О ходе выполнения судами республики законодательства, постановлений Пленума Верховного суда СССР и Пленума Верховного суда Казахской ССР при рассмотрении дел об освобождении имущества от ареста (исключении из описи)

Постановление Пленума Верховного суда Казахской ССР от 23 сентября 1988 года № 7. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 22 декабря 2008 года № 27.

Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда РК от 22.12.2008 № 27 (порядок введения в действие см. п. 2 ).
Обсудив итоги обобщения судебной практики по делам об освобождении имущества от ареста (исключении из описи), Пленум отмечает, что суды республики разрешают их в основном правильно, в соответствии с действующим законодательством, постановлениями Пленума Верховного суда СССР от 31 марта 1978 г. № 4 "О применении законодательства при рассмотрении судами дел об освобождении имущества от ареста (исключении из описи)" и Пленума Верховного суда Казахской ССР от 24 марта 1975 г. № 2 "О судебной практике по делам об освобождении имущества от ареста". P75002s_
Вместе с тем в рассмотрении этих дел имеются недостатки.
В нарушение ст. 142 ГПК K632000_ суды не по всем делам проводят надлежащую подготовку к судебному разбирательству. Не всегда требуют приобщения к исковому заявлению копии акта об аресте (описи) имущества, приговора, решения, иного постановления, во исполнение которого наложен арест, других документов, когда право на имущество может быть по закону доказано только определенными средствами доказывания (договоры дарения, купли-продажи и т.д.).
В отдельных случаях суды не привлекают к участию в деле заинтересованные организации, граждан, в пользу которых взыскивается материальный ущерб.
Рассматривая дела об освобождении от ареста (исключении из описи) имущества, являющегося общей совместной собственностью супругов, суды при определении доли супругов зачастую не учитывают имущество, не подлежащее аресту (описи), допускают ошибки в определении момента возникновения права собственности на имущество, приобретенное в кредит, и доли в неделимом имуществе.
Не все решения содержат анализ доказательств, их оценку, ссылку на закон, которым руководствовался суд. Многие суды нечетко излагают резолютивную часть решения.
В целях улучшения работы судов при рассмотрении дел об освобождении имущества от ареста (исключении из описи) Пленум п о с т а н о в л я е т:
1. Обратить внимание судов республики на необходимость точного и неуклонного выполнения действующего законодательства, постановлений Пленума Верховного суда СССР и Пленума Верховного суда Казахской ССР по делам об освобождении имущества от ареста (исключении из описи), имея в виду, что правильное применение законодательства при рассмотрении этих дел является гарантией защиты интересов предприятий, учреждений, организаций, а также прав граждан.
2. В целях обеспечения своевременного и правильного разрешения дел данной категории, сохранности имущества, относительно которого заявлено требование об освобождении от ареста (описи), судам следует проводить надлежащую подготовку их к судебному разбирательству, строго выполнять указания Пленума Верховного суда СССР и Верховного суда Казахской ССР об истребовании необходимых документов, приостановлении исполнительного производства по делу, в связи с которым произведен арест имущества, до разрешения спора в суде и вступления решения в законную силу.
3. Не допускать рассмотрения дел данной категории без привлечения представителя заинтересованной организации, лица, в пользу которого взыскан ущерб, а в необходимых случаях - представителя финансового органа.
4. Разрешая иски об освобождении от ареста имущества, приобретенного в кредит и являющегося общей совместной собственностью супругов, судам надлежит руководствоваться статьями 125,238 ГК K631000_ и разъяснением, содержащимся в п.9 вышеназванного постановления Пленума Верховного суда СССР о том, что право собственности на такое имущество возникает с момента его передачи покупателю. При определении доли суд учитывает обязательство истца по погашению невыплаченной суммы кредита.
5. Обратить внимание судов на то, что в резолютивной части решения об удовлетворении иска должно быть конкретно указано: какие вещи (точный перечень их с указанием цены каждой) освобождаются от ареста, в чью пользу (фамилия, имя, отчество), на основании какого права (собственности, владения или как доля в общей совместной собственности супругов, членов колхозного двора), из какой описи исключаются, какое имущество выделяется должнику (осужденному).
Такой же конкретной должна быть формулировка резолютивной части решения и при отказе в иске.
6. При снятии ареста с неделимого имущества решение суда должно содержать мотивировку о нуждаемости истца в нем (автомашина, мотоцикл и т.д.). В случае оставления неделимого имущества в описи, решение суда должно содержать указание о взыскании в пользу истца причитающейся ему доли от суммы, которая будет выручена при его реализации.
7. Потребовать от судов республики безусловного выполнения указаний Пленума Верховного суда СССР (п. п. 13, 15) о необходимости реагирования на выявленные нарушения требований закона, допущенные должностными лицами при наложении ареста на имущество.
8. Абзац 2 п. 8 постановления Пленума Верховного суда Казахской ССР от 24 марта 1975 г. № 2 "О судебной практике по делам об освобождении имущества от ареста " с изменениями и дополнениями, внесенными постановлениями Пленума от 21 сентября 1978 г. №18 и от 2 октября 1987 г. № 11 исключить.

Мүлікті тыйым салудан босату (хаттаудан шығару) туралы істерді қарағанда заңдарды, СССР Жоғарғы Соты Пленумының және Қазақ ССР Жоғарғы Соты Пленумының қаулыларын республика соттарының орындау барысы туралы

Қазақ КСР Жоғарғы Соты Пленумының 1988 жылғы 23 қыркүйектегі № 7 Қаулысы. Күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 27 Нормативтік қаулысымен.

Ескерту. Қаулының күші жойылды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 27 Нормативтік қаулысымен.

Мүлікті тыйым салудан босату (хаттаудан шығару) туралы істер жөніндегі сот практикасын қорыту нәтижелерін талқылай келіп, Пленум мынаны атап көрсетеді: республика соттары бұларды негізінен дұрыс шешеді әрі қабылданған шешімдер қолданылып жүрген заңдарға, СССР Жоғарғы Соты Пленумының "Мүлікті тыйым салудан босату (хаттаудан шығару) туралы істер жөніндегі сот практикасы туралы" 1978 жылғы 31 марттағы N 4 және Қазақ ССР Жоғарғы Соты Пленумының "Мүлікті тыйым салудан босату туралы істер жөніндегі сот практикасы туралы" 1975 жылғы 24 наурыздағы N 2 қаулыларына сәйкес.

Сонымен бірге бұл істерді қарауда кемшіліктер де бар.

Азаматтық істер жүргізу кодексінің 142-статьясын бұза отырып, соттар барлық істер бойынша тиісінше әзірлік жасамайды. Мүлікке тыйым салу (хаттау) туралы актінің, үкімнің, шешімнің мүлікке тыйым салынғаны туралы өзге қаулының, мүлікке правосы бар екендігі заң бойынша белгілі бір тәсілдермен (сыйға тарту, сатып алу-сату шарттары және т.б.) ғана дәлелденетін, мүмкін болатын басқа да документтердің көшірмелерін тіркеуді әрдайым қадағалап отырмайды.

Жекелеген реттерде соттар материалдық залал өз пайдасына өндірілетін ұйымдарды, азаматтарды іске қатыстырмайды.

Ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі болып табылатын мүлікті тыйым салудан босату (хаттаудан шығару) туралы істерді қарай отырып, соттар ерлі-зайыптылардың үлесін анықтаған кезде тыйым салуға (хаттауға) жатпайтын мүлікті көбінесе ескермейді, кредитке алынған мүлікті және бөлінбейтін мүліктің үлесін иемдену правосы пайда болған кезеңді анықтауда қателіктерге жол береді.

Кейбір шешімдерде дәлелдемелерге талдау жасалып, баға берілмейді, қандай заңды басшылыққа алғаны туралы көрсетілмейді. Көптеген соттар биліктің қорытынды бөлігін нақтылы және айқын етіп жазбайды.

Мүлікті тыйым салудан босату /хаттаудан шығару/ туралы істерді қараған кезде соттардың жұмысын жақсарту мақсатында Пленум қаулы етеді:

1. Мүлікті тыйым салудан босату /хаттаудан шығару/ туралы істер жөнінде қолданылып жүрген заңдары, СССР жоғарғы Соты Пленумының қаулыларын дәлме-дәл әрі сөзсіз орындауға республика соттарының назары аударылып, бұл орайда осы істерді қарағанда заңдарды дұрыс қолдану, кәсіпорындардың, мекемелердің, ұйымдардың, сондай-ақ азаматтардың мүдделерін қорғаудың кепілі болатыны ескерілсін.

2. Осы категориядағы істердің дер кезінде әрі дұрыс шешілуін, тыйым салудан босату (хаттаудан шығару) туралы талап қойылып отырған мүліктің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында, соттар отырған тиісінше әзірлеп, СССР Жоғарғы Соты Пленумы мен Қазақ ССР Жоғарғы Соты Пленумы мына қажетті документтерді талап ету, мүлікке тыйым салынған істің орындалуын билік заңды күшіне енгенге дейін тоқтата тұру нұсқауларын қатаң орындауы керек.

3. Осы категориядағы істерді, мүдделі ұйымның өкілін, өз пайдасына залал өндірілген адамды, ал қажет болған реттерде - финанс органының өкілін қатыстырмай қарауға жол берілмейтін болсын.

4. Кредитке алынған және ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі болып табылатын мүлікке тыйым салудан босату туралы талаптарды шешкенде, соттар Азаматтық кодекстің 125, 238-статьяларының және СССР Жоғарғы Соты Пленумының аталған қаулысының 9-тармағында көрсетілген мұндай мүлікті меншіктену правосы оны сатып алушыға берген сәттен ғана пайда болады деген түсініктемелерін басшылыққа алуға тиіс. Үлесті анықтаған кезде сот кредиттің төленбеген сомасын өтеу жөніндегі талапкердің міндеттемесін ескереді.

5. Талапты қанағаттандыру туралы сот шешімінің қорытынды бөлігінде: қандай заттар (әрқайсысының бағасы көрсетілген дәлме-дәл тізбегі) тыйым салудан босатылатыны, кімнің пайдасына (фамилиясы, аты, әкесінің аты), қандай правоның негізінде (ерлі-зайыптылардың, колхозшы үйі мүшелерінің меншігі, иелігі немесе бірлескен ортақ меншігіндегі үлесі ретінде), қандай хаттаудан шығарылатыны, борышқорға (сотталған адамға) қандай мүлік бөлінетіні нақты көрсетілуге тиіс.

Талап арыз қанағаттандырылмаған кезде де шешімнің қорытынды бөлігінің мазмұны тап осындай нақтылы да айқын болуға тиіс.

6. Бөлінбейтін мүлікке салынған тыйымды алғанда талапкерге оның автомашинаның, мотоциклдің және т.б. қажеттігі туралы дәлелдемелер соттың шешімінде негізделуге тиіс. Бөлінбейтін мүлік хаттауда қалдырылған ретте соттың шешімінде талапкердің пайдасына оны сатқан кезде түсетін ақшадан талапкердің үлесіне тиетін соманы өндіріп алу туралы көрсетілуге тиіс.

7. Республика соттарынан СССР Жоғарғы Соты Пленумының мүлікке тыйым салған кезде лауазымды адамдардың тарапынан жіберілген кемшіліктерге назар аудару қажеттігі туралы нұсқауларды (13, 15-тармақтар) сөзсіз орындау талап етілсін.

8. Қазақ ССР Жоғарғы Соты Пленумының "Мүлікті тыйым салудан босату туралы істер жөніндегі сот практикасы туралы" 1975 жылғы 24 марттағы N 2 қаулысының 8-тармағының 2-абзацы (Пленумның 1978 жылғы 21 сентябрьдегі N 18 және 1987 жылғы 2 октябрьдегі N 11 қаулылары бойынша енгізілген өзгерістерімен қоса) алынып тасталынсын.