ИПС "Әділет"

      Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Рогова И.И., членов Совета Абишева Х.А., Белорукова Н.В., Малиновского В.А., Нурмагамбетова А.М., Стамкулова У.М. с участием:
      представителя Мажилиса Парламента Республики Казахстан - депутата Мажилиса Парламента Республики Казахстан Турецкого Н.Н.,
      представителя Правительства Республики Казахстан - вице-Министра юстиции Республики Казахстан Куставлетова Д.Р.,
      представителя Верховного Суда Республики Казахстан - судьи Верховного Суда Республики Казахстан Баишева Ж.Н.,
      представителя Генеральной прокуратуры Республики Казахстан - заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан Даулбаева А.К.,
      представителя Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан - Руководителя Национального центра по правам человека Калюжного В.А.
      рассмотрел в открытом заседании вопрос о пересмотре постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 15 февраля 2002 года N 1 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" и дополнительного постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 12 апреля 2002 года N 1/2 "О ходатайствах Верховного Суда Республики Казахстан и Генерального Прокурора Республики Казахстан в отношении постановления Конституционного Совета Республики Казахстан "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" от 15 февраля 2002 года" в связи с принятием Закона Республики Казахстан от 21 мая 2007 года N 254-III "О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан".
      Заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Стамкулова У.М., выступления участников заседания, ознакомившись с заключением эксперта - академика Национальной академии наук Республики Казахстан, доктора юридических наук, профессора, директора Научно-исследовательского института частного права Казахского гуманитарно-юридического университета Сулейменова М.К., а также проанализировав постановления Конституционного Совета и другие материалы конституционного производства, Конституционный Совет Республики Казахстан

установил:

      1. Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 15 февраля 2002 года N 1 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" было принято в соответствии с нормами Конституции Республики Казахстан, содержание которых изменено Законом Республики Казахстан от 21 мая 2007 года N 254-III "О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан".
      Корректировкам подверглись, в частности, нормы некоторых статей раздела VII "Суды и правосудие" Основного Закона, в том числе пункт 3 статьи 75 Конституции Республики Казахстан, в котором в систему судов наряду с Верховным Судом Республики и местными судами включены "другие суды Республики".
      Кроме того, снятие запрета на слияние государственных и общественных институтов ( статья 5 Конституции), а также внесение ряда других изменений и дополнений в Основной Закон страны "в их взаимосвязи, позволяет по-новому трактовать предназначение государственной власти, содержание функций государства, определять принципы взаимоотношений государственных органов, общественных объединений и граждан, шире вовлекать институты гражданского общества в решение государственно-значимых задач, устанавливать юридические нормы, адекватные изменяющимся общественным отношениям" (нормативное постановление Конституционного Совета от 8 ноября 2007 года N 9).
      Изложенное является основанием для пересмотра и отмены постановления Конституционного Совета от 15 февраля 2002 года N 1 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" в соответствии с подпунктом 1) пункта 1 статьи 36 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года N 2737 "О Конституционном Совете Республики Казахстан".

2. Конституционным Советом было принято дополнительное постановление от 12 апреля 2002 года N 1/2 "О ходатайствах Верховного Суда Республики Казахстан и Генерального Прокурора Республики Казахстан в отношении постановления Конституционного Совета Республики Казахстан "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75
Конституции Республики Казахстан" от 15 февраля 2002 года".
Согласно пункту 4 постановляющей части данного решения, "дополнительное постановление Конституционного Совета неотъемлемо от содержания и назначения его основного постановления и применяется одновременно с ним". Следовательно, пересмотр и отмена основного постановления влечет пересмотр и отмену данного дополнительного постановления.

3. Конституционный Совет констатирует, что отмена постановления от 15 февраля 2002 года N 1 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" и дополнительного постановления от 12 апреля 2002 года N 1/2 "О ходатайствах Верховного Суда Республики Казахстан и Генерального Прокурора Республики Казахстан в отношении постановления Конституционного Совета Республики Казахстан
"Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" от 15 февраля 2002 года" не означает утраты юридической силы законов Республики Казахстан от 28 декабря 2004 года N 22-III "О третейских судах" и от 28 декабря 2004 года N 23-III "О международном коммерческом арбитраже", а также других правовых актов, связанных с названными постановлениями Конституционного Совета. При
необходимости указанные законы и соответствующие правовые акты могут быть отменены, изменены или дополнены в установленном порядке.
На основании изложенного, руководствуясь подпунктом 1) пункта 1 и пунктами 2 и 3 статьи 36, статьями 31-33 и 40, подпунктом 2) пункта 1 статьи 41 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года N 2737 "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан

постановляет:

      1. Отменить:
      - постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 15 февраля 2002 года N 1 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан";
      - дополнительное постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 12 апреля 2002 года N 1/2 "О ходатайствах Верховного Суда Республики Казахстан и Генерального Прокурора Республики Казахстан в отношении постановления Конституционного Совета Республики Казахстан "Об официальном толковании пункта 2 статьи 13 и пункта 1 статьи 75 Конституции Республики Казахстан" от 15 февраля 2002 года".

2. В соответствии с пунктом 1 статьи 40 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года "О Конституционном Совете Республики Казахстан" определить, что настоящее постановление не влияет на юридическую силу законов Республики Казахстан от 28 декабря 2004 года N 22-III "О третейских судах" и от 28 декабря 2004 года N 23-III "О международном коммерческом арбитраже", а также других правовых актов, связанных с названными постановлениями Конституционного Совета Республики Казахстан.

3. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан постановление вступает в силу со дня его принятия, обжалованию не подлежит, является общеобязательным на всей территории Республики и окончательным с учетом случая, предусмотренного пунктом 4 статьи 73 Конституции Республики Казахстан.

4. Опубликовать настоящее постановление на казахском и русском языках в официальных республиканских печатных изданиях.

      Председатель
      Конституционного Совета
      Республики Казахстан

      Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі, Төраға И.И.Рогов, Кеңес мүшелері Х.Ә.Әбішев, Н.В.Белоруков, В.А.Малиновский, А.М.Нұрмағамбетов, Ү.М.Стамқұлов қатысқан құрамда, мыналардың:
      Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің өкілі - Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты Н.Н.Турецкийдің,
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің өкілі - Қазақстан Республикасының Әділет вице-министрі Д.Р.Құсдәулетовтың,
      Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының өкілі - Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы Ж.Н.Бәйішевтің,
      Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының өкілі - Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары А.Қ.Дауылбаевтың,
      Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің өкілі - Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың басшысы В.А.Калюжныйдың қатысуымен,
      өзінің ашық отырысында, "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2007 жылғы 21 мамырдағы N 254-ІІІ Қазақстан Республикасының Заңы қабылдануына байланысты, "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы N 1 қаулысын және "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы қаулысына қатысты өтініштері туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 12 сәуірдегі N 1/2 қосымша қаулысын қайта қарау туралы мәселені қарады.
      Баяндамашы - Конституциялық Кеңестің мүшесі Ү.М.Стамқұловтың хабарлауын, отырысқа қатысушылардың сөздерін тыңдап, сарапшы - Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі, заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ гуманитарлық-заң университетінің Жеке құқық ғылыми-зерттеу институтының директоры М.К.Сүлейменовтің қорытындысымен танысып, сондай-ақ Конституциялық Кеңестің нормативтік қаулыларын және өзге де конституциялық іс жүргізу материалдарын талдап, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі мынаны

анықтады:

      1. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы N 1 қаулысы, "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2007 жылғы 21 мамырдағы N 254-ІІІ Қазақстан Республикасының Заңы арқылы мазмұны өзгертілген Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларына сәйкес қабылданды.
      Атап айтқанда, Негізгі Заңның "Соттар және сот төрелігі" деп аталатын VII бөлімінің кейбір баптарының нормалары, соның ішінде сот жүйесіне Республиканың Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарымен қатар "Республиканың басқа да соттары" қосылған 75-бабының 3-тармағы түзетулерге ұшырады.
      Одан тыс, қоғамдық және мемлекеттік институттардың бірігіп кетуіне салынатын тыйымның алынып тасталуы (Конституцияның 5-бабы ), сондай-ақ еліміздің Негізгі Заңына басқа да бірқатар өзгерістер мен толықтырулар енгізілуі "өзара байланыса келе, мемлекеттік биліктің мақсатын, мемлекет функциясының мазмұнын жаңаша түсіндіруге, мемлекеттік органдардың, қоғамдық бірлестіктер мен азаматтардың өзара қарым-қатынасы принциптерін айқындауға, азаматтық қоғам институттарын мемлекеттік маңызы бар мәселелерді шешуге кеңінен қатыстыруға, өзгеріп отыратын қоғамдық қатынастармен бара-бар заң нормаларын белгілеуге мүмкіндік береді" (Конституциялық Кеңестің 2007 жылғы 8 қарашадағы N 9 нормативтік қаулысы ).
      Бұл жазылған, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" 1995 жылғы 29 желтоқсандағы N 2737 Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 36-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы N 1 қаулысын қайта қарап, күшін жоюға негіз болып табылады.

2. Конституциялық Кеңес "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы қаулысына қатысты өтініштері туралы" 2002 жылғы 12 сәуірдегі N 1/2 қосымша қаулыны қабылдаған болатын.
Осы шешімнің қаулы бөлігінің 4-тармағына сай "Конституциялық Кеңестің қосымша қаулысы оның негізгі қаулысының мазмұны мен мақсатынан бөліп алғысыз және онымен бір мезгілде қолданылады". Демек, негізгі қаулыны қайта қарап, күшін жою осы қосымша қаулыны қайта қарап, күшін жоюға әкеп соқтырады.

3. Конституциялық Кеңес, "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы N 1 қаулысының және "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы қаулысына қатысты өтініштері туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 12 сәуірдегі N 1/2 қосымша қаулысының күшін жою, 2004 жылғы 28 желтоқсандағы N 22-ІІІ "Аралық соттар туралы", 2004 жылғы 28 желтоқсандағы N 23-III "Халықаралық коммерциялық төрелік туралы" Қазақстан Республикасы заңдарының, сондай-ақ Конституциялық Кеңестің осы аталған қаулыларымен байланысты өзге де құқықтық актілердің заңдық күші жойылатынын білдірмейді, деп атап көрсетеді. Қажет болғанда бұл аталған заңдар және тиісті құқықтық актілер белгіленген тәртіппен жойылуы, өзгертілуі немесе толықтырылуы мүмкін.
Жазылғанның негізінде, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 36-бабы 1-тармағының 1) тармақшасын, 2 және 3-тармақтарын, 31-33 және 40-баптарын , 41-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі

қаулы етеді:

      1. Мыналардың:
      - "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы N 1 қаулысының ;
      - "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының "Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабы 2-тармағын және 75-бабы 1-тармағын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 15 ақпандағы қаулысына қатысты өтініштері туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2002 жылғы 12 сәуірдегі N 1/2 қосымша қаулысының күші жойылсын.

2. "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" 1995 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 40-бабы 1-тармағына сәйкес, осы қаулы 2004 жылғы 28 желтоқсандағы N 22-ІІІ "Аралық соттар туралы" және 2004 жылғы 28 желтоқсандағы N 23-ІІІ "Халықаралық коммерциялық төрелік туралы" Қазақстан Республикасы заңдарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің аталған қаулыларымен байланысты өзге де құқықтық актілердің заңдық күшіне әсер етпейді деп белгіленсін.

3. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына сәйкес қаулы оны қабылдаған күннен бастап күшіне енеді, шағымдануға жатпайды, Республиканың бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті және Қазақстан Республикасы Конституциясының 73-бабының 4-тармағында көзделген ретті ескере отырып, түпкілікті болып табылады.

4. Осы қаулы республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс тілдерінде жариялансын.

      Қазақстан Республикасы
      Конституциялық Кеңесінің
      Төрағасы