О Долгосрочной программе по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях

Постановление Кабинета Министров Республики Казахстан от 29 сентября 1994 г. N 1081. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 9 февраля 2005 г. N 124 (P050124)

В целях проведения государственной политики в области защиты населения, объектов хозяйствования и природной среды от чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера Кабинет Министров Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемую Долгосрочную программу по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях.
Возложить ответственность за реализацию заданий и мероприятий Долгосрочной программы по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях на первых руководителей органов государственного управления и хозяйствующих субъектов.
Координацию работ по реализации Долгосрочной программы по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях и контроль за ходом ее выполнения возложить на Государственный комитет Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям.<*>
Сноска. В абзаце третьем заменены слова - постановлением Правительства РК от 20 августа 1996 г. N 1031 P961031_ .
2. Главам областных, Алматинской и Ленинской городских администраций, министерствам и ведомствам республики разработать и утвердить в 3-месячный срок в соответствии с основными разделами Долгосрочной программы по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях конкретные мероприятия с указанием сроков их выполнения и обоснованием материальных и финансовых затрат.
3. Установить, что ликвидацию последствий чрезвычайных ситуаций осуществляют местные исполнительные органы. В особых случаях при глобальных и региональных масштабах чрезвычайных ситуаций по представлению местных исполнительных органов, согласованному с Государственным комитетом Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям, Кабинет Министров Республики Казахстан принимает решение об оказании соответствующей помощи.<*>
Сноска. В пункте 3 заменены слова - постановлением
Правительства РК от 20 августа 1996 г. N 1031 P961031_ .
4. Главам областных, Алматинской и Ленинской городских администраций предусматривать, начиная с 1994 года, создание местных чрезвычайных резервных фондов финансовых, материально-технических, продовольственных, медицинских и других ресурсов за счет местных бюджетов и внебюджетных источников для предупреждения и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций местного характера.
5. Министерству экономики и Министерству финансов Республики Казахстан принять необходимые меры по реализации Долгосрочной программы по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях, имея в виду производить ежегодную проработку мероприятий программы с главами областных, Алматинской и Ленинской городских администраций, министерствами, ведомствами, государственными компаниями и концернами и их увязку с проектами кратко-, средне- и долгосрочных прогнозов социально-экономического развития Республики Казахстан и республиканского бюджета.
Премьер-Министр
Республики Казахстан
Утверждена
постановлением Кабинета Министров
Республики Казахстан
от 29 сентября 1994 г. N 1081
Долгосрочная программа
по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях
Настоящая Долгосрочная программа по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях разработана во исполнение постановления Президента Республики Казахстан от 8 июня 1993 г. N 1218 "О дополнительных мерах по предупреждению и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера" и направлена на:
- развитие научных основ и методов предупреждения и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций, создание соответствующей нормативно-технической базы;
- совершенствование системы защиты объектов от аварий, катастроф и стихийных бедствий, приведение их в соответствие с требованиями надежной эксплуатации;
- создание финансовых, материально-технических и медицинских резервов для ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций, укрепление материально-технической базы, повышение готовности и эффективности работы аварийно-спасательных и аварийно-восстановительных формирований;
- обеспечение безопасности населения, обучение его навыкам и правилам поведения в чрезвычайных ситуациях, повышения надежности систем оповещения об опасности чрезвычайных ситуаций;
- совершенствование системы управления, правового и экономического обеспечения республиканского комплекса по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях;
- организацию международного сотрудничества.
I. Общие положения
1. Основные понятия и термины
1. Чрезвычайная ситуация (ЧС) - нарушение нормальных условий жизни и деятельности людей на объекте или определенной территории (акватории), вызванное аварией, катастрофой, стихийным или экологическим бедствием, эпидемией, эпизоотией и эпифитотией и приведшее или могущее привести к людским и материальным потерям.
По масштабу распространения чрезвычайные ситуации подразделяются на:
- частные (распространение последствий ограничено установкой, цехом);
- объектовые (распространение последствий ограничено объектом);
- местные (распространение последствий ограничено городом, районом, областью);
- региональные (распространение последствий ограничено несколькими областями);
- глобальные (распространение последствий охватывает республику или часть республики и сопредельные страны).
По причинам возникновения чрезвычайные ситуации подразделяются на природные и техногенные.
2. Предупреждение чрезвычайных ситуаций - комплекс мероприятий по прогнозированию вероятности возникновения и последствий чрезвычайных ситуаций, профилактике возникновения чрезвычайных ситуаций, ограничению или снижению возможного ущерба в случае их возникновения, заблаговременному информированию органов управления и населения о вероятности или неизбежности возникновения чрезвычайных ситуаций, а также по оповещанию о ее начале или непосредственной угрозе.
3. Ликвидация чрезвычайных ситуаций - проведение аварийно-спасательных, аварийно-восстановительных и других неотложных работ по устранению непосредственной опасности для жизни и здоровья людей, восстановлению жизнеобеспечения населения.

II. Мероприятия по предупреждению
чрезвычайных ситуаций

Министерства, государственные Миннауки, Национальная

комитеты, ведомства, главы академия наук, Минэкономики,

областных (городских) администраций Минстрой, Штаб гражданской

и другие республиканские организации, обороны, Министерство транспорта

ответственные за реализацию и коммуникаций, ПО "Казселезащита",

мероприятий Казгидромет, другие министерства

и ведомства, главы областных

(городских) администраций,

акционерные и холдинговые

компании, концерны

Мероприятия по предупреждению чрезвычайных ситуаций являются важным звеном общего комплекса действий по защите населения, хозяйственных объектов и земель от вредного воздействия опасных природных и техногенных явлений. Эти мероприятия позволяют обезопасить жизнь людей, существенно снизить возможный ущерб, а в отдельных случаях полностью исключить его.
К мероприятиям по предупреждению чрезвычайных ситуаций относятся научные исследования опасных явлений, их прогнозирование, контроль обстановки и другие.
2. Научные исследования
Необходимость проведения научных исследований опасных природных и техногенных явлений обусловлена их частой повторяемостью и недостаточной изученностью. Главными направлениями исследований являются:
- разработка научных основ и методов регионального и локального геоэкологического мониторинга, включающего наблюдения за динамикой активности опасных стихийных явлений;
- разработка геоинформационных систем, создание банков данных и баз знаний по проблемам геоэкологии и опасных стихийных явлений, методов обработки и хранения информации;
- создание кадастров опасных стихийных явлений и очагов их формирования;
- исследование закономерностей формирования и распространения опасных стихийных явлений и техногенных катастроф, разработка методов их расчета и прогноза, предупреждения, мер контроля и средств защиты;
- развитие научных основ и методов расчета и проектирования эффективных конструкций сейсмостойких зданий и сооружений и надежного функционирования застройки.
3. Наблюдение, контроль обстановки, прогнозирование
и оповещение об опасных явлениях

Предупреждение чрезвычайных ситуаций невозможно без достаточных по количеству и качеству режимных наблюдений за состоянием природных и производственных объектов, а также без наличия эффективных методик по прогнозированию опасных явлений. Существующая сеть сейсмических наблюдений на сегодня в республики крайне неравномерна и не обеспечивает полноты получения необходимых материалов для оценки сейсмической опасности и прогноза землетрясений, а также для контроля за другими опасными явлениями. Техническая оснащенность их в большинстве случаев не соответствует современным требованиям. Поэтому главное внимание должно быть уделено прежде всего созданию новых и обновлению существующих объектов сетей наблюдения, разработке и усовершенствованию методик прогноза и оповещения об опасных явлениях.
4. Создание и развитие сети наблюдений
Организационно-технические работы и разработки направлены на:
- создание национальной сейсмологической службы Республики Казахстан с целью оценки сейсмической опасности, прогнозирования землетрясений и организации мероприятий по уменьшению ущерба от землетрясений;
- создание системы сбора данных сейсмологических наблюдений, а также оперативного прогноза катастрофических явлений с использованием искусственных спутников Земли;
- создание системы сбора данных о застройке населенных пунктов на потенциально опасных территориях;
- создание единой республиканской системы контроля за радиационной обстановкой для обеспечения оперативного принятия мер безопасности при выявлении радиоактивного заражения, соблюдения требований безопасности при работе с радиоактивными источниками;
- создание автоматизированной системы селевого оповещения;
- расширение и автоматизация сетей гидрометеорологических наблюдений;
- усовершенствование системы связи для сбора прогнозной информации;
- паспортизацию и создание локальных систем наблюдения и оповещения потенциально опасных промышленных и водохозяйственных объектов с обращением особого внимания на химически опасные объекты, предприятия газового и нефтяного комплекса, крупные гидротехнические сооружения;
- создание системы сбора данных о возможных очагах возникновения особо опасных инфекций.
5. Разработка и внедрение методов и технологий
прогноза опасных явлений
Основными работами в этом направлении являются:
- оценка возможных последствий техногенных катастроф, в том числе и вторичных эффектов;
- планирование и оптимизация превентивных мероприятий по уменьшению ущерба от природных и техногенных катастроф и ликвидации их последствий;
- разработка методов долгосрочного, среднесрочного и краткосрочного прогнозирования природных катастроф и их использования для оптимизации плана превентивных мероприятий по уменьшению ущерба;
- разработка методов автоматизированного оперативного определения размеров происшедших катастроф, оценки ущерба и возможных последствий происшедших катастроф, в том числе при отсутствии информации непосредственно с места катастрофы;
- разработка методов оперативной оптимизации плана мероприятий по ликвидации последствий катастроф;
- разработка методов предотвращения природных и техногенных катастроф;
- мониторинг состояния источника катастрофы с целью прогнозирования дальнейшего развития процесса, вызвавшего катастрофу, и получения необходимой научной информации для будущих исследований.

III. Планирование и осуществление мероприятий по
уменьшению ущерба от чрезвычайных ситуаций
природного и техногенного характера и
ликвидации их последствий

Министерства, государственные Штаб гражданской обороны,

комитеты, ведомства, главы МВД, Минстрой, Минздрав,

областных (городских) администраций, Минобразования, Минпечати,

ответственные за реализацию Госматрезервы, Минобороны,

мероприятий Госкомводресурсы,

Министерство транспорта и

коммуникаций, Министерство

промышленности и торговли,

другие министерства и

ведомства, главы областных

(городских) администраций,

акционерные и холдинговые

компании, концерны

В общей совокупности природные и техногенные аварии и катастрофы в силу ограниченности возможностей человека являются событиями, которые практически не представляется возможным полностью исключить. Однако их вредное воздействие может быть существенно уменьшено за счет проведения специальных предварительных мероприятий. К их числу, в первую очередь, следует отнести организационные и инженерно-технические защитные мероприятия.
Цель инженерно-технических мероприятий - значительное уменьшение возможного ущерба при авариях, катастрофах и стихийных бедствиях инженерными методами. Сюда входят работы по сейсмостойкому строительству и сейсмоусилению зданий и сооружений, гидротехнические и инженерно-геологические защитные мероприятия, работы по усовершенствованию систем коммуникаций и мероприятия по повышению безопасности работы производственных объектов. Такой способ является хотя и весьма дорогостоящим, но наиболее оправданным.
6. Создание и совершенствование органов и служб
по предупреждению и ликвидации чрезвычайных
ситуаций
В целях оперативного реагирования на чрезвычайные ситуации, профилактики причин возникновения аварий, катастроф и стихийных бедствий, ликвидации их последствий совершенствуется Республиканская система по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях (РС ЧС). Перечень мероприятий по развитию Республиканской системы включает:
- создание и поддержание в постоянной готовности аварийно-спасательной службы, привлекаемой к ликвидации чрезвычайных ситуаций, проведению аварийно-спасательных, аварийно-восстановительных и других неотложных работ;
- создание и обеспечение функционирования сети опорных многопрофильных центров быстрого реагирования на чрезвычайные ситуации;
- проведение работ по созданию и дальнейшему развитию службы экстренной медицинской помощи;
- развитие и оснащение республиканского и областных оперативно-спасательных отрядов;
- разработку планов действий комиссий по чрезвычайным ситуациям на республиканском, областном, районном, ведомственном и объектовом уровнях и их взаимоувязка;
- разработку в министерствах, ведомствах, местных органах управления и на хозяйственных объектах комплексных программ профилактики возникновения чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.
7. Создание системы обучения населения и
специалистов по предупреждению и действиям
в чрезвычайных ситуациях
В целях предупреждения и снижения потерь среди населения республики от природных и техногенных катастроф, удовлетворение потребности хозяйственного комплекса республики в квалифицированных специалистах, повышения готовности органов управления создается республиканская система обучения населения и специалистов по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях, которая предусматривает:
- обеспечение всеобъемлющей подготовки населения, руководителей предприятий и организаций, рабочих и служащих, студентов, школьников, детей в дошкольных учреждениях к действиях в условиях чрезвычайных ситуаций и осуществление контроля за их подготовкой;
- разработку и внедрение учебных программ и методик, учебных пособий, программного обеспечения компьютерных систем по подготовке населения, специалистов, руководителей всех уровней к предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях с учетом местных условий и современных требований;
- совершенствование учебной материальной базы, внедрение видеотехники, компьютерных и автоматизированных обучающих систем;
- разработку комплексной программы создания и освоения производства тренажеров для подготовки населения, специалистов, руководителей всех уровней к действиям в чрезвычайных ситуациях;
- введение в вузах подготовки специалистов для хозяйственного комплекса республики по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях и гражданской обороны, а в гуманитарных вузах - преподавателей по курсу "Основы безопасности жизнедеятельности";
- введения в вузах, общеобразовательных школах всех типов, профессионально-технических училищах, средних специальных учебных заведениях, дошкольных учреждениях, независимо от ведомственной подчиненности, в Республиканском межотраслевом институте повышения квалификации руководящих работников и специалистов курса "Основы безопасности жизнедеятельности" с дифференцированным количеством часов в учебном плане;
- определение необходимого количества, тематики и тиражей учебных кино- и видеофильмов, мультфильмов по проблемам чрезвычайных ситуаций, организацию их заказа, закупку необходимого количества зарубежной видеопродукции по тематике подготовки и действиям населения и руководителей в чрезвычайных ситуациях, перевод ее на казахский и русский языки;
- создание единых методик по подготовке и проведению учений, направленных на отработку практических действий населения, руководителей всех уровней в условиях чрезвычайных ситуаций;
- создание учебно-экспериментального комплекса Республиканской системы по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях и гражданской обороне;
- создание Института гражданской защиты и его филиалов в областях и городах республики;
- систематическую организацию и проведение сейсмотренировок и других видов тренировок и учений по отработке (с учетом местных условий) действий в чрезвычайных ситуациях населения, руководителей всех уровней, рабочих и служащих, учащейся молодежи, детей в детских дошкольных учреждениях. Ежегодное проведения месячника по обучению населения действиям в чрезвычайных ситуациях;
- организацию регулярных телерадиопередач, выпуск статей в печатных органах, брощюр, памяток, плакатов, учебных пособий по проблемам чрезвычайных ситуаций;
- разработку и выпуск сборников типовых проектных решений по сейсмостойкому строительству и повышению сейсмостойкости малоэтажных индивидуальных жилых домов, а также технические рекомендации по проведению восстановительных работ при чрезвычайных ситуациях;
- организацию проведения научно-исследовательских работ по вопросам подготовки и обучения населения, специалистов и руководителей действиям в чрезвычайных ситуациях;
- обучение в военных учебных заведениях стран СНГ кандидатов для подготовки офицерских кадров по специальностям гражданской обороны и чрезвычайных ситуаций.
8. Создание запасов материально-технических,
продовольственных, медицинских и других
ресурсов для чрезвычайных ситуаций
Работы по созданию в составе государственного и мобилизационного резервов Республики Казахстан резерва для чрезвычайных ситуаций направлены на обеспечение гарантированной защиты населения, нормального функционирования хозяйственных объектов при возникновении аварий, катастроф и стихийных бедствий и предусматривают:
- определение главами областных, Алматинской и Ленинской городских администраций, министерствами, ведомствами, концернами, ассоциациями и другими субъектами экономических отношений, независимо от форм собственности, номенклатуры материально-технических, продовольственных, медицинских и других ресурсов для обеспечения жизнедеятельности населения и проведения неотложных аварийно-спасательных и аварийно-восстановительных работ в условиях чрезвычайных ситуаций, размеров и сроков накопление их в составе государственного и мобилизационного резервов;
- создание в составе государственного резерва на республиканском уровне запасов продовольствия, спецтехники и оборудования, предназначенных для жизнеобеспечения пострадавшего населения и проведения первоочередных работ при ликвидации последствий региональных и глобальных чрезвычайных ситуаций.
9. Создание и материально-техническое оснащение
аварийно-спасательной службы республики
Формирование и развитие системы сил по гражданской защите при угрозе и ликвидации последствий катастроф и стихийных бедствий (аварийно-спасательной службы республики) предусматривают;
- материально-техническое и кадровое укрепление пожарных частей и аварийно-спасательных подразделений Министерства внутренних дел; специализированных аварийно-спасательных и аварийно-восстановительных подразделений министерств, ведомств и предприятий; воинских частей и невоенизированных формирований гражданской обороны; формирование экстренной медицинской помощи Министерства здравоохранения; оперативно-спасательных отрядов;
- оснащение аварийно-спасательной службы республики техникой, специальным оборудованием, инструментами и приборами, в том числе зарубежного производства, для спасательных и аварийно-восстановительных работ;
- разработку и реализацию программы производства аварийно-спасательной техники, оборудования и снаряжения на промышленных предприятиях республики, в том числе на конверсируемых, для оснащения аварийно-спасательной службы;
- стажировку и обучение спасателей и специалистов за рубежом.
10. Совершенствоавние системы связи и средств
телекоммуникации, используемых в чрезвычайных
ситуациях
Осуществление мер по предотвращению чрезвычайных ситуаций, локализации и ликвидации их последствий может быть обеспечено только при наличии взаимодействия центральных республиканских органов государственного управления с областными, а при необходимости - с городскими и районными администрациями и комиссиями по ЧС посредством обеспечения связи с республиканскими министерствами и ведомствами, промышленными транспортно-энергетическими предприятиями, дежурными службами различных уровней и силами, привлекаемыми к ликвидации последствий ЧС. Развитие системы связи и средств телекоммуникации предусматривает:
- организацию сопряжения и взаимодействия со всеми действующими системами связи и оповещения, в том числе межведомственными, ведомственными, военными и специального назначения;
- приобретение и ввод в эксплуатацию необходимого оборудования, средств связи, телекоммуникации, в том числе для специальной связи;
- обеспечения внедрения личных средств радиосвязи и радиопоискового оповещения для членов ГКЧС, КЧС и служб РСЧС, руководителей органов управления и штабов;
- обеспечение внедрения и использования сотовых систем радиосвязи с подвижными оперативными группами (штабами), мобильными узлами связи и др.;
- совершенствование и модернизацию радиосвязи для чрезвычайных ситуаций по схеме "Волна" ("Волна-П"), в том числе зоновой радиосвязи, командно-штабных машин и подвижных узлов связи;
- совершенствование низовых и зональных средств радиосвязи, в том числе командно-штабных машин и подвижных узлов связи для обеспечения радиосвязи в районах ЧС и на маршрутах следования аварийно-спасательных и восстановительных подразделений;
- внедрение громкоговорящей связи и систем документирования, использование видеоинформации, поступающей непосредственно из мест событий;

Не для печати - внедрение средств связи специального назначения,
определение специальных методов и правил по
защите информации и информационной безопасности
с целью обеспечения защиты государственных
секретов при совершенствовании системы связи в ЧС;

- обеспечение включения абонентов ГКЧС, КЧС, дежурных служб в цифровые сети связи, абонентские сети автоматически коммутируемых каналов связи для передачи данных, телеграфной и телефонной связи, в том числе перспективных типа "Атлас" и АСИО СНГ;
Не для печати - осуществление мероприятий, предусмотренных в
специальной государственной программе "Арал-93"
по комплексному решению вопросов оповещения
населения и органов государственного управления
в чрезвычайных ситуациях;

- обеспечение разработки дополнительных положений по организации связи в РСЧС и требований к видам связи, принципам использования систем, сетей, каналов, комплексов и средств связи в ЧС, дополнительного порядка предоставления различных видов связи и управления системой связи, дополнительных обязанностей должностных лиц при различных режимах готовности систем связи и дополнительных линий привязки к опорным узлам и направлениям прямой связи;

Не для печати - создание Ситуационного центра со средствами связи,
телекоммуникаций и оповещания, ситуационными
залами и службой оперативного дежурного, средствами
отображения информации коллективного пользования,
информационно-вычислительными сетями ("Алатау-ЧС")
для обеспечения деятельности руководства
Республики Казахстан по управлению в чрезвычайных
ситуациях.

11. Создание автоматизированной
информационно-управляющей системы по
чрезвычайным ситуациям (АИУС ЧС)

Республиканская автоматизированная информационно-управляющая система по чрезвычайным ситуациям является важнейшей составной частью РСЧС и предназначена для автоматизации процессов управления и информационного обеспечения на всех ее уровнях, включая республиканское, областные, ведомственные и объектовые звенья.
АИУС ЧС создается в целях:
- обеспечения информационно-технического сопряжения органов государственного и отраслевого управления, государственных, территориальных и отраслевых систем и средств мониторинга, а также органов управления силами и средствами для ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций;
- обеспечения информационной и интеллектуальной поддержки принятия решений.
Основными направлениями создания и развития АИУС ЧС являются:
- разработка методик, планов, схем управления силами и средствами по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях;
- проектирование вычислительных и приемо-передающих средств (совершенствование технической базы, создание и поддержание систем телекоммуникации);
- создание и модернизация автоматизированных систем мониторинга;
- создание программно-технологической базы;
- создание системы баз данных и знаний;
- создание проблемно-ориентированных информационных технологий.
Совершенствование технической базы предусматривает:
- создание, оснащение и техническое обслуживание вычислительных сетей ГКЧС (включая сеть загородного пункта управления органов государственного управления республики), ситуационного центра для обеспечения действий в чрезвычайных ситуациях на территории республики, Штаба гражданской обороны республики, информационно-технического центра (ИТЦ);
- создание программно-технических комплексов подвижных пунктов информации и связи;
- организацию телекоммуникационного доступа к базам данных по чрезвычайным ситуациям между вычислительными сетями ГКЧС, глав областных администраций, министерств и ведомств по коммутируемым и выделенным телефонным каналам связи;
- организацию республиканской межкомпьютерной передачи данных о чрезвычайных ситуациях по радио и спутниковым каналам связи.
Создание и модернизация автоматизированных систем мониторинга включают в себя:
- разработку системы передачи данных мониторинга за состоянием окружающей среды по каналам межкомпьютерной связи;
- совершенствование существующей в республике сети сейсмологических наблюдений (сейсмостанции, обсерватории, пункты наблюдений) на основе внедрения космической связи и компьютерной технологии обработки данных;
- создание автоматизированной спутниковой системы селеоповещения.
Для создания программно-технологической базы предусматривается:
- приобретение передовых технологий обработки информации и прикладных лицензионных программных средств функционирования и эксплуатации вычислительных сетей, включая системное программное обеспечение, сетевое программное обеспечение, сервисные пакеты прикладных программ, средства телекоммуникации;
- адаптация и сопровождение общесистемных средств функционирования вычислительных сетей.
Формирование системы баз данных и знаний АИУС ЧС требует:
- создания и поддержки функционирования распределенного республиканского банка данных по стихийным бедствиям, крупным авариям и катастрофам, включая проектирование тематических баз данных и знаний, разработку сводных и абонентских перечней информационных показателей;
- создания баз данных для системы управления чрезвычайными ситуациями;
- разработки экспертной системы создания базы знаний по модели управления и состояния РСЧС;
- создания баз данных и знания сейсмического мониторинга, мониторинга состояния природной среды, мониторинга потенциально опасных объектов, мониторинга состояния возможных очагов особо опасных инфекций;
- создания банков данных и баз знаний по проблемам геоэкологии.
Составными частями формирования проблемно-ориентированных информационных технологий являются:
- создание автоматизированных рабочих мест специалиста по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций для республиканского, областного, ведомственного, объектового звеньев РСЧС;
- разработка автоматизированных функциональных задач РСЧС;
- разработка типовых проектов территориальных звеньев АИУС ЧС;
- разработка функциональных ведомственных задач АИУС ЧС;
- разработка автоматизированных систем оценки обстановки и поддержки принятия решений при авариях на объектах хозяйственного комплекса.
В состав основных функциональных подсистем АИУС ЧС входят:
- наблюдение и контроль обстановки за состоянием инфраструктуры и систем жизнеобеспечения населения;
- прогнозирование опасных явлений и их последствий;
- организационные мероприятия по предупреждению ЧС;
- создание органов и служб по преодолению ЧС;
- создание материально-технической и финансовой базы РСЧС;
- инженерно-технические мероприятия по уменьшению ущерба от ЧС;
- ликвидация последствий ЧС.
12. Сейсмостойкое строительство и сейсмоусиление
зданий и сооружений
Сейсмические районы Республики Казахстан составляют около 20 процентов от общей площади территории республики. Благоприятные природно-климатические условия, наличие ценных сырьевых и энергетических ресурсов привели к концентрации в этих районах значительной доли промышленного и сельскохозяйственного потенциала республики. Здесь сосредоточено около 30 процентов производственных основных фондов промышленности и производится до 30 процентов годового объема продукции сельского хозяйства. Расположено более 35 процентов жилищного фонда, в котором проживают около 40 процентов населения страны.
В связи с увеличением вероятности возникновения сильных землетрясений следует ускорить дальнейшую целенаправленную работу по снижению опасности для жизни людей и материальных ценностей от возможных землетрясений. С учетом складывающейся социально-экономической обстановки в республике необходима переориентация политики финансового обеспечения проводимых мероприятий как из республиканского, так и из местных бюджетов, средств министерств, ведомств, предприятий и организаций, а также личных средств граждан.
Мероприятия по повышению безопасности населения, хозяйственных объектов при землетрясениях дожны предусматривать следующие направления:
- обеспечение сейсмостойкости зданий и сооружений нового строительства;
- обеспечение сейсмостойкости и надежного функционирования зданий и сооружений существующей застройки;
- сейсмическое микрорайонирование территории республики.
Научно-технические разработки сейсмостойкого строительства включают:
- создание нормативной базы расчетов, проектирования и производства строительных работ в сейсмических районах;
- развитие опытно-экспериментальной базы сейсмостойкого строительства, оснащение ее современными средствами исследования, в том числе зарубежными;
- разработку новых конструктивных решений промышленных зданий и сооружений, ориентированных на ресурсные возможности республики;
- разработку новых конструкций зданий для жилья и объектов соцкультбыта с учетом новой жилищной политики в республики;
- развитие экспериментального проектирования и строительства.
Сейсмоусиление зданий и сооружений существующей застройки предусматривает разработку методов и способов обеспечения сейсмостойкости жилья, объектов социального и культурно-бытового назначения, производственных зданий и сооружений.
Работы сейсмического микрорайонирования предусматривают:
- уточнение сейсмичности территорий населенных пунктов;
- определение сейсмичности территорий, наиболее перспективных для застройки;
- изучение сейсмичности активных зон аномальных напряжений (геодинамических зон).
13. Гидротехнические и инженерно-геологические
защитные мероприятия
Работами предусматривается:
- осуществления комплекса мероприятий по повышению надежности эксплуатации накопителей сточных вод;
- проведение инженерно-технических мероприятий по закреплению гребней и низовых откосов плотин крупных водохранилищ и других водохозяйственных сооружений с целью предотвращения размыва их паводковыми водами или разрушений от иных стихийных бедствий;
- мероприятия по защите хозяйственных объектов, населенных пунктов от затоплений и подтоплений, вызванных подъемом уровня Каспийского моря;
- строительство противоселевых и других защитных сооружений в различных районах республики согласно утвержденным генеральным схемам защиты;
- выполнение комплекса мероприятий по повышению эксплуатационной надежности существующих противоселевых комплексов и других защитных сооружений.
14. Усовершенствование систем коммуникаций
Для обеспечения увеличения объемов перевозок грузов, безопасности движения транспорта и уменьшения чрезвычайных ситуаций на транспорте предусматривается:
- строительство новых железнодорожных путей;
- проектирование и строительство обходного железнодорожного пути на участке Узунагаш - Капчагай;
- электрификация железнодорожных участков Чу - Алматы - Сары-Озек, Экибастуз - Павлодар, Тобол - Железнорудное;
- строительство и реконструкция автомобильных дорог республиканского и местного значений;
- строительство и повышение пропускной способности и грузоподъемности мостов;
- строительство путепроводов на грузонапряженных пересечениях железных и автомобильных дорог;
- создание единого центра автоматизированной системы управления движением воздушного транспорта;
- строительство резервных подъездных путей к аэродромам, находящимся в сейсмоопасных зонах;
- определение и оборудование районов и конкретных мест временного отстоя (хранения) отдельных цистерн и железнодорожных составов с потенциально опасными грузами в период установления неисправностей (течи, парения сильнодействующих ядовитых веществ) и проведение других мероприятий по предупреждению аварийных ситуаций на транспорте и ликвидации их последствий;
- организация центрального пункта управления Министерства транспорта и коммуникаций в г. Алматы. Оснащение объектов связи, расположенных в сейсмоопасных зонах, недостающими автономными энергоисточниками.
15. Мероприятия по опасным производственным
объектам
Предусматривается:
- повышение устойчивости функционирования систем газоснабжения;
- реконструкция газонаполнительных станций;
- демонтаж групповых резервуарных подземных хранилищ сжиженного газа, находящихся в зонах сейсмических разломов в г. Алматы;
- пректирование и реконструкция складов для хранения жидкого хлора;
- совершенствование систем защиты и ликвидации аварийных ситуаций на потенциально опасных объектах, повышение технологической безопасности;
- проведение мероприятий по предотвращению пожаров;
- создание надежной защиты и разработка практических мер по оперативной ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций на объектах нефтяной и газовой промышленности.

19. Подготовка законодательных актов для правового
обеспечения республиканской системы по
предупреждению и действиям в чрезвычайных
ситуациях

Министерства, государственные Минюст, Штаб гражданской обороны,
комитеты, ведомства, МВД, Минэкономики, Минздрав,
ответственные за реализацию Минсоцзащиты, другие министерства
мероприятий и ведомства, главы областных
(городских) администраций
До настоящего времени государственное управление процессами, обеспечивающими безопасность населения, устойчивость экономики и защиту окружающей природной среды при возникновении крупных аварий, экологических катастроф и стихийных бедствий, осуществлялось главным образом административными методами.
Развитие рыночных отношений и реализация государственного суверенитета и независимости республики настоятельно требуют надежного правового обеспечения этой работы. В происходящем процессе реформ законодательства, защиту населения и объектов хозяйствования от стихийных бедствий и техногенных катастроф необходимо выделить в самостоятельную область правового регулирования.
В целях осуществления данной работы намечается разработка ряда законопроектов для правового обеспечения Республиканской системы по предупреждению и действиям в чрезвычайных ситуациях.
Первоочередными из них являются:
- о защите населения, природной среды и объектов хозяйствования от аварий, катастроф и стихийных бедствий;
- об аварийно-спасательной службе;
- о статусе спасателя;
- о гражданской защите;
- о радиационной безопасности.
Реализация пакета указанных, а также ряда дополнительных законопроектов позволит закрепить основные принципы защиты населения, природной среды и хозяйственных объектов от чрезвычайных ситуаций, более оперативно решать вопросы организации проведения аварийно-спасательных и восстановительных работ в случае их возникновения.

V. Международное сотрудничество

Министерства, государственные комитеты, Национальная академия наук,
ведомства, ответственные за реализацию Миннауки, Республиканский
мероприятий комитет по проведению
Международного десятилетия
ООН по уменьшению опасности
стихийных бедствий, Штаб
гражданской обороны, другие
министерства и ведомства,
главы областных (городских)
администраций
С развитием цивилизации, заселением людьми все больших территорий Земного шара задача борьбы с опасными природными и техногенными явлениями становится все более актуальной. Во многих странах мира накоплен большой опыт и проводится практические мероприятия по защите от стихийных бедствий и катастроф.
Генеральная Ассамблея ООН резолюцией 44/236 от 22 декабря 1989 г. провозгласила 90-е годы Международным десятилетием по уменьшению опасности стихийных бедствий.
Признавая важный вклад, который Десятилетие способно внести в совершенствование деятельности в чрезвычайных ситуациях, и для смягчения последствий стихийных бедствий и обеспечения готовности к ним на национальном уровне, а также в целях развития международного сотрудничества создан республиканский комитет по проведению Международного десятилетия ООН по уменьшению опасности стихийных бедствий, с функциями головной координирующей организации по подготовке предложений и рекомендаций по участию республики в Международном десятилетии и выполнению соответствующих программ.
Реализация мероприятий международного сотрудничества предусматривает:
- подготовку условий и порядка участия сторон в выполнении обязательств, вытекающих из подписанных Республикой Казахстан международных соглашений и конвенций в области чрезвычайных ситуаций;
- присоединение Республики Казахстан к международным конвенциям и принятие практических мер по их реализации. На первом этапе это:
- Конвенция по оценке воздействия на окружающую среду в трансграничном контексте (1991 год);
Конвенция о трансграничном воздействии промышленных аварий (Хельсинки, 1992 год);
- вступление Республики Казахстан в международные организации, специализированные в области предупреждения и ликвидации последствий чрезвычайных ситуаций: Международную организацию гражданской обороны (МОГО), Программу развития Организации Объединенных Наций (ПРООН);
- разработку согласованной политики, общих подходов, единых методик, критериев и процедур оценки последствий чрезвычайных ситуаций с обеспечением сопоставимости данных в межгосударственном и международном масштабе;
- проведение скоординированных фундаментальных и прикладных исследований в области чрезвычайных ситуаций, создание и функционирование межгосударственной (международной) информационной системы;
- привлечение зарубежных и международных организаций, фирм, отдельных специалистов к разработке и внедрению передовых методов и методик прогнозирования чрезвычайных ситуаций, оценки их последствий, организации аварийно-спасательных и аварийно-восстановительных работ;
- широкое использование международного опыта в решении проблем чрезвычайных ситуаций, предупреждения и ликвидации их последствий путем: привлечения зарубежных специалистов; участия в конференциях, семинарах, симпозиумах и их проведения; направления на обучение, стажировку и для повышения квалификации за рубеж студентов, ученых и специалистов в области чрезвычайных ситуаций;
- максимально возможное привлечения финансовых средств из фондов помощи и международных организаций на решение конкретных программ и проектов в области защиты и предупреждения чрезвычайных ситуаций в Республики Казахстан.
Необходимо подготовить и обеспечить подписание многосторонних и двухсторонних межправительственных соглашений о взаимодействии в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера.
VI. Условия финансирования Министерства, государственные комитеты, Минэкономики, Минфин, другие ведомства, ответственные за реализацию министерства и ведомства, мероприятий главы областных (городских)
администраций
В Казахстане имеется достаточный интеллектуальный потенциал и практический опыт, необходимые для организации как научных исследований по проблемам чрезвычайных ситуаций, так и для выполнения предусмотренных первоочередных организационных и инженерно-технических работ по Программе.
Финансирование мероприятий по предупреждению промышленных аварий и катастроф, снижению потерь от стихийных бедствий и ликвидации их последствий осуществляется за счет средств территориальных местных бюджетов и внебюджетных фондов и отраслевых источников (резервных фондов министерств, ведомств, других органов государственного и хозяйственного управления, собственных средств предприятий, учреждений и организаций), а в исключительных случаях - за счет республиканского бюджета и других государственных централизованных источников.
Территориальные и отраслевые источники формируются в размерах, обеспечивающих выполнение мероприятий по предупреждению чрезвычайных ситуаций и ликвидации их последствий, если возможные или происшедшие аварии, катастрофы и стихийные бедствия по масштабу распространения могут быть классифицированы как частные, объектовые и местные.
Финансирование мероприятий по обеспечению безопасности эксплуатации производственных объектов, технологических линий и предупреждению возникновения чрезвычайных ситуаций на них осуществляется за счет средств предприятий и организаций.
Выделение средств из республиканского бюджета и других государственных централизованных источников производится в случаях, когда проводимые научно-исследовательские, научно-практические, проектно-изыскательские, организационные и инженерно-технические мероприятия имеют республиканское или общее значения для нескольких регионов Казахстана.
Порядок финансового и материально-технического обеспечения Программы определяется отдельным решением Кабинета Министров Республики Казахстан.

Төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi бағдарлама туралы

Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң Қаулысы 29 қыркүйек 1994 ж. N 1081. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 9 ақпандағы N 124 қаулысымен

Халықты, шаруашылық жүргiзу объектiлерi мен табиғи ортаны табиғи және техногендi сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғау саласында мемлекеттiк саясат жүргiзу мақсатында Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi қаулы етедi:
1. Төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi бағдарлама бекiтiлсiн (қоса берiлiп отыр).
Төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi мемлекеттiк бағдарламаның тапсырмалары мен шараларын жүзеге асыру жауапкершiлiгi мемлекеттiк басқару органдары мен шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң бiрiншi басшыларына жүктелсiн.
Төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi мемлекеттiк бағдарламаны жүзеге асыру жөнiндегi жұмысты үйлестiру мен оның орындалу барысына бақылау жасау Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi мемлекеттiк комитетiне жүктелсiн.<*>
ЕСКЕРТУ. 1-тармаққа өзгерiс енгiзiлдi - ҚРҮ-нiң 1996.08.20.
N 1031 қаулысымен.
2. Облыс, Алматы және Ленинск қалаларының әкiмдерi, республиканың министрлiктерi мен ведомстволары Төтенше жағдайлардың алдын-алу мен iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi мемлекеттiк бағдарламаның негiзгi бөлiмдерiне сәйкес, орындалу мерзiмдерi мен материалдық және қаржылық шығындары көрсетiлген нақты шараларды 3 ай мерзiмде әзiрлеп, бекiтетiн болсын.
3. Төтенше жағдайлардың зардабын жоюды жергiлiктi атқарушы органдар жүзеге асырады деп белгiленсiн. Ерекше реттерде төтенше жағдайлар жан-жақты және аймақтық ауқымда болған кезде жергiлiктi атқарушы органдардың Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөнiндегi мемлекеттiк комитетiмен келiсiлген ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi тиiстi көмек көрсету туралы шешiм қабылдайды.<*>
ЕСКЕРТУ. 3-тармаққа өзгерiс енгiзiлдi - ҚРҮ-нiң 1996.08.20.
N 1031 қаулысымен.
4. Облыс, Алматы және Ленинск қалаларының әкiмдерi жергiлiктi сипаттағы төтенше жағдайлардан сақтандыру мен олардың зардабын жою үшiн 1994 жылғы бастап жергiлiктi бюджеттердiң және бюджеттен тыс көздердiң есебiнен қаржы, материалдық-техникалық, азық-түлiктiк, медициналық және басқа ресурстардың жергiлiктi төтенше резерв қорлары жасалуын көздейтiн болсын.
5. Қазақстан Республикасының Экономика министрлiгi мен Қаржы министрлiгi бағдарламаның шаралары жыл сайын облыс, Алматы және Ленинск қалаларының әкiмдерiмен, министрлiктермен, ведомстволармен, мемлекеттiк компаниялармен және концерндермен пысықталатынын және Қазақстан Республикасының әлеуметтiк-экономикалық дамуының қысқа, орта, ұзақ мерзiмдi болжамдарының және республикалық бюджеттiң жобаларымен үйлестiрiлетiнiн ескере отырып, Төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi мемлекеттiк бағдарламаны жүзеге асыру жөнiнде қажеттi шаралар қабылдасын.

Қазақстан Республикасының
Премьер-министрi

Қазақстан Республикасы
Министрлер Кабинетiнiң
1994 жылғы 29 қыркүйектегi
N 1081 қаулысымен
Бекiтiлген

Төтенше жағдайлардың алдын алу және iс-қимыл
жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi бағдарлама

Төтенше жағдайлардың алдын алу және iс-қимыл жасау жөнiндегi ұзақ мерзiмдi бағдарлама Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және олардың зардаптарын жою жөнiндегi қосымша шаралар туралы" 1993 жылғы 8 шiлдедегi N 1218 қаулысын орындау үшiн әзiрленiп:
- төтенше жағдайлардың алдын алу және олардың зардаптарын жоюдың ғылыми негiздерi мен әдiстерiн дамытуға, тиiстi нормативтiк-техникалық база жасауға;
- объектiлердi авариялардан, апаттардан және табиғи зiлзалалардан қорғау жүйесiн жетiлдiруге, оларды сенiмдi пайдалану талаптарына сәйкестендiруге;
- төтенше жағдайлардың зардаптарын жою үшiн қаржылық, материалдық-техникалық және медициналық резервтер жасауға, материалдық-техникалық базаны нығайтуға, авариялық-құтқару және авариялық-қалыпқа келтiру құрамалары жұмыстарының әзiрлiгi мен тиiмдiлiгiн көтеруге;
- халықтың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге, оны төтенше жағдайлар кезiндегi дағдылар мен ережелердi ұстауға оқытып-үйретуге, төтенше жағдайлардың қаупi туралы белгi-хабар беру жүйесiнiң сенiмдiлiгiн көтеруге;
- төтенше жағдайлардағы алдын алу және iс-қимыл жөнiндегi Республикалық кешеннiң басқару, құқықтық және экономикалық қамтамасыз ету жүйесiн жетiлдiруге;
халықаралық ынтымақтастықты ұйымдастыруға бағытталған.

1. Жалпы ережелер

I. Негiзгi ұғымдар мен терминдер

1. Төтенше жағдай (ТЖ) - адам және материалдық шығындарға әкелген немесе әкелетiн авария, апат, табиғи немесе экологиялық зiлзалаларға, эпидемияға, эпизоотияға және эпифитотияға байланысты объектiде немесе белгiлi бiр аумақта (акваторияда) адамдардың қалыпты өмiр жағдайлары мен қызметiнiң бұзылуы.
Төтенше жағдайлар таралу ауқымына қарай:
- жеке мәндiлiктi (зардабы қондырғымен, цехпен шектеледi);
- объектiлiк (зардабы объектiмен шектеледi);
- жергiлiктi (зардабы қаламен, ауданмен, облыспен шектеледi);
- аймақтық (зардабы бiрнеше облыспен шектеледi);
- кең ауқымды (зардабы республиканы, немесе республиканың бiр бөлiгi мен шектес елдердi қамтиды) болып тармақталады.
Төтенше жағдайлар пайда болу себептерi бойынша табиғи және техногендiк болып бөлiнедi.
2. Төтенше жағдайлардың алдын алу - төтенше жағдайлардың пайда болу ықтималдылығы мен зардаптарын болжау, төтенше жағдайлардың пайда болуының алдын алу, олар бола қалған жағдайда мүмкiндiгiнше шығынды шектеу немесе азайту, төтенше жағдайлардың ықтималдығы немесе сөзсiз болуы туралы басқару органдары мен халықты дер уақытында хабардар ету жөнiндегi, сол сияқты оның басталуы немесе тiкелей қатерi туралы хабарлау жөнiндегi шаралардың кешенi.
3. Төтенше жағдайларды жою - адамдардың өмiрi мен денсаулығы үшiн тiкелей қауiптi жою, халықтың тұрмыс-тiршiлiгiн қалыпқа келтiру жөнiндегi авариялық-құтқару, авариялық-қалыпқа келтiру және
басқа да кезек күттiрмейтiн жұмыстарды жүргiзу.

II. Төтенше жағдайлардың алдын алу жөнiндегi
шаралар

Шараларды жүзеге асыруға Ғылымминi, ҚазҰҒА, Экономминi,
жауапты министрлiктер, ведомст. Құрылысминi, Азаматтық қорғаныс
волар, облыс (қала) әкiмдерi штабы, Көлiк және коммуникация.
мен басқа да республикалық лар министрлiгi,
ұйымдар "Қазселденқорғау" өндiрiстiк
бiрлестiгi, Қазгидромет, басқа
да министрлiктер мен
ведомстволар, облыстардың
(қалалардың) әкiмдерi,
акционерлiк және холдинг
компаниялар, концерндер
Төтенше жағдайлардың алдын алу жөнiндегi шаралар халықты, шаруашылық объектiлерi мен жердi қауiптi табиғи және техногендi құбылыстардың зиянды ықпалынан қорғау жөнiндегi iс-қимылдардың жалпы кешенiнiң маңызды буыны болып табылады. Бұл шаралар адамдар өмiрiн қауiпсiздендiруге, мүмкiн залалды елеулi түрде төмендетуге, ал жекелеген жағдайларда оны толық болдырмауға мүмкiншiлiк бередi.
Төтенше жағдайлардың алдын алу жөнiндегi шараларға қауiптi құбылыстарды ғылыми зерттеулер, оларды болжамдау, жағдайды бақылау және басқалар жатады.

2. Ғылыми зерттеулер

Қауiптi табиғи және техногендiк құбылыстарға ғылыми зерттеулер жүргiзу қажеттiлiгi олардың жиi қайталанатындығы мен жеткiлiксiз зерттелуiне байланысты. Зерттеулердiң басты бағыттары:
- қауiптi табиғи құбылыстардың белсендiлiгiнiң даму барысына бақылау жасауды қоса алғанда, аймақтық және жергiлiктi геоэкологиялық мониторингтiң ғылыми негiздерi мен әдiстерiн әзiрлеу;
- геоақпараттық жүйе жасау, геоэкология және қауiптi табиғи құбылыстардың ақпараттық өңдеу мен сақтау әдiстерiнiң проблемалары бойынша мәлiметтер банкiлерi мен бiлiм базаларын жасау;
- қауiптi табиғи құбылыстардың және олардың қалыптасу ошақтарының кадастрларын жасау;
- қауiптi табиғи құбылыстар мен техногендi апаттардың қалыптасу және таралу заңдылықтарын зерттеу, олардың есебi мен болжамының, алдын алу, бақылау және қорғаныс құралдары шараларының әдiстерiн әзiрлеу;
сейсмикалық шыдамды үйлер мен ғимараттардың тиiмдi құрастырмалары және құрылыстардың сенiмдi жұмыс iстеуiнiң есебi мен жобаларының, ғылыми негiздерi мен әдiстерiн дамыту болып табылады.

3. Жағдайды байқау, бақылау, қауiптi
құбылыстарды болжамдау және хабар беру

Табиғи және өндiрiстiк объектiлердiң жай-күйiне саны мен сапасы бойынша жеткiлiктi режимдiк байқауларсыз, сол сияқты қауiптi құбылыстарды болжамдау бойынша тиiмдi әдiстер болмайынша төтенше жағдайлардың алдын алу мүмкiн емес. Iс жүзiндегi сейсмикалық бақылаулар жүйесi бұл күнде республикада мейлiнше бiркелкi емес және сейсмикалық қауiп пен жер сiлкiнiсiн болжауға баға беру үшiн, сол сияқты басқа да қауiптi құбылыстарға бақылау жасау үшiн қажеттi материалдар алудың ауқымын қамтамасыз етпейдi. Олардың техникалық жабдықталуы көпшiлiк жағдайларда қазiргi заман талабына жауап бермейдi. Сондықтан басты назар байқау жүйесi объектiлерiнiң жаңасын жасауға және қолданылып жүргендерiн жаңартуға, қауiптi құбылыстарды болжамдау мен хабарлау әдiстерiн әзiрлеу мен жетiлдiруге аударылуы тиiс.

4. Бақылау тораптарын құру және дамыту

Ұйымдық-техникалық жұмыстар мен әзiрлемелерi:
- сейсмикалық қауiпке баға беру, жер сiлкiнiстерiн болжамдау мен жер сiлкiнiстерiнен болатын зиянды азайту бойынша шаралар ұйымдастыру мақсатында Қазақстан Республикасының ұлттық сейсмологиялық қызметiн құруға;
- сейсмологиялық байқау мәлiметтерiн жинау жүйесiн, сондай-ақ Жердiң жасанды серiктерiн пайдаланып, апатты құбылыстарға жедел болжам жасауға;
- мейлiнше қауiптi аймақтардағы елдi мекендердiң құрылысы туралы деректемелер жинау жүйесiн жасауға;
- мейлiнше қауiптi аймақтардағы елдi мекендердiң құрылысы туралы деректемелер жинау жүйесiн жасауға;
- радиоактивтi нәрселермен жұмыс iстеу кезiнде қауiпсiздiк талаптарын сақтау, радиоактивтiк жұқпа байқалған кезде шұғыл қауiпсiздiк шараларын қабылдауды қамтамасыз ету үшiн радиациялық жағдайға бақылау жасаудың бiрыңғай республикалық жүйесiн құруға;
- селдiк хабарлаудың автоматтандырылған жүйесiн жасауға;
- гидрометеорологиялық бақылау тораптарын кеңейту мен автоматтандыруға;
- болжамдау ақпаратын жинауға арналған байланыс жүйесiн жетiлдiруге;
- химиялық қауiптi объектiлерге, газ және мұнай кешенi кәсiпорындарына, iрi гидротехникалық құрылыстарға ерекше назар аударып, мейлiнше қауiптi өнеркәсiп және су шаруашылығы объектiлерiн бақылау мен хабарлаудың жергiлiктi жүйелерiн паспорттау мен құруға;
- ерекше қауiптi жұқпалы аурулардың пайда болуының мүмкiн ошақтары туралы деректемелер жинау жүйесiн жасауға бағытталған.

5. Қауiптi құбылыстарды болжаудың
әдiстерi мен технологияларын әзiрлеу және енгiзу

Бұл бағыттағы негiзгi жұмыстар:
- техногендi апаттардың, мұның iшiнде қосымша әсерлердiң мүмкiн зардаптарына баға беру;
- табиғи және техногендi апаттардың зиянын азайту және олардың зардаптарын жою жөнiндегi алдын алу шараларын жоспарлау мен ықтималдандыру;
- табиғат апаттарын болжамдаудың ұзақ мерзiмдi, орта мерзiмдi және қысқа мерзiмдi әдiстерiн әзiрлеу мен зиянды азайту бойынша алдын алу шаралары жоспарын ықтимал ету үшiн оларды пайдалану;
- болған апаттардың мөлшерiн анықтаудың, болған апаттардың зияны мен мүмкiн зардаптарына баға берудiң автоматтандырылған жедел әдiстерiн әзiрлеу, мұның iшiнде апат болған жерден тiкелей ақпарат болмаған кезде;
- апаттардың зардаптарын жою жөнiндегi шаралар жоспарын жедел iс жүзiне асыру әдiстерiн әзiрлеу;
- табиғи және техногендi апаттарды болдырмау әдiстерiн әзiрлеу;

III Табиғи және техногендi сипаттағы төтенше
жағдайлардан болатын зиянды азайту және олардың
зардаптарын жою жөнiндегi шараларды жоспарлау
мен жүзеге асыру

Шараларды жүзеге асыруға Азаматтық қорғаныс штабы,
жауапты министрлiктер, Iшкiiсминi, Құрылысминi,
мемлекеттiк комитеттер, Денсаулықминi, Бiлiмминi,
облыс (қала) әкiмдерi Баспасөзминi, Мемматрезервкомы,
Қорғанысминi, Мемсуресурскомы,
Көлiк және коммуникациялар
министрлiгi, Өнеркәсiп және сауда
министрлiгi, басқа да министрлiктер
мен ведомстволар, облыс (қала)
әкiмдерi, акционерлiк және холдинг
компаниялар, концерндер
Табиғи және техногендi авариялар мен апаттар жалпы жиынтығында адам мүмкiншiлiгiнiң шектеулiгiне байланысты iс жүзiнде мұғайым болдырмау мүмкiн емес оқиғалар болып саналады. Алайда олардың зиянды әсерi арнаулы алдын алу шараларын жүргiзу есебiнен елеулi түрде азайтылуы мүмкiн. Бұған бiрiншi кезекте ұйымдық және инженерлiк-техникалық қорғаныс шараларын жатқызуға болады.
Инженерлiк-техникалық шараларды жүргiзу инженерлiк әдiстер арқылы алдына авариялар, апаттар мен табиғи зiлзалалар кезiнде мүмкiн болатын зиянды елеулi дәрежеде азайту мақсатын қояды. Бұған құрылысты сейсмикалық орнықты және үйлер мен ғимараттарды берiк ету жөнiндегi жұмыстар, гидротехникалық, инженерлiк-геологиялық қорғаныс шаралары, коммуникациялар жүйесiн жетiлдiру бойынша жұмыстар мен өндiрiс объектiлер жұмыстарының қауiпсiздiгiн көтеру жөнiндегi шаралар кiредi. Бұл тым қымбат болғанымен, бiрақ өзiн әбден ақтайтын тәсiл болып табылады.

6. Төтенше жағдайлардың алдын алу мен жою
жөнiндегi органдар мен қызметтердi құру және
жетiлдiру

Төтенше жағдайларға, авариялардың, апаттар мен табиғи зiлзалалардың пайда болу себептерiнiң алдын алуға, олардың зардаптарын жоюға шұғыл көңiл бөлу мақсатында төтенше жағдайлардың алдын алу және iс-қимыл жөнiндегi республикалық жүйе жетiлдiрiледi (ТЖ РЖ). Республикалық жүйенi дамыту жөнiндегi шаралар тiзбесiне:
- авариялық-құтқару, авариялық-қалыпқа келтiру және басқа да кезек күттiрмейтiн жұмыстарды жүргiзу үшiн төтенше жағдайларды жоюға тартылған авариялық-құтқару қызметiнiң тұрақты түрдегi әзiрлiгiн жасау мен қолдау;
- төтенше жағдайларға жылдам икемделетiн көп салалы орталықтардың тiрек тораптарының қызметiн құру және қамтамасыз ету;
- шұғыл дәрiгерлiк көмек қызметiн құру және одан әрi дамыту жөнiндегi жұмыстарды жүргiзу;
- республикалық және облыстық жедел-құтқару жасақтарын дамыту мен жабдықтау;
- республикалық, облыстық, аудандық, ведомстволық және объектiлiк деңгейлерде төтенше жағдайлар жөнiндегi комиссиялардың iс-қимыл жоспарын әзiрлеу және оларды өзара байланыстыру;
- министрлiктерде, ведомстволарда, жергiлiктi басқару органдары мен шаруашылық объектiлерiнде табиғи және техногендi төтенше жағдайлардың пайда болуының алдын алудың кешендi бағдарламасын әзiрлеу кiредi.

7. Төтенше жағдайлардың алдын алу және
iс-қимыл жасау бойынша халықты және мамандарды
оқыту жүйесiн құру

Табиғи және техногендi апаттардан болатын республика халқының арасындағы шығынның алдын алу және азайту, республика шаруашылық кешенiнiң бiлiктi мамандарға сұранысын қанағаттандыру, басқару органдарының дайындығын арттыру мақсатында төтенше жағдайлардың алдын алу және iс-қимыл жасау бойынша халықты және мамандарды оқытудың республикалық жүйесi құрылады, ол;
- төтенше жағдайлардың алдын алу және iс-қимыл жасау бойынша халықтың, кәсiпорындар мен ұйымдардың басшыларының, жұмысшылар мен қызметкерлердiң, студенттердiң, оқушылардың, мектепке дейiнгi мекемелер балаларының жан-жақты дайындығын қамтамасыз етудi және олардың дайындығына бақылау жасауды жүзеге асыруды;
- жергiлiктi жағдайлар мен қазiргi заман талаптарын ескере отырып, төтенше жағдайлардағы халықтың, мамандардың, барлық деңгейдегi мамандардың дайындығы жөнiнде оқу бағдарламалары мен әдiстемелерiн, оқу құралдарын, компьютерлiк жүйелердi Қамтамасыз ету мен ендiрудi;
- оқу-материалдық базасын жетiлдiрудi, бейне техникаларды, компьютерлiк және автоматтандырылған оқу жүйелерiн ендiрудi;
- халықтың, мамандардың, барлық деңгейдегi басшылардың төтенше жағдайлардағы iс-қимылының дайындығына арналған өндiрiстiк тренажерлердi жасау мен игерудiң кешендi бағдарламасын әзiрлеудi;
- төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл және азаматтық қорғаныс бойынша жоғарғы оқу орындарында республиканың шаруашылық кешенiне арналған мамандар, ал гуманитарлық жоғары оқу орындарында "Тiршiлiк қызметiнiң негiздерi" бойынша оқытушылар даярлауды;
ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, барлық үлгiдегi жоғары оқу орындарында, жалпы бiлiм беретiн мектептерде, орта арнаулы оқу орындарында, мектепке дейiнгi мекемелерде, басшы қызметкерлер мен мамандардың бiлiктiлiгiн көтерудiң республикалық салааралық институтында оқу жоспарында дифференциалды сағат санымен "Тiршiлiк қызметiнiң негiздерi" курсын енгiзудi;
- төтенше жағдайлар проблемалары бойынша оқу кино және бейнефильмдердiң, мультфильмдердiң қажеттi санын, тақырыптамасы мен тиражын белгiлеудi, оларға тапсырысты, төтенше жағдайлардағы халықтың және басшылардың әзiрлiгi мен iс-қимылының тақырыптамасы бойынша қажеттi шетел бейнефильмдерiн сатып алуды, оны қазақ және орыс тiлдерiне аударуды ұйымдастыруды;
- төтенше жағдайлар жағдайында халықтың, барлық деңгейдегi басшылардың практикалық iс-қимылдарды игеруге бағытталған оқуларды әзiрлеуi мен жүргiзуi жөнiндегi бiрыңғай әдiстемелердi жасауды;
- төтенше жағдайлардың алдын алу мен iс-қимыл және азаматтық қорғаныс жөнiндегi республикалық жүйенiң оқу тәжiрибе кешенiн құруды;
- азаматтық қорғаныс институтын және республиканың облыстары мен қалаларында оның бөлiмшелерiн ашуды;
- төтенше жайғдайлар пайда болған жағдайда, жергiлiктi жағдайларды есепке ала отырып, халықтың барлық деңгейдегi басшылардың, жұмысшылар мен қызметкерлердiң, оқушы жастардың, мектепке дейiнгi балалар мекемелерi балаларының iс-қимылын жетiлдiру жөнiнде сейсможаттығулар мен жаттығулар және оқулардың басқа да түрлерiн жүйелi түрде ұйымдастыру мен жүргiзудi;
- төтенше жағдайларда iс-қимыл жасауға халықты оқыту жөнiнде жыл сайын айлық өткiзудi;
- жүйелi түрде телерадиохабарлар жүргiзудi, баспасөз органдарынан мақалалар, төтенше жағдайлар проблемалары бойынша кiтапшалар, естелiктемелер, плакаттар шығаруды ұйымдастыруды;
- сейсмикалық берiк құрылыс пен шағын қабатты жеке тұрғын үйлердiң сейсмикалық берiктiгiн көтеру жөнiнде үлгiлiк жобалау шешiмдерiнiң жинақтарын, сондай-ақ төтенше жағдайлар кезiнде қалыпқа келтiру жұмыстарын жүргiзу жөнiнде техникалық ұсыныстамалар әзiрлеу мен шығаруды;
- төтенше жағдайларда халықтың, мамандар мен басшылардың iс-қимылының дайындығы мәселелерi жөнiнде ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзудi ұйымдастыруды;
- азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар мамандықтары бойынша офицер кадрларын даярлауға кандидаттарды ТМД елдерiнiң әскери оқу орындарында оқытуды көздейдi.

8. Төтенше жағдайларға арналған
материалдық-техникалық, азық-түлiк, дәрiгерлiк
және басқа да ресурстардың қорын жасау

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк және мобилизациялық резервтерiнiң құрамында төтенше жағдайларға арналған резервтi жасау жөнiндегi жұмыстар авариялар, апаттар мен табиғи зiлзалалар кезiнде халықты қорғаудың кепiлдiгiн, шаруашылық объектiлерiнiң қалыпты жұмыс iстеуiн қамтамасыз етуге бағытталған және:
- облыстардың, Алматы және Ленинск қалалары әкiмдерiнiң, министрлiктердiң, ведомстволардың, концерндердiң, ассоциациялардың және меншiк нысанына қарамастан экономикалық қатынастардағы басқа да субъектiлердiң төтенше жағдайлар жағдайында халықтың тұрмыс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету және кезек күттiрмейтiн авариялық-құтқару және авариялық-қалыпқа келтiру жұмыстарын жүргiзуi үшiн материалдық-техникалық, азық-түлiктiк, дәрiгерлiк және басқа да ресурстарды, мемлекеттiк және мобилизациялық резервтер құрамында олардың көлемдерi мен мерзiмдерiн айқындауды;
- зардап шеккен халықтың тұрмыс-тiршiлiгiн қамтамасыз етуге және аймақтық және кең ауқымды төтенше жағдайлардың зардаптарын жою кезiнде бiрiншi кезектi жұмыстар жүргiзуге арналған азық-түлiктердiң, арнаулы техникалық жабдықтардың мемлекеттiк резерв құрамында республикалық деңгейдегi қорын жасауды қарастырады.
9. Республиканың авариялық-құтқару
қызметiн құру және материалдық-техникалық
жарақтандыру

Қауiп-қатер және апаттар мен табиғи зiлзалалардың зардаптарын жою кезiндегi азаматтық қорғаныс жөнiндегi күштер жүйесiн республиканың авариялық-құтқару қызметiн қалыптастыру мен дамыту:
- Iшкi iстер министрлiгiнiң өрт сөндiру бөлiмдерi мен авариялық-құтқару бөлiмшелерiн; министрлiктiң, ведомстволар мен кәсiпорындардың мамандандырылған авариялық-құтқару және авариялық-қалыпқа келтiру бөлiмшелерiн; әскери бөлiмдердi және азаматтық қорғаныстың әскериленбеген құрамаларын; денсаулық сақтау министрлiгiнiң шұғыл дәрiгерлiк көмек құрамаларын; жедел-құтқару жасақтарын, материалдық-техникалық және кадрлық жағынан нығайтуды;
- республиканың авариялық-құтқару қызметiн техникамен, арнаулы құрал-жабдықпен, аспаптармен және приборлармен, мұның iшiнде құтқару және авариялық-қалыпқа келтiру жұмыстарына арналған шетел өндiрiсi құралдарымен жарақтандыруды;
- республиканың, мұның iшiнде авариялық-құтқару қызметiн жарақтандыру үшiн конверсияланған өнеркәсiп кәсiпорындарында авариялық-құтқару техникалары, құралдар мен жабдықтар өндiрiсiнiң бағдарламасын әзiрлеп, жүзеге асыруды;
- құтқарушылар мен мамандарды шетелде оқыту мен тәжiрибеден өткiзудi көздейдi.

10. Төтенше жағдайларда пайдаланылатын
байланыс және телекоммуникациялар құралдары жүйесiн
жетiлдiру

Төтенше жағдайлардың алдын алу, олардың зардаптарын тоқтату және жою жөнiндегi шаралардың жүзеге асырылуын мемлекеттiк басқарудың республикалық орталық органдарының облыс, қажет болғанда қалалық және аудандық әкiмшiлiктермен және республикалық министрлiктер және ведомстволармен, өнеркәсiп және көлiк-энергетика кәсiпорындарымен, әртүрлi деңгейдегi кезекшi қызметтермен және ТЖ зардаптарын жоюға тартылған күштермен байланыс орнату үшiн ТЖ комиссияларымен өзара iс-қимыл болғанда ғана қамтамасыз етiлуi мүмкiн. Байланыс және телекоммуникациялар жүйесiн дамыту;
байланыс пен хабар берудiң iс жүзiндегi барлық, мұның iшiнде ведомствоаралық, ведомстволық, әскери және арнаулы бағыттағы жүйелермен үйлестiру мен өзара iс-қимылды ұйымдастыруды;
қажеттi жабдықтарды, байланыс құралдарын, мұның iшiнде арнаулы байланысқа арналған телекоммуникацияларды алу мен пайдалануға енгiзудi;
ТЖМК, ТЖК мүшелерi мен ТЖАҚ қызметтерi, басқару органдары мен штабтардың басшыларына арналған жеке радиобайланыс пен радиоiздестiру хабарын берулердiң жеке құралдарымен қамтамасыз етудi;
- жылжымалы жедел топтары (штабтары), мобильдi байланыс тораптары және басқалары бар радиобайланыстың соталық жүйелерiн енгiзу мен пайдалануды қамтамасыз етудi;
- "Волна" ("Волна-П") схемасы бойынша төтенше жағдайларға арналған радиобайланысты, мұның iшiнде аймақтық радиобайланысты, командалық - штабтық машиналар мен байланыстың жылжымалы тораптарын жетiлдiру мен жаңғыртуды;
- радиобайланыстың төменгi және аймақтық құралдарын, мұның iшiнде ТЖ аудандары мен авариялық-құтқару және қалыпқа келтiру бөлiмшелерiнiң жол үстiндегi маршруттарында радиобайланысты қамтамасыз етуге арналған командалық-штабтық машиналар мен жылжымалы байланыс тораптарын жетiлдiрудi;
- құжаттау жүйесi бар дауыскүшейткiш байланыстарды енгiзу мен оқиға орнынан тiкелей келiп түсетiн бейнеақпаратты пайдалануды;
баспасөзде арнаулы бағыттағы байланыс құралдарын
жарияланбайды енгiзудi, ТЖ байланыс жүйесiн жетiлдiру
кезiнде мемлекеттiк құпияларды қорғауды
қамтамасыз ету мақсатында ақпарат пен
ақпарат қауiпсiздiгiн және т.б. қорғау
жөнiнде арнаулы әдiстер мен ережелердi
белгiлеудi;
ТЖМК, ТЖК, байланыстың сандық торабындағы кезекшiлiк қызметтердiң абоненттерiнiң, телеграф және телефон байланысының, мұның iшiнде келешегi бар "Атлас" және ТМД АОАЖ деректемелерiн беруге арналған байланыс каналдарының автоматты түрде коммутаторланатын абонемент желiлерiнiң iске қосылуын қамтамасыз етудi;
баспасөзде төтенше жағдайларда халық пен мемлекеттiк
жарияланбайды басқару органдарын хабарландыру мәселелерiн
кешендi шешу мақсатында 1994-1995 жылдарға
арналған "Арал-93" хабарландыру мәселелерi
жөнiндегi арнаулы мемлекеттiк бағдарламада
көзделген шараларды жүзеге асыруды;
ТЖРК байланысын ұйымдастыру жөнiнде қосымша ережелердiң әзiрлемелерi мен байланыс түрлерiне, жүйе торап, канал, кешендердi пайдалану принциптерiне және ТЖ байланыс құралдарына талаптарды, байланыс жүйелерi дайындығының әртүрлi режимдерiнде байланыстың әр түрiн берудiң және байланыс жүйесiн басқарудың қосымша тәртiбiн, лауазымды адамдардың қосымша мiндеттерi мен тiрек тораптары мен тiке байланыс бағыттарына дәнекер қосымша желiлердi қамтамасыз етудi;
баспасөзге төтенше жағдайлардағы басқару бойынша
жарияланбайды Қазақстан Республикасы басшылығының
қызметiн қамтамасыз етуге арналған
байланыс, телекоммуникациялар мен
хабарландыру құралдарымен, жағдаяттар
залдарымен және шұғыл кезекшiлiк
қызметiмен, ұжымдық пайдаланудағы
ақпараттық көрiнiстеу құралдарымен,
ақпараттық-есептеу тораптарымен және т.б.
("Алатау-ТЖ") жағдаяттық орталық құруды
қарастырады.

11. Төтенше жағдайлар жөнiндегi
автоматтандырылған ақпараттық-басқару жүйесiн құру
(ТЖ ААБЖ)

Төтенше жағдайлар жөнiндегi республикалық автоматтандырылған ақпараттық-басқару жүйесi, ТЖРРЖ-нiң аса маңызды құрамдас бөлiгi болып саналады және ол республикалық, облыстық, ведомстволық және объектiлiк буындарды қоса алғанда оның барлық деңгейiндегi, басқару және ақпараттық қамтамасыз ету процестерiн автоматтандыруға арналған.
ТЖ ААБЖ;
- мемлекеттiк және салалық басқару органдарының, мониторингтiң, мемлекеттiк, аумақтық және салалық жүйелерi мен құралдарының, сондай-ақ төтенше жағдайлардың зардаптарын жоюға арналған басқару органдарының күштерi мен құралдарының ақпараттық-техникалық түйiсiмiн қамтамасыз ету;
- шешiмдер қабылдауда ақпараттық және интеллектуалдық қолдау жасауды қамтамасыз ету мақсатында құрылады.
ТЖ ААБЖ-ны құру мен дамытудың негiзгi бағыттары:
- төтенше жағдайлардағы алдын алу және iс-қимыл жөнiндегi күштер мен құралдарды басқарудың әдiстерiн, жоспарларын, схемаларын әзiрлеу;
- есептеу және қабылдау-тарату жобалау (техникалық базаны жетiлдiру телекоммуникациялар жүйесiн жасау мен қолдау);
- мониторингтiң автоматтандырылған жүйесiн құру және модерлендiру;
- бағдарламалық-технологиялық база жасау;
- деректемелер мен бiлiмдемелер жүйесiн жасау;
- проблемалық-бағдарламалық ақпараттық технологиялар құру болып табылады.
Техникалық базаны жетiлдiру:
- ТЖКМ есептеу тораптарын (республиканың мемлекеттiк басқару органдарының қала сыртындағы басқару пунктi торабын қоса алғанда), республика аумағында төтенше жағдайларда iс-қимылды қамтамасыз етуге арналған жағдай орталығын, республиканың Азаматтық қорғаныс штабын, ақпараттық-техникалық орталық (АТО) құруды, жабдықтау мен техникалық қызмет көрсетудi;
- ақпарат және байланыстың жылжымалы пункттерiнiң бағдарламалық-техникалық комплекстерiн (бұйымдарын) жасауды;
- байланыстың коммутаторланған және берiлген телефон каналдары бойынша ТЖМК, облыс әкiмшiлiктерiнiң, министрлiктер мен ведомстволардың есептеу тораптарының арасындағы төтенше жағдайлар жөнiндегi деректеме базаларына телекоммуникациялық қол жетушiлiктi ұйымдастыруды;
- радио және спутниктiк байланыс каналдары бойынша ТЖ туралы деректемелердi республикалық компьютераралық берудi ұйымдастыруды қарастырады.
Мониторингтiң автоматтандырылған жүйесiн құру мен модерлендiру өз қызметiнде:
- компьютераралық байланыс каналдары бойынша қоршаған ортаның жай-күйi жөнiндегi мониторинг деректемелерiн беру жүйесiн әзiрлеудi;
- космостық байланыс пен компьютерлiк технология негiзiнде республикада жұмыс iстеп тұрған сейсмологиялық бақылау тораптарын (сейсмостанцияларды, обсерваторияларды, бақылау пункттерiн) модерлендiрудi;
- селдi хабарлайтын автоматтандырылған спутниктiк жүйе құруды көздейдi.
Бағдарламалық-технологиялық база жасау үшiн;
- жүйелi бағдарламалық қамтамасыз етудi, тораптық бағдарламалық қамтамасыз етудi, қолданбалы бағдарламалардың телекоммуникациялар құралдарының сервистiк пакеттерiн қоса алғанда, есептеу тораптарының жұмыс iстеуi мен пайдаланылуы үшiн ақпараттар мен қолданбалы лицензиялық бағдарламалық құралдарды өңдейтiн озық технологияларды алуды;
- есептеу тораптарының жұмыс iстеуiнiң бейiмделуi мен ортақ жүйе құралдарының қоса жүруiн көздейдi.
ТЖ ААБЖ деректемелерi мен бiлiмдемелерi базасының жүйесiн қалыптастыру:
- деректемелер мен бiлiмдемелердiң тақырыптық базаларын жобалау, ақпараттық көрсеткiштердiң жиынтық және абоненттiк тiзбесiн қоса алғанда, табиғи зiлзалалар, iрi авариялар мен апаттар бойынша бөлiнген республикалық мәлiметтер банкiсiнiң қызметiн құру мен қолдауды;
- төтенше жағдайларды басқару жүйесiне арналған деректемелер базасын жасауды;
- ТЖРЖ басқару моделi мен жай-күйi бойынша бiлiмдемелер базасын жасаудың сараптама жүйесiн әзiрлеу;
- сейсмикалық мониторингтiң, табиғи мониторингiнiң, мейлiнше қауiптi объектiлер мониторингiнiң, ерекше қауiптi жұқпалы аурулардың мүмкiн ошақтары жай-күйiнiң мониторингiнiң деректемелiк және бiлiмдемелiк базасын жасауды;
- геоэкология проблемалары бойынша мәлiметтер банкi мен бiлiмдемелер базасын жасауды талап етедi.
Проблемалық-бағдарламалық ақпараттық технологияны қалыптастырудың құрамдас бөлiктерi болып:
- ТЖРЖ республикалық, облыстық, ведомстволық, объектiлiк буындарына арналған төтенше жағдайлардың алдын алу және жою бойынша мамандардың автоматтандырылған жұмыс орындарын құру;
- ТЖРЖ автоматтандырылған қызметтiк мiндеттерiн әзiрлеу;
- ТЖ ААБЖ аумақтық буындарының үлгi жобаларын әзiрлеу;
- ТЖ ААБЖ қызметтiк ведомстволық мiндеттерiн әзiрлеу;
- шаруашылық кешенiнiң объектiлерiндегi авариялар кезiнде хал-ахуалды бағандау мен шешiмдер қабылдауды қолдаудың автоматтандырылған жүйесiн әзiрлеу болып табылады.
ТЖ ААБЖ негiзгi қызметтiк жүйе тармағының құрамына:
- инфрақұрылымның жай-қүйi мен халықтың тұрмыс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесi үшiн хал-ахуалды байқау мен бақылау;
- қауiптi құбылыстар мен олардың зардаптарын болжамдау;
- ТЖ алдын алу жөнiндегi ұйымдастыру шаралары;
- ТЖ жеңу жөнiндегi органдар мен қызметтер құру;
- ТЖРЖ материалдық-техникалық және қаржылық базасын жасау;
- ТЖ зиянын азайту жөнiнде инженерлiк-техникалық шаралар;
- ТЖ зардаптарын жою кiредi.

12. Сейсмикалық төзiмдi құрылыс және үйлер
мен ғимараттарды сейсмикалық жағынан күшейту

Қазақстан Республикасының сейсмикалық аудандары республика аумағы жалпы алыңының 20% шамасын құрайды. Қолайлы табиғи-климаттық жағдайлар, бағалы шикiзат және энергетикалық ресурстардың болуы бұл аудандарда республиканың өнеркәсiп және ауыл шаруашылығы әлеуетiнiң елеулi бөлiгiнiң шоғырлануына әкелдi. Мұнда өнеркәсiптiк өндiрiстiк негiзгi қорларының 30% жуығы жиналған және ауыл шаруашылығы өнiмiнiң жылдық көлемiнiң 30% жуығы өндiрiледi. Тұрғын үй қорының 35% астамы орналасқан, онда елдiң халқының 40% жуығы тұрады.
Күштi жер сiлкiнiстерiнiң пайда болу ықтималдылығы өсуiне байланысты, мүмкiн жер сiлкiнiстерiнен адамдар өмiрi мен материалдық құндылықтар үшiн қауiптi төмендету жөнiндегi мақсатты бағытталған жұмысты одан әрi жеделдету керек. Республикада қалыптасқан әлеуметтiк-экономикалық хал-ахуалды ескере отырып, республикалық бюджеттен де, жергiлiктi бюджеттерден де министрлiктердiң, ведомстволардың, кәсiпорындар мен ұйымдардың қаражаттарынан да, сол сияқты азаматтардың жеке қаражаттарының есебiнен жүргiзiлiп жүрген қаржылық қамтамасыз ету саясатын қайта бағдарлау қажет.
Жер сiлкiнiстер кезiнде халықтың, шаруашылық объектiлерiнiң қауiпсiздiгiн арттыру жөнiндегi шаралар мынадай бағыттарды қарастыруы тиiс:
- жаңа құрылысты үйлер мен ғимараттардың сейсмикалық берiктiгiн қамтамасыз ету;
- қазiр бар құрылыстардың үйлерi мен ғимараттарының сейсмикалық берiктiгi мен жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;
- республика аумағын сейсмикалық шағын аудандастыру.
Сейсмикалық берiк құрылысты ғылыми-техникалық әзiрмелерге:
- сейсмикалық аудандарда құрылыс жұмыстары есептерiнiң, жобалануы мен өндiрiсiнiң нормативтiк базаларын жасау;
- сейсмикалық берiк құрылыстың тәжрибелiк-экспериментальдық базасын дамыту оны қазiргi заманғы, мұның iшiнде шетел зерттеу құралдарымен жабдықтау;
- республиканың ресурстық мүмкiншiлiктерiне бағдарланған өнеркәсiп үйлерi мен ғимараттарының жаңа сындарлы шешiмдерiн әзiрлеу;
- республикадағы жаңа тұрғын үй саясатын ескере отырып, тұрғын үй және әлеуметтiк, мәдени-тұрмыс объектiлерiне арналған үйлердiң жаңа құрастырмаларын әзiрлеу;
- эксперименталды жобалау мен құрылысты дамыту кiредi.
Қазiр бар құрылыстың үйлерi мен ғимараттарын сейсмикалық жағынан күшейту тұрғын үй, әлеуметтiк және мәдени-тұрмыстық тұрғыдағы объектiлердiң, өндiрiстiк үйлер мен республиканың сейсмоактивтi аудандары аумағындағы құрылыстардағы сейсмикалық берiк ғимараттардың сейсмикалық төзiмдiлiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi әдiстер мен тәсiлдердi әзiрлеудi көздейдi.
Сейсмикалық шағын аудандастыру жұмысы:
- елдi мекендердiң аумақтарының сейсмикалығын нақтылау;
- құрылыс үшiн мейлiнше күмәндi аумақтардың сейсмикалығын айқындау;
- аномальды кернеулi белсендi аймақтардың (геодинамикалық аймақтар) сейсмикалығын зерттеудi қарастырады.

13. Гидротехникалық және инженерлiк-геологиялық
қорғаныс шаралары

Бұл жұмыстар:
- ағын суларды жинағыштарды пайдаланудың сенiмдiлiгiн арттыру жөнiндегi шаралар кешенiн жүзеге асыруды;
- iрi су қоймалары плотиналарының және басқа да су шаруашылығы құрылыстарының оларды су тасқындары шайып кетуiн немесе өзге де табиғи зiлзалалар қиратуын болдырмау мақсатында ескiштерi мен төменгi беткейлерiн нығайту жөнiндегi инженерлiк-техникалық шаралар жүргiзудi;
- Каспий теңiзi деңгейiнiң көтерiлуiне байланысты шаруашылық объектiлерiн, елдi мекендердi су басу мен су астында қалудан қорғау жөнiндегi шараларды;
- бекiтiлген бас қорғаныс схемаларына сәйкес республиканың әртүрлi аудандарында селге қарсы және басқа да қорғаныс құрылыстарының құрылысын;
- iс жүзiндегi селге қарсы кешендер мен басқа да қорғаныс құрылыстарының пайдалану сенiмдiлiгiн арттыру жөнiндегi шаралар комплексiн орындауды қарастырады.

14. Коммуникациялар жүйесiн жетiлдiру
Жүк тасымалдау көлемiн ұлғайтуды, көлiктiң қозғалыс

қауiпсiздiгi мен көлiктегi төтенше жағдайларды азайтуды қамтамасыз ету үшiн:
- жаңа темiржолдар құрылысын жүргiзу;
- Ұзынағаш-Қапшағай учаскесiнде айналма темiр жолды жобалау мен құрылысын жүргiзу;
- Шу-Алматы-Сарыөзек, Екiбастұз-Павлодар, Тобыл-Железнорудное темiржолдары учаскелерiн электрлендiру;
- республикалық және жергiлiктi мәндегi, автомобиль жолдарының құрылысын жүргiзу және қайта құру;
- көпiрлердiң құрылысы және өткiзу қабiлетi мен жүк көтерiмдiлiгiн арттыру;
- темiржол және автомобиль жолдарының жүк тасымалы ауыр
тоғыстарына жолға шығарып салу құрылыстарын;
- әуе көлiгiне арналған қозғалысты басқарудың автоматтандырылған жүйесiнiң бiрыңғай орталығын құру;
- сейсмикалық қауiптi аймақтардағы аэродромдарға баратын резервтiк жолдардың құрылысын;
- жекелеген цистерналар мен ақаулар табылған кезде (күштi әсер ететiн улы заттардың ағуы, булануы) мейлiнше қауiптi жүктерi бар темiржол составтарының уақытша тұратын (сақталатын) аудандары мен нақты орындарын белгiлеу мен жабдықтау және апаттық жағдайларды және оның зардаптарын жою жөнiндегi басқа да шаралар жүргiзу көзделедi.
Алматы қаласында Көлiк және коммуникациялар министрлiгiнiң орталық басқару пунктiн ұйымдастыру. Дербес энергия көздерi жетiспейтiн сейсмикалық қауiптi аймақтарда орналасқан байланыс объектiлерiн жарақтау.

15. Қауiптi өндiрiстiк объектiлер
бойынша шаралар

- газбен жабдықтау жүйесi қызметiнiң орнықтылығын арттыру;
- газ толтыру станцияларын қайта құру;
- Алматы қаласының сейсмикалық сызатты аймақтарындағы сұйытылған газдың топтық резервуарлық жарасты қоймаларын бөлектеу;
- сұйық хлорды сақтауға арналған қоймаларды жобалау мен қайта құру;
- мейлiнше қауiптi объектiлерде қорғаныс және авариялық жағдайларды жою жүйесiн жетiлдiру, технологиялық қауiпсiздiктi арттыру;
- өрттердi болдырмау бойынша шаралар жүргiзу;
- мұнай және газ өнеркәсiбi объектiлерiндегi төтенше жағдайлардың зардаптарын шұғыл жою жөнiнде сенiмдi қорғаныс құру мен практикалық шаралар әзiрлеудi қарастырады.

IV. Төтенше жағдайлардын алдын алу және iс-қимыл жасау
жөнiндегi республикалық жүйенi құқықтық жағынан қамтамасыз етуге арналған заң актiлерiн дайындау

Шараларды жүзеге асыруға Әдiлетминi, Азаматтық қорғаныс
жауапты министрлiктер, штабы, Iшкiiсминi, Экономминi,
мемлекеттiк комитеттер, Денсаулықминi, Әлеуметминi, басқа
ведомстволар да министрлiктер мен ведомстволар,
облыс (қала) әкiмдерi
Iрi авариялар, экологиялық апаттар мен табиғи зiлзалалар кезiндегi халықтың қауiпсiздiгiн, экономиканың орнықтылығы мен қоршаған табиғи ортаны қорғауды қамтамасыз ететiн процестердi мемлекеттiк басқару бүгiнгi күнге дейiн негiзiмен алғанда әкiмшiлiк әдiстермен жүзеге асырылып келдi.
Нарықтық қатынастардың дамуы және республиканың мемлекеттiк егемендiгi мен тәуелсiздiгiн жүзеге асыру бұл жұмыстың сенiмдi құқықтық қамтамасыз етiлуiн, заңдық реформалар процесiнде құқықтық реттеудiң өз алдындағы бiр саласы - төтенше жағдайлардағы алдын алу және iс-қимылдың ерекше болуын табанды түрде талап етедi.
Аталмыш жұмысты жүзеге асыру мақсатында төтенше жағдайлардың алдын алу және iс-қимыл жөнiндегi республикалық жүйенi құқықтық қамтамасыз етуге арналған бiрқатар заң жобаларын әзiрлеу көзделiп отыр.
Олардың iшiндегi:
- авариялардан, апаттар мен табиғи зiлзалалардан халықты, табиғи орта мен шаруашылық жүргiзушi объектiлердi қорғау туралы;
- авариялық-құтқару қызметi туралы;
- құтқарушының мәртебесi туралы;
- азаматтық қорғау туралы;
- радиациялық қауiпсiздiк туралы заңдар бiрiншi кезектегi болып саналады.
Аталған пакеттердi, сол сияқты бiрқатар қосымша заң жобаларын жүзеге асыру халықты, табиғи ортаны және шаруашылық объектiлерiн төтенше жағдайлардан қорғаудың негiзгi принциптерiн орнықтыруға, авариялық-құтқару және қалыпқа келтiру жұмыстарын жүргiзудi ұйымдастыру мәселелерiн жеделiрек шешуге мүмкiндiк бередi.

V. Халықаралық ынтымақтастық

Шаралардың жүзеге асырылуына Ұлттық ғылым академиясы,
жауапты министрлiктер, Бiлiмминi, Табиғи зiлзалалардың
мемлекеттiк комитеттер, қаупiн азайту бойынша БҰҰ-ның
ведомстволар халықаралық Онжылдығын өткiзу
жөнiндегi республикалық комитет,
Азаматтық қорғаныс штабы, басқа
да министрлiктер мен
ведомстволар, облыс (қала)
әкiмдерi
Қауiптi табиғи және техногендi құбылыстар кең ауқымда таралу мәнiне ие. Әлемнiң көптеген елдерiнде үлкен тәжiрибе жинақталған және табиғи зiлзалалар мен апаттардан қорғау жөнiнде практикалық шаралар жүргiзiлiп келедi.
БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 1989 жылғы 22 желтоқсандағы 44/236 қарарымен 90-шы жылдары табиғи зiлзалалардың қаупiн азайту жөнiндегi халықаралық Онжылдық деп жариялады.
Төтенше жағдайлардағы iс-қимылды жетiлдiру мен табиғи зiлзалалардың зардаптарын жұмсартуға және оларға әзiрлiктi ұлттық деңгейде қамтамасыз етуге Онжылдықтың маңызды үлес қосуға қабiлетi барлығын мойындап, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастықты дамыту мақсатында республиканың халықаралық Онжылдыққа қатысуы және тиiстi бағдарламаларды орындауы бойынша пiкiрлер мен ұсыныстамаларды әзiрлеу жөнiндегi бас үйлестiру ұйымының қызметi берiлiп, табиғи зiлзалалардың қаупiн азайту бойынша БҰҰ-нының халықаралық Онжылдығын жүргiзу жөнiндегi республикалық комитет құрылды.
Халықаралық ынтымақтастық шараларын жүзеге асыру:
төтенше жағдайлар саласында Қазақстан Республикасы қол қойған халықаралық келiсiмдер мен конвенциялардан туындайтын мiндеттемелердi орындауға тараптардың қатысуының шарттары мен тәртiбiн дайындауды;
Қазақстан Республикасының халықаралық конвенцияларға қосылуын және оны жүзеге асыру жөнiнде практикалық шаралар қабылдауды;
Алғашқы кезеңде бұл:
- трансшекаралық мағынадағы қоршаған ортаға ықпалға баға беру туралы Конвенция (1991 жыл);
- өнеркәсiп апаттарының трансшекаралық ықпалы туралы Конвенция (Хельсинки, 1992 жыл);
- Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлардың алдын алу және зардаптарын жою саласында маманданған халықаралық ұйымдарға кiру; олар - Азаматтық қорғаныстың халықаралық ұйымы (АҚХҰ), Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Дамыту бағдарламасы (БҰҰДБ);
- мемлекетаралық және халықаралық ауқымда деректемелердiң салыстырмалылығын қамтамасыз етiп, төтенше жағдайлардың зардаптарын бағалаудың ортақ тәсiлдерiнiң, бiрыңғай әдiстемелерiнiң, өлшемдерi мен процедураларының келiсiлген саясатын әзiрлеудi;
- төтенше жағдайлар саласында үйлестiрiлген iргелi және қолданбалы зерттеулер жүргiзудi, мемлекетаралық (халықаралық) ақпараттық жүйенi құру мен жұмыс iстеуiн;
- төтенше жағдайларды болжамдаудың, олардың зардаптарын бағалаудың, авариялық-құтқару және авариялық-қалыпқа келтiру жұмыстарын ұйымдастырудың озық әдiстерi мен әдiстемелерiн әзiрлеу және енгiзу үшiн шетелдiк және халықаралық ұйымдарды, фирмаларды, жекелеген мамандарды тартуды;
- шетел мамандарын тарту жолымен төтенше жағдайлардың, олардың алдын алу және зардаптарын жою проблемаларын шешуде халықаралық тәжiрибенi кең пайдалануды, Қазақстанның төтенше жағдайлар саласындағы студенттердiң, ғалымдар мен мамандардың конференцияларға, семиналарға, симпозиумдарға қатысуын, бiлiктiлiгiн көтеру үшiн шетелге оқуға жiберiлуiн, тәжрибеден өтуiн;
- Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлардан қорғау мен алдын алу саласында нақты бағдарламалар мен жобалардың шешiмiн табуға көмек қорлары мен халықаралық ұйымдардан барынша мүмкiн қаржылық қаражаттарды тартуды қарастырады.
Табиғи және техногендi төтенше жағдайлардың алдын алу мен жою саласында өзара iс-қимыл туралы көпжақты және екiжақты үкiметаралық келiсiмдерге қол қойылуды әзiрлеп, қамтамасыз ету қажет.

VI. Қаржыландыру шарттары

Шараларды жүзеге асыруға Экономминi, Қаржыминi, басқа да
жауапты министрлiктер, министрлiктер мен ведомстволар,
мемлекеттiк комитеттер, облыс (қала) әкiмдерi
ведомстволар
Қазақстанда төтенше жағдайлар проблемалары бойынша ғылыми зерттеулер ұйымдастыру үшiн де, сондай-ақ бағдарлама бойынша көзделген бiрiншi кезектегi ұйымдастыру және инженерлiк-техникалық жұмыстарды орындау үшiн де жеткiлiктi интеллектiлiк әлеует пен практикалық тәжiрибе бар.
Өнеркәсiп авариялары мен апаттарының алдын алу, табиғи зiлзалалар мен олардың зардаптарының шығынын азайту жөнiндегi шараларды қаржыландыру жергiлiктi бюджеттер мен бюджеттен тыс қорлардан және салалық көздерден (министрлiктердiң, ведомстволардың, мемлекеттiк және шаруашылық басқарудың басқа да органдарының резерв қорларынан, кәсiпорындардың мекемелер мен ұйымдардың жеке өз қаражаттарынан, ал ерекше жағдайларда - республикалық бюджеттiң және басқа да мемлекеттiк орталықтандырылған көздердiң есебiнен жүзеге асырылады.
Егер мүмкiн төтенше жағдайлардың пайда болу тәуекелiнiң немесе болған авариялардың, апаттар мен табиғи зiлзалалардың деңгейi таралу ауқымы бойынша жеке объектiлiк және жергiлiктi мәндi ретiнде жiктелген болса, онда аумақтық және салалық көздер төтенше жағдайлардың алдын алу және олардың зардаптарын жою жөнiндегi шараларды орындауды қамтамасыз ететiн көлемде қалыптасады.
Өндiрiстiк объектiлердiң, технологиялық желiлердiң пайдалану қауiпсiздiгi мен оларда төтенше жағдайлардың пайда болуының алдын алу жөнiндегi шаралар кәсiпорындар мен ұйымдардың есебiнен қаржыландырады.
Республикалық бюджеттен және басқа да мемлекеттiк орталықтандырылған көздерден қаражат жүргiзiлген ғылыми-техникалық, ғылыми-практикалық, жобалау-iздестiру, ұйымдастыру және инженерлiк-техникалық шаралардың республикалық немесе Қазақстанның бiрнеше аймағы үшiн ортақ мәнi бар болған жағдайларда бөлiнедi.
Бағдарламаның қаржылық және материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету тәртiбiн Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi белгiлейдi.