Об утверждении Концепции цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности на 2023 - 2029 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 269.

      В соответствии с пунктом 66 Системы государственного планирования в Республике Казахстан, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790, Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Концепцию цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности на 2023 - 2029 годы (далее – Концепция).

      2. Центральным государственным органам, в том числе непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан (по согласованию), и иным организациям (по согласованию), ответственным за реализацию Концепции:

      1) принять меры по реализации Концепции;

      2) представлять информацию о ходе реализации Концепции в порядке и сроки, установленные постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790 "Об утверждении Системы государственного планирования в Республике Казахстан".

      3. Признать утратившим силу постановление Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2021 года № 961 "Об утверждении Концепции развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и цифровой сферы".

      4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан.

      5. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
А. Смаилов

  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 28 марта 2023 года № 269

Концепция
цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности
на 2023 - 2029 годы

      Раздел 1. Паспорт

      Раздел 2. Анализ текущей ситуации

      Глава 1. Оценка текущего состояния отрасли

      Параграф 1. Цифровая трансформация

      Параграф 2. Управление данными

      Параграф 3. Развитие информационно-коммуникационных технологий

      Параграф 4. Кибербезопасность

      Раздел 3. Обзор международного опыта

      Глава 1. Цифровая трансформация

      Глава 2. Управление данными

      Глава 3. Развитие информационно-коммуникационных технологий

      Глава 4. Кибербезопасность

      Раздел 4. Видение реализации цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий (далее – ИКТ) и кибербезопасности

      Раздел 5. Основные принципы и подходы развития

      Глава 1. Принципы

      Глава 2. Подходы

      Параграф 1. Цифровая трансформация

      Параграф 2. Управление данными

      Параграф 3. Развитие информационно-коммуникационных технологий

      Параграф 4. Кибербезопасность

      Раздел 6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

      Приложение: План действий по реализации Концепции цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности на 2023 – 2029 годы

Раздел 1. Паспорт

Наименование

Концепция цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности на 2023 – 2029 годы (далее – Концепция)

Основание для разработки

Национальный план развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержденный Указом Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636;
пункт 1.5.5 протокола Президента Республики Казахстан от 27 октября 2021 года № 21-01-7.21;
протокол Премьер-Министра Республики Казахстан от 20 февраля 2023 года № 12-03/07-1230;
Система государственного планирования в Республике Казахстан, утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 ноября 2017 года № 790

Государственный орган, ответственный за разработку Концепции

Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан

Государственные органы и организации, ответственные за реализацию Концепции

Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан, Министерство обороны Республики Казахстан, Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан, Министерство иностранных дел Республики Казахстан, Комитет национальной безопасности Республики Казахстан (по согласованию), местные исполнительные органы, некоммерческое акционерное общество "Государственная корпорация "Правительство для граждан" (по согласованию), республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Центр поддержки цифрового правительства" (по согласованию), акционерное общество "Национальные информационные технологии" (по согласованию), Корпоративный фонд "Международный технопарк IT-стартапов "Astana Hub" (по согласованию), операторы связи (по согласованию), акционерное общество "Государственная техническая служба" (по согласованию), акционерное общество "Национальное агентство по развитию инноваций "QazInnovations" (по согласованию), Группа управления проектом "Стимулирование продуктивных инноваций" (по согласованию)

Сроки реализации

2023 - 2029 годы

Раздел 2. Анализ текущей ситуации

Глава 1. Оценка текущего состояния отрасли

      Развитие курса на цифровизацию в Казахстане было дано государственными программами по формированию и развитию "электронного правительства" и "Информационный Казахстан-2020".

      Результаты Государственной программы показали положительный эффект на развитие отраслей экономики с общим экономическим эффектом в период с 2018 по 2021 годы – 1629,196 млрд тенге и привлечением 114,8 млрд тенге в инновационную экосистему.

      Среди достижений на сегодняшний день: 99 % населения охвачено интернетом, более 90 % государственных услуг доступны онлайн, доля крупных и средних предприятий, использующих элементы Индустрии 4.0, составила 5 %, расширена инфокоммуникационная инфраструктура и начато внедрение технологии мобильной связи следующего поколения 5G, доля электронной коммерции выросла с 2,2 % до 5,2 % в 2020 году, созданы цифровые фермы по обработке криптовалют, продолжается работа по созданию модельных фабрик и интеллектуальных месторождений.

      Индекс человеческого развития Казахстана равен 0,811 из 1 и согласно докладу Организации Объединенных Наций, за 2021-2022 годы Казахстан находится на 56 месте из 191 стран. В настоящее время уровень цифровой грамотности (базовый) в Казахстане составляет более 87,3 % (2020 год – 82,1 %).

      Индекс телекоммуникационной инфраструктуры в Казахстане равен 0,75200 из 1 и свидетельствует о необходимости его дальнейшего развития.

      Согласно данным SpeedtestGlobalIndex, по скорости мобильного интернета Казахстан занимает 95-е место среди 141 стран, а также 96-е место среди 174 стран по скорости фиксированного широкополосного интернета.

      Создан ряд элементов инновационной экосистемы: функционирует инновационный кластер "Парк инновационных технологий", Национальное агентство по развитию инноваций "QazInnovations", автономная организация образования "Назарбаев университет", запущен Международный технопарк информационно-технологических стартапов "AstanaHub".

      Удельный вес организаций в экономике, осуществлявших инновации по итогам 2020 года, составил 11,5 % (в 2019 году 11,3 %). Тогда как в странах Организации экономического сотрудничества и развития (далее – ОЭСР) этот показатель в среднем 53 %, при этом 70 % рабочих мест в частном секторе создается инновационно-активными компаниями. Несмотря на рост объема инновационной продукции по сравнению с 2019 годом в 1,5 раза, ее доля в валовом внутреннем продукте (далее – ВВП) остается на уровне 2,43 %.

      При этом по итогам 2021 года доля инновационной продукции в отрасли "Информация и связь" уменьшилась c 2,67 % по итогам 2020 года до 2,62 %, инновационная активность предприятий снизилась с 17,7 % до 15 % соответственно.

      По состоянию на начало 2022 года в Казахстане в IT-сфере действуют 10 989 IT-компаний.

      На конец 2022 года количество информационно-технологических стартапов, поддерживаемых технопарками, инкубаторами и акселераторами, достигло 1014, а общее количество действующих информационно-технологических компаний на рынке превысило 7 тысяч.

      Сумма уплаченных информационно-технологическими компаниями налогов в 2021 году составила 122 млрд тенге.

      Согласно отчету Глобального индекса кибербезопасности, который оценивает уровень кибербезопасности государств, Казахстан в 2018 году поднялся сразу на 43 позиции за год, с 83-го до 40-го места и сегодня уже занимает 31 место из 195 стран. Среди стран СНГ Казахстан занял второе место после России.

Параграф 1. Цифровая трансформация

      По исследованиям ООН, Казахстан занимает 28 (+1) место по индексу "Развитие электронного правительства" и 8 место по индексу "Онлайн услуги" (1208 государственных услуг (92 %) оказываются в электронном формате, из них 484 на безальтернативной и 724 на альтернативной основе).

      Это стало возможным за счет построения инфраструктуры электронного правительства – ключевых баз данных и отраслевых информационных систем, шин взаимодействия и обмена данными (шлюз "электронного правительства", Smart Bridge), а также широкому спектру сервисов (портал "электронного правительства", системы "Е-License", "Smart Data Ukimet", цифровые проекты "Цифровая карта семьи" и "e-Otinish", мобильное приложение e-Gov Mobile).

      Вместе с тем, анализ работы компонентов "электронного правительства" выявил следующие недостатки его функционирования, в том числе при взаимодействии с услугополучателями:

      отсутствие централизованного мониторинга за процессом оказания государственной услуги на разных каналах взаимодействия с гражданами;

      подача заявки на получение государственной услуги, контроль хода ее выполнения и получение результата не может осуществляться с использованием различных каналов;

      процессы получения государственной услуги на различных каналах взаимодействия могут существенно отличаться друг от друга;

      перечень предоставляемых государственных услуг отличается на разных каналах взаимодействия с населением;

      В более широком контексте, цифровизация государственных органов зачастую проводится через призму автоматизации задач государственных органов, что несет риски потери целостности, т.е. цифровизации всего "клиентского пути".

      Таким образом, несмотря на значимый прогресс в цифровизации государственных услуг, взаимодействие граждан, бизнеса и государства не всегда носит "бесшовный характер", что приводит к необходимости получения государственных услуг ради других государственных услуг или представления подтверждающих документов.

      Для концептуального решения вышеуказанных проблем с 2020 года ведется работа по реинжинирингу бизнес-процессов государственных органов, с переходом от архитектуры государственного органа на единую архитектуру "электронного правительства" на основе доменов (сфер, отраслей).

      При этом в самой сфере G2G также наблюдается высокий уровень бюрократии.

      К примеру, в Реестре отчетов и показателей указаны более 750 отчетов, которые формируются ЦГО и МИО для межведомственного предоставления.

      В целях структурирования бизнес-процессов проведен анализ на предмет их целесообразности и дублирования. На базе SDU сформирован справочник, содержащий 6846 показателей.

      По итогам проведенного обследования информационно-коммуникационной инфраструктуры и объектов информатизации "электронного правительства" выявлено наличие более 400 информационных систем, при разработке которых использовались различные технологии, а разрозненность и несовместимость создает трудности при их интеграции.

      В целях унификации и исключения дублирования информационных систем утверждена единая архитектура "электронного правительства", позволяющая отображать взаимосвязи между всеми элементами "электронного правительства", идентифицировать и систематизировать существующие у различных ведомств потребности.

      В этой связи на основе единой архитектуры начата работа по переходу на платформенную модель цифровизации, которая позволит создать экосистему микросервисов на едином массиве данных и обеспечить открытость, а также ориентированность на потребности граждан.

Параграф 2. Управление данными

      На данный момент государственными органами накоплены огромные массивы данных, содержащиеся в более чем 400 информационных систем.

      Анализ таблиц и полей (метаданных) проведен по 128 базам данных в разрезе 32 государственных органов, в том числе по 21 центральным государственным и 11 местным исполнительным органам. Проанализировано 84 523 таблиц и 969 203 полей.

      Проведенный анализ показал, что из 128 баз данных по 107 качество метаданных составляет 90 % и более.

      При этом в важных для экономики страны отраслях непрерывный учет актуальной информации еще не налажен. Из-за отсутствия развитой централизованной системы управления данными возникают риски разрозненности или отсутствия необходимой информации для качественного принятия оперативных и стратегических решений государственными органами.

      Анализ обращений граждан указывает на низкое качество информации в базах данных, что в свою очередь ограничивает эффект от цифровизации.

      При этом отсутствует целостный подход при формировании баз данных государственных органов и как следствие создание узконаправленных информационных систем без возможности сквозной передачи данных.

      Обследование информационно-коммуникационной инфраструктуры в 2021 году показало, что по наименованию "адрес проживания" найдено 907 полей в 177 таблицах, 11 баз данных, 5 госорганов.

      При этом, какое значение является первоисточником неизвестно.

      В рамках проводимой работы в 2022 году уполномоченным органом в сфере информатизации совместно с Агентством по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан определены методологические и координационные механизмы управления данными, выставлены требования к данным, а в рамках Правил цифровой трансформации государственного управления, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 ноября 2022 года № 881 предусмотрен полный запрет на запрос данных у физических и юридических лиц.

Параграф 3. Развитие информационно-коммуникационных технологий

      За последние 10 лет наблюдается существенный рост IT-рынка, доля которого увеличилась с 28 до 46 % в общем объеме ИКТ-сектора. Этому способствовали активная политика по цифровизации и ускоренный процесс цифровизации в период коронакризиса.

      В 2021 году объем IT-рынка составил 1 655 млрд. тенге, что по отношению к 2017 году больше на 141%.

      Основной причиной увеличения является рост объема IT-услуг с 279 млрд тенге в 2017 году до 977,3 млрд тенге в 2021 году (рост более чем в 3 раза).

      В целом рост наблюдается по всем составляющим IT-рынка. Объем покупки-продажи IT-оборудования составил 539,1 млрд тенге в 2021 году против 365 млрд тенге в 2017 году (рост на 67%), а лицензионного программного обеспечения составили 139 млрд в 2021 году тенге против 41 млрд тенге в 2017 году (рост в 3,4 раза).

      При этом зафиксирован активный выход казахстанских информационно-технологических компаний на международный рынок. Так по итогам 2021 года экспорт ИКТ-услуг и товаров составил около 60,06 млн. долларов США, где более 50 % экспорта услуг приходятся на страны Европы и Соединенные Штаты Америки (далее – США).

      По данным официальной статистики, объем оказанных IT-услуг составил 646 млрд тенге по итогам 2021 года. По видам деятельности основной объем пришелся на разработку программного обеспечения – 31,7 %, размещение приложений (прикладных программ) и связанную с ними деятельность – 20 %, другие виды деятельности в области информационных технологий – 48,3 %.

      В 2021 году отмечается значительный подъем затрат на обучение сотрудников, связанных с развитием и использованием ИКТ до 2,1 млрд тенге, а затрат на самостоятельную разработку программного обеспечения внутри организации до 31,5 млрд тенге.

      С масштабированием цифровой экономики возрастает необходимость в развитии человеческого капитала – кадрах, обладающих современными навыками. По данным МЦРИАП, ежегодная дополнительная потребность в ИКТ-кадрах в Казахстане составляет около 30 тыс. человек.

      В настоящее время наблюдается низкий уровень узких ИТ-специалистов, продолжается рост спроса на них, количество вакансий за 2021 года в сравнении с 2020 годом увеличилось на 52 %.

      По данным официальной статистики в 2021 году, в Казахстане численность ИКТ-специалистов составила 41 тысяч человек, или 1,2 % в общей структуре занятых.

      Ежегодно выпускаются порядка 22 тысячи молодых IT-специалистов (школьники (усилен предмет "Информатика").

      С 2022 года для поступления на IT-специальности выпускники могут выбрать на ЕНТ предмет "информатику" вместо "физики";

      по 297 колледжам контингент обучающихся в 2022-2023 учебном году в области ИКТ составил – 44 525 студентов, из них по государственному образовательному заказу – 31 361 студентов, 9 830 выпускников в 2022 году;

      в 78 организациях высшего и (или) послевузовского образования контингент обучающихся в 2022-2023 учебном году в области ИКТ составил 49 456 студентов, из них по государственному образовательному заказу – 27 594 студентов, 9049 выпускников в 2022 году;

      49 IT-школ подготовили 6 403 выпускника и обучают 18 487 студентов.

      Развитие человеческого капитала имеет решающее значение для стимулирования инноваций.

      В целом, для развития инновационного потенциала страны планомерно выстраивается и реализуется государственная технологическая политика.

      На сегодняшний день ключевым звеном формирования и реализации государственной технологической политики является Совет по технологической политике при Правительстве Республики Казахстан, в состав которого входят как представители государственных органов, так и научных и бизнес кругов.

      Совет определяет приоритеты, являющиеся ориентирами для государственной поддержки и содействия ускоренному развитию.

      Так, на ближайшую перспективу ключевые ориентиры технологической политики были утверждены на первом заседании Совета.

      В частности, приоритетными технологическими направлениями определены: MedTech (технологическое развитие системы здравоохранения); AgriTech (инновации в сельском хозяйстве и технологическая трансформация агропромышленного комплекса); AgriTech (развитие зеленых энергоэффективных технологий).

      Следующим же "шагом" формирования качественной и эффективной государственной технологической политики является реализация отраслевых и региональных политик через призму технологических приоритетов и мер, утвержденных на заседаниях Совета.

      На этом этапе особенно важную роль играют отраслевые и местные исполнительные органы, реализующие основные ориентиры технологической политики в курируемых отраслях и регионах.

      При государственных органах создаются отраслевые центры технологических компетенций, ключевая задача которых заключается в тщательном анализе и содействии технологического развития отраслей.

      Также ключевым инструментом поддержки и развития инноваций страны является рынок венчурных инвестиций. В данном направлении проводится системная работа и применяются различного рода меры.

      Нужно отметить, что Казахстан находится в самом начале этого пути развития венчурной экосистемы.

      По итогам 2022 года региональный рынок венчурных инвестиций оценивался в 60–80 млн. долларов. В 2022 году запустились несколько новых частных венчурных фондов на 100 млн. долларов (MyVentures, Tumar Venture Fund, Big Sky Capital и т.д.). В свою очередь, по информации MOST Holding средний размер венчурных сделок в Казахстане в 2021 году составил 360 тыс. долларов, а в 2022 году 800 тыс. долларов.

      Это показывает, что казахстанским рынком заинтересованы частные инвесторы. В ближайшие годы прогнозируется высокий рост, так как рынок на текущий момент все еще недокапитализирован.

      Вместе с этим в соответствии с рейтингом Глобального индекса инноваций по итогам 2022 года Казахстан занимает 79 место, что свидетельствует о недостаточном уровне технологического развития.

      Такие международные рейтинги инновационного развития сигнализируют о необходимости усиления системной и комплексной работы по развитию благоприятной отечественной инновационной системы.

Параграф 4. Кибербезопасность

      За период реализации Концепции "Киберщит Казахстана" были достигнуты определенные результаты по кибербезопасности, в частности создан рынок качественных профессиональных услуг, увеличены образовательные гранты по данной специальности, повышена культура кибербезопасности, обеспечивается круглосуточный мониторинг объектов информатизации "электронного правительства".

      Сформирована необходимая нормативная правовая база, в том числе установлены требования для объектов "электронного правительства" и критически важных объектов информатизации, при этом в случае пренебрежением требовании по кибербезопасности проводятся соответствующие проверки.

      В целом проводится комплекс мероприятий по реализации Концепции, обеспечен уровень осведомленности населения об угрозах в области кибербезопасности – 77,4%, созданы и функционируют 3 профильных общественных организации в Казахстане, 8 отечественных компаний (испытательные лаборатории), занимающиеся инструментальным аудитом по оценке защищенности на соответствие требованиям кибербезопасности и специализирующиеся на исследовании обстоятельств, причин и условий инцидентов кибербезопасности, а также техническом исследовании вредоносного программного обеспечения. Разработаны первые отечественные средства антивирусной защиты.

      В пространстве казахстанского сегмента Интернета зарегистрировано более 160 тысяч доменных имен .KZ и .ҚАЗ, аккредитовано 12 компаний, которые могут заниматься регистрацией доменных имен.

      Определены 495 стратегических объектов, обладающих критической инфраструктурой.

      С 2018 года функционирует Национальный координационный центр информационной безопасности, обеспечивший защиту информационных ресурсов государственных органов и критически важной информационной инфраструктуры Республики от кибератак и киберинцидентов. Что позволило зафиксировать в 2020 году – более 70 тысяч уникальных событий информационной безопасности, в 2021 – 120 тысяч, а также удалось отразить порядка 28 млн. атак только в 2022 году.

      Также создан отраслевой центр информационной безопасности, осуществляющий деятельность по анализу, оценке, прогнозированию и профилактике угроз кибербезопасности финансового рынка и финансовых организаций в Казахстане.

      За 2021 год финансовым отраслевым центром информационной безопасности зафиксировано и отработано более 75 тысяч событий информационной безопасности в банках второго уровня, в их числе: более 61 тысяч – попыток кибератак, более 5 тысяч – фактов нетипичной активности, около 5 тысяч – событий информационной безопасности, требующих проверки, 59 – сбоев или отказов в работе.

      В 2021 году внедрена система "контроль доступа к персональным данным" (далее – Сервис КДП) предусматривающая комплекс мер по обеспечению защиты персональных данных.

      Несмотря на принимаемые меры в среднесрочной перспективе необходимо решить следующие основные вопросы кибербезопасности:

      1) рост кибератак в цифровое пространство Казахстана;

      2) низкая цифровая (правовая) грамотность населения, работников сферы ИКТ и руководителей организаций по вопросам кибербезопасности;

      3) вопросы, связанные с усилением защиты персональных данных;

      4) отсутствие Резервного Национального координационного центра информационной безопасности с Единой национальной резервной платформой.

Раздел 3. Обзор международного опыта

      Изучение и анализ международного опыта показывают, что ключевыми в технологическом и инновационном развитии ведущих стран в цифровую эпоху являются максимальная либерализация, дебюрократизация и демонополизация рынка ИКТ при параллельном, своевременном, порой опережающем законодательном, нормативном обеспечении и регулировании. Последнее выступает в роли страховки от ошибок рынка ("market failure").

Глава 1. Цифровая трансформация

      Цифровая трансформация отраслей, развитие инновационной экономики являются неотъемлемыми компонентами для достижения глобальной конкурентоспособности. Поэтому государствам и странам мира с целью быть конкурентоспособными необходимо адаптироваться и принимать собственные цифровые стратегии развития.

      Центром по изучению мировой конкурентоспособности Международного института развития менеджмента (IMD, Лозанна, Швейцария) объявлены результаты Рейтинга цифровой конкурентоспособности 2022 года (результат исследования, в котором оценивается в какой степени страны изучают и усваивают цифровые технологии, ведущие к трансформации государственной политики, бизнес-моделей и общества в целом), где Казахстан занял 36 место.

      Казахстану наиболее интересен опыт передовых и соседних государств в развитии цифровых стратегий.

      Так, проанализированы стратегии следующих государств: США, Сингапур, Япония, Нидерланды, Дания, Эстония, Франция, Российская Федерация.

      США является ведущей страной мира в области информационных технологий, начиная с момента изобретения первых вычислительных машин в 1930-е годы, и сегодня логически является одной из лидеров в сфере цифровой экономики.

      Для выработки рекомендаций об ускорении экономического роста и расширения возможностей в цифровую эпоху в марте 2016 года был создан Консультационный совет по цифровой экономике, в состав которого вошли представители ряда крупных американских компаний ("General Electric", "Electrical and electronics engineering", "Microsoft", "Google", "McKinsey Global Institute", "Home Shopping Network" и другие), гражданского общества и академических кругов.

      Повестка цифровой экономики США предусматривает:

      продвижение свободного и открытого интернета;

      продвижение доверия и безопасности в сети;

      обеспечение доступа к интернету для работников, семей и компаний;

      продвижение инноваций посредством интеллектуальных правил интеллектуальной собственности и продвижение нового поколения новых технологий.

      Дания активно инвестирует в цифровизацию государственных органов. С 2015 года все граждане обязаны взаимодействовать с государственными органами только через интернет (в Дании 95 % домохозяйств имеют доступ в интернет), каждый гражданин имеет цифровой паспорт (digital ID), все государственные органы и муниципалитеты связаны в единую сеть, что позволяет взаимодействовать со всеми ведомствами с помощью единого личного кабинета. Бизнес, кроме коммуникации, имеет возможность осуществлять все операции в электронном виде: получать выписки, оплачивать налоги и отправлять отчеты. Подобная система позволяет ежегодно экономить 10-20 % бюджета.

      Стратегия Эстонии в рамках национальной программы "Эстония 2035" направлена на то, чтобы государственные органы действовали на опережение в рамках подхода, основанного на основных событиях в жизни человека, и предоставляли клиентам персонализированные услуги с нулевой волокитой путем интенсивного применения ИИ.

      Государственные цифровые услуги в Эстонии предоставляются посредством системы #KrattAI, которая оперирует сетью функционально совместимых приложений ИИ, позволяющих гражданам обращаться за государственными услугами через голосовое общение с виртуальными помощниками. В рамках этой стратегии было подготовлено свыше 70 проектов, 38 из которых уже реализованы во многих сферах деятельности, таких как экология, экстренная помощь, кибербезопасность и социальные услуги.

      Франция имеет амбициозную программу в сфере цифровизации и внедрения новых технологий. Определены четыре ключевых сектора, на которых было сосредоточено особое внимание: здоровье, окружающая среда, транспортная мобильность и безопасность. Все эти области важны с точки зрения общественных интересов и, следовательно, требуют импульса к действию со стороны государства. Бизнес-стратегия каждого из этих секторов предусматривает создание и организацию экосистем, направленных на решение проблем основных отраслей. Разработка ИИ ориентирована на практическое применение, которое помогает улучшить экономические показатели, одновременно отвечая общественным интересам.

Глава 2. Управление данными

      В Сингапуре Правительство разработало план цифровой готовности для расширения прав и возможностей сингапурцев через следующие инициативы:

      1) "цифровой доступ" – система биометрической идентификации для авторизации операций в сфере финансовых и государственных услуг (Facialrecognitionsystem);

      2) цифровая грамотность – навыки, отношения и ценности цифрового гражданина;

      3) цифровое участие – поощрение граждан, бизнеса и организаций в содействии цифровой трансформации государства и общества.

      Амбиции Сингапура, одной из самых передовых экономик мира и одного из азиатских экономических тигров, заключаются в том, чтобы инвестировать в обширные исследования искусственного интеллекта (далее – ИИ) и с их помощью решать основные социальные и экономические проблемы, стимулировать рост новых местных талантов, а также расширить использование ИИ в промышленности. Сингапур хочет стать глобальным исследовательским центром ИИ и использовать его в различных областях экономики и государственного сектора. С этой целью в 2017 году была разработана стратегия AI Singapore, то есть национальная программа по ИИ для укрепления цифровой экономики и общества.

      Китаем одобрен ряд документов, способствующих развитию искусственного интеллекта: "Сделано в Китае – 2025", "План действий по развитию больших данных", "План развития искусственного интеллекта следующего поколения".

      Национальная нефтяная компания Абу-Даби (Abu Dhabi National Oil Company – ADNOC) стремится сделать разработку своих нефтяных месторождений более "умной" ("smarter") путем цифровизации ряда операций с помощью большого массива данных (Big Data), а также анализаторов, сенсоров и контрольных систем. Другой положительный пример – таксомоторная компания Careem, которая в состоянии конкурировать с другими игроками на рынке Ближнего Востока, благодаря использованию стратегии, базирующейся на Business-to-Business (B2B) Integration и дополнительных инструментах, таких как scheduledbookings, не только для своего штата водителей, но и, например, для шоферов управления дорог и транспорта Дубая (The Road and Transports Authority of Dubai).

      Годовой эффект от внедрения технологий ИИ и углубленной аналитики в добывающей и производственной отраслях может составить от 5 до 7 млрд долларов США в ценах 2018 года. McKinsey&Company в Казахстане отмечает, что "Технологии ИИ и углубленной аналитики" могут стать одними из основных факторов, которые позволят Казахстану достичь 5–6 %-го ежегодного роста внутреннего валового продукта до 2030 года. Это возможно за счет увеличения производительности труда, которое станет значимым фактором экономического роста в условиях замедления темпов наращивания занятости".

Глава 3. Развитие информационно-коммуникационных технологий

      По данным Global Innovation Index (INSEAD) такие страны, как Китайская Народная Республика, Южная Корея и другие, показали наибольший рост инновационной активности за счет более тесного взаимодействия корпораций, научных институтов, образовательных центров, стартапов и инвесторов. Поскольку это является благоприятной саморегулируемой средой – экосистемой (например, индивидуальной, корпоративной, локальной (технополисы), региональной, национальной) для создания и развития инноваций между всеми ее участниками.

      В Японии стратегию развития электронной промышленности непрерывно связывают с концепцией "Индустрия 4.0" как комплекс идей по высоким технологиям для автоматизации разработки и производства высококачественной продукции. При этом идею "Индустрии 4.0" в Японии чаще всего называют "Реформой сети в производстве", в основе которой лежит принцип экономии активов, заработной платы и налоговых платежей в крупных производственных компаниях Японии, делая их бизнес более эффективным и прибыльным.

      В числе главных приоритетов новой японской технологической революции:

      1) формирование концептуальной и законодательной основы для внедрения систем управления информацией, ИИ, роботов (особенно в области медицины) с учетом последних трендов в мировой экономике;

      2) формирование "мягких" норм для привлечения зарубежных инвестиций ("the most business-friendly country in the world");

      3) применение данных для скорейшего внедрения автономного вождения, летательных аппаратов (дронов) и других "ноу-хау", а также отдельной Дорожной карты с описанием уровня приоритетности отдельных технологий;

      4) развитие продвинутых человеческих ресурсов (лидеров), в том числе посредством внедрения уроков программирования в младших и средних классах образовательного процесса и системы упрощенного гражданства для высококвалифицированных зарубежных специалистов ("Green Cardfor Highly Skilled Foreign Professionals") и т.д.

      В соответствии с ранее опубликованными базовыми выкладками Правительства можно сделать вывод, что японская "Индустрия 4.0" направлена на решение экономических и социальных задач с учетом новой японской программы "Общество 5.0".

      Кардинальным образом меняются способы производства и получения добавленной стоимости, параллельно предъявляются новые требования к образованию и трудовым навыкам людей.

      В Казахстане в целях популяризации "Индустрии 4.0" создаются условия для тиражирования модельных цифровых фабрик, которые повысят качество и объемы производимой продукции, оптимизирует затраты.

      Также внедряется Smart industry management platform, которое оптимизирует и систематизирует процессы, возникающие в промышленной индустрии, а также снизит затраты, повысит качество производимой продукции и объемов производства в промышленности.

      Нидерланды ставят целью стать цифровым лидером в Европе с ответственным подходом к цифровым инновациям. Кроме развития экономики, правительство обращает особое внимание общественным вызовам, которые несет с собой цифровизация. Выделены вопросы развития рынка труда за счет повышения цифровых знаний и навыков, цифровой инклюзии, обучения в течение всей жизни для соответствия навыкам и работам будущего. Затронуты вопросы информационной безопасности, такие как защита личных данных, мониторинг цифровой безопасности, договоры по обмену данными.

      Стратегия делает акцент на тесной кооперации между государством и частным сектором, так и на внутриведомственном сотрудничестве. Особо выделены развитие ИИ, использование данных в целях борьбы с социальными вызовами и стимулирования экономики, цифровые знания и умения, цифровое правительство, устойчивая инфраструктура – все это в формате кросс-секторального обмена данными. Правительство Нидерландов осознает важность совместной работы и сотрудничества и поэтому всячески способствует взаимовыгодному сотрудничеству между государственными органами, предпринимателями, учеными и гражданским обществом.

Глава 4. Кибербезопасность

      В целях координации деятельности в области ИБ, в США утверждены "Национальная стратегия кибербезопасности" и Общенациональный план по ее внедрению.

      В рамках данных документов впервые классифицированы современные "киберугрозы", которые были разделены на 5 уровней в зависимости от наносимого ими ущерба, при этом инциденты от третьего и выше уровня определены как "значительные".

      Соединенным Королевством Великобритании принята Национальная стратегия в области кибербезопасности, на реализацию которой было выделено 1,9 млрд. фунтов.

      Российские эксперты отмечают проблему кибербезопасности главным трендом современного развития IT-отрасли.

      Принята государственная программа "Цифровая экономика", рассчитанная до 2024 года, которая содержит в себе пять направлений: образование, кадры, кибербезопасность, формирование исследовательских компетенций и IT-инфраструктура.

      Также утверждена Доктрина информационной безопасности, усилена административная ответственность за нарушения правил обработки персональных данных.

      К примеру, стратегия кибербезопасности Дубая, направлена на укрепление позиций Дубая как мирового лидера в области инноваций, безопасности и защиты. Одна из основных задач плана – создать безопасное киберпространство путем установления средств контроля для защиты конфиденциальности, целостности и доступности данных.

      Стратегия кибербезопасности Малайзии (MCSS) на 2020-2024 годы представляет собой комплексную стратегию смягчения возникающих кибер-угроз на основе комплексного подхода и эффективной модели государственно-частного партнерства. Стратегия определяет меры контроля над растущей кибер-угрозой в мире.

      В Малайзии есть четкое понимание, что кибер-угрозы все чаще будут создавать проблемы для управления национальной безопасностью в условиях растущей зависимости от новых технологий, которые также представляют угрозу для национальной безопасности.

      На национальном уровне в Канаде действует ряд стратегических документов и НПА, регулирующих правоотношения в области защиты ИБ граждан и организаций. Среди них, вступивший в силу 10 марта 2015 года Закон о защите канадцев от онлайн-преступлений (The Protecting Canadians from Online Crime Act).

      К примеру, Европейский союз (далее – ЕС) разработал новую стратегию кибербезопасности. Ее целью является повышения коллективной устойчивости Европы к киберугрозам. ЕС планирует выделить в порядке 50 млн. евро на создание в странах-членах сети центров обобщения передового опыта в области кибербезопасности, в которых для обнаружения и противодействия кибератакам будут использоваться возможности искусственного интеллекта.

      В Австралии был создан новый регулирующий орган "Отдел цифровых рынков", ответственный за вопросы недопущения подавления онлайн-инноваций крупнейшими технологическими компаниями. Новое ведомство разрабатывает законодательные акты, нормативно обязывающие соблюдать кодекс ответственного поведения для крупных корпораций в сфере информационных технологий.

      К примеру, Китай учредил новое ведомство по цензуре Интернета, названное Бюро по координированию новостей (далее – Бюро). Его основной задачей является контроль за отношениями китайских граждан со всем остальным миром в Интернете. Причиной создания Бюро, властями стало слишком сложно контролировать сообщения, размещаемые в частных блогах и социальных сетях.

      В Казахстане также прорабатываются подходы по цифровизации законотворческого процесса, включающие подзаконные акты. Итогом которых среди благ для государства можно отметить:

      эффективное планирование и разработка нормативных правовых актов (далее – НПА);

      формирование полного досье по проектам НПА;

      координация законопроектной деятельности;

      аналитика и составление отчетов по законопроектной деятельности;

      формирование "цифрового следа" законопроекта.

      В целях обеспечения ИБ страны правительство Индии предпринимает ряд мер для борьбы с киберпреступностью, которые включают создание платформы для привлечения добровольцев из числа гражданского населения, блокировку аккаунтов и предоставление программных продуктов, а также своевременное информирование об инцидентах и выпуск рекомендаций.

      В целом, изучен международный опыт в области формирования подходов к защите национальной ИКИ государств-лидеров в сфере разработки и использования ИКТ, таких стран как: США, Великобритания, Эстония, РФ, ОАЭ, Дубай, Малайзия, Канада, ЕС, Австралия, Китай, Индия, стремящихся расширить сферу их применения для достижения целей социально-экономического развития. Для развития сферы кибербезопасности в целом послужит вкладом для Казахстана в реализацию Глобальной программы кибербезопасности ООН.

      Также, на уровне Организация объединенных наций (далее – ООН) имеется ряд документов, таких как Глобальная программа кибербезопасности Международного союза электросвязи или Резолюция Генеральной Ассамблеи ООН "Создание глобальной культуры кибербезопасности и оценка национальных усилий по защите важнейших информационных инфраструктур", в которых содержатся подходы к пониманию кибербезопасности, охватывающие сферу безопасного использования ИКТ в вопросах обеспечения кибербезопасности.

      Для Казахстана показало, что в каждой стране национальное понимание кибербезопасности и ключевых приоритетов значительно различается.

      Как следствие, различаются и подходы к составлению стратегий кибербезопасности. Тем не менее, руководящие документы, охватывающие вопросы кибербезопасности, как правило, предусматривают:

      построение государственной системы управления в сфере обеспечения кибербезопасности;

      определение соответствующего механизма (в основном общественно-государственного партнерства), позволяющего частным и государственным заинтересованным сторонам обсуждать проблемы обеспечения безопасности национальных информационных инфраструктур;

      определение необходимой политики безопасности и регулирующих механизмов, четкое обозначение ролей, прав и ответственности для частного и государственного сектора (например, обязательное информирование об инцидентах безопасности, базовые меры обеспечения безопасности и руководства к действию, новые нормы материально-технического обеспечения).

      Учитывая возрастающие риски в связи с продолжающейся цифровизацией систем жизнедеятельности страны, Эстония старается вести упреждающую политику для обеспечения своей стратегической безопасности, проявляя при этом гибкость как в построении необходимой законодательной структуры, так и в формировании соответствующего механизма реагирования на исполнительском уровне.

      Анализ международного опыта показал, что передовые страны используют технологические тренды, такие как ИИ, BlockChain, Big Data, Internet-of-Things, Cloud Technologies.

      Казахстан согласно передового опыта Эстонии и Дании в цифровизации госсектора, а также оказания проактивных бесшовных государственных услуг начал работу по переходу на платформенную модель цифровой трансформации.

      Можно адаптировать опыт Кореи и Сингапура по структурированию данных государственных органов для формирования BigData и применения элементов ИИ.

      При реализации концепции умного города более применим опыт Южной Кореи, в части комплексной работы системы мониторинга данных, другими словами потоки трафика связаны с работой аварийных служб в реальном времени.

      В таком же комплексном формате будут работать и другие проекты, которые широко используют решения на основе интернета вещей (IoT), облачных технологий. Все это призвано сделать жизнь жителей городов более удобной.

      Для формирования государственной политики в сфере защиты персональных данных адаптируется опыт применения стандарта GDPR взятый на вооружение странами ЕС.

      Также Казахстаном будет адаптирован международный опыт формирования технологических платформ, которые активно реализуются многие годы в Европейском союзе, Швеции, Великобритании, Австралии, Российской Федерации.

      Суть технологических платформ заключается в мобилизации усилий всех интеллектуальных, финансовых и иных ресурсов на приоритетных направлениях и внедрении ключевых технологий отрасли, что крайне важно при оптимизации бюджета в условиях кризиса.

      Таким образом будет взят на вооружение опыт передовых ИТ-держав.

Раздел 4. Видение реализации цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности

      Реализация Концепции поспособствует комплексному развитию инновационного потенциала страны, а также усилению отечественной инновационной системы и ее переходу на качественно новый уровень, обеспечив значительное повышение конкурентоспособности казахстанской экономики на международном рынке. Кроме того, эффективная реализация государственной технологической политики позволит достигнуть цели Республики Казахстан по построению диверсифицированной экономики, качественно повысив устойчивость экономики на глобальной арене.

      Исходя из положительной динамики развития ИТ-отрасли и вовлечения большого количества молодежи к технологическому предпринимательству планируется создание региональных хабов по примеру Astana Hub. Региональные хабы будут созданы во всех уголках Казахстана как на базе частных и региональных технических организаций высшего и (или) послевузовского образования, так и совместно с представителями бизнеса.

      По результатам реализации данной Концепции будет создана Единая платформа "электронного правительства", предусматривающая сквозную межведомственную цифровизацию процессов и создание комплексной организационно-технической инфраструктуры как для предоставления услуг, так и для обеспечения деятельности системы государственного управления.

      Внедрение платформенной модели позволит построить эффективный государственный аппарат, направленный на решение жизненных ситуаций граждан наиболее удобным путем, а также максимизация и агрегация актуальных онлайн данных для возможности применения инструментов искусственного интеллекта при моделировании сценариев и принятия решений.

      Будет создана национальная система искусственного интеллекта на базе Smart Data Ukimet, которая позволит прогнозировать и принимать решения на основе достоверных данных.

      С учетом урбанизации и экономической целесообразности будет проработано подключение к интернету оставшихся сел с численностью населения менее 250 человек.

      Во всех областях страны появятся опорные центры обработки данных. Учитывая, что инфраструктура мобильной связи 5G позволяет работать по принципу "всегда онлайн", при этом характеризуется низким потреблением энергии и вкупе с анализом больших данных (BigData) и интернетом вещей (IoT) призвана стать одной из основ и главной движущей силой цифровой экономики.

      Учитывая, что Казахстан находится на стыке крупнейших стран и потоков данных он должен стать региональным цифровым хабом.

      Для транзита данных и участия в глобальном рынке развития цифровых услуг будут осуществлены строительство и размещение дата-центров. Будет развиваться многостороннее партнерство с операторами связи соседних государств с созданием современной, производительной и масштабируемой транспортной инфраструктуры, способной обеспечить телекоммуникационный трафик в направлениях России, Китая и Центральной Азии.

      Расширение применения технических средств защиты информации, а также организационные меры по повышению ответственности за нарушения в сфере защиты персональных данных и кибербезопасности позволит на более высоком уровне противостоять возрастающим угрозам в киберпространстве, защитить критически важную инфраструктуру государства. Кроме того, системные меры, предусмотренные Планом действий по реализации Концепции позволят продемонстрировать мировому сообществу стремление Республики Казахстан к цифровой трансформации и использованию безопасной инфраструктуры.

      В частности, будет функционировать Центр исследования вредоносного кода, который позволит определять функционал самого зловредного кода, предотвращать повторное заражение, а также выявлять и нейтрализовать целевые атаки.

      Также, будет предусмотрен единый репозитарий исходных кодов, который позволит обеспечить их защищенность, уникальные образы объектов информатизации "электронного правительства", а также хранить все версии исходного кода.

      В целях повышения квалификации специалистов в сфере кибербезопасности к реагированию на компьютерные атаки будет сформирован киберполигон.

      Сфера ИКТ будет обеспечена высококвалифицированными кадрами, что позволит достичь необходимого мультипликативного эффекта для перехода на новый эволюционный "смарт" уровень. Это позволит сократить количество государственных услуг за счет реинжиниринга бизнес-процессов, использовать элементы искусственного интеллекта на базе SDU, применять IoT технологии в отраслях экономики, перейти к жизненным ситуациям при оказании государственных услуг населению.

Раздел 5. Основные принципы и подходы развития

Глава 1. Принципы

      Задачами Концепции являются указание оптимальных путей решения насущных вопросов в области оказания государственных услуг для населения и бизнес-сообщества, трансформация государственного управления и дальнейшее развитие отраслей экономики с использованием возможностей цифровых технологий согласно приоритетам Национального плана до 2025 года и другим вышестоящим документам.

      Обеспечение реализации стратегической цели осуществляется с учетом следующих принципов:

      Человекоцентричность. Основной целью Концепции является улучшение качества жизни человека. Услуги и трансформация будут исходить из потребностей человека и проблем, с которыми он сталкивается. Переход на предоставление государственных услуг посредством мобильных устройств (смартфоны, планшеты).

      Прозрачность. Прозрачность деятельности государственных органов и их процессов, возможность совместного принятия решений с общественностью, цифровые инструменты прямой связи между гражданами и государством.

      Фокус на результат (impact-oriented). Ориентированность на результат посредством системных изменений. Трансформация с использованием возможностей цифровых технологий.

      Сервисный подход. Правительство рассматривает качественный сервис как неотъемлемую ценность. Граждане и бизнес имеют возможность для легкой оценки работы государственных органов через цифровые инструменты.

      Гибкость. Изучение трендов и прогресса в достижении задач, их корректировка в зависимости от вызовов и приоритетов социально-экономического развития.

      Прагматизм. Исключение размножения и дублирования информационных систем.

      Переход на горизонтальные иерархические системы.

      Передача открытых данных для использования рынком. Предоставление государственных услуг игроками рынка.

      Доверие. Защита частной жизни и персональных данных, мониторинг цифровой безопасности.

      Конфиденциальность. Основное свойство, разрешающее доступ к информации исключительно юридически правомочным субъектам: клиентам, платформам (программам), процессам. Конфиденциальность – это самый исследованный, проработанный аспект ИБ.

      Целостность. Один из элементов информации, гарантирующий ее стабильность при намеренном (ненамеренном) преобразовании или уничтожении определенных данных.

      Доступность. Это признак, разрешающий пользователям в определенных случаях беспрепятственно получить интересующую их информацию. Например, доступными являются материалы, которые может получить каждый человек: покупка билетов, услуги в банках, оплата коммунальных платежей.

Глава 2. Подходы

      В целом, проведенный анализ показал, что Казахстан проделал немалый путь в развитии цифрового государства, однако предстоит проделать не меньшую работу в становлении текущего уровня зрелости Казахстана к целевому уровню смарт.



      Диаграмма Гартнера

      Для обеспечения максимального эффекта Казахстану понадобится:

      1) цифровая трансформация в отраслях с целью обеспечения сбора максимального объема данных и оказания бесшовных услуг;

      2) переход на платформенную модель цифровизации;

      3) ИИ и углубленная аналитика;

      4) системное и устойчивое вовлечение и интеграция всех отраслей и сфер экономики, а также регионов в национальную инновационную систему и технологическое развитие, в том числе, но не ограничиваясь формированием, развитием и использованием потенциала отраслевых центров технологических компетенций, целевых технологических программ;

      5) систематизация, структурирование и оцифровка национальной инновационной системы и ее процессов в целях повышения ее эффективности, а также для обеспечения удобства функционирования ее участников.

      6) формирование благоприятных условий для развития венчурного рынка, в том числе в рамках нормотворческой деятельности;

      7) развитие безопасной цифровой инфраструктуры страны;

      8) обеспечение безопасности личности, общества и государства при применении ИКТ.

Параграф 1. Цифровая трансформация

      В контексте целей цифровой трансформации должны быть решены следующие задачи.

      Цифровая трансформация предполагает два возможных пути реализации Первый путь ("Традиционный") – сохранение и постепенное совершенствование существующих ведомственных информационных систем, создание новых систем, улучшение обмена между ними и постепенная их интеграция. Это медленный и трудозатратный путь. Его ключевой недостаток – сохранение стремительно устаревающих технологий построения систем управления, которые не дают получить им самые главные современные конкурентные преимущества – обеспечение качества данных и возможность быстрого изменения процессов.

      Кроме того, при этом сценарии сохраняется так называемый "цифровой феодализм": когда ведомства, оперируя своими бюджетами на информатизацию, автоматизируют свои процессы, сохраняя их архаичность, и нацелены на использование данных только в своей сфере, что приводит к несопоставимости данных разных информационных систем.

      В перспективе традиционный путь приводит государство к тому, что становится невозможным наращивать портфель сервисов новыми услугами и усложнять архитектуру. Текущий средний срок вывода новых сервисов может растянуться с 6 месяцев до 1,5 лет (или дольше), приводя к тому, что новые сервисы к моменту запуска будут уже не нужны потребителю.

      Второй путь ("Платформенный") – это цифровая трансформация существующих процессов и структур управления, основанная на возможностях привнесения новых технологий.

      В целях сохранения работоспособности государства и нивелирования отрицательных последствий от кардинальной смены парадигмы, в рамках настоящей Концепции целесообразным (и практически единственным) является выбор платформенного пути, но с параллельным оперированием действующих систем.

      Новая экосистема постепенно заменяет собой функции и сервисы существующих систем, во время этого "переходного периода" "старые" и "новая" системы сосуществуют параллельно, а сервисы "старых" систем постепенно (с соответствующим изменением их функциональности) переносятся на новую платформу.


      Задача. Внедрение платформы

      Платформа – экосистема из трех основных групп, традиционно рассматриваемых как субъекты взаимоотношений при социально-экономическом развитии страны. У каждой группы субъектов есть свои интересы, которые могут быть удовлетворены при цифровой трансформации.

      Государство. Заинтересовано в повышении качества государственного управления (скорости и качестве стратегических решений, удовлетворенности государственными сервисами со стороны граждан и бизнеса), адаптивности к вызовам нового технологического уклада и изменяющимся условиям хозяйствования, сохранении человеческого и технологического капитала внутри страны, повышении конкурентоспособности страны на мировых рынках.

      Граждане. Как потребители услуг государства, граждане Казахстана, в качестве объектов государственной защиты, заинтересованы в расширении спектра и повышении качества (по крайней мере, в минимизации времени, затрачиваемого на взаимодействие с государством) государственных услуг, снижении стоимости государственных услуг и расходов на государственное управление в целом, снижении субъективизма при получении услуг, повышении безопасности и стабильности среды для бизнеса и для жизни.

      Бизнес. Дополнительно к интересам граждан – заинтересован в создании за счет государства технологических платформ и инфраструктуры, проведении исследований и разработок, которые мог бы использовать в своих бизнес-целях (тем самым сократив затраты и получив возможность доступа к новейшим технологиям), в создании законодательства, благоприятного для формирования и развития бизнеса, в преференциях со стороны государства и поддержке в работе на зарубежных рынках.

      Соответственно, представители бизнеса могут быть как потребителями, так и производителями сервисов платформы (и передавать их потом государству как часть цифровой платформы), а также провайдерами этих сервисов (интегрируя их в платформу на возмездной основе, они станут стороной государственно-частного партнерства). В итоге все отношения субъектов при реализации цифровой трансформации будут урегулированы через нормы права и технологическую архитектуру. Действующие субъекты заинтересованы, в первую очередь, в повышении скорости, качества и охвата оказания услуг, в повышении скорости изменений, вносимых в процессы оказания услуг, а также в снижении государственных расходов. Это и определяет основные компоненты архитектуры платформы и их функциональность.


      Задача. Развитие цифровых бизнес-моделей, продуктов и цифровой экономики

      Развитие цифровой экономики также тесно связано с развитием новых видов бизнес-моделей и продуктов, основанных на цифровых технологиях. Этими продуктами мы пользуемся на ежедневной основе – финтех, платформенные решения в перевозках, заказе еды и т.д. Данные группы ИТ-продуков требует большого массива данных по клиентам для обработки данных и возможности оценить риски и/или предложить клиентоориентированные продукты.

      Синергия государственных услуг и сервисов с продуктами коммерческого сектора уже демонстрирует успех в части оказания бесшовных государственных и коммерческих услуг гражданам.

      Тенденция по выводу государственных услуг на внешние ресурсы, а также обмен данными продолжится.

      Примером может служить вывод государственных услуг на мобильные приложения банков через витрину сервисов Smart Bridge. Данный подход будет внедряться повсеместно.

      Развитие получит сервис цифровых документов, который зарекомендовал себя в качестве эффективного инструмента. Сервис получит дальнейшее развитие для признания в банках второго уровня, вокзалах, аэропортах, организациях образования и здравоохранения.

      Более того, предоставление данных будет осуществляться путем авторизации запросов гражданином с использованием унифицированных инструментов авторизации на базе цифрового согласия (КДП). Это даст толчок развитию "сложных" продуктов, основанных на синергии данных и процессов государственных и коммерческих структур.

      Внедрение цифрового идентификационного механизма должно стать основополагающей инфраструктурой и в целях обеспечения подлинности личности как в государственных, так и коммерческих организациях, будет внедряться центр идентификации.

      Это позволит построить универсальную цифровую среду для взаимодействия и коммуникаций между финансовыми институтами, клиентами, государственными органами и организациями.

      Для создания бизнесом инновационных бизнес-моделей сервисы идентификации и авторизации, облачной электронно-цифровой подписи (далее – ЭЦП), управления согласиями, данные и государственные услуги будут предоставляться через витрину сервисов. При этом для снижения риска наиболее распространенных угроз субъектам рынка (государственные органы, коммерческие организации) будет предоставлен доступ к инструментам идентификации, аутентификации и регистрации действий пользователей в комплексе с мерами по обеспечению безопасности биометрических данных. В этих целях будет создана эталонная база биометрических данных, функционирующая в защищенном контуре на территории Республики Казахстан, с возможностью ее использования субъектами, оказывающими услуги на основе биометрии.

      Как отмечалось, цифровая трансформация должно охватить все отрасли экономики. Автоматизации должны подлежать не только государственные услуги государственных органов, но также их задачи.

      Хорошими примерами могут являться системы мониторинга общественной безопасности и дорожного движения, применение ИИ для диагностики болезней, элементы Индустрии 4.0, применяемые промышленными предприятиями и другие.

      Более широко подходы и ключевые направления цифровой трансформации задач и отраслей должны быть отражены в отраслевых Концепциях развития отраслей, разрабатываемые государственными госорганами.

      Через переосмысление и трансформацию задач государственных органов, ключевыми направлениями деятельности государственных органов в подталкивании субъектов отраслей экономики должно стать:

      1) перевод контрольно-надзорных функций в формат цифрового взаимодействия. Таким образом, оценка рисков как при открытии бизнеса, так и процессы мониторинга должны перейти в цифровой формат и основываться на данных, получаемых от субъектов в цифровом виде;

      2) разработка финансовых и нефинансовых мер стимулирования внедрения инноваций и технологий.

      Учитывая, что цифровизация является необходимым компонентом обеспечения конкурентоспособности предприятий, в частности, предприятия реального сектора экономики уже внедряют "умные" элементы в производстве и автоматизируют свои процессы. Для объективной оценки объема инвестиций и понимания масштабов эффективности от внедряемых технологий, государство должно выработать меры и подходы по оценке уровня цифровизации и цифровой экономики.


      Задача. Интегрированный подход к эффективности государственного управления

      Ключевым является переход на модель Data-driven government. Реализация инициативы предполагает принятие решений на государственном уровне с учетом проверенных фактических данных, аналитики и надежных обоснованных прогнозов. Это позволит проводить политику, основанную на фактах, и четко прогнозировать потенциальный эффект от новых инициатив и принимать соответствующие решения.

      Основной целью цифровой трансформации являются сбор и обработка данных, как из государственных информационных систем, так и систем коммерческих организаций, – цифровой сбор статистической, финансовой, налоговой информации, а также тех, которые на сегодня являются субъектами контроля, мониторинга.

      В частности, в рамках задач государства по учету производства, оборота товаров и услуг, продуктов недропользования и переработки, перемещения товаров для получения актуальных данных будут выставляться требования по цифровому сбору и передаче этих данных государственным органам.

      Эти мероприятия позволят создать эффективную основу для управления в цифровую эру. В части технологической платформы будет развиваться программный модуль информационно-аналитической системы Smart Data Ukimet с целью стандартизации и управления нормативно-справочной информацией в различных направлениях и отраслях деятельности (финансовых, энергетических, производственных, государственных и т.д.), что позволит завершить подключение всех государственных органов к "Smart Data Ukimet" в кратчайшие сроки. Для актуализации данных будет создана эталонная база данных.

      Перевод всех государственных задач в цифровой формат работы поможет избавиться от низкоэффективных бизнес-процессов и необоснованно высокого объема рутинной работы, убрать дублирующие или схожие задачи, оптимизировать работу государственного аппарата.

      Автоматизированная платформа планирования и исполнения бюджета обеспечит своевременную публикацию соответствующих документов на каждом этапе бюджетного процесса в удобном для пользователя формате как на портале "Открытые бюджеты", так и на веб-страницах центральных и местных государственных органов.

      В целях эффективного взаимодействия государственных органов и соблюдения принципов "paper free" предполагается развитие системы управления бизнес-процессами, построенной на принципах облачного вычисления с дальнейшим развитием в цифровое хранилище. Будет продолжена работа по автоматизации подобных типовых задач преимущественно по сервисной модели информатизации.


      Задача. Формирование сервисной и "человекоцентричной" модели государственного управления

      В рамках данной задачи предусмотрено совершенствование процессов, в которых государство обращается к гражданину/бизнесу в целях предоставления возможностей для реализации их законных прав и потребностей.

      Достижение будет осуществлено путем реализации следующих мероприятий:

      расширение перечня проактивных/композитных услуг:

      сегодня реализовано 40 видов проактивных госуслуг, оказываемых по инициативе государства и не требующих подачи заявления со стороны гражданина. В 2022 году впервые в мобильном приложении eGovMobile была реализована проактивно-композитная услуга по рождению, где предложение о получении услуги направляется посредством push-уведомления;

      полная автоматизация процессов оказания государственных услуг с исключением участия человека:

      внедрение и расширение практики проверки заявителя и выдачи результата оказания услуги в автоматическом режиме будет способствовать минимизации коррупционных рисков и факторов, исключению контакта между заявителем и услугодателем, а также по сокращению сроков оказания услуги до одного-двух дней;

      направление полезных уведомлений:

      для обеспечения эффективного взаимодействия, когда государство консультирует, подсказывает и направляет гражданина будет реализованы полезные уведомления и "подсказки" в мобильном приложении eGovMobile, такие как заблаговременного оповещение об истечении срока действия документов, напоминание о необходимости прохождение медицинского осмотра по назначению врача и другие;

      цифровая инфографика о гражданине:

      применение персонализированной аналитики для отображения личном кабинете eGovMobile инфографики. Например, отображение средств накопленных на счетах детей, в том числе средства от недропользования), номер очереди на жилье/ в детский сад и другие;

      калькулятор:

      реализация различных видов калькуляторов, которые будут стимулировать гражданина к развитию и предоставлять рекомендации и советы в сфере финансовой/правовой грамотности. Например, калькулятор пособий;

      доставка готовых документов:

      имеется положительная практика доставки готовых документов, оформленных в отделах ЦОН Государственной корпорации "Правительство для граждан". Для повышения сервисности необходимо проработка вопроса по применению данного механизма и при подаче заявок посредством портала "электронного правительства" и eGovMobile;

      развитие площадок взаимодействия гражданина и государства:

      цифровизация государственных услуг, создание единой системы приема обращений e-Otinish, развитие электронных сервисов контакт-центров позволяет трансформировать ЦОНы в новую цифровую площадку, своего рода "суперЦОН". Это позволит создать современную и главное универсальную площадку для решения всех вопросов гражданина к государству;

      расширение мер государственной поддержки в Социальном кошельке:

      социальный кошелек позволяет обеспечить прозрачность предоставляемых мер государственной поддержки. В настоящее время по г. Астана запущены пилотные проекты по предоставлению льготного питания и бесплатных лекарственных средств. Проект получил положительные отзывы. Следующая задача – масштабирование проекта;

      сервисы для иностранцев:

      для иностранцев, пребывающих в страну также важно обеспечить условия равного доступа к электронным государственным услугам и сервисам. В частности, реализация цифровых документов паспортов, выданных иностранным государством;

      развитие услуг и сервисов для бизнеса:

      в отношениях между государством и бизнесом каждый из участников имеет определенные интересы, реализацию которых определяет стабильность и результативность взаимодействия. Государство заинтересовано в улучшении отраслевой структуры экономики, повышении качества жизни населения. Интересы бизнеса состоят в улучшении условий ведения бизнеса через внедрение государством соответствующего нормативно-правового и организационного обеспечения.

      В этом контексте важно обеспечить для субъектов бизнеса наиболее удобные и простые механизмы доступа к государственным услугам, сервисам и мерам субсидирования. Решением данного направление является - развитие приложения eGovBusiness, в части увеличения доступности электронных государственных услуг, реализации цифровых документов для юридических лиц, расширение и тиражирование QR-подписания, направление уведомлений о предстоящих налогах и др.

      В число важнейших направлений взаимодействия государства с населением и бизнесом входит определение общественного мнения о планах, проектах и решениях, привлечение общественности к выработке и экспертизе решений, открытое обсуждение актуальных проблем. Развитие данного направления будет осуществление путем реализации следующих мер:

      онлайн социологические опросы:

      получение мнения граждан и бизнеса по наиболее востребованным вопросам возможно путем реализации онлайн опросов в мобильном приложении eGovMobile. Реализация конструктора опросов позволит государственным органам самостоятельно размещать онлайн опросы с привлечением целевой аудитории и в последующем применять полученные результаты для принятия каких-либо социально важных решений;

      оценка качества предоставляемых государственными органами услуг и сервисов:

      в рамках определения уровня удовлетворенности граждан качеством оказания государственных услуг ежегодно проводится общественный мониторинг, в рамках которого на портале "электронного правительства" была размещена онлайн анкета для оценки качества полученных услуг. Данный положительный опыт будет продолжен и другими государственным органами для получения обратной связи от населения и бизнеса по оценки их деятельности;

      бюджет народного участия:

      для вовлечения населения в распределение средств местного бюджета в рамках его формирования реализуется проект "Бюджет народного участия". Этот подход предполагает диалог с гражданами и общественностью в целом для более эффективного управления территориями. В целях повышения эффективности и повышения вовлеченности населения/бизнеса в процесс принятия решений об их районе и городе будет проведена интеграция eGovMobile с проектом "Бюджет народного участия";

      применение стимулирующих инструментов:

      немаловажным является повышение заинтересованности населения/бизнеса в предоставлении обратной связи. Применение стимулирующих инструментов позволит получить максимальный охват.

      Наглядным примером является механизм, используемый приложением Яндекс.Толока. Так, пользователи приложения могут получать задания по описанию объектов, определенных компьютером на изображении, проверки качества работы интернет-магазина, службы доставки, написание отзывов о продуктах и услугах, предоставлению ответов на вопросы, связанные с выбором наиболее удачного названия и дизайна для нового продукта или сервиса. В свою очередь за выполненное действие пользователь получает баллы, которыми можно будет воспользоваться в дальнейшем.

      Подобный механизм также может быть применен при взаимодействии населения/бизнеса с государством. Предоставление возможности получения баллов (coin) и использование накопленных баллов для оплаты государственных пошлин может дать положительный эффект в получении обратной связи.


      Задача. Открытое правительство

      Применение инструментов анализа больших данных и ИИ будет лежать в основе перехода на сервисную модель государственного управления. Единая аналитическая информационная система государственных органов исключит механический сбор сведений.

      Будет обеспечено дальнейшее развитие открытого правительства, предполагающего двустороннее информационное взаимодействие граждан и правительства в режиме реального времени, способствующего прозрачности и подотчетности деятельности государственных органов.

      Ключевым направлением для трансформации подходов оказания услуг и взаимодействия государства с гражданами и бизнесом станет переход к принципам открытой архитектуры (Open API), при котором будет выстраиваться качественно новый уровень кооперации с коммерческим сектором. Это позволит эффективно использовать ресурсы, концентрируясь на цифровой инфраструктуре, отдавая "последнюю милю" по оказанию государственных услуг неправительственному и бизнес-сообществу. При этом негосударственные информационные ресурсы будут являться frontend (клиентская сторона пользовательского интерфейса), интегрируя государственные услуги в собственные экосистемы, на которых граждане и предприниматели смогут инициировать и получать государственные услуги.

      Повысится привлекательность портала "Открытое правительство" с целью удобства в использовании с учетом мнения граждан и неправительственных организаций.

      Будут установлены единые стандарты, политика открытости государственных органов после внедрения ориентированного на граждан подхода и быстрой возможности получить необходимые услуги, найти информацию, подать запросы, получить обратную связь.

      В современном обществе цифровая информация о пространственных данных превратилась в важный стратегический ресурс государственного управления и стала ключом его устойчивого социально-экономического развития. Необходимо создавать условия, обеспечивающие доступ потребителей к пространственным данным в электронном виде и их эффективное использование.

      В целях повышения привлекательности направления и использования данных для устойчивого развития и решения социальных проблем необходимо проведение национальных и региональных инновационных чемпионатов по практическому использованию ресурсов открытых данных.

      В целях унификации, развития и поддержания пространственных данных в актуальном состоянии будет модернизирована система государственного геодезического обеспечения, установлена единая система координат, созданы карты открытого пользования по единым форматам и структурам данных.

      Будет проведена работа по интеграции разрозненных кадастров в одно информационное пространство, обеспечена автоматизация процедур таким образом, что каждый вновь появившийся объект, будь то дом или дорога, при прохождении процедур государственных услуг будут появляться на карте, обновляя ее. В результате внедрения повысятся доступность и качество оказываемых населению услуг в сфере земельных отношений, архитектуры, строительства, природопользования и охраны окружающей среды, геологии, жилищно-коммунального и сельского хозяйства.

      Будут оказаны услуги на фронт-офисах бизнеса, в частности, будет внедрен платформенный подход с возможностью получения услуг через наиболее удобные интерфейсы. Для этого будут доступны элементы системы идентификации, ЭЦП, базы знаний. Также услуги будут предоставляться на сторонних сервисах. Это потребует дальнейшей интеграции информационных систем государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора, будут сформированы большие данные в разрезе количественных и качественных показателей по услугам.

      Будет внедрен проактивный подход, в рамках которого услуги оказываются до подачи гражданином заявления на основе его профиля, потребностей и жизненной ситуации. Услуги будут оказаны по принципу "одного заявления", что сократит сроки и повысит их качество.

      Цифровизация взаимодействия государства и бизнеса направлена на снижение транзакционных издержек предпринимателей, повышение прозрачности принимаемых государственными органами и организациями решений.

      Государство призвано облегчить связи между участниками рынка инвестиционных проектов с государственным участием посредством запуска информационных и коммуникационных сервисов, позволяющих быстро и удобно обмениваться компетенциями по вопросам подготовки проектов на старте ("Trouble Shooting") и искать кадры; оперативно получать полную, актуальную, достоверную и персонализированную информацию о рынке, проектах, инициативах; организовать удобное взаимодействие всех участников при подготовке проектов и обсуждении инициатив ("проектный офис"); подобрать и привлечь партнера для запуска или реализации проекта.


      Задача. Реализация концепции "Smart City" ("Умный город")

      Инициатива "умные" города – это реализация условий использования ИКТ и других средств для улучшения качества жизни, эффективности городского функционирования, услуг и конкурентоспособности, в то же время обеспечивая соответствие потребностям нынешнего и будущих поколений в отношении к экономическим, социальным, экологическим, а также культурным аспектам.

      Стратегическое направление – создание урбанизированной территории, в которой ресурсы городских служб и частные инициативы взаимодействуют и сотрудничают для обеспечения устойчивого развития города и создания благоприятных условий для жителей и туристов посредством внедряемых цифровых технологий и анализа информации в режиме реального времени.

      В городах продолжится реализация концепции на основе обновленного "эталонного" стандарта, учитывающего опыт Астаны и других городов, с применением высокотехнологичных решений для рационального использования и управления ресурсами.

      Цифровые технологии будут внедрены в сферы жизнедеятельности городов, включая образование, транспорт, жилищно-коммунальное хозяйство, здравоохранение, безопасность, социальную сферу, управление города, строительство, развитие бизнеса, туризма и экологию.

      Цифровизация сферы архитектурно-строительного контроля необходима для оптимизации процессов, направленных на обеспечение надежности и безопасности строительства, устойчивого функционирования строящихся объектов. Внедрение цифровых платформ, объединяющих ключевых участников контроля, позволит оптимизировать издержки государственных и частных организаций, улучшить качество коммуникаций, повысить прозрачность контрольно-надзорных процедур, своевременно устанавливать отклонения в строительстве и влиять на его качество, внедрение современных процессов проектирования должно упростить проведение государственной экспертизы проектной документации строительных объектов. Это повысит эффективность работы городских служб и создаст условия для перехода на "умные" технологии, применение которых поможет в предоставлении социальных выгод для населения.

      При внедрении элементов "умных" городов в первую очередь должны учитываться проблемы, волнующие жителей города.

2-параграф. Управление данными

      Управление данными – процесс, связанный с накоплением, организацией, запоминанием, обновлением, хранением данных и поиском нужной информации.

      К управлению данными относятся:

      добыча данных;

      извлечение, преобразование и загрузка данных;

      обеспечение качества данных;

      архитектура данных;

      анализ данных;

      моделирование данных;

      защита данных;

      управление базами данных;

      работа с хранилищами данных;

      шифрование данных;

      управление метаданными (репозиториями данных).

      Особенно остро проблема с использованием и дальнейшей разработкой услуг/продуктов на основе цифровых данных стоит у государственного сектора, в силу таких причин, как медлительность бюрократического аппарата и его сопротивление изменениям, устаревшие или сложно синхронизируемые информационные системы (legacysystems), человеческий капитал, не соответствующий задачам.

      Более того, все предлагаемые цифровые инициативы в данном документе так или иначе связаны с данными, поэтому от того, как качественно будет поставлена работа с ними будет зависеть и конечный успех каждой из поставленных задач. В этой связи встает вопрос компетентного обращения с областью управления данными.

      Необходимо обеспечить открытость, доступность, надежность, возможность многократного использования, достаточность, сравнительность и интероперабельность данных. Эти задачи войдут в непосредственную компетенцию центров цифровой трансформации, во главе с CDTO, курирующими вице-министрами ЦГО.

      В сферу компетенций CDTO должны входить вопросы цифровых технологий, цифровой инфраструктуры, управления данными, аналитика данных, открытые данные, умные технологии и цифровое обучение.

      Кроме того, CDTO анализирует и формирует перечень жизненных ситуаций по своей отрасли по согласованию с уполномоченным органом в сфере информатизации для их оцифрования и перевода в проактивный формат.

      При этом государственный орган, чей бизнес-процесс открывает цепочку процессов в жизненной ситуации, обеспечивает координацию цифровизации всех процессов, входящих в состав жизненной ситуации, и инициирует внесение изменений в нормативные правовые акты по итогам реинжиниринга.

      Все это даст начало к формированию новой бизнес-модели предоставления государственных услуг и взаимоотношений между государством и обществом.

      По итогам реализации Концепции изменится характер взаимодействия человека и государства. Человек, идентифицируясь в государственной платформе, с помощью своего "цифрового двойника" будет взаимодействовать с цифровой экосистемой и получать от нее цифровые сервисы в соответствии со своими потребностями. Платформа поможет выполнять большинство функций управления не через классические органы.

      Также необходимо развивать не только механизмы идентификации, но и управления данными, что позволит:

      исключить необходимость предоставления гражданами справок и выписок, других подтверждающих документов в государственные учреждения, а также третьим лицам, в том числе подтверждающих личность;

      унифицировать существующие и перспективные платформы для предоставления государственных услуг, чтобы обеспечить безопасный и простой способ персонифицированного доступа;

      снизить или искоренить риски мошенничества;

      дополнить существующие механизмы подтверждения личности, в том числе новые цифровые удостоверения личности, основанные на персональных биометрических характеристиках;

      кроме этого, для легитимизации всех процессов получения услуг будет реализована "облачная" ЭЦП с привязкой к биометрическим параметрам.

      Более того, в части обеспечения доступности интернет-ресурсов для людей с ограниченными возможностями, предусмотрены требования по доступности для людей с ограниченными возможностями, в связи с чем нормативные правовые акты будут приведены в соответствие с настоящим международным стандартом Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), а также разработаны и внедрены ПО для озвучивания текста содержимого интернет-ресурсов на государственном языке.

      Развитие Технологической платформы искусственного интеллекта в Республике Казахстан предполагает реализацию ряда базовых задач, способствующего дальнейшему повсеместному внедрению ИИ в повседневной жизни жителей и во всех сферах экономики, в том числе за счет активизации предпринимательской и научно-исследовательской среды.

      В рамках первых и фундаментальных шагов на пути развития ИИ в стране необходима разработка стратегии развития ИИ, которая включит мероприятия, связанных с внедрением ИИ, и условия для развития ИИ.

      Следующим шагом для развития ИИ является разработка нормативной правовой среды для защиты и управления данными, а также развития инноваций на территории Республики Казахстан.

      Особое внимание будет уделено "Big Data" и ИИ в целях повышения качества услуг государственных органов и частных организаций. Одним из важных законодательных процессов в части развития инновационной деятельности считается разработка правового поля для создания регулятивной "песочницы" в стране в целях устранения правовых барьеров для тестовой реализации перспективных инициатив частного и государственного секторов в сфере ИИ, а также целостной инфраструктуры данных и аналитических платформ на основе ИИ.

      Одной из важных задач по данному направлению также является выработка аналитических кейсов для государства на основе больших данных в разных отраслях экономики и социальной сферы. Для форсированного развития частного сектора в сфере помимо разработки механизмов устранения правовых барьеров будут проработаны инструменты поддержки стартапов в сфере ИИ.


      Задача. Развитие инфраструктуры

      Развитие получат технологии нового поколения мобильной связи и доступа к интернету. С учетом урбанизации и экономической целесообразности будет проработано подключение к интернету оставшихся сел с численностью населения менее 250 человек.

      Согласно прогнозам, расходы операторов связи на развертывания 5G гг. Астана, Алматы и Шымкент с 2023 по 2027 годы составят порядка 45 млрд тенге (будет установлено 1951 БС, с охватом каждого города на 75%).

      В областных центрах с 2024 по 2027 годы ожидается установка 1576 базовых станций (охват составит 60% каждого областного центра), капитальные расходы составят порядка 36 млрд. тенге.

      Учитывая, что инфраструктура мобильной связи 5G позволяет работать по принципу "всегда онлайн", при этом характеризуется низким потреблением энергии и вкупе с анализом больших данных (BigData) и интернетом вещей (IoT) призвана стать одной из основ и главной движущей силой цифровой экономики.

      До конца 2029 года 100 % населения будет обеспечено широкополосным доступом к интернету. Предстоит сделать многое для покрытия каждого уголка страны интернетом. Развиваются низкоорбитальные спутниковые системы (SpaceX, OneWeb), но для повышения привлекательности и прихода на рынок международных игроков необходимо решить законодательные ограничения.

      Вышеуказанные подходы позволят Казахстану подняться в тридцатку стран в Субиндексе "Телекоммуникационная инфраструктура" Рейтинга электронного правительства ООН.

      Казахстан находится на стыке крупнейших стран (Европа и Китай) и потоков данных, в связи с чем необходимо использовать возможность создания международного коридора.

      Определение глобальной роли Казахстана в качестве значимого игрока в цифровом пространстве возможно при реализации ряда проектов.

      Строительство транскаспийской волоконно-оптической линии связи позволит перебросить передаваемый объем данных из Европы в Казахстан, а прокладка гипермагистрали Запад-Восток продолжит канал в Китай.

      При этом недостаточно использовать создаваемый канал только в качестве транзита.

      В этих целях строительство центров обработки данных позволит аккумулировать поступаемый объем данных и привлечь крупнейшие BigTech компании.

      В то же время качество связи не всегда соответствует заявленным требованиям. В этой связи необходимо повышать не только долю пользователей сети интернет, но и обратить внимание на качество интернета и связи, необходимо также выставлять минимальные требования для социально-значимых объектов. В целях мониторинга инфраструктуры покрытия территории связью ведется разработка цифровой карты покрытия.

      Для транзита данных и участия в глобальном рынке развития цифровых услуг будут осуществлены строительство и размещение дата-центров. Будет развиваться многостороннее партнерство с операторами связи соседних государств с созданием современной, производительной и масштабируемой транспортной инфраструктуры, способной обеспечить телекоммуникационный трафик в направлениях России, Китая и Центральной Азии.

      Планируется создать группировку космических аппаратов дистанционного зондирования Земли (далее – ДЗЗ) среднего разрешения, модернизировать систему управления, обработки и анализа спутниковых пространственных данных, полученных с космических аппаратов ДЗЗ Республики Казахстан, создать онлайн сервисы поиска, обработки, хранения и предоставления пользователям доступа к данным ДЗЗ и геопродуктам. При этом для развития компетенций и высококвалифицированных рабочих мест будут внедряться технологии машинного обучения и технологии обработки и анализа радиолокационных данных ДЗЗ.

3-параграф. Развитие информационно-коммуникационных технологий

      Развитие ИКТ тесно связано с развитием экономики – чем выше уровень развития экономики, тем выше уровень развития ИКТ. При этом существует и обратная связь, рост отрасли ИКТ помимо увеличения числа рабочих мест увеличивает эффективность других отраслей экономики. Под отраслью ИКТ понимается совокупность предприятий, производящих однородную или специфическую продукцию по однотипным технологиям.

      Это будет достигаться за счет создания условий для применения технологий отраслями, включая внедрение и развитие мер поддержки для технологического перевооружения предприятий реального сектора экономики, предоставления организациям государственных ИТ-сервисов для создания инновационных бизнес-моделей, а также путем создания экосистемы для развития инновационных компаний.

      Мероприятия направлены на обеспечение предпринимателей "бесшовными" услугами и создание инфраструктуры для реализации принципа "единого окна" для бизнеса.

      Данная инициатива является ключевой и предполагает обеспечение прозрачности и упрощение мер финансовой и нефинансовой поддержки малого среднего бизнеса, а также оказание других государственных услуг юридическим лицам.


      Задача. Развитие венчурного финансирования

      В целях стимулирования роста инновационных и цифровых продуктов развитие получит дальнейшая поддержка институциональных игроков венчурного финансирования, в т.ч. применение инфраструктуры и возможностей Международного финансового центра "Астана" (далее – МФЦА) для привлечения частного венчурного капитала.

      Будет определен ряд казахстанских проектов, в том числе в приоритетных отраслях экономики, которые могут заменить международные аналоги и стать драйверами инноваций на мировом уровне.

      В целях содействия отечественному IT-сектору в создании конкурентоспособных, экспортоориентированных и технологичных производств IT-услуг/товаров путем обеспечения финансовых мер поддержки будет внедрена программа финансирования IT-проектов с необходимыми инструментами поддержки. В IT-отрасли инвестиции увеличатся в 1 трлн тенге, будет создано порядка 150 тысяч новых рабочих мест.

      Через созданную финансовую экосистему будет оказана поддержка в развитии финтех-компаний: от создания новых услуг на основе благоприятного режима регулирования до поиска венчурного финансирования.

      Развитие венчурной отрасли потребует адаптации законодательной базы для финансирования стартап-компаний, в том числе разработки проекта Закона о венчурных инвестициях, регулирующего, в том числе, деятельность индивидуальных инвесторов. Параллельно с развитием и регулированием индивидуального венчурного инвестирования потребуются разработка и внедрение мер по привлечению в Казахстан профессиональных венчурных фондов.

      Помимо профессиональных финансовых организаций венчурным финансированием могут заниматься крупные корпорации Казахстана, организовывая собственные корпоративные венчурные фонды.

      Подобная практика присуща многим глобальным телекоммуникационным операторам, технологическим компаниям и банкам второго уровня. Государство может содействовать созданию подобных фондов через соинвестирование либо другие стимулирующие меры.


      Задача. Национальная инновационная система

      Для формирования эффективной всесторонней национальной инновационной системы, выхода на высокотехнологичную экономическую структуру, способную создавать наукоемкие продукты, необходимо развитие инноваций на комплексной и системной основе всеми заинтересованными стейкхолдерами (отраслевые государственные органы, бизнес-сообщество, научное сообщество и прочие) с обеспечением фокуса имеющихся ресурсов и усилением межведомственной координации для повышения конкурентоспособности, а также с учетом поддержки государственных (социальных) инноваций.

      Для построения полноценной цифровой экономики необходимо комплексное развитие цифровой инфраструктуры, сокращение неравенства в уровне цифровизации между государственными органами и регионами, формирование высокой добавленной стоимости в цифровой промышленности, а также цифровая трансформация государственного управления, отраслей экономик и направлений жизнедеятельности.

      Принимая во внимание, что технологии и цифровая трансформация являются неотъемлемой частью конкурентоспособности предприятий и государства в глобальном масштабе, особое внимание необходимо уделить разработке подходов оценки цифровой зрелости.

      При этом цифровизация отраслей экономики тесно связана с развитием всех отраслей, в этой связи подходы их реализации заложены в соответствующих концепциях.

      В свою очередь, особую роль в национальной инновационной системе важно отвести регионам страны. В данном контексте будет проработан и усилен региональный инновационный потенциал, в том числе с укреплением условий, среды и факторов, способствующих созданию и внедрение высокоэффективных инноваций.

      Вышеуказанные подходы будут реализованы наряду с проектом по формированию "Единого окна национальной инновационной системы", которое будет аккумулировать в себе все возможные государственные и негосударственные меры поддержки инноваций, оцифровывать процессы взаимодействия между участниками национальной инновационной системы и обеспечивать качественные инструменты анализа и оценки проводимой государственной технологической политики, а также включать в себя иную соответствующую информацию.

      Национальная инновационная система призвана создать условия для притяжения идей, технологий, цифровых решений и талантливых специалистов со всего мира, а также активного привлечения граждан Республики Казахстан, которые занимаются ИТ-проектами за границей.

      Важным последствием развития в стране инновационной системы станет увеличение доли передовых технологий казахстанского происхождения.

      Приоритеты:

      1) увеличение на порядок количества технологических стартап-проектов, инициированных в Казахстане, и их совокупной капитализации;

      2) наличие в Казахстане частной профессиональной отрасли венчурного капитала, обеспечивающей нужды быстрорастущей экосистемы;

      3) "Истории успеха" казахстанских стартапов на международной арене, в том числе выход на международный уровень;

      4) увеличение экспорта отечественных ИКТ-решений и инноваций;

      5) развитие корпоративных инноваций, в том числе при содействии "Astana Hub";

      6) создание условий для развития региональных инновационных экосистем;

      7) создание платформы с единым окном и базой данных по инвестиционным возможностям;

      8) поддержка и продвижение отечественных инновационных компаний в рамках международных торговых договоров.

      В более долгосрочной перспективе целями являются создание условий для появления в Казахстане "единорогов" и менее крупных компаний с высокой капитализацией, а также формирование культуры технологического предпринимательства.

      Инновационная экосистема создается как на основе существующих технопарков, венчурных фондов, научно-исследовательских институтов и организаций высшего и (или) послевузовского образования, так и на базе международного технопарка "Astana Hub".

      Необходимо продолжать формировать и развивать региональную экосистему стартапов, базирующуюся в региональных "опорных" организациях высшего и (или) послевузовского образования (как дополнение к Международному технопарку IT-стартапов "Astana Hub").

      К примеру, через создание площадки для нетворкинга, обучения и досуга креативных талантов, запуск платформы по переобучению технологическим навыкам для работы, усиление региональной политики по цифровизации экономики.

      Задача привлечения иностранных специалистов и ученых требует, в первую очередь, обеспечения максимально благоприятных условий для их работы и проживания, безопасности и конкурентоспособной оплаты труда. В более долгосрочном плане таким специалистам будут предоставлены свидетельства реального использования их разработок, результативности их участия в создании цифровой экономики страны.

      Параллельно с привлечением иностранного интеллектуального капитала будет обеспечен вывод на качественно другой уровень научно-исследовательской деятельности в Казахстане. Для этого будут разработаны механизмы стимулирования научно-исследовательской деятельности организаций Республики Казахстан, открыть школы предпринимательства, а также привлекать крупные международные ИТ компании открывать свои исследовательские центры. Инновационная деятельность невозможна без фундаментальной и прикладной науки.

      Для развития НИОКР будет налажено взаимодействие между стартапами и ведущими организациями высшего и (или) послевузовского образования страны. Для этого Правительство определит задания под целевые научные гранты, которые могут получать стартап команды совместно с ведущими организациями высшего и (или) послевузовского образования.

      Требуется внедрить опыт развитых стран, где обеспечивается усиление процесса передачи высоких технологий, стимулирование кооперации между научно-исследовательскими центрами, университетами, частными компаниями с целью формирования базы для научных изысканий и подготовки конкурентоспособных специалистов современной науки и производства.

      Ключевыми направлениями развития отрасли ИКТ являются рост доли местного содержания в отрасли ИКТ и поддержка отечественных малых и средних предприятий в сфере ИКТ, повышение уровня информационной безопасности и стимулирование отечественных разработок путем импортозамещения, установления приоритетного порядка закупа конкурентоспособных казахстанских IT-разработок в государственном и квазигосударственном секторах.

      В рамках увеличения экспорта отечественных ИКТ-решений должны быть предусмотрены меры оказания поддержки ИТ-компаниям при выходе на экспортные рынки, разработка новых инструментов продвижения экспорта, развитие ИТ кадров, создание платформы офшорного программирования, стимулирование спроса и компетенции.

      Для формирования конкурентоспособной отрасли ИКТ усилия государства будут направлены на создание благоприятной экосистемы предпринимательства в этой отрасли.

4-параграф. Кибербезопасность

      Задача. Развитие кибербезопасности

      В эпоху цифровизации количество ИС и цифрового контента растет с каждым днем. Увеличивается аудитория пользователей, соответственно и растет количество хакерских атак и взломов.

      Поэтому для противостояния данным угрозам необходимо дальше развивать и сопровождать созданную цифровую инфраструктуру "Киберщит Казахстана".

      Для этого продолжится активная работа по развитию надежной, доступной и безопасной цифровой инфраструктуры.

      Таким образом, в целях выявления и нейтрализации сложных целевых кибератак будет создан Центр исследования вредоносного кода, который позволит определять функционал самого зловредного кода, предотвращать повторное заражение, а также выявлять и нейтрализовать целевые атаки.

      Национальный координационный центр кибербезопасности был создан в рамках реализации первой Концепции кибербезопасности "Киберщит Казахстана".

      Основной задачей данного центра является:

      защита от внешних и внутренних кибератак;

      сбор и анализ информации об инцидентах кибербезопасности;

      мониторинг объектов информатизации "электронного правительства";

      выявление и пресечение угроз и инцидентов кибербезопасности.

      В целом Национальный координационный центр кибербезопасности в режиме реального времени обеспечивает защиту инфраструктуры страны.

      В этой связи, для его отказоустойчивости необходимо создать резервный центр.

      В рамках повышения квалификации специалистов в сфере кибербезопасности к реагированию на компьютерные атаки будет создан киберполигон.

      Киберполигон предназначен для проведения учений максимально приближенных к реальности, который также позволит моделировать инфраструктуры используемую сегодня.

      Также, будет создан единый репозиторий исходных кодов, который позволит обеспечить защищенность исходных кодов, уникальные образы объектов информатизации "электронного правительства", а также хранить все версий исходного кода.

      Более того, будет продолжена работа по созданию механизма общественного (профессионального) контроля по кибербезопасности на объектах информатизации "электронного правительства" (BugBounty.kz).

      BugBounty.kz предоставляет возможность сообщать и отправлять отчеты о найденных уязвимостях в безопасности сервисов и приложений за вознаграждения. С помощью площадки Bugbounty.kz государственные организации и бизнес-компании Казахстана могут находить, устранять критические уязвимости и поддерживать целостность своих веб-ресурсов.

      Начиная с 2011 года подключение государственных и местных исполнительных органов, государственных юридических лиц, субъектов квазигосударственного сектора, а также собственников или владельцев критически важных объектов информационно-коммуникационной инфраструктуры к сети интернет осуществляется через единый шлюз доступа к интернету.

      На сегодняшний день ЕШДИ требует постоянной модернизации. По мере появления новых видов киберугроз добавляются новые компоненты для отражения таких кибератак. Одновременно происходит устаревание и замена отдельных компонентов производителем на более современные и производительные, что приводит к постоянной модернизации.


      Задача. Защита персональных данных

      Важно предусмотреть вопросы присоединения к Конвенции о защите частных лиц в отношении автоматизированной обработки данных личного характера (далее – Конвенция), которая бы дало право расследовать нарушения прав наших граждан в сфере защиты персональных данных, совершаемых операторами стран, присоединившихся к Конвенции.

      Целью указанной Конвенции является обеспечение на территории каждого государства, для каждого физического лица независимо от его гражданства или местожительства, уважение его прав и основных свобод, и в частности его права на неприкосновенность частной жизни, в отношении автоматизированной обработки касающихся его персональных данных ("защита данных").

      Кроме того, согласно плану внедрения Сервиса КДП необходимо проводить ежегодную работу по мониторингу государственных ИС, подлежащих к интеграции с Сервисом КДП.


      Задача. Радиоконтроль на территории Республики Казахстан

      В условиях необходимости внедрения новых технологий и дефицита радиочастотного ресурса, роль и место радиоконтроля (мониторинга) в общей системе управления использования радиочастотного спектра возрастает.

      В этой связи, необходимо изменить качество организации радиоконтроля на территории Республики Казахстан путем автоматизированного учета и мониторинга радиоэлектронных средств и радиочастотных присвоений.

      Что позволит обеспечить централизованный учет, планировать и анализировать радиочастоты, контролировать радиоэлектронные средства и оценивать загруженность радиочастот.


      Задача. Повышение осведомленности населения по вопросам кибергигиены

      Успешные кибератаки в 80% случаев происходят из-за халатности сотрудников и незнания гражданами базовых принципов кибербезопасности при использовании цифровых сервисов, в этой связи с использованием доступных онлайн-сервисов (приложений) предлагаем обучать граждан основам кибергигиены, а также проводить курсы для государственных служащих.

      По итогам проведенных мероприятий необходимо проводить ежегодный социологический опрос для оценки ситуации.

      В частности, на ежегодной основе будут проводиться обучающие мероприятия для населения по вопросам обеспечения кибербезопасности и предотвращению мошенничества, а также проводить разъяснительную работу для населения по вопросам обеспечения кибербезопасности и онлайн-услуг на базе центров обслуживания населения (ЦОН).

Раздел 6. Целевые индикаторы и ожидаемые результаты

      Целевые индикаторы

      1. Доля государственных услуг, оказываемых за 5 мин:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

25%

45%

60%

70%

80%

90%

100%

      2. Доля оцифровки бизнес-процессов госорганов на платформе:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

25%

45%

60%

70%

80%

90%

100%

      3. Объем экспорта ИТ-продуктов и услуг:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

84 млрд. тг.

147 млрд. тг.

210 млрд. тг.

250 млрд. тг.

300 млрд. тг.

500 млрд. тг.

700 млрд. тг.

      4. Место в рейтинге Глобальный индекс инноваций (Global innovation index) к 2029 году:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

77

71

65

59

53

47

41

      5. Подготовка высококвалифицированных ИТ-кадров:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

40 тыс.

      6. Обеспеченность населения и бизнеса высокоскоростным интернетом 100 Мбит/с:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

30 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

      7. Обеспеченность республиканских и основных областных дорог МШПД:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

30%

40%

50%

70%

100%

100%

100%

      8. Доля транзитных данных обрабатываемых локально от общего трафика Азия-Европа:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

1,5%

2%

2,5%

5%

5,5%

6%

6%

      9. Уровень защищенности объектов информатизации ЭП:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

60%

80%

100%

100%

100%

100%

100%

      10. Доля государственных информационных систем, подключенных к сервису контроля доступа к персональным данным:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

70%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

      11. Доля незаконного использования радиочастотного спектра в РК:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

20%

15%

10%

5%

1%

1%

1%

      12. Уровень осведомленности населения по вопросам кибергигиены:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

78%

79%

80%

85%

90%

95%

100%

      Ожидаемые результаты к 2029 году:

      достижение не ниже 30 места в Рейтинге цифровой конкурентоспособности IMD;

      достижение не ниже 15 места в Рейтинге электронного правительства ООН;

      индекс телекоммуникационной инфраструктуры – 0,86;

      достижение не ниже 80% доли местного содержания в ИТ-услугах;

      достижение не ниже 20 места в Глобальном индексе кибербезопасности в 2025 году, и не ниже 15 места в 2029 году;

      объем инновационной продукции 3,4 трлн тенге;

      рост производительности труда в отрасли "Информация и связь" до 34,4% от уровня 2019 года к 2025 году.

      Примечание:

      мероприятия по реализации Концепции будут осуществлены в соответствии с Планом действий по реализации Концепции цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности на 2023 – 2029 годы согласно приложению к настоящей Концепции.

  Приложение
к Концепции цифровой
трансформации, развития
отрасли информационно-
коммуникационных технологий
и кибербезопасности
на 2023 - 2029 годы

План действий
по реализации Концепции цифровой трансформации, развития отрасли информационно-коммуникационных технологий и кибербезопасности на 2023 – 2029 годы

№ п/п

Наименование реформ /основных мероприятий

Форма завершения

Срок завершения

Ответственные исполнители

1

2

3

4

5

Направление I. Цифровая трансформация
Направление II. Управление данными
Целевой индикатор 1. Доля государственных услуг оказываемых за 5 мин (2023 – 25%, 2024 – 45%, 2025 – 60%, 2026 –70%, 2027 – 80%, 2028 – 90%, 2029 – 100%)

МЦРИАП,
РГП "ЦПЦП" (по согласованию), НАО "ГК "Правительство для граждан" (по согласованию), АО "НИТ" (по согласованию), МИО

1

Мероприятие 1. Внедрение платформы GovTECH:

МЦРИАП,
АО "НИТ" (по согласованию)

Мероприятие 1.1. Ведение в опытную эксплуатацию

акт ввода

декабрь
2023 года

Мероприятие 1.2. Ведение в промышленную эксплуатацию

акт ввода

декабрь
2024 года

Мероприятие 1.3. Миграция информационных систем государственных органов

информация в Правительство

декабрь
2025 года

2

Мероприятие 2. Разработка Дорожной карты (стратегическое видение) по развитию искусственного интеллекта

приказ МЦРИАП

декабрь
2023 года

МЦРИАП,
РГП "ЦПЦП" (по согласованию)

3

Мероприятие 3. Создание национальной платформы искусственного интеллекта на базе SDU

акт ввода

декабрь
2024 года

МЦРИАП,
АО "НИТ" (по согласованию)

4

Мероприятие 4. Проработка вопроса принятия "Цифрового Кодекса"

предложение в Правительство

декабрь
2024 года

МЦРИАП

5

Мероприятие 5. Разработка Национальной платформы цифровой биометрической идентификации

акт ввода

декабрь
2024 года

МЦРИАП

6

Мероприятие 6. Создание СуперЦОНА

постановление Правительства Республики Казахстан

декабрь
2024 года

МЦРИАП, НАО "ГК "Правительство для граждан" (по согласованию), МИО

7

Мероприятие 7. Утверждение Методики оценки цифровой зрелости государственных органов

приказ МЦРИАП

декабрь
2023 года

МЦРИАП

Целевой индикатор 2. Доля оцифровки бизнес-процессов государственных органов на платформе (2023 – 25%, 2024 – 45%, 2025 – 60%, 2026 –70%, 2027 – 80%, 2028 – 90%, 2029 – 100%)

МЦРИАП, РГП "ЦПЦП" (по согласованию),
АО "НИТ" (по согласованию)

8

Мероприятие 8. Реинжиниринг бизнес-процессов (G2C, G2B, G2G) для реализации программ цифровой трансформации в ЦГО и МИО (GovTech) и национальных компаний

утвержденные планы мероприятий

ежегодно

МЦРИАП,
РГП "ЦПЦП" (по согласованию)

9

Мероприятие 9. Развитие архитектуры "электронного правительства"

размещенная на архитектурном портале Архитектура "электронного правительства"

ежегодно

МЦРИАП,
РГП "ЦПЦП" (по согласованию),
АО "НИТ" (по согласованию)

10

Мероприятие 10. Автоматизация проектного управления государственных органов

акт выполненных работ

декабрь
2023 года

МЦРИАП, РГП "ЦПЦП" (по согласованию),
АО "НИТ" (по согласованию)

Направление III. Развитие ИКТ
Целевой индикатор 3. Объем экспорта ИТ-продуктов и услуг (2023 – 84 млрд. тг., 2024 – 147 млрд. тг., 2025 – 210 млрд. тг., 2026 – 250 млрд. тг., 2027 – 300 млрд. тг., 2028 – 500 млрд. тг., 2029 – 700 млрд. тг.)

МЦРИАП, КФ "Astana Hub" (по согласованию)

11

Мероприятие 11. Запуск региональных акселерационных программ для увеличения экспорта IT услуг и продуктов

акт выполненных работ

2023-2029 годы

МЦРИАП, КФ "Astana Hub" (по согласованию)

12

Мероприятие 12. Открытие и поддержка региональных технопарков на основе бренда Astana Hub

информация в Правительство

2023-2029 годы

МЦРИАП, КФ "Astana Hub" (по согласованию)

13

Мероприятие 13. Организация акселерационных и инкубаторских программ для экосистемы Astana Hub

акт выполненных работ

2023-2029 годы

МЦРИАП, КФ "Astana Hub" (по согласованию)

14

Мероприятие 14. Создание механизма IT-песочницы

проект Закона

декабрь 2024 года

МЦРИАП,
КФ "Astana Hub" (по согласованию)

Целевой индикатор 4. Место в рейтинге Глобальный индекс инноваций (Global innovation index) к 2029 году (2023 – 77, 2024 – 71, 2025 – 65, 2026 – 59, 2027 – 53, 2028 – 47, 2029 – 41)

МЦРИАП,
АО "НАРИ "QazInnovations" (по согласованию), ГУП "Стимулирование продуктивных инноваций" (по согласованию)

15

Мероприятие 15. Проведение работ по популяризации внедрения инноваций и результатов НИОКР на предприятиях региона

научно-техническая программа

на полугодовой основе
2023-2029 годы

МЦРИАП

16

Мероприятие 16. Внедрение и реализация механизма мониторинга и оценки инновационности и технологического развития регионов

приказ МЦРИАП

2023-2029 годы

МЦРИАП,
АО "НАРИ "QazInnovations" (по согласованию)

17

Мероприятие 17. Создание информационной системы "Единое окно национальной инновационной системы"

акт ввода

2023-2024 годы

МЦРИАП

18

Мероприятие 18. Формирование и реализация (методологическое сопровождение) технологической политики в отраслях

утвержденные целевые технологические программы

2023-2029 годы
 

МЦРИАП,
АО "НАРИ "QazInnovations" (по согласованию)

19

Мероприятие 19. Стимулирование инновационной активности предприятий (инновационные гранты, бизнес-инкубирование)

акт выполненных работ

2024-2025 годы

МЦРИАП,
АО "НАРИ "QazInnovations" (по согласованию)

20

Мероприятие 20. Развитие системы поддержки венчурного финансирования

приказ МЦРИАП

2023-2029 годы

МЦРИАП, ГУП "Стимулирование продуктивных инноваций" (по согласованию)

21

Мероприятие 21. Развитие системы поддержки и стимулирования государственных (социальных) инноваций

приказ МЦРИАП

декабрь
2023 года

МЦРИАП,
АО "НАРИ "QazInnovations" (по согласованию)

22

Мероприятие 22. Совершенствование государственных мер поддержки инновационной и научной деятельности

приказ МЦРИАП

июль
2024 года

МЦРИАП,
АО "НАРИ "QazInnovations" (по согласованию)

Целевой индикатор 5. Подготовка высококвалифицированных ИТ-кадров (2023 – 35 тыс., 2024 – 35 тыс., 2025 – 35 тыс., 2026 – 35 тыс., 2027 – 35 тыс., 2028 – 35 тыс., 2029 – 40 тыс.)

МЦРИАП,
КФ "Astana Hub" (по согласованию), МНВО

23

Мероприятие 23. Проработка вопроса определения передовых школ программирования

предложения в Правительство

декабрь
2023 года

МЦРИАП,
КФ "Astana Hub" (по согласованию)

24

Мероприятие 24. Выделение ваучеров IT школам программирования с учетом их соответствия требованиям уполномоченной организации

информация в Правительство

2023-2029 годы

МЦРИАП,
КФ "Astana Hub" (по согласованию)

25

Мероприятие 25. Открытие современных школ программирования, в том числе в регионах

информация в Правительство

2023-2029 годы

МЦРИАП,
КФ "Astana Hub" (по согласованию), МИО

26

Мероприятие 26. Проработка вопроса по определению резерва талантливых ИТ-кадров

предложения в МЦРИАП

декабрь
2023 года

КФ "Astana Hub" (по согласованию)

27

Мероприятие 27. Организация шефства профильных университетов над региональными университетами в целях повышения качества обучения до более высокого уровня

информация в Правительство

2023-2029 годы

МЦРИАП,
КФ "Astana Hub" (по согласованию), МНВО

Целевой индикатор 6. Обеспеченность населения и бизнеса высокоскоростным интернетом 100 Мбит/с (2023 – 30 Мбит/с, 2024 – 100 Мбит/с, 2025 – 100 Мбит/с, 2026 – 100 Мбит/с, 2027 – 100 Мбит/с, 2028 – 100 Мбит/с, 2029 – 100 Мбит/с)
Целевой индикатор 7. Обеспеченность республиканских и основных областных дорог МШПД (2023 – 30%, 2024 – 40%, 2025 – 50%, 2026 – 70%, 2027 – 100%)

МЦРИАП, МИО, операторы связи (по согласованию)

28

Мероприятие 28. Сопровождение формирования проектной документации нового проекта "Обеспечение ШПД СНП посредством ВОЛС"

акт выполненных работа

декабрь
2023 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

29

Мероприятие 29. Реализация проекта Обеспечение ШПД СНП посредством ВОЛС"

акт выполненных работ

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

30

Мероприятие 30. Прокладка волоконно-оптических линий связи вдоль Республиканских и основных областных автодорог

акт выполненных работ

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

31

Мероприятие 31. Обеспечение объектов организаций среднего образования доступом к интернет не ниже 100 Мбит/с

акт выполненных работ

декабрь
2027 года

МЦРИАП, МИО, операторы связи (по согласованию)

32

Мероприятие 32. Улучшение инфраструктуры связи в селе

акт выполненных работ

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

33

Мероприятие 33. Организация спутниковых каналов до малонаселенных сельских пунктах с использование спутниковых систем связи для предоставления услуг ШПД

акт выполненных работ

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

34

Мероприятие 34. Модернизация системы радиомониторинга территории Республики Казахстан

акт ввода

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

35

Мероприятие 35. Субсидирование "последней мили" интернета до домохозяйств в СНП

акт выполненных работ

декабрь
2025 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

Целевой индикатор 8. Доля транзитных данных обрабатываемых локально от общего трафика Азия-Европа (2023 – 1,5%, 2024 – 2%, 2025 – 2,5%, 2026 – 5%, 2027 – 5,5%, 2028 – 6%, 2029 – 6%)

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию), АО "НИТ" (по согласованию)

36

Мероприятие 36. Прокладка транскаспийской ВОЛС магистралей

акт ввода

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

37

Мероприятие 37. Строительство национальной гипермагистрали Запад-Восток

акт ввода

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию)

38

Мероприятие 38. Создание 3-х центров обработки данных не ниже уровня TIER - III для транзита и хранения международного трафика

акт ввода

декабрь
2027 года

МЦРИАП, операторы связи (по согласованию),
АО "НИТ" (по согласованию)

Направление IV. Кибербезопасность
Целевой индикатор 9. Уровень защищенности объектов информатизации ЭП (2023 – 60%, 2024 – 80%, 2025 – 100%, 2026 – 100%, 2027 – 100%, 2028 – 100%, 2029 – 100%)

МЦРИАП, КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

39

Мероприятие 39. Создание и функционирование Центра исследования вредоносного кода

акт ввода

декабрь 2023-2025 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

40

Мероприятие 40. Создание Резервного Национального координационного центра информационной безопасности с Единой национальной резервной платформой

акт ввода в эксплуатацию

декабрь 2024-2025 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

41

Мероприятие 41. Оснащение средствами защиты информаций (технические и программные) государственных органов

акты установки

декабрь
2023 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

42

Мероприятие 42. Создание киберполигона по подготовке специалистов в сфере кибербезопасности

акт ввода в эксплуатацию

декабрь
2023-2025 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

43

Мероприятие 43. Создание и сопровождение Единого репозитория для обеспечения защищенности исходных кодов и уникальных образов объектов информатизации "электронного правительства"

акт ввода в эксплуатацию

декабрь
2024-2025 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

44

Мероприятие 44. Создание механизма общественного (профессионального) контроля по кибербезопасности на объектах информатизации "электронного правительства" (BugBounty)

информация в Правительство

декабрь
2023-2025 года

МЦРИАП,
АО "ГТС" (по согласованию), КНБ (по согласованию)

45

Мероприятие 45. Модернизация Единого шлюза доступа в интернет (ЕШДИ)

акт ввода

декабрь
2024-2025 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию), МЦРИАП

46

Мероприятие 46. Развитие "электронной границы" Республики Казахстан

акт ввода

декабрь 2023-2025 года

КНБ (по согласованию),
АО "ГТС" (по согласованию)

Целевой индикатор 10. Доля государственных информационных систем, подключенных к сервису контроля доступа к персональным данным (2023 – 70%, 2024 – 100%, 2025 – 100%, 2026 – 100%, 2027 – 100%, 2028 – 100%, 2029 – 100%)

МЦРИАП, МИД

47

Мероприятие 47. Присоединение к Конвенции о защите частных лиц в отношении автоматизированной обработки данных личного характера

соглашение о присоединении

декабрь
2025 года

МЦРИАП, МИД

48

Мероприятие 48. Ежегодный мониторинг государственных информационных систем, подлежащих к интеграции с системой контроля доступа к персональным данным

информация в Правительство

ежегодно

МЦРИАП

Целевой индикатор 11. Доля незаконного использования радиочастотного спектра в РК (2023 – 25%, 2024 – 15%, 2025 – 10%, 2026 – 5%, 2027 – 1%, 2028 – 1%, 2029 – 1%)

МЦРИАП, МИД, КНБ (по согласованию), МО

49

Мероприятие 49. Внесение изменений и дополнений в международные договора в части эффективного использования радиочастотного спектра, в том числе обеспечение безпомеховой работы сетей сотовой связи на территории Республики Казахстан

международное соглашение

2029 год

МЦРИАП, МИД

50

Мероприятие 50. Создание централизованной информационной системы учета радиоэлектронных средств и радиочастотных присвоений гражданского и правительственного назначений

акт ввода

декабрь
2025 года

МЦРИАП, КНБ (по согласованию), МО

51

Мероприятие 51. Создание централизованной автоматизированной системы мониторинга радиочастотного спектра гражданского и правительственного назначений (с разграничением доступа по компетенции, для каждого субъекта радиоконтроля)

акт ввода

декабрь
2025 года

МЦРИАП, КНБ (по согласованию), МО

Целевой индикатор 12. Уровень осведомленности населения по вопросам кибергигиены (2023 – 78%, 2024 – 79%, 2025 – 80%, 2026 – 85%, 2027 – 90%, 2028 – 95%, 2029 – 100%)

МЦРИАП

52

Мероприятие 52. Ежегодное проведение социологического опроса населения по вопросам соблюдения кибербезопасности и защиты персональных данных

рекомендации

2023-2025 годы

МЦРИАП

53

Мероприятие 53. Ежегодное проведение обучающих мероприятий для населения по вопросам обеспечения кибербезопасности и предотвращению мошенничества

отчетная информация

2023-2025 годы

МЦРИАП

54

Мероприятие 54. Ежегодное проведение разъяснительной работы для населения по вопросам обеспечения кибербезопасности и онлайн-услуг на базе центров обслуживания населения

отчетная информация

2023-2025 годы

МЦРИАП

      Примечание: расшифровка аббревиатур:

      АО – акционерное общество

      НАО "ГК "Правительство для граждан" – некоммерческое акционерное общество "Государственная корпорация" Правительство для граждан"

      СНП – сельские населенные пункты

      НИОКР – научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы

      МНВО – Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан

      МИО – местные исполнительные органы

      ШПД – широкополосный доступ к сети интернет

      МО – Министерство обороны Республики Казахстан

      МШПД – мобильный широкополосный доступ к сети интернет

      АО "ГТС" – акционерное общество "Государственная техническая служба"

      ГУП "Стимулирование продуктивных инноваций" – группа управления проектом "Стимулирование продуктивных инноваций"

      МИД – Министерство иностранных дел Республики Казахстан

      ВОЛС – волоконно-оптические линии связи

      АО "НИТ" – акционерное общество "Национальные информационные технологии"

      КНБ – Комитет национальной безопасности Республики Казахстан

      МЦРИАП – Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан

      РГП "ЦПЦП" – республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Центр поддержки цифрового правительства"

      КФ "Astana Hub" – Корпоративный фонд "Международный технопарк IT-стартапов "Astana Hub"

      BugBounty – это программа, предлагаемая некоторым веб-сайтам и разработчикам программного обеспечения, с помощью которой люди могут получить признание и вознаграждение за нахождение ошибок, особенно тех, которые касаются эксплойтов и уязвимостей

      GovTECH – информационно-коммуникационная платформа "электронного правительства"

      АО "НАРИ "QazInnovations" – акционерное общество "национальное агентство по развитию инноваций "QazInnovations"

      SDU – Единая информационно-аналитическая система "Smart Data Ukimet"

      TIER - III – уровень безопасности центров обработки данных

2023 - 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы № 269 қаулысы

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің 66-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған 2023 - 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама) бекітілсін.

      2. Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты орталық мемлекеттік органдар, оның ішінде Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар (келісу бойынша) және өзге ұйымдар (келісу бойынша):

      1) Тұжырымдаманы іске асыру жөнінде шаралар қабылдасын;

      2) "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде Тұжырымдаманың іске асырылу барысы туралы ақпарат беріп тұрсын.

      3. "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және цифрлық саланы дамыту тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 30 желтоқсандағы № 961 қаулысының күші жойылды деп танылсын.

      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігіне жүктелсін.

      5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Ә. Смайылов

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2023 жылғы 28 наурыздағы
№ 269 қаулысымен
бекітілген

2023 - 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасы

      1-бөлім. Паспорт

      2-бөлім. Ағымдағы жағдайды талдау

      1-тарау. Саланың ағымдағы жай-күйін бағалау

      1-параграф. Цифрлық трансформация

      2-параграф. Деректерді басқару

      3-параграф. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту

      4-параграф. Киберқауіпсіздік

      3-бөлім. Халықаралық тәжірибеге шолу

      1-тарау. Цифрлық трансформация

      2-тарау. Деректерді басқару

      3-тарау. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту

      4-тарау. Киберқауіпсіздік

      4-бөлім. Цифрлық трансформацияны іске асыру, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) және киберқауіпсіздік салаларын дамыту пайымы

      5-бөлім. Дамудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

      1-тарау. Қағидаттар

      2-тарау. Тәсілдер

      1-параграф. Цифрлық трансформация

      2-параграф. Деректерді басқару

      3-параграф. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту

      4-параграф. Киберқауіпсіздік

      6-бөлім. Нысаналы индикаторлар және күтілетін нәтижелер

      Қосымша: 2023 – 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспары

1-бөлім. Паспорт

Атауы

2023 - 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасы (бұдан әрі – Тұжырымдама)

Әзірлеу үшін негіздеме

Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспары;
Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 27 қазандағы № 21-01-7.21 хаттамасының 1.5.5-тармағы;
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2023 жылғы 20 ақпандағы № 12-03/07-1230 хаттамасы;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 29 қарашадағы № 790 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі

Тұжырымдаманы әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты мемлекеттік органдар мен ұйымдар

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі, Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі, Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті (келісу бойынша), жергілікті атқарушы органдар, "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамы (келісу бойынша), "Цифрлық үкіметті қолдау орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны (келісу бойынша), "Ұлттық ақпараттық технологиялар" акционерлік қоғамы (келісу бойынша), "Astana Hub" IT-стартаптардың халықаралық технопаркі" корпоративтік қоры (келісу бойынша), байланыс операторлары (келісу бойынша), "Мемлекеттік техникалық қызмет" акционерлік қоғамы (келісу бойынша), "Qazinnovations" инновацияларды дамыту жөніндегі ұлттық агенттігі" акционерлік қоғамы (келісу бойынша), "Өнімді инновацияларды ынталандыру" жобасын басқару тобы (келісу бойынша)

Іске асыру мерзімдері

2023 - 2029 жылдар

2-бөлім. Ағымдағы жағдайды талдау

1-тарау. Саланың ағымдағы жай-күйін бағалау

      Қазақстанда цифрландыру бағытын дамыту "электрондық үкімет" пен "Ақпараттық Қазақстан – 2020" қалыптастыру және дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламалары арқылы өрбіді.

      Мемлекеттік бағдарламаның нәтижелері экономика салаларын дамытуға оң әсер етіп, 2018 – 2021 жылдар аралығындағы кезеңде жалпы экономикалық әсері – 1629,196 млрд теңге болды және инновациялық экожүйеге 114,8 млрд теңге тартылды.

      Қазіргі кездегі жетістіктер: халықтың 99 %-ы интернетпен қамтылды, мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің 90 %-дан астамы онлайн қолжетімді, 4.0 Индустрия элементтерін пайдаланатын ірі және орта кәсіпорындардың үлесі 5 %-ды құрады, инфокоммуникациялық инфрақұрылым кеңейтілді және келесі буынның 5G мобильді байланыс технологиясын енгізу басталды, электрондық коммерция үлесі 2020 жылы 2,2 %-дан 5,2 %-ға дейін өсті, криптовалюталарды өңдеу бойынша цифрлық фермалар құрылды, модельдік фабрикалар мен зияткерлік кен орындарын құру бойынша жұмыс жалғасуда.

      Қазақстанның адами даму индексі 1-ден 0,811-ге тең және Біріккен Ұлттар Ұйымының 2021-2022 жылдардағы баяндамасына сәйкес, Қазақстан 191 елдің ішінде 56-орында тұр. Қазіргі уақытта Қазақстанда цифрлық сауаттылық деңгейі (базалық) 87,3 %-дан астам (2020 жыл – 82,1%).

      Қазақстандағы телекоммуникациялық инфрақұрылым индексі 1-ден 0,75200-ге тең және оны одан әрі дамыту қажеттігін көрсетеді.

      Speedtest Global Index мәліметтеріне сәйкес, Қазақстан мобильді интернет жылдамдығы бойынша 141 елдің арасында 95-ші орынды иеленеді, сондай-ақ тіркелген кең жолақты интернет жылдамдығы бойынша 174 елдің арасында 96-шы орында.

      Инновациялық экожүйенің бірқатар элементтері құрылды: "Инновациялық технологиялар паркі" инновациялық кластері, "QazInnovations" инновацияларды дамыту жөніндегі ұлттық агенттігі, "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымы жұмыс істейді, "AstanaHub" ақпараттық-технологиялық стартаптардың халықаралық технопаркі іске қосылды.

      2020 жылдың қорытындысы бойынша инновацияларды жүзеге асыратын экономикадағы ұйымдардың үлес салмағы 11,5 %-ды (2019 жылы – 11,3 %) құрады. Ал Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (бұдан әрі – ЭЫДҰ) елдерінде бұл көрсеткіш орта есеппен 53 %-ды құрайды, бұл ретте жеке сектордағы жұмыс орындарының 70 %-ын инновациялық белсенді компаниялар құрады. 2019 жылмен салыстырғанда инновациялық өнім көлемінің 1,5 есе өсуіне қарамастан, оның жалпы ішкі өнімінің (бұдан әрі – ЖІӨ) үлесі 2,43 % деңгейінде қалып отыр.

      Бұл ретте 2021 жылдың қорытындысы бойынша "Ақпарат және байланыс" саласындағы инновациялық өнімнің үлесі 2020 жылдың қорытындылары бойынша 2,67 %-дан 2,62 %-ға дейін азайды, кәсіпорындардың инновациялық белсенділігі де тиісінше 17,7 %-дан 15 %-ға дейін төмендеді.

      2022 жылдың басындағы жай-күй бойынша Қазақстанда IT саласында 10 989 IT-компания жұмыс істейді.

      2022 жылдың соңында технопарктер, инкубаторлар және акселераторлар қолдайтын IT-стартаптардың саны 1014-ке жетті. Ал нарықтағы жұмыс істеп тұрған ақпараттық-технологиялық компаниялардың жалпы саны 7 мыңнан асты.

      2021 жылы ақпараттық-технологиялық компаниялар төлеген салық сомасы 122 млрд теңгені құрады.

      Мемлекеттердің киберқауіпсіздік деңгейін бағалайтын жаһандық киберқауіпсіздік индексінің есебіне сәйкес, Қазақстан 2018 жылы бір жылда бірден 43 позицияға көтерілді, 83-ші орыннан 40-шы орынға дейін және бүгінде 195 елдің ішінде 31-ші орында тұр. ТМД елдерінің ішінде Қазақстан Ресейден кейін екінші орынға ие болды.

1-параграф. Цифрлық трансформация

      БҰҰ-ның зерттеулері бойынша Қазақстан "Электрондық үкіметті дамыту" индексі бойынша 28-орынды (+1) және "Онлайн қызметтер" индексі бойынша 8-орынды иеленеді (1208-і мемлекеттік көрсетілетін қызмет (92%) электрондық форматында, оның ішінде 484-і баламасыз және 724-і балама негізде көрсетіледі).

      Бұл электрондық үкіметтің инфрақұрылымын – негізгі деректер базасы мен салалық ақпараттық жүйелерді, өзара іс-қимыл және деректер алмасу шиналарын (ЭҮШ, Смарт-бридж), сондай-ақ сервистердің кең спектрін (электрондық үкімет порталы, "Е-License", "Smart Data Ukimet" жүйелері, "Отбасының цифрлық картасы" цифрлық жобалары және "e-Otinish", E-gov Mobile мобильді қосымшасы және т.б.) құру есебінен мүмкін болды.

      Сонымен қатар, "электрондық үкімет" компоненттерінің жұмысын талдау көрсетілетін қызметті алушылармен жұмыс істеудегі, оның ішінде өзара іс-қимыл жасаудағы мынадай кемшіліктерді анықтады:

      азаматтармен өзара іс-қимылдың әртүрлі арналарында мемлекеттік қызмет көрсету процесіне орталықтандырылған мониторингтің болмауы;

      мемлекеттік қызметті алуға өтінім беру, оның орындалу барысын бақылау және нәтиже алу түрлі арналарды пайдалана отырып жүзеге асырылмайды;

      өзара іс-қимылдың әртүрлі арналарында мемлекеттік қызметті алу процестері бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленуі мүмкін;

      көрсетілетін мемлекеттік қызметтер тізбесі халықпен өзара іс-қимылдың әртүрлі арналарында ерекшеленеді.

      Кеңірек алсақ, мемлекеттік органдарды цифрландыру көбінесе мемлекеттік органдардың міндеттерін автоматтандыру призмасы арқылы жүзеге асырылады, бұл тұтастықты жоғалту, яғни, бүкіл "клиенттік жолды" цифрландыру қаупін тудырады.

      Осылайша, мемлекеттік қызметтерді цифрландырудағы елеулі прогреске қарамастан, азаматтардың, бизнес пен мемлекеттің өзара іс-қимылы әрдайым "жіксіз сипатта" бола бермейді, бұл басқа мемлекеттік қызметтер үшін мемлекеттік қызметтерді алу немесе растайтын құжаттарды ұсыну қажеттілігіне әкеледі.

      Жоғарыда аталған проблемаларды тұжырымдамалық шешу үшін 2020 жылдан бастап домендер (аялар, салалар) негізінде мемлекеттік органның архитектурасынан "электрондық үкіметтің" бірыңғай архитектурасына көшумен мемлекеттік органдардың бизнес-процестерін реинжинирингілеу бойынша жұмыс жүргізілуде.

      Бұл ретте, G2G саласының өзінде бюрократияның жоғары деңгейі байқалады.

      Мысалы, Есептер мен көрсеткіштер тізілімінде 750-ден астам есеп көрсетілген, оларды ОМО мен ЖАО ведомствоаралық ұсыну үшін қалыптастырады.

      Бизнес-процестерді құрылымдау мақсатында олардың орындылығы мен қайталануы тұрғысынан талдау жүргізілді. SDU негізінде 6846 көрсеткіштен тұратын анықтамалық құрылды.

      "Электрондық үкіметтің" ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымы мен ақпараттандыру объектілеріне жүргізілген зерттеу қорытындылары бойынша 400-ден астам ақпараттық жүйенің болуы анықталды, оларды әзірлеу кезінде түрлі технологиялар пайдаланылды, ал бытыраңқылық пен үйлесімсіздік оларды интеграциялау кезінде қиындықтар туғызады.

      Ақпараттық жүйелерді біріздендіру және олардың қайталануын болдырмау мақсатында "электрондық үкіметтің" бірыңғай архитектурасы бекітілді, бұл "электрондық үкіметтің" барлық элементтері арасындағы өзара байланысты көрсетуге, түрлі ведомстволарда бар қажеттіліктерді сәйкестендіруге және жүйелеуге мүмкіндік береді.

      Осыған байланысты бірыңғай архитектура негізінде цифрландырудың платформалық моделіне көшу бойынша жұмыс басталды, ол деректердің бірыңғай массивінде микросервистердің экожүйесін құруға және азаматтардың қажеттіліктеріне ашықтықты, сондай-ақ бағдарлануды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

2-параграф. Деректерді басқару

      Қазіргі уақытта мемлекеттік органдар 400-ден астам ақпараттық жүйелерде қамтылған деректердің үлкен жиымдарын жинақтады.

      Кестелер мен өрістерге (метадеректерге) талдау 32 МО бөлінісінде, оның ішінде 21 ОМО және 11 ЖАО, МО АЖ 128 ДБ бойынша жүргізілді. Талданғаны: 84 523 кесте және 969 203 өріс.

      Жүргізілген талдау 128 дерекқордың 107-сі бойынша метадеректердің сапасы 90% немесе одан да көп екенін көрсетті.

      Бұл ретте ел экономикасы үшін маңызды салаларда өзекті ақпаратты үздіксіз есепке алу жолға қойылмаған. Деректерді басқарудың дамыған орталықтандырылған жүйесінің болмауына байланысты мемлекеттік органдармен жедел және стратегиялық шешімдерін сапалы қабылдау үшін қажетті ақпараттың болмауы және бытыраңқы болу қаупі туындайды.

      Азаматтардың өтініштерін талдау мәліметтер базасындағы ақпараттың сапасыздығын көрсетеді, бұл өз кезегінде цифрландырудың әсерін шектейді.

      Бұл ретте мемлекеттік органдардың дерекқорларын қалыптастыруда және соның салдарынан деректерді тікелей беру мүмкіндігінсіз тар бағытталған ақпараттық жүйелерді құруда тұтас көзқарас жоқ.

      2021 жылы ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымды зерттеу "тұрғылықты мекенжайы" атауы бойынша 177 кестеде 907 өріс, 11 дерекқор, 5 мемлекеттік органда табылғанын көрсетті.

      Бұл ретте, бастапқы дереккөздің қандай мән екендігі белгісіз болып табылады.

      2022 жылы жүргізіліп жатқан жұмыс шеңберінде ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігімен бірлесіп деректерді басқарудың әдіснамалық және үйлестіру тетіктерін айқындады, деректерге талаптар қойылды, ал Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 881 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік басқаруды цифрлық трансформациялау қағидалары шеңберінде жеке және заңды тұлғалардан деректерді сұратуға толық тыйым салу қарастырылған.

3-параграф. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту

      Соңғы 10 жылда IT-нарықтың айтарлықтай өсуі байқалды, оның үлесі АКТ-секторының жалпы көлемінде 28-ден 46 %-ға дейін ұлғайды. Бұған цифрландырудың белсенді саясаты және коронадағдарыс кезеңіндегі цифрландырудың жеделдетілген процесі ықпал етті.

      2021 жылы IT-нарық көлемі 1 655 млрд теңгені құрады, бұл 2017 жылға қарағанда 141%-ға артық.

      Өсудің негізгі себебі IT-қызметтер көлемінің 2017 жылғы 279 млрд теңгеден 2021 жылы 977,3 млрд теңгеге дейін өсуі болып табылады (3 еседен астам өсу).

      Жалпы өсім IT-нарығының барлық компоненттері бойынша байқалады. IT-жабдықтардың көлемі 2021 жылы 539,1 млрд теңгені, 2017 жылы 365 млрд теңгені (67%-ға өсу), ал лицензиялық бағдарламалық қамтамасыз етудің көлемі 2021 жылы 139 млрд теңгені (3,4 есеге өсу), 2017 жылы 41 млрд теңгені құрады.

      Бұл ретте, қазақстандық ақпараттық-технологиялық компанияларының халықаралық нарыққа белсенді шығуы тіркеліп отыр. Осылайша, 2021 жылдың қорытындысы бойынша АКТ қызметтері мен тауарлардың экспорты шамамен 60,06 млн. АҚШ долларын құрады, онда қызметтер экспортының 50 %-дан астамы Еуропа елдері мен Америка Құрама Штаттарына (бұдан әрі – АҚШ) тиесілі.

      Ресми статистикалық деректер бойынша 2021 жылдың қорытындысы бойынша көрсетілген IT-қызметтердің көлемі 646 млрд теңгені құрады. Қызмет түрлері бойынша негізгі көлем бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеуге – 31,7 %-дан, қосымшаларды (қолданбалы бағдарламаларды) орналастыруға және олармен байланысты қызметке – 20 %-дан, ақпараттық технологиялар саласындағы басқа қызмет түрлеріне – 16 %-дан келді.

      2021 жылы АКТ-ны дамытуға және пайдалануға байланысты қызметкерлерді оқытуға жұмсалатын шығындардың 2,1 млрд теңгеге дейін айтарлықтай өсуі байқалады, ал ұйым ішінде бағдарламалық қамтылымды дербес әзірлеуге жұмсалатын шығындар 31,5 млрд теңгеге дейін жетеді.

      Цифрлық экономиканың ауқымымен адами капиталды – заманауи дағдылары бар кадрларды дамыту қажеттілігі артып келеді. ЦДИАӨМ-нің деректері бойынша Қазақстанда АКТ-кадрларға жыл сайынғы қажеттілік шамамен 30 мың адамды құрайды.

      Қазіргі уақытта тар АТ мамандарының деңгейі төмен, оларға сұраныстың өсуі жалғасуда, 2021 жылы бос жұмыс орындарының саны 2020 жылмен салыстырғанда 52 %-ға өсті.

      Ресми статистика деректері бойынша 2021 жылы Қазақстанда АКТ мамандарының саны 41 мың адамды немесе жұмыспен қамтылғандардың жалпы құрылымында 1,2 %-ды құрады.

      Жыл сайын 22 мыңға жуық жас (оқушылар ("Информатика" пәні күшейтілді) IT-мамандар шығарылады.

      2022 жылдан бастап түлектер IT-мамандыққа түсу үшін "физика" пәнінің орнына "информатика" пәнін ҰБТ-ға тапсыра алады;

      297 колледж бойынша 2022-2023 оқу жылында АКТ саласында білім алушылар контингенті – 44 525 студентті, оның ішінде мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша – 31 361 студент, 2022 жылы 9 830 түлекті құрады;

      78 жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында (2022-2023 оқу жылында АКТ саласында білім алушылар контингенті 49 456 студентті, оның ішінде мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша – 27 594 студентті, 2022 жылы 9049 түлекті құрады);

      49 IT-мектеп 6 403 түлек дайындады және 18 487 студентті оқытуда.

      Адами капиталды дамыту инновацияны ынталандыру үшін өте маңызды.

      Жалпы, елдің инновациялық әлеуетін дамыту үшін мемлекеттік технологиялық саясат жоспарлы түрде құрылып, іске асырылуда.

      Бүгінгі таңда мемлекеттік технологиялық саясатты қалыптастыру мен іске асырудың негізгі буыны құрамына мемлекеттік органдардың, сондай-ақ ғылыми және бизнес топтардың өкілдері кіретін Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы технологиялық саясат жөніндегі кеңес болып табылады.

      Кеңес мемлекеттік қолдау және жедел дамуға жәрдемдесу үшін бағдарлар болып табылатын басымдықтарды айқындайды.

      Мәселен, таяу болашақта технологиялық саясаттың негізгі бағдарлары кеңестің бірінші отырысында бекітілді.

      Атап айтқанда, басым технологиялық бағыттар: MedTech (денсаулық сақтау жүйесінің технологиялық дамуы); AgriTech (ауыл шаруашылығындағы инновациялар және агроөнеркәсіптік кешеннің технологиялық трансформациясы); AgriTech (жасыл энергия тиімді технологияларды дамыту) болып айқындалды.

      Сапалы және тиімді мемлекеттік технологиялық саясатты қалыптастырудың келесі "қадамы" кеңес отырыстарында бекітілген технологиялық басымдықтар мен шаралар призмасы арқылы салалық және өңірлік саясатты іске асыру болып табылады.

      Бұл кезеңде жетекшілік ететін салалар мен өңірлерде технологиялық саясаттың негізгі бағдарларын іске асыратын салалық және жергілікті атқарушы органдар ерекше маңызды рөл атқарады.

      Мемлекеттік органдардың жанынан салалық технологиялық құзыреттер орталықтары құрылады, олардың негізгі міндеті салалардың технологиялық дамуын мұқият талдау және жәрдемдесу болып табылады.

      Сондай-ақ, венчурлік инвестициялар нарығы елдің инновацияларын қолдау мен дамытудың негізгі құралы болып табылады. Бұл бағытта жүйелі жұмыс жүргізіп, түрлі шаралар қолдануда.

      Қазақстан венчурлік экожүйені дамытудың осы жолының басында тұрғанын атап өткен жөн.

      2022 жылдың қорытындысы бойынша венчурлік инвестициялардың өңірлік нарығы 60-80 млн. долларға бағаланды. 2022 жылы 100 млн. долларға бірнеше жаңа жеке венчурлық қорлар (MyVentures, Tumar Venture Fund, Big Sky Capital және т.б.) іске қосылды. Өз кезегінде, MOST Holding ақпараты бойынша Қазақстанда венчурлік мәмілелердің орташа мөлшері 2021 жылы 360 мың долларды, ал 2022 жылы 800 мың долларды құрады.

      Бұл қазақстандық нарыққа жеке инвесторлар қызығушылық танытатынын көрсетеді. Алдағы жылдары жоғары өсу болжануда, өйткені қазіргі уақытта нарық әлі де капиталдандырылмаған.

      Сонымен қатар, 2022 жылдың қорытындысы бойынша жаһандық инновациялар индексінің рейтингіне сәйкес Қазақстан 79-орында, бұл технологиялық дамудың жеткіліксіз деңгейін көрсетеді.

      Инновациялық дамудың мұндай халықаралық рейтингтері қолайлы отандық инновациялық жүйені дамыту бойынша жүйелі және кешенді жұмысты күшейту қажеттігін білдіреді.

4-параграф. Киберқауіпсіздік

      "Қазақстанның киберқалқаны" тұжырымдаманы іске асыру кезеңінде киберқауіпсіздікте белгілі бір нәтижелерге қол жеткізілді, атап айтқанда сапалы кәсіби қызметтер нарығы құрылды, осы мамандық бойынша білім беру гранттары ұлғайтылды, киберқауіпсіздік мәдениеті арттырылды, "электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілеріне тәулік бойы мониторинг қамтамасыз етілді.

      Қажетті нормативтік құқықтық база қалыптастырылды, оның ішінде "электрондық үкімет" объектілері мен ақпараттандырудың аса маңызды объектілері үшін талаптар белгіленді, бұл ретте киберқауіпсіздік жөніндегі талапты елемеген жағдайда тиісті тексерулер жүргізіледі.

      Жалпы алғанда, Тұжырымдаманы іске асыру бойынша өткізілген
іс-шаралар кешені киберқауіпсіздік саласындағы қауіптер туралы халықтың хабардарлық деңгейін 77,4%-ға қамтамасыз етті, Қазақстанда 3 бейінді қоғамдық ұйымды, қауіпсіздіктің киберқауіпсіздік талаптарына сәйкестігін бағалау бойынша аспаптық аудитпен айналысатын және мән-жайларды, себептер мен киберқауіпсіздік оқиғаларының жағдайлары, сондай-ақ зиянды бағдарламалық қамтамасыз етуді техникалық зерттейтін 8 отандық компанияны (сынақ зертханасын) құру және олардың жұмыс істеуін қамтамасыз етті. Алғашқы отандық антивирустық қорғаныс құралдары жасалды.

      Интернеттің қазақстандық сегментінің кеңістігінде 160 мыңнан астам .KZ және .ҚАЗ домендік атаулары тіркелген, домендік атауларды тіркеумен айналыса алатын 12 компания аккредиттелген.

      Маңызды инфрақұрылымы бар 495 стратегиялық нысан анықталды.

      2018 жылдан бастап мемлекеттік органдардың ақпараттық ресурстарын және республиканың аса маңызды ақпараттық инфрақұрылымын кибершабуылдар мен киберқауіптерден қорғауды қамтамасыз ететін Ақпараттық қауіпсіздіктің ұлттық үйлестіру орталығы жұмыс істейді. Бұл 2020 жылы – ақпараттық қауіпсіздіктің 70 мыңнан астам бірегей оқиғаларын, 2021 жылы – 120 мың оқиғаны тіркеуге, сондай-ақ тек 2022 жылы шамамен 28 млн шабуылды тойтаруға мүмкіндік берді.

      Сондай-ақ, Қазақстандағы қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының киберқауіпсіздік қатерлерін талдау, бағалау, болжау және алдын алу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын салалық ақпараттық қауіпсіздік орталығы құрылды.

      2021 жылы ақпараттық қауіпсіздіктің қаржылық салалық орталығы екінші деңгейдегі банктерде ақпараттық қауіпсіздіктің 75 мыңнан астам, оның ішінде: 61 мыңнан астамы – кибершабуылдар әрекеттері, 5 мыңнан астамы – типтік емес белсенділік фактілері, 5 мыңға жуығы – тексеруді талап ететін ақпараттық қауіпсіздік оқиғалары, 59-ы – істен шығу немесе жұмыстан бас тарту оқиғасын тіркеді және пысықтады.

      2021 жылы дербес деректерді қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кешенін көздейтін "дербес деректерге қол жеткізуді бақылау" жүйесі (бұдан әрі – ДҚБ сервисі) енгізілді.

      Орта мерзімді перспективада қабылданып жатқан шараларға қарамастан Киберқауіпсіздіктің мынадай негізгі мәселелерін шешу қажет:

      Орта мерзімді перспективада қабылданып жатқан шараларға қарамастан Киберқауіпсіздіктің мынадай:

      1) Қазақстанның цифрлық кеңістігіне кибершабуылдардың өсуі;

      2) киберқауіпсіздік мәселелері бойынша халықтың, АКТ саласы қызметкерлерінің және ұйым басшыларының цифрлық (құқықтық) сауаттылығының төмендігі;

      3) дербес деректерді қорғауды күшейтуге байланысты мәселелер;

      4) Бірыңғай ұлттық резервтік платформасы бар ақпараттық қауіпсіздіктің резервтік ұлттық үйлестіру орталығының болмауы сияқты негізгі проблемалық мәселелерін шешу қажет.

3-бөлім. Халықаралық тәжірибеге шолу

      Халықаралық тәжірибені зерделеу және талдау цифрлық дәуірдегі жетекші елдердің технологиялық және инновациялық дамуындағы түйінді қатарлас, уақтылы, кейде озыңқы заңнамалық, нормативтік қамтамасыз ету және реттеу кезінде АКТ нарығын барынша ырықтандыру, бюрократиядан арылту және монополиясыздандыру болып табылатынын көрсетеді. Соңғысы нарықтағы қателіктерден сақтандыру рөлін атқарады ("market failure").

1-тарау. Цифрлық трансформация

      Салалық цифрлық трансформациялау, инновациялық экономиканы дамыту жаһандық бәсекеге қабілеттілікке қол жеткізудің ажырамас құрамдас бөлігі болып табылады. Сондықтан мемлекеттер мен әлем елдері бәсекеге қабілетті болу мақсатында өздерінің цифрлық даму стратегияларына бейімделіп, оларды қабылдауы қажет.

      Халықаралық менеджментті дамыту институтының (IMD, Лозанна, Швейцария) әлемдік бәсекеге қабілеттілікті зерделеу жөніндегі орталығы 2022 жылғы цифрлық бәсекеге қабілеттілік рейтингінің нәтижелерін жариялады (зерттеу нәтижесі елдер мемлекеттік саясатты, бизнес-модельдерді және тұтастай алғанда қоғамды трансформациялауға әкелетін цифрлық технологияларды қандай дәрежеде екенін зерттейді және игереді деп бағаланады), онда Қазақстан 36-орынды иеленді.

      Қазақстанға цифрлық стратегияларды дамытудағы озық және көрші мемлекеттердің тәжірибесі анағұрлым қызықты.

      Сондықтан мынадай: АҚШ, Сингапур, Жапония, Нидерланды, Дания, Эстония, Франция, Ресей Федерациясы мемлекеттерінің стратегияларына талдау жасалды.

      АҚШ 1930 жылдары алғашқы компьютерлер ойлап табылғаннан бері ақпараттық технологиялар саласындағы әлемдегі жетекші ел болып табылады және бүгінде цифрлық экономика саласындағы көшбасшылардың бірі.

      Цифрлық дәуірде экономикалық өсуді жеделдету және мүмкіндіктерді кеңейту туралы ұсынымдар әзірлеу үшін 2016 жылы наурызда цифрлық экономика бойынша консультациялық кеңес құрылды, оның құрамына бірқатар ірі америкалық компаниялардың ("General Electric", "Electrical and electronics engineering", "Microsoft", "Google", "McKinsey Global Institute", "Home Shopping Network" және т.б.), азаматтық қоғам мен академиялық орта өкілдері кірді.

      АҚШ цифрлық экономикасының күн тәртібі:

      еркін және ашық интернетті ілгерілетуді;

      желідегі сенім мен қауіпсіздікті насихаттауды;

      қызметкерлер, отбасылар және компаниялар үшін интернетке қолжетімділікті қамтамасыз етуді;

      зияткерлік меншіктің зияткерлік қағидалары арқылы инновацияларды ілгерілетуді және жаңа технологиялардың жаңа буынын ілгерілетуді көздейді.

      Дания мемлекеттік органдарды цифрландыруға белсенді инвестиция салып отыр. 2015 жылдан бастап барлық азаматтар мемлекеттік органдармен тек интернет арқылы ғана қарым-қатынас жасауға міндетті (Данияда үй шаруашылықтарының 95 %-ы интернетке қол жеткізе алады), әрбір азаматтың цифрлық паспорты (digital ID) бар, ал барлық мемлекеттік органдар мен муниципалитеттер бірыңғай желіге қосылған, бұл бірыңғай жеке кабинет көмегімен барлық ведомстволармен өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік береді. Бизнес коммуникациядан басқа: үзінді көшірмелер алу, салық төлеу және есептер жіберу сияқты барлық операцияларды электронды түрде жүзеге асыра алады. Мұндай жүйе жыл сайын бюджеттің 10-20 %-ын үнемдеуге мүмкіндік береді.

      Эстонияның "Эстония – 2035" ұлттық бағдарламасы шеңберіндегі стратегиясы мемлекеттік органдардың адам өміріндегі негізгі оқиғаларға негізделген тәсіл аясында клиенттерге AI-ны қарқынды қолдану арқылы алдын ала және ешбір әуре-сарсаңсыз жеке қызмет көрсетуге бағытталған.

      Эстониядағы мемлекеттік цифрлық қызметтер #KrattAI жүйесі арқылы ұсынылады, ол азаматтарға виртуалды көмекшілермен дыбыстық байланыс арқылы мемлекеттік қызметтерге жүгінуге мүмкіндік беретін функционалды үйлесімді AI қосымшаларының желісімен жұмыс істейді. Осы стратегияның шеңберінде 70-тен астам жоба дайындалды, олардың 38-і экология, шұғыл көмек, киберқауіпсіздік және әлеуметтік қызметтер сияқты көптеген қызмет салаларында іске асырылды.

      Францияның цифрландыру және жаңа технологияларды енгізу саласында асқақ мақсат қойылған бағдарламасы бар. Ерекше назар аударылған төрт негізгі сектор анықталды: денсаулық сақтау, қоршаған орта, көлік мобильділігі және қауіпсіздік. Бұл салалардың барлығы қоғамдық мүдделер тұрғысынан маңызды, сондықтан мемлекет тарапынан серпінді әрекетті талап етеді. Осы секторлардың әрқайсысының бизнес-стратегиясы негізгі салалардың проблемаларын шешуге бағытталған экожүйелерді құруды және ұйымдастыруды көздейді. ЖИ әзірлеу қоғамдық мүдделерге жауап бере отырып, экономикалық көрсеткіштерді жақсартуға көмектесетін практикалық қолдануға бағдарланған.

2-тарау. Деректерді басқару

      Сингапур Үкіметі мынадай:

      1) цифрлық қолжетімділік – қаржылық және мемлекеттік қызметтер саласындағы операцияларды авторландыруға арналған биометриялық сәйкестендіру жүйесі (Facial recognition system);

      2) цифрлық сауаттылық – цифрлық азаматтың дағдылары, қарым-қатынасы және құндылықтары;

      3) цифрлық қатысу – азаматтарды, бизнесті және ұйымды мемлекет пен қоғамды цифрлық трансформациялауға жәрдемдесуде көтермелеу бастамалары арқылы сингапурлықтардың құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейтуге цифрлық дайындық жоспарын әзірледі.

      Әлемдегі ең дамыған экономикалардың бірі және азиялық экономикалық жолбарыстардың бірі Сингапурдың амбициясы – жасанды интеллектінің (бұдан әрі – ЖИ) кең ауқымды зерттеулеріне инвестиция салу және олардың көмегімен негізгі әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу, жаңа жергілікті таланттардың өсуін ынталандыру, сондай-ақ ЖИ-ді өнеркәсіпте қолдануды кеңейту. Сингапур ЖИ ғаламдық зерттеу орталығы болғысы және оны экономика мен мемлекеттік сектордың әртүрлі салаларында қолданғысы келеді. Осы мақсатта 2017 жылы AI Singapore стратегиясы, яғни цифрлық экономика мен қоғамды нығайту үшін AI ұлттық бағдарламасы жасалды.

      Жасанды интеллекттің дамуына ықпал ететін бірқатар құжаттар: "Қытайда жасалған – 2025", "Үлкен деректерді дамыту жөніндегі іс-қимыл жоспары", "Жасанды интеллекттің келесі буынын дамыту жоспары" мақұлданды.

      Абу-Даби ұлттық мұнай компаниясы (Abu Dhabi National Oil Company – ADNOC) деректердің үлкен жиымы (Big Data) арқылы бірқатар операцияларды, сондай-ақ талдауыштарды, сенсорларды және бақылау жүйелерін цифрландыру арқылы өзінің мұнай кен орындарын игеруді анағұрлым "ақылды" ("smarter") етуге ұмтылады. Тағы бір жақсы мысал – Careem таксимотор компаниясы, ол Business-toBusiness (B2B) Integration және scheduledbookings секілді қосымша құралдарға негізделген стратегияны пайдаланудың арқасында өз штатындағы жүргізушілер үшін ғана емес, сонымен қатар, мысалы, Дубай жолдар және көлік басқармасының (The Road and Transports Authority of Dubai) жүргізушілері үшін де Таяу Шығыс нарығындағы басқа ойыншылармен бәсекелестікке түсе алады.

      Өндіруші және өндірістік салаларға жасанды интеллект және тереңдетілген талдау технологияларын енгізудің жылдық әсері 2018 жылғы бағамен 5-тен 7 млрд АҚШ долларына дейін жетуі мүмкін. Қазақстандағы McKinsey & Company: "ЖИ және тереңдетілген талдау технологиялары" Қазақстанға 2030 жылға дейін жалпы ішкі өнімнің жыл сайынғы 5-6 % өсуіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін негізгі факторлардың бірі бола алады. Бұл жұмыспен қамтуды ұлғайту қарқынының баяулауы жағдайында экономикалық өсудің маңызды факторына айналатын еңбек өнімділігін ұлғайту есебінен мүмкін болатынын" атап өтті.

3-тарау. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту

      Global Innovation Index (INSEAD) деректері бойынша Қытай Халық Республикасы, Оңтүстік Корея және басқалары сияқты елдер корпорациялардың, ғылыми институттардың, білім беру орталықтарының, стартаптар мен инвесторлардың неғұрлым тығыз өзара іс-қимылы есебінен инновациялық белсенділіктің барынша өскенін көрсетті, себебі бұл оның барлық қатысушылары арасында инновацияларды құру және дамыту үшін қолайлы өзін-өзі реттейтін орта – экожүйе (мысалы, жеке, корпоративтік, жергілікті (технополистер), аймақтық, ұлттық) болып табылады.

      Жапонияда электрондық өнеркәсіпті дамыту стратегиясы
жоғары сапалы өнімді әзірлеу мен өндіруді автоматтандыруға арналған жоғары технологиялар бойынша идеялар кешені ретінде 4.0 Индустрия тұжырымдамасымен ажырағысыз байланыстырылады. Бұл ретте Жапонияда 4.0 Индустрия идеясын көбінесе "Өндірістегі желі реформасы" деп атайды, ол Жапонияның ірі өндірістік компанияларындағы активтерді, жалақы мен салық төлемдерін үнемдеу қағидатына негізделіп, олардың бизнесін неғұрлым тиімді және табысты етеді.

      Жаңа жапон технологиялық революциясының басты басымдықтары қатарында:

      1) әлемдік экономикадағы соңғы трендтерді есепке ала отырып, ақпаратты басқару, жасанды интеллект, роботтар жүйелерін (әсіресе, медицина саласында) енгізу үшін тұжырымдамалық және заңнамалық негіз қалыптастыру;

      2) шетелдік инвестицияларды тарту үшін "жұмсақ" нормаларды қалыптастыру ("the most business-friendly country in the world");

      3) автономды жүргізуді, ұшу аппараттарын (дрондарды) және т.б.
"ноу-хауды", сондай-ақ жекелеген технологиялардың басымдық деңгейін сипаттайтын жеке жол картасын жедел енгізу үшін деректерді қолдану;

      4) озық адами ресурстарды (көшбасшыларды) дамыту, оның ішінде кіші және орта сыныптарда бағдарламалау сабақтарын және білім беру процесін енгізу мен жоғары білікті шетелдік мамандар үшін жеңілдетілген азаматтық жүйесін енгізу ("Green Card for Highly Skilled Foreign Professionals") және т.б. болды.

      Үкіметтің бұрын жарияланған базалық есептеулеріне сәйкес, жапондық "Индустрия 4.0" жаңа жапондық "Қоғам 5.0" бағдарламасын есепке ала отырып, экономикалық және әлеуметтік мәселелерді шешуге бағытталған деп қорытынды жасауға болады.

      Өндіріс және қосымша құнды алу тәсілдері түбегейлі өзгереді, сонымен қатар адамдардың білімі мен еңбек дағдыларына жаңа талаптар қойылады.

      Қазақстанда "Индустрия 4.0" танымал ету мақсатында өндірілетін өнімнің сапасы мен көлемін арттыратын, шығындарды оңтайландыратын модельдік цифрлық фабрикаларды көбейту үшін жағдайлар жасалуда.

      Сондай-ақ, Smart industry management platform енгізілуде, ол өнеркәсіптік индустрияда туындайтын процестерді оңтайландырады және жүйелейді, сонымен қатар шығындарды азайтады, өндірілетін өнімнің сапасын және өнеркәсіптегі өндіріс көлемін арттырады.

      Нидерланды цифрлық инновацияларға жауапты көзқараспен Еуропадағы цифрлық көшбасшы болуды мақсат етіп отыр. Экономиканы дамытудан басқа, үкімет цифрландыру әкелуі мүмкін қоғамдық сын-қатерлерге ерекше назар аударады. Цифрлық білім мен дағдыларды арттыру, цифрлық инклюзия, болашақ дағдылары мен жұмысына сәйкес болу үшін өмір бойы оқыту есебінен еңбек нарығын дамыту мәселелері бөліп көрсетілген. Жеке деректерді қорғау, цифрлық қауіпсіздік мониторингі, деректермен алмасу жөніндегі шарт сияқты ақпараттық қауіпсіздік мәселелері қозғалған.

      Стратегияда ведомствоішілік ынтымақтастық сияқты мемлекет пен жеке сектор арасындағы тығыз кооперацияға баса назар аударылады. ЖИ дамыту, әлеуметтік сын-тегеуріндерге қарсы күрес және экономиканы ынталандыру мақсатында деректерді пайдалану, цифрлық білім мен білік, цифрлық үкімет, орнықты инфрақұрылым – осының барлығы кросс-секторлық деректермен алмасу форматында ерекше атап көрсетілген. Жалпы Нидерланды Үкіметі бірлескен жұмыс пен ынтымақтастықтың маңыздылығын түсінеді, сондықтан мемлекеттік органдар, кәсіпкерлер, ғалымдар мен азаматтық қоғам арасындағы өзара тиімді ынтымақтастыққа барынша ықпал етеді.

4-тарау. Киберқауіпсіздік

      АҚ саласындағы қызметті үйлестіру мақсатында АҚШ-та "Киберқауіпсіздіктің ұлттық стратегиясы" және оны енгізу жөніндегі Жалпыұлттық жоспар бекітілді.

      Осы құжаттар шеңберінде алғаш рет қазіргі заманғы "киберқауіптер" жіктелді, олар келтірген залалына қарай 5 деңгейге бөлінді, бұл ретте үшінші және одан жоғары деңгейдегі оқиғалар "елеулі" деп айқындалды.

      Ұлыбритания Біріккен Корольдігі киберқауіпсіздік саласындағы ұлттық стратегияны қабылдады, оны жүзеге асыруға 1,9 млрд. фунт бөлінді.

      Ресейлік сарапшылар киберқауіпсіздік мәселесін IT-саланың қазіргі заманғы дамуының басты тренді деп атап өтті.

      2024 жылға дейін есептелген "Цифрлық экономика" мемлекеттік бағдарламасы қабылданды, онда бес бағыт бар: білім беру, кадрлар, киберқауіпсіздік, зерттеу құзыреттерін қалыптастыру және IT-инфрақұрылым.

      Сондай-ақ Ақпараттық қауіпсіздік доктринасы бекітілді, дербес деректерді өңдеу ережелерін бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік күшейтілді.

      Мысалы, Дубайдың киберқауіпсіздік стратегиясы Дубайдың инновация, қауіпсіздік және қорғаныс саласындағы әлемдік көшбасшы ретіндегі ұстанымын нығайтуға бағытталған. Жоспардың негізгі міндеттерінің бірі – деректердің құпиялылығын, тұтастығын және қолжетімділігін қорғау үшін бақылау құралдарын орнату арқылы қауіпсіз киберкеңістікті құру.

      Малайзияның 2020-2024 жылдарға арналған киберқауіпсіздік стратегиясы (MCSS) кешенді тәсіл мен мемлекеттік-жекеменшік серіктестіктің тиімді моделі негізінде туындайтын киберқауіптерді азайтудың кешенді стратегиясы болып табылады. Стратегия әлемдегі өсіп келе жатқан киберқауіпсіздікті бақылау шараларын анықтайды.

      Малайзияда киберқауіптер ұлттық қауіпсіздікке қауіп төндіретін жаңа технологияларға тәуелділіктің артуы жағдайында ұлттық қауіпсіздікті басқару үшін қиындықтар туғызатыны туралы нақты түсінік бар.

      Канадада ұлттық деңгейде азаматтар мен ұйымдардың АҚ қорғау саласындағы құқықтық қатынастарды реттейтін бірқатар стратегиялық құжаттар мен НҚА жұмыс істейді. Олардың ішінде 2015 жылғы 10 наурызда күшіне енген Канадалықтарды онлайн қылмыстардан қорғау туралы заң (The Protecting Canadians from Online Crime Act) бар.

      Мысалы, Еуропалық одақ (бұдан әрі – ЕО) Киберқауіпсіздіктің жаңа стратегиясын әзірледі. Оның мақсаты – Еуропаның киберқауіптерге ұжымдық тұрақтылығын арттыру. ЕО киберқауіпсіздік саласындағы озық тәжірибені жалпылау орталықтары желісіне мүше елдерде кибершабуылдарды анықтау және оларға қарсы тұру үшін жасанды интеллект мүмкіндіктерін пайдаланатын орталықтар құруға 50 млн. еуро бөлуді жоспарлап отыр.

      Австралияда ірі технологиялық компаниялардың онлайн-инновацияларды басуына жол бермеу мәселелеріне жауап беретін "Цифрлық нарықтар бөлімі" жаңа реттеуші орган құрылды. Жаңа ведомство ақпараттық технологиялар саласындағы ірі корпорациялар үшін жауапты мінез-құлық кодексін сақтауды нормативтік міндеттейтін заңнамалық актілерді әзірлейді.

      Мысалы, Қытай жаңалықтарды үйлестіру бюросы (бұдан әрі – Бюро) деп аталатын интернет цензурасы жөніндегі жаңа ведомство құрды. Оның негізгі міндеті – Қытай азаматтарының интернеттегі бүкіл әлеммен қарым-қатынасын бақылау. Бюроның құрылуының себебі, билік жеке блогтар мен әлеуметтік желілерде орналастырылған хабарламаларды бақылау өте қиын болды.

      Сондай-ақ, Қазақстанда заңға тәуелді актілерді қамтитын заң шығару процесін цифрландыру тәсілдері пысықталуда. Нәтижесінде мемлекет үшін игіліктер арасында мыналарды:

      нормативтік құқықтық актілерді (бұдан әрі – НҚА) тиімді жоспарлау және әзірлеуды;

      НҚА жобалары бойынша толық дерекнаманы қалыптастыруды;

      заң жобалау қызметін үйлестіруді;

      заң жобалау қызметі бойынша талдау және есептер жасауды;

      заң жобасының "цифрлық ізін" қалыптастыруды атап өтуге болады.

      Елдің АҚ-ны қамтамасыз ету мақсатында Үндістан үкіметі киберқылмыспен күресу үшін бірқатар шаралар қабылдауда, олар бейбіт тұрғындардан еріктілерді тарту үшін платформа құруды, аккаунттарды бұғаттауды және бағдарламалық өнімдерді ұсынуды, сондай-ақ оқыс оқиғалар туралы уақтылы хабардар етуді және ұсыныстар шығаруды қамтиды.

      Жалпы әлеуметтік-экономикалық даму мақсаттарына қол жеткізу үшін оларды қолданылу аясын кеңейтуге ұмтылатын акт әзірлеу және пайдалану саласындағы көшбасшы мемлекеттердің АҚШ, Ұлыбритания, Эстония, РФ, БАӘ, Дубай, Малайзия, Канада, ЕО, Австралия, Қытай, Үндістан сияқты елдердің ұлттық АКИ-ын қорғау тәсілдерін қалыптастыру саласындағы халықаралық тәжірибе зерттелді. Тұтастай алғанда, киберқауіпсіздік саласын дамыту Қазақстан үшін БҰҰ-ның жаһандық киберқауіпсіздік бағдарламасын іске асыруға үлес ретінде қызмет етеді.

      Сондай-ақ, Біріккен Ұлттар Ұйымы (бұдан әрі – БҰҰ) деңгейінде Халықаралық электрбайланыс одағының жаһандық киберқауіпсіздік бағдарламасы немесе БҰҰ Бас Ассамблеясының "Киберқауіпсіздіктің жаһандық мәдениетін құру және аса маңызды ақпараттық инфрақұрылымдарды қорғау жөніндегі ұлттық күш-жігерді бағалау" қарары, оларда АКТ-ны мәселелерде қауіпсіз пайдалану саласын қамтитын киберқауіпсіздікті түсіну тәсілдері қамтылған киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету сияқты бірқатар құжаттар бар.

      Қазақстан үшін әрбір елде киберқауіпсіздік пен негізгі басымдықтар туралы ұлттық түсінік айтарлықтай ерекшеленетінін көрсетті.

      Нәтижесінде киберқауіпсіздік стратегияларын құрастыру тәсілдері де ерекшеленеді. Дегенмен, киберқауіпсіздік мәселелерін қамтитын нұсқаулық құжаттар әдетте мыналарды:

      киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында мемлекеттік басқару жүйесін құруды;

      жеке және мемлекеттік мүдделі тараптарға ұлттық ақпараттық инфрақұрылымдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету проблемаларын талқылауға мүмкіндік беретін тиісті тетікті (негізінен қоғамдық-мемлекеттік әріптестікті) айқындауды;

      қажетті қауіпсіздік саясатын және реттеуші тетіктерді анықтауды, жеке және мемлекеттік сектор үшін рөлдерді, құқықтар мен жауапкершілікті нақты белгілеуді (мысалы, қауіпсіздік оқиғалары туралы міндетті түрде хабардар ету, қауіпсіздікті қамтамасыз етудің және іс-әрекетке басшылықтың негізгі шаралары, материалдық-техникалық қамтамасыз етудің жаңа нормалары) қамтиды.

      Ел өмірінің жүйелерін цифрландырудың жалғасуына байланысты өсіп келе жатқан тәуекелдерді ескере отырып, Эстония өзінің стратегиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін алдын ала саясат жүргізуге тырысады, бұл ретте қажетті заңнамалық құрылымды құруда да, орындаушылық деңгейде тиісті ден қою тетігін қалыптастыруда да икемділік танытады.

      Халықаралық тәжірибені талдау алдыңғы қатарлы елдер ЖИ, BlockСhain, Big Data, Internet-of-Things, Cloud Technologies сияқты технологиялық трендтерді қолданатынын көрсетті.

      Қазақстан Эстония мен Данияның мемлекеттік секторды цифрландырудағы, сондай-ақ проактивті жіксіз мемлекеттік қызметтер көрсетудегі озық тәжірибесіне сәйкес, цифрлық трансформацияның платформалық моделіне көшу бойынша жұмысты бастады.

      BigData қалыптастыру және ЖИ элементтерін қолдану үшін Корея мен Сингапурдың мемлекеттік органдардың деректерін құрылымдау тәжірибесін бейімдеуге болады.

      Ақылды қаланы құру кезінде біз Оңтүстік Кореяның тәжірибесін деректерді бақылау жүйесінің кешенді жұмысы бөлігінде қолданамыз, басқаша айтқанда, трафик ағындары нақты уақыттағы төтенше жағдайлар қызметтерінің жұмысымен байланысты.

      Дәл осындай кешенді форматта заттар интернеті (IoT), бұлтты технологиялар негізінде шешімдерді кеңінен қолданатын басқа да жобалар жұмыс істейтін болады. Мұның бәрі қала тұрғындарының өмірін ыңғайлы етуге арналған.

      Дербес деректерді қорғау саласында мемлекеттік саясатты қалыптастыру үшін ЕО елдері қызметке алған GDPR стандартын қолдану тәжірибесі бейімделеді.

      Сондай-ақ, Қазақстан Еуропалық Одақта, Швецияда, Ұлыбританияда, Австралияда, Ресей Федерациясында көптеген жылдар бойы белсенді іске асырылып келе жатқан технологиялық платформаларды қалыптастырудың халықаралық тәжірибесін бейімдейтін болады.

      Технологиялық платформалардың мәні барлық зияткерлік, қаржылық және басқа ресурстардың күш-жігерін басым бағыттарға жұмылдыру және саланың негізгі технологияларын енгізу болып табылады, бұл дағдарыс жағдайында бюджетті оңтайландыру кезінде өте маңызды.

      Осылайша озық АТ-державаларының тәжірибесі қабылданады.

4-бөлім. Цифрлық трансформацияны іске асырудың, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және киберқауіпсіздік салаларын дамытудың пайымы

      Тұжырымдаманы іске асыру халықаралық нарықта қазақстандық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін едәуір арттыруды қамтамасыз ете отырып, елдің инновациялық әлеуетін кешенді дамытуға, сондай-ақ отандық инновациялық жүйені нығайтуға және оның сапалы жаңа деңгейге өтуіне ықпал етеді. Сонымен қатар, мемлекеттік технологиялық саясатты тиімді іске асыру жаһандық аренада экономиканың тұрақтылығын сапалы арттыра отырып, Қазақстан Республикасының әртараптандырылған экономика құру жөніндегі мақсатына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

      АТ-саласын дамытудың оң динамикасын және жастардың көп бөлігін технологиялық кәсіпкерлікке тартуды негізге ала отырып, Astana Hub үлгісі бойынша өңірлік хабтар құру жоспарлануда. Өңірлік хабтар Қазақстанның барлық жерлерінде жеке және өңірлік техникалық жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының базасында, сондай-ақ бизнес өкілдерімен бірлесіп құрылатын болады.

      Осы Тұжырымдаманы іске асыру нәтижелері бойынша қызметтерді ұсыну үшін де, мемлекеттік басқару жүйесінің қызметін қамтамасыз ету үшін де процестерді ведомствоаралық цифрландыруды және кешенді ұйымдық-техникалық инфрақұрылымды құруды көздейтін "электрондық үкіметтің" бірыңғай платформасы құрылатын болады.

      Платформалық модельді енгізу азаматтардың өмірлік жағдайларын неғұрлым ыңғайлы жолмен шешуге бағытталған тиімді мемлекеттік аппарат құруға, сондай-ақ сценарийлерді модельдеу және шешім қабылдау кезінде жасанды интеллект құралдарын қолдану мүмкіндігі үшін өзекті онлайн деректерді барынша арттыруға және біріктіруге мүмкіндік береді.

      Сенімді деректер негізінде болжауға және шешім қабылдауға мүмкіндік беретін Smart Data Ukimet негізінде ұлттық жасанды интеллект жүйесі құрылады.

      Урбандану мен экономикалық орындылықты есепке ала отырып, халық саны 250 адамнан кем қалған ауылдарды интернетке қосу пысықталатын болады.

      Еліміздің барлық облыстарында деректерді өңдеудің тірек орталықтары пайда болады. 5G ұялы байланыс инфрақұрылымы "әрқашан онлайн" қағидаты бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік беретінін ескере отырып, бұл ретте энергияны төмен тұтынумен сипатталады және үлкен деректерді талдаумен (Big Data) және заттар интернетімен (IoT) бірге цифрлық экономика негіздерінің бірі және басты қозғаушы күші болуға арналған.

      Қазақстан ірі елдер мен деректер ағындарының түйіскен жерінде екенін ескерсек, ол өңірлік цифрлық хабқа айналуы тиіс.

      Деректер транзиті және цифрлық қызметтерді дамытудың жаһандық нарығына қатысу үшін дата-орталықтар салу және орналастыру жүзеге асырылатын болады. Ресей, Қытай және Орталық Азия бағыттарында телекоммуникациялық трафикті қамтамасыз етуге қабілетті, қазіргі заманғы, өнімді және ауқымды көлік инфрақұрылымын құра отырып, көрші мемлекеттердің байланыс операторларымен көпжақты әріптестік дамитын болады.

      Ақпаратты қорғаудың техникалық құралдарын қолдануды кеңейту, сондай-ақ дербес деректерді қорғау және киберқауіпсіздік саласындағы бұзушылықтар үшін жауапкершілікті арттыру жөніндегі ұйымдастыру шаралары киберкеңістікте өсіп келе жатқан қатерлерге неғұрлым жоғары деңгейде қарсы тұруға, мемлекеттің аса маңызды инфрақұрылымын қорғауға мүмкіндік береді. Бұдан басқа Тұжырымдаманы іске асыру бойынша іс-қимыл жоспарында көзделген жүйелі шаралар Қазақстан Республикасының цифрлық трансформацияға және қауіпсіз инфрақұрылымды пайдалануға деген ұмтылысын әлемдік қоғамдастыққа көрсетуге мүмкіндік береді.

      Атап айтқанда, Зиянды кодты зерттеу орталығы жұмыс істейді, ол ең зиянды кодтың функционалдығын анықтауға, қайта жұқтырудың алдын алуға және мақсатты шабуылдарды анықтауға және бейтараптандыруға мүмкіндік береді.

      Сондай-ақ, бастапқы кодтардың бірыңғай репозитарийі көзделетін болады, ол олардың қорғалуын, "электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілерінің бірегей бейнелерін қамтамасыз етуге, сондай-ақ бастапқы кодтың барлық нұсқаларын сақтауға мүмкіндік береді.

      Киберқауіпсіздік саласындағы мамандардың компьютерлік шабуылдарға ден қоюға біліктілігін арттыру мақсатында киберполигон қалыптастырылатын болады.

      АКТ саласы жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз етілетін болады, бұл жаңа эволюциялық "ақылды" деңгейге өту үшін қажетті мультипликативтік әсерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл бизнес-процестерді реинжинирингтеу есебінен мемлекеттік қызметтер санын қысқартуға, SDU базасында жасанды интеллект элементтерін пайдалануға, экономика салаларында IoT технологияларын қолдануға, халыққа мемлекеттік қызметтер көрсету кезінде өмірлік жағдайларға көшуге мүмкіндік береді.

5-бөлім. Дамудың негізгі қағидаттары мен тәсілдері

1-тарау. Қағидаттар

      Тұжырымдаманың міндеттері халық пен бизнес-қоғамдастық үшін мемлекеттік қызметтер көрсету саласындағы өзекті мәселелерді шешудің оңтайлы жолдарын көрсету, 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспардың басымдықтарына және басқа да жоғары тұрған құжаттарға сәйкес цифрлық технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалана отырып, мемлекеттік басқаруды трансформациялау және экономика салаларын одан әрі дамыту болып табылады.

      Стратегиялық мақсаттың іске асырылуын қамтамасыз ету мынадай қағидаттар ескеріле отырып жүзеге асырылады:

      Адамға бағдарлану. Тұжырымдаманың негізгі мақсаты адамның өмір сүру сапасын жақсарту болып табылады. Қызметтер мен трансформация адамның қажеттіліктері мен оның проблемаларына байланысты болады. Мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді мобильдік құрылғылар (смартфондар, планшеттер) арқылы ұсынудың ауысуы.

      Ашықтық. Мемлекеттік органдар қызметінің және олардың процестерінің ашықтығы, жұртшылықпен бірлесіп шешім қабылдау мүмкіндігі, азаматтар мен мемлекет арасындағы тікелей байланыстың цифрлық құралдары.

      Нәтиже – назарда (impact-oriented). Жүйелік өзгерістер арқылы нәтижеге бағдарлану. Цифрлық технологияларды пайдалану арқылы трансформация.

      Сервистік тәсіл. Үкімет сапалы сервисті ажырамас құндылық ретінде қарастырады. Азаматтар мен бизнестің цифрлық құралдар арқылы мемлекеттік органдардың жұмысын жеңіл бағалауға мүмкіндігі бар.

      Икемділік. Міндеттерге қол жеткізудегі трендтер мен прогресті зерделеу, оларды әлеуметтік-экономикалық дамудың сын-тегеуріндері мен басымдықтарына қарай түзету.

      Прагматизм. Ақпараттық жүйелердің көбеюі мен қайталануын болдырмау.

      Көлденең иерархиялық жүйелерге көшу.

      Нарықты пайдалану үшін ашық деректерді беру. Нарық ойыншыларының мемлекеттік қызметтерді көрсетуі.

      Сенім. Жеке өмірді және жеке деректерді қорғау, цифрлық қауіпсіздікті бақылау.

      Құпиялылық. Ақпаратқа тек заңды құқығы бар субъектілерге: клиенттерге, платформаларға (бағдарламаларға), процестерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін негізгі қасиет. Құпиялылық – бұл АҚ-ның ең зерттелген, зерттелген аспектісі.

      Тұтастық. Белгілі бір деректерді қасақана (қасақана емес) түрлендіру немесе жою кезінде оның тұрақтылығына кепілдік беретін ақпарат элементтерінің бірі.

      Қолжетімділік. Бұл белгілі бір жағдайларда пайдаланушыларға өздерін қызықтыратын ақпаратты кедергісіз алуға мүмкіндік беретін белгі. Мысалы, әр адам ала алатын материалдар: билеттерді сатып алу, банктердегі қызметтер, коммуналдық төлемдерді төлеу сияқтылар қолжетімді.

2-тарау. Тәсілдер

      Жалпы, жүргізілген талдау Қазақстанның цифрлық мемлекеттің дамуында елеулі жол жасағанын көрсетті, алайда Қазақстанның смарт нысаналы деңгейіне жетуінің ағымдағы деңгейін қалыптастыруда әжептәуір жұмыс істеуі керек.



      Гартнер диаграммасы


      Барынша жоғары тиімділікті қамтамасыз ету үшін Қазақстанға:

      1) деректердің ең жоғары көлемін жинауды және жіксіз қызметтер көрсетуді қамтамасыз ету мақсатында салалардағы цифрлық трансформация;

      2) цифрландырудың платформалық моделіне көшу;

      3) ЖИ және тереңдетілген талдау;

      4) экономиканың барлық салалары мен аяларын, сондай-ақ өңірлерді ұлттық инновациялық жүйеге және технологиялық дамуға жүйелі және орнықты тарту мен интеграциялау, оның ішінде бірақ салалық технологиялық құзыреттілік орталықтарының, нысаналы технологиялық бағдарламалардың әлеуетін қалыптастырумен, дамытумен және пайдаланумен шектелмеу;

      5) ұлттық инновациялық жүйені және оның процестерін оның тиімділігін арттыру мақсатында, сондай-ақ оның қатысушыларының жұмыс істеуінің ыңғайлылығын қамтамасыз ету үшін жүйелеу, құрылымдау және цифрлау;

      6) венчурлік нарықты дамыту үшін, оның ішінде нормашығармашылық қызмет шеңберінде қолайлы жағдайлар қалыптастыру;

      7) елдің қауіпсіз цифрлық инфрақұрылымын дамыту;

      8) АКТ қолдану кезінде жеке тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажет болады.

1-параграф. Цифрлық трансформация

      Цифрлық трансформация мақсаттары аясында мынадай міндеттер шешілуі керек:

      Цифрлық трансформация іске асырудың мүмкін болатын екі жолын болжайды: бірінші жол ("Дәстүрлі") – қолданыстағы ведомстволық ақпараттық жүйелерді сақтау және біртіндеп жетілдіру, жаңа жүйелер құру, олардың арасындағы алмасуды жақсарту және оларды біртіндеп интеграциялау. Бұл баяу және еңбекті қажет ететін жол. Оның басты кемшілігі – оларға ең маңызды заманауи бәсекелестік артықшылықтарды алуға мүмкіндік бермейтін басқару жүйелерін құрудың тез ескірген технологияларын сақтау – деректердің сапасын қамтамасыз ету және процестерді жылдам өзгерту мүмкіндігі.

      Сонымен қатар, бұл сценарийде "цифрлық феодализм" деп аталатын нәрсе сақталады: ведомстволар ақпараттандыруға өз бюджеттерімен жұмыс жасай отырып, өз процестерін автоматтандырып, олардың архаикалық сипатын сақтап, деректерді тек өз саласында пайдалануға бағытталған кезде, бұл түрлі ақпараттық жүйелердің деректерімен салыстыруға келмейді.

      Болашақта дәстүрлі жол мемлекетті жаңа қызметтермен қызметтер портфелін құру және архитектураны қиындату мүмкін болмайтын жағдайға әкеледі. Жаңа қызметтерді шығарудың ағымдағы орташа мерзімі 6 айдан 1,5 жылға дейін (немесе одан да көп) созылуы мүмкін, бұл іске қосу кезінде жаңа қызметтердің тұтынушыға қажет болмауына әкеледі.

      Екінші жол ("Платформалық") – жаңа технологияларды енгізу мүмкіндіктеріне негізделген қолданыстағы процестер мен басқару құрылымдарының цифрлық трансформациясы.

      Мемлекеттің жұмыс қабілеттілігін сақтау және парадигманың түбегейлі өзгеруінен болатын жағымсыз салдарды жою мақсатында осы Тұжырымдама шеңберінде қолданыстағы жүйелерді қатар жүргізе отырып, платформалық (және іс жүзінде жалғыз) жолды таңдау орынды.

      Жаңа экожүйе біртіндеп қолданыстағы жүйелердің функциялары мен қызметтерін алмастырады, осы "өтпелі кезеңде" "ескі" және "жаңа" жүйелер қатар өмір сүреді, ал "ескі" жүйелердің қызметтері біртіндеп (олардың функционалдығының сәйкес өзгеруімен) жаңа платформаға ауыстырылады.

      Міндет. Платформаны енгізу

      Платформа – дәстүрлі түрде елдің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы қатынастардың субъектілері ретінде қарастырылатын үш негізгі топтың экожүйесі. Субъектілердің әр тобының цифрлық трансформация кезінде қанағаттандырылуы мүмкін өз мүдделері бар.

      Мемлекет. Мемлекеттік басқару сапасын арттыруға (стратегиялық шешімдердің жылдамдығы мен сапасы, азаматтар мен бизнес тарапынан мемлекеттік сервистерге қанағаттану), жаңа технологиялық құрылымның сын-қатерлеріне және шаруашылық жүргізудің өзгермелі жағдайларына бейімделуге, ел ішінде адами және технологиялық капиталды сақтауға, елдің әлемдік нарықтардағы бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүдделі.

      Азаматтар. Мемлекет қызметтерін тұтынушылар ретінде, Қазақстан азаматтары мемлекеттік қорғау объектілері ретінде мемлекеттік қызметтердің спектрін кеңейтуге және сапасын арттыруға (ең болмағанда мемлекетпен өзара іс-қимылға жұмсалатын уақытты барынша азайтуға), мемлекеттік қызметтердің құнын және тұтастай алғанда мемлекеттік басқаруға арналған шығыстарды төмендетуге, қызметтерді алу кезінде субъективтілікті төмендетуге, қауіпсіздікті арттыруға және бизнес пен өмір үшін қоршаған ортаның тұрақтылығы.

      Бизнес. Азаматтардың мүдделеріне қосымша – мемлекет есебінен технологиялық платформалар мен инфрақұрылым құруға, өзінің бизнес-мақсаттарында пайдалана алатын зерттеулер мен әзірлемелер жүргізуге (осылайша шығындарды қысқартуға және жаңа технологияларға қол жеткізу мүмкіндігін алуға), бизнесті қалыптастыру мен дамыту үшін қолайлы заңнаманы құруға, мемлекет тарапынан преференцияларда мүдделі және шетелдік нарықтардағы жұмыста қолдау көрсету.

      Тиісінше, бизнес өкілдері платформа қызметтерінің тұтынушылары да, өндірушілері де бола алады (және оларды кейіннен мемлекетке цифрлық платформаның бөлігі ретінде бере алады), сондай-ақ осы қызметтердің провайдерлері (оларды платформаға ақылы негізде біріктіре отырып, олар мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің тарапы болады). Нәтижесінде цифрлық трансформацияны іске асыру кезіндегі субъектілердің барлық қатынастары құқық нормалары мен технологиялық сәулет арқылы реттелетін болады. Жұмыс істеп тұрған субъектілер, ең алдымен, қызмет көрсету жылдамдығын, сапасын және қамтылуын арттыруға, қызмет көрсету процестеріне енгізілетін өзгерістер жылдамдығын арттыруға, сондай-ақ мемлекеттік шығыстарды азайтуға мүдделі. Бұл платформа архитектурасының негізгі компоненттерін және олардың функционалдығын анықтайды.

      Міндет. Цифрлық бизнес-модельдерді, өнімдерді және цифрлық экономиканы дамыту

      Цифрлық экономиканың дамуы цифрлық технологияларға негізделген бизнес-модельдер мен өнімдердің жаңа түрлерінің дамуымен де тығыз байланысты. Бұл өнімдерді біз күнделікті негізде қолданамыз – финтех, тасымалдаудағы платформалық шешімдер, тағамға тапсырыс беру және т.б. АТ-өнімдері тобының деректері деректерді өңдеу және тәуекелдерді бағалау және/немесе тұтынушыға бағытталған өнімдерді ұсыну мүмкіндігі үшін тұтынушылар туралы көптеген деректерді қажет етеді.

      Мемлекеттік қызметтер мен сервистердің коммерциялық сектор өнімдерімен синергиясы қазірдің өзінде азаматтарға жіксіз мемлекеттік және коммерциялық қызметтер көрсету бөлігінде табысты көрсетіп отыр.

      Мемлекеттік қызметтерді сыртқы ресурстарға шығару, сондай-ақ деректер алмасу үрдісі жалғасады.

      Мемлекеттік қызметтерді Smart Bridge қызметтерінің көрмесі арқылы банктердің мобильді қосымшаларына шығару мысал бола алады. Бұл тәсіл барлық жерде енгізілетін болады.

      Өзін тиімді құрал ретінде көрсеткен цифрлық құжаттар сервисі дамитын болады. Сервис екінші деңгейдегі банктерде, вокзалдарда, әуежайларда, білім беру және денсаулық сақтау ұйымдарында танылу үшін одан әрі дамиды.

      Бұдан басқа, деректерді ұсыну цифрлық келісім базасында авторизациялаудың біріздендірілген құралдарын пайдалана отырып, азаматтың сұрау салуларын авторизациялау жолымен жүзеге асырылады (ДҚБ). Бұл мемлекеттік және коммерциялық құрылымдардың деректері мен процестерінің синергиясына негізделген "күрделі" өнімдердің дамуына серпін береді.

      Цифрлық сәйкестендіру тетігін енгізу негіз қалаушы инфрақұрылымға айналуға тиіс және мемлекеттік, сол сияқты коммерциялық ұйымдарда да жеке адамды растауды қамтамасыз ету мақсатында сәйкестендіру орталығы енгізілетін болады.

      Бұл қаржы институттары, клиенттер, мемлекеттік органдар мен ұйымдар арасындағы өзара іс-қимыл мен коммуникация үшін әмбебап цифрлық орта құруға мүмкіндік береді.

      Бизнестің инновациялық бизнес-модельдер жасауы үшін сәйкестендіру және авторизациялау сервистері, бұлтты электрондық-цифрлық қолтаңба (бұдан әрі – ЭЦҚ), келісімдерді басқару, деректер және мемлекеттік қызметтер сервистер витринасы арқылы ұсынылатын болады. Бұл ретте неғұрлым кең таралған қатерлердің тәуекелін азайту үшін нарық субъектілеріне (мемлекеттік органдар, коммерциялық ұйымдар) биометриялық деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралармен кешенді түрде сәйкестендіру, аутинтификация және пайдаланушылардың іс-қимылдарын тіркеу құралдарына қолжетімділік берілетін болады. Осы мақсатта биометрия негізінде қызметтер көрсететін субъектілердің пайдалану мүмкіндігімен Қазақстан Республикасының аумағында қорғалған контурда жұмыс істейтін биометриялық деректердің эталондық базасы құрылатын болады.

      Атап өтілгендей, цифрлық трансформация экономиканың барлық салаларын қамтуы тиіс. Мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметтері ғана емес, олардың міндеттері де автоматтандыруға жатады.

      Қоғамдық қауіпсіздік пен жол қозғалысын бақылау жүйелері ауруларды диагностикалау үшін ЖИ-ді қолдану, өнеркәсіптік кәсіпорындар қолданатын Индустрия 4.0 элементтері және тағы басқалары жақсы мысалдар бола алады.

      Міндеттер мен салаларды цифрлық трансформациялаудың неғұрлым кең тәсілдері мен түйінді бағыттары мемлекеттік органдар әзірлейтін салаларды дамытудың салалық тұжырымдамаларында көрініс табуы тиіс.

      Мемлекеттік органдардың міндеттерін қайта қарау және трансформациялау арқылы экономика салаларының субъектілерін итермелеудегі мемлекеттік органдар қызметінің негізгі бағыттары:

      1) бақылау-қадағалау функцияларын цифрлық өзара іс-қимыл форматына ауыстыру. Осылайша, бизнесті бастау кезінде де, мониторинг процестерінде де тәуекелдерді бағалау цифрлық форматқа ауысуы және субъектілерден цифрлық түрде алынған мәліметтерге негізделуі керек;

      2) инновациялар мен технологияларды енгізуді ынталандырудың қаржылық және қаржылық емес шараларын әзірлеу болуы тиіс.

      Цифрландыру кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етудің қажетті құрамдас бөлігі болып табылатынын ескере отырып, атап айтқанда, экономиканың нақты секторындағы кәсіпорындар өндірісте "ақылды" элементтерді енгізіп, өз процестерін автоматтандыруда. Инвестициялар көлемін объективті бағалау және енгізілетін технологиялардан тиімділік ауқымын түсіну үшін мемлекет цифрландыру мен цифрлық экономика деңгейін бағалау жөніндегі шаралар мен тәсілдерді әзірлеуге тиіс.

      Міндет. Мемлекеттік басқару тиімділігіне интеграцияланған тәсіл

      Data-driven government моделіне көшу негізгі мәселе болып табылады. Бастаманы іске асыру тексерілген нақты деректерді, талдауды және сенімді негізделген болжамдарды есепке ала отырып, мемлекеттік деңгейде шешімдер қабылдауды болжайды. Бұл фактілерге негізделген саясат жүргізуге, жаңа бастамалардың ықтимал әсерін нақты болжауға және тиісті шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.

      Цифрлық трансформацияның негізгі мақсаты мемлекеттік ақпараттық жүйелерден де, коммерциялық ұйымдардың жүйелерінен де – статистикалық, қаржылық, салықтық ақпаратты, сондай-ақ бүгінгі күні бақылау, мониторинг субъектілері болып табылатындардың да цифрлық жинау деректерін жинау және өңдеу болады.

      Атап айтқанда, өзекті деректерді алу үшін өндірісті, тауарлар мен көрсетілетін қызметтер айналымын, жер қойнауын пайдалану және қайта өңдеу өнімдерін, тауарларды өткізуді есепке алу жөніндегі мемлекеттің міндеттері шеңберінде осы деректерді цифрлық жинау және мемлекеттік органдарға беру жөніндегі талаптар қойылатын болады.

      Бұл іс-шаралар цифрлық дәуірде басқарудың тиімді негізін құруға мүмкіндік береді. Технологиялық платформа бөлігінде қызметтің әртүрлі бағыттары мен салаларында (қаржылық, энергетикалық, өндірістік, мемлекеттік және т.б.) стандарттау және нормативтік-анықтамалық ақпаратты басқару мақсатында Smart Data Ukimet ақпараттық-талдау жүйесінің бағдарламалық модулі дамитын болады, бұл барлық мемлекеттік органдарды қысқа мерзімде "Smart Data Ukimet"-ке қосуды аяқтауға мүмкіндік береді. Деректерді өзектендіру үшін эталондық деректер базасы құрылады.

      Барлық мемлекеттік міндеттерді цифрлық жұмыс форматына ауыстыру тиімділігі төмен бизнес-процестерден және күнделікті жұмыстың негізсіз жоғары көлемінен арылуға қол жеткізуге, қайталанатын немесе ұқсас міндеттерді алып тастауға, артық режимді алып тастауға және мемлекеттік аппараттың жұмысын оңтайландыруға көмектеседі.

      Бюджетті жоспарлаудың және атқарудың автоматтандырылған платформасы бюджет процесінің әрбір кезеңінде тиісті құжаттардың "Ашық бюджеттер" порталында да, орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың веб-парақтарында да пайдаланушыға ыңғайлы форматта уақтылы жариялануын қамтамасыз етеді.

      Мемлекеттік органдардың тиімді өзара іс-қимылы және "paper free" қағидаттарын сақтау мақсатында одан әрі цифрлық қоймаға дамыта отырып, бұлтты есептеу қағидаттарына негізделген бизнес-процестерді басқару жүйесін дамыту көзделеді. Мұндай үлгілік міндеттерді негізінен ақпараттандырудың сервистік моделі бойынша автоматтандыру жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.

      Міндет. Мемлекеттік басқарудың сервистік және "адамға бағытталған" моделін қалыптастыру

      Осы міндет шеңберінде мемлекет азаматқа/бизнеске олардың заңды құқықтары мен қажеттіліктерін іске асыру үшін мүмкіндіктер беру мақсатында жүгінетін процестерді жетілдіру көзделген.

      Қол жеткізу мынадай іс-шараларды іске асыру жолымен жүзеге асырылатын болады:

      проактивті / композиттік қызметтер тізбесін кеңейту:

      бүгінде мемлекеттің бастамасы бойынша көрсетілетін және азамат тарапынан өтініш беруді талап етпейтін проактивті мемлекеттік қызметтердің 40 түрі іске асырылды. 2022 жылы eGov Mobile мобильді қосымшасында алғаш рет туу бойынша проактивті-композиттік қызмет іске асырылды, онда қызметті алу туралы ұсыныс push-хабарлама арқылы жіберіледі;

      адамның қатысуын қоспағанда, мемлекеттік қызмет көрсету процестерін толық автоматтандыру:

      өтініш берушіні тексеру және қызмет көрсету нәтижесін автоматты режимде беру практикасын енгізу және кеңейту сыбайлас жемқорлық тәуекелдері мен факторларын барынша азайтуға, өтініш беруші мен көрсетілетін қызметті беруші арасындағы байланысты болдырмауға, сондай-ақ қызмет көрсету мерзімдерін бір-екі күнге дейін қысқартуға ықпал ететін болады;

      пайдалы хабарламаларды жіберу:

      тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету үшін мемлекет азаматқа кеңес бергенде, кеңес бергенде және жолдағанда egovmobile мобильді қосымшасында пайдалы хабарламалар мен "кеңестерді" іске асыру ұсынылады, мысалы, құжаттардың қолданылу мерзімінің аяқталғаны туралы алдын ала хабарлау, дәрігердің тағайындауы бойынша медициналық тексеруден өту қажеттігі туралы еске салу және т.б.;

      азамат туралы цифрлық инфографика:

      eGovMobile инфографикасының жеке кабинетін көрсету үшін жеке аналитиканы қолдану. Мысалы, балалардың шоттарында жинақталған қаражатты, оның ішінде жер қойнауын пайдаланудан түскен қаражатты көрсету), тұрғын үйге/ балабақшаға кезек нөмірі және т.б.;

      калькулятор:

      азаматты дамытуға ынталандыратын және қаржылық/құқықтық сауаттылық саласында ұсыныстар мен кеңестер беретін калькуляторлардың түрлі түрлерін іске асыру. Мысалы, жәрдемақы калькуляторы.

      дайын құжаттарды жеткізу:

      "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының ХҚКО бөлімдерінде ресімделген дайын құжаттарды жеткізудің оң тәжірибесі бар. Сервисті арттыру үшін осы тетікті қолдану және "электрондық үкімет" порталы және eGovMobile арқылы өтінімдер беру кезінде мәселені пысықтау қажет;

      азамат пен мемлекеттің өзара іс-қимыл алаңдарын дамыту:

      мемлекеттік қызметтерді цифрландыру, өтініштерді қабылдаудың e-Otinish бірыңғай жүйесін құру, байланыс орталықтарының электрондық сервистерін дамыту ХҚКО-ларды жаңа цифрлық алаңға, "супер ХҚКО" түріне айналдыруға мүмкіндік береді. Бұл азаматтың мемлекетке қатысты барлық мәселелерін шешу үшін заманауи және басты әмбебап алаң құруға мүмкіндік береді;

      Әлеуметтік әмиянда мемлекеттік қолдау шараларын кеңейту:

      Әлеуметтік әмиян көрсетілетін мемлекеттік қолдау шараларының ашықтығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта Астана қаласы бойынша жеңілдетілген тамақтану және тегін дәрілік заттарды ұсыну бойынша пилоттық жобалар іске қосылды. Жоба оң пікірлерге ие болды. Келесі міндет – жобаны масштабтау;

      шетелдіктерге арналған қызметтер:

      елге келген шетелдіктер үшін электрондық мемлекеттік қызметтер мен сервистерге тең қол жеткізу шарттарын қамтамасыз ету де маңызды. Атап айтқанда, шет мемлекет берген паспорттардың цифрлық құжаттарын іске асыру;

      бизнеске арналған қызметтер мен сервистерді дамыту:

      мемлекет пен бизнес арасындағы қатынастарда қатысушылардың әрқайсысының белгілі бір мүдделері бар, олардың іске асырылуы өзара
іс-қимылдың тұрақтылығы мен нәтижелілігін анықтайды. Мемлекет экономиканың салалық құрылымын жақсартуға, халықтың өмір сүру сапасын арттыруға мүдделі. Бизнестің мүдделері мемлекеттің тиісті нормативтік-құқықтық және ұйымдастырушылық қамтамасыз етуді енгізуі арқылы бизнесті жүргізу жағдайларын жақсартудан тұрады.

      Бұл тұрғыда бизнес субъектілері үшін мемлекеттік қызметтерге, сервистерге және субсидиялау шараларына қол жеткізудің неғұрлым ыңғайлы және қарапайым тетіктерін қамтамасыз ету маңызды. Осы бағыттың шешімі – EGOV business қосымшасын электрондық мемлекеттік қызметтердің қолжетімділігін арттыру, заңды тұлғалар үшін цифрлық құжаттарды іске асыру, QR-қол қоюды кеңейту және көбейту, алдағы салықтар туралы хабарламаларды жіберу және т.б. бөлігінде дамыту болып табылады.

      Мемлекеттің халықпен және бизнеспен өзара іс-қимылының маңызды бағыттарының қатарына жоспарлар, жобалар мен шешімдер туралы қоғамдық пікірді айқындау, шешімдерді әзірлеу мен сараптауға жұртшылықты тарту, өзекті мәселелерді ашық талқылау жатады. Осы бағытты дамыту мынадай шараларды іске асыру жолымен жүзеге асырылатын болады:

      онлайн әлеуметтік сауалнамалар:

      eGovMobile мобильді қосымшасында онлайн сауалнамаларды іске асыру арқылы азаматтар мен бизнестің неғұрлым сұранысқа ие мәселелер бойынша пікірін алуға болады. Сауалнама конструкторын іске асыру мемлекеттік органдарға мақсатты аудиторияны тарта отырып, онлайн сауалнамаларды дербес орналастыруға және кейіннен алынған нәтижелерді қандай да бір әлеуметтік маңызды шешімдер қабылдау үшін қолдануға мүмкіндік береді;

      мемлекеттік органдар ұсынатын қызметтер мен сервистердің сапасын бағалау:

      азаматтардың мемлекеттік қызметтер көрсету сапасына қанағаттану деңгейін айқындау шеңберінде жыл сайын қоғамдық мониторинг жүргізіледі, оның шеңберінде "электрондық үкімет" порталында алынған қызметтердің сапасын бағалау үшін онлайн сауалнама орналастырылды. Осы оң тәжірибені басқа да мемлекеттік органдар халық пен бизнестен олардың қызметін бағалау бойынша кері байланыс алу үшін жалғастыруды ұсынады;

      халық қатысатын бюджет:

      халықты жергілікті бюджет қаражатын бөлуге тарту үшін оны қалыптастыру шеңберінде "Халық қатысатын бюджет" жобасы іске асырылуда. Бұл тәсіл аумақтарды тиімдірек басқару үшін азаматтармен және жалпы жұртшылықпен диалогты қамтиды. Халықтың/бизнестің тиімділігін арттыру және олардың ауданы мен қаласы туралы шешім қабылдау процесіне тартылуын арттыру мақсатында eGovMobile – "Халық қатысатын бюджет" жобасымен интеграциялауды жүргізу ұсынылады;

      ынталандырушы құралдарды қолдану:

      халықтың/бизнестің кері байланыс беруге қызығушылығын арттыру маңызды болып табылады. Ынталандыру құралдарын қолдануды барынша қамтуға мүмкіндік береді.

      Көрнекі мысал – Яндекс.Толока қосымшасында қолданылатын тетік. Сонымен, қосымшаны пайдаланушылар суреттегі компьютермен анықталған объектілерді сипаттау, интернет-дүкеннің сапасын тексеру, жеткізу қызметі, өнімдер мен қызметтер туралы пікірлер жазу, жаңа өнім немесе қызмет үшін ең сәтті атау мен дизайнды таңдауға байланысты сұрақтарға жауап беру бойынша тапсырмалар ала алады. Өз кезегінде, орындалған әрекет үшін пайдаланушы болашақта пайдалануға болатын ұпайларды алады.

      Осындай тетікті халық/бизнес мемлекетпен өзара іс-қимыл жасағанда да қолдануға болады. Ұпайларды (coin) алу мүмкіндігін беру және мемлекеттік баждарды төлеу үшін жинақталған ұпайларды пайдалану кері байланыс алуға оң әсер етуі мүмкін.

      Міндет. Ашық үкімет

      Ауқымды деректерді талдау және ЖИ құралдарын қолдану мемлекеттік басқарудың сервистік моделіне көшуге негіз болады. Мемлекеттік органдардың бірыңғай талдамалық ақпараттық жүйесі мәліметтердің механикалық жиналуын болдырмайды.

      Нақты уақыт режимінде азаматтар мен үкіметтің екіжақты ақпараттық өзара іс-қимылын көздейтін, мемлекеттік органдар қызметінің ашықтығы мен есеп беруіне ықпал ететін ашық үкіметті одан әрі дамыту қамтамасыз етілетін болады.

      Қызметтер көрсету тәсілдерін трансформациялау және мемлекеттің азаматтармен және бизнеспен өзара іс-қимылы үшін коммерциялық сектормен кооперацияның сапалы жаңа деңгейі құрылатын ашық сәулет (Open API) қағидаттарына көшу негізгі бағыт болады. Бұл цифрлық инфрақұрылымға шоғырлана отырып, үкіметтік емес және бизнес-қоғамдастыққа мемлекеттік қызметтер көрсету бойынша "есікке дейін жеткізуді" ұсына отырып, ресурстарды тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Бұл ретте мемлекеттік емес ақпараттық ресурстар мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді азаматтар мен кәсіпкерлер мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге бастама жасай алатын және ала алатын өз экожүйелеріне интеграциялай отырып, frontend (пайдаланушы интерфейсінің клиенттік жағы) болады.

      Азаматтар мен үкіметтік емес ұйымдардың пікірін есепке ала отырып, ыңғайлы пайдалану мақсатында "Ашық үкімет" порталының тартымдылығы артады.

      Азаматтарға бағдарланған тәсіл енгізілгеннен кейін және қажетті қызметтерді алуға, ақпарат табуға, сұрау салулар беруге, кері байланыс алуға жылдам мүмкіндік берілгеннен кейін бірыңғай стандарттар, мемлекеттік органдардың ашықтық саясаты белгіленетін болады.

      Қазіргі қоғамда кеңістік деректері туралы цифрлық ақпарат мемлекеттік басқарудың маңызды стратегиялық ресурсына айналды және оның тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуының кілті болды. Тұтынушылардың кеңістік деректеріне электрондық түрде қол жеткізуін және оларды тиімді пайдалануды қамтамасыз ететін жағдайлар жасау қажет.

      Тұрақты даму және әлеуметтік проблемаларды шешу үшін бағыттың тартымдылығын арттыру және деректерді пайдалану мақсатында ашық деректер ресурстарын практикалық пайдалану бойынша ұлттық және өңірлік инновациялық чемпионаттарды өткізу қажет.

      Кеңістік деректерін біріздендіру, дамыту және өзекті жағдайда ұстап тұру мақсатында мемлекеттік геодезиялық қамтамасыз ету жүйесі жаңғыртылады, координаттардың бірыңғай жүйесі белгіленеді, деректердің бірыңғай форматтары мен құрылымдары бойынша ашық пайдалану карталары жасалады.

      Бытыраңқы кадастрларды бір ақпараттық кеңістікке интеграциялау бойынша жұмыс жүргізіледі, рәсімдерді автоматтандыру қамтамасыз етіледі, осылайша жаңадан пайда болған әрбір объект, үй немесе жол болсын, мемлекеттік көрсетілетін қызметтер рәсімдерінен өту кезінде картада оны жаңарта отырып, пайда болады. Енгізу нәтижесінде жер қатынастары, сәулет, құрылыс, табиғат пайдалану және қоршаған ортаны қорғау, геология, тұрғын үй-коммуналдық және ауыл шаруашылығы салаларында халыққа көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігі мен сапасы артады.

      Бизнестің фронт-офистерінде қызметтер көрсетіледі, атап айтқанда, неғұрлым ыңғайлы интерфейстер арқылы қызметтер алу мүмкіндігімен платформалық тәсіл енгізілетін болады. Ол үшін сәйкестендіру жүйесінің, ЭЦҚ, білім базасының элементтері қолжетімді болады. Сондай-ақ қызметтер үшінші тарап қызметтерінде ұсынылатын болады. Бұл мемлекеттік органдардың және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің ақпараттық жүйелерін одан әрі интеграциялауды талап етеді, көрсетілетін қызметтер бойынша сандық және сапалық көрсеткіштер бөлінісінде үлкен деректер қалыптастырылатын болады.

      Проактивті тәсіл енгізілетін болады, оның шеңберінде қызметтер азамат өтініш бергенге дейін оның бейіні, қажеттіліктері және өмірлік жағдайы негізінде көрсетіледі. Қызметтер "бір өтініш" қағидаты бойынша көрсетіледі, бұл мерзімдерді қысқартады және олардың сапасын арттырады.

      Мемлекет пен бизнестің өзара іс-қимылын цифрландыру кәсіпкерлердің транзакциялық шығындарын азайтуға, мемлекеттік органдар мен ұйымдар қабылдайтын шешімдердің ашықтығын арттыруға бағытталған.

      Мемлекет жобаларды бастау кезінде дайындау мәселелері бойынша құзыреттермен тез және ыңғайлы алмасуға ("Trouble Shooting") және кадрлар іздеуге; нарық, жобалар, бастамалар туралы толық, өзекті, сенімді және дербес ақпаратты жедел алуға; жобаларды дайындау және бастамаларды талқылау кезінде барлық қатысушылардың ыңғайлы өзара іс-қимылын ұйымдастыруға ("жобалық кеңсе"), жобаны іске қосу немесе іске асыру үшін серіктесті таңдауға және тартуға мүмкіндік беретін ақпараттық және коммуникациялық сервистерді іске қосу арқылы мемлекет қатысатын инвестициялық жобалар нарығына қатысушылар арасындағы байланысты жеңілдетуге арналған.

      Міндет. "Smart City" ("Ақылды қала") тұжырымдамасын іске асыру

      "Ақылды" қалалар бастамасы – бұл қазіргі және болашақ ұрпақтардың экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, сондай-ақ мәдени аспектілерге қатысты қажеттіліктеріне сәйкес келуін қамтамасыз ете отырып, өмір сүру сапасын, қалалық қызмет көрсету және қызмет көрсету тиімділігін және бәсекеге қабілеттілігін жақсарту үшін АКТ пайдалану шарттарын және басқа да құралдарды іске асыру.

      Стратегиялық бағыт – урбандалған аумақты құру, онда қалалық қызметтердің ресурстары мен жеке бастамалар қаланың тұрақты дамуын қамтамасыз ету және тұрғындар мен туристер үшін қолайлы жағдайлар жасау үшін нақты уақыт режимінде цифрлық технологияларды енгізу және ақпаратты талдау арқылы өзара іс-қимыл жасайды және ынтымақтасады.

      Қалаларда ресурстарды ұтымды пайдалану мен басқару үшін жоғары технологиялық шешімдерді қолдана отырып, Астана мен басқа да қалалардың тәжірибесін ескеретін жаңартылған "эталондық" стандарт негізінде тұжырымдаманы іске асыру жалғасуда.

      Цифрлық технологиялар білім беру, көлік, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, денсаулық сақтау, қауіпсіздік саласын, әлеуметтік саланы, қаланы басқаруды, құрылысты, бизнесті дамытуды, туризм мен экологияны қоса алғанда, қалалардың тыныс-тіршілігі салаларына енгізілетін болады.

      Сәулет-құрылыс бақылау саласын цифрландыру құрылыстың сенімділігі мен қауіпсіздігін, салынып жатқан объектілердің тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған процестерді оңтайландыру үшін қажет. Бақылаудың негізгі қатысушыларын біріктіретін цифрлық платформаларды енгізу мемлекеттік және жеке ұйымдардың шығындарын оңтайландыруға, коммуникациялардың сапасын жақсартуға, бақылау-қадағалау рәсімдерінің ашықтығын арттыруға, құрылыстағы ауытқуларды уақтылы белгілеуге және оның сапасына әсер етуге мүмкіндік береді, жобалаудың қазіргі заманғы процестерін енгізу құрылыс объектілерінің жобалау құжаттамасына мемлекеттік сараптама жүргізуді оңайлатуға тиіс. Бұл қалалық қызметтер жұмысының тиімділігін арттырады және қолданылуы халыққа әлеуметтік пайда беруге көмектесетін "ақылды" технологияларға көшу үшін жағдай жасайды.

      "Smart City" элементтерін енгізу кезінде бірінші кезекте қала тұрғындарын толғандыратын проблемалар ескерілуі тиіс.

2-параграф. Деректерді басқару

      Деректерді басқару – бұл деректерді жинауға, ұйымдастыруға, есте сақтауға, жаңартуға, сақтауға және қажетті ақпаратты іздеуге байланысты процесс.

      Деректерді басқаруға мыналар:

      деректерді өндіру;

      деректерді шығару, түрлендіру және жүктеу;

      деректердің сапасын қамтамасыз ету;

      деректерді архитектурасы;

      деректерді талдау;

      деректерді модельдеу;

      деректерді қорғау;

      деректер базасын басқару;

      деректер қоймаларымен жұмыс;

      деректерді шифрлеу;

      метадеректерді басқару (деректер репозиторийлері) жатады.

      Әсіресе, цифрлық деректер негізінде көрсетілетін қызметтерді/өнімдерді пайдалану және одан әрі әзірлеу проблемасы мемлекеттік секторда төрешілдік аппараттың баяулауы және оның өзгерістерге қарсылығы, ескірген немесе күрделі үйлесетін ақпараттық жүйелер (legacysystems) міндеттерге сәйкес келмейтін адами капитал сияқты себептерге байланысты өзекті болып тұр.

      Сонымен қатар, осы құжаттағы барлық ұсынылған цифрлық бастамалар қандай да бір түрде деректермен байланысты, сондықтан қойылған міндеттердің әрқайсысының түпкілікті жетістігі олармен жұмыс қалай сапалы
жүргізілетініне байланысты болады. Осыған байланысты деректерді басқару саласына жауапты немесе құзыретті қарау мәселесі туындайды.

      Деректердің ашықтығын, қолжетімділікті, сенімділікті, көп мәрте пайдалану мүмкіндігін, жеткіліктілікті, салыстырмалылықты және интероперабельділікті қамтамасыз ету қажет. Бұл міндеттер ОМО жетекшілік ететін вице-министрлері CDTO басқаратын цифрлық трансформация орталықтарының тікелей құзыретіне кіреді.

      CDTO құзыреттері аясына цифрлық технологиялар, цифрлық инфрақұрылым, деректерді басқару, деректерді талдау, ашық деректер мен ақылды технологиялар және цифрлық оқыту мәселелері кіруге тиіс.

      Бұдан басқа CDTO ақпараттандыру саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша оларды цифрландыру және проактивті форматқа ауыстыру үшін өз саласы бойынша өмірлік жағдайлардың тізбесін талдайды және қалыптастырады.

      Бұл ретте қандай да мемлекеттік органның бизнес-процесі өмірлік жағдайдағы процестер тізбегін ашатын болса, ол өмірлік жағдай құрамына кіретін барлық процестерді цифрландыруды үйлестіруді қамтамасыз етеді және реинжиниринг қорытындылары бойынша нормативтік құқықтық актілерге өзгерістер енгізуге бастама жасайды.

      Осының барлығы мемлекеттік қызмет көрсетудің жаңа бизнес моделін және мемлекет пен қоғам арасындағы өзара қарым-қатынасты қалыптастыруға жол ашады.

      Тұжырымдаманы іске асыру қорытындылары бойынша адам мен мемлекеттің өзара іс-қимылының сипаты өзгереді. Адам мемлекеттік платформада сәйкестендіріле отырып, өзінің "цифрлық ұқсастық" көмегімен цифрлық экожүйемен өзара іс-қимыл жасайтын және одан өз қажеттіліктеріне сәйкес цифрлық сервистерді алатын болады. Платформа классикалық органдар көмегінсіз, көптеген басқару функцияларын орындауға көмектеседі.

      Сондай-ақ сәйкестендіру тетіктерін ғана емес, сондай-ақ деректерді басқару тетіктерін де дамыту қажет, ол мыналарға:

      азаматтардың мемлекеттік мекемелерге, сондай-ақ үшінші тұлғаларға, оның ішінде жеке басты куәландыратын құжаттарға анықтамалар мен үзінділер және басқа да растайтын құжаттар беру қажеттілігін жоюға;

      дербестендірілген қолжетімділіктің қауіпсіз және қарапайым тәсілін қамтамасыз етуге мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді ұсыну үшін қолда бар және перспективалы платформаларды біріздендіруге;

      алаяқтық тәуекелдерін азайтуға немесе жоюға;

      жеке тұлғаны растаудың қолданыстағы тетіктерін, оның ішінде жеке биометриялық сипаттамаларға негізделген жаңа цифрлық жеке куәліктерді толықтыруға мүмкіндік береді;

      бұдан басқа, қызметтерді алудың барлық процестерін заңдастыру үшін биометриялық параметрлерге байланыстырылған "бұлтты" ЭЦҚ іске асырылатын болады.

      Сонымен қатар, мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін интернет-ресурстардың қолжетімділігін қамтамасыз ету бөлігінде мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін қолжетімділік жөніндегі талаптар көзделген, осыған байланысты нормативтік құқықтық актілер осы Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) халықаралық стандартына сәйкес келтірілетін болады, сондай-ақ интернет-ресурстар мазмұнының мәтінін мемлекеттік тілде дауыстауға арналған БҚ әзірленіп, енгізілетін болады.

      Қазақстан Республикасында ЖИ технологиялық тұғырнамасын дамыту тұрғындардың күнделікті өмірінде және экономиканың барлық салаларында, оның ішінде кәсіпкерлік және ғылыми-зерттеу ортасын жандандыру есебінен ЖИ-ді одан әрі жаппай енгізуге ықпал ететін бірқатар негізгі міндеттерді іске асыруды көздейді.

      ЖИ-ді дамыту жолындағы алғашқы және іргелі қадамдар аясында елде ЖИ-ді дамыту стратегиясын әзірлеу қажет, оған ЖИ-ді енгізуге байланысты іс-шаралар мен ЖИ дамыту үшін жағдайлар кіреді.

      ЖИ-ді дамыту үшін келесі қадам деректерді қорғау және басқару, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында инновацияларды дамыту үшін нормативтік құқықтық ортаны әзірлеу болып табылады.

      Мемлекеттік органдар мен жеке ұйымдар көрсететін қызметтердің сапасын арттыру мақсатында "Big Data" және ЖИ-ге ерекше назар аударылатын болады. Инновациялық қызметті дамыту бөлігіндегі маңызды заңнамалық процестердің бірі ЖИ саласындағы жеке және мемлекеттік секторлардың перспективалық бастамаларын тестілік іске асыру үшін құқықтық кедергілерді жою мақсатында елде реттеуші құмсалғыш құру үшін құқықтық алаң, сондай-ақ ЖИ негізінде деректердің тұтас инфрақұрылымы мен талдау платформаларын әзірлеу болып саналады.

      Осы бағыт бойынша маңызды міндеттердің бірі экономика мен әлеуметтік саланың түрлі салаларында үлкен деректер негізінде мемлекет үшін талдамалық кейстер әзірлеу болып табылады. Саладағы жеке секторды үдемелі дамыту үшін құқықтық кедергілерді жою тетіктерін әзірлеуден басқа, ЖИ саласындағы стартаптарды қолдау құралдары пысықталатын болады.

      Міндет. Инфрақұрылымды дамыту

      Ұялы байланыс пен интернетке қолжетімділіктің жаңа буынының технологиялары дамитын болады. Урбандалу мен экономикалық орындылықты есепке ала отырып, тұрғындар саны 250 адамнан кем қалған ауылдарды интернетке қосу пысықталатын болады.

      Болжам бойынша, байланыс операторларының 2023 жылдан 2027 жылға дейін Астана, Алматы және Шымкент қалаларында 5 G орналастыруға шығындары шамамен 45 млрд. теңгені құрайды (әр қаланы 75% қамти отырып, 1951 БС белгіленетін болады).

      Облыс орталықтарында 2024 жылдан 2027 жылға дейін – 1576 БС орнату күтілуде (қамту әрбір облыс орталығының 60%-ын құрайды), күрделі шығындар шамамен 36 млрд. теңгені құрайды.

      5G ұялы байланыс инфрақұрылымы "әрқашан онлайн" қағидаты бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік беретінін ескере отырып, бұл ретте энергияны төмен тұтынумен сипатталады және үлкен деректерді талдаумен (Big Data) және заттар интернетімен (IoT) бірге цифрлық экономика негіздерінің бірі және басты қозғаушы күші болуға арналған.

      2029 жылдың соңына дейін халықтың 100%-ы интернетке кең жолақты қолжетімділікпен қамтамасыз етілетін болады. Елдің әр бұрышын интернетпен қамту үшін көп нәрсе істеу керек. Төмен орбиталық спутниктік жүйелер (SpaceX, OneWeb) дамуда, бірақ халықаралық ойыншылардың тартымдылығын арттыру және нарыққа шығу үшін заңнамалық шектеулерді шешу қажет.

      Жоғарыда аталған тәсілдер БҰҰ электрондық үкімет рейтингінің "Телекоммуникациялық инфрақұрылым" субиндексінде Қазақстанның отыз елдің қатарына көтерілуіне мүмкіндік береді.

      Қазақстан ірі елдердің (Еуропа мен Қытай) және деректер ағындарының түйіскен жерінде орналасқан, осыған байланысты халықаралық дәліз құру мүмкіндігін пайдалану қажет.

      Қазақстанның цифрлық кеңістіктегі маңызды ойыншы ретіндегі жаһандық рөлін айқындау бірқатар жобаларды іске асыру кезінде мүмкін болады.

      Транскаспий талшықты-оптикалық байланыс желісінің құрылысы берілетін деректер көлемін Еуропадан Қазақстанға көшіруге мүмкіндік береді, ал Батыс-Шығыс гипермагистралін төсеу арнаны Қытайға жалғастырады.

      Бұл ретте жасалған арнаны тек транзит ретінде пайдалану жеткіліксіз.

      Осы мақсатта деректерді өңдеу орталықтарының құрылысы келіп түсетін деректер көлемін жинақтауға және ірі BigTech компанияларын тартуға мүмкіндік береді.

      Сонымен қатар, байланыс сапасы әрқашан белгіленген талаптарға сәйкес келе бермейді. Осыған байланысты интернет желісін пайдаланушылардың үлесін арттырып қана қоймай, интернет пен байланыс сапасына да назар аудару қажет, сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар объектілер үшін ең төменгі талаптарды қою қажет. Аумақты байланыспен жабу инфрақұрылымын мониторингтеу мақсатында цифрлық қамту картасын әзірлеу жүргізілуде.

      Деректер транзиті және цифрлық қызметтерді дамытудың жаһандық нарығына қатысу үшін дата-орталықтар салу және орналастыру жүзеге асырылатын болады. Ресей, Қытай және Орталық Азия бағыттарында телекоммуникациялық трафикті қамтамасыз етуге қабілетті, қазіргі заманғы, өнімді және ауқымды көлік инфрақұрылымын құра отырып, көрші мемлекеттердің байланыс операторларымен көпжақты әріптестік дамитын болады.

      Айыру қабілеті орташа жерді қашықтықтан зондтау (бұдан әрі – ЖҚЗ) ғарыш аппараттарының топтамасын құру, Қазақстан Республикасының ЖҚЗ ғарыш аппараттарынан алынған спутниктік кеңістіктік деректерді басқару, өңдеу және талдау жүйесін жаңғырту, ЖҚЗ деректері мен геоөнімдеріне пайдаланушыларға қолжетімділікті іздеу, өңдеу, сақтау және ұсыну онлайн сервисін құру жоспарлануда. Бұл ретте, құзыреттер мен жоғары білікті жұмыс орындарын дамыту үшін машиналық оқыту технологиялары және ЖҚЗ радиолокациялық деректерін өңдеу және талдау технологиялары енгізілетін болады.

3-параграф. Ақпараттақ-коммуникациялық технологияларды дамыту

      АКТ-ның дамуы экономиканың дамуымен тығыз байланысты –экономиканың даму деңгейі неғұрлым жоғары болса, АКТ-ның даму деңгейі соғұрлым жоғары болады. Бұл ретте кері байланыс та бар, АКТ саласының өсуі жұмыс орындарының санын арттырумен қатар, экономиканың басқа салаларының тиімділігін арттырады. АКТ саласы дегеніміз – біртектес немесе белгілі бір технологияларды қолдана отырып, біртекті немесе ерекше өнімдер шығаратын кәсіпорындар жиынтығы.

      Бұған экономиканың нақты секторындағы кәсіпорындарды технологиялық қайта жарақтандыру үшін қолдау шараларын енгізу мен дамытуды қоса алғанда, салалардың технологияларды қолдануы үшін жағдай жасау есебінен, инновациялық бизнес-модельдер құру үшін ұйымдарға АТ-сервистерді ұсыну, сондай-ақ инновациялық компанияларды дамыту үшін экожүйе құру арқылы қол жеткізуге болады.

      Іс-шаралар кәсіпкерлерді "жіксіз" қызметтермен қамтамасыз етуге және бизнес үшін "бір терезе" қағидатын іске асыру үшін инфрақұрылым құруға бағытталған.

      Бұл бастама өзекті болып табылады, шағын және орта бизнесті қаржылық және қаржылық емес қолдау шараларының ашықтығын және оңайлатылуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ заңды тұлғаларға басқа да мемлекеттік қызметтер көрсетуді көздейді.

      Міндет. Венчурлік қаржыландыруды дамыту

      Инновациялық және цифрлық өнімдердің өсуін ынталандыру мақсатында венчурлік қаржыландырудың институционалдық ойыншыларына, оның ішінде жеке венчурлік капиталды тарту үшін "Астана" халықаралық қаржы орталығының (бұдан әрі – АХҚО) инфрақұрылымы мен мүмкіндіктерін пайдалануға одан әрі қолдау көрсетіледі.

      Бірқатар қазақстандық жобалар, оның ішінде экономиканың басым салаларында айқындалатын болады, олар халықаралық аналогтарды ауыстыра алады және әлемдік деңгейде инновациялардың драйвері бола алады.

      Қаржылық қолдау шараларын қамтамасыз ету жолымен IT-қызметтердің/тауарлардың бәсекеге қабілетті, экспортқа бағдарланған және технологиялық өндірістерін құруда отандық IT-секторға жәрдемдесу мақсатында қажетті қолдау құралдарымен IT-жобаларды қаржыландыру бағдарламасы енгізіледі. IT-саласында инвестициялар 1 трлн теңгеге ұлғаяды, шамамен 150 мың жаңа жұмыс орны құрылды.

      Құрылған қаржылық экожүйе арқылы қолайлы реттеу режимі негізінде жаңа көрсетілетін қызметтерді құрудан бастап венчурлік қаржыландыруды іздеуге дейін қаржы-технология компанияларын дамытуға қолдау көрсетілетін болады.

      Венчурлік саланы дамыту стартап-компанияларды қаржыландыру үшін заңнамалық базаны бейімдеуді, оның ішінде жеке инвесторлардың қызметін реттейтін венчурлік инвестициялар туралы заң жобасын әзірлеуді талап етеді. Жеке венчурлік инвестициялауды дамытумен және реттеумен қатар Қазақстанға кәсіби венчурлік қорларды тарту жөніндегі шараларды әзірлеу және енгізу талап етіледі.

      Кәсіби қаржылық ұйымдардан басқа, Қазақстанның ірі корпорациялары өздерінің корпоративтік венчурлік қорларын ұйымдастыра отырып, венчурлік қаржыландырумен айналыса алады.

      Мұндай тәжірибе көптеген жаһандық телеком операторларына, технологиялық компанияларға және екінші деңгейдегі банктерге тән. Мемлекет бірлесіп инвестициялау не басқа да ынталандыру шаралары арқылы осындай қорларды құруға жәрдемдесуі мүмкін.

      Міндет. Ұлттық инновациялық жүйе

      Тиімді жан-жақты ұлттық инновациялық жүйені қалыптастыру, ғылымды қажетсінетін өнімдер жасауға қабілетті жоғары технологиялық экономикалық құрылымға шығу үшін қолда бар ресурстардың фокусын қамтамасыз ету және бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін ведомствоаралық үйлестіруді күшейту арқылы, сондай-ақ мемлекеттік (әлеуметтік) инновацияларды қолдауды есепке ала отырып, барлық мүдделі стейкхолдерлердің (салалық мемлекеттік органдар, бизнес-қоғамдастық, ғылыми қоғамдастық және басқалар) кешенді және жүйелі негізде инновацияларды дамытуы қажет.

      Толыққанды цифрлық экономиканы құру үшін цифрлық инфрақұрылымды кешенді дамыту, мемлекеттік органдар мен өңірлер арасындағы цифрландыру деңгейіндегі теңсіздікті қысқарту, цифрлық өнеркәсіпте жоғары қосылған құнды қалыптастыру, сондай-ақ мемлекеттік басқаруды, экономика салаларын және тіршілік ету бағыттарын цифрлық трансформациялау қажет.

      Технологиялар мен цифрлық трансформация кәсіпорындар мен мемлекеттің жаһандық ауқымдағы бәсекеге қабілеттілігінің ажырамас бөлігі болып табылатынын назарға ала отырып, цифрлық жетілуді бағалау тәсілдерін әзірлеуге ерекше назар аудару қажет.

      Бұл ретте экономика салаларын цифрландыру барлық салалардың дамуымен тығыз байланысты, осыған байланысты оларды іске асыру тәсілдері тиісті тұжырымдамаларға негізделген.

      Өз кезегінде, ұлттық инновациялық жүйеде ел өңірлеріне ерекше рөл беру маңызды. Осы тұрғыда өңірлік инновациялық әлеует, оның ішінде жоғары тиімді инновацияларды құруға және енгізуге ықпал ететін жағдайлар, орта мен факторлар нығая отырып, қайта пысықталатын және күшейтілетін болады.

      Жоғарыда аталған тәсілдер инновацияларды қолдаудың барлық мүмкін болатын мемлекеттік және мемлекеттік емес шараларын жинақтайтын, ұлттық инновациялық жүйеге қатысушылар арасындағы өзара іс-қимыл процестерін цифрландыратын және жүргізіліп жатқан мемлекеттік технологиялық саясатты талдау мен бағалаудың сапалы құралдарын қамтамасыз ететін, өзге де тиісті ақпаратты қамтитын "Ұлттық инновациялық жүйенің бірыңғай терезесін" қалыптастыру жөніндегі жобамен қатар іске асырылатын болады.

      Ұлттық инновациялық жүйе әлемнің түкпір-түкпірінен идеяларды, технологияларды, цифрлық шешімдерді және дарынды мамандарды тарту, сондай-ақ шетелде АТ-жобаларымен айналысатын Қазақстан Республикасының азаматтарын белсенді тарту үшін жағдай жасауға арналған.

      Елімізде инновациялық жүйені дамытудың маңызды нәтижесі Қазақстанда шығарылған озық технологиялар үлесін арттыру болады.

      Басымдықтар:

      1) Қазақстанда бастама жасалған технологиялық стартап-жобалардың санын және оларды жиынтық капиталдандыруды елеулі ұлғайту;

      2) Қазақстанда тез өсіп келе жатқан экожүйенің қажеттіліктерін қамтамасыз ететін венчурлік капиталдың жеке кәсіби саласының болуы;

      3) Қазақстандық стартаптардың халықаралық аренадағы "Табыс тарихы", оның ішінде халықаралық деңгейге шығу;

      4) отандық АКТ-шешімдері мен инновациялар экспортын ұлғайту;

      5) корпоративтік инновацияларды, оның ішінде "Astana Hub" көмегімен дамыту;

      6) өңірлік инновациялық экожүйелерді дамыту үшін жағдайлар жасау;

      7) бірыңғай терезесі және инвестициялық мүмкіндіктері бойынша мәліметтер базасы бар платформа құру;

      8) халықаралық сауда шарттары шеңберінде отандық инновациялық компанияларды қолдау және ілгерілету.

      Ұзақ мерзімді перспективада Қазақстанда "бір типті" және капиталдануы жоғары аз ірі компаниялардың пайда болуы үшін жағдай жасау, сондай-ақ технологиялық кәсіпкерлік мәдениетін қалыптастыру мақсаттары болып табылады.

      Инновациялық экожүйе жұмыс істеп тұрған технопарктер, венчурлік қорлар, ғылыми-зерттеу институттары мен жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары негізінде де, сондай-ақ "Astana Hub" халықаралық технопаркі базасында да құрылады.

      Өңірлік "тірек" жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында ("AstanaHub" IT-стартаптардың халықаралық технопаркіне қосымша ретінде) орналасқан стартаптардың өңірлік экожүйесін қалыптастыруды және дамытуды жалғастыру қажет.

      Мысалы, креативті таланттардың нетворкингі, оқуы және бос уақыты үшін алаң құру, жұмыс істеу үшін технологиялық дағдыларды қайта оқыту бойынша экономиканы цифрландыру бойынша өңірлік саясатты күшейту арқылы платформаны іске қосу.

      Шетелдік мамандар мен ғалымдарды тарту міндеті, бірінші кезекте, олардың жұмысы мен тұруы үшін барынша қолайлы жағдайларды, еңбек қауіпсіздігі мен бәсекеге қабілетті еңбекақы төлеуді қамтамасыз етуді талап етеді. Неғұрлым ұзақ мерзімді жоспарда мұндай мамандарға олардың әзірлемелерінің нақты пайдаланылуының, олардың елдің цифрлық экономикасын құруға қатысуының нәтижелілігінің айғақтары берілетін болады.

      Шетелдік зияткерлік капиталды тартумен қатар Қазақстандағы ғылыми-зерттеу қызметінің сапалық жағынан басқа деңгейіне шығару қамтамасыз етілетін болады. Ол үшін Қазақстан Республикасы ұйымдарының ғылыми-зерттеу қызметін ынталандыру тетіктерін әзірлеу, кәсіпкерлік мектептерін ашу, сондай-ақ ірі халықаралық АТ-компанияларды өзінің зерттеу орталықтарын ашуға тарту ұсынылады. Инновациялық қызмет іргелі және қолданбалы ғылымсыз мүмкін емес.

      ҒЗТКЖ-ны дамыту үшін стартаптар мен елдің жетекші жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары арасында өзара іс-қимыл жолға қойылатын болады. Бұл үшін Үкімет стартап командалар жетекші жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарымен бірлесіп ала алатын мақсатты ғылыми гранттарға арналған тапсырмаларды айқындайды.

      Жоғары технологияларды беру процесін күшейту, ғылыми ізденістер мен қазіргі заманғы ғылым мен өндірістің бәсекеге қабілетті мамандарын даярлау үшін база қалыптастыру мақсатында ғылыми-зерттеу орталықтары, университеттер, жеке компаниялар арасындағы кооперацияны ынталандыру қамтамасыз етілетін дамыған елдердің тәжірибесін енгізу талап етіледі.

      АКТ саласын дамытудың негізгі бағыты АКТ саласындағы жергілікті қамту үлесінің өсуі және АКТ саласындағы отандық шағын және орта кәсіпорындарды қолдау, ақпараттық қауіпсіздік деңгейін арттыру және импортты алмастыру жолымен отандық әзірлемелерді ынталандыру, мемлекеттік және квазимемлекеттік секторларда бәсекеге қабілетті қазақстандық IT-әзірлемелерді сатып алудың басым тәртібін белгілеу болып табылады.

      Отандық АКТ-шешімдерінің экспортын ұлғайту шеңберінде экспорттық нарықтарға шығу кезінде АТ-компанияларға қолдау көрсету, экспортты ілгерілетудің жаңа құралдарын әзірлеу, АТ кадрларын дамыту, оффшорлық бағдарламалау платформасын құру, сұраныс пен құзыреттілікті ынталандыру шаралары көзделуге тиіс.

      АКТ-ның бәсекеге қабілетті саласын қалыптастыру үшін мемлекеттің күш-жігері осы саладағы кәсіпкерліктің қолайлы экожүйесін құруға бағытталатын болады.

4-параграф. Киберқауіпсіздік Міндет. Киберқауіпсіздікті дамыту

      Цифрландыру дәуірінде АЖ және цифрлық контент саны күн сайын артып келеді. Пайдаланушылардвң аудиториясы артуда, сәйкесінше хакерлік шабуылдар мен хакерлердің саны да артып келеді.

      Сондықтан осы қауіп-қатерлерге қарсы тұру үшін құрылған "Қазақстанның Киберқалқан" цифрлық инфрақұрылымын одан әрі дамыту және сүйемелдеу қажет.

      Ол үшін сенімді, қолжетімді және қауіпсіз цифрлық инфрақұрылымды дамыту бойынша белсенді жұмыс жалғасады.

      Осылайша, күрделі мақсатты кибершабуылдарды анықтау және бейтараптандыру мақсатында зиянды кодтың функционалдығын анықтауға, қайта жұқтырудың алдын алуға және мақсатты шабуылдарды анықтауға және бейтараптандыруға мүмкіндік беретін зиянды кодты зерттеу орталығын құру ұсынылады.

      Ұлттық киберқауіпсіздікті үйлестіру орталығы "Қазақстанның киберқауіпсіздігі" бірінші киберқауіпсіздік тұжырымдамасын іске асыру шеңберінде құрылды.

      Бұл орталықтың негізгі міндеті:

      сыртқы және ішкі кибершабуылдардан қорғау;

      киберқауіпсіздік оқиғалары туралы ақпаратты жинау және талдау;

      "электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілерінің мониторингі;

      киберқауіпсіздік қатерлері мен оқиғаларын анықтау және жолын кесу болып табылады.

      Жалпы, Ұлттық киберқауіпсіздікті үйлестіру орталығы нақты уақыт режимінде елдің инфрақұрылымын қорғауды қамтамасыз етеді.

      Осыған байланысты, оның ақауларға төзімділігі үшін резервтік орталық құру қажет.

      Киберқауіпсіздік саласындағы мамандардың компьютерлік шабуылдарға ден қоюға біліктілігін арттыру шеңберінде киберполигон құрылатын болады.

      Киберполигон мүмкіндігінше шынайы жаттығулар өткізуге арналған, сондай-ақ бұл қазіргі кезде қолданылатын инфрақұрылымдарды модельдеуге мүмкіндік береді.

      Сондай-ақ, бастапқы кодтардың қорғалуын, "электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілерінің бірегей бейнелерін қамтамасыз етуге, сондай-ақ бастапқы кодтың барлық нұсқаларын сақтауға мүмкіндік беретін бастапқы кодтардың бірыңғай репозиторийін құру ұсынылады.

      Сонымен қатар, "электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілерінде киберқауіпсіздік бойынша қоғамдық (кәсіптік) бақылау тетігін (BugBounty.kz) құру жөніндегі жұмысты жалғастыру ұсынылады.

      BugBounty.kz қызметтер мен қосымшалардың қауіпсіздігінде табылған осалдықтар туралы есептерді сыйақылар үшін хабарлауға және жіберуге мүмкіндік береді. Алаңның көмегімен Bugbounty.kz Қазақстанның мемлекеттік ұйымдары мен бизнес-компаниялары сыни осалдықтарды тауып жоя алады және өздерінің веб-ресурстарының тұтастығын сақтай алады.

      2011 жылдан бастап мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарды, мемлекеттік заңды тұлғаларды, квазимемлекеттік сектор субъектілерін,
сондай-ақ ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның аса маңызды объектілерінің меншік иелерін немесе иелерін интернет желісіне қосу интернетке қол жеткізудің бірыңғай шлюзі арқылы жүзеге асырылады.

      Бүгінгі таңда ИҚБШ үнемі жаңартуды қажет етеді. Киберқауіптердің жаңа түрлері пайда болған сайын, мұндай кибершабуылдарды тойтару үшін жаңа компоненттер қосылады. Сонымен қатар, өндірушінің жеке компоненттерінің ескіруі және оларды неғұрлым заманауи, әрі өнімдіге ауыстыру қатар жүреді, бұл үнемі жаңартуға әкеледі.

      Міндет. Дербес деректерді қорғау

      Жеке сипаттағы деректерді автоматтандырылған өңдеуге қатысты жеке тұлғаларды қорғау туралы конвенцияға (бұдан әрі – Конвенция) қосылу мәселелерін қарастыру маңызды, ол біздің азаматтарымыздың Конвенцияға қосылған елдердің операторлары жасайтын дербес деректерді қорғау саласындағы құқықтарының бұзылуын тергеуге құқық береді.

      Аталған Конвенцияның мақсаты әрбір мемлекеттің аумағында оның азаматтығына немесе тұрғылықты жеріне қарамастан әрбір жеке тұлға үшін оның құқықтары мен негізгі бостандықтарын құрметтеуді, атап айтқанда оның дербес деректеріне қатысты автоматтандырылған өңдеуге қатысты жеке өмірге қол сұғылмаушылық құқығы ("деректерді қорғау") қамтамасыз етуден тұрады.

      Бұдан басқа, ДҚБ сервисін енгізу жоспарына сәйкес ДҚБ сервисімен интеграциялануға жататын мемлекеттік АЖ мониторингі бойынша жыл сайынғы жұмыс жүргізу қажет.

      Міндет. Қазақстан Республикасының аумағында радиобақылау

      Жаңа технологияларды енгізу және радиожиілік ресурсының тапшылығы жағдайында радиожиілік спектрін пайдалануды басқарудың жалпы жүйесіндегі радио бақылаудың (мониторингтің) рөлі мен орны артып келеді.

      Осыған байланысты, Қазақстан Республикасының аумағында радиоэлектрондық құралдар мен радиожиілікті иемденулерді автоматтандырылған есепке алу және мониторингтеу жолымен радиоқондыруды ұйымдастыру сапасын өзгерту қажет.

      Бұл орталықтандырылған есепке алуды қамтамасыз етуге, радиожиіліктерді жоспарлауға және талдауға, радиоэлектрондық құралдарды бақылауға және радиожиіліктердің жүктемесін бағалауға мүмкіндік береді.

      Міндет. Кибергигиена мәселелері бойынша халықтың хабардарлығын арттыру

      Табысты кибершабуылдар 80% жағдайда қызметкерлердің немқұрайлылығынан және азаматтардың цифрлық сервистерді пайдалану кезінде киберқауіпсіздіктің негізгі қағидаттарын білмеуінен туындайды, осыған байланысты азаматтарды қолжетімді онлайн-сервистерді (қосымшаларды) пайдалана отырып, кибергигиена негіздеріне оқытуды, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілерге арналған курстар өткізуді ұсынамыз.

      Өткізілген іс-шаралардың қорытындысы бойынша жағдайды бағалау үшін жыл сайын әлеуметтік сауалнама жүргізу қажет.

      Атап айтқанда, жыл сайын киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету және алаяқтықтың алдын алу мәселелері бойынша халыққа оқыту іс-шараларын жүргізу, сондай-ақ халыққа қызмет көрсету орталықтарының (ХҚКО) базасында киберқауіпсіздікті және онлайн-қызметтерді қамтамасыз ету мәселелері бойынша халыққа түсіндіру жұмыстарын жүргізу ұсынылады.

6-бөлім. Нысаналы индикаторлар мен күтілетін нәтижелер

      Нысаналы индикаторлар

      5 минут ішінде көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің үлесі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

25%

45%

60%

70%

80%

90%

100%

      Платформада мемлекеттік органдардың бизнес-процестерін цифрландыру үлесі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

25%

45%

60%

70%

80%

90%

100%

      АТ-өнімдері мен қызметтерінің экспорт көлемі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

84 млрд. тг.

147 млрд. тг.

210 млрд. тг.

250 млрд. тг.

300 млрд. тг.

500 млрд. тг.

700 млрд. тг.

      2029 жылға қарай Жаһандық инновациялар индексі (Global innovation index) рейтингіндегі орын:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

77

71

65

59

53

47

41

      Жоғары білікті АТ-кадрларын даярлау:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

35 тыс.

40 тыс.

      Халық пен бизнесті 100 Мбит/с жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз ету:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

30 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

100 Мбит/с

      Республикалық және негізгі облыстық жолдарды МКЖҚ қамтамасыз ету:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

30%

40%

50%

70%

100%

100%

100%

      Азия-Еуропа жалпы трафигінен жергілікті өңделетін транзиттік деректердің үлесі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

1,5%

2%

2,5%

5%

5,5%

6%

6%

      ЭҮ ақпараттандыру объектілерінің қорғалу деңгейі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

60%

80%

100%

100%

100%

100%

100%

      Дербес деректерге қол жеткізуді бақылау сервисіне қосылған мемлекеттік ақпараттық жүйелердің үлесі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

70%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

      ҚР-да радиожиілік спектрін заңсыз пайдалану үлесі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

20%

15%

10%

5%

1%

1%

1%

      Кибергигиена мәселелері бойынша халықтың хабардар болу деңгейі:

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

78%

79%

80%

85%

90%

95%

100%

      2029 жылға қарай күтілетін нәтижелер:

      IMD цифрлық бәсекеге қабілеттілік рейтингінде кемінде 30-орынға қол жеткізу;

      БҰҰ электрондық үкімет рейтингінде 15-орыннан төмен емес жетістікке жету;

      телекоммуникациялық инфрақұрылым индексі – 0,86;

      АТ-қызметтеріндегі жергілікті қамту үлесін кемінде 80 %-ға жеткізу;

      2025 жылы Жаһандық киберқауіпсіздік индексінде кемінде 20-орынға және 2029 жылы кемінде 15-орынға жеткізу;

      инновациялық өнім көлемі – 3,4 трлн. теңге;

      2019 жылғы деңгейден 2025 жылға қарай "Ақпарат және байланыс" саласындағы еңбек өнімділігінің 34,4%-ға дейін өсуі.

      Ескертпе:

      Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс шаралар осы Тұжырымдамаға қосымшаға сәйкес 2023 - 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес жүзеге асырылатын болады.

  2023 - 2029 жылдарға арналған
цифрлық трансформация,
ақпараттық-коммуникациялық
технологиялар саласын және
киберқауіпсіздікті дамыту
тұжырымдамасына
қосымша

2023 - 2029 жылдарға арналған цифрлық трансформация, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласын және киберқауіпсіздікті дамыту тұжырымдамасын іске асыру бойынша іс-қимыл жоспары


Р/с

Реформалардың / негізгі іс-шаралардың атауы

Аяқталу нысаны

Аяқталу мерзімі

Жауапты орындаушылар


1

2

3

4

5

I бағыт. Цифрлық трансформация
II бағыт. Деректерді басқару
1-нысаналы индикатор. 5 минут ішінде көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің үлесі (2023 – 25%, 2024 – 45%, 2025 – 60%,
2026 –70%, 2027 – 80%, 2028 – 90%, 2029 – 100%)

ЦДИАӨМ, "ЦҮҚО" РМК (келісу бойынша), ІІМ, "Азаматтарға арналған үкімет" МК" КеАҚ (келісу бойынша), "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша), ЖАО

1

1-іс-шара. GovTECH платформасын енгізу:

ЦДИАӨМ, "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

1.1-іс-шара. Тәжірибелік пайдалануға енгізу

енгізу актісі

2023 жылғы желтоқсан

1.2-іс-шара. Өнеркәсіптік пайдалануға енгізу

енгізу актісі

2024 жылғы желтоқсан

1.3-іс-шара. Мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің көші-қоны

Үкіметке ақпарат

2025 жылғы желтоқсан

2

2-іс-шара.
Жасанды интеллектті дамыту жөніндегі жол картасын (стратегиялық пайым) әзірлеу

ЦДИАӨМ бұйрығы

2023 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "ЦҮҚО" РМК (келісу бойынша)

3

3-іс-шара. SDU базасында ұлттық жасанды интеллект платформасын құру

енгізу актісі

2024 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

4

4-іс-шара. "Цифрлық кодекті" қабылдау мәселесін пысықтау

Үкіметке ұсыныс

2024 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ

5

5-іс-шара. Цифрлық биометриялық сәйкестендірудің ұлттық платформасын әзірлеу

енгізу актісі

2024 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ

6

6-іс-шара. СуперХҚКО құру

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2024 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "Азаматтарға арналған үкімет" МК" КеАҚ (келісу бойынша), ЖАО

7

7-іс-шара. Мемлекеттік органдардың цифрлық жетілуін бағалау әдістемесін бекіту

ЦДИАӨМ бұйрығы

2023 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ

2-нысаналы индикатор. Платформада мемлекеттік органдардың бизнес-процестерін цифрландыру үлесі (2023 – 25%, 2024 – 45%, 2025 – 60%, 2026 –70%, 2027 – 80%, 2028 – 90%, 2029 – 100%)

ЦДИАӨМ, "ЦҮҚО" РМК (келісу бойынша), "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

8

8-іс-шара. ОМО және ЖАО-да (GovTech) және ұлттық компанияларда цифрлық трансформация бағдарламаларын іске асыру үшін бизнес процестердің (G2C, G2B, G2G) реинжинирингі

бекітілген
іс-шаралар жоспарлары

жыл сайын

ЦДИАӨМ, "ЦҮҚО" РМК (келісу бойынша)

9

9-іс-шара. "Электрондық үкімет" архитектурасын дамыту

архитектуралық порталда орналастырылған "Электрондық үкіметтің" архитектурасы

жыл сайын

ЦДИАӨМ, "ЦҮҚО" РМК (келісу бойынша), "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

10

10-іс-шара.
Мемлекеттік органдардың жобалық басқаруын автоматтандыру

орындалған жұмыстар актісі

2023 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "ЦҮҚО" РМК (келісу бойынша), "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

III бағыт. АКТ-ны дамыту
3-нысаналы индикатор. АТ-өнімдері мен қызметтерінің экспорт көлемі (2023 – 84 млрд. тг., 2024 – 147 млрд. тг., 2025 – 210 млрд. тг., 2026 – 250 млрд. тг., 2027 – 300 млрд. тг., 2028 – 500 млрд. тг., 2029 – 700 млрд. тг.)

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

11

11-іс-шара. IT қызметтері мен өнімдерінің экспортын арттыру үшін өңірлік акселерациялық бағдарламаларды іске қосу

орындалған жұмыстар актісі

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

12

12-іс-шара. Astana Hub бренді негізінде өңірлік технопарктерді ашу және қолдау

Үкіметке ақпарат

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

13

13-іс-шара. Astana Hub экожүйесі үшін акселерациялық және инкубациялық бағдарламаларды ұйымдастыру

орындалған жұмыстар актісі

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

14

14-іс-шара. АТ-құмсалғышының тетігін құру

Заң жобасы

2024 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

4-нысаналы индикатор. 2029 жылға қарай Жаһандық инновациялар индексі (Global innovation index) рейтингіндегі орын (2023 – 77, 2024 – 71, 2025 – 65, 2026 – 59, 2027 – 53, 2028 – 47, 2029 – 41)

ЦДИАӨМ, "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ (келісу бойынша), "Өнімді инновацияларды ынталандыру" ЖБТ (келісу бойынша)

15

15-іс-шара. Өңір кәсіпорындарында ҒЗТКЖ инновациялары мен нәтижелерін енгізуді танымал ету бойынша жұмыстар жүргізу
 

ғылыми-техникалық бағдарлама

2023-2029 жылдардың жартыжылдық негізінде

ЦДИАӨМ

16

16-іс-шара. Өңірлердің инновациялылығы мен технологиялық дамуын мониторингілеу және бағалау тетігін енгізу мен іске асыру

ЦДИАӨМ бұйрығы

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ (келісу бойынша)

17

17-іс-шара. "Ұлттық инновациялық жүйенің бірыңғай терезесі" ақпараттық жүйесін құру

енгізу актісі

2023-2024 жылдар

ЦДИАӨМ

18

18-іс-шара. Салаларда технологиялық саясатты қалыптастыру және іске асыру (әдіснамалық сүйемелдеу)

бекітілген нысаналы технологиялық бағдарламалар

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ (келісу бойынша)

19

19-іс-шара. Кәсіпорындардың инновациялық белсенділігін ынталандыру (инновациялық гранттар, бизнес-инкубациялау)

орындалған жұмыстар актісі

2024-2025 жылдар

ЦДИАӨМ, "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ (келісу бойынша)

20

20-іс-шара. Венчурлік қаржыландыруды қолдау жүйесін дамыту

ЦДИАӨМ бұйрығы

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Өнімді инновацияларды ынталандыру" ЖБТ (келісу бойынша)

21

21-іс-шара. Мемлекеттік (әлеуметтік) инновацияларды қолдау және ынталандыру жүйесін дамыту

ЦДИАӨМ бұйрығы

2023 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ (келісу бойынша)

22

22-іс-шара. Инновациялық және ғылыми қызметті қолдаудың мемлекеттік шараларын жетілдіру

ЦДИАӨМ бұйрығы

2024 жылғы шілде

ЦДИАӨМ, "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ (келісу бойынша)

5-нысаналы индикатор. Жоғары білікті АТ-кадрларын даярлау (2023 – 35 мың, 2024 – 35 мың, 2025 – 35 мың, 2026 – 35 мың, 2027 – 35 мың, 2028 – 35 мың, 2029 – 40 мың)

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша), ҒЖБМ

23

23-іс-шара.
Бағдарламалаудың озық мектептерін анықтау мәселесін пысықтау

Үкіметке ұсыныс

2023 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

24

24-іс-шара. IT бағдарламалау мектептеріне олардың уәкілетті ұйымның талаптарына сәйкестігін ескере отырып ваучерлер бөлу

Үкіметке ақпарат

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

25

25-іс-шара. Заманауи бағдарламалау мектептерінің, оның ішінде өңірлерде ашылуы

Үкіметке ақпарат

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша), ЖАО

26

26-іс-шара. Дарынды АТ-кадрлардың резервін анықтау жөніндегі мәселені пысықтау

ЦДИАӨМ-ге ұсыныс

2023 жылғы желтоқсан

"Astana Hub" КҚ (келісу бойынша)

27

27-іс-шара. Оқыту сапасын неғұрлым жоғары деңгейге көтеру мақсатында өңірлік университеттерге бейінді университеттердің қамқорлығын ұйымдастыру

Үкіметке ақпарат

2023-2029 жылдар

ЦДИАӨМ, "Astana Hub" КҚ (келісу бойынша), ҒЖБМ

6-нысаналы индикатор. Халық пен бизнесті 100 Мбит/с жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз ету (2023 – 30 Мбит/с,
2024 – 100 Мбит/с, 2025 – 100 Мбит/с, 2026 – 100 Мбит/с,
2027 – 100 Мбит/с, 2028 – 100 Мбит/с, 2029 – 100 Мбит/с)
7-нысаналы индикатор. Республикалық және негізгі облыстық жолдарды МКЖҚ қамтамасыз ету (2023 – 30%, 2024 – 40%, 2025 – 50%, 2026 – 70%, 2027 – 100%)

ЦДИАӨМ, ЖАО, байланыс операторлары (келісу бойынша)

28

28-іс-шара.
"ТОБЖ арқылы АЕМ-дерді КЖҚ-мен қамтамасыз ету" жаңа жобасының жобалық құжаттамасын қалыптастыруды сүйемелдеу

орындалған жұмыстар актісі

2023 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

29

29-іс-шара.
"ТОБЖ арқылы АЕМ-дерді КЖҚ-мен қамтамасыз ету" жобасын іске асыру

орындалған жұмыстар актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

30

30-іс-шара.
Республикалық және негізгі облыстық автожолдар бойында талшықты-оптикалық байланыс желілерін төсеу

орындалған жұмыстар актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

31

31-іс-шара.
Орта білім беру ұйымдарының объектілерін 100 Мбит/с төмен емес интернетке қолжетімділікпен қамтамасыз ету

орындалған жұмыстар актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, ЖАО, байланыс операторлары (келісу бойынша)

32

32-іс-шара.
Ауылдағы байланыс инфрақұрылымын жақсарту

орындалған жұмыстар актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

33

33-іс-шара.
КЖҚ қызметтерін ұсыну үшін спутниктік байланыс жүйелерін пайдалана отырып, аз қоныстанған ауылдық пункттерге дейін спутниктік арналарды ұйымдастыру

орындалған жұмыстар актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

34

34-іс-шара.
Қазақстан Республикасы аумағының радиомониторинг жүйесін жаңғырту

енгізу актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

35

35-іс-шара.
АЕМ-дегі үй шарушылықтарына интернеттің "соңғы милін" субсидиялау

орындалған жұмыстар актісі

2025 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

8-нысаналы индикатор. Азия-Еуропа жалпы трафигінен жергілікті өңделетін транзиттік деректердің үлесі (2023 – 1,5%, 2024 – 2%, 2025 – 2,5%, 2026 – 5%, 2027 – 5,5%, 2028 – 6%, 2029 – 6%)

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша), "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

36

36-іс-шара.
Транскаспий ТОБЖ магистральдарын салу

енгізу актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

37

37-іс-шара.
Батыс-Шығыс ұлттық гипермагистралінің құрылысы

енгізу актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша)

38

38-іс-шара.
Халықаралық трафиктің транзиті мен сақталуы үшін TIER-III деңгейінен төмен емес 3 деректерді өңдеу орталығын құру

енгізу актісі

2027 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, байланыс операторлары (келісу бойынша), "ҰАТ" АҚ (келісу бойынша)

IV бағыт. Киберқауіпсіздік
9-нысаналы индикатор. ЭҮ ақпараттандыру объектілерінің қорғалу деңгейі (2023 – 60%, 2024 – 80%, 2025 – 100%, 2026 – 100%, 2027 – 100%, 2028 – 100%, 2029 – 100%)

ЦДИАӨМ, ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

39

39-іс-шара. Зиянды кодты зерттеу орталығын құру және оның жұмыс істеуі

енгізу актісі

2023-2025 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

40

40-іс-шара. Электрондық ақпараттық ресурстарды сақтаудың бірыңғай ұлттық резервтік платформасымен ақпараттық қауіпсіздіктің резервтік ұлттық үйлестіру орталығын құру
 

пайдалануға енгізу актісі

2024-2025 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

41

41-іс-шара. Мемлекеттік органдардың ақпараттарын қорғау құралдарымен (техникалық және бағдарламалық) жарақтандыру

орнату актілері

2023 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

42

42-іс-шара. Киберқауіпсіздік саласындағы мамандарды даярлау бойынша киберполигон құру

пайдалануға енгізу актісі

2023-2025 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

43

43-іс-шара. "Электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілерінің бастапқы кодтары мен бірегей бейнелерінің қорғалуын қамтамасыз ету үшін бірыңғай репозиторий құру және сүйемелдеу

пайдалануға енгізу актісі

2024-2025 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

44

44-іс-шара. "Электрондық үкіметтің" ақпараттандыру объектілерінде ақпараттық қауіпсіздік бойынша қоғамдық (кәсіптік) бақылау тетігін құру (BugBounty)

Үкіметке ақпарат

2023-2025 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, "МТҚ" АҚ (келісу бойынша), ҰҚК (келісу бойынша)

45

45-іс-шара. Интернетке қол жеткізудің бірыңғай шлюзін (ИҚБШ) жаңғырту

енгізу актісі

2024-2025 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша), ЦДИАӨМ

46

46-іс-шара. Қазақстан Республикасының "электрондық шекарасын" дамыту

енгізу актісі

2023-2025 жылғы желтоқсан

ҰҚК (келісу бойынша), "МТҚ" АҚ (келісу бойынша)

10-нысаналы индикатор. Дербес деректерге қол жеткізуді бақылау сервисіне қосылған мемлекеттік ақпараттық жүйелердің үлесі (2023 – 70%, 2024 – 100%, 2025 – 100%, 2026 – 100%, 2027 – 100%, 2028 – 100%, 2029 – 100%)

ЦДИАӨМ, СІМ

47

47-іс-шара. Жеке сипаттағы деректерді автоматтандырылған өңдеуге қатысты жеке тұлғаларды қорғау туралы конвенцияға қосылу

қосылу туралы келісім

2025 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, СІМ

48

48-іс-шара. Дербес деректерге қол жеткізуді бақылау жүйесімен интеграциялануға жататын мемлекеттік ақпараттық жүйелердің жыл сайынғы мониторингі

Үкіметке ақпарат

жыл сайын

ЦДИАӨМ

11-нысаналы индикатор. ҚР-да радиожиілік спектрін заңсыз пайдалану үлесі (2023 – 25%, 2024 – 15%, 2025 – 10%, 2026 – 5%, 2027 – 1%, 2028 – 1%, 2029 – 1%)

ЦДИАӨМ, СІМ, ҰҚК (келісу бойынша), ҚМ

49

49-іс-шара. Радиожиілік спектрін тиімді пайдалану бөлігінде халықаралық шарттарға өзгерістер мен толықтырулар енгізу, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағында ұялы байланыс желілерінің кедергісіз жұмысын қамтамасыз ету

халықаралық келісім

2029 жыл

ЦДИАӨМ, СІМ

50

50-іс-шара. Азаматтық және үкіметтік мақсаттағы радиоэлектрондық құралдар мен радиожиілікті иемденулерді есепке алудың орталықтандырылған ақпараттық жүйесін құру

енгізу актісі

2025 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, ҰҚК (келісу бойынша), ҚМ

51

51-іс-шара. Азаматтық және үкіметтік мақсаттағы радиожиілік спектрін мониторингілеудің орталықтандырылған автоматтандырылған жүйесін құру (құзыреті бойынша қол жеткізуді шектей отырып, әрбір радио бақылаушы субъект үшін)

енгізу актісі

2025 жылғы желтоқсан

ЦДИАӨМ, ҰҚК (келісу бойынша), ҚМ

12-нысаналы индикатор. Кибергигиена мәселелері бойынша халықтың хабардар болу деңгейі (2023 – 78%, 2024 – 79%,
2025 – 80%, 2026 – 85%, 2027 – 90%, 2028 – 95%, 2029 – 100%)

ЦДИАӨМ

52

52-іс-шара. Киберқауіпсіздікті сақтау және дербес деректерді қорғау мәселелері бойынша халыққа жыл сайын әлеуметтік сауалнама жүргізу

ұсынымдар

2023-2025 жылдар

ЦДИАӨМ

53

53-іс-шара. Киберқауіпсіздікті қамтамасыз ету және алаяқтықтың алдын алу мәселелері бойынша халық үшін жыл сайынғы оқыту іс-шараларын өткізу

есептік ақпарат

2023-2025 жылдар

ЦДИАӨМ

54

54-іс-шара. Халыққа қызмет көрсету орталықтарының базасында киберқауіпсіздікті және онлайн-қызметтерді қамтамасыз ету мәселелері бойынша халыққа жыл сайын түсіндіру жұмыстарын жүргізу

есептік ақпарат

2023-2025 жылдар

ЦДИАӨМ

      Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

      АҚ – акционерлік қоғам

      "Азаматтарға арналған үкімет" МК" КеАҚ – "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамы

      АЕМ – ауылдық елді мекендер

      ҒЗТКЖ – ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар

      ҒЖБМ – Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

      ЖАО – жергілікті атқарушы органдар

      КЖҚ – Интернет желісіне кең жолақты қолжетімділік

      ҚМ – Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі

      МКЖҚ – Интернетке мобильді кең жолақты қолжетімділік

      "МТҚ" АҚ – "Мемлекеттік техникалық қызмет" акционерлік қоғамы

      "Өнімді инновацияларды ынталандыру" ЖБТ – "Өнімді инновацияларды ынталандыру" жобасын басқару тобы

      СІМ – Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі

      ТОБЖ – талшықты-оптикалық байланыс желілері

      "ҰАТ" АҚ – "Ұлттық ақпараттық технологиялар" акционерлік қоғамы

      ҰҚК – Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті

      ЦДИАӨМ – Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

      "ЦҮҚО" РМК – "Цифрлық үкіметті қолдау орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны

      "Astana Hub" КҚ – "Astana Hub" IT-стартаптардың халықаралық технопаркі" корпоративтік қоры

      BugBounty – бұл кейбір веб-сайттар мен бағдарламалық қамтылым жасаушыларға ұсынылатын бағдарлама, оның көмегімен адамдар қателіктерді, әсіресе эксплойттар мен осалдықтарды тапқаны үшін танылып, сыйақы ала алады

      GovTECH – "электрондық үкіметтің" ақпараттық-коммуникациялық платформасы

      "Qazinnovations" ИДҰА" АҚ – "Qazinnovations" инновацияларды дамыту жөніндегі ұлттық агенттігі" акционерлік қоғамы

      SDU – "Smart Data Ukimet" бірыңғай ақпараттық-талдамалық жүйесі

      TIER - III – деректерді өңдеу орталығының қауіпсіздік деңгейі