Об утверждении Типового регламента маслихата

Указ Президента Республики Казахстан от 3 декабря 2013 года № 704.

Подлежит опубликованию в

Собрании актов Президента и

Правительства Республики Казахстан

и республиканской печати

В соответствии со статьей 9 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" ПОСТАНОВЛЯЮ:

1. Утвердить прилагаемый Типовой регламент маслихата.

2. Настоящий Указ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Президент Республики Казахстан	Н. НАЗАРБАЕВ

Утвержден Указом Президента Республики Казахстан от 3 декабря 2013 года № 704

Типовой регламент маслихата

Сноска. Типовой регламент – в редакции Указа Президента РК от 13.12.2021 № 715 (порядок введения в действие см. п.2).
Сноска. По всему тексту слова "секретарем маслихата", "секретаря маслихата", "секретарь маслихата", "секретарю маслихата", "секретари маслихатов", "нового секретаря" заменены соответственно словами "председателем маслихата", "председателя маслихата", "председатель маслихата", "председателю маслихата", "председатели маслихатов", "нового председателя" Указом Президента РК от 10.04.2023 № 190 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящий Типовой регламент маслихата (далее – Регламент) разработан в соответствии со статьей 9 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" (далее – Закон) и устанавливает порядок проведения сессий маслихата, заседаний его органов, внесения и рассмотрения на них вопросов образования и избрания органов маслихата, заслушивания отчетов об их деятельности, отчетов о проделанной работе маслихата перед населением и деятельности его постоянных комиссий, рассмотрения депутатских запросов, полномочия, организацию деятельности депутатских объединений в маслихате, а также голосования, организацию работы аппарата и другие процедурные и организационные вопросы.

2. Маслихат (местный представительный орган) является выборным органом, избираемым населением области, города республиканского значения и столицы или района (города областного значения), выражающим волю населения и в соответствии с законодательством Республики Казахстан определяющим меры, необходимые для ее реализации, контролирующим их осуществление. Маслихат не обладает правами юридического лица.

3. Деятельность маслихата регулируется Конституцией Республики Казахстан, Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

Глава 2. Порядок проведения сессии маслихата

4. Основной формой деятельности маслихата является сессия, на которой решаются вопросы, отнесенные к его ведению законами Республики Казахстан.

Сессия маслихата правомочна, если на ней присутствует не менее двух третей от общего числа депутатов маслихата. Сессия проводится в форме пленарных заседаний с организацией онлайн-трансляции на интернет-ресурсах с учетом технических возможностей маслихата, за исключением случаев, указанных в части пятой настоящего пункта.

В работе сессии по решению маслихата может быть сделан перерыв на срок, установленный маслихатом, но не превышающий пятнадцати календарных дней. Продолжительность сессии определяется маслихатом.

Перед каждым заседанием маслихата проводится регистрация присутствующих депутатов, ее результаты оглашаются председателем маслихата перед началом заседаний.

Сессия маслихата, как правило, носит открытый характер. Проведение закрытых сессий допускается по решению маслихата, принимаемому по предложению председателя маслихата или одной трети от числа депутатов, присутствующих на сессии маслихата, если за это проголосовало большинство от общего числа присутствующих депутатов.

При объявлении режима чрезвычайного положения или ликвидации чрезвычайный ситуаций и их последствий на период введения ограничительных мер, в том числе карантина сессия может проводиться посредством видео-конференц-связи или иных средств связи.

5. Первая сессия вновь избранного маслихата созывается председателем соответствующей территориальной избирательной комиссии не позднее чем в тридцатидневный срок со дня регистрации депутатов маслихата при наличии не менее трех четвертей от числа депутатов, определенного для данного маслихата.

6. Председатель соответствующей территориальной избирательной комиссии открывает первую сессию маслихата и ведет еҰ до избрания председателя маслихата. Председатель соответствующей территориальной избирательной комиссии предлагает депутатам внести кандидатуру председателя маслихата из числа депутатов, по которой проводится открытое или тайное голосование. Избранным считается кандидат, набравший большинство голосов от общего числа депутатов.

7. Маслихат принимает решения голосованием.

Голосование осуществляется:

1) с использованием электронной системы подсчета голосов, при ее наличии;

2) поднятием руки;

3) с использованием бюллетеней.

При отсутствии необходимого числа депутатов для проведения голосования председатель маслихата либо лицо, его замещающее, принимают меры к обеспечению кворума. При невозможности обеспечения кворума председательствующий переносит голосование на следующее заседание маслихата.

При выявлении ошибок в процедуре и технике проведенного голосования по решению маслихата проводится повторное голосование.

Результаты голосования по всем вопросам оглашаются председателем маслихата или лицом, его заменяющим, с указанием количества принявших участие в голосовании, проголосовавших "за", "против", воздержавшихся и итога голосования. Данные вносятся в протокол заседания маслихата.

Отмена, внесение изменений и дополнений в ранее принятые решения маслихата производятся путем такого же голосования, каким они были приняты.

8. Очередная сессия маслихата созывается решением председателя маслихата не реже четырех раз в год и ведется председателем маслихата.

Проведение очередных сессий планируется маслихатом на сессии.

9. Внеочередная сессия маслихата созывается и ведется председателем маслихата по предложению не менее одной трети от числа депутатов, избранных в данный маслихат, а также по обращению акима соответствующей территорий.

Внеочередная сессия созывается не позднее пяти рабочих дней со дня принятия решения о проведении внеочередной сессии. На внеочередной сессии рассматриваются исключительно вопросы, послужившие основанием для ее созыва.

10. О времени созыва и месте проведения сессии маслихата, а также вопросах, вносимых на рассмотрение сессии, председатель маслихата оповещает депутатов, население, акима посредством размещения указанной информации на официальном интернет-ресурсе соответствующего маслихата.

Информация должна быть размещена на интернет-ресурсе соответствующего маслихата не позднее чем за десять дней до сессии, а в случае созыва внеочередной сессии – не позднее чем за три дня.

По вопросам, вносимым на рассмотрение сессии, председатель маслихата не позднее чем за пять дней до сессии, а в случае созыва внеочередной сессии, не позднее чем за три дня представляет депутатам и акиму необходимые материалы в бумажном или электронном виде.

11. В период проведения сессий, заседаний постоянных комиссий и иных органов маслихата, на время осуществления депутатских полномочий и в период повышения квалификации депутатов маслихата, связанных с осуществлением депутатских полномочий в порядке, установленном регламентом, депутат освобождается от выполнения служебных обязанностей с возмещением ему за счет средств местного бюджета средней заработной платы по месту основной работы, но в размере, не превышающем заработную плату руководителя аппарата акима соответствующей административно-территориальной единицы со стажем работы в указанной должности до одного года, и командировочных расходов на срок проведения сессий, заседаний постоянных комиссий и иных органов маслихата, повышения квалификации с учетом времени в пути.

12. Повестка дня сессии формируется председателем маслихата на основе плана работы маслихата, вопросов, вносимых постоянными комиссиями и иными органами маслихата, депутатской фракцией, депутатскими группами и депутатами, акимом соответствующей территории.

Предложения к повестке дня сессии могут представляться председателю маслихата собраниями местного сообщества, общественными объединениями.

Повестка дня сессии при ее обсуждении может быть дополнена и изменена. Маслихат принимает решение об утверждении повестки дня сессии.

Голосование по повестке дня проводится раздельно по каждому вопросу. Вопрос считается внесенным в повестку дня, если за него проголосовало большинство депутатов маслихата.

13. Для качественной подготовки вопросов, вносимых на сессию, председатель маслихата своевременно разрабатывает и утверждает план мероприятий по подготовке сессии по согласованию с акимом соответствующей территории.

14. По вопросам, относящимся к ведению маслихата, на сессии маслихата областей, городов республиканского значения и столицы приглашаются председатели маслихатов районов (города областного значения), депутаты Парламента Республики Казахстан, акимы областей, городов республиканского значения и столицы, районов (города областного значения), соответствующей территории, руководители и иные должностные лица организаций, информация о работе которых рассматривается на сессии. Допускается присутствие на сессиях представителей средств массовой информации, государственных органов и общественных объединений по приглашению председателя маслихата.

По вопросам, относящимся к ведению маслихата, на сессии районного (города областного значения) маслихата приглашаются акимы района (города областного значения), городов районного значения, сел, поселков и сельских округов, руководители и иные должностные лица организаций, работа которых рассматривается на сессии. Допускается присутствие на сессиях представителей средств массовой информации, государственных органов и общественных объединений по приглашению председателя маслихата.

15. Для лиц, приглашенных на заседание маслихата, отводятся специальные места в зале заседаний. Не допускаются вмешательство приглашенных лиц в работу сессии маслихата, проявление одобрения или неодобрения решений сессии маслихата.

Приглашенное лицо в случае грубого нарушения порядка может быть удалено из зала заседаний по решению председателя маслихата или требованию большинства присутствующих на сессии депутатов.

16. Заседания маслихата проводятся в определенное маслихатом время.

председатель маслихата может объявить перерыв по собственной инициативе или мотивированному предложению депутатов. В конце пленарного заседания отводится время для выступления депутатов с краткими заявлениями и сообщениями, прения по которым не открываются.

17. Регламент выступлений на заседаниях маслихата для докладов, содокладов, выступлений в прениях и по порядку ведения заседания, обсуждения кандидатур, голосования, справок и вопросов определяется маслихатом. Докладчикам и содокладчикам отводится время для ответов на вопросы. В случае, если выступающий превысил отведенное время, председатель маслихата прерывает его выступление или с согласия большинства присутствующих на заседании депутатов продлевает время для выступления.

Депутат маслихата может выступить по одному и тому же вопросу не более двух раз. Не считаются выступлениями в прениях депутатские запросы, выступления для дачи пояснений и ответов на вопросы. Передача права на выступление другому депутату не допускается.

Прения прекращаются открытым голосованием большинством присутствующих на сессии депутатов. При постановке вопроса о прекращении прений председатель маслихата информирует о числе записавшихся и выступивших депутатов, выясняет, кто настаивает на предоставлении слова.

18. Слово по порядку ведения заседания предоставляется депутату вне очереди после окончания предыдущего выступления. Председатель маслихата может предоставить вне очереди слово для справки, депутатского запроса, ответа на вопрос и дачи разъяснений по обсуждаемому вопросу.

Вопросы докладчикам подаются в письменном или устном виде. Письменные вопросы подаются председателю маслихата и оглашаются на заседании маслихата.

Глава 3. Порядок принятия актов маслихата

19. Маслихат по вопросам своей компетенции принимает решения большинством голосов от общего числа депутатов маслихата, если иное не установлено Законом.

20. Проекты решений передаются руководителем аппарата маслихата председателю маслихата.

Принятые к рассмотрению проекты решений с приложением всех необходимых материалов направляются председателем маслихата в постоянные комиссии для рассмотрения и подготовки предложений. Одновременно одной из постоянных комиссий на уровне маслихатов областей, городов республиканского значения и столицы могут быть поручены подготовка заключения по проекту акта маслихата, содоклада на сессию, проведение сбора и анализа дополнительной информации.

Подготовка проекта решения о бюджете соответствующей территории осуществляется в порядке, предусмотренном пунктом 29 настоящего Регламента.

Для работы над проектами решений и подготовки других вопросов постоянные комиссии могут создавать рабочие группы. При необходимости в состав рабочей группы могут привлекаться депутаты из другой постоянной комиссии. В работе рабочей группы может принимать участие любой депутат.

В случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, по представлению соответствующего местного исполнительного органа маслихат принимает совместное с ним решение.

21. Нормативные правовые решения маслихата подлежат государственной регистрации в органах юстиции и опубликованию в установленном законодательством Республики Казахстан порядке, за исключением случаев, предусмотренных законодательством.

22. При наличии разногласий между постоянными комиссиями, принимающими участие в подготовке вопроса сессии, председателями комиссий и председателем маслихата принимаются меры по их преодолению, оставшиеся разногласия доводятся до сведения депутатов маслихата.

23. При рассмотрении вопроса на сессии заслушиваются основной доклад комиссии (рабочей группы) или депутатской фракции, ответственной за проекты решений, а при необходимости и содоклад других комиссий (рабочих групп) или депутатских фракций, участвующих в рассмотрении вопроса.

В докладе комиссии (рабочей группы) или депутатской фракции, ответственной за проекты решений, указываются вошедшие в проекты решений и отклоненные предложения, аргументируются причины принятия или отклонения поправок.

Постоянные комиссии, отдельные члены комиссии и рабочих групп, несогласные с положениями содоклада или заключениями по проектам решений, могут изложить свои мнения до начала общих прений по рассматриваемому вопросу.

24. Обсуждение проекта решения проводится по пунктам. Поправки к проектам решений подаются в письменном виде с четкими формулировками предлагаемых изменений или дополнений, указанием их места в тексте проекта решения. Не удовлетворяющие этим требованиям поправки к рассмотрению не принимаются.

Решения маслихата по процедурным вопросам принимаются открытым голосованием большинством голосов депутатов, присутствующих на заседании, протокольно, без принятия отдельного решения и фиксируются в протоколе заседания.

Процедурными являются вопросы: о порядке ведения заседания, очередности обсуждения вопросов, прекращении прений, ограничении или продлении времени выступлений, способах голосования, удостоверении кворума и пересчете голосов, возврате к ранее принятым решениям и (или) к проведению повторного голосования по рассматриваемым вопросам.

25. Сессия маслихата принимает решения по каждому вопросу повестки дня. При внесении по одному вопросу нескольких вариантов решений каждый из них вручается присутствующим на сессии депутатам.

На голосование ставятся все внесенные проекты решений. После принятия одного из проектов за основу депутаты приступают к процедуре принятия поправок к нему.

26. При наличии поправок к проекту решения маслихата голосование осуществляется в следующей последовательности:

1) предложенный (доработанный) проект решения маслихата принимается за основу, а при его отклонении дальнейшее голосование по поправкам прекращается;

2) на голосование поочередно ставятся поправки, не включенные в принятый за основу проект;

3) решение сессии ставится на голосование в целом с учетом принятых поправок. Повторное голосование по отклоненным проектам решений и поправкам к ним на текущей сессии не допускается.

27. Поправки вносятся на голосование раздельно, последовательность которого определяется председателем маслихата либо лицом, его замещающим. Перед голосованием по взаимоисключающим поправкам последнее зачитывается председательствующим. Допускается выступление авторов поправок с разъяснениями их сути или с предложением о снятии их с обсуждения.

Изменения в решения маслихата вносятся в порядке, установленном для их принятия.

Протоколы сессий отпечатываются не позднее чем через месяц после сессии и хранятся в установленном законодательством порядке.

28. Проекты планов, программ социально-экономического развития территории, отчетов об их исполнении, схем управления территорией и другие выносимые на рассмотрение сессии маслихата вопросы, а также проекты решений по ним на казахском и русском языках с пояснительной запиской и визами согласования по принадлежности с приложением всех необходимых материалов вносятся в маслихат не позднее чем за три недели до очередной сессии.

Проекты решений местных представительных органов, предусматривающие увеличение расходов или сокращение доходов местных бюджетов, могут быть внесены на рассмотрение маслихатов лишь при наличии положительного заключения акима.

29. Проект бюджета соответствующей территории рассматривается в постоянных комиссиях маслихата. Маслихат либо председатель маслихата создают временную комиссию маслихата по рассмотрению проекта бюджета, в состав которой могут быть включены работники аппарата маслихата, представители местных исполнительных органов и аппаратов акимов городов районного значения, сел, поселков, сельских округов.

Председатель маслихата в течение двух рабочих дней со дня поступления проекта бюджета направляет в адрес соответствующих комиссий поручение с указанием необходимых сроков для подготовки заключения по проекту бюджета.

Постоянные комиссии с учетом мнения временной комиссии маслихата вырабатывают предложения по проекту бюджета соответствующей территории с соответствующими обоснованиями, расчетами и направляют их в профильную постоянную комиссию, которая осуществляет свод предложений и подготовку заключения по проекту бюджета соответствующей территории.

Местный уполномоченный орган по бюджетному планированию не позднее чем за две недели до начала сессии представляет председателю маслихата окончательный вариант проекта решения о бюджете с приложением всех необходимых материалов.

Областной бюджет, бюджет города республиканского значения, столицы утверждается на сессии соответствующего маслихата не позднее двухнедельного срока после подписания Президентом Республики Казахстан закона о республиканском бюджете. Районный (города областного значения) бюджет утверждается соответствующим маслихатом не позднее двухнедельного срока после подписания решения областного маслихата об утверждении областного бюджета. Бюджеты городов районного значения, сел, поселков, сельских округов утверждаются маслихатом района (города областного значения) до конца финансового года со дня подписания решения маслихата района (города областного значения) об утверждении районного (города областного значения) бюджета.

Допускается утверждение бюджетов городов районного значения, сел, поселков, сельских округов отдельными решениями маслихата района (города областного значения).

30. При внесении на очередную сессию маслихата внеплановых вопросов, касающихся уточнения местного бюджета на соответствующий год, представление материалов осуществляется в сроки, предусмотренные бюджетным законодательством.

31. При уточнении бюджета соответствующей территории на внеочередной сессии маслихата в течение двух рабочих дней со дня принятия решения о ее созыве проводится работа по рассмотрению проекта бюджета в постоянных (временных) комиссиях.

Глава 4. Порядок заслушивания отчетов

32. Маслихат осуществляет контроль за исполнением местного бюджета, экономических и социальных программ развития территорий путем заслушивания отчетов акима соответствующей территории.

33. Заслушивание ежегодного отчета акима соответствующей территории перед депутатами на заседании маслихата начинается с краткого вступительного слова председателя маслихата либо лица, его замещающего, по повестке дня.

После выступления председателя маслихата либо лица, его замещающего, слово предоставляется акиму соответствующей территории.

Доклад акима должен содержать сведения о социально-экономическом развитии соответствующей административно-территориальной единицы за истекший год, достижении ключевых показателей программ развития регионов, задачах и основных направлениях дальнейшего развития региона, процессе формирования проектов местных бюджетов в части определения приоритетов социально-экономического развития региона.

После отчета депутаты вправе задавать вопросы и получать на них ответы, высказывать свое мнение.

Отчет акима (лица, исполняющего его обязанности) о выполнении возложенных на него функций и задач и проект решения по нему вносятся на рассмотрение маслихата за три недели до соответствующей сессии.

34. По окончании заседания председатель маслихата либо лицо, его замещающее, ставят на голосование вопрос:

1) об утверждении отчета акима (лица, исполняющего его обязанности);

2) об отклонении отчета и необходимости его повторного заслушивания.

Повторное заслушивание отчета акима (лица, исполняющего его обязанности) осуществляется не позднее 10 рабочих дней со дня отклонения.

Доработанный отчет акима (лица, исполняющего его обязанности) вносится в маслихат не позднее 5 рабочих дней со дня отклонения.

35. Основаниями для рассмотрения маслихатом вопроса о выражении недоверия акиму являются:

1) двукратное неутверждение маслихатом представленных акимом отчетов об исполнении планов, экономических и социальных программ развития территории, местного бюджета;

2) инициирование собранием местного сообщества вопроса об освобождении от должности акима города районного значения, села, поселка, сельского округа.

Инициирование вопроса об освобождении от должности акима города районного значения, села, поселка, сельского округа подтверждается протоколом собрания местного сообщества в соответствии со статьей 39-3 Закона.

36. Маслихат заслушивает отчеты председателя маслихата, председателей постоянных комиссий и иных органов маслихата.

Председатель маслихата не реже одного раза в год на очередных сессиях маслихата отчитывается о проделанной работе по организации деятельности маслихата, ходе рассмотрения депутатских запросов и депутатских обращений, обращениях избирателей и принятых по ним мерам, взаимодействии маслихата с иными органами местного самоуправления, деятельности аппарата маслихата.

Председатели постоянных комиссий и иных органов маслихата не реже одного раза в год на очередных сессиях маслихата отчитываются о выполнении возложенных функций и полномочий.

37. Отчеты ревизионных комиссий областей, городов республиканского значения, столицы об исполнении бюджета рассматриваются маслихатом ежегодно.

38. Маслихат не реже одного раза в год отчитывается перед населением о проделанной работе маслихата, деятельности его постоянных комиссий.

39. Отчет маслихата области, города республиканского значения, столицы представляется населению не реже одного раза в год на отчетных встречах группой депутатов, возглавляемой председателем маслихата либо лицом, его замещающим, либо председателями постоянных комиссий.

Отчет маслихата района (города областного значения) представляется населению не реже одного раза в год на сходах местного сообщества группой депутатов, возглавляемой председателем маслихата либо лицом, его замещающим, либо председателями постоянных комиссий.

Заслушивание председателя маслихата либо лица, его замещающего, либо председателя постоянных комиссий перед населением начинается кратким вступительным словом акима соответствующей территории по повестке дня.

После акима соответствующей территории слово предоставляется председателю маслихата либо лицу, его замещающему, либо председателю постоянных комиссий.

После отчета население вправе задавать вопросы и получать на них ответы, высказывать свое мнение, которые заносятся в протокол.

Протоколы отчетных встреч подготавливаются руководителем аппарата маслихата и подписываются председателем маслихата либо лицом, его замещающим, либо председателем постоянной комиссии.

Глава 5. Порядок рассмотрения депутатских запросов

40. Депутат маслихата по вопросам, отнесенным к компетенции маслихата, обращается с официальным письменным запросом к акиму, председателю и члену соответствующей территориальной избирательной комиссии, прокурору и должностным лицам территориальных подразделений центральных государственных органов, исполнительных органов, финансируемых из местных бюджетов.

41. Депутатские запросы, вносимые до начала сессии, подаются председателю маслихата и рассматриваются на ее заседании при решении вопроса о включении их в повестку дня сессии. Копия депутатского запроса направляется председателем маслихата органу или должностному лицу, которым он адресован, не позднее двух рабочих дней после его получения. Депутатские запросы, вносимые в ходе проведения сессии, подаются председательствующему на заседании.

42. Депутатский запрос, не связанный с другими вопросами, которые предстоит рассмотреть на сессии, включается в повестку дня самостоятельным вопросом либо рассматривается в конце работы сессии в специально отведенное для этого время. Маслихат определяет повестку дня сессии таким образом, чтобы в ней был предусмотрен резерв времени для обращения с депутатскими запросами и вопросами. Депутатские запросы, связанные с другими вопросами, которые предстоит решить на сессии, не включаются в повестку дня и оглашаются председательствующим на сессии до начала прений по соответствующему вопросу.

43. Маслихат может перенести рассмотрение депутатского запроса на другую сессию. До утверждения повестки дня сессии депутатские запросы могут быть отозваны внесшими их депутатами. После утверждения повестки дня сессии снятие депутатского запроса с рассмотрения осуществляется по решению маслихата. Депутатские запросы прилагаются к протоколу сессии.

44. Ответ на депутатский запрос представляется в письменной форме, подписывается лицами, указанными в пункте 40 настоящего Регламента, или первым руководителем государственного органа, в адрес которого был направлен депутатский запрос, либо его заместителем в срок не позднее одного месяца.

Депутату предоставляется возможность выразить свое мнение по ответу на депутатский запрос. Депутатские запросы, адресованные прокурору, не могут быть связаны с осуществлением уголовного преследования.

Глава 6. Должностные лица, постоянные комиссии и иные органы маслихата, депутатские объединения маслихата

Параграф 1. Председатель маслихата

45. На первой сессии маслихата депутатами выдвигаются кандидатуры на должность председателя маслихата, который является должностным лицом, работающим на постоянной основе и подотчетным маслихату.

Количество выдвинутых кандидатур не ограничивается. Кандидаты выступают с примерными программами своей предстоящей деятельности. Кандидат считается избранным на должность председателя маслихата, если в результате открытого или тайного голосования он получил большинство голосов от общего числа депутатов маслихата.

Если на должность председателя маслихата было выдвинуто более двух кандидатур и ни одна из них не набрала требуемого для избрания числа голосов, проводится повторное голосование по двум кандидатурам, получившим наибольшее число голосов.

Если при повторном голосовании ни один из этих кандидатов не набрал более половины голосов от общего числа депутатов, проводится повторное избрание.

Председатель маслихата избирается на срок полномочий маслихата.

Председатель маслихата осуществляет полномочия в соответствии с Законом и настоящим Регламентом.

46. При отсутствии председателя маслихата района (города областного значения) его полномочия временно осуществляются председателем одной из постоянных комиссий маслихата или депутатом маслихата, который определяется на сессии маслихата на весь срок очередного созыва.

47. Председатель маслихата пользуется правом решающего голоса в случае, если при голосовании на сессии маслихата голоса депутатов разделяются поровну.

48. Председатель маслихата не вправе состоять в постоянных комиссиях маслихата. При досрочном прекращении полномочий председателя маслихата избрание нового председателя проводится в порядке, установленном Законом и настоящим Регламентом.

Параграф 2. Постоянные и временные комиссии маслихата

49. На срок своих полномочий маслихат образует на первой сессии из числа депутатов постоянные комиссии для предварительного рассмотрения и подготовки вопросов, относящихся к ведению маслихата, содействия проведению в жизнь его решений, законов, осуществления функций в пределах своей компетенции. Члены постоянных комиссий избираются маслихатом открытым голосованием из числа депутатов.

Перечень, количество и состав каждой постоянной комиссии ставятся на голосование отдельно. Их численный и персональный состав определяется маслихатом по предложению председателя маслихата.

Количество постоянных комиссий не должно превышать семи.

Постоянные комиссии могут образовывать рабочие группы.

50. Организация деятельности, функции и полномочия постоянных комиссий определяются Законом и настоящим Регламентом.

51. В целях подготовки к рассмотрению на сессиях отдельных вопросов, отнесенных к ведению маслихата, маслихат либо председатель маслихата могут образовывать временные комиссии. Состав, задачи, сроки полномочий и права временных комиссий определяются маслихатом при их образовании.

52. Постоянные комиссии по собственной инициативе или решению маслихата могут проводить публичные слушания.

Публичные слушания проводятся с целью обсуждения наиболее важных и общественно значимых вопросов, отнесенных к ведению постоянных комиссий, в форме расширенных заседаний этих комиссий с участием депутатов, представителей исполнительных органов, органов местного самоуправления, организаций, средств массовой информации, граждан.

Для проведения публичных слушаний создается рабочая группа из числа депутатов. Для подготовки слушаний могут привлекаться специалисты иных государственных органов и организаций.

Постоянная комиссия за месяц до проведения публичных слушаний через средства массовой информации доводит до сведения населения тему, дату и время проведения предстоящих публичных слушаний.

На публичные слушания постоянная комиссия приглашает представителей заинтересованных государственных органов, общественности, средств массовой информации. На публичных слушаниях могут участвовать депутаты маслихата из других постоянных комиссий.

На публичных слушаниях после выступления депутата постоянной комиссии отводится время для ответов на вопросы.

Предложения и замечания, поступившие по итогам выступления к докладу депутата комиссии, заносятся в протокол публичных слушаний.

Протокол публичных слушаний подготавливается сотрудником аппарата маслихата и подписывается депутатом, председательствовавшим на публичных слушаниях.

53. Заседания постоянных комиссий, как правило, открытые, за исключением случаев, когда рассматриваемые вопросы в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственных секретах" отнесены к государственной или служебной тайне.

Заседания постоянных комиссий созываются по мере необходимости и считаются правомочными при присутствии более половины от общего числа их членов.

Постановление постоянной комиссии принимается большинством голосов от общего числа членов комиссии.

Постановление постоянной комиссии и протокол заседания подписывают ее председатель, а в случае проведения совместного заседания нескольких постоянных комиссий – председатели соответствующих комиссий.

Параграф 3. Председатель постоянной комиссии маслихата

54. Председатель постоянной комиссии маслихата избирается из числа депутатов открытым голосованием большинством голосов от общего числа депутатов и освобождается от должности маслихатом на сессии маслихата.

Если на должность председателя постоянной комиссии маслихата было выдвинуто более двух кандидатур и ни одна из них не набрала требуемого для избрания числа голосов, проводится повторное голосование по двум кандидатурам, получившим наибольшее число голосов.

Если при повторном голосовании ни один из этих кандидатов не набрал более половины голосов от общего числа депутатов, проводится повторное избрание.

Председатель постоянной комиссии пользуется правом решающего голоса в случае, если при голосовании на заседании комиссии голоса депутатов разделятся поровну.

55. При отсутствии председателя одной из постоянных комиссий маслихата по решению председателя маслихата его полномочия временно осуществляются председателем другой постоянной комиссии маслихата или депутатом, являющимся членом данной постоянной комиссии маслихата, если иное не предусмотрено пунктом 60 настоящего Регламента.

56. Председатель постоянной комиссии маслихата осуществляет полномочия в соответствии с законодательством Республики Казахстан, настоящим Регламентом и решением маслихата.

Параграф 4. Председатель постоянной комиссии маслихата области, города республиканского значения, столицы, осуществляющий свою деятельность на постоянной основе

57. Председатель постоянной комиссии маслихата области, города республиканского значения, столицы (далее – председатель постоянной комиссии, работающий на постоянной основе) может являться должностным лицом, работающим на постоянной основе.

Председатель постоянной комиссии, работающий на постоянной основе, избирается в соответствии с пунктом 54 настоящего Регламента.

Маслихатом области, города республиканского значения, столицы на сессии определяется не более двух постоянных комиссий, возглавляемых председателями постоянной комиссии, работающими на постоянной основе.

58. Председатель постоянной комиссии, работающий на постоянной основе, избирается на срок полномочия маслихата и не может быть избран более двух раз подряд.

Председателями постоянных комиссий, работающими на постоянной основе, не могут быть депутаты, являющиеся членами одной политической партии.

59. Председатель постоянной комиссии, работающий на постоянной основе:

1) руководит работой постоянной комиссии маслихата;

2) обеспечивает направление в заинтересованные органы и организации обращений граждан и организаций, поступивших в адрес постоянной комиссии между сессиями, и контролирует их рассмотрение;

3) обеспечивает встречи с населением, неправительственными организациями, государственными органами и организациями, средствами массовой информации для поддержания взаимоотношений маслихата с избирателями, систематического информирования их о деятельности маслихата, реагирования на чрезвычайные и неотложные вопросы;

4) участвует в заседаниях постоянных комиссий маслихата, в состав которых он не входит, с правом совещательного голоса;

5) запрашивает мнения других постоянных комиссий маслихата, государственных органов и их должностных лиц, общественных объединений, научных учреждений, специалистов по вопросам, находящимся на его рассмотрении;

6) рассматривает вопросы и предложения, внесенные депутатами маслихата, принимает по ним решения, организует исполнение принятых решений, а также контролирует их выполнение;

7) организует подготовку заседания постоянной комиссии и вопросов, вносимых на ее рассмотрение, обеспечивает составление протокола и подписывает постановления, иные документы, принятые на заседании постоянной комиссии;

8) содействует депутатам маслихата в осуществлении ими своих полномочий, обеспечивает их необходимой информацией по вопросам деятельности постоянной комиссии;

9) контролирует рассмотрение депутатских запросов постоянной комиссии и депутатских обращений, поступивших в адрес постоянной комиссии;

10) обеспечивает опубликование постановлений постоянной комиссии маслихата на интернет-ресурсе маслихата, определяет меры по контролю за их исполнением;

11) осуществляет иные функции и полномочия в соответствии с Законом и настоящим Регламентом.

60. При отсутствии председателя маслихата области, города республиканского значения и столицы его полномочия временно осуществляются председателем одной из постоянных комиссий, работающим на постоянной основе, который определяется на сессии маслихата на весь срок очередного созыва.

Председатель постоянной комиссии, работающий на постоянной основе, при временном осуществлении полномочий председателя маслихата области, города республиканского значения и столицы не имеет права решающего голоса в случае, если ответственным за рассмотрение вопроса была постоянная комиссия, председателем которой он является.

При отсутствии председателя одной из постоянных комиссий, работающего на постоянной основе, его полномочия временно осуществляются другим председателем постоянной комиссии, работающим на постоянной основе, или по решению председателя маслихата депутатом, являющимся членом данной постоянной комиссии маслихата.

Параграф 5. Счетная комиссия маслихата

61. Маслихат либо председатель маслихата вправе образовывать временные комиссии, в том числе счетную. Состав, задачи и сроки полномочий счетной комиссии определяются маслихатом.

Маслихат открытым голосованием из числа депутатов избирает в нечетном количестве состав счетной комиссии.

Маслихат вправе включить в состав данной комиссии работников аппарата маслихата, государственных органов и других организаций.

62. При проведении открытого голосования счетная комиссия организует процесс голосования и подведения его итогов.

Счетная комиссия избирает из своего состава председателя и секретаря комиссии, ее решения принимаются большинством голосов при открытом голосовании.

Перед началом открытого голосования председатель маслихата указывает количество предложений, ставящихся на голосование, зачитывает их формулировки.

63. Для избрания председателя маслихата может проводиться тайное голосование. По решению председателя маслихата тайное голосование может проводиться по иным вопросам.

Время и место тайного голосования, порядок его проведения устанавливаются счетной комиссией и объявляются председателем счетной комиссии.

Выдача бюллетеней производится непосредственно перед голосованием, они изготавливаются под контролем счетной комиссии по установленной ею форме в количестве, равном числу присутствующих на заседании депутатов, и подписываются председателем счетной комиссии.

Каждому депутату выдается один бюллетень, подписанный председателем счетной комиссии. Общее число бюллетеней не должно превышать численность списочного состава депутатов маслихата.

Бюллетени для тайного голосования выдаются депутатам маслихата по предъявлении ими удостоверения депутата.

Бюллетени неустановленной формы при подсчете не учитываются.

Недействительными считаются бюллетени неустановленной формы, а при избрании должностных лиц – также бюллетени, в которых отмечено более одной кандидатуры на одну должность. Фамилии, дописанные в бюллетене, при подсчете голосов не учитываются. Бюллетени, в которых отмечено более одного проекта решения, считаются недействительными.

Признаются действительными, но не учитываются при подсчете голосов незаполненные бюллетени и бюллетени, в которых не отмечены фамилии всех кандидатов.

Урна для голосования должна вскрываться счетной комиссией после окончания голосования. До окончания голосования вскрытие урны запрещается.

О результатах тайного голосования счетная комиссия составляет протокол, который подписывается всеми членами счетной комиссии.

При выявлении ошибок в процедуре и технике проведенного голосования по решению маслихата проводится повторное голосование.

Депутат маслихата, который отсутствовал во время голосования, не вправе проголосовать позже.

Параграф 6. Депутатские объединения в маслихатах

64. Депутаты маслихата могут создавать депутатские объединения в виде фракций политических партий и иных общественных объединений, депутатских групп. Председатель маслихата не может входить в депутатские объединения. Депутат имеет право состоять только в одной депутатской фракции.

65. Регистрация депутатских фракций и групп осуществляется на сессии маслихата, производится явочным порядком и носит исключительно информационный характер.

66. Члены депутатских объединений могут:

1) вносить замечания и предложения по повестке дня маслихата, порядку рассмотрения и существу обсуждаемых вопросов;

2) высказывать мнения по кандидатурам должностных лиц, которые избираются или назначаются маслихатом;

3) предлагать поправки к проектам решений маслихата;

4) запрашивать материалы и документы, необходимые для деятельности депутатского объединения.

67. Фракция политической партии в своей деятельности взаимодействует с руководящими органами политической партии, участвует в работе общественной приемной политической партии, а также объединяет не менее трех депутатов маслихата. Состав депутатской группы состоит из не менее пяти депутатов маслихата.

Глава 7. Правила депутатской этики

68. Депутаты маслихата:

1) должны с уважением относиться друг к другу и ко всем другим лицам, участвующим в работе сессий маслихата, комиссий маслихата и его рабочих органов;

2) не должны употреблять в своих выступлениях необоснованные обвинения, грубые, оскорбительные выражения, наносящие ущерб чести и достоинству депутатов маслихата и других лиц;

3) не должны призывать к незаконным и насильственным действиям;

4) не должны препятствовать нормальной работе маслихата, постоянных комиссий и иных органов маслихата;

5) не должны прерывать выступающих.

69. Выступая в средствах массовой информации при проведении публичных мероприятий, комментируя деятельность государственных органов, должностных лиц и граждан, депутат должен использовать только достоверные, проверенные факты.

70. Депутат не должен использовать в личных целях преимущество своего депутатского статуса во взаимоотношениях с государственными органами и организациями, средствами массовой информации.

71. Депутат маслихата не может разглашать сведения, которые стали ему известны при осуществлении депутатских полномочий, если эти сведения касаются вопросов, рассмотренных на закрытых заседаниях сессий, постоянных комиссий маслихата и иных органов маслихата.

72. Депутат маслихата, не имеющий специальных полномочий на представительство маслихата, может вступать в отношения с государственными органами и организациями только от своего имени.

73. На депутата маслихата за неисполнение и (или) ненадлежащее исполнение своих обязанностей, предусмотренных пунктом 2 статьи 21 Закона, а также за нарушение правил депутатской этики, установленных регламентом маслихата, могут налагаться меры взыскания в виде порицания и(или) понуждения к принесению публичного извинения.

Глава 8. Повышение квалификации депутатов маслихата

74. Депутаты маслихатов проходят повышение квалификации. Периодичность прохождения повышения квалификации депутатов маслихатов составляет один раз в пять лет в течение первых двух лет полномочий избранного депутата.

75. Депутаты маслихата направляются на повышение квалификации в организации образования при Президенте Республики Казахстан и их филиалы.

76. Продолжительность повышения квалификации маслихатов депутата составляет не менее 40 академических часов.

77. Депутатам, успешно завершившим повышение квалификации, выдается сертификат, подтверждающий завершение повышения квалификации, в бумажном или электронном виде.

78. Аппарат маслихата планирует расходы на повышение квалификации депутатов маслихата в соответствии с бюджетным законодательством Республики Казахстан.

Глава 9. Организация работы аппарата маслихата

79. Для информационно-аналитического, организационно-правового и материально-технического обеспечения деятельности маслихата и его органов, оказания помощи депутатам в осуществлении их полномочий образуется аппарат маслихата.

Аппарат маслихата является государственным учреждением, содержащимся за счет средств местного бюджета.

Положение об аппарате маслихата утверждается маслихатом.

80. Маслихат утверждает структуру аппарата маслихата, определяет расходы на его содержание и материально-техническое обеспечение в пределах установленного законодательством Республики Казахстан лимита численности и выделенных средств.

81. Деятельность государственных служащих аппарата маслихата осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

С истечением срока полномочий маслихата, в случаях досрочного прекращения полномочий маслихата и выборов нового состава его депутатов деятельность государственных служащих аппарата маслихата не прекращается.

Мәслихаттың үлгі регламентін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 3 желтоқсандағы № 704 Жарлығы.

Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметі актілерінің жинағында және республикалық баспасөзде жариялануға тиіс

"Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін өзі басқару туралы" 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабына сәйкес ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. Қоса беріліп отырған Мәслихаттың үлгі регламенті бекітілсін.

2. Осы Жарлық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Н. Назарбаев

Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 3 желтоқсандағы № 704 Жарлығымен БЕКІТІЛГЕН

Мәслихаттың үлгі регламенті

Ескерту. Үлгі регламенті жаңа редакцияда – ҚР Президентінің 13.12.2021 № 715 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз) Жарлығымен.
Бүкіл мәтін бойынша "мәслихат хатшысы", "мәслихат хатшысының", "Мәслихат хатшысы", "мәслихат хатшысына", "мәслихаттарының хатшылары", "Мәслихаттың хатшысы", "мәслихаттың хатшысы", "Мәслихат хатшысының", "мәслихат хатшысын", "мәслихатының хатшысы", "жаңа хатшыны", "мәслихаты хатшысының", "Мәслихат хатшысын" деген сөздер тиісінше "мәслихат төрағасы", "мәслихат төрағасының", "Мәслихат төрағасы", "мәслихат төрағасына", "мәслихаттарының төрағалары", "Мәслихаттың төрағасы", "мәслихаттың төрағасы", "Мәслихат төрағасының", "мәслихат төрағасын", "мәслихатының төрағасы", "жаңа төрағаны", "мәслихаты төрағасының", "Мәслихат төрағасын" деген сөздермен ауыстырылды – ҚР Президентінің 10.04.2023 № 190 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Жарлығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Мәслихаттың үлгі регламенті (бұдан әрі – Регламент) "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 9-бабына сәйкес әзірленді және мәслихаттың сессияларын, оның органдарының отырыстарын өткізу, оларға білім беру және мәслихат органдарын сайлау мәселелерін енгізу және қарау, олардың қызметі туралы есептерді, халық алдында мәслихаттың атқарған жұмысы және оның тұрақты комиссияларының қызметі туралы есептерді тыңдау, депутаттық сауалдарды, өкілеттіктерін қарау тәртібін, мәслихаттағы депутаттық бірлестіктердің қызметін ұйымдастыруды, сондай-ақ дауыс беру тәртібін, аппарат жұмысын ұйымдастыруды және басқа да рәсімдік және ұйымдастырушылық мәселелерді белгілейді.

2. Мәслихат (жергілікті өкілді орган) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың немесе ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) халқы сайлайтын, халықтың еркін білдіретін және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны іске асыруға қажетті шараларды айқындайтын, олардың жүзеге асырылуын бақылайтын сайланбалы орган болып табылады. Мәслихаттың заңды тұлға құқықтары болмайды.

3. Мәслихаттың қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерімен реттеледі.

2-тарау. Мәслихаттың сессиясын өткізу тәртібі

4. Мәслихат қызметінің негізгі нысаны сессия болып табылады, онда Қазақстан Республикасының заңдарымен оның қарауына жатқызылған мәселелер шешіледі.

Егер мәслихаттың сессиясына мәслихат депутаттарының жалпы санының кемінде үштен екісі қатысса, оның құқықтық күші бар болады. Осы тармақтың бесінші бөлігінде көрсетілген жағдайларды қоспағанда, сессия мәслихаттың техникалық мүмкіндіктері ескеріліп, интернет-ресурстарда онлайн-трансляция ұйымдастырыла отырып жалпы отырыстар нысанында өткізіледі.

Сессияның жұмысында мәслихаттың шешімі бойынша мәслихат белгілеген, бірақ күнтізбелік он бес күннен аспайтын мерзімге үзіліс жасалуы мүмкін. Сессияның ұзақтығын мәслихат айқындайды.

Мәслихаттың әрбір отырысының алдында қатысып отырған депутаттарды тіркеу жүргізіледі, оның нәтижелерін мәслихат төрағасы отырыс басталардан бұрын жария етеді.

Мәслихат сессиясы, әдетте, ашық сипатта болады. Егер бұған қатысып отырған депутаттардың жалпы санының көпшілігі дауыс берсе, мәслихат төрағасының немесе мәслихат сессиясына қатысып отырған депутаттар санының үштен бірінің ұсынысы бойынша қабылданатын мәслихат шешімі бойынша жабық сессияларды өткізуге жол беріледі.

Төтенше жағдай режимі жарияланған кезде немесе төтенше жағдайлар мен олардың салдарларын жою кезінде, шектеу шараларын, оның ішінде карантин енгізу кезеңінде сессия бейне-конференц байланыс немесе өзге де байланыс құралдары арқылы өткізілуі мүмкін.

5. Жаңадан сайланған мәслихаттың бірінші сессиясын осы мәслихат үшін айқындалған депутаттар санының кемінде төрттен үш бөлігі болған кезде, мәслихат депутаттары тіркелген күннен бастап отыз күн мерзімнен кешіктірмей тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы шақырады.

6. Тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы мәслихаттың бірінші сессиясын ашады және оны мәслихат төрағасы сайланғанға дейін жүргізеді. Тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы депутаттарға депутаттар ішінен мәслихат төрағасының кандидатурасын енгізуді ұсынады, ол бойынша ашық немесе жасырын дауыс беру жүргізіледі. Депутаттардың жалпы санының көпшілік даусын жинаған кандидат сайланған болып есептеледі.

7. Мәслихат шешімдерді дауыс беру арқылы қабылдайды.

Дауыс беру:

1) бар болса, дауыстарды санаудың электрондық жүйесі пайдаланылып;

2) қол көтеру арқылы;

3) бюллетеньдер пайдаланылып жүзеге асырылады.

Дауыс беруді өткізу үшін депутаттардың қажетті саны болмаған кезде мәслихат төрағасы не оны алмастыратын адам кворумды қамтамасыз ету шараларын қабылдайды. Кворумды қамтамасыз ету мүмкін болмаған кезде төрағалық етуші дауыс беруді мәслихаттың келесі отырысына ауыстырады.

Өткізілген дауыс беру рәсімі мен техникасында қателер анықталған жағдайда, мәслихаттың шешімі бойынша қайта дауыс беру өткізіледі.

Барлық мәселелер бойынша дауыс беру нәтижелерін мәслихат төрағасы немесе оны алмастыратын адам дауыс беруге қатысқандардың, "жақтап", "қарсы" дауыс бергендердің, қалыс қалғандардың санын және дауыс беру қорытындысын көрсете отырып жария етеді. Деректер мәслихат отырысының хаттамасына енгізіледі.

Мәслихаттың бұрын қабылданған шешімдерінің күшін жою, оларға өзгерістер мен толықтырулар енгізу олар қабылданған кездегідей дауыс беру арқылы жүргізіледі.

8. Мәслихаттың кезекті сессиясы мәслихат төрағасының шешімімен жылына төрт реттен сиретпей шақырылады және оны мәслихат төрағасы жүргізеді.

Кезекті сессиялардың өткізілуін мәслихат сессияда жоспарлайды.

9. Мәслихаттың кезектен тыс сессиясын мәслихат төрағасы осы мәслихатқа сайланған депутаттар санының кемінде үштен бірінің ұсынысы бойынша, сондай-ақ тиісті аумақ әкімінің өтініші бойынша шақырады және жүргізеді.

Кезектен тыс сессияны өткізу туралы шешім қабылданған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмей кезектен тыс сессия шақырылады. Кезектен тыс сессияда оны шақыруға негіз болған мәселелер ғана қаралады.

10. Мәслихат төрағасы мәслихат сессиясын шақыру уақыты мен оның өткізілетін орны, сондай-ақ сессияның қарауына енгізілетін мәселелер туралы көрсетілген ақпаратты тиісті мәслихаттың ресми интернет-ресурсында орналастыру арқылы депутаттарды, халықты, әкімді хабардар етеді.

Ақпарат тиісті мәслихаттың интернет-ресурсында сессияға дейін кемінде он күн қалғанда, ал кезектен тыс сессия шақырылған жағдайда – кемінде үш күн бұрын орналастырылуға тиіс.

Мәслихат төрағасы сессияның қарауына енгізілетін мәселелер бойынша қажетті материалдарды депутаттарға және әкімге сессияға дейін кемінде бес күн қалғанда, ал кезектен тыс сессия шақырылған жағдайда кемінде үш күн бұрын қағаз немесе электрондық түрде ұсынады.

11. Регламентте белгіленген тәртіппен мәслихаттың сессияларын, тұрақты комиссиялары мен өзге де органдарының отырыстарын өткізу кезеңінде, депутаттық өкілеттіктерді жүзеге асыру уақытында және мәслихат депутаттарының депутаттық өкілеттіктерді жүзеге асыруға байланысты біліктілігін арттыру кезеңінде депутат қызметтік міндеттерін орындаудан босатылады, оған жергілікті бюджет қаражаты есебінен негізгі жұмыс орны бойынша, бірақ көрсетілген лауазымда бір жылға дейінгі жұмыс өтілі бар тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік әкімі аппараты басшысының жалақысынан аспайтын мөлшерде орташа жалақысы және жолдағы уақыты ескеріліп, мәслихаттың сессиялары, тұрақты комиссиялары мен өзге де органдарының отырыстары өтетін, біліктілігі арттырылатын мерзімге іссапар шығыстары өтеледі.

12. Сессияның күн тәртібін мәслихат төрағасы мәслихаттың жұмыс жоспарының, мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдары, депутаттық фракция, депутаттық топтар мен депутаттар, тиісті аумақтың әкімі енгізетін мәселелердің негізінде қалыптастырады.

Сессияның күн тәртібіне ұсыныстарды мәслихат төрағасына жергілікті қоғамдастықтың жиналыстары, қоғамдық бірлестіктер ұсына алады.

Сессияның күн тәртібін талқылау кезінде ол толықтырылуы және өзгертілуі мүмкін. Мәслихат сессияның күн тәртібін бекіту туралы шешім қабылдайды.

Күн тәртібі бойынша дауыс беру әрбір мәселе бойынша жеке өткізіледі. Егер мәселеге мәслихат депутаттарының көпшілігі дауыс берсе, ол күн тәртібіне енгізілді деп есептеледі.

13. Сессияға енгізілетін мәселелерді сапалы дайындау үшін мәслихат төрағасы сессияны дайындау жөніндегі іс-шаралар жоспарын уақтылы әзірлейді және тиісті аумақтың әкімімен келісу бойынша бекітеді.

14. Мәслихаттың қарауына жататын мәселелер бойынша облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана мәслихатының сессиясына аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) мәслихаттарының төрағалары, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың, аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың), тиісті аумақтың әкімдері, жұмысы туралы ақпарат сессияда қаралатын ұйымдардың басшылары мен өзге де лауазымды адамдары шақырылады. Сессияларға мәслихат төрағасының шақыруы бойынша бұқаралық ақпарат құралдары, мемлекеттік органдар мен қоғамдық бірлестіктер өкілдерінің қатысуына жол беріледі.

Мәслихаттың қарауына жататын мәселелер бойынша аудандық (облыстық маңызы бар қала) мәслихаттың сессиясына ауданның (облыстық маңызы бар қаланың), аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің және ауылдық округтердің әкімдері, жұмысы сессияда қаралатын ұйымдардың басшылары мен өзге де лауазымды адамдары шақырылады. Сессияларға мәслихат төрағасының шақыруы бойынша бұқаралық ақпарат құралдары, мемлекеттік органдар мен қоғамдық бірлестіктер өкілдерінің қатысуына жол беріледі.

15. Мәслихаттың отырысына шақырылған адамдар үшін отырыс залында арнаулы орындар бөлінеді. Шақырылған адамдардың мәслихат сессиясының жұмысына араласуына, мәслихат сессиясының шешімдерін мақұлдайтынын немесе мақұлдамайтынын білдіруіне жол берілмейді.

Шақырылған адам тәртіпті өрескел бұзған жағдайда, мәслихат төрағасының шешімі немесе сессияға қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің талабы бойынша отырыс залынан шығарылуы мүмкін.

16. Мәслихаттың отырыстары мәслихат айқындаған уақытта өткізіледі.

Мәслихат төрағасы өз бастамасы немесе депутаттардың уәжді ұсынысы бойынша үзіліс жариялай алады. Жалпы отырыстың соңында депутаттардың қысқа мәлімдемелер мен хабарламалар жасауы үшін уақыт беріледі, олар бойынша жарыссөз ашылмайды.

17. Мәслихат отырыстарында баяндамалар, қосымша баяндамалар, жарыссөздерде және отырысты жүргізу тәртібі бойынша сөйлеу, кандидатураларды талқылау, дауыс беру, анықтамалар мен сұрақтар үшін сөз сөйлеу регламентін мәслихат айқындайды. Баяндамашылар мен қосымша баяндамашыларға сұрақтарға жауап беру үшін уақыт бөлінеді. Егер сөз сөйлеуші бөлінген уақыттан асып кетсе, мәслихат төрағасы оның сөзін тоқтатады немесе отырысқа қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің келісімімен сөз сөйлеу уақытын ұзартады.

Мәслихат депутаты бір мәселе бойынша екі реттен артық сөйлей алмайды. Депутаттық сауалдар, сұрақтарға түсініктер мен жауап беру үшін сөйлеу жарыссөздерде сөз сөйлеу деп есептелмейді. Сөйлеу құқығын басқа депутатқа беруге жол берілмейді.

Жарыссөздер сессияға қатысып отырған депутаттардың көпшілігінің ашық дауыс беруімен тоқтатылады. Жарыссөздерді тоқтату туралы мәселе қойылған кезде мәслихат төрағасы сөз сөйлеуге жазылған және сөйлеген депутаттардың саны туралы хабарлайды, кімнің сөз беруді талап ететінін анықтайды.

18. Отырысты жүргізу тәртібі бойынша сөз депутатқа алдыңғы сөйлеп тұрған адамның сөзі аяқталған соң кезектен тыс беріледі. Мәслихат төрағасы анықтама, депутаттық сауал, сұраққа жауап және талқыланып отырған мәселе бойынша түсіндірме беру үшін кезектен тыс сөз бере алады.

Баяндамашыларға сұрақтар жазбаша немесе ауызша түрде беріледі. Жазбаша сұрақтар мәслихат төрағасына беріледі және мәслихат отырысында жария етіледі.

3-тарау. Мәслихат актілерін қабылдау тәртібі

19. Егер Заңда өзгеше белгіленбесе, мәслихат өз құзыретінің мәселелері бойынша мәслихат депутаттарының жалпы санының көпшілік даусымен шешімдер қабылдайды.

20. Шешімдердің жобаларын мәслихат аппаратының басшысы мәслихат төрағасына береді.

Мәслихаттың төрағасы қарауға қабылданған шешімдердің жобаларын барлық қажетті материалдармен қоса қарау және ұсыныстар дайындау үшін тұрақты комиссияларға жолдайды. Бір мезгілде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың мәслихаттары деңгейіндегі тұрақты комиссиялардың біріне мәслихат актісінің жобасы бойынша қорытынды, сессияға қосымша баяндама дайындау, қосымша ақпарат жинау мен талдауды жүргізу тапсырылуы мүмкін.

Тиісті аумақтың бюджеті туралы шешімнің жобасын дайындау осы Регламенттің 29-тармағында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

Шешімдердің жобаларымен жұмыс істеу және басқа да мәселелерді дайындау үшін тұрақты комиссиялар жұмыс топтарын құра алады. Қажет болған жағдайда, жұмыс тобының құрамына басқа тұрақты комиссиядан депутаттар тартылуы мүмкін. Жұмыс тобының жұмысына кез келген депутат қатыса алады.

Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда, тиісті жергілікті атқарушы органның ұсынуы бойынша мәслихат онымен бірлескен шешім қабылдайды.

21. Заңнамада көзделген жағдайларды қоспағанда, мәслихаттың нормативтік құқықтық шешімдері Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен әділет органдарында мемлекеттік тіркелуге және жариялануға жатады.

22. Сессия мәселесін дайындауға қатысатын тұрақты комиссиялар арасында келіспеушіліктер болған кезде комиссиялардың төрағалары және мәслихат төрағасы оларды еңсеру бойынша шаралар қабылдайды, қалған келіспеушіліктер мәслихат депутаттарының назарына жеткізіледі.

23. Сессияда мәселені қараған кезде шешімдердің жобаларына жауапты комиссияның (жұмыс тобының) немесе депутаттық фракцияның негізгі баяндамасы, ал қажет болған жағдайда мәселені қарауға қатысатын басқа да комиссиялардың (жұмыс топтарының) немесе депутаттық фракциялардың қосымша баяндамасы тыңдалады.

Шешімдердің жобаларына жауапты комиссияның (жұмыс тобының) немесе депутаттық фракцияның баяндамасында шешімдердің жобаларына енгізілген және қабылданбаған ұсыныстар көрсетіледі, түзетулерді қабылдаудың немесе қайтарудың себептері дәлелденеді.

Шешімдердің жобалары бойынша қосымша баяндаманың ережелерімен немесе қорытындылармен келіспейтін тұрақты комиссиялар, комиссиялардың және жұмыс топтарының жекелеген мүшелері өз пікірлерін қаралатын мәселе бойынша жалпы жарыссөздер басталғанға дейін баяндай алады.

24. Шешімнің жобасын талқылау тармақтар бойынша жүргізіледі. Шешімдердің жобаларына түзетулер ұсынылып отырған өзгерістер немесе толықтырулар нақты тұжырымдалып, олардың шешім жобасының мәтініндегі орны көрсетіліп, жазбаша түрде беріледі. Осы талаптарды қанағаттандырмайтын түзетулер қарауға қабылданбайды.

Рәсімдік мәселелер бойынша мәслихаттың шешімдері жеке шешім қабылдамай, отырысқа қатысып отырған депутаттардың көпшілік даусымен ашық дауыс беру арқылы хаттамамен қабылданады және отырыс хаттамасында тіркеледі.

Мына: отырысты жүргізу тәртібі, мәселелерді талқылау кезектілігі, жарыссөздерді тоқтату, сөз сөйлеу уақытын шектеу немесе ұзарту, дауыс беру тәсілдері, кворумды куәландыру және дауыстарды қайта санау, қаралатын мәселелер бойынша бұрын қабылданған шешімдерге және (немесе) қайта дауыс беруге оралу туралы мәселелер рәсімдік болып табылады.

25. Мәслихат сессиясы күн тәртібінің әрбір мәселесі бойынша шешім қабылдайды. Бір мәселе бойынша шешімдердің бірнеше нұсқасы енгізілген кезде олардың әрқайсысы сессияға қатысып отырған депутаттарға беріледі.

Шешімдердің енгізілген барлық жобалары дауысқа қойылады. Жобалардың бірі негізге алынғаннан кейін депутаттар оған түзетулерді қабылдау рәсіміне кіріседі.

26. Мәслихат шешімінің жобасына түзетулер болған кезде дауыс беру мынадай ретпен жүзеге асырылады:

1) мәслихат шешімінің ұсынылған (пысықталған) жобасы негізге алынады, ал ол қабылданбаған жағдайда, түзетулер бойынша одан әрі дауыс беру тоқтатылады;

2) негізге алынған жобаға енгізілмеген түзетулер кезекпен дауысқа қойылады;

3) сессия шешімі қабылданған түзетулер ескеріліп, тұтастай дауысқа қойылады. Шешімдердің қабылданбаған жобалары және оларға түзетулер бойынша ағымдағы сессияда қайта дауыс беруге жол берілмейді.

27. Түзетулер жеке-жеке дауысқа қойылады, оларға дауыс берудің ретін мәслихат төрағасы не оны алмастыратын адам айқындайды. Өзара қайшы келетін түзетулер бойынша дауыс берерден бұрын олардың соңғысын төрағалық етуші оқиды. Түзету авторларының олардың мәні бойынша түсінік беріп немесе оларды талқылаудан алып тастау туралы ұсыныспен сөз сөйлеуіне жол беріледі.

Мәслихат шешімдеріне өзгерістер оларды қабылдау үшін белгіленген тәртіппен енгізіледі.

Сессиялардың хаттамалары сессиядан кейін бір айдан кешіктірілмей басылып, заңнамада белгіленген тәртіппен сақталады.

28. Жоспарлардың, аумақты әлеуметтік-экономикалық дамыту бағдарламаларының, олардың орындалуы туралы есептердің, аумақты басқару схемаларының жобалары және мәслихат сессиясының қарауына шығарылатын басқа да мәселелер, сондай-ақ олар бойынша түсіндірме жазбасы мен тиесілігіне қарай келісу визалары бар қазақ және орыс тілдеріндегі шешімдердің жобалары барлық қажетті материалдарымен қоса мәслихатқа кезекті сессияға дейін кемінде үш апта қалғанда енгізіледі.

Жергілікті өкілді органдардың жергілікті бюджеттердің шығыстарын ұлғайтуды немесе кірістерін қысқартуды көздейтін шешімдерінің жобалары әкімнің оң қорытындысы болған кезде ғана мәслихаттардың қарауына енгізілуі мүмкін.

29. Тиісті аумақ бюджетінің жобасы мәслихаттың тұрақты комиссияларында қаралады. Мәслихат не мәслихаттың төрағасы бюджеттің жобасын қарау жөніндегі мәслихаттың уақытша комиссиясын құрады, оның құрамына мәслихат аппаратының жұмыскерлері, жергілікті атқарушы органдардың және аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер, ауылдық округтер әкімдері аппараттарының өкілдері қосылуы мүмкін.

Мәслихат төрағасы бюджет жобасы келіп түскен күннен бастап екі жұмыс күні ішінде тиісті комиссиялардың атына бюджет жобасы бойынша қорытынды дайындауға қажетті мерзімдерді көрсетіп, тапсырма жібереді.

Тұрақты комиссиялар мәслихаттың уақытша комиссиясының пікірін ескере отырып, тиісті аумақ бюджетінің жобасы бойынша тиісті негіздемелері, есеп-қисаптары бар ұсыныстарды тұжырымдайды және оларды тиісті аумақ бюджетінің жобасы бойынша ұсыныстарды жинақтау мен қорытынды дайындауды жүзеге асыратын бейінді тұрақты комиссияға жібереді.

Бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті орган сессия басталғанға дейін кемінде екі апта бұрын бюджет туралы шешім жобасының түпкілікті нұсқасын барлық қажетті материалдармен қоса мәслихат төрағасына ұсынады.

Қазақстан Республикасының Президенті республикалық бюджет туралы заңға қол қойғаннан кейін екі апта мерзімнен кешіктірмей, тиісті мәслихаттың сессиясында облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеті бекітіледі. Облыстық мәслихаттың облыстық бюджетті бекіту туралы шешіміне қол қойылғаннан кейін екі апта мерзімнен кешіктірмей, тиісті мәслихат аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетті бекітеді. Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аудандық (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетті бекіту туралы шешіміне қол қойылған күннен бастап қаржы жылының соңына дейін ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәслихаты аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің бюджеттерін бекітеді.

Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің бюджеттерін аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының жеке шешімдерімен бекітуге жол беріледі.

30. Мәслихаттың кезекті сессиясына тиісті жылға арналған жергілікті бюджетті нақтылауға қатысты жоспардан тыс мәселелер енгізілген кезде материалдарды ұсыну бюджет заңнамасында көзделген мерзімдерде жүзеге асырылады.

31. Мәслихаттың кезектен тыс сессиясында тиісті аумақтың бюджетін нақтылау кезінде оны шақыру туралы шешім қабылданған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде бюджет жобасын тұрақты (уақытша) комиссияларда қарау бойынша жұмыстар жүргізіледі.

4-тарау. Есептерді тыңдау тәртібі

32. Мәслихат жергілікті бюджеттің, аумақтарды дамытудың экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларының орындалуын бақылауды тиісті аумақ әкімінің есептерін тыңдау жолымен жүзеге асырады.

33. Мәслихат отырысында депутаттар алдында тиісті аумақ әкімінің жыл сайынғы есебін тыңдау мәслихат төрағасының не оны алмастыратын адамның күн тәртібі бойынша қысқаша кіріспе сөзінен басталады.

Мәслихат төрағасының не оны алмастыратын адамның сөзінен кейін сөз тиісті аумақтың әкіміне беріледі.

Әкімнің баяндамасында тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің өткен жылғы әлеуметтік-экономикалық дамуы, өңірлерді дамыту бағдарламаларының түйінді көрсеткіштеріне қол жеткізу, өңірді одан әрі дамытудың міндеттері мен негізгі бағыттары, өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму басымдықтарын айқындау бөлігінде жергілікті бюджеттердің жобаларын қалыптастыру процесі туралы мәліметтер қамтылуға тиіс.

Есеп беруден кейін депутаттар сұрақтар қоюға және оларға жауаптар алуға, өз пікірін айтуға құқылы.

Әкімнің (оның міндетін атқарушы адамның) өзіне жүктелген функциялар мен міндеттердің орындалуы туралы есебі және ол бойынша шешімнің жобасы тиісті сессиядан үш апта бұрын мәслихаттың қарауына енгізіледі.

34. Отырыс аяқталғаннан кейін мәслихат төрағасы не оны алмастыратын адам:

1) әкімнің (оның міндетін атқарушы адамның) есебін бекіту туралы;

2) есепті қабылдамау және оны қайта тыңдау қажеттігі туралы мәселені дауысқа қояды.

Әкімнің (оның міндетін атқарушы адамның) есебін қайта тыңдау есеп қабылданбаған күннен бастап 10 жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асырылады.

Әкімнің (оның міндетін атқарушы адамның) пысықталған есебі ол қабылданбаған күннен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірмей мәслихатқа енгізіледі.

35. Мыналар:

1) жоспарлардың, аумақты экономикалық және әлеуметтік дамыту бағдарламаларының орындалуы, жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы әкім ұсынған есептерді мәслихаттың екі рет бекітпеуі;

2) жергілікті қоғамдастық жиналысының аудандық маңызы бар қала, ауыл, кент, ауылдық округ әкімін лауазымынан босату туралы мәселеге бастама жасауы мәслихаттың әкімге сенімсіздік білдіру туралы мәселені қарауы үшін негіз болып табылады.

Аудандық маңызы бар қаланың, ауылдың, кенттің, ауылдық округтің әкімін лауазымынан босату туралы мәселеге бастама жасау Заңның 39-3-бабына сәйкес жергілікті қоғамдастық жиналысының хаттамасымен расталады.

36. Мәслихат төрағасының, мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдары төрағаларының есептерін мәслихат тыңдайды.

Мәслихат төрағасы жылына бір реттен сиретпей мәслихаттың кезекті сессияларында мәслихаттың қызметін ұйымдастыру бойынша атқарылған жұмыс, депутаттық сауалдар мен депутаттық жолданымдардың қаралу барысы, сайлаушылардың жолданымдары және олар бойынша қабылданған шаралар, мәслихаттың өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен өзара іс-қимыл жасауы, мәслихат аппаратының қызметі туралы есеп береді.

Мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдарының төрағалары жылына бір реттен сиретпей мәслихаттың кезекті сессияларында жүктелген функциялар мен өкілеттіктердің орындалуы туралы есеп береді.

37. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың тексеру комиссияларының бюджеттің атқарылуы туралы есептерін мәслихат жыл сайын қарайды.

38. Мәслихат жылына бір реттен сиретпей халық алдында мәслихаттың атқарған жұмысы, оның тұрақты комиссияларының қызметі туралы есеп береді.

39. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана мәслихатының есебін мәслихат төрағасы не оны алмастыратын адам, не тұрақты комиссиялардың төрағалары басқаратын депутаттар тобы жылына бір реттен сиретпей есеп беру кездесулерінде тұрғындарға ұсынады.

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының есебін мәслихат төрағасы не оны алмастыратын адам, не тұрақты комиссиялардың төрағалары басқаратын депутаттар тобы жылына бір реттен сиретпей жергілікті қоғамдастықтың жиындарында тұрғындарға ұсынады.

Тұрғындар алдында мәслихат төрағасын не оны алмастыратын адамды, не тұрақты комиссияның төрағасын тыңдау тиісті аумақ әкімінің күн тәртібі бойынша қысқаша кіріспе сөзімен басталады.

Тиісті аумақтың әкімінен кейін сөз мәслихат төрағасына, не оны алмастыратын адамға, не тұрақты комиссияның төрағасына беріледі.

Есеп беруден кейін тұрғындар сұрақтар қоюға және оларға жауап алуға, өз пікірін айтуға құқылы, олар хаттамаға енгізіледі.

Есеп беру кездесулерінің хаттамаларын мәслихат аппаратының басшысы дайындайды және оған мәслихат төрағасы не оны алмастыратын адам, не тұрақты комиссияның төрағасы қол қояды.

5-тарау. Депутаттық сауалдарды қарау тәртібі

40. Мәслихат депутаты мәслихаттың құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша ресми жазбаша сауалмен әкімге, тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасына және мүшесіне, прокурорға және орталық мемлекеттік органдардың аумақтық бөлімшелерінің, жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдардың лауазымды адамдарына жүгінеді.

41. Сессия басталғанға дейін енгізілетін депутаттық сауалдар мәслихат төрағасына беріледі және оларды сессияның күн тәртібіне енгізу туралы мәселе шешілген жағдайда, оның отырысында қаралады. Мәслихат төрағасы депутаттық сауал алынғаннан кейін екі жұмыс күнінен кешіктірмей оның көшірмесін ол жолданған органға немесе лауазымды адамға жібереді. Сессияны өткізу барысында енгізілетін депутаттық сауалдар отырыста төрағалық етушіге беріледі.

42. Сессияда қаралуға тиіс басқа мәселелерге байланысты емес депутаттық сауал күн тәртібіне жеке мәселе ретінде енгізіледі не сессия жұмысының соңында бұл үшін арнайы бөлінген уақытта қаралады. Мәслихат сессияның күн тәртібін депутаттық сауалдармен және сұрақтармен жұмыс істеу үшін уақыт резерві көзделетіндей етіп айқындайды. Сессияда шешілуге тиіс басқа мәселелермен байланысты депутаттық сауалдар күн тәртібіне енгізілмейді және оларды сессияда төрағалық етуші тиісті мәселе бойынша жарыссөздер басталғанға дейін жария етеді.

43. Мәслихат депутаттық сауалды қарауды басқа сессияға ауыстыра алады. Депутаттық сауалдарды енгізген депутаттар сессияның күн тәртібі бекітілгенге дейін оларды кері қайтарып ала алады. Сессияның күн тәртібі бекітілгеннен кейін депутаттық сауалды қараудан алып тастау мәслихаттың шешімі бойынша жүзеге асырылады. Депутаттық сауалдар сессияның хаттамасына қоса тіркеледі.

44. Депутаттық сауалға жауап бір айдан кешіктірілмейтін мерзімде жазбаша нысанда ұсынылады, оған осы Регламенттің 40-тармағында көрсетілген адамдар немесе атына депутаттық сауал жіберілген мемлекеттік органның бірінші басшысы не оның орынбасары қол қояды.

Депутаттың депутаттық сауалға берілген жауап бойынша өз пікірін білдіруіне мүмкіндік беріледі. Прокурорға жолданған депутаттық сауалдар қылмыстық қудалауды жүзеге асыруға байланысты болмауға тиіс.

6-тарау. Мәслихаттың лауазымды адамдары, тұрақты комиссиялары және өзге де органдары, мәслихаттың депутаттық бірлестіктері 1-параграф. Мәслихат төрағасы

45. Мәслихаттың бірінші сессиясында депутаттар тұрақты негізде жұмыс істейтін және мәслихатқа есеп беретін лауазымды адам болып табылатын мәслихат төрағасының лауазымына кандидатуралар ұсынады.

Ұсынылатын кандидатуралардың санына шек қойылмайды. Кандидаттар өздерінің алдағы қызметінің үлгі бағдарламаларымен таныстырады. Егер ашық немесе жасырын дауыс беру нәтижесінде мәслихат депутаттарының жалпы санының көпшілік даусын алса, кандидат мәслихат төрағасы лауазымына сайланды деп есептеледі.

Егер мәслихат төрағасының лауазымына екіден көп кандидат ұсынылса және олардың бірде-бірі сайлану үшін талап етілетін дауыс санын жинай алмаса, неғұрлым көп дауыс жинаған екі кандидатура бойынша қайтадан дауыс беру жүргізіледі.

Егер қайтадан дауыс беру кезінде осы кандидаттардың бірде-бірі депутаттардың жалпы санының жартысынан көбінің даусын жинай алмаса, қайтадан сайлау өткізіледі.

Мәслихат төрағасы мәслихаттың өкілеттігі мерзіміне сайланады.

Мәслихат төрағасы өкілеттіктерін Заңға және осы Регламентке сәйкес жүзеге асырады.

46. Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының төрағасы болмаған кезде оның өкілеттіктерін мәслихаттың тұрақты комиссияларының бірінің төрағасы немесе мәслихаттың сессиясында кезекті шақырылымның бүкіл мерзіміне айқындалатын мәслихат депутаты уақытша жүзеге асырады.

47. Егер мәслихат сессиясында дауыс беру кезінде депутаттардың дауысы тең бөлінген жағдайда, мәслихат төрағасы шешуші дауыс құқығын пайдаланады.

48. Мәслихат төрағасы мәслихаттың тұрақты комиссияларында болуға құқылы емес. Мәслихат төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған кезде жаңа төрағаны сайлау Заңда және осы Регламентте белгіленген тәртіппен өткізіледі.

2-параграф. Мәслихаттың тұрақты және уақытша комиссиялары

49. Мәслихат бірінші сессияда депутаттар қатарынан мәслихаттың қарауына жататын мәселелерді алдын ала қарау және дайындау, оның шешімдерін, заңдарды іс жүзіне асыруға жәрдемдесу, өз құзыреті шегінде функцияларды жүзеге асыру үшін өз өкілеттігінің мерзіміне тұрақты комиссияларды құрады. Мәслихат тұрақты комиссиялардың мүшелерін депутаттар қатарынан ашық дауыс беру арқылы сайлайды.

Әрбір тұрақты комиссияның тізбесі, саны және құрамы дауысқа жеке-жеке қойылады. Олардың сандық және дербес құрамын мәслихат төрағасының ұсынысы бойынша мәслихат айқындайды.

Тұрақты комиссиялардың саны жетіден аспауға тиіс.

Тұрақты комиссиялар жұмыс топтарын құра алады.

50. Тұрақты комиссиялардың қызметін ұйымдастыру, функциялары мен өкілеттіктері Заңда және осы Регламентте айқындалады.

51. Мәслихаттың қарауына жатқызылған жекелеген мәселелерді сессияларда қарауға дайындау мақсатында мәслихат не мәслихаттың төрағасы уақытша комиссияларды құра алады. Уақытша комиссияларды құру кезінде мәслихат олардың құрамын, міндеттерін, өкілеттік мерзімдері мен құқықтарын айқындайды.

52. Тұрақты комиссиялар өз бастамасы немесе мәслихаттың шешімі бойынша жария тыңдаулар өткізе алады.

Жария тыңдаулар тұрақты комиссиялардың қарауына жатқызылған өте маңызды және қоғамдық маңызы бар мәселелерді талқылау мақсатында, осы комиссиялардың депутаттар, атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, ұйымдардың, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері, азаматтар қатысатын кеңейтілген отырыстары нысанында өткізіледі.

Жария тыңдауларды өткізу үшін депутаттар қатарынан жұмыс тобы құрылады. Тыңдауларды дайындау үшін өзге мемлекеттік органдар мен ұйымдардың мамандары тартылуы мүмкін.

Тұрақты комиссия жария тыңдаулар өткізілерден бір ай бұрын бұқаралық ақпарат құралдары арқылы алдағы жария тыңдаулардың тақырыбын, өткізілетін күні мен уақытын халықтың назарына жеткізеді.

Тұрақты комиссия жария тыңдауларға мүдделі мемлекеттік органдардың, жұртшылықтың, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерін шақырады. Жария тыңдауларға басқа тұрақты комиссиялардан мәслихат депутаттары қатыса алады.

Жария тыңдауларда тұрақты комиссияның депутаты сөйлегеннен кейін сұрақтарға жауап беруге уақыт бөлінеді.

Сөз сөйлеу қорытындылары бойынша комиссия депутатының баяндамасына келіп түскен ұсыныстар мен ескертулер жария тыңдаулар хаттамасына енгізіледі.

Жария тыңдаулардың хаттамасын мәслихат аппаратының қызметкері дайындайды және оған жария тыңдауларда төрағалық еткен депутат қол қояды.

53. Қаралатын мәселелер "Мемлекеттік құпиялар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік немесе қызметтік құпияға жатқызылған жағдайларды қоспағанда, тұрақты комиссиялардың отырыстары, әдетте, ашық болады.

Тұрақты комиссиялардың отырыстары қажеттілігіне қарай шақырылады және мүшелерінің жалпы санының жартысынан астамы қатысса, құқықтық күші бар деп есептеледі.

Тұрақты комиссияның қаулысы комиссия мүшелерінің жалпы санының көпшілік даусымен қабылданады.

Тұрақты комиссияның қаулысы мен отырыстың хаттамасына оның төрағасы, ал бірнеше тұрақты комиссияның бірлескен отырысы өткізілген жағдайда, тиісті комиссиялардың төрағалары қол қояды.

3-параграф. Мәслихаттың тұрақты комиссиясының төрағасы

54. Мәслихаттың тұрақты комиссиясының төрағасын мәслихат сессиясында ашық дауыс беру арқылы депутаттардың жалпы санының көпшілік даусымен депутаттар қатарынан мәслихат сайлайды және оны лауазымнан босатады.

Егер мәслихаттың тұрақты комиссиясының төрағасы лауазымына екеуден көп кандидатура ұсынылса және олардың бірде-бірі сайлану үшін талап етілетін дауыс санын жинай алмаса, неғұрлым көп дауыс жинаған екі кандидатура бойынша қайтадан дауыс беру өткізіледі.

Егер қайтадан дауыс беру кезінде осы кандидаттардың бірде-бірі депутаттардың жалпы санының жартысынан көбінің даусын жинай алмаса, қайтадан сайлау өткізіледі.

Егер комиссияның отырысында дауыс беру кезінде депутаттардың дауыстары тең бөлінген жағдайда, тұрақты комиссияның төрағасы шешуші дауыс құқығын пайдаланады.

55. Егер осы Регламенттің 60-тармағында өзгеше көзделмесе, мәслихаттың тұрақты комиссияларының бірінің төрағасы болмаған кезде, мәслихат төрағасының шешімі бойынша оның өкілеттіктерін мәслихаттың басқа тұрақты комиссиясының төрағасы немесе мәслихаттың осы тұрақты комиссиясының мүшесі болып табылатын депутат уақытша жүзеге асырады.

56. Мәслихаттың тұрақты комиссиясының төрағасы өкілеттігін Қазақстан Республикасының заңнамасына, осы Регламентке және мәслихаттың шешіміне сәйкес жүзеге асырады.

4-параграф. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана мәслихатының тұрақты комиссиясының қызметін тұрақты негізде жүзеге асыратын төрағасы

57. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана мәслихатының тұрақты комиссиясының төрағасы (бұдан әрі – тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы) тұрақты негізде жұмыс істейтін лауазымды адам болып табылады.

Тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы осы Регламенттің 54-тармағына сәйкес сайланады.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мәслихаты сессияда тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағалары басқаратын екіден аспайтын тұрақты комиссияны айқындайды.

58. Тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы мәслихаттың өкілеттік мерзіміне сайланады және қатарынан екі реттен артық сайлана алмайды.

Бір саяси партияның мүшелері болып табылатын депутаттар тұрақты комиссиялардың тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағалары бола алмайды.

59. Тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы:

1) мәслихаттың тұрақты комиссиясының жұмысына басшылық етеді;

2) сессиялар арасында тұрақты комиссияның атына келіп түскен азаматтар мен ұйымдардың жолданымдарын мүдделі органдар мен ұйымдарға жіберуді қамтамасыз етеді және олардың қаралуын бақылайды;

3) мәслихаттың сайлаушылармен өзара қарым-қатынасын қолдау, оларды мәслихаттың қызметі туралы жүйелі түрде хабардар ету, төтенше және кезек күттірмейтін мәселелерге ден қою үшін халықпен, үкіметтік емес ұйымдармен, мемлекеттік органдармен және ұйымдармен, бұқаралық ақпарат құралдарымен кездесулерді қамтамасыз етеді;

4) өзі құрамына кірмейтін мәслихаттың тұрақты комиссияларының отырыстарына кеңесші дауыс беру құқығымен қатысады;

5) өзінің қарауындағы мәселелер бойынша мәслихаттың басқа тұрақты комиссияларының, мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдарының, қоғамдық бірлестіктердің, ғылыми мекемелердің, мамандардың пікірлерін сұратады;

6) мәслихат депутаттары енгізген мәселелер мен ұсыныстарды қарайды, олар бойынша шешімдер қабылдайды, қабылданған шешімдердің орындалуын ұйымдастырады, сондай-ақ олардың орындалуын бақылайды;

7) тұрақты комиссияның отырысын және оның қарауына енгізілетін мәселелерді дайындауды ұйымдастырады, хаттама жасалуын қамтамасыз етеді және тұрақты комиссияның отырысында қабылданған қаулыларға, өзге де құжаттарға қол қояды;

8) мәслихат депутаттарының өз өкілеттіктерін жүзеге асыруына жәрдемдеседі, оларды тұрақты комиссия қызметінің мәселелері бойынша қажетті ақпаратпен қамтамасыз етеді;

9) тұрақты комиссияның депутаттық сауалдары мен тұрақты комиссияның атына келіп түскен депутаттық жолданымдардың қаралуын бақылайды;

10) мәслихаттың тұрақты комиссиясы қаулыларының мәслихаттың интернет-ресурсында жариялануын қамтамасыз етеді, олардың орындалуын бақылау жөніндегі шараларды айқындайды;

11) Заңға және осы Регламентке сәйкес өзге де функциялар мен өкілеттіктерді жүзеге асырады.

60. Облыс, республикалық маңызы бар қала және астана мәслихатының төрағасы болмаған кезде оның өкілеттіктерін тұрақты комиссиялардың бірінің тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы уақытша жүзеге асырады, ол мәслихат сессиясында кезекті шақырылымның бүкіл мерзіміне айқындалады.

Облыс, республикалық маңызы бар қала және астана мәслихаты төрағасының өкілеттіктерін уақытша жүзеге асырған кезде, егер мәселені қарауға өзі төрағасы болып табылатын тұрақты комиссия жауапты болған жағдайда, тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасының шешуші дауыс құқығы болмайды.

Тұрақты комиссиялардың бірінің тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы болмаған кезде оның өкілеттіктерін басқа тұрақты комиссияның тұрақты негізде жұмыс істейтін төрағасы немесе мәслихат төрағасының шешімі бойынша мәслихаттың осы тұрақты комиссиясының мүшесі болып табылатын депутат уақытша жүзеге асырады.

5-параграф. Мәслихаттың есеп комиссиясы

61. Мәслихат не мәслихаттың төрағасы уақытша, оның ішінде есеп комиссияларын құруға құқылы. Есеп комиссияның құрамын, міндеттері мен өкілеттік мерзімдерін мәслихат айқындайды.

Мәслихат есеп комиссиясының тақ саннан тұратын құрамын ашық дауыс беру арқылы депутаттар қатарынан сайлайды.

Мәслихат осы комиссияның құрамына мәслихат аппаратының, мемлекеттік органдардың және басқа да ұйымдардың жұмыскерлерін қосуға құқылы.

62. Ашық дауыс беру өткізілген кезде есеп комиссиясы дауыс беру және оның қорытындысын шығару процесін ұйымдастырады.

Есеп комиссиясы өз құрамынан комиссияның төрағасы мен хатшысын сайлайды, оның шешімдері ашық дауыс беру арқылы көпшілік дауыспен қабылданады.

Ашық дауыс беру басталар алдында мәслихат төрағасы дауысқа қойылатын ұсыныстардың санын көрсетеді, олардың мазмұнын оқып береді.

63. Мәслихат төрағасын сайлау үшін жасырын дауыс беру өткізілуі мүмкін. Мәслихат төрағасының шешімі бойынша жасырын дауыс беру өзге мәселелер бойынша да өткізілуі мүмкін.

Жасырын дауыс берудің уақыты мен орнын, оны өткізу тәртібін есеп комиссиясы белгілейді және оны есеп комиссиясының төрағасы хабарлайды.

Бюллетеньдерді беру тікелей дауыс беру алдында жүргізіледі, олар есеп комиссиясының бақылауымен, ол белгілеген нысан бойынша отырысқа қатысып отырған депутаттардың санына тең мөлшерде дайындалады және оларға есеп комиссиясының төрағасы қол қояды.

Әрбір депутатқа есеп комиссиясының төрағасы қол қойған бір бюллетень беріледі. Бюллетеньдердің жалпы саны мәслихат депутаттарының тізімдік құрамының санынан аспауға тиіс.

Жасырын дауыс беруге арналған бюллетеньдер мәслихат депутаттарына олар депутат куәлігін көрсеткен кезде беріледі.

Белгіленбеген нысандағы бюллетеньдер есептеу кезінде есепке алынбайды.

Белгіленбеген нысандағы бюллетеньдер, ал лауазымды адамдарды сайлау кезінде бір лауазымға біреуден артық кандидатура белгіленген бюллетеньдер де жарамсыз деп есептеледі. Дауыстарды санау кезінде бюллетеньде қосымша жазылған тектер есепке алынбайды. Біреуден артық шешім жобасы белгіленген бюллетеньдер жарамсыз деп есептеледі.

Толтырылмаған бюллетеньдер және барлық кандидаттардың тектері белгіленбеген бюллетеньдер жарамды деп танылады, бірақ дауыстарды санау кезінде есепке алынбайды.

Есеп комиссиясы дауыс беру аяқталған соң дауыс беруге арналған жәшікті ашуға тиіс. Дауыс беру аяқталғанша жәшікті ашуға тыйым салынады.

Есеп комиссиясы жасырын дауыс беру нәтижелері туралы хаттама жасайды, оған есеп комиссиясының барлық мүшелері қол қояды.

Өткізілген дауыс беру рәсімі мен техникасында қателер анықталған жағдайда, мәслихаттың шешімі бойынша қайтадан дауыс беру өткізіледі.

Дауыс беру кезінде болмаған мәслихат депутаты кейіннен дауыс беруге құқылы емес.

6-параграф. Мәслихаттардағы депутаттық бірлестіктер

64. Мәслихат депутаттары саяси партиялардың фракциялары және өзге де қоғамдық бірлестіктер, депутаттық топтар түрінде депутаттық бірлестіктер құра алады. Мәслихат төрағасы депутаттық бірлестіктерге кіре алмайды. Депутаттың бір ғана депутаттық фракцияда болуға құқығы бар.

65. Депутаттық фракциялар мен топтарды тіркеу мәслихат сессиясында жүзеге асырылады, келіп тіркелу тәртібімен жүргізіледі және тек ақпараттық сипатта болады.

66. Депутаттық бірлестіктердің мүшелері:

1) мәслихаттың күн тәртібі, талқыланатын мәселелерді қарау тәртібі және олардың мәні бойынша ескертулер мен ұсыныстар енгізе алады;

2) мәслихат сайлайтын немесе тағайындайтын лауазымды адамдардың кандидатуралары бойынша пікірлерін айта алады;

3) мәслихат шешімдерінің жобаларына түзетулер ұсына алады;

4) депутаттық бірлестіктің қызметіне қажетті материалдар мен құжаттарды сұрата алады.

67. Саяси партияның фракциясы өз қызметінде саяси партияның басшы органдарымен өзара іс-қимыл жасайды, саяси партияның қоғамдық қабылдау бөлмесінің жұмысына қатысады, сондай-ақ мәслихаттың кемінде үш депутатын біріктіреді. Депутаттық топтың құрамы мәслихаттың кемінде бес депутатынан тұрады.

7-тарау. Депутаттық әдеп қағидалары

68. Мәслихат депутаттары:

1) бір-біріне және мәслихат сессияларының, мәслихат комиссиялары мен оның жұмыс органдарының жұмысына қатысатын барлық басқа да адамдарға құрметпен қарауға тиіс;

2) өздері сөз сөйлегенде мәслихат депутаттарының және басқа да адамдардың ар-ұжданы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін негізсіз айыптауларды, дөрекі, қорлайтын сөздерді қолданбауға тиіс;

3) заңсыз және зорлық-зомбылық әрекеттерге шақырмауға тиіс;

4) мәслихаттың, оның тұрақты комиссияларының және өзге де органдарының қалыпты жұмысына кедергі келтірмеуге тиіс;

5) сөйлеушілердің сөзін бөлмеуге тиіс.

69. Бұқаралық іс-шараларды өткізу кезінде бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлегенде, мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың қызметіне пікір білдіргенде депутат анық, тексерілген фактілерді ғана пайдалануға тиіс.

70. Депутат мемлекеттік органдармен және ұйымдармен, бұқаралық ақпарат құралдарымен өзара қарым-қатынаста өзінің депутаттық мәртебесінің артықшылығын жеке мақсатта пайдаланбауға тиіс.

71. Мәслихат депутаты депутаттық өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде өзіне белгілі болған мәліметтерді, егер бұл мәліметтер мәслихат сессияларының, мәслихаттың тұрақты комиссиялары мен өзге де органдарының жабық отырыстарында қаралған мәселелерге қатысты болса, жария ете алмайды.

72. Мәслихат атынан өкілдік етуге арнаулы өкілеттігі жоқ мәслихат депутаты мемлекеттік органдармен және ұйымдармен тек өзінің атынан ғана байланысқа түсе алады.

73. Заңның 21-бабының 2-тармағында көзделген өз міндеттерін орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны, сондай-ақ мәслихат регламентінде белгіленген депутаттық әдеп қағидаларын бұзғаны үшін мәслихат депутатына мінеу және (немесе) жария кешiрiм сұрауға мәжбүр ету түріндегі жазалау шаралары қолданылуы мүмкін.

8-тарау. Мәслихат депутаттарының біліктілігін арттыру

74. Мәслихаттар депутаттары біліктілікті арттырудан өтеді. Мәслихаттар депутаттарының біліктілікті арттырудан өту кезеңділігі сайланған депутат өкілеттігінің алғашқы екі жылы ішінде бес жылда бір ретті құрайды.

75. Мәслихат депутаттары біліктілігін арттыру үшін Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы білім беру ұйымдары мен олардың филиалдарына жіберіледі.

76. Мәслихат депутаттарының біліктілігін арттыру ұзақтығы кемінде 40 академиялық сағатты құрайды.

77. Біліктілікті арттыруды табысты аяқтаған депутаттарға біліктілікті арттыруды аяқтағанын растайтын қағаз түріндегі немесе электрондық түрдегі сертификат беріледі.

78. Мәслихат аппараты мәслихат депутаттарының біліктілігін арттыруға арналған шығыстарды Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасына сәйкес жоспарлайды.

9-тарау. Мәслихат аппаратының жұмысын ұйымдастыру

79. Мәслихат пен оның органдарының қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдастырушылық-құқықтық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету, депутаттарға өз өкілеттіктерін жүзеге асыруға көмек көрсету үшін мәслихат аппараты құрылады.

Мәслихат аппараты жергілікті бюджеттің қаражаты есебінен қамтылатын мемлекеттік мекеме болып табылады.

Мәслихат аппараты туралы ережені мәслихат бекітеді.

80. Мәслихат Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген штат санының лимиті мен бөлінген қаражат шегінде мәслихат аппаратының құрылымын бекітеді, оны қамтуға және материалдық-техникалық қамтамасыз етуге арналған шығыстарды айқындайды.

81. Мәслихат аппаратының мемлекеттік қызметшілерінің қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Мәслихаттың өкілеттік мерзімі аяқталғанда, мәслихат өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған және оның депутаттарының жаңа құрамы сайланған жағдайларда, мәслихат аппараты мемлекеттік қызметшілерінің қызметі тоқтатылмайды.