Об утверждении Программы развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 17 мая 1996 г. N 608. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 9 февраля 2005 г. N 124 (P050124)

      Во исполнение постановления Правительства Республики Казахстан от 12 января 1996 г. N 56 P960056_  "О Плане действий Правительства Республики Казахстан по углублению реформ на 1996-1998 годы и развернутом Плане мероприятий Правительства Республики Казахстан по углублению реформ на 1996 год" Правительство Республики Казахстан постановляет:
      1. Утвердить прилагаемую Программу развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан.
      2. Министерствам, государственным комитетам и иным центральным исполнительным органам Республики Казахстан обеспечить выполнение мероприятий по реализации Программы развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан.
      3. Контроль за реализацией Программы развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан возложить на Национальную комиссию Республики Казахстан по ценным бумагам.

     Премьер-Министр
  Республики Казахстан

                                  УТВЕРЖДЕНА
                          постановлением Правительства
                              Республики Казахстан
                             от 17 мая 1996 г. N 608

                          П Р О Г Р А М М А
                    развития рынка ценных бумаг в
                         Республике Казахстан

                            А. ОБЩАЯ ЧАСТЬ

         1. Состояние и проблемы развития рынка ценных бумаг

      Анализ современного состояния рынка ценных бумаг свидетельствует о том, что за прошедший период (1991-1995 годы) произошло углубление понимания механизма функционирования рынка ценных бумаг. Вопросы регулирования обращения ценных бумаг нашли отражение в Гражданском кодексе Республики Казахстан (общая часть), Указе Президента Республики Казахстан, имеющем силу Закона, "О ценных бумагах и фондовой бирже" и ряде других нормативных актов, конкретизирующих основные положения Гражданского кодекса Республики Казахстан (общая часть) и вышеупомянутого Указа Президента. Названными актами сформулированы базовые понятия фондового рынка, определены основные участники рынка ценных бумаг, понятие и виды ценных бумаг, тем не менее ряд положений требуют конкретизации и существенной доработки или изменений.
      Эффективный механизм обращения ценных бумаг требует наличия пакета взаимосвязанных законодательных и других нормативных актов, учитывающих условия современного этапа формирования рынка ценных бумаг и практику применения принятых ранее законов и подзаконных актов, регулирующих рынок ценных бумаг в Республике Казахстан.
      В целях реализации этого требования Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам подготовлен и введен в действие ряд нормативных актов, регламентирующих процесс государственной регистрации эмиссии ценных бумаг и лицензирования профессиональной деятельности на рынке ценных бумаг.
      В настоящее время имеется ряд взаимосвязанных проблем, затрудняющих дальнейшее развитие отечественного рынка ценных бумаг.
      Развитию рынка ценных бумаг препятствует отсутствие единой депозитарно-регистраторской системы, которая позволяла бы осуществлять эффективное перемещение ценных бумаг между различными инвесторами и подтверждение прав собственности на ценные бумаги.
      Серьезной проблемой является несовершенство действующей системы регулирования развития рынка ценных бумаг. Система регулирования рынка ценных бумаг должна быть единой и включать в себя как элементы государственного регулирования рынка ценных бумаг, так и саморегулирование деятельности профессиональных участников.
      До настоящего времени законодательно не урегулированы вопросы эмиссии и обращения государственных ценных бумаг и ценных бумаг, эмитируемых по решению местных органов исполнительной власти.
      Недостаточный уровень развития инфраструктуры рынка ценных бумаг обусловлен отсутствием необходимых нормативно-правовых актов, регулирующих депозитарно-регистраторскую деятельность, деятельность, внебиржевых котировочных систем рынка ценных бумаг, деятельность инвестиционных фондов и их управляющих.
      В целом состояние рынка ценных бумаг характеризуется незначительными объемами, неликвидностью большинства обращающихся на нем корпоративных ценных бумаг, неразвитостью материальной базы, высокой степенью рисков, слабой подготовленностью кадров.

             2. Цель и задачи развития рынка ценных бумаг

      Основной целью развития рынка ценных бумаг как неотъемлемой части новой структуры экономики является создание эффективного механизма привлечения инвестиций, аккумуляции и рационального перераспределения капитала между отраслями экономики и хозяйствующими субъектами в Республике Казахстан.
      Для достижения указанной цели необходимо решение следующих задач:
      1. Развитие организационной структуры рынка ценных бумаг, включающей в себя:
      эмитентов и инвесторов ценных бумаг;
      профессиональных участников рынка ценных бумаг;
      саморегулируемые организации профессиональных участников, в том числе фондовые биржи, внебиржевые котировочные системы;
      регистраторов, депозитариев, хранителей ценных бумаг;
      органы государственного регулирования и надзора.
      2. Формирование законодательной базы, представленной нормативными актами, регулирующими процессы организации и функционирования рынка ценных бумаг и устанавливающими правила поведения профессиональных участников рынка, а также регламентирующими технологию торгов на биржевом и внебиржевом рынках, виды сделок и торговых стратегий на рынке ценных бумаг.
      3. Создание и развитие инфраструктуры рынка ценных бумаг, основным функциональным назначением которой является бесперебойное обеспечение процессов первичного размещения ценных бумаг и их обращения на вторичном рынке.
      4. Формирование эффективной системы регулирования рынка ценных бумаг.
      5. Создание системы подготовки квалифицированных специалистов рынка ценных бумаг.
      6. Интеграция рынка ценных бумаг Республики Казахстан в систему мирового рынка ценных бумаг.
      Реализация перечисленных задач обусловила необходимость, принятия настоящей Программы развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан.
      Настоящая Программа разработана в соответствии с Программой действий Правительства Республики Казахстан по углублению реформ на 1996-1998 годы.
      Программа определяет цели, основные задачи и направления развития отечественного рынка ценных бумаг, а также основные меры по ее реализации.
      Программа предусматривает поэтапное выполнение намечаемых мероприятий, тесную увязку системы регулирования рынка ценных бумаг, включающей в себя государственное регулирование и механизм саморегулирования рынка ценных бумаг, с основными механизмами реформирования казахстанской экономики.
      Реализация Программы будет осуществляться в три этапа.
      С развитием рынка ценных бумаг Национальная комиссия Республики Казахстан по ценным бумагам будет осуществлять координирование и контроль за развитием рынка ценных бумаг и соблюдением его участниками действующего законодательства Республики Казахстан, регулирующего рынок ценных бумаг, разработку государственных программ и основных направлений развития рынка, а также анализ состояния и тенденций развития рынка ценных бумаг.
     Детализация мер по реализации Программы будет достигнута в плане, который будет ежегодно утверждаться и уточняться раз в полугодие.
     Национальная комиссия Республики Казахстан по ценным бумагам обязана представлять ежеквартальные отчеты о ходе реализации Программы.

                      Б. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ
                        РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

                           1. Первый этап


      На первом этапе реализации Программы (апрель 1996 года - март 1997 года) основной задачей будет завершение формирования комплекса нормативных актов, касающихся деятельности на рынке ценных бумаг. В числе первоочередных мероприятий первого этапа реализации Программы создание основ депозитарно-регистраторской системы, урегулирование вопросов деятельности инвестиционных фондов и преобразование ныне действующих инвестиционно-приватизационных фондов в инвестиционные компании, а также создание системы государственного регулирования рынка ценных бумаг.

             1.1. Формирование законодательной базы рынка
                             ценных бумаг

      В числе первоочередных законов, принятие которых необходимо осуществить, в течение 1996 года, следующие:
      О внутреннем долге Республики Казахстан и государственных ценных бумаг и О ценных бумагах местных органов исполнительной власти. Разработка проектов данных законов будет осуществляться Министерством финансов Республики Казахстан совместно с Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам, Национальным Банком н Министерством экономики Республики Казахстан;
      О депозитарной и регистраторской деятельности в Республике Казахстан. Разработка проекта данного закона будет осуществляться Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам совместно с Национальным Банком Республики Казахстан и другими министерствами.
      Об инвестиционных компаниях в Республике Казахстан. Разработка проекта данного закона будет осуществляться Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам совместно с заинтересованными министерствами.
      Проекты Законов Республики Казахстан О депозитарной и регистраторской деятельности в Республике Казахстан и Об инвестиционных компаниях в Республике Казахстан будут представлены на рассмотрение Парламента Республики Казахстан к 1 августа 1996 года.
      Кроме этого, Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам, Министерству финансов, Национальному Банку совместно с Министерством юстиции Республики Казахстан необходимо модифицировать действующее законодательство в части регулирования рынка ценных бумаг, определения понятийного аппарата, особенностей деятельности субъектов рынка ценных бумаг.
      В числе первоочередных нормативно-правовых актов, которые необходимо разработать и принять Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам в течение 1996 года:
      Положение об обращении производных ценных бумаг;
      Положение о порядке допуска ценных бумаг иностранных эмитентов к обращению на территории Республики Казахстан;
      Положение по ведению реестра держателей ценных бумаг;
      Положение о деятельности инвестиционных консультантов;
      Положение о деятельности котировочных систем внебиржевого рынка ценных бумаг;
      Положение о лицензировании деятельности по хранению ценных бумаг;
      Положение о брокерской, дилерской деятельности на рынке ценных бумаг;
      Положение о порядке регистрации выпуска и погашения акций инвестиционных фондов.
      С целью создания механизма привлечения иностранных инвестиций и совершенствования допуска ценных бумаг иностранных компаний к обращению на территории Республики Казахстан в течение первого этапа Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам необходимо разработать и ввести в практику нормативные акты, устанавливающие правила обращения депозитарных расписок.

          1.2. Создание системы институциональных инвесторов

      Главной целью институциональных инвесторов является обеспечение стабильности и профессионализма при осуществлении инвестирования в ценные бумаги, повышения степени доверия публики. Ограничение риска капиталовложений посредством четкого регулирования деятельности всех видов институциональных инвесторов является одной из основ рынка ценных бумаг.
      В Республике Казахстан основными видами институциональных инвесторов будут являться инвестиционные фонды, инвестиционные компании, страховые компании, пенсионные фонды.
      В рамках развития этого направления формирования рынка ценных бумаг в течение 1996 года будут приняты Закон Республики Казахстан "Об инвестиционных компаниях в Республике Казахстан", "О негосударственных пенсионных фондах".
      Кроме этого, в течение 1996 года Государственный комитет Республики Казахстан по приватизации по согласованию с другими органами государственного управления выработает механизм и произведет комплекс необходимых мероприятий по трансформации существующих инвестиционных приватизационных фондов в инвестиционные компании, акционерные общества.
      Значительный потенциал банковской системы Республики Казахстан будет использован с помощью создания условий для функционирования инвестиционных банков, выполняющих аналогичные инвестиционным компаниям функции на рынке ценных бумаг.

           1.3. Создание инфраструктуры рынка ценных бумаг

      Создание и развитие инфраструктуры рынка ценных бумаг Республики Казахстан является приоритетной задачей как первого, так и второго этапа реализации Программы. Формирование инфраструктуры рынка ценных бумаг будет происходить в трех направлениях:
      формирование депозитарно-регистраторской системы как системы сервисного обслуживания обращения ценных бумаг и подтверждения прав собственности на них;
      формирование системы технологий осуществления сделок по купле-продаже ценных бумаг, а также системы осуществления расчетов по операциям с ценными бумагами;
      создание системы информационного обеспечения развития рынка ценных бумаг.
      В соответствии с указанными направлениями в течение первого этапа будут осуществлены следующие мероприятия.

      1. Создание Центрального депозитария и системы его региональных отделений.

      Центральный депозитарий Республики Казахстан будет являться координирующим органом депозитарно-регистраторской системы.
      Центральный депозитарий осуществляет координацию деятельности, контроль за техническими процедурами субъектов депозитарно-регистраторской системы, учет движения ценных бумаг между депозитариями, содействие организациям профессионального образования в повышении квалификации специалистов субъектов депозитарно-регистраторской системы, техническое содействие регистраторам.
      Центральный депозитарий будет создан в 1996 году в форме акционерного общества закрытого типа, контрольный пакет акций которого до определенного момента необходимо сохранить в виде государственного пакета. В течение последующих двух лет Центральный депозитарий будет приватизирован профессиональными участниками как некоммерческая организация. Создание Центрального депозитария будет осуществляться на базе Информационного учетного центра и его областных филиалов при Государственном комитете Республики Казахстан по управлению государственным имуществом.

      2. Создание необходимых условий для деятельности депозитариев и регистраторов.

      Депозитарии будут осуществлять фиксацию и подтверждение прав собственности клиентов депозитария на ценные бумаги, а также функции номинального держания в отношении этих ценных бумаг на основании соответствующего договора о депозитарном обслуживании.
      Регистраторы будут производить фиксацию и подтверждение прав собственности или владения на ценные бумаги, выпущенные эмитентом посредством ведения реестра.
      Функционирование депозитариев и регистраторов осуществляется в тесном взаимодействии с Центральным депозитарием на основе специального договора.
      В случае выпуска ценных бумаг в документальном виде связующим звеном между депозитарием и другими участниками рынка ценных бумаг с целью обеспечения сохранности ценных бумаг и безопасности будут служить хранители, осуществляющие функции по хранению ценных бумаг. Кроме этого, хранители будут оказывать услуги по обездвиживанию и временной дематериализации ценных бумаг.
      Деятельность депозитариев и хранителей ценных бумаг будет отрегулирована соответствующим законом и нормативными актами Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам в течение 1996 года.

      3. Формирование системы заключения сделок на рынке ценных бумаг.

      В срок до 10 июля 1996 года Правительством Республики Казахстан из числа существующих будет определена одна фондовая биржа, которой с целью формирования цивилизованного биржевого рынка ценных бумаг, соответствующего принятым международным стандартам, будет оказана необходимая государственная поддержка. На данной фондовой бирже будут производиться торги по государственным ценным бумагам и государственным пакетам корпоративных ценных бумаг.
      Фондовая биржа призвана осуществлять котировки наиболее надежных ценных бумаг акционерных обществ, соответствующих листинговым требованиям. Отбор ценных бумаг для включения в листинги будет производиться фондовой биржей, исходя из критериев устойчивости и перспектив развития эмитента, минимального риска инвестиций и по другим показателям. В свою очередь, включение той или иной ценной бумаги в листинг фондовой биржи будет означать для потенциальных инвесторов определенную гарантию защищенности их вложений.
      В течение 1996 года будут созданы необходимые условия для создания и функционирования организованной внебиржевой торговой системы. Организованный внебиржевой рынок будет образован как саморегулируемое объединение профессиональных участников рынка ценных бумаг, основным компонентом которого является автоматизированная коммуникационно-торговая система с возможностью удаленного доступа к ней.
      С целью технологического обеспечения осуществления операций с ценными бумагам Национальному Банку Республики Казахстан совместно с Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам необходимо разработать систему расчетов по операциям с ценными бумагами.

        1.4. Совершенствование государственного регулирования
                          рынка ценных бумаг

      Формирование рынка ценных бумаг требует создания действенной системы контроля и управления процессом развития рынка ценных бумаг, позволяющей в полном объеме осуществлять государственное регулирование и реализацию государственной политики в этой сфере экономики, а также саморегулирование рынка ценных бумаг.
      Функции по государственному регулированию рынка ценных бумаг будет осуществлять Национальная комиссия Республики Казахстан по ценным бумагам.
      Для повышения эффективности деятельности по регулированию рынка ценных бумаг Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам в 1996 году будут созданы региональные отделения исполнительного аппарата в пяти городах республики - Акмоле, Караганде, Павлодаре, Актюбинске, Шымкенте. Организация деятельности региональных отделений в этих городах позволит Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам в полном объеме осуществлять, полномочия по выполнению возложенных на нее функций в регионах республики.

      1.5. Реформа бухгалтерского учета и финансовой отчетности

      Необходимым условием развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан в соответствии с принятыми международными стандартами является реформа бухгалтерского учета и финансовой отчетности. В этой связи в течение 1996 года Министерству финансов Республики Казахстан совместно с заинтересованными министерствами необходимо осуществить мероприятия по переходу к Международным Стандартам Бухгалтерского Учета (IАS). В результате адаптации бухгалтерского учета и финансовой отчетности к принятым международным стандартам иностранные инвесторы получат необходимую информацию об эмитентах, а акционерные общества - реальную возможность привлечения инвестиций.

                            2. Второй этап

      Второй этап реализации Программы (апрель 1997 года - март 1998 года) будет связан с развитием системы и отработкой взаимодействия всех элементов инфраструктуры рынка ценных бумаг, включающей в себя депозитарно-регистраторскую систему, инвестиционные фонды и их управляющих, саморегулируемые организации, систему брокерско-дилерских контор.

           2.1. Развитие инфраструктуры рынка ценных бумаг

      В течение второго этапа развитие инфраструктуры рынка ценных бумаг Республики Казахстан будет продолжать являться приоритетной задачей реализации Программы. В соответствии с этим Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам будут произведены мероприятия по отработке и совершенствованию системы взаимодействия созданных ранее элементов инфраструктуры рынка ценных бумаг. Прежде всего это касается функционирования депозитарно-регистраторской системы, деятельности фондовых бирж и брокерско-дилерских контор. Особое внимание на втором этапе реализации Программы будет уделено функционированию саморегулируемых организаций профессиональных участников рынка ценных бумаг и деятельности внебиржевых котировочных систем.

              2.2. Саморегулирование рынка ценных бумаг

      Система саморегулирования рынка ценных бумаг в Республике Казахстан будет включать в себя ассоциации профессиональных участников рынка ценных бумаг, а также фондовые биржи. Данные организации путем установления определенных правил деятельности на рынке ценных бумаг призваны осуществлять внутреннее регулирование рынка. В течение 1996-1997 годов Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам будут предприниматься меры по развитию деятельности саморегулируемых организаций, которые в последующем будут осуществлять регулирование деятельности профессиональных участников рынка ценных бумаг.

        2.3. Система подготовки профессиональных специалистов
                          рынка ценных бумаг

      Формирование рынка ценных бумаг в Республике Казахстан осуществляется в комплексе с реализацией образовательных программ, предназначенных как для подготовки профессиональных участников рынка ценных бумаг, так и повышения экономического образования населения.
      Основной задачей второго этапа развития рынка ценных бумаг в этом направлении является создание системы подготовки профессиональных участников рынка ценных бумаг, включающей в себя сеть учебных центров по подготовке специалистов при региональных отделениях исполнительного аппарата и в других городах республики. При этом деятельность указанных центров будет осуществляться под контролем Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам, утверждающей учебные программы центров, координирующей направления и особенности осуществления подготовки.
      В течение 1997-1998 годов Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам совместно с Министерством народного образования Республики Казахстан будут осуществлены мероприятия по открытию специализированных отделений по подготовке квалифицированных специалистов для рынка ценных бумаг на экономических факультетах высших учебных заведений республики.

          2.4. Создание системы информационного обеспечения
                     развития рынка ценных бумаг

      Цивилизованный рынок ценных бумаг должен предоставлять инвесторам информацию, достаточную для оценки риска и потенциальной доходности вложений.
      В этих целях в качестве важнейшего элемента инфраструктуры рынка ценных бумаг в течение второго этапа реализации Программы Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам совместно с Государственным комитетом Республики Казахстан по статистике и анализу и другими заинтересованными министерствами, и средствами массовой информации будет формироваться система информационного обеспечения развития рынка ценных бумаг путем:
      открытой, регулярной и полной публикации Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам сведений о зарегистрированных эмиссиях ценных бумаг, о регистраторах, депозитариях, брокерах и иных профессиональных участниках рынка ценных бумаг, о выдаче им лицензий либо об их приостановлении и отзыве;
      предъявления к эмитентам требования об обязательной периодической публикации отчетов, подробно раскрывающих результаты их финансово-хозяйственной деятельности, а также любых иных сведений, способных оказать воздействие на цены эмитированных ими ценных бумаг, установление системы государственного контроля за соблюдением указанных требований;
      предъявления к фондовым биржам требования об обязательной полной публикации зафиксированных на торгах котировок ценных бумаг и иной информации согласно сложившейся мировой практике;
      создания системы фондовых индексов и показателей, характеризующих развитие рынка ценных бумаг;
      организации в средствах массовой информации широкой пропаганды рынка ценных бумаг, а также всеобщего обучения населения "правилам игры" на нем.
      В качестве мероприятий по созданию системы информационного обеспечения развития рынка ценных бумаг при содействии Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам будет издаваться ежемесячный специализированный журнал, а также оказываться информационно-методическое содействие негосударственным изданиям по вопросам рынка ценных бумаг.
      С целью создания эффективного рынка ценных бумаг и благоприятной конкурентной среды Национальная комиссия Республики Казахстан по ценным бумагам совместно с саморегулируемыми организациями рынка ценных бумаг будет решительно бороться с проявлениями инсайдерства на рынке ценных бумаг, заключающегося в использовании профессиональными участниками рынка ценных бумаг официально недоступной информации.

                            3. Третий этап

      Третий этап реализации Программы (апрель 1998 года - декабрь 1998 года) предполагает осуществление комплекса мероприятий по совершенствованию системы регулирования деятельности на рынке ценных бумаг и создания условий и предпосылок для интеграции отечественного рынка ценных бумаг в международную систему финансовых рынков. Одной из задач третьего этапа реализации Программы является предоставление профессиональным участникам более широких прав по самостоятельному регулированию деятельности на рынке ценных бумаг.
      Уровень развития рынка ценных бумаг является основным фактором, определяющим перспективы долгосрочных инвестиций в экономику как со стороны отечественных, так и зарубежных инвесторов.
      Основными направлениями развития рынка ценных бумаг на пути интеграции в систему международных финансовых рынков будут являться осуществление в течение второго и третьего этапов Программы мероприятий по приведению в соответствие с действующими международными стандартами правил выпуска и обращения различных видов ценных бумаг; правил осуществления сделок с ценными бумагами; создание благоприятного инвестиционного климата.
      Важным моментом в ходе интеграции является степень информированности и подготовленности отечественных участников рынка применять методы и средства, которыми в совершенстве владеют иностранные участники в области размещения свободных финансовых резервов в форме портфельных инвестиций. Становится актуальным вопрос о подготовке соответствующих кадров для работы на рынке ценных бумаг с учетом практического опыта иностранных рынков ценных бумаг.
      В целях соблюдения основных принципов интеграционных процессов, а также признания казахстанского рынка ценных бумаг мировым экономическим сообществом Национальная комиссия Республики Казахстан по ценным бумагам проводит работу по вступлению в Международную организацию комиссий по ценным бумагам.

                   4. Механизм реализации Программы

      Намечаемые текущие и среднесрочные меры выведут отечественный рынок ценных бумаг на новый уровень, более адекватный мировым стандартам, для которого будут характерны расширение объемов торговли ценными бумагами, повышение их ликвидности и привлекательности для потенциальных инвесторов.
      Программа направлена на создание условий для дальнейшего развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан путем инициирования разработки и создания правовой базы, системы технического, информационного обеспечения в рамках инфраструктуры рынка ценных бумаг, системы подготовки кадров и механизма включения отечественного рынка ценных бумаг в мировой рынок.
      Особенностью Программы является последовательная реализация в ней принципов нового экономического механизма на основе использования опыта становления развитых рынков ценных бумаг.
      Реализация Программы будет осуществляться Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам совместно с различными министерствами в соответствии с планом мероприятий по реализации Программы развития рынка ценных бумаг в Республике Казахстан. Кроме этого, к реализации Программы возможно подключение объединений профессиональных участников рынка ценных бумаг.
      Координационная деятельность по реализации основных положений Программы осуществляется Национальной комиссией Республики Казахстан по ценным бумагам.

Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын дамыту бағдарламасын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң Қаулысы 1996 жылғы 17 мамыр N 608. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 9 ақпандағы N 124 қаулысымен

      "1996-1998 жылдарға арналған реформаларды тереңдету жөнiндегi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң iс-қимыл жоспары және 1996 жылға арналған реформаларды тереңдету жөнiндегi Қазақстан Республикасы Үкiметi шараларының кең ауқымды жоспары туралы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1996 жылғы 12 қаңтардағы N 56  қаулысын  орындау үшiн Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етедi: 
      1. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын дамыту бағдарламасы бекiтiлсiн. 
      2. Қазақстан Республикасының министрлiктерi, мемлекеттiк комитеттерi мен өзге де орталық атқарушы органдары Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын дамыту бағдарламасын жүзеге асыру жөнiндегi шараларды орындауды қамтамасыз етсiн. 
      3. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын дамыту бағдарламасының жүзеге асуын бақылау Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясына жүктелсiн.

       Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрi

Қазақстан Республикасы        
Үкiметiнiң              
1996 жылғы 17 мамырдағы        
N 608 қаулысымен           
Бекiтiлген             

         Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар
                     нарығын дамыту
                      Бағдарламасы

            А. Жалпы бөлiм

         1. Бағалы қағаздар нарығының жай-күйi
            және оны дамытудың проблемалары

      Бағалы қағаздар нарығының қазiргi жай-күйiне жасалған талдау өткен кезеңде (1991-1995 жылдар) бағалы қағаздар нарығының жұмыс iстеу тетiгiн ұғыну тереңдей түскендiгiн көрсеттi. Бағалы қағаздар айналысын реттеу мәселелерi Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде (жалпы бөлiм), "Бағалы қағаздар және қор биржасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлығында және Қазақстан Республикасының Азаматтық кодекс (жалпы бөлiм) пен жоғарыда аталған Президент Жарлығының негiзгi ережелерiн нақтылайтын бiрқатар басқа да нормативтiк актiлерде көрiнiс тапты. Аталған актiлермен қор биржасының базалық ұғымдары қалыптасты, бағалы қағаздар нарығының негiзгi қатысушылары, бағалы қағаздардың ұғымы мен түрлерi айқындалды, дегенмен бiрқатар ережелерi нақтылауды және елеулi пысықтауды немесе өзгертулердi талап етедi. 
      Бағалы қағаздардың тиiмдi тетiгi бiр-бiрiмен өзара байланысты заңдар пакетi мен бағалы қағаздарды қалыптастырудың қазiргi кезеңiнiң шарттарын және бұрын қабылданған заңдарды қолдану практикасын ескеретiн басқа да нормативтiк актiлердiң және Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын реттеушi заңдық актiлердiң болуын талап етедi. 
      Осы талапты жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы бағалы қағаздардың эмиссиясын мемлекеттiк тiркеу процесiн және бағалы қағаздар нарығындағы кәсiби қызметтi лицензиялауды тәртiпке келтiретiн бiрқатар нормативтiк актiлердi әзiрлеп, iске қосты. 
      Қазiр бағалы қағаздардың отандық рыногының одан әрi дамуын қиындататын бiрқатар бiр-бiрiмен өзара байланысты проблемалар бар. 
      Бағалы қағаздар нарығының дамуына бiрыңғай депозитарлық-тiркеушiлiк жүйенiң болмауы кедергi келтiрiп отыр, ал ол әртүрлi инвесторлардың арасында бағалы қағаздардың тиiмдi көшуiн және бағалы қағаздарға меншiк құқығын бекiтудi жүзеге асыруға мүмкiншiлiк берер едi. 
      Бағалы қағаздар нарығының дамуын реттеудiң қолданылып жүрген жүйесiнiң жетiлмеуi елеулi проблема болып табылады. Бағалы қағаздар нарығын реттеу жүйесi бiрыңғай және онда бағалы қағаздар нарығын мемлекеттiк реттеудiң де, сол секiлдi кәсiби қатысушылардың қызметiнiң өзiн-өзi реттеуiнiң де элементтерi болуы тиiс. 
      Дәл қазiргi уақытқа дейiн мемлекеттiк бағалы қағаздар мен атқарушы өкiметтiң жергiлiктi органдарының шешiмi бойынша эмитирленетiн бағалы қағаздардың эмиссиясы мен айналысының мәселелерi заң жүзiнде реттелген жоқ. 
      Бағалы қағаздар нарығы инфрақұрылымының дамуының жеткiлiксiз деңгейi депозитарлық-тiркеушiлiк қызметтi, бағалы қағаздар нарығының биржадан тыс өтемдi жүйелерiнiң қызметiн, инвестициялық қорлар мен олардың басқарушыларының қызметiн реттейтiн қажеттi нормативтiк-құқықтық актiлерiнiң болмауына байланысты болып отыр. 
      Тұтастай алғанда бағалы қағаздар нарқының жай-күйi айналыстағы корпоративтiк бағалы қағаздардың көпшiлiгiнiң өтемсiздiгiмен, көлемiнiң елеусiздiгiмен, материалдық базаның дамымағандығымен, тәуекелдiң жоғары дәрежесiмен, кадрлардың нашар даярлығымен сипатталады. 

 

           2. Бағалы қағаздар нарығын дамытудың 
                мақсаты мен мiндеттерi 

 
      Экономиканың жаңа құрылымының ажырамас бөлiгi ретiнде бағалы қағаздар нарығын дамытудың негiзгi мақсаты инвестицияларды таратудың тиiмдi тетiгiн құру, Қазақстан Республикасында экономиканың салалары мен шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң арасында капитал жинау және оны ұтымды қайта бөлу болып табылады. 
      Аталған мақсатқа жету үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет: 
      1. Бағалы қағаздар нарығының ұйымдық құрылымын дамыту, оған мыналар кiредi: 
      бағалы қағаздардың эмитенттерi мен инвесторлары; 
      бағалы қағаздар нарығының кәсiби қатысушылары; 
      кәсiби қатысушылардың өзiн-өзi реттейтiн ұйымдары, оның iшiнде қор биржалары, биржадан тыс өтемдi жүйелер; 
      тiркеушiлер, депозитарийлер, бағалы қағаздардың сақтаушылары; 
      мемлекеттiк реттеу және қадағалау органдары. 
      2. Бағалы қағаздар нарығын ұйымдастыру мен жұмыс iстеу процесiн реттейтiн және кәсiби қатысушылардың өзiн ұстау қағидаларын белгiлейтiн, сондай-ақ биржалық және биржадан тыс рынокта саудаластық технологиясын, бағалы қағаздар нарығында мәмiлелердiң түрлерi мен сауда стратегияларын регламенттейтiн нормативтiк актiлермен ұсынылған заң базасын қалыптастыру. 
      3. Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымын құру және дамыту, оның негiзгi функционалдық мәнi бағалы қағаздарды бастапқы орналастыру процестерiн және олардың қайталама рыноктағы айналысын үздiксiз қамтамасыз ету болып табылады. 
      4. Бағалы қағаздар нарығын реттеудiң тиiмдi жүйесiн қалыптастыру. 
      5. Бағалы қағаздар нарығының бiлiктi мамандарын даярлау жүйесiн құру. 
      6. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығын бағалы қағаздардың әлемдiк рыногының жүйесiне интеграциялау. 
      Аталған мiндеттердi жүзеге асыру Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын дамытудың осы Бағдарламасын қабылдау қажеттiлiгiн тудырады. 
      Осы Бағдарлама 1996-1998 жылдарға арналған Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң реформаларды тереңдету жөнiндегi iс-қимыл бағдарламасына сәйкес әзiрлендi. 
      Бағдарлама бағалы қағаздардың отандық рыногын дамытудың мақсатын, негiзгi мiндеттерi мен бағыттарын, сондай-ақ оны жүзеге асырудың негiзгi шараларын айқындайды. 
      Бағдарлама көзделген шаралардың кезең-кезеңiмен орындалуын, Қазақстан экономикасын реформалаудың негiзгi тетiктерiмен бiрге бағалы қағаздар нарығын мемлекеттiк реттеу мен өзiн-өзi реттеу тетiгiн қоса алғанда бағалы қағаздар нарығын реттеу жүйесiн тығыз үйлестiрудi қарастырады. 
      Бағдарламаны жүзеге асыру үш кезеңде жүредi. 
      Бағалы қағаздар нарығының дамуына байланысты Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы бағалы қағаздар нарығының дамуына және оның қатысушыларының бағалы қағаздар нарығын реттейтiн Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарын үйлестiру мен бақылау жасауды, мемлекеттiк бағдарламалар мен рынокты дамытудың негiзгi бағыттарын әзiрлеудi, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығының жай-күйi мен даму тенденцияларына талдау жасауды жүзеге асыратын болады. 
     Бағдарламаны жүзеге асыру жөнiндегi шараларды нақтылауға жыл сайын бекiтiлетiн және жарты жылда бiр рет нақтыланатын жоспарда қол жеткiзiледi.
     Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы Бағдарламаның жүзеге асырылу барысы туралы тоқсан сайын есеп беруге мiндеттi. 

                Б.  Бағдарламаны жүзеге асырудың
                       негiзгi бағыттары

                 1. Бiрiншi кезең

      Бағдарламаны жүзеге асырудың бiрiншi кезеңiндегi (1996 жылдың сәуiрi - 1997 жылдың наурызы) негiзгi мiндет бағалы қағаздар нарығындағы қызметке қатысты нормативтiк актiлердiң кешенiн қалыптастыруды аяқтау. Бағдарламаны жүзеге асырудың бiрiншi кезеңiндегi кезек күттiрмес шаралардың қатарына - депозитарлық тiркеушiлiк жүйенiң негiздерiн жасау, инвестициялық қорлар қызметiнiң мәселелерiн реттеу және қазiр жұмыс iстеп тұрған инвестициялық-жекешелендiру қорларын инвестициялық компанияларға айналдыру, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығын мемлекеттiк реттеу жүйесiн құру. 

 
       1.1. Бағалы қағаздар нарығының заң базасын 
                     қалыптастыру 

 
       1996 жылы қабылдануы қажет бiрiншi кезектегi заңдар мыналар: 
      Қазақстан Республикасының iшкi қарызы және мемлекеттiк бағалы қағаздар туралы және Атқарушы өкiметтiң жергiлiктi органдарының бағалы қағаздары туралы. Бұл заңдардың жобаларын әзiрлеудi Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен және Экономика министрлiгiмен бiрлесiп жүзеге асыратын болады. 
      Қазақстан Республикасындағы депозитарлық және тiркеушiлiк қызмет туралы. Бұл заңның жобасын әзiрлеудi Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен және басқа да министрлiктермен бiрлесiп жүзеге асыратын болады. 
      Қазақстан Республикасындағы инвестициялық компаниялар туралы. Бұл заңның жобасын әзiрлеудi Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы мүдделi министрлiктермен бiрлесiп жүзеге асыратын болады. 
      Қазақстан Республикасындағы депозитарлық және тiркеушiлiк қызмет туралы және Қазақстан Республикасындағы инвестициялық компаниялар туралы Қазақстан Республикасы заңдарының жобалары Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қарауына 1996 жылдың 1 тамызында ұсынылатын болады. 
      Бұдан басқа Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi, Ұлттық Банкi, Әдiлет министрлiгiмен бiрлесiп бағалы қағаздар нарығын реттеу, ұғымдық аппаратты айқындау, бағалы қағаздар нарығындағы субъектiлер қызметiнiң ерекшелiктерi бөлiгiнде қолданылып жүрген заңдарды модификациялауы қажет. 
      Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы 1996 жылы әзiрлеуi және қабылдауы қажет бiрiншi кезектегi нормативтiк-құқықтық актiлер: 
      Туынды бағалы қағаздардың айналасы туралы ереже; 
      Шетел эмитенттерiнiң бағалы қағаздарын Қазақстан Республикасының аумағында айналысқа қосудың тәртiбi туралы ереже; 
      Бағалы қағаздарды ұстаушылардың реестрiн жүргiзу жөнiндегi ереже; 
      Инвестициялық консультанттардың қызметi туралы ереже; 
      Бағалы қағаздар биржадан тыс өтемдi жүйесiнiң қызметi туралы ереже; 
      Бағалы қағаздар сақтау жөнiндегi қызметтi лицензиялау туралы ереже; 
      Бағалы қағаздар нарығындағы брокерлiк, дилерлiк қызмет туралы ереже; 
      Инвестициялық қорлардың акцияларын шығаруды тiркеу мен жабудың тәртiбi туралы ереже. 
      Шетел инвестицияларын тартудың тетiгiн жасау және шетел компанияларының бағалы қағаздарын Қазақстан Республикасының аумағында айналысқа қосуды жетiлдiру мақсатында бiрiншi кезеңнiң iшiнде Қазақстан Республикасына Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы депозитарлық жазбалардың айналысының қағидаларын белгiлейтiн нормативтiк актiлердi әзiрлеп, практикаға енгiзуi қажет. 

 
          1.2. Институциональдық инвесторлардың жүйесiн құру 

 
      Институционалдық инвесторлардың басты мақсаты бағалы қағаздарды инвестициялауды жүзеге асыру кезiнде тұрақтылық пен кәсiбилiктi қамтамасыз ету, жұртшылықтың сенiм бiлдiру дәрежесiн арттыру болып табылады. Институционалдық инвесторлардың барлық түрiнiң қызметiн мүлтiксiз реттеу арқылы күрделi қаржылардың тәуекелiн шектеу бағалы қағаздар нарығы негiздерiнiң бiрi болып табылады. 
      Қазақстан Республикасында институциональдық инвесторлардың негiзгi түрлерi инвестициялық қорлар, инвестициялық компаниялар, сақтандыру компаниялары, зейнетақы қорлары болады. 
      Бағалы қағаздар нарығын қалыптастырудың осы бағытын дамытудың шеңберiнде 1996 жылы "Қазақстан Республикасындағы инвестициялық компаниялар туралы", "Мемлекеттiк емес зейнетақы қоры туралы" Қазақстан Республикасының Заңдары қабылданатын болады. 
      Бұдан басқа, 1996 жылы Қазақстан Республикасының жекешелендiру жөнiндегi мемлекеттiк комитетi мемлекеттiк басқарудың басқа органдарының келiсiмiмен жұмыс iстеп тұрған инвестициялық жекешелендiру қорларын инвестициялық компанияларға, акционерлiк қоғамдарға айналдырудың тетiгiн әзiрлеп, қажеттi шаралар кешенiн жүргiзедi. 
      Қазақстан Республикасы банк жүйесiнiң елеулi әлеуетi бағалы қағаздар нарығында инвестициялық компаниялар секiлдi функцияларды орындауды инвестициялық банктердiң жұмыс iстеуiне жағдайлар жасауға көмектесiп пайдаланылатын болады. 

 
           1.3. Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымын құру  

 
      Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымын құру және дамыту Бағдарламаны жүзеге асырудың бiрiншi де, сондай-ақ екiншi де кезеңнiң басым мiндетi болып табылады. Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымын қалыптастыру үш бағытта жүретiн болады: 
      бағалы қағаздардың айналысына сервистiк қызмет көрсетудiң және оған меншiк құқығын бекiтудiң жүйесi ретiнде депозитарлық-тiркеушiлiк қызметтi қалыптастыру;
      бағалы қағаздарды сатып алу-сату жөнiндегi мәмiлелердi жүзеге асырудың технологиялар жүйесiн, сондай-ақ бағалы қағаздармен операциялар жасау жөнiндегi есеп айырысуларды жүзеге асырудың жүйесiн қалыптастыру; 
      бағалы қағаздар нарығын дамытудың ақпараттық қамтамасыз ету жүйесiн құру. 
      Аталған бағыттарға сәйкес бiрiншi кезеңде мынадай шаралар жүзеге асырылатын болады. 

          1. Орталық депозитарий мен оның аймақтық
               бөлiмшелерiнiң жүйелерiн құру

       Қазақстан Республикасының Орталық депозитарийi депозитарлық-тiркеушiлiк жүйенiң үйлестiрушi органы болады. 
      Орталық депозитарий қызметтi үйлестiрудi, депозитарлық-тiркеушiлiк жүйе субъектiлерiнiң техникалық процедураларына бақылауды, депозитарийлардың арасындағы бағалы қағаздардың қозғалысына есеп жүргiзудi, депозитарлық-тiркеушiлiк жүйе субъектiлерi мамандарының бiлiктiлiгiн көтеруде ұйымдарға кәсiби бiлiм беруге жәрдем көрсетудi, тiркеушiлiк техникалық жәрдем көрсетудi жүзеге асырады. 
      Орталық депозитарий 1996 жылы жабық үлгiдегi акционерлiк қоғам нысанында құрылатын болады, оның бақылау пакетiн белгiлi бiр кезге дейiн мемлекеттiк акциялар пакетi түрiнде сақтау қажет. Келесi екi жылдың iшiнде Орталық депозитарийдi коммерциялық емес ұйым ретiнде кәсiби қатысушылар жекешелендiретiн болады. Орталық депозитарийдi құру Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк мүлiктi басқару жөнiндегi мемлекеттiк комитетi жанындағы Ақпараттық есепке алу орталығы мен оның облыстық филиалдарының базасында жүзеге асырылатын болады. 

 

           2. Депозитарийлар мен тiркеушiлердiң қызметiне 
                 қажеттi жағдайлар жасау 

 
      Депозитарийлар депозитарий клиенттерiнiң бағалы қағаздарға меншiк құқығын тiркеудi және бекiтудi, сондай-ақ депозитарлық қызмет көрсету туралы тиiстi шарттың негiзiнде осы бағалы қағаздарға қатысты бастапқы ұстау қызметiн жүзеге асыратын болады. 
      Тiркеушiлер реестр жүргiзу арқылы эмитенттiң шығарған бағалы қағаздарына меншiк құқығын немесе иеленуiн тiркеу мен бекiтудi жүргiзетiн болады. 
      Депозитарийлар мен тiркеушiлердiң қызметi арнаулы шарттың негiзiнде Орталық депозитариймен өзара тығыз iс-қимылда жүзеге асырылады. 
      Бағалы қағаздар құжаттық түрiнде шығарылған жағдайда бағалы қағаздардың сақталуы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында бағалы қағаздарды сақтау жөнiндегi функцияларды жүзеге асырушы сақтаушылар депозитарий мен бағалы қағаздар нарқына басқа қатысушылардың арасында байланыстырушы буын болып қызмет атқарады. Бұдан басқа сақтаушылар бағалы қағаздардың қозғалыссыздығы мен уақытша материалданбауы жөнiндегi қызметтер көрсететiн болады. 
      Депозитарийлар мен бағалы қағаздарды сақтаушылардың қызметi 1996 жылы тиiстi заңмен және Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссияның нормативтiк актiлерiмен реттелетiн болады. 

 

          3. Бағалы қағаздар нарқында мәмiлелер жасау 
                  жүйесiн қалыптастыру 

 
      1996 жылдың 10 шiлдесiне дейiн Қазақстан Республикасының Үкiметi жұмыс iстеп тұрғандардың арасынан бiр қор биржасын белгiлейдi, оған бағалы қағаздардың өркениеттi биржалық нарығын қалыптастыру мақсатында, тиiстi қабылданған халықаралық стандарттарда қажеттi мемлекеттiк қолдау көрсетiлетiн болады. Аталмыш қор биржасында мемлекеттiк бағалы қағаздар мен нормативтiк бағалы қағаздардың мемлекеттiк пакеттерi бойынша саудаласулар жүргiзiлетiн болады. 
      Қор биржасы листингтiк талаптарға сай келетiн акционерлiк қоғамдардың мейлiнше сенiмдi бағалы қағаздарының өтiмдiлiгiн жүзеге асыруға арналған. Листингке енгiзу үшiн бағалы қағаздарды iрiктеу эмитенттi дамытудың орнықтылығы мен перспективалары өлшемдерiнiң, инвестициялардың ең төмен тәуекелi және басқа да көрсеткiштердiң негiзiнде қор биржасында жүргiзiледi. Өз кезегiнде қандай да бiр болмасын бағалы қағазды қор биржасының листингiне енгiзу әлеуеттi инвесторлар үшiн олардың салымдарының қорғалуының белгiлi бiр кепiлдiгiн бiлдiретiн болады. 
      1996 жылы ұйымдасқан биржадан тыс сауда жүйесiн құру және оның жұмыс iстеуi үшiн қажеттi жағдайлар жасалатын болады. Ұйымдасқан биржадан тыс рынок бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушылардың өзiн-өзi реттейтiн бiрлестiгi ретiнде құрылатын болады, оның негiзгi компонентi оған қол жеткiзудiң алыстатылған мүмкiншiлiгiндегi автоматтандырылған коммуникациялық сауда жүйесi болып табылады. 
      Бағалы қағаздармен операциялар жасауды жүзеге асыруды технологиялық қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясымен бiрлесiп бағалы қағаздармен операциялар жасау жөнiндегi есеп айырысулар жүйесiн әзiрлеуi қажет. 

 
          1.4. Бағалы қағаздар нарқын мемлекеттiк 
                     реттеудi жетiлдiру  

 
      Бағалы қағаздар нарқын қалыптастыру экономиканың осы саласындағы мемлекеттiк реттеу мен мемлекеттiк саясатты iске асыруды, сондай-ақ бағалы қағаздар нарқындағы өзiн-өзi реттеудi толық көлемде жүзеге асыруға мүмкiншiлiк беретiн бағалы қағаздар нарқының даму процесiне бақылау жасау мен оны басқарудың пәрмендi жүйесiн құруды талап етедi. 
      Бағалы қағаздар нарқын мемлекеттiк реттеу жөнiндегi функцияны Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы жүзеге асыратын болады. 
      Бағалы қағаздар нарқын реттеу жөнiндегi қызметтiң тиiмдiлiгiн көтеру үшiн Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы 1996 жылы республиканың бес қаласында - Ақмолада, Қарағандыда, Павлодарда, Ақтөбеде, Шымкентте атқарушы аппараттың аймақтық бөлiмшелерiн құратын болады. Бұл қалаларда аймақтық бөлiмшелердiң қызметiн ұйымдастыру Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссияға республиканың аймақтарында өзiне жүктелген функцияларды орындау жөнiндегi өкiлеттiгiн толық көлемде жүзеге асыруға мүмкiншiлiк бередi. 

 
           1.5. Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есеп 
                     берушiлiк реформасы  

 
      Қабылданған халықаралық стандарттарға сәйкес Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарқын дамытудың қажеттi шарты бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есеп берушiлiк реформасы болып табылады. Осыған байланысты 1996 жылы Қаржы министрлiгi мүдделi министрлiктермен бiрлесiп Бухгалтерлiк есептiң Халықаралық Стандарттарына (IAS) көшу жөнiндегi шараларды жүзеге асыруы қажет. Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есеп берушiлiктiң қабылданған халықаралық стандарттарға бейiмделуiнiң нәтижесiнде шетел инвесторлары эмитенттер туралы қажеттi ақпарат, ал акционерлiк қоғамдар - инвестицияларды тартудың нақты мүмкiншiлiгiн алады. 

 

                2. Екiншi кезең  

 
      Бағдарламаны жүзеге асырудың екiншi кезеңi (1997 жылдың сәуiрi - 1998 жылдың наурызы) депозитарлық-тiркеушiлiк жүйе, инвестициялық қорлар мен олардың басқарушылары, өзiн-өзi реттейтiн ұйымдар, брокерлiк-дилерлiк конторлар жүйесi кiретiн бағалы қағаздар нарқы инфрақұрылымы барлық элементтерiнiң өзара iс-қимылының жүйесiн дамытуға және тиянақтауға байланысты болады. 

 
           2.1. Бағалы қағаздар нарқының инфрақұрылымын 
                            дамыту 

 
      Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарқының инфрақұрылымын дамыту екiншi кезеңде Бағдарламаны жүзеге асырудың басым мiндетi болуын жалғастыра беретiн болады. Осыған орай Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы бағалы қағаздар нарқының бұрын құрылған инфрақұрылымы элементтерiнiң өзара iс-қимылы жүйесiн пысықтау және жетiлдiру жөнiнде шаралар жүргiзетiн болады. Бәрiнен бұрын бұл депозитарлық-тiркеушiлiк жүйенiң жұмыс iстеуiне, қор биржалары мен брокерлiк-дилерлiк конторлардың қызметiне қатысты. Бағдарламаны жүзеге асырудың екiншi кезеңiнде бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушылардың өзiн-өзi реттейтiн ұйымдарының жұмысына және биржадан тыс өтемдi жүйелердiң қызметiне ерекше назар аударылатын болады. 

 
           2.2. Бағалы қағаздар нарқының өзiн-өзi реттеуi  

 
      Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарқының өзiн-өзi реттеу жүйесiне бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушылардың ассоциациялары, сондай-ақ қор биржалары кiретiн болады. Аталмыш ұйымдар бағалы қағаздар нарқында қызметтiң белгiлi бiр қағидаларын орнықтыру арқылы рынокты iшкi реттеуге арналған, 1996-1997 жылдардың iшiнде Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы өзiн-өзi реттейтiн ұйымдардың қызметiн дамыту жөнiнде шаралар қабылдайтын болады, олар кейiн бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушылардың қызметiн реттеудi жүзеге асыратын болады. 

 
          2.3. Бағалы қағаздар нарқының кәсiби 
                мамандарын даярлау жүйесi  

 
      Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарқын қалыптастыру бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушыларды даярлау үшiн де, сондай-ақ халықтың экономикалық бiлiмiн көтеруге де арналған бiлiм беру бағдарламаларын жүзеге асыру кешенiнде жүзеге асырылады. 
      Бұл бағыттағы бағалы қағаздар нарқын дамытудың екiншi кезеңiнiң басты мiндетi атқарушы аппараттың аймақтық бөлiмшелерiнiң жанында және республиканың басқа да қалаларында мамандарды даярлау жөнiндегi оқу орталықтарының тараптары кiретiн бағалы қағаздардың нарқына кәсiби қатысушыларды даярлау жүйесiн құру болып табылады. Бұл ретте аталған орталықтардың қызметi орталықтардың оқу бағдарламаларын бекiтетiн, даярлауды жүзеге асырудың бағыттары мен ерекшелiктерiн үйлестiретiн Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясының бақылауымен жүзеге асырылады. 
      1997-1998 жылдары Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комитетiмен, Қазақстан Республикасының Бiлiм министрлiгiмен бiрлесiп республиканың жоғары оқу орындарының экономика факультеттерiнде бағалы қағаздар нарқы үшiн бiлiктi мамандар даярлау бойынша мамандандырылған бөлiмшелер ашу жөнiндегi шараларды жүзеге асыратын болады. 

 
           2.4. Бағалы қағаздар нарқын дамытуды ақпараттық 
                    қамтамасыз ету жүйесiн құру 

 
      Бағалы қағаздардың өркениеттi нарқы инвесторларға салымдарының тәуекелi мен мейлiнше кiрiстiлiгiн бағалау үшiн жеткiлiктi ақпарат беруi тиiс. 
      Осы мақсатта бағалы қағаздар нарқы инфрақұрылымының аса маңызды элементi ретiнде Бағдарламаны жүзеге асырудың екiншi кезеңiнде Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы Қазақстан Республикасының Статистика және талдау жөнiндегi мемлекеттiк комитетпен және басқа да мүдделi министрлiктермен және бұқаралық ақпарат құралдарымен бiрлесiп мынадай жолдармен бағалы қағаздар нарқын дамытудың ақпараттық қамтамасыз ету жүйесiн қалыптастыратын болады. 
      Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы бағалы қағаздардың тiркелген эмиссиялары туралы, тiркеушiлер, депозитарийлар, брокерлер мен бағалы қағаздар нарқының өзге де кәсiби қатысушылары туралы оларға лицензиялар беру туралы немесе оларды тоқтату және қайтып алу туралы мәлiметтердi ашық, жүйелi және толық жариялайды; 
      эмитенттерге олардың қаржы-шаруашылық қызметiнiң нәтижелерiн егжей-тегжейлi ашатын есептерiн мерзiмдiк мiндеттi жариялау, сондай-ақ олардың эмитенттелген бағалы қағаздардың бағасына ықпал жасауға қабiлеттi кез келген өзге де мәлiметтер туралы талаптар қояды, аталған талаптардың сақталуына мемлекеттiк бақылау жүйесiн орнатады; 
      қор биржаларына саудаласудағы тiркелген бағалы қағаздардың өтемдерiн және әлемдiк практикаға қалыптасқан өзге де ақпаратты мiндеттi түрде толық жариялау туралы талаптар қояды; 
      қор индекстерiнiң және бағалы қағаздар нарқының дамуын сипаттайтын көрсеткiштердiң жүйесiн құрады; 
      бұқаралық ақпарат құралдарында бағалы қағаздар нарқын кең насихаттауды, сондай-ақ халықты ондағы "ойын ережелерiне " жаппай оқытуды ұйымдастырады. 
      Бағалы қағаздар нарқын дамытуды ақпараттың қамтамасыз ету жүйесiн құру жөнiндегi шаралар ретiнде Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясының жәрдем көрсетуiмен ай сайынғы мамандандырылған журнал шығатын, сондай-ақ бағалы қағаздар нарқының мәселелерi жөнiндегi мемлекеттiк емес басылымдарға ақпараттық-әдiстемелiк жәрдем көрсетiлетiн болады. 
      Бағалы қағаздардың тиiмдi рыногы мен қолайлы бәсекелестiк орта құру мақсатында Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы бағалы қағаздар нарқының өзiн-өзi реттейтiн ұйымдарымен бiрлесiп бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушылармен ресми қол жетпейтiн ақпаратты пайдалануға шарт жасайтын бағалы қағаздар нарқындағы инсайдерлiк көрiнiстерге батыл күресетiн болады. 

 

                   3. Үшiншi кезең 

 
      Бағдарламаны жүзеге асырудың үшiншi кезеңi (1998 жылдың сәуiрi - 1998 жылдың желтоқсаны) бағалы қағаздар нарқындағы қызметтi реттеу жүйесiн жетiлдiру және бағалы қағаздардың отандық рыногын қаржы рыноктарының халықаралық жүйесiне интеграциялау үшiн жағдайлар мен алғышарттар жасау жөнiндегi шаралар кешенiн жүзеге асыруды көздейдi. Бағдарламаны жүзеге асырудың үшiншi кезеңiндегi мiндеттердiң бiрi кәсiби қатысушыларға бағалы қағаздар нарқындағы қызметтi дербес реттеу жөнiнде мейлiнше кең құқықтар беру болып табылады. 
      Бағалы қағаздар нарқының даму деңгейi отандық та, сондай-ақ шетелдiк инвесторлардың да тараптарынан экономикаға ұзақ мерзiмдi инвестициялардың перспективасын айқындайтын негiзгi фактор болып табылады. 
      Халықаралық қаржы нарықтарының жүйесiне интеграциялау жөнiндегi бағалы қағаздардың нарығын дамытудың негiзгi бағыттары Бағдарламаның екiншi және үшiншi кезеңiнде бағалы қағаздардың әр түрiн шығару мен айналысқа қосу ережелерiн қолданылып жүрген халықаралық стандарттарға сәйкестiкке келтiру; бағалы қағаздармен мәселелердi жүзеге асыру ережелерi; қолайлы инвестициялық ахуал жасау жөнiндегi шараларды жүзеге асыру болады. 
      Рыноктың отандық қатысушыларының портфельдiк инвестициялар нысанындағы басы бос қаржы резервтерiн орналастыру саласында шетелдiк қатысушылар ойдағыдай игерген әдiстер мен құралдарды қолданудағы хабардарлығы мен даярлығының дәрежесi интеграциялау барысындағы маңызды жәйт болып табылады. 
      Бағалы қағаздардың шетелдiк нарықтарындағы практикалық тәжiрибе ескерiлiп бағалы қағаздар нарығындағы жұмыс үшiн тиiстi кадрларды даярлау туралы мәселе өзектi болады. 
      Интеграциялық процестердiң негiзгi принциптерiн сақтау, сондай-ақ бағалы қағаздардың қазақстандық рыногын әлемдiк экономикалық қауымдастыққа таныту мақсатында Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы Бағалы қағаздар жөнiндегi халықаралық ұйымға кiру жөнiндегi жұмысты жүргiзедi. 

 

             4. Бағдарламаны жүзеге асыру тетiгi  

 
      Көзделген ағымдағы және орта мерзiмдi шаралар бағалы қағаздардың отандық рыногын әлемдiк стандарттарға баламдырақ жаңа деңгейге шығарады, оған бағалы қағаздармен сауданың көлемiн ұлғайту, олардың өтiмдiлiгi мен институциональдық инвесторлар үшiн тартымдылығын арттыру тән. 
      Бағдарлама құқық базасын әзiрлеу мен жасау, техникалық жүйенi құру, бағалы қағаздар нарығы инфрақұрылымының шеңберiнде ақпараттық қамтамасыз ету, кадрлар даярлаудың жүйесi мен бағалы қағаздардың рыногын әлемдiк рынокқа қосу тетiгiн жасау жолымен Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын одан әрi дамыту үшiн жағдайлар тудыруға бағытталған. Бағалы қағаздардың дамыған нарықтарының қалыптасу тәжiрибесiн пайдалану негiзiнде жаңа экономикалық тетiктiң принциптерiн жүйелi түрде жүзеге асыру Бағдарламаның ерекшелiгi болып табылады. 
      Бағдарламаны Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығын дамытудың бағдарламасын жүзеге асыру жөнiндегi шаралар жоспарына сәйкес әртүрлi министрлiктермен бiрлесiп жүзеге асыратын болады. Бұдан басқа Бағдарламаны жүзеге асыруға бағалы қағаздар нарқына кәсiби қатысушылардың бiрлестiктерi де қосылуы мүмкiн. 
      Бағдарламаның негiзгi ережелерiн жүзеге асыруды үйлестiру қызметiн Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөнiндегi ұлттық комиссиясы жүзеге асырады.