Об утверждении Концепции культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 250.

      Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Концепцию культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы (далее – Концепция).

      2. Центральным государственным, местным исполнительным органам и иным организациям (по согласованию), ответственным за реализацию Концепции:

      1) принять необходимые меры по реализации Концепции;

      2) обеспечить своевременное исполнение Плана действий по реализации Концепции;

      3) не позднее 15 апреля года, следующего за отчҰтным годом, представлять информацию о ходе реализации Концепции в Министерство культуры и спорта Республики Казахстан.

      3. Министерству культуры и спорта Республики Казахстан не позднее 1 мая года, следующего за отчҰтным годом, представлять в уполномоченные органы по государственному и стратегическому планированию Республики Казахстан отчет о реализации Концепции, а также размещать его за подписью первого руководителя на интернет-ресурсе (за исключением информации ограниченного доступа).

      4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство культуры и спорта Республики Казахстан.

      5. Признать утратившим силу постановление Правительства Республики Казахстан от 2 февраля 2021 года № 32 "Об утверждении Плана мероприятий по реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан на 2020 – 2030 годы".

      6. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
А. Смаилов

  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
  от 28 марта 2023 года № 250

Концепция культурной политики Республики Казахстан
на 2023 – 2029 годы

Содержание

      1. Паспорт Концепции культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

      2. Анализ текущей ситуации

      3. Обзор международного опыта

      4. Видение развития культурной политики

      5. Основные принципы и подходы развития культурной политики

      6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты концепции

      7. План действий по реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

1. Паспорт Концепции культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

1. Наименование

Концепция культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы

2. Основание для разработки

1. Закон Республики Казахстан "О культуре";
2. Послание Президента Республики Казахстан Назарбаева Н.А. народу Казахстана от 14 декабря 2012 года "Стратегия "Казахстан-2050": новый политический курс состоявшегося государства";
3. Программная статья Первого Президента Назарбаева Н.А. от 21 ноября 2018 года "Семь граней Великой степи";
4. Послание Главы государства Токаева К.К. народу Казахстана от 1 сентября 2020 года "Казахстан в новой реальности: время действий";
5. Послание Главы государства Токаева К.К. народу Казахстана от 1 сентября 2021 года "Единство народа и системные реформы – прочная основа процветания страны";
6. Послание Главы государства Токаева К.К. народу Казахстана от 16 марта 2022 года "Новый Казахстан: путь обновления и модернизации";
7. Послание Главы государства Токаева К.К. народу Казахстана от 1 сентября 2022 года "Справедливое государство. Единая нация. Благополучное общество";
8. Указ Президента Республики Казахстан от 26 ноября 2022 года № 2 "О мерах по реализации предвыборной программы Президента Республики Казахстан "Справедливый Казахстан - для всех и для каждого. Сейчас и навсегда".

3. Государственный орган, ответственный за разработку Концепции

Министерство культуры и спорта Республики Казахстан

4. Государственные органы и организации, ответственные за реализацию Концепции

Министерство культуры и спорта Республики Казахстан, местные исполнительные органы, организации культуры и искусства республиканского и местного значений, творческие союзы и ассоциации
 

5. Сроки реализации

2023 – 2029 годы

2. Анализ текущей ситуации

      Динамичная модернизация всех сфер общественной жизни современного Казахстана основывается на переосмыслении роли и места личностного потенциала гражданского общества. В данном контексте невозможно переоценить вклад культуры в формирование гражданского единства как условия определения и достижения общих целей развития.

      Построение справедливого Казахстана возможно на основе общенациональной идеологии развития, ставшей инструментарием нравственной, ответственной, самостоятельно мыслящей, творческой личности.

      Содержанием современной государственной культурной политики Республики Казахстан являются создание и развитие широкой общественной среды воспитания и просвещения граждан. Традиционные нравственные ценности, гражданская ответственность и патриотизм формируются посредством освоения исторического и культурного наследия полиэтничного казахстанского общества, мировой культуры, развития творческих способностей личности, способностей к эстетическому восприятию мира. Различные виды культурной деятельности входят в разветвленную систему воспитания, образования, просвещения на основе хранения, изучения и презентации элементов духовной и материальной культуры народа Казахстана.

      Историко-культурное наследие

      Объекты историко-культурного наследия выполняют важнейшие функции интеграции страны в глобальное пространство культурных коммуникаций, обеспечения культурно-гуманитарной безопасности в условиях жесткой конкуренции культурно-исторических месседжей.

      Очевиден также их огромный экономический потенциал как объектов туризма, благодаря которым растет показатель узнаваемости нашей страны и планируется увеличение потока туристов.

      В вопросах совершенствования механизмов взаимодействия государственных и гражданских институтов значимую роль играют научное исследование, изучение, возрождение, воссоздание объектов историко-культурного наследия и обеспечение их сохранности как средств идентификации настоящего с прошлым.

      Историко-культурное наследие Казахстана в настоящее время насчитывает более 25000 объектов, из которых 254 – памятники республиканского значения, 12214 объектов местного значения, 12527 – в списках предварительного учета объектов историко-культурного наследия областей, городов республиканского значения, столицы. Из совокупного количества памятников истории и культуры статус памятников истории и культуры всемирного наследия имеет 10 памятников, что в долевом соотношении к совокупному количеству памятников составляет 0,08 %.

      Национальный культурный бренд страны формируют выдающиеся объекты исторического и культурного наследия Казахстана – "Золотой человек", мавзолей Ходжи Ахмеда Ясауи, комплекс петроглифов Таңбалы, древние городища Отрар Бозок, Ботай, Туркестан.

      Одним из главных направлений деятельности в сфере охраны и изучения историко-культурного наследия является интегрирование уникальных памятников истории и культуры в мировое пространство. На сегодня в списке Всемирного наследия ЮНЕСКО Казахстан представлен 10 памятниками истории и культуры, номинированными в рамках 3 номинаций: мавзолей Ходжи Ахмеда Ясауи, петроглифы "Таңбалы" и "Великий Шелковый путь: Чанъань-Тянь-Шанского коридора": Каялык, Карамерген, Талгар, Актөбе, Акыртас, Кулан, Костобе, Орнек. Для увеличения численности объектов списка всемирного культурного наследия ЮНЕСКО в настоящее время разрабатываются новые номинационные досье.

      В период 2018 – 2020 годы выпущено 60 видеороликов о сакральных объектах Казахстана на казахском, английском и русском языках, созданы виртуальная карта с 3D-турами общенациональных сакральных объектов и интерактивная карта с региональными сакральными объектами, а также проведена их оцифровка.

      Значительную роль в сфере охраны и использования объектов историко-культурного наследия играют республиканские музеи-заповедники. На сегодняшний день их сеть составляет 12 единиц.

      В рамках реализации программы "Рухани жаңғыру" завершены строительство визит-центров музеев-заповедников "Таңбалы", "Отырар", "Улытау" и полная их музеефикация. Начато строительство визит-центров "Сарайшык", "Ордабасы", "Гаухар-Ана", "Сауран", "Есік". В рамках проекта по созданию Национального археологического парка под открытым небом "Древнее городище Бозок" на территории города Астаны в настоящее время осуществляются строительство крепостных стен городища и проектирование визит-центра Бозок.

      Всего в результате реализации данной программы научно-реставрационными работами было охвачено 49 объектов историко-культурного наследия. Так, в новом историческом облике предстало 17 объектов исторической части города Туркестан. Воссоздано 10 значимых объектов древнего Отырара.

      В 2020 году вступил в действие Закон Республики Казахстан "Об охране и использовании объектов историко-культурного наследия" в новой редакции, во исполнение которого был принят целый ряд нормативных актов. В частности, введены новые правила по проведению археологических работ, историко-культурной экспертизы, охраны и использования объектов историко-культурного наследия, нормативы расценок по выполнению научно-реставрационных работ на памятниках истории и культуры, правила номинирования в список всемирного культурного наследия ЮНЕСКО. При этом одной из эффективных мер стало внедрение института планирования археологических и научно-реставрационных работ. Данная норма направлена на исключение двойного финансирования ведения работ на памятнике, а также "черной археологии".

      В настоящее время администрированием уполномоченного органа в сфере охраны и использования объектов историко-культурного наследия проводятся археологические работы по 8 научным проектам, в том числе на памятнике истории Древнее городище Бозок, поселении Ботай и других регионах страны.

      На сегодня в результате проведения археологических работ по данным проектам найдено более 1500 артефактов и предметов истории (золота, бронза, серебро, глина, фарфор, камень и т.д.), из которых отреставрировано и передано в республиканские музеи 438 артефактов и предметов истории.

      В целях углубленного исследования истории Казахстана проведено более 75 изыскательских работ по новым местам проведения археологических раскопок.

      В процессе проведения данных работ в период с 2020 по 2022 годы опубликовано более 60 статей в материалах международных конференций и научных журналах, в том числе индексируемых базами Российского индекса научного цитирования, Scopus, научных изданиях, рекомендованных уполномоченным органом в области образования и науки Республики Казахстан.

      В целом на сегодняшний день в стране сформированы определенный подход по вопросам сохранения, охраны, использования объектов историко-культурного наследия и эффективная нормативная правовая база для регулирования и поддержки сферы.

      В стране имеется более 25000 объектов историко-культурного наследия, основная часть которых требует проведения научно-исследовательских и археологических работ. Ежегодно изучением памятников и научно-исследовательскими работами охвачено менее 1 % от их числа.

      Существующая инфраструктура музеев-заповедников, в том числе ограниченная эксплуатация имеющихся визит-центров не соответствуют современным требованиям развития культурного туризма в стране (отсутствует механизм включения их в полном объеме в активную эксплуатацию в части регенерации деятельности гостиничного сектора с обеспечением питания).

      Проблемные вопросы

      На сегодняшний день в сфере историко-культурного наследия выявлен ряд проблемных вопросов: недостаточный охват памятников истории и культуры научно-реставрационными и археологическими работами, слабое развитие инфраструктуры музеев-заповедников, в том числе ограниченная эксплуатация имеющихся визит-центров.

      Также проблемным вопросом является недостаточное финансирование объектов и элементов, включенных и планируемых к включению в списки ЮНЕСКО. На сегодня несмотря на увеличение числа памятников ЮНЕСКО ежегодная сумма, предусмотренная на реализацию данной задачи, остается неизменной на протяжении нескольких лет. Вместе с тем, учеными выявлены факты угрозы состояния здания мавзолея Ходжа Ахмеда Ясауи, состоящего в списке Всемирного наследия ЮНЕСКО.

      Нематериальное культурное наследие

      Нематериальное культурное наследие, которое также называют "живым наследием", включает обычаи, формы представления и выражения, знания и навыки, передаваемые народом из поколения в поколение.

      Одной из основных задач нематериального культурного наследия является репрезентация исторической памяти. Человечество, включая в сферу своей деятельности различные объекты нематериального культурного наследия, делает их активными факторами культуры настоящего и будущего. Общество, а также в большей степени организации культуры отбирая, сохраняя, интерпретируя объекты культурного прошлого, позиционируют себя социально активными сообществами и институтами, хранящими, изучающими и популяризирующими историческую память, которая заключена в нематериальном культурном наследии и составляет достояние мировой цивилизации. При этом творческие усилия направлены не на создание новых культурных форм, а на интерпретацию уже существующих, тем самым обеспечивая их сохранение.

      Элементы нематериального культурного наследия, составляющие достояние мировой цивилизации в целях их сохранения и популяризации, включаются в репрезентативный список нематериального культурного наследия человечества ЮНЕСКО. На сегодняшний день данный список насчитывает 550 элементов из 104 стран мира. Казахстан же представлен в этом списке 14 элементами, 8 из которых являются уникальным отражением исключительно казахской культуры, а остальные 6 включены совместно с другими странами.

      В репрезентативный список нематериального культурного наследия ЮНЕСКО в 2022 году было включено 2 новых элемента: искусство кукольного танца "Ортеке", устный фольклор Кожанасыра. Вместе с тем Национальный список нематериального культурного наследия включает 47 элементов и работа по их выявлению и учету продолжается.

      Основной формой повышения общественного и международного внимания к нематериальному культурному наследию являются мероприятия различного уровня.

      Яркие примеры международного сотрудничества в области сохранения нематериального наследия – проведенные в Казахстане Всемирная конференция и симпозиумы Международного совета по традиционной музыке при ЮНЕСКО. На республиканском уровне популяризации элементов нематериального культурного наследия способствует проведение фестивалей, ярмарок ремесел, конкурсов, слетов и иных мероприятий.

      Так, одним из элементов репрезентативного списка нематериального культурного наследия ЮНЕСКО, ставшего широко узнаваемым во многих странах мира и представляющим национальный культурный бренд, является празднование Наурыза. В целях сохранения традиционных ценностей по инициативе посольств Казахстана с привлечением представителей казахских диаспор празднование Наурыза ежегодно проводится во Франции, Нидерландах, Великобритании, Соединенных Штатах Америки и других странах.

      Проблемные вопросы

      На сегодняшний день наблюдается недостаточное понимание механизмов его функционирования, прежде всего управленцами в сфере культуры, а также самими носителями, что в свою очередь значительно тормозит развитие культурных традиций, их адаптации к современным условиям. Статус нематериального культурного наследия необходимо определить как сохраненные древние традиции казахского народа, так и культурные достижения недавнего прошлого, такие как школы академической и массовой музыки, отечественная живопись, кинематограф и так далее.

      Театральное и музыкальное искусство

      Театральное искусство – один из видов исполнительского искусства, обладающий специфическими особенностями: синтетичностью, коллективностью творчества, непосредственностью контакта со зрителем и другими, делающими его сценические произведения – спектакли уникальным продуктом, не имеющими аналогов в других видах искусства.

      Виды музыкального искусства Казахстана представляют собой развитую систему музыкально-культурных традиций, объединяемых в следующие музыкально-творческие виды: традиционная, академическая и массовая музыка. Каждый из них обладает собственной организационной структурой и инфраструктурой, в разной степени, управляемой государственными и коммерческими организациями.

      По данным статистики на 1 января 2022 в Казахстане функционирует 65 театров, из которых 55 государственных театров, в том числе 11 республиканских и 44 региональных, из которых: 12 городских и 31 областных, в том числе по направлениям: 1 оперы и балета, 8 казахских музыкально-драматических, 8 казахских драматических, 9 русских драматических, 3 драматических театра с казахской и русской труппой, 1 узбекский драматический театр, 1 театр сатиры, 1 театр музыкальной комедии, 1 музыкальный театр юного зрителя, 1 театр драмы и комедии, 1 театр молодежи, 2 театра для детей и юношества, 7 театров кукол и 10 частных театров.

      Признанием профессионального мастерства театров является присвоение 3 театрам и 1 концертной организации статуса "Национальный" и 9 театрам статуса "Академический". Популяризации театрального искусства, творческого обмена в стране способствуют проводимые республиканские и международные театральные фестивали, практикумы, мастер-классы.

      Ежегодно на театральных площадках осуществляются показы порядка 16 тысяч спектаклей разных жанров и направлений, а также создается около 350 новых постановок, обслуживается около 3 миллионов зрителей.

      Так, в 2019 году показано 16579 спектаклей, из них 343 новых постановок, которые посетили 2942 тысячи человек. Влияние мировой пандемии напрямую сказалось на всех отраслях культурной жизни. В 2020 году количество показанных спектаклей составило 6381, что меньше предыдущего периода на 61,5 %, из них новых постановок 266, что на 22,4 % меньше, чем было в 2019 году, соответственно, число посещений составило 894 тысячи человек, что на 70 % меньше уровня 2019 года. В 2021 году в связи с завершением карантинных ограничений в Казахстане отмечается устойчивый рост показателей, отечественными театрами показано 10817 спектаклей, что на 69,5 % больше предыдущего периода, из них новых постановок 319, что на 19,9 % больше показателя 2020 года, число посещений составило 1172 тысячи человек, что также показывает характерный рост на 31,1 %.

      Музыкальное искусство Казахстана широко представлено как в стране, так и за ее пределами.

      На сегодняшний день в Казахстане успешно функционирует 32 концертные организации, в том числе 18 государственных филармоний.

      Согласно данным Бюро национальной статистики концертными организациями проведено в 2019 году 6882 концерта, в 2020 году – 1947 концертов и в 2021 году – 3588. За последние 3 года в Казахстане проведено более 12417 концертов. Республиканскими концертными организациями проведено в 2019 году 550 концертов, в 2020 году – 318 концертов, в 2021 году – 443 концерта.

      В условиях пандемии осуществление театральной и музыкальной деятельности было переведено в онлайн-формат, большая часть мероприятий и вовсе была отменена. Большое распространение в данное время получили социальные сети и интернет-пространство. В прямом эфире проводились встречи зрителей с известными артистами, ток-шоу, мастер-классы, обучающие уроки по актерскому мастерству. Усилилась работа официальных сайтов организаций культуры. Театрами и концертными организациями в онлайн формате в 2021 году было проведено 4925 мероприятий, сайт посетили 7376693 человека.

      Показателями достижений музыкального искусства является участие казахстанских исполнителей в известных международных фестивалях и конкурсах. Одним из проектов по интеграции казахстанской культуры является "Современная казахстанская культура в глобальном мире", позволяющая молодым талантливым исполнителям представлять свое мастерство на мероприятиях международного уровня, таких как: музыкальное вокальное телешоу "Голос" в России, международный фестиваль искусств "Славянский базар в Витебске" и другие.

      В 2019 году 4 молодых исполнителя и 1 творческий коллектив приняли участие в международных конкурсах и фестивалях, в 2020 году – 1 исполнитель в 1 международном фестивале, в 2021 году – 10 исполнителей и 2 творческие группы. В 2022 году 1 творческий коллектив и 4 исполнителя приняли участие в международных конкурсах.

      В целях развития креативных индустрий реализуется комплекс мер, направленный на поддержку молодых и талантливых исполнителей, а также продвижение казахстанского культурного продукта в международное культурное пространство.

      Так, национальными брендами Казахстана в классической форме в области музыкального искусства являются национальные опера и балет, Казахский национальный оркестр народных инструментов имени Курмангазы, Нургиса Тлендиев и другие.

      Яркими представителями современного эстрадного жанра Казахстана, являющимися амбассадорами современного Казахстана на международной культурной арене, являются Димаш Кудайберген, DJ Imanbek, Jah Khalib, группы Улытау, Туран, а также представители Q-pop.

      С развитием массовой музыкальной культуры в стране остро встал вопрос использования фонограмм. В целях правового регулирования данного вопроса в 2020 году были внесены изменения в Закон Республики Казахстан "О культуре", предусматривающие информирование зрителя об использовании фонограммы при исполнении музыкальных произведений.

      В Казахстане на постоянной основе ежегодно проводятся различные театральные фестивали, в которых наряду с государственными театрами участвуют и частные театры.

      Солисты оперы и балета также являются участниками престижных международных конкурсов и фестивалей. В 2019 году 26 артистов стали лауреатами и дипломантами данных мероприятий, в 2020 году – 37, в 2021 году – 25 солистов завоевали высокие награды.

      Основными объектами, аккумулирующими деятельность в сфере культуры в сельской местности, являются дома культуры. Потребность в объектах культуры определяется в соответствии с минимальными государственными нормативами сети организаций культуры и типовым штатом государственных организаций культуры областного, города республиканского значения, столицы, районного, городов областного значения, сельского уровней, утвержденными приказом Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 31 марта 2015 года № 121.

      В соответствии с данными нормативами в регионах, в зависимости от количества населения, функционируют концертные организации, кинотеатры, музеи, театры. Сельские населенные пункты с численностью населения менее 1000 человек обслуживаются передвижными культурно-досуговыми комплексами.

      Передвижными культурно-досуговыми комплексами в 2021 году охвачено более 700 сельских населенных пунктов.

      По состоянию на 1 января 2022 года в сельской местности функционирует около 1114 домов культуры. Дома культуры в сельской местности являются центрами культурно-досуговой деятельности, аккумулирующими деятельность творческих и досуговых коллективов.

      Деятельность по развитию культуры и искусства в сельской местности осуществляется в виде гастрольных выступлений областных филармоний, театральных трупп и творческих коллективов. Силами местных исполнительных органов проводятся массовые гуляния, празднования национальных и государственных праздников.

      В целях развития новых видов исполнительского и театрального искусства в городе Астане в 2020 году открыт Музыкальный театр юного зрителя, в городе Туркестане – Туркестанский музыкально-драматический театр. В 2021 году введены в эксплуатацию новые здания Государственного академического казахского музыкально-драматического театра имени Калибека Куанышбаева, в 2022 году – Северо-Казахстанского областного казахского музыкально-драматического театра имени Сабита Муканова, создан Республиканский центр концертно-гастрольной деятельности, в городе Уральске открыт Дворец культуры, сцена которого вращается на 360 градусов. В 2022 году создан Центр национального искусства "Халық Қазынасы".

      В целом по стране за 2021 – 2022 годы построено 124 объекта культуры, отремонтировано 476 объектов культуры.

      Проблемные вопросы

      Одним из основных проблемных вопросов является недостаточное, а местами и полное отсутствие соответствующей инфраструктуры, недостаточное либо морально устаревшее материально-техническое обеспечение объектов культуры. В настоящее время отмечается острая нехватка объектов культуры в регионах, особенно в сельской местности. Многие объекты культуры располагаются в приспособленных помещениях, располагающихся на первых этажах жилых зданий, в одном здании вынуждены функционировать по несколько организаций. По данным местных исполнительных органов Казахстана, в целом имеется нехватка 437 объектов культуры, из которых 256 – дома культуры. Более 1000 объектов культуры нуждаются в капитальном ремонте.

      Наблюдается пассивность театральных и концертных организаций в формировании и обновлении репертуара с учҰтом задач модернизации общественного сознания. В репертуарах театральных и концертных организаций страны преобладают постановки по произведениям зарубежных авторов, что не в полной мере способствует воспитанию подрастающего поколения в духе патриотизма.

      Вызывает озабоченность уязвимое социально-экономическое положение представителей культуры и искусства, выражающееся в уровне заработной платы, которая почти в 2 раза ниже среднемесячной номинальной заработной платы казахстанцев, в отсутствии достаточных мер социальной поддержки. Это приводит к оттоку квалифицированных кадров за рубеж.

      Цирковое искусство

      Цирковое искусство Казахстана представлено тремя организациями, расположенными в городах Алматы, Астане и Шымкенте. В городе Караганде имеется площадка для проведения цирковых программ.

      В настоящее время в цирках страны насчитывается порядка 350 профессиональных цирковых артистов.

      На сегодняшний день деятельность цирковых коллективов страны широко известна на международной арене. Свое мастерство артисты отечественного цирка представили в России, Узбекистане, Кыргызской Республике, Турции, Китае, Туркменистане, Монголии, Грузии, Украине, Белоруссии, Катаре, Иране, США, Японии, ОАЭ, Армении, Венгрии, Южной Африке, Германии, Голландии, Гонконге, Вьетнаме, Тайвани. Сингапуре, Камбодже, Индонезии, Перу, Эквадоре, Королевстве Оман, Италии, Монте Карло, Франции.

      Проводимые гастрольные поездки носят двусторонний характер, в связи с чем у казахстанских зрителей имеется возможность посетить представления приглашаемых коллективов зарубежных стран.

      За последние три года в цирках Казахстана было организовано 344 мероприятия, из них 275 – выступления, организованные коллективами самих цирков, 69 – выступления, организованные сторонними организациями на базе цирковых площадок. За период 2019 – 2021 годы цирковые выступления посетили 291 тысяча человек.

      Проблемные вопросы

      Вместе с тем, учитывая широкое признание отечественных цирковых коллективов за рубежом, отмечается крайне низкая возможность охвата населения регионов страны данным жанром в виду отсутствия соответствующих помещений. В то же время, в зарубежных странах большой удельный вес имеет наличие цирков-шапито, что позволяет значительно расширить географию цирковых представлений.

      Отмечается потребность в существенном обновлении материально-технической базы имеющихся цирков страны, организации мероприятий по обмену опытом.

      Кинематография

      В 2019 году в Казахстане впервые принят Закон "О кинематографии".

      Принятие самостоятельного отраслевого закона, регулирующего общественные отношения в области кинематографии, было необходимо для создания на законодательном уровне условий для повышения качества и конкурентоспособности отечественных фильмов, доступности услуг кинопоказа для населения, прозрачности и инвестиционной привлекательности кинематографии, роста авторитета и признания казахстанского кино за рубежом.

      В рамках реализации данного закона в 2019 году создан Государственный центр поддержки национального кино, являющийся единственным регулятором государственных средств, направленных на развитие кинематографии, и оператором по предоставлению государственной финансовой поддержки частным кинокомпаниям. Это международная практика, подобные организации действуют практически во всех ведущих странах кинопроизводителях.

      До принятия закона все кинокартины финансировались в полном объеме из республиканского бюджета, включая их прокат, при этом единственным получателем государственных средств являлась киностудия "Қазақфильм" имени Шакена Айманова, которая выполняла не свойственные для себя функции по распределению выделяемого финансирования. Соответственно, это серьезно ограничивало число выпускаемых картин, а также их коммерческое продвижение на рынке.

      Сегодняшняя схема финансирования имеет четкую градацию фильмов по объемам их финансирования:

      социально значимые фильмы финансируются в полном объеме
до 100 % сметной стоимости. В первую очередь – это детские фильмы, социальное кино, анимация, дебютные картины;

      фильмы совместного производства или ко-продукция в пределах, предусмотренных соответствующими соглашениями об их производстве с зарубежными кинокомпаниями;

      массовые, коммерческие фильмы – частично от 10 % до 70 % на условиях привлечения инвесторов и частных капиталов. Также при рассмотрении заявок одним из критериев отбора кинопроекта является его финансовая обеспеченность со стороны производителя.

      В 2019 году на киноэкраны страны вышло 444 фильма, из которых 45 – казахстанское кино, что составило 10 % от общего кинопроката кинотеатров и 399 – зарубежное кино, что составило 90 % от общего кинопроката. В 2020 году вышло 273 фильма, из которых казахстанское кино 36, что составило 13 % от общего кинопроката кинотеатров и зарубежное кино 237, что составило 87 % от общего кинопроката. В 2021 году вышло 354 фильма, из которых казахстанское кино 31, что составило 9 % от общего кинопроката кинотеатров, и зарубежное кино – 323 единицы, что составило 91 % от общего кинопроката.

      В настоящее время, благодаря принятому закону, у отечественных кинематографистов есть возможность не только получить государственную финансовую поддержку для производства фильмов многим отечественным компаниям, но и выявить новых перспективных молодых кинематографистов, в том числе: режиссеров, сценаристов, продюсеров, операторов, актеров, композиторов.

      Сегодня в отечественной кинематографии наблюдается активная деятельность молодых кинематографистов. За период 2019 – 2021 годы за счет средств республиканского бюджета произведено 72 фильма, из которых молодыми кинематографистами реализовано 33 кинопроекта, в том числе 23 фильма – игровых, 6 документальных и 4 анимационных.

      Вместе с тем, в 2022 году среди участников конкурса по отбору кинопроектов для оказания государственной финансовой поддержки по их производству молодҰжь преобладает в секциях "Дебют" (около 90 %), "Анимация" (около 85 %), "Социально-значимые игровые фильмы" (около 70 %), "Документальные фильмы, в том числе фильмы-события" (около 65 %) и "Игровой фильм, предназначенный для широкой зрительской аудитории" (80 %).

      За период 2019 – 2022 годы проведено 4 питчинга по отбору кинопроектов. Экспертным советом рассмотрено 1069 заявок (в 2019 г. – 109, в 2020 г. – 226, в 2021 г.– 503, 2022 г. – 231).

      Также с 2019 года в Казахстане на законодательном уровне предусмотрен порядок предоставления субсидий в сфере кинематографии, способствующий привлечению крупных иностранных кинокомпаний для съҰмок на территории нашей страны, учитывая предоставление субсидий (рибейт) для иностранных инвесторов. Субсидия предоставляется иностранному юридическому лицу путем возмещения до тридцати процентов стоимости товаров, работ и услуг, связанных с производством фильма в Казахстане.

      Казахстан привлекателен иностранным партнерам разнообразным природным ландшафтом, где можно осуществлять съемки в режиме всех четырех сезонов.

      В 2021 году начата модернизация "Қазақфильм" имени Шакена Айманова, которая должна завершиться в 2023 году.

      Казахстанская кинематография, основанная на бренде киностудии "Қазақфильм" обладает большим потенциалом для продвижения отечественной кинопродукции на международный уровень. Отечественные фильмы завоевывают все большее признание на международных фестивалях (Каннский, Берлинский кинофестивали и другие).

      В 2022 году на киностудии "Қазақфильм" создано творческое объединение "Казаханимация", целями которого являются модернизация отечественной анимационной отрасли и обеспечение условий выхода на международный уровень по качеству создания и содержания анимационных фильмов национальным колоритом, а также увеличение производства короткометражных и полнометражных анимационных фильмов. В 2022 году "Казаханимацией" произведено 20 анимационных проектов.

      Проблемные вопросы

      В сфере кинематографии наиболее остро стоит вопрос конкурентного потенциала в продвижении национального культурного наследия. Наблюдается отрицательная динамика продвижения фильмов, получивших государственную финансовую поддержку, в организациях кинопоказа. Проблема заключается в их непривлекательности для кинотеатров и потенциальной аудитории.

      Причины видятся в следующем:

      отсутствие государственных кинозалов, мобильных передвижных киноустановок, позволяющих обеспечить регионы страны кинофильмами;

      отсутствие системы государственного кинопроката отечественных и зарубежных фильмов. Вместе с тем, в Казахстане слабо представлено использование потенциала стриминговых платформ и онлайн-кинотеатров;

      из-за отсутствия единой системы мониторинга и оценки прокатной деятельности, представленной единой базой по количеству ввозимых на территорию страны фильмов, периодичности и приоритетности их показа, нет объективной картины об уровне проката отечественных фильмов и видения реальных результатов кинопроизводственной и кинопрокатной деятельности;

      недостаточный уровень использования информационных ресурсов: подкасты, обзоры культурных новостей, рубрики из культурной жизни для расширения целевой аудитории.

      Музейное дело

      Государство поддерживает музеи как важнейший кластер культурной политики страны. Принимаются системные меры по сохранению, обновлению, пополнению музейных фондов в музеях республиканского и местного уровней.

      Каждый музей является многофункциональным институтом, в котором объединяются различные виды деятельности: научно-фондовая, экспозиционно-выставочная, научно-исследовательская, культурно-образовательная.

      На сегодня в Казахстане функционирует 264 государственных музея (включая филиалы и подразделения) имеющие различную направленность в зависимости от профиля, в том числе 9 музеев и 12 музеев-заповедников республиканского значения.

      В последнее время особый интерес у посетителей вызывают тематические музеи разных отраслей, такие как "Национальный военно-патриотический центр" Вооруженных сил Республики Казахстан, Музей энергии будущего "Nur Alem", этно-мемориальный комплекс "Атамекен", Музей института археологии, Музей палеолита Казахстана, Музей изобразительного искусства в городе Шымкенте и другие. Появляются новые формы музеефикации, музеи под открытым небом, развивается практика создания музеев при общеобразовательных учреждениях.

      Ведущими музеями страны реализовано 46 научных проектов, выпущено более 100 научных трудов, среди них фундаментальная пятитомная научно-этнографическая энциклопедия "Традиционная система этнографических категорий, понятий и названий у казахов. Энциклопедия", не имеющая аналогов в этнографической науке и получившая высокую оценку не только отечественного, но и международного научного сообщества.

      Музеями ведутся работы по созданию цифрового каталога 3D моделей музейных экспонатов. В настоящее время в цифровой формат переведено 13657 музейных экспонатов, в 3D формат переведено 29 сакральных объектов Казахстана.

      Внедрение информационных технологий является ключевым направлением работы по модернизации музеев. Ведется поэтапное внедрено автоматизированных информационных систем по учету музейного фонда во все музеи страны. Перенимая опыт зарубежных музеев, отечественные музеи стали активнее внедрять виртуальные музеи и проводить онлайн-мероприятия в социальных сетях. В настоящее время виртуальные экспозиции или 3D-туры доступны на сайтах 4 республиканских музеев, 11 областных историко-краеведческих музеев.

      По версии туристического портала "Tourstat.com" Национальный музей и Центральный государственный музей вошли в ТОП-5 лучших исторических музеев Содружества Независимых Государств (далее – СНГ).

      Влияние пандемии способствовало новым форматам проведения мероприятий. За короткие сроки удалось развить активность музеев в социальных сетях. Помимо этого, музеями разработано большое количество специальных мероприятий, запущенных с целью преодолеть сложности изоляции: игры, тесты, образовательные мероприятия и большое количество "челленджей", освещаемых в прессе.

      Национальным музеем Республики Казахстан ведется работа по внесению объектов национального культурного достояния, имеющих особое значение для истории и культуры страны, в Государственный реестр объектов национального культурного достояния.

      Центральный государственный музей Республики Казахстан в течение нескольких лет совместно с областными музеями ведет работу над программой "Музеолог", разработанной в рамках проекта "Сеть Всемирного наследия", финансируемого Программой по исследованию и развитию IST и Европейским союзом при координации ЮНЕСКО.

      По состоянию на 1 января 2021 года количество экспонатов музеев страны составляет 2615448 экспонатов. В Государственный реестр объектов национального культурного достояния, имеющих особое значение для истории и культуры страны, введено 5058 ценных предметов из фондов 29 музеев. В Государственный каталог внесено 137432 единицы хранения из 115 музеев.

      По данным статистики музеями Казахстана в 2019 году проведено 181431 экскурсия, 9496 выставок. В 2020 году проведено 62762 экскурсии, 4058 выставок. В 2021 годы проведено 125430 экскурсий, 6909 выставок.

      Число посещений музеев в 2019 году составило 6829 тысяч человек, в 2020 году – 2351 тысяча человек, что на 34 % меньше показателя предыдущего периода, в 2021 году – 5105 тысяч человек, что показывает положительную динамику роста в 2 раза.

      Проблемные вопросы

      Несмотря на проводимую комплексную работу в целях развития музейного дела, на сегодняшний день остаются проблемными вопросы пополнения музейных фондов.

      Цифровизация музейной сферы: оцифровка музейных предметов, оптимизация бизнес-процессов, создание виртуальных музеев и проведение онлайн-мероприятий нуждаются в эффективном результативном менеджменте.

      С учетом численности и плотности населения, недостаточно активного развития въездного и внутреннего туризма переход на самоокупаемость ряда государственных организаций, в том числе музеев, переведенных в статус республиканских государственных казенных предприятий, не коррелируется с потребностями повышения интереса к национальному культурному наследию. Расширение спектра услуг и совершенствование процессов клиентоориентированности являются актуальными задачами в среднесрочный период, соответствующими информационным и культурным ожиданиям общества.

      Изобразительное искусство, архитектура, дизайн

      Казахстан – страна с богатым историческим и культурным прошлым, которое выражается в значительном и уникальном изобразительном, архитектурном наследии страны. Географически находясь в центре Евразийского континента, Казахстан оказался на перекрестке древних цивилизаций, на пересечении важных транспортных путей, социальных, экономических, культурных и других связей между Европой и Азией. Вбирая элементы разных культур, опираясь на традиционные архитектурно-художественные формы, развиваясь в условиях полиэтничности и активно меняющегося исторического контекста, зодчество Казахстана развивало и обогащало свой особенный язык.

      Изобразительное искусство – важное культурологическое наследие, отражающее историю, традиции и духовное богатство народа. Рассматривая изобразительное, декоративно-прикладное искусство и дизайн как творческие кластеры, следует учитывать, что особенность их продуктов закрепляется в массовом сознании как визуальный образ народа, времени и страны. Данная специфика является одной из основных форм в создании и продвижении национальных культурных брендов. Изобразительное искусство Казахстана широко узнаваемо в мире и имеет свои неповторимые черты.

      Архитектура и дизайн – области человеческой деятельности, в результате которых формируется среда обитания человека, где непосредственно создаются и определяются условия для развития культуры. Настоящее состояние развития архитектуры и дизайна характеризуется самыми разнообразными направлениями, среди которых важными являются устойчивое развитие: экологичность, энергоэффективность, создание комфортной среды, поиск идентичности и своеобразия, сохранение историко-архитектурного наследия, синтез искусств, инновации в архитектурно-строительной деятельности.

      Важными институциями в области изобразительного искусства, архитектуры и дизайна являются общественные профессиональные объединения, музеи, выставочные залы, галереи и другие.

      Сфера изобразительного искусства представлена Союзом художников Республики Казахстан – общественным объединением профессиональных художников и искусствоведов, скульпторов, живописцев, графиков, художников монументального и декоративно-прикладного искусства, мастеров народного творчества, при котором функционируют молодежные объединения. Общая численность зарегистрированных составляет 1192 члена Союза художников и 14 его филиалах, а также в самостоятельных юридических организациях.

      Крупной творческой организацией, включающей 14 филиалов, а также первичные организации проектных институтов, научных учреждений и государственных органов архитектуры страны, является Союз архитекторов Республики Казахстан, при котором функционируют молодежные объединения.

      Союз дизайнеров включает 11 филиалов и объединяет более 650 профессиональных дизайнеров, архитекторов, флористов. Основными видами деятельности отрасли являются предметный, графический, пространственный дизайн, а также исследовательские работы по проведению экспертиз и взаимодействию в сфере дизайна как отрасли образования и науки.

      Деятельность ассоциаций архитекторов, дизайнеров и иных представителей творческой и строительной индустрии способствует профессиональному росту, обмену опытом и укреплению международных связей участников данных неправительственных организаций. Эти организации вносят вклад в повышение культурной и туристской привлекательности Казахстана как страны, развивающей города с интересной архитектурой, айдентикой, концертными площадками, музеями, выставочными комплексами, галереями, представляющими активно развивающиеся творческие направления в области культуры и искусства.

      Приоритетным направлением в сфере изобразительного искусства является SCIENCE ART, где происходит синтез современных технологий, новых материалов, основанных на последних достижениях и открытиях науки. Для развития данного направления по внедрению цифровизации и передовых технологий на базе художественного факультета Казахского национального университета искусств создана лаборатория цифровых и мультимедийных технологий сценографии и дизайна.

      Дальнейшему стимулированию деятельности архитекторов и дизайнеров способствовало создание Международной независимой премией TANU.

      В настоящее время в Казахстане 9 музеев профилируется в направлении изобразительного искусства, общий фонд предметов изобразительного искусства которых составляет более 70000 экспонатов.

      Изобразительное искусство и дизайн в Казахстане представлены на 8 выставочных площадках и 55 художественных галереях.

      Важным шагом в креативной среде является открытие креативного хаба "AlatauCreative HUB" в городе Алматы, включающего в том числе образовательно-выставочный центр "ArtBit", где акцент сделан на новые технологии в искусстве и культуре, а также креативные площадки в городе Астане, сеть творческих объединений "FestivalAvenue" и другие.

      Проблемные вопросы

      На сегодняшний день отсутствуют механизмы осуществления заказа на выполнение работ, планомерного закупа работ художников для музейных фондов, поддержки деятельности общественных объединений художников, архитекторов и дизайнеров в предоставлении помещений и площадей для реализации творческих замыслов. Отмечается потребность в создании Академии художеств, реализующей непрерывные процессы творческого потенциала от образования до реализации.

      Также наблюдается кризис идентичности, вызванный процессами глобализации, формируемой национальным культурным кодом современного Казахстана. Отсутствует брендирование территориальных и культурных особенностей регионов. Слабо развита деятельность региональных креативных хабов, определяющих гражданскую идентичность как главное условие информационной, культурной безопасности личности.

      Библиотечное дело

      Библиотечная сеть Республики Казахстан включает библиотеки отраслей культуры, образования, здравоохранения и другие.

      По состоянию на 1 января 2022 года в 3920 библиотеках обслуживалось около 6 миллионов читателей или 31,5% от числа казахстанцев, или каждый 3 житель страны: из них дети – 1 миллион 440 тысяч (23,9 % от числа читателей), молодежь – 1 миллион 242 тысячи (26,5 %); выдача документов в библиотеках составляет более 89 миллионов экземпляров.

      В общедоступных библиотеках страны работает 9395 человек, из них только 65,7 % имеет специальное библиотечное образование.

      Для активного вовлечения инициативных групп и активной молодежи в жизнь общества в рамках модернизации библиотек в центры культурно-досугового развития функционируют коворкинг-центры ("Bilim Оrtalygy"). Центры позволяют реализовывать креативные проекты в рамках молодежных бизнес, творческих, учебных программ (клубы по интересам, выставки, кружки, мастер-классы, тренинги).

      В 2018 году в стране был открыт 181 коворкинг-центр, в 2022 году количество центров достигло более 400, то есть увеличилось в 2,5 раза. Материально-техническое оснащение центров осуществляется из средств бюджета местных исполнительных органов, а также спонсорской помощи.

      Ежегодно для читателей общедоступными библиотеками проводится свыше 160 тысяч культурно-массовых мероприятий.

      В условиях пандемии библиотеки страны изменили вектор развития библиотечного дела в направлении предоставления библиотечных услуг в онлайн-формате посредством осуществления электронной доставки документов, предоставления ссылок на электронные копии книг, размещенных в Казахстанской национальной электронной библиотеке "kazneb.kz". Расширение цифровой коллекции остается важной задачей Казахстанской национальной электронной библиотеки на ближайшее время. На сегодня фонд Казахстанской национальной электронной библиотеки содержит более 60 тысяч электронных копий документов, что делает доступными произведения казахской литературы для зарубежных читателей.

      Выработаны новые методы организации деятельности библиотек в части развития культуры чтения среди детей и юношества. С этой целью 2021 год был объявлен Годом детской литературы.

      В рамках Года детской литературы уполномоченным органом в области культуры утвержден План мероприятий по привлечению читателей в библиотеки и пропаганде чтения в Республике Казахстан на 2021 – 2023 годы.

      Повышению читательской активности населения способствует проект "Читающая нация", в рамках которого реализуются мероприятия с широким охватом разновозрастной аудитории.

      В 2022 году для покрытия дефицита литературы для незрячих и слабовидящих граждан в специальных библиотеках предусмотрено увеличение фондов библиотек страны, в том числе для незрячих и слабовидящих на государственном языке ежегодно на 4 %.

      Проблемные вопросы

      В целом в отрасли библиотечного дела отмечается ряд проблемных вопросов: слабое материально-техническое оснащение библиотек, в особенности в сельских местностях, из-за недостаточного финансирования, недостаточное пополнение библиотечных фондов, недостаточное обеспечение оборудованием для оцифровки библиотечного фонда и компьютерной техникой, снижение количества общедоступных библиотек, в том числе за счет оптимизации библиотечной сети регионов по республике.

      Сфера ономастики

      На сегодняшний день в стране приняты меры по регулированию ономастического пространства. Функционирует база электронной ономастики "Atau.kz". Активизирована работа по регулированию ономастического пространства. Так, в 2019 году переименовано 6 населенных пунктов, в 2020 году – 37, в 2021 году – 23.

      В целом, по стране переименовано около 90 районов, городов, областей, 3000 населенных пунктов, 25000 составных частей (улицы, проспекты, микрорайоны и др.), более 150 железнодорожных станций (изменилась транскрипция в соответствии с языковыми нормами).

      В 2021 году уполномоченным органом в области культуры разработаны методические рекомендации по организации ономастической работы в Республике Казахстан. Методическая рекомендация содержит конкретные указания для применения при наименовании объектов, населенных пунктов, улиц и проспектов.

      В 2019 году в целях формирования всеобщего исторического сознания, руководства при осуществлении работы по наименованию и переименованию в стране в качестве дополнительного методического пособия к критериям ономастической работы сформирован список "Тарихи тұлғалар". Данный список разработан с учетом предложений местных исполнительных органов, представителей интеллигенции, физических и юридических лиц. В 2021 году список "Тарихи тұлғалар" расширился до 555 лиц и в соответствии с требованиями времени актуализируется Республиканской ономастической комиссией.

      Проблемные вопросы

      В настоящее время в стране выявлено около 7000 идеологически устаревших наименований, требующих переименования в соответствии с историко-географическими, традиционными названиями, близкими к национальному познанию по принципу единообразия.

      Развитие кадрового потенциала и духовно-нравственное воспитание подрастающего поколения

      Кадровый потенциал в сфере культуры обеспечивается образовательными организациями в данной отрасли.

      Анализ функционирования образовательной платформы, на базе которой происходит подготовка кадров в сфере культуры и искусства, показал высокую демонстрацию результатов обучения, воспитания и развития творческой молодҰжи, которая подтверждается получением в 2021 году лидирующих первых мест в Национальном рейтинге востребованности высших учебных заведений Республики Казахстан по всем творческим образовательным программам.

      Художественно-образовательный процесс, осуществляемый в организацях высшего и (или) послевузовского образования (далее – ОВПО) искусств располагает высокопрофессиональным и квалифицированным кадровым профессорско-преподавательским составом. Планомерно происходит обновление кадрового потенциала, соответствующее международным образовательным стандартам.

      Отмечается рост государственной поддержки на подготовку кадров в сфере культуры и искусства в рамках государственного образовательного заказа (грант).

      В соответствии с Законом Республики Казахстан "Об образовании" государством обеспечивается трудоустройство выпускников ОВПО и колледжей искусств. Таким образом, уполномоченным органом в области культуры обеспечиваются анализ и мониторинг трудоустройства вышеназванных выпускников, что позволяет скорректировать потребность в кадрах во всех регионах страны.

      С 1 сентября 2021 года в Казахской национальной академии хореографии начата работа по реализации программы двудипломного образования с федеральным государственным бюджетным образовательным учреждением "Казанский государственный институт культуры" Республики Татарстан.

      Ведется большая работа по направлению студентов и преподавательского состава для обучения за рубежом. В этой связи заключены договоры с ведущими высшими учебными заведениями мира, такими как: "Aberystwythuniversity" (Великобритания), "Академия искусств" (Латвия), Лапландский университет (Финляндия).

      Результатом мер по подготовке профессиональных кадров в сфере культуры и искусства является признание их высоких заслуг.

      Начата реализация культурно-образовательных проектов "Ұлағатты ұрпақ" и "Культурный норматив школьника", позволяющих учащимся познавать историю, культуру, традиции и обычаи казахского народа.

      В 2021 году внесены поправки в законодательство в сфере культуры, физической культуры и спорта, в рамках которого впервые внедрен механизм государственного творческого и спортивного заказа для детей и подростков в Казахстане. Финансирование творческих кружков и спортивных секций обеспечивается за счет средств местного бюджета в рамках подушевого финансирования.

      Реализация государственного творческого и спортивного заказа начата в 2021 году и производится посредством цифровой платформы "Artsport.edu.kz".

      В целях возможности обеспечения регионов страны, в том числе отдаленной сельской местности, сотрудниками для работы с детьми расширен список квалификационных требований, предъявляемых к данным специалистам.

      С 2021 года в целях обеспечения досуга и здорового образа жизни детям и подросткам в стране организовано более 25000 творческих кружков по 50 творческим направлениям.

      Осуществляется комплекс мер по поддержке заслуженных деятелей культуры, искусства и науки, одаренных личностей, граждан Казахстана и иностранных граждан, внесших особый вклад в развитие культуры и искусства нашей страны.

      Молодым талантливым деятелям культуры и искусства оказывается государственная поддержка для участия в престижных республиканских и международных конкурсах, способствующих становлению их на профессиональном уровне.

      Значимыми мерами поддержки являются присуждение Государственной премии в области литературы и искусства имени Абая, Государственной стипендии в области культуры, Государственной молодежной премии "Дарын", Национальной премии Республики Казахстан в области искусства Umai.

      В соответствии с внесенными в 2020 году изменениями в Закон Республики Казахстан "О культуре" предусмотрены ежемесячные денежные выплаты артистам балета.

      В рамках Комплексного плана по повышению доходов населения профессорско-преподавательскому составу четырех отечественных ОВПО в сфере культуры и искусства увеличен коэффициент заработной платы с 1,75 до 3,5.

      Проблемные вопросы

      Одними из основных проблемных вопросов кадрового обеспечения отрасли культуры являются текучесть и дефицит профессиональных кадров, таких как дизайнеры по всем видам, режиссеры, аниматоры, дирижеры, операторы звуковой и световой аппаратуры, сценаристы, специалисты кинематографии, музейного и библиотечного дела (в том числе реставраторы, археологи, антропологи, этнологи), дефицит преподавательского состава в сельской местности по деятельности творческих кружков.

      Отмечается потребность внедрения новых механизмов культурно-нравственного воспитания подрастающего поколения, основанная на взаимодействии семейных, традиционных, национальных и общественных ценностей.

      Основная причина дефицита специалистов в указанных отраслях связана с низким уровнем заработной платы, которая почти в 2 раза меньше среднемесячной номинальной заработной платы казахстанцев.

      Отмечается слабая социальная защищенность артистов, играющих на духовых музыкальных инструментах, артистов ансамбля танца, артистов цирка, работающих в сложных и опасных жанрах.

3. Обзор международного опыта

      Поддержка баланса между интересами страны, общества и личности в активно развивающихся процессах сферы культуры является наиболее оптимальным принципом культурной политики стабильного и эффективного государства. Для Казахстана важно учитывать опыт развивающихся и развитых стран мира. 

      Система индикаторов для измерения развития культуры (ЮНЕСКО), развитие креативных индустрий, инструменты "мягкой силы", активная цифровизация и социально-идеологическая миссия отрасли являются объединяющими элементами для государственных стратегий в сфере культуры по всему миру.

      Как показывает практика развитых стран (Европейский Союз, Российская Федерация, Китайская Народная Республика, Республика Корея и другие), на сегодня стратегические документы в сфере государственной культурной политики реализуются на национальном уровне.

      Одним из наиболее передовых в отношении воздействия научной работы на креативные индустрии является опыт Ирландии, где функционирует научно исследовательский институт "Архив традиционной ирландской музыки". Результаты его работы представлены в обширном интернет-проекте "itma.ie". В открытом доступе с современной системой хэштегов и линков хранятся все доступные нотные, текстовые, аудио- и видеозаписи ирландских музыкантов за несколько веков.

      Во всем мире государства зарубежных стран активно поддерживают талантливую творческую молодежь. Так, в Германии для них открыто и доступно много возможностей. В стране немало организаций, готовых оказать финансовое содействие молодым людям, проявившим себя в различных областях искусства: во-первых, это многочисленные государственные организации федерального и регионального уровней, во-вторых – частные и общественные фонды. Поддержка осуществляется, как правило, в форме стипендий, а также премий и призов за удачное выступление на различных конкурсах. В поддержке юных талантов активно участвуют банки. Самый верный способ получить финансовую поддержку от банков – участие в многочисленных конкурсах, проводимых ими.

      Одним из лидеров в создании анимационных фильмов являются Соединенные Штаты Америки. Данная отрасль кинематографии является крайне затратным процессом. В Соединенных Штатах Америки стоимость создания одного часа анимационного фильма составляет не менее 200-300 тысяч долларов, в связи с чем лидирующие позиции по созданию данных фильмов принадлежат таким масштабным киностудиям, как "The Walt Disney Company" и "Pixar Animation Studios". Вопросами финансирования анимационных фильмов занимаются продюсеры, привлекающие средства спонсоров.

      Государственная поддержка кинематографа во Франции осуществляется специально созданным государственным учреждением "Национальный киноцентр", который решает вопросы производства и проката фильмов, расширения и оснащения сетей кинотеатров, продвижения французского кино и аудиовизуальной продукции на зарубежных рынках.

      Развитие музеев и историко-культурных объектов Франции находится в ведении организации "Региональное управление в сфере культуры" (Regional Directorates of Cultural Affairs (RDCA), работающей под эгидой Министерства культуры. Любой молодой исследователь или волонтер может выиграть гранты на изучение историко-культурного наследия страны и реализовать свои проекты.

      Изучением нематериального культурного наследия Японии занимается Международный исследовательский центр нематериального культурного наследия, координирующий изучение и сохранение нематериального культурного наследия Азиатско-Тихоокеанского региона.

      На веб портале "Europeana.eu", созданном Европейским союзом для оцифровки музейных коллекций и исторических документов, размещены цифровые копии более 50 миллионов произведений искусства и исторических документов.

      В Турции Министерство культуры и туризма запустило веб-сайт https://sanalmuze.gov.tr/, на котором можно бесплатно посетить 16 музеев, находящихся под управлением министерства.

      Международное профессиональное библиотечное сообщество играет активную роль в координации усилий и повышении эффективности деятельности библиотек. Публичная библиотека в г. Сан-Антонио (Соединенные Штаты Америки) – это первая в мире библиотека, в которой нет печатных книг, а имеется только цифровая коллекция документов.

      Анализ мирового опыта показал, что заинтересованность государства и грамотно выстроенная политика в сфере культуры способствуют социальной стабильности, формированию системы ценностей и ее преемственности, патриотизма и национальной идентичности, а также стимулируют инновационное развитие отрасли и устойчивый экономический рост.

      При этом исходя из анализа следует, что устойчивое развитие культуры и искусства требует системного подхода, поддержка творческого сообщества должна реализовываться планомерными шагами на основе открытого и доступного информирования.

4. Видение развития культурной политики

      Культурная политика является одним из средств формирования общенационального единства и модернизации национального сознания. Она осуществляется путем государственной поддержки процессов культурной жизни в обществе и воспитания граждан средствами культуры.

      Современная казахстанская культура имеет все предпосылки для активного участия в глобальном культурном диалоге со своей сложившейся историко-культурной основой генетического кода нации. Основными составляющими культурного кода нации являются наследие, традиции, обычаи, язык, семья, хозяйственные системы (жизненный уклад), праздники.

      Одними из важных векторов культурного развития современного Казахстана являются сохранение, исследование и трансляция культурного наследия. Культурное наследие – это неисчерпаемый потенциал консолидации и успешного развития нашего общества и государства, базовая основа формирования собственной национальной символики, каркаса национальной идентичности и символической защиты от чуждых идеологических влияний.

      Поддержка традиционных ценностей, формирование и развитие нравственных ориентиров, способствующих модернизации общественного сознания, духовному обновлению и укреплению культурного кода нации, будут осуществляться через развитие языка, сохранение культурно-исторических ценностей, традиций, формирование культурно-географической карты святынь Казахстана, продвижение современной казахстанской культуры в глобальном мире, социальном уважении и любви к своей родине.

      В документе отражен процесс развития культурной инфраструктуры, кадрового потенциала, формирования культурного продукта, ключевых событий и мероприятий по его продвижению.

      Мировой опыт показывает, что технология трансляции и интеграция культурного наследия нации лежат в основе формирования современных культурных кластеров: от научных изысканий до культурного туризма. Катализатором развития кластеров является креативная индустрия, позволяющая сделать культурное наследие неотъемлемой частью повседневности, живой и постоянно развивающейся традиции, актуальной для нового поколения.

      В результате реализации Концепции обеспечится высокое качество предоставляемого культурного продукта. В репертуар казахстанских театров будут включены постановки отечественных авторов. Будет обеспечена поддержка молодых талантливых деятелей культуры и искусства, позволяющая им достичь высокого международного признания. Меры поддержки людей с особыми потребностями обеспечат их интеграцию в социум.

      Будут продолжены системные меры развития и поддержки отечественной кинематографии, в том числе частных кинокомпаний. Посредством проводимых мер будет увеличено производство короткометражных, полнометражных, анимационных фильмов, применение зарубежного опыта в процессе производства отечественного кинопродукта, а также представление казахстанской кинематографии на международных фестивалях и конкурсах.

      Высокий потенциал культурно-туристских объектов послужит достижению положительного социального и экономического эффекта и позволит сформировать узнаваемые бренды национального культурного продукта, а также сформирует новый историко-культурный имидж регионов.

      С переходом на передовые цифровые технологии в сфере музейной и библиотечной деятельности в Казахстане будут обеспечены высокая доступность населения к культурному продукту, повышение интереса населения к национальной истории и самобытной культуре страны. Библиотеки Казахстана станут многофункциональными информационными и досуговыми центрами, обеспечивающими в современном удобном формате широкий доступ к накопленному общественному знанию. Одним из результатов проводимой деятельности станет повышение посещаемости музеев и библиотек страны.

      Создание выставочных площадей с проведением в них мероприятий с привлечение мастеров и талантливой молодежи будет способствовать представлению достижений в этих сферах на мировой арене, формированию экспериментальной площадки для взаимообмена результатами творческих поисков, и в целом положительно скажется на культурном имидже страны.

      Человеческий капитал, творческий ресурс, системная государственная поддержка и бизнес-инициативы должны стать прочным фундаментом интенсивного развития конкурентоспособной культурной среды, которая в свою очередь является главным показателем успеха государства и общества в экономике, социальной и культурной жизни.

      В результате реализации Концепции к 2030 году будет сформировано единое культурное пространство страны с обеспечением устойчивого развития всех направлений культуры.

5. Основные принципы и подходы развития культурной политики

      Реализация Концепции будет основываться на следующих принципах и подходах:

      1) единство культурной среды на базе новых институциональных объединений, современных культурных кластеров и передовых технологий;

      2) системность и комплексность развития всех направлений культуры;

      3) историческая преемственность и непрерывность поступательного развития культуры;

      4) инклюзивность и социальная направленность;

      5) свобода творческой личности и форм культурного самовыражения;

      6) инновационность и креативность.

      Послание Главы государства Токаева К.К. народу Казахстана от 16 марта 2022 года "Новый Казахстан: путь обновления и модернизации" придало новый импульс в развитии культуры страны.

      Внедрение современных технологий в сфере культуры является важным фактором глобализации отрасли культуры и развития новых форм культурных коммуникаций и объединения культурного пространства всей страны.

      В рамках активного развития инновационных форм доступа к интеллектуальной информации запущен процесс значительного расширения фонда Казахстанской национальной электронной библиотеки.

      Повышению уровня информации о культурном потенциале Казахстана на внутреннем и международном рынках, развитию брендинга, разработке уникальных местных культурных продуктов будет способствовать развитие инструментов PR-продвижения, привлечения лидеров общественных мнений, представителей средств массовой информации и блогеров для привлечения дополнительной аудитории и популяризации культурного наследия.

      Популяризация отечественной культуры позволит не только сформировать потребность в культуре у казахстанских граждан, но также сделает отрасль в целом более привлекательной для потенциальных инвесторов.

      Историко-культурное наследие

      Казахстан располагает уникальными памятниками всемирного наследия. В списке Всемирного культурного наследия ЮНЕСКО от Республики Казахстан значатся 10 объектов. В ближайшей перспективе намерены увеличить численность объектов данного списка от Казахстана с 10 до 16 единиц к 2025 году. В настоящее время разрабатываются новые номинационные досье. В этой связи совместно с Кыргызской Республикой, республиками Таджикистан и Узбекистан ведется работа по подготовке и продвижению серийной транснациональной номинации "Великий Шелковый путь: Фергано-Сырдарьинский коридор".

      С учетом мировых тенденций видится перспективным развитие туризма путем создания на базе объектов историко-культурного наследия туристических продуктов, инфраструктуры и брендов. Первым шагом в данном направлении является завершение строительства визит-центров, созданных на территории республиканских музеев-заповедников – Гаухар-Ана, Сауран, Сарайшык, Есік, Ордабасы, Улытау, Таңбалы, Отрар.

      Положительному развитию казахстанского культурного бренда будут способствовать проведение мероприятий, направленных на развитие культурного туризма по сакральным местам Казахстана, реализация в туристических местах продукций национального бренда.

      Строительство Национального археологического парка под открытым небом "Бозок" как объекта туризма является первоочередной мерой в данном направлении.

      Популяризации историко-культурного наследия страны должна способствовать масштабная информационно-пропагандистская деятельность в средствах массовой информации и интернет-платформах.

      В целях дальнейшего исследования и развития исторического наследия Казахстана в 2023 году будут завершены археологические работы по 8 проектам, в том числе: изучение уникальных археологических объектов, таких как Берел, городища периода Золотой Орды, Бытыгай, Ботай, Бозок и другие. Будет увеличено количество объектов, охваченных археологическими работами.

      К 2030 году доля памятников истории и культуры республиканского значения, на которых проведены научно-реставрационные работы, от общего количества памятников истории и культуры республиканского значения увеличится до 40 %, в том числе мавзолей Ходжа Ахмеда Ясауи, археологический комплекс Сауран, городища Сарайшык, Ботай и другие.

      Нематериальное культурное наследие

      Для эффективной организации сохранения и развития нематериального культурного наследия будет усилена научная составляющая, что позволит систематизировать взаимодействие государственных структур и сообществ-носителей. Нематериальное культурное наследие народа Казахстана войдҰт в перечень приоритетных специализированных научных направлений фундаментальных, прикладных, междисциплинарных исследований в области гуманитарных наук. Данная мера привлечҰт внимание казахстанских ученых и исследовательских групп к выполнению научных проектов и программ по нематериальному культурному наследию.

      Будут проведены работы по выявлению новых и дополнению реестра действующих традиций в области музыкального, изобразительного, театрального и прикладного искусства, обрядов и обычаев, кулинарии, скотоводства, земледелия и так далее.

      Популяризации элементов казахстанского нематериального культурного наследия и выходу их на уровень всемирного духовного наследия человечества, сохранению национального менталитета и идентичности будет способствовать пополнение репрезентативного списка нематериального культурного наследия человечества ЮНЕСКО новыми элементами казахстанской культуры до 20 единиц к 2030 году.

      В отношении взаимодействия с сообществами на республиканском уровне будут проведены работы по популяризации нематериального культурного наследия через конкурсы носителей традиций, трансляции передач по популяризации нематериального культурного наследия в средствах массовой информации, увеличению контента на данную тематику.

      Повышению общественного внимания к нематериальному культурному наследию существенно способствует проведение фестивалей, ярмарок, конкурсов, слҰтов и иных мероприятий с привлечением в организационные комитеты и жюри казахстанских и международных экспертов в области нематериального культурного наследия.

      Будут разработаны региональные планы, предусматривающие создание в регионах страны площадок для реализации творческого культурного продукта.

      Развитие театрального и музыкального искусства

      Формирование репертуарной политики театральных и концертных организаций будет усилено работой по включению в репертуар театров и концертных организаций страны давно не исполнявшихся шедевров национальных композиторов и драматургов прошлого и обновлению репертуара за счҰт современных произведений. Результатом реализации Концепции станет увеличение репертуара всех театров страны произведениями национальных авторов. К 2030 году репертуар театров Казахстана пополнится новыми постановками отечественных авторов до 600 единиц.

      Пополнение репертуара театров страны спектаклями казахских и отечественных авторов создаст новый импульс по популяризации и пропаганде произведений отечественных композиторов и драматургов, повысит духовное и нравственное воспитание зрителей.

      Одним из мер по обновлению репертуара театров станет участие отечественных авторов в республиканском конкурсе "Dala dauysy", посвященном новым произведениям искусства.

      Ведущими театрами Казахстана будут интегрированы достижения национального оперного, балетного и драматического искусства в мировое культурное пространство посредством участия в мероприятиях международного уровня. Обменные мероприятия будут способствовать узнаваемости уникальной модели казахстанской культуры на международном уровне.

      Интеграции в международное культурное пространство музыкального и театрального искусства послужит реализация в Казахстане Международного фестиваля мюзиклов, проведение международного фестиваля "Опералия". Организация фестиваля станет большим подспорьем в развитии данного вида музыкального искусства в стране.

      В целях содействия дальнейшему развитию частных театров работа по поддержке деятельности негосударственных театральных коллективов будет продолжена путем обеспечения их участия в республиканских и международных театральных фестивалях, форумах и конференциях, обучающих курсах и мастер-классах, организуемых уполномоченным органом в области культуры и местными исполнительными органами.

      Популяризации национального культурного бренда будут способствовать продолжение реализации масштабного концертного мероприятия "Ұлттық домбыра күні", проведение международного фестиваля этнической музыки "Көшпенділер әуені", республиканского айтыса акынов.

      Сохранению и развитию богатого наследия музыкальной культуры Казахстана способствует поддержка композиторов и исполнителей традиционной и классической музыки. Для его осуществления будут применены мировая практика взаимодействия научных и творческих организаций, создание открытой информационной среды с доступом к богатому музыкальному наследию казахского народа.

      Важным аспектом в развитии творческого потенциала молодых казахстанцев станут проводимые мероприятия, направленные на выявление и поддержку талантливой молодежи по всей стране. В рамках проекта "Современная казахстанская культура в глобальном мире" талантливая молодежь из всех регионов страны будет направляться для участия в престижных международных фестивалях и конкурсах.

      Будут продолжены меры государственной поддержки талантливых представителей культуры и искусства в виде Национальной премии Республики Казахстан в области искусства Umai.

      Развитие функциональности и содержательности сайтов театральных, концертных организаций страны позволит увеличить доступность театральных постановок и концертных мероприятий в онлайн-формате. Наряду с трансляцией постановок в реальном времени будет возможен просмотр ранее снятых спектаклей.

      В целях развития культуры в регионах будет предусмотрено поэтапное строительство объектов культуры, в том числе домов культуры в сельской местности, а также ремонт имеющихся объектов культуры.

      До 2030 года будет введено 345 новых объектов и отремонтировано 1420 действующих объектов культуры. Дома культуры будут трансформированы в многофункциональные центры культуры, где наряду с функционированием театрально-концертных самодеятельных коллективов будут созданы условия для развития творческого потенциала населения, особенно детей.

      Развитие циркового искусства

      Цирковое искусство является самобытным и эксклюзивным жанром. Зачастую цирковое искусство носит семейный и династийный характер. Благодаря артистам цирка, Казахстан узнаваем в десятках стран мира.

      Будут предприняты меры, которые создадут условия для профессионального развития артистов циркового жанра путем проработки возможности заключения меморандумов с зарубежными цирковыми коллективами, в рамках которых станет возможным проведение мастер-классов, обмен опытом в профессиональной сфере.

      Будут предусмотрены меры увеличения доступности и охвата населения цирковым искусством, в том числе жителей сельской местности. В связи с этим будут разработаны планы дальнейшего развития циркового искусства и организации гастрольной деятельности в стране.

      Развитие кинематографии

      В целях совершенствования сферы кинематографии в Казахстане будут реализованы системные меры, способствующие увеличению объемов выпуска качественной отечественной кинопродукции, ориентированной на заинтересованного потребителя.

      В рамках модернизации киностудии "Қазақфильм" имени Шакена Айманова будут осуществлены полное техническое переоснащение киностудии современным киносъемочным и монтажным оборудованием, строительство новой съемочной площадки, проведение капитального ремонта инженерных сетей и зданий, а также приобретение специализированного транспорта. У киностудии появится возможность выпуска порядка 100 кинокартин в год с применением спецэффектов, что позволит кинотеатрам расширить ассортимент предлагаемой продукции качественным отечественным контентом, созданным в новом жанре. Вследствие предпринятых мер увеличится телевещание на республиканских телеканалах отечественных фильмов, а также увеличатся кассовые сборы за счет их просмотров в кинотеатрах.

      Кроме того, киностудия, предоставляя весь производственный потенциал, будет оказывать содействие частным отечественным кинокомпаниям в реализации кинопроектов, включающих в себя все этапы производства (локации, съемки, озвучивание, монтаж, дубляж, тиражирование и т.д.).

      Вместе с тем, киностудия "Қазақфильм" будет способствовать привлечению крупных иностранных кинокомпаний для съҰмок на территории нашей страны путем предоставления полного технического комплекса услуг и съҰмочных площадок, необходимых для кинопроизводства.

      При созданном творческом объединении "Казаханимация" будет продолжено проведение мастер-классов с приглашением представителей зарубежных киностудий, а также ведущих отечественных и зарубежных специалистов в области анимационного кино.

      Участники мастер-классов будут задействованы в процессы производства анимационных фильмов, начиная с подготовительного периода до завершения производства, что даст возможность молодым режиссерам, художникам-аниматорам и другим специалистам реализовать свои творческие проекты.

      В рамках проекта прорабатывается вопрос привлечения специалистов ведущих зарубежных анимационных студий и телеканалов для обучения казахстанских специалистов анимационных фильмов в рамках установления сотрудничества с такими киностудиями, как Paramount Pictures Corporation, Walt Disney Pictures, телеканалами Nickelodeon, TiJi.

      В рамках государственной поддержки отечественных кинопроизводителей будет обеспечен дубляж не менее 10 анимационных фильмов и фильмов широкой дистрибуции, а также премьерных зарубежных фильмов в год, предназначенных для семейного просмотра.

      В целях сохранения казахстанского культурного наследия в формате цифровой киноколлекции будут обеспечены оцифровка и реставрация не менее пяти полнометражных художественных фильмов в год. Также прорабатывается вопрос возможности перевода казахстанского кинофонда из черно-белого формата в цветной.

      Реализации казахстанского культурного продукта и развитию отечественной кинематографии будет способствовать проработка вопроса размещения казахстанских фильмов на стриминговых платформах (Netflix, YouTube, Megogo, BeeTV и другие) и онлайн-кинотеатрах.

      Активному развитию инновационных систем будет способствовать работа по созданию единой автоматизированной информационной системы мониторинга фильмов. Данная информационная система откроет отсутствующие на сегодня возможности для систематизации производства, проката, позволит отслеживать полную историю продвижения фильмов, выявлять успешные или неудачные проекты, применять полученный опыт при производстве новых картин.

      Также популяризации национального бренда в кинематографии будут способствовать меры по использованию уникального казахстанского природного ландшафта: Чарынского каньона, горной местности Алматы, Каспийского моря, пустынных барханов Мангистауской области для привлечения крупных зарубежных кинокомпаний.

      Будут проработаны вопросы внесения поправок в действующий Закон "О кинематографии" в части продвижения и проката фильмов, получивших государственную финансовую поддержку, передачи исключительных прав фильма от Министерства культуры и спорта Республики Казахстан производителю фильма, в том числе обеспечения мер по продвижению отечественных фильмов в престижных кинопремиях.

      Развитие музейного дела

      Современные реалии требуют пересмотра деятельности музеев Казахстана, комплексного и эффективного развития музейных объектов и совершенствования в них уровня культурного обслуживания населения с учетом интеграционных процессов, происходящих в мировой музейной практике, а также использования инновационных, информационных, коммуникативных технологий.

      Продолжится поэтапная реализация комплекса мер по переходу на передовые цифровые технологии в сфере музейной деятельности в Казахстане. Создание виртуальных музеев и перевод музейных фондов в электронный формат будут обеспечены за счет активизации основной деятельности музеев. Данная работа активно ведется республиканскими музеями, также ожидается активизация данных процессов среди региональных музеев.

      Будет обеспечено увеличение доступности населения к культурным ценностям посредством 3D туров.

      Ценителям богатого исторического и культурного наследия Казахстана станет доступным просмотр музейных экспозиций в виртуальном формате.

      Регулярное пополнение музейных фондов будет осуществляться путем приобретения ценных музейных экспонатов, собирательской деятельности в ходе археологических и этнографических, научных экспедиций, путем дарения. Одним из методов пополнения фондов произведениями искусства станет отбор работ победителей художественных симпозиумов и пленэров.

      В целях повышения эффективности анализа качественного состояния музейных фондов, воспрепятствования бесконтрольному вывозу за пределы страны предметов музейного значения планируется дальнейшее внесение изменений в Правила ведения Государственного реестра объектов национального культурного достояния.

      Своевременное обновление экспозиций будет способствовать привлечению большего числа посетителей в музеи и обеспечению повышенного интереса жителей к истории и культуре нашего государства. К 2030 году показатель посещаемости музеев и объектов историко-культурного наследия будет увеличен на 20 %.

      Дополнительные меры по увеличению количества посетителей музеев будут обеспечены за счет проведения музейных мероприятий: выставки, семинары, круглые столы, музейные уроки, лекции и другие.

      Одними из наиболее значимых мероприятий, способствующих привлечению большего числа посетителей, являются ежегодные акции "Ночь в музее" и "Парад музеев", приуроченные к Международному дню музеев.

      Повышению уровня патриотизма населения, интереса к национальной истории и культуре способствует организация выставок республиканского и международного уровней, экскурсии, конференции, круглые столы, музейные занятия, широкое освещение в средствах массовой информации материалов, касающихся музейной деятельности. Кроме того, реализация музейных проектов международного уровня позволит повысить статус музеев на международном пространстве.

      Одним из приоритетных направлений в музейном деле станут меры по дальнейшему развитию международного, межкультурного и межмузейного сотрудничества. В этой связи музеями Казахстана будет продолжена практика заключений меморандумов с ведущими музеями мира.

      Прорабатываются возможности создания условий для заинтересованности и взаимодействия с представителями коммерческого сектора путем вложения инвестиций в творческую среду. Также ведется работа по внедрению новых механизмов монетизации музейной сферы, в том числе за счет расширения спектра оказываемых услуг от продажи сувениров и установления дифференцированных тарифов на билеты до рассмотрения возможности использования свободных площадей музеев для организации аукционов, зон декоративно-прикладного искусства, коворкингов, досуга и другое.

      Развитие изобразительного искусства, дизайна и архитектуры

      В целях развития изобразительного искусства будет реализован комплекс мер, направленный на пропаганду и популяризацию изобразительного искусства Казахстана, а также продвижение достижений отечественных художников на международной арене.

      Наиболее важным инструментом развития данного направления искусства является создание условий презентации творчества художников.

      Вместе с тем, будут реализовываться проекты, направленные на оказание содействия развитию творческих инициатив художников Казахстана. В целях реализации проекта будут проводиться арт-симпозиумы художников, пленэры, по итогам которых запланировано пополнение фондов музеев работами участников данных мероприятий. Мероприятия по взаимодействию с творческими организациями будут проводиться на всей территории Казахстана, что также будет способствовать развитию культурного и туристского кластеров.

      На регулярной основе во всех регионах будут предоставляться выставочные площади для проведения выставок-продаж культурного продукта отечественных производителей.

      Вебинары, курсы обучения, в том числе в онлайн-форматах, конференции и выставки, дизайн-интенсивы, дизайн-марафоны и другие мероприятия будут организованы в качестве мер, направленных на поддержку, развитие и дальнейшее продвижение данных отраслей культуры.

      Для продвижения национального культурного бренда будут использованы методы графического дизайна, включающего полиграфию, фирменные стили и знаки, дизайн сайтов, дизайн наружных реклам, анимацию; предметного дизайна, включающего дизайн мебели, аксессуаров, одежды и быта, а также арт-дизайн, флористику; пространственного дизайна, включающего архитектурную стилистику, ландшафты, этнодизайн, оформление пространств и помещений цветом и другое.

      Немаловажным аспектом в популяризации национального культурного бренда станет проведение совместных мероприятий с творческими союзами и ассоциациями Казахстана, общественными структурами и государственными организациями.

      В целях популяризации казахстанского изобразительного искусства на международной арене будет предусмотрена возможность участия казахстанских художников в Венецианской биеннале, Номадической Биеннале, "Berlin Bazaar" и других мероприятиях, способствующих широкой узнаваемости казахстанских художников и изобразительного искусства в целом.

      Будет проработана возможность открытия в регионах креативных хабов. Будет продолжена работа по поэтапной организации на базе учреждений культуры и искусства коворкинг-центров.

      Прорабатывается возможность организации NFT и DIGITAL искусства (цифровое искусство) для реализации культурного продукта представителей искусства Казахстана.

      Комплекс мер по взаимодействию с коммерческим сектором планируется реализовать в целях повышения востребованности, узнаваемости, конкурентоспособности всех жанров и направлений культуры и искусства Казахстана.

      Будет проработан вопрос урегулирования аукционной деятельности в Казахстане.

      Развитие библиотечного дела

      Ключевой задачей современной библиотеки является формирование информационной культуры общества, устойчивого интереса к чтению, языкам, отечественной истории и культуре.

      Ожидается достижение высокой степени обеспечения сохранности библиотечных фондов путем:

      ведения учета и инвентаризации всего библиотечного фонда, ведения реестра фонда редких книг и рукописей;

      системной работы по консервации и реставрации библиотечных фондов в библиотеках всех уровней;

      качественно новый уровень развития Казахстанской национальной электронной библиотеки;

      формирование цифровой среды библиотеки, ориентированной на потребности разных групп населения.

      Расширению целевой аудитории в рамках проекта "Читающая нация" будет способствовать увеличение сети коворкинг-центров путем трансформации общедоступных государственных библиотек в многофункциональные образовательно-просветительские центры "Bilim ortalygy" (коворкинг-центры). Будут продолжены работы по поэтапному проведению ремонтных работ зданий библиотек и пополнению книжных фондов региональных библиотек.

      В формате многолетнего государственного проекта будут масштабированы мероприятия Года детской литературы по привлечению детей и подростков к чтению и популяризации казахстанской литературы.

      На основании международного опыта развития сети книжной индустрии будут продолжены работы по созданию детских комиксов с национальным колоритом на тематику казахских героев, исторических событий, мифологии и актуальных трендов.

      Разработка комплексного и системного подхода к формированию единого национального электронного пространства знаний, развитие и расширение Казахстанской национальной электронной библиотеки в единую организационную и технологическую систему позволят гармонично интегрировать всю библиотечную сеть Казахстана.

      Будет обеспечен ввод мобильного приложения Казахстанской национальной электронной библиотеки "kazneb.kz" с доступом для скачивания в мобильное устройство в Appstore и Play market.

      Расширение цифровой коллекции Казахстанской национальной электронной библиотеки обеспечит возможность студентам к бесплатному доступу к цифровым библиотекам.

      Реализация Концепции позволит достичь увеличения количества пользователей к 2030 году на 20 %. Обслуживание читателей возможно в стационарных условиях и дистанционно, что будет способствовать увеличению количества обращений к информационно-библиотечным ресурсам в различном виде.

      Для покрытия потребности литературы библиотек для незрячих и слабовидящих граждан фонды библиотек для незрячих и слабовидящих граждан будут увеличены, в том числе на государственном языке.

      Развитие сферы ономастики

      В 2023 – 2029 годах будут проведены мероприятия по поэтапному изменению идеологически устаревших наименований. До 2025 года в регионах будет изменено примерно 2296 идеологически устаревших наименований. В срок до 2030 года этот показатель увеличится до порядка 6460 (в 2023 году – 756, 2024 году – 749, 2025 году – 791, 2026 году – 408, 2027 году – 408, 2028 году – 392, 2029 году – 392).

      Кроме того, при переименовании населенных пунктов необходимо рассмотреть вопрос о возврате исторического названия, основанного на архивных документах, исторических источниках. Планируется исследовательская, экспертная оценка качественного состава списка выдающихся личностей Казахстана "Тарихи тұлғалар".

      Также местные исполнительные органы в целях соблюдения принципа открытости при переименовании ономастических названий обязаны не менее чем за полгода до изменения наименований населенных пунктов провести разъяснительную работу в средствах массовой информации, социальных сетях с привлечением блогеров, интеллигенции, специалистов местной сферы. При этом предусматривается увеличение степени удовлетворенности путем учета мнения населения при наименовании и переименовании любых населенных пунктов и их составных частей для соблюдения принципа единообразия названий географических объектов, административно-территориальных единиц, их составных частей.

      Развитие кадрового потенциала и духовно-нравственное воспитание подрастающего поколения

      В 2022 году в Казахстане внедрен республиканский культурно-образовательный проект "Культурный норматив школьника".

      Весь комплекс мероприятий в рамках культурного норматива школьника, ориентированного на воссоздание культурно-образовательного пространства, благоприятного для гармоничного становления и развития поликультурной личности школьников, в ходе их полноценного приобщения ко всем видам искусства осуществляется через посещение концертных и выставочных мероприятий, просмотр лучших образцов оперных, балетных, драматических спектаклей, казахстанских и зарубежных кинофильмов, мультфильмов. Участие в проекте позволит школьникам получить дополнительные гуманитарные знания, развить духовное и креативное мышление, сформировать эстетику восприятия и уважения к культуре.

      Важной составляющей развития сферы культуры является приобщение подрастающего поколения к национальному культурному достоянию. С этой целью будут реализованы меры дальнейшей поддержки развития детского творчества.

      В ходе реализации Концепции будет продолжен поэтапный охват детей и подростков творческими кружками в рамках подушевого финансирования. Наравне с функционированием творческих кружков будут продолжены работы по открытию детских театральных трупп и студий. В регионах страны будет продолжена традиция проведения творческих фестивалей и конкурсов с участием данных детских и юношеских коллективов.

      Для достижения задач по духовному развитию и воспитанию чувства патриотизма и уважения к традиционным ценностям подрастающего поколения будут реализованы проекты "День в театре" и "День в музее" по ежемесячному посещению детьми театров и музеев Казахстана. Расширению творческих навыков подрастающего поколения будет способствовать реализация театральных уроков.

      Для успешной интеграции детей с особыми потребностями в социум будет реализован проект, направленный на обучение инклюзивной группы для постановки спектаклей с участием детей данной группы.

      В рамках становления Нового Казахстана впервые в ОВПО искусств (первоначально на опыте Казахской национальной академии хореографии) будет реализована программа двудипломного образования как результат сотрудничества с ведущими высшими учебными заведениями стран СНГ в сфере культуры и искусства.

      Творческие ОВПО будут развивать программы академической мобильности студентов и преподавателей, способствующие изучению и внедрению зарубежного профессионального и образовательного опыта.

      Кроме того, ежегодно талантливым студентам ОВПО искусств государством будет продолжено выделение стипендии Президента Республики Казахстан.

      В целях выявления и поддержки молодых талантов, деятелей культуры и искусства предусматривается проведение конкурсов, фестивалей международного формата. Местными исполнительными органами предусматривается система поощрений в виде присуждения премий акимов областей.

      Действенным методом поддержки и стимулирования талантливых представителей культуры и искусства, в том числе талантливой молодежи, является присуждение государственных премий. Высокую мотивацию работы творческих коллективов и талантливых исполнителей создают звания "Народный" и "Образцовый".

      В целях решения вопросов дефицита кадрового обеспечения специалистов сферы культуры будет обеспечено распределение государственного образовательного заказа на наиболее востребованные специальности.

      Расширение квалификационных требований к сотрудникам организаций культуры, в том числе в сельской местности, оказывающим услуги в рамках государственного творческого заказа будет способствовать большему охвату детей в реализации творческого потенциала детей и подростков.

      Будет рассмотрена возможность поэтапного оказания мер социальной поддержки работникам государственных организаций культуры со специфическими особенностями профессии.

6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты Концепции

      Целью развития культурной политики Республики Казахстан до 2030 года является создание единого культурного пространства страны.

      Реализация Концепции направлена на решение следующих основных задач:

      1) обеспечение доступности культуры для населения;

      2) повышение узнаваемости казахстанского искусства на международной арене;

      3) обеспечение сохранности историко-культурного наследия и его популяризация на международном уровне.

      Для реализации цели и задач устанавливаются следующие целевые индикаторы:

      1) увеличение уровня удовлетворенности населения качеством услуг в сфере культуры от уровня 2022 года до 80 % к 2030 году;

      2) увеличение количества театральных постановок отечественных авторов от уровня 2022 года до 600 единиц к 2030 году;

      3) увеличение посещаемости музеев и объектов историко-культурного наследия от уровня 2019 года на 20 % к 2030 году;

      4) повышение посещаемости библиотек от уровня 2022 года на 20 % к 2030 году;

      5) увеличение количества объектов Всемирного культурного наследия ЮНЕСКО до 16 единиц к 2025 году (2025 год – 6);

      6) увеличение доли памятников истории и культуры республиканского значения, на которых проведены научно-реставрационные работы, от общего количества памятников истории и культуры республиканского значения до 40 % к 2030 году;

      7) увеличение доли отечественных фильмов, в том числе анимационных, в кинопрокате от уровня 2022 года до 35 % к 2030 году;

      8) увеличение доли фильмов на казахском языке в общем кинопрокате страны от уровня 2022 года до 30 % к 2030 году.

      Ожидаемые результаты:

      Обеспечение доступности культуры для населения, в том числе в цифровом формате;

      сохранность историко-культурного наследия страны и популяризация на международном уровне;

      повышение узнаваемости казахстанского искусства на международной арене, в том числе путем развития национального бренда;

      реализация мер по выявлению, поддержке и продвижению талантливой молодежи;

      повышение уровня развития культурной инфраструктуры и ономастической работы в регионах.

      При реализации Концепции в приоритетном порядке за счет средств государственного бюджета средства выделяются на достижение индикаторов/показателей, отраженных в национальных проектах соответствующей отрасли.

      На другие мероприятия средства будут выделяться с учетом развития экономики и потенциала увеличения доходной базы бюджета.

      Примечание:

      Мероприятия по реализации Концепции будут осуществлены в соответствии с Планом действий по реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы согласно приложению к настоящей Концепции.

  Приложение
к Концепции культурной
политики Республики Казахстан
на 2023 – 2029 годы

План действий
по реализации Концепции культурной политики Республики Казахстан
на 2023 – 2029 годы

№ п/п

Наименование
реформ /основных мероприятий

Форма завершения

Срок
завершения

Ответственные исполнители

1

2

3

4

5

Направление I. Обеспечение свободного доступа к культурным ценностям

Целевой индикатор 1
Увеличение уровня удовлетворенности населения качеством услуг в сфере культуры от уровня 2022 года до 80 % к 2030 году (2023 год –74 %, 2024 год – 75 %, 2025 год – 76 %, 2026 год – 77 %, 2027 год – 78 %, 2028 год – 79 %, 2029 год – 80 %)

1.

Проведение мероприятий, направленных на повышение культурного воспитания, развития творческого потенциала детей и подростков, поддержку детей с особыми потребностями (в том числе культурно-образовательные проекты "Культурный норматив школьника", "Ұлағатты ұрпақ", проекты "День в театре", "День в музее", работа детской студии театра Астана Опера, дальнейший поэтапный охват детей и подростков творческими кружками в рамках подушевого финансирования и другие)

мероприятия, проекты

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС, МП

2.

Организация культурно-зрелищных, социально значимых мероприятий, направленных на поддержку и популяризацию казахстанской культуры, в том числе на международном уровне (в том числе "Современная казахстанская культура в глобальном мире", республиканский айтыс акынов, международный фестиваль "Опералия" и другие)

мероприятия, фестивали, конкурсы

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

3.

Проведение мероприятий, в том числе международных фестивалей, направленных на выявление и поддержку молодых талантов в сфере культуры и искусства (в том числе республиканский конкурс "Dala dauysy", республиканский конкурс юных пианистов "Astana Piano Passion" и другие)

мероприятия, фестивали, конкурсы

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

4.

Обеспечение мер поддержки талантливым представителям культуры и искусства (в том числе вручение Национальной премии Республики Казахстан в области искусства Umai, Государственной премии Республики Казахстан в области литературы и искусства имени Абая, Государственной стипендии в области культуры, а также рассмотрение возможности поэтапного оказания мер социальной поддержки работникам государственных организаций культуры со специфическими особенностями профессии и другие)

меры государственной и социальной поддержки

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО

5.

Реализация комплекса мер, направленных на популяризацию национального культурного бренда и креативных индустрий (в том числе проведение проекта "Ұлттық домбыра күні", международного фестиваля этнической музыки "Көшпенділер әуені", строительство Национального археологического парка под открытым небом "Бозок", популяризация сакральных мест Казахстана, использование методов графического, предметного, пространственного дизайна с применением национального колорита, усиление информационно-пропагандистской деятельности в средствах массовой информации и интернет-платформах и другие)

мероприятия, проекты

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

6.

Создание условий и проведение мероприятий для развития отрасли изобразительного искусства, дизайна, архитектуры и других (в том числе предоставление площадей и помещений, реализация совместных проектов и другие)

мероприятия, проекты

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

7.

Проведение курсов повышения квалификации работников культуры и искусства, мастер-классов, обмена опытом

сертификаты,
дипломы,
удостоверения

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

 

8.

Реализация программы двудипломного образования казахстанскими ОВПО в сфере культуры и искусства с ведущими учебными заведениями стран мира

соглашение, меморандум

3-квартал
2023 – 2029 годов

МКС,
МНВО,
ОВПО
(по согласованию)

9.

Проведение социологического исследования для мониторинга восприятия населением отечественного продукта культуры, уровня удовлетворенности качеством услуг в сфере культуры и искусства

аналитический доклад
(отчет)

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС

10.

Строительство, ремонт, модернизация объектов культуры, создание новых организаций культуры, в том числе в сельской местности, а также создание рабочих мест

акт
выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО,
МТСЗН

11.

Укрепление материально-технической базы государственных организаций культуры

акт
выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО

12.

Расширение потенциала домов культуры и дальнейшее развитие в качестве многофункциональных центров культуры и искусства, в том числе для детей

расширение доступа к объектам культуры

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

13.

Проработка вопроса открытия в организациях культуры коворкинг-центров и креативных хабов

коворкинг-центры, креативные хабы

4-квартал
2023 года

МИО, МКС

Целевой индикатор 2
Увеличение количества театральных постановок отечественных авторов от уровня 2022 года до 600 единиц к 2030 году (2023 год – 245, 2024 год – 307, 2025 год – 369, 2026 год– 431, 2027 год– 493, 2028 год - 555, 2029 год – 600)

14.

Проведение фестивалей и конкурсов, направленных на создание новых произведений искусства

новые произведения
 

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО

15.

Расширение доступа населения к просмотру произведений театрального искусства посредством сайтов и социальных сетей театров страны

Увеличение количества просмотров

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

Целевой индикатор 3
Увеличение посещаемости музеев и объектов историко-культурного наследия от уровня 2019 года на 20 % к 2030 году (2023 год – на 2 %, 2024 год – на 5 %, 2025 год – на 8, 2026 год – на 11 %, 2027 год – на 14 %, 2028 год – на 17 %, 2029 год – на 20%)

16.

Поэтапное пополнение музейных фондов

акт
приема-передачи

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО

17.

Популяризация музейной деятельности путем организации и проведения выставок нового формата

выставки,
экспозиции,
мероприятия

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО
 

18.

Разработка и реализация музейных проектов по истории и культуре Казахстана

семинары,
лекции, экскурсии

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО
 

19.

Развитие цифровых технологий в музейном деле путем оцифровки музейных предметов

электронная (цифровая) версия музейных предметов

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО
 

20.

Музеефикация объектов историко-культурного наследия и поэтапное обновление экспозиции музеев-заповедников

акт
выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС
 

21.

Строительство визит-центров на территории республиканских музеев-заповедников (в том числе Гаухар-Ана, Сарайшык, Есік, Ордабасы)

акт ввода в эксплуатацию

4-квартал
2023 года

МКС

Целевой индикатор 4
Повышение посещаемости библиотек от уровня 2022 года на 20 % к 2030 году (2023 год – на 2 %, 2024 год – на 5 %, 2025 год – на 8 %, 2026 год – на 11 %, 2027 год – на 14 %, 2028 год – на 17 %, 2029 год – на 20 %)

22.

Совершенствование и модификация Казахстанской национальной электронной библиотеки путем создания сводного электронного каталога библиотек Казахстана, ввода мобильного приложения "kazneb.kz", а также внедрения единого электронного читательского билета и биллинговой системы

электронный каталог библиотек,
электронный читательский билет,
биллинговая система

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО
 

23.

Расширение цифровой коллекции Казахстанской национальной электронной библиотеки с обеспечением бесплатного доступа населения к цифровым библиотекам

акт
приема-передачи
 

4-квартал
2023 – 2029 годы
 

МКС, МИО
 

24.

Поэтапная модернизация библиотек в центры культурно-досугового развития посредством открытия на базе библиотек коворкинг-центров

коворкинг-центры

3-4-кварталы
2023 – 2029 годов

МИО, МКС

25.

Реализация комплекса мер по популяризации чтения у подрастающего поколения

увеличение количества читающей аудитории

4-квартал
2023 – 2029 годов

МИО, МКС,
МП

26.

Увеличение фондов библиотек для незрячих и слабовидящих, в том числе на государственном языке

акт
приема-передачи

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО

Направление II. Сохранение и развитие национального культурного достояния и историко-культурного наследия Казахстана

Целевой индикатор 5
Увеличение количества объектов Всемирного культурного наследия ЮНЕСКО до 16 единиц к 2025 году (2025 год – 6)

27.

Защита номинационного досье Казахстана на сессии Комитета всемирного наследия ЮНЕСКО

решение Комитета всемирного наследия ЮНЕСКО

3-квартал
2025 года

МКС
 

28.

Получение сертификата о номинировании объектов в список всемирного наследия ЮНЕСКО

сертификат о номинировании

4 квартал
2025 года
 

МКС
 

29.

Дальнейшее обеспечение мер по развитию и сохранению историко-культурного наследия Республики Казахстан (проведение научно-исследовательских, научно-реставрационных, археологических и других работ)

акт выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС, МИО

Целевой индикатор 6
Увеличение доли памятников истории и культуры республиканского значения, на которых проведены научно-реставрационные работы, от общего количества памятников истории и культуры республиканского значения до 40 % к 2030 году (2023 год – 16 % , 2024 год – 20 % , 2025 год – 24 %, 2026 год – 28 %, 2027 год – 32 %, 2028 год – 36 %, 2029 год – 40 %)

30.

Разработка научно-проектной документации на проведение научно-реставрационных работ на памятниках истории и культуры республиканского значения

акт выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС

31.

Осуществление научно-реставрационных работ на памятниках истории и культуры республиканского значения

акт выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС

Целевой индикатор 7
Увеличение доли отечественных фильмов, в том числе анимационных, в кинопрокате от уровня 2022 года до 35 % к 2030 году (2023 год – 18 %, 2024 год – 21 %, 2025 год – 25 %, 2026 год – 28 %, 2027 год – 30 %, 2028 год – 32 %, 2029 год – 35 %)

32.

Модернизация киностудии "Қазақфильм" имени Шакена Айманова

акт выполненных работ

4-квартал
2023 года

МКС

33.

Организация работ по деятельности творческого объединения "Казаханимация" по созданию анимационных фильмов, проведению мастер-классов

анимационные проекты,
мастер-классы

4-квартал
2023 – 2024 годов

МКС
 

34.

Создание не менее 10 новых отечественных анимационных фильмов

анимационные проекты

4-квартал
2023 года

МКС
 

35.

Оказание поддержки отечественным кинокомпаниям в реализации кинопроектов, в том числе путем предоставления производственных баз киностудии "Қазақфильм" имени Шакена Айманова

договоры,
акты выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС
 

36.

Сохранение отечественного культурного наследия в виде цифровой киноколлекции (оцифровка, реставрация)

акт
выполненных работ

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС

37.

Проработка вопроса возможности приобретения проекционного оборудования и передвижных киноустановок в целях создания условий для организации комплексного государственно-частного кинопроката в домах культуры и организации показа отечественных и зарубежных фильмов

аналитическая справка

3-квартал
2023 года

МИО

38.

Размещение фильмов, получивших государственную финансовую поддержку, на стриминговых платформах и онлайн-кинотеатрах с целью увеличения охвата населения национальным и отечественным кинопродуктом

соглашение, договор
 

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС
 

39.

Проработка вопроса внесения поправок в действующий Закон Республики Казахстан "О кинематографии" в части продвижения и проката фильмов, получивших государственную финансовую поддержку, передачи исключительных прав фильма от Министерства культуры и спорта Республики Казахстан производителю фильма

аналитическая справка

2-квартал
2023 года

МКС

Целевой индикатор 8
Увеличение доли фильмов на казахском языке в общем кинопрокате страны от уровня 2022 года до 30 % к 2030 году (2023 год – 16 %, 2024 год – 18 %, 2025 год – 20 %, 2026 год – 22 %, 2027 год – 25 %, 2028 год – 28 %, 2029 год – 30 %)

40.

Создание отечественных фильмов на казахском языке

прокат новых фильмов

4-квартал
2023 – 2029 годов

МКС

41.

Увеличение количества дублируемых фильмов на казахском языке

договор
 

4-квартал
2023 – 2025 годов

МКС

      Примечание: расшифровка аббревиатур:

      МИО – местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы

      МКС – Министерство культуры и спорта Республики Казахстан

      МНВО – Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан

      МП – Министерство просвещения Республики Казахстан

      МТСЗН – Министерство труда и социальной защиты Республики Казахстан

      ОВПО – организации высшего и (или) послевузовского образования

      СНГ – Содружество Независимых Государств

Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы № 250 қаулысы

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының мәдениет саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) бекітілсін.

      2. Тұжырымдамаға жауапты орталықтандырылған мемлекеттік және жергілікті органдар мен ұйымдарға (келісу бойынша):

      1) Тұжырымдаманы іске асыру бойынша қажетті шаралар қабылдасын;

      2) Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспарының уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін;

      3) есепті жылдан кейінгі 15 сәуірден кешіктірмей Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігіне Тұжырымдаманың іске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынып тұрсын.

      3. Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі есепті жылдың кейінгі 1 мамырдан кешіктірмей Қазақстан Республикасының мемлекеттік жоспарлау және стратегиялау жөніндегі уәкілетті органдарына Тұжырымдаманы іске асыру туралы есепті ұсынып тұрсын, сондай-ақ бірінші басшының қолын қойғызып, оны (қолжетімділігі шектеулі ақпаратты қоспағанда). интернет-ресурста орналастырып тұрсын.

      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігіне жүктелсін.

      5. "Қазақстан Республикасының мәдени саясатының тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі 2020 – 2030 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 2 ақпандағы № 32 қаулысының күші жойылды деп танылсын.

      6. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Ә. Смайылов

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2023 жылғы 28 наурыздағы
№ 250 қаулысымен
бекітілді

Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы Мазмұны

      1. Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасының паспорты

      2. Ағымдағы жағдайды талдау

      3. Халықаралық тәжірибеге шолу

      4. Мәдени саясатты дамыту пайымы

      5. Мәдени саясатты дамытудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

      6. Тұжырымдаманың нысаналы индикаторлары мен күтілетін нәтижелері

      7. Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

1. Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасының паспорты


1. Атауы

Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы

2.Әзірлеу негіздемесі

"Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2012 жылғы 14 желтоқсандағы "Қазақстан-2050 Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" Қазақстан халқына жолдауы;
Тұңғыш Президент Н.Ә. Назарбаевтың 2018 жылғы 21 қарашадағы "Ұлы даланың жеті қыры" бағдарламалық мақаласы;
Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі "Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі" Қазақстан халқына Жолдауы;
Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаевтың 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі" Қазақстан халқына Жолдауы;
Мемлекет басшысы Қ.Қ.Тоқаевтың 2022 жылғы 16 наурыздағы "Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы" Қазақстан халқына Жолдауы;
Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаевтың 2022 жылғы 1 қыркүйектегі "Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам" Қазақстан халқына Жолдауы;
Қазақстан Республикасы Президентінің "Әділетті Қазақстан: бәріміз және әрқайсымыз үшін. Қазір және әрдайым" сайлауалды бағдарламасын іске асыру жөніндегі шаралар туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 26 қарашадағы № 2 Жарлығы.

3. Тұжырымдаманы әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі

4. Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар мен ұйымдар

Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі, жергілікті атқарушы органдар, республикалық және жергілікті маңызы бар мәдениет және өнер ұйымдары, шығармашылық одақтар мен қауымдастықтар

5. Іске асыру мерзімі

2023 – 2029 жылдар

2. Ағымдағы жағдайды талдау

      Қазіргі Қазақстанның қоғамдық өмірінің барлық салаларын жаңғырту азаматтық қоғамның жеке әлеуетінің рөлі мен орнын қайта қарастыруға негізделеді. Бұл тұрғыда мәдениеттің азаматтық бірлікті қалыптастыруға қосқан үлесін дамудың ортақ мақсаттарын айқындау және оларға қол жеткізу шарты ретінде асыра бағалау мүмкін емес.

      Әділетті Қазақстанның құрылуы адамгершілігі жоғары, жауапты, өз бетінше ойлайтын, шығармашыл тұлғаның құралына айналған жалпыұлттық даму идеологиясының негізінде мүмкін болады.

      Қазақстан Республикасының қазіргі мемлекеттік мәдени саясатының мазмұны азаматтарды тәрбиелеу мен сауаттандырудың кең қоғамдық ортасын құру және дамыту болып табылады. Дәстүрлі адамгершілік құндылықтар, азаматтық жауапкершілік пен патриотизм көп этносты қазақстандық қоғамның тарихи және мәдени мұрасын, әлемдік мәдениетті игеру, тұлғаның шығармашылық қабілеттерін, әлемді эстетикалық қабылдау қабілеттерін дамыту арқылы қалыптасады. Мәдени қызметтің алуан түрлері Қазақстан халқының рухани және материалдық мәдениетінің элементтерін сақтау, зерделеу және таныстыру негізінде тәрбиелеудің, білім берудің, ағартудың тармақталған жүйесіне кіреді.

      Тарихи-мәдени мұра

      Тарихи-мәдени мұра объектілері елді мәдени коммуникациялардың жаһандық кеңістігіне интеграциялаудың, мәдени-тарихи месседждердің қатаң бәсекелестігі жағдайында мәдени-гуманитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды функцияларын жүзеге асырады.

      Олардың туризм объектілері ретіндегі орасан зор ұлттық экономикалық әлеуеті де айқын, соның арқасында елімізді таныту көрсеткіші артып, туристер легін ұлғайту жоспарланып отыр.

      Мемлекеттік және азаматтық институттардың өзара іс-қимылы тетіктерін жетілдіру мәселелерінде тарихи-мәдени мұра объектілерін ғылыми зерттеу, зерделеу, жаңғырту, қайта құру және олардың бүгінгіні өткен күнмен сәйкестендіру құралы ретінде сақталуын қамтамасыз ету маңызды рөл атқарады.

      Бүгінгі таңда Қазақстанның тарихи-мәдени мұрасы 25000-нан астам объектіні құрайды, оның 254-і республикалық маңызы бар, 12214 мыңы жергілікті маңызы бар объектілер, 12527-і облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың тарихи-мәдени мұра объектілерін алдын ала есепке алу тізімдеріне енгізілген. Тарихи-мәдени ескерткіштердің ішіндегі 10 ескерткіш дүниежүзілік мұра ретінде тарих және мәдениет ескерткіштерінің мәртебесіне ие, олар ескерткіштердің жалпы санының 0,08 %-ын құрайды.

      Қазақстанның тарихи және мәдени мұрасының көрнекті объектілері – "Алтын адам", Қожа Ахмет Ясауи кесенесі, Таңбалы петроглифтер кешені, Отырар, Бозоқ, Ботай, Түркістан сияқты ежелгі қалалары елдің ұлттық мәдени брендін құрайды.

      Тарихи-мәдени мұраны қорғау және зерттеу саласындағы қызметтің басты бағыттарының бірі – бірегей тарихи-мәдени ескерткіштерді әлемдік кеңістікте біріктіру. Бүгінгі таңда ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізімінде Қазақстан тарапынан үш номинация аясында ұсынылған 10 тарихи-мәдени ескерткіш бар: Қожа Ахмет Ясауи кесенесі, "Таңбалы" петроглифтері және "Ұлы Жібек жолы: Чанъань-Тянь-Шань дәлізі": Қаялық, Қарамерген, Талғар, Ақтөбе, Ақыртас, Құлан, Қостөбе, Өрнек. Қазіргі уақытта ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мәдени мұралар тізіміне енгізілген объектілердің санын көбейту мақсатында жаңа номинациялық құжаттар әзірленуде.

      2018 – 2020 жылдар аралығында Қазақстанның киелі объектілері туралы қазақ, ағылшын және орыс тілдерінде 60 бейнеролик әзірленді, жалпыұлттық киелі объектілердің 3D-турлары бар виртуалды карта және өңірлік киелі объектілердің интерактивті картасы жасалып, оларды цифрландыру жүзеге асырылды.

      Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласында республикалық қорық-музейлері маңызды рөл атқарады. Бүгінгі таңда олардың желісі 12 бірлікті құрайды.

      "Рухани жаңғыру" бағдарламасын іске асыру шеңберінде "Таңбалы", "Отырар", "Ұлытау" қорық-музейлерінің визит орталықтарын салу және оларды толық музейлендіру жұмысы аяқталды. "Сарайшық", "Ордабасы", "Гаухар-Ана", "Сауран", "Есік" визит орталықтарының құрылысы басталды. Астана қаласының аумағында ашық аспан астындағы "Ежелгі Бозоқ қалашығы" ұлттық археологиялық саябағын құру жөніндегі жобаны жүзеге асыру аясында бүгінгі таңда қалашықтың бекініс қабырғаларын салу және Бозоқ визит-орталығының жобалау жұмыстары жүзеге асырылуда.

      Осы бағдарламаны іске асыру нәтижесінде 49 тарихи-мәдени мұра объектісіне ғылыми-реставрациялау жұмыстары жүргізілді. Мәселен, Түркістан қаласының тарихи бөлігінің 17 объектісі жаңа тарихи келбетке ие болды. Ежелгі Отырардың 10 маңызды объектісі жаңғыртылды.

      2020 жылы "Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы" жаңа редакциядағы Қазақстан Республикасының Заңы қолданысқа енгізілді, оны орындау мақсатында бірқатар нормативтік актілер қабылданды. Атап айтқанда, археологиялық жұмыстарды, тарихи-мәдени сараптаманы жүргізу, тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану жөніндегі жаңа қағидалар, тарих және мәдениет ескерткіштеріне ғылыми-реставрациялық жұмыстарды жүргізу жөніндегі баға нормативтері, ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мәдени мұра тізіміне ұсыну қағидалары енгізілді. Бұл ретте археологиялық және ғылыми-реставрациялық жұмыстарды жоспарлау институтын енгізу тиімді шаралардың біріне айналды. Бұл норма ескерткішке жұмыстар жүргізу бойынша қосарланған қаржыландырудың, сондай-ақ "қара археологияның" алдын алуға бағытталған.

      Қазіргі уақытта тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану саласындағы уәкілетті органның әкімшілігі 8 ғылыми жоба бойынша археологиялық жұмыстар жүргізуде, оның ішінде ежелгі Бозоқ қалашығы, Ботай қонысы және еліміздің басқа да өңірлеріндегі тарихи ескерткіштер бар.

      Бүгінгі таңда осы жобалар бойынша археологиялық жұмыстар жүргізу нәтижесінде 1500-ден астам артефакт және тарих заттары (алтын, қола, күміс, саз, фарфор, тас және т.б.) табылды, оның ішінде 438 артефакті және тарих заттары қалпына келтіріліп, республикалық музейлерге өткізілді.

      Қазақстан тарихын терең зерттеу мақсатында археологиялық қазба жұмыстарын жүргізудің жаңа орындары бойынша 75-тен астам іздестіру жұмыстары жүргізілді.

      Осы жұмыстарды жүргізу барысында 2020 – 2022 жылдар аралығында халықаралық конференциялар материалдарында және ғылыми журналдарда, соның ішінде Қазақстан Республикасының білім және ғылым саласындағы уәкілетті орган ұсынған ғылыми басылымдарда, Ресейлік ғылыми дәйексөз индексінің базасында, Scopus базасында индекстелетін ғылыми журналдарда 60-тан астам мақала жарияланды.

      Жалпы бүгінгі таңда елімізде тарихи-мәдени мұра объектілерін сақтау, қорғау, пайдалану мәселелеріне белгілі бір тәсіл және саланы реттеу мен қолдаудың тиімді нормативтік құқықтық базасы қалыптастырылды.

      Елімізде 25000-нан астам тарихи-мәдени мұра объектілер бар, олардың көпшілігі ғылыми зерттеу мен археологиялық жұмыстарды қажет етеді. Жыл сайын олардың санының 1%-дан азы ескерткіштерді зерделеу және ғылыми-зерттеу жұмыстарымен қамтылады.

      Қорық-музейлердің қазіргі бар инфрақұрылымы, оның ішінде жұмыс істеп тұрған визит орталықтарының шектеулі жұмысы еліміздегі мәдени туризмді дамытудың қазіргі заманғы талаптарына сәйкес келмейді.

      Проблемалық мәселелер

      Бүгінгі таңда тарихи-мәдени мұра саласында бірқатар проблемалық мәселелер анықталды: тарих және мәдениет ескерткіштерін ғылыми реставрациялық және археологиялық жұмыстармен жеткіліксіз қамту, қорық-музейлер инфрақұрылымының нашар дамуы, оның ішінде бар визит орталықтарының шектеулі жұмысы.

      Тағы бір түйіткілді мәселе – ЮНЕСКО тізіміне енгізілген және енгізілуі жоспарланған объектілер мен элементтерді қаржыландырудың жеткіліксіздігі. Бүгінгі таңда ЮНЕСКО ескерткіштері санының артуына қарамастан, осы міндетті жүзеге асыру мақсатында көзделген жыл сайынғы сома бірнеше жылдар бойы өзгеріссіз қалып отыр. Сонымен қатар ғалымдар ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұралар тізіміне енгізілген Қожа Ахмет Ясауи кесенесі ғимаратының жағдайына қауіп төндіретін фактілерді анықтады.

      Материалдық емес мәдени мұра

      "Тірі мұра" деп те аталатын материалдық емес мәдени мұраға халықтың ұрпақтан-ұрпаққа беретін әдет-ғұрыптары, түсініктері мен пайымдарының нысандары, білімі мен дағдылары кіреді.

      Материалдық емес мәдени мұраның негізгі міндеттерінің бірі – тарихи жадыны бейнелеу. Адамзат, материалдық емес мәдени мұраның әртүрлі объектілерін өз қызмет саласына қоса отырып оларды қазіргі және болашақ мәдениеттің белсенді факторларына айналдырады. Қоғам, сондай-ақ көбіне мәдениет ұйымдары ертедегі мәдени объектілерді іріктеу, сақтау, түсіндіру арқылы материалдық емес мәдени мұраға жататын және әлемдік өркениеттің игілігін құрайтын тарихи жадыны сақтайтын, зерттейтін және насихаттайтын әлеуметтік белсенді қоғамдастықтар мен институттар ретінде белгілі. Бұл ретте шығармашылық күш-жігер жаңа мәдени нысандарды құруға емес, бұрыннан барларын түсіндіруге бағытталған, осылайша олардың сақталуын қамтамасыз етеді.

      Әлемдік өркениеттің игілігін құрайтын материалдық емес мәдени мұра элементтері оларды сақтау және танымал ету мақсатында ЮНЕСКО-ның адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне енгізіледі. Бүгінгі таңда бұл тізімде әлемнің 104 елінен 550 элемент бар. Қазақстан осы тізімде 14 элементпен ұсынылған, оның 8-і тек қазақ мәдениетінің бірегей көрінісі болып табылады, ал қалған 6-ы басқа елдермен бірлесіп енгізілген.

      2 жаңа элемент: "Ортеке" – қуыршақ би өнері, Қожанасырдың ауызша фольклоры 2022 жылы ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізіміне енгізілді. Сонымен қатар материалдық емес мәдени мұраның ұлттық тізіміне 47 элемент кіреді және оларды анықтау және есепке алу жұмыстары жалғасуда.

      Материалдық емес мәдени мұраға қоғамдық және халықаралық назарды аударудың негізгі нысаны әртүрлі деңгейдегі іс-шаралар болып табылады.

      Материалдық емес мұраны сақтау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың жарқын мысалдары – Қазақстанда өткізілген ЮНЕСКО жанындағы Дәстүрлі музыка жөніндегі халықаралық кеңестің Дүниежүзілік конференциясы мен симпозиумдары. Республикалық деңгейде материалдық емес мәдени мұра элементтерін танымал етуге фестивальдер, қолөнер жәрмеңкелері, конкурстар, слеттер және өзге де іс-шаралар өткізу ықпал етеді.

      Мәселен, әлемнің көптеген елдерінде кеңінен танылған және ұлттық мәдени брендті білдіретін ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізімінің элементтерінің бірі Наурыз мерекесі болып табылады. Дәстүрлі құндылықтарды сақтау мақсатында қазақ диаспораларының өкілдерін тарта отырып, Қазақстан елшіліктерінің бастамасымен жыл сайын Францияда, Нидерландыда, Ұлыбританияда, Америка Құрама Штаттарында және басқа да елдерде Наурыз мерекесі өткізіледі.

      Проблемалық мәселелер

      Бүгінгі таңда ең алдымен мәдениет саласындағы басқарушылардың, сондай-ақ оны иеленушілердің қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрін пайдалану тетіктерін жеткілікті түсінбеуі байқалады бұл мәдени дәстүріміздің дамуын және қазіргі заманғы жағдайларға бейімделуін тежейді. Материалдық емес мәдени мұра мәртебесін қазақ халқының сақталған ежелгі дәстүрі, сондай-ақ ұлтымыздың жақын кезеңдердегі академиялық және көпшілікке арналған музыка, отандық кескіндеме, кинематография және басқа да салалардағы мәдени жетістіктері ретінде анықтау қажет.

      Театр және музыка өнері

      Театр өнері – синтетикалық, шығармашылықтың ұжымдылығы, көрерменмен тікелей байланыста болу және оның сахналық туындыларды – спектакльдерді басқа өнер түрлерінде теңдесі жоқ бірегей өнімге айналдыратын өзіндік ерекшеліктері бар орындаушылық өнердің бір түрі.

      Қазақстанның музыка өнерінің түрлері дәстүрлі, академиялық және бұқаралық музыка сияқты музыкалық-шығармашылық түрлеріне біріктірілген музыкалық-мәдени дәстүрлердің дамыған жүйесін білдіреді. Олардың әрқайсысының мемлекеттік және коммерциялық ұйымдар басқаратын әртүрлі дәрежеде өзіндік ұйымдық құрылымы мен инфрақұрылымы бар.

      2022 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша статистика деректеріне сәйкес Қазақстанда 65 театр жұмыс істейді, оның 55-і мемлекеттік театр, оның ішінде 11 республикалық және 44 өңірлік: оның ішінде 12 қалалық және 31 облыстық, оның ішінде бағыттар бойынша: 1 опера және балет, 8 қазақ музыкалық-драма, 8 қазақ драма, 9 орыс драма, 3 қазақ және орыс драмалық, 1 өзбек драма театры, 1 сатира театры, 1 музыкалық комедия театры, 1 музыкалық жас көрермен театры, 1 драма және комедия театры, 1 жастар театры, 2 балалар мен жасөспірімдерге арналған театр, 7 қуыршақ театры және 10 жеке театр бар.

      3 театр мен 1 концерттік ұйымға "ұлттық" және 9 театрға "академиялық" театр мәртебесін беру театрлардың кәсіби шеберлігін мойындау болып табылады. Елімізде театр өнерінің танымал болуына, шығармашылық алмасу үшін өткізіліп жүрген республикалық және халықаралық театр фестивальдері, практикумдар, шеберлік сыныптары ықпал етуде.

      Жыл сайын театр алаңдарында әртүрлі жанрлар мен бағыттағы 16 мың қойылымның көрсетілімдері өткізіледі, сондай-ақ шамамен 350 жаңа қойылым жасалып, шамамен 3 миллионға жуық көрерменге қызмет көрсетіледі.

      Мәселен, 2019 жылы 16579 спектакль, оның ішінде 343 жаңа қойылым көрсетіліп, оған 2942 мың адам қатысты. Әлемдік пандемия мәдени өмірдің барлық салаларына тікелей әсер етті. 2020 жылы көрсетілген спектакльдер саны 6381 құрады, бұл алдыңғы кезеңнен 61,5 %-ға аз, оның 266-сы жаңа қойылымдар, бұл 2019 жылмен салыстырғанда 22,4 %-ға төмен, сәйкесінше келушілер саны 894 мың адамды құрады, бұл 2019 жылғы деңгейден 70 %-ға аз. 2021 жылы Қазақстанда карантиндік шектеулердің аяқталуына байланысты көрсеткіштердің тұрақты өсуі байқалды, отандық театрлар 10817 спектакль көрсетті, бұл алдыңғы кезеңнен 69,5 %-ға артық, оның ішінде жаңа қойылымдар 319, бұл 2020 жылғы көрсеткіштен 19,9 %-ға артық, келушілер саны 1172 мың адамды құрады, бұл өз кезегінде 31,1 %-ға едәуір артқанды көрсетеді.

      Қазақстанның музыкалық өнері елде де, одан тыс жерлерде де кеңінен ұсынылады.

      Бүгінгі таңда Қазақстанда 32 концерттік ұйым, оның ішінде 18 Мемлекеттік филармония табысты жұмыс істеуде.

      Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес 2019 жылы концерттік ұйымдар 6882 концерт, 2020 жылы – 1947, 2021 жылы 3588 концерт өткізген. Соңғы 3 жылда Қазақстанда 12417-ден астам концерт өткізілді. Республикалық концерттік ұйымдар 2019 жылы – 550, 2020 жылы – 318, 2021 жылы 443 концерт өткізді.

      Пандемия жағдайында театр және музыкалық іс-шаралардың жүзеге асырылуы онлайн форматқа ауыстырылды, іс-шаралардың көпшілігі толығымен тоқтатылды. Қазіргі уақытта әлеуметтік желілер мен интернет кеңістігі кеңінен қолданылуда. Көрермендердің танымал әртістермен кездесулері, ток-шоулар, шеберлік сыныптары, актерлік шеберлік бойынша оқыту сабақтары тікелей эфирде өткізілді. Мәдениет ұйымдарының ресми сайттарының жұмысы күшейе түсті. 2021 жылы театрлар мен концерттік ұйымдар онлайн форматта 4925 іс-шара өткізді, сайтқа 7376693 адам кірген.

      Музыкалық өнерінің жетістіктерінің көрсеткіштері қазақстандық орындаушылардың белгілі халықаралық фестивальдер мен конкурстарға қатысуы болып табылады. Қазақстандық мәдениетті интеграциялау жөніндегі жобалардың бірі "Жаһандық әлемдегі қазіргі заманғы қазақстандық мәдениет" болып табылады, бұл жас талантты орындаушыларға Ресейдегі "Голос" музыкалық вокалдық телешоуы, "Славянский базар в Витебске" халықаралық өнер фестивалі және басқа да халықаралық деңгейдегі іс-шараларда өз шеберліктерін көрсетуге мүмкіндік береді.

      2019 жылы 4 жас орындаушы мен 1 шығармашылық ұжым халықаралық байқаулар мен фестивальдерде, 2020 жылы 1 халықаралық фестивальға 1 орындаушы, 2021 жылы 10 орындаушы және 2 шығармашылық топ қатысты. 2022 жылы 1 шығармашылық ұжым және 4 орындаушы халықаралық байқауларға қатысты.

      Креативті индустрияларды дамыту мақсатында жас және талантты орындаушыларды қолдауға, сондай-ақ қазақстандық мәдени өнімді халықаралық мәдени кеңістікте ілгерілетуге бағытталған шаралар кешені іске асырылуда.

      Мәселен, музыкалық өнер саласындағы классикалық түрдегі Қазақстанның ұлттық брендтері ұлттық опера және балет, Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық халық аспаптар оркестрі, Нұрғиса Тілендиев және басқалар болып табылады.

      Халықаралық мәдени аренада қазіргі Қазақстанның елшісі болып табылатын Димаш Құдайберген, DJ Imanbek, Jah Khalib, Ұлытау, Тұран топтары, сондай-ақ Q-pop өкілдері Қазақстанның заманауи эстрадалық жанрының жарқын өкілдері болып саналады.

      Елде бұқаралық музыкалық мәдениеттің дамуымен фонограммаларды қолдану мәселесі өзекті мәселеге айналады. Осы мәселені құқықтық реттеу мақсатында 2020 жылы "Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасының Заңына музыкалық шығармаларды орындау кезінде фонограмманың пайдаланылуы туралы көрерменге хабарлауды көздейтін өзгерістер енгізілді.

      Қазақстанда жыл сайын тұрақты негізде түрлі театр фестивальдері өткізіледі, оған мемлекеттік театрлармен қатар жеке театрлар да қатысады.

      Опера және балет солистері де беделді халықаралық байқаулар мен фестивальдердің қатысушылары болып табылады. 2019 жылы 26 әртіс осындай іс-шаралардың лауреаттары мен дипломанттары атанды, 2020 жылы – 37, 2021 жылы 25 солист жоғары марапаттарға ие болды.

      Ауылдық жерлерде мәдениет саласындағы қызметті шоғырландыратын негізгі объектілер мәдениет үйлері болып табылады. Мәдениет объектілеріне деген қажеттілік Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 121 бұйрығымен бекітілген мәдениет ұйымдары желісінің ең төмен мемлекеттік нормативтеріне және облыстық республикалық маңызды бар қаланың астананың, аудандық, облыстық маңызы бар қалалардың, салалық деңгейлердегі мемлекеттік мәдениет ұйымдарының үлгілік штаттарына сәйкес айқындалады.

      Осы нормативтерге сәйкес өңірлерде халық санына қарай концерттік ұйымдар, кинотеатрлар, музейлер, театрлар жұмыс істейді. Халқы 1000 адамнан кем ауылдық елді мекендерге жылжымалы мәдени-демалыс кешендері қызмет көрсетеді.

      2021 жылы жылжымалы мәдени-демалыс кешендері 700-ден астам ауылдық елді мекен қамтыды.

      2022 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ауылдық жерлерде 1114-ге жуық мәдениет үйі жұмыс істейді. Ауылдық жерлердегі мәдениет үйлері шығармашылық және демалыс ұжымдарының қызметін шоғырландыратын мәдени-демалыс қызметінің орталықтары болып табылады.

      Ауылдық жерлерде мәдениет пен өнерді дамыту жөніндегі қызмет облыстық филармониялардың, театр труппаларының және шығармашылық ұжымдардың гастрольдік қойылымдары түрінде жүзеге асырылады. Жергілікті атқарушы органдардың күшімен жаппай мерекелеу, ұлттық және мемлекеттік мерекелерді мерекелеу өткізіледі.

      Орындаушылық және театр өнерінің жаңа түрлерін дамыту мақсатында Астана қаласында 2020 жылы музыкалық жас көрермен театры, Түркістан қаласында – Түркістан музыкалық-драма театры ашылды. 2021 жылы Қалибек Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театрының, 2022 жылы Сәбит Мұқанов атындағы Солтүстік Қазақстан облыстық қазақ музыкалық-драма театрының жаңа ғимараттары пайдалануға берілді, республикалық концерттік-гастрольдік қызмет орталығы құрылды, Орал қаласында сахнасы 360 градусқа айналатын мәдениет сарайы ашылды. 2022 жылы "Халық Қазынасы" ұлттық өнер орталығы құрылды.

      Жалпы еліміз бойынша 2021 – 2022 жылдары 124 мәдениет объектісі салынып, 476 мәдениет объектісі жөнделді.

      Проблемалық мәселелер

      Негізгі проблемалық мәселелердің бірі – тиісті инфрақұрылымның жеткіліксіздігі, кейбір жерде мүлдем болмауы, мәдениет объектілерін материалдық-техникалық қамтамасыз етудің жеткіліксіздігі немесе моральдық тұрғыдан ескіруі. Қазіргі уақытта өңірлерде, әсіресе ауылдық жерлерде мәдениет объектілерінің тапшылығы байқалады. Көптеген мәдениет объектілері тұрғын үйлердің бірінші қабаттарында бейімделген бөлмелерде орналасқан, бір ғимаратта бірнеше ұйым жұмыс істеуге мәжбүр. Қазақстанның жергілікті атқарушы органдарының деректері бойынша, жалпы алғанда 437 мәдениет объектісі жетіспейді, оның 256-сы мәдениет үйлері. 1000-нан астам мәдениет объектісі күрделі жөндеуді қажет етеді.

      Қоғамдық сананы жаңғырту міндетін ескере отырып театр және концерттік ұйымдардың репертуарды қалыптастыру және жаңарту жұмысын баяу жүргізгені байқалады. Еліміздің театр және концерт ұйымдарының репертуарларында шетелдік авторлардың шығармалары бойынша қойылымдар басым, бұл өскелең ұрпақты патриотизм рухында тәрбиелеуге толық ықпал етпейді.

      Қазақстандықтардың орташа айлық номиналды жалақысынан 2 есе төмен жалақы алатын мәдениет және өнер саласы өкілдерінің осал әлеуметтік-экономикалық жағдайы, жеткілікті әлеуметтік қолдау шараларының болмауы алаңдаушылық туғызады.

      Цирк өнері

      Қазақстанның цирк өнерін Алматы, Астана және Шымкент қалаларында орналасқан үш ұйым ұсынады. Қарағанды ​​қаласында цирктік бағдарламаларды өткізуге арналған алаң бар.

      Қазіргі уақытта елдегі цирктерде шамамен 350 кәсіби цирк әртісі бар.

      Бүгінде еліміздегі цирк ұжымдарының қызметі халықаралық аренада кеңінен танымал. Отандық цирк әртістері Ресей, Өзбекстан, Қырғыз Республикасы, Түркия, Қытай, Түркіменстан, Моңғолия, Грузия, Украина, Беларусь, Қатар, Иран, АҚШ, Жапония, БАӘ, Армения, Мажарстан, Оңтүстік Африка Республикасы, Германия, Голландия, Гонконг, Вьетнам, Тайвань. Сингапур, Камбоджа, Индонезия, Перу, Эквадор, Оман Корольдігі, Италия, Монте-Карло, Франция елдерінде өз өнерлерін көрсетіп жүр.

      Жүргізіліп жатқан гастрольдік сапарлар екіжақты сипатқа ие, осыған байланысты қазақстандық көрермендер шет елдерден шақырылған топтардың қойылымдарын тамашалай алады.

      Соңғы үш жылда Қазақстан цирктерінде 344 іс-шара ұйымдастырылды, оның 275-і цирк ұжымдарының өздері ұйымдастырған қойылымдар, 69-ы цирк алаңдары базасында бөгде ұйымдар ұйымдастырған қойылымдар. 2019 – 2021 жылдар аралығында цирк қойылымдарын 291 мың адам тамашалады.

      Проблемалық мәселелер

      Сонымен қатар отандық цирк ұжымдарының шетелде кеңінен танылуын ескере отырып, тиісті үй-жайлар болмағандықтан, еліміздің өңірлерінің тұрғындарын осы жанрмен қамту мүмкіндігі өте төмен. Бұл ретте шет мемлекеттерде шапито цирктердің болуы үлкен үлеске ие, бұл цирк қойылымдарының географиясын айтарлықтай кеңейтуге мүмкіндік береді.

      Елімізде жұмыс істеп тұрған цирктердің материалдық-техникалық базасын айтарлықтай жаңарту, тәжірибе алмасу шараларын ұйымдастыру қажеттігі байқалады.

      Кинематография

      2019 жылы елімізде "Кинематография туралы" Заң қабылданды.

      Кинематография саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін дербес салалық заңды қабылдау отандық фильмдердің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру, халық үшін кинокөрсетілім қызметтерінің қолжетімділігі, кинематографияның ашықтығы мен инвестициялық тартымдылығы, қазақстандық киноның шет елдердегі беделі мен танылуы үшін заңнамалық деңгейде жағдайлар жасау мақсатында қажет болды.

      Осы заңды іске асыру аясында 2019 жылы Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығы құрылды, ол кинематографияны дамытуға бағытталған мемлекеттік қаражатты жалғыз реттеуші және жеке кинокомпанияларға мемлекеттік қаржылық қолдау көрсететін оператор болып табылады. Бұл халықаралық тәжірибе, мұндай ұйымдар барлық жетекші киноөндіруші елдерде жұмыс істейді.

      Заң қабылданғанға дейін барлық кинокартиналар, олардың прокатын қоса алғанда, толық көлемде республикалық бюджеттен қаржыландырылды, бұл ретте мемлекеттік қаражатты алушы жалғыз "Қазақфильм" киностудиясы болды, ол бөлінетін қаржыны бөлу бойынша өзіне тән емес функцияларды атқарды. Тиісінше, бұл шығарылатын картиналардың санын, сондай-ақ олардың нарықтағы коммерциялық ілгерілеуін айтарлықтай шектеді.

      Бүгінгі қаржыландыру схемасы фильмдерді қаржыландыру көлемі бойынша нақты градацияға ие:

      әлеуметтік маңызы бар фильмдер толық көлемде – сметалық құнының 100%-на дейін қаржыландырылады. Бірінші кезекте, бұл – балалар фильмдері, әлеуметтік кино, анимациялық, дебюттік картиналар;

      бірлесіп түсірілген фильмдер немесе оларды шетелдік кинокомпаниялармен шығару туралы тиісті келісімдерде көзделген шектегі бірлескен өнім;

      көпшілік, коммерциялық фильмдер – инвесторлар мен жеке капиталды тарту шарттарында ішінара 10 %-дан 70 % дейін. Сондай-ақ өтінімдерді қарау кезінде киножобаны іріктеу өлшемшарттарының бірі оның өндіруші тарапынан қаржылық қамтамасыз етілуі болып табылады.

      2019 жылы еліміздің киноэкранына 444 фильм шықты, оның 45-і қазақстандық кино, бұл кинотеатрлардың жалпы кинопрокатының 10 %-ы және 399-ы шетелдік кино, бұл жалпы кинопрокаттың 90 %-ын құрады. 2020 жылы 273 фильм шықты, оның ішінде қазақстандық кино 36, бұл кинотеатрлардың жалпы кинопрокатының 13 %-ы және шетелдік кино 237, бұл жалпы кинопрокаттың 87 %-ы. 2021 жылы 354 фильм шықты, оның ішінде қазақстандық кино 31, бұл кинотеатрлардың жалпы кинопрокатының 9 %-ы, шетелдік кино 323, бұл жалпы кинопрокаттың 91 %-ы.

      Қазіргі уақытта қабылданған заңның арқасында отандық кинематографистердің көптеген отандық компанияларға фильм шығаруға мемлекеттік қаржылық қолдау көрсетуге ғана емес, сонымен қатар жаңа перспективалы жас кинематографистерді, соның ішінде: режиссерлерді, сценаристерді, продюсерлерді, операторларды, актерлерді, композиторларды анықтауға мүмкіндігі бар.

      Бүгінде отандық кинематографияда жас кинематографистердің белсенді қызметі байқалады. 2019 – 2021 жылдар аралығында республикалық бюджет қаражаты есебінен 72 фильм түсірілді, оның ішінде жас кинематографистер 33 киножобаны іске асырды, оның ішінде 23-і ойын, 6-ауы деректі және 4-еуі анимациялық жобалар.

      Сонымен қатар 2022 жылы киножобаларды шығаруға мемлекеттік қаржылық қолдау көрсету бойынша олардың іріктеу конкурсына қатысушылар арасында "Дебют" (90 %-ға жуық), "Анимация" (шамамен 85 %). "Әлеуметтік маңызы бар ойын фильмдері" (шамамен 70 %), "Деректі фильмдер, оның ішінде фильм-оқиғалар" (шамамен 65 %) және "Кең аудиторияға арналған ойын фильмі" (80%) секциялары бойынша жастар басым.

      2019 – 2021 жылдар аралығында киножобаларды іріктеу бойынша 4 питчинг өткізілді. Сараптама кеңесі 1069 өтінімді қарады (2019 жылы – 109, 2020 жылы – 226, 2021 жылы – 503, 2022 жылы – 231).

      Сондай-ақ 2019 жылдан бастап Қазақстанда кинематография саласында субсидиялар беру тәртібі заңнамалық деңгейде көзделген, бұл шетелдік инвесторлар үшін субсидиялар беруді (рибейт) ескере отырып, еліміздің аумағында түсіру үшін ірі шетелдік кинокомпанияларды тартуға ықпал етеді. Шетелтік заңды тұлғаға субсидия Қазақстанда фильм шығарумен байланысты тауарлар, жұмыстар және көрсетілетін қызметтер құнының отыз пайызына дейін өтеу арқылы беріледі.

      Қазақстан шетелдік әріптестерді барлық төрт маусым режимінде түсіруді жүзеге асыруға болатын түрлі табиғи ландшафтымен тартады.

      2021 жылы Шәкен Айманов атындағы "Қазақфильмді" жаңғырту басталды, ол 2023 жылы аяқталуы тиіс.

      "Қазақфильм" брендіне негізделген қазақстандық кинематографияның отандық киноөнімді халықаралық деңгейге көтеру үшін әлеуеті зор. Отандық фильмдер халықаралық фестивальдерде (Канн кинофестивалі, Берлин кинофестивалі және басқалары) танымал бола бастады.

      "Қазақфильм" киностудиясында 2022 жылы "Қазақанимация" шығармашылық бірлестігі құрылды, оның мақсаттары отандық анимациялық саланы жаңғырту және анимациялық фильмдердің сапасы мен ұлттық нақыштағы мазмұны бойынша халықаралық деңгейге шығу жағдайларын қамтамасыз ету, сондай-ақ қысқа метражды және толық метражды анимациялық фильмдер шығаруды ұлғайту болып табылады. 2022 жылы "Қазақанимация" 20 анимациялық жоба шығарды.

      Проблемалық мәселелер

      Кинематография саласында ұлттық мәдени мұраны ілгерілетудегі бәсекелестік әлеует мәселесі аса өзекті. Кино көрсету ұйымдарында мемлекеттік қаржылық қолдау алған фильмдерді ілгерілетудің теріс динамикасы байқалады. Мәселе олардың кинотеатрлар мен әлеуетті аудитория үшін тартымсыздығында.

      Бұның себептері мынада:

      ел өңірлерін кинофильмдермен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін мемлекеттік кинозалдардың, мобильді жылжымалы кино қондырғылардың болмауы;

      отандық және шетелдік фильмдерді мемлекеттік кинопрокаттау жүйесінің болмауы. Сонымен қатар Қазақстанда стримингтік платформалар мен онлайн-кинотеатрлар әлеуетін пайдалану нашар ұсынылған;

      ел аумағына әкелінетін фильмдердің саны, оларды көрсетудің кезеңділігі мен басымдылығы бойынша бірыңғай базамен ұсынылған прокаттау қызметін мониторингілеу мен бағалаудың бірыңғай жүйесінің болмауына байланысты отандық фильмдерді прокаттау деңгейінің объективті бейнесі және кино шығару және кино прокаттау қызметінің нақты нәтижелерінің пайымы жоқ;

      ақпараттық ресурстарды: подкасттарды, мәдени жаңалықтарға шолулар, нысаналы аудиторияны кеңейту үшін мәдени өмірден алынған рубрикаларды пайдаланудың жеткіліксіз деңгейі.

      Музей ісі

      Мемлекет музейлерді елдің мәдени саясатының маңызды кластері ретінде қолдайды. Республикалық және жергілікті деңгейдегі музейлердегі музей қорларын сақтау, жаңарту, толықтыру бойынша жүйелі шаралар қабылдануда.

      Әрбір музей әртүрлі қызмет түрлерін: ғылыми-қор, экспозициялық-көрме, ғылыми-зерттеу, мәдени-білім беру түрлерін біріктіретін көпфункционалды институт болып табылады.

      Бүгінде Қазақстанда бейініне қарай әртүрлі бағыттағы 264 мемлекеттік музей (филиалдар мен бөлімшелерді қоса алғанда) жұмыс істейді, оның ішінде 9 музей және республикалық маңызы бар 12 қорық-музейі бар.

      Соңғы уақытта Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің "Ұлттық әскери-патриоттық орталығы", "Nur Alem" Болашақ энергиясы музейі, "Атамекен" этно-мемориалдық кешені, археология институтының музейі, Қазақстанның палеолит музейі, Шымкент қаласындағы бейнелеу өнері музейі сияқты және басқа да түрлі салалардағы тақырыптық музейлер келушілердің ерекше қызығушылығын тудыруда. Музейлендірудің жаңа нысандары, ашық аспан астындағы музейлер пайда болуда, жалпы білім беру мекемелері жанынан музейлер құру тәжірибесі дамуда.

      Еліміздің жетекші музейлері 46 ғылыми жобаны іске асырды, 100-ден астам ғылыми еңбек шығарды, оның ішінде этнографиялық ғылымда баламасы жоқ іргелі бес томдық ғылыми-этнографиялық энциклопедия – "Қазақтардағы этнографиялық санаттардың, ұғымдар мен атаулардың дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия" отандық қана емес, сонымен қатар халықаралық ғылыми қоғамдастықтың жоғары бағасына ие болды.

      Музейлер музей экспонаттарының 3D модельдерінің цифрлық каталогын құру бойынша жұмыстар жүргізуде. Қазіргі уақытта 13657 музей экспонаты цифрлық форматқа, Қазақстанның 29 киелі объектісі 3D форматқа көшірілді.

      Ақпараттық технологияларды енгізу музейлерді жаңғырту жөніндегі жұмыстың негізгі бағыты болып табылады. Музей қорын есепке алу бойынша автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді еліміздің барлық музейлеріне кезең-кезеңімен енгізу жүргізілуде. Шетелдік музейлердің тәжірибесін қабылдай отырып, отандық музейлер виртуалды музейлерді белсенді енгізе бастады, әлеуметтік желілерде онлайн іс-шаралар өткізілді. Қазіргі уақытта виртуалды экспозициялар немесе 3D-турлар 4 республикалық музейдің, 11 облыстық тарихи-өлкетану музейінің сайттарында қолжетімді.

      "Tourstat.com" туристік порталының нұсқасы бойынша Ұлттық музей мен орталық мемлекеттік музей Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығындағы (бұдан әрі – ТМД) ең үздік 5 тарихи музейдің қатарына енді.

      Пандемияның әсері іс-шараларды өткізудің жаңа форматтарына ықпал етті. Қысқа мерзім ішінде әлеуметтік желілерде музейлердің белсенділігін дамытуға мүмкіндік туды. Сонымен қатар музейлер оқшаулаудың қиындықтарын жеңу мақсатында іске қосылған көптеген арнайы іс-шараларды: ойындар, тесттер, білім беру іс-шаралары және баспасөзде жарияланған көптеген "челлендждерді" әзірледі.

      Қазақстан Республикасының Ұлттық музейінде еліміздің тарихы мен мәдениеті үшін ерекше маңызы бар ұлттық мәдени мұра объектілерін Ұлттық мәдени мұра объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу бойынша жұмыстар жүргізілуде.

      Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік музейі бірнеше жыл бойы облыстық музейлермен бірлесіп, ist зерттеу және дамыту бағдарламасы және ЮНЕСКО-ның үйлестіруімен Еуропалық Одақ қаржыландыратын "Дүниежүзілік мұра желісі" жобасы шеңберінде әзірленген "Музеолог" бағдарламасымен жұмыс жүргізіп келеді.

      2021 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша елдегі музейлер экспонаттарының саны 2615448 экспонатты құрайды. Еліміздің тарихы мен мәдениеті үшін ерекше маңызы бар ұлттық мәдени игілік объектілерінің мемлекеттік тізіліміне 29 музей қорынан 5058 құнды заттар енгізілді. Мемлекеттік каталогқа 115 музейден 137432 сақтау бірлігі енгізілген.

      Статистикаға сәйкес 2019 жылы Қазақстанның музейлерінде 181431 экскурсия, 9496 көрме өткізілді. 2020 жылы 62762 экскурсия, 4058 көрме, 2021 жылы 125430 экскурсия, 6909 көрме өткізілді.

      2019 жылы музейлерге келушілер саны 6829 мың келушіні, 2020 жылы 2351 мың келушіні құрады, бұл өткен кезеңнің көрсеткішінен 34 %-ға аз, 2021 жылы 5105 мың адамды құрады, бұл 2 есе өсудің оң динамикасын көрсетеді.

      Проблемалық мәселелер

      Музей ісін дамыту мақсатында жүргізіліп жатқан кешенді жұмыстарға қарамастан, бүгінгі таңда музей қорларын толықтыру проблемасы сақталуда.

      Музей саласын цифрландыру: музей заттарын цифрландыру, бизнес-процестерді оңтайландыру, виртуалды музейлерді құру және онлайн-іс-шараларды өткізу тиімді нәтижелі менеджментті қажет етеді.

      Халықтың саны мен тығыздығын, келу және ішкі туризмді белсенді дамытудың жеткіліксіздігін ескере отырып, бірқатар мемлекеттік ұйымдардың, оның ішінде республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорындар мәртебесіне ауыстырылған музейлердің өзін-өзі қамтамасыз етуіне көшу ұлттық мәдени мұраға деген қызығушылықты арттыру қажеттіліктерімен байланысты емес. Көрсетілетін қызметтер спектрін кеңейту және клиентке бағдарлану процестерін жетілдіру қоғамның ақпараттық және мәдени нәтижелеріне сәйкес келетін орта мерзімді кезеңдегі өзекті міндеттер болып табылады.

      Бейнелеу өнері, сәулет, дизайн

      Қазақстан – тарихи және мәдени мұраға бай ел, ол еліміздің елеулі және бірегей бейнелеу, сәулет мұрасында көрініс табады. Географиялық тұрғыдан алғанда, Еуразия құрлығының орталығында бола тұра, Қазақстан ежелгі өркениеттердің қиылысында, Еуропа мен Азия арасындағы маңызды көлік жолдарының, әлеуметтік, экономикалық, мәдени және басқа да байланыстардың қиылысында болды. Әртүрлі мәдениеттердің элементтерін қабылдай отырып, дәстүрлі сәулет-көркемдік нысандарды негізге ала отырып, полиэтностық және белсенді өзгеріп отыратын тарихи контекст жағдайында дами отырып, Қазақстан сәулеті өзінің ерекше тілін дамытып, байытты.

      Бейнелеу өнері – халықтың тарихын, дәстүрлері мен рухани байлығын бейнелейтін маңызды мәдени мұра. Бейнелеу, сәндік-қолданбалы өнер мен дизайнды шығармашылық кластерлер ретінде қарастыра отырып, олардың өнімдерінің ерекшелігі халықтың, уақыттың және елдің көрнекі бейнесі ретінде бұқаралық санада бекітілгенін ескеру қажет. Бұл ерекшелік ұлттық мәдени брендтерді құру мен ілгерілетудің негізгі нысандарының бірі болып табылады. Қазақстанның бейнелеу өнері әлемде кеңінен танымал және өзінің қайталанбас ерекшеліктеріне ие.

      Сәулет және дизайн – адам қызметінің салалары, олардың нәтижесінде адамның тіршілік ету ортасы қалыптасады, онда мәдениеттің дамуы үшін тікелей жағдайлар жасалады және анықталады. Сәулет пен дизайнды дамытудың қазіргі жағдайы әр түрлі бағыттармен сипатталады, олардың ішінде тұрақты даму: тұрақтылық, энергия тиімділігі, жайлы орта құру, сәйкестілік пен өзіндік ерекшелікті іздеу, тарихи-сәулет мұрасын сақтау, өнер синтезі, сәулет-құрылыс қызметіндегі инновациялар маңызды.

      Бейнелеу өнері, сәулет және дизайн саласындағы маңызды институттар – қоғамдық кәсіби бірлестіктер, музейлер, көрме залдары, галереялар және басқалар.

      Бейнелеу өнері саласын Қазақстан Республикасының Суретшілер одағы – кәсіби суретшілер мен өнертанушылардың, мүсіншілердің, графиктердің, монументалды және сәндік-қолданбалы өнер суретшілерінің, жастар бірлестіктері жұмыс істейтін халық шығармашылығы шеберлерінің қоғамдық бірлестігі ұсынады. Тіркелгендердің жалпы санын Суретшілер одағының 1192 мүшесі және оның 14 филиалы, сондай-ақ тәуелсіз заң ұйымдары құрайды.

      Еліміздің 14 филиалын, сондай-ақ жобалау институттарының, ғылыми мекемелерінің және мемлекеттік сәулет органдарының бастауыш ұйымдарын қамтитын ірі шығармашылық ұйым Қазақстан Республикасының Сәулетшілер одағы болып табылады, оның жанында жастар бірлестіктері жұмыс істейді.

      Дизайнерлер одағы 11 филиалды қамтиды және 650-ден астам кәсіби дизайнерлерді, сәулетшілерді, флористерді біріктіреді. Саланың негізгі қызмет түрлері пәндік, графикалық, кеңістіктік дизайн, сондай-ақ білім және ғылым саласы ретінде дизайн қызметінде сараптама жүргізу және өзара іс-қимыл бойынша зерттеу жұмыстары болып табылады.

      Сәулетшілер, дизайнерлер қауымдастығы мен шығармашылық және құрылыс индустриясының өзге де өкілдерінің қызметі осы үкіметтік емес ұйымдарға қатысушылардың кәсіби өсуіне, тәжірибе алмасуына және халықаралық байланыстарын нығайтуға ықпал етеді. Бұл ұйымдар мәдениет пен өнер саласында белсенді дамып келе жатқан шығармашылық бағыттарды білдіретін қызықты архитектурасы, бірегейлігі, концерттік алаңдары, музейлері, көрме кешендері, галереялары дамыған қалаларды дамытатын ел ретінде Қазақстанның мәдени және туристік тартымдылығын арттыруға үлес қосады.

      Бейнелеу өнері саласындағы басым бағыт SCIENCE ART болып табылады, онда ғылымның соңғы жетістіктері мен жаңалықтарына негізделген қазіргі заманғы технологиялардың, жаңа материалдардың синтезі жүреді. Цифрландыру мен озық технологияларды енгізу бойынша осы бағытты дамыту үшін Қазақ ұлттық өнер университеті көркемсурет факультетінің базасында сценография мен дизайнның цифрлық және мультимедиялық технологиялары зертханасы құрылды.

      Сәулетшілер мен дизайнерлердің қызметін одан әрі ынталандыруға TANU халықаралық тәуелсіз сыйлығының құрылуы ықпал етті.

      Қазіргі уақытта Қазақстанда 9 музей бейнелеу өнері бағытына бейінделуде, бейнелеу өнері заттарының жалпы қоры 70000-нан астам экспонатты құрайды.

      Қазақстандағы бейнелеу өнері мен дизайн 8 көрме алаңында және 55 көркем галереяда ұсынылған.

      Шығармашылық ортадағы маңызды қадам Алматы қаласында "AlatauCreative HUB" креативті хабының ашылуы болып табылады, оның ішінде "ArtBit" білім беру-көрме орталығы бар, онда өнер мен мәдениеттегі жаңа технологияларға, сондай-ақ Астана қаласындағы креативті алаңдарға, "FestivalAvenue" шығармашылық бірлестіктер желісіне және басқаларға баса назар аударылады.

      Проблемалық мәселелер

      Бүгінде жұмыстарды орындауға тапсырыс беру, музей қорлары үшін суретшілердің жұмыстарын жоспарлы түрде сатып алу, суретшілердің, сәулетшілер мен дизайнерлердің қоғамдық бірлестіктерінің шығармашылық идеяларды жүзеге асыру үшін үй-жайлар мен алаңдар берудегі қызметін қолдау тетіктері жоқ. Білім алудан бастап іске асыруға дейінгі шығармашылық әлеуеттің үздіксіз процестерін жүзеге асыратын Өнер академиясын құру қажет.

      Сондай-ақ қазіргі заманғы Қазақстанның ұлттық мәдени кодымен қалыптасатын жаһандану процестерінен туындаған бірегейлік дағдарысы байқалады. Өңірлердің аумақтық және мәдени ерекшеліктері брендке айналмаған. Жеке тұлғаның ақпараттық, мәдени қауіпсіздігінің басты шарты ретінде азаматтық бірегейлікті айқындайтын өңірлік креативтік хабтардың қызметінің дамуы төмен деңгейде.

      Кітапхана ісі

      Қазақстан Республикасының кітапхана желісіне мәдениет, білім беру, денсаулық сақтау және басқа салалар кітапханалары кіреді.

      2022 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 3920 кітапханада 6 миллионға жуық оқырманға немесе қазақстандықтар санының 31,5 %-на немесе елдің әрбір 3-ші тұрғынына қызмет көрсетілді; оның ішінде балалар – 1 миллион 440 мың (оқырмандар санының 23,9 %), жастар – 1 миллион 242 мың (26,5 %); кітапханаларда құжаттарды беру 89 миллионнан астам дананы құрайды.

      Еліміздің қоғамдық қолжетімді кітапханаларында 9395 адам жұмыс істейді, олардың тек 65,7 %-ның арнайы кітапхана білімі бар.

      Кітапханаларды мәдени демалыс орталықтарына жаңғырту шеңберінде бастамашыл топтар мен белсенді жастарды қоғам өміріне белсенді тарту үшін коворкинг-орталықтар ("Bilim Оrtalygy") жұмыс істейді. Орталықтар жастар бизнесі, шығармашылық, оқу бағдарламалары (қызығушылық клубтары, көрмелер, үйірмелер, шеберлік сыныптары, тренингтер) шеңберінде креативті жобаларды іске асыруға мүмкіндік береді.

      2018 жылда елімізде 181 коворкинг-орталық ашылды, 2022 жылы орталықтар саны 400-ден асты, яғни 2,5 есеге өсті. Орталықтарды материалдық-техникалық жарақтандыру жергілікті атқарушы органдардың бюджет қаражатынан, сондай-ақ демеушілік көмектен жүзеге асырылады.

      Жалпыға қолжетімді кітапханалар жыл сайын оқырмандар үшін 160 мыңнан астам мәдени-бұқаралық іс-шаралар өткізеді.

      Пандемия жағдайында еліміздің кітапханалары құжаттарды электрондық жеткізуді жүзеге асыру, "kazneb.kz" – Қазақстандық ұлттық электрондық кітапханада орналастырылған кітаптардың электрондық көшірмелеріне сілтемелер беру арқылы онлайн форматта кітапхана қызметтерін ұсыну бағытында кітапхана ісін дамыту векторын өзгертті. Цифрлық коллекцияны кеңейту жақын арада Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхананың маңызды міндеті болып қала береді. Бүгінгі таңда қазақстандық ұлттық электрондық кітапхана қоры құжаттардың 60 мыңнан астам электрондық көшірмесін қамтиды, бұл шетелдік оқырмандар үшін қазақ әдебиетінің туындыларын қолжетімді етеді.

      Балалар мен жасөспірімдер арасында оқу мәдениетін дамыту бөлігінде кітапханалар қызметін ұйымдастырудың жаңа әдістері әзірленді. Осы мақсатта 2021 жыл "Балалар әдебиеті жылы" деп жарияланды.

      Балалар әдебиеті жылы шеңберінде мәдениет саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасында оқырмандарды кітапханаларға тарту және оқуды насихаттау жөніндегі 2021 – 2023 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекітті.

      "Оқитын ұлт" жобасы халық арасында оқу белсенділігін арттыруға ықпал етті, оның шеңберінде әртүрлі жастағы аудиторияны тарта отырып, іс-шаралар іске асырылуда.

      2022 жылы зағип және нашар көретін азаматтарға арналған әдебиет тапшылығын жабу үшін арнайы кітапханаларда ел кітапханаларының қорларын, оның ішінде мемлекеттік тілде зағип және нашар көретіндер үшін жыл сайын 4 % - ға ұлғайту көзделген.

      Проблемалық мәселелер

      Жалпы кітапхана ісі саласында бірқатар проблемалық мәселелер бар: кітапханалардың, әсіресе ауылдық жерлерде жеткіліксіз қаржыландырылуы салдарынан материалдық-техникалық жабдықталуының төмен болуы, кітап қорының жеткіліксіз толықтырылуы, кітап қорын цифрландыру үшін жабдықтардмен және компьтерлік техникамен жеткіліксіз қамтамасыз етілуі, жалпыға қолжетімді кітапханалар санының азаюы, соның ішінде республика бойынша өңірлерде кітапханалар желісін оңтайландыру есебінен.

      Ономастика саласы

      Бүгінгі таңда елімізде ономастикалық кеңістікті реттеу шаралары қолға алынған. "Atau.kz" электронды ономастика базасы жұмыс істейді. Ономастикалық кеңістікті реттеу жұмыстары жанданды. Мәселен, 2019 жылы – 6 елді мекен, 2020 жылы – 37, 2021 жылы – 23 елді мекеннің атауы өзгертілді.

      Тұтастай алғанда тәуелсіздік жылдары бүкіл республика бойынша 90-ға жуық аудан, қала, облыс, 3000 жуық елді мекен, 25000 жуық құрамдас бөлік (көшелер, даңғылдар, шағын аудандар және т.б.), 150 теміржол станциясы қайта аталды (тілдік нормаларға сәйкес транскрипциясы өзгерді).

      2021 жылы мәдениет саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасында ономастикалық жұмысты ұйымдастыру жөнінде әдістемелік ұсынымдар әзірледі. Әдістемелік ұсынымда объектілерді, елді мекендерді, көшелер мен даңғылдарды атау кезінде қолдануға арналған нақты нұсқаулар бар.

      2019 жылы жалпыға ортақ тарихи сананы қалыптастыру, елде атау және қайта атау бойынша жұмысты жүзеге асыру кезінде басшылыққа алу мақсатында ономастикалық жұмыс өлшемшарттарына қосымша әдістемелік құрал ретінде "Тарихи тұлғалар" тізімі жасалды. Бұл тізім жергілікті атқарушы органдардың, зиялы қауым өкілдерінің, жеке және заңды тұлғалардың ұсыныстарын ескере отырып әзірленді. 2021 жылы "Тарихи тұлғалар" тізімі кеңейтіліп, 555 адамға жетті, оны уақыт талаптарына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Республикалық ономастикалық комиссия өзектілендірді.

      Проблемалық мәселелер

      Қазіргі уақытта елімізде біртектілік қағидаты бойынша ұлттық танымға жақын тарихи-географиялық, дәстүрлі атауларға сәйкес атауын өзгертуді талап ететін 7000-ға жуық идеологиялық ескірген атау анықталды.

      Кадрлық әлеуетті дамыту және өскелең ұрпаққа рухани-адамгершілік тәрбие беру

      Мәдениет саласындағы кадрлық әлеуетті осы саладағы білім беру ұйымдары қамтамасыз етеді.

      Негізінде мәдениет және өнер саласы үшін кадрлар даярланатын білім беру платформасының жұмыс істеуін талдау шығармашыл жастарды оқыту, тәрбиелеу және дамыту нәтижелерінің жоғары деңгейін көрсетті, бұл 2021 жылы барлық шығармашылық білім беру бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарының қажет етілуінің ұлттық рейтингінде жетекші бірінші орындарды алуымен расталады.

      Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында (бұдан әрі – ЖЖОКБҰ) жүзеге асырылатын көркемдік-білім беру процесінде жоғары кәсіби және білікті кадрлық профессорлық-оқытушылық құрам бар. Халықаралық білім беру стандарттарына сәйкес келетін кадрлық әлеуетті жаңарту жоспарлы түрде жүргізілуде.

      Мемлекеттік білім беру тапсырысы (грант) шеңберінде мәдениет және өнер саласында кадрлар даярлауға мемлекеттік қолдаудың өсуі байқалады.

      "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекет ЖЖОКБҰ және өнер колледждері түлектерін жұмысқа орналастыруды қамтамасыз етеді. Осылайша, мәдениет саласындағы уәкілетті орган жоғарыда аталған түлектердің жұмысқа орналасуына талдау мен мониторингті қамтамасыз етеді, бұл еліміздің барлық өңірлерінде кадрларға деген қажеттілікті түзетуге мүмкіндік береді.

      2021 жылғы 1 қыркүйектен бастап Қазақ ұлттық хореография академиясында Татарстан Республикасының "Қазан мемлекеттік мәдениет институты" Федералдық мемлекеттік бюджеттік білім беру мекемесімен қос дипломды білім беру бағдарламасын іске асыру бойынша жұмыс басталды.

      Студенттер мен оқытушылар құрамын шетелде оқу үшін жіберу бойынша ауқымды жұмыс жүргізілуде. Осыған байланысты "Aberystwythuniversity" (Ұлыбритания), "Өнер академиясы" (Латвия), Лапландия университеті (Финляндия) сияқты әлемнің жетекші жоғары оқу орындарымен шарттар жасалды.

      Мәдениет және өнер саласында кәсіби кадрларды даярлау жөніндегі шаралардың нәтижесі олардың жоғары сіңірген еңбегін мойындау болып табылады.

      Оқушыларға қазақ халқының тарихын, мәдениетін, салт-дәстүрлерін білуге мүмкіндік беретін "Ұлағатты ұрпақ" және "Оқушының мәдени нормативі" мәдени-білім беру жобаларын іске асыру басталды.

      2021 жылы мәдениет, дене шынықтыру және спорт саласындағы заңнамаға түзетулер енгізілді, оның шеңберінде Қазақстанда балалар мен жасөспірімдерге арналған мемлекеттік шығармашылық және спорттық тапсырыс тетігі алғаш рет енгізілді. Шығармашылық үйірмелер мен спорт секцияларын қаржыландыру жан басына шаққандағы қаржыландыру шеңберінде жергілікті бюджет қаражаты есебінен қамтамасыз етіледі.

      Мемлекеттік шығармашылық және спорттық тапсырысты іске асыру 2021 жылы басталды және "Artsport.edu.kz" цифрлық платформасы арқылы жүргізіледі.

      Балалармен жұмыс істеу үшін ел өңірлерін, оның ішінде шалғайдағы ауылдық жерлерде қызметкерлермен қамтамасыз ету мүмкіндігі мақсатында осы мамандарға қойылатын біліктілік талаптарының тізімі кеңейтілді.

      2021 жылдан бастап балалар мен жасөспірімдердің бос уақытын және салауатты өмір салтын қамтамасыз ету мақсатында елімізде 50 шығармашылық бағыт бойынша 25000-нан астам шығармашылық үйірме ұйымдастырылды.

      Еліміздің мәдениеті мен өнерін дамытуға ерекше үлес қосқан еңбек сіңірген мәдениет, өнер және ғылым қайраткерлерін, дарынды тұлғаларды, Қазақстан азаматтары мен шетел азаматтарын қолдау жөніндегі шаралар кешені жүзеге асырылуда.

      Жас талантты мәдениет және өнер қайраткерлеріне олардың кәсіби деңгейде қалыптасуына ықпал ететін беделді республикалық және халықаралық конкурстарға қатысу үшін мемлекеттік қолдау көрсетілуде.

      Абай атындағы әдебиет және өнер саласындағы мемлекеттік сыйлықты, мәдениет саласындағы мемлекеттік стипендияны, "Дарын" мемлекеттік жастар сыйлығын, Қазақстан Республикасының өнер саласындағы Umai ұлттық сыйлығын беру маңызды қолдау шаралары болып табылады.

      "Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасының Заңына 2020 жылы енгізілген өзгерістерге сәйкес балет әртістеріне ай сайынғы ақшалай төлемдер көзделген.

      Халықтың табысын арттыру жөніндегі кешенді жоспар шеңберінде мәдениет және өнер саласындағы төрт отандық ЖЖОКБҰ-ның профессор-оқытушылар құрамының жалақы коэффициенті 1,75-тен 3,5-ке дейін ұлғайтылды.

      Проблемалық мәселелер

      Мәдениет саласын кадрлармен қамтамасыз етудің негізгі проблемалық мәселелерінің бірі – барлық түрдегі дизайнерлер, режиссерлер, аниматорлар, дирижерлер, дыбыс және жарық аппаратурасының операторлары, сценаристер, кинематография мамандары, музей және кітапхана ісі (оның ішінде реставраторлар, археологтар, антропологтар, этнологтар), шығармашылық үйірмелердің қызметі бойынша ауылдық жерлерде оқытушылар құрамының тапшылығы сияқты кәсіби кадрлардың ауысуы мен тапшылығы болып табылады.

      Отбасылық, дәстүрлі, ұлттық және қоғамдық құндылықтардың өзара іс-қимылына негізделген өскелең ұрпақты мәдени-адамгершілікке тәрбиелеудің жаңа тетіктерін енгізу қажеттігі туындады.

      Аталған салалардағы мамандар тапшылығының негізгі себебі жалақының төмен деңгейімен байланысты, бұл қазақстандықтардың орташа айлық номиналды жалақысынан 2 есе аз.

      Үрмелі музыкалық аспаптарда ойнайтын әртістердің, би ансамблінің әртістерінің, күрделі және қауіпті жанрларда жұмыс істейтін цирк әртістерінің әлсіз әлеуметтік қорғалуы атап өтіледі.

3. Халықаралық тәжірибеге шолу

      Мәдениет саласының белсенді дамып келе жатқан процестерінде елдің, қоғамның және тұлғаның мүдделері арасындағы тепе-теңдікті қолдау тұрақты және тиімді мемлекеттің мәдени саясатының ең оңтайлы қағидаты болып табылады. Қазақстан үшін әлемнің дамушы және дамыған елдерінің тәжірибесін ескеру маңызды.

      Мәдениет дамуының өлшеуіне арналған индикаторлар жүйесі (ЮНЕСКО), креативті индустрияларды дамыту, "жұмсақ күш" құралдары, белсенді цифрландыру және саланың әлеуметтік-идеологиялық миссиясы бүкіл әлем бойынша мәдениет саласындағы мемлекеттік стратегиялардың біріктіруші элементтері болып табылады.

      Дамыған елдердің (Еуропалық одақ, Ресей Федерациясы, Қытай Халық Республикасы, Корея Республикасы және басқалары) тәжірибесі көрсеткендей, бүгінде мемлекеттік мәдени саясат саласындағы стратегиялық құжаттар ұлттық деңгейде іске асырылуда.

      Ғылыми жұмыстың шығармашылық индустрияларға әсеріне қатысты ең озық тәжірибелердің бірі – "Дәстүрлі ирланд музыкасының архиві" ғылыми-зерттеу институты жұмыс істейтін Ирландияның тәжірибесі. Оның жұмысының нәтижелері "itma.ie" кең интернет-жобасында ұсынылған. Ирландиялық музыканттардың бірнеше ғасырлардағы барлық қол жетімді ноталары, мәтіндері, аудио және бейне жазбалары қазіргі заманғы хэштегтер мен сілтемелер жүйесімен көпшілікке қол жетімді.

      Бүкіл әлемде шет елдердің мемлекеттері талантты шығармашылы жастарды белсенді қолдайды. Мәселен, Германияда олар үшін көптеген мүмкіндіктер ашық және қол жетімді. Елде өнердің әртүрлі салаларында өзін көрсеткен жастарға қаржылық көмек көрсетуге дайын көптеген ұйымдар бар: біріншіден, бұл федералды және аймақтық деңгейдегі көптеген мемлекеттік ұйымдар, екіншіден, жеке және қоғамдық қорлар. Қолдау, әдетте, стипендиялар, сондай-ақ әртүрлі конкурстарда сәтті өнер көрсеткені үшін сыйлықтар мен жүлделер түрінде жүзеге асырылады. Жас таланттарды қолдауға банктер белсенді қатысады. Банктерден қаржылық қолдау алудың ең сенімді жолы – олар өткізетін көптеген конкурстарға қатысу.

      Анимациялық фильмдер түсірудегі көшбасшылардың бірі – Америка Құрама Штаттары. Кинематографияның бұл саласы өте қымбат процесс. Америка Құрама Штаттарында бір сағаттық анимациялық фильм түсіру құны кем дегенде 200-300 мың долларды құрайды, осыған байланысты бұл фильмдерді жасау бойынша жетекші орындар "The Walt Disney Company" және "Pixar Animation Studios" сияқты ауқымды киностудияларға тиесілі. Демеушілердің қаражатын тартатын продюсерлер анимациялық фильмдерді қаржыландыру мәселелерімен айналысады.

      Францияда кинематографты мемлекеттік қолдауды арнайы құрылған "Ұлттық кино орталығы" мемлекеттік мекемесі жүзеге асырады, ол фильмдерді шығару және прокаттау, кинотеатрлар желілерін кеңейту және жарақтандыру, француз киносы мен аудиовизуалды өнімдерін шетелдік нарықтарда ілгерілету мәселелерін шешеді.

      Францияның музейлері мен тарихи-мәдени объектілерін дамыту Мәдениет министрлігінің қамқорлығымен жұмыс істейтін "Мәдениет саласындағы өңірлік басқару" ұйымына (Regional Directorates of Cultural Affairs (RDCA) тиесілі. Кез келген жас зерттеуші немесе ерікті елдің тарихи-мәдени мұрасын зерттеуге гранттар ұтып алып, өз жобаларын жүзеге асыра алады.

      Жапонияның материалдық емес мәдени мұрасын зерттеуді Азия-Тынық мұхиты өңірінің материалдық емес мәдени мұрасын зерттеу мен сақтауды үйлестіретін халықаралық материалдық емес мәдени мұраны зерттеу орталығы жүзеге асырады.

      Еуропалық одақ музей коллекциялары мен тарихи құжаттарды цифрландыру үшін құрған "Europeana.eu" веб порталында 50 миллионнан астам өнер туындылары мен тарихи құжаттардың цифрлық көшірмелері орналастырылған.

      Түркияда Мәдениет және туризм министрлігі https://sanalmuze.gov.tr/веб-сайтын ашты, онда министрлік басқаратын 16 музейге тегін баруға болады.

      Халықаралық кәсіби кітапхана қауымдастығы күш-жігерді үйлестіруде және кітапханалардың тиімділігін арттыруда белсенді рөл атқарады. Сан-Антонио қаласындағы қоғамдық кітапхана (Америка Құрама Штаттары) – бұл баспа кітаптары жоқ, тек цифрлық құжаттар жинағы бар әлемдегі алғашқы кітапхана.

      Әлемдік тәжірибені талдау мемлекеттің мәдениет саласындағы мүдделілігі мен сауатты құрылған саясаты әлеуметтік тұрақтылыққа, құндылықтар жүйесін және оның сабақтастығын, патриотизм мен ұлттық бірегейлікті қалыптастыруға ықпал ететінін, сондай-ақ саланың инновациялық дамуын және орнықты экономикалық өсуді ынталандыратынын көрсетті.

      Бұл ретте талдау негізінде мәдениет пен өнердің орнықты дамуы жүйелі тәсілді талап ететіні, шығармашылық қоғамдастықты қолдау ашық және қолжетімді ақпараттандыру негізінде жоспарлы қадамдармен іске асырылуы тиіс.

4. Мәдени саясатты дамыту пайымы

      Мәдени саясат жалпыұлттық бірлікті қалыптастыру және ұлттық сананы жаңғырту құралдарының бірі болып табылады. Ол қоғамдағы мәдени өмір процестерін мемлекеттік қолдау және азаматтарды мәдениет арқылы тәрбиелеу арқылы жүзеге асырылады.

      Қазіргі қазақстандық мәдениет ұлттың генетикалық кодының қалыптасқан тарихи-мәдени негізімен жаһандық мәдени диалогқа белсенді қатысу үшін барлық алғышарттарға ие. Ұлттың мәдени кодының негізгі компоненттері – мұра, дәстүр, әдет-ғұрып, тіл, отбасы, шаруашылық жүйелер (өмір салты), мерекелер.

      Қазіргі Қазақстанның мәдени дамуының маңызды векторларының бірі мәдени мұраны сақтау, зерттеу және тарату болып табылады. Мәдени мұра – бұл біздің қоғамымыз бен мемлекетіміздің шоғырлануы мен табысты дамуының сарқылмас әлеуеті, өзінің ұлттық рәміздерін қалыптастырудың, ұлттық бірегейліктің негізін және бөтен идеологиялық ықпалдан символдық қорғалудың базалық негізі.

      Дәстүрлі құндылықтарды қолдау, қоғамдық сананы жаңғыртуға, ұлттың мәдени кодын рухани жаңғыртуға және нығайтуға ықпал ететін адамгершілік бағдарларды қалыптастыру және дамыту тілді дамыту, мәдени-тарихи құндылықтарды, дәстүрлерді сақтау, Қазақстанның киелі жерлерінің мәдени-географиялық картасын қалыптастыру, жаһандық әлемде заманауи қазақстандық мәдениетті ілгерілету, өз Отанына әлеуметтік құрмет пен сүйіспеншілік арқылы жүзеге асырылатын болады.

      Құжатта мәдени инфрақұрылымды, кадрлық әлеуетті дамыту, мәдени өнімді қалыптастыру, оны ілгерілету жөніндегі түйінді оқиғалар мен іс-шаралар процесі көрсетілген.

      Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, ұлттың мәдени мұрасын тарату технологиясы мен интеграциясы ғылыми ізденістерден мәдени туризмге дейінгі қазіргі заманғы мәдени кластерлерді қалыптастырудың негізі болып табылады. Кластерлерді дамытудың катализаторы мәдени мұраны күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне, жаңа ұрпақ үшін өзекті болып табылатын жанды және үнемі дамып келе жатқан дәстүрге айналдыруға мүмкіндік беретін шығармашылық индустрия болып табылады.

      Тұжырымдаманы іске асыру нәтижесінде ұсынылатын мәдени өнімнің жоғары сапасы қамтамасыз етіледі. Қазақстандық театрлардың репертуарына отандық авторлардың қойылымдары енгізіледі. Жас талантты мәдениет және өнер қайраткерлеріне жоғары халықаралық тануға қол жеткізуге мүмкіндік беретін қолдау қамтамасыз етіледі. Ерекше қажеттіліктері бар адамдарды қолдау шаралары олардың социумға кірігуін қамтамасыз етеді.

      Отандық кинематографияны, оның ішінде жеке кинокомпанияларды дамыту мен қолдаудың жүйелі шаралары жалғастырылатын болады. Жүргізіліп жатқан шаралар арқылы қысқа метражды, толық метражды, анимациялық фильмдер шығару, отандық киноөнімді шығару процесінде шетелдік тәжірибені қолдану, сондай-ақ халықаралық фестивальдер мен конкурстарда қазақстандық кинематографияны ұсыну ұлғайтылатын болады.

      Мәдени-туристік объектілердің жоғары әлеуеті оң әлеуметтік және экономикалық тиімділікке қол жеткізуге қызмет етеді және ұлттық мәдени өнімнің танымал брендтерін қалыптастыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ өңірлердің жаңа тарихи-мәдени имиджін қалыптастырады.

      Музей және кітапхана қызметі саласындағы озық цифрлық технологияларға көшумен Қазақстанда халықтың мәдени өнімге жоғары қолжетімділігі, елдің ұлттық тарихы мен өзіндік мәдениетіне халықтың қызығушылығын арттыру қамтамасыз етілетін болады. Қазақстан кітапханалары жинақталған қоғамдық білімге кең қолжетімділікті заманауи ыңғайлы форматта қамтамасыз ететін көпфункционалды ақпараттық және бос уақыт орталықтарына айналады. Өткізілетін қызметтің нәтижелерінің бірі – еліміздің музейлері мен кітапханаларына келушілерді арттыру болады.

      Шеберлер мен талантты жастарды тарта отырып, оларда іс-шаралар өткізе отырып, көрме алаңдарын құру әлемдік аренада осы салалардағы жетістіктерді ұсынуға, шығармашылық ізденістердің нәтижелерімен өзара алмасу үшін эксперименттік алаңды қалыптастыруға ықпал етеді және тұтастай алғанда елдің мәдени имиджіне оң әсер етеді.

      Адами капитал, шығармашылық ресурс, жүйелі мемлекеттік қолдау және бизнес-бастамалар бәсекеге қабілетті мәдени ортаны қарқынды дамытудың берік іргетасы болуға тиіс, ол өз кезегінде мемлекет пен қоғамның экономикадағы, әлеуметтік және мәдени өмірдегі табысының басты көрсеткіші болып табылады.

      Тұжырымдаманы іске асыру нәтижесінде 2030 жылға дейін барлық мәдениет бағытының орнықты дамуын қамтамасыз ететін еліміздегі бірыңғай мәдени кеңістік қалыптасады

5. Мәдени саясатты дамытудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

      Тұжырымдаманы іске асыру мынадай қағидаттар мен тәсілдерге негізделетін болады:

      1) жаңа институционалдық бірлестіктер, заманауи мәдени кластерлер және озық технологиялар базасындағы мәдени ортаның бірлігі;

      2) мәдениеттің барлық бағыттарын дамытудың жүйелілігі мен кешенділігі;

      3) мәдениеттің үдемелі дамуының тарихи сабақтастығы мен үздіксіздігі;

      4) инклюзивтілік және әлеуметтік бағыттылық;

      5) шығармашыл тұлғаның және мәдени өзін-өзі көрсету нысандарының бостандығы;

      6) инновация және креативтілік.

      Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаевтың 2022 жылғы 16 наурыздағы "Жаңа Қазақстан: жаңару және жаңғырту жолы" атты Қазақстан халқына Жолдауы ел мәдениетін дамытуға жаңа серпін берді.

      Мәдениет саласында заманауи технологияларды енгізу мәдениет саласын жаһандандырудың және мәдени коммуникациялардың жаңа нысандарын дамытудың және бүкіл елдің мәдени кеңістігін біріктірудің маңызды факторы болып табылады.

      Зияткерлік ақпаратқа қол жеткізудің инновациялық нысандарын белсенді дамыту шеңберінде Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхана қорын едәуір кеңейту процесі іске қосылды.

      PR-ілгерілету құралдарын дамыту, қосымша аудиторияны тарту және мәдени мұраны танымал ету үшін қоғамдық пікір көшбасшыларын, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері мен блогерлерді тарту Қазақстанның ішкі және халықаралық нарықтардағы мәдени әлеуеті туралы ақпарат деңгейін арттыруға, брендингті дамытуға, бірегей жергілікті мәдени өнімдерді әзірлеуге ықпал ететін болады.     

      Отандық мәдениетті танымал ету қазақстандық азаматтардың мәдениетке деген қажеттілігін қалыптастырып қана қоймай, жалпы саланы әлеуетті инвесторлар үшін тартымды етеді.

      Тарихи-мәдени мұра

      Қазақстан аумағында бүкіләлемдік мұраның бірегей ескерткіштері орналасқан. ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мәдени мұра тізімінде Қазақстан Республикасынан 10 объект бар. Таяу болашақта тізімдегі Қазақстанға тиесілі объектілер санын 2025 жылға қарай 10 бірліктен 16 бірлікке дейін ұлғайту көзделіп отыр. Қазіргі таңда жаңа номинациялық құжаттар әзірленіп жатыр. Осыған байланысты Қырғыз Республикасы, Тәжікстан және Өзбекстан Республикалармен бірлесіп, "Ұлы Жібек жолы: Ферғана-Сырдария дәлізі" сериялық трансұлттық номинациясын дайындау және ілгерілету жұмыстары жүргізіліп жатыр.

      Әлемдік үрдістерді ескере отырып, тарихи-мәдени мұра объектілерінің базасында туристік өнімдер, инфрақұрылым және брендтер құру арқылы туризмді дамыту перспективті болып көрінеді. Бұл бағыттағы алғашқы қадамдар республикалық қорық-музейлердің – Гаухар-Ана, Сауран, Сарайшық, Есік, Ордабасы, Ұлытау, Таңбалы, Отырар аумағында құрылған визит орталықтары құрылыстарының аяқталуы.

      Қазақстандық мәдени брендтің қарқынды дамуына Қазақстанның киелі жерлері бойынша мәдени туризмді дамытуға, туристік орындарда ұлттық бренд өнімдерін сатуға бағытталған іс-шараларды өткізу ықпал ететін болады.

      Туризм объектісі ретінде ашық аспан астындағы "Бозоқ" ұлттық археологиялық саябағын салу – осы бағыттағы бірінші кезекте жүзеге асырылған шара.

      Еліміздің тарихи-мәдени мұрасын танымал етуге бұқаралық ақпарат құралдары мен интернет-платформалардағы ауқымды ақпараттық-насихаттық қызмет ықпал етуі тиіс.

      Қазақстанның тарихи мұрасын одан әрі зерттеу және дамыту мақсатында 2023 жылы 8 жоба бойынша археологиялық жұмыстар өз мәресіне жететін болады, оның ішінде: Берел, Алтын Орда кезеңіндегі қалашықтар, Бытығай, Ботай, Бозоқ сияқты және тағы да басқа бірегей археологиялық объектілерді зерттеу. Археологиялық жұмыстармен қамтылған объектілердің саны көбейетін болады.

      Ғылыми-реставрациялау жұмыстары жүргізілген республикалық маңызы бар тарихи-мәдени ескерткіштердің үлесі 2030 жылға қарай республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің жалпы санынан 40%-ға дейін артады, оның ішінде Қожа Ахмет Ясауи кесенесі, Сауран археологиялық кешені, Сарайшық, Ботай қалашықтары және басқалары.

      Материалдық емес мәдени мұра

      Материалдық емес мәдени мұраны сақтау мен дамытуды тиімді ұйымдастыру үшін ғылыми компонент күшейтілетін болады, бұл мемлекеттік құрылымдар мен жеткізуші қоғамдастықтардың өзара іс-қимылын жүйелеуге мүмкіндік береді. Қазақстан халқының материалдық емес мәдени мұрасы гуманитарлық ғылымдар саласындағы іргелі, қолданбалы, пәнаралық зерттеулердің басым мамандандырылған ғылыми бағыттарының тізбесіне енеді. Бұл шара қазақстандық ғалымдар мен зерттеу топтарының назарын материалдық емес мәдени мұра бойынша ғылыми жобалар мен бағдарламаларды орындауға аударады.

      Музыкалық, бейнелеу, театр және қолданбалы өнер, салт-дәстүрлер, аспаздық, мал шаруашылығы, егіншілік және тағы басқа салалардағы жаңа дәстүрлерді анықтау және қолданыстағы дәстүрлер тізілімін толықтыру бойынша жұмыстар жүргізілетін болады.

      ЮНЕСКО-ның адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасының репрезентативтік тізімін 2030 жылға қарай 20 бірлікке дейін қазақстандық мәдениеттің жаңа элементтерімен толықтыру қазақстандық материалдық емес мәдени мұра элементтерін танымал етуге және олардың адамзаттың дүниежүзілік рухани мұрасы деңгейіне шығуына, ұлттық менталитет пен бірегейлікті сақтауға ықпал ететін болады.

      Республикалық деңгейдегі қоғамдастықтармен өзара іс-қимылға қатысты дәстүрлерді жеткізушілердің конкурстары, бұқаралық ақпарат құралдарында материалдық емес мәдени мұраны дәріптеу жөніндегі хабарларды тарату, осы тақырыптағы контентті ұлғайту арқылы материалдық емес мәдени мұраны дәріптеу бойынша жұмыстар жүргізілетін болады.

      Материалдық емес мәдени мұра саласындағы қазақстандық және халықаралық сарапшыларды ұйымдастыру комитеттері мен қазылар алқасына тарта отырып, фестивальдер, жәрмеңкелер, конкурстар, слеттер және өзге де іс-шараларды өткізу материалдық емес мәдени мұраға қоғам назарының артуына айтарлықтай ықпал етеді.

      Ел өңірлерінде шығармашылық мәдени өнімді өткізуге арналған алаңдар құруды көздейтін өңірлік жоспарлар әзірленетін болады.

      Театр және музыка өнерін дамыту

      Театр және концерт ұйымдарының репертуарлық саясатын қалыптастыру еліміздің театрлары мен концерттік ұйымдарының репертуарына өткен ұлттық композиторлар мен драматургтердің көптен бері орындалмаған жауһарларын енгізу және қазіргі заманғы туындылар есебінен репертуарды жаңарту жөніндегі жұмыстармен күшейтілетін болады. Ұлттық авторлардың шығармаларымен елдің барлық театрларының репертуарын ұлғайту тұжырымдаманы іске асырудың нәтижесі болады. 2030 жылға қарай Қазақстан театрларының репертуары кемінде отандық авторлардың 600 бірлікке дейінгі жаңа қойылымдарымен толықтырылады.

      Ел театрларының репертуарын қазақ және отандық авторлардың спектакльдерімен толықтыру отандық композиторлар мен драматургтердің шығармаларын танымал ету және насихаттау бойынша жаңа серпін береді, көрермендердің рухани және адамгершілік тәрбиесін арттырады.

      Театрлардың репертуарын жаңарту жөніндегі шаралардың бірі отандық авторлардың жаңа өнер туындыларына арналған "Dala dauysy" республикалық байқауына қатысуы болады.

      Қазақстанның жетекші театрлары халықаралық деңгейдегі іс-шараларға қатысу арқылы ұлттық опера, балет және драма өнерінің жетістіктерін әлемдік мәдени кеңістікпен біріктіретін болады. Алмасу іс-шаралары қазақстандық мәдениеттің бірегей моделін халықаралық деңгейде тануға ықпал ететін болады.

      Музыка және театр өнерін халықаралық мәдени кеңістікке интеграциялауға Қазақстанда Халықаралық мюзиклдар, "Опералия" фестивалін, халықаралық фестивалін өткізу ықпал етеді. Фестивальді ұйымдастыру елімізде музыкалық өнердің осы түрін дамытуға үлкен көмек болады.

      Жеке театрларды одан әрі дамытуға жәрдемдесу мақсатында мемлекеттік емес театр ұжымдарының қызметін қолдау жөніндегі жұмыс олардың мәдениет саласындағы уәкілетті орган және жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын республикалық және халықаралық театр фестивальдеріне, форумдар мен конференцияларға, оқыту курстары мен мастер-кластарға қатысуын қамтамасыз ету жолымен жалғастырылатын болады.

      "Ұлттық домбыра күні" ауқымды концерттік іс-шарасын іске асыруды жалғастыру, "Көшпенділер әуені" халықаралық этникалық музыка фестивалі мен республикалық ақындар айтысын өткізу ұлттық мәдени брендтің танымал болуына ықпал ететін болады.

      Қазақстанның музыкалық мәдениетінің бай мұрасын сақтау мен дамытуға дәстүрлі және классикалық музыканың композиторлары мен орындаушыларын қолдау ықпал етеді. Оны жүзеге асыру үшін ғылыми және шығармашылық ұйымдардың өзара іс-қимылының әлемдік практикасы, қазақ халқының бай музыкалық мұрасына қол жеткізе отырып, ашық ақпараттық орта құру қолданылатын болады.

      Бүкіл ел бойынша дарынды жастарды анықтауға және қолдауға бағытталған іс-шаралар жас қазақстандықтардың шығармашылық әлеуетін дамытудағы маңызды аспект болады. "Жаһандық әлемдегі заманауи қазақстандық мәдениет" жобасы аясында еліміздің барлық өңірлерінен талантты жастар беделді халықаралық фестивальдер мен конкурстарға қатысу үшін жіберілетін болады.

      Мәдениет пен өнердің дарынды өкілдерін Қазақстан Республикасының Umai өнер саласындағы ұлттық сыйлығы түріндегі мемлекеттік қолдау шаралары жалғастырылатын болады.

      Еліміздің театр, концерттік ұйымдары сайттарының функционалдығы мен мазмұнын дамыту театр қойылымдары мен концерттік іс-шаралардың онлайн форматта қолжетімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Қойылымдарды нақты уақыт режимінде таратумен қатар, бұрын түсірілген спектакльдерді көруге болады.

      Өңірлерде мәдениетті дамыту мақсатында мәдениет объектілерін, оның ішінде ауылдық жерлерде мәдениет үйлерін кезең-кезеңімен салу, сондай-ақ қолданыстағы мәдениет объектілерін жөндеу көзделетін болады.

      2030 жылға дейін 345 жаңа объект іске қосылып, қолданыстағы 1420 мәдениет объектісі жөнделеді. Мәдениет үйлері көпфункционалды мәдениет орталықтарына айналады, онда театрлық-концерттік көркемөнерпаздар ұжымдарының жұмыс істеуімен қатар халықтың, әсіресе балалардың шығармашылық әлеуетін дамыту үшін жағдайлар жасалатын болады.

      Цирк өнерінің дамуы

      Цирк өнері – ерекше және эксклюзивті жанр. Көбінесе цирк өнері отбасылық және әулеттік сипатта болады. Цирк әртістерінің арқасында Қазақстан әлемнің ондаған елдерінде танылды.

      Шетелдік цирк ұжымдарымен меморандумдар жасасу мүмкіндігін пысықтау арқылы цирк жанрындағы әртістердің кәсіби дамуына жағдай жасайтын шаралар қабылданады, олардың шеңберінде шеберлік сыныптарын өткізуге, кәсіби ортада тәжірибе алмасуға мүмкіндік туады.

      Халықты, оның ішінде ауылдық елді мекендердің тұрғындарын цирк өнерімен қамту және қолжетімділігін арттыру шаралары көзделетін болады. Осыған байланысты цирк өнерін одан әрі дамыту және елімізде гастрольдік іс-шараларды ұйымдастыру жоспарлары әзірленетін болады.

      Кинематографияны дамыту

      Кинематография саласын жетілдіру мақсатында Қазақстанда мүдделі тұтынушыға бағдарланған сапалы отандық киноөнімдерді шығару көлемін ұлғайтуға ықпал ететін жүйелі шаралар жүзеге асатын болады.

      "Қазақфильм" киностудиясын жаңғырту шеңберінде киностудияны заманауи кино түсіру және монтаждау жабдықтарымен толық техникалық қайта жарақтандыру, жаңа түсірілім алаңын салу, инженерлік желілер мен ғимараттарға күрделі жөндеу жүргізу, сондай-ақ мамандандырылған көлік сатып алу жүзеге асырылатын болады. Киностудияда арнайы эффектілерді қолдана отырып, жылына 100-ге жуық кинокартина шығару мүмкіндігі пайда болады, бұл кинотеатрларға жаңа жанрда жасалған сапалы отандық контентпен ұсынылатын өнімдердің ассортиментін кеңейтуге мүмкіндік береді. Қабылданған шаралардың нәтижесінде республикалық телеарналарда отандық фильмдерді көрсету ұлғаяды, сондай-ақ кинотеатрларда оларды көру есебінен кассалық алымдар ұлғаяды.

      Бұдан басқа, киностудия барлық өндірістік әлеуетті ұсына отырып, өндірістің барлық кезеңдерін (орналасқан жері, түсірілімі, дыбысталуы, монтажы, дубляжы, тиражы және т.б.) қамтитын киножобаларды іске асыруда жеке отандық кинокомпанияларға жәрдем көрсететін болады.

      Сонымен қатар "Қазақфильм" киностудиясы кино түсіру үшін қажетті қызметтердің толық техникалық кешенін және түсірілім алаңдарын ұсыну арқылы еліміздің аумағындағы түсірілімдер үшін ірі шетелдік кинокомпанияларды тартуға ықпал ететін болады.

      Құрылған "Қазақанимация" шығармашылық бірлестігі жанынан шетелдік киностудиялардың өкілдерін, сондай-ақ анимациялық кино саласындағы жетекші отандық және шетелдік мамандарды шақыра отырып, шеберлік сыныптарын өткізу жалғастырылатын болады.

      Шеберлік сыныптарға қатысушылар дайындық кезеңінен бастап өндіріс аяқталғанға дейін анимациялық фильмдер шығару процестеріне қатысады, бұл жас режиссерлерге, аниматор суретшілеріне және басқа мамандарға өздерінің шығармашылық жобаларын жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

      Жоба шеңберінде Paramount Pictures Corporation, Walt Disney Pictures сияқты киностудиялармен, Nickelodeon, TiJi телеарналарымен ынтымақтастық орнату шеңберінде қазақстандық анимациялық фильмдер мамандарын оқыту үшін жетекші шетелдік анимациялық студиялар мен телеарналардың мамандарын тарту мәселесі пысықталуда.

      Отандық кино өндірушілерді мемлекеттік қолдау шеңберінде жылына кемінде 10 анимациялық және кең дистрибуцияланған фильмдердің, сондай-ақ отбасылық көруге арналған шетелдік премьералық фильмдердің дубляжы қамтамасыз етіледі.

      Қазақстандық мәдени мұраны цифрлық киноколлекция форматында сақтау мақсатында жылына кемінде бес толықметражды көркем фильмді цифрландыру және реставрациялау қамтамасыз етілетін болады. Сондай-ақ қазақстандық кино қорды ақ-қара форматтан түрлі-түсті форматқа ауыстыру мәселесі пысықталуда.

      Қазақстандық мәдени өнімді өткізуге және отандық кинематографияны дамытуға қазақстандық фильмдерді стримингтік платформаларға (Netflix, YouTube, Megogo, BeeTV және басқалары) және онлайн-кинотеатрларға орналастыру мәселесін пысықтау ықпал ететін болады.

      Инновациялық жүйелердің белсенді дамуына фильмдер мониторингінің бірыңғай автоматтандырылған ақпараттық жүйесін құру жөніндегі жұмыс ықпал ететін болады. Бұл ақпараттық жүйе бүгінгі күні өндірісті, прокатты жүйелеу үшін жетіспейтін мүмкіндіктерді ашады, фильмдерді ілгерілетудің толық тарихын бақылауға, сәтті немесе сәтсіз жобаларды анықтауға, жаңа картиналар өндірісінде алған тәжірибені қолдануға мүмкіндік береді.

      Сондай-ақ кинематографияда ұлттық брендті танымал етуге ірі шетелдік кинокомпанияларды тарту үшін: Шарын каньоны, Алматы таулы жерлері, Каспий теңізі, Маңғыстау облысының шөлді барханы сияқты қазақстандық бірегей табиғи ландшафтты пайдалану жөніндегі шаралар ықпал ететін болады.

      Қолданыстағы "Кинематография туралы" Заңға мемлекеттік қаржылық қолдау алған фильмдерді ілгерілету және оны прокаттау, фильмге айрықша құқықтарды Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігінен фильмді өндірушіге беру, оның ішінде беделді киносыйлықтарда отандық фильмдерді ілгерілету жөніндегі шараларды қамтамасыз ету бөлігінде түзетулер енгізу мәселелері пысықталатын болады.

      Музей ісін дамыту

      Қазіргі заманғы шындықтар Қазақстан музейлерінің қызметін қайта қарауды, музей объектілерін кешенді және тиімді дамытуды және әлемдік музей практикасында болып жатқан интеграциялық процестерді, сондай-ақ инновациялық, ақпараттық, коммуникативтік технологияларды пайдалануды ескере отырып, оларда халыққа мәдени қызмет көрсету деңгейін жетілдіруді талап етеді.

      Қазақстандағы музей қызметі саласында озық цифрлық технологияларға көшу жөніндегі шаралар кешенін кезең-кезеңімен іске асыру жалғастырылады. Виртуалды музейлерді құру және музей қорларын электрондық форматқа көшіру музейлердің негізгі қызметін жандандыру есебінен қамтамасыз етілетін болады. Бұл жұмысты республикалық музейлер белсенді жүргізуде, сондай-ақ өңірлік музейлер арасында осы процестердің жандануы күтілуде.

      3D турлар арқылы халықтың мәдени құндылықтарға қолжетімділігін арттыру қамтамасыз етіледі.

      Қазақстанның бай тарихи және мәдени мұрасын сүйетіндерге музей экспозицияларын виртуалды форматта көру қолжетімді болады.

      Музей қорларын тұрақты толықтыру құнды музей экспонаттарын сатып алу, археологиялық және этнографиялық, ғылыми эскпедициялар барысында жинақтау қызметі, музейге сыйға беру арқылы жүзеге асырылатын болады. Қорды өнер туындыларымен толықтыру әдістерінің бірі көркемдік симпозиумдар мен пленэрлер жеңімпаздарының жұмыстарын іріктеу болады.

      Музей қорларының сапалық жай-күйін талдаудың тиімділігін арттыру, музейлік маңызы бар заттарды елден тыс бақылаусыз әкетуге кедергі жасау мақсатында Ұлттық мәдени игілік объектілерінің мемлекеттік тізілімін жүргізу қағидаларына одан әрі өзгерістер енгізу жоспарлануда.

      Экспозицияларды уақтылы жаңарту музейлерге келушілерді көбірек тартуға және тұрғындардың мемлекетіміздің тарихы мен мәдениетіне деген қызығушылығын арттыруға ықпал етеді. 2030 жылға қарай музейлер мен тарихи-мәдени мұра объектілеріне келу көрсеткіші 20 %-ға артады.

      Музейлерге келушілер санын арттыру бойынша қосымша шаралар: көрмелер, семинарлар, дөңгелек үстелдер, музей сабақтары, дәрістер және басқалар сияқты музей іс-шараларын өткізу есебінен қамтамасыз етіледі.

      Келушілерді көбірек тартуға ықпал ететін маңызды іс-шаралардың бірі –Халықаралық музейлер күніне орайластырылған жыл сайынғы "Музейдегі түн" және "Музейлер шеруі" акциялары.

      Республикалық және халықаралық деңгейдегі көрмелерді, экскурсияларды, конференцияларды, дөңгелек үстелдерді, музей сабақтарын ұйымдастыру, музей қызметіне қатысты материалдарды бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жариялау, халықтың патриотизмінің, ұлттық тарих пен мәдениетке деген қызығушылығының деңгейін арттыруға ықпал етеді. Бұдан басқа, халықаралық деңгейдегі музей жобаларын іске асыру музейлердің халықаралық кеңістіктегі мәртебесін арттыруға мүмкіндік береді.

      Музей ісіндегі басым бағыттардың бірі халықаралық, мәдениетаралық және музейаралық ынтымақтастықты одан әрі дамыту жөніндегі шаралар болмақ. Осыған байланысты Қазақстан музейлері әлемнің жетекші музейлерімен меморандумдар жасасу практикасын жалғастыратын болады.

      Шығармашылық ортаға инвестициялар салу жолымен коммерциялық сектор өкілдерінің мүдделілігі мен өзара іс-қимылы үшін жағдай жасау мүмкіндіктері пысықталуда. Сондай-ақ музей саласын монетизациялаудың жаңа тетіктерін енгізу, оның ішінде кәдесыйларды сатудан және билеттерге сараланған тарифтерді белгілеуден бастап аукциондарды, сәндік-қолданбалы өнер аймақтарын, коворкингтерді, бос уақытты және т.б. ұйымдастыру үшін музейлердің бос алаңдарын пайдалану мүмкіндігін қарауға дейін көрсетілетін қызметтер спектрін кеңейту есебінен жұмыс жүргізілуде.

      Бейнелеу өнері, дизайн және сәулет өнерін дамыту

      Бейнелеу өнерін дамыту мақсатында Қазақстанның бейнелеу өнерін насихаттауға және дәріптеуге, сондай-ақ халықаралық аренада отандық суретшілердің жетістіктерін ілгерілетуге бағытталған шаралар кешені іске асырылатын болады.

      Өнердің осы бағытын дамытудың ең маңызды құралы – суретшілер шығармашылығының тұсаукесеріне жағдай жасау.

      Сонымен қатар Қазақстан суретшілерінің шығармашылық бастамаларын дамытуға жәрдемдесуге бағытталған жобалар іске асырылатын болады. Жобаны іске асыру мақсатында суретшілердің арт-симпозиумдары, пленэрлер өткізілетін болады, олардың қорытындысы бойынша музейлер қорын осы іс-шараларға қатысушылардың жұмыстарымен толықтыру жоспарланған. Шығармашылық ұйымдармен өзара іс-қимыл жөніндегі іс-шаралар Қазақстанның бүкіл аумағында өткізілетін болады, бұл мәдени және туристік кластерлердің дамуына ықпал ететін болады.

      Тұрақты негізде барлық өңірлерде отандық өндірушілердің мәдени өнімінің көрме-сатылымын өткізу үшін көрме алаңдары ұсынылатын болады.

      Вебинарлар, оқыту курстары, оның ішінде онлайн-форматтағы курстар, конференциялар мен көрмелер, дизайн-интенсивтер, дизайн-марафондар және басқа да іс-шаралар осы мәдениет салаларын қолдауға, дамытуға және одан әрі ілгерілетуге бағытталған шаралар ретінде ұйымдастырылатын болады.

      Ұлттық мәдени брендті ілгерілету үшін полиграфияны, фирмалық стильдер мен белгілерді, сайттар дизайнын, сыртқы жарнамалар дизайнын, анимацияны қамтитын графикалық дизайн әдістері; жиһаз, аксессуарлар, киім және тұрмыс дизайнын, сондай-ақ арт-дизайнды, флористиканы қамтитын пәндік дизайн; сәулет стилистикасын, ландшафттарды, этнодизайнды, кеңістіктер мен үй-жайларды түспен безендіруді қамтитын кеңістіктік дизайн және т.б. пайдаланылатын болады.

      Ұлттық мәдени брендті танымал етудің маңызды аспектісі Қазақстанның шығармашылық одақтарымен және қауымдастықтарымен, қоғамдық құрылымдармен және мемлекеттік ұйымдармен бірліскен іс-шаралар өткізу болады.

      Қазақстандық бейнелеу өнерін халықаралық аренада танымал ету мақсатында қазақстандық суретшілер Венеция биенналесіне, Номадиялық биенналеге, "Berlin Bazaar" және қазақстандық суретшілер мен жалпы бейнелеу өнерінің кеңінен танылуына ықпал ететін басқа да іс-шараларға қатысады.

      Өңірлерде шығармашылық хабтар ашу мүмкіндігі пысықталатын болады. Мәдениет және өнер мекемелерінің базасында кезең-кезеңмен коворкинг-орталықтар ұйымдастырылады.

      Қазақстан өнер өкілдерінің мәдени өнімін өткізу үшін NFT және DIGITAL өнерін (цифрлық өнер) ұйымдастыру мүмкіндігі пысықталуда.

      Қазақстанның мәдениеті мен өнерінің барлық жанрлары мен бағыттарының қажеттілігін, танымалдылығын, бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында коммерциялық сектормен өзара іс-қимыл жөніндегі шаралар кешенін іске асыру жоспарлануда.

      Қазақстандағы аукциондық қызметті реттеу мәселесі пысықталатын болады.

      Кітапхана ісін дамыту

      Қазіргі кітапхананың негізгі міндеті қоғамның ақпараттық мәдениетін, оқуға, тілдерге, отандық тарих пен мәдениетке тұрақты қызығушылықты қалыптастыру болып табылады.

      Кітапхана қорларының сақталуын қамтамасыз етудің жоғары деңгейіне:

      бүкіл кітапхана қорының есебін жүргізу және түгендеу, сирек кітаптар мен қолжазбалар қорының тізілімін жүргізу;

      барлық деңгейдегі кітапханалардағы кітапхана қорларын консервациялау және қалпына келтіру бойынша жүйелі жұмыс;

      Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхананы дамытудың сапалы жаңа деңгейі;

      халықтың әртүрлі топтарының қажеттіліктеріне бағытталған кітапхананың цифрлық ортасын қалыптастыру арқылы қол жеткізу күтіледі.

      "Оқитын ұлт" жобасы шеңберінде мақсатты аудиторияны кеңейту жалпыға қолжетімді мемлекеттік кітапханаларды "Bilim ortalygy" көпфукциялық білім беру-ағарту орталықтарына (коворкинг-орталықтар) трансформациялау жолымен коворкинг-орталықтар желісінің ұлғаюына ықпал ететін болады. Кітапхана ғимараттарына жөндеу жұмыстарын кезең-кезеңмен жүргізу және өңірлік кітапханалардың кітап қорларын толықтыру жөніндегі жұмыстар жалғастырылатын болады.

      Көпжылдық мемлекеттік жоба форматында балалар мен жасөспірімдерді Қазақстан әдебиетін оқуға және дәріптеуге тарту бойынша "Балалар әдебиеті жылы" іс-шарасы кең ауқымда өтетін болады.

      Кітап индустриясы желісін дамытудың халықаралық тәжірибесі негізінде қазақ батырлары, тарихи оқиғалар, мифология және өзекті трендтер тақырыбында ұлттық нақышпен балалар комикстерін жасау бойынша жұмыстар жалғастырылатын болады.

      Бірыңғай ұлттық электрондық білім кеңістігін қалыптастыруға кешенді және жүйелі тәсілді әзірлеу, Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхананы бірыңғай ұйымдастырушылық және технологиялық жүйеге дамыту және кеңейту Қазақстанның бүкіл кітапхана желісін үйлесімді біріктіруге мүмкіндік береді.

      Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхананың "Кazneb.kz" мобильді қосымшасын Appstore және Play market-те мобильді құрылғыға жүктеу рұқсатымен енгізу қамтамасыз етіледі.

      Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхананың цифрлық коллекциясын кеңейту студенттерге цифрлық кітапханаларға тегін қолжетімділікке мүмкіндік береді.

      Тұжырымдаманы іске асыру 2030 жылға қарай пайдаланушылар санының 20 %-ға артуына қол жеткізуге мүмкіндік береді. Оқырмандарға стационарлық жағдайда және қашықтықтан қызмет көрсету мүмкін болады, бұл ақпараттық-кітапханалық ресурстарға әртүрлі нысанда қол жеткізуге ықпал етеді.

      Зағип және нашар көретін азаматтарға арналған кітапханалар әдебиетінің қажеттілігін жабу үшін зағип және нашар көретін азаматтарға арналған кітапхана қорлары, оның ішінде мемлекеттік тілдегі қорлар ұлғайтылатын болады.

      Ономастика саласын дамыту

      2023 – 2029 жылдары идеологиялық ескірген атауларды кезең-кезеңімен өзгерту жөніндегі іс-шаралар өткізілетін болады. 2025 жылға дейін өңірлерде шамамен 2296 идеологиялық ескірген атаулар өзгертілетін болады. 2030 жылға дейінгі мерзімде бұл көрсеткіш шамамен 6460-қа дейін ұлғаяды (2023 жылы – 756, 2024 жылы – 749, 2025 жылы – 791, 2026 жылы – 408, 2027 жылы – 408, 2028 жылы – 392, 2029 жылы – 392).

      Сонымен қатар елді мекендердің атауын өзгерту кезінде мұрағаттық құжаттарға, тарихи дереккөздерге негізделген тарихи атауды қайтару мәселесін қарастыру қажет. Қазақстанның әйгілі тұлғаларының "Тарихи тұлғалар" тізімінің сапалық құрамын зерттеу, сараптамалық бағалау жоспарлануда.

      Сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар ономастикалық атауларды қайта атау кезінде ашықтық қағидатын сақтау мақсатында елді мекендердің атаулары өзгергенге дейін кемінде жарты жыл бұрын блогерлерді, зиялы қауымды, жергілікті сала мамандарын тарта отырып, бұқаралық ақпарат құралдарында, әлеуметтік желілерде түсіндіру жұмыстарын жүргізуге міндетті. Бұл ретте географиялық объектілер, әкімшілік-аумақтық бірліктер, олардың құрамдас бөліктері атауларының біркелкілігі қағидатын сақтау үшін кез келген елді мекендер мен олардың құрамдас бөліктерін атау және қайта атау кезінде халықтың пікірін ескеру арқылы қанағаттану дәрежесін ұлғайту көзделеді.

      Кадрлық әлеуетті дамыту және өскелең ұрпақты рухани-адамгершілікке тәрбиелеу

      2022 жылы Қазақстанда "Оқушының мәдени нормативі" республикалық мәдени-білім беру жобасы енгізілді.

      Концерттік және көрме іс-шараларына қатысу, опералық, балеттік, драмалық спектакльдердің, қазақстандық және шетелдік кинофильмдердің, мультфильмдердің үздік үлгілерін көру арқылы өнердің барлық түрлерімен толыққанды таныстыру барысында оқушылардың көпмәдениетті тұлғасының үйлесімді қалыптасуы мен дамуына қолайлы мәдени-білім беру кеңістігін қайта құруға бағытталған оқушының мәдени нормативі шеңберіндегі іс-шаралардың барлық кешені жүзеге асырылады. Жобаға қатысу оқушыларға қосымша гуманитарлық білім алуға, рухани және шығармашылық ойлауды дамытуға, мәдениетті құрметтеу мен эстетикалық қабылдауды қалыптастыруға мүмкіндік береді.

      Мәдениет саласын дамытудың маңызды құрамдас бөлігі өскелең ұрпақты ұлттық мәдени игілікке баулу болып табылады. Осы мақсатта балалардың шығармашылығын дамытуды одан әрі қолдау шаралары іске асырылатын болады.

      Тұжырымдаманы іске асыру барысында жан басына қаржыландыру шеңберінде балалар мен жасөспірімдерді шығармашылық үйірмелермен кезең-кезеңімен қамту жалғасады. Шығармашылық үйірмелердің жұмыс істеуімен қатар, балалар театр труппалары мен студияларын ашу жұмыстары жалғасады. Еліміздің өңірлерінде осы балалар мен жасөспірімдер ұжымдарының қатысуымен шығармашылық фестивальдер мен конкурстар өткізу дәстүрі жалғасын таппақ.

      Өскелең ұрпақты рухани дамыту және патриоттық сезімі мен дәстүрлі құндылықтарға деген құрметін тәрбиелеу міндеттеріне қол жеткізу үшін балалардың Қазақстанның театрлары мен музейлеріне ай сайын баруын көздейтін "Театрдағы күн" және "Музейдегі күн" жобалары жүзеге асырылатын болады. Театр сабақтарының іске асырылуы өскелең ұрпақтың шығармашылық дағдыларын кеңейтуге ықпал етеді.

      Ерекше қажеттіліктері бар балаларды қоғамға сәтті интеграциялау үшін инклюзивті топты осы топтағы балалардың қатысуымен спектакльдер қоюға оқытуға бағытталған жоба іске асырылатын болады.

      Жаңа Қазақстанның қалыптасуы аясында алғаш рет өнер ЖЖОКБҰ-да (бастапқыда Қазақ ұлттық хореография академиясының тәжірибесінде) ТМД елдерінің мәдениет және өнер саласындағы жетекші жоғары оқу орындарымен ынтымақтастық нәтижесінде қос дипломды білім беру бағдарламасы іске асырылатын болады.

      Шығармашылық ЖЖОКБҰ шетелдік кәсіби және білім беру тәжірибесін зерделеуге және енгізуге ықпал ететін студенттер мен оқытушылардың академиялық мобильді бағдарламаларын дамытатын болады.

      Бұдан басқа, жыл сайын ЖЖОКБҰ дарынды студенттеріне мемлекет Қазақстан Республикасы Президентінің стипендиясын бөлуді жалғастыратын болады.

      Жас таланттарды, мәдениет және өнер қайраткерлерін анықтау және қолдау мақсатында халықаралық форматтағы конкурстарды, фестивальдерді өткізу көзделеді. Жергілікті атқарушы органдар облыстар әкімдерінің сыйлықақыларын беру түріндегі көтермелеу жүйесі көзделеді.

      Мәдениет пен өнердің дарынды өкілдерін, оның ішінде дарынды жастарды қолдаудың және ынталандырудың пәрменді әдісі Мемлекеттік сыйлықтар беру болып табылады. Шығармашылық ұжымдар мен талантты орындаушылар жұмысының жоғары уәждемесін "Халық" және "Үлгілі" атақтары қалыптастырады.

      Мәдениет саласындағы мамандардың кадрлық тапшылығы мәселелерін шешу мақсатында сұранысы жоғары мамандықтар бойынша мемлекеттік білім беру тапсырысын бөлу қамтамасыз етіледі.

      Мемлекеттік шығармашылық тапсырыс шеңберінде қызмет көрсететін мәдениет ұйымдарының, оның ішінде ауылдық жерлердегі қызметкерлерге қойылатын біліктілік талаптарын кеңейту балалар мен жасөспірімдердің шығармашылық әлеуетін іске асыруда балаларды көбірек қамтуға ықпал етеді.

      Кәсібінің өзіндік ерекшеліктері бар мемлекеттік мәдениет ұйымдары жұмыскерлеріне кезең-кезеңмен әлеуметтік қолдау көрсету мүмкіндігі қарастырылатын болады.

6. Тұжырымдаманың нысаналы индикаторлары мен күтілетін нәтижелері

      Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі мәдени саясатын дамытудың мақсаты елдің біріңғай мәдени кеңестігін құру болып табылады.

      Тұжырымдаманы іске асыру мынадай негізгі міндеттерді шешуге бағытталған:

      1) халық үшін мәдениеттің қолжетімділігін қамтамасыз ету;

      2) қазақстандық өнердің халықаралық аренадағы танымалдылығын арттыру;

      3) тарихи-мәдени мұраның сақталуын қамтамасыз ету және оны халықаралық деңгейде танымал ету.

      Мақсат пен міндеттерді іске асыру үшін мынадай нысаналы индикаторлар белгіленеді:

      1) мәдениет саласындағы көрсетілетін қызметтердің сапасына халықтың қанағаттану деңгейін 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 80%-ға дейін ұлғайту;

      2) отандық авторлардың театрлық қойылымдарының санын 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 600 бірлікке дейін ұлғайту;

      3) музейлер мен тарихи-мәдени мұра объектілеріне (республикалық маңызы бар) келуді 2019 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 20 %-ға арттыру;

      4) кітапханаларға келуді 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 20 %-ға ұлғайту;

      5) ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мәдени мұра объектілерінің санын 2025 жылға қарай 16 бірлікке дейін ұлғайту (2025 жылы – 6);

      6) ғылыми реставрациялау жұмыстары жүргізілген республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің үлесін республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің жалпы санынан 2030 жылға қарай 40 %-ға дейін ұлғайту;

      7) кино айналымындағы отандық фильмдердің, оның ішінде анимациялық фильмдердің үлесін 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 35 %-ға дейін ұлғайту;

      8) елдегі жалпы кино айналымындағы қазақ тіліндегі фильмдердің үлесін 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 30 %-ға дейін ұлғайту.

      Күтілетін нәтижелер:

      Халық үшін, оның ішінде цифрлық форматта мәдениетке қолжетімділікті қамтамасыз ету;

      елдің тарихи-мәдени мұрасының сақталуы және халықаралық деңгейде танымал ету;

      халықаралық аренада, оның ішінде ұлттық брендті дамыту арқылы қазақстандық өнердің танымалдығын арттыру;

      дарынды жастарды анықтау, қолдау және ілгерілету жөніндегі шараларды іске асыру;

      өңірлерде мәдени инфрақұрылымды және ономастикалық жұмысты дамыту деңгейін арттыру.

      Тұжырымдаманы басым тәртіппен іске асыру кезінде мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен қаражат тиісті саланың ұлттық жобаларында көрсетілген индикаторларға/көрсеткіштерге қол жеткізуге бөлінеді.

      Басқа іс-шараларға қаражат экономиканың дамуын және бюджеттің кіріс базасын ұлғайту әлеуетін ескере отырып бөлінетін болады.

      Ескертпе:

      Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс шаралар осы Тұжырымдамаға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы мәдениет саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес жүзеге асырылатын болады.

  Қазақстан Республикасы
мәдени саясатының
2023 – 2029 жылдарға арналған
тұжырымдамасына
  қосымша

Қазақстан Республикасы мәдени саясатының 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары


Р/с

 
Реформалар/негізгі іс-шаралар
атауы

Аяқталу нысаны

Аяқталу мерзімі

Жауапты орындаушылар

1

2

3

4

5

I-бағыт. Мәдени құндылықтарға еркін қол жеткізуді қамтамасыз ету

1-нысаналы индикатор
Мәдениет саласындағы көрсетілетін қызметтердің сапасына халықтың қанағаттану деңгейін 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 80 %-ға дейін ұлғайту (2023 жылы – 74 %, 2024 жылы – 75 %, 2025 жылы – 76 %, 2026 жылы – 77 %, 2027 жылы – 78 %, 2028 жылы – 79 %, 2029 жылы – 80 %)

1.

Балалар мен жасөспірімдердің мәдени тәрбиесін арттыруға, шығармашылық әлеуетін дамытуға, ерекше қажеттіліктері бар балаларды қолдауға бағытталған іс-шараларды өткізу (оның ішінде "Оқушының мәдени нормативі" және "Ұлағатты ұрпақ" мәдени-білім беру жобалары, "Театрдағы күн", "Музейдегі күн" жобалары, Астана Опера театрының балалар студиясының жұмысы, одан әрі балалар мен жасөспірімдерді жан басына шаққандағы қаржыландыру шеңберінде шығармашылық үйірмелермен кезең кезеңімен қамту және басқалар)

іс-шаралар,
жобалар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ,
ОАМ

2.

Қазақстандық мәдениетті, оның ішінде халықаралық деңгейде қолдауға және танымал етуге бағытталған мәдени-сауықтық, әлеуметтік маңызы бар іс-шараларды өткізу (оның ішінде "Жаһандық әлемдегі заманауи қазақстандық мәдениет" жобасы, республикалық ақындар айтысы, "Опералия" халықаралық фестивалі және т.б.)

іс-шаралар,
фестивальдер,
конкурстар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

3.

Мәдениет пен өнер саласындағы жас таланттарды анықтауға және қолдауға бағытталған іс шараларды, оның ішінде халықаралық фестивальдерді өткізу (оның ішінде "Dala dauysy" республикалық конкурсы, "Astana Piano Passion" жас пианиношылар республикалық конкурсы және т.б.)

іс-шаралар,
фестивальдер,
конкурстар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

4.

Мәдениет пен өнердің дарынды өкілдерін қолдау шараларын қамтамасыз ету (оның ішінде Өнер саласындағы "Umai" ұлттық сыйлығы, Қазақстан Республикасының Абай атындағы әдебиет пен өнер саласындағы мемлекеттік сыйлығы, мәдениет саласындағы мемлекеттік стипендиясын тағайындау, сондай-ақ мамандықтың өзіндік ерекшеліктері бар мемлекеттік мәдениет ұйымдарының қызметкерлеріне әлеуметтік қолдау шараларын кезең-кезеңімен көрсету мүмкіндігін қарастыру және басқалар)

мемлекеттік және әлеуметтік қолдау шаралары

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

5.

Ұлттық мәдени бренд пен шығармашылық индустрияны танымал етуге бағытталған іс-шараларды өткізу (оның ішінде "Ұлттық домбыра күні" жобасы, "Көшпенділер әуені" халықаралық этникалық музыка фестивалі, ашық аспан астындағы "Бозоқ" музейлердің құрылысы, Қазақстанның киелі жерлерін танымал ету, ұлттық бояуды қолдана отырып, графикалық, пәндік, кеңістіктік дизайн әдістерін қолдану, бұқаралық ақпарат құралдарында және интернет-платформаларда ақпараттық-насихаттау қызметін күшейту және т.б.)

іс-шаралар,
жобалар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

6.

Бейнелеу өнері, дизайн, сәулет және т.б. салаларды дамыту үшін жағдай жасау және іс-шараларды өткізу (оның ішінде алаңдар мен үй-жайларды ұсыну, бірлескен жобаларды іске асыру және т. б.)

іс-шаралар,
жобалар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

7.

Мәдениет және өнер қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарын, шеберлік сыныптарын өткізу, тәжірибе алмасу

сертификаттар,
дипломдар, куәліктер

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

8.

Әлемнің жетекші оқу орындарымен мәдениет және өнер саласындағы қазақстандық ЖЖОКБҰ қос дипломды білім беру бағдарламасын іске асыру

келісім, меморандум

2023 – 2029 жылдардың
3-тоқсаны

МСМ,
ҒЖБМ, ЖЖОКБҰ (келісу бойынша)

9.

Халықтың отандық мәдениет өнімін қабылдауын, мәдениет және өнер саласындағы қызметтер сапасына қанағаттану деңгейін мониторингітеу үшін әлеуметтік зерттеу жүргізу

талдамалық баяндама
(есеп)

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ

10.

Мәдениет объектілерін салу, жөндеу, жаңғырту, жаңа мәдениет ұйымдарын, оның ішінде ауылдық жерлерде құру, сондай-ақ жұмыс орындарын құру

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО,
ЕХӘҚМ

11.

Мемлекеттік мәдениет ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО

12.

Мәдениет үйлерінің әлеуетін кеңейту және мәдениет пен өнердің, оның ішінде балаларға арналған көпфункционалды орталықтар ретінде одан әрі дамыту

мәдениет объектілеріне қолжетімділігін кеңейту

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

13.

Мәдениет ұйымдарында коворкинг-орталықтар мен шығармашылық хабтарды ашу мәселесін пысықтау

коворкинг-орталықтар мен шығармашылық хабтар

2023 жылғы
4-тоқсан

ЖАО, МСМ

2-нысаналы индикатор
Отандық авторлардың жаңа театрлық қойылымдарының санын 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 600 бірлікке дейін ұлғайту (2023 жылы – 245, 2024 жылы – 307, 2025 жылы – 369, 2026 жылы – 431, 2027 жылы – 493, 2028 жылы – 555, 2029 жылы – 600)

14.

Жаңа өнер туындыларын жасауға бағытталған фестивальдер мен конкурстар өткізу

жаңа шығармалар
 

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

15.

Еліміздегі театрлардың сайттары мен әлеуметтік желілері арқылы халықтың театр өнері туындыларын қолжетімділігін кеңейту

көру санын арттыру

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

3-нысаналы индикатор
Музейлер мен тарихи-мәдени мұра объектілеріне келуді 2019 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 20 %-ға ұлғайту (2023 жылы – 2 %, 2024 жылы – 5 %, 2025 жылы – 8 %, 2026 жылы – 11 %, 2027 жылы – 14 %, 2028 жылы – 17 %, 2029 жылы – 20 %)

16.

Музей қорларын кезең-кезеңімен толықтыру

қабылдау-өткізу актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

17.

Жаңа форматтағы көрмелерді ұйымдастыру және өткізу арқылы музей қызметін насихаттау

көрмелер,
экспозициялар,
іс-шаралар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

18.

Қазақстан тарихы мен мәдениеті бойынша музей жобаларын әзірлеу және іске асыру

семинарлар,
дәрістер,
экскурссиялар

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

19.

Музей заттарын цифрландыру арқылы музей ісінде цифрлық технологияларды дамыту

музей заттарының электрондық (цифрлық) нұсқасы

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

20.

Тарихи-мәдени мұра объектілерін музейлендіру және қорық-музейлер экспозициясын кезең-кезеңімен жаңарту

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ

21.

Республикалық қорық-музейлері (оның ішінде Гаухар-Ана, Сарайшық, Есік, Ордабасы) аумағында визит-орталықтар салу

пайдалануға
беру актісі

2023 жылғы
4-тоқсан
 

МСМ

4-нысаналы индикатор
Кітапханаларға келушілер санын 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 20 %-ға арттыру (2023 жылы – 2 %, 2024 жылы – 5 %, 2025 жылы – 8 %, 2026 жылы – 11 %, 2027 жылы – 14 %, 2028 жылы – 17 %, 2029 жылы – 20 %)

22.

Қазақстандағы кітапханалардың жиынтық электрондық каталогын құру, "kazneb.kz" мобильді қосымшасын енгізу, сондай-ақ бірыңғай электронды кітапхана картасы мен биллинг жүйесін енгізу арқылы Қазақстанның Ұлттық электрондық кітапханасын жетілдіру және өзгерту

кітапханалардың электронды каталогы,
электронды кітапхана картасы,
биллингтік жүйе

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО
 

23.

Халықтың цифрлық кітапханаларға тегін қол жеткізуін қамтамасыз ете отырып, Қазақстандық ұлттық электрондық кітапхананың цифрлық коллекциясын кеңейту

қабылдау-өткізу актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО
 

24.

Кітапханалар базасында коворкинг орталықтарын ашу арқылы кітапханаларды мәдени және демалысты дамыту орталықтарына кезең-кезеңімен жаңғырту

коворкинг-орталықтар

2023 – 2029 жылдардың
3-4 тоқсандары

ЖАО, МСМ

25.

Өскелең ұрпақ арасында кітап оқуды насихаттау бойынша шаралар кешенін іске асыру

оқу аудиторияның санын ұлғайту

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

ЖАО, МСМ, ОАМ

26.

Көзі көрмейтін және нашар көретін азаматтарға арналған, оның ішінде мемлекеттік тілдегі кітапханалар қорын ұлғайту

қабылдау-өткізу актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ, ЖАО

ІI бағыт. Қазақстанның ұлттық мәдени мұрасы мен тарихи-мәдени мұрасын сақтау және дамыту

5-нысаналы индикатор
2025 жылға қарай ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мәдени мұра нысандарының санын 16 бірлікке дейін ұлғайту (2025 жылы – 6)

27.

ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұра комитетінің сессиясында Қазақстанның номинациялық құжатын қорғау

ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұра комитетінің шешімі

2025 жылғы
3-тоқсан
 

МСМ

28.

ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұра объектілері тізіміне номинациялау туралы сертификат беру

номинациялау
сертификаты

2025 жылғы
4-тоқсан

МСМ

29.

Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұрасын дамыту және сақтау жөніндегі шараларды одан әрі қамтамасыз ету (ғылыми-зерттеу, ғылыми-реставрациялық, археологиялық және басқа да жұмыстарды жүргізу)

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны
 

МСМ, ЖАО

6-нысаналы индикатор
Ғылыми реставрациялау жұмыстары жүргізілген республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің үлесін республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің жалпы санынан 2030 жылға қарай 40 %-ға дейін арттыру (2023 жылы – 16 % , 2024 жылы – 20 % , 2025 жылы – 24 %, 2026 жылы – 28 %, 2027 жылы – 32 %, 2028 жылы – 36 %, 2029 жылы – 40 %)

30.

Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінде ғылыми-реставрациялау жұмыстарын жүргізу үшін ғылыми-жобалық құжаттаманы әзірлеу

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны
 

МСМ

31.

Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің ғылыми-реставрациялық жұмыстарын жүзеге асыру

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ

7-нысаналы индикатор
Отандық фильмдердің, оның ішінде анимациялық фильмдердің кинопрокат үлесін 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 35 %-ға дейін арттыру (2023 жылы – 18 %, 2024 жылы – 21 %, 2025 жылы – 25 %, 2026 жылы – 28 %, 2027 жылы – 30 %, 2028 жылы – 32 %, 2029 жылы – 35 %)

32.

"Шәкен Айманов атындағы "Қазақфильм" киностудиясын жаңғырту

орындалған жұмыстар актісі

2023 жылғы
4-тоқсан

МСМ

33.

"Қазақанимация" шығармашылық бірлестігінің анимациялық фильмдері жасау қызметі бойынша жұмысты ұйымдастыру, шеберлік сыныптарын өткізу

анимациялық жобалар,
шеберлік сыныптары

2023 – 2024 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ
 

34.

Кемінде 10 жаңа отандық анимациялық фильм жасау

анимациялық жобалар

2023 жылғы
4-тоқсан

МСМ
 

35.

Отандық кинокомпанияларға киножобаларды іске асыруда, соның ішінде "Қазақфильм" киностудиясына өндірістік базалар беру арқылы қолдау көрсету

шарттар,
орындалған жұмыс актілері

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ

36..

Ұлттық мәдени мұраны цифрлық фильмдер жинағы түрінде сақтау (цифрландыру, реставрация)

орындалған жұмыстар актісі

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ

37.

Мәдениет үйлерінде кешенді мемлекеттік-жекеменшік кинопрокатты және отандық және шетелдік фильмдерді көрсетуді ұйымдастыру үшін жағдай жасау мақсатында проекциялық жабдықты, жылжымалы кинотеатрларды сатып алу мәселелерін пысықтау

талдамалық баяндама
 

2023 жылғы
3-тоқсан
 

ЖАО

38.

Халықты ұлттық және отандық киноөнімдерімен қамтуды арттыру мақсатында мемлекеттік қаржылық қолдау алған фильмдерді стримингтік платформалар мен онлайн кинотеатрларға орналастыру

келісім,
шарт

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны
 

МСМ
 

39.

Мемлекеттік қаржылық қолдау алған фильмдерді ілгерілету және прокаттау, фильмнің айрықша құқықтарын Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінен фильмді шығарулыға беру бөлігінде қолданыстағы "Кинематография туралы" Заңға түзетулер енгізу мәселесін пысықтау

талдамалық анықтама

2023 жылғы
2-тоқсан
 
 

МСМ
 

8-нысаналы индикатор
Елдегі жалпы кинопрокаттағы қазақ тіліндегі фильмдердің үлесін 2022 жылғы деңгейден 2030 жылға қарай 30 %-ға дейін арттыру (2023 жылы – 16 %, 2024 жылы – 18 %, 2025 жылы – 20 %, 2026 жылы – 22 %, 2027 жылы – 25 %, 2028 жылы – 28 %, 2029 жылы – 30 %)

40.

Қазақ тілінде отандық фильмдер жасау
 

жаңа фильмдерді прокаттау

2023 – 2029 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ

41.

Қазақ тіліне дубляждалған фильмдер санын көбейту

шарт

2023 – 2025 жылдардың
4-тоқсаны

МСМ

      Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

      ҒЖБМ – Қазақстан Республикасының ғылыми және жоғары білім министрлігі

      ЕХӘҚМ – Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

      ЖАО – облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары

      ЖЖОКБҰ – жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары

      МСМ – Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрлігі

      ОАМ – Қазақстан Республикасының оқу-ағарту министрлігі

      ТМД – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы