес өтеді.
5. Осы Кодекс бойынша өлім жазасы немесе өмір бойына бас бостандығынан айыру тағайындалуы мүмкін қылмысты жасаған адамға мерзімнің етуін қолдану туралы мәселені сот шешеді. Егер сот мерзімді кезеңнің өтуіне байланысты адамды қылмыстық жауаптылықтан босату мүмкін деп таппаса, өлім жазасы өмір бойына бас бостандығынан айырумен ауыстырылады, ал өмір бойына бас бостандығынан айыру жиырма бес жыл мерзімге бас бостандығынан айырумен ауыстырылады.
6. Бейбітшілікке және адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар, сыбайлас жемқорлық қылмыстар, террористік қылмыстар, экстремистік қылмыстар, азаптау, кәмелетке толмағандарға жыныстық тиіспеушілікке қарсы, сондай-ақ жеке адамға, мемлекеттің конституциялық құрылысының негіздеріне және қауіпсіздігіне қарсы, экономикалық қызмет саласындағы, қоғамдық қауіпсіздік пен қоғамдық тәртіпке қарсы аса ауыр қылмыстар жасаған адамдарға ескіру мерзімді кезең қолданылмайды.

73-бап. Жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын
босату
1. Сот егер өзінің түзелуі үшін оның тағайындалған жазаны толық өтеуі қажет етілмейтінін танитын болса, сот бас бостандығын шектеу немесе бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жүрген адамды осы баптың үшінші және төртінші бөліктерінде көзделген мерзімдерді іс жүзінде өтегеннен кейін шартты түрде мерзімінен бұрын босатуы мүмкін.
Осы баптың үшінші және төртінші бөліктерінде көзделген мерзімдерді іс жүзінде өтегеннен кейін, бас бостандығын шектеу немесе бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жүрген адам, қылмысымен келтірілген залалды толық өтеген және ол жазаны өтеудің белгіленген тәртібін әдейі бұзбаған жағдайда, жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатуға жатады.
Адам өліміне соқтырмаған және аса ауыр қылмыспен ұласпаған террористік немесе экстремистік қылмыстары үшін тағайындалған бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жатқан адам, осы баптың үшінші және төртінші баптарымен көзделген мерзімдерді нақты өтеп болғаннан кейін, егер бұл террористік немесе экстремистік қылмыстарды болдырмауға, ашуға немесе тергеуге, сондай-ақ террористік немесе экстремистік топтардың қатысушыларын әшкерелеуге белсенді көмегі тиетін болса, оны сот шартты түрде мерзімінен бұрын босатуы мүмкін.
Бұл ретте адам жазаның қосымша түрін өтеуден толық немесе ішінара босатылуы мүмкін.
2. Бас бостандығынан айыру түрінде жазасын өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған адамға жазасының өтелмеген бөлігі ішінде сот осы Кодекстің 45-бабы екінші бөлігінің қағидалары бойынша пробациялық бақылауды белгілейді.
3. Шартты түрде мерзімінен бұрын босату, сотталған адам:
1) онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмыс үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде үштен бірін;
2) ауыр қылмыс үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде жартысын;
3) аса ауыр қылмыс үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде үштен екісін, сондай-ақ егер бұрын қолданылған шартты түрде мерзімінен бұрын босатудың күші осы баптың алтыншы бөлігінің 1), 2) тармақтарында көзделген негіздер бойынша жойылған болса;
4) осы Кодекстің 120-бабы үшінші бөлігінің 3), 5) тармақтарында, 121-бабы үшінші бөлігінің 3), 5) тармақтарында көзделген қылмыстары үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде төрттен үшін нақты өтегеннен кейін ғана қолданылуы мүмкін.
Жазаны өтеуден мерзімінен бұрын шартты түрде босату жүкті әйелдерге, жас балалары бар әйелдерге, жас балаларын жалғыз тәрбиелейтін еркектерге, елу сегіз жастағы және ол жастан асқан әйелдерге, алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркектерге, бірінші және екінші топтағы мүгедектерге:
1) онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің кемінде төрттен бірін;
2) ауыр қылмысы үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде үштен бірін;
3) адам өміріне қол сұғушылықпен ұласпаған аса ауыр қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің кемінде жартысын;
4) адам өміріне қол сұғушылықпен ұласқан аса ауыр қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің кемінде екіден үшін;
5) осы Кодекстің 120-бабы үшінші бөлігінің 3), 5) тармақтарында, 121-бабы үшінші бөлігінің 3), 5) тармақтарында көзделген қылмыстары үшін тағайындаған жаза мерзімінің кемінде төрттен үшін нақты өтегеннен кейін қолданылуы мүмкін.
4. Бас бостандығынан айыруға сотталған адамның нақты өтеген мерзімі алты айдан кем болмауы керек.
5. Сот тағайындаған өмір бойы бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жатқан адам, егер сот ол бұл жазаны бұдан әрі өтеуді қажет етпейді деп таныса және кемінде жиырма бес жыл бас бостандығынан айыруды нақты өтесе, мерзімінен бұрын шартты түрде босатылуы мүмкін.
6. Мерзімінен бұрын шартты түрде босату қолданылған адам, егер жазаның қалған өтелмеген бөлігі ішінде:
а) бірнеше рет әкімшілік құқық бұзушылық жасап, ол үшін оған әкімшілік жаза қолданылса немесе шартты түрде мерзімінен бұрын босатуды қолдану кезінде өзіне жүктелген міндеттерді орындаудан әдейі жалтарса, мерзімінен бұрын шартты түрде босатуды қолдану кезінде сот уәкілетті мемлекеттік органның ұсынуы бойынша мерзімінен бұрын шартты түрде босатудың күшін жою және жазаның өтелмеген бөлігін орындау туралы қаулы ете алады;
2) қылмыс абайсызда жасалса, егер кәмелетке толмаған адам, жүкті әйел, жас балалары бар әйел, жас балаларын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркек, елу сегіз жастағы және ол жастан асқан әйел мен алпыс үш жастағы және ол жастан асқан еркек, бірінші немесе екінші топтағы мүгедек онша ауыр емес қылмысты қасақана жасаса, жаңа қылмысқа жаза тағайындау кезінде мерзімінен бұрын шартты түрде босатудың күшін жою немесе оны күшінде қалдыру туралы мәселені сот шешеді. Егер сот шартты түрде мерзімінен бұрын босатудың күшін жойса, жаза үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау қағидалары бойынша тағайындалады.
3) қылмыс қасақана жасалса, осы бөліктің 2) тармағында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, сот оған үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау қағидалары бойынша жаза тағайындайды.
7. Шартта мерзімінен бұрын босату өлім жазасы түріндегі жаза кешірім жасау тәртібімен бас бостандығынан айырумен ауыстырылған адамға, адамдардың қаза табуына әкеп соқтырған не аса ауыр қылмыс жасаумен ұласқан террористік немесе экстремистік қылмысы, жас балаларға жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы жасаған қылмысы үшін, сондай-ақ осы баптық алтыншы бөлігінің 1), 2) тармақтарында көзделген негіздер бойынша мерзімінен бұрын шартты түрде босатуды қолданудың күші жойылған жағдайларды қоспағанда, бұрын мерзімінен бұрын шартты түрде босатылған адамға қолданылмайды.

74-бап. Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза
түрімен ауыстыру не тағайындалған жаза мерзімін
қысқарту
1. Онша ауыр емес, ауырлығы орташа және ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жатқан адамға, сол қылмысымен келтірген залалдың орнын толық толтырған және жазаны өтеудің белгіленген тәртібін әдейі бұзбаған жағдайда, сот жазаның өтелмей қалған бөлігін оның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырады. Бұл ретте адам, өмір бойы бас бостандығынан айыруға тағайындалатын жазаны қоспағанда, жазаның қосымша түрін өтеуден толық немесе ішінара босатылуы мүмкін.
2. Жазаның өтелмеген бөлігі, сотталған адам онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмыс жасағаны үшін жаза мерзімінің кем дегенде үштен бір бөлігін, ауыр қылмысы үшін немесе бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеуден шартты түрде мерзімінен бұрын босатылған және жазаның өтелмей қалған бөлігі кезеңінде жаңа қылмыс жасаған адам жаза мерзімінің жартысын нақты өтегеннен кейін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы мүмкін.
Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстыру адамдардың өліміне әкеп соққан не аса ауыр қылмыс жасаумен ұласқан террористік немесе экстремистік қылмысы, сондай-ақ қылмыстық топтың құрамында жасаған қылмысы, жас балалардың жыныстық қол сұғылмаушылығына қарсы жасаған қылмысы үшін сотталған адамдарға қатысты қолданылмайды.
3. Жазаның өтелмеген бөлігін ауыстыру кезінде сот бас бостандығынан айырудың бір күніне бір айлық есептік көрсеткіш есебімен не бас бостандығынан айырудың бір күні үшін бас бостандығын шектеудің бір күні есебімен айыппұл салуды таңдауы мүмкін. Айыппұлға ауыстырудың шарты қылмыспен келтірілген зиянды толық өтеу болып табылады.
4. Онша ауыр емес, ауырлығы орташа немесе ауыр қылмыс жасағаны үшін бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жатқан адам, егер ол жазасын өтеп жүрген кезеңде қылмыстық топ жасаған қылмысты ашуға және тергеуге септігін тигізген жағдайда, сот өтелмеген жазасының жартысынан аспайтын бөлігін қысқарта алады.

75-бап. Жүкті әйелдердің және жас балалары бар әйелдер
мен жас балаларын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған
еркектердің жазаны өтеуін кейінге қалдыру
1. Сотталған жүкті әйелдердің жазаны өтеуін сот бір жылға дейін кейінге қалдыруы мүмкін. Жас балалары бар сотталған әйелдер мен жас балаларын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектердің жазасын орындауды сот бес жылға дейін, бірақ бала он төрт жасқа толғаннан аспайтын мерзімге кейінге қалдыруы мүмкін. Жеке адамға қарсы ауыр немесе аса ауыр қылмысы, террористік қылмысы, экстремистік қылмысы, қылмыстық топ құрамындағы жасаған, жас балаларға жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмысы үшін бес жалдан астам мерзімге бас бостандығынан айыруға сотталған жүкті әйелдердің және жас балалары бар әйелдер мен жас балаларын жалғыз өзі тәрбиелеп отырған еркектердің жазаны өтеуі кейінге қалдырылмайды.
2. Егер осы баптың бірінші бөлігінде аталған сотталған адам баладан бас тартса немесе баланы тәрбиелеуден жалтаруды жалғастырса немесе сотталып, жазасын өтеу кейінге қалдырылған адамды бақылауды жүзеге асыратын орган екі рет жазбаша түрде ескерту жасағаннан кейін қоғамдық тәртіпті бұзса, сот сол органның ұсынысы бойынша жазаны өтеу мерзімін кейінге қалдырудың күшін жойып, сотталған адамды сот үкіміне сәйкес тағайындалған жерге жазасын өтеуге жібере алады.
3. Жазаны өтеуін кейінге қалдыру мерзімі аяқталғаннан кейін немесе бала шетінеген жағдайда не жүктілігі үзілген жағдайда сот сотталған адамның жүріс-тұрысына қарай оны жазаны өтеуден босатуы немесе оны неғұрлым жеңіл жазамен ауыстыруы немесе сотталған адамды жазаны өтеу үшін тиісті мекемеге жіберу туралы шешім қабылдауы мүмкін.
4. Егер сотталған адам жазаны өтеуді кейінге қалдыру кезеңінде жаңа қылмыс жасаса, сот оған үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау қағидалары бойынша жаза тағайындайды.

76-бап. Ауруға шалдығуына байланысты жазадан босату
1. Қылмыс жасағаннан кейін оның өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) іс жүзіндегі сипаты мен қоғамға қауіптілігін ұғыну не оған ие болу мүмкіндігінен айыратын психикасы бұзылуы пайда болған адамды сот жазадан босатады, ал жазасын өтеп жатқан адамды сот оны одан әрі өтеуден босатады. Мұндай адамдарға сот осы Кодексте көзделген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын тағайындауы мүмкін.
2. Өмір бойы бас бостандығынан айырудан басқа, жазаны өтеуге кедергі жасайтын өзге де ауыр науқастан зардап шегуші адамды сот жазаны өтеуден босатады немесе жасалған қылмыстың ауырлығын, сотталған адамның жеке басын, науқасының сипатын және басқа мән-жайларды ескере отырып, жаза неғұрлым жеңіл жаза түрімен ауыстырылуы мүмкін.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде аталған адамдар, олар сауыққан жағдайда, егер қылмыстық жауапқа тартудың немесе айыптау үкімінің мерзімі өтіп кетпесе, қылмыстық жауаптылыққа тартылуға және жазалануға жатады.

77-бап. Ауыр мән-жайлардың салдарынан жазадан босату және
жазаны өтеуді кейінге қалдыру
1. Теріс қылығы немесе онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмысы үшін сотталған адамды, егер жазаны өтеу кезінде өрт немесе кездейсоқ апат, отбасының еңбекке жарамды жалғыз мүшесінің ауыр науқастануы немесе қайтыс болуы немесе басқа да төтенше мән-жайлардың салдарынан сотталған адам немесе оның отбасы үшін жазасын өтеуі аса ауыр зардапқа әкеп соққан мән-жайлар туындаса, сот жазадан босатуы мүмкін.
2. Террористік қылмыс, экстремистік қылмыс, қылмыстық топ құрамында жасаған қылмысы, жас балаларға жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмысы үшін сотталған адамдарды қоспағанда, ауыр немесе аса ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адамның жазасын өтеуін сот осы баптың бірінші бөлігінде аталған негіздер болған жағдайда, үш айға дейін мерзімге кейінге қалдыра алады.

78-бап. Айыптау үкімі мерзімді кезеңінің өтуіне
байланысты жазаны өтеуден босату
1. Қылмысы үшін сотталған адам, егер айыптау үкімі оның заңды күшіне енген күнінен бастап есептегенде:
1) теріс қылығы үшін сотталғанда - бір жыл;
2) онша ауыр емес қылмысы үшін сотталғанда - үш жыл;
3) ауырлығы орташа қылмысы үшін сотталғанда - алты жыл;
4) ауыр қылмысы үшін сотталғанда - он жыл;
5) аса ауыр қылмысы үшін сотталғанда - он бес жыл мерзімде орындалмаған болса, жазаны өтеуден босатылады.
2. Теріс қылықтар бойынша мерзімді кезеңнің өтуі, жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтың жасалуына қарамастан, тоқтатыла тұрмайды және тоқтатылмайды.
3. Егер сотталған адам жазаны өтеуден жалтарса, қылмыстары бойынша мерзімді кезеңнің өтуі тоқтатыла тұрады. Бұл жағдайда мерзімді кезеңнің өтуі адам ұсталған немесе айыбын мойындап келген кезден басталады. Сотталған адамның жазаны өтеуден жалтаруы кезіне қарай өтіп кеткен мерзімді кезең есепке алынуға жатады. Бұл ретте айыптау үкімі, егер оның шығарылған уақытынан бастап жиырма бес жыл өткен болса және мерзімді кезеңнің өтуі жаңа қылмыс жасау арқылы тоқтатылмаған болса, орындала алмайды. Жазаны өтеу кейінге қалдырылған жағдайда мерзімді кезеңнің өтуі жазаны кейінге-қалдыру мерзімі аяқталғанға дейін тоқтатыла тұрады.
4. Егер адам осы баптың бірінші бөлігінде аталған мерзім өткенге дейін жаңадан қасақана қылмыс жасаса, қылмыстар бойынша мерзімді кезеңнің өтуі тоқтатыла тұрады. Мұндай жағдайларда ескіру мерзімінің өтуі жаңадан қылмыс жасаған күннен бастап қайта есептеледі.
5. Өлім жазасына немесе өмір бойы бас бостандығынан айыруға
сотталған адамға мерзімді кезеңді қолдану туралы мәселені сот шешеді. Егер сот мерзімді кезеңді қолдану мүмкін болады деп таппаса, өлім жазасы өмір бойы бас бостандығынан айыруға ауыстырылады, ал өмір бойы бас бостандығынан айыру жиырма бес жыл мерзімге бас бостандығынан айыруға ауыстырылады. Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар, сыбайлас жемқорлық қылмыстар, террористік қылмыстар, азаптағаны, жас балаларға жыныстық қол сұғылмаушылыққа қарсы қылмыстар, сондай-ақ жеке адамға, мемлекеттің конституциялық құрылысы негіздеріне және қауіпсіздігіне қарсы, экономикалық қызмет саласындағы аса ауыр қылмыстар жасағаны үшін сотталған адамдарға мерзімді кезең қолданылмайды.

79-бап. Рақымшылық немесе кешірім жасау актісі негізінде
қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босату
1. Рақымшылық жасау туралы актіні адамдардың белгілі бір тобына емес, жеке-дара адамға қатысты Қазақстан Республикасының Парламенті шығарады.
2. Қылмыстық теріс қылық немесе онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасаған адамдар рақымшылық жасау туралы актінің негізінде қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін. Қылмыстық теріс қылық немесе онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасағаны үшін сотталған адамдар жазадан босатылуы мүмкін не оларға тағайындалған жаза қысқартылуы немесе жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы мүмкін не мұндай адамдар жазаның қосымша түрінен босатылуы мүмкін. Ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін сотталған адамдарға тағайындалған жазаның мерзімі қысқартылуы мүмкін. Жазасын өтеген немесе оны одан әрі өтеуден босатылған адамдардан рақымшылық жасау туралы актімен соттылығы алынып тасталуы мүмкін.
Террористік қылмыстар, экстремистік қылмыстар жасағаны, азаптағаны, жас балаларға жыныстық тиіспеушілікке қарсы қылмыстары үшін сотталған, сондай-ақ қылмыстардың қайталануы немесе қауіпті қайталануы жағдайында жаза тағайындалған адамдарға рақымшылық жасау туралы акт қолданылмайды.
3. Өзіне қатысты айыптау үкімі заңды күшіне енген белгілі бір жеке-дара адамға, жағдайда, сол сияқты шет мемлекет сотының үкімі бойынша тағайындалған жазаны Қазақстан Республикасының аумағында өтеп жатқан не өтеген адамға кешірім жасау туралы актіні Қазақстан Республикасының Президенті шығарады.
4. Қылмыс жасағаны үшін сотталған адам кешірім жасау кезінде жазаны одан әрі өтеуден босатылуы мүмкін не оған тағайындалған жаза қысқартылуы немесе жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылуы не мұндай адам жазаның қосымша түрінен босатылуы мүмкін. Жазасын өтеген немесе оны одан әрі өтеуден босатылған адамнан кешірім жасау актісімен соттылығы алып тасталуы мүмкін.

80-бап. Соттылық
1. Қылмыс жасағаны үшін сотталған адам соттың айыптау үкімі заңды күшіне енген күннен бастап соттылығы жойылған немесе алып тасталған кезіне дейін сотталған болып есептеледі. Осы Кодекске сәйкес соттылығы жаза тағайындау кезінде ескеріледі.
2. Жазадан босатылған, сондай-ақ қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін сотталған адам соттылығы жоқ деп танылады.
3. Соттылық:
1) шартты түрде сотталған адамдарға қатысты - пробациялық бақылау мерзімі өткен соң;
2) бас бостандығынан айыруға қарағанда жазаның неғұрлым жеңіл түріне сотталған адамдарға қатысты - жазаны нақты өтеген соң;
3) онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарға қатысты - жазаны өтегеннен кейін үш жыл өткен соң;
4) ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарға қатысты - жазаны өтегеннен кейін алты жыл өткен соң;
5) аса ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған
адамдарға қатысты - жазаны өтегеннен кейін сегіз жыл өткен соң жойылады.
4. Егер сотталған адам заңда белгіленген тәртіппен жазасын өтеуден мерзімінен бұрын босатылса немесе жазаның өтелмеген бөлігі жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстырылса, онда соттылықты жою мерзімі жазаның нақты өтелген мерзімі негізге алына отырып, негізгі және қосымша жаза түрлерін өтеуден босатылған кезден бастап есептеледі.
5. Егер соттың үкімі бойынша адамға негізгі жазамен қатар қосымша жаза тағайындалса, онда соттылықты жою мерзімі негізгі және қосымша жаза түрлерін өтеу кезінен бастап есептеледі.
Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру түрінде қосымша жаза тағайындалған жағдайларда, соттылықты өтеу мерзімі жазаның негізгі түрі өтелген кезден бастап есептеледі.
6. Адам әртүрлі ауырлық дәрежесіне жататын қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін қылмыстардың жиынтығы бойынша немесе үкімдердің жиынтығы бойынша сотталған кезде соттылығы әрбір қылмыс үшін жеке-жеке жойылады, бұл ретте жойылу мерзімі қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы немесе үкімдердің жиынтығы бойынша жазаны өтеу кезінен бастап есептеледі.
7. Егер сотталған адам жазаны өтегеннен кейін өзін мінсіз ұстаса, сот оның өтініші бойынша соттылығын жою мерзімі өткенге дейін одан соттылығын алып тастай алады.
Бұл норма ауыр немесе аса ауыр қылмыстары үшін бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарға, сондай-ақ қылмыстардың қайталануы немесе қауіпті қайталануы жағдайында жаза тағайындалған адамдарға қолданылмайды.
8. Егер сотталған адам соттылығы жойылу мерзімі өткенге дейін тағы да қылмыс жасаса, соттылықты жою мерзімі тоқтатылады. Бірінші қылмыс бойынша соттылықты жою мерзімі соңғы қылмысы үшін негізгі және қосымша жазаны нақты өтегеннен кейін қайтадан есептеледі. Бұл жағдайда адам екі қылмыстың неғұрлым ауыры үшін соттылықты жою мерзімі өткенге дейін екі қылмыс үшін де сотталған деп есептеледі.
9. Соттылықты жою немесе алып тастау, өмір бойына тағайындалған жазаның қосымша түрімен белгіленген шектеулерді қоспағанда соттылыққа байланысты барлық құқықтық зардаптардың күшін жояды.

6-бөлім. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы

81-бап. Кәмелетке толмағандардың қылмыстық жауаптылығы
1. Осы бөлімнің күші қолданылатын кәмелетке толмағандар деп
қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кезге қарай жасы он төртке толған,
бірақ он сегізге толмаған адамдар танылады.
2. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кәмелетке толмағандарға жаза тағайындалуы мүмкін не оларға тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін.

82-бап. Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жаза
түрлері
1. Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жаза түрлері:
1) белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру;
2) айыппұл;
3) түзеу жұмыстары;
4) қоғамдық жұмыстарға тарту;
5) бас бостандығын шектеу;
6) бас бостандығынан айыру болып табылады.
2. Кәмелетке толмағандарға белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру бір жылдан екі жылға дейінгі мерзімге тағайындалады.
3. Айыппұл кәмелетке толмаған сотталған адамның өз табысы немесе өндіріп алуға жарайтын мүлкі болған жағдайда ғана тағайындалады. Айыппұл оннан екі жүз елу айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде тағайындалады.
4. Түзеу жұмыстары өз табысы немесе өзге тұрақты кірісі бар кәмелетке толмағанға оннан екі жүз елуге дейінгі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде тағайындалады.
5. Қоғамдық жұмыстарға тарту қырық сағаттан жүз елу сағатқа дейінгі мерзімге тағайындалады, ол кәмелетке толмағанның қолынан келетін жұмысты орындауы болып табылады және ол оны оқудан немесе негізгі жұмысынан бос уақытында орындайды. Он алты жасқа дейінгі адамдар үшін бұл жаза түрін орындау ұзақтығын күніне екі сағаттан, ал он алтыдан он сегіз жасқа дейінгі адамдар үшін күніне үш сағаттан асыруға болмайды.
6. Кәмелетке толмағандарға бас бостандығын шектеу екі жылға дейінгі мерзімге тағайындалады.
7. Кәмелетке толмағандарға бас бостандығынан айыру он жылдан аспайтын, ал ауырлататын жағдай кісі өлтіргені немесе терроризм үшін немесе қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша қылмыстардың біреуі ауырлататын жағдайларда адам өлтіргені немесе терроризм үшін - он екі жылдан аспайтын мерзімге тағайындалуы мүмкін. Онша ауыр емес қылмыс немесе өлімге ұшыратуға байланысты емес ауырлығы орташа қылмыс жасаған кәмелетке толмағандарға бас бостандығынан айыру тағайындалмайды.
8. Кәмелетке толмаған сотталған адамдар бас бостандығынан айыруды:
1) бас бостандығынан айыруға бірінші рет сотталған еркек жынысты кәмелетке толмағандар, сондай-ақ әйел жынысты кәмелетке толмағандар - жалпы режимдегі тәрбиелеу колонияларында;
2) бұрын бас бостандығынан айыру жазасын өтеген еркек жынысты кәмелетке толмағандар - күшейтілген режимдегі тәрбиелеу колонияларында өтейді.
9. Қоғамға қауіптілік сипатына және дәрежесіне, кінәлі адамның жеке басына және өзге де мән-жайларға қарай сот қабылданған шешімнің себебін көрсете отырып, еркек жынысты кәмелетке толмай сотталған адамның бас бостандығынан айыруды жалпы режимдегі тәрбиелеу колониясында өтеуін тағайындауы мүмкін.
10. Сот жазаны орындаушы органға кәмелетке толмаған сотталған адаммен қарым-қатынас кезінде оның жеке басының белгілі бір ерекшеліктерін ескеру туралы нұсқау беруі мүмкін.

83-бап. Кәмелетке толмаған адамға жаза тағайындау
1. Кәмелетке толмаған адамға жаза тағайындау кезінде, осы Кодекстің 53-бабында көзделген мән-жайлардан басқа, оның өмірі мен тәрбиесінің жағдайлары, психикалық даму деңгейі, жеке басының өзге де ерекшеліктері, сондай-ақ жасы үлкен адамдардың оған ықпалы ескеріледі.
2. Кәмелетке толмаған жас жеңілдететін мән-жай ретінде басқа да жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлармен жиынтықта ескеріледі.

84-бап. Кәмелетке толмағандарды қылмыстық жауаптылықтан
және жазадан босату
1. Қылмыстық теріс қылық немесе онша ауыр емес қылмыс жасаған не бірінші рет ауырлығы орташа қылмыс жасаған кәмелетке толмаған адамды, егер оны қылмыстық жауаптылыққа тартпай-ақ түзеуге болады деп белгіленсе, сот оны қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін. Бұл ретте оған тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін.
2. Қылмыстық теріс немесе онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасағаны үшін бірінші рет сотталған кәмелетке толмаған адамды, егер оны түзеуге тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану арқылы қол жеткізуге болады деп танылса, сот оны жазадан босатуы мүмкін.
3. Өлімге ұшыратумен байланысты емес ауыр қылмысты бірінші рет жасаған кәмелетке толмаған адамды сот, осы Кодекстің 69-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайларда, қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін.

85-бап. Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары
1. Сот кәмелетке толмаған адамға тәрбиелік әсері бар мынадай мәжбүрлеу шараларын тағайындауы мүмкін:
1) ескерту;
2) ата-аналарының немесе олардың орнындағы адамдардың не мамандандырылған мемлекеттік органның қадағалауына беру;
3) келтірілген залалды қалпына келтіру міндетін жүктеу;
4) бос уақытын шектеу және кәмелетке толмаған адамның жүріс-тұрысына ерекше талаптар белгілеу;
5) ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымына орналастыру;
6) жәбірленушіден кешірім сұрау міндеттемесін жүктеу;
7) пробациялық бақылау орнату.
2. Кәмелетке толмаған адамға тәрбиелік әсері бар бірнеше тәрбиелеу шаралары бір мезгілде тағайындалуы мүмкін.

86-бап. Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларының мазмұны
және оларды қолдану мерзімдері
1. Ескерту кәмелетке толмағанға оның әрекетімен келтірілген зиянды және осы Кодексте көзделген құқық бұзушылықтарды қайталап жасаудың зардаптарын түсіндіруден тұрады.
2. Қадағалауға беру ата-аналарына немесе олардың орнындағы адамдарға не мамандандырылған мемлекеттік органға кәмелетке толмаған адамға тәрбиелік әсер ету және оның жүріс-тұрысын бақылау жөнінде міндеттер жүктеуден тұрады.
3. Келтірілген зиянды қалпына келтіру міндеті кәмелетке толмаған адамның мүліктік жағдайы және оның тиісті еңбек дағдысы болуы ескеріле отырып жүктеледі.
4. Кәмелетке толмаған адамның бос уақытын шектеу және оның жүріс-тұрысына ерекше талаптар белгілеу, белгілі бір орындарға баруға, бос уақыттың белгілі бір нысанын, оның ішінде механикалық көлік құрамын жүргізуге байланысты нысанын пайдалануға тыйым салуды, тәуліктің белгілі бір уақытынан кейін үйден тыс жерде болуын, мамандандырылған мемлекеттік органның рұқсатынсыз басқа жерлерге баруын шектеуді көздеуі мүмкін. Кәмелетке толмаған адамға білім беру мекемесіне қайта оралу, оқуын жалғастыру немесе аяқтау не мамандандырылған мемлекеттік органның көмегімен жұмысқа орналасу талабы да қойылуы мүмкін. Бұл толық тізбе болып табылмайды.
5. Алты айдан екі жылға дейінгі мерзімге ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымына орналастыруды сот ауырлығы орташа немесе ауыр қылмысты қасақана жасаған кәмелетке толмаған адамға тағайындауы мүмкін. Аталған ұйымдарда болу адамның кәмелетке толуына байланысты, сондай-ақ түзетуді қамтамасыз етуші мамандандырылған мемлекеттік органның қорытындысы негізінде сот кәмелетке толмаған адам өзінің түзелуі үшін бұдан әрі бұл шараны қолдануды қажет етпейді деген тұжырымға келсе, мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.
6. Ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарында болуды осы баптың бесінші бөлігінде көзделген мерзім өткеннен кейін ұзартуға тек кәмелетке толмаған адамның жалпы білім беретін немесе кәсіптік даярлығын аяқтауы қажет болған жағдайда ғана жол беріледі, бірақ ол кәмелетке толғаннан аспауы керек.
7. Кәмелетке толмағандардың ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарында болуының тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалады.
8. Кәмелетке толмаған адам келтірген зияны үшін жәбірленушіден өзі кешірім сұрайды.
9. Пробациялық бақылау осы Кодекстің 45-бабы екінші бөлігінің қағидалары бойынша бір жылға дейінгі мерзімге белгіленеді.
10. Осы Кодекстің 85-бабы бірінші бөлігінің 2) және 4) тармақтарында көзделген тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану мерзімі қылмыстық теріс қылық жасаған кезде ұзақтығы алты айға дейін, онша ауыр емес қылмыс жасаған кезде - алты айдан бір жылға дейін, ауырлығы орташа қылмыс жасаған кезде - бір жылдан екі жылға дейін және ауыр қылмыс жасаған кезде екі жылдан үш жылға дейін белгіленеді.
11. Кәмелетке толмаған адам тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын бір жыл ішінде екі немесе одан да көп мәрте орындамаған жағдайда, егер қылмыстық жауапқа тартудың белгіленген мерзімді кезеңі өтіп кетсе, мамандандырылған мемлекеттік органның ұсынысы бойынша сот бұл шараның күшін жояды және материалдар кәмелетке толмаған адамды қылмыстық жауапқа тарту үшін жіберіледі.

87-бап. Кәмелетке толмағандарды жазаны өтеуден шартты
түрде мерзімінен бұрын босату
Кәмелетке толмаған жаста жасаған қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға, бас бостандығын шектеуге немесе түзеу жұмыстарына сотталған адамдарға жазаны нақты өтеуден немесе орындаудан кейін шартты түрде мерзімінен бұрын босату:
1) онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің немесе мөлшерінің кемінде төрттен бірін;
2) ауыр қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің немесе мөлшерінің кемінде үштен бірін;
3) адам өміріне қол сұғушылықпен ұласпаған аса ауыр қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің немесе мөлшерінің кемінде жартысын;
4) адам өміріне қол сұғушылықпен ұласқан аса ауыр қылмысы үшін сот тағайындаған жаза мерзімінің кемінде үштен екісін нақты өтегеннен кейін қолданылуы мүмкін.

88-бап. Мерзімді кезеңі
Кәмелетке толмағандарды қылмыстық жауаптылықтан немесе оның жазасын өтеуінен босату кезінде қылмыстық жауапқа тартудың немесе айыптау үкімінің мерзімді кезеңінің тең жартысына қысқартылады.

89-бап. Соттылықты жою мерзімдері
Он сегіз жасқа толғанға дейін қылмыс жасаған адамдар үшін осы Кодекстің 80-бабында көзделген соттылықты жою мерзімдері қысқартылады және тиісінше:
1) бас бостандығынан айыруға қарағанда жазаның неғұрлым жеңіл түрлерін өтегеннен кейін төрт айға;
2) онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысы үшін бас бостандығынан айыруды өтегеннен кейін бір жылға;
3) ауыр және аса ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруды өтегеннен кейін үш жылға тең болады.

90-бап. Осы бөлімнің ережелерін он сегіз бен жиырма бір
жас аралығындағы адамдарға қолдану
Он сегіз бен жиырма бір жас аралығындағы қылмыс жасаған адамдарға жасаған әрекетінің сипатын және жеке басын ескере отырып, сот ерекше жағдайларда, оларға ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарына орналастыруды қоспағанда, осы бөлімнің ережелерін қолдана алады

7-бөлім. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары

91-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану
негіздері
1. Сот медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын:
1) есі дұрыс емес күйде осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі баптарда көзделген әрекеттерді жасаған;
2) қылмыстық құқық бұзушылық жасағаннан кейін психикасы жазаны тағайындау немесе орындау мүмкін емес болып бұзылған;
3) қылмыстық құқық бұзушылық жасаған және есінің дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының бұзылуынан зардап шегетін;
4) қылмыстық құқық бұзушылық жасаған және алкоголизмнен немесе нашақорлықтан не уытқұмарлықтан емдеуге мұқтаж деп танылған адамдарға тағайындауы мүмкін.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде аталған адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары психикасының бұзылуы бұл адамдардың өзге елеулі зиян келтіру мүмкіндігіне не өзіне немесе басқа адамдарға қауіп төндіруіне байланысты жағдайларда ғана тағайындалады.
3. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын орындаудың тәртібі Қазақстан Республикасының Қылмыстық атқару кодексінде және денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында белгіленеді.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде аталған және өзінің психикалық жағдайы бойынша қауіп келтірмейтін адамдар жөнінде сот бұл адамдарды емдеу немесе Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында көзделген тәртіппен психикалық-неврологиялық ұйымдарға жіберу туралы мәселені шешу үшін денсаулық сақтау органдарына қажетті материалдар жібере алады.

92-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану
мақсаттары
Осы Кодекстің 91-бабының бірінші бөлігінде аталған адамдарды емдеу немесе олардың психикалық жағдайын жақсарту, сондай-ақ олардың осы Кодекстің Ерекше бөліміндегі баптарда көзделген жаңа әрекеттерді жасауын болғызбау медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданудың мақсаттары болып табылады.

93-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының
түрлері
1. Сот медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының:
1) емханалық мәжбүрлеп байқау және психиатрда емделу;
2) жалпы үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу;
3) мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу;
4) интенсивті қадағаланатын мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу түрлерін тағайындауы мүмкін.
2. Есі дұрыс күйінде жасалған қылмыстық құқық бұзушылығы үшін сотталған, бірақ алкоголизмнен, нашақорлықтан (уытқұмарлықтан) емдеуді не психикасының есі дұрыстығын жоққа шығармайтындай бұзылуынан емдеуді қажет ететін адамдарға сот жазамен бірге емханалық мәжбүрлеп байқау және психиатрда емдеу түрінде медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын тағайындауы мүмкін.

94-бап. Емханалық мәжбүрлеп байқау және психиатрда емдеу
Егер адам өзінің психикалық жай-күйі бойынша психиатриялық стационарға орналастырып емдеуді қажет етпесе, осы Кодекстің 91-бабында көзделген негіздер болған жағдайда емханалық мәжбүрлеп байқау және психиатрда емдеу тағайындалуы мүмкін.

95-бап. Психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу
1. Егер адамның психикасының бұзылу сипаты тек психиатриялық стационарда ғана жүзеге асырыла алатын емдеудің, күтудің, ұстаудың және қадағалаудың шарттарын талап ететін болса, осы Кодекстің 91-бабында көзделген негіздер болған жағдайда психиатриялық стационарда осындай мәжбүрлеп емдеу тағайындалуы мүмкін.
2. Жалпы үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу өзінің психикалық күйі мен жасаған қоғамға қауіпті әрекетінің сипаты бойынша стационарлық емдеу мен байқаудағы қажет ететін, бірақ интенсивті байқауды қажет етпейтін адамға тағайындалуы мүмкін.
3. Мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу өзінің психикалық жай-күйі мен жасаған қоғамға қауіпті әрекетінің сипаты бойынша тұрақты байқауды талап ететін адамға тағайындалуы мүмкін.
4. Интенсивті байқайтын мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу өзінің психикалық жай-күйі мен жасаған қоғамға қауіпті әрекетінің сипаты бойынша өзіне немесе басқа адамдарға айрықша қауіпті болған ұдайы және интенсивті байқауды талап ететін адамға тағайындалуы мүмкін.

96-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын ұзарту,
өзгерту және тоқтату
1. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын ұзартуды, өзгертуді және тоқтатуды психиатр-дәрігерлер комиссиясының қорытындысы негізінде мәжбүрлеп емдеуді жүзеге асыратын мекеме әкімшілігінің ұсынуы бойынша сот белгілейді.
2. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасы белгіленген адам сотқа осындай шараны тоқтату туралы немесе өзгерту туралы ұсыныс енгізу үшін негіздердің бар екені жөніндегі мәселені шешу үшін кемінде алты айда бір рет психиатр-дәрігерлер комиссиясында куәландырылып отыруға жатады. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын қолдануды тоқтату немесе өзгерту үшін негіздер болмаған кезде мәжбүрлеп емдеуді жүзеге асыратын мекеменің әкімшілігі мәжбүрлеп емдеуді ұзарту үшін сотқа қорытынды береді. Мәжбүрлеп емдеуді бірінші ұзарту емдеу басталған кезден бастап алты ай өткеннен кейін жүргізілуі мүмкін, мәжбүрлеп емдеуді одан кейін ұзарту жыл сайын жүргізіледі.
3. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасын өзгертуді немесе тоқтатуды адамның психикалық жай-күйі өзгеріп, бұрын тағайындалған шараны қолдану қажет болмай қалған немесе медициналық сипаттағы өзге мәжбүрлеу шарасын тағайындау қажет болған жағдайда сот жүзеге асырады.
4. Психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеуді қолдану тоқтатылған жағдайда сот мәжбүрлеп емдеуде болған адам жөнінде қажетті материалдарды оны емдеу немесе психиатриялық-неврологиялық ұйымға жіберу туралы мәселені Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында көзделген тәртіппен шешу үшін денсаулық сақтау органдарына беруі мүмкін.

97-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын
қолданғаннан кейін жаза тағайындау
1. Қылмыстық құқық бұзушылық жасағаннан кейін немесе жазасын өтеу кезінде өз іс-әрекеті үшін өзіне есеп беру немесе іс-әрекетке ие болу мүмкіндігінен айыратын психикалық аурумен ауырған адамға, егер мерзімді кезең өтіп кетпесе немесе оны қылмыстық жауаптылық пен жазадан босатуға негіз болмаса, ол сауыққаннан кейін сот оған жаза қолдана алады.
2. Психикасы қылмыс жасағаннан кейін бұзылған адам емделген жағдайда жаза тағайындау немесе оны орындауды жаңарту кезінде адамға психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу қолданылған уақыт ішінде психиатриялық стационарда болған бір күні бас бостандығынан айырудың бір күні не қамаудағы бір күні есебімен жазалау мерзіміне есептеледі.

98-бап. Жазаны орындаумен біріктірілген медициналық
сипаттағы мәжбүрлеу шаралары
1. Осы Кодекстің 91-бабының бірінші бөлігінің 3) тармағында көзделген жағдайда медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасы - бас бостандығынан айыруды өтеу орнында, ал сотталған адамға қатысты өзге де жаза түрлері амбулаториялық-психиатриялық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарында орындалады.
2. Осы Кодекстің 91-бабының бірінші бөлігінің 4) тармағында көзделген жағдайда медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары - бас бостандығынан айыруды өтеу орнында, ал өзге жазалау түрлеріне сотталғандарға қатысты денсаулық сақтау ұйымдарында орындалады.
3. Сотталған адамның стационарлық емдеуді талап ететін психиатриялық жай-күйі өзгерген кезде сотталған адамды психиатриялық стационарға немесе өзге де емдеу мекемесіне орналастыру Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында көзделген тәртіппен және негіздер бойынша жүргізіледі.
4. Аталған мекемелерде болған уақыт жазаны өтеу мерзіміне есептеледі. Сотталған адамның аталған мекемелерде одан әрі емделуі қажет болмай қалған кезде көшірме Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында көзделген тәртіппен жасалады.
5. Жазаны орындаумен біріктірілген медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шарасының қолданылуын тоқтатуды жазаны орындаушы органның ұсынуы бойынша психиатр-дәрігерлер комиссиясының қорытындысы негізінде сот жүргізеді.

ЕРЕКШЕ БӨЛІМ 1-тарау. Жеке адамға қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

99-бап. Кісі өлтіру
1. Кісі өлтіру, яғни құқыққа қарсы қасақана кісі өлтіру -
сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Кісі өлтіру:
1) екі немесе одан көп адамды;
2) осы аталған адамның қызметтік іс-әрекетін жүзеге асыруына не кәсіби немесе қоғамдық борышын орындауына байланысты адамды немесе оның жақындарын;
3) дәрменсіз жағдайда екендігі айыпкерге көрінеу белгілі адамды өлтіру, сол сияқты адамды ұрлаумен не кепілге алумен ұласқан;
4) жүкті екендігі айыпкерге көрінеу белгілі әйелді;
5) аса қатыгездікпен жасалған;
6) басқа адамдардың өміріне қауіпті тәсілмен жасалған;
7) адамдар тобы, адамдар тобы алдын ала сөз байласуы арқылы немесе қылмыстық топ жүзеге асырған;
8) пайда табу мақсатымен, сол сияқты жалданып жасалған не қарақшылықпен немесе қорқытып алумен ұласқан;
9) бұзақылық ниетпен;
10) басқа қылмысты жасыру немесе оны жасауды жеңілдету мақсатымен жасалған, сол сияқты зорлауға немесе жыныстық қатынас сипатындағы күш қолдану әрекеттерімен ұласқан;
11) әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік, діни өшпенділік немесе араздық не қанды кек себебі бойынша жасалған;
12) жәбірленушінің ағзаларын немесе тінін пайдалану мақсатымен жасалған;
13) бірнеше рет жасалған;
14) көрінеу кәмелетке толмаған баланы өлтіру;
15) төтенше жағдайларда немесе жаппай тәртіпсіздік барысында кісі өлтіру -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

100-бап. Жаңа туған сәбиді анасының өлтіруі
Анасының өзінің жаңа туған сәбиін туып жатқан кезінде, сол сияқты одан кейінгі кезеңде психикасын бұзатын ахуал болған жағдайда немесе есінің дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасы бұзылуы жағдайында өлтіруі -
төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

101-бап. Жан күйзелісі жағдайында жасалған кісі өлтіру
1. Жәбірленушінің зорлық-зомбылығынан, қорлауынан немесе ауыр балағаттауынан не өзге де заңға қарсы немесе моральға жат іс-әрекетінен (әрекетсіздігінен) болған кенет пайда болған жан күйзелісі (аффект) жағдайында, сол сияқты жәбірленушінің үнемі заңға қайшы немесе моральға жат мінез-құлқына байланысты туындаған ұзаққа созылған психиканы бұзатын ахуалда кісі өлтіру -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде аталған мән-жайлар кезінде жасалған екі немесе одан да көп кісі өлтіру -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

102-бап. Қажетті қорғану шегін асыра пайдалану кезінде
жасалған кісі өлтіру
Қажетті қорғану шегін асыра пайдалану кезінде жасалған кісі өлтіру -
екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

103-бап. Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті
шараларды асыра пайдалану кезінде жасалған кісі
өлтіру
Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шараларды асыра пайдалану кезінде жасалған кісі өлтіру -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

104-бап. Абайсызда кісі өлтіру
1. Абайсызда кісі өлтіру -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда екі немесе одан көп кісі өлтіру -
бес жылға дейін мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

105-бап. Өзін-өзі өлтіруге дейін жеткізу
1. Адамды өзін-өзі өлтіруге жеткізу немесе жәбірленушіні қорқыту, оған қатыгездікпен қарау немесе оның адамдық қадір-қасиетін ұдайы қорлау арқылы өзін-өзі өлтіруге баруға дейін жеткізу -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Кінәлі адамға материалдық немесе өзгедей тәуелді адамға қатысты жасалған дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалған әрекет -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

106-бап. Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру
1. Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
2) адамның өз қызметін немесе кәсіптік немесе қоғамдық борышын орындауын байланысты оған немесе оның жақындарына қатысты;
3) кінәліге дәрменсіз күйде екені көрінеу белгілі, сол сияқты адамды ұрлауға немесе кепілге алумен ұласқан адамға қатысты;
4) аса қатыгездікпен;
5) адамдар тобының қатысуымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
6) пайдакүнемдік ниетпен, сол сияқты жалдау бойынша;
7) бұзақылық ниетпен;
8) әлеуметтік ұлттық, нәсілдік, діни өшпенділік немесе араздық себебі бойынша;
9) жәбірленушінің ағзаларын немесе тіндерін пайдалану мақсатында;
10) бірнеше рет;
11) көрінеу кәмелетке толмаған балаға қатысты жасалса,
12) төтенше жағдайларда немесе жаппай тәртіпсіздік барысында жасалса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда жәбірленушінің өліміне әкеп соққан не қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз сегіз жылдан он екі жылға дейін мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

107-бап. Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа зиян
келтіру
1. Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа зиян келтіру -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
2) адамның өз қызметтің жүзеге асыруын не кәсіптік немесе қоғамдық борышын орындауын байланысты оған немесе оның жақындарына қатысты;
3) аса қатыгездікпен, сол сияқты кінәліге дәрменсіз күйде екені көрінеу белгілі адамға қатысты;
4) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен, қылмыстық топтың қатысуымен;
5) бұзақылық ниетпен;
6) әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік, діни жеккөру немесе араздық тұрғысында;
7) бірнеше рет,
8) көрінеу кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалса -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

108-бап. Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян-келтіру
Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не дәл сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

109-бап. Ұрып-соғу
Тән ауруына ұшырататын, бірақ денсаулыққа жеңіл зиян келтіруге әкеп соқпаған ұрып-соғу немесе өзге де күш қолдану іс-әрекеттерін жасау -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не дәл сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не екі айға дейінгі мерзімге" қамауға алуға жазаланады.

110-бап. Азаптау
1. Ұдайы ұрып-соғу немесе өзге күш қолдану іс-әрекеттері арқылы тән зардабына немесе психикалық зардап шегуге ұшырату, егер бұл іс-әрекет денсаулыққа ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соқпаса -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) көрінеу кәмелетке толмаған немесе кінәліге дәрменсіз күйде екендігі көрінеу белгілі не кінәліге материалдық немесе өзгедей тәуелді адамға, сол сияқты ұрланған не кепіл ретінде қолға түсірілген адамға қатысты;
2) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
3) кінәліге жүктілік жағдайында екендігі көрінеу белгілі әйелге қатысты;
4) азаптауды қолдану арқылы;
5) жалдау бойынша;
6) әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік, діни өшпенділік немесе араздық тұрғысында жасаса -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

111-бап. Жан күйзелісі жағдайында денсаулыққа зиян
келтіру
Жәбірленушінің тарапынан болған зорлық-зомбылықтан, қорлаудан немесе ауыр балағаттаудан не жәбірленушінің өзге де құқыққа қайшы немесе моральға жат іс-әрекеттерінен (әрекетсіздігінен), сол сияқты жәбірленушінің ұдайы құқыққа қайшы немесе моральға жат мінез-құлқына байланысты туындаған ұзаққа созылған психиканы бұзатын ахуалдардан болған қатты жан күйзелісінің (аффект) кенеттен туындауы жағдайында денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

112-бап. Қажетті қорғану шегін асыра пайдалану кезінде
денсаулыққа ауыр зиян келтіру
Денсаулыққа қажетті қорғану шегін асыра пайдалану кезінде жасалған қасақана ауыр зиян келтіру -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

113-бап. Қылмыс жасаған адамды ұстау кезінде денсаулыққа
ауыр зиян келтіру
Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шараларды асыра пайдалану кезінде денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

114-бап. Денсаулыққа абайсызда зиян келтіру
1. Денсаулыққа абайсызда ауырлығы орташа зиян келтіру -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда екі немесе одан да көп адамның денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіру -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Абайсызда денсаулыққа ауыр зиян келтіру -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Абайсызда екі немесе одан да көп адамның денсаулығына ауыр зиян келтіру-
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

115-бап. Қорқыту
Өлтіру немесе денсаулыққа ауыр зиян келтірумен, сол сияқты қатер төндіру орындалатынынан қауіптенуге жеткілікті негіздер бар болған кезде адамның жеке басына өзгедей ауыр күш қолдану не мүлікті өртеп жою, жарылыс жасау немесе өзге жалпы қауіпті тәсіл қолдану қатерін төндіру -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

116-бап. Адамның ағзалары мен тінін алып қоюға мәжбүр ету
немесе заңсыз алып қою
1. Трансплантациялау не өзгедей пайдалану үшін тірі адамның ағзалары мен тінін алып қоюға мәжбүр ету немесе заңсыз алу, сол сияқты тірі адамның ағзалары мен тініне қатысты заңсыз мәмілелер жасау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) кінәліге дәрменсіз күйде екендігі көрінеу белгілі адамға қатысты;
2) кәмелетке көрінеу толмаған адамға қатысты;
3) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
4) адамдар тобының қатысуымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
5) бірнеше рет;
6) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып;
7) кінәліге жүктілік жағдайында екендігі көрінеу белгілі әйелге қатысты;
8) алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы;
9) өзінің қызмет бабын пайдаланып;
10) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдаланып жасалса -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз, мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда жәбірленушінің өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан не қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз, мүлкі тәркіленіп немесе онсыз сегіз жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

117-бап. Соз ауруын жұқтыру
1. Өзінде соз ауруы бар екендігін білген адамның басқа адамға соз ауруын жұқтыруы -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға, сол сияқты екі және одан да көп адамға не көрінеу кәмелетке толмаған адамға жұқтыруға әкеп соққан дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

118-бап. Адамның иммун тапшылығы вирусын (АИТВ/ЖИТС)
жұқтыру
1. Басқа адамды көрінеу АИТВ/ЖИТС жұқтыру қаупін душар ету -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Өзінде АИТВ/ЖИТС бар екендігі туралы білетін адамның оны басқа адамға жұқтыруы -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, екі немесе одан да көп адамға қатысты не көрінеу кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалған әрекет -
төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді жасаған адам, егер АИТВ/ЖИТС жұқтыру қаупіне душар болған не жұқтырған басқа адамға біріншісінде осы аурудың бар екендігі туралы уақтылы ескерткен және жұқтыру қаупін туындатқан іс-әрекеттерді жасауға ерікті түрде келіскен жағдайда, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

119-бап. Қауіпті жағдайда қалдыру
1. Өміріне немесе денсаулығына қауіпті жағдайдағы және сәбилігіне, қарттығына, науқастығына немесе өзге де дәрменсіз күйінің салдарынан өзі қалпын сақтау шараларын қолдану мүмкіндігінен айырылған адамды көрінеу көмексіз қалдыру, егер кінәлінің ол адамға көмек көрсету мүмкіндігі болған немесе ол адамға қамқорлық жасауға міндетті болған не өзі оны өміріне немесе денсаулығына қауіпті күйде қалдырған жағдайларда -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Көмексіз қалдырған адамға абайсызда ауыр немесе ауырлығы орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, көмексіз қалдырған адамның абайсызда өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

120-бап. Зорлау
1. Зорлау, яғни жәбірленушіге немесе басқа адамдарға күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп не жәбірленушінің дәрменсіз күйін пайдаланып жыныстық қатынас жасау -
үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Зорлау:
1) адамдар тобының қатысуымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) өлтіру қатерін төндіруімен ұласып, сондай-ақ жәбірленушіге немесе басқа адамдарға қатысты аса қатыгездікпен;
3) жәбірленушінің соз ауруын жұқтырып алуына әкеп соғуымен;
4) бірнеше рет жасалса -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) абайсызда жәбірленушінің өліміне әкеп соқса;
2) абайсызда жәбірленушінің денсаулығына ауыр зиян келтіруге, оның АИТВ/ЖИТС жұқтырып алуына немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса;
3) көрінеу кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалса;
4) төтенше жағдайларда немесе жаппай тәртіпсіздік барысында жасалса;
5) оны тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген ата-ана, педагог не өзге де адам кәмелетке толмаған балаға қатысты жасаса;
6) қылмыстық топ жасаса -
өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар көрінеу жас балаға қатысты жасалса -
өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

121-бап. Жыныстық сипаттағы зорлық-зомбылық әрекеттері
1. Еркек пен еркектің жыныстық қатынасы, лесбиандық немесе жәбірленушіге немесе басқа адамдарға күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп не жәбірленушінің дәрменсіз күйін пайдаланып жасалған жыныстық сипаттағы өзге де іс-әрекеттер -
үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол іс-әрекеттер:
1) адамдар тобының қатысуымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса;
2) өлтіру қатерін төндірумен ұласып, сондай-ақ жәбірленушіге немесе басқа адамдарға қатысты аса қатыгездікпен жасалса;
3) жәбірленушінің соз ауруын жұқтырып алуына әкеп соқса;
4) бірнеше рет жасалса -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) абайсызда жәбірленушінің өліміне әкеп соқса;
2) абайсызда жәбірленушінің денсаулығына ауыр зиян келтіруге, оның АИТВ/ЖИТС жұқтырып алуына немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырса;
3) көрінеу кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалса;
4) төтенше жағдайларда немесе жаппай тәртіпсіздік барысында жасалса;
5) дәл сол әрекеттерді кәмелетке толмаған адамға қатысты ата-анасы, педагог не оны тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген өзге адам, жасаса;
6) қылмыстық топтың қатысуымен жасалса -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар көрінеу жас балаға қатысты жасалса, -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

122-бап. Он алты жасқа толмаған адаммен жыныстық
қатынаста болу немесе жыныстық сипаттағы өзге де
әрекеттер
1. Көрінеу он алты жасқа толмаған адаммен жыныстық қатынаста болу, еркек пен еркектің жыныстық қатынасы немесе лесбиандық немесе жыныстық сипаттағы өзге де әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Он алты жасқа толмаған адамға қатысты ата-анасы, педагог не оны тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген өзге де адам жасаған дәл сол әрекеттер -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, бірнеше рет жасалған әрекеттер -
өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

123-бап. Жыныстық қатынас жасауға, еркек пен еркектің
жыныстық қатынас жасауына, лесбиандыққа немесе
жыныстық сипаттағы өзге де әрекеттерге мәжбүрлеу
Адамды бопсалау, мүлкін жою, бүлдіру немесе тартып алу қатерін төндіру арқылы не жәбірленушінің материалдық немесе өзге тәуелділігін пайдаланып жыныстық қатынас жасауға, еркек пен еркектің жыныстық қатынас жасауына, лесбиандыққа немесе жыныстық сипаттағы өзге де әрекеттерді жасауға мәжбүрлеу -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не дәл сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

124-бап. Жас балаларды азғындық жолға түсіру
1. Көрінеу жас балаларға қатысты күш қолданбай азғындық әрекеттерді жасау-
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Жас балаға қатысты ата-анасы, педагог не оны тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген өзге де адам жасаған дәл сол әрекеттер -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, бірнеше рет жасалған әрекеттер -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

125-бап. Адамды ұрлау
1. Адамды ұрлау -
төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып;
5) көрінеу кәмелетке толмаған адамға қатысты;
6) кінәліге жүктілік жағдайында екендігі көрінеу белгілі әйелге қатысты;
7) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
8) пайдакүнемдік ниетте жасалса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) қылмыстық топтың қатысуымен жасалса;
2) ұрланған адамды қанау мақсатында жасалса;
3) абайсызда жәбірленушінің өліміне немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Ұрланған адамды өз еркімен босатқан адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

126-бап. Бас бостандығынан заңсыз айыру
1. Адамды оны ұрлауға байланысты емес бас бостандығынан заңсыз айыру -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып;
5) көрінеу кәмелетке толмаған адамға қатысты;
6) кінәліге жүктілік жағдайында екендігі көрінеу белгілі әйелге қатысты;
7) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
8) пайдакүнемдік ниетте;
9) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдаланып жасалса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ жасаса;
2) заңсыз бас бостандығынан айрылған адамды қанау мақсатында жасаса;
3) абайсызда жәбірленушінің өліміне не өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

127-бап. Психиатриялық стационарға заңсыз орналастыру
1. Адамды психиатриялық стационарға заңсыз орналастыру немесе онда заңсыз ұстау -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет, егер ол:
1) пайдакүнемдік ниетпен немесе өзге жеке мүдделілікпен жасалса;
2) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаса;
3) абайсызда жәбірленушінің өліміне немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

128-бап. Адамды саудаға салу
1. Адамға қатысты сатып алу-сату немесе өзге де мәмілелер жасау, сол сияқты оны қанау не азғырып көндіру, тасымалдау, беру, жасыру, сондай-ақ қанау мақсатында өзге де әрекеттер жасау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып;
5) кінәліге жүктілік жағдайында екендігі көрінеу белгілі әйелге қатысты;
6) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
7) трансплантациялау немесе өзгедей пайдалану үшін жәбірленушінің ағзаларын немесе тінін алып қою мақсатында;
8) алдау немесе сенімді теріс пайдалану жолымен;
9) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
10) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдаланып жасалса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе бір шет мемлекеттен екіншісіне Қазақстан Республикасының аумағы арқылы тасымалдау мақсатында жасалған әрекеттер, сол сияқты осындай әрекеттерді жасау мақсатында адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе бір шет мемлекеттен екінші шет мемлекеттік Қазақстан Республикасының аумағы арқылы тасымалдау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ жасаса;
2) абайсызда жәбірленушінің өліміне не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

129-бап. Адамды клондау
1. Адамды клондау немесе адам эмбриондарын коммерциялық, әскери немесе өнеркәсіптік мақсаттарда пайдалану, сол сияқты жыныс жасушаларын немесе адам эмбриондарын Қазақстан Республикасынан әкету -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттерді:
1) адамдар тобы, адамдар тобы алдын ала сөз байласып;
2) бірнеше рет жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

130-бап. Жала жабу
1. Жала жабу, яғни басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін немесе оның беделін түсіретін көрінеу жалған мәліметтер тарату -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Көпшілік алдында немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адамды сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптаумен ұштасқан, сол сияқты ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

131-бап. Қорлау
1. Қорлау, яғни басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиетін әдепсіз түрде кемсіту -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға жазаланады.
2. Көпшілік алдында немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекет -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мерзімге түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға жазаланады.

2-тарау. Отбасына және кәмелетке толмағандарға қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

132-бап. Кәмелетке толмаған адамды қылмыстық құқық
бұзушылық жасауға тарту
1. Кәмелетке толмаған адамды он сегіз жасқа толған адамның қылмыстық құқық бұзушылық жасауға тартуы -
екі жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ата-анасы, педагог не кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген өзге адам жасаған дәл сол әрекет -
өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, зорлық-зомбылық жасап немесе зорлық-зомбылық жасау қатерін төндіріп жасалған әрекеттер -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып немесе онсыз төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, кәмелетке толмаған адамды ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасауға тартуға байланысты әрекеттер -
өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші, екінші, үшінші немесе төртінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топтың кәмелетке толмаған адамды қылмыстық іс-әрекетке тартуға байланысты әрекеттері -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

133-бап. Кәмелетке толмаған адамды әкімшілік құқық
бұзушылық немесе қоғамға қарсы іс-әрекеттер
жасауға тарту
1. Кәмелетке толмаған адамды әкімшілік құқық бұзушылық жасауға тарту, егер осы әрекет осындай әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалса, сол сияқты ата-ананың немесе өзге кәмелетке толған адамның кәмелетке толмаған адамды мас болу күйіне жеткізуі, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Кәмелетке толмаған адамды есеңгірететін заттарды пайдалануға не уытқұмарлыққа не спирт ішімдігін бірнеше рет ішуге не қаңғыбастықпен немесе қайыршылықпен айналысуға тарту -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, ата-анасы, педагог не кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген өзге де адам жасаған әрекет -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген не күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп бірнеше рет жасалған әрекеттер -
өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

134-бап. Кәмелетке толмағанды жезөкшелікпен айналысуға
тарту
1. Кәмелетке толмағанды жезөкшелікпен айналысуға тарту -
үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Күш қолдану немесе күш қолдану қатерін төндіру, тәуелді жағдайын пайдалану, бопсалау, мүлкін жою немесе бүлдіру арқылы не алдау жолымен кәмелетке толмағанды жезөкшелікпен айналысуға тарту -
алты жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Дәл сол әрекетті:
1) қылмыстық топ;
2) бірнеше рет;
3) ата-анасы, педагог не оны тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген өзге адам жасаса -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, он жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

135-бап. Кәмелетке толмағандарды саудаға салу
1. Кәмелетке толмаған адамды сатып алу-сату немесе оған қатысты өзге де мәмілелер жасасу, сол сияқты оны пайдалану не азғырып-көндіру, тасымалдау, беру, жасыру, алу, сондай-ақ қанау мақсатында өзге де әрекеттер жасау -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өмірі мен денсаулығына қауіпті күш қолданып немесе оны жасау қатерін төндіре отырып;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттар қолданылып;
5) екі және одан да көп адамға қатысты;
6) трансплантациялау немесе өзгедей пайдалану үшін жәбірленушінің ағзаларын немесе тіндерін алу мақсатында;
7) алдау немесе сенімді теріс пайдалану жолымен;
8) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
9) кәмелетке толмаған адамды қылмыстар немесе қоғамға қарсы өзге де іс-әрекеттер жасауға тарту мақсатында;
10) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдаланып;
11) жүкті күйде екендігі кінәліге көрінеу белгілі кәмелетке толмаған әйелге қатысты;
12) психикасының бұзылуынан зардап шегетіні немесе дәрменсіз күйде екендігі кінәліге көрінеу белгілі кәмелетке толмаған адамға қатысты;
13) жәбірленушінің жеке басын куәландыратын құжаттарды алып қойып, жасырып не жоя отырып жасалса -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, кәмелетке толмаған адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе бір шет мемлекеттен екінші шет мемлекетке Қазақстан Республикасының аумағы арқылы тасымалдау мақсатында жасалған әрекеттер, сол сияқты мұндай әрекеттерді жасау мақсатында кәмелетке толмаған адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге әкету, Қазақстан Республикасына әкелу немесе бір шет мемлекеттен екінші мемлекетке Қазақстан Республикасының аумағы арқылы тасымалдау -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ жасаса;
2) абайсызда жәбірленушінің өліміне не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса -
мүлкі тәркіленіп, он екі жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

136-бап. Баланы ауыстыру
1. Баланы қасақана ауыстыру -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Пайдакүнемдік немесе өзге жамандық ниетпен жасалған дәл сол әрекет -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

137-бап. Бала асырап алу жөніндегі заңсыз қызмет
1. Бала асырап алу, оны қорғаншылыққа (қамқоршылыққа), патронаттық тәрбиешіге беру жөніндегі заңсыз іс-әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мөлшерде қоғамдық жұмыстарға тартуға не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Пайдакүнемдік ниетпен немесе қызмет бабын пайдалана отырып лауазымды адам жасаған дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

138-бап. Бала асырап алу құпиясын жария ету
Бала асырап алушының еркіне қайшы қызметтік немесе кәсіптік құпия ретінде бала асырап алу фактісін сақтауға міндетті адамның не өзге адамның пайдакүнемдік немесе өзге жамандық ниетпен бала асырап алу құпиясын жария етуі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

139-бап. Балаларын немесе еңбекке қабілетсіз ата-анасын
немесе еңбекке қабілетсіз жұбайын (зайыбын)
асырауға арналған қаражатты төлеуден жалтару
Ата-ананың сот шешімі бойынша кәмелетке толмаған балаларын, сол сияқты он сегіз жасқа толған еңбекке қабілетсіз балаларын асырауға арналған қаражатты төлеуден үш айдан астам жалтаруы не кәмелеттік жастағы еңбекке қабілетті адамның сот шешімі бойынша өзінің еңбекке қабілетсіз ата-анасын асырауға арналған қаражатты төлеуден үш айдан астам жалтаруы не еңбекке қабілетті адамның сот шешімі бойынша еңбекке қабілетсіз және материалдық көмекке мұқтаж жұбайын (зайыбын) асырауға арналған қаражатты төлеуден үш айдан астам қасақана жалтаруы -
екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

140-бап. Кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі
міндеттерді орындамау
1. Кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі міндеттерді ата-анасының немесе өзіне осы міндеттер жүктелген өзге адамның, сол сияқты кәмелетке толмаған адамға қадағалауды жүзеге асыруға міндетті педагогтің немесе оқу, тәрбие беру, емдеу мекемесінің немесе өзге мекеменің басқа қызметкерінің дәлелсіз себептермен орындамауы немесе тиісті дәрежеде орындамауы, кәмелетке толмаған адамның алкогольдік ішімдіктерді, есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға ұқсас заттарды тұтынуына не қаңғыбастықпен немесе қайыршылықпен айналысуына не олардың қылмыс белгілері бар әрекеттер, қасақана қылмыстық теріс қылық немесе қасақана әкімшілік құқық бұзушылық жасауына әкеп соқса -
екі жүз айлық көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Кәмелетке толмаған адамды тәрбиелеу жөніндегі міндеттерді ата-анасының немесе өзіне осы міндеттер жүктелген өзге адамның, сол сияқты кәмелетке толмаған адамға қадағалауды жүзеге асыруға міндетті педагогтің немесе оқу, тәрбие беру, емдеу немесе өзге мекеменің басқа қызметкерінің орындамауы немесе тиісті дәрежеде орындамауы кәмелетке толмаған адамға қатал қараумен ұштасса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

141-бап. Балалардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін
қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді тиісті
дәрежеде орындамау
1. Жас баланың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді қызметі бойынша осындай міндеттер жүктелген адамның не осы міндеттерді арнайы тапсырма бойынша орындаушы немесе мұндай міндеттерді ерікті түрде өзіне алған адамның тиісті дәрежеде орындамауы, егер бұл жас баланың денсаулығына абайсызда ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда жас баланың өліміне әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

142-бап. Қорғаншы немесе қамқоршы құқықтарын теріс
пайдалану
Қорғаншылықты немесе қамқоршылықты пайдакүнемдік немесе қорғаншылығындағыға (қамқорлығындағыға) зиян келтіру мақсатында өзге жамандық ниетте пайдалану немесе қорғаншылығындағыны (қамқорлығындағыны) қасақана қадағалаусыз немесе қажетті көмексіз қалдыру қорғаншылығындағының (қамқорлығындағының) құқықтары мен заңды мүдделеріне елеулі түрде қысым жасауға әкеп соқса -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

143-бап. Кәмелетке толмаған адамды Қазақстан
Республикасының шегінен тыс жерге заңсыз әкету
1. Кәмелетке толмаған адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге заңсыз әкету -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Пайдакүнемдік немесе өзге жамандық ниетпен не адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

144-бап. Отбасылық-тұрмыстық қатынастар саласындағы
құқыққа қайшы іс-әрекеттер
Құқық бұзушымен отбасылық-тұрмыстық қарым-қатынастағы азаматтарға сыйламаушылық көрсетіп, былапыт сөйлеу, қорлап тиісу, кемсіту, үй заттарын бүлдіру және жеке тұрғын үй немесе пәтер шегінде олардың тыныштығын бұзатын басқа да іс-әрекеттер -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

145-бап. Кәмелетке толмағандарды эротикалық мазмұндағы
өнімдерді жасауға тарту
Кәмелетке толмаған адамды эротикалық мазмұндағы өнімдерді жасауға, сондай-ақ эротикалық мазмұндағы өнімдерді таратуға, жарналамауға және сатуға тарту -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

3-тарау. Адамның және азаматтың конституциялық және өзге де құқықтары мен бостандықтарына қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

146-бап. Азаматтардың тең құқықтылығын бұзу
1. Адамның (азаматтың) құқықтары мен бостандықтарын тегіне, әлеуметтік, лауазымдық немесе мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне, қоғамдық бірлестіктерге қатыстылығына байланысты себептерімен немесе өзге кез келген мән-жайлар бойынша тікелей немесе жанама шектеу -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не дәл сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып не қоғамдық бірлестіктің лидері жасаған дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

147-бап. Азаптау
1. Тергеушінің, анықтауды жүзеге асырушы адамның немесе өзге де лауазымды адамның не олардың айдап салуымен не олар біле тұрып немесе олардың үнсіз келісімімен басқа адамның азапталушыдан немесе басқа адамнан мәліметтер алу немесе мойындату не ол немесе басқа адам жасаған немесе жасады деп күдік туғызған іс-әрекет үшін оны жазалау, сондай-ақ оны немесе үшінші адамды кез келген сипаттағы кемсітуге негізделген кез келген себеп бойынша қорқыту немесе мәжбүрлеу мақсатымен қасақана тән зардабын және (немесе) психикалық зардап шектіруі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобының қатысуымен немесе адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) денсаулыққа ауырлығы орташа зиян келтіре отырып;
4) кінәліге жүкті екендігі көрінеу белгілі әйелге немесе кәмелетке толмаған адамға қатысты жасалса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Жәбірленушінің денсаулығына ауыр зиян келтіруге немесе абайсызда оның өліміне әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Лауазымды адамдардың заңды іс-әрекеттері нәтижесінде келтірілген тән зардабы мен психикалық зардап азаптау деп танылмайды.

148-бап. Жеке өмірге қол сұғылмаушылықты бұзу
1. Адамның жеке өмірі туралы оның жеке, отбасы құпиясын құрайтын мәліметтерді оның келісімінсіз заңсыз жинау -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын немесе ақпаратты жасырын алуға арналған арнайы техникалық құралдарды пайдалана отырып не электрондық ақпараттық ресурстарға, ақпараттық жүйелерге заңсыз кіру немесе ақпараттық-коммуникациялық желілер бойынша берілетін ақпаратты заңсыз ұстап қалу арқылы жасаған дәл сол әрекет, сол сияқты осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген мәліметтерді көпшілік алдында сөйлеген сөзде, көпшілікке көрсетілетін шығармаларда, бұқаралық ақпарат құралдарында немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып тарату -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

149-бап. Хат жазысу, телефонмен сөйлесу, пошта, телеграф
хабарлары немесе өзге хабарлар құпиясын заңсыз
бұзу
1. Жеке адамдардың хат жазысу, телефонмен сөйлесу, пошта, телеграф хабарларының немесе өзге хабарлардың құпиясын заңсыз бұзу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын немесе ақпаратты жасырын алуға арналған арнайы техникалық құралдарды пайдалана отырып не электрондық ақпараттық ресурстарға, ақпараттық жүйелерге заңсыз қол жеткізу немесе ақпараттық-коммуникациялық желілер бойынша берілетін ақпаратты заңсыз ұстап қалу арқылы жасаған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

150-бап. Тұрғын үйге қол сұғылмаушылықты бұзу
1. Тұрғын үйге онда тұратын адамның еркінен тыс заңсыз басып кіру -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Күш қолдана отырып не күш қолдану қатерін төндіріп немесе адамдар тобы жасаған немесе түнгі уақытта немесе заңсыз тінтуге ұласып жасалған әрекет, сол сияқты тұрғын үйден заңсыз шығару -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

151-бап. Сайлау құқықтарын жүзеге асыруға немесе сайлау
комиссияларының жұмысына кедергі жасау.
1. Азаматтың өзінің сайлау құқықтарын немесе референдумға қатысу құқығын еркін жүзеге асыруына кедергі жасау, сондай-ақ сайлау комиссияларының немесе референдум жүргізу жөніндегі комиссияның жұмысына заңсыз араласу және дауыс беруге, кандидатты, партиялық тізімдерді тіркеуге, дауыстарды санауға және сайлаудағы немесе референдумдағы дауыс беру нәтижелерін анықтауға байланысты міндеттерін атқаруына кедергі жасау -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не болмаса жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) пара беріп сатып алумен, алдаумен, күш қолданып не күш қолдану қатерін төндірумен ұласса;
2) адам өзінің лауазымын немесе қызмет бабын пайдалана отырып жасаса;
3) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен немесе қылмыстық топтың қатысуымен жасалса;
4) электрондық сайлау жүйесі жұмыс істеуінің белгіленген тәртібін бұзу жолымен жасалса, -
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

152-бап. Сайлау құжаттарын, референдум құжаттарын
бұрмалау немесе дауыстарды дұрыс есептемеу
1. Сайлау құжаттарын немесе референдум құжаттарын бұрмалау, бюллетеньге жалған жазбалар немесе қол қойылған парақтар енгізу, дауыстарды көрінеу дұрыс есептемеу не сайлаудың нәтижелерін немесе референдум қорытындыларын көрінеу дұрыс айқындамау не дауыс беру құпиясын бұзу, егер осы әрекеттерді Қазақстан Республикасы Президентіне кандидаттың сенімді өкілі немесе депутаттыққа кандидаттың сенімді өкілі жасаса, сол сияқты сайлау комиссиясының немесе референдум жүргізу жөніндегі комиссияның мүшесі жасаса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Электрондық сайлау жүйесі жұмыс істеуінің белгіленген тәртібін бұзу жолымен жасалған дәл сол әрекеттер -
жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

153-бап. Қоғамдық бірлестіктердің қызметіне кедергі жасау
Қоғамдық бірлестіктердің заңды қызметіне лауазымды адамның қызмет бабын пайдалана отырып кедергі жасауы, сол сияқты лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып, осы бірлестіктердің заңды қызметіне олардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соғатын араласуы -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

154-бап. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзу
1. Қызметкермен еңбек шартын заңсыз тоқтату не жұмысқа қайта орналастыру туралы соттың шешімін орындамау, сол сияқты Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын азаматтың құқықтары мен заңды мүдделеріне елеулі зиян келуіне әкеп соққан өзге де бұзу -
бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Әйелмен оның жүктілігіне байланысты еңбек шартын жасасудан негізсіз бас тарту немесе онымен еңбек шартын негізсіз тоқтату немесе үш жасқа дейінгі балалары бар әйелмен осы себептер бойынша еңбек шартын жасасудан негізсіз бас тарту немесе онымен еңбек шартын негізсіз тоқтату, сол сияқты мүгедекпен оның мүгедектігіне байланысты не кәмелетке толмаған адаммен оның кәмелетке толмағандығына байланысты еңбек шартын жасасудан негізсіз бас тарту немесе еңбек шартын негізсіз тоқтату -
бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Басқару қызметін атқарушы адамның ақша қаражатын өзге мақсаттарға пайдаланумен байланысты жалақының толық көлемінде және белгіленген мерзімде төленуін бірнеше рет кідіртуі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

155-бап. Қызметкерлер өкілдерінің заңды қызметіне кедергі
жасау
Қызметкерлер өкілдерінің заңды қызметіне лауазымды адамның қызмет бабын пайдалана отырып кедергі жасауы, сол сияқты лауазымды адамның қызмет бабын пайдалана отырып олардың заңды қызметіне араласуы, олардың құқықтары мен заңды мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

156-бап. Жиналыс, митинг, демонстрация, шеру, тосқауылдар
ұйымдастыруға, өткізуге немесе оларға қатысуға
кедергі жасау
1. Жиналыс, митинг, демонстрация, шеру, тосқауыл, өзге де заңды
көпшілік іс-шараларды ұйымдастыруға немесе өткізуге немесе оларға қатысуға заңсыз кедергі жасау не оларға қатысуға мәжбүрлеу -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып не күш қолданып немесе не күш қолдану қатерін төндіріп жасаған дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

157-бап. Еңбекті қорғау қағидаларын бұзу
1. Қауіпсіздік техникасын, өнеркәсіптік санитария қағидаларын немесе еңбекті қорғаудың өзге де қағидаларын сақтауды ұйымдастыру немесе қамтамасыз ету жөніндегі міндеттер жүктелген адамның осы қағидаларды абайсызда денсаулыққа ауырлығы орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан бұзуы -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге, қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда денсаулыққа ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

158-бал. Ереуілге қатысуға немесе оған қатысудан бас
тартуға мәжбүрлеу
1. Ереуілге қатысуға немесе заңды ереуілге қатысудан бас тартуға мәжбүрлеу -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам қызмет бабын пайдалана отырып не күш қолдану немесе күш қолдану қатерін төндіріп жасаған дәл сол әрекеті -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, алты мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

159-бап. Журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі жасау
1. Ақпараттарды таратуға не ақпараттарды таратудан бас тартуға мәжбүрлеу жолымен, сол сияқты журналистің заңды кәсіби қызметін орындауға кедергі жасау не оны осындай мүмкіндіктен толық айыратын жағдай жасау жолымен журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі келтіру -
бір жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабына пайдалана отырып, сол сияқты журналистке немесе оның жақындарына қатысты күш қолданылған немесе күш қолдану қатерін төндірген не оның мүлкін бүлдірген немесе жойған жасаған дәл сол әрекеті -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

160-бап. Ақпараттық ресурстарға қол жеткізу құқығын
заңсыз шектеу
Ақпараттық ресурстарға қол жеткізу құқығын заңсыз шектеу -
бір жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

4-тарау. Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар

161-бап. Басқыншылық соғысты жоспарлау, әзірлеу,
тұтандыру немесе жүргізу
1. Басқыншылық соғысты жоспарлау немесе әзірлеу -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Басқыншылық соғысты тұтандыру немесе жүргізу -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

162-бап. Басқыншылық соғысты тұтандыруға насихат жүргізу
немесе жария түрде шақыру
1. Басқыншылық соғысты тұтандыруға насихат жүргізу немесе жария түрде шақыру -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып жасалған не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын лауазымды адам жасаған дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

163-бап. Жаппай қырып-жою қаруын өндіру, иемденіп алу
немесе өткізу
Қазақстан Республикасының халықаралық шартында тыйым салынған химиялық, биологиялық, ядролық, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруының басқа да түрін өндіру, иемденіп алу немесе өткізу -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

164-бап. Соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен
әдістерін қолдану
1. Әскери тұтқындарға немесе тұрғын азаматтарға қатыгездікпен қарау, тұрғын азаматтарды депортациялау, оккупацияланған аумақта ұлттық мүлікті жою немесе тонау, Қазақстан Республикасының халықаралық шартында тыйым салынған құралдар мен әдістерді қарулы қақтығыста қолдану -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қазақстан Республикасының халықаралық шартында тыйым салынған жаппай қырып-жою қаруын қолдану -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

165-бап. Соғыс заңдары мен дәстүрлерін бұзу
1. Оккупацияланған аумақта немесе соғыс қимылдары ауданында қаруын тапсырған немесе қорғану құралдары жоқ, жараланған, ауру, кеме апатына ұшыраған адамдарды, медициналық қызметкерлерді, санитарлық және діни персоналды, әскери тұтқындарды, тұрғын азаматтарды, соғыс қимылдары уақытында халықаралық қорғауды пайдаланатын өзге де адамдарды қарсы жақтың қарулы күштеріне қызмет етуге немесе қоныс аударуға мәжбүрлеу не оларды тәуелсіз және бейтарап сотта пайдалану құқығынан айыру не қылмыстық сот ісін жүргізуде осы адамдардың қорғану құқығын шектеу -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде тізбеленген адамдарды өлтіру -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

166-бап. Қарулы қақтығыстар уақытында халықаралық
гуманитарлық құқық нормаларын қылмыстық бұзу
Қорғалмаған жергілікті жерлерді және демилитарландырылған аймақтарды шабуыл жасау объектісіне айналдырудан туындаған қарулы қақтығыс уақытында халықаралық гуманитарлық құқық нормаларын бұзушылық не бітімгершілік, соғыс қимылдарын тоқтата тұру туралы келісімді немесе соғыс алаңында қалған жаралылар мен қаза болғандарды алып шығу, айырбастау немесе тасымалдау мақсатында жасалған жергілікті келісімдерді бұзу не тұрғын азаматтарға немесе азаматтық объектілерге шабуыл жасау не оккупацияланған аумаққа өзінің тұрғын азаматтарының бір бөлігін көшіру не әскери тұтқындарды және азаматтарды репатриациялауға қисынсыз кедергі келтіру -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

167-бап. Қарулы қақтығыс уақытындағы әрекетсіздік не
қылмыстық бұйрық беру
1. Бастықтың немесе лауазымды адамның өз өкілеттігі шегінде соғыс заңдары мен дәстүрлерін немесе халықаралық гуманитарлық құқық нормаларын қарамағындағылардың жасауға дайындалып жатқан немесе жасалатын қылмыстық бұзушылықтардың алдын алу немесе жолын кесу үшін барлық ықтимал шараларды әдейі қолданбауы -
жеті жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бастықтың немесе лауазымды адамның қарулы қақтығыс уақытында қарамағындағы адамға ешкімді тірі қалдырмауға бұйрық немесе соғыс заңдары мен дәстүрлерін немесе халықаралық гуманитарлық құқық нормаларын қылмыстық бұзушылық жасауға бағытталған көрінеу қылмыстық бұйрық немесе өкім беруі -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

168-бап. Халықаралық шарттармен қорғалатын белгілерді
заңсыз пайдалану
Соғыс қимылдары кезінде халықаралық шарттарға қарамастан Қызыл Крест, Қызыл Жарты ай, Қызыл Кристалл эмблемаларын немесе мәдени құндылықтарға арналған қорғау белгілерін немесе халықаралық құқықпен қорғалатын өзге де белгілерді қасақана пайдалану не қарсыластың, бейтарап мемлекеттің мемлекеттік туын немесе мемлекеттік айырым белгілерін, халықаралық ұйымның туын немесе белгісін пайдалану -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

169-бап. Геноцид
1. Геноцид, яғни ұлттық, этникалық, нәсілдік немесе діни топты осы топтың мүшелерін өлтіру, олардың денсаулығына ауыр зиян келтіру, бала тууға күшпен бөгет жасау, балаларды мәжбүрлеп беріп жіберу, күштеп көшіру не осы топтың мүшелерін қырып-жоюға есептелген өзге де тіршілік жағдайларын туындату арқылы толық немесе ішінара қырып-жоюға бағытталған қасақана іс-әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Соғыс уақытында жасалған дәл сол әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

170-бап. Экоцид
Өсімдіктер немесе жануарлар дүниесін жаппай жою, атмосфера, жер немесе су ресурстарын улау, сондай-ақ экологиялық зілзаланы немесе төтенше экологиялық жағдай туғызған немесе туғызуы мүмкін өзге де іс-әрекеттерді жасау -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

171-бап. Жалдамалылық
1. Жалдамалыны жалдануға азғырып көндіру, оқытып-үйрету, қаржыландыру немесе өзге материалдық қамтамасыз ету, сол сияқты оны қарулы қақтығыста, соғыс қимылдарында немесе конституциялық құрылысты құлатуға немесе нұқсан келтіруге бағытталған өзге де күш қолдану іс-әрекеттерді пайдалану не мемлекеттің аумақтық тұтастығын бұзу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып немесе кәмелетке толмаған адамға қатысты жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Жалдамалының қарулы қақтығыста, соғыс қимылдарына немесе конституциялық құрылысты құлатуға немесе нұқсан келтіруге бағытталған өзге де күш қолдану іс-әрекеттеріне қатысуы не мемлекеттің аумақтық тұтастығын бұзуы -
жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың үшінші бөлігінде көзделген адамдардың қаза болуына немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан іс-әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

172-бап. Жалдамалыларды дайындайтын базалар (лагерьлер)
құру
Жалдамалыларды дайындау үшін көрінеу базалар (лагерьлер) құру не көрінеу осы мақсаттарда үй-жай немесе жер учаскесін беру -
мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

173-бап. Халықаралық қорғауды пайдаланатын адамдарға
немесе ұйымдарға шабуыл жасау
1. Шет мемлекеттің өкіліне немесе халықаралық қорғауды пайдаланатын халықаралық ұйымның қызметкеріне немесе онымен бірге тұратын оның отбасы мүшелеріне, сол сияқты халықаралық қорғауды пайдаланатын адамдардың қызметтік немесе тұрғын үй-жайларына не көлік құралдарына шабуыл жасау, сол сияқты осы адамдарды ұрлау немесе бас бостандығынан күштеп айыру, сондай-ақ аталған іс-әрекеттерді жасау қатерін төндіру -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше рет не қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып не адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалған не денсаулыққа ауыр зиян келтірумен ұштасқан, сол сияқты соғысқа арандату немесе халықаралық қатынастарды ушықтыру мақсатында жасалған дәл сол әрекеттер-
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген абайсызда адам өліміне әкеп соққан немесе қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

174-бап. Әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік,
тектік-топтық немесе діни араздықты қоздыру
1. Әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік, тектік-топтық немесе діни араздықты қоздыруға, азаматтардың ұлттық ар-намысы мен қадір-қасиетін не діни сезімдерін қорлауға бағытталған қасақана іс-әрекеттер, сол сияқты азаматтардың айрықшалығын, артықшылығын не толыққанды еместігін олардың дінге көзқарасы, тектік-топтық, ұлттық, рулық немесе нәсілдік қатыстылығы белгілері бойынша насихаттау, егер бұл әрекеттер жария немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып, сол сияқты әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік, тектік-
топтық немесе діни араздықты насихаттайтын әдебиетті немесе өзге де ақпарат жеткізгіштерді дайындау немесе тарату жолымен жасалса, -
екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамдар тобы, адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасаған немесе бірнеше рет немесе күш көрсетумен не күш қолдану қатерін төндірумен ұласқан, сол сияқты адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып не қоғамдық бірлестіктің лидері жасаған дәл сол іс-әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған не ауыр зардаптарға әкеп соққан іс-әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз он екі жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

5-тарау. Мемлекеттің конституциялық құрылысы негіздеріне және қауіпсіздігіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

175-бап. Мемлекетке опасыздық жасау
1. Мемлекетке опасыздық, яғни қарулы қақтығыс уақытында жау жағына өтіп кетуден, сол сияқты шпиондық жасаудан, мемлекеттік құпияларды шет мемлекетке, халықаралық немесе шетелдік ұйымға не олардың өкілдеріне беруден, сол сияқты Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделеріне қарсы бағытталған қызметті жүргізуде өзге де көмек көрсетуден көрінген, Қазақстан Республикасының азаматы жасаған қасақана әрекет -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ұрыс жағдайында жасалған дәл сол әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.
Ескерту. Осы бапта, сондай-ақ осы Кодекстің 176 және 179-баптарында көзделген қылмыстарды жасаған адам, егер ол мемлекеттік органдарға ерікті және дер кезінде хабарлауымен немесе өзгеше жолмен Қазақстан Республикасының мүдделеріне залал келтіруді болдырмауға жәрдемдессе және оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

176-бап. Шпионаж
Мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді шет мемлекетке, халықаралық немесе шетелдік ұйымға не олардың өкілдеріне беру, сол сияқты оларға беру мақсатында жинау, ұрлау немесе сақтау, сондай-ақ шетелдік барлаудың тапсырмасы бойынша өзге де мәліметтерді Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделеріне қарсы пайдалану үшін беру немесе жинау, егер осы әрекеттерді шетелдік азамат немесе азаматтығы жоқ адам жасаса,-
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

177-бап. Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының өміріне қол сұғушылық
Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының өміріне оның заңды қызметіне кедергі жасау не осындай қызметі үшін кек алу мақсатында жасалған қол сұғушылық -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

178-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің өміріне қол сұғушылық
Қазақстан Республикасы Президентінің өміріне оның мемлекеттік қызметін тоқтату не осындай қызметі үшін кек алу мақсатында жасалған қол сұғушылық -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

179-бап. Билікті күшпен басып алу немесе билікті күшпен
ұстап тұру не Қазақстан Республикасының
уәкілетті органдары мен лауазымды адамдарының
құзыретіне кіретін өкілеттіктерді шет мемлекет
немесе шетелдік ұйым өкілдерінің жүзеге асыруы
1. Қазақстан Республикасының Конституциясын бұзып, билікті күшпен басып алуға немесе билікті күшпен ұстап тұруға бағытталған, сол сияқты Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге бағытталған іс-әрекеттер -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қазақстан Республикасының уәкілетті органдар мен лауазымды адамдарының құзыретіндегі өкілеттіктерді шет мемлекет, халықаралық немесе шетелдік ұйым өкілдерінің жүзеге асыруы -
үш мыңнан жеті мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

180-бап. Қарулы бүлік
1. Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын құлату немесе күштеп өзгерту не Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығын бұзу мақсатында қарулы бүлік ұйымдастыру -
он екі жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қарулы бүлікке қатысу -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

181-бап. Қазақстан Республикасының конституциялық
құрылысын күштеп құлатуға немесе өзгертуге не
оның аумақтық бірлігін күштеп бұзуға шақыру
1. Билікті күштеп басып алуға, билікті күштеп ұстауға, мемлекет қауіпсіздігіне нұқсан келтіруге немесе конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, сол сияқты Қазақстан Республикасының тұтастығын және оның аумағының бірлігін күштеп бұзуға жария түрде үндеу, сондай-ақ осындай мазмұндағы материалдарды осы мақсатта дайындау немесе тарату -
бір мыңнан бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамдар тобы алдын ала сөз байласып не бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникация желілерін пайдаланып жасаған дәл сол іс-әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

182-бап. Экстремистік топ құру, оған басшылық ету немесе
оның әрекетіне қатысу
1. Экстремистік топ құру, сол сияқты оған басшылық ету -
мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Экстремистік топтың әрекетіне немесе оның жасаған қылмыстарына қатысу -
мүлкі тәркіленіп, алты жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдаланып, не қоғамдық бірлестік лидері жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Экстремистік топтың әрекетіне қатысуды өз еркімен тоқтатқан адам, егер оның іс-әрекеттерінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

183-бап. Бұқаралық ақпарат құралдарында экстремистік
материалдарды жариялауға рұқсат беру
Ұлттық, рулық, нәсілдік, әлеуметтік және діни өшпенділікті тұтандыруға бағытталған, тектік-топтық артықшылықты, соғысты насихаттайтын, билікті күштеп басып алуға, билікті күштеп ұстауға, мемлекеттің қауіпсіздігіне нұқсан келтіруге немесе конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, сол сияқты Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығын бұзуға шақыратын үндеуді қамтитын мәліметтер мен материалдарды баспа беттерінде және өзге де бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға рұқсат беру -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімде қоғамдық жұмыстарға тартуға не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

184-бап. Диверсия
Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетіне нұқсан келтіру мақсатында адамдарды жаппай қырып-жоюға, олардың денсаулығына зиян келтіруге, кәсіпорындарды, құрылыстарды, қатынас жолдары мен құралдарын, байланыс құралдарын, халықтың тіршілігін қамтамасыз ету объектілерін қиратуға немесе бүлдіруге бағытталған жарылыс жасау, өрт қою немесе өзге іс-әрекеттер жасау, сол сияқты осы мақсаттарда жаппай улау немесе эпидемиялар мен эпизоотиялар тарату -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

185-бап. Мемлекеттік құпияларды заңсыз жинау, тарату,
жария ету
1. Мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді заңсыз жинау, сол сияқты алынған мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді заңсыз тарату, мемлекетке опасыздық немесе шпиондық белгілері болмағанда -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе бөлгіш бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамның өзіне сеніп тапсырылған немесе қызмет, жұмыс бабымен не заңда көзделген өзге де негіздермен мәлім болған мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді жария етуі, мемлекетке опасыздық белгілері болмаған жағдайда -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар ірі залал келтіруге немесе өзге ауыр зардаптардың туындауына әкеп соқса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

186-бап. Мемлекеттік құпиялары бар мәлімет жеткізгіштерді
жоғалту
1. Адамның өзіне қызмет, жұмыс бабымен не заңда көзделген өзге де негіздер бойынша сеніп тапсырылған мемлекеттік құпиялары бар мәлімет жеткізгіштерді абайсызда жоғалтуы, егер жоғалту мемлекеттік құпиялары бар мәлімет жеткізгіштермен жұмыс істеудің белгіленген ережелерін бұзу нәтижесі болып табылса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға жазаланады.
2. Ірі залал келтіруге немесе өзге ауыр зардаптардың туындауына әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

6-тарау. Меншікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

187-бап. Ұсақ-түйектеп ұрлау
Ұсақ-түйектеп ұрлау, яғни болмашы мөлшерде жасалған ұрлық, алаяқтық жасау, иеленіп алу немесе талан-таражға салу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

188-бап. Ұрлық
1. Ұрлық, яғни бөтен мүлікті жасырын ұрлау, -
мүлкі тәркіленіп, бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Мынадай:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) тұрғын, қызметтік немесе өндірістік үй-жайға, қоймаға не көлік құралы салонына заңсыз кірумен;
4) ақпараттық жүйелерге заңсыз кіру арқылы не ақпараттық- коммуникациялық желілер бойынша берілетін ақпаратты өзгерту арқылы жасалған ұрлық -
мүлкі тәркіленіп, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Ірі мөлшерде жасалған ұрлық -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Мынадай:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) мұнай-газ құбырынан;
3) аса ірі мөлшерде жасалған ұрлық -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

189-бап. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап ету
1. Иеленіп алу немесе талан-таражға салу, яғни кінәліге сеніп тапсырылған бөтен мүлікті ұрлау -
мүлкі тәркіленіп, бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет,
3) қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) ірі мөлшерде жасалса;
2) мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам, егер оларды өзінің қызмет бабын пайдаланумен ұштастырып жасаса,-
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, ал 2) тармағында көзделген жағдайларда белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді, егер олар:
1) қылмыстық топ жасаса;
2) аса ірі мөлшерде жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып немесе онсыз жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

190-бап. Алаяқтық
1. Алаяқтық, яғни бөтен мүлікті ұрлау немесе алдау немесе сенімді теріс пайдалану жолымен бөтен мүлікке құқықты алу -
мүлкі тәркіленіп, бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Мынадай:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) қызмет бабын пайдалана отырып;
4) ақпараттық жүйені пайдаланушыны алдау немесе сенімін теріс пайдалану жолымен;
5) мемлекеттік сатып алу саласында жасалған алаяқтық -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Мынадай:
1) ірі мөлшерде;
2) мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған алаяқтық, егер ол өзінің қызмет бабын пайдаланумен ұштасса;
3) екі немесе одан да көп адамға қатысты жасалған алаяқтық -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, ал 2) тармағында көзделген жағдайларда белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді, егер оларды:
1) қылмыстық топ;
2) аса ірі мөлшерде жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

191-бап. Тонау
1. Тонау, яғни бөтен мүлікті ашық ұрлау -
мүлкі тәркіленіп, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Мынадай:
1) жәбірленушінің өміріне немесе денсаулығына қауіпті емес күш қолданып не осындай күш қолдану қатерін төндіріп;
2) бірнеше рет;
3) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
4) тұрғын, қызметтік, өндірістік үй-жайға не қоймаға заңсыз кіріп жасалған тонау -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Ірі мөлшерде жасалған тонау -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ;
2) аса ірі мөлшерде жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

192-бап. Қарақшылық
1. Қарақшылық, яғни бөтеннің мүлкін ұрлау мақсатында шабуыл жасауға ұшыраған адамның өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданумен немесе тікелей осындай күш қолдану қатерін төндірумен жалғасқан шабуыл -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Мынадай:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) тұрғын, қызметтік, өндірістік үй-жайға не болмаса қоймаға заңсыз кіріп;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып;
5) денсаулығына ауыр зиян келтіріп жасалған қарақшылық -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Мынадай:
1) денсаулыққа ауыр зиян келтіре отырып, абайсызда жәбірленушінің өліміне әкеп соққан;
2) мүлікті ірі мөлшерде ұрлау мақсатында жасалған қарақшылық -мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ;
2) аса ірі мөлшерде жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

193-бап. Ерекше құнды заттарды ұрлау
1. Ерекше тарихи, ғылыми, көркемдік немесе мәдени құндылығы бар
заттарды немесе құжаттарды ұрлау, оның ұрлану тәсіліне қарамастан, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет жасалса -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ жасаса;
2) осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген заттарды немесе құжаттарды жоюға не бүлдіруге әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

194-бап. Қорқытып алушылық
1. Қорқытып алушылық, яғни бөтеннің мүлкін немесе мүлікке құқықты немесе күш қолдану не бөтеннің мүлкін жою немесе бүлдіру қатерін төндіру арқылы мүліктік сипаттағы, сол сияқты жәбірленушіні немесе оның жақындарын масқаралайтын мәліметтерді не жариялануы жәбірленушінің немесе оның жақындарының мүдделеріне айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін өзге де мәліметтерді тарату қатерін төндіріп, басқа да іс-әрекеттер жасауды талап ету -
мүлкі тәркіленіп, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Мынадай:
1) күш қолданып;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) бірнеше рет жасалған қорқытып алушылық-
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Мынадай:
1) жәбірленушінің денсаулығына ауыр зиян келтіріп;
2) ірі мөлшерде мүлік алу мақсатында жасалған қорқытып алушылық-
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ;
2) аса ірі мөлшерде жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

195-бап. Алдау немесе сенімді теріс пайдалану арқылы мүліктік залал келтіру
1. Алдау немесе сенімді теріс пайдалану арқылы меншік иесіне немесе өзге мүлік иеленушіге ұрлау белгілерінсіз мүліктік залал келтіру -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Мынадай:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) қызмет бабын пайдалана отырып;
4) ақпараттық жүйелерге заңсыз кіру не ақпараттық-коммуникациялық желілер бойынша берілетін ақпаратты өзгерту жолымен жасалған дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды:
1) қылмыстық топ жасаса;
2) ірі зиян келтірсе, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

196-бап. Көрінеу қылмыстық жолмен табылған мүлікті
иемденіп алу немесе өткізу
1. Көрінеу қылмыстық жолмен табылған мүлікті алдын ала уәделеспей иемденіп алу немесе өткізу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) автомобильге, мұнай және мұнай өнімдеріне немесе ірі мөлшердегі өзге мүлікке қатысты;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) бірнеше рет;
4) тарих, мәдениет ескерткіштеріне, сондай-ақ ерекше тарихи, ғылыми, көркемдік немесе мәдени құндылыққа ие заттарға, қүжаттарға қатысты жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген қылмыстық топ немесе адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, жазаланады.

197-бап. Шығарылуының заңдылығын растайтын құжаттарсыз
мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдау,
иемдену, өткізу, сақтау, сондай-ақ мұнайды қайта
өңдеу
1. Мұнайды және мұнай өнімдерін шығарылуының заңдылығын растайтын құжаттарсыз тасымалдау, иемдену, өткізу, сақтау, сондай-ақ мұнайды қайта өңдеу -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ірі мөлшерде жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) бірнеше рет;
2) қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

198-бап. Авторлық және (немесе) сабақтас құқықтарды бұзу
1. Авторлық және (немесе) сабақтас құқықтар объектілерін заңсыз пайдалану, сол сияқты өткізу мақсатында авторлық құқық және (немесе) сабақтас құқықтар объектілерінің контрафактілік даналарын иемденіп алу, сақтау, алып өту немесе дайындау не авторлықты иеленіп алу немесе тең авторлыққа мәжбүрлеу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер, егер олар айтарлықтай мөлшерде жасалса немесе авторға немесе өзге құқық иеленушіге айтарлықтай залал келтірсе не олардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне елеулі зиян келтірсе, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген:
1) бірнеше рет;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) ірі мөлшерде немесе ірі залал келтірген;
4) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

199-бап. Өнертабыстарға, пайдалы модельдерге,
өнеркәсіптік үлгілерге, селекциялық
жетістіктерге немесе интегралдық микросхемалар
топологияларына құқықтарды бұзу
1. Өнертабыстың, пайдалы модельдің, өнеркәсіптік үлгінің, селекциялық жетістіктің немесе интегралдық микросхема топологиясының мәнін, олар туралы мәліметтер ресми түрде жарияланғанға дейін автордың немесе мәлімдеушінің келісімінсіз жария ету, сол сияқты авторлықты иеленіп алу немесе тең авторлыққа мәжбүрлеу не өнертабысты, пайдалы модельді, өнеркәсіптік үлгіні, селекциялық жетістікті немесе интегралдық микросхема топологиясын заңсыз пайдалану -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер, егер олар елеулі мөлшерде жасалса немесе авторға немесе өзге құқық иеленушіге айтарлықтай залал келтірсе не олардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне елеулі зиян келтірсе -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген:
1) бірнеше рет;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) ірі мөлшерде немесе ірі залал келтірген;
4) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

200-бап. Автомобильді немесе өзге де көлік құралдарын
ұрлау мақсатынсыз заңсыз иелену
1. Автомобильді немесе өзге де көлік құралдарын ұрлау мақсатынсыз заңсыз иелену (айдап кету) -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті емес күш қолдана отырып не дәл сондай күш қолдану қатерін төндірумен жасалса, -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған не ірі залал келтірген әрекеттер -
бес жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш қолдана отырып не сондай күш қолдану қатерін төндіріп жасалған әрекеттер -
алты жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

201-бап. Жерге заттай құқықтарды бұзу
1. Азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтарына немесе заңмен қорғалатын мүдделеріне, не қоғамның, немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соққан, күш қолданып не күш қолдану қатерін төндіріп, немесе адамдар тобымен, немесе заңсыз тінтумен ұласып жасалған бөтен жер учаскесіне заңсыз кіру, сол сияқты бөтен біреудің жер учаскесін заңсыз басып алу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекеттерді адамның өз қызмет бабын пайдалана отырып жасауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

202-бап. Бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру
1. Айтарлықтай залал келтіріп, бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. дәл сол әрекеттер:
1) өрт қою, жарылыс жасау арқылы немесе өзге де жалпы қауіпті тәсілмен жасалса;
2) абайсызда денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса;
3) жәбірленушінің өзінің қызметтік немесе қоғамдық борышын орындауымен байланысты не өзінің жақын туыстарына қатысты нақ сондай себептермен жасалса;
4) әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік немесе діни араздық себептермен жасалса;
5) ірі залал келтірсе, -
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) абайсызда адам өліміне;
2) аса ірі залалға әкеп соққан әрекеттер -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

203-бап. Ерекше құнды заттарды қасақана жою немесе бүлдіру
1. Тарих, мәдениет ескерткіштерін, табиғи кешендерді немесе мемлекет қорғауға алған объектілерді, сондай-ақ ерекше тарихи, ғылыми, көркемдік немесе мәдени құнды заттарды немесе құжаттарды қасақана жою немесе бүлдіру-
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) өрт қою, жарылыс жасау арқылы немесе өзге де жалпы қауіпті тәсілмен жасалса;
2) абайсызда денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса;
3) әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік немесе діни араздық себептермен жасалса,-
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

204-бап. Бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе бүлдіру
1. Абайсызда, ірі зиян келтіріп бөтен адамның мүлкін жою немесе
бүлдіру -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Отпен немесе өзге де аса қауіпті көздермен абайсыз жұмыс істеу арқылы жасалған не ауыр зардаптарға әкеп соққан немесе аса ірі залал келтірген дәл сол әрекеттер -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

7-тарау. Ақпараттық технологиялар қауіпсіздігіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

205-бап. Ақпаратқа, ақпараттық жүйеге немесе
ақпараттық-коммуникациялық желіге заңсыз қол
жеткізу
1. Машина жеткізгіште сақталған заңмен қорғалатын ақпаратқа, ақпараттық жүйеге немесе ақпараттық-коммуникациялық желіге азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан қасақана заңсыз қол жеткізу -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ұлттық электрондық ақпараттық ресурстарға немесе ұлттық ақпараттық жүйелерге қатысты жасалған дәл сол әрекет -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

206-бап. Ақпаратты заңсыз жою немесе модификациялау
1. Машина жеткізгіште сақталатын, ақпараттық жүйеде қамтылатын немесе ақпараттық-коммуникациялық желімен берілетін, заңмен қорғалатын ақпаратты қасақана заңсыз жою немесе модификациялау, сол сияқты ақпараттық жүйеге көрінеу жалған ақпарат енгізу, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстарға немесе ұлттық ақпараттық жүйелерге қатысты;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

207-бап. Ақпараттық жүйенің немесе
ақпараттық-коммуникациялық желінің жұмысын
қасақана бұзу
1. Ақпараттық жүйенің немесе ақпараттық-коммуникациялық желінің
жұмысын бұзуға бағытталған қасақана іс-әрекеттер (әрекетсіздік) -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстарға немесе ұлттық ақпараттық жүйелерге қатысты;
2) адамдар тобының алдын апа сөз байласуымен жасалса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

208-бап. Ақпаратты заңсыз иелену
1. Машина жеткізгіште сақталатын, ақпараттық жүйеде қамтылатын
немесе ақпараттық-коммуникациялық желімен берілетін заңмен қорғалатын
ақпаратты заңға қайшы қасақана көшіру немесе өзгедей заңсыз иелену, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстарға немесе ұлттық ақпараттық жүйелерге қатысты;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

209-бап. Ақпаратты беруге мәжбүрлеу
1. Күш қолдану не мүлікті жою немесе бүлдіру қатерін төндіріп, сол сияқты жәбірленушіні немесе оның жақындарын масқаралайтын мәліметтерді тарату не жариялануы жәбірленушінің немесе оның жақындарының мүдделеріне елеулі түрде зиян келтіруі мүмкін өзге де мәліметтерді тарату қатерін төндіріп машина жеткізгіште сақтаулы, ақпараттық жүйеде қамтылған немесе ақпараттық-коммуникациялық желімен берілетін, заңмен қорғалатын ақпаратты беруге мәжбүрлеу -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамға немесе оның жақындарына күш қолданумен ұштасса;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса;
3) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстардан немесе ұлттық ақпараттық жүйелерден ақпарат алу мақсатында жасалса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

210-бап. Зиянды компьютерлік бағдарламалар мен
бағдарламалық өнімдерді жасау, пайдалану немесе
тарату
1. Машина жеткізгіште сақталатын, ақпараттық жүйеде қамтылатын немесе ақпараттық-коммуникациялық желімен берілетін ақпаратты заңсыз жою, бұғаттау, өзгерту, көшіру, пайдалану, компьютердің, компьютерлік бағдарламаның, ақпараттық жүйенің немесе ақпараттық-коммуникациялық желінің жұмысын бұзу мақсатында компьютерлік бағдарламаларды, бағдарламалық өнімдерді жасау немесе қолданылатын бағдарламаларға немесе бағдарламалық өнімдерге өзгерістер енгізу, сол сияқты осындай бағдарламаларды қасақана пайдалану және (немесе) тарату -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
3) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстарға немесе ұлттық ақпараттық жүйелерге қатысты жасалса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

211-бап. Қолжетімділігі шектелген электрондық ақпараттық
ресурстарды заңсыз тарату
1. Азаматтардың жеке өзінің деректерін немесе Қазақстан Республикасының заңдарымен немесе олардың меншік иесімен немесе иеленушімен қол жетімділігі шектелген өзге де мәліметтерді қамтитын электрондық ақпараттық ресурстарды заңсыз тарату -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) пайдакүнемдік ниетпен;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

212-бап. Құқыққа қайшы мақсаттарды көздейтін
интернет-ресурстарды орналастыру үшін қызмет
көрсетуді ұсыну
1. Интернет-ресурстарды орналастыру үшін, ашық ақпараттық-коммуникациялық желіде жұмыс істейтін құқыққа қайшы мақсаттарды көздейтін аппараттық-бағдарламалық кешендерді ұсыну бойынша көрінеу құқыққа қарсы қызмет көрсету -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамдар тобы алдын ала сөз байласып немесе қылмыстық топ жасаған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

213-бап. Ұялы байланыстың абоненттік құрылғысының
сәйкестендіру кодын, абоненттің сәйкестендіру
құрылғысын заңсыз өзгерту, сондай-ақ абоненттік
құрылғының сәйкестендіру кодын өзгерту үшін
бағдарламаларды жасау, пайдалану, тарату
1. Ұялы байланыстың абоненттік құрылғысының сәйкестендіру кодын өзгерту, ұялы байланыс абонентінің сәйкестендіру картасының телнұсқасын жасау, егер бұл әрекеттер өндірушінің немесе заңды иесінің келісімінсіз жасалса, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ұялы байланыстың абоненттік құрылғысының сәйкестендіру кодын өзгертуге немесе ұялы байланыс абонентінің сәйкестендіру картасының телнұсқасын жасауға мүмкіндік беретін бағдарламаларды заңсыз жасау, пайдалану, тарату -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

8-тарау. Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылық

214-бап. Заңсыз кәсіпкерлік, заңсыз банктік қызмет
1. Кәсіпкерлік немесе банктік қызметті (банктік операцияларды) тіркелусіз, сол сияқты осындай қызмет үшін міндетті лицензиясыз не лицензиялау шарттарын бұзып жүзеге асыру, сол сияқты кәсіпкерлік қызметтің тыйым салынған түрлерімен айналысу, егер бұл әрекеттер ірі мөлшерде табыс алумен ұштасса немесе азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе не ірі мөлшерде табыс алумен немесе айтарлықтай мөлшерде акцизделетін тауарларды өндірумен, сақтаумен, тасымалдаумен не өткізумен ұштасса, -
мүлкі тәркіленіп, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) қылмыстық топтың қатысуымен жасалса;
2) аса ірі мөлшерде табыс алумен ұласса;
3) бірнеше рет жасалса, -
мүлкі тәркіленіп бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

215-бап. Жұмыстарды нақты орындамай, қызмет көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей мәміле (мәмілелер) жасасу
1. Жеке кәсіпкерлік субъектісінің жұмыстарды нақты орындамай, қызмет көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей шот-фактурадан үзінді көшірме бойынша іс-әрекеттер жасауы -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Бір мыңнан астам айлық есептік көрсеткіш сомасына жасалған дәл сол әрекет -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген:
1) бірнеше рет;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) он мың айлық есептік көрсеткіштен артық сомаға жасалған;
4) мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адам жасаған әрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдаланумен ұштасса;
5) жалған кәсіпкерлікті басқару жолымен, яғни басқа жеке (заңды) тұлғаға оның келісімінсіз құрылған немесе қайта құрылған не оның шешімдерін айқындау құқығын беретін акциялары (қатысу үлестері, пайлары) басқа жеке (заңды) тұлғаға оның келісімінсіз сатып алынған жеке кәсіпкерлік субъектісі жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, үш мыңнан жеті мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға, ал 4) тармағында көзделген жағдайларда - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе өмір бойы белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

216-бап. Қаржы (инвестиция) пирамидасының қызметін
ұйымдастыру немесе оған басшылық ету
1. Қаржы (инвестиция) пирамидасы қызметін, яғни жеке және заңды тұлғалардан ерікті түрде мүлікті иеліктен шығару не сатып алу, оны өзге де беру, жұмыстарды орындау не қызмет көрсету жөніндегі нақты қызметпен айналысуға бағытталмаған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті не оған құқықты тарту жөніндегі заңсыз қызметті, аталған тұлғаларға басқа тұлғалардан ақша қаражатын немесе өзге мүлікті не оған құқықты ерікті түрде тарту және (немесе) осындай тұлғалардың пайдасына активтерді қайта бөлу есебінен оларға материалдық пайда болатынына уәде бере отырып немесе оны төлеп ұйымдастыру немесе оған басшылық ету -
мүлкі тәркіленіп, бір мыңнан үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) қызмет бабын пайдалана отырып;
3) ірі мөлшерде табыс ала отырып жасалса -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) интернет-ресурсты не ақпараттық-телекоммуникациялық жүйелер мен желілерді немесе электрондық төлемдер жүйелерін пайдалана отырып, операциялар жасау жолымен;
2) аса ірі мөлшерде кіріс ала отырып жасалған;
3) мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адам жасаған әрекеттер, егер бұл әрекеттер өзінің қызмет бабын пайдаланумен ұласса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, ал 3) тармағында көзделген жағдайларда мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, бес жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту.
1. Осы баптағы мүлікті иеліктен шығару не сатып алу, өзге де беру, жұмыстарды орындау не қызмет көрсету жөніндегі нақты қызметпен айналысу деп, оның ішінде ұйымның қызметі (қаржылық есептілік, мәмілелер туралы есептер) және (немесе) табысты алудың нақты көздері және (немесе) оны мемлекеттік және (немесе) осы ұйымның қызметіне байланысты емес тәуелсіз көздерден алу мүмкіндігі туралы ақпараттың болмауы, оның ішінде табыстың көзі өндірістен не сатып алу құнының өсімінен және (немесе) тауарлар мен көрсетілетін қызметті өткізуден түсетін табыс болып табылмайтын жағдайларда ұғынылады.
2. Қаржы пирамидасын ұйымдастырушыдан басқа адам, егер ол қылмыстық жауаптылыққа тартылғанға дейін өз еркімен тиісті қызметке қатысқаны туралы құқық қорғау органдарына хабарласа немесе оны тоқтатуға немесе қылмысты болдырмауға өзгеше түрде ықпал етсе, оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, осы бапта көзделген іс-әрекеттер үшін қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

217-бап. Қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын және
(немесе) өзге де мүлікті заңдастыру (жылыстату)
1. Қылмыстардан түскен табысты білдіретін мүлікті айырбастау немесе аудару түрінде мәмілелер жасасу арқылы қылмыстық жолмен алынған ақшаны және (немесе) өзге мүлікті заңды айналымға тарту, егер мұндай мүлік қылмыстардан түскен табысты білдіретіні белгілі болса, мүліктің нағыз сипатын, көзін, орналасқан жерін, иелік ету, ауыстыру тәсілін, оған құқықты немесе оның тиесілігін жасыру немесе жасырып қалу, сол сияқты осы мүлікті иелену және пайдалану немесе қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыруға делдалдық ету -
мүлкі тәркіленіп, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адам жасаған әрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдаланумен ұласса;
2) қылмыстық топ жасаған;
3) ірі мөлшерде жасалған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп, ал 1) тармағында көзделген жағдайларда белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қылмыстық жолмен алынған ақша қаражатын немесе мүлікті заңдастыру дайындалып жатқаны не жасалғаны туралы өз еркімен мәлімдеген адам, егер оның іс-әрекетінде осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген қылмыстар немесе өзге де қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

218-бап. Кредитті заңсыз алу немесе мақсатсыз пайдалану
1. Жеке кәсіпкердің немесе ұйымның шаруашылық жағдайы, қаржылық жай-күйі немесе кепіл мүлкі туралы немесе кредиттің, дотацияның, кредиттеудің жеңілдікті шарттарын алу үшін елеулі мәні бар өзге де мән-жайлар туралы көрінеу жалған мәліметтерді банкке немесе өзге де кредит берушіге беру арқылы жеке кәсіпкердің немесе ұйым басшысының кредитті, дотацияны не кредиттеудің жеңілдікті шарттарын алуы, сол сияқты кредиттеуді, дотацияны беруді тоқтатуға, жеңілдіктерді жоюға не бөлінген кредит пен дотация мөлшерлерін шектеуге әкеп соқтыра алатын мән-жайлардың туындағаны туралы ақпаратты банкке немесе өзге кредит берушіге хабарламауы, егер осы әрекеттер ірі залал келтірсе, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бюджеттік кредитті нысаналы мақсаты бойынша пайдаланбау, егер осы әрекет азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

219-бап. Облигацияларды орналастырудан алынған ақшаны
мақсатсыз пайдалану
Қаржы ұйымы болып табылмайтын эмитент органдарының (эмитенттің лауазымды адамдарының) осы эмитенттің облигацияларын шығару проспектісінде белгіленген, облигацияларды орналастырудан алынған ақшаны пайдаланудың шарттары мен тәртібін бұзуға әкеп соқтыратын шешімдер қабылдауы, егер бұл әрекет облигация ұстаушыларға ірі залал келтірсе, -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

220-бап. Монополистік қызмет
1. Нарық субъектілерінің монополиялық жоғары (төмен) немесе келісілген бағаларды белгілеуі және (немесе) ұстап тұруы, үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектісінен сатып алынған тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) қайта сатуға аумақтық белгісі, сатып алушылар тобы, сатып алу шарттары, саны не бағасы бойынша шектеулер белгілеуі, тауар нарықтарын аумақтық белгісі, тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) ассортименті, олардың өткізілу немесе сатып алыну көлемі, сатушылар немесе сатып алушылар тобы бойынша бөлуі, сондай-ақ бәсекелестікті шектеуге бағытталған өзге де әрекеттер, егер олар азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе не нарық субъектісінің ірі мөлшерде табыс табуымен ұласса, -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше рет не адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен, не адам өзінің қызмет бабына пайдалануымен жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп, сол сияқты бөтеннің мүлкін жойып немесе бүлдіріп не оны жою немесе бүлдіру қатерін төндіріп жасалған, қорқытып алу белгілері жоқ әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

221-бап. Тауар таңбасын заңсыз пайдалану
1. Бөтеннің тауар таңбасын, қызмет көрсету белгісін, фирмалық атауын, тауардың шығатын орнының атауын немесе олармен біртектес тауарларға немесе көрсетілетін қызметке арналған ұқсас белгіленімдерді заңсыз пайдалану, егер бұл әрекет бірнеше рет жасалса немесе ірі залал келтірсе, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қазақстан Республикасында тіркелмеген тауар таңбасына немесе тауардың шыққан орнының атауына қатысты ескерту маркалауды заңсыз пайдалану, егер бұл әрекет бірнеше рет жасалса немесе ірі залал келтірсе, -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

222-бап. Коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын
мәліметтерді заңсыз алу және жария ету
1. Құжаттарды ұрлау, коммерциялық немесе банктік құпияны білетін адамдарды немесе олардың туыстарын сатып алу немесе оларды қорқыту жолымен, байланыс құралдарында ұстап қалу, компьютерлік жүйеге немесе желіге заңсыз кіру, арнаулы техникалық құралдарды пайдалану арқылы, сол сияқты бұл мәліметтерді жария ету не заңсыз пайдалану мақсатында өзге де заңсыз тәсілдермен коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді жинау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді олардың иесінің келісімінсіз, қызметіне немесе жұмысына байланысты бұл құпия сеніп тапсырылған адамның пайдакүнемдік немесе өзге де жеке басының мүддесіне орай және ірі залал келтіріп заңсыз жария етуі немесе пайдалануы -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Мемлекеттік органдардың лауазымды адамдарының ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жасалған операциялар туралы қаржы мониторингі субъектілерінен алынған мәліметтер мен ақпаратты заңсыз жария етуі немесе өзгедей заңсыз пайдалануы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

223-бап. Эмитенттің эмиссиялық бағалы қағаздар шығару
тәртібін бұзуы
Эмиссиялық бағалы қағаздарды шығару проспектісіне көрінеу дәйексіз мәліметтерді енгізу, сол сияқты эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыру қорытындылары туралы көрінеу дәйексіз есеп жасау -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

224-бап. Бағалы қағаздар эмитенті лауазымды адамының
ақпарат бермеуі не көрінеу жалған мәліметтер
беруі
Бағалы қағаздар эмитенті лауазымды адамының бағалы қағаздарды ұстаушыларға не эмитентке ірі залал келтірген мүліктік пайда табу мақсатында мемлекеттік органдарға және бағалы қағаздарды ұстаушыларға ақпарат бермеуі не көрінеу жалған мәліметтер беруі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

225-бап. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіліміне көрінеу
жалған мәліметтер енгізу
1. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіліміне осы бағалы қағаздарға деген құқықтың басқа адамға ауысуына әкеп соққан көрінеу жалған мәліметтер енгізу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ірі залал келтірген дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

226-бап. Бағалы қағаздар нарығы кәсіби қатысушыларының
көрінеу жалған мәліметтер беруі
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларының ірі залал келтірген, мүліктік пайда табу мақсатында мемлекеттік органдарға және бағалы қағаздарды ұстаушыларға бағалы қағаздарды ұстаушылардың жеке шоттарындағы бағалы қағаздардың саны мен түрлері туралы және бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беруі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

227-бап. Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу
қағидаларын бұзу
1. Ірі залал келтірген бағалы қағаздармен операциялар жүргізу
қағидаларын бұзу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Бірнеше мәрте не адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалған дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

228-бап. Жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау,
сақтау, алып өту немесе өткізу
1. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жалған банкноттары мен монеталарын, мемлекеттік бағалы қағаздарды немесе Қазақстан Республикасының валютасындағы басқа бағалы қағаздарды не шетел валютасын және шетел валютасындағы бағалы қағаздарды өткізу мақсатында жасау немесе сақтау, өткізу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше мәрте;
3) ірі мөлшерде;
4) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы алып өтіп жасалса, -
мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп сегіз жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

229-бап. Жалған төлем карточкалары мен өзге де төлем және
есеп айырысу құжаттарын жасау немесе өткізу
1. Жалған төлем карточкаларын, сондай-ақ бағалы қағаздар болып табылмайтын өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын өткізу мақсатында жасау немесе өткізу -
мүлкі тәркіленіп үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше рет жасалған немесе қылмыстық топ жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

230-бап. Акцизделетін тауарларды акциздік маркалармен
және (немесе) есепке алу-бақылау маркаларымен
таңбалаудың тәртібі мен қағидаларын бұзу,
акциздік маркаларды және (немесе) есепке
алу-бақылау маркаларын қолдан жасау және
пайдалану
1. Айтарлықтай залал келтіруге әкеп соққан акцизделетін тауарларды акциздік маркалармен және (немесе) есепке алу-бақылау маркаларымен маркалаудың тәртібі мен қағидаларын бұзу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Көрінеу жалған акциздік маркаларды және (немесе) есепке алу-бақылау маркаларын өткізу мақсатында жасау немесе иемденіп алу, сол сияқты пайдалану немесе өткізу, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

231-бап. Экономикалық контрабанда
1. Кедендік бақылаудан тыс немесе одан жасырын не құжаттарды немесе кедендік сәйкестендіру құралдарын алдап пайдалану арқылы жасалған не декларацияланбаумен немесе дәйексіз декларациялаумен ұштасқан тауарларды немесе өзге де заттарды, осы Кодекстің 282-бабында көрсетілгендерін қоспағанда, кедендік шекарадан өткізуге тыйым салынған немесе өткізу шектелген, кедендік шекара арқылы өткізудің арнайы қағидалары белгіленген тауарларды, заттар мен құндылықтарды ірі мөлшерде Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу -
мүлкі тәркіленіп екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) бірнеше рет;
2) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
3) шекаралық немесе кедендік бақылауды жүзеге асырушы адамға күш қолдану арқылы;
4) аса ірі мөлшерде;
5) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса, -
мүлкі тәркіленіп төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам не лауазымды адам не жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адам жасаған әрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдалануымен ұласса;
2) қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, ал 1) тармағында көзделген жағдайларда белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

232-бап. Ұлттық және шетел валютасындағы қаражатты
шетелден қайтармау
Ұйым басшысының немесе дара кәсіпкердің Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының уәкілетті банкіндегі шоттарға міндетті түрде аударылуға жататын ұлттық және шетел валютасындағы қаражатын шетелден ірі мөлшерде қайтармауы -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш мыңнан бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

233-бап. Кедендік төлемдер мен алымдарды төлеуден жалтару
1. Ірі мөлшердегі кедендік бажды, салықтарды, кедендік алымдарды немесе басқа кедендік төлемдерді төлеуден жалтару -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға, тартуға не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) бірнеше мәрте;
2) лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген бересінің сомасын, есептелген өсімпұлдарды, айыппұлдар сомасын өз еркімен төлеген адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыстың құрамы болмаса, осы баптың бірінші бөлігі бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

234-бап. Банкроттық кезіндегі заңсыз іс-әрекеттер
1. Мүлікті немесе мүліктік міндеттемелерді, мүлік, оның мөлшері, орналасқан жері туралы мәліметтерді не мүлік туралы өзге де ақпаратты жасыру, мүлікті өзгенің иелігіне беру, мүлікті иеліктен шығару немесе жою, сол сияқты бухгалтерлік және (немесе) есепке алу құжаттамасын не экономикалық қызметті көрсететін өзге де құжаттарды жасыру, жою, бұрмалау, егер бұл іс-әрекетті банкроттық кезіндегі немесе банкроттықты күн ілгері біле отырып, борышкер ұйымның басшысы немесе меншік иесі не жеке кәсіпкер, сол сияқты конкурстық іс жүргізу кезінде дәрменсіз борышкердің мүлкі мен істерін басқару жөніндегі өкілеттіктер берілген адам жасаса және ол ірі залал келтірсе, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Өзінің шын мәнінде дәрменсіздігін (банкроттығын) білетін борышкер ұйымның басшысы немесе меншік иесі не дара кәсіпкер, сол сияқты конкурстық іс жүргізу немесе оңалту рәсімі кезінде дәрменсіз борышкердің мүлкін және істерін басқару жөніндегі өкілеттік берілген адам басқа кредит берушілерге көрінеу залал келтіре отырып жекелеген кредит берушілердің мүліктік талаптарын заңсыз қанағаттандыруы, егер бұл әрекет ірі мөлшерде залал келтірсе, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

235-бап. Әдейі банкроттық
Коммерциялық ұйым басшысының немесе меншік иесінің, сол сияқты дара кәсіпкердің жеке мүддесі немесе өзге адамдардың мүддесі үшін ірі залалға немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан әдейі банкроттық, яғни төлем қабілетсіздігін қасақана жасауы немесе ұлғайтуы, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

236-бап. Төлем қабілетсіздігіне дейін жеткізу
1. Мүлкін немесе мүліктік міндеттемелерін, мүлкі, оның мөлшері, орналасқан жері туралы мәліметтерді не мүлкі туралы өзге ақпаратты жасыру, мүлікті өзгенің иелігіне беру, мүлікті иеліктен шығару немесе жою, сол сияқты бухгалтерлік және (немесе) есепке алу құжаттамасын не экономикалық қызметі көрсететін өзге де құжаттарды жасыру, жою, бұрмалау, егер төлем қабілетсіздігіне, мәжбүрлеп таратуға, оңалтуға әкеп соққан төлем қабілетсіздігіне әкелген осы іс-әрекеттерді (әрекетсіздікті) борышкер ұйымның басшысы немесе меншік иесі не дара кәсіпкер жасаса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын, жинақтаушы зейнетақы орын, банкті мәжбүрлеп таратуға әкеп соққан төлем қабілетсіздігіне әкелген сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің ірі қатысушысы-жеке тұлғаның, ірі қатысушысы-заңды тұлғаның бірінші басшысының не сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының, жинақтаушы зейнетақы қорының, банктің, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын ұйымның басқару органының немесе атқарушы органының функцияларын тұрақты, уақытша не арнайы өкілеттік бойынша орындайтын адамның қасақана іс-әрекеті (әрекетсіздігі), -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

237-бап. Жалған банкроттық
Коммерциялық ұйым басшысының немесе меншік иесінің, сол сияқты дара кәсіпкердің кредит берушілерге тиесілі төлемдерін кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп төлеу немесе борышын азайту, сол сияқты борышын төлемеу үшін кредит берушілерді жаңылыстыру мақсатында өзінің дәрменсіздігі туралы көрінеу жалған хабарлауы, егер бұл әрекет ірі залал келтірсе, -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

238-бап. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен
қаржылық есептілік туралы заңнамасын бұзу
Бухгалтерлік есеп жүргізуге уәкілетті адамның заңнамада көзделген мәліметтерді құжаттаудан жалтаруы не осы адамның бухгалтерлік құжаттамаға ұйымның шаруашылық және қаржы қызметі туралы көрінеу жалған ақпаратты енгізуі, сол сияқты ірі залал келтірген бухгалтерлік құжаттамаларды олардың сақталу мерзімі аяқталғанға дейін жоюы -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

239-бап. Банк операциялары туралы көрінеу жалған
мәліметтер беру
Банк қызметкерлерінің заңды немесе жеке тұлғалардың банк шоттары бойынша операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беруі, сол сияқты осы банктің іс жүзіндегі қаржы жағдайымен көрінеу қамтамасыз етілмеген кепілдемелер, кепілдіктер және өзге де міндеттемелер беруі, егер бұл іс-әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе немесе келтіруі мүмкін болса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

240-бап. Банктің ақша қаражатын заңсыз пайдалану
1. Банк қызметкерлерінің банктің өз қаражатын және (немесе) банктің тартылған қаражатын көрінеу қайтарымсыз кредит беру немесе банкке көрінеу пайдасыз мәмілелер жасау үшін пайдалануы, сол сияқты банк клиенттеріне не басқа адамдарға негізсіз банк кепілін немесе негізсіз жеңілдік шарттарын беруі, егер осы әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Банк қызметкерлерінің клиенттердің банк шоттары бойынша ақша сомаларын, оның ішінде валюта қаражатын көрінеу дұрыс аудармауы немесе көрінеу уақтылы аудармауы, егер осы әрекет азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірсе, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

241-бап. Азаматтың салық және (немесе) бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтаруы
1. Азаматтың декларация табыс етуі міндетті болып табылатын жағдайларда табыстары туралы декларация табыс етпеу арқылы не декларацияға немесе салықтарды және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеумен немесе төлеумен байланысты өзге де құжаттарға табыстар немесе шығыстар туралы не салық салынуға тиісті мүлкі туралы көрінеу бұрмаланған деректерді енгізу арқылы салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтаруы, егер бұл әрекет ірі мөлшердегі салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлемеуге әкеп соқса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) бірнеше рет;
2) жұмыстарды іс жүзінде орындамай, қызмет көрсетпей, жүктерді тиеп-жөнелтпей, шот-фактура пайдаланыла отырып жасалса, -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не үш жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

242-бап. Ұйымдарға салынатын салықты және (немесе)
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді
төлеуден жалтару
1. Декларация табыс ету міндетті болып табылған кезде, декларацияны табыс етпеу не декларацияға табыстар және (немесе) шығыстар туралы көрінеу бұрмаланған деректерді енгізу жолымен, салық салынатын басқа да объектілерді және (немесе) басқа да міндетті төлемдерді жасыру жолымен ұйымдарға салынатын салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтару, егер бұл әрекет салықты және (немесе) басқа да міндетті төлемдерді ірі мөлшерде төлемеуге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет
1) бірнеше рет;
2) жұмыстарды іс жүзінде орындамай, қызмет көрсетпей, жүктерді тиеп-жөнелтпей, шот-фактура пайдаланыла отырып;
3) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған не аса ірі мөлшерде жасалған әрекет -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып алты жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

243-бап. Салық төлеушінің салық берешегі есебіне билік
ету шектелген мүлікке қатысты заңсыз
іс-әрекеттер
Мүлкі шектелген адамның салық органдары билік етуге шектеу қойған мүлікті ысырап етуі, иеліктен шығаруы, жасырып қалуы немесе заңсыз беруі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда осындай мүлікті беруден бас тартуы, сол сияқты кредит ұйымы қызметшісінің салық органдары шығыс операцияларын тоқтата тұрған ақша қаражатымен (салымдармен) банк операцияларын жүзеге асыруы -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

244-бап. Заңсыз сыйақы алу
1. Мемлекеттік органның не мемлекеттік ұйымның мемлекеттік
функцияларды атқаруға уәкілетті адамы болып табылмайтын қызметкерінің
немесе оған теңестірілген адамның, сол сияқты мемлекеттік емес ұйымның басқару функцияларын атқармайтын қызметкерінің өз міндеттері шеңберіндегі жұмысты орындағаны немесе қызмет көрсеткені үшін материалдық сыйақыны, жеңілдіктерді немесе мүліктік сипатта көрсетілетін қызметтерді заңсыз алуы -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Бірнеше рет немесе ірі мөлшерде сыйақы алумен байланысты жасалған не қорқытып алумен ұласқан дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

245-бап. Мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға
мәжбүрлеу
1. Күш қолдану, бөтеннің мүлкін жою немесе бүлдіру, сол сияқты жәбірленуші мен оның жақындарының құқықтары мен заңды мүдделеріне едәуір зиян келтіруі мүмкін мәліметтерді тарату қатерін төндіріп, мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға, қорқытып алу белгілері болмаған кезде мәжбүрлеу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) бірнеше мәрте;
2) күш қолданып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

246-бап. Рейдерлік
1. Жоғары органның шешім қабылдауы кезінде жиналыстардың, отырыстардың хаттамаларына, олардан үзінділерге дауыс берушілердің саны, кворумы немесе дауыс беру нәтижелері туралы көрінеу дәйексіз мәліметтерді енгізу не дауыстар санауды немесе дауыс беруге арналған бюллетеньдердің есебін көрінеу дәйексіз жүргізу, акционердің, қатысушының, басқару органы мүшесінің немесе атқарушы орган мүшесінің дауыс беруге нақты қолжетімділігін бұғаттау немесе шектеу, жиналыстардың, отырыстардың өтуі туралы мәліметтерді хабарламау не жиналыстардың, отырыстардың өтетін уақыты мен орны туралы дәйексіз мәліметтерді хабарлау, көрінеу жалған сенімхатпен акционердің, қатысушының немесе басқару органы мүшесінің атынан дауыс беру жолымен, бағалы қағаздарды сатып алудың басым құқығын бұзу, шектеу немесе оған қысым жасау жолымен дауыс беру нәтижелерін қасақана бұрмалау не құқықты еркін іске асыруға кедергі келтіру нәтижесінде заңды тұлғадағы қатысу үлесіне меншік құқығын, сол сияқты заңды тұлғаның мүлкі мен бағалы қағаздарын заңсыз иемденіп алу немесе заңды тұлғаның үстінен бақылау орнату, сол сияқты бағалы қағаздарды басымдықпен сатып алу құқығын іске асыру кезінде қасақана кедергілер келтіру не азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтарына немесе заңмен қорғалатын мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соғатын өзге де заңсыз тәсілдерді жасау -
мүлкі тәркіленіп, екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше мәрте;
3) қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топ жасаған;
2) мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адам не оған теңестірілген адам, не лауазымды адам, не жауапты мемлекеттік лауазым атқаратын адам жасаған әрекеттер, егер олар өзінің қызмет бабын пайдалануымен ұласса, -
мүлкі тәркіленіп, ал 2) тармағында көзделген жағдайларда белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығына нөмір бойы айыра отырып жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

247-бап.Кәсіптік спорт жарыстарының және ойын-сауықтық
коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен
ұйымдастырушыларын параға сатып алу
1. Спортшыларды, спорт судьяларын, жаттықтырушыларды, командалардың басшыларын және басқа да қатысушыларды немесе кәсіптік спорт жарыстарын ұйымдастырушыларды, сол сияқты ойын-сауықтық коммерциялық конкурстарды ұйымдастырушыларды немесе олардың қазылар алқасы мүшелерін осы жарыстардың немесе конкурстардың нәтижелеріне ықпал ету мақсатында параға сатып алуы, егер бұл әрекет осындай әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза қолданғаннан кейін бір жыл ішінде жасалса,-
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Спортшылардың жарыстар нәтижелеріне ықпал ету мақсатында өздеріне берілген ақшаны, бағалы қағаздарды немесе өзге де мүлікті заңсыз алуы, сол сияқты спортшылардың сол мақсаттарда өздеріне берілген мүліктік сипатта көрсетілетін қызметтерді заңсыз пайдалануы, егер бұл әрекет осындай әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза қолданғаннан кейін бір жыл ішінде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Спорт судьяларының, жаттықтырушылардың, командалар басшыларының және басқа да қатысушылардың немесе кәсіптік спорт жарыстарын ұйымдастырушылардың, сол сияқты ойын-сауықтық коммерциялық конкурстарды ұйымдастырушылардың немесе олардың қазылар алқасы мүшелерінің осы баптың екінші бөлігінде көрсетілген мақсаттарда ақшаны, бағалы қағаздарды немесе өзге де мүлікті заңсыз алуы, мүліктік сипатта көрсетілетін қызметтерді заңсыз пайдалануы, егер бұл әрекеттер осындай әкімшілік құқық бұзушылық үшін әкімшілік жаза қолданғаннан кейін бір жыл ішінде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

9-тарау. Коммерциялық және өзге де ұйымдардағы қызмет мүдделеріне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

248-бап. Өкілеттіктерді теріс пайдалану
Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын атқаратын адамның өз өкілеттіктерін осы ұйымның заңды мүдделеріне қарсы және өзі немесе басқа тұлғалар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу не басқа тұлғаларға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында пайдалануы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

249-бап. Жекеше нотариустардың, бағалаушылардың, жеке сот
орындаушыларының, медиаторлардың және аудиторлық
ұйым құрамында жұмыс істейтін аудиторлардың
өкілеттіктерді теріс пайдалануы
1. Жекеше нотариустың, бағалаушының, жеке сот орындаушысының, медиатордың, аудиторлық ұйым құрамында жұмыс істейтін аудитордың немесе аудиторлық ұйым басшысының өз өкілеттіктерін өз қызметінің міндеттеріне қайшы және өзі немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда табу және артықшылық алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында пайдалануы, егер бұл әрекет азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтірсе, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Кәмелетке толмаған адамға немесе әрекетке қабілетсіз адамға қатысты көрінеу не бірнеше мәрте жасалған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

250-бап. Жеке күзет қызметі қызметшілерінің
өкілеттіктерін асыра пайдалануы
1. Жеке күзет қызметі басшысының немесе қызметшісінің лицензияға сәйкес өздеріне берілген өкілеттіктерін өзінің қызметтік міндеттеріне қарсы асыра пайдалануы, егер бұл әрекет күш қолданып немесе оны қолдану қатерін төндіріп жасалса, -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қару немесе арнаулы құралдар қолданып жасалған немесе ауыр зардап келтірген дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

251-бап. Парамен коммерциялық сатып алу
1. Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын атқаратын адамға ақшаны, бағалы қағаздарды немесе өзге мүлікті заңсыз беру, сол сияқты оның өзінің қызмет бабын пайдалануы, сондай-ақ сатып алушы адамның мүддесіне жалпы қамқорлығы немесе қызметі бойынша салғырттығы үшін оған мүліктік сипатта заңсыз қызмет көрсету -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше мәрте не адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен не ірі мөлшерде жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған не аса ірі мөлшерде жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын атқаратын адамның ақшаны, бағалы қағаздарды, басқа да мүлікті заңсыз алуы, сол сияқты өзінің қызмет бабын пайдаланғаны үшін, сондай-ақ сатып алуды жүзеге асыратын адамның мүддесіне қызметі бойынша жалпы қамқорлығы немесе салғырттығы үшін мүліктік сипатта көрсетілген қызметті пайдалануы -
мүлкі тәркіленіп, екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың төртінші бөлігінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса;
2) бірнеше рет жасалса;
3) қорқытып алумен ұласса;
4) ірі мөлшерде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
6. Осы баптың төртінші немесе бесінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды қылмыстық топ жасаса немесе олар аса ірі мөлшерде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту.
1. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді жасаған адам, егер оған қатысты қорқытып алушылық орын алған болса немесе егер ол құқық қорғау немесе арнаулы мемлекеттік органға сатып алушылық туралы өз еркімен хабарласа, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.
2. Бұрын жасалған заңды әрекеттер үшін алдын ала уағдаластық болмаған жағдайда мүлікті беру немесе алу, мүліктік сипатта, қызметтер көрсету немесе мұндай қызметтерді сыйлық немесе сыйақы ретінде пайдалану, егер мүліктің немесе көрсетілетін қызметтердің құны екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын болса, онша маңызды болмауына байланысты қылмыс болып табылмайды және тәртіптік немесе әкімшілік тәртіппен қудаланады.

252-бап. Міндеттеріне адал қарамау
Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын атқаратын адамның өз қызметіне адал қарамауы немесе ұқыпсыз қарауы салдарынан өз міндеттерін атқармауы немесе тиісінше атқармауы, егер бұл кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

10-тарау. Қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

253-бап. Терроризм актісі
1. Терроризм актісі, яғни жарылыс жасау, өрт қою немесе адамдардың қаза болуы, елеулі мүліктік залал келтіру не қоғамға қауіпті өзге де зардаптардың туындау қаупін төндіретін өзге де іс-әрекеттер жасау, егер осы іс-әрекеттер қоғамдық қауіпсіздікті бұзу, халықты үрейлендіру не Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының, шет мемлекеттің не халықаралық ұйымның шешім қабылдауына ықпал ету, соғысқа арандату не халықаралық жағдайды шиеленістіру мақсатында жасалса, сондай-ақ аталған іс-әрекеттерді дәл сол мақсатта жасау қатерін төндіру, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз төрт жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) бірнеше рет;
2) азаматтардың өмірі мен денсаулығына нақты қауіп төндіруі мүмкін қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттар, жарылғыш заттар немесе жарылыс құрылғылары қолданып жасалса -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) жаппай қырып-жоятын қаруды, радиоактивті материалдарды қолданумен немесе қолдану қатерін төндірумен және жаппай уландыруды, эпидемия мен эпизоотияны таратуды, сол сияқты адамдарды жаппай қырып- жоюға әкеп соғуы мүмкін өзге де іс-әрекеттерді жасаумен немесе жасау қатерін төндірумен бірге жасалса;
2) абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Қоғамдық қауіпсіздікті бұзу, халықты үрейлендіру, Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының, шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның шешімдер қабылдауына ықпал ету, соғысқа арандату не халықаралық жағдайды шиеленістіру мақсатында адамның өміріне қастандық жасау, сол сияқты дәл сол мақсатта, сондай-ақ оның мемлекеттік немесе өзге де саяси қызметін тоқтату не осындай қызметі үшін кек алу мақсатында мемлекет немесе қоғам қайраткерінің өміріне қастандық жасау не халықаралық қорғау аясындағы адамдарға немесе ұйымдарға, ғимараттарға, құрылыстарға шабуыл жасаумен, адамды кепілге алумен, ғимараттарды, құрылыстарды, қатынас және байланыс құралдарын басып алумен, әуе немесе су көлігін, жылжымалы темір жол құрамын не өзге де қоғамдық көлікті айдап әкетумен, сол сияқты басып алумен ұласқан кісі өміріне қол сұғу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.
Ескерту. Терроризм актісін дайындауға қатысатын адам, егер ол мемлекеттік органдарға дер кезінде ескертуімен немесе өзге тәсілмен терроризм актісін болғызбауға септігін тигізсе және егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

254-бап. Терроризмді не экстремизмді насихаттау немесе
терроризм актісін жасауға жария түрде шақыру
1. Терроризмді не экстремизмді насихаттау немесе терроризм не экстремизм актісін жасауға жария түрде шақыру, сол сияқты көрсетілген мазмұндағы материалдарды тарату -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалануымен не қоғамдық бірлестіктің басшысы жасаған не бұқаралық ақпарат құралдары немесе ақпараттық коммуникациялық желілер пайдалана отырып жасалған не адамдар тобы жасаған немесе адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

255-бап. Террористік топ құру, оған басшылық ету және
оның әрекетіне қатысу
1. Террористік топ құру, сол сияқты оған басшылық жасау -
мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Террористік топтың әрекетіне немесе ол жасап жатқан терроризм актілеріне қатысу -
мүлкі тәркіленіп, алты жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып не қоғамдық бірлестіктің басшысы жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

256-бап. Террористік немесе экстремистік әрекетті
қаржыландыру және терроризмге не экстремизмге
өзге де дем берушілік
1. Жеке адамға, не адамдар тобына, не заңды тұлғаға олардың қызметінің террористік немесе экстремистік сипатын не берілген мүлік, көрсетілген ақпараттық, қаржылық және өзге қызмет түрлері террористік немесе экстремистік қызметті жүзеге асыру не террористік немесе экстремистік топты, террористік немесе экстремистік ұйымды, заңсыз әскерилендірілген құралымды қамтамасыз ету үшін пайдаланылатынын көрінеу білген адамның ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті, мүлікке құқықты немесе мүліктік сипаттағы пайданы беруі немесе жинауы, сондай-ақ сыйға тартуы, айырбастауы, қайырмалдығы, демеушілік және қайырымдылық көмегі, ақпараттық және өзге де қызмет түрлерін көрсетуі не қаржылық қызмет көрсетуі -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше рет, не адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен, не ірі мөлшерде жасалған дәл сол әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Күш қолдану қатерін төндіріп террористік немесе экстремистік әрекетті қаржыландыруды және терроризмге не экстремизмге өзге де жәрдемдесуде жүзеге асырушы және ол туралы ерікті түрде мәлімдеуші, сондай-ақ қылмыстың ашылуына немесе жолын кесуге белсенді түрде жәрдемдескен адам, егер оның іс-әрекетінде өзге де қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

257-бап. Террористік не экстремистік әрекетті ұйымдастыру
мақсатында адамдарды азғырып көндіру немесе
даярлау не қаруландыру
1. Террористік не экстремистік әрекетті ұйымдастыру мақсатында адамдарды азғырып көндіру немесе даярлау не қаруландыру -
мүлкі тәркіленіп, алты жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып немесе кәмелетке толмағандарға қатысты жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

258-бап. Адамды кепілге алу
1. Кепілге алынған адамды босату шарты ретінде мемлекетті, ұйымды немесе басқа адамды қандай да бір іс-әрекет жасауға немесе қандай да бір іс-әрекет жасаудан тартынуға мәжбүрлеу мақсатында адамды кепілге алу немесе кепіл ретінде ұстау -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет,
3) өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттар қолданыла отырып;
5) көрінеу кәмелетке толмағанға қатысты;
6) кінәліге жүктілік жағдайы көрінеу белгілі әйелге қатысты;
7) көрінеу дәрменсіз күйдегі адамға қатысты;
8) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
9) пайдакүнемдік ниетпен немесе жалдау арқылы жасалса -
жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды қылмыстық топ жасаса не олар абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Кепілге алынған адамды өз еркімен немесе биліктің талап етуі бойынша босатқан адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

259-бап. Ұйымдасқан топ, қылмыстық ұйым құру және оған
басшылық жасау, сол сияқты оған қатысу
1. Ұйымдасқан топ немесе қылмыстық ұйым құру, сол сияқты оған немесе қылмыстық ұйымның құрылымдық бөлімшесіне басшылық жасау -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ұйымдасқан топқа немесе қылмыстық ұйымға қатысу -
мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы Кодекстің 259, 260, 261, 262, 265-баптарында қылмыстық топқа қатысуын өз еркімен тоқтатқан және қылмыстық топ жасап жатқан немесе жасаған қылмыстарды ашуға немесе олардың жолын кесуге белсенді түрде жәрдемдескен адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

260-бап. Қылмыстық қоғамдастық құру және оған басшылық
жасау, сол сияқты оған қатысу
1. Бір немесе бірнеше қылмыс жасау мақсатында қылмыстық қоғамдастық құру не оған басшылық жасау, сол сияқты ұйымдасқан топтар (қылмыстық ұйымдар) басшыларының немесе өзге де қатысушыларының бірлестігін құру немесе дербес әрекет ететін ұйымдасқан топтардың (қылмыстық ұйымдардың) қылмыстық іс-әрекеттерін үйлестіру -
мүлкі тәркіленіп он екі жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ұйымдасқан топтар, қылмыстық ұйымдар, қылмыстық ұйымдардың құрылымдық бөлімшелері басшыларының қылмыстық қоғамдастыққа қатысуы -
мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Қылмыстық іс-әрекеттерді үйлестіру мақсатында ұйымдасқан топтар, қылмыстық ұйымдар басшыларының, өзге де қатысушыларының жиналысына, соның ішінде байланыс құралдарын пайдалана отырып қатысу -
мүлкі тәркіленіп, он екі жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он екі жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ұйымдасқан топтардың (қылмыстық ұйымдардың) басшылары арасында жетекші орын алатын адам жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

261-бап. Трансұлттық ұйымдасқан топ, трансұлттық
қылмыстық ұйым құру және оған басшылық жасау,
сол сияқты оған қатысу
1. Трансұлттық ұйымдасқан топ немесе трансұлттық қылмыстық ұйым
құру, сол сияқты оған немесе трансұлттық қылмыстық ұйымның құрылымдық
бөлімшесіне басшылық жасау -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Трансұлттық ұйымдасқан топқа немесе трансұлттық қылмыстық ұйымға қатысу -
мүлкі тәркіленіп, сегіз жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он екі жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

262-бап. Трансұлттық қылмыстық қоғамдастық құру және оған
басшылық жасау, сол сияқты оған қатысу
1. Трансұлттық қылмыстық қоғамдастық құру, сол сияқты оған
басшылық жасау -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Трансұлттық қылмыстық қоғамдастыққа қатысу -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он жеті жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

263-бап. Қылмыстық топтың әрекетін қаржыландыру, сол
сияқты мүлікті сақтау, бөлу, қаржыландыру
арналарын әзірлеу
1. Ұйымдасқан топты, қылмыстық ұйымды, қылмыстық қоғамдастықты, трансұлттық ұйымдасқан топты, трансұлттық қылмыстық ұйымды, трансұлттық қылмыстық қоғамдастықты немесе банданы қамтамасыз ету үшін пайдаланылатынын көрінеу біле тұра адамның жеке тұлғаға не адамдар тобына не заңды тұлғаға ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті, мүлікке құқықты немесе мүліктік сипаттағы пайданы беруі немесе жинауы, сондай-ақ сыйға тартуы, айырбастауы, қайырмалдықтар, демеушілік және қайырымдылық көмек, ақпараттық және өзге де қызмет түрлерін көрсетуі не қаржылық қызмет көрсетуі -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қылмыстық топқа қатысушының мүлікті сақтауы, бөлуі, сондай-ақ қаржыландыру арналарын әзірлеуі -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қылмыстық топтың әрекетін қаржыландыруды күш көрсету қатерін төндіріп жүзеге асырған және бұл туралы өз еркімен мәлімдеген адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

264-бап. Заңсыз әскерилендірілген құралымды ұйымдастыру
1. Заңсыз әскерилендірілген құралым құру, сол сияқты осындай құралымға басшылық жасау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Заңсыз әскерилендірілген құралымға қатысу -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мерзімдегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Заңсыз әскерилендірілген құрылымға қатысуын ерікті түрде тоқтатқан және қаруы мен әскери жабдығын тапсырған адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

265-бап. Бандитизм
1. Тұрақты қарулы топ (банда) құру, сол сияқты осындай топқа (бандаға) басшылық жасау -
мүлкі тәркіленіп, он екі жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Тұрақты қарулы топқа (бандаға) немесе ол жасап жатқан шабуылдарға қатысу-
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

266-бап. Ғимараттарға, құрылыстарға қатынас және байланыс
құралдарына шабуыл жасау немесе оларды басып алу
1. Ғимараттарға, құрылыстарға (оның ішінде Қазақстан Республикасының континенттік қайраңында орналасқан стационарлық платформаларға), қатынас және байланыс құралдарына, өзге де коммуникацияларға шабуыл жасау, сол сияқты оларды басып алу -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып;
4) қару не қару ретінде пайдаланылатын басқа заттар қолданыла отырып;
5) пайдакүнемдік ниетпен немесе жалдау арқылы;
6) мемлекеттік органдардың немесе мемлекеттік мекемелердің ғимараттарына қатысты жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды қылмыстық топ жасаса не олар абайсызда кісі өліміне немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

267-бап. Әуе немесе су кемесін не жылжымалы теміржол
құрамын айдап әкету, сол сияқты басып алу
1. Әуе немесе су кемесін не жылжымалы теміржол құрамын айдап әкету, сол сияқты айдап әкету мақсатында осындай көлік пен құрамды басып алу -
екі жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып немесе осындай күш қолдану қатерін төндіріп;
4) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттар қолданыла отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды қылмыстық топ жасаса не олар абайсызда кісі өліміне немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

268-бап. Теңіз қарақшылығы
1. Теңіз немесе өзен кемесіне бөтеннің мүлкін басып алу мақсатында күш қолданып не күш қолдану қатерін төндіріп шабуыл жасау -
мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше мәрте не қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттар қолданылып жасалған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп сегіз жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды қылмыстық топ жасаса не олар абайсызда кісі өліміне не өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

269-бап. Жаппай тәртіпсіздік
1. Күш қолданумен, қиратумен, өртеумен, бұзумен, мүлікті жоюмен, атыс қаруын, жарылғыш заттарды немесе жарылыс құрылғыларын қолданумен, сондай-ақ билік өкіліне қарулы қарсылық көрсетумен ұласқан жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастыру -
төрт жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген жаппай тәртіпсіздікке қатысу-
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Билік өкілдерінің заңды талаптарына белсенді түрде бағынбауға және жаппай тәртіпсіздікке шақыру не жаппай тәртіпсіздікке арандату, сол сияқты азаматтарға зорлық-зомбылық жасауға шақыру -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

270-бап. Терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабар
беру
Дайындалып жатқан терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабар беру -алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

271-бап. Жаппай зақымдау қаруын, қару-жарақты және
әскери техниканы жасау кезінде пайдаланылатын
технологияларды, ғылыми-техникалық ақпаратты
және көрсетілетін қызметтерді заңсыз экспорттау
Жаппай зақымдау қаруын, олардың жеткізу құралдарын, қару-жарақты және әскери техниканы жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін және арнайы экспорттық бақылау орнатылған технологияларды, ғылыми-техникалық ақпаратты және көрсетілетін қызметтерді заңсыз экспорттау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

272-бап. Атом энергиясын пайдалану объектілерінде
қауіпсіздік қағидаларын бұзу
1. Атом энергиясын пайдалану объектілерін орналастыру, жобалау, салу, іске қосу, пайдалану, жөндеу, пайдаланудан алып тастау кезінде, сол сияқты ядролық материалдармен, радиоактивті заттармен, радиоактивті қалдықтармен немесе иондаушы сәулелену көздерімен айналысу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу, егер бұл әрекет абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адамның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Абайсызда кісі өліміне немесе қоршаған ортаның радиоактивтік зақымдануына немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

273-бап. Тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу
кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
1. Тау-кен немесе құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

274-бап. Сапасыз салынған құрылыс
1. Құрылыс ұйымдары басшыларының, жұмыс жүргізушілердің және құрылыстың сапасын бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың сапасыз салынған, аяқталмаған немесе шарттың және жобалау құжаттамасының талаптарына сәйкес келмейтін ғимараттар мен құрылыстарды, автомобиль жолдарын, тоннельдерді, электр станцияларын, тұрғын үйлерді немесе өзге де құрылыс объектілерін пайдалануға тапсыруы және (немесе) пайдалануға қабылдауы, сол сияқты оларды сапасыз жөндеуі, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

275-бап. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі
саласындағы қағидаларды немесе нормативтердің
талаптарын бұзу
1. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы қағидаларды немесе нормативтердің талаптарын бұзу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

276-бап. Сараптамалық жұмыстарды немесе инжинирингтік
қызмет көрсетуді тиісінше орындамау
1. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан сараптамалық жұмыстарды немесе инжинирингтік қызмет көрсетуді тиісінше орындамау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

277-бап. Жарылыс қаупі бар объектілерде қауіпсіздік
қағидаларын бұзу
1. Жарылыс қаупі бар объектілерде немесе жарылыс қаупі бар цехтарда қауіпсіздік қағидаларын бұзу, егер бұл абайсызда адамның денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зардаптарға әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

278-бап. Ғарыш қызметін жүзеге асыру кезінде қауіпсіздік
қағидаларын бұзу
1. Ғарыш қызметін жүзеге асыру кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу, егер бұл абайсызда адамның денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады-
2. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарда атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып не онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

279-бап. Радиоактивті заттармен, радиоактивті
қалдықтармен, ядролық материалдармен заңсыз
айналысу
1. Радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды заңсыз иемдену, сақтау, тасымалдау, пайдалану, беру, қайта өңдеу, бүлдіру, тозаңдату немесе көму -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды заңсыз өткізу, сол сияқты өткізу мақсатында радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды заңсыз иемдену, сақтау, тасымалдау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған не абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

280-бап. Радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды
немесе ядролық материалдарды ұрлау не қорқытып
алу
1. Радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды ұрлау не қорқытып алу -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
4) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш қолданып не сондай күш қолдану қатерін төндіріп жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш қолданып не сондай күш қолдану қатерін төндіріп жасалған;
2) қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

281-бап. Радиоактивті заттармен, радиоактивті
қалдықтармен, ядролық материалдармен жұмыс істеу
қағидаларын бұзу
1. Радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды сақтау, пайдалану, есепке алу, көму, тасымалдау қағидаларын және олармен жұмыс істеудің басқа да қағидаларын бұзу, егер бұл әрекеттер кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соғуы мүмкін болса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

282-бап. Айналыстан алынған заттардың немесе айналысы
шектелген заттардың контрабандасы
1. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды, прекурсорларды, күшті әсер ететін, улы, уландырғыш, радиоактивті заттарды, радиоактивті қалдықтарды немесе ядролық материалдарды, жарылғыш заттарды, қару-жарақты, әскери техниканы, жарылыс құрылғыларын, атыс қаруын немесе оқ-дәрілерді, жаппай қырып-жою қаруының ядролық, химиялық, биологиялық немесе басқа да түрлерін, жаппай қырып-жою қаруын жасау үшін пайдаланылуы мүмкін материалдарды, жабдықтарды немесе компоненттерді Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы кедендік бақылаудан тыс немесе одан жасырын не құжаттарды немесе кедендік сәйкестендіру құралдарын алдап пайдалану арқылы не декларацияланбаумен немесе дәйексіз декларациялаумен алып өту, сол сияқты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы заңсыз өткізу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) бірнеше рет,
2) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
3) шекаралық немесе кедендік бақылауды жүзеге асырушы адамға күш қолданып;
4) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
5) есірткі, психотроптық заттарға, оларға тақылеттес заттарға, прекурсорларға қатысты ірі мөлшерде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, есірткі, психотроптық заттармен немесе оларға тақылеттес заттармен байланысты аса ірі мөлшерде жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

283-бап. Қаруды, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды және
жарылыс құрылғыларын заңсыз иемденіп алу,
біреуге беру, өткізу, сақтау, тасымалдау немесе
алып жүру
1. Суық қаруды алып жүру аңшылық кәсіпшілікке байланысты болған жағдайды қоспағанда, суық қаруды заңсыз алып жүру немесе өткізу, сол сияқты тиісті рұқсаты жоқ жеке тұлғаларға, ұйымдарға қару-жарақты және оған оқ-дәріні сауда ұйымдары қызметкерлерінің сатуы, -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Атыс қаруын (тегіс ұңғылы аңшы мылтығынан басқа), оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды немесе жарылыс құрылғыларын заңсыз сатып алу, біреуге беру, өткізу, сақтау, тасымалдау немесе алып жүру —
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен немесе бірнеше мәрте жасалған әрекеттер -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы бапта көрсетілген заттарды өз еркімен тапсырған адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

284-бап. Қаруды заңсыз жасау
1. Атыс қаруын, оның жинақтаушы бөлшектерін заңсыз жасау немесе жөндеу, сол сияқты оқ-дәрілерді, жарылғыш заттарды немесе жарылыс құрылғыларын заңсыз даярлау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен немесе бірнеше мәрте жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Газ қаруын, суық қаруды, соның ішінде лақтырғыш қаруды заңсыз жасау -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
Ескерту. Осы бапта көрсетілген заттарды өз еркімен тапсырған адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

285-бап. Атыс қаруын ұқыпсыз сақтау
Атыс қаруын басқа адамның пайдалануы үшін жағдай туғызып оны ұқыпсыз сақтау, егер бұл адам өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға, тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

286-бап. Қаруды, оқ-дәріні, жарылғыш заттарды немесе
жарылыс құрылғыларын күзету жөніндегі
міндеттерді тиісінше орындамау
1. Атыс қаруын, оқ-дәріні, жарылғыш заттарды немесе жарылыс құрылғыларын күзету тапсырылған адамның өз міндеттерін тиісінше орындамауы, егер бұл олардың ұрлануына немесе жойылуына не өзге де ауыр зардаптардың тууына әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Жаппай қырып-жоятын қаруды не жаппай қырып-жоятын қару жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін материалдарды немесе жабдықтарды күзету жөніндегі міндеттерді тиісінше орындамау, егер бұл ауыр зардаптарға әкеп соқса не олардың туындау қаупін туғызса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

287-бап. Қаруды, оқ-дәріні, жарылғыш заттар мен жарылыс
құрылғыларын ұрлау не қорқытып алу
1. Атыс қаруын, оның жинақтаушы бөлшектерін, оқ-дәріні, жарылғыш заттарды немесе жарылыс құрылғыларын ұрлау не қорқытып алу -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Жаппай қырып-жою қаруын, сол сияқты жаппай қырып-жою қаруын жасау кезінде пайдаланылуы мүмкін материалдарды немесе жабдықтарды ұрлау не қорқытып алу -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
2) бірнеше рет;
3) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті емес күш қолданып не сондай күш қолдану қатерін төндіріп;
4. адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса, -
мүлкін тәркілеп немесе онсыз бес жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) қылмыстық топтың қатысуымен;
2) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш қолданып не сондай күш қолдану қатерін төндіріп жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз сегіз жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

288-бап. Өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу
1. Өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауға жауапты адамның оларды бұзуы, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян немесе азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтіруге әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

289-бап. Бұзақылық
1. Бұзақылық, яғни қоғамды анық құрметтемеуді білдіретін қоғамдық тәртіпті бұзу -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Аса қатыгездікпен жасалған, яғни азаматтарға қарсы күш қолданумен не оны қолдану қатерін төндіріп, сол сияқты бөтеннің мүлкін жоюмен немесе бүлдірумен не ерекше арсыздықпен ерекшеленетін әдепсіз іс-әрекет жасаумен ұласқан бұзақылық -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген әрекет, егер ол:
1) адамдар тобымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса;
2) билік өкіліне не қоғамдық тәртіпті қорғау жөніндегі міндеттерді атқарушы немесе қоғамдық тәртіпті бұзуға тыйым салушы өзге де адамға қарсылық көрсетумен байланысты болса;
3) бірнеше мәрте жасалса;
4) әуе, өзен, теңіз кемесінің, теміржол көлігінің бортында жасалса, -бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген:
1) қылмыстық топтың қатысуымен;
2) атыс қаруын, газ қаруын, пышақты, кастеттерді және өзге де суық қаруды не денсаулыққа зиян келтіру үшін арнайы бейімделген басқа да заттарды қолданып немесе қолдануға тырысып жасалған әрекет, -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

290-бап. Тағылық
Тағылық, яғни мемлекет қорғайтын ғимараттарды, өзге де құрылыстарды, тарих және мәдениет ескерткіштерін, табиғи объектілерді жазулармен немесе суреттермен немесе қоғамдық адамгершілікті қорлайтын өзге де іс-әрекеттермен қорлау, сол сияқты көлікте немесе өзге де қоғамдық орындарда мүлікті қасақана бүлдіру -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

11-тарау. Халықтың денсаулығына және адамгершілікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

291-бап. Өткізу мақсатынсыз есірткі, психотроптық заттардың, оларға тақылеттес заттардың, олардың прекурсорларының заңсыз айналымы
1. Қоғамдық орындарда есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды, олардың прекурсорларын медициналық емес тұтыну -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды, олардың прекурсорларын өткізу мақсатынсыз заңсыз жасау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды ірі мөлшерде өткізу мақсатынсыз заңсыз жасау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
4. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды аса ірі мөлшерде өткізу мақсатынсыз заңсыз жасау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту.
1) Есірткі және психотроптық заттардың мөлшері «Есірткі, психотроптық заттар, прекурсорлар және олардың заңсыз айналымы мен теріс пайдаланылуына қарсы іс-қимыл шаралары туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қоса берілген Заңсыз айналымда жүргені анықталған есірткі, психотроптық заттарды және олардың прекурсорларын шағын, ірі және аса ірі мөлшерге жатқызу туралы жиынтық кестеде белгіленеді. Есірткі мен психотроптық заттарға тақылеттес заттардың ірі емес, ірі және аса ірі мөлшері олар тақылеттес болып табылатын есірткі және психотроптық заттардың ірі емес, ірі және аса ірі мөлшеріне сәйкес келеді.
2) Жеке тұтыну үшін сатып алған есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды, олардың прекурсорларын өз еркімен тапсырған не есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға тақылеттес заттарды медициналық емес мақсатта тұтынуына байланысты медициналық көмек көрсетілуі үшін медициналық мекемеге өз еркімен барған не есірткі, психотроптық заттардың, оларға тақылеттес заттардың, олардың прекурсорларының заңсыз айналымына байланысты қылмыстарды ашуға немесе олардың жолын кесуге, оларды жасаған адамдарды әшкерелеуге, қылмыстық жолмен алынған мүлікті табуға белсенді көмек көрсеткен адам осы бап бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

292-бап. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға
тақылеттес заттарды өткізу мақсатында заңсыз
жасау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау,
тасымалдау, оларды жөнелту не өткізу
1. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды өткізу мақсатында заңсыз жасау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау, оларды жөнелту не өткізу -
мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Есірткі, психотроптық заттарға, оларға тақылеттес заттарға қатысты ірі мөлшерде жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, алты жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) есірткі, психотроптық заттарға, оларға тақылеттес заттарға қатысты аса ірі мөлшерде;
4) лауазымды адамның қызмет бабын пайдалануымен жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер, сол сияқты есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды білім беру ұйымдарында не көрінеу кәмелетке толмаған адамға өткізу, -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

293-бап. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға
тақылеттес заттарды ұрлау не қорқытып алу
1. Есірткі, психотроптық заттарды, оларға тақылеттес заттарды ұрлау не қорқытып алу -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) адамның өз қызмет бабын пайдалануы арқылы;
4) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті емес күш қолданып не осындай күш қолдану қатерін төндіріп жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, алты жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер:
1) қылмыстық топтың қатысуымен;
2) есірткі, психотроптық заттарға, оларға тақылеттес заттарға қатысты ірі мөлшерде;
3) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш қолданып не сондай күш қолдану қатерін төндіріп жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, есірткі, психотроптық заттарға, оларға тақылеттес заттарға қатысты аса ірі мөлшерде жасалған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

294-бап. Есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға
тақылеттес заттарды тұтынуға көндіру
1. Есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға тақылеттес заттарды тұтынуға көндіру -
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет жасалса,
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді:
1) көрінеу кәмелетке толмаған адамға не екі немесе одан да көп адамға қатысты;
2) күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп;
3) қылмыстық топ жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар абайсызда жәбірленушінің өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

295-бап. Құрамында есірткі заттар бар, өсіруге тыйым
салынған өсімдіктерді заңсыз егу
1. Өсіруге тыйым салынған өсімдіктерді егу немесе өсіру немесе сораның, көкнәрдің немесе құрамында есірткі заттар бар басқа да өсімдіктердің сұрыптарын егу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) ірі мөлшерде жасалса, -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

296-бап. Улы заттардың, сондай-ақ есірткі, психотроптық
немесе улы заттарды дайындау немесе қайта өңдеу
үшін пайдаланылатын заттардың,
құрал-саймандардың немесе жабдықтардың заңсыз
айналымы
1. Есірткі, психотроптық заттар болып табылмайтын улы заттарды не оларды дайындауға немесе қайта өңдеуге арналған құрал-саймандарды немесе жабдықтарды өткізу мақсатында заңсыз дайындау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау, жөнелту, сол сияқты заңсыз өткізу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Есірткі, психотроптық заттарды дайындау немесе қайта өңдеу үшін пайдаланылатын заттарды, құрал-саймандарды немесе жабдықтарды өткізу мақсатында заңсыз дайындау, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау, жөнелту, сол сияқты заңсыз өткізу -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) адамның өзінің қызмет бабын пайдалану арқылы;
2) адамдар тобы алдын ала сөз байласуымен;
3) бірнеше рет жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

297-бап. Есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға
тақылеттес заттарды тұтыну үшін притондар
ұйымдастыру немесе оларды ұстау немесе осы
мақсаттар үшін үй-жайлар беру
1. Есірткі, психотроптық заттарды немесе оларға тақылеттес заттарды тұтыну үшін притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау немесе осы мақсаттар үшін үй-жайлар беру -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттерді:
1) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
2) бірнеше рет;
3) қылмыстық топ жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

298-бап. Есірткі, психотроптық немесе улы заттарды ұстау
қағидаларын бұзу
1. Есірткі, психотроптық немесе улы заттарды өндіру, дайындау, қайта өңдеу, иемденіп алу, сақтау, есепке алу, босату, тасымалдау, әкелу, әкету, жөнелту не жою ережелерін бұзу, егер бұл әрекетті аталған ережелерді сақтау міндетіне кіретін адам жасаса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Есірткі, психотроптық немесе улы заттардың ұрлануына не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу-жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

299-бап. Санитариялық қағидаларды немесе гигиеналық
нормативтерді бұзу
1. Абайсызда адамдардың жаппай сырқаттануына, ауру жұқтыруына, сәулеленуіне немесе улануына әкеп соққан санитариялық қағидаларды немесе гигиеналық нормативтерді бұзу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адам өліміне әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

300-бап. Адамдардың өміріне немесе денсаулығына қауіп
төндіретін мән-жайлар туралы ақпаратты жасыру
1. Адамдардың өміріне немесе денсаулығына не қоршаған ортаға қауіп төндіретін оқиғалар, фактілер немесе құбылыстар туралы ақпаратты халықты осындай ақпаратпен қамтамасыз етуге міндетті адамның жасыруы немесе бұрмалауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына зиян келтіруге не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

301-бап. Қауіпсіздік талаптарына сай келмейтін тауарларды
шығару немесе сату, жұмыстарды орындау не қызмет
көрсету
1. Тұтынушылар өмірінің немесе денсаулығының қауіпсіздігі талаптарына сай келмейтін тауарларды шығару немесе сату, жұмыстарды орындау не қызмет көрсету, сол сияқты аталған тауарлардың, жұмыстың немесе қызметтің қауіпсіздік талаптарына сай келетіндігін куәландыратын ресми құжатты заңсыз беру немесе пайдалану, егер бұл әрекеттер абайсызда адам денсаулығына зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер, егер олар:
1) жас балаларға арналған тауарларға, жұмыстарға немесе көрсетілетін қызметтерге қатысты жасалса;
2) абайсызда екі немесе одан да көп адамның денсаулығына зиян келтірілуіне әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

302-бап. Заңсыз ойын бизнесін ұйымдастыру
1. Ойын мекемесін заңсыз ашу не ұстау немесе ойын бизнесі саласындағы қызметті заңсыз ұйымдастыру, сол сияқты заңсыз ойын бизнесі үшін үй-жайлар беру не ойын бизнесі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген орындардан тыс құмар ойындарын ұйымдастыру және өткізу не ойын бизнесі саласындағы қызметі лицензиясыз жүзеге асыру -
мүлкі тәркіленіп, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) кәмелетке толмаған адамды пайдаланылып немесе ол құмар ойындарына қатыстырылып;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) ірі мөлшерде табыс табумен;
4) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді:
1) қылмыстық топ;
2) аса ірі мөлшерде табыс табумен;
3) мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адам, не оған теңестірілген адам, не лауазымды адам, не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам өзі немесе сенімді адамы арқылы заңда белгіленген тыйым салуға қарамастан жасаса, егер бұл әрекеттер мұндай қызметте жеңілдіктер мен артықшылықтар берумен немесе өзге нысандағы қамқоршылығымен байланысты болса, -
мүлкі тәркіленіп, төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, ал 3) тармағында көзделген жағдайларда - белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыруға жазаланады.

303-бап. Жезөкшелікпен айналысуға тарту
1. Күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіру, тәуелді жағдайын пайдалану, бопсалау, мүлкін жою немесе бүлдіру арқылы не алдау жолымен жезөкшелікпен айналысуға тарту -
мүлкі тәркіленіп, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қылмыстық топ жасаған не бірнеше мәрте жасалған дәл сол әрекет -
мүлкін тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

304-бап. Жезөкшелікпен айналысуға арналған притондар
ұйымдастыру немесе оларды ұстау және жеңгетайлық
1. Жезөкшелікпен айналысуға арналған притондар ұйымдастыру немесе оларды ұстау, сол сияқты пайдакүнемдік мақсаттағы жеңгетайлық -
мүлкі тәркіленіп, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығына шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қылмыстық топ жасаған не бірнеше мәрте жасалған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

305-бап. Дәрілік немесе басқа құралдарды пайдаланып
есеңгірету үшін притондар ұйымдастыру немесе
оларды ұстау
1. Есірткі немесе психотроптық заттарға немесе оларға тақылеттес заттарға жатпайтын дәрілік немесе басқа құралдар мен заттарды пайдаланып есеңгірету үшін притондар ұйымдастыру немесе ұстау, сол сияқты осы мақсаттар үшін үй-жай беру -
мүлкі тәркіленіп, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қылмыстық топ жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

306-бап. Порнографиялық материалдарды немесе заттарды
заңсыз тарату
Порнографиялық материалдарды немесе заттарды тарату немесе жарнамалау мақсатында заңсыз дайындау, тарату, жарнамалау, сол сияқты порнографиялық сипаттағы баспа басылымдарын, кино-немесе бейнематериалдарды, суреттерді немесе өзге де заттарды заңсыз алып өту немесе сату -
мүлкі тәркіленіп, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

307-бап. Кәмелетке толмағандардың порнографиялық
бейнелері бар материалдарды немесе заттарды
дайындау және айналымға шығару не оларды
порнографиялық сипаттағы ойын-сауық
іс-шараларына қатысу үшін тарту
1. Кәмелетке толмағандардың порнографиялық бейнелері бар материалдарды немесе заттарды тарату, жария көрсету немесе жарнамалау мақсатында дайындау, сақтау немесе Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы арқылы алып өту не тарату, жария көрсету немесе жарнамалау -
мүлкі тәркіленіп, үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Жасы он сегізге толған адамның порнографиялық сипаттағы ойын-сауық іс-шараларына кәмелетке толмағандарды орындаушылар ретінде қатысу үшін тарту -
мүлкі тәркіленіп, бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) кәмелетке толмағанды тәрбиелеу жөніндегі міндеттер заңмен жүктелген ата-ана, педагог не өзге де адам жасаған;
2) көрінеу жас балаға қатысты жасалған;
3) адамдар тобы алдын ала сөз байласып немесе қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, бес жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

308-бап. Қатыгездік пен күш қолдануға бас ұруды
насихаттайтын туындыларды заңсыз тарату
Қатыгездік пен күш қолдануға бас ұруды насихаттайтын кино- және бейне материалдарды және басқа туындыларды тарату немесе жарнамалау мақсатында заңсыз дайындау, тарату, жарнамалау, көрсету, сол сияқты қатыгездік пен күш қолдануға бас ұруды насихаттайтын баспа басылымдарын, кино- немесе бейнематериалдарды заңсыз сату -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

309-бап. Өлгендердің мәйіттерін және олар жерленген
жерлерді қорлау
1. Өлгендердің мәйіттерін қорлау не олар жерленген жерлерді, құлпытас құрылыстарын немесе жерлеуге немесе еске алуға байланысты рәсімдер өткізуге арналған зират үйлерін жою, бүлдіру немесе аяққа басу -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) бірнеше рет;
2) адамдар тобының, алдын ала сөз байласқан адамдар тобының немесе қылмыстық топтың қатысуымен жасалса;
3) ұлттық, нәсілдік немесе діни өшпенділік не араздық тұрғысында жасалса;
4) күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп жасалса, -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

310-бап. Адам мәйітінің ағзалары мен тінін заңсыз алу
1. Транспланттау не өзгедей пайдалану үшін адам мәйітінің ағзаларын немесе тінін заңсыз алу, сол сияқты адам мәйітінің ағзалары мен тініне қатысты мәмілелер жасасу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттерді:
1) адамдар тобы, адамдар тобы алдын ала сөз байласып немесе қылмыстық топ;
2) бірнеше рет;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

311-бап. Жануарларға қатыгездік жасау
1. Жануарларға олардың өлуіне немесе мертігуіне әкеп соққан қатыгездік жасау, егер бұл әрекет бұзақылық пиғылмен немесе жауыздық әдістерді қолданып немесе жас балалардың көз алдында жасалса, -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Адамдар тобы немесе адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасаған немесе бірнеше мәрте жасалған дәл сол әрекет -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

312-бап. Алкогольді ішімдіктерді ішу немесе қоғамдық орындарға мас күйінде келу
Алкогольді ішімдіктерді құйып сатуға жергілікті атқарушы орган рұқсат еткен сауда және қоғамдық тамақтандыру ұйымдарынан басқа, көшелерде және басқа да қоғамдық орындарда алкогольді ішімдіктерді ішу немесе қоғамдық орындарға адамның қадір-қасиетіне және қоғамдық имандылыққа нұқсан келетіндей мас күйінде келу, егер мұндай әрекеттер дәл осындай әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде жасалса, -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

12-тарау. Медициналық қылмыстық құқық бұзушылық

313-бап. Медицина және фармацевтика қызметкерінің кәсіби міндеттерін тиісінше орындамауы
1. Медицина және фармацевтика қызметкерінің кәсіби міндеттеріне ұқыпсыз қарауы немесе адал қарамауы салдарынан оларды орындамауы немесе тиісінше орындамауы, сол сияқты медициналық көмек көрсету тәртібін немесе стандарттарын сақтамауы, егер бұл әрекет адам денсаулығына жеңіл зиян келтіруге әкеп соқса, -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығына шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
6. Медицина қызметкерінің, сол сияқты өзге де халыққа тұрмыстық немесе өзге де қызмет көрсету ұйымы қызметкерінің кәсіби міндеттеріне ұқыпсыз қарауы немесе адал қарамауы салдарынан оларды тиісінше орындамауы, егер бұл әрекет басқа адамға АИТВ/ЖИТС жұқтыруға әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

314-бап. Клиникалық зерттеулер жүргізудің және/
профилактиканың, диагностиканың, емдеудің және
медициналық оңалтудың жаңа әдістері мен
құралдарын қолданудың тәртібін бұзу
1. Медицина қызметкерінің клиникалық зерттеулер жүргізу және профилактиканың, диагностиканың, емдеудің және медициналық оңалтудың жаңа әдістері мен құралдарын қолданудың тәртібін бұзуы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Лауазымды адам жасаған не ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

315-бап. Заңсыз аборт жасау
1. Тиісті бейіндегі жоғары медициналық білімі жоқ адамның аборт жасауы -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығына шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Тиісті бейіндегі жоғары медициналық білімі бар адамның заңсыз аборт жасауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Тиісті бейіндегі жоғары медициналық білімі жоқ адамның не тиісті бейіндегі жоғары медициналық білімі бар адамның бірнеше мәрте заңсыз аборт жасауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Абайсызда жәбірленушінің өліміне не оның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан заңсыз аборт жасау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

316-бап. Науқасқа көмек көрсетпеу
1. Заңға сәйкес немесе арнайы ереже бойынша көмек көрсетуге міндетті адамның дәлелсіз себептермен науқасқа көмек көрсетпеуі, егер бұл абайсызда науқастың денсаулығына ауырлығы орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет, егер ол абайсызда науқастың өліміне не оның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

317-бап. Дәрігерлік құпияны жария ету
1. Медициналық қызметкердің кәсіптік немесе қызметтік қажеттіліксіз адам бойында АИТВ/ЖИТС бар екені туралы мәліметтерді хабарлау арқылы пациенттің сырқаты немесе медициналық куәландыру нәтижелері туралы мәліметтерді жария етуі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Медициналық қызметкердің кәсіптік немесе қызметтік қажеттіліксіз пациенттің сырқаты немесе медициналық куәландыру нәтижелері туралы мәліметтерді жария етуі, егер бұл әрекет ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

318-бап. Заңсыз медициналық және фармацевтикалық қызмет
және есірткі құралдарын немесе психотроптық
заттарды алуға құқық беретін рецептілерді немесе
өзге де құжаттарды заңсыз беру не қолдан жасау
1. Қызметтің осы түріне сертификаты және (немесе) лицензиясы жоқ адамның медициналық немесе фармацевтикалық қызметпен айналысуы, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол.мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Есірткі немесе психотроптық заттарды алуға құқық беретін рецептілерді немесе өзге де құжаттарды заңсыз беру не қолдан жасау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

319-бап. Жалған дәрілік заттармен, медициналық мақсаттағы
бұйымдармен немесе медициналық техникамен жұмыс
істеу
1. Жалған дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды немесе медициналық техниканы өткізу мақсатында өндіру, дайындау немесе сақтау, сол сияқты қолдану немесе өткізу, егер бұл ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) ірі мөлшерде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мерзімде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

13-тарау. Экологиялық қылмыстық құқық бұзушылық

320-бап. Шаруашылық немесе өзге де қызметке қойылатын
экологиялық талаптарды бұзу
1. Табиғи ресурстарды пайдалану, кәсіпорындарды, құрылыстарды және өзге де объектілерді жобалау, орналастыру, салу және реконструкциялау, пайдалануға беру немесе пайдалану, өнеркәсіп, энергетика, көлік пен байланыс объектілерін, ауыл шаруашылық мақсатындағы және мелиорация объектілерін пайдалану, қалалар не басқа да елді мекендерді салу кезінде әскери немесе қорғаныс объектілеріне, әскери немесе ғарыш қызметіне қойылатын экологиялық талаптарды бұзу, егер осы әрекет қоршаған ортаға ірі залал келтіруге әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге, не адам өліміне, не адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

321-бап. Экологиялық тұрғыдан қаупі басым химиялық немесе
биологиялық заттармен жұмыс істеу кезінде
экологиялық талаптарды беру
1. Экологиялық тұрғыдан қаупі басым химиялық немесе биологиялық заттарды өндіру, тасымалдау, сақтау, көму, пайдалану немесе олармен өзге де жұмыс істеу кезінде экологиялық талаптарды бұзу, егер бұл әрекеттер қоршаған ортаға айтарлықтай залал келтіруге әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға ірі залал келтірген не келтіру қатерін туғызған, сол сияқты төтенше экологиялық жағдай аумағында жасалған дәл сол әрекет -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге, не адам өліміне, не адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

322-бап. Микробиологиялық немесе басқа биологиялық
агенттермен немесе уытты заттармен жұмыс істеу
кезінде экологиялық талаптарды бұзу
1. Микробиологиялық немесе басқа биологиялық агенттерді немесе уытты заттарды жинап қою, жою немесе көму кезінде экологиялық талаптарды бұзу немесе оларды қайта өңдеу, сақтау немесе көму үшін Қазақстан Республикасына заңсыз әкелу, егер осы әрекеттер қоршаған ортаға айтарлықтай залал келтіруге әкеп соқса не әкеп соғуы мүмкін болса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға ірі залал келтірген не ірі залал келтіру қатерін туғызған, сол сияқты төтенше экологиялық жағдай аумағында жасалған дәл сол әрекеттер -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге, не адам өліміне, не адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

323-бап. Ветеринариялық қағидаларды немесе өсімдіктердің
аурулары мен зиянкестеріне қарсы күресу үшін
белгіленген қағидаларды бұзу
1. Ветеринариялық қағидаларды індеттерге немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан бұзу, -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Өсімдіктердің аурулары мен зиянкестеріне қарсы күресу үшін белгіленген қағидаларды бұзу ауыр зардаптарға әкеп соққан -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі. жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

324-бап. Суларды ластау, қоқыстау немесе сарқу
1. Жер беті немесе жер асты суларын, мұздықтарды, ауыз сумен жабдықтау көздерін ластау, қоқыстау, сарқу не олардың табиғи қасиеттерін өзге де өзгерту, егер осы әрекет қоршаған ортаға айтарлықтай залал келтіруге әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға ірі залал келтірген не ірі залал келтіру қатерін туғызған, сол сияқты ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда не төтенше экологиялық жағдай аумақтарда жасалған дәл сол әрекеттер -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге не адам.өліміне немесе адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

325-бап. Атмосфераны ластау
1. Экологиялық талаптарды бұзу салдарынан атмосфералық ауаны ластау немесе оның табиғи қасиеттерінің өзге де өзгеруі, егер осы әрекеттер қоршаған ортаға ірі залал келтіруге әкеп соқса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге не адам өліміне немесе адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

326-бап. Теңіз ортасын ластау
1. Экологиялық талаптарды бұзу салдарынан теңіз ортасын ластау, егер осы әрекет қоршаған ортаға ірі залал келтіруге әкеп соқса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге не адам өліміне не адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

327-бап. Қазақстан Республикасының континенттік қайраңы
туралы және Қазақстан Республикасының айрықша
экономикалық аймағы туралы заңнаманы бұзу
1. Қазақстан Республикасының континенттік қайраңында заңсыз құрылыстар тұрғызу, олардың айналасына немесе Қазақстан Республикасының айрықша экономикалық аймағында қауіпсіздік аймақтарын заңсыз құру, сол сияқты құрылыс салу және теңіздегі кеме қатынасының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, тұрғызылған құрылыстар мен құралдарды салу, пайдалану, күзету және жою қағидаларын бұзу -
бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қазақстан Республикасының континенттік қайраңының немесе Қазақстан Республикасының айрықша экономикалық аймағының табиғи байлығына тиісті рұқсатсыз жүргізілген зерттеу, барлау, оны игеру -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

328-бап. Жерді бүлдіру
1. Жерді өндірістік, тұрмыстық немесе өзге де шығарындылармен немесе қалдықтармен қоқыстау, сол сияқты улы химикаттарды, тыңайтқыштарды, өсімдіктердің өсуін жылдамдататын немесе өзге де қауіпті химиялық, радиоактивті немесе биологиялық заттарды сақтау, пайдалану, тасымалдау немесе көму кезінде олармен жұмыс істеу қағидаларын бұзу салдарынан өзгеше бүлдіру, егер осы әрекеттер қоршаған ортаға ірі залал келтіруге әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге, не адам өліміне, не адамдардың жаппай сырқаттануына, сол сияқты төтенше экологиялық жағдай аумағында жасалған дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

329-бап. Жер қойнауын қорғау және пайдалану қағидаларын
бұзу
1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жобалау және жүргізу кезінде жер қойнауын қорғау және пайдалану қағидаларын, сол сияқты жер қойнауын пайдаланудың барлық сатысында жалпы экологиялық талаптарды бұзу, егер бұл әрекет қоршаған ортаға ірі залал келтіруге әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса немесе адам денсаулығына зиян келтірсе, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қоршаған ортаға аса ірі залал келтіруге, не адам өліміне,не адамдардың жаппай сырқаттануына әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

330-бап. Жер қойнауын өз бетінше пайдалану
1. Жер қойнауын өз бетінше пайдалану, сол сияқты пайдалы қазбаларды ірі залал келтіре отырып өз бетінше өндіру -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Аса ірі залал келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөлігінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттері, -
мүлкі тәркіленіп, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

331-бап. Балық ресурстарын, басқа су жануарларын немесе
өсімдіктерін заңсыз алу
1. Балық ресурстарын, басқа су жануарларын немесе өсімдіктерін заңсыз алу, егер бұл әрекет:
1) айтарлықтай залал келтіре отырып;
2) жарылғыш немесе химиялық заттар, электр тогы қолданылып не балық ресурстарын және басқа да су жануарлары мен өсімдіктерін жаппай жоюдың өзге де тәсілдері қолданыла отырып жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) бірнеше рет;
2) балықтардың бекіре тұқымдас түрлеріне қатысты;
3) уылдырық шашатын жерлерде немесе ол жерлерге өріс аудару жолдарында;
4) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
5) адамдар тобы алдын ала сөз байласып;
6) өздігінен жүретін жүзгіш көлік құралы пайдаланылып;
7) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда және төтенше экологиялық жағдай аумақтарында жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, ірі залал келтіре отырып жасалған не қылмыстық топ жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

332-бап. Балық қорын қорғау қағидаларын бұзу
Көпірлер, бөгеттер құрылысын салу, жарылыс және өзге де жұмыстарды жүзеге асыру, су жинағыш құрылыстар мен су айдау тетіктерін пайдалану кезінде балық қорларын қорғау қағидаларын бұзу, егер осы әрекеттер балықтардың немесе басқа да су жануарларының жаппай қырылуына әкеп соқса немесе әкеп соғуы мүмкін болса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

333-бап. Заңсыз аңшылық
1. Жарылғыш құрылғыларды немесе жануарларды жаппай қырып-жоятын өзге де құралдарды қолданып, сол сияқты авиа-, авто-, мотокөлік құралдарын, соның ішінде қарда жүретін техниканы не шағын көлемді кемелерді қолданып заңсыз аң аулау -
мүлкі тәркіленіп, бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) бірнеше рет;
2) айтарлықтай залал келтіре отырып жасалса -
мүлкі тәркіленіп, екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда немесе төтенше экологиялық жағдай аймақтарында;
2) сирек кездесетін немесе жоғалып кету қаупі төнген жануарларға, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған жануарларға қатысты;
3) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
4) ірі залал келтіре отырып жасалған әрекеттер, -
атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымды бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде
көзделген:,
1) қылмыстық топ;
2) аса ірі залал келтіре отырып жасалған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

334-бап. Жануарлар дүниесін қорғау қағидаларын бұзу
Өндірістік процестерді жүзеге асырған немесе көлік құралдарын пайдаланған, өсімдіктерді қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштар немесе басқа да препараттарды қолданған кезде жануарлар дүниесін қорғау қағидаларын жануарлар дүниесінің жаппай жойылуына немесе қырылуына әкеп соққан бұзу, сол сияқты ірі залал келтірген аңшылық алқаптарын, балық шаруашылығы айдындарын пайдалану немесе қорғау тәртібін бұзу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып не үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

335-бап. Өсімдіктердің немесе жануарлардың сирек
кездесетін және құрып кету қаупі төнген,
сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған түрлерімен,
олардың бөліктерімен немесе туындыларымен заңсыз
айналысу
Өсімдіктердің немесе жануарлардың сирек кездесетін және құрып кету қаупі төнген түрлерін, олардың бөліктерін немесе туындыларына, сондай-ақ пайдалануға тыйым салынған өсімдіктерді немесе жануарларды, олардың бөліктерін немесе туындыларын заңсыз алу, сатып алу, сақтау, өткізу, әкелу, әкету, салып жіберу, тасымалдау немесе жою, сол сияқты олар мекендейтін жерлерді жою -
мүлкін тәркіленіп, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

336-бап. Ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, жою немесе
зақымдау
1. Үй маңындағы, саяжай мен бау-бақша учаскелеріндегі ағаштар мен бұталардан басқа орман қорына кірмейтін және кесуге тыйым салынған ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, жою немесе зақымдау, сол сияқты орман дақылдарын, орман питомниктері мен плантацияларындағы егілген не отырғызылған көшеттерді, сондай-ақ ормандарды молықтыру мен орман өсіруге арналған алаңдарда өзі өсіп шыққан шыбықтарды, өскіндерді не қолдан отырғызылған екпелерді жою немесе зақымдау -
мүлкі тәркіленіп, екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Орман қорына кіретін ағаштарды және бұталарды заңсыз кесу, жою немесе зақымдау -
мүлкі тәркіленіп, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді:
1) бірнеше рет;
2) адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып;
3) ірі залал келтіре отырып;
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда жасалған, -
мүлкі тәркіленіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп, екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

337-бап. Ормандарды жою немесе зақымдау
1. Отты немесе өзге де қауіптілігі жоғары көздерді ұқыпсыз қолдану салдарынан үй маңындағы, саяжай мен бау-бақша учаскелеріндегі ағаштар мен бұталардан басқа орман қорына кіретін және кірмейтін ағаштар мен бұталарды жою немесе зақымдау, егер осы әрекет ірі залал келтірсе, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Үй маңындағы, саяжай мен бау-бақша учаскелеріндегі ағаштар мен бұталардан басқа орман қорына кіретін және кірмейтін ағаштар мен бұталарды өртеу немесе өзге де жалпы қауіпті тәсілмен не зиянды заттармен, қалдықтармен, шығарындылармен немесе қоқыстармен ластау салдарынан қасақана жою немесе зақымдау -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

338-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимін бұзу
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимін, айтарлықтай залал келтіруге әкеп соққан бұзу, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектілерін, айтарлықтай залал келтіруге әкеп соққан қасақана зақымдау немесе жою, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

339-бап. Экологиялық ластау зардаптарын жою жөнінде
шаралар қолданбау
1. Экологиялық ластануға ұшыраған жерлерде зарарсыздандыру немесе өзге де қалпына келтіру іс-шараларын жүргізу міндеті жүктелген адамдардың мұндай іс-шараларды жүргізуден жалтаруы немесе тиісінше жүргізбеуі -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі айыппұл салуға, не сол мөлшерлерде түзеу жұмыстарынан екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімде қоғамдық жұмыстарға, тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Адам өліміне әкелу қатерін туғызған не адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан не ірі залал келтірген дәл сол әрекеттер -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өліміне не адамдардың жаппай ауыруына не аса ірі залал келтіруге әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

340-бап. Көрінеу дәйексіз экологиялық аудиторлық есеп
жасау
Көрінеу расталмаған экологиялық аудиторлық есеп жасау, егер бұл әрекет осындай әкімшілік құқық бұзушылығы үшін әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде жасалса -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейін мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

14-тарау. Көліктегі қылмыстық құқық бұзушылық

341-бап. Теміржол, әуе, теңіз немесе өзен көлігі жүрісі немесе оларды пайдалану қауіпсіздігі қағидаларын бұзу
1. Теміржол, әуе, теңіз немесе өзен көлігі жүрісі қауіпсіздігі немесе пайдалану қағидаларын орындайтын жұмысына немесе атқаратын қызметіне байланысты осы қағидаларды сақтауға міндетті адамның осыларды бұзуы, егер бұл әрекеттер абайсызда адамның денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге не ірі залал келтіруге әкеп соқса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адам өліміне әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

342-бап. Көлік құралдарын жүргізетін адамдардың жол
жүрісі немесе көлік құралдарын пайдалану
қағидаларын бұзуы
1. Автомобильді, троллейбусты, трамвайды не басқа да механикалық көлік құралын жүргізетін адамның жол жүрісі немесе көлік құралдарын пайдалану қағидаларын бұзуы, абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтірген дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
жеті жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

343-бап. Жүргізушінің алкогольден, есірткіден және
(немесе) уытқұмарлықтан масаң күйде көлік
құралын жүргізуі, сол сияқты көлік құралын
жүргізуді алкогольден, есірткіден және (немесе)
уытқұмарлықтан масаң күйдегі адамға беруі немесе
жүргізуіне жол беруі
1. Жүргізушінің алкогольден, есірткіден және (немесе) уытқұмарлықтан масаң күйде көлік құралын жүргізуі не көлік құралын жүргізуді осындай адамға беруі, сол сияқты осындай адамның жүргізуіне лауазымды адамның немесе көлік құралы меншік иесінің не иеленушісінің жол беруі -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
алты жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
жеті жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

344-бап. Жол-көлік оқиғасы болған жерден кетіп қалу
Осы Кодекстің 342, 343-баптарында көзделген ауыр зардаптар туындаған жағдайда көлік құралын жүргізетін және жол жүрісі немесе көлік құралдарын пайдалану қағидаларын бұзған адамның жол-көлік оқиғасы болған жерді тастап кетуі -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Зардап шегушіге көмек көрсетуге байланысты жол-көлік оқиғасы болған жерден кетіп қалған адам осы бап бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

345-бап. Көлік құралдарын сапасыз жөндеу немесе оларды
техникалық ақауларымен пайдалануға шығару
1. Көлік құралдарын, қатынас жолдарын, белгі беру немесе байланыс құралдарын не өзге көлік жабдықтарын сапасыз жөндеу, сол сияқты көлік құралдарының техникалық жағдайына жауапты адамның көлік құралдарын көрінеу техникалық ақауларымен пайдалануға шығаруға не көлік құралдарының техникалық жағдайына және пайдаланылуына жауапты лауазымды адамның жол жүрісі қауіпсіздігін қамтамасыз етудің белгіленген қағидаларының талаптарын орындамауы, егер бұл әрекеттер абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтірсе, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

346-бап. Жүргізуге құқығы жоқ жүргізушінің көлік құралын
жүргізуіне жол беру
1. Лауазымды адамның не көлік құралы меншік иесінің немесе иеленушісінің көлік құралын жүргізуге құқығы жоқ немесе тиісті санаттағы көлік құралдарын жүргізуге құқығы жоқ жүргізушінің көлік құралын жүргізуіне жол беру, егер осы әрекет абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

347-бап. Көлік құралдарын немесе қатынас жолдарын
қасақана жарамсыздыққа келтіру
1. Көлік құралын, қатынас жолдарын, белгі беру немесе байланыс құралдарын не өзге де көлік жабдығын қасақана бұзу, зақымдау немесе өзге де тәсілмен пайдалануға жарамсыз күйге келтіру, сол сияқты көлік коммуникацияларын бұғаттау, егер бұл әрекеттер абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге не ірі залал келтіруге не көлік пен байланыстың қалыпты жұмыс істеуінің бұзылуына әкеп соқса, -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адам өліміне әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
алты жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

348-бап. Көліктің қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз
ететін қағидаларды бұзу
1. Жолаушының, жаяу жүргіншінің немесе жол жүрісінің басқа қатысушысының (көлік құралын жүргізуші адамнан басқа) жол жүрісі қауіпсіздігі немесе көлік құралдарын пайдалану қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам өліміне әкеп соққан дәл сол әрекет -
төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

349-бап. Поезды қажет болмаған жағдайда өз бетінше
тоқтату
Поезды тоқтату-кранымен не ауа тежегіш магистралын ажырату жолымен немесе өзге тәсілмен қажет болмаған жағдайда өз бетінше тоқтату, егер бұл адам өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
екі жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

350-бап. Көлікте қолданылатын қағидаларды бұзу
1. Жол, құрылыс және басқа да ұйымдарда басқару функцияларын атқаратын және жолдар мен жол құрылысын, олардың жабдықтарын пайдалануға, сондай-ақ жол жүрісін ұйымдастыруға жауапты адамдардың көлікте қолданылатын тәртіпті сақтауды және жол жүрісі қауіпсіздігі қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет абайсызда адамның денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмысқа тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

351-бап. Магистральдық құбыржолдарды салу, пайдалану немесе жөндеу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу
1. Магистральдық құбыржолдарды салу, пайдалану немесе жөндеу кезінде қауіпсіздік қағидаларын бұзу, егер бұл әрекет абайсызда адамның денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге не ірі залал келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

352-бап. Құбыржолдарды қасақана зақымдау немесе қирату
1. Құбыржолдарды, оның ішінде мұнай-газ құбырларын қасақана зақымдау немесе қирату -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса;
2) бірнеше рет жасалса;
3) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген:
1) қоршаған ортаны ластауға әкеп соққан;
2) ірі залал келтіруге әкеп соққан;
3) қылмыстық топ жасаған;
4) абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

353-бап. Құбыржолдарды абайсызда зақымдау немесе қирату
1. Құбыржолдарды, зақымдау немесе қирату оның ішінде мұнай-газ құбырларын белгіленген пайдалану режимінен ауытқуына әкеліп соққан не адамдар денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян келтірудің нақты қатерін төндірген, абайсызда зақымдау немесе қирату -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа ауырлықтағы зиян келтіруге;
2) қоршаған ортаны ластауға;
3) ірі залал келтіруге;
4) абайсызда адам өліміне әкеп соқса, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

354-бап. Кеме капитанының апатқа ұшырағандарға көмек
көрсетпеуі
1. Теңізде немесе өзге де су жолында апатқа ұшыраған адамдарға кеме көмек көрсетпеуі, егер осы көмек көрсету өзінің кемесіне, оның экипажы мен жолаушылары үшін елеулі қауіп келтірмейтін жағдайда көмек көрсетілмейтін болғанда, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Теңізде немесе су жолында соқтығысқан кемелердің бірінің капитанының басқа кемені құтқару үшін тиісті шаралар қолданбауы абайсызда кеменің опат болуына немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, егер бұл шараларды өз кемесіне, оның экипажы мен жолаушыларына елеулі қауіп төндірмей қолдану мүмкіндігі болған болса, -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

355-бап. Адамның әуе, теңіз, өзен кемесін немесе шағын
көлемді кемені масаң күйде жүргізуі, әуе, теңіз,
өзен кемесін немесе шағын көлемді кемені масаң
күйдегі адамның жүргізуіне беру немесе
жүргізуіне жол беру
1. Адамның алкогольден, есірткіден немесе уытқұмарлықтан масаң күйде әуе, теңіз, өзен кемесін немесе шағын көлемді кемені жүргізуі не осындай кемені алкогольден, есірткіден немесе уытқұмарлықтан масаң күйдегі адамның жүргізуін беруі, сол сияқты алкогольден, есірткіден немесе уытқұмарлықтан масаң күйдегі адамға осындай кемені басқаруға лауазымды адамның немесе меншік иесінің не осы кеме иеленушісінің жол беруі -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе бөлгіш бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан әрекеттер -
алты жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
жеті жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекеттер -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

356-бап. Әуе, теңіз немесе өзен кемесін жүргізуге құқығы
жоқ адамның жүргізуіне жол беру
1. Лауазымды адамның не меншік иесінің немесе әуе, теңіз немесе өзен кемесі иесінің осындай кемені басқаруға құқығы жоқ адамды осы кемені жүргізуге жол беруі, егер осы әрекет абайсызда адам денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соқса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адам денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

357-бап. Халықаралық ұшу қағидаларын бұзу
1. Рұқсатта көрсетілген маршруттарды, қону орындарын, әуе қақпаларын, ұшу биіктігін сақтамау немесе халықаралық ұшу қағидаларын өзге де бұзу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер —
үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

15-тарау. Мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылық

358-бап. Лауазымдық өкілеттіктерді теріс пайдалану
1. Мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның қызметтік өкілеттігін өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында қызмет мүдделеріне қайшы пайдалануы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне айтарлықтай зиян келтіруге әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Лауазымды адам жасаған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып алты мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан не қылмыстық топтың мүддесіне орай жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

359-бап. Билікті немесе лауазымдық өкілеттіктерді асыра
пайдалану
1. Билікті немесе лауазымдық өкілеттіктерді асыра пайдалану, яғни мемлекеттік функциялар атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның өзінің құқықтары мен өкілеттіктері шектерінде сөзсіз асып кететін және азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне айтарлықтай зиян келтіруге әкеп соққан әрекеттер жасауы -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Лауазымды адам жасаған дәл сол әрекет -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан не:
1) күш қолданып немесе күш қолдану қатерін төндіріп;
2) қаруды немесе арнайы құралдарды қолданып;
3) өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсаттарында жасалған әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, ал 3) тармағында көзделген жағдайларда -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып жазаланады.

360-бап. Лауазымды адамның өкілеттіктерін иемдену
Лауазымды адам болып табылмайтын мемлекеттік қызметшінің лауазымды адамның өкілеттіктерін иемденуі және соған байланысты азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне айтарлықтай зиян келтіруге әкеп соққан оның жасаған іс-әрекеті, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

361-бап. Кәсіпкерлік қызметке заңсыз қатысу
1. Мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын ұйым құруы не мұндай ұйымды басқаруға заңда белгіленген тыйым салуға қарамастан, жеке өзі немесе сенім білдірген адам арқылы қатысуы, егер осы әрекеттер мұндай ұйымға жеңілдіктер мен артықшылықтар беруге немесе өзге де нысандағы қамқоршылыққа байланысты болса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мерзімге түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Лауазымды адам жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

362-бап. Заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау
1. Жеке кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның ұйымдық-құқықтық нысанына немесе меншік нысанына қарамастан құқықтары мен заңды мүдделерін шектеу, сол сияқты дара кәсіпкердің немесе коммерциялық ұйымның дербестігін шектеу не қызметіне өзгедей түрде заңсыз араласу, егер бұл әрекеттерді мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адам не оған теңестірілген адам өз қызметтік өкілеттіктерін өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында қызмет мүдделеріне қайшы пайдаланып жасаса, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне айтарлықтай зиян келтіруге әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттерді:
1) лауазымды адам;
2) адамдар тобы алдын ала сөз байласып;
3) ірі мөлшерде жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттерді:
1) жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаса;
2) аса ірі мөлшерде жасалған;
3) қылмыстық топ не қылмыстық топтың мүддесіне орай жасалған әрекеттер, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

363-бап. Пара алу
Мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның немесе жауапты мемлекеттік лауазымды қызмет атқаратын адамның не лауазымды адамның, сол сияқты шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның лауазымды адамының, тікелей өзі немесе делдал арқылы пара берушінің немесе оның өкілі болған адамның пайдасына жасаған іс-әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін өзі немесе басқа адамдар үшін ақша, бағалы қағаздар, өзге де мүлік, мүлікке құқық немесе мүлік сипатындағы табыс түрінде пара алуы, егер мұндай іс-әрекеттер (әрекетсіздік) осы адамның қызметтік өкілеттіктеріне кіретін болса не ол қызметтік жағдайына байланысты осындай іс-әрекеттерге (әрекетсіздікке) ықпал жасай алатын болса, сол сияқты жалпы қамқорлығы немесе салғырттығы үшін, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның елу еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Айтарлықтай мөлшерде жасалған дәл сол әрекет, сол сияқты заңсыз іс-әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін пара алу -
мүлкі тәркіленіп, өмір бойы белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып параның алпыс еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға не үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) бопсалау жолымен;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
3) ірі мөлшерде;
4) бірнеше рет жасалса,-
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның жетпіс еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар қылмыстық топтың құрамында, сол сияқты аса ірі мөлшерде жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып параның сексен еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Егер сыйлықтың құны екі айлық есептік көрсеткіштен аспаса, осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген адамның бірінші мәрте сыйлық түрінде мүлік, мүлікке құқық немесе өзге мүліктік пайданы сыйлық түрінде алуы бұрын жасалған заңды іс-әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін алдын ала уағдаластық болмаған кезде аса маңызы болмауына байланысты қылмыс болып табылмайды және тәртіптік немесе әкімшілік тәртіппен қудаланады.

364-бап. Пара беру
1. Мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамға не оған теңестірілген адамға немесе жауапты мемлекеттік лауазымды қызмет атқаратын адамға не лауазымды адамға, сол сияқты шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның лауазымды адамына тікелей өзіне немесе делдал арқылы пара беру -
белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның жиырма еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Айтарлықтай мөлшерде жасалған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып параның отыз еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер олар:
1) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) ірі мөлшерде;
3) бірнеше рет жасалса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның қырық еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптық бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, егер оларды аса ірі мөлшерде немесе қылмыстық топ жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның елу еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту.
1. Осы Кодекстің 363-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген адамға бұрын жасаған заңды іс-әрекеттері (әрекетсіздігі) үшін сомасы немесе құны екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын сыйлықты бірінші мәрте беру, егер осы адам жасаған іс-әрекеттер (әрекетсіздік) алдын ала уағдаластықпен байланысты болмаса, қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқпайды.
2. Пара берген адам, егер оған қатысты осы Кодекстің 363-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген адам тарапынан қорқытып пара алу орын алған болса немесе ол адам пара бергені туралы құқық қорғау органына немесе арнайы мемлекеттік органға өз еркімен хабарласа, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

365-бап. Парақорлыққа делдал болу
1. Парақорлыққа делдал болу, яғни пара алушыға және пара берушіге олардың арасындағы пара алу және беру туралы келісімге қол жеткізуге немесе іске асыруға ықпал ету -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның он еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше рет не қылмыстық топ немесе адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, параның жиырма еселенген сомасы мөлшерінде айыппұл салуға, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

366-бап. Қызметтік жалғандық жасау
1. Қызметтік жалғандық жасау, яғни мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның ресми қүжаттарға көрінеу жалған мәліметтерді енгізуі не аталған қүжаттарға олардың шын мазмұнын бұрмалайтын түзетулер енгізуі не көрінеу жалған немесе қолдан жасалған құжаттар беруі, егер осы әрекеттер өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсаттарында жасалған болса, -
мүлкін тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Лауазымды адам жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекеттерді жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

367-бап. Қызметтегі әрекетсіздік
1. Қызметтегі әрекетсіздік, яғни мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның өзіне немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында өзінің қызметтік міндеттерін орындамауы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін айтарлықтай түрде бұзуға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Лауазымды адам жасаған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам жасаған дәл сол әрекет —
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

368-бап. Салақтық
1. Салақтық, яғни мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның не лауазымды адамның не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамның өз қызметіне адал қарамауы немесе ұқыпсыз қарауы салдарынан өз міндеттерін орындамауы немесе тиісінше орындамауы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін айтарлықтай түрде бұзуға әкеп соқса, -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

16-тарау. Басқару тәртібіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

369-бап. Мемлекеттік рәміздерді қорлау
Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін қорлау -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

370-бап. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентін -
Елбасын жария түрде қорлау және оның абыройы
мен қадір-қасиетіне өзгедей қол сұғу, Қазақстан
Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының
бейнесін бүлдіру, Қазақстан Республикасы Тұңғыш
Президентінің - Елбасының заңды қызметіне
кедергі жасау
1. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентін - Елбасын жария түрде қорлау немесе оның абыройы мен қадір-қасиетіне өзгедей қол сұғу, Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының бейнесін бүлдіру -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекеттер -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің - Елбасының заңды қызметіне кедергі жасау мақсатында оған немесе онымен бірге тұратын отбасы мүшелеріне қандай да болсын нысанда ықпал ету -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

371-бап. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне -
Елбасына тиіспеушілік кепілдігін бұзу
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне - Елбасына және онымен бірге тұратын отбасы мүшелеріне тиіспеушілік кепілдігін, оның ішінде мүлкіне, тұрғын және қызметтік үй-жайларына, жеке және қызметтік көлік құралдарына, хат-хабарларына, олар пайдаланатын байланыс құралдарына тиіспеушілік кепілдігін, банктік шоттарының банктік құпиялығы мен тиіспеушілігі, сондай-ақ оларға тиесілі құжаттарға тиіспеушілік кепілдігін қандай да болсын нысанда бұзу -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

372-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің абыройы мен
қадір-қасиетіне қол сұғу және оның қызметіне
кедергі жасау
1. Қазақстан Республикасы Президентін жария түрде қорлау немесе оның абыройы мен қадір-қасиетіне өзге де қол сұғу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникациялық желілерді пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекет -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Қазақстан Республикасы Президентінің өз міндеттерін атқаруына кедергі жасау мақсатында оған немесе оның жақын туыстарына қандай да болсын нысанда ықпал ету -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қазақстан Республикасы Президентінің жүргізіп отырған саясаты туралы сын тұрғысында айтылған жария сөздер осы бап бойынша қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқпайды.

373-бап. Қазақстан Республикасы Парламенті депутатының
абыройы мен қадір-қасиетіне қол сұғу және оның
қызметіне кедергі жасау
1. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатын оның депутаттық міндеттерін атқару кезінде немесе оны атқаруын байланысты жария түрде қорлау -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттың-коммуникация желілерін пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Қазақстан Республикасы Парламенті депутатының өз міндеттерін атқаруына кедергі жасау мақсатында оған немесе оның жақын туыстарына қандай да болсын нысанда ықпал ету -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қазақстан Республикасының Парламент депутатының депутаттық қызметі туралы сын тұрғысында айтылған жария сөздер осы бап бойынша қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқпайды.

374-бап. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің
қызметіне кедергі жасау
1. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің қызметіне оның өз өкілеттіктерін жүзеге асыруына кедергі жасау мақсатында қандай да болмасын нысанда араласу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

375-бап. Билік өкілін қорлау
1. Билік өкілін оның өз қызметтік міндетін атқару кезінде немесе оны атқаруына байланысты қорлау -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Жария түрде немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникация желілерін пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекет -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
Ескерту. Билік өкілінің қызметтік жұмысы туралы сын тұрғысында айтылған жария сөздер осы бап бойынша қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқпайды.

376-бап. Билік өкіліне бағынбау
1. Билік өкілінің заңды талаптарына немесе өкіміне бағынбау -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Төтенше жағдай жарияланған жерлерде жасалған дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

377-бап. Билік өкіліне қатысты күш қолдану
1. Билік өкілінің өз лауазымдық міндеттерін орындауына байланысты оған немесе оның жақындарына қатысты өмірі немесе денсаулығы үшін қауіпсіз күш қолдану не күш қолдану қатерін төндіру -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде аталған адамдарға қатысты өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолдану -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

378-бап. Прокурордың қызметіне кедергі жасау және оның
заңды талаптарын орындамау
Прокурорлық қадағалау актілерін орындамау, сол сияқты оның қызметіне кедергі жасау, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіруге әкеп соқса, -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

379-бап. Жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамға
қатысты қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы
мәліметтерді жария ету
1. Жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамға, сондай-ақ оның жақындарына қатысты қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді, осы мәліметтер сеніп тапсырылған немесе оның қызметтік іс- әрекетіне байланысты белгілі болған адамның жария етуі -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

380-бап. Ресми құжаттарды және мемлекеттік наградаларды
сатып алу немесе өткізу
Құқықтар беретін немесе міндеттерден босататын ресми құжаттарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының немесе КСРО-ның мемлекеттік наградаларын заңсыз иемденіп алу немесе өткізу -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

381-бап. Құжаттарды заңсыз алып қою, құжаттарды,
мөртабандарды, мөрлерді ұрлау, жою, бүлдіру
немесе жасыру
1. Азаматтың паспортын, жеке басының куәлігін немесе басқа да жеке басының құжатын заңсыз алып қою -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға. жазаланады.
2. Азаматтың паспортын, жеке басының куәлігін немесе оның басқа да. жеке басының құжатын ұрлау -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға. жазаланады.
3. Пайдакүнемдікпен немесе жеке бастың өзге де мүддесіне орай ресми құжаттарды, мөртабандарды немесе мөрлерді ұрлау, жою, бүлдіру немесе жасыру -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға. жазаланады.

382-бап. Жалған құжаттарды, мөртабандарды, мөрлерді
бланкілерді, мемлекеттік пошта төлемі белгілерін
мемлекеттік наградаларды қолдан жасау, дайындау
немесе өткізу
1. Құқықтар беретін немесе міндеттерден босататын куәлікті немесе өзге де ресми құжатты қолдан жасау не мұндай құжатты өткізу, сол сияқты қолдан жасалатын мөртабандарды, мөрлерді, бланкілерді, мемлекеттік пошта төлемі белгілерін, Қазақстан Республикасының немесе КСРО-ның мемлекеттік наградаларын дайындау немесе өткізу —
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас-бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға. жазаланады.
2. Бірнеше мәрте немесе адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалған дәл сол әрекеттер —
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға. жазаланады.
3. Көрінеу жалған құжатты пайдалану -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға. жазаланады.

383-бап. Көлік құралының сәйкестендіру нөмірін қолдан
жасау, жою, көрінеу қолдан жасалған
сәйкестендіру нөмірі бар көлік құралын өткізу
1. Сәйкестендіру нөмірін, кузовтың, шассидің, қозғауыштың нөмірін қолдан жасау немесе жою, сондай-ақ көлік құралының мемлекеттік тіркеу белгісін қолдан жасау, көрінеу қолдан жасалған немесе жалған мемлекеттік тіркеу белгісін пайдалану, сол сияқты көрінеу қолдан жасалған сәйкестендіру нөмірі, кузовтың, шассидің, қозғауыштың нөмірі бар немесе көрінеу қолдан жасалған мемлекеттік тіркеу белгісі бар көлік құралын өткізу не көрінеу қолдан жасалған нөмірі бар кузовты, шассиді, қозғалтқышты өткізу-
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бір мыңнан екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен немесе қылмыстық топ жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

384-бап. Әскери қызметтен жалтару
1. Осы қызметтен босатуға заңды негіздер болмаған кезде әскери қызметке шақырылудан жалтару -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет;
1) өзінің денсаулығына зиян келтіру арқылы;
2) аурумын деп жалған сылтаурату жолымен;
3) құжаттарды бұрмалау немесе өзге де алдау арқылы жасалса -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Егер әскерге шақырылушы тергеу. органы істі сотқа бергенге дейін әскерге шақыру пунктіне өз еркімен келсе, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

385-бап. Жұмылдыруға шақырылудан жалтару
1. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құрамалары қатарына жұмылдыру бойынша әскери қызметке шақырылудан жалтару -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Соғыс уақытында жасалған дәл сол әрекет, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін жасақтау үшін одан әрі шақырылулардан жалтару -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

386-бап. Өзінше билік ету
1. Өзінше билік ету, яғни заңнамамен белгіленген тәртіпке қарамастан, басқа адаммен немесе ұйыммен дауласып жатқан, өзінің нақты немесе болжамды құқығын өз бетінше жүзеге асыру -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде зиян келтірген дәл сол әрекет -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарын не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға. дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, күш қолданумен немесе оны қолдану қатерін төндірумен не бір топ адамның алдын ала сөз байласумен жасалған әрекет —
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

387-бап. Билік өкілінің немесе жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамның атағын өз бетімен иелену
1. Билік өкілеттіктерін алу мақсатында билік өкілінің немесе жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамның атағына өз бетімен иелену -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Билік өкілінің немесе жауапты мемлекеттік қызметтегі лауазымды адамның атағын осы негізде қылмыс жасаумен ұштасқан өз бетімен иелену -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Билік өкілеттіктерін алу мақсатында Қазақстан Республикасының Конституциясымен белгіленген қызметтегі лауазымды адамның атағын өз бетімен иелену -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

388-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын
заңсыз көтеру
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туын сауда кемесінде заңсыз көтеру -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

389-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын
қасақана заңсыз кесіп өту
1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасынан Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарадағы өткізу пунктінен тысқары жерден қасақана заңсыз өту, сол сияқты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасының көрсетілген пункттерінен жалған құжаттар жасап не үшінші тұлғалардың жарамды құжаттарын алдап пайдалана отырып, сол сияқты белгіленген тәртіпті бұза отырып қасақана заңсыз өту -
бес жыл мерзімге шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жібере отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қылмыстық топпен не күш қолданумен немесе оны қолдану қатерін төндірумен жасалған дәл сол әрекеттер -
бес жыл мерзімге шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жібере отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

390-бап. Шығарып жіберу туралы шешімді орындамау
Шетелдіктің не азаматтығы жоқ адамның оған қатысты қабылданған Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жіберу туралы шешімді орындамауы -
бес жыл мерзімге шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жібере отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

391-бап. Қазақстан Республикасының аумағында болу қағидаларын бұзу
Шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасында болу қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет осындай әкімшілік құқық бұзушылығы үшін әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде жасалса, -
бес жыл мерзімге шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жібере отырып, жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

392-бап. Заңсыз көші-қонды ұйымдастыру
1. Көлік құралдарын не жалған құжаттар не тұрғын немесе өзге де үй-жай беру, сондай-ақ азаматтарға, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасының аумағы бойынша заңсыз келу, кету, орын ауыстыру үшін өзге де қызметтер көрсету арқылы заңсыз көші-қонды ұйымдастыру -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адам өзінің қызметтік өкілеттіктерін пайдаланып немесе бір топ адам алдын ала сөз байласумен жасаған дәл осы әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген қылмыстық топ жасаған әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

393-бап. Қазақстан Республикасында шетелдік жұмыс күшін
тарту және пайдалану қағидаларын бірнеше рет
бұзу
Жұмыс берушінің уәкілетті органның тиісті рұқсатынсыз Қазақстан Республикасының аумағына келген шетелдіктерді және азаматтығы жоқ адамдарды жұмысқа бірнеше рет қабылдауы, сол сияқты жұмыс берушінің Қазақстан Республикасында шетелдік жұмыс күшін пайдалану қағидаларын бірнеше рет бұзуы -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

394-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын
құқыққа қайшы өзгерту
1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын құқыққа қайшы өзгерту мақсатында шекаралық белгілерді алып тастау, орнын ауыстыру немесе жою —
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше мәрте жасалған немесе ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

395-бап. Қызыл Жарты ай, Қызыл Крест, Қызыл Кристалл
эмблемалары мен белгілерін заңсыз пайдалану
Қызыл Жарты ай, Қызыл Крест, Қызыл Кристалл эмблемалары мен айырым белгілерін, сол сияқты Қызыл Жарты ай, Қызыл Крест, Қызыл Кристалл атауын заңсыз пайдалану -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

396-бап. Байланыс желілері мен ғимараттарын, сондай-ақ
мемлекеттік күзетілуге жататын объектілерді
күзету қағидаларын бұзу
1. Байланыс желілерін немесе байланыс ғимараттарын күзету қағидаларын бұзу, егер ол байланыстың үзілуіне немесе байланыстың үзілу қаупіне әкеп соқса, -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қалааралық байланыстың кәбіл желісінің бүлінуіне және қалааралық байланыстың үзілуіне әкеп соққан байланыс желілерін күзету қағидаларын бұзу -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Басып алуға немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқтырған мемлекеттік күзетілуге жататын объектілерді, мемлекеттік органдар мен мемлекеттік мекемелер ғимараттарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды бұзу -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

397-бап. Ақпарат алудың арнаулы техникалық құралдарын
заңсыз жасау, өндіру, иемденіп алу, өткізу
немесе пайдалану
1. Ақпаратты жасырын алудың арнаулы техникалық құралдарын заңсыз жасау, өндіру, сатып алу немесе өткізу, сол сияқты оларды заңсыз пайдалану -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бір топ адам алдын ала сөз байласумен немесе ірі мөлшерде жасаған дәл сол әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған іс-әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

398-бап. Жиналыстарды, митингтерді, тосқауылдарды, көше
шерулерін және демонстрацияларды ұйымдастыру мен
өткізу тәртібін бұзу
1. Заңсыз жиналыс, митинг, шеру, тосқауылдар, демонстрация ұйымдастыру, өткізу не оған қатысу немесе өзге де заңсыз жария іс-шаралар ұйымдастыру, сол сияқты үй-жай, байланыс құралдарын, жабдықтар, көлік беру арқылы осындай іс-шаралар ұйымдастыруға немесе өткізуге жәрдем көрсету -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде зиян келтірген дәл сол әрекеттер -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

399-бап. Соғыс уақытында немесе төтенше жағдайлар кезінде
тыйым салынған ереуілге басшылық ету,
кәсіпорынның, мекеменің, ұйымның жұмысына
кедергі жасау
Соғыс уақытында немесе төтенше жағдайлар кезінде тыйым салынған ереуілге басшылық ету, сол сияқты осындай жағдайларда кәсіпорынның, мекеменің, ұйымның жұмысына кедергі жасау -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

400-бап. Сот заңсыз деп таныған ереуілге қатысуды
жалғастыруға арандататын іс-әрекеттер
1. Сот заңсыз деп таныған ереуілге қатысуды жалғастыруға жария түрде немесе бұқаралық ақпарат құралдарын немесе ақпараттық-коммуникация желілерін пайдалана отырып шақыру, сол сияқты қызметкерлерді осы мақсатта парамен сатып алу -
бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде зиян келтірген не жаппай тәртіпсіздікке әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

401-бап. Қоғамдық бірлестіктер мүшелерінің мемлекеттік
органдардың қызметіне заңсыз араласуы
1. Қоғамдық бірлестіктер мүшелерінің мемлекеттік органдардың заңды қызметіне кедергі жасауы немесе мемлекеттік органдардың немесе олардың лауазымды адамдарының функцияларын иемденуі, сол сияқты мемлекеттік органдарда саяси партиялар ұйымдарын құру, егер бұл әрекеттер азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде зиян келтірсе, —
бір жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қоғамдық бірлестіктің басшысы жасаған дәл сол әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

402-бап. Заңсыз қоғамдық және басқа да бірлестіктер құру
немесе олардың қызметіне қатысу
1. Қызметі азаматтарға зорлық жасаумен немесе олардың денсаулығына өзге де зиян келтірумен ұштасқан не азаматтардың азаматтық міндеттерін орындаудан бас тартуына немесе құқыққа қарсы өзге де әрекеттер жасауына түрткі болған діни немесе қоғамдық бірлестіктер құру немесе оған басшылық ету, сол сияқты діни негіздегі партия не Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынған көздерден қаржыландырылатын саяси партия немесе кәсіптік одақ құру немесе оған басшылық ету -
алты жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, алты мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Нәсілдік, ұлттық, рулық, әлеуметтік, тектік-топтық немесе діни төзбеушілікті немесе артықшылықты уағыздайтын немесе оны іс жүзінде іске асыратын, конституциялық құрылысты күштеп құлатуға, мемлекеттің қауіпсіздігіне нұқсан келтіруге немесе Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығына қол сұғушылыққа шақыратын қоғамдық бірлестік құру, сол сияқты осындай бірлестікке басшылық ету -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде аталған бірлестіктердің қызметіне белсене қатысу -
алты мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

403-бап. Тіркелмеген немесе тыйым салынған қоғамдық, діни
бірлестіктердің қызметіне басшылық ету, қатысу,
сондай-ақ олардың қызметін қаржыландыру
1. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тіркелмеген, сол сияқты қызметі тоқтатыла тұрған немесе тыйым салынған қоғамдық, діни бірлестіктердің қызметіне басшылық ету -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тіркелмеген, сол сияқты қызметі тоқтатыла тұрған немесе тыйым салынған қоғамдық, діни бірлестіктердің қызметіне қатысу -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тіркелмеген, сол сияқты қызметі тоқтатыла тұрған немесе тыйым салынған қоғамдық, діни бірлестіктердің қызметін қаржыландыру -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
4. Қоғамдық немесе діни бірлестікке не өзге де ұйымға қатысты олардың экстремизмді немесе терроризмді жүзеге асыруына байланысты қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бола тұра, олардың қызметін ұйымдастыру -
шетелдікті азаматын немесе азаматтығы жоқ адамды бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жіберіп, бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, алты мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде, түзеу жұмыстарына, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Қоғамдық немесе діни бірлестікке немесе өзге де ұйымға қатысты олардың экстремизмді немесе терроризмді жүзеге асыруына байланысты қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бола тұра, олардың қызметіне қатысу -
шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жіберіп, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қоғамдық немесе діни бірлестікке не өзге де ұйымға қатысты олардың экстремизмді жүзеге асыруына байланысты қызметіне тыйым салу немесе тарату туралы заңды күшіне енген сот шешімі бола тұра, олардың қызметіне қатысуды өз еркімен тоқтатқан адам, егер оның іс-әрекетінде өзге қылмыс құрамы болмаса, қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

404-бап. Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы
заңнаманы бұзу
Миссионерлік қызметті тіркеусіз (қайта тіркеусіз) жүзеге асыру, сол сияқты дінтану сараптамасының оң қорытындысы болмай, миссионерлермен діни әдебиетті, діни мазмұндағы ақпараттық материалдарды және діни мақсаттағы заттарды пайдалану, егер бұл мұндай әкімшілік құқық бұзушылық үшін, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде әрекеттер қайталап жасалса, -
шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жіберіп немесе онсыз, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

405-бап. Саяси партияларды заңсыз қаржыландыру
1. Шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның саяси партияны
қаржыландыруы -
шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының шегінен тыс шығарып жіберіліп, екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Мемлекеттік органның немесе мемлекеттік ұйымның лауазымды адамының өзі қызмет бабын пайдалана отырып, саяси партияны қаржыландыруы -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес жыл мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

406-бап. Шет мемлекеттердің саяси партиялары мен кәсіптік
одақтарына жәрдем көрсету
Басқа мемлекеттердің саяси партияларын немесе кәсіптік одақтарын қаржыландыру, үй-жай немесе мүлік беру, сол сияқты өзге де жәрдем көрсету, егер бұл әрекеттер азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерінің не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерінің елеулі түрде бұзылуына әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

17-тарау. Сот төрелігіне және жазалардың орындалу тәртібіне қарсы қылмыстық құқық бұзушылық

407-бап. Сот төрелігін жүзеге асыруға және сотқа дейінгі
тергеу жүргізуге кедергі жасау
1. Сот төрелігін жүзеге асыруға кедергі жасау мақсатында соттың қызметіне қандай да болмасын нысанда араласу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Сотқа дейінгі, жан-жақты, толық және объективті тергеуге кедергі жасау мақсатында прокурордың немесе сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыратын адамның қызметіне қандай да болмасын нысанда араласу -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

408-бап. Сот төрелігін немесе сотқа дейінгі тергеуді
жүзеге асырушы адамның өміріне қол сұғу
Судьяның, алқабидің, прокурордың, сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асырушы адамның, қорғаушының, сарапшының, сот приставының, сот орындаушысының, сол сияқты олардың туыстарының өміріне істің немесе материалдардың сотта қаралуына, сотқа дейін тергеу жүргізуге не орындауға, соттың үкімін, шешімін немесе өзге сот актілерін орындауға байланысты аталған адамдардың заңды қызметіне кедергі жасау не осындай қызметі үшін кек алу мақсатында жасалған олардың өміріне қол сұғу -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

409-бап. Сот төрелігін немесе сотқа дейінгі тергеуді
жүзеге асыруға байланысты қорқыту немесе күш
көрсету іс-әрекеттері
1. Істің немесе материалдардың сотта қаралуына байланысты судьяға, алқабиге, сол сияқты олардың жақындарына қатысты өлтіремін деп, денсаулыққа зиян келтірумен, мүлкін бүлдірумен немесе жоюмен қорқыту -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Сотқа дейінгі тергеу жүргізілуіне, істің немесе материалдардың сотта қаралуына не сот үкімінің, шешімінің немесе өзге сот актілерінің орындалуына байланысты прокурорға, сотқа дейінгі тергеу жүргізетін адамға, қорғаушыға, сарапшыға, сот приставына, сот орындаушысына, сол сияқты олардың жақындарына қатысты жасалған дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өмірі немесе денсаулығы үшін қауіпті емес, күш қолдана отырып жасалған әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адам өмірі мен денсаулығы үшін қауіпті, күш қолдана отырып жасалған әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

410-бап. Сотты құрметтемеу
1. Сот талқылауына қатысушыларды қорлаудан көрінген сотты
құрметтемеу -
үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Судьяны және (немесе) алқабиді қорлаудан көрінген дәл сол әрекет -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жүз сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

411-бап. Судьяға, алқабиге, прокурорға, сотқа дейінгі тергеу жүргізетін адамға, сарапшыға, сот приставына, сот орындаушысына қатысты жала жабу
1. Істердің немесе материалдардың сотта қаралуына байланысты судьяға немесе алқабиге қатысты жала жабу -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асырумен, сот сараптамасын жүргізумен не сот үкімінің, шешімінің немесе өзге сот актісінің орындалуымен байланысты прокурорға, сотқа дейінгі тергеуді жүргізетін адамға, сарапшыға, сот приставына, сот орындаушысына қатысты жасалған дәл сол әрекет -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, адамды ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптауға ұласқан әрекеттер -
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

412-бап. Көрінеу кінәсіз адамды қылмыстық жауапқа тарту
1. Көрінеу кінәсіз адамды қылмыстық жауапқа тарту -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамды ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптауға ұласқан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

413-бап. Қылмыстық жауаптылықтан көрінеу заңсыз босату
Прокурордың немесе сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыратын адамның қылмыс жасады деп күдік туғызған немесе айыпталған адамды қылмыстық жауаптылықтан көрінеу заңсыз босатуы -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

414-бап. Көрінеу заңсыз ұстау, қамауға алу немесе қамауда
ұстау
1. Көрінеу заңсыз ұстау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Көрінеу заңсыз қамауға алу немесе қамауда ұстау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Күдіктінің ұсталу фактісі және оның орналасқан жері туралы туыстарына қасақана хабарламау, адамның қамауда отырған орны туралы ақпаратты осындай ақпарат алуға құқығы бар азаматқа беруден заңсыз бас тарту, сол сияқты ұстау хаттамасын жасау уақытын немесе нақты ұсталған уақытын бұрмалау -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

415-бап. Айғақ беруге мәжбүр ету
Прокурордың немесе сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыратын тұлғаның тарапынан қорқыту, бопсалау немесе өзге де заңсыз іс-әрекеттер қолданылу арқылы күдіктіні, айыпталушыны, жәбірленушіні, куәні айғақ беруге мәжбүрлеу, сол сияқты адамның ерікті түрде айғақ беруіне, жасалған қылмыс туралы өтініш беруіне кедергі жасау не оны айғақ беруден бас тартуға мәжбүр ету не қорқыта отырып сарапшыны қорытынды беруге мәжбүрлеу -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

416-бап. Дәлелдемелерді және жедел-іздестіру
материалдарын бұрмалау
1. Азаматтық іс бойынша іске қатысушы адамның немесе оның өкілінің дәлелдемелерді бұрмалауы -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Әкімшілік құқық бұзушылықтар, туралы хаттама жасауға уәкілетті лауазымды адам жасаған әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша дәлелдемелерді бұрмалауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыратын орган қызметкерінің жедел-іздестіру материалдарын немесе жасырын тергеу іс-әрекеттері хаттамаларын немесе олардың қосымшаларын бұрмалауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Қылмыстық сот ісін жүргізу барысында сотқа дейінгі тергеуді жүзеге асыратын адамның, прокурордың, іс жүргізу әрекетіне қатысушы маманның немесе қорғаушының дәлелдемелерді бұрмалауы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші, екінші, үшінші немесе төртінші бөліктерінде көзделген, әділетсіз сот үкімін, шешімін немесе өзге де сот актісін шығаруға әкеп соққан әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
6. Қылмыстық іс бойынша ауыр немесе аса ауыр қылмыстар туралы, сол сияқты ауыр зардаптарға әкеп соқтырған дәлелдемелерді бұрмалау -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

417-бап. Параға коммерциялық сатып алуға не парақорлыққа
арандату
1. Параға коммерциялық сатып алуға арандату, яғни коммерциялық немесе өзге де ұйымдарда басқару қызметтерін атқарушы адамға қылмыс жасау дәлелдемелерін қолдан жасау не бопсалау мақсатында оның келісімінсіз ақша, мүліктік игіліктер мен артықшылықтар беруге тырысу әрекеті -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Парақорлыққа арандату, яғни мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті адамға не оған теңестірілген адамға не лауазымды адамға не жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамға қатысты жасалған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп немесе онсыз, үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

418-бап. Көрінеу әділетсіз сот үкімін, шешімін немесе
өзге де сот актісін шығару
1. Судьяның (судьялардың) көрінеу әділетсіз сот үкімін, шешімін немесе өзге де сот актісін шығаруы -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бас бостандығынан айыруға соттың заңсыз үкім шығаруымен байланысты немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, алты жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

419-бап. Көрінеу жалған сөз жеткізу
1. Қылмыс жасағаны туралы көрінеу жалған сөз жеткізу -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамды сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптауға ұласқан не пайдакүнемдік ниетпен жасалған дәл сол әрекет -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топтың мүддесіне орай жасалған әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

420-бап. Сарапшының, маманның көрінеу жалған айғақтары,
қорытындылары немесе қате аудару
1. Сотта не сотқа дейінгі тергеу барысында куәнің, жәбірленушінің көрінеу жалған айғақтары не сарапшының, маманның қорытындысы, сол сияқты сондай жағдайларда, сондай-ақ атқарушылық құжаттарды орындау кезінде аудармашы жасаған көрінеу дұрыс емес аударма -
алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Адамды сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптауға ұласқан не пайдакүнемдік мақсатта жасалған дәл сол әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

421-бап. Куәнің немесе жәбірленушінің айғақ беруден бас
тартуы
Куәнің немесе жәбірленушінің сотта немесе сотқа дейінгі тергеу барысында айғақ беруден бас тартуы -
екі мыңнан бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Адам өзіне, жұбайына (зайыбына) немесе өзінің жақын туыстарына қарсы айғақ беруден бас тартқаны үшін, сондай-ақ діни қызметшілер сеніп сырын ашқан діндестеріне қарсы, медиаторлар - медиацияға байланысты өздеріне белгілі болған мән-жайлар туралы және адамдарға қарсы, ұлттық алдын алу тетігіне қатысушылар — қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін арнаулы мекемелердегі адамдармен әңгімелесу барысында өздеріне белгілі болған мән-жайлар туралы және адамдарға қарсы айғақ беруден бас тартқаны үшін қылмыстық жауаптылыққа жатқызылмайды.

422-бап. Жалған айғақ беруді немесе айғақ беруден
жалтаруды, жалған қорытынды беруді не қате
аударуды параға сатып алу не мәжбүрлеу
1. Куәні, жәбірленушіні олардың жалған айғақ беруі мақсатында не сарапшыны оның жалған қорытынды немесе жалған айғақ беруі мақсатында, сол сияқты аудармашыны оны бұрыс аударма жасату мақсатында параға сатып алу-
төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Куәні, жәбірленушіні жалған айғақ беруге, сарапшыны жалған қорытынды беруге немесе аудармашыны бұрыс аударма жасатуға мәжбүрлеу, сол сияқты аталған адамдарды бопсалаумен, өлтіремін, денсаулығына зиян келтіремін деп, осы адамдардың немесе олардың туыстарының мүлкін жоямын деп, қорқытуға ұласқан айғақ беруден жалтаруға мәжбүрлеу -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, күш қолданылып жасалған, бірақ аталған адамдардың өмірі мен денсаулығы үшін қауіпті емес, әрекет -
алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ не аталған адамдардың өмірі мен денсаулығы үшін қауіпті күш қолданып жасаған, сол сияқты сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыстар жасады деп айыпталуымен байланысты әрекеттер -
екі жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

423-бап. Сотқа дейінгі іс жүргізу деректерін жария ету
Жариялауға жол беруге болмайтыны туралы заңда белгіленген тәртіппен ескертілген адамның сотқа дейінгі іс жүргізудің деректерін жария етуі, егер ол прокурордың немесе сотқа дейінгі іс жүргізуді жүзеге асырған адамның келісімінсіз жасалған болса, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

424-бап. Мемлекеттік қорғауға жататын адамдарға қатысты
қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы
мәліметтерді жария ету
1. Мемлекеттік қорғауға жататын адамдарға қатысты қолданылатын қауіпсіздік шаралары туралы мәліметтерді жария ету, егер бұл әрекетті аталған мәліметтер сеніп тапсырылған немесе оның қызметтік жұмысына байланысты белгілі болған адам жасаса, -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не қылмыстық топтың мүддесіне орай жасалған дәл сол әрекет -
алты мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

425-бап. Хаттап тізімделген немесе тыйым салынған не тәркілеуге жататын мүлікке қатысты заңсыз іс-әрекеттер
1. Хаттап тізімделген, тыйым салынған немесе шектеу қойылған мүлікті осы мүлік сеніп берілген адамның жасаған ысырап етуі, иеліктен шығаруы,
жасырып қалуы немесе заңсыз беруі, сол сияқты кредиттік ұйымдары қызметшілерінің тыйым салынған не шығыс операциялары тоқтатыла тұрған қойылған ақша қаражатымен (салымдармен) банк операцияларын жүзеге асыруы -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Соттың үкімі бойынша тәркілеуге жататын мүлікті жасырып қалу немесе иемденіп кету, сол сияқты мүлікке тәркілеу тағайындау туралы соттан заңды күшіне енген үкімін орындаудан өзге де жалтару -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығына шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

426-бап. Бас бостандығынан айыру орындарынан, қамаудан
немесе күзетпен ұстаудан қашу
1. Жазасын өтеуші немесе алдын ала қамаудағы адамның бас бостандығынан айыру орындарынан, қамаудан немесе күзетпен ұстаудан қашуы -
үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекет:
1) адамдар тобымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) өмірге немесе денсаулыққа қауіпі күш қолданып не сондай күш қолданамын деп қорқытумен;
3) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттар қолданылып жасалса, —
үш жылдан алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қашқан сәтінен бастап жеті күн мерзімде бас бостандығынан айыру немесе қамауда ұстау орнына өз еркімен қайтып оралған адам, егер өзге жаңа қылмыстық құқық бұзушылық жасамаса және қашуы осы баптың екінші бөлігіндегі 2) және 3) тармақтарында көзделген әрекеттерге ұштасып жатпаса, қылмыстың жауаптылықтан босатылады.

427-бап. Бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеуден
жалтару
Бас бостандығынан айыру орнынан қысқа мерзімге шығуға рұқсат етілген сотталған адамның, сол сияқты айдауылсыз жүріп-тұру құқығын пайдаланушы не қадағалауда жүрген сотталған адамның шығу мерзімі біткеннен кейін, бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын одан әрі өтеуден жалтару мақсатында жасалған түзеу мекемесіне қайтып оралмауы -
екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

428-бап. Қылмыстық-атқару мекемесі әкімшілігінің заңды
талаптарына бағынбау
1. Бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жүрген адамның қылмыстық-атқару мекемесі әкімшілігінің заңды талаптарына әдейі бағынбауы -
екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Бірнеше рет жасалған дәл сол әрекет -
төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекеме әкімшілігінің заңды талаптарына топтасып бағынбауды ұйымдастыру, сол сияқты күш қолданумен немесе өзіне қандай да бір қасақана зиян келтіруге ұласқан не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан топтасып бағынбауға қатысу -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

429-бап. Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде, тергеу
изоляторларында отырған адамдарға тыйым салынған
заттар, бұйымдар мен нәрселер беру
1. Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде, тергеу изоляторларында отырған адамдарға алкогольдік ішімдіктер, дәрілік және есеңгірететін әсері бар басқа да нәрселерді, ақша, азық-түлік өнімдерін, бұйымдарды және бұл мекемелерде сақтау мен пайдалануға тыйым салынған басқа да нәрселерді тексеруден жасырып беру немесе кез келген тәсілдермен беруге әрекет ету -
мүлкі тәркіленіп, жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып, сол сияқты қызметін атқару қағидаларын бұзып жасаған дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

430-бап. Қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекеменің
қызметкеріне не оның жақындарына, сондай-ақ
сотталған адамға қатысты күш қолданамын деп
қорқыту немесе олардың денсаулығына немесе
өміріне қол сұғу
1. Қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекеменің қызметкеріне не оның жұбайына (зайыбына) немесе жақын туыстарына қатысты оның қызметтік жұмысын жүзеге асыруына байланысты, сондай-ақ сотталған адамның түзелуіне кедергі жасау немесе оның мекеме әкімшілігіне жәрдемдескені үшін кек алу мақсатында оған қатысты күш қолданамын деп қорқыту -
екі жылдан бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген адамдарға, өміріне немесе денсаулығына қауіпті емес, күш қолдану -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, бір топ адамның алдын ала сөз байласуымен не өміріне немесе денсаулығына қауіпті күш қолданып жасалған әрекеттер -
жеті жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Қоғамнан оқшаулауды қамтамасыз ететін мекеме қызметкерінің не оның жұбайының (зайыбының) немесе жақын туыстарының өміріне оның қызметтік жұмысын жүзеге асыруына байланысты, сондай-ақ сотталған адамға қатысты оның түзелуіне кедергі жасау немесе оның мекеме әкімшілігіне жәрдемдескені үшін кек алу мақсатында қол сұғу -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

431-бап. Сот актісін орындамау немесе орындауға кедергі
жасау
1. Заңды күшіне енген сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін алты айдан артық орындамау, сол сияқты заңды күшіне енген сот актісінің орындалуына кедергі жасау -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қызмет бабын пайдалана отырып жасалған дәл сол әрекеттер -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

432-бап. Әкімшілік қадағалау шектеулерін бұзу, бас
бостандығынан айыру орындарынан босатылған
адамдардың сот белгілеген әкімшілік қадағалаудан
жалтаруы
1. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамның сот белгілеген әкімшілік қадағалау шектеулерін дәлелсіз себептермен бұзуы -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қадағалаудағы адамның тұрғылықты жерін өз бетімен тастап кетуінен немесе бас бостандығынан айыру орындарынан босатылғаннан кейін таңдалған тұрғылықты жеріне, демалыс және мереке күндерін есептемегенде, бес тәулік ішінде қадағалаудағы адамның бармауынан көрінген, бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдардың сот белгілеген әкімшілік қадағалаудан жалтаруы, сол сияқты әкімшілік қадағалау шектеулерін қайталап бұзуы -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

433-бап. Қылмысты жасырып қалу
Сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмысты алдын ала уәде бермей жасырып қалу -
үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Жұбайы (зайыбы) және жақын туысы жасаған қылмысты алдын ала уәде бермей жасырып қалғаны үшін адам қылмыстық жауаптылыққа жатқызылмайды.

434-бап. Қылмыстық құқық бұзушылықты жасыру
1. Уәкілетті лауазымды адамның анық дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыстық құқық бұзушылық туралы өтінішпен немесе хабарламамен жүгінген адамға қатысты алдау, азғыру, қорқыту немесе өзге де заңсыз іс-әрекеттер арқылы не аталған адамның өтінішін кез келген өзге тәсілмен жою немесе жасыру арқылы онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыстық теріс қылықты немесе қылмысты тіркеуден қасақана жасыруы -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр қылмысты жасыруға әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшердегі айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген:
1) аса ауыр қылмысты жасыруға не ауыр зардаптарға әкеп соққан;
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен жасалған әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын лауазымды адам немесе уәкілетті мемлекеттік органның басшысы жасаған не сол адамдардың нұсқауымен жасалған әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, төрт жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

435-бап. Қылмыс туралы хабарламау
Анық дайындалып жатқан немесе жасалғаны белгілі аса ауыр қылмыс не дайындалып жатқаны анық белгілі терроризм актісі туралы хабарламау -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Қылмыс жасаған адамның жұбайы (зайыбы) немесе жақын туысы, сондай-ақ діни қызметшілер өзіне сеніп сырын ашқан адамдардың қылмыстары туралы хабарламағаны үшін осы бап бойынша қылмыстық жауаптылыққа жатқызылмайды.

436-бап. Адвокаттар мен өзге де адамдардың адам мен
азаматтың құқықтарын, бостандықтарын және заңды
мүдделерін қорғау, сондай-ақ жеке және заңды
тұлғаларға заң көмегін көрсету жөніндегі заңды
қызметіне кедергі жасау
1. Адвокат не адвокаттар алқасы, заң консультациялары, адвокаттар кеңсесі өздерінің кәсіби міндеттерін жүзеге асыру үшін талап еткен қажетті құжаттарды, материалдарды немесе мәліметтерді жазбаша сұрау салуы бойынша лауазымды адамдардың заңнамада белгіленген мерзімдерде табыс етпеуі не негізсіз бас тартуы -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Адвокаттар мен өзге де адамдардың қылмыстық процесте адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау, сол сияқты жеке және заңды тұлғаларға заң көмегін көрсету жөніндегі заңды қызметіне кедергі жасау не осындай қызметтің дербестігін және тәуелсіздігін өзге де бұзу, егер бұл әрекеттер адам мен азаматтың құқықтарына, бостандықтарына немесе заңды мүдделеріне, заңды тұлғалардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне, қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтірсе, -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаған әрекеттер -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға немесе онсыз, екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

437-бап. Азаматтың алқаби міндетін орындауына кедергі
жасау
Азаматтың алқаби міндетін орындауына Лауазымды адамның кедергі жасауы —
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не жүз жиырма сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

18-тарау. Әскери қылмыстық құқық бұзушылық

438-бап. Бұйрыққа бағынбау немесе оны өзгедей орындамау
1. Бағынбау, яғни бастықтың бұйрығын орындаудан бас тарту, сол сияқты бастықтың белгіленген тәртіппен берілген бұйрығын бағыныштының өзгедей қасақана орындамауы -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Қызмет мүддесіне елеулі зиян келтірген дәл сол әрекет -
екі жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол. мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
3. Осы баптың екінші бөлігінде көзделген, адамдар тобы немесе алдын ала сөз байласқан адамдар тобы жасаған, сондай-ақ ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде қылмыстық топ жасалған әрекеттер -
бес жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады, ал қылмысты ауырлататын жағдайларда - он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, не өмір бойы бас бостандығынан айыруға, не өлім жазасына жазаланады.
6. Қызметке ұқыпсыз не ықылассыз қарау салдарынан бұйрықты орындамаудың ауыр зардаптарға әкеп соқтығуы -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
7. Осы баптың алтыншы бөлігінде көзделген, соғыс уақытында, ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасалған әрекет -
үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

439-бап. Бастыққа қарсылық көрсету немесе оны қызметтік
міндеттерін бұзуға мәжбүрлеу
1. Бастыққа, сол сияқты өзіне жүктелген әскери қызмет бойынша міндетін атқарушы өзге адамға қарсылық көрсету немесе оны күш қолданып немесе күш қолдану қатерімен оны осы міндеттерді бұзуға мәжбүр ету -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол:
1) адамдар тобының қатысуымен немесе адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) қару немесе арнайы құралдар қолданылып;
3) денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіріп жасалған әрекеттер, -
үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасаған, сол сияқты адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, не өмір бойы бас бостандығынан айыруға, жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

440-бап. Бастыққа қатысты күш қолдану іс-әрекеттері
1. Бастықтың әскери қызмет міндеттерін атқаруы кезінде немесе осы міндеттерді атқаруына байланысты оған қатысты жасалған ұрып-соғу, денсаулыққа жеңіл зиян келтіру немесе өзге де күш қолдану -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшердегі айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Дәл сол әрекеттер:
1) адамдар тобының қатысуымен, адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
2) қару қолданылып;
3) денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіріп жасалған әрекеттер -
үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген қылмыстық топ ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасаған, сол сияқты адам өліміне әкеп соққан әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он бес жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

441-бап. Әскери қызметшілердің арасында бағыныштылық
қатынастар болмаған кезде олардың өзара
қарым-қатынасының жарғылық қағидаларын бұзу
1. Әскери қызметшілердің арасында бағыныштылық қатынастар болмаған кезде ұрып-соғудан, денсаулыққа жеңіл зиян келтірген немесе өзге де күш қолдану не ар-ожданы мен қадір-қасиетін кемсіту немесе жәбірленушіні қорлауға байланысты өзара қарым-қатынастардың жарғылық қағидаларын бұзу -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Дәл сол:
1)бірнеше рет;
2) екі немесе одан да көп адамға қатысты;
3) адамдар тобының қатысуымен немесе адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен;
4) қару немесе арнайы құралдар қолданылып;
5) денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіріп жасалған әрекет -
төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, қылмыстық топ жасаған не адам өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер -
сегіз жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

442-бап. Бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап
кету
1. Бейбіт уақытта жасалған, бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету, сол сияқты қызметке дәлелсіз себептермен мерзімінде келмеу, егер өз бетімен тастап кету бес тәуліктен асып кетсе, бірақ бір айдан ұзаққа созылмаса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Егер өз бетімен тастап кету бір айдан ұзаққа созылса, дәл сол әрекет —
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Қызмет бабымен сеніп тапсырылған қарумен не адамдар тобы немесе адамдар тобы алдын ала сөз байласумен бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету, егер өз бетімен тастап кету бір тәуліктен ұзаққа созылса, -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде бөлімшені немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету, егер өз бетімен тастап кету бір тәуліктен ұзаққа созылса, -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Соғыс уақытында бөлімшені немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету ұзақтығына қарамастан, -
он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген әрекетті жасаған әскери қызметші, егер бұл әрекет ауыр және өзге де мән-жайлар салдары болып табылса, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

443-бап. Қашқындық
1. Қашқындық, яғни әскери қызметтен жалтару мақсатында бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету, сол сияқты осындай мақсатпен қызметке келмеу -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Қызмет бабымен сеніп тапсырылған қарумен қашу, сол сияқты алдын ала сөз байласқан адамдар тобы жасалған қашқындық -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасаған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, не өмір бойы бас бостандығынан айыруға, не өлім жазасына жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген қашқындықты жасаған әскери қызметші, егер қашқындық ауыр жағдайлардың себептерінен болса, сот оны қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін.

444-бап. Әскери қызметті атқарудан жалтару немесе бас
тарту
1. Әскери қызметшінің аурумын деп өтірік сылтаурату немесе өзіне қандай да бір болмасын зақым келтіру (дене мүшесін зақымдау) не денсаулығына өзге де зиян келтіру немесе жалған құжат жасау немесе өзгеше алдау жолымен әскери қызмет міндеттерін орындаудан жалтаруы, сол сияқты әскери қызметті атқарудан бас тартуы -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасалған дәл сол әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер —
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға не өлім жазасына жазаланады.

445-бап. Жауынгерлік кезекшілікті атқару қағидаларын бұзу
1. Қазақстан Республикасына кенеттен жасалған шабуылды уақытылы байқау және тойтарыс беру жөнінде не оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөнінде жауынгерлік кезекшілікті (жауынгерлік қызмет) атқару қағидаларын бұзу, егер бұл әрекет мемлекеттің мүдделеріне айтарлықтай зиян келтірсе немесе зиян келтіруі мүмкін болса, —
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі, түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет-
үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында немесе соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, не өмір бойы бас бостандығынан айыруға, не өлім жазасына жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметшіні, жеңілдететін мән-жайлар болған кезде, сот қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін.

446-бап. Шекаралық қызмет атқару қағидаларын бұзу
1. Шекаралық нарядтың құрамына кіретін немесе шекаралық қызметтің өзге де міндеттерін атқарушы адамның шекаралық қызмет атқару қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет мемлекеттің мүдделеріне елеулі зиян келтірсе немесе зиян келтіруі мүмкін болса, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша жасалған дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметші, қылмысты жеңілдететін мән-жайлар болған кезде, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

447-бап. Қарауыл (вахта) қызметін атқарудың жарғылық
қағидаларын бұзу
1. Қарауыл (вахта) құрамына кіретін адамның қарауыл (вахта) қызметінің жарғылық қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет қарауыл (вахта) күзететін объектілерге зиян келтіруге немесе өзге де зиянды зардаптардың болуына әкеп соқса,—
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не адамдар тобы немесе алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы жасаған дәл сол әрекет -
екі жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметші, қылмысты жеңілдететін мән-жайлар болған кезде, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

448-бап. Ішкі қызмет атқарудың және гарнизонда патруль
болудың жарғылық қағидаларын бұзу
1. Бөлімшенің тәуліктік нарядына (қарауыл мен вахтадан басқа) кіретін адамның ішкі қызмет атқарудың жарғылық қағидаларын бұзуы, сол сияқты патруль нарядының құрамына кірген адамның гарнизонда патруль болудың жарғылық қағидаларын және осы қағидаларды кеңейтуге шығарылған бұйрықтар мен өкімдерді бұзуы, егер олар зиянды зардаптарға әкеп соқса, оның алдын алу осы адамның міндетіне жататын болса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не адамдар тобы немесе алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы жасаған дәл сол әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметші, қылмысты жеңілдететін мән-жайлар болған кезде, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

449-бап. Бақылаушы қызметін атқару қағидаларын бұзу
1. Бақылаушы функцияларын жүзеге асыратын әскери қызметшілердің бақылау қызметін атқару қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне не заңмен қорғалатын қоғамның немесе мемлекеттің мүдделеріне айтарлықтай зиян тигізген болса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сот мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не адамдар тобы немесе алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы жасаған дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметші, қылмысты жеңілдететін мән-жайлар болған кезде, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

450-бап. Қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық
қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі қызмет
атқару қағидаларын бұзу
1. Қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі әскери нарядты құрамына кіретін адамның қызмет атқару қағидаларын бұзуы, егер бұл әрекет азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтарына және заңды мүдделеріне елеулі зиянын тигізген болса, -
жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не адамдар тобы немесе алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы жасаған дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, төтенше жағдайлар кезінде жасалған әрекеттер -
үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

451-бап. Билікті теріс пайдалану
1. Бастықтың немесе лауазымды адамның билікті немесе қызмет бабын өзі, немесе басқа адамдар, немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында қызмет мүдделеріне кереғар пайдалануы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соқса, -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, төрт мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не төрт жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол. мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, жеті жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып немесе онсыз, он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады

452-бап. Билікті асыра пайдалану
1. Билікті немесе қызметтік өкілеттіктерді асыра пайдалану яғни бастықтың немесе лауазымды адамның өзінің кұқықтары мен өкілеттіктері шегінен анық шығып кететін, азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соққан іс-әрекеттер жасауы -
бес мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не:
1) қару немесе арнайы құралдар қолданып;
2) өзі немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында жасалған дәл сол әрекет —
бес жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, ал 2) тармағындағы көзделген жағдайларда мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, жеті жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, не онсыз он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға не өмір бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.

453-бап. Биліктің әрекетсіздігі
1. Биліктің әрекетсіздігі, яғни бастықтың немесе лауазымды адамның өзі немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшін пайда мен артықшылықтар алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында өзінің қызметтік міндеттерін орындамауы, егер бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуға әкеп соқса,-
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, төрт жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
мүлкі тәркіленіп, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан өмір бойы айыра отырып, он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

454-бап. Қызметке салғырт қарау
1. Бастықтың немесе лауазымды адамның қызметке салғырт қарауы, елеулі зиян келтірсе, -
бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не бір жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында немесе ұрыс жағдайында жасалған әрекеттер -
үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Ескерту. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекетті алғаш рет жасаған әскери қызметші, қылмысты жеңілдететін мән-жайлар болған кезде, қылмыстық жауаптылықтан босатылуы мүмкін.

455-бап. Батып бара жатқан әскери кемені тастап кету
1. Батып бара жатқан әскери кемені өзінің қызметтік міндеттерін ақырына дейін орындамаған командирдің, сол сияқты оған командирдің тиісті өкімінсіз кеме командасы құрамындағы адамның тастап кетуі-
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Соғыс уақытында немесе ұрыс жағдайында жасалған дәл сол әрекет
- бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

456-бап. Соғыс жүргізу құралдарын қарсыласына беру немесе тастап кету
Бастықтың өзіне сеніп тапсырылған әскери күштерді қарсыласына беруі, сол сияқты ұрыс жағдайын туғызбаған ретте бекіністерді, әскери техниканы және ұрыс жүргізудің басқа да құралдарын қарсыласына қалдырып кету, егер аталған іс-әрекеттер қарсыласына жағдай туғызу мақсатында жасалмаса, -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға, не өмір бойы бас бостандығынан айыруға, не өлім жазасына жазаланады.

457-бап. Тұтқынға өз еркімен берілу
Қорқақтық немесе жігерсіздік салдарынан өз еркімен тұтқынға берілу -бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

458-бап. Тонаушылық
Шайқас даласында өлгендер мен жараланғандардың заттарын ұрлау (тонау) -
бес жылдан он жылға дейін мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

459-бап. Әскери сипаттағы құпия мәліметтерді жария ету
немесе әскери сипаттағы құпия мәліметтер
жеткізгіштерін жоғалту
1. Мемлекеттік құпиясы жоқ әскери сипаттағы құпия мәліметтер бар жеткізгіштердің қызметі бойынша олар сеніп тапсырылған адамның абайсызда жоғалтуы, егер жоғалту аталған жеткізгіштерді ұстаудың белгіленген қағидаларын бұзудың нәтижелері болып табылса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Мемлекеттік құпиясы жоқ әскери сипаттағы құпия мәліметтерді осы мәліметтер сеніп тапсырылған немесе қызметі бойынша өзіне белгілі болған адамның жария етуі -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жыл мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ірі зиян келтіруге немесе өзге де ауыр зардаптардың болуына әкеп соққан әрекеттер -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші, екінші немесе үшінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасалған әрекеттер -
жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші, екінші, үшінші немесе төртінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

460-бап. Әскери мүлікті қасақана жою немесе бүлдіру
1. Қару-жарақты, оқ-дәріні, қозғалыс құралдарын, әскери техниканы немесе өзге де әскери мүлікті қасақана жою немесе бүлдіру -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Ауыр зардаптарға әкеп соққан не күш қолданып немесе оны қолдану қатерін төндіріп, сол сияқты адамдар тобының немесе алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобы жасаған дәл сол әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, ұрыс жағдайында немесе төтенше жағдайлар кезінде жасалған әрекеттер -
бес жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, соғыс уақытында жасалған әрекеттер -
он жылдан жиырма жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

461-бап. Әскери мүлікті абайсызда жою немесе бүлдіру
Қару-жарақты, оқ-дәріні, қозғалыс құралдарын не әскери техника заттарын абайсызда жою немесе бүлдіру ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.

462-бап. Әскери мүлікті жоғалту
Қызметте пайдалану үшін сеніп тапсырылған қару-жарақты, оқ-дәрілерді немесе әскери техника құралдарын сақтау қағидаларын бұзу, егер бұл олардың жоғалуына әкеп соқса, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

463-бап. Қару-жарақты, сондай-ақ айналадағыларға қауіп
төндіретін заттар мен құралдарды ұстау
қағидаларын бұзу
1. Айналасындағыларға аса қауіп төндіретін қару-жарақты, оқ-дәрілерді, радиоактивті материалдарды, жарылғыш немесе өзге де заттар мен нәрселерді ұстау қағидаларын бұзу, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтірсе, әскери мүліктің жойылуына не өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
екі мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
2. Абайсызда адам өліміне әкеп соққан дәл сол әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

464-бап. Машиналарды жүргізу немесе пайдалану қағидаларын
бұзу
1. Абайсызда адамның денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан әскери, арнаулы немесе көлік машинаны жүргізу немесе пайдалану қағидаларын бұзу -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адамның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекет -
үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра- отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан әрекет -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соққан әрекет -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

465-бап. Ұшу немесе оған дайындалу қағидаларын бұзу
Абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан ұшу немесе оған дайындалу қағидаларын бұзу, сол сияқты әскери ұшу аппараттарын пайдалану қағидаларын бұзу -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

466-бап. Кеме жүргізу қағидаларын бұзу
Әскери кемелерді жүргізу немесе пайдалану қағидаларын бұзу, абайсызда кісі өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

467-бап. Масаң күйдегі адамның машиналарды жүргізуі,
кемелерді жүргізуі, әскери ұшу аппараттарын
басқаруы, масаң күйдегі адамға әскери техниканы
жүргізуге немесе басқаруға беру не жүргізуге
немесе басқаруға рұқсат ету
1. Алкогольдік, нашақорлық немесе уытқұмарлық масаң күйдегі адамның әскери, арнаулы немесе көлік машиналарын жүргізуі, не әскери кемелерді жүргізуі, не әскери ұшу аппаратын басқаруы, не алкогольдік, нашақорлық немесе уытқұмарлық масаң күйдегі адамға осындай әскери техниканы жүргізуге немесе басқаруға беру, сол сияқты алкогольдік, нашақорлық немесе уытқұмарлық масаң күйдегі адамға лауазымды адамның осындай техниканы жүргізуге немесе басқаруға рұқсат етуі -
екі жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды, атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға алуға жазаланады.
2. Абайсызда адамның денсаулығына ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан дәл сол әрекеттер -
бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бір мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
3. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адамның денсаулығына ауыр зиян келтіруге әкеп соқтырған әрекеттер -
алты жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, үш мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға, не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
4. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, абайсызда адамның өліміне әкеп соқтырған әрекет, -
жеті жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
5. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген әрекеттер, абайсызда екі немесе одан да көп адамның өліміне әкеп соқса, -
он жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Қазақстан Республикасының
Президенті