О внесении изменений в Указ Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636 "Об утверждении Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2025 года и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан"

Указ Президента Республики Казахстан от 26 февраля 2021 года № 521. Утратил силу указом Президента РК от 30.07.2024 № 611.

Подлежит опубликованию в Собрании актов Президента и Правительства Республики Казахстан

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 30.07.2024 № 611.

ПОСТАНОВЛЯЮ:

1. Внести в Указ Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года № 636 "Об утверждении Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2025 года и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан" (САПП Республики Казахстан, 2018 г., № 5-6-7, ст. 20) следующие изменения:

заголовок изложить в следующей редакции:

"Об утверждении Национального плана развития Республики Казахстан до 2025 года и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан";

пункты 1 и 2 изложить в следующей редакции:

"1. Утвердить прилагаемый Национальный план развития Республики Казахстан до 2025 года.

2. Правительству Республики Казахстан, центральным и местным исполнительным органам, а также государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, руководствоваться в своей деятельности Национальным планом развития Республики Казахстан до 2025 года и принять необходимые меры по его реализации.";

Стратегический план развития Республики Казахстан до 2025 года, утвержденный вышеназванным Указом, изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему Указу.

2. Настоящий Указ вводится в действие со дня его подписания.

Президент Республики Казахстан

К. Токаев

	ПРИЛОЖЕНИЕ к Указу Президента Республики Казахстан от 26 февраля 2021 года № 521
	УТВЕРЖДЕН Указом Президента Республики Казахстан от 15 февраля 2018 года №636

НАЦИОНАЛЬНЫЙ ПЛАН РАЗВИТИЯ
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН ДО 2025 ГОДА

1. Введение

2. Анализ глобальных тенденций

3. Основные принципы реализации

4. Подходы к реализации и ожидаемые результаты

Общенациональный приоритет 1. Справедливая социальная политика

Общенациональный приоритет 2. Доступная и эффективная система здравоохранения

Общенациональный приоритет 3. Качественное образование

Общенациональный приоритет 4. Справедливое и эффективное государство на защите интересов граждан

Общенациональный приоритет 5. Новая модель государственного управления

Общенациональный приоритет 6. Культивирование ценностей патриотизма

Общенациональный приоритет 7. Укрепление национальной безопасности

Общенациональный приоритет 8. Построение диверсифицированной и инновационной экономики

Общенациональный приоритет 9. Активное развитие экономической и торговой дипломатии

Общенациональный приоритет 10. Сбалансированное территориальное развитие

1. Введение

Национальный план развития Республики Казахстан до 2025 года (далее - Национальный план развития страны до 2025 года) является документом первого уровня системы государственного планирования и разработан в реализацию долгосрочной Стратегии развития Казахстана до 2050 года.

Принятый в 2018 году Стратегический план развития до 2025 года запустил процессы третьей модернизации страны, тем самым определив задачи по качественному росту экономики и повышению уровня жизни.

Однако распространение пандемии коронавирусной инфекции и меры, принятые по ее сдерживанию, привели к самому серьезному полномасштабному кризису за последнее столетие. Так, интегральное воздействие пандемии и глобальной рецессии сформировало "новую реальность", кардинально изменив базовый сценарий развития Казахстана.

Существующие вызовы обострились, усилились следующие тенденции: снижение конкурентоспособности сырьевой модели; ускорение цифровизации всех сфер жизни общества и отраслей экономики, смена технологической парадигмы и структуры потребления.

Это сопровождается высоким уровнем неопределенности на рынках капитала и сырья, связанным с текущими и вероятными повторными проявлениями пандемии.

По причине сохраняющихся ограничений во избежание распространения коронавируса и, как следствие, произошедшего спада в объеме мирового спроса и роста протекционистской риторики наблюдается беспрецедентное сокращение объемов торговли и прямых иностранных инвестиций.

Последствия коронакризиса могут стать началом торгового конфликта между крупнейшими мировыми экономиками.

В условиях формирования нового мирового порядка системным реформам необходим мощный импульс, основой для которых послужат План нации и Пять институциональных реформ.

Государство стремится к созданию всех необходимых условий и возможностей для полноценной реализации предпринимательского, интеллектуального и творческого потенциала граждан, повышения их доходов и качества жизни. Одним из таких эффективных инструментов станет концепция "Слышащего государства", которая обеспечит регулярную обратную связь с населением.

Национальный план развития страны до 2025 года в новой редакции формирует основные параметры нового экономического курса страны в среднесрочном периоде, направленного на нивелирование последствий коронакризиса и развитие факторов ускорения экономического роста для более устойчивой и инклюзивной экономики.

2. Анализ глобальных тенденций

Распространение COVID-19 в мире и ограничительные меры, принятые для борьбы с ней наряду со снижением деловой активности практически во всех отраслях, оказывают значительное влияние на мировую экономику.

Наблюдается высокая степень неопределенности в дальнейшей траектории развития и уровне влияния на экономику.

При этом отмечаются ускорение существующих на глобальном уровне трендов и появление новых тенденций, которые необходимо учитывать при принятии решений и разработке Национального плана развития страны до 2025 года.

Глобальные тренды, актуальные для Казахстана

Экономические тренды

Среднесрочный глобальный рост пересмотрен в сторону понижения. В результате пандемии COVID-19 прогнозируется рекордное падение мировой экономики со времен Великой депрессии, после чего предстоит длительный период медленного восстановления.

Снижение роста мирового ВВП в среднесрочном периоде сопровождается значительным увеличением государственного долга, ранее никогда не наблюдавшимся в мирное время.

Значительно пострадал от пандемии мировой рынок нефти. Пересмотрены перспективы восстановления спроса, так как ограничения на передвижение привели к его падению на треть.

Согласно прогнозам Международного энергетического агентства, ожидается постепенное восстановление рынка нефти в 2021-2023 годах с более ранним достижением пика глобального спроса и выходом на плато уже в 2030 году.

Этому сдвигу будут способствовать как сокращение потребности на услуги транспорта и туризма со стороны населения, так и трансформация энергетической отрасли.

Производительность отрасли будет снижаться, что поставит под риск долгосрочные инвестиции в проекты. Страны нетто-экспортеры нефти испытают серьезное давление на обменный курс и бюджет.

Динамика цен на прочие биржевые товары будет схожа с нефтью. К 2024-2025 годам ожидается восстановление докризисных цен на алюминий и медь, в то время как для цинка и железной руды - лишь после указанного периода. Положительную динамику продемонстрируют цены на драгоценные металлы.

Формируется новый мировой торговый порядок.

Вызванная пандемией COVID-19 временная блокировка подрывает процессы глобализации, усиливая тренды на самоизоляцию и протекционизм.

Меняется природа глобальных цепочек добавленной стоимости - идет переход к надежности и устойчивости. Цепочки станут более короткими и диверсифицированными, ускорится возврат производств и аутсорсинг бизнес-процессов в близлежащих территориях ("reshoring" и "nearshoring") с укреплением внутренних каналов поставок.

Пандемия COVID-19 также внесла существенные коррективы в структуру глобального рынка транспортных услуг.

Так, на грани банкротства с перспективами крайне медленного восстановления оказались авиакомпании. Осложнения возникли в морских и автомобильных перевозках. Железнодорожные маршруты показали себя наиболее устойчивыми и эффективными: увеличились грузоперевозки между Европой и КНР.

Акцент на локализацию может стать причиной еще большего оттока капитала с развивающихся рынков.

Данное положение дел приводит к ужесточению инвестиционных режимов, а также значительному росту глобальной конкуренции за доступ к прямым иностранным инвестициям и передаче технологий. Результатом будет сокращение прямых иностранных инвестиций, однако с меньшим влиянием на небольшие страны вне "торговых войн".

Технологические тренды

Пандемия COVID-19 сделала необратимым процесс цифровизации общества и экономики.

Формат виртуального взаимодействия становится повседневностью. Цифровые технологии превращаются в ключевой фактор конкурентоспособности бизнеса, растет спрос на электронную коммерцию и финансовые технологии, а для ряда отраслей цифровизация и вовсе станет безальтернативной.

Развитие платформенных решений - стимул для увеличения формальной самозанятости.

Как известно, цифровые услуги способствуют росту экономики совместного пользования, которая основывается на удобных и низкозатратных решениях в рамках цифровых сообществ.

Неопределенность, связанная с появлением новых вирусов, выставляет новые требования к уровню развития системы здравоохранения.

Особое внимание будет уделено эффективному оказанию медицинских услуг посредством цифровых технологий. В частности, это коснется проекта HealthTech (Технология здравоохранения), благодаря которому увеличится спрос на IT в здравоохранении, телемедицину и программное обеспечение для здоровья.

Внедрение автоматизации, робототехники и элементов четвертой промышленной революции было замедлено из-за затрат на создание местной инфраструктуры, но пандемия COVID-19 ускоряет данный процесс. Критически важной основой для благополучия современного общества уже сегодня является широко распространенная, безопасная, высококачественная и доступная широкополосная сеть.

Бизнес продолжает поиск, разработку и внедрение "зеленых" технологий.

Вырос спрос на научные исследования, прежде всего связанные со здравоохранением и фармацией. Страны, финансовые организации, мировая финансовая элита конкурируют за право предоставить финансирование научным центрам.

С ростом объема интернет-трафика и массовой миграции пользователей в онлайн-формат также возрастает значимость кибербезопасности. Резко увеличивается активность киберпреступников и кибератак во всех областях.

Социальные тренды

Коронакризис ускоряет тренд по росту неравенства в мире. В первую очередь, это связано со значительным ростом безработицы из-за резкого снижения спроса на рабочую силу в отраслях, зависящих от физического взаимодействия.

Возрастает нагрузка на систему социальной защиты, усиливаются социальные недовольства, растет преступность.

Особенно страдает "поколение карантина" - молодые работники с небольшим опытом, выпускники и студенты.

Ускоряются структурные изменения на рынке труда, вызванные формированием "экономики знаний".

Из-за автоматизации процессов и внедрения искусственного интеллекта стремительно растет спрос на "гибкие" навыки - технологические, социально-эмоциональные и высшие когнитивные. Это свидетельствует о том, что основная занятость людей будет связана с выполнением сложных неавтоматизированных задач, требующих творческого подхода, большего взаимодействия и координации на расстоянии.

Бизнес становится менее трудоемким, работники со средней и низкой квалификацией окажутся еще менее востребованными.

Новой угрозой современности стал риск продовольственного кризиса из-за сбоя в цепочках поставок.

В целях обеспечения продовольственной безопасности ряд стран предпринимает попытки накопления продовольственных запасов и ввода ограничений на экспорт и в гораздо больших масштабах, чем при финансовом кризисе 2008-2009 годов.

Пандемия также напомнила о важности инвестиций в охрану животных, в том числе в системы отслеживания их происхождения и ветеринарию. Возрастает тренд в сторону воспроизводства и внутреннего производства.

Правительства многих стран были вынуждены пересмотреть политики в сфере здравоохранения и их финансирование. Системы оказались не готовыми к пандемии ни в одной стране, включая развитые.

Продолжают меняться образовательные модели - усиливается роль самообучения, онлайн-платформ, обучения в раннем детстве и на протяжении всей жизни. Однако это закладывает дальнейшее неравенство в системе образования: часть детей, в особенности из малообеспеченных семей или сельской местности, не имеет доступа к полноценному дистанционному обучению из-за отсутствия компьютеров и скоростного Интернета.

Пандемия COVID-19 серьезно ограничила физическое взаимодействие и приостановила массовые миграционные процессы в мире: в пределах стран население перемещается в мегаполисы и крупные города.

Политические тренды

В мире продолжает нарастать напряженность из-за угрозы эскалации конфликтов между державами. Повысились расходы на оборону и безопасность.

Усиливается проникновение деструктивных идеологий всех форматов, что приводит к радикализации и поляризации общества, снижению социального капитала.

Вне зависимости от политических систем государство вынуждено выступать гарантом социальной безопасности, так как значительная часть граждан вернулась в состояние бедности.

Политика большинства стран будет направлена на уменьшение вмешательства через дерегулирование, смещение институционального баланса в сторону рыночных сил, масштабное применение механизмов саморегулирования в сферах традиционного доминирования государства.

Таким образом, возрастает запрос на более гибкий, устойчивый, прозрачный и отзывчивый по отношению к гражданам государственный сектор.

Пандемия COVID-19 выявила необходимость внедрения новых процессов и технологий для обеспечения качественных государственных услуг в равной степени для всех слоев населения.

Правительства многих стран взяли курс на цифровую трансформацию с бесконтактным взаимодействием с гражданами и бизнесом.

После кризиса будут пересмотрены стимулирующие программы на предмет эффективности в достижении целей, поскольку возникшая ситуация в мире подчеркнула важность общественного доверия к государству.

Решающее значение для его поддержания будут оказывать эффективные коммуникации, вовлечение граждан и прозрачность.

В этой связи отмечается значимость интернет-сообществ как эффективного инструмента по развитию институтов самоуправления и повышению гражданской активности.

3. Основные принципы реализации

Становление Казахстана в качестве развитой страны требует активного продолжения трансформации всех составляющих текущей модели жизнедеятельности государства, населения и бизнеса.

Новая модель развития страны ставит гражданина в центр государственных интересов.

Суть Национального плана развития страны до 2025 года с учетом сложившейся "новой реальности" - перезапуск пакета системных реформ и необходимость их реализации до 2025 года, переосмысление роли государства и перенастройка основных государственных политик.

Принимая во внимание международный и внутренний опыт проведения реформ, необходимо до 2025 года пройти "точку невозврата" в переходе к новой модели развития.

Формирование новой модели развития будет основано на 7 основных принципах:

справедливое распределение благ и обязанностей; ведущая роль частного предпринимательства;

честная конкуренция, открытие рынков для нового поколения предпринимателей;

рост производительности, повышение сложности и технологичности экономики;

развитие человеческого капитала, инвестиции в образование нового типа;

"озеленение" экономики, охрана окружающей среды; принятие государством обоснованных решений и ответственность за них перед обществом.

Принципиальные изменения:

от патерналистских ожиданий населения к личной ответственности; от приоритета количественного роста к созданию условий для качественного и устойчивого роста;

от регулирования государством экономической деятельности к стимулированию частной инициативы и минимально необходимому регулированию.

Цель Национального плана развития страны до 2025 года предполагает совместную реализацию с привлечением всех заинтересованных сторон, в том числе населения.

Участие гражданского общества является важной составляющей процессов реализации, мониторинга и оценки Национального плана развития страны до 2025 года. Информированность населения о том, какие меры принимаются в реализации определенных задач Национального плана развития страны до 2025 года - основа для обеспечения реализации принципа "Слышащего государства".

Бизнес будет активно принимать участие в предоставлении необходимых консультаций, а также предпринимать конкретные действия для повышения производительности и качества собственных товаров и услуг путем проведения мероприятий по повышению операционной эффективности, технологическому обновлению, развитию компетенций сотрудников.

Представители гражданского общества примут участие в мероприятиях, направленных на модернизацию общественного сознания населения. Совместная реализация предполагает проведение консультаций, обмен мнениями для определения конкретных механизмов реализации реформ, зоны ответственности каждой стороны, выстраивание механизма мониторинга достижения целей Национального плана развития страны до 2025 года. В ходе промежуточной и итоговой оценки Национального плана развития страны до 2025 года будут проводиться социологические исследования для определения уровня удовлетворенности населения и бизнеса результатами принимаемых мер.

4. Подходы к реализации и ожидаемые результаты

Общенациональный приоритет 1. Справедливая социальная политика

Суть приоритета: содействие продуктивной занятости населения, исполнение всех обязательств по социальным выплатам и государственным пособиям, направленных на поддержку семей.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году:

от множества законодательных актов в сфере социального обеспечения к единому источнику знаний граждан о своих правах и обязанностях в соответствующей области;

от заявительной формы оказания социальных услуг к выявительной для расширения охвата услугами лиц в трудной жизненной ситуации;

от традиционного формата работы к развитию гибких форм занятости через внедрение прогрессивных форм трудовых отношений;

от низкопродуктивных к созданию высокотехнологичных рабочих мест при реализации проектов с оказанием государственной поддержки;

от традиционного обучения по специальностям и профессиям к получению востребованных на рынке труда навыков и компетенций;

от общего формата предоставления услуг содействия занятости к адресным пакетным мерам обеспечения занятости населения.

Задача 1. Развитие продуктивной занятости

Для восстановления рынка труда после пандемии и снижения уровня безработицы будут приняты меры по модернизации действующих и созданию новых рабочих мест, в том числе через стимулирование работодателей.

Создание рабочих мест, особенно высокотехнологичных, станет главным критерием при оказании государственной поддержки на реализацию проектов.

Потребность в новых навыках в связи с автоматизацией рабочих процессов будет компенсироваться созданием условий для постоянного самообразования и повышения квалификации, в том числе при поддержке работодателей.

Критическое мышление, способность анализировать и решать проблемы, активное обучение, стрессоустойчивость и гибкость станут основными навыками, востребованными на рынке труда.

Будут развиваться и формализовываться гибкие формы занятости через внедрение прогрессивных форм трудовых отношений.

Расширение практики использования удаленного и дистанционного формата работы значительно упростит процедуру найма работников из других регионов и позволит работодателям направить оптимизированные средства на обучение сотрудников.

Безработные, непродуктивно самозанятые и низкоквалифицированные наемные работники будут получать поддержку по обучению новым профессиональным навыкам и компетенциям.

Система прогнозирования рабочих мест и результаты оценки создаваемых рабочих мест будут учитываться не только в системе подготовки кадров, но и при планировании расходов бюджета и оценке деятельности государственных органов.

Продолжится стимулирование территориальной мобильности трудовых ресурсов при добровольном переселении из областей с избыточным предложением рабочей силы в те области, где отмечается нехватка кадров. Подход будет основан на "точках экономического роста" (агломерации, крупные и средние города, дислокации крупных проектов, перспективные приграничные территории), по которым будут устанавливаться региональные квоты с последующей дифференциацией потоков внутренних мигрантов в соответствии со спросом на трудовые ресурсы.

Задача 2. Обеспечение социального благополучия

Сфера социального обеспечения будет регулироваться Социальным кодексом страны.

Минимальные социальные стандарты, связанные с ростом экономики и бюджетными возможностями, поэтапно приблизятся к международным аналогам.

Величина и структура прожиточного минимума как основы в расчете всех базовых социальных выплат от государства будут пересматриваться на постоянной основе, отражая реальную стоимость потребительской корзины, гарантируя приемлемый уровень жизни для населения, в том числе получателей базовой пенсии и базовых пособий.

Будет внедрена методика оценки и управления профессиональными рисками. Оценка рисков позволит выявить вредное воздействие производственных факторов на каждом конкретном рабочем месте и снизить риск возникновения несчастных случаев и профессиональных заболеваний.

Кадровое развитие в области охраны труда будет достигнуто за счет внедрения новых видов и способов обучения (актуальные программы, дистанционное обучение, тренажеры и имитационные модели).

Будет проведена работа по дальнейшему совершенствованию пенсионной системы, направленной на обеспечение ее большей эффективности и прозрачности.

Гражданам с доходами, недостаточными для самостоятельного решения жилищных вопросов, будет оказываться эффективная социальная поддержка: по программе 2-10-20, 5-10-20, через внедрение механизмов субсидирования арендной платы с переориентацией части средств, предусмотренных на строительство арендного жилья в регионах (с обеспечением охвата не менее 100 тыс. семей) через "Отбасы банк".

Будет предусмотрено субсидирование затрат работодателей при строительстве арендных домов на селе для работников, с которыми заключены трудовые договоры.

Социальное страхование будет направлено на стимулирование продуктивной и формализованной занятости. Это будет обеспечено благодаря наличию у работающего и его семьи нескольких источников выплат в случае наступления социальных рисков.

В системе социального страхования будет усилена взаимосвязь между стажем участия и размерами выплат: будут увеличены коэффициенты замещения доходов (потеря работы, потеря кормильца, утрата трудоспособности), поэтапно увеличена продолжительность выплат (потеря работы) до уровня стран Организации экономического сотрудничества и развития (далее - ОЭСР).

В рамках цифровизации социальных платежей будет внедрен цифровой "социальный кошелек" гражданина.

Усиление адресности будет достигнуто через переход от заявительного к проактивному подходу оказания услуг. Государственные органы будут самостоятельно выявлять нуждающиеся категории населения с упором на сельскую местность, определяя малообеспеченных граждан через информационные системы.

Организациями частного и гражданского сектора в рамках аутсорсинга будет определяться целевой контингент с формированием социального регистра нуждающихся лиц, на основе которого будет определяться потребность в услугах и объемах финансирования.

Доступность социальных услуг будет усилена за счет привлечения незанятых членов семьи нуждающегося и патронатного ухода в гостевых семьях; частного сектора на базе центров социального обслуживания, многопрофильных домов малой вместимости, создающихся на принципах государственно-частного партнерства (далее - ГЧП) в городах и селах, а также "мобильных служб" в отдаленных селах; государственных специализированных домов-интернатов.

Усилению качества и вовлечению частного сектора будут служить обновленные стандарты услуг и экономически оправданные привлекательные тарифы. Стандарты будут включать объем, сроки и условия предоставления услуг, их стоимость на основе подушевого норматива, индикаторы качества и оценку результатов предоставляемых услуг.

Повышение качества предоставляемых социальных услуг будет осуществляться исходя из индивидуальных потребностей нуждающихся, а не возможностями социальных служб.

Общенациональный приоритет 2. Доступная и эффективная система здравоохранения

Суть приоритета: развитие концепции устойчивой системы здравоохранения, способствующей улучшению, поддержанию и восстановлению здоровья людей, а также благополучию нынешних и будущих поколений.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году:

от традиционной системы здравоохранения к пациенто-центричной медицине, ориентированной на улучшение показателей здоровья граждан;

от неравенства в качестве медицинского обслуживания между городскими и сельскими населенными пунктами к повсеместному оказанию качественных медицинских услуг.

Задача 1. Формирование здорового образа жизни

Повышение грамотности населения по вопросам здоровья и формирование здоровых привычек станут одним из важных условий устойчивого развития государства.

Особое внимание будет уделено охране и укреплению репродуктивного здоровья молодежи.

Будут приняты меры по укреплению здоровья детей и подростков, включая предупреждение заболеваний, оказание помощи и полноценную реабилитацию с учетом лучшей международной практики.

Во всех дошкольных, школьных учреждениях, колледжах и вузах будут созданы максимально благоприятные условия для занятия спортом.

Для формирования у населения приверженности здоровому образу жизни будут реализованы мероприятия по профилактике и мониторингу за основными социально значимыми неинфекционными заболеваниями.

Принципы ведения здорового образа жизни (правильное питание, возможность занятия спортом и др.) будут популяризироваться и продвигаться в социальных сетях, мобильных приложениях и других платформах.

Будет сформирована общенациональная система физкультурно-спортивного воспитания населения, в рамках которой в зависимости от индивидуальных особенностей граждан будут разработаны и внедрены рекомендации по объему двигательной активности, включая производственную гимнастику.

Повысится доступность физкультурно-оздоровительных комплексов, которые будут размещаться с учетом плотности населения, транспортной доступности и развиваемых видов спорта.

Будут активно развиваться различные спортивные секции, массовые соревнования с привлечением граждан всех возрастов.

Задача 2. Повышение доступности и качества медицинских услуг

Широкий охват населения качественными медицинскими услугами будет обеспечен за счет увеличения объема финансирования системы здравоохранения из всех источников до 5% от ВВП.

Диверсификация источников и увеличение финансирования здравоохранения будут осуществляться через совершенствование тарифной и контрактной политик, стимулирование привлечения частных инвестиций и ГЧП, развитие системы подушевого финансирования.

Будут пересмотрены тарифы на возмещение медицинских услуг, включающие адекватную заработную плату медицинских работников, амортизацию оборудования, отчисления на развитие и пр.

В число приоритетных направлений финансирования здравоохранения войдут укрепление педиатрической помощи, развитие науки и медицинского образования, внедрение инновационных технологий и возмещение инвестиционных затрат на строительство медицинских организаций, в том числе по механизмам ГЧП.

Первичная медико-санитарная помощь (далее - ПМСП) станет более мобильной и доступной широкому кругу населения, в том числе сельчанам.

Для отдаленных регионов будет функционировать транспортная медицина. Опорные и спутниковые сельские населенные пункты будут обеспечены фельдшерско-акушерскими пунктами и врачебными амбулаториями. Сельские медицинские организации будут на 100% оснащены современным оборудованием.

В рамках проекта "Ключевые больницы-2025" в областных центрах, городах республиканского значения и столице по схеме ГЧП построят 20 современных медицинских центров и 2 научно-инновационные многопрофильные клиники в городах Нур-Султане и Алматы.

Новые объекты заменят изношенные, устаревшие мелкие и узкопрофильные стационары без повышения доли государственного сектора в отрасли. Это обновит ключевую инфраструктуру здравоохранения по всей стране, позволит внедрить новые медицинские технологии в регионы, снизит отток пациентов за рубеж и привлечет иностранных граждан. Создаваемая сеть послужит клинической базой медицинских высших учебных заведений для триединства науки, образования и клинической деятельности.

Полное оснащение государственных медицинских организаций необходимым оборудованием, обновление на 50% ключевого коечного фонда крупных многопрофильных больниц областных центров и замена устаревшей инфраструктуры обеспечат высокую готовность к оказанию медицинской помощи пациенту, в том числе с инфекционными и неинфекционными заболеваниями.

Расширение охвата населения и перечня заболеваний Программой управления заболеваниями позволит вовлекать пациентов и повысить их знания о своей болезни, способах сохранения здоровья. Ее реализация повысит качество жизни людей с неинфекционными заболеваниями и позволит контролировать оказание высокозатратной неотложной и стационарной медицинской помощи.

Будут продолжены меры по обеспечению безопасной и эффективной вакцинацией населения с внедрением новых вакцин в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи (далее - ГОБМП).

На основе передового международного опыта будут обеспечены высокоэффективная ранняя диагностика и лечение онкологических заболеваний.

Для повышения эффективности и снижения затрат, связанных с динамическим наблюдением, управление хроническими заболеваниями будет осуществляться с применением дистанционной диагностики и переходом к амбулаторному лечению.

Будет проводиться внешняя и внутренняя клиническая коллегиальная оценка медицинской помощи, а работа координационных советов профильных клинических служб будет основана на доказательной медицине.

С целью снижения младенческой смертности и инвалидизации расширится комплекс диагностических процедур по выявлению генетических патологий как на ранних сроках беременности, так и в неонатальном периоде.

Система обязательного социального медицинского страхования (далее - ОСМС) будет реализована с соблюдением принципов социальной защищенности граждан, обеспечения солидарной ответственности за охрану здоровья населения и минимизации социальных рисков.

Задача 3. Развитие кадрового потенциала и научной медицины

Для планирования и прогнозирования медицинских кадров будет создана национальная система учета кадровых ресурсов здравоохранения в разрезе регионов, организаций и специальностей.

Повышение статуса работников медицинских организаций и организаций медицинского образования будет достигнуто за счет расширения социальных гарантий и усовершенствования механизмов стимулирования, реализации программы восстановления работников здравоохранения в период и после чрезвычайных ситуаций.

В целом будет создана система юридической и финансовой защиты медицинских работников.

За счет увеличения объемов финансирования здравоохранения и развития системы ОСМС заработная плата врачей увеличится в 2,5 раза.

Снижение административных барьеров для реализации научно-исследовательских разработок в здравоохранении будет стимулировать развитие научного потенциала, в том числе в сфере санитарно- эпидемиологического благополучия населения.

Будут усовершенствованы профессиональная подготовка специалистов востребованных медицинских специальностей, а также развитие компетенций работающих в отрасли специалистов на основе внедрения эффективной системы непрерывного профессионального развития.

Будет ликвидирована потребность в кадрах практического здравоохранения и увеличится государственный заказ на подготовку специалистов санитарно-эпидемиологической службы, а также востребованных медицинских специальностей на уровне регионов.

Повсеместное внедрение цифровой медицины и искусственного интеллекта создаст условия для реализации персонализированной медицины в стране (4П-медицина).

Персонализированная медицина позволит на доклиническом этапе выявлять и прогнозировать ход заболевания, выполнять превентивные мероприятия, тем самым снизить расходы на лечение и реабилитацию предотвратимых заболеваний.

Основную роль в реализации 4П-медицины сыграют генетические лаборатории и биобанки, медицинские информационные системы и искусственный интеллект. Будет создан биобанк для проведения клинических исследований в области персонализированной медицины с базой больших данных.

Медицинская наука будет направлена на обеспечение национальной системы здравоохранения эффективными разработками и решениями для профилактики заболеваний, сохранения здоровья сберегающими технологиями для всех уязвимых слоев населения.

Будет сформирована система развития отечественной фармацевтической и медицинской промышленности, в рамках которой упростятся действующие процедуры по государственной регистрации, закупу, оценке безопасности и качества (сертификации), патентной защите, формированию списков и заключению долгосрочных договоров в рамках ГОБМП и в системе ОСМС для улучшения доступа лекарственных средств и медицинских изделий на отечественный рынок. Это позволит увеличить к 2025 году долю отечественного фармацевтического производства до 50% от стоимостных объемов.

В рамках развития медицинского туризма привлечение иностранных граждан для получения медицинских услуг в медицинских и санаторно- курортных организациях страны будет способствовать притоку инвестиций, узнаваемости Казахстана на мировом рынке, развитию частного сектора в системе здравоохранения.

Задача 4. Создание единого цифрового пространства здравоохранения

Повышение доступности, качества и эффективности системы здравоохранения, профилактика заболеваний, развитие общественного здравоохранения будут основаны на комплексной системе цифровизации данных и процессов.

Всеобъемлющие цифровые данные станут основным источником для интегрированной поддержки клинических и управленческих решений, оценки качества и эффективности медицинской помощи, научных исследований. Существующая инфраструктура сбора данных будет дополнена инструментами для их обмена и обработки.

Медицинские работники и пациенты смогут получить защищенный и безопасный доступ к необходимым данным о здоровье независимо от места оказания медицинской помощи.

Будет оказана поддержка проектам по внедрению дистанционных медицинских услуг, роботизированных методов и искусственного интеллекта в здравоохранении, использованию мобильных цифровых приложений.

Дистанционные медицинские услуги будут интегрированы в рутинные процессы оказания медицинской помощи, обеспечивая повышение доступности и эффективности системы здравоохранения.

Разработка и внедрение информационной системы санитарно- эпидемиологического надзора и электронного санитарного паспорта предприятия позволят оцифровать основные направления деятельности санитарно-эпидемиологической службы, проводить мониторинг субъектов на выполнение ими санитарных требований с определением недобросовестных предприятий, а также обеспечить прозрачность работы санитарно- эпидемиологической службы и ускорить оперативность принятия управленческих решений.

Будут сформированы национальные электронные паспорта здоровья и "электронные паспорта медицинских учреждений", реализованы комплексные меры по переводу рецептов в электронный формат, внедрению дистанционных медицинских услуг, база данных лекарственных препаратов и медицинских изделий. Защита данных населения будет осуществлена через ограничение доступа к персональным медицинским данным.

В целом цифровизация отрасли будет способствовать формированию достоверной медицинской статистики.

Общенациональный приоритет 3. Качественное образование

Суть приоритета: развитие человеческого капитала для реализации нового курса развития страны.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году:

от разрывов в качестве образования, связанных с местом проживания и социальным статусом к выравниванию доступа к качественному образованию;

от дефицита качественной образовательной инфраструктуры к полному обеспечению объектами, соответствующими современным санитарным нормам, безопасности, стандартам оснащенности;

от дефицита педагогических кадров к конкуренции за место педагога; от традиционных программ обучения к подготовке обучающихся к будущему, мотивации постоянного совершенствования навыков и компетенций в течение всей жизни;

от недостаточной связи между наукой и производством к внедрению прогрессивных технологических решений отечественной науки в производственный и промышленный сектор с выходом в мировое научное пространство;

от дефицита качественной научной инфраструктуры к полному обеспечению объектами, оснащенными оборудованием, соответствующим лучшим мировым стандартам;

от полного государственного финансирования науки к увеличению доли частных инвестиций в науку.

Задача 1. Обеспечение доступа и равенства в сфере образования

Большое значение будут иметь дошкольное обучение и воспитание. Система дошкольного образования во многом станет определять последующие результаты учащихся. Поэтому будет обеспечена физическая доступность мест в дошкольных учреждениях из расчета потенциального 100% охвата детей.

Будут обеспечены доступ к услугам персонального дошкольного воспитания детей из социально уязвимых групп населения, применение опыта института воспитателей на дому ("социальная няня").

Во всех организациях образования будут созданы условия для инклюзивного образования.

Традиционная форма обучения будет являться основной формой, при этом будет разрешено дистанционное обучение по отдельному порядку.

Задачами развития всех уровней образования станут качественная реализация доступной модели "Обучение на протяжении всей жизни".

Система ТиПО будет направлена на решение задач по гарантированному получению навыков первой профессии, адаптации внутренних мигрантов к городской экономике, а также рабочей силы к новым требованиям при межсекторальных перетоках.

Будет обеспечен полный охват всех желающих получить бесплатное профессиональное образование на основе государственного образовательного заказа.

Фокус образовательных программ будет сделан на предоставлении качественных профессиональных и социальных навыков, востребованных у работодателей.

Для поддержки социально уязвимых категорий граждан и молодежи из семей с низкими доходами применят льготное кредитование оплаты за высшее образование.

Будут внедрены альтернативные варианты неформального образования, признание результатов самостоятельного обучения, сертификацию профессиональных навыков.

Широкое развитие получат "серебряные университеты" и "Stackable degree" (наращиваемые степени), которые позволят населению в удобном темпе проходить сертифицированные курсы.

Задача 2. Создание благоприятных условий и среды для обучения

До 2025 года будет построено 800 новых школ. Это позволит решить проблемы аварийных и трехсменных школ, дефицита ученических мест с учетом роста контингента.

Строительство, реконструкцию и реновацию школ осуществят с учетом современных санитарных норм, стандартов безопасности, оснащенности и эргономики.

Будут выработаны новые формы поддержки для привлечения частного бизнеса к строительству детских садов, включая внедрение ваучерного механизма финансирования для оплаты услуг дошкольной и школьной организации по выбору.

В градостроительные правила, генеральные планы и планы детальной планировки населенных пунктов внесут изменения, ставящие в приоритет размещение объектов образования.

Основным целевым показателем станет переход к односменному обучению к 2030 году.

Будет проведена пространственная рационализация и повышена эффективность сети образовательных учреждений в каждом регионе.

С учетом последующего спада демографической волны школы будут проектироваться как основные общественные зоны в опорных сельских населенных пунктах и районных центрах.

В опорных селах и районных центрах будет обеспечен 100% охват детей из малых сел местами для проживания в интернатах или патронатных семьях.

Все здания школ оборудуют санитарными узлами, компьютерами (из расчета 1:5), подключат к Интернету со скоростью доступа не ниже 50 МГб/сек и нелимитированным трафиком. Во всех школах будут развернуты учебные беспроводные сети с применением оборудования казахстанского производства.

Будет запущен проект - Единая интегрированная образовательная онлайн-платформа.

Цифровая образовательная среда станет функционировать независимо от традиционного аналога, при необходимости дополнять ее, открывая доступ к новым каналам коммуникации и обратной связи между учителем и учащимся.

Будут созданы цифровые институты непрерывного образования, реализующие интегрированные программы высшего, послевузовского и дополнительного образования.

Цифровые компетенции станут обязательным элементом всех профессиональных стандартов. В свою очередь цифровые компетенции будут подтверждаться казахстанским сертификатом цифровой грамотности. Для этого во всех областных центрах будут функционировать аккредитованные тестовые центры, соответствующие международному образовательному стандарту.

Будет обеспечен доступ со стационарных и мобильных устройств к максимальному количеству обучающих ресурсов и программ для всех категорий населения на государственном и русском языках, связанных с национальными стандартами и сертификацией, развитием мягких навыков ("soft skills") на всех уровнях образования.

В целях расширения экспортных возможностей вузов будут созданы условия для открытия зарубежных кампусов в стране.

По опыту Назарбаев Университета будет создано 2 передовых вуза.

На базе 20 университетов будут созданы центры академического превосходства и перезагрузка действующих научно-исследовательских институтов с выделением соответствующего финансирования. Это позволит обновить лабораторную базу вузов, привлекать зарубежных топ-менеджеров, ученых и т.д.

Задача 3. Повышение качества образования

Наличие инновационных программ и игровых форм обучения станут обязательным условием функционирования дошкольных учреждений. Новые программы построят с учетом индивидуальных особенностей развития ребенка.

При обновлении содержания дошкольного воспитания и обучения будут использованы единые с начальным образованием подходы и понятия (ценности, навыки, образовательные области, степень овладения). В содержание образования включат "сквозные темы" в качестве способа интеграции содержания во всех возрастных группах и классах.

Будет введен мониторинг качества дошкольного обучения и воспитания. Право работать получат те дошкольные организации, которые совершенствуются и улучшают качество дошкольных услуг.

Для повышения качества, а также создания полноценной развивающей и безопасной среды, обеспечения условий осуществления образовательного процесса, соблюдения норм и правил, охраны здоровья воспитанников, образовательного ценза педагогических работников и укомплектованности штатов будет введено поэтапное лицензирование дошкольных организаций образования.

При этом пересмотру подлежат подходы лицензирования образовательной деятельности с учетом возобновления государственной аттестации организаций образования всех уровней.

В школьные образовательные программы внедрят компоненты устойчивого развития, созидательного сознания, здорового психоэмоционального развития, которые станут основой эмоционального, физического и ментального благосостояния обучающихся.

Важными станут формирование мыслительных навыков учащихся от элементарного (знание, понимание, применение) до высокого уровней (анализ, синтез, оценка), наличие "сквозных тем", позволяющих максимально эффективно организовывать межпредметные связи.

Будут приняты меры по экологическому воспитанию школьников и студентов, повышению их уровня знаний об охране окружающей среды и привитию экологических ценностей.

В системе ТиПО будет запущен проект "Лидеры ТиПО" ("Corpus of TVET leaders"), направленный на выявление эффективных руководителей организаций ТиПО и развитие их лидерских качеств.

Продолжится работа по разработке профессиональных стандартов, в которых формализуют требования работодателей к сотрудникам. Исходя из заданных профессиональных стандартов будут пересмотрены, разработаны и адаптированы образовательные программы как в системе ТиПО, так и высшего образования.

Все программы вузов и колледжей будут обновлены с учетом профессиональных стандартов.

Организациям ТиПО будет предоставлена академическая свобода в содержании для гибкого реагирования на запросы рынка труда и работодателей. В колледжах будет адаптирована европейская кредитная технология для профессионального образования и обучения.

Содержание образовательных программ будет обеспечивать преемственность уровней образования и перезачет результатов обучения и кредитов на следующем уровне образования по родственным квалификациям.

Будут созданы центры компетенции для опережающей подготовки кадров на базе колледжей, оснащенных в рамках проекта "Жас маман".

Будет внедрен новый формат приема в колледжи по принципу "Деньги за студентом". В результате будет обеспечена прозрачность и повысится конкурентоспособность среди колледжей.

Продолжится модернизация системы высшего образования. Его стратегический фокус будет сосредоточен на продолжении начатой трансформации от преимущественно государственного регулирования к развитию саморегулируемой среды на принципах академической свободы и честности (academic freedom and integrity), ответственности вузов за качество образования.

Для предотвращения оттока талантливой молодежи будут обеспечены формирование исследовательской экосистемы вузов и повышение научного потенциала.

Вузы будут стремиться к становлению smart-университетами и созданию образовательной цифровой экосистемы.

На рынке образовательных услуг останутся преимущественно только те вузы, которые предоставляют качественное образование и соответствуют международным стандартам.

Будет расширен реестр сертификационных курсов, предоставляемых вузами в партнерстве с компаниями реального сектора, которые будут признаваться национальной квалификационной системой, в том числе принятых мировой практикой "Nanodegree" ("Наностепень"), особенно в IT- секторе.

Будут созданы законодательная основа для оценки квалификаций и сертификации специалистов, а также Национальный квалификационный орган.

Будут разработаны модели профессиональных компетенций и механизм оценки профессиональных компетенций.

Ликвидируется дефицит педагогических кадров, улучшится профессиональный состав. Заработная плата педагогов повысится в 2 раза.

Право на звание педагога будет присваиваться по результатам национальных квалификационных тестов, а система аттестации будет ориентирована на конкретные результаты обучения.

В систему образования привлекут специалистов со степенью магистра и PhD, которые пройдут переподготовку при педагогических высших учебных заведениях.

Особое внимание будет уделено сельским учителям информатики и физики, а также педагогам, подготовившим победителей, призеров районных конкурсов, соревнований и турниров по робототехнике и программированию, для которых кроме дополнительных систем надбавок к заработной плате будут разработаны еще и стимулирующие меры.

Задача 4. Повышение эффективности управления и финансирования образования

Основное регулирование пройдет за счет настройки системы образовательных грантов в зависимости от результатов абитуриента или студента, его социального статуса и признанного статуса самого вуза.

Будут усилены механизмы контроля высших учебных заведений.

Инвестиции в образование будут увеличены, в том числе за счет привлечения частных инвестиций и развития ГЧП.

Для привлечения частных инвесторов будут созданы стимулы для инвестиций в образование, обеспечено расширение инструментов подушевого финансирования, усовершенствована нормативно-правовая база и расширена практика создания эндаумент-фондов образовательных учреждений.

В рамках дополнительного образования детей будет размещаться государственный образовательный заказ по востребованным направлениям в организациях образования, в т.ч. частных.

В целях обеспечения сохранности на законодательном уровне будут установлены ограничения, исключающие передачу государственных вузов и дворцов школьников в частный сектор.

Задача 5. Развитие человеческого капитала для цифровой экономики

На всех этапах образования будет организован процесс обучения населения - от начального до профессионального - базовым и практическим цифровым навыкам.

Одной из критически важных задач на сегодня является подготовка специалистов в области ИКТ для конкретных отраслей экономики, обладающих знаниями в области искусственного интеллекта, Big data (большие данные), виртуальной реальности, интернета вещей.

Необходимо развитие актуальных и применимых компетенций и навыков для нужд Индустрии 4.0, готовность к новым вызовам открытой экономики.

На сегодня недостаточно быть специалистом узкой направленности. Медицина, строительство, образование и другие отрасли кардинально трансформируются за счет технологий. Технологические и IT-навыки станут базовым курсом для всех специальностей.

Подготовка критической массы специалистов для нужд цифровой экономики будет осуществляться посредством масштабирования инновационных школ программирования.

Будут применены принципы ролевого моделирования, равноправной андрагогики, проектного управления на базе методики активного обучения по опыту международных IT-университетов и частных инновационных школ программирования.

Продолжится создание условий для выявления, воспитания, привлечения и удержания талантов и профессионального роста научных, инженерных и предпринимательских кадров.

С 2021 года будет создан образовательный IT-альянс для актуализации вопросов образования в области ИКТ и систематизации вопросов лицензирования, легитимизации профессиональных сертификатов.

Увеличится масштабирование инициатив по выпуску до 1000 специалистов в области программных разработок.

Популяризация инновационной культуры, мотивация к научно-технической деятельности, воспитание креативного поколения, ориентированного на развитие, успех, конкурентоспособность и созидание, с инновационным мышлением и навыками технологического предпринимательства крайне важны для диверсификации и повышения конкурентоспособности экономики за счет генерации новых знаний, проектов, производств, бизнес-моделей.

Будет оказано содействие для развития компетенций для новых видов деятельности, необходимых для профессионализации инновационной экосистемы (технологические, предприниматели, брокеры, менторы, венчурные предприниматели и другие).

Это даст толчок развитию экосистемы, способной генерировать поток новых проектов, инноваций, бизнес-моделей.

Задача 6. Повышение глобальной конкурентоспособности казахстанской науки и увеличение ее вклада в социально-экономическое развитие страны

Существующая система научных исследований будет переориентирована на активную поддержку технологической модернизации. Будет разработан программный документ по научно-технологическому развитию страны, первостепенной задачей которого станет решение вопросов определения приоритетных направлений развития науки, прикладных проблем национального развития и др.

В специализированные приоритеты грантового и программно-целевого финансирования будут включены медико-биологические исследования, агропромышленная наука, "зеленые" технологии, искусственный интеллект, энергоэффективность и др.

Для привлечения соотечественников, работающих в ведущих зарубежных научных центрах и университетах, будет разработана специальная программа.

Вырастет процент участия казахстанских ученых в международных программах и проектах, значимых для Казахстана.

Для углубления интеграции казахстанской науки в мировое научное сообщество продолжится обучение ученых английскому языку.

В целях повышения заработной платы ученых будет разработана система надбавок к заработной плате в зависимости от индивидуальных достижений ученого и его коллективных достижений в составе исследовательской группы или структурного подразделения.

Поддержка молодых ученых будет осуществляться через организацию стажировок в ведущих научных центрах мира и предоставление различных грантов на финансирование исследований.

Увеличение количества научных стажировок ученых позволит повысить уровень и качество научно-исследовательских работ, владения иностранными языками, развить публикационную активность, что будет способствовать интеграции казахстанских работ в мировое научное пространство и повышению конкурентоспособности казахстанских ученых.

Продолжится внедрение корпоративного управления, гибкой системы финансирования и управленческой самостоятельности.

Будет проведен комплекс работ по внедрению стратегического HR-менеджмента по трем направлениям: развитие научного потенциала, усиление кадрового резерва и развитие лидеров, в т.ч. путем поддержки молодых ученых.

Со стороны крупного бизнеса будут созданы условия для "шефства" над региональными университетами в части их научной деятельности.

В целях интеграции в новые глобальные рынки знаний и технологий будут разработаны программы и проекты.

Будет внедрена единая информационная система науки Казахстана, включающая автоматизацию государственных услуг в сфере науки и подготовки научных кадров, базу данных диссертационных советов, лиц с учеными степенями и званиями, исследователей Казахстана, а также базу данных по потребностям научно-исследовательских и опытноконструкторских работ.

Будет обеспечена централизация и прозрачное распределение средств недропользователей в размере 1% от затрат на добычу на НИОКР, исходя из общенациональных научных приоритетов.

Увеличится доля частного софинансирования прикладных научных исследований, будут созданы условия для коммерциализации результатов научной и (или) научно-технической деятельности.

При предоставлении грантов на научно-исследовательские проекты и коммерциализацию результатов научной и/или научно-технической деятельности основными ориентирами будут служить связь с производством через механизм софинансирования, решение технологических задач предприятия, возможность использования инфраструктуры конструкторских бюро, инкубирования, акселерации и другое.

Будет проведена оценка действующих НИИ и выработан единый подход к финансированию и перераспределению средств с учетом фактических результатов деятельности.

Будет сформирована современная инфраструктура научных исследований - инжиниринговые центры при ведущих вузах, а также развитая сеть национальных исследовательских центров (лабораторий) по ключевым направлениям науки.

Будут разработаны стимулирующие меры по развитию элементов Индустрии 4.0, в том числе по использованию искусственного интеллекта, Интернета вещей и других 1Т-технологий.

Продолжится обновление лаборатории научно-исследовательских организаций и исследовательских вузов.

Общенациональный приоритет 4. Справедливое и эффективное государство на защите интересов граждан

Суть приоритета: совершенствование правовых основ государства, направленных на эффективную реализацию гражданином прав и свобод, обеспечивающих верховенство закона во всех сферах жизни, взаимную ответственность личности и государства.

Реализация мер снизит риски для ведения бизнеса, улучшит качество жизни населения, повысит уровень защищенности прав граждан.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году:

от силовой модели работы полиции к сервисной модели взаимодействия правоохранительных органов с гражданами для построения безопасного и правового общества;

от недоверия, неуверенности в гарантиях правовой защиты к высокому уровню доверия к институту судебной власти, полностью независимой и справедливой судебной системе;

от рутинного противодействия коррупции к коренному изменению общественного сознания и осознанному неприятию населением любых форм коррупции и непотизма;

от пренебрежения правилами поведения к воспитанию и формированию культурно-этических, ценностных и мировоззренческих установок в обществе неукоснительного соблюдения правил поведения и законов.

Задача 1. Повышение доверия к судебной системе и качеству правосудия

Дальнейшее совершенствование судебной системы будет сосредоточено на развитии и углублении внешней и внутренней независимости как всей судебной системы, так и каждого судьи.

Внешняя независимость будет развиваться посредством большего размежевания и обособления судебной системы от других ветвей власти, в большей степени от исполнительной, на всех уровнях и сферах функционирования и обеспечения судебной системы.

Высшим Судебным Советом и Верховным Судом будет активизирована работа по привлечению новых профессиональных кадров.

При отборе кандидатов будут учитываться личностные характеристики претендентов, этический образ жизни, глубокий профессиональный юридический опыт в отраслях права. Отбор судей будет сопровождаться освещением в СМИ.

Дальнейшее совершенствование процессуального законодательства будет обеспечивать повышение независимости судей и невозможность оказания влияния на них и принимаемые ими решения.

Формирование списков кандидатов в присяжные заседатели будет осуществляться в автоматизированном режиме без участия самого претендента.

Внутренняя независимость будет развиваться посредством гармонизации правового статуса председателей областных судов, роли и основ функционирования апелляционной и кассационной инстанций, совершенствования основ функционирования судебных органов и других инструментов.

Будет укреплено функционирование института судебной власти, а также продолжено дальнейшее внедрение цифровых инструментов, как Big Data и "Судебная смарт-аналитика".

Модернизация гражданского судопроизводства будет направлена на дальнейшее упрощение доступа к правосудию и дебюрократизацию судебного процесса, усиление роли апелляционной инстанции и расширение дискреционных полномочий судьи.

Будут созданы стимулы для развития альтернативных способов разрешения споров, в том числе путем расширения института исполнительной надписи нотариуса, внедрения досудебной подготовки, широкого применения процедур медиации и арбитража. Объем гарантированной государственной юридической помощи населению увеличится в 2 раза.

Задача 2. Сервисная модель правоохранительных органов

Полиция, представляющая собой преимущественно силовую структуру, трансформируется в основной орган, оказывающий гражданам правоохранительные услуги по обеспечению их личной и коллективной безопасности.

Требования к кандидатам и сотрудникам правоохранительных органов будут пересмотрены.

Будет запущена программа обучения с использованием современных подходов и цифровых технологий по аналогии с административной государственной службой.

Внутренние процедуры, делопроизводство, процесс работы с обращениями будут максимально оцифрованы с применением элементов искусственного интеллекта и других передовых аналитических инструментов.

При перестроении инфраструктуры и формата оказания услуг приоритет будет отдан клиентоориентированному подходу.

Местная полицейская служба будет работать по принципу "полиция шаговой доступности", где ключевая роль отводится участковому инспектору.

Задача 3. Защита интересов граждан и бизнеса

Новая модель уголовной сферы должна исходить из существующих международных стандартов стран ОЭСР: полицейский - прокурор - суд.

Такая система уголовного судопроизводства в странах ОЭСР максимально обеспечивает доверие населения полиции и судам.

Три ключевые задачи уголовного процесса должны будут выполняться разными органами: 1) выявление, пресечение уголовного правонарушения, установление причастных лиц, сбор и закрепление доказательств - органами досудебного расследования; 2) дача независимой правовой оценки собранным доказательствам, принятие ключевых процессуальных решений, предъявление и поддержание обвинения в суде - прокуратурой; 3) назначение наказания, санкционирование следственных действий и рассмотрение жалоб на действия и решения органов досудебного расследования и прокуратуры - судом.

Тем самым будут четко разграничены полномочия и зона ответственности органов досудебного расследования, прокуратуры и суда. Это обеспечит законность уголовного процесса.

Надзор прокуратуры будет переориентирован на эффективное решение проблем, с которыми обращаются граждане и бизнес, с четкой правовой регламентацией полномочий прокурора и инструментов по эффективной защите прав неограниченного круга лиц, общества и государства.

Деятельность прокуратуры будет направлена на упреждающий надзор для своевременного реагирования на любые проявления нарушений законности с расширением ее присутствия в социально-экономической сфере. Безусловно, это позволит устранить ряд предпосылок для жалоб со стороны населения, снимет напряженность и конфликтность в обществе.

Защита интересов и прав граждан будут гарантироваться не только деятельностью уполномоченных государственных органов, но и прокуратурой.

Предстоит законодательно оградить бизнес от чрезмерного вмешательства силовых структур.

Необходимо исключить вмешательство правоохранительных органов в правомерную деятельность государственных органов.

Деятельность Службы экономических расследований будет переориентирована в основном на борьбу с "теневой" экономикой.

Будет продолжено совершенствование правоохранительными органами практики досудебного расследования уголовных правонарушений, связанных с торговлей людьми.

В целях предотвращения случаев давления со стороны СМИ и социальных сетей на участников уголовного процесса и суд данные досудебного расследования будут предаваться гласности только в том объеме, в котором это не препятствует объективности досудебного расследования и принятию судом законного и обоснованного решения.

Задача 4. Превенция коррупции и политика добропорядочности

В целях повышения общественного иммунитета к проявлениям коррупции продолжится работа по вовлечению общества и бизнеса в формирование и реализацию антикоррупционной политики.

Создание необходимых условий для беспрепятственного доступа к информации должно стать ключевой задачей всех государственных органов и каждого государственного служащего. При этом доступность информации должна максимально обеспечивать защищенность персональных данных и охраняемой законом тайны. Открытость и транспарентность деятельности государственного аппарата, а также максимальное раскрытие и обмен информацией должны способствовать существенному снижению коррупции.

Цифровые механизмы обеспечат общественный мониторинг реализации программ и политик. Государственные органы будут активно вовлечены в реализацию антикоррупционной стратегии, осуществляя выработку совместных мер с гражданским обществом и бизнесом.

Скрытые государственные услуги будут исключены и переведены в электронный формат.

Одним из дополнительных факторов снижения коррупционных рисков станет развитие биржевого законодательства для осуществления государственных закупок.

Продолжится работа по совершенствованию уголовного законодательства в соответствии с международными стандартами.

Будут сформированы комплексная система защиты лиц, сообщивших о фактах коррупции (whistleblowing), а также дополнительные меры по повышению эффективности противодействия коррупции в соответствии с рекомендациями ОЭСР и Совета Европы (ГРЕКО).

Будет рассмотрен вопрос о введении контроля за соответствием расходов государственных служащих их доходам.

Важным решением станет переход на безналичные расчеты как фактора искоренения коррупции, в том числе за счет принятия мер, стимулирующих население и бизнес к использованию безналичного расчета.

Будет продолжена реализация комплекса мер по переводу предоставления государственных услуг в электронный формат с максимальным исключением коррупционных рисков, связанных с непосредственным контактом услугополучателей и представителей государственных органов и учреждений.

Задача 5. Совершенствование законодательства и правоприменения

Требуется создание оптимальной и эффективной законодательной базы с вовлечением общества и бизнеса в ее разработку и обсуждение.

Улучшатся процессы и институциональные возможности подготовки законопроектов благодаря установлению компетентной экспертизы, общественного обсуждения, мониторинга правоприменения.

С обновленным, "умным" регулированием будет перенастроена система государственного контроля и надзора.

Будет продолжено принятие мер по защите прав детей, в том числе приняты законодательные меры по защите граждан, особенно детей, от кибербуллинга, а также усилено международно-правовое сотрудничество в данной сфере с рассмотрением вопроса о присоединении к Факультативному протоколу к Конвенции о правах ребенка, касающемуся процедуры сообщений.

Будет усовершенствовано национальное законодательство по борьбе с пытками в соответствии с положениями Международной конвенции против пыток и других жестоких, бесчеловечных действий.

Судебная аналитика и информация о судебной практике будут активно использоваться для постоянного совершенствования законодательной базы Казахстана.

Будет продолжено совершенствование судебно-экспертной деятельности до уровня международных стандартов аккредитации, а также обеспечено строительство специально оснащенных зданий для органов судебной экспертизы.

Требуется качественный пересмотр роли, места и формата заключений специалистов в процессе правоохранительной деятельности, в том числе рассмотрение вопроса об соотношении их доказательственного значения с экспертными заключениями.

Указанные меры исключат монополию в сфере судебной экспертизы и повысят конкуренцию в среде экспертов по аналогии с другими развитыми странами.

Проводимая цифровизация диктует необходимость развития информационных систем по выявлению преступлений, особенно в сфере теневой экономики. Это положительно повлияет на эффективность деятельности по раскрытию преступлений.

Более того, цифровизация экспертной деятельности одновременно с развитием института электронного уголовного дела позволит минимизировать коррупциогенный фактор в данной сфере.

Общенациональный приоритет 5. Новая модель государственного управления

Суть приоритета:переход на новую модель государственного управления путем улучшения взаимодействия граждан с государством, повышения эффективности государственного планирования, оптимизации государственного аппарата и повышения качества кадрового состава государственной службы, проактивного формата оказания государственных услуг, повышения эффективности квазигосударственного сектора.

Принципиальные изменения в Казахстане к 2025 году:

от сложности процесса выполнений действий к управлению результатами и качественными изменениями на основе интегрированного подхода к эффективности государственного управления и замера реальных запросов общества и бизнеса;

от громоздкого государственного аппарата к компактному, эффективному, гибкому и "человекоцентричному" государственному аппарату с высокой управляемостью и четко выстроенной деятельностью;

от оперативного управления и чрезмерного контроля исполнения отдельных поручений к проектному управлению и концентрации на реализации стратегических документов;

от формализованного подхода в сфере государственных услуг к проактивному оказанию услуг на основе запросов и будущих ожиданий граждан;

от высокой доли прямого участия государства в экономике к компактному и эффективному функциональному квазигосударственному сектору;

от доминирующей роли государственного сектора к созданию конкурентной среды и эффективному привлечению частных инвестиций в экономику, особенно в высокотехнологичные производства.

Задача 1. Интегрированный подход к эффективности государственного управления

Эффективность государственного управления будет повышена за счет внедрения интегрированного подхода к стратегическому планированию, бюджетированию и исполнению бюджета, управлению государственными инвестициями, мониторингу и оценке. Это поспособствует достижению максимальных результатов на национальном и отраслевом уровнях для частного сектора и гражданского общества.

Система государственного планирования, являясь ключевым элементом системы государственного управления, будет пересмотрена для обеспечения мобилизации всех человеческих ресурсов, вовлечения частного сектора и общества в качестве полноценных партнеров на всех этапах: планирования, исполнения, оценки.

В систему государственного планирования внедрят научные методы прогнозирования и разработки сценариев.

Будет реализована инициатива "Data-driven government" ("Правительство на основе данных"), которая предполагает принятие решений на государственном уровне с учетом проверенных фактических данных, аналитики и надежных обоснованных прогнозов. Это позволит проводить политику, основанную на фактах (evidence-based policy making), и четко прогнозировать потенциальный эффект от новых инициатив и принимать соответствующие решения.

Государственным органам будет предоставлена бюджетная самостоятельность, что позволит оперативно решать задачи и значительно повысить эффективность бюджетного планирования.

Автоматизированная платформа планирования и исполнения бюджета обеспечит своевременную публикацию соответствующих документов на каждом этапе бюджетного процесса в удобном для пользователя формате как на портале "Открытые бюджеты", так и на веб-страницах центральных и местных государственных органов.

Важным будет отказ от "ручного" сбора и длительных процедур бюджетного согласования, который поможет государственному аппарату сконцентрироваться на реализации инновационных проектов.

Оценка эффективности деятельности государственных служащих будет привязана к стратегическим целям и задачам, декомпозированным на основе теории перемен.

Новые требования по отчетности, прозрачности, подотчетности и контролю будут способствовать повышению доверия общества к государству.

Задача 2. Формирование сервисной и "человекоцентричной" модели государственного управления

Будет проведена масштабная реформа по формированию сервисной и "человекоцентричной" модели государственного управления, в которой главными ценностями являются граждане и их благополучие.

Важными в этом процессе станут переосмысление "функций" государства, четкое институциональное разграничение полномочий между уровнями государственного управления и между государственными органами одного уровня по горизонтали, а также комплексная и системная работа, результат которой - оптимальная организационная структура и штатная численность государственного аппарата, освобожденная от рутинных процедур и несвойственных функций, трансформация управленческой вертикали и принимаемых решений.

Дальнейшее развитие государственного аппарата будет направлено на формирование инновационной модели государственной службы, которая предполагает наличие мобильности, разнообразия и открытой, поощряющей сотрудничество, культуры, а также любознательных служащих и адаптивных руководителей.

Деятельность государственных органов, внутренние процессы и принимаемые решения будут нацелены на достижение результатов во благо общества и бизнеса.

Штатная численность и организационная структура, бюджетные расходы на содержание и инструменты управления эффективностью государственных органов будут определены на основе оптимизированного набора государственных функций.

Вспомогательные и содействующие подразделения государственных органов, которые напрямую не связаны с реализацией государственной политики, будут оптимизированы путем их передачи в конкурентную среду либо их централизации в уполномоченных органах.

Функционал государственных органов будет сопровождаться внедрением процессного подхода. Это предполагает ревизию, реинжиниринг и сокращение излишних бизнес-процессов и переход к полной цифровизации. 100% услуг государственных органов будут автоматизированы и переведены в электронный формат.

Сокращение государственных функций также приведет к пересмотру должностных обязанностей государственных служащих и уменьшению неэффективных видов деятельности.

При этом государственные служащие будут ориентироваться на эффективное взаимодействие с гражданами, разработку и реализацию государственной политики с учетом интересов общества, а также повышение результативности. Все корневые процессы, включая планирование, бюджетирование, оказание государственных услуг и цифровизацию, будут меняться по формуле "функции - сервисы - продукты".

Будет обеспечена цифровизация внутреннего государственного аудита с интеграцией баз данных государственных органов, системы управления рисками электронного государственного аудита в зависимости от особенностей деятельности его объектов.

Отбор в государственный аппарат будет осуществляться согласно профильным знаниям и по таким компетенциям, как аналитическое мышление, лидерство, креативность и инициативность.

Будет обеспечена полная автоматизация кадрового делопроизводства. Выстраивание всех процессов управления персоналом на государственной службе будет соответствовать стратегическому кадровому планированию, осуществляемому с активным применением цифровых технологий, больших данных и алгоритмов искусственного интеллекта.

Переход к стратегическому управлению персоналом будет способствовать изменению организационной культуры, мотивации и привлекательности государственной службы.

Будут поощряться инициативность, внедрение современных подходов.

В целях привлечения и удержания квалифицированных работников на государственной службе, а также сохранения институциональной памяти будут приняты меры по повышению привлекательности работы в государственном аппарате.

Руководителям государственного сектора на центральном и местном уровнях будет предоставлено больше полномочий и достаточных ресурсов для принятия решений.

Задача 3. Открытое правительство

Применение инструментов анализа больших данных и искусственного интеллекта будет лежать в основе перехода на сервисную модель государственного управления. Единая аналитическая информационная система государственных органов исключит механический сбор сведений.

Будет обеспечено дальнейшее развитие открытого правительства, предполагающего двухстороннее информационное взаимодействие граждан и правительства в режиме реального времени, способствующего прозрачности и подотчетности деятельности государственных органов.

Повысится привлекательность портала "Открытое правительство" с целью удобства в использовании с учетом мнения граждан и неправительственных организаций.

Будут установлены единые стандарты, политика открытости государственных органов после внедрения ориентированного на граждан подхода и быстрой возможности получить необходимые услуги, найти информацию, подать запросы, получить обратную связь.

Будут оказаны услуги на фронт-офисах бизнеса, в частности, будет внедрен платформенный подход с возможностью получения услуг через наиболее удобные интерфейсы. Для этого будут доступны элементы системы идентификации, ЭЦП, базы знаний. Также услуги будут предоставляться на сторонних сервисах. Это потребует дальнейшей интеграции информационных систем государственных органов и субъектов квазигосударственного сектора, будут сформированы большие данные в разрезе количественных и качественных показателей по услугам.

Будет внедрен проактивный подход, в рамках которого услуги оказываются до подачи гражданином заявления на основе его профиля, потребностей и жизненной стадии. Услуги будут оказаны по принципу "одного заявления", что сократит сроки и повысит их качество.

Задача 4. Повышение ориентированности на результат и интересы граждан

Действия государственных органов будут ориентированы непосредственно на удовлетворение интересов населения и бизнеса.

Повышение клиентоориентированности произойдет за счет постоянного получения обратной связи по предоставляемым услугам и выполненной работе, что позволит государственным органам реализовывать в первую очередь проекты и программы, решающие наиболее актуальные проблемы граждан.

Расширятся возможности для участия бизнеса и граждан в разработке решений и принятии важнейших государственных документов с ориентацией на партнерство в соответствии с принципом "Слышащего государства".

Взаимодействие между бизнесом, государством и населением перейдет в цифровой формат. Гражданам будет предоставлена возможность получать услугу в одном канале и завершить его в другом "в любое время, с любого устройства".

Будет проведен цифровой реинжиниринг процессов и функций с последующим их выстраиванием в онлайн-формате. Это переход на проактивный формат оказания государственных услуг. Услуги, не требующие физического присутствия (переуступка прав, подписание некоторых видов договоров), должны безальтернативно оказываться в цифровом формате. Базовый показатель - не количество автоматизированных услуг, а цифры по решенным жизненным ситуациям.

Будет переформатирована деятельность ЦОНов в цифровые центры обслуживания с максимальной передачей функций в конкурентную среду. Основными компонентами новых центров станут зоны самообслуживания и видеообслуживания.

Ключевыми показателями эффективности работы государственных органов станут не промежуточный процесс, а конечный результат в виде решенных проблем гражданина, региона, отдельной отрасли, а также оценки населением деятельности государственного органа. Уровень доверия общества к государственным органам и удовлетворенности их деятельностью станет важнейшей частью системы оценки работы государственного аппарата.

В целях развития общественного контроля будут созданы механизмы взаимодействия граждан и государства с отслеживанием эффективности представления ответов.

Вся информация, касающаяся деятельности государственных органов и организаций квазигосударственного сектора, за исключением информации с ограниченным доступом, будет представляться в открытом доступе.

Практика проведения онлайн-трансляций открытых заседаний и совещаний государственных органов повысит доступность населения и бизнеса к информации, расширится ответственность обладателей сведений.

Будут созданы единый легитимный институт онлайн-петиций для инициирования гражданами реформ и предложений, а также платформа для учета обращений. Такой механизм будет полностью защищен от каких-либо манипуляций.

Задача 5. Эффективность квазигосударственного сектора

Последовательная работа по выстраиванию новой модели квазигосударственного сектора, направленная на кардинальное сокращение доли государственного участия в экономике, будет завершена.

Будет переосмыслена роль квазигосударственного сектора в реализации стратегических общенациональных задач. Будут осуществлены аудит и классификация субъектов квазигосударственного сектора по функциям, задачам, что позволит устранить дублирование, а также сократить участие государства на развитых рынках.

Будут определены четкие условия возможности создания и ликвидации любых форм субъектов квазигосударственного сектора, наделения их преимущественными функциями и положениями. Классификация субъектов квазигосударственного сектора будет осуществляться исходя из основной цели создания организации в зависимости от коммерческой либо некоммерческой направленности.

Государственные предприятия будут преобразованы в более конкурентоспособные и ориентированные на рынок организационно-правовые формы. Это должно способствовать повышению прозрачности и эффективности государственных предприятий, а также заложить основу для их будущей приватизации.

Сократятся отрасли экономики, в том числе функции, в которых осуществляют деятельность субъекты квазигосударственного сектора. Будет продолжена приватизация юридических лиц с участием государства с обеспечением полной прозрачности всех процедур.

Их присутствие будет обеспечено только в целях управления критически важной инфраструктурой, не подлежащей приватизации в силу обеспечения общественного интереса, исключительности и уникальности круга выполняемых обязанностей.

Важный элемент новой модели - оценка эффективности квазигосударственного сектора в вопросе управления портфелем. Показатели эффективности будут нацелены в первую очередь на конкурентоспособность, рентабельность, финансовую устойчивость и развитие экономики.

Система контроля и критерии оценки результатов деятельности квазигосударственных организаций будут приведены в соответствие с передовой международной практикой и привязаны к ключевым стратегическим, экономическим и социально-политическим показателям.

Прозрачность деятельности, участие общества в управлении и тотальная открытость результатов оценки эффективности государственных предприятий в ведении исполнительных органов и квазигосударственного сектора, управляющего государственными активами, станут основой новой модели квазигосударственного сектора.

Квазигосударственный сектор будет законодательно институционализирован, что позволит определить четкое понятие его субъектов, установить ответственность органов управления субъектов квазигосударственного сектора и их членов, предусмотреть основы корпоративного управления, урегулировать вопросы прозрачности, подотчетности и мониторинга деятельности юридических лиц с участием государства.

Общенациональный приоритет 6. Культивирование ценностей патриотизма

Суть приоритета: становление единой нации сильных и ответственных людей.

Настоящий патриотизм основывается на осознании гражданином сопричастности к достижениям страны и того факта, что он реально может влиять на происходящие процессы, на понимании и поддержке им проводимой государством политики, принятии на себя части ответственности за состояние общества, окружения, в котором он живет.

Для успешной модернизации политической системы и экономики требуется опережающая модернизация общественного сознания, которая позволит сформировать единую нацию сильных и ответственных людей.

В этой связи важно продолжить курс на демократизацию общественно- политических процессов и реализацию политических инициатив, в том числе через реформирование выборного законодательства, введение прямых выборов сельских и районных акимов, развитие местного самоуправления и повышение самостоятельности местных сообществ в принятии решений.

Важным условием патриотичности является сохранение национальной идентичности, модернизация сознания каждого гражданина, нацеленной на ответственное отношение к окружающему миру, активное участие в общественной жизни на местном и национальном уровнях, развитие чувства сопричастности и инициативности.

Создание собственной национальной символики и сакрализация исторических и культурных объектов позволят объединить их в единый "духовный пояс" страны, увязав воедино в национальном сознании всех казахстанцев.

Будут созданы условия для самореализации молодежи через расширение возможностей в выборе своего жизненного пути, достижении личного успеха независимо от материального уровня и социального положения.

Воспитательный процесс подрастающего поколения будет включать такие элементы, как рациональный подход к жизни с акцентом на собственное образование, здоровый образ жизни и профессиональный успех, любовь к своей земле, своему аулу, городу, региону, малой родине, культуре и языку.

Доминирующими для казахстанской молодежи должны стать традиционные общечеловеческие ценности, такие как честность, доброта, справедливость, саморазвитие.

Формирование высокой культуры взаимопомощи в рамках волонтерской деятельности и широкое участие в этом процессе каждого гражданина должно приобрести общенациональный масштаб.

Этому будут способствовать в том числе:

повышение уровня культуры благотворительности среди граждан;

поддержка и создание стимулов для деятельности благотворительных организаций;

стандартизация отчетности и прозрачности благотворительных организаций для роста доверия граждан к их деятельности.

Развитие экологической культуры граждан должно происходить через призму бережного отношения к природе, принципов зоозащиты и поддержки экологических организаций.

Важно повышать конкурентоспособность отечественной культуры и внедрять новые механизмы работы с бывшими соотечественниками для формирования позитивного имиджа страны за рубежом.

Необходимо приоритизировать развитие современного искусства и поддерживать новую культурную волну.

Развитие массового, в первую очередь, детского спорта будет обеспечено через внедрение системы подушевого финансирования.

В то же время, поддержка и развитие спорта высших достижений, и как следствие, повышение уровня результатов выступлений профессиональных спортсменов на международной арене также будут способствовать возникновению чувства гордости за свою страну.

С целью формирования общества равных возможностей будут реализованы инклюзивные проекты, направленные на социализацию людей с ограниченными возможностями.

В каждом городе и районе будут созданы центры по поддержке семьи, разрешению семейных конфликтов и предоставлению проживания женщинам с детьми.

Общенациональный приоритет 7. Укрепление национальной безопасности

Политика государства в области национальной безопасности направлена на обеспечение эффективной защиты национальных интересов Республики Казахстан от реальных и потенциальных угроз в экономической, общественно-политической, социальной, информационной, международной, военной и других сферах.

Основой реализации государственной политики в сфере национальной безопасности является:

неразрывная взаимосвязь и взаимозависимость национальной безопасности Республики Казахстан и задач сбалансированного социально- экономического и общественно-политического развития;

внедрение современных методов управления рисками национальной безопасности;

ориентация системы национальной безопасности не только на противодействие вызовам и угрозам, но и создание новых возможностей для устойчивого развития.

Формирование и реализация государственной политики в сфере национальной безопасности будут обеспечены Стратегией национальной безопасности Республики Казахстан до 2025 года.

Общенациональный приоритет 8. Построение диверсифицированной и инновационной экономики

Суть приоритета: "новая повестка" развития предпринимательства, направленная на стимулирование и развитие экономической активности предпринимателей, эффективную защиту частной собственности и конкуренции. Основным результатом станет формирование конкурентоспособных отечественных предприятий.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году:

от простейших принципов развития субъектов предпринимательства к созданию современной предпринимательской экосистемы;

от "количественной" задачи по поддержке бизнеса к принятию качественных "пакетных решений" с созданием востребованной инфраструктуры;

от регулирования к мотивированию;

от возможности развития "теневого" бизнеса к созданию условий ведения добросовестного "прозрачного" бизнеса и неотвратимости выявления "теневого" рынка;

от повышенного административного контроля к упрощению и легальному ведению предпринимательской деятельности.

от активной роли государства как собственника и регулятора в отраслях к здоровой конкуренции между частными субъектами;

от ориентации на количественный рост за счет доминирующих отраслей (достигших конкурентного преимущества) к качественному росту за счет разнообразия (на пути к достижению конкурентного преимущества);

от ориентации исключительно на внутреннее потребление к конкурентоспособности на общих региональных экспортных рынках.

Задача 1. Разгосударствление в конкурентных отраслях

Ускорится процесс разгосударствления экономики, включающий эффективную приватизацию, передачу государственных функций в конкурентную среду, за исключением стратегических функций или где конкуренция будет экономически не целесообразна в условиях и масштабах страны.

Продолжится работа по оптимизации перечня видов деятельности, разрешенных для субъектов квазигосударственного сектора, в том числе с учетом специфики и уровня развития регионов. Аналогичная работа будет проводиться и по государственным предприятиям.

Задача 2. Сбалансированное регулирование предпринимательства

Основным приоритетом "новой повестки" развития предпринимательства станет упрощение процедуры создания бизнеса путем сокращения административных барьеров.

В посткризисный период будут проведены тотальное смягчение государственного регулирования, внедрены механизмы регулирования "с чистого листа" и сокращение барьеров по входу на рынок и процессам ведения бизнеса.

Будет осуществлено внедрение принципа "1 in 2 out" (введение нового регуляторного инструмента "1 вместо 2" предполагает отмену двух равноценных действующих регулирований), что позволит снизить избыточные требования в отношении предпринимателей.

Для повышения гарантии защиты неприкосновенности частной собственности во всех статьях Уголовного кодекса исключат санкции в виде ареста имущества предпринимателя в пользу государства, если уголовный проступок предпринимателя не связан с хищением бюджетных средств или нанесением прямого вреда имущественным интересам государства.

Из разрешительных документов будут действовать государственные лицензии. Все остальные разрешения отменят, взамен внедрив отчетность бизнеса, анализ деятельности на добровольной основе.

В целях снижения контрольной нагрузки на бизнес, а также обеспечения устойчивости отечественного предпринимательства взамен плановых проверок будет внедрен принцип "диагностики" предприятия. Государственным органам будет предоставлена возможность "диагностировать" предприятия без привлечения к ответственности на основе системы управления рисками.

Будет введен запрет на ужесточение государственного контроля и надзора, а также на введение новых разрешений и уведомлений в период действия моратория на проверки субъектов малого и микропредпринимательства (до 1 января 2023 года).

Задача 3. Расширение возможностей для роста и развития МСБ

Будут приняты меры по повышению доступности к финансированию бизнеса через расширение и повышение адресности программ и мер государственной поддержки.

Предприятия, способные увеличить присутствие на внутреннем и/или внешнем рынках, будут простимулированы путем определения специального комплекса мер "пакетные решения" с четким разграничением доли и уровня участия государства.

Будут предусмотрены дифференцированные меры поддержки, не облагающиеся налогами, для всех категорий бизнеса, что позволит охватить всех нуждающихся предпринимателей и получить взамен соразмерное благо для общества, в том числе обязательное производство отечественных товаров и увеличение присутствия предприятий на внутреннем рынке.

Будут изменены подходы по обучению предпринимателей и населения с предпринимательской инициативой с зарождением новой философии будущего предпринимателя.

Для расширения коммерческих возможностей бизнеса будет отменено налогообложение таких мер государственной поддержки как субсидирование, гранты, возмещение расходов.

В целях снижения зависимости бизнеса от банковского кредитования будет обеспечено развитие альтернатив банковскому кредитованию через расширение микрокредитования, факторинга, возможности фондового рынка.

Казахстанский бизнес получит доступ к дешевым средствам с возможностью пополнения оборотных средств или на инвестиционные цели без ограничений по сумме и отраслям. Это позволит увеличить число занятых в МСБ до 4 млн человек.

Для смягчения регулирования и обеспечения формата эффективного взаимодействия между компаниями-инноваторами и регулятором будет применен принцип "регулятивной песочницы", позволяющий снизить правовую неопределенность и юридические риски для участников финансового рынка.

Задача 4. Обеспечение здоровой конкурентной среды

В целях укрепления национальной экономики продолжится работа по внедрению проактивной государственной политики по развитию конкуренции с уходом от карательной ее направленности к более широкому применению инструментов "мягкого права" к незначительным правонарушениям с ужесточением ответственности по тяжким нарушениям.

Будет усовершенствована правоприменительная практика Закона Республики Казахстан "О реабилитации и банкротстве".

Будут приняты меры по обеспечению однородной конкурентной среды между квазигосударственным сектором и частным бизнесом, реализации принципа "конкурентного нейтралитета" с применением передовой практики стран ОЭСР.

Внедрение принципов "Open Markets" (открытые рынки) через IT-инструменты, направленные на доступ потребителей к информации, станет одним из важных направлений развития конкуренции. Это позволит облегчить условия вступления в отрасль новых поставщиков и предоставит возможности покупателям по поиску выгодных предложений.

Будут внедрены принципы "Sharing Economy", призванные изменить систему потребления товаров ("коллаборативное потребление") на рынках, где наблюдаются диспропорции в распределении ограниченных ресурсов (радиочастотный спектр и т.д.).

Мониторинг соблюдения антимонопольных требований к биржевой торговле (равномерность и регулярность реализации биржевого товара, минимальные и максимальные размеры лотов, регистрация внебиржевых сделок, антимонопольный доступ к электронной системе товарных бирж) позволит обеспечить равный доступ к ресурсам недропользователей, увеличению участников рынка за счет одновременного участия на торгах неограниченного круга продавцов и покупателей.

Сформируется информативная система рыночного ценообразования с надежными ценовыми индикаторами.

Будет продолжена работа по расширению перечня биржевых товаров и поэтапному увеличению объемов торгов.

В целях оценки воздействия на конкуренцию будет проводиться анализ конкурентных последствий вмешательства государства для разработки, пересмотра или изменения политики регулирования товарных рынков.

Также будет продолжена работа по регулированию монополий производимых товаров и услуг с сокращением государственной поддержки и проведением ревизии всего законодательства по принципу "разрушение искусственных монополий", что позволит обеспечить прозрачность не только ценообразования услуг и товаров монополий, но и всей цепочки поставок услуг монополий.

Сформируется система стандартов развития конкуренции в отраслях и регионах, которая приведет к вовлечению государственного аппарата в эту активную работу.

В целях развития конкуренции, а также повышения эффективности процесса в сфере государственных закупок создадут механизм (онлайн-площадка) по постоянному мониторингу среднерыночных цен на товары и услуги.

Выстроится качественная система защиты прав потребителей с созданием единой информационной системы приема жалоб по принципу "одного окна".

Задача 5. Реформирование агропромышленного сектора для адаптации к новым условиям

Изменившиеся внешние условия и бюджетные ограничения, вызванные пандемией COVID-19 и падением цен на нефть, создают необходимость для реформирования агропромышленного комплекса (далее - АПК) и более рационального распределения государственных ресурсов. Это позволит увеличить объем валовой продукции сельского хозяйства в 2025 году в 1,3 раза, производительность труда в АПК - в 2,5 раза, довести долю переработанной продукции до 70%.

В основу реформ агропромышленного сектора заложены:

переориентация политик и сопутствующих расходов на достижение долгосрочной конкурентоспособности отрасли;

фокус на знаниях и цифровизации как драйверах производительности;

смещение акцента с отдельных производств на цепочки создания стоимости.

Государство будет продолжать политику приверженности открытой торговле и инвестициям, позволяющим стимулировать рост за счет усиления конкуренции, предпочтения более производительных предприятий и обеспечения ускоренного технологического обновления. Будут устранены ограничения на экспорт, подрывающие репутацию предприятий как надежных поставщиков на внешних рынках.

Приоритетом бюджетной инвестиционной политики должно стать создание необходимой для сельского хозяйства и сельхозтоваропроизводителей инфраструктуры, включая объекты логистики и мелкие производства.

Будут обеспечены государственные инвестиции в образование и науку, цифровизацию, экосистему распространения и внедрения технологий в сфере АПК.

Предусматривается поэтапное увеличение числа цифровых специалистов в АПК и повышение их грамотности. В рамках текущих бюджетных программ предлагается расширить такие направления как обучение/переобучение и микрокредитование.

При этом будут предусмотрены меры по реформированию аграрного образования с учетом переориентации отрасли на цифровое обеспечение сельского хозяйства.

Планируется формирование семи крупных экосистем по производству и переработке мяса, фруктов, овощей, сахара, зерновых, масличных культур, молочной продукции. Особое внимание будет уделено развитию рыбной отрасли. Крупные проекты сыграют ключевую роль в качестве центрального элемента создания добавленной стоимости.

В части реализации реформ будут улучшена координация между государственными органами, укреплена законодательная и регуляторная база для обеспечения качества, прослеживаемости, выполнения требований безопасности и целостности цепочек.

Инвестиционную поддержку получат платформы и институты по распространению инноваций, обучению, управлению качеством, обеспечению доступа к рынку (в том числе внешним) и снижению рисков.

Массовое применение найдут геоинформационные системы для эффективного управления водными и земельными ресурсами и борьбы с опустыниванием.

Важным условием станет эффективное использование земель сельскохозяйственного назначения с увеличением налоговой нагрузки на неиспользуемые участки. Ускорится работа по диверсификации структуры посевных площадей, модернизируются подходы к мелиорации и рекультивации почвы.

Водное законодательство актуализируют с целью внедрения системных норм, побуждающих эффективное водопотребление физическими лицами, аграриями и предприятиями, стимулирование замкнутого цикла водопользования и очистки на предприятиях и в жилищно-коммунальной сфере.

Будут приняты меры по восстановлению ирригационных и дренажных систем, строительству новых водохозяйственных объектов (каналы, водохранилища), реконструкции групповых водопроводов и внедрению мер по водосбережению.

Предусматривается налаживание системы трансферта технологий и применения лучших практик среди субъектов АПК, включая подготовку к участию в государственных и частных программах.

Будут внедрены механизмы по стимулированию развития кооперации сельхозпроизводителей - региональные продуктовые хабы. Это позволит достичь эффекта масштаба, увеличить их переговорную силу и обеспечить выгодное позиционирование в цепочке создания стоимости.

Государство продолжит работу по совершенствованию финансовых инструментов, в том числе направленных на внедрение инноваций (финансирование всей цепочки, торговые и инвестиционные кредиты, гарантирование, лизинг).

Задача 6. Создание специализированных факторов и рыночных условий в секторах промышленности

Промышленная политика страны будет направлена на создание условий для стимулирования международной конкурентоспособности отечественных предприятий. Реформы коснутся разумной защиты стратегически важных отраслей промышленности с ускоренной адаптацией системообразующих предприятий к новым посткризисным реалиям.

Будут определены стратегически важные производства, ключевые экспортные приоритеты, а также существенно расширены инструментарии мер поддержки для производителей обрабатывающей промышленности, в том числе через пакетные решения в рамках соглашения о повышении конкурентоспособности. Объем производства обрабатывающей промышленности увеличится в 1,5 раза.

Ориентиром в государственной поддержке производства новых продуктов станет рост "сложности" экспорта, в том числе через встраивание в региональные и глобальные цепочки создания добавленной стоимости. Это будет достигаться путем увеличения номенклатуры экспортируемых товаров с достижением достаточной рыночной доли для устойчивого позиционирования страны на определенном товарном рынке.

Будет предусмотрен гарантированный закуп со стороны государственного, квазигосударственного секторов и недропользователей и обеспечена стабильность законодательных условий на весь срок реализации проекта.

Для стратегических проектов организуют пакетное предоставление натурных грантов, льготное финансирование, частичное гарантирование, механизм экспортной поддержки.

Часть капитальных затрат инвесторов будет возмещена путем зачета против налоговых обязательств. Конкретный уровень поддержки будет зависеть от объемов капитальных вложений и приоритетности проекта. По этой причине государство сосредоточится на создании избыточного предложения качественной промышленной инфраструктуры в конвергенции с пространственным развитием.

Продолжится развитие механизма строительства индустриальных зон и индустриальных парков по принципу ГЧП. При этом создание новых индустриальных зон будет осуществляться с возможностью прямого применения зарубежных стандартов при строительстве объектов и наделения управляющей компании полномочиями по экспертизе проектов.

В целях привлечения инвестиций в геологоразведку, обеспечения трансферта технологий в сегмент развития сырьевой базы и производства будет активно задействована специализированная биржевая платформа МФЦА для недропользователей.

Будет усовершенствована нормативная правовая база по процедурным механизмам, обеспечению полной открытости данных согласно Инициативам прозрачности добывающих отраслей, охраны окружающей среды при ликвидации последствий недропользования, предоставлению общераспространенных полезных ископаемых с учетом потребностей внутреннего рынка и населенных пунктов строительными материалами, использования отходов горнодобывающей и энергетических производств в целях ресурсоэффективности.

Для повышения качества услуг, предоставляемых субъектами естественных монополий будет проведена ревизия услуг с последующей их стандартизацией (принятие регламентов, стандартов оказания товаров, работ, услуг) по примеру оказания государственных услуг с соответствующими обязательствами услугодателя.

Кроме того, будут внедрены критерии качества и надежности услуг, предоставляемых субъектами естественных монополий, от достижения которых будет зависеть уровень тарифа. Тарифообразование станет прозрачным через обязательство размещения в открытом доступе материалов, касающихся утверждения и изменения тарифов энергопроизводящих организаций, в том числе сметы затрат на производство электроэнергии.

Будет определен исчерпывающий перечень требований для технического подключения к инфраструктуре субъектов естественных монополий и коммунального сектора. Услуги поэтапно начнут оказываться по принципу "одного окна".

Задача 7. Развитие собственной научно-технологической и инновационной базы

Будет сформирована и реализована политика в области науки и научнотехнологического развития, направленная на:

создание спроса на разработку отечественных и локализацию зарубежных технологий с высоким экспортным потенциалом или потребность в которых существует на внутреннем рынке, в том числе посредством государственного заказа/закупок;

финансовую и нефинансовую поддержку коммерциализации и трансферта новых технологий;

экспертное сопровождение, включающее экспертизу технологий, консультационные услуги и формирование предварительно одобренных технологических решений.

В целях обеспечения скоординированной политики в отраслях на уровне ключевых технологий будут определены единые технологические ориентиры в приоритетных направлениях для науки, бизнеса, образования, экспертного сообщества, государственных органов и институтов развития.

Ключевыми элементами инфраструктуры по формированию технологических политик (стратегий) станут отраслевые центры технологических компетенций (на базе вузов, НИИ или специализированных организаций), в работу которой будут вовлечены компетентные эксперты, а также мировые технологические лидеры отрасли.

Общая координация в обеспечении инновационного и технологического развития страны, формировании единых подходов и механизмов реализации политики в области развития инноваций и технологий, а также оценке эффективности принимаемых мер будет осуществляться в рамках создаваемого Совета по технологической политике при Правительстве Республики Казахстан.

Всего к 2025 году будут сформированы не менее 10 технологических платформ и целевых технологических программ в приоритетных технологических направлениях.

Будет создана современная инфраструктура для научно-прикладных исследований. Это - инжиниринговые центры при ведущих университетах (или отраслевых объединениях и ассоциациях), развитая сеть национальных научно-исследовательских центров (лабораторий) по ключевым направлениям технологического развития.

На базе МФЦА будет создан административно-правовой механизм по регистрации и защите прав на объекты интеллектуальной собственности.

Высокотехнологичным стартапам будут предоставлены производственные площадки, в том числе на базе действующих предприятий, для проведения опытно-конструкторских работ, создания опытных образцов, прототипов или полезных моделей, выпуска мелкосерийных партий своей продукции.

При предоставлении грантов на научно-исследовательские проекты и коммерциализацию результатов научно-технической деятельности будет обеспечена связь с производством через механизм софинансирования.

Законодательство, способствующее разработкам и инновациям, будет более гибким, чтобы эффективно и своевременно адаптироваться к разработке, испытанию и внедрению новых технологий (например, испытание беспилотных автомобилей, дронов для использования в промышленности, сфере услуг, пожаротушении и т.д.).

Будет создана Национальная межотраслевая регуляторная песочница - особый правовой режим, позволяющий инновационным компаниям протестировать новые продукты и услуги в различных отраслях экономики без риска нарушения действующего законодательства. Для этого будет активно задействован МФЦА, имеющий накопленный опыт и экспертизу, который позволит имплементировать лучшую практику и подходы.

Задача 8. Реформирование транспортно-логистического сектора и улучшение связанности

Будут приняты меры, направленные на:

обеспечение доступной, безопасной и инклюзивной мобильности;

укрепление конкурентоспособности страны для интеграции в глобальные цепочки и становления международным транзитным хабом;

повышение уровня конкуренции и эффективности в отрасли для обеспечения устойчивости и снижения транспортных расходов;

улучшение инфраструктурной связанности во всех регионах.

Общая доступность будет обеспечена путем разработки плана по финансовой поддержке и реструктуризации задолженности предприятий отрасли, в особенности авиа- и автобусных перевозок. Реформы охватят также структуру тарифов на услуги общественного транспорта для обеспечения устойчивости его работы.

Будут продолжены модернизация транспортно-логистической инфраструктуры и упрощение внешнеторговых процедур для закрепления роли страны в качестве транзитного хаба. Предусматривается усиление основных торговых коридоров, получат развитие мультимодальная инфраструктура и логистические услуги, улучшатся и гармонизируются процедуры по пересечению границ совместно с соседними странами. Сократится количество документов для экспорта и импорта, а также времени для их подготовки.

Будет проведена работа по финансовому и институциональному укреплению дорожных сетей. В части автодорог значительно повысится эффективность использования бюджетных ресурсов через создание системы управления дорожными активами, расширится использование контрактов, основанных на показателях результативности и производительности, а также обеспечение дополнительным финансированием из внебюджетных источников в первую очередь за счет потребителей услуг.

Эффективное развитие железнодорожных перевозок будет обеспечено через либерализацию рынка и повышение конкуренции.

Развитие магистральной железнодорожной сети преимущественно будет осуществляться на транзитных направлениях путем модернизации существующей инфраструктуры.

Данное развитие должно опережающими темпами обеспечивать резерв пропускной способности железнодорожной инфраструктуры в первую очередь на маршрутах контейнерных перевозок Китай - Европа - Китай.

Для привлечения частных инвестиций будет введен режим открытого доступа в железнодорожных перевозках и либерализован рынок авиаперевозок.

Государство сосредоточится на укреплении инфраструктурной связанности между регионами и внутри - между городами и районными центрами, отдаленными селами. Все регионы получат доступ к основным транспортным коридорам. Это позволит задействовать потенциал роста в различных локациях и улучшить доступ населения к базовым благам.

В сельскохозяйственных районах будет выстроена инфраструктура логистики через развитие новых и устойчивых цепочек поставок и обеспечение их связанности с транзитными коридорами.

Задача 9. Развитие внутреннего туризма

В складывающихся условиях под влиянием пандемии внутренний туризм станет новым источником роста экономики и одним из самых прибыльных, трудоемких видов бизнеса, оказывающих колоссальный мультипликативный эффект на развитие смежных отраслей экономики.

Для этого будут приняты комплексные меры, направленные на расширение инвестиционного потенциала с целью развития туристских ресурсов.

Особый акцент будет сделан на повышение доступности и качества туристских услуг и продуктов путем развития туристических мест и массового вовлечения трудовых ресурсов в отрасль, создания благоприятного туристского климата, популяризации туристского потенциала Казахстана.

Для развития культурного туризма будут широко использоваться богатое наследие народа и культурно-географическая карта сакральных объектов страны "Сакральная география Казахстана".

Продолжится работа по развитию топ-10 туристских точек Казахстана. Среди них - курортная зона "Бурабай", Баянаульская курортная зона, озера Алаколь, Балхаш, побережье Каспийского моря. Акцент будет сделан на развитие инфраструктуры, в том числе строительство дорог, придорожного сервиса, гостиничных комплексов, благоустройство территории. Это позволит увеличить долю туризма в ВВП до 8%.

Будет развиваться строительство подъездных дорог к туристским объектам вне населенных пунктов.

В целях привлечения частных инвестиций в развитие туристской инфраструктуры будет осуществлено возмещение затрат частного бизнеса при строительстве, реконструкции и оснащении туристских объектов. Будет определена компетенция государственных органов по возмещению затрат.

Будет активно внедрена стандартизация деятельности Destination management organization (Система управления туризмом) в соответствии со стандартами Всемирной организации туризма QUEST.

Задача 10. Развитие инфраструктуры и цифровизация базовых отраслей экономики

Для создания условий по технологическому обновлению и цифровизации отраслей продолжится активная работа по развитию надежной, доступной и безопасной цифровой инфраструктуры.

В целях придания нового импульса в инновационном развитии страны и активного применения технологий Четвертой промышленной революции будет открыт Аффилированный центр технологий Четвертой промышленной революции Всемирного экономического форума в 2021 году на платформе МФЦА.

В целях снижения цифрового неравенства будет обеспечена работа по повышению качества Интернета во всех населенных пунктах с численностью 250 человек и выше. Развитие получат технологии нового поколения мобильной связи и доступа к Интернету. С учетом урбанизации и экономической целесообразности будет проработано подключение к Интернету оставшихся сел с численностью населения менее 250 человек. 100% областных центров и городов республиканского значения будут охвачены высокоскоростным интернетом 5G.

Для транзита данных и участия в глобальном рынке развития цифровых услуг будут осуществлены строительство и размещение дата- центров.

В целях повышения доступности государственных и коммерческих услуг по желанию граждан в качестве единого механизма авторизации по аналогии с паспортом или удостоверением личности внедрят единый "цифровой профиль" на основе биометрии и других механизмов, таких как "облачная" ЭЦП.

Будет создана единая государственная система координат с актуальными картографическими материалами всей территории республики.

Будет обеспечено гармоничное применение результатов всех направлений телекоммуникационной и космической отраслей Казахстана - от производства собственной космической техники и предоставления космических систем связи, спутниковой навигации до создания своих программных продуктов, в том числе с выходом на международный рынок.

Будет создана Инновационная обсерватория (национальная система информации в области инноваций, технологий и науки) на основе международного опыта.

Получат развитие корпоративные инновации через стимулирование создания центров инноваций и акселераторов, в том числе в крупных системообразующих компаниях, для них будут выработаны возможности реинвестирования средств бизнеса на инновации.

Повысится конкурентоспособность отечественных товаров, работ и услуг через разработку новых наукоемких продуктов с применением передовых инновационных технологий. Для этого будут внесены изменения в политику поддержки предпринимателей и привлечения инвестиций.

Продолжится работа по автоматизации и цифровизации предприятий базовых отраслей, цифровой трансформации различных сфер жизнедеятельности (финансовый сектор, государственный сектор, городская инфраструктура, образование, здравоохранение, строительство и другие).

С целью решения технологических задач предприятий и повышения качества продукции/ услуг/ инфраструктуры будут применены результаты научно-технической деятельности в производственных процессах крупных предприятий, развитии инфраструктуры с дальнейшим масштабированием на предприятиях малого и среднего бизнеса. Основной акцент на цифровой трансформации ключевых отраслей - транспорт и логистика, недропользование, сельское хозяйство.

Задача 11. Диверсификация экономики за счет технологического развития

Для обеспечения занятости креативной и образованной части молодежи, появления новых крупных отечественных высокотехнологичных компаний и создания новых рабочих мест крайне важным станет развитие технологического и венчурного предпринимательства как основы для развития среднего класса новой формации.

Опираясь на исторически сильные стороны экономики и компании- флагманы, будут созданы технологические хабы и кластеры, в которых появятся якорные экспортоориентированные продукты.

Будет уделено внимание локализации ИКТ-оборудования для государственных органов, а также смарт приборов и устройств, имеющих потенциал для экспорта на международные рынки за счет кооперации с мировыми производителями.

Задача 12. Внедрение элементов искусственного интеллекта и повсеместное использование технологии Big Data

В целях создания благоприятных условий для развития технологий с искусственным интеллектом будет проведена работа по совершенствованию нормативно-правовой базы.

Планируется создание инфраструктуры, позволяющей внедрить аналитику на основе искусственного интеллекта и Big data.

Будет повышена доля инвестиций в научные исследования, разработку казахстанских научно-технических решении и прототипов с использованием технологии искусственного интеллекта.

В результате сформируется экосистема науки, бизнеса и государства, способствующая комплексному развитию искусственного интеллекта в стране.

Задача 13. Развитие венчурного финансирования

Будет активизирована работа по развитию и применению инфраструктуры и возможностей МФЦА для привлечения частного венчурного капитала.

Будет определен ряд казахстанских проектов, в том числе в приоритетных отраслях экономики, которые могут заменить международные аналоги и стать драйверами инноваций на мировом уровне.

В целях содействия отечественному IT-сектору в создании конкурентоспособных, экспортоориентированных и технологичных производств IT-у слуг/товаров путем обеспечения финансовых мер поддержек будет внедрена программа финансирования IT-проектов с необходимыми инструментами поддержки. В IT-отрасли инвестиции увеличатся в 6 раз, до 500 млрд тенге, создано порядка 100 тыс. новых рабочих мест.

Через созданную финансовую экосистему будет оказана поддержка в развитии финтех-компаний: от создания новых услуг на основе благоприятного режима регулирования до поиска венчурного финансирования.

Задача 14. Сохранение налогово-бюджетной стабильности

В текущих условиях продолжится реализация контрцикличной макроэкономической политики с облегчением налоговой нагрузки на бизнес и направлением расходов бюджета на поддержание экономической активности.

При стабилизации экономики первостепенными целями должны стать фискальная адаптация и консолидация, направленные на сокращение ненефтяного дефицита бюджета посредством оптимизации бюджетных расходов, повышения ненефтяных и несырьевых поступлений, ограничения на использование дополнительных средств из Национального фонда и наращивания его объемов для будущих поколений.

Уровень и механизмы налогообложения адаптируют под новую структуру экономики. При этом акцент сделают на создание привлекательных условий для таргетируемой внутренней переработки, стимулирование роста фонда оплаты труда и совершенствование международного налогообложения.

В среднесрочной перспективе фискальная политика будет поддерживать дефицит бюджета не выше уровня 3% от ВВП и государственный долг не будет превышать 50% от ВВП.

Будет усовершенствована политика предоставления налоговых льгот с внесением изменений в формы налоговой отчетности для отражения полных данных по льготам, установления ответственности государственных органов, ограничения срока действия льгот, определения встречных обязательств налогоплательщиков.

Для повышения бюджетной дисциплины и поддержания сберегательной функции Национального фонда определение размера гарантированного трансферта с 2023 года будет основано на контрцикличном бюджетном правиле, устанавливающем прямое ограничение как на предельный уровень, так и на темпы роста государственных расходов на уровне целевого долгосрочного экономического роста, увеличенного на долгосрочную цель по инфляции.

Объем государственных расходов будет ограничиваться ненефтяными доходами бюджета и гарантированным трансфертом, прогнозируемыми при цене отсечения, целевым трансфертом, а также дефицитом, планируемым с учетом ограничений по ненефтяному дефициту, отраженными в Концепции формирования и использования средств Национального фонда Республики Казахстан.

Начиная с 2023 года, бюджетное правило будет ориентировать фискальную политику на ограничение роста государственных расходов и постепенное снижение ненефтяного дефицита.

Бюджетные правила будут реализовываться не только на уровне республиканского и местного бюджетов, а также на уровне консолидированного бюджета. Периметр консолидированного бюджета будет включать в себя все государственные операции.

Расходы бюджета будут способствовать достижению долгосрочного и устойчивого роста. Приоритетом обладают расходы на выполнение социальных обязательств государства (пенсии, пособия и т.д.), развитие человеческого капитала (образование и здравоохранение) и инфраструктуры, обеспечивающей связанность страны и безопасность граждан, а также расходы на НИОКР и инновации, являющиеся ключевым фактором достижения конкурентоспособности страны.

Будет обеспечено привлечение государственных инвестиций в направлениях, где есть недостаток частного капитала, направленных на рост продуктивности и расширение ненефтяных секторов экономики. Такие инвестиции будут носить недискриминационный, горизонтальный характер.

Задача 15. Эффективное управление монетарной политикой

Целью денежно-кредитной политики станет поддержание стабильного и низкого уровня инфляции.

Денежно-кредитная политика будет способствовать общей макроэкономической политике по достижению стабильности и устойчивого экономического роста, сглаживая отклонения от долгосрочных тенденций, возникающих под действием различных макроэкономических шоков, в той части, в которой это не противоречит цели по обеспечению стабильности цен.

Среднесрочная цель по инфляции установлена на уровне 3-4%. При этом в ближайшие годы снижение инфляции с текущих значений до уровня среднесрочного таргета способно оказать негативное влияние на восстановление экономики.

Достижение данной цели будет осуществлено в два этапа:

на 2020-2022 годы целевой коридор по инфляции будет на уровне 4-6%;

с 2023 года будет установлен промежуточный целевой ориентир 4-5% в годовом выражении, который позволит обеспечить более плавное снижение инфляции.

Цель 3-4% будет достигаться с 2025 года.

Продолжится укрепление основ режима инфляционного таргетирования при одновременном принятии мер по преодолению существующих ограничений в экономике и финансовом секторе, препятствующих трансмиссии денежно-кредитной политики.

Валютная политика будет формироваться в соответствии с режимом свободно плавающего обменного курса, что позволит нивелировать влияние негативных внешних шоков, а также предупредить формирование дисбалансов в экономике страны.

По мере достижения целей по диверсификации экспорта и снижению импортозависимости Национальный Банк с 2023 года начнет постепенное прекращение участия в государственных программах поддержки экономики с завершением полного перехода на рыночные принципы кредитования экономики Казахстана к 2025 году.

Национальный Банк сфокусируется на повышении эффективности денежно-кредитной политики и развитии цифровой платежной системы для снижения теневой экономики.

Задача 16. Конкурентный и эффективный финансовый рынок

Развитие финансового сектора будет ориентировано на укрепление финансовой стабильности, стимулирование роста финансирования экономики, защиту прав потребителей, обеспечивая оптимальный баланс между пруденциальным регулированием финансовых организаций для снижения системных и кредитных рисков с созданием условий для развития и повышения доступности финансовых услуг.

Повышение роли банковского сектора в финансировании экономики

Финансовый сектор играет важную роль в обеспечении экономики кредитными ресурсами. Поэтому будут обеспечена их доступность для населения и бизнеса, а также рассмотрен долгосрочный характер фондирования кредитных организаций.

Регулирование деятельности финансовых организаций, в том числе пруденциальное регулирование достаточности собственного капитала, ликвидности и системных рисков, будет направлено на стимулирование выдачи кредитов предпринимателям без ущерба финансовой стабильности.

Качественная активизация банковского кредитования будет обеспечена за счет снижения кредитных рисков бизнеса и населения. Для устранения дефицита залогового обеспечения предпринимателей будут активно использоваться механизмы и инструменты хеджирования кредитного риска, позволяющие на рыночных принципах застраховать возможные убытки, тем самым разделить потери кредиторов с другими участниками без государственных расходов для поддержки бизнеса.

Система реабилитации и банкротства будет обеспечивать ускоренный выход несостоятельных предприятий из рынка со сменой неэффективных собственников.

В рамках процедур реабилитации и банкротства будет обеспечено сохранение приоритета залогового кредитора. Любое решение в отношении залогового имущества будет приниматься только при согласии залогового кредитора.

Стабильный рост малого и среднего бизнеса обеспечивается наличием на финансовом рынке альтернативных источников заемного капитала. Для развития факторинга, лизинга и аккредитивов будут установлены аналогичные фискальные стимулы и регуляторные требования, как для заемных операций. Широкий выбор альтернатив финансирования своей деятельности позволит предпринимателям диверсифицировать свою ресурсную базу, снизить текущие затраты и распределить финансовую нагрузку на более длительный срок.

Для обеспечения среднесрочного и долгосрочного фондирования банков будут созданы возможности по фискальному и регуляторному стимулированию спроса и предложения на долгосрочные облигации банков, прозрачному и рыночному инвестированию со стороны институциональных инвесторов, включая частные управляющие компании и компании по страхованию жизни.

Развитие рынка стрессовых активов

В результате прошлых кризисов на балансе банков второго уровня, их дочерних компаний по работе со стрессовыми активами и Фонда проблемных кредитов накоплен значительный объем неработающих активов, которые необходимо вовлекать в экономический оборот.

В этих условиях одним из ключевых направлений развития банковского сектора является создание ликвидного рынка стрессовых активов с формированием благоприятных законодательных условий для привлечения средств частных управляющих компаний по управлению стрессовыми активами на рыночных принципах.

Для этого будут созданы законодательные и регуляторные условия в целях эффективного управления стрессовыми активами со стороны банков и других организаций, управляющих стрессовыми активами.

В целях сохранения стоимости неработающих активов и их возврата в экономический оборот будут упрощены процессы реструктуризации, банкротства и реализации стрессовых активов в соответствии с лучшей международной практикой, в том числе путем использования площадки МФЦА.

В целях активизации рынка стрессовых активов, улучшения качества активов и вовлечения их в экономический оборот будут выработаны подходы к созданию цивилизованного рынка неработающих активов с учетом лучшей международной практики.

Драйвером развития рынка стрессовых активов станут средства частных инвесторов и управляющих компаний через формирование спроса, ликвидности и справедливых рыночных цен, что будет способствовать укреплению вторичных рынков за счет повышения их ликвидности.

Для этих целей будут созданы равные благоприятные законодательные условия для всех игроков рынка стрессовых активов. В частности, будут созданы инфраструктура по управлению стрессовыми активами, в том числе нормативная правовая база для эффективного вовлечения стрессовых активов в экономический оборот.

Для стимулирования ускоренного очищения балансов финансовых организаций будут усилены регуляторные требования к банкам и их дочерним организациям в части применения в рамках надзорной системы SREP (Supervisory Review and Evaluation Process, Процесс надзора и оценки) дифференцированных надзорных надбавок на капитал в зависимости от доли неработающих активов в ссудном портфеле банка.

Агентством Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка будут согласованы индивидуальные планы по реализации стрессовых активов банков, имеющих на балансе высокую концентрацию неработающих активов. Эффективность таких планов мероприятий и исполнение принятых банками обязательств будут достигаться путем персональной ответственности руководящих работников банков.

Развитие страхового сектора, ориентированного на частный бизнес и увеличение накоплений населения

Развитие страхового сектора будет способствовать увеличению объема частных инвестиций и снижению социальной нагрузки на государственный бюджет в среднесрочной перспективе.

Для дальнейшего роста страховой индустрии как потенциального институционального инвестора в экономику страны краткосрочные и среднесрочные инициативы будут направлены на создание благоприятных условий для развития конкурентных и привлекательных для населения и бизнеса страховых услуг.

Будут приняты меры по расширению линейки страховых продуктов, повышению качества страховых услуг, обеспечению инклюзивности страхования путем развития цифровизации.

Постепенное расширение и распространение вмененного страхования профессиональной ответственности на различные услуги, оказываемые субъектами предпринимательства, позволят обеспечить имущественную защиту населения и предприятий в случае профессиональных ошибок.

В рамках повышения финансовой устойчивости страхового рынка будет продолжена работа по совершенствованию "пропорционального" регулирования страхового сектора с внедрением международных подходов системы управления рисками и внутреннего контроля страховых организаций.

Развитие фондового рынка и его инфраструктуры, создание условий для привлечения капитала и защиты инвесторов

Повышению эффективности финансового рынка и восстановлению кредитования экономики будет способствовать развитие альтернативных банковскому кредитованию источников финансирования через инструменты рынка ценных бумаг посредством:

привлечения средств стратегических и розничных инвесторов, включая банки, страховые организации, Единый накопительный пенсионный фонд (далее - ЕНПФ) и другие фонды;

интеграции и продвижения казахстанского фондового рынка на международные рынки капитала и привлечения внешних портфельных инвестиций.

Создание благоприятной и доверительной среды для инвестиций, защиты прав и интересов инвесторов, внедрения высоких стандартов корпоративного управления, реализации инструментов государственной поддержки станет ключевой задачей, стоящей перед регулированием фондового рынка.

За счет расширения полномочий коммерческих банков оказывать своим клиентам полный спектр брокерских услуг (включая финансовое консультирование, андеррайтинг, маркет-мейкинг) получит развитие инвестиционный банкинг, который будет регулироваться финансовым регулятором, будут определены соответствующие требования.

Повышение роли стратегических инвесторов и вовлечение населения на фондовый рынок

Повышению глубины и устойчивости рынка, а также привлечению долгосрочных инвестиций субъектами экономики через инструменты фондового рынка способствуют появление и развитие новых классов стратегических инвесторов на фондовом рынке.

Передача части пенсионных активов ЕНПФ в частное управление и появление управляющих пенсионными активами расширят возможности бизнеса привлекать долговое и долевое финансирование через биржевые инструменты.

Для повышения ликвидности рынка ценных бумаг будет обеспечено активное вовлечение населения на фондовый рынок.

Повышение предложения ценных бумаг на рынке, развитие новых видов инструментов

В настоящее время на фондовом рынке в сегменте долгового финансирования широко представлены государственные и квазигосударственные ценные бумаги и ценные бумаги банков. Нерыночные механизмы финансирования бизнеса по льготным ставкам через государственные программы поддержки искажают рыночное ценообразование для привлечения фондирования через инструменты фондового рынка.

В целях стимулирования компаний частного бизнеса выходить на фондовый рынок, что приведет к расширению предложения ценных бумаг, необходимы сохранение действующего режима налогообложения по ценным бумагам и создание новых налоговых стимулов.

Это потребует внедрения дифференцированного налогообложения компаний, осуществивших публичное размещение среди широкого круга инвесторов на казахстанском фондовом рынке, а также установление условий к компаниям, получающим государственную поддержку, по обязательному выходу на фондовый рынок.

Субъекты среднего бизнеса получат возможность использовать новые инструменты государственной поддержки в форме предоставления гарантий по ценным бумагам. Гарантии позволят привлечь частный капитал под проекты, которые без гарантии будут представляться инвесторам рискованными. Гарантии могут предоставляться институтами развития на всю сумму купонного вознаграждения и основного долга по облигациям или на ее определенную часть.

Компенсация расходов компаний по выходу на фондовый рынок, сопровождение и предоставление качественной экспертизы для инвесторов снизят издержки по выпуску и размещению ценных бумаг среди эмитентов.

Внедрение новых видов инструментов, таких как облигации, предназначенные для частных размещений, инвестиционные облигации с гибкими условиями погашения долга, инструменты "зеленого" финансирования и клиринговые сертификаты участия расширят возможности компаний частного сектора привлекать финансирование через фондовый рынок.

Проведение Initial Public Offering (Первичное размещение акций, далее - IPO) национальных компаний расширит предложения ценных бумаг на фондовом рынке. Широкомасштабные роуд-шоу в городах и регионах Казахстана и предоставление достаточного периода времени для сбора заявок обеспечат широкое участие в IPO розничных и институциональных инвесторов.

Новые IPO частных и квазигосударственных компаний позволят обеспечить продвижение казахстанского фондового рынка на глобальных рынках капитала.

В результате будет пересмотрена классификация Казахстана в международных индексах MSCI (Morgan Stanley Capital International, Морган Стенли Капитал Интернешнл) и FTSE (Financial Times Stock Exchange, Индекс фондовой биржи Файненшнл Таймс) до "Emerging Markets" ("Развивающиеся рынки"), увеличится спрос и инвестиции фондов пассивных инвестиций, реплицирующих структуру международных индексов, на акции казахстанских компаний.

Развитие небанковского сектора

Для развития финансовой инклюзии и доступности базовых финансовых услуг для населения, микро- и малого бизнеса будет активизирован сектор небанковского кредитования и микрофинансирования.

В целях увеличения доступности финансовых услуг для населения, противодействия проведению незаконных финансовых и мошеннических операций и дальнейшего сокращения теневой экономики будет улучшена система регулирования и надзора сектора, небанковских микрофинансовых организаций.

Для повышения эффективности реализации государственных мер поддержки и максимального охвата ими большей части субъектов микро- и малого бизнеса небанковский сектор будет вовлечен в реализацию антикризисных программ поддержки приоритетных отраслей экономики, прежде всего, агропромышленного комплекса.

Развитие финансовых технологий и внедрение инноваций

В рамках повышения качества контроля и надзора на финансовом рынке, защиты прав потребителей финансовых услуг будут внедрены новые технологии для развития простых и понятных форматов взаимодействия с потребителями финансовых услуг, мониторинга соблюдения регуляторных требований финансовыми организациями на основе выстраивания эффективного дата-центричного надзора.

В целях дальнейшего развития финансовых технологий и инноваций будут созданы условия для внедрения новых цифровых каналов взаимодействия субъектов финансового рынка с потребителями финансовых услуг, развития цифровой инфраструктуры финансового рынка и создания благоприятных условий для развития рынка финансовых технологий.

В целях улучшения защиты потребителей будет формироваться оптимальная мультиканальная среда для работы с потребителями финансовых услуг, использования цифровых технологий с целью повышения финансовой грамотности населения и осведомленности.

Для повсеместного использования безналичных платежей и развития цифровых финансовых сервисов реализуются системные меры по созданию и развитию финансовой инфраструктуры, включая использование системы удаленной идентификации, национальную платежную систему с привлечением на взаимовыгодной основе участников финансового рынка, небанковских платежных организаций.

Это позволит усилить конкуренцию на рынке, снизить общие издержки отрасли и повысить объем безналичных платежных услуг в масштабах страны. Будут созданы правовые и инфраструктурные условия для внедрения и использования инновационных сервисов, в том числе платежи по QR-кодам и биометрии.

Стимулирование рынка к внедрению технологий открытых платформ для взаимодействия участников рынка (Open API и Open Banking - открытый банкинг) станут важными элементами повышения открытости, стимулирования конкуренции и коллаборации на финансовом рынке, создания инновационных финтех-продуктов и сервисов.

Повышение защиты прав потребителей финансовых услуг и финансовой инклюзии

Для обеспечения защиты потребителей от недобросовестных действий небанковских финансовых организаций и мошенничества, повышения доверия потребителей к финансовым услугам, исключения условий, ущемляющих права и интересы потребителей, будет усилена регуляторная и координационная работа государственных органов по выявлению мошеннических схем и финансовых пирамид.

Для облегчения доступа к финансовым услугам различных категорий граждан, в том числе граждан с ограниченными возможностями, будут установлены специальные требования и стандарты оказания финансовых услуг. Для этого будут применены меры по адаптации международных стандартов финансовой инклюзии, с учетом которых будут устранены барьеры, обеспечен поэтапный переход на обслуживание населения бездокументально и дистанционно посредством биометрических методов удаленной идентификации и аутентификации, а также внедрены условия, упрощающие получение финансовых услуг.

Будут разработаны стандарты обслуживания, учитывающие обеспечение доступной среды для всех категорий граждан во всех секторах финансового рынка - банковского, микрофинансового, страхового и других.

В целях повышения социальной ответственности финансовых организаций в рамках расширения финансовой инклюзии будут введены регуляторные меры, направленные на стимулирование социальной ответственности финансовых организаций перед лицами с ограниченными возможностями, недопущение их изоляции от социальной жизни.

Будет запущен механизм оперативного реагирования на киберугрозы на финансовом рынке, который предполагает автоматизированное взаимодействие по вопросам информационной безопасности между субъектами финансового рынка и уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций в лице отраслевого центра информационной безопасности.

Задача 17. Внедрение новых подходов привлечения инвестиций

Для стимулирования притока инвестиций будет применен новый системный подход. Политика будет направлена на дальнейшее создание благоприятных условий для привлечения и удержания инвестиций путем повышения уровня защиты прав инвесторов, улучшения инфраструктуры, а также увеличения прозрачности регулирования инвестиционной деятельности.

Объем прямых иностранных инвестиций увеличится к 2025 году до 30 млрд долл. США, инвестиций в основной капитал - до 30% к ВВП.

Для развития транспортной доступности примут комплексные меры по дальнейшему упрощению визового режима.

Для стратегических инвесторов, реализующих значимые для экономики инвестиционные проекты, будет предоставлена возможность заключения соглашения об инвестициях, предусматривающего особые условия и порядок предоставления льгот и преференций, которые будут регулироваться, в том числе правом МФЦА (в том числе подсудностью споров суду и арбитражу МФЦА).

Будет проведена работа по внесению изменений в текущее законодательство для урегулирования и обеспечения благополучного режима налогообложения (трасты, частные фонды, холдинговые компании, компании специального назначения).

Будет продолжена работа по совершенствованию нормативной базы в соответствии с лучшими мировыми практиками и автоматизации процессов программы инвестиционного налогового резидентства.

Будут обеспечены выполнение принципов справедливости и равноправия при взаимодействии с инвесторами, защита от экспроприации, гарантирование режима наибольшего благоприятствования.

Продолжится работа по продвижению и укреплению доверия к юрисдикции МФЦА, в том числе по включению типовых оговорок в контракты, формированию прецедентов, а также сотрудничеству и установлению деловых отношений с ведущими международными арбитражными центрами, местными и иностранными судами.

Будут выработаны соответствующие рекомендации по привлечению прямых иностранных инвестиций с учетом страновых инвестиционных программ. Будут приняты меры по таргетированному привлечению стратегических инвесторов и формированию новых экосистем в отраслях экономики.

Будет выстроена действенная "сквозная" система привлечения инвестиций, включающая цепочки от казахстанских посольств и представительств за рубежом до работы с инвесторами уже непосредственно в конкретных регионах. Для этого будет полностью перезагружена вся институциональная система по привлечению и сопровождению инвесторов, реализации инвестиционных проектов.

Общенациональный приоритет 9. Активное развитие экономической и торговой дипломатии

Суть приоритета: гармоничное сопряжение внутренних и внешних задач, повышение реальной конкурентоспособности Казахстана и укрепление его статуса как ответственного участника мирового экономического сообщества.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году:

от сырьевого характера казахстанского экспорта к созданию благоприятных условий для продвижения казахстанской продукции и развитию несырьевого экспорта.

Задача 1. Расширение торгово-экономического сотрудничества, а также продвижение и защита национальных интересов через активное участие в международных интеграционных объединениях.

Политика направлена на расширение торгово-экономического сотрудничества, продвижение и защиту национальных интересов в международной интеграции, соблюдение критериев экономической безопасности во внешнеэкономической деятельности, оптимизацию политики внешних заимствований, а также поддержание баланса между участием в интеграционных процессах и вопросами, которые должны оставаться в национальной компетенции.

Продолжится работа по продвижению экономических интересов Казахстана в международных и региональных экономических объединениях, таких как Евразийский экономический союз (далее - ЕАЭС), Содружество Независимых Государств и другие.

С целью обеспечения недискриминационного доступа казахстанских товаров на рынки стран-партнеров по ЕАЭС продолжится работа по устранению барьеров и максимальному сокращению изъятий и ограничений на внутреннем рынке ЕАЭС.

В целях соблюдения и учета национальных интересов важным станет запуск в 2025 году общих рынков газа, нефти и нефтепродуктов, энергетического и финансового рынков, требующих определенной подготовки со стороны Казахстана.

В промышленной и сельскохозяйственной сфере продолжится налаживание региональных цепочек добавленной стоимости с поэтапным интегрированием их в глобальные цепочки добавленной стоимости. В 2 раза увеличатся несырьевой экспорт (до 41 млрд долл. США) и объем экспорта продукции АПК.

Будет проведена совместная с государствами-членами ЕАЭС работа по обеспечению преференциального доступа казахстанских товаров на рынки третьих стран путем заключения соглашений о свободной торговле по примеру уже действующих соглашений с Вьетнамом и Ираном.

В целях создания благоприятных условий для торговли услугами и привлечения иностранных инвестиций будут продолжены переговоры с Сингапуром. Будут изучаться новые рынки сбыта отечественной продукции с приоритетными партнерами на ближайшую перспективу.

Дальнейшее развитие и углубление сфер взаимодействия в рамках ЕАЭС, как и прежде, будут рассматриваться с учетом национальных интересов и приоритетов внутренней экономической политики на основе прагматичного интереса, равенства и экономического приоритета.

Для исполнения обязательств страны по упрощению процедур международной торговли будут продолжены модернизация и реконструкция инфраструктуры автомобильных, железнодорожных постов и пунктов пропуска по периметру Государственной границы, которые позволят создать условия, необходимые для максимально комфортного продвижения отечественных товаров на внешние рынки.

Будут пересмотрены подходы и формат осуществления работы, на основе которых будет выстроена новая стратегия взаимодействия с ОЭСР, в том числе основанная на научном подходе.

Казахстан до 2025 года проведет работу по имплементации передовых практик и стандартов ОЭСР для направления официального заявления о намерении вступления в данную организацию.

В целях обеспечения благоприятных условий деятельности казахстанского бизнеса будет усилено сотрудничество с региональными экономическими объединениями (Шанхайская организация сотрудничества, Европейский союз, Содружество Независимых Государств, Ассоциация государств Юго-Восточной Азии и др.).

Задача 2. Создание благоприятных условий для продвижения казахстанской продукции

Ключевым аспектом на пути к гарантированному доступу к мировым рынкам становится проведение эффективной экономической дипломатии. Договоренности, достигнутые на межгосударственном уровне, позволят обеспечить благоприятные условия для экспорта отечественных товаров в том случае, если будут соблюдены национальные требования стран- импортеров.

Через организацию международных выставок, ярмарок, бизнес- форумов и других имиджевых мероприятий, направленных на привлечение потенциальных партнеров, будет точечно, на конкретных рынках активизирована работа торговых представительств за рубежом (дипломатических представительств) для продвижения казахстанской продукции. Данная работа будет построена с четкими показателями, ориентированными не на организацию мероприятий, а на эффект в продвижении продукции (конкретные показатели экспорта).

Реанимируются межправительственные комиссии в рамках двусторонних торгово-экономических отношений с иностранными государствами.

Ориентирование будет на продвижение приоритетных национальных интересов и решение вопросов по доступу казахстанских производителей на рынки иностранных государств.

В рамках развития несырьевого экспорта будут приняты меры по оказанию финансовой поддержки через возмещение, страхование и гарантирование, субсидирование и т.д., поддержке казахстанских экспортеров через нефинансовые инструменты, программы поддержки, привлечению загранучреждений Министерства иностранных дел Республики Казахстан, развитию услуг с высоким экспортным потенциалом, принятию новых национальных стандартов, отвечающих международным требованиям безопасности и качества.

Общенациональный приоритет 10. Сбалансированное территориальное развитие

Суть приоритета: раскрытие потенциала регионов и укрепление конкурентоспособности их социально-экономических систем.

Принципиальные изменения для Казахстана к 2025 году: от централизованного управления к повышению самостоятельности регионов;

от региональных диспропорций к обеспечению внешней и внутренней связанности, стимулированию деловой активности.

Задача 1. Территориальная целостность и пространственное развитие страны

Государство будет придерживаться разумного баланса между повышением самостоятельности регионов и нивелированием угроз для территориальной целостности.

Различные формы приграничного сотрудничества и экономической интеграции не будут создавать политические риски для страны.

Политика пространственного развития будет направлена: развитие "точек роста" с учетом управляемой урбанизации и принципа "люди к инфраструктуре";

формирование и развитие "экономических коридоров", которые вместе с "точками роста" образуют опорный каркас (систему расселения) страны и единое внутреннее экономическое пространство;

раскрытие промышленного потенциала северных, южных и юго- восточных регионов страны;

развитие "новых переделов" промышленности в западных, центральных и центрально-восточных регионах страны.

"Точками роста" Казахстана являются городские агломерации, крупные города (в основном областные центры), моногорода с населением более 50 тыс. человек, малые города вблизи крупных городов и расположенные в приграничных территориях, а также опорные сельские населенные пункты.

Меры по развитию "точек роста" позволят обеспечить "перелив" экономической активности и благосостояния на остальные территории за счет экономической интеграции.

Пространственное развитие Казахстана будет направлено на повышение экономической и демографической плотности, внутренней связанности через "экономические коридоры".

Политика "управляемой урбанизации" будет заключаться в принятии превентивных мер (принцип "люди к инфраструктуре") в ответ на массовый приток сельского населения в города. В этой связи будут использованы такие инструменты, как комплексное управление земельными ресурсами и транспортным планированием, инвестирование в социальную и инженерную инфраструктуру для удовлетворения потребностей населения и бизнеса, расширение "зеленых зон" с применением "зеленых" технологий. Увеличение уровня урбанизации в долгосрочной перспективе позволит как расширить вклад сектора услуг в экономику, так и создать новые виды услуг, обеспечивающие стабильный рост числа рабочих мест. Развитие сектора услуг позволит трудоустроить работников, высвобождающихся из других секторов экономики, а также молодых специалистов, впервые входящих на рынок труда.

Регионы, в которых функционируют крупные металлургические предприятия (в первую очередь, Восточно-Казахстанской, Карагандинской и Павлодарской областей), станут центрами высокотехнологичных, наукоемких производств и технических услуг. Будет проведена реиндустриализация данных областей с созданием наукоемких производств.

Для развития "новых переделов" в западных регионах страны (Мангистауская, Западно-Казахстанская, Актюбинская, Атырауская области) акцент будет сделан на развитие нефтехимии, газопереработки, налаживание производства отечественного оборудования для переработки сырья, а также освоение отечественными компаниями рынка нефтесервисных услуг.

Индустриализация южных регионов будет обеспечена за счет развития возобновляемых источников энергии в энергообеспечении больших городов (областных центров), реализации крупных транспортно-логистических проектов, формирования сети организаций технического и профессионального образования по индустриально-инновационным специальностям в областных центрах.

Приоритетами для развития северных регионов (Северо-Казахстанская, Акмолинская, Костанайская области) станут дальнейшее развитие агропромышленного комплекса (растениеводство, животноводство, молочные фермы, пищевая промышленность) с использованием передовых технологий, развитие сельскохозяйственного машиностроения и других сопутствующих производств (в гг. Костанае, Петропавловске).

Особое внимание будет уделено развитию приграничного сотрудничества северных регионов с российской стороной, что позволит ускорить интеграционные процессы, сформировать "общий рынок" товаров, работ, услуг, капитала и трудовых ресурсов.

Развитие моно- и малых городов, расположенных вблизи крупных городов (областных центров), будет осуществляться синхронно и скоординированно (дислокация промышленных предприятий, общая транспортно-логистическая система, общий рынок занятости и др.).

Среди отдаленных (от крупных "центров роста") моногородов приоритетное внимание государства будет уделяться крупным моногородам (с населением свыше 50 тыс. чел.), имеющим потенциал для диверсификации экономики и развития альтернативных производств.

Задача 2. Децентрализация государственного управления

Полномочия центра

На центральном уровне будут сохранены исключительно стратегические вопросы: обеспечение обороноспособности и национальной безопасности, законности и правопорядка, единых внешнеэкономической и монетарной политик, развитие инфраструктуры республиканского значения и выравнивание возможностей для самореализации граждан.

Инфраструктура республиканского значения охватывает сферы межрегиональной связанности (авто и железные дороги, мосты, порты и аэропорты), энергоснабжения (электро- и газоснабжение), экологии, связи (магистральные сети передачи данных) и промышленных зон. Выравнивание возможностей будет достигаться через сферы дошкольного и школьного образования, а также социальной защиты недееспособных лиц вне зависимости от места проживания.

Полномочия регионов

Качество жизни формируется на местах, поэтому критически важным станет сокращение дистанции между гражданами и лицами, принимающими государственные решения. Это позволит не только значительно улучшить деятельность местных исполнительных органов, но и повысить уровень социального капитала.

На региональном уровне будет обеспечен необходимый баланс полномочий, ответственности и ресурсов между областным, районным (городским) и сельским уровнями власти.

Будут внедрены прямые выборы акимов районов (городов областного значения), городов районного значения, поселков, сел, сельских округов.

Все вопросы, непосредственно связанные с качеством жизни, будут решаться на местном уровне.

Местные исполнительные органы будут обладать всеми соответствующими полномочиями и инструментами (фискальная децентрализация). Это касается вопросов развития территории, благоустройства общественных пространств, местной транспортной, социальной и иной инфраструктуры, оказания базовых услуг.

Увеличение самостоятельности предполагает усиление подотчетности местных властей населению через общественный контроль и гражданские институты. Общественно значимые расходы на инфраструктурные и социальные инициативы бюджетов районов и населенных пунктов будут проходить через общественную экспертизу, в том числе с применением онлайн-опросов.

Реализация всех программ на местах должна осуществляться под контролем органов местного самоуправления.

Местные исполнительные органы и маслихаты соответствующих административно-территориальных единиц будут иметь расширенные полномочия с возможностью использования иного регулирования и фискальной политики. Будет внедрена обязательная онлайн-трансляция заседаний маслихатов. Дискуссии народных избранников, их общественно-политический облик не должны быть "тайной за семью печатями" для общества.

С целью дальнейшего развития местного самоуправления будут предусмотрены упрощенные бюджетные процедуры, расширение самостоятельности и усиление ответственности представительных и исполнительных органов.

Будет разработана новая концепция развития местного самоуправления.

Задача 3. Стимулирование концентрации и мобильности населения

Территориально-пространственное развитие страны будет направлено на повышение экономической и демографической плотности. Центр сосредоточится на развитии "точек роста" с учетом управляемой урбанизации в пределах зоны мобильности граждан. Будут созданы условия для привлечения и удержания региональных талантов.

В соответствии с подходом "люди важнее регионов" государство не будет препятствовать внутренней миграции населения и создавать искажающие сигналы, в том числе в малоперспективных моно- и малых городах, отдаленных сельских населенных пунктах, приграничных районах. Эффективность бюджетных ресурсов будет увеличиваться с переходом к модели "люди к инфраструктуре".

Крупные города будут рассматриваться параллельно с прилегающими населенными пунктами, вместе образующими функциональные городские районы. Административно-территориальное устройство будет стимулировать улучшение внутренних и внешних связей путем укрупнения, объединения и переподчинения населенных пунктов.

Семьи работников системообразующих предприятий в сырьевых областях будут иметь возможность переселения, переобучения и обеспечения детей образованием. Это достигается путем разработки совместного пакета помощи финансово-промышленными группами и местными исполнительными органами.

Задача 4. Обеспечение внешней и внутренней связанности

Города - центры экономической активности, концентрации капиталов и ресурсов будут интегрированы в единую транспортную сеть по "лучевому" принципу. В пределах их территорий будет существовать интегрированная инфраструктура пригородного транспорта.

Будут реконструированы и обеспечены дорожным сервисом 24 тыс. км республиканских дорог.

Также ежегодно в сельской местности будут выделяться 22 тысячи земельных участков для строительства индивидуального жилья, обеспеченных инженерными сетями.

Внешний вектор развития приграничных территорий будет подкреплен инфраструктурной связанностью с городами - "миллионниками" соседних стран.

Опорные сельские населенные пункты получат инфраструктурный доступ к основным транспортным артериям, крупным городам или близлежащим областным центрам. До каждого опорного села будут построены и отремонтированы 100% местных дорог. Более 3 500 сел с потенциалом развития будут модернизированы в соответствии с новыми региональными стандартами.

Программные документы в сфере регионального развития будут комплексно решать проблемы территориально-пространственного развития.

Задача 5. Осуществление республиканских инфраструктурных инвестиций для стимулирования деловой активности

Центр будет осуществлять критически важные инвестиции в специализированные факторы для ускорения экономического развития регионов.

В первую очередь это коснется промышленных зон и транспортно-логистических узлов, особенно в аграрных регионах вдоль северо-западной и южной границы, а также металлургических регионах центра и востока.

Центр будет стимулировать становление и развитие территориальных кластеров.

При финансировании инфраструктурных проектов на местах из республиканского бюджета приоритет будет отдаваться софинансируемым частным сектором.

Задача 6. Реализация концепции "Smart City" ("Умный город")

В городах продолжит реализацию концепция "Smart City" на основе "эталонного" стандарта, учитывающего опыт Нур-Султана и других городов, с применением высокотехнологичных решений для рационального использования и управления ресурсами.

Цифровые технологии будут внедрены в сферы жизнедеятельности городов, включая образование, транспорт, жилищно-коммунальное хозяйство, здравоохранение, безопасность, социальную сферу, управление города, строительство, развитие бизнеса, туризма и экологию.

Это повысит эффективность работы городских служб и создаст условия для перехода на "умные" технологии, применение которых поможет в предоставлении социальных выгод для населения.

Для развития образовательной инфраструктуры будет реализована концепция "Al-Farabi Knowledge City" ("Город знаний Аль-Фараби") с сетью отдельных физически удаленных организаций образования, образовательных проектов, объединенных единой концепцией образовательного контента цифровой платформы Alpharabius.kz.

Задача 7. "Зеленая" экономика и охрана окружающей среды

Продолжится работа по стимулированию внедрения наилучших доступных технологий по стандартам ОЭСР на действующих производствах и развитию "зеленых" технологий, развитию энергетической утилизации отходов.

Для достижения целей Парижского соглашения будет разработана Концепция по низкоуглеродному развитию Казахстана до 2050 года.

Для дальнейшего развития системы управления отходами и привлечения инвестиций в мусороперерабатывающую отрасль будет внедрена энергетическая утилизация отходов с использованием технологии "Waste to energy" ("Отходы в энергию").

Будут приняты меры по улучшению развития водного хозяйства, восстановлению ирригационных и дренажных систем, строительству новых водохозяйственных объектов (каналы, водохранилища), реконструкции групповых водопроводов и внедрению мер по водосбережению.

Будет актуализировано водное законодательство с целью внедрения системных норм, побуждающих эффективное водопотребление физическими лицами, аграриями и предприятиями, стимулирование замкнутого цикла водопользования и очистки на предприятиях и жилищно-коммунальной сфере.

Будут приняты меры по разработке экономически эффективной тарифной политики в части использования воды с увеличением тарифа на подачу воды в пределах нормативных расчетов и с учетом возмещения привлеченных финансовых средств; а также по улучшению развития лесного хозяйства, сохранению и увеличению объемов воспроизводства лесов.

Внимание будет уделено развитию минерально-сырьевой базы и проведению геологических исследований.

При выборе и внедрении новых технологий приоритетными станут признанные за рубежом энергоэффективные и "умные" технологии, климатическая пригодность и экономическая эффективность, используемая в условиях Казахстана.

В электроэнергетике будут внедрены новые источники генерации, в том числе объекты по использованию возобновляемых источников энергии. Объем экологически чистой энергии увеличится в 2 раза за счет строительства 13 гидроэлектростанций, 34 ветровых и 12 солнечных станций.

Будет активно задействована площадка МФЦА, использованы инструменты по финансированию "зеленых" проектов (в частности, "зеленые" облигации), будут созданы новые, в том числе производные, "зеленые" финансовые инструменты.

ПРИЛОЖЕНИЕ к Национальному плану развития Республики Казахстан до 2025 года

Карта стратегических показателей до 2025 года

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
НАПРАВЛЕНИЕ 1 "БЛАГОПОЛУЧИЕ ГРАЖДАН"
Справедливая социальная политика	Рост реальных денежных доходов населения, % прироста от уровня 2019 г. в ценах 2019 года	по республике	-	0	0,5	5,0	10,0	15,4	21,1	27,1	МТСЗН, МНЭ, МИО
		по регионам									МИО
		Акмолинская		0	5,1	11,1	18,6	26,6	35,2	44,3
		Актюбинская		0	-2,8	4,0	10,3	17,1	24,2	31,7
		Алматинская		0	-3,1	3,7	12,3	21,5	31,6	42,5
		Атырауская		0	-3,1	1,0	4,4	8,0	11,7	15,6
		Западно-Казахстанская		0	-5,0	-0,7	3,0	6,8	10,7	14,9
		Жамбылская		0	5,1	9,8	13,8	18,1	22,5	26,9
		Карагандинская		0	2,1	6,7	10,6	14,8	19,0	23,4
		Костанайская		0	3,6	11,7	19,4	27,6	36,5	45,9
		Кызылординская		0	2,5	7,0	11,0	15,0	19,3	23,8
		Мангистауская		0	-5,4	2,3	9,8	17,6	26,0	35,2
		Павлодарская		0	1,7	3,7	6,3	9,6	13,6	18,5
		Северо-Казахстанская		0	4,5	10,5	16,0	21,8	27,8	34,2
		Туркестанская		0	8,8	13,8	17,9	22,3	26,9	31,6
		Восточно-Казахстанская		0	3,5	9,7	15,5	21,5	27,6	34,4
		г. Нур-Султан		0	-7,6	-2,3	2,4	7,6	12,8	18,4
		г. Алматы		0	0,3	5,4	9,8	14,5	19,3	24,4
		г. Шымкент		0	-3,4	0,9	4,7	8,6	12,6	16,8
	Доля доходов, наименее обеспеченных 40% населения, % в общих доходах населения	по республике	22,34	22,29	22,53	23,42	24,32	25,21	26,11	27,00	МТСЗН, МНЭ, МИО
		по регионам									МИО
		Акмолинская	22,10	22,50	22,75	23,65	24,56	25,46	26,36	27,26
		Актюбинская	24,40	24,20	24,39	25,36	26,33	27,29	28,26	29,23
		Алматинская	23,00	22,70	22,58	23,48	24,37	25,27	26,16	27,06
		Атырауская	26,40	26,90	27,43	28,52	29,61	30,70	31,78	32,87

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Западно-Казахстанская	23,30	24,30	25,00	25,99	26,98	27,98	28,97	29,96
		Жамбылская	26,20	25,90	27,04	28,11	29,19	30,26	31,33	32,40
		Карагандинская	21,50	21,60	21,66	22,52	23,38	24,24	25,10	25,96
		Костанайская	24,30	24,80	24,49	25,46	26,43	27,41	28,38	29,35
		Кызылординская	25,00	25,50	24,83	25,82	26,80	27,79	28,77	29,76
		Мангистауская	28,80	28,60	29,74	30,92	32,10	33,28	34,46	35,64
		Павлодарская	22,70	23,20	21,71	22,57	23,43	24,29	25,16	26,02
		Северо-Казахстанская	21,60	21,40	21,32	22,17	23,01	23,86	24,70	25,55
		Туркестанская	28,30	28,40	29,15	30,31	31,46	32,62	33,78	34,93
		Восточно-Казахстанская	20,80	20,10	20,01	20,80	21,60	22,39	23,19	23,98
		г. Нур-Султан	25,40	25,20	26,43	27,48	28,53	29,58	30,63	31,67
		г. Алматы	21,40	22,00	20,62	21,44	22,26	23,07	23,89	24,71
		г. Шымкент	27,90	27,40	28,20	29,32	30,44	31,56	32,68	33,79
	Уровень безработицы, %	по республике	4,9	4,8	5,0	5,0	5,0	4,9	4,8	<4,7	МТСЗН, МИО
		по регионам									МИО
		Акмолинская	4,8	4,7	4,9	4,9	4,9	4,8	4,8	<4,8
		Актюбинская	4,8	4,8	4,8	4,8	4,8	4,8	4,8	<4,8
		Алматинская	4,7	4,6	4,8	4,8	4,8	4,8	4,8	<4,7
		Атырауская	4,9	4,8	5,0	5,0	5,0	4,9	4,9	<4,9
		Западно-Казахстанская	4,9	4,8	5,0	5,0	5,0	4,9	4,9	<4,9
		Жамбылская	4,9	4,8	4,9	4,9	4,9	4,9	4,9	<4,9
		Карагандинская	4,6	4,4	4,6	4,6	4,6	4,9	4,9	<4,9
		Костанайская	4,8	4,7	5,0	5,0	5,0	4,8	4,8	<4,8
		Кызылординская	4,8	4,8	4,9	4,9	4,9	4,8	4,8	<4,8
		Мангистауская	4,8	4,8	5,1	5,1	5,1	4,9	4,9	<4,9
		Павлодарская	4,8	4,7	4,9	4,9	4,9	4,8	4,8	<4,8
		Северо-Казахстанская	4,9	4,8	5,0	5,0	5,0	4,9	4,9	<4,9
		Туркестанская	5,2	5,1	5,2	5,2	5,2	4,9	4,9	<4,9
		Восточно-Казахстанская	4,8	4,8	4,9	4,9	4,9	4,9	4,9	<4,9
		г. Нур-Султан	4,5	4,4	4,7	4,7	4,7	4,8	4,8	<4,6
		г. Алматы	5,2	5,1	5,3	5,3	5,3	4,9	4,9	<4,9
		г. Шымкент	5,2	5,1	5,2	5,2	5,2	4,9	4,9	<4,9
	Доступность жилья	по республике	0,35	0,36	0,34	0,35	0,37	0,39	0,41	0,44	МИИР, МТСЗН, МИО

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
	отношение среднедушевых доходов населения на среднюю стоимость 1 кв. м. (продажа нового жилья (квартиры в многоквартирных домах))
		по регионам															МИО
		Акмолинская	0,42	0,46			0,40		0,42		0,44		0,46		0,48	0,51
		Актюбинская	0,52	0,58			0,50		0,52		0,55		0,58		0,61	0,65
		Алматинская	0,49	0,561			0,54		0,56		0,59		0,61		0,65	0,69
		Атырауская	0,57	0,65			0,65		0,68		0,71		0,75		0,79	0,84
		Западно-Казахстанская	0,65	0,64			0,57		0,59		0,62		0,65		0,69	0,73
		Жамбылская	0,53	0,50			0,50		0,52		0,55		0,58		0,61	0,65
		Карагандинская	0,47	0,53			0,43		0,45		0,47		0,50		0,52	0,55
		Костанайская	0,42	0,40			0,39		0,40		0,42		0,44		0,47	0,50
		Кызылординская	0,47	0,55			0,55		0,57		0,60		0,63		0,66	0,70
		Мангистауская	0,46	0,48			0,57		0,59		0,62		0,65		0,69	0,73
		Павлодарская	0,64	0,57			0,44		0,46		0,48		0,50		0,53	0,57
		Северо-Казахстанская	0,56	0,63			0,63		0,66		0,69		0,72		0,77	0,81
		Туркестанская2	0,14	0,17			0,17		0,18		0,19		0,20		0,21	0,22
		Восточно-Казахстанская	0,37	0,44			0,45		0,46		0,49		0,51		0,54	0,57
		г. Нур-Султан	0,43	0,43			0,42		0,43		0,45		0,47		0,50	0,53
		г. Алматы	0,42	0,42			0,42		0,43		0,46		0,48		0,51	0,54
		г. Шымкент	0,18	0,21			0,21		0,22		0,23		0,24		0,25	0,27
	Расходы домашних хозяйств на продовольственные товары, % от общих расходов	по республике	48,5	50			56,4		53,1		49,8		46,6		43,3	40	МТСЗН, МНЭ, МТИ, МСХ, МИО, АО "НК "Продовольственная контрактная корпорация"
		по регионам															МИО
		Акмолинская	47,1	49,0			55,4		52,2		49,0		45,7		42,5	39,3
		Актюбинская	48,9	48,2			55,2		52,0		48,8		45,6		42,4	39,1
		Алматинская	51,0	53,7			62,4		58,8		55,1		51,5		47,9	44,3
		Атырауская	54,3	55,9			63,9		60,2		56,5		52,8		49,0	45,3
		Западно-Казахстанская	48,6	52,1			60,2		56,7		53,2		49,7		46,2	42,7
		Жамбылская	57,5	54,7			59,4		55,9		52,5		49,0		45,6	42,1
		Карагандинская	43,4	44,4			52,0		49,0		46,0		42,9		39,9	36,9
		Костанайская	42,6	44,2			49,4		46,5		43,7		40,8		37,9	35,0
		Кызылординская	52,7	49,9			52,6		49,5		46,5		43,4		40,4	37,3
		Мангистауская	54,4	54,9			63,6		59,9		56,2		52,5		48,8	45,1
		Павлодарская	51,0	52,2			57,0		53,7		50,4		47,1		43,7	40,4

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Северо-Казахстанская	42,9	44,4	50,2	48,7	47,2	45,7	44,1	42,4
		Туркестанская	57,4	59,4	67,1	63,2	59,3	55,4	51,5	47,6
		Восточно-Казахстанская	49,7	51,4	58,5	55,1	51,7	48,3	44,9	41,5
		г. Нур-Султан	41,3	42,7	47,5	44,7	42,0	39,2	36,5	33,7
		г. Алматы	44,7	49	53,3	50,2	47,1	44,0	40,9	37,8
		г. Шымкент	50,1	45,5	52,8	49,7	46,7	43,6	40,5	37,4
Доступная и эффективная система здравоохранения	Ожидаемая продолжительность жизни при рождении, число лет	по республике	73,2	73,2	73,2	73,3	73,7	74,2	74,6	75,0	МЗ, МИО
		по регионам									МИО
		Акмолинская	71,6	71,4	71,5	71,6	72,0	72,4	72,8	73,2
		Актюбинская	73,5	73,6	73,6	73,7	74,1	74,6	75,0	75,4
		Алматинская	73,4	73,4	73,4	73,5	74,0	74,4	74,8	75,2
		Атырауская	73,1	73,3	73,3	73,4	73,8	74,2	74,7	75,1
		Западно-Казахстанская	72,4	72,8	72,8	72,9	73,4	73,8	74,2	74,6
		Жамбылская	72,8	72,6	72,7	72,8	73,2	73,6	74,0	74,4
		Карагандинская	71,7	71,7	71,7	71,8	72,2	72,6	73,1	73,5
		Костанайская	72,4	72,4	72,5	72,5	73,0	73,4	73,8	74,2
		Кызылординская	73,0	72,8	72,8	72,9	73,3	73,8	74,2	74,6
		Мангистауская	73,7	74,1	74,2	74,3	74,7	75,1	75,6	76,0
		Павлодарская	72,3	72,3	72,4	72,5	72,9	73,3	73,7	74,1
		Северо-Казахстанская	71,1	70,7	70,7	70,8	71,2	71,6	72,1	72,5
		Туркестанская	73,0	72,7	72,8	72,9	73,3	73,7	74,1	74,5
		Восточно-Казахстанская	72,0	72,1	72,1	72,2	72,6	73,0	73,5	73,9
		г. Нур-Султан	76,2	76,8	76,8	76,9	77,3	77,8	78,2	78,7
		г. Алматы	75,5	75,5	75,5	75,6	76,0	76,5	76,9	77,3
		г. Шымкент	74,7	74,4	74,4	74,5	75,0	75,4	75,8	76,3
	Младенческая смертность, количество случаев на 1000 родившихся живыми	по республике	8,0	8,4	8,4	7,6	7,5	7,4	7,3	7,2	МЗ, МИО
		по регионам									МИО
		Акмолинская	5,6	7,3	7,2	6,6	6,5	6,4	6,3	6,2
		Актюбинская	8,7	8,8	8,8	8,0	7,9	7,8	7,7	7,6
		Алматинская	7,0	7,6	7,6	6,9	6,8	6,7	6,6	6,5
		Атырауская	10,7	11,1	11,1	10,1	10,0	9,8	9,7	9,6
		Западно-Казахстанская	6,6	7,0	7,0	6,4	6,3	6,2	6,1	6,0

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Жамбылская	7,4	8,9		8,9		8,1		7,9		7,8		7,7		7,6
		Карагандинская	7,6	8,5		8,5		7,7		7,6		7,5		7,4		7,3
		Костанайская	10,3	9,6		9,6		8,7		8,6		8,5		8,4		8,2
		Кызылординская	9,1	9,4		9,4		8,5		8,4		8,3		8,2		8,1
		Мангистауская	9,8	9,2		9,2		8,4		8,3		8,2		8,0		7,9
		Павлодарская	5,6	6,8		6,8		6,2		6,1		6,0		5,9		5,8
		Северо-Казахстанская	10,8	9,4		9,4		8,6		8,5		8,3		8,2		8,1
		Туркестанская	8,7	8,5		8,5		7,7		7,6		7,5		7,4		7,3
		Восточно-Казахстанская	8,0	8,2		8,2		7,5		7,4		7,3		7,2		7,1
		г. Нур-Султан	6,2	5,9		5,9		5,4		5,3		5,2		5,2		5,1
		г. Алматы	8,4	8,1		8,0		7,3		7,2		7,1		7,0		6,9
		г. Шымкент	8,4	9,6		9,6		8,7		8,6		8,5		8,4		8,3
	Материнская смертность, количество случаев на 100 тыс. родившихся живыми	по республике	14,0	13,2		46,1		<35,0		11,0		10,8		10,4		10,0		М3, МИО
		по регионам																МИО
		Акмолинская	35,9	П,9		31,4		<34,4		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Актюбинская	5,1	6,5		88,8		<34,3		<5,0		<5,0		<5,0		<5,0
		Алматинская	14,8	22,9		36,1		<32,4		<5,0		<5,0		<5,0		<5,0
		Атырауская	5,9	24,2		60,6		<35,6		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Западно-Казахстанская	7,6	10,0		29,7		<36,0		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Жамбылская	8,0	10,5		29,8		<35,4		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Карагандинская	26,2	28,8		50,6		<35,1		<14,0		<14,0		<14,0		<14,0
		Костанайская	8,7	35,0		101,7		<35,4		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Кызылординская	10,7	7,1		76,2		<37,0		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Мангистауская	25,1	6,6		49,5		<34,3		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Павлодарская	10,3	0,0		78,5		<34,9		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Северо-Казахстанская	8,5	7,3		22,5		<30,8		<5,0		<5,0		<5,0		<5,0
		Туркестанская	14,8	0,0		33,9		<33,7		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		Восточно-Казахстанская	14,0	24,6		41,9		<37,4		<14,0		<14,0		<14,0		<14,0
		г. Нур-Султан	29,0	4,8		22,1		<32,7		<5,0		<5,0		<5,0		<5,0
		г. Алматы	8,9	14,6		30,5		<33,0		<10,0		<10,0		<10,0		<10,0
		г. Шымкент	19,6	9,9		65,1		<31,9		<14,0		<14,0		<14,0		<14,0
	Уровень удовлетворенности населения качеством	по республике		-		62,6		66,1		69,6		73,0		76,5		80,0		МЗ, МИО
		по регионам																МИО

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
	и доступностью медицинских услуг, предоставляемых медицинскими учреждениями, %3
		Акмолинская			60,2	64,2	68,1	72,1	76,0	80,0
		Актюбинская			64,9	67,9	70,9	74,0	77,0	80,0
		Алматинская			60,3	64,2	68,2	72,1	76,1	80,0
		Атырауская			60,7	64,6	68,4	72,3	76,1	80,0
		Западно-Казахстанская			68,4	70,7	73,0	75,4	77,7	80,0
		Жамбылская			65,2	68,2	71,1	74,1	77,0	80,0
		Карагандинская			64,7	67,8	70,8	73,9	76,9	80,0
		Костанайская			62,4	65,9	69,4	73,0	76,5	80,0
		Кызылординская			57,6	62,1	66,6	71,0	75,5	80,0
		Мангистауская			50,9	56,7	62,5	68,4	74,2	80,0
		Павлодарская			68,2	70,6	72,9	75,3	77,6	80,0
		Северо-Казахстанская			51,5	57,2	62,9	68,6	74,3	80,0
		Туркестанская			63,1	66,5	69,9	73,2	76,6	80,0
		Восточно-Казахстанская			61,0	64,8	68,6	72,4	76,2	80,0
		г. Нур-Султан			65,6	68,5	71,4	74,2	77,1	80,0
		г. Алматы			65,0	68,0	71,0	74,0	77,0	80,0
		г. Шымкент			66,0	68,8	71,6	74,4	77,2	80,0
Качественное образование	Оценка качества школьного образования по результатам теста PISA (отчет ОЭСР)4:										МОН, МИО
	по математике, средний балл	по республике	423	423	423	423	430	430	430	480
		по регионам									МИО
		Акмолинская	411	411	411	411	423	423	423	472
		Актюбинская	420	420	420	420	432	432	432	482
		Алматинская	399	399	399	399	410	410	410	458
		Атырауская	382	382	382	382	393	393	393	439
		Западно-Казахстанская	418	418	418	418	430	430	430	480
		Жамбылская	456	456	456	456	469	469	469	523
		Карагандинская	446	446	446	446	459	459	459	512
		Костанайская	448	448	448	448	461	461	461	514
		Кызылординская	419	419	419	419	431	431	431	481
		Мангистауская	391	391	391	391	402	402	402	449
		Павлодарская	438	438	438	438	440	440	440	491

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
Северо-Казахстанская	433	433	433	433	445	445	445	497
Туркестанская	401	401	401	401	412	412	412	460
Восточно-Казахстанская	437	437	437	437	449	449	449	502
г. Нур-Султан	423	423	423	423	435	435	435	486
г. Алматы	448	448	448	448	461	461	461	514
г. Шымкент	401	401	401	401	412	412	412	460
по чтению, средний балл	по республике	387	387	387	387	392	392	392	450	МОН, МИО
	по регионам									МИО
	Акмолинская	395	395	395	395	405	405	405	465
	Актюбинская	381	381	381	381	391	391	391	449
	Алматинская	360	360	360	360	369	369	369	424
	Атырауская	344	344	344	344	353	353	353	405
	Западно-Казахстанская	378	378	378	378	388	388	388	445
	Жамбылская	369	369	369	369	379	379	379	435
	Карагандинская	422	422	422	422	433	433	433	497
	Костанайская	417	417	417	417	428	428	428	491
	Кызылординская	366	366	366	366	375	375	375	431
	Мангистауская	361	361	361	361	370	370	370	425
	Павлодарская	391	391	391	391	401	401	401	542
	Северо-Казахстанская	413	413	413	413	424	424	424	486
	Туркестанская	373	373	373	373	383	383	383	439
	Восточно-Казахстанская	406	406	406	406	416	416	416	478
	г. Нур-Султан	387	387	387	387	397	397	397	456
	г. Алматы	424	424	424	424	435	435	435	499
	г. Шымкент	373	373	373	373	383	383	383	439
по естествознанию, средний балл	по республике	397	397	397	397	402	402	402	490	МОН, МИО
	по регионам									МИО
	Акмолинская	401	401	401	401	404	404	404	492
	Актюбинская	389	389	389	389	392	392	392	478
	Алматинская	380	380	380	380	383	383	383	467
	Атырауская	361	361	361	361	364	364	364	443
	Западно-Казахстанская	391	391	391	391	394	394	394	480
	Жамбылская	397	397	397	397	400	400	400	488

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Карагандинская	397	397		397		397		400		400		400		488
		Костанайская	426	426		426		426		429		429		429		523
		Кызылординская	374	374		374		374		377		377		377		459
		Мангистауская	365	365		365		365		368		368		368		448
		Павлодарская	413	413		413		413		416		416		416		507
		Северо-Казахстанская	419	419		419		419		422		422		422		515
		Туркестанская	373	373		373		373		376		376		376		458
		Восточно-Казахстанская	413	413		413		413		416		416		416		507
		г. Нур-Султан	397	397		397		397		400		400		400		488
		г. Алматы	431	431		431		431		434		434		434		529
		г. Шымкент	373	373		373		373		376		376		376		458
	Уровень удовлетворенности населения качеством дошкольного / среднего образования, %3	по республике	-	-		65,5		68,4		71,3		74,2		77,1		80,0	МОН, МИО
		по регионам															МИО
		Акмолинская				65,9		68,7		71,5		74,4		77,2		80,0
		Актюбинская				66,2		69,0		71,7		74,5		77,2		80,0
		Алматинская				66,4		69,1		71,8		74,6		77,3		80,0
		Атырауская				68,0		70,4		72,8		75,2		77,6		80,0
		ЗападноКазахстанская				75,0		76,0		77,0		78,0		79,0		80,0
		Жамбылская				56,8		61,4		66,1		70,7		75,4		80,0
		Карагандинская				65,8		68,6		71,5		74,3		77,2		80,0
		Костанайская				69,8		71,8		73,9		75,9		78,0		80,0
		Кызылординская				76,9		77,5		78,1		78,8		79,4		80,0
		Мангистауская				64,0		67,2		70,4		73,6		76,8		80,0
		Павлодарская				61,8		65,4		69,1		72,7		76,4		80,0
		Северо-Казахстанская				54,1		59,28		64,46		69,64		74,82		80,0
		Туркестанская				66,5		69,2		71,9		74,6		77,3		80,0
		Восточно-Казахстанская				71,5		73,2		74,9		76,6		78,3		80,0
		г. Нур-Султан				62,3		65,8		69,4		72,9		76,5		80,0
		г. Алматы				68,7		71,0		73,2		75,5		77,7		80,0
		г. Шымкент				54,3		59,4		64,6		69,7		74,9		80,0
	Количество вузов Казахстана, отмеченных в рейтинге QS-WUR, ТОП-200, ед.	по республике	0	0		1		2		2		2		2		3	МОН

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
		факт/оценка	план
		2018	2019		2020	2021	2022	2023	2024	2025
	"Качество профессионально-технического образования" Глобальный индекс конкурентоспособности Всемирного экономического форума, место в рейтинге5	по республике	92	90					90		86		82		79		75	МОН
НАПРАВЛЕНИЕ 2 "КАЧЕСТВО ИНСТИТУТОВ"
Справедливое и эффективное государство на защите интересов граждан	Индекс верховенства закона (Rule of Law Index, НГО "The World Justice Project"), балл	по республике	0,51	0,52			0,52		0,53		0,53		0,530,54		0,530,55		0,56	МЮ, МИОР, МЦРИАП, МВД, МТСЗН, МНЭ, МЭГПР, МЗ, МТИ, МФ, ВС, ГП, КНБ, ЦИК, СК, АПК, АДГС, НЦПЧ
	Индекс учета мнения населения и подотчҰтность государственных органов Всемирного Банка (Voice and Accountability), процентиль	по республике	15,76	14,78			-		20,0		27,5		35,0		42,5		50,00	МИОР, АДГС
	"Институты" Глобальный индекс конкурентоспособности Всемирного экономического форума, место в	по республике	61	64					61		58		56		53		50	МНЭ, МИО

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
	факт/оценка	план
	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
	рейтинге (балл)5
Новая модель государственного управления	Индекс эффективности государственного управления Всемирного Банка (Government Effectiveness), процентиль	по республике	54,33	57,69			58-59		59-62		62-65		65-68		68-73		74-75	МНЭ, МИОР, МЦРИАП, АДГС
	Индекс восприятия коррупции (Corruption Perception Index, Transparency International), балл	по республике	31	34			38		40		42		43		44		45	АПК, ЦГО, МИО
Культивирование ценностей патриотизма	Уровень удовлетворенности населения реализуемой в стране политикой, обусловливающий чувство гордости за свою страну (историческое наследие, развитие культуры, достижения в спорте, желание защищать родину, содействовать ее процветанию и др.)6	по республике																МИОР, МКС

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
	факт/оценка	план
	2018	2019	2020		2021	2022	2023	2024	2025
Укрепление национальной безопасности	Индекс политической стабильности и отсутствия насилия/терроризма от Всемирного Банка, процентиль	по республике		45.7			46,0		47,0		48,0		49,0		49,5		50,0	МИОР, КНБ
	Доля ненаблюдаемой (теневой) экономики, % в ВВП	по республике	27,0	23,7			23,1		21,5		19,9		18,2		16,6		15,0	МФ, АФМ, МИИР, МЦРИАП, МТИ, МСХ, МНЭ, МЮ, АРРФР, МТСЗН, МИО, АО "НИХ "Зерде"
		по отраслям
		Оптовая и розничная торговля; ремонт автомобилей и мотоциклов	8,6	8,0			7,8		7,2		6,7		6,1		5,6		5,0	МТИ
		Операции с недвижимым имуществом	0,9	0,8			0,8		0,7		0,7		0,6		0,6		0,5	МЮ
		Транспорт и складирование	4,0	3,8			3,7		3,4		3,2		2,9		2,6		2,4	МВД, МФ
		Сельское, лесное и рыбное хозяйство	2,4	2,2			2,2		2,0		1,9		1,7		1,6		1,4	МСХ, МЭГПР
		Обрабатывающая промышленность	1,6	1,4			1,4		1,3		1,2		1,1		1,0		0,9	МИИР
		Прочие	6,3	7,5			7,3		6,8		6,3		5,8		5,3		4,7
		по регионам (% от ВРП)																МИО
		Акмолинская	30,5	24,1			23,5		21,8		20,2		18,5		16,9		15,2
		Актюбинская	25,3	23,1			22,5		21,0		19,4		17,8		16,2		14,6
		Алматинская	32,5	30,9			30,0		27,9		25,8		23,7		21,6		19,5
		Атырауская	19,3	15,5			15,1		14,0		13,0		11,9		10,9		9,8
		Западно-Казахстанская	16,8	17,5			17,0		15,8		14,6		13,4		12,2		11,0
		Жамбылская	33,5	30,0			29,3		27,2		25,2		23,1		21,1		19,0
		Карагандинская	24,3	20,5			20,0		18,6		17,2		15,8		14,4		13,0
		Костанайская	30,5	26,1			25,4		23,6		21,8		20,1		18,3		16,5

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
	факт/оценка	план
	2018	2019	2020		2021	2022	2023	2024	2025
		Кызылординская	22,1	24,0	23,3	21,7	20,1	18,4	16,8	15,1
		Мангистауская	13,2	12,8	12,5	11,6	10,7	9,9	9,0	8,1
		Павлодарская	26,8	22,7	22,1	20,6	19,0	17,5	15,9	14,4
		Северо-Казахстанская	35,2	30,7	29,9	27,8	25,7	23,6	21,5	19,4
		Туркестанская	31,3	32,1	31,2	29,0	26,9	24,7	22,5	20,3
		Восточно-Казахстанская	27,6	23,7	23,1	21,4	19,8	18,2	16,6	15,0
		г. Нур-Султан	30,0	24,3	23,7	22,0	20,4	18,7	17,0	15,4
		г. Алматы	34,0	29,3	28,5	26,5	24,5	22,5	20,5	18,5
		г. Шымкент	30,4	27,5	26,8	24,9	23,0	21,1	19,2	17,4
	Ощущение личной, имущественной и общественной безопасности, %3	по республике	-		64,3	67,5	70,6	73,7	76,9	80,0	МВД, ГП, МИО
		по регионам									МИО
		Акмолинская			67,7	70,2	72,6	75,1	77,5	80,0
		Актюбинская			62,4	65,9	69,4	73,0	76,5	80,0
		Алматинская			66,3	69,0	71,8	74,5	77,3	80,0
		Атырауская			69,4	71,5	73,6	75,8	77,9	80,0
		Западно-Казахстанская			73,9	75,1	76,3	77,6	78,8	80,0
		Жамбылская			46,1	52,9	59,7	66,4	73,2	80,0
		Карагандинская			59,8	63,8	67,9	71,9	76,0	80,0
		Костанайская			69,2	71,4	73,5	75,7	77,8	80,0
		Кызылординская			73,3	74,6	76,0	77,3	78,7	80,0
		Мангистауская			65,3	68,2	71,2	74,1	77,1	80,0
		Павлодарская			62,7	66,2	69,6	73,1	76,5	80,0
		Северо-Казахстанская			60,4	64,3	68,2	72,2	76,1	80,0
		Туркестанская			70,5	72,4	74,3	76,2	78,1	80,0
		Восточно-Казахстанская			70,5	72,4	74,3	76,2	78,1	80,0
		г. Нур-Султан			59,9	63,9	67,9	72,0	76,0	80,0
		г. Алматы			57,6	62,1	66,6	71,0	75,5	80,0
		г. Шымкент			58,4	62,7	67,0	71,4	75,7	80,0

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
			факт/оценка	план
			2018	2019		2020	2021	2022	2023	2024	2025
НАПРАВЛЕНИЕ 3 "СИЛЬНАЯ ЭКОНОМИКА"
Построение диверсифицированной и инновационной экономики	ВВП на душу населения в номинальном выражении, долл. США	по республике	9813	9 812			9381		10 073		11 094		12 272		13 426		14 648	МНЭ, МЭ, МИИР, МСХ, МЦРИАП, МТИ, МКС, МЭГПР, МИД, АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "Байтерек", АО "НИХ "Зерде", АО "НК "KAZAKH INVEST", АО НК "Kazakh Tourism", АО "QazExpoCongress", АО "НГК "Казгеология"
		по регионам (ВРП на душу населения)																МИО
		Акмолинская	6 675	6 848			7 244		7 949		9 057		10212		11 605		13 125
		Актюбинская	9 098	8 875			8615		9 247		10 163		11 397		12 448		13 539
		Алматинская	3 998	4 142			4 179		4 490		4 992		5 506		6 128		6 785
		Атырауская	36 162	38 104			31 041		32 943		34 802		38 674		39 529		40 323
		Западно-Казахстанская	12 462	11 760			11412		12 378		13 579		14 746		15 882		17 034
		Жамбылская	3 964	3 968			3 994		4 404		4 912		5 424		6 042		6 702
		Карагандинская	9 956	10218			9 835		10 749		12 053		13 677		14 948		16 297
		Костанайская	6 867	7 357			7 813		8 544		9 668		10 851		12 414		14 128
		Кызылординская	6 058	5 981			4 977		5 356		5 729		6 087		6 532		6 992
		Мангистауская	16 485	13 985			12 076		12 858		13 618		14 703		15 363		16 025
		Павлодарская	10 563	10 512			10 009		11 078		12 507		14 016		15 865		17 922
		Северо-Казахстанская	6318	6 547			6 771		7 502		8 633		9 832		11 288		12 901
		Туркестанская	2 432	2 634			2 899		3 106		3 444		3 787		4 245		4 734
		Восточно-Казахстанская	7 539	7 653			7 608		8 409		9 526		10811		12 331		14 047
		г. Нур-Султан	18 449	18 487			18214		18 806		20 259		21 757		23 434		25 173
		г. Алматы	19 251	18 769			17 950		18 974		20 906		22 947		25 150		27 478
		г. Шымкент	6 432	5 623			5 737		6 148		6816		7 497		8 404		9371

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
			факт/оценка	план
			2018	2019		2020	2021	2022	2023	2024	2025
	ВВП на душу населения по ППС, в международных долларах	по республике	26 134	27 466	26 791	28 351	30 258	32 406	34 322	36 245	МНЭ, МЭ, МИИР, МСХ, МЦРИАП, МТИ, МКС, МЭГПР, МИД, МИО, АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "Байтерек", АО "НИХ "Зерде", АО "НК "KAZAKH INVEST", АО НК "Kazakh Tourism", АО "QazExpoCongress", АО "НГК "Казгеология"
	Рост производительности труда, % прироста от уровня 2019 года в ценах 2019 года	по республике	-	0,0	-2,6	0,4	4,7	10,4	15,0	20,6	МНЭ, МЭ, МИИР, МСХ, МФ, МЦРИАП, М3, МТИ, МЭГПР, МКС, МЭ, МИОР, МИО, АО "ФНБ "Самрук-Қазына", АО "НИХ "Зерде", АО "НК "Казахстан инжиниринг", АО "НК "Продовольственная контрактная корпорация"
		по отраслям
		Сельское хозяйство	-	0,0	7,6	23,9	39,1	52,9	64,9	75,7	МСХ, МЦРИАП, АО "НК "Продовольственная контрактная корпорация"
		Лесное и рыбное хозяйство		0,0	-5,7	8,5	21,9	33,9	44,5	53,9	МЭГПР, МЦРИАП, АО "НК "Продовольственная контрактная корпорация"

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019		2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Горнодобывающая промышленность и разработка карьеров	-	0,0	-2,0	1,6	6,0	11,7	16,4	21,3	МЭ, МИИР, МЦРИАП
		Обрабатывающая промышленность		0,0	10,3	16,4	21,4	27,9	33,3	38,9	МИИР, МСХ, МФ, МЦРИАП, М3, МКС, МЭ, МЭГПР, МИО
		Электроснабжение, подача газа, пара и воздушное кондиционирование		0,0	12,8	16,8	21,8	28,4	33,8	39,5	МЭ
		Строительство	-	0,0	11,4	19,4	24,5	31,3	36,8	42,6	МИИР
		Оптовая и розничная торговля; ремонт автомобилей и мотоциклов		0,0	-9,9	-6,4	-2,4	2,9	7,2	11,8	МТИ
		Транспорт и складирование		0,0	-14,8	-0,1	4,2	9,8	14,4	19,3	МИИР, МЦРИАП
		Услуги по проживанию и питанию		0,0	-9,0	-6,0	-2,0	з,з	7,6	12,2	МКС
		Информация и связь		0,0	10,2	12,6	17,4	23,8	29,0	34,4	МИОР, МЦРИАП, АО "НИХ "Зерде"
		по регионам									МИО
		Акмолинская		0,0	6,5	12,3	17,1	23,5	28,6	34,1
		Актюбинская		0,0	-3,0	1,7	6,1	11,8	16,5	21,5
		Алматинская		0,0	2,8	7,5	12,1	18,2	23,1	28,4
		Атырауская		0,0	-3,6	0,6	4,9	10,6	15,2	20,1
		ЗападноКазахстанская		0,0	-0,1	4,8	9,3	15,2	20,0	25,1
		Жамбылская		0,0	4,3	9,1	13,8	20,0	25,0	30,3
		Карагандинская		0,0	2,4	10,0	14,8	21,0	26,0	31,4
		Костанайская		0,0	1,5	8,3	13,0	19,1	24,1	29,4
		Кызылординская		0,0	-10,5	-7,1	-3,1	2,1	6,4	10,9
		Мангистауская		0,0	-5,1	-1,7	2,6	8,1	12,6	17,4
		Павлодарская		0,0	-0,5	3,7	8,1	14,0	18,7	23,8
		Северо-Казахстанская		0,0	1,5	12,5	17,4	23,8	28,9	34,4
		Туркестанская	-	0,0	9,4	17,6	22,7	29,3	34,7	40,4

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
	факт/оценка	план
	2018	2019	2020		2021	2022	2023	2024	2025
		Восточно-Казахстанская	-	0,0	1,9	9,5	14,2	20,4	25,4	30,8
		г. Нур-Султан	—	0,0	-4,1	-0,3	4,0	9,6	14,2	19,1
		г. Алматы	-	0,0	-8,9	-4,6	-0,5	4,8	9,2	13,9
		г. Шымкент	-	0,0	0,4	4,6	9,1	15,0	19,8	24,9
	Ненефтяной дефицит государственного бюджета, % от ВВП	по республике	7,4	8,5	7,0	6,6-9,1	6,5	6,4	6,1	<6	МНЭ, МФ
	Доля среднего предпринимательства в экономике, % ВДС в ВВП	по республике	6,1	7,4	8,7	10,0	11,2	12,5	13,7	15,0	МНЭ, МИО, МТИ, АЗРК, АО "НК "Казахстан инжиниринг", НПП "Атамекен"
		по регионам (% ВДС в ВРП)									МИО
		Акмолинская	8,0	9,8	11,5	13,2	14,8	16,5	18,1	19,8
		Актюбинская	4,4	5,4	6,3	7,2	8,1	9,0	9,9	10,9
		Алматинская	8,6	10,4	12,2	14,0	15,7	17,6	19,2	21,1
		Атырауская	3,0	3,6	4,3	4,9	5,5	6,1	6,7	7,3
		Западно-Казахстанская	6,0	7,2	8,5	9,8	11,0	12,2	13,4	14,7
		Жамбылская	4,5	5,5	6,5	7,4	8,3	9,3	10,2	11,2
		Карагандинская	2,9	3,5	4,1	4,7	5,2	5,9	6,4	7,0
		Костанайская	7,7	9,3	10,9	12,6	14,1	15,7	17,2	18,8
		Кызылординская	4,4	5,4	6,3	7,2	8,1	9,0	9,9	10,9
		Мангистауская	6,1	7,4	8,7	10,0	11,2	12,5	13,7	15,0
		Павлодарская	3,6	4,4	5,2	6,0	6,7	7,4	8,2	8,9
		Северо-Казахстанская	8,7	10,5	12,4	14,3	16,0	17,8	19,5	21,4
		Туркестанская	5,0	6,0	7,1	8,1	9,1	10,2	11,1	12,2
		Восточно-Казахстанская	4,7	5,7	6,7	7,7	8,6	9,6	10,5	11,5
		г. Нур-Султан	9,9	12,0	14,1	16,2	18,1	20,2	22,2	24,3
		г. Алматы	7,9	9,6	11,3	13,0	14,5	16,2	17,8	19,5
		г. Шымкент	-	-	—	-	—	-	-	-
	Инвестиции в основной капитал,	по республике	18,1	18,1	17,4	20,0	21,3	23,5	25,2	30,0	МИД МНЭ, МИИР, МСХ, М3, МКС,

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
	факт/оценка	план
	2018	2019	2020		2021	2022	2023	2024	2025
	% от ВВП										МЦРИАП, МТИ, МЭГПР, МЭ, МИОР, МОН, МТСЗН, МИО, АО "ФНБ "Самрук- Қазына", АО "НИХ "Зерде", АО "НК "Казахстан инжиниринг"
		по отраслям, % реального роста к уровню 2019 года
		Сельское хозяйство		0	15,0	22,8	31,8	43,1	53,9	53,9	МСХ
		Лесное и рыбное хозяйство	-	0	8,1	19,7	33,5	50,6	68,1	83,5	МЭГПР
		Горнодобывающая промышленность и разработка карьеров		0	-26,4	-20,9	-14,3	-6,0	1,9	7,0	МЭ, МИИР
		Обрабатывающая промышленность		0	3,0	7,8	24,2	44,5	66,5	79,5	МИИР
		Электроснабжение, подача газа, пара и воздушное кондиционирование		0	-20,5	-13,3	-4,7	5,9	16,5	24,1	МЭ
		Строительство	-	0	-35,8	-15,1	-7,0	1,8	11,5	22,1	МИИР
		Оптовая и розничная торговля; ремонт автомобилей и мотоциклов		0	-23,7	-8,5	1,7	13,1	25,9	40,0	МТИ
		Транспорт и складирование		0	4,9	21,5	31,5	41,9	68,7	90,9	МИИР
		Услуги по проживанию и питанию		0	-3,9	10,4	27,9	49,6	73,4	87,3	МКС
		Информация и связь		0	35,5	51,7	69,7	90,0	112,6	137,9	МЦРИАП, МИОР
		Образование	-	0	44,2	62,8	83,8	107,4	134,0	174,8	МОН
		Здравоохранение	-	0	140,0	175,7	219,4	273,4	333,0	372,2	МЗ
		по регионам,

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
			факт/оценка	план
			2018	2019		2020	2021	2022	2023	2024	2025
		% реального роста к уровню 2019 года
		Акмолинская		0	26,3	40,2	57,0	77,9	100,1	105,0	МИО
		Актюбинская		0	6,6	20,5	37,5	58,8	82,0	92,0
		Алматинская		0	4,0	19,0	54,4	91,6	117,4	135,4
		Атырауская		0	-24,3	-19,7	-14,1	-7,1	-0,4	0,9
		ЗападноКазахстанская		0	-21,6	-13,5	-3,8	8,5	21,2	26,4
		Жамбылская		0	12,7	30,4	52,3	80,0	111,0	125,2
		Карагандинская		0	-16,7	-11,1	10,1	34,6	49,2	61,8
		Костанайская		0	11,0	26,6	62,3	75,0	88,5	95,3
		Кызылординская		0	-26,0	79,0	99,5	125,5	153,1	190,7
		Мангистауская		0	2,9	13,0	25,1	40,4	56,3	61,3
		Павлодарская		0	-1,8	42,1	60,3	75,4	101,3	117,6
		Северо-Казахстанская		0	20,5	39,3	59,6	84,5	116,7	132,6
		Туркестанская		0	59,4	87,8	123,3	168,5	220,0	248,5
		Восточно-Казахстанская		0	12,0	23,1	60,2	83,0	107,3	120,6
		г. Нур-Султан		0	21,5	27,3	103,5	157,1	221,4	246,7
		г. Алматы		0	17,2	64,9	98,1	139,5	76,0	128,4
		г. Шымкент		0	40,9	78,3	127,7	194,0	275,7	317,2
	Прирост ссудного портфеля к показателю ссудного портфеля от 2019 года, % (изменение по отношению к размеру ссудного портфеля от 2019 года)	по республике		0	2-4	5-7	8-10	11-13	14-15	16-19	АРРФР, АО "НУХ "Байтерек"
	Рейтинг цифровой конкурентоспособности IMD, место в рейтинге (балл)	по республике	38 (65,5)	35 (72,6)	36 (66,5)	35 (67,4)	35 (67,4)	34 (67,9)	34 (67,9)	33 (68,9)	МЦРИАП, МОН, АО "НИХ "Зерде", АО "ИЭИ"
	"Инновационный потенциал" Глобальный индекс конкурентоспособности	по республике	87	95	-	90	85	80	75	70	МЦРИАП, МОН, МИО

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
	факт/оценка	план
	2018	2019	2020		2021	2022	2023	2024	2025
	Всемирного экономического форума, место в рейтинге5
	ВДС несырьевого сектора экономики, трлн тенге	по республике	45,8	50,7	55,9	62,5	69,1	75,8	82,4	89,0	МИИР, МТИ, МСХ, МИО
	ВДС обрабатывающей промышленности, трлн тенге	по республике	7,1	7,7	8,6	9,9	11,2	12,4	13,7	15,0	МИИР, МСХ, МЦРИАП, МИО
	Доля электроэнергии от возобновляемых источников энергии, % от общего объема производства	по республике	1,3	2,4	3	3,3	3,8	4,5	5,3	6,0	МЭ, МЭГПР, АО "ФНБ "Самрук- Қазына", АО "НИХ "Зерде"
Активное развитие экономической и торговой дипломатии	Объем несырьевого экспорта товаров и услуг, млрд долл. США7	по республике	23,0	23,5	20,0	29,2	31,8	34,6	37,7	41,0	МТИ, МИИР, МСХ, МНЭ, МФ, МЦРИАП, МЗ, МОН, МКС, МЭ, МИД МЭГПР, НБ, АРРФР, МИО, АО "НУХ "Байтерек", АО "НК "Казахстан инжиниринг"
	Валовый приток прямых иностранных инвестиций, млрд долл. США	по республике	24,3	24,3	14,5	15,9	23,9	25,1	27,6	30,0	МИД, МФЦА, АО "ФНБ "Самрук- Қазына", АО "НК "Казахстан инжиниринг", АО "НК "KAZAKH INVEST", АО НК "Kazakh Tourism", АО "QazExpoCongress", АО "НГК "Казгеология"

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
		факт/оценка	план
		2018	2019		2020	2021	2022	2023	2024	2025
Сбалансированное территориальное развитие
	Разрыв развития по ВРП на душу населения между регионами, п раз	по республике	3,2	3,1			3,1		3,0		3,0		2,9		2,8		2,7	МНЭ
	Доступ населения к услугам водоснабжения: в городах, %	по республике	94,5	97,2			97,5		98,0		98,5		99,0		99,5		100,0	МИИР, МИО
		по регионам																МИО
		Акмолинская	86,0	97,8			98,8		98,8		98,9		99,0		99,0		100,0
		Актюбинская	98,5	98,5			99,5		99,6		99,7		99,8		99,9		100,0
		Алматинская	96,8	98,5			98,3		99,5		100,0		100,0		100,0		100,0
		Атырауская	100,0	100,0			100,0		100,0		100,0		100,0		100,0		100,0
		Западно-Казахстанская	94,8	95,9			96,9		97,8		98,9		100,0		100,0		100,0
		Жамбылская	86,6	88,0			88,9		91,0		92,0		93,0		96,0		100,0
		Карагандинская	92,0	97,0			98,0		98,2		98,5		99,0		100,0		100,0
		Костанайская	97,6	97,6			97,8		98,0		98,2		98,6		99,0		100,0
		Кызылординская	93,0	95,0			98,0		100,0		100,0		100,0		100,0		100,0
		Мангистауская	100,0	100,0			100,0		100,0		100,0		100,0		100,0		100,0
		Павлодарская	92,0	93,0			94,5		95,0		96,0		97,0		98,0		100,0
		Северо-Казахстанская	100,0	100,0			100,0		100,0		100,0		100,0		100,0		100,0
		Туркестанская	95,3	96,5			97,9		98,9		99,4		100,0		100,0		100,0
		Восточно-Казахстанская	97,8	98,2			98,6		99,1		99,2		99,2		99,6		100,0
		г. Нур-Султан	94,9	95,4			96,5		97,0		98,0		99,0		99,5		100,0
		г. Алматы	97,1	98,0			98,3		98,5		99		99,3		99,6		100,0
		г. Шымкент	93,0	94,7			95,6		96,0		97,0		98,0		99,0		100,0
	в СНП, %	по республике	59,9	64,3			87,7		90,1		92,6		95,1		97,5		100,0	МИО
		по регионам
		Акмолинская	59,5	60,1			82,7		84,1		86,5		89,8		94,1		100,0
		Актюбинская	55,2	56,5			87,5		91,2		92,8		93,6		94,3		100,0
		Алматинская	87,1	89,2			98,9		99.1		99,3		99,5		99,9		100,0
		Атырауская	78,6	83,5			98,4		98,5		98,6		98,8		99,0		100,0

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Западно-Казахстанская	44,8	50,0			88,0		89,8		92,0		95,0		98,0		100,0
		Жамбылская	64,8	66,9			77,1		81,2		85,3		89,5		93,6		100,0
		Карагандинская	55,3	62,0			89,9		90,0		91,0		93,0		95,0		100,0
		Костанайская	31,2	31,4			64,7		66,2		73,3		78,3		90,0		100,0
		Кызылординская	75,0	76,5			97,5		97,8		98,0		99,5		100		100,0
		Мангистауская	69,0	75,4			86,8		96,2		98,1		98,8		98,9		100,0
		Павлодарская	27,9	31,0			89,1		92,5		94,2		96,3		97,8		100,0
		Северо-Казахстанская	59,2	59,5			82,1		82,3		83,4		86,7		93,3		100,0
		Туркестанская	73,6	75,1			92,1		93,3		96,6		97,9		98,7		100,0
		Восточно-Казахстанская	51,1	56,0			81,0		87,0		94,0		96,0		98,0		100,0
	Уровень урбанизации на конец года, %	по республике	58,2	58,7			59,0		60,1		60,7		61,3		62,0		62,6	МНЭ, МИО
		по регионам																МИО
		Акмолинская	47,2	47,3			47,5		49,0		49,3		49,6		50,0		50,4
		Актюбинская	70,7	71,2			71,6		71,2		71,7		72,2		72,7		73,2
		Алматинская	22,4	22,0			21,9		24,7		24,8		25,0		25,2		25,4
		Атырауская	52,1	54,6			54,5		53,9		54,5		55,1		55,8		56,4
		Западно-Казахстанская	52,0	52,4			52,6		54,3		55,0		55,6		56,2		56,8
		Жамбылская	39,7	39,7			39,8		41,2		41,5		41,8		42,0		42,3
		Карагандинская	79,6	79,7			79,9		81,3		81,9		82,5		83,0		83,6
		Костанайская	54,5	58,0			58,4		56,2		56,8		57,4		58,1		58,7
		Кызылординская	44,3	44,6			44,8		45,7		46,3		47,0		47,6		48,2
		Мангистауская	40,0	39,6			39,9		43,6		43,9		44,2		44,5		44,8
		Павлодарская	70,6	70,6			70,6		72,3		72,8		73,3		73,8		74,3
		Северо-Казахстанская	45,6	46,1			46,5		47,7		48,3		48,9		49,5		50,1
		Туркестанская	19,6	20,1			20,4		20,2		20,4		20,5		20,7		20,8
		Восточно-Казахстанская	61,6	62,0			62,4		63,4		64,0		64,7		65,3		65,9
	Уровень удовлетворенности качеством работы МИО, %3	по республике					59,8		63,8		67,9		71,9		76,0		80,0	МНЭ, АДГС, МИО
		по регионам
		Акмолинская	-	-			58,3		62,6		67,0		71,3		75,7		80,0
		Актюбинская	—	-			57,8		62,2		66,7		71,1		75,6		80,0
		Алматинская	-	-			60,0		64,0		68,0		72,0		76,0		80,0
		Атырауская					57,1		61,7		66,3		70,8		75,4		80,0

Приоритет	Показатель	В разрезе	Значения	Государственные органы
факт/оценка	план
2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024	2025
		Западно-Казахстанская					63,3		66,6		70,0		73,3		76,7		80,0
		Жамбылская					49,1		55,3		61,5		67,6		73,8		80,0
		Карагандинская					58,3		62,6		67,0		71,3		75,7		80,0
		Костанайская					67,3		69,8		72,4		74,9		77,5		80,0
		Кызылординская					70,5		72,4		74,3		76,2		78,1		80,0
		Мангистауская					60,4		64,3		68,2		72,2		76,1		80,0
		Павлодарская					61,1		64,9		68,7		72,4		76,2		80,0
		Северо-Казахстанская					59,6		63,7		67,8		71,8		75,9		80,0
		Туркестанская					60,3		64,2		68,2		72,1		76,1		80,0
		Восточно-Казахстанская					58,4		62,7		67,0		71,4		75,7		80,0
		г. Нур-Султан					58,1		62,5		66,9		71,2		75,6		80,0
		г. Алматы					61,2		65,0		68,7		72,5		76,2		80,0
		г. Шымкент					56		60,8		65,6		70,4		75,2		80,0
	Уровень удовлетворенности Населения экологическим качеством жизни, %3	по республике					59,9		63,9		68,0		72,0		76,0		80	МЭГПР, МИО
		по регионам																МИО
		Акмолинская					54,4		59,5		64,6		69,8		74,9		80
		Актюбинская					49,1		55,3		61,5		67,6		73,8		80
		Алматинская					67,4		69,9		72,4		75,0		77,5		80
		Атырауская					51,9		57,5		63,1		68,8		74,4		80
		Западно-Казахстанская					67,3		69,8		72,4		74,9		77,5		80
		Жамбылская					57,6		62,1		66,6		71,0		75,5		80
		Карагандинская					45		52,0		59,0		66,0		73,0		80
		Костанайская					68,2		70,6		72,9		75,3		77,6		80
		Кызылординская					70,3		72,2		74,2		76,1		78,1		80
		Мангистауская					55,3		60,2		65,2		70,1		75,1		80
		Павлодарская					62,5		66,0		69,5		73,0		76,5		80
		Северо-Казахстанская					49,2		55,4		61,5		67,7		73,8		80
		Туркестанская					65,3		68,2		71,2		74,1		77,1		80
		Восточно-Казахстанская					60,3		64,2		68,2		72,1		76,1		80
		г. Нур-Султан					60,3		64,2		68,2		72,1		76,1		80
		г. Алматы					64,8		67,8		70,9		73,9		77,0		80
		г. Шымкент	-				69,7		71,8		73,8		75,9		77,9		80

Примечание: расшифровка аббревиатур:
PISA- Programme for International Student Assessment
QS-WUR- Quacquarelli Symonds World University Rankings
АДГС- Агентство Республики Казахстан по делам государственной службы
АЗРК- Агентство по защите и развитию конкуренции Республики Казахстан
АО "QazExpoCongress" -акционерное общество "Национальная компания "QazExpoCongress"
АО "НИХ "Зерде" -акционерное общество "Национальный инфокоммуникационный холдинг "Зерде"
АО "НК "KAZAKH INVEST" -акционерное общество "Национальная компания "KAZAKH INVEST"
АО "НК "Казахстан инжиниринг" -акционерное общество "Национальная компания "Казахстан инжиниринг"
АО "НК "Қазавтожол" -акционерное общество "Национальная компания "Қазавтожол"

АО "НК "Продовольственная контрактная корпорация" АО "НУХ "Байтерек" АО "ФНБ "Самрук-Казына" АО НК "Kazakh Tourism" АО "НГК "Казгеология"	акционерное общество "Национальная компания "Продовольственная контрактная корпорация" акционерное общество "Национальный управляющий холдинг "Байтерек" акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына" акционерное общество "Национальная компания "Kazakh Tourism" акционерное общество "Национальная геологоразведочная компания "Казгеология"
АПК	- Агентство Республики Казахстан по противодействию коррупции (Антикоррупционная служба)
АРРФР	- Агентство Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка
АФМ	- Агентство Республики Казахстан по финансовому мониторингу

ВВП-валовой внутренний продукт
ВДС-валовая добавленная стоимость
ВРП-валовой региональный продукт
ВС-Верховный Суд Республики Казахстан
ВУЗ-высшее учебное заведение
ГП - Генеральная прокуратура Республики Казахстан

ГЭС-гидроэлектростанция	- информационно-коммуникационные технологии
КНБ	- Комитет национальной безопасности Республики Казахстан
МЗ	- Министерство здравоохранения Республики Казахстан
МИД	- Министерство иностранных дел Республики Казахстан
МИИР	- Министерство индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан
МИО	- местные исполнительные органы
МИОР	- Министерство информации и общественного развития Республики Казахстан
МКС	- Министерство культуры и спорта Республики Казахстан
МНЭ	- Министерство национальной экономики Республики Казахстан
МОН	- Министерство образования и науки Республики Казахстан
МСБ	- малый и средний бизнес
МСХ	- Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан
МТИ	- Министерство торговли и интеграции Республики Казахстан
МТСЗН	- Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан
МФ	- Министерство финансов Республики Казахстан
МЦРИАП	- Министерство цифрового развития, инноваций и аэрокосмической промышленности Республики Казахстан
МЭ	- Министерство энергетики Республики Казахстан
МЭА	- Международное энергетическое агентство
МЭГПР	- Министерство экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан
МЮ	- Министерство юстиции Республики Казахстан
НБ	- Национальный Банк Республики Казахстан
НИОКР	- научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы
НПП "Атамекен"	- Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен"
НЦПЧ	- Национальный центр по правам человека Республики Казахстан
ООН	- Организация Объединенных Наций
ОЭСР	- Организация экономического сотрудничества и развития
IMD	- Institute for Management Development
ППС	- паритет покупательской способности
СК	-Счетный комитет по контролю за исполнением республиканского бюджета
СНП	-сельские населенные пункты
ТН ВЭД	- товарная номенклатура внешнеэкономической деятельности

_______________________________
¹ При расчете индекса использованы параметры: цена за 1 кв. м. для Алматинской области (г. Талдыкорган) за 2019 год в ценах 2018 года.
² При расчете индекса использованы параметры: цена за 1 кв. м. для Туркестанской области (г. Туркестан) за 2018-2020 годы в ценах 2017 года.
³ Показатели, замеряемые в рамках Системы ежегодной оценки эффективности деятельности государственных органов, реализуемой в соответствии с Указом Президента от 19 марта 2010 года № 954.
⁴ Значение показателей с 2022 по 2024 годы будут доступны в 2023 году, значение на 2025 год будет доступно в 2026 году.
⁵ ГИК ВЭФ выпустил специальный выпуск в 2020 году ввиду пандемии COVID-19, в связи с чем рейтинг 2020 года не был опубликован.
⁶ Базовый уровень будет определен по результатам социологических опросов, которые будут проведены в 2021 году.
При необходимости в дальнейшем будут определены целевые значения.
⁷ При необходимости будет проведена декомпозиция экспорта услуг по регионам после утверждения соответствующей методологии ведения такой статистики.

"Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 26 ақпандағы № 521 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2024 жылғы 30 шілдедегі № 611 Жарлығымен

Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметі актілерінің жинағында жариялануға тиіс

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Президентінің 30.07.2024 № 611 Жарлығымен.

ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. "Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2018 ж., № 5-6-7, 20-құжат) мынадай өзгерістер енгізілсін:

тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын бекіту және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы";

1 және 2-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі, орталық және жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар өз қызметінде Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын басшылыққа алсын және оны іске асыру бойынша қажетті шаралар қабылдасын.";

жоғарыда аталған Жарлықпен бекітілген Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары осы Жарлыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ.Тоқаев

	Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 26 ақпандағы № 521 Жарлығына ҚОСЫМША
	Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 15 ақпандағы № 636 Жарлығымен БЕКІТІЛГЕН

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 2025 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ ҰЛТТЫҚ ДАМУ ЖОСПАРЫ

1. Кіріспе

2. Жаһандық үрдістерді талдау

3. Іске асырудың негізгі қағидаттары

4. Іске асыру тәсілдері және күтілетін нәтижелер

1-жалпыұлттық басымдық. Әділ әлеуметтік саясат

2-жалпыұлттық басымдық. Қолжетімді және тиімді денсаулық сақтау жүйесі

3-жалпыұлттық басымдық. Сапалы білім

4-жалпыұлттық басымдық. Азаматтардың мүдделерін қорғайтын әділ және тиімді мемлекет

5-жалпыұлттық басымдық. Мемлекеттік басқарудың жаңа моделі

6-жалпыұлттық басымдық. Патриотизм құндылықтарын дәріптеу

7-жалпыұлттық басымдық. Ұлттық қауіпсіздікті нығайту

8-жалпыұлттық басымдық. Әртараптандырылған және инновациялық экономика құру

9-жалпыұлттық басымдық. Экономикалық және сауда дипломатиясын белсенді дамыту

10-жалпыұлттық басымдық. Теңгерімді аумақтық даму

1. Кіріспе

Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспары (бұдан әрі - Елдің 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспары) мемлекеттік жоспарлау жүйесіндегі бірінші деңгейдегі құжат болып табылады және Қазақстанның 2050 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясын іске асыру үшін әзірленді.

2018 жылы қабылданған 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары елдің үшінші жаңғыру процестерін іске қосты, сол арқылы экономиканың сапалы өсуі мен өмір сүру деңгейінің жоғарылауы бойынша міндеттерді айқындады.

Алайда коронавирус инфекциясы пандемиясының таралуы және оны ауыздықтау шаралары соңғы жүз жылдағы ең ауыр ауқымды дағдарысқа алып келді. Осылайша пандемия мен жаһандық рецессияның ажырамас әсері Қазақстан дамуының негізгі сценарийін түбегейлі өзгертіп, "жаңа болмысты" қалыптастырды.

Сын-қатерлер ушыға түсіп, мынадай үрдістер күшейді: шикізаттық үлгінің бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуі; қоғам өмірі мен экономиканың барлық салаларын цифрландырудың жеделдеуі, технологиялық парадигма мен тұтыну құрылымының өзгеруі.

Қазіргі кездегі пандемия мен оның қайталану ықтималдығымен байланысты капитал мен шикізат нарықтарында белгісіздіктің жоғары деңгейі байқалып отыр.

Коронавирусты таралуын болдырмауға бағытталған шектеулердің сақталуына және соның салдарынан әлемдік сұраныс көлемінің төмендеуіне және протекционистік риториканың өсуіне байланысты сауда мен тікелей шетелдік инвестициялар көлемінің бұрын-соңды болмаған қысқаруы байқалып отыр.

Коронадағдарыстың салдары әлемдегі ең ірі экономикалар арасындағы сауда қақтығысының бастауына айналуы мүмкін.

Жаңа әлемдік тәртіпті қалыптастыру жағдайында жүйелік реформаларға Ұлт жоспары мен Бес институционалдық реформаға негізделген қуатты серпін қажет.

Мемлекет азаматтардың табысы мен өмір сүру сапасын арттыру үшін кәсіпкерлік, зияткерлік және шығармашылық әлеуетін толық іске асыру мақсатында барлық қажетті жағдайлар мен мүмкіндіктерді жасауға ұмтылады. Осындай тиімді құралдардың бірі халықпен үнемі қайтымды байланысты қамтамасыз ететін "Халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасы болады.

Елдің 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарының жаңа редакциясы коронадағдарыстың салдарын жоюға және анағұрлым орнықты және инклюзивті экономика үшін экономикалық өсуді жеделдету факторларын дамытуға бағытталған, елдің орта мерзімді кезеңдегі жаңа экономикалық бағдарының негізгі өлшемдерін қалыптастырады.

2. Жаһандық үрдістерді талдау

Әлемде СОVID-19 таралуы және оған қарсы күресте үшін қабылданған шектеулер, барлық дерлік салаларда іскерлік белсенділіктің төмендеуімен қатар әлемдік экономикаға елеулі әсер етіп отыр.

Дамудың одан арғы траекториясында және экономикаға әсер ету деңгейінде белгісіздіктің жоғары дәрежесі байқалады.

Бұл ретте жаһандық деңгейде қалыптасқан трендтердің жеделдеуі және жаңа үрдістердің пайда болуы атап отіледі, олар шешімдер қабылдау кезінде және 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын әзірлеу кезінде ескерілуі қажет.

Қазақстан үшін өзекті әлемдік трендтер

Экономикалық трендтер

Орта мерзімді жаһандық өсу төмендеу жағына қайта қаралды. СОVID-19 пандемиясының салдарынан әлемдік экономиканың Ұлы күйзелістен кейінгі рекордтық құлдырауы болжанады, кейін баяу қалпына келудің ұзақ кезеңі тұр.

Әлемдік ЖІӨ өсуінің орта мерзімді кезеңде төмендеуі бейбіт уақытта бұрын-соңды болып көрмеген мемлекеттік қарыздың едәуір ұлғайтады.

Әлемдік мұнай нарығы пандемиядан айтарлықтай зардап шекті. Сұранысты қалпына келтіру перспективалары қайта қаралды, өйткені қозғалыстағы шектеулер сұраныстың үштен бір бөлікке төмендеуіне алып келді.

Халықаралық энергетикалық агенттіктің болжамдарына сәйкес Жаһандық сұраныстың ең жоғарғы шегіне ертерек қол жеткізумен мұнай нарығының біртіндеп қалпына келуі 2021-2023 жылдары күтілуде және ал 2030 жылы биікке шығады.

Бұл ілгерілеуге халық тарапынан көліктік және туризмнің көрсетілетін қызметтеріне қажеттіліктің төмендеуі, сол сияқты энергетика саласының трансформациялануы ықпал етеді.

Саланың өнімділігі төмендейді, бұл жобаларға ұзақ мерзімді инвестициялардың тәуекелін арттырады. Мұнай экспорттаушы елдердің айырбас бағамы мен бюджеттері елеулі қысымды бастан кешіреді.

Өзге биржалық тауарларға бағалар серпіні мұнайдікіне ұқсас болады. 2024-2025 жылдарға қарай алюминий мен мыстың дағдарысқа дейінгі бағасының, ал мырыш пен темір кені бағасының аталған мерзімнен кейін ғана қалпына келуі күтілуде. Бағалы металдардың бағасы оң серпінді көрсетеді.

Жаңа әлемдік сауда тәртібі қалыптасуда.

СОVID-19 пандемиясынан туындаған уақытша бұғаттау жаһандану процесін үзіп, өзін-өзі оқшаулау мен протекционизм трендтерін күшейтті.

Ғаламдық қосылған құн тізбегінің табиғаты өзгеруде - сенімділік пен орнықтылыққа көшу жүріп жатыр. Тізбектер анағұрлым қысқарып, әртараптандырылады, ішкі жеткізу арналары нығайып, жақын орналасқан аумақтарда ("reshoring" және "nearshoring") өндірістердің қайтымдылығы және аутсорсинг бизнес-процестер үдейді.

СОVID-19 пандемиясы ғаламдық көліктік көрсетілетін қызметтер нарығының құрылымына да айтарлықтай өзгерістер енгізді.

Осылайша, авиакомпаниялар банкроттықтың шегіне жетті әрі олар перспективада өте баяу қалпына келеді. Қиындықтар теңіз және автомобиль көлігімен тасымалдауда пайда болды. Теміржол бағыттары өздерінің ең орнықты және тиімді екенін көрсетті: Еуропа мен ҚХР арасындағы жүк тасымалдары ұлғайды.

Оқшаулауға баса назар аудару дамушы нарықтардан капиталдың бүрынғыдан да көп кетуінің себебі болуы мүмкін.

Мұндай жағдай инвестициялық режимдерді қатаңдатуға, сондай-ақ шетелдік тікелей инвестициялар мен технологияларға қол жеткізу үшін жаһандық бәсекелестіктің айтарлықтай өсуіне алып келеді. Нәтижесінде тікелей шетелдік инвестициялар қысқарғанымен, "сауда қақтығыстарынан" тыс кішігірім елдерге әсері елеусіз болады.

Технологиялық трендтер

СОVID-19 пандемиясы қоғам мен экономиканы цифрландыру процесін қайтымсыз етті.

Виртуалды өзара іс-қимыл форматы күнделікті болып келеді. Цифрлық технологиялар бизнестің бәсекеге қабілеттілігінің шешуші факторына айналуда, электронды коммерция мен қаржылық технологияларға сүраныс өсуде, ал бірқатар салалар үшін цифрландырудан басқа балама да жоқ.

Тұғырнамалық шешімдерді дамыту формалды өзін-өзі жұмыспен қамтуды үлғайту үшін ынталандыру болып табылады.

Цифрлық көрсетілетін қызметтер цифрлық қоғамдастықтар шеңберінде ыңғайлы және шығыны аз шешімдерге негізделген бірлесіп пайдалану экономикасының өсуіне ықпал ететіні белгілі.

Жаңа вирустардың пайда болуымен байланысты белгісіздік денсаулық сақтау жүйелерінің даму деңгейіне жаңа талаптар қойып отыр.

Медициналық қызметтерді цифрлық технологиялар арқылы тиімді көрсетуге ерекше назар аударылатын болады. Атап айтқанда, бүл HealthTech (Денсаулық сақтау технологиясы) жобасына қатысты, осыған орай денсаулық сақтау ІТ-ға, телемедицина мен денсаулыққа арналған бағдарламалық қамтылымға сұраныс артады.

Автоматтандыруды, робототехника мен төртінші өнеркәсіптік революция элементтерін енгізу жергілікті инфрақұрылым құруға арналған шығындар салдарынан баяулаған болатын, бірақ СОVID-19 пандемиясы бұл процесті жеделдетуде. Қазіргі заманғы қоғамның әл-ауқатының бүгінгі күнгі аса маңызды негізі кең таралған, қауіпсіз, жоғары сапалы және қолжетімді кең жолақты желі болып табылады.

Бизнес "жасыл" технологияларды іздестіруді, әзірлеуді және енгізуді жалғастыруда.

Ең алдымен денсаулық сақтау мен фармацияға байланысты ғылыми зерттеулерге сұраныс артты. Елдер, қаржы институттары мен әлемдік қаржы элитасы ғылыми орталықтарға қаржыландыру ұсыну құқығына бәсекелесуде.

Интернет-трафик көлемінің өсуіне және пайдаланушылардың онлайн форматқа жаппай көшуіне байланысты киберқауіпсіздіктің маңызы артып келеді. Барлық салаларда киберқылмыскерлер мен кибершабуылдар белсенділігі күрт артуда.

Әлеуметтік трендтер

Коронадағдарыс әлемдегі теңсіздіктің өсу трендін үдетті. Бұл, ең алдымен, нақты өзара іс-қимылға тәуелді салалардағы жұмыс күшіне сұраныс күрт төмендегендіктен, жұмыссыздықтың айтарлықтай өсуіне байланысты.

Әлеуметтік қорғау жүйесінде жүктеме артуда, әлеуметтік наразылық күшейіп, қылмыс өсуде.

Әсіресе "карантин ұрпағы" - тәжірибесі аз жас жұмыскерлер, түлектер мен студенттер зардап шегіп отыр.

"Білім экономикасының" қалыптасуынан туындаған еңбек нарығындағы құрылымдық өзгерістер жеделдей түсуде.

Процестерді автоматтандыру мен жасанды интеллектіні енгізудің арқасында "икемді" дағдыларға - технологиялық, әлеуметтік-эмоционалды және жоғары когнитивтік қабілеттерге деген сұраныс күрт өсуде. Бұл адамдардың негізінен жұмыспен қамтылуы шығармашылық тәсілді, көбіне қашықтықтан іс-қимыл мен үйлестіруді қажет ететін күрделі автоматтандырылмаған міндеттерді орындауымен байланысты болатындығын көрсетеді.

Бизнес еңбекті аз қажет етіп, біліктілігі орташа және төмен жұмыскерлерге сұраныс бұрынғыдан да азаяды.

Қазіргі заманның жаңа қатері жеткізу тізбегінің үзілуіне байланысты азық-түлік дағдарысының қаупі болып отыр.

Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында бірқатар елдер азық-түлік қорларын жинауға және 2008-2009 жылдардағы қаржылық дағдарыс кезеңіне қарағанда анағұрлым ауқымды көлемде экспорттық шектеулер енгізуге тырысуда.

Пандемия жануарларды қорғауға, оның ішінде олардың шығу тегін қадағалауда жүйесіне және ветеринарияға инвестиция салудың маңыздылығы туралы еске салды. Тренд өндіру мен ішкі өндіріс жағына қарай өсуде.

Көптеген елдердің үкіметтері денсаулық сақтау саласы мен оларды қаржыландыруды қайта қарауға мәжбүр болды. Бірде-бір елдің, оның ішінде дамыған елдердің де жүйесі пандемияға дайын болған жоқ.

Білім беру модельдерінің өзгеруі жалғасуды - өзін-өзі оқытудың, онлайн- платформалардың, ерте балалық шақта және өмір бойы оқудың рөлі артып келеді. Алайда бұл білім беру жүйесінде одан әрі теңсіздік тудырады: балалардың бір бөлігі, әсіресе, аз қамтылған отбасыларда немесе ауылдық жерлерде компьютерлер мен жоғары жылдамдықты интернеттің жетіспеуіне байланысты толыққанды қашықтықтан оқытуға қол жеткізе алмайды.

СОVID-19 пандемиясы табиғи өзара іс-қимылды едәуір шектеді және әлемдегі жаппай көші-қон процестерін тоқтатты: елдер шегінде тұрғындар мегаполистер мен ірі қалаларға көшуде.

Саяси трендтер

Әлемде шиеленістер державалар арасындағы қақтығыстардың өршу қаупіне байланысты күшейіп келеді. Қорғаныс пен қауіпсіздікке шығыстар артты.

Барлық форматтағы деструктивті идеологиялардың енуі күшейіп келеді, бұл қоғамның радикалдануы мен бөлінуіне, әлеуметтік капиталдың кемуіне алып келеді.

Мемлекет саяси жүйелерге тәуелсіз әлеуметтік қауіпсіздіктің кепілі болуға мәжбүр, өйткені азаматтардың едәуір бөлігі кедейшілік жағдайына оралды.

Көптеген елдердің саясаты кері реттеу арқылы араласуды азайтуға, институционалдық теңгерімді нарықтық қатынастар жағына ығыстыруға және дәстүрлі мемлекеттік үстемдік салаларында өзін-өзі реттеу тетіктерін кең ауқымда қолдануға бағытталатын болады.

Осылайша, негұрлым икемді, орнықты, азаматтарға қатысты ашық және қайырымды мемлекеттік секторға сұраныс артып келеді.

СОVID-19 пандемиясы халықтың барлық топтары үшін тең дәрежеде сапалы мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді қамтамасыз ету үшін жаңа процестер мен технологияларды енгізу қажеттігін анықтап берді.

Көптеген елдердің үкіметтері азаматтармен және бизнеспен байланыссыз өзара іс-қимылмен цифрлық трансформацияға бағыт алды.

Дағдарыстан кейін ынталандыру бағдарламалары мақсатқа жетудің тиімділігі түрғысынан қайта қаралатын болады, өйткені әлемде орын алған жағдай мемлекетке деген қоғамдық сенімнің маңыздылығын атап өтті.

Оны қолдау үшін тиімді коммуникациялардың, азаматтарды тартудың және ашықтықтың маңызы зор.

Осыған байланысты интернет-қоғамдастықтардың өзін-өзі басқару институттарын дамытудың және азаматтық белсенділікті арттырудың тиімді құралы ретіндегі маңыздылығы атап өтіледі.

3. Іске асырудың негізгі қағидаттары

Қазақстанның дамыған ел ретінде қалыптасуы мемлекеттің, халықтың және бизнестің тыныс-тіршілігінің ағымдағы моделінің барлық құрауыштарын трансформациялауды белсенді жалғастыруды талап етеді.

Ел дамуының жаңа моделінде мемлекеттік мүдделер азаматтың айналасында тоғысатын болады.

Қалыптасқан "жаңа болмысты" ескере отырып, Елдің 2025 жылға дейінгі Ұлттық жоспарының мәні - жүйелі реформалар топтамасын қайта іске қосу және оларды 2025 жылға дейін іске асыру қажеттілігі, мемлекеттің рөлін қайта ой елегінен өткізу және негізгі мемлекеттік саясатты қайта құрылымдау.

Реформалар жүргізудің халықаралық және ішкі тәжірибесін назарға ала отырып, 2025 жылға дейін дамудың жаңа моделіне көшуде "қайта оралмайтын нүктеден" өту қажет.

Дамудың жаңа моделін қалыптастыру 7 негізгі қағидатқа негізделеді:

игіліктер мен міндеттерді әділ бөлу;

жеке кәсіпкерліктің жетекші рөлі;

әділ бәсекелестік, кәсіпкерлердің жаңа буыны үшін нарықтар ашу;

өнімділіктің өсуі, экономиканың күрделілігі мен технологиялығын арттыру;

адами капиталды дамыту, жаңа типтегі білім беруге инвестиңиялар салу;

экономиканы "жасылдандыру", қоршаған ортаны қорғау;

мемлекеттің негізделген шешімдер қабылдауы және олар үшін қоғам алдындағы жауапкершілік.

Қағидатты өзгерістер:

халықтың қамқорлық күтуінен - жеке жауапкершілікке;

сандық өсудің басымдығынан - сапалы және түрақты өсу үшін жағдай жасауға;

мемлекеттің экономикалық қызметті реттеуінен - жеке бастаманы ынталандыруға және ең төменгі қажетті реттеуге.

Елді дамытудың 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарының мақсаты барлық мүдделі тараптарды, оның ішінде халықты тарта отырып, бірлесіп іске асыруды көздейді.

Елді дамытудың 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарын іске асыру, мониторинг және бағалау процестерінің маңызды құрамдас бөлігі азаматтық қоғамның қатысуы болып табылады. Елді дамытудың 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарының белгілі бір міндеттерін іске асыруда қандай шаралар қабылданып жатқаны туралы халықтың хабардар болуы "Халық үніне құлақ асатын мемлекет" қағидатын іске асыруды қамтамасыз ету үшін негіз болып табылады.

Бизнес қажетті консультациялар беруге белсенді түрде қатысады, сондай-ақ операциялық тиімділікті арттыру, технологиялық жаңарту, қызметкерлердің құзыреттерін дамыту жөніндегі іс-шараларды жүргізу арқылы өз тауарлары мен көрсетілетін қызметтерінің өнімділігі мен сапасын арттыру үшін нақты істерді қолға алатын болады.

Азаматтық қоғам өкілдері халықтың қоғамдық санасын жаңғыртуға бағытталған іс-шараларға қатысады. Бірлесіп іске асыру реформаларды іске асырудың нақты тетіктерін, әрбір тараптың жауапкершілік аймағын айқындау үшін консультациялар өткізуді, пікір алмасуды, Елді дамытудың 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарының мақсаттарына қол жеткізуді мониторингтеу тетігін құруды көздейді. Бұл ретте Елді дамытудың 2025 жылға дейінгі ұлттық жоспарының аралық және қорытынды бағалауларын жүргізу барысында халықтың және бизнестің қабылданатын шаралардың нәтижелеріне қанағаттану деңгейін айқындау үшін әлеуметтік зерттеулер жүргізіледі.

4. Іске асыру тәсілдері және күтілетін нәтижелер

1-жалпыұлттық басымдық. Әділ әлеуметтік саясат

Басымдықтың мәні: халықтың өнімді жұмыспен қамтылуына жәрдемдесу, отбасыларды қолдауға бағытталған әлеуметтік төлемдер мен мемлекеттік жәрдемақылар бойынша барлық міндеттемелерді орындау.

2025 жылға қарай Қазақстандагы түбегейлі өзгерістер:

әлеуметтік қамтамасыз ету саласындағы көптеген заңнамалық актілерден - азаматтар тиісті саладағы құқықтары мен міндеттері туралы білімдерінің бірыңғай дереккөзіне;

әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің мәлімдеме нысанынан - өмірлік қиын жағдайдағы адамдарды қызметтермен қамту кеңейту үшін анықтаушы нысанға;

дәстүрлі жұмыс форматынан - еңбек қатынастарының прогрессивті нысанын енгізу арқылы жұмыспен қамтудың икемді нысандарын дамытуға;

өнімсіз жұмыстан - мемлекеттік қолдау көрсетілетін жобаларды іске асыру кезінде жоғары технологиялық жұмыс орындарын құруға;

мамандықтар мен кәсіптер бойынша дәстүрлі оқытудан - еңбек нарығында сұранысқа ие дағдылар мен құзыреттерді алуға;

жұмыспен қамтуға жэрдемдесу қызметтерін көрсетудің жалпы форматынан - халықты жұмыспен қамтудың атаулы топтамалық шараларына.

1-міндет. Өнімді жұүмыспен қамтуды дамыту

Пандемиядан кейін еңбек нарығын қалпына келтіру және жұмыссыздық деңгейін төмендету үшін жұмыс істеп тұрған жұмыс орындарын жаңғырту және жаңа, оның ішінде жұмыс берушілерді ынталандыру арқылы жұмыс орындарын құру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

Жұмыс орындарын, әсіресе, жоғары технологиялық жұмыс орындарын құру жобаларды іске асыруға мемлекеттік қолдау көрсету кезінде басты өлшем шартқа айналады.

Жұмыс процестерін автоматтандыруға байланысты жаңа дағдыларға қажеттілік үнемі өз бетінше білім алу және біліктілікті арттыру үшін, оның ішінде жұмыс берушілердің қолдауымен жағдайлар жасау арқылы өтелетін болады.

Сыни тұрғыдан ойлау, талдау жасау және проблемаларды шешу қабілеті, белсенді оқыту, күйзеліске төзімділік және икемділік еңбек нарығында сұранысқа ие негізгі дағдыларға айналады.

Еңбек қатынастарының прогрессивті нысандарын енгізу арқылы жұмыспен қамтудың икемді нысандары дамытылатын және қалыптастырылатын болады.

Қашықтықтан және қашықтан жұмыс істеу форматын пайдалану тәжірибесін кеңейту басқа өңірлерден келетін жұмыскерлерді жалдау рәсімін едәуір жеңілдетеді және жұмыс берушілерге оңтайландырылған қаражатты қызметкерлерді оқытуға жұмсауға мүмкіндік береді.

Жұмыссыз, нәтижесіз өзін-өзі жұмыспен қамтыған және біліктілігі төмен жалдамалы жұмыскерлер жаңа кәсіби дағдылар мен құзыреттерге оқыту бойынша қолдау алатын болады.

Жұмыс орындарын болжамдау жүйесі және құрылатын жұмыс орындарын бағалау нәтижелері кадрларды даярлау жүйесінде ғана емес, мемлекеттік органдардың бюджет шығыстарын жоспарлау және қызметін бағалау кезінде де ескеріледі.

Жұмыс күші артық облыстардан кадрлар жетіспеушілігі байқалатын облыстарға ерікті түрде қоныс аудару кезінде еңбек ресурстарының аумақтық ұтқырлығын ынталандыру жалғасады. Бұл тәсіл "экономикалық өсу нүктелеріне" (агломерациялар, ірі және орташа қалалар, ірі жобалардың орналасуы, перспективалы шекара маңындағы аумақтар) негізделетін болады, олар бойынша еңбек ресурстарына сұранысқа сәйкес ішкі көшіп-қонушылар легін кейіннен саралай отырып, өңірлік квоталар белгіленетін болады.

2-міндет. Әлеуметтік әл-ауқатты қамтамасыз ету

Әлеуметтік қамсыздандыру саласы елдің Әлеуметтік кодексімен реттелетін болады.

Экономиканың өсуіне және бюджеттік мүмкіндіктерге байланысты ең төмен әлеуметтік стандарттар кезең-кезеңімен халықаралық баламаларға жақындайды.

Ең төмен күнкөріс деңгейінің шамасы мен құрылымы мемлекеттен төленетін барлық базалық әлеуметтік төлемдерді есептеудің негізі ретінде тұтыну себетінің нақты құнын көрсете отырып, халық үшін, оның ішінде базалық зейнетақы мен базалық жәрдемақы алушылар үшін қолайлы өмір сүру деңгейіне кепілдік бере отырып, тұрақты негізде қайта қаралатын болады.

Кәсіби тәуекелдерді бағалау және басқару әдістемесі енгізілетін болады. Тәуекелдерді бағалау әрбір нақты жұмыс орнындағы өндірістік факторлардың зиянды әсерін анықтауға және жазатайым оқиғалар мен кәсіптік аурулардың туындау тәуекелін азайтуға мүмкіндік береді.

Еңбекті қорғау саласындағы кадрларды дамытуға оқытудың жаңа түрлері мен тәсілдерін (өзекті бағдарламалар, қашықтықтан оқыту, тренажерлар және имитациялық модельдер) енгізу есебінен қол жеткізілетін болады.

Зейнетақы жүйесін одан әрі жетілдіру бойынша жүмыс жүргізіліп, ол жүйенің барынша тиімділігі мен ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталады.

Зейнетақы жүйесі өз салымшыларының мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталатын болады, оның ішінде жинақтардың бір бөлігін тұрғын үй сатып алуға, емделуге немесе қаржы компанияларының басқаруына беруге пайдалануға мүмкіндік береді.

Тұрғын үй мәселелерін дербес шешу үшін кірістері жеткіліксіз азаматтарға: 2-10-20, 5-10-20 бағдарламасы бойынша, өңірлерде жалға берілетін тұрғын үй қүрылысына көзделген қаражаттың бір бөлігін қайта бағдарлай отырып (кемінде 100 мың отбасын қамти отырып), "Отбасы банкі" арқылы жалдау ақысын субсидиялау тетіктерін енгізу арқылы тиімді әлеуметтік қолдау көрсетілетін болады.

Еңбек шарттары жасалған жұмыскерлер үшін ауылда жалға берілетін үйлер салу кезінде жұмыс берушілердің шығындарын субсидиялау көзделді.

Әлеуметтік сақтандыру нәтижелі және формальды жүмыспен қамтуды ынталандыруға бағытталады. Бүл әлеуметтік тәуекелдер туындаған жағдайда жұмыс істеуші мен оның отбасында бірнеше төлем көздерінің болуы арқасында қамтамасыз етілетін болады.

Әлеуметтік сақтандыру жүйесінде қатысу өтілі мен төлемдер мөлшері арасындағы өзара байланыс күшейтіледі:кірістерді ауыстыру

коэффициенттері (жұмысынан айырылу, асыраушысынан айырылу, еңбекке қабілеттілігінен айырылу) ұлғайтылады, төлемдердің ұзақтығы Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (бұдан әрі - ЭЫДҰ) елдерінің деңгейіне (жұмысынан айырылу) дейін кезең-кезеңімен ұлғайтылады.

Әлеуметтік төлемдерді цифрландыру шеңберінде азаматтың цифрлық "әлеуметтік эмияны" енгізіледі.

Қызметтер көрсетуде өтінім беру тәсілінен проактивті тәсілге көшу арқылы атаулылықты күшейтуге қол жеткізілетін болады. Мемлекеттік органдар ақпараттық жүйелер арқылы аз қамтылған азаматтарды айқындай отырып, ауылдық жерлерге баса назар аудару арқылы халықтың мұқтаж санаттарын дербес анықтайтын болады.

Аутсорсинг шеңберінде жеке және азаматтық сектор ұйымдары мұқтаж адамдардың әлеуметтік тіркелімін қалыптастыра отырып, нысаналы контингентті айқындайтын болады, оның негізінде көрсетілетін қызметтерге және қаржыландыру көлеміне қажеттілік айқындалады.

Әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігі мұқтаж адамның жұмыспен қамтылмаған отбасы мүшелерін тарту және қонақ ететін отбасылардағы патронаттық күтім; әлеуметтік қызмет көрсету орталықтары, қалалар мен ауылдарда мемлекеттік-жекешелік әріптестік (бұдан әрі —МЖӘ) қағидаттары негізінде құрылатын шағын көпбейінді үйлер, сондай-ақ шалғай ауылдардағы "мобильді қызметтер" негізінде жеке сектор; мемлекеттік мамандандырылған интернат-үйлер есебінен күшейтілетін болады.

Жеке сектордың сапасын және тартылуын күшейтуге көрсетілетін қызметтердің жаңартылған стандарттары мен экономикалық тұрғыдан ақталған тартымды тарифтер қызмет ететін болады. Стандарттарға көрсетілетін қызметтерді ұсынудың көлемі, мерзімдері мен шарттары, олардың жан басына шаққандағы норматив негізіндегі құны, сапа индикаторлары мен ұсынылатын қызметтер нәтижелерін бағалау кіреді.

Көрсетілетін әлеуметтік қызметтердің сапасын арттыру әлеуметтік қызметтердің мүмкіндіктеріне емес, мұқтаж адамдардың жеке қажеттіліктеріне қарай жүзеге асырылатын болады.

2-жалпыұлттық басымдық. Қолжетімді және тиімді денсаулық сақтау жүйесі

Басымдықтың мәні: адамдардың денсаулығын жақсартуға, қолдауға және қалпына келтіруге, сондай-ақ қазіргі және болашақ ұрпақтың әл-ауқатына ықпал ететін орнықты денсаулық сақтау жүйесінің тұжырымдамасын дамыту.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

дәстүрлі денсаулық сақтау жүйесінен - азаматтар денсаулығының көрсеткіштерін жақсартуға бағытталған пациент-бағдарлы медицинаға;

қалалық және ауылдық елді мекендер арасындағы медициналық қызмет көрсету сапасындағы теңсіздіктен - барлық жерде сапалы медициналық қызмет көрсетуге көшу.

1-міндет. Салауатты өмір салтын қалыптастыру

Халықтың денсаулық мәселелері бойынша сауатын арттыру және салауатты әдеттерді қалыптастыру мемлекеттің орнықты дамуының маңызды шарттарының бірі болады.

Жастардың репродуктивті денсаулығын сақтау мен нығайтуға ерекше назар аударылатын болады.

Үздік халықаралық практиканы ескере отырып, аурулардың алдын алуды, көмек көрсетуді және толыққанды оңалтуды қоса алғанда, балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын нығайту жөнінде шаралар қабылданады.

Барлық мектепке дейінгі, мектеп мекемелерінде, колледждер мен жоғары оқу орындарында спортпен айналысу үшін барынша қолайлы жағдайлар жасалады.

Халықтың салауатты өмір салтын ұстануын қалыптастыру үшін әлеуметтік маңызы бар негізгі инфекциялық емес аурулардың алдын алу және оларға мониторинг жүргізу жөніндегі іс-шаралар іске асырылады.

Салауатты өмір салтын ұстану қағидаттары (дұрыс тамақтану, спортпен шұғылдану мүмкіндіктері және басқалары) әлеуметтік желілерде, мобильді қосымшаларда және басқа платформаларда кеңінен таратылып, ілгерілетілетін болады.

Халықты дене шынықтыру-спорттық тәрбиелеудің жалпыұлттық жүйесі жасалады, оның шеңберінде азаматтардың жеке ерекшеліктеріне қарай өндірістік гимнастиканы қоса алғанда, қозғалыс белсенділігінің көлемі бойынша ұсынымдар әзірленеді және енгізіледі.

Дене шынықтыру-сауықтыру кешендерінің қолжетімділігі артады, олар халықтың тығыздығы, көлікке қолжетімділігі және спорттың дамып келе жатқан түрлері ескеріліп орналастырылады.

Барлық жастағы азаматтарды тарта отырып, түрлі спорт секциялары, бұқаралық жарыстар белсенді дамиды.

2-міндет. Медициналық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігі мен сапасын арттыру

Халықты сапалы медициналық көрсетілетін қызметтермен кеңінен қамту денсаулық сақтау жүйесін қаржыландыру көлемін барлық көздерден ЖІӨ-нің 5 %-ына дейін ұлғайту есебінен қамтамасыз етіледі.

Денсаулық сақтау қаржыландыру көздерін әртараптандыру мен ұлғайту тарифтік және келісімшарттық саясатты жетілдіру, жеке инвестициялар мен МЖӘ тартуды ынталандыру, жан басына шаққандағы қаржыландыру жүйесін дамыту арқылы жүзеге асырылатын болады.

Медицина қызметкерлерінің барабар жалақысын, құрал-жабдықтың тозуын, дамуға аударымдарды және басқаларды қамтитын, медициналық қызметтерді жұмсалатын өтеуге арналған тарифтер қайта қаралатын болады.

Денсаулық сақтауды қаржыландырудың басым бағыттарының қатарына педиатриялық көмекті нығайту, ғылым мен медициналық білім беруді дамыту, инновациялық технологияларды енгізу және медициналық ұйымдарды салуға, оның ішінде МЖӘ тетіктері бойынша салуға жұмсалатын инвестициялық шығындарды өтеу кіреді.

Медициналық-санитариялық алғашқы көмек (бұдан әрі - МСАК) едәуір мобильді және халықтың қалың көпшілігіне, оның ішінде ауыл тұрғындарына қолжетімді болады.

Шалғай өңірлер үшін көлік медицинасы жұмыс істейтін болады. Тірек және серіктес ауылдық елді мекендер фельдшерлік-акушерлік пункттермен және дәрігерлік амбулаториялармен қамтамасыз етіледі. Ауылдық медициналық ұйымдар заманауи жабдықтармен 100% жарақтандырылады.

"Негізгі ауруханалар-2025" жобасы шеңберінде облыс орталықтарында, республикалық маңызы бар қалаларда және астанада МЖӘ схемасы бойынша заманауи 20 медициналық орталық және Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларында 2 ғылыми-инновациялық көпбейінді клиника салынады.

Тозған, ескірген шағын және аясы тар стационарларды жаңа объектілер мемлекеттік сектордың саладағы үлесін арттырмай алмастырады. Бұл бүкіл ел бойынша денсаулық сақтаудың басты инфрақұрылымын жаңартады, өңірлерде жаңа медициналық технологияларды енгізуге мүмкіндік береді, пациенттердің шетелге кетуін азайтады және шетелдік азаматтарды тартады. Құрылатын желі ғылымның, білімнің және клиникалық қызметтің үштұғырлылығы үшін медициналық жоғары оқу орындарының клиникалық базасы болады.

Мемлекеттік медициналық ұйымдарды қажетті жабдықпен толық жарақтандыру, облыс орталықтарының ірі көпбейінді ауруханаларының негізгі төсек қорын 50 %-ға жаңарту және ескірген инфрақұрылымды ауыстыру пациентке, оның ішінде инфекциялық және инфекциялық емес аурулары бар пациенттерге медициналық көмек көрсетуге жоғары әзірлікті қамтамасыз етеді.

Ауруларды басқару бағдарламасымен (бұдан әрі - АББ) халықты қамтуды және аурулар тізбесін кеңейту пациенттерді тартуға және олардың өз аурулары, денсаулықты сақтау тәсілдері туралы білімін арттыруға мүмкіндік береді. Оны іске асыру инфекциялық емес аурулары бар адамдардың өмір сүру сапасын арттырады және жоғары шығынды шұғыл және стационарлық медициналық көмек көрсетуді бақылауға мүмкіндік береді.

Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі (бұдан әрі - ТМККК) шеңберінде жаңа вакциналарды енгізе отырып, халықты қауіпсіз және тиімді вакцинациялаумен қамтамасыз ету жөніндегі шаралар жалғастырылатын болады.

Озық халықаралық тәжірибе негізінде онкологиялық ауруларды тиімділігі жоғары ерте диагностикалау және емдеу қамтамасыз етіледі.

Динамикалық байқауға байланысты тиімділікті арттыру және шығындарды азайту үшін созылмалы ауруларды басқару қашықтықтан диагностикалау және амбулаториялық емдеуге көшу арқылы жүзеге асырылады.

Медициналық көмекті сыртқы және ішкі клиникалық алқалық бағалау жүргізілетін болады, ал бейінді клиникалық қызметтердің үйлестіру кеңестерінің жүмысы дэлелді медицинаға негізделетін болады.

Нәресте өлімін және мүгедектікті азайту мақсатында жүктіліктің ерте мерзімдерінде де, неонаталдық кезеңде де генетикалық патологияларды анықтау бойынша диагностикалық рәсімдер кешені кеңейтіледі.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (бұдан әрі - МӘМС) жүйесі азаматтардың әлеуметтік қорғалуы, халықтың денсаулығын қорғау үшін ортақ жауапкершілікті қамтамасыз ету және әлеуметтік тәуекелдерді барынша азайту қағидаттарын сақтай отырып іске асырылатын болады.

3-міндет. Кадрлық әлеуетті және ғылыми медицинаны дамыту

Медицина кадрларын жоспарлау және болжау үшін өңірлер, ұйымдар мен мамандықтар бөлінісінде денсаулық сақтаудың кадр ресурстарын есепке алудың ұлттық жүйесі құрылады.

Медициналық ұйымдар мен медициналық білім беру ұйымдары жұмыскерлерінің мәртебесін арттыруға әлеуметтік кепілдіктерді кеңейту және ынталандыру тетіктерін жетілдіру, төтенше жағдайлар кезеңінде және одан кейін денсаулық сақтау жұмыскерлерін қалпына келтіру бағдарламасын іске асыру есебінен қол жеткізілетін болады.

Тұтас алғанда, медицина қызметкерлерін заңдық және қаржылық қорғау жүйесі жасалатын болады.

Денсаулық сақтауды қаржыландыру көлемінің ұлғаюы мен МӘМС жүйесінің дамуы есебінен дәрігерлердің жалақысы 2,5 есе көбейеді.

Денсаулық сақтауды қаржыландыру көлемін ұлғайту және МӘМС жүйесін дамыту есебінен дәрігерлердің жалақысы кемінде 561 мың теңгені, ал орта медицина персоналының жалақысы 210 мың теңгені құрай отырып, 2,5 есеге ұлғаяды.

Денсаулық сақтау саласындағы ғылыми-зерттеу әзірлемелерін іске асыру үшін әкімшілік кедергілерді азайту ғылыми әлеуетті, оның ішінде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласында әлеуетті дамытуды ынталандырады.

Сұранысқа ие медициналық мамандықтар мамандарын кәсіби даярлау, сондай-ақ үздіксіз кәсіби дамудың тиімді жүйесін енгізу негізінде салада жұмыс істейтін мамандардың құзыреттерін дамыту жетілдірілетін болады.

Практикалық денсаулық сақтау кадрларына қажеттілік жойылады және санитариялық-эпидемиологиялық қызмет, сондай-ақ өңірлер деңгейінде сұранысқа ие медициналық мамандықтар мамандарын даярлауға мемлекеттік тапсырыс ұлғая.

Цифрлық медицина мен жасанды интеллектіні кеңінен енгізу елде дербестендірілген медицинаны (4Д-медицина) іске асыру үшін жағдай жасайды.

Дербестендірілген медицина клиникаға дейінгі кезеңде аурудың ағымын анықтауға және болжауға, алдын алу іс-шараларын орындауға мүмкіндік береді, сол арқылы алдын алуға болатын ауруларды емдеуге және оңалтуға жұмсалатын шығындарды азайтады.

4Д-медицинаны іске асыруда негізгі рөлді генетикалық зертханалар мен биобанктер, медициналық ақпараттық жүйелер мен жасанды интеллект атқарады. Үлкен деректер базасы бар дербестендірілген медицина саласында клиникалық зерттеулер жүргізу үшін биобанк құрылады.

Медицина ғылымы ұлттық денсаулық сақтау жүйесін халықтың барлық осал топтары үшін аурулардың алдын алуға, жинақтаушы технологиялармен денсаулықты сақтауға арналған тиімді әзірлемелермен және шешімдермен қамтамасыз етуге бағытталады.

Отандық фармацевтика және медицина өнеркәсібін дамыту жүйесі қалыптастырылады, оның шеңберінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың отандық нарыққа қолжетімділігін жақсарту үшін ТМККК шеңберінде және МӘМС жүйесінде мемлекеттік тіркеу, сатып алу, қауіпсіздік пен сапаны бағалау (сертификаттау), патенттік қорғау, тізімдерді қалыптастыру және ұзақ мерзімді шарттар жасасу бойынша қолданыстағы рәсімдер жеңілдетіледі. Бұл 2025 жылға қарай отандық фармацевтикалық өндіріс үлесін құндық көлемнен 50 %-ға дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Медициналық туризмді дамыту шеңберінде елдің медициналық және санаторий-курорттық ұйымдарында медициналық қызметтер алу үшін шетелдік азаматтарды тарту инвестициялардың ағынына, Қазақстанның әлемдік нарықта танылуына, денсаулық сақтау жүйесінде жеке сектордың дамуына ықпал ететін болады.

4-міндет. Денсаулық сақтаудың бірыңғай цифрлық кеңістігін құру

Денсаулық сақтау жүйесінің қолжетімділігін, сапасы мен тиімділігін арттыру, аурулардың алдын алу, қоғамдық денсаулық сақтауды дамыту Деректер мен процестерді цифрландырудың кешенді жүйесіне негізделетін болады.

Кешенді цифрлық деректер клиникалық және басқарушылық шешімдерді интеграцияланған қолдаудың, медициналық көмектің, ғылыми зерттеулердің сапасы мен тиімділігін бағалаудың негізгі көзіне айналады. Қолданыстағы деректерді жинау инфрақұрылымы оларды алмасу және өңдеу құралдарымен толықтырылады.

Медицина жұмыскерлері мен пациенттер медициналық көмек көрсету орнына қарамастан, денсаулық туралы қажетті деректерге қорғалған және қауіпсіз қолжетімділік ала алады.

Қашықтықтан көрсетілетін медициналық қызметтерді, денсаулық сақтауда роботтандырылған әдістер мен жасанды интеллектті енгізу, мобильдік цифрлық қосымшаларды пайдалану бойынша жобаларға қолдау көрсетіледі.

Қашықтықтан көрсетілетін медициналық қызметтер денсаулық сақтау жүйесінің қолжетімділігі мен тиімділігін арттыруды қамтамасыз ете отырып, медициналық көмек көрсетудің дағдылы процестеріне интеграцияланатын болады.

Санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың ақпараттық жүйесін және кәсіпорынның электрондық санитариялық паспортын әзірлеу мен енгізу санитариялық-эпидемиологиялық қызмет жұмысының негізгі бағыттарын цифрландыруға, жосықсыз кәсіпорындарды айқындай отырып, субъектілердің санитариялық талаптарды орындауына мониторинг жүргізуге, сондай-ақ санитариялық-эпидемиологиялық қызмет жүмысының ашықтығын қамтамасыз етуге және басқарушылық шешімдер жедел қабылдауды жылдамдатуға мүмкіндік береді.

Ұлттық электрондық денсаулық паспорттары және "медициналық мекемелердің электрондық паспорттары" жасалады, рецептілерді электрондық форматқа ауыстыру, қашықтықтан медициналық қызметтерді енгізу жөніндегі кешенді шаралар, дәрілік препараттар мен медициналық бұйымдардың деректер базасы іске асырылады. Халықтың деректерін қорғау дербес медициналық деректерге қолжетімділікті шектеу арқылы жүзеге асырылады

Тұтас алғанда, саланы цифрландыру анық медициналық статистиканы қалыптастыруға ықпал ететін болады.

3-жалпыұлттық басымдық. Сапалы білім

Басымдықтың мәні: ел дамуының жаңа бағытын іске асыру үшін адам капиталын дамыту.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

тұрғылықты жеріне және әлеуметтік мәртебесіне байланысты білім беру сапасындағы алшақтықтан - сапалы білім алуға қолжетімділікті теңестіруге;

сапалы білім беру инфрақұрылымының тапшылығынан - қазіргі заманғы санитариялық нормаларға, қауіпсіздікке, жарақтандыру стандарттарына сәйкес келетін объектілермен толық қамтамасыз етуге;

педагог кадрлардың тапшылығынан - педагогтің орнына бәсекелестікке;

дәстүрлі оқыту бағдарламаларынан - білім алушыларды болашаққа дайындау, өмір бойы дағдылар мен құзыреттерді тұрақты жетілдіру ынтасына;

ғылым мен өндіріс арасындағы байланыстың жеткіліксіздігінен әлемдік ғылыми кеңістікке шыға отырып, отандық ғылымның прогрессивті технологиялық шешімдерін өндірістік және өнеркәсіптік секторға енгізуге;

сапалы ғылыми инфрақұрылымның тапшылығынан үздік әлемдік стандарттарға сәйкес келетін жабдықтармен жарақтандырылған объектілермен толық қамтамасыз етуге;

ғылымды толық мемлекеттік қаржыландырудан ғылымға жеке инвестициялардың үлесін ұлғайтуға көшу.

1-міндет. Білім беру саласындағы қолжетімділік пен теңдікті қамтамасыз ету

Мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу үлкен маңызға ие болады. Мектепке дейінгі білім беру жүйесі көп жағдайда оқушылардың кейінгі нәтижелерін айқындайды. Сондықтан мектепке дейінгі мекемелерде балаларды әлеуетті 100 % қамту есебінен орындардың нақты қолжетімділігі қамтамасыз етіледі.

Халықтың әлеуметтік осал топтарынан шыққан балаларды дербес мектепке дейінгі тәрбиелеу қызметтеріне қол жеткізу, үйдегі тәрбиешілер институтының тәжірибесін қолдану ("әлеуметтік бала күтуші") қамтамасыз етіледі.

Барлық білім беру ұйымдарында инклюзивті білім беру үшін жағдай жасалады.

Оқытудың дәстүрлі нысаны негізгі нысан болып табылады, бұл ретте жеке тәртіп бойынша қашықтықтан оқытуға рұқсат етіледі.

Білім берудің барлық деңгейлерін дамытудың міндеттері қолжетімді "Өмір бойы оқыту" моделін сапалы іске асыру болады.

ТжКБ жүйесі кепілдендірілген бірінші кәсіп дағдыларын алу, ішкі көшіп-қонушыларды қала экономикасына бейімдеу, сондай-ақ сектораралық ағындар кезінде жаңа талаптарға жұмыс күшін бейімдеу жөніндегі міндеттерді шешуге бағытталатын болады.

Мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде тегін кәсіби білім алуға тілек білдірушілердің барлығы толық қамтылатын болады.

Білім беру бағдарламалары жұмыс берушілерде сұранысқа ие сапалы кәсіби және әлеуметтік дағдыларды ұсынуға бағытталатын болады.

Кірісі төмен отбасылардан шыққан азаматтар мен жастардың әлеуметтік осал санаттарын қолдау үшін жоғары білімге ақы төлеуге жеңілдікпен кредит беру қолданылады.

Бейресми білім берудің баламалы нұсқалары, дербес оқыту нәтижелерін тану, кәсіби дағдыларды сертификаттау енгізіледі.

"Күміс университеттер" және "Stackable degree" (үлгайтылатын дәрежелер) кеңінен дамытылады, бүл халыққа сертификатталган курстардан ыңғайлы қарқынмен өтуге мүмкіндік береді.

2-міндет. Оқыту үшін қолайлы жағдайлар мен орта жасау

2025 жылға дейін 800 жаңа мектеп салынады. Бұл апатты жағдайдағы және үш ауысымдағы мектептер проблемасын, контингенттің өсуі ескеріліп оқушы орындарының тапшылығын шешуге мүмкіндік береді.

Мектептерді салу, реконструкциялау және реновациялау қазіргі заманғы санитариялық нормаларды, қауіпсіздік стандарттарын, жарақтандыруды және эргономиканы ескере отырып жүзеге асырылады.

Таңдау бойынша мектепке дейінгі және мектеп ұйымдарының қызметтеріне ақы төлеу үшін қаржыландырудың ваучерлік тетігін енгізуді қоса алғанда, балабақшалар құрылысына жеке бизнесті тарту үшін қолдаудың жаңа нысандары әзірленеді.

Қала құрылысы қағидаларына, бас жоспарлар мен елді мекендерді егжей-тегжейлі жоспарлау жоспарларына білім беру объектілерін орналастыруға басымдық беретін өзгерістер енгізіледі.

Негізгі нысаналы көрсеткіш 2030 жылға қарай бір ауысымдық оқытуға көшу болады.

Әрбір өңірдегі білім беру мекемелері желісінің кеңістіктегі ұтымдылығы мен тиімділігі арттырылатын болады.

Демографиялық толқынның одан әрі төмендеуін ескере отырып, мектептер тірек ауылдық елді мекендер мен аудан орталықтарындагы негізгі қоғамдық аймақтар ретінде жобаланатын болады.

Тірек ауылдар мен аудан орталықтарында шағын ауылдардың балаларын интернаттарда немесе патронат отбасыларда тұру үшін орындармен 100 % қамту қамтамасыз етіледі.

Барлық мектеп ғимараттары санитарлық тораптармен, компьютерлермен (1:5 есебінен) жабдықталады, Интернетке қол жеткізу жылдамдығы 50 МГб/сек төмен емес және лимиттелмеген трафикпен қосылады. Барлық мектептерде қазақстандық өндіріс жабдықтарын қолдана отырып, оқу сымсыз желілері өрістетілетін болады.

Бірыңғай интеграцияланған білім беру онлайн-платформасы жобасы іске қосылады.

Цифрлық білім беру ортасы дәстүрлі баламасына қарамастан, қажет болған жағдайда оны толықтыра отырып, мұғалім мен оқушылар арасындағы коммуникацияның және қайтымды байланыстың жаңа арналарына қолжетімділікті аша отырып, жұмыс істейтін болады.

Жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі және қосымша білім берудің интеграцияланған бағдарламаларын іске асыратын цифрлық үздіксіз білім беру институттары құрылатын болады.

Цифрлық құзыреттер барлық кәсіби стандарттардың міндетті элементі болады. Өз кезегінде цифрлық құзыреттер қазақстандық цифрлық сауаттылық сертификатымен расталатын болады. Ол үшін барлық облыс орталықтарында халықаралық білім беру стандартына сәйкес келетін аккредиттелген тест орталықтары жұмыс істейтін болады.

Білім берудің барлық деңгейлерінде ұлттық стандарттар мен сертификаттауға, жұмсақ дағдыларды ("soft skills") дамыту5а байланысты мемлекеттік және орыс тілдерінде халықтың барлық санаттары үшін оқыту ресурстары мен бағдарламаларының барынша көп санына стационарлық және мобильді құрылғылардан қол жеткізу қамтамасыз етілетін болады.

Жоғары оқу орындарының экспорттық мүмкіндіктерін кеңейту мақсатында елде шетелдік кампустарды ашу үшін жағдайлар жасалатын болады.

Назарбаев Университетінің тәжірибесі бойынша 2 озық өңірлік жоғары оқу орны ашылатын болады.

20 университеттің базасында тиісті қаржыландыруды бөле отырып, Академиялық артықшылық орталықтары құрылады және жұмыс істеп тұрған ғылыми-зерттеу институттары қайта жүктелетін болады. Бұл жоғары оқу орындарының зертханалық базасын жаңартуға, шетелдік топ-менеджерлерді, ғалымдарды және т. б. тартуға мүмкіндік береді.

3-міндет. Білім беру сапасын арттыру

Оқытудың инновациялық бағдарламалары мен ойын нысандарының болуы мектепке дейінгі мекемелердің жұмыс істеуінің міндетті шарты болады. Жаңа бағдарламалар баланың жеке даму ерекшеліктерін ескере отырып жасалады.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнын жаңарту кезінде бастауыш біліммен бірдей тәсілдер мен ұғымдар (құндылықтар, дағдылар, білім беру салалары, меңгеру дәрежесі) пайдаланылатын болады. Білім беру мазмұнына барлық жас топтары мен сыныптарда мазмұнды біріктіру тәсілі ретінде "өтпелі тақырыптар" енгізіледі.

Мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу сапасына мониторинг енгізілетін болады. Жұмыс істеу құқығы мектепке дейінгі қызметтердің сапасын жетілдіретін және жақсартатын мектепке дейінгі ұйымдарға беріледі.

Сапаны арттыру, сондай-ақ толыққанды дамытушы және қауіпсіз орта құру, білім беру процесін жүзеге асыру жағдайларын қамтамасыз ету, нормалар мен қағидаларды сақтау, тәрбиеленушілердің денсаулығын сақтау, педагог жұмыскерлердің білім беру цензі және штаттарды жасақтау үшін мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын кезең-кезеңімен лицензиялау енгізілетін болады.

Бұл ретте барлық деңгейдегі білім беру ұйымдарын мемлекеттік аттестаттауды қайта бастауды ескере отырып, білім беру қызметін

лицензиялау тәсілдері қайта қаралуға тиіс.

Мектептегі білім беру бағдарламаларына оқушылардың эмоционалды, физикалық және психикалық әл-ауқатының негізі болатын тұрақты даму, шығармашылық сана, салауатты психоэмоционалды даму компоненттері енгізіледі.

Оқушылардың ойлау дағдыларын қарапайым деңгейден (білу, түсіну, қолдану) жоғары деңгейге дейін (талдау, синтездеу, бағалау) қалыптастыру, пәнаралық байланыстарды барынша тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін "өтпелі тақырыптардың" болуы маңызды болады.

Мектептер мен жоғары оқу орындарында экологиялық тәрбие, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі білім деңгейі және экологиялық құндылықтарды сіңіру артады.

Оқушылар мен студенттерді экологиялық тәрбиелеу, олардың қоршаған ортаны қорғау туралы білім-білігі деңгейін көтеру және экологиялық құндылықтарды бойына сіңіру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

ТжКБ жүйесінде ТжКБ ұйымдарының тиімді басшыларын анықтауға және олардың көшбасшылық қабілетін дамытуға бағытталған "ТжКБ көшбасшылары" ("Corpus of TVET leaders") жобасы іске қосылады.

Жұмыс берушілердің қызметкерлерге қоятын талаптары көрсетілген кәсіптік стандарттарды әзірлеу бойынша жұмыс жалғастырылады. Берілген кәсіптік стандарттарды негізге ала отырып, ТжКБ жүйесінде, сол сияқты жоғары білім беру жүйесінде білім беру бағдарламалары қайта қаралатын, әзірленетін және бейімделетін болады.

ЖОО мен колледждердің барлық бағдарламалары кәсіби стандарттарды ескере отырып жаңартылатын болады.

ТжКБ ұйымдарына еңбек нарығы мен жұмыс берушілердің сұраныстарына икемді ден қою үшін ұстауда академиялық еркіндік берілетін болады. Колледждерде кәсіптік білім беру мен оқыту үшін еуропалық кредиттік технология бейімделетін болады.

Білім беру бағдарламаларының мазмұны білім беру деңгейлерінің сабақтастығын қамтамасыз етеді және ұқсас біліктіліктер бойынша білім берудің келесі деңгейінде оқыту нәтижелері мен кредиттерді қайта сынақтан өткізеді.

"Жас маман" жобасы шеңберінде жарақтандырылған колледждер базасында кадрларды озық даярлау үшін құзырет орталықтары құрылады.

"Студентке ақша" қағидаты бойынша колледждерге қабылдаудың жаңа форматы енгізіледі. Нәтижесінде колледждердің арасында ашықтық және бәсекеге қабілеттілік қамтамасыз етіледі.

Жоғары білім беру жүйесін жаңғырту жалғастырылады. Оның стратегиялық бағыты мемлекеттік реттеуден академиялық еркіндік пен адалдық (асademic freedom and integrity), жоғары оқу орындарының білім сапасы үшін жауапкершілігі қағидаттарына негізделген өзін-өзі реттейтін ортаны дамытуға дейін басталған түрлендіруді жалғастыруға шоғырландырылатын болады.

Дарынды жастардың кетуін болдырмау үшін жоғары оқу орындарының зерттеу экожүйесін қалыптастыру және ғылыми әлеуетін арттыру қамтамасыз етіледі.

ЖОО smart-университеттерді қалыптастыруға және білім беретін цифрлық экожүйені құруға ұмтылатын болады.

Білім беру қызметтері нарығында тек сапалы білім беретін және халықаралық стандарттарға сәйкес келетін жоғары оқу орындары ғана қалады.

Жоғары оқу орындары нақты сектор компанияларымен әріптестікте үсынатын, үлттық біліктілік жүйесі, оның ішінде әлемдік практикада қабылданған "Nanodegrее" ("Нанодәреже"), әсіресе ІТ-сектор танылатын сертификаттау курстарының тізілімі кеңейтілетін болады.

Мамандардың біліктілігін бағалау және сертификаттау үшін заңнамалық негіз, сондай-ақ Ұлттық біліктілік органы құрылатын болады.

Кәсіби құзыреттердің модельдері мен кәсіби құзыреттерді бағалау тетігі әзірленетін болады.

Педагог кадрлардың тапшылығы жойылып, кәсіби құрамы жақсарады. Педагогтердің жалақысы 2 есеге артады.

Педагог атағына құқық ұлттық біліктілік тестілерінің нәтижелері бойынша берілетін болады, ал аттестаттау жүйесі оқытудың нақты нәтижелеріне бағдарланады.

Білім беру жүйесіне педагогикалық жоғары оқу орындары жанынан қайта даярлаудан өтетін магистр және РhD дәрежелері бар мамандар тартылады.

Информатика мен физиканың ауыл мүғалімдеріне, сондай-ақ робототехника мен бағдарламалау бойынша аудандық конкурстардың, жарыстардың және турнирлердің жеңімпаздарын дайындаған педағогтерге ерекше назар аударылады, олар үшін жалақыға қосымша үстеме жүйелерден басқа, ынталандыру шаралары да әзірленетін болады.

4-міндет. Білім беруді басқару және қаржыландыру тиімділігін арттыру

Негізгі реттеу талапкердің немесе студенттің нәтижелеріне, оның әлеуметтік мәртебесіне және жоғары оқу орнының өзінің танылған мәртебесіне байланысты білім беру гранттары жүйесін орнату арқылы жүргізіледі.

Жоғары оқу орындарын бақылау тетіктері күшейтіледі.

Білім беруге инвестициялар, оның ішінде жеке инвестицияларды тарту және МЖӘ дамыту есебінен ұлғайтылатын болады.

Жеке инвесторларды тарту үшін білім беруге инвестициялар үшін ынталандырулар жасалады, жан басына шаққандағы қаржыландыру құралдарын кеңейту қамтамасыз етіледі, нормативтік-құқықтық база жетілдіріледі және білім беру мекемелерінің эндаумент-қорларын құру практикасы кеңейтіледі.

Балаларға қосымша білім беру аясында білім беру ұйымдарында, оның ішінде жеке меншік ұйымдарда сұранысқа ие бағыттар бойынша мемлекеттік білім беру тапсырысы орналастырылатын болады.

Заңнамалық деңгейде сақталуын қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік жоғары оқу орындарын және Оқушылар сарайын жеке секторға беруді болдырмайтын шектеулер белгіленеді.

5-міндет. Цифрлық экономика үшін адам капиталын дамыту

Білім берудің барлық кезеңдерінде - бастауыштан бастап кәсіби деңгейге дейін - базалық және практикалық цифрлық дағдыларға дейінгі оқыту процесі ұйымдастырылады.

Бүгінгі таңдағы аса маңызды міндеттердің бірі жасанды интеллект, Big data (үлкен деректер), виртуалды болмыс, заттар интернеті саласында білімі бар экономиканың нақты салалары үшін АКТ саласындағы мамандарды даярлау болып табылады.

4.0 Индустрия қажеттіліктері үшін өзекті және қолданылатын құзыреттер мен дағдыларды дамыту, ашық экономиканың жаңа сын-қатерлеріне дайын болу қажет.

Бүгінде аясы тар бағыттағы маман болу жеткіліксіз. Медицина, құрылыс, білім беру және басқа да салалар технологиялар есебінен түбегейлі өзгеруде. Технологиялық және ІТ-дағдылар барлық мамандықтар үшін базалық курс болады.

Цифрлық экономиканың мұқтаждықтары үшін мамандарды барынша көп дайындау бағдарламалаудың инновациялық мектептерін кеңейту арқылы жүзеге асырылады.

Халықаралық ІТ-университеттер мен жеке инновациялық бағдарламалау мектептерінің тәжірибесі бойынша белсенді оқыту әдістемесі базасында рөлдік модельдеу, тең құқықты андрогогика, жобалық басқару қағидаттары қолданылатын болады.

Таланттарды анықтау, тәрбиелеу, тарту және олардың тұрақтауы және ғылыми, инженерлік және кәсіпкерлік кадрлардың кәсіби өсуі үшін жағдайлар жасау жалғастырылады.

2021 жылдан бастап АКТ саласындағы білім беру мәселелерін өзектілендіру және лицензиялау, кәсіби сертификаттарды заңдастыру мәселелерін жүйелеу үшін білім беру ІТ-альянсы құрылатын болады.

Бағдарламалық әзірлемелер саласында 1000 маманға дейін шығару бойынша бастамаларды кеңінен тарату ұлғаяды.

Инновациялық мәдениетті танымал ету, ғылыми-техникалық қызметке ынталандыру, дамуға, табысқа, бәсекеге қабілеттілікке және жасампаздыққа бағдарланған креативті ұрпақты технологиялық кәсіпкерліктің инновациялық ойлауымен және дағдыларымен тәрбиелеу жаңа білімді, жобаларды, өндірістерді, бизнес-модельдерді генерациялау есебінен экономиканың бәсекеге қабілеттілігін әртараптандыру және арттыру үшін аса маңызды.

Инновациялық экожүйені кәсібилендіру үшін қажетті жаңа қызмет түрлері (технологиялық, кәсіпкерлер, брокерлер, менторлар, венчурлік кәсіпкерлер және басқалар) үшін құзыреттерді дамыту үшін жәрдем көрсетілетін болады.

Бұл жаңа жобалар, инновациялар, бизнес-модельдер ағынын генерациялауға қабілетті экожүйенің дамуына серпін береді.

6-міндет. Қазақстандық ғылымның жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттыру және оның елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қосатын үлесін ұлғайту

Қолданыстағы ғылыми зерттеулер жүйесі технологиялық жаңғыртуды белсенді қолдауға қайта бағдарланатын болады. Елдің ғылыми-технологиялық дамуы жөніндегі бағдарламалық құжат әзірленеді, оның бірінші кезектегі міндеті ғылымды дамытудың басым бағыттарын, ұлттық дамудың қолданбалы проблемаларын және т. б. айқындау мәселелерін шешу болады.

Гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландырудың мамандандырылған басымдықтарына медициналық-биологиялық зерттеулер, агроөнеркәсіптік ғылым, "жасыл" технологиялар, жасанды интеллект, энергия тиімділігі және т. б. енгізіледі.

Шетелдік жетекші ғылыми орталықтар мен университеттерде жұмыс істейтін отандастарды тарту үшін арнайы бағдарлама әзірленеді.

Қазақстандық ғалымдардың Қазақстан үшін маңызды халықаралық бағдарламалар мен жобаларға қатысу пайызы өседі.

Қазақстандық ғылымның әлемдік ғылыми қоғамдастыққа кірігуін тереңдету үшін ғалымдарды ағылшын тіліне оқыту жалғастырылады.

Ғалымдардың жалақысын арттыру мақсатында зерттеу тобының немесе құрылымдық бөлімшенің құрамында ғалымның жеке жетістіктері мен оның ұжымдық жетістіктеріне байланысты жалақыға үстемеақылар жүйесі әзірленетін болады.

Жас ғалымдарды қолдау әлемнің жетекші ғылыми орталықтарында тағылымдамалар ұйымдастыру және зерттеулерді қаржыландыруға түрлі гранттар беру арқылы жүзеге асырылады.

Ғалымдардың ғылыми тағылымдамасының санын ұлғайту ғылыми-зерттеу жұмыстарының, шет тілдерін меңгеруінің деңгейі мен сапасын, жарияланым белсенділігін дамытуға мүмкіндік береді, бұл қазақстандық жұмыстардың әлемдік ғылыми кеңістікке интеграциялануына және қазақстандық ғалымдардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ықпал етеді.

Корпоративтік басқаруды, қаржыландырудың икемді жүйесін және басқарушылық дербестікті енгізу жалғасады.

Ғылыми әлеуетті дамыту, кадрлық резервті күшейту және көшбасшыларды дамыту, оның ішінде жас ғалымдарды қолдау арқылы дамыту сияқты үш бағыт бойынша стратегиялық НR-менеджментті енгізу жөніндегі жұмыстар кешені жүргізілетін болады.

Ірі бизнес тарапынан өңірлік университеттерге олардың ғылыми қызметі бөлігінде "қамқорлық көрсету" үшін жағдайлар жасалатын болады.

Білім мен технологияларды жаңа жаһандық нарықтарға интеграциялау мақсатында бағдарламалар мен жобалар әзірленетін болады.

Ғылым және ғылыми кадрлар даярлау саласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді автоматтандыруды, диссертациялық кеңестердің, ғылыми дәрежелері мен ғылыми атақтары бар адамдардың, Қазақстан зерттеушілерінің дерекқорын, сондай-ақ ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың қажеттіліктері бойынша дерекқорды қамтитын Қазақстан гылымының бірыңғай ақпараттық жүйесі енгізіледі.

Жалпыұлттық ғылыми басымдықтарды негізге ала отырып, ҒЗТРК-на арнап жер қойнауын пайдаланушылардың іздестіру шығындарының 1%-ы көлемінде қаражатты бөлудің ашықтығы және орталықтандыру қамтамасыз етіледі.

Қолданбалы ғылыми зерттеулерді жеке қоса қаржыландыру үлесі ұлғаяды, ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру үшін жағдайлар жасалады.

Ғылыми-зерттеу жобаларына және ғылыми және/немесе ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыруға гранттар беру кезінде бірлесіп қаржыландыру тетігі, кәсіпорынның технологиялық міндеттерін шешу, конструкторлық бюролардың инфрақұрылымын пайдалану мүмкіндігі, инкубациялау, акселерациялау және басқалары арқылы өндіріспен байланыс негізгі бағдарлар ретінде қызмет ететін болады.

Жұмыс істеп түрған ҒЗИ-га бағалау жүргізіледі және қызметтің нақты нәтижелерін ескере отырып, қаржыландыру мен қаражатты қайта бөлудің бірыңғай тәсілі әзірленеді.

Ғылыми зерттеулердің қазіргі заманғы инфрақұрылымы - жетекші жоғары оқу орындары жанындағы инжинирингтік орталықтар, сондай-ақ ғылымның басты бағыттары бойынша ұлттық зерттеу орталықтарының (зертханалардың) дамыған желісі қалыптастырылатын болады.

4.0 Индустрия элементтерін дамыту, оның ішінде жасанды интеллектіні, заттар интернетін және басқа да ІТ-технологияларды пайдалану бойынша ынталандыру шаралары әзірленетін болады.

Ғылыми-зерттеу ұйымдары мен зерттеу жоғары оқу орындарының зертханаларын жаңарту жалғасады.

4-жалпыұлттық басымдық. Азаматтардың мүдделерін қорғайтын әділ және тиімді мемлекет

Басымдықтың мәні: өмірдің барлық салаларында заңның үстемдігін, жеке адам мен мемлекеттің өзара жауапкершілігін қамтамасыз ететін азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын тиімді іске асыруға бағытталған мемлекеттің құқықтық негіздерін жетілдіру.

Шараларды іске асыру бизнес жүргізу тәуекелдерін азайтып, халықтың өмір сүру сапасын жақсартады, азаматтар құқықтарының қорғалу деңгейін арттырады.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

полиция жұмысының күштік моделінен - қауіпсіз және құқықтық қоғам құру үшін құқық қорғау органдарының азаматтармен өзара іс-қимылының сервистік моделіне;

сенімсіздіктен, құқықтық қорғау кепілдіктеріне сенімсіздіктен - сот билігі институтына, толығымен тәуелсіз және әділ сот жүйесіне деген сенімнің жоғары деңгейіне;

сыбайлас жемқорлыққа қарсы үйреншікті іс-қимылдан - қоғамдық сананы түбегейлі өзгертуге және халықтың сыбайлас жемқорлық пен непотизмнің кез келген түрін саналы түрде қабылдамауға;

мінез-құлық ережелерін елемеуден - мінез-қүлық ережелері мен заңдар мүлтіксіз сақталатын қоғамда мәдени-этикалық, құндылықтар және дүниетанымдық көзқарастарды тәрбиелеу мен қалыптастыруға.

1-міндет. Сот жүйесіне және сот төрелігінің сапасына деген сенімді арттыру

Сот жүйесін одан әрі жетілдіру бүкіл сот жүйесінің, сол сияқты әрбір судьяның сыртқы және ішкі тәуелсіздігін дамытуға және тереңдетуге шоғырландырылатын болады.

Сыртқы тәуелсіздік сот жүйесін биліктің басқа тармақтарынан, көбінесе атқарушы тармақтардан, сот жүйесінің жұмыс істеуі мен қамтамасыз етілуінің барлық деңгейлері мен салаларында көбірек межелеу және оқшаулау арқылы дамитын болады.

Жоғарғы Сот Кеңесі мен Жоғарғы Сот сот төрелігін атқаруға жаңа кәсіби кадрларды тарту жөніндегі жұмысты жандандыратын болады.

Кандидаттарды іріктеу кезінде үміткерлердің жеке мінездемелері, этикалық өмір сүру салты, құқық салаларындағы терең кәсіби заңгерлік тәжірибесі ескерілетін болады. Судьяларды іріктеу БАҚ-та жарияланумен қатар жүретін болады.

Процестік заңнаманы одан әрі жетілдіру судьялардың тәуелсіздігін арттыру мен оларға және олар қабылдайтын шешімдерге ықпал етудің мүмкін еместігін қамтамасыз ететін болады.

Алқабиге кандидаттардың тізімдерін қалыптастыру үміткердің өзінің қатысуынсыз автоматтандырылған режимде жүзеге асырылатын болады.

Ішкі тәуелсіздік облыстық соттар төрағаларының құқықтық мәртебесін, апелляциялық және кассациялық сатылардың рөлі мен жұмыс істеу негіздерін үйлестіру, сот органдарының жұмыс істеу негіздерін және басқа да құралдарды жетілдіру арқылы дамитын болады.

Сот билігі институтының жұмыс істеуі нығайтылатын болады, сондай-ақ Big Data және "Соттың смарт талдауы" сияқты цифрлық құралдарды дамыту мен енгізу одан әрі өрістейді.

Азаматтық сот ісін жүргізуді жаңғырту сот төрелігіне қол жеткізуді одан әрі оңайлатуға және сот процесін төрешілдіктен шығаруға, апелляциялық сатының рөлін күшейтуге және судьяның қалауы бойынша өкілеттіктерін кеңейтуге бағытталатын болады.

Дауларды шешудің баламалы тәсілдерін, оның ішінде нотариустың атқарушылық жазба институтын кеңейту, сотқа дейінгі дайындықты енгізу, медиация мен төрелік рәсімдерін кеңінен қолдану арқылы дамыту үшін ынталандырулар жасалатын болады. Халыққа кепілдендірілген мемлекеттік заң көмегінің көлемі 2 есеге артады.

2-міндет. Құқық қорғау органдарының сервистік моделі

Көбінесе күштік құрылымды білдіретін полиция азаматтардың жеке және ұжымдық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде оларға құқық қорғау қызметтерін көрсететін негізгі органға өзгеретін болады.

Құқық қорғау органдарына кандидаттар мен оның қызметкерлеріне қойылатын талаптар қайта қаралатын болады.

Заманауи тәсілдер мен цифрлық технологияларды пайдалана отырып, мемлекеттік әкімшілік қызметке ұқсас оқыту бағдарламасы іске қосылатын болады.

Ішкі рәсімдер, іс қағаздарын жүргізу, өтініштермен жұмыс процесі, жасанды интеллект элементтері мен озық талдамалық құралдарды пайдалана отырып барынша цифрландырылады.

Қызметтер көрсетудің инфрақұрылымы мен форматын қайта құруда клиентке бағдарланған тәсілге басымдық берілетін болады.

Жергілікті полиция қызметі учаскелік инспекторға басты рөл берілетін "қадамдық қолжетімділік полициясы" қағидаты бойынша жұмыс істейтін болады.

3-міндет. Азаматтар мен бизнестіц мүдделерін қорғау

Қылмыстық саланың жаңа моделі ЭЫДҰ елдерінің қолданыстағы халықаралық стандарттары негізге алынуға тиіс: полиция - прокурор - сот.

ЭЫДҰ елдерінде қылмыстық сот ісін жүргізудің мұндай жүйесі халықтың полиция мен соттарға сенімін барынша қамтамасыз етеді.

Қылмыстық процестің негізгі үш міндетін түрлі органдар орындауы тиіс: 1) қылмыстық құқық бұзушылықты анықтау, жолын кесу, қатысы бар адамдарды анықтау, дәлелдемелерді жинау және бекіту - сотқа дейінгі тергеу органдары; 2) жиналған дәлелдемелерге тәуелсіз құқықтық баға беру, негізгі процестік шешімдерді қабылдау, сотта айыптау және қолдау - прокуратура; 3) жаза тағайындау, тергеу әрекеттерін санкциялау және сотқа дейінгі тергеу органдары мен прокуратураның әрекеттері мен шешімдеріне шағымдарды қарау - сот.

Осылайша, сотқа дейінгі тергеу органдарының, прокуратура мен соттың өкілеттіктері мен жауапкершілік аймағы нақты ажыратылатын болады. Бұл қылмыстық процестің заңды болуын қамтамасыз етеді.

Прокуратураның қадағалауы азаматтар мен бизнес жүгінетін проблемаларды тиімді шешуге, прокурордың өкілеттіктерін және шектелмеген адамдар тобының, қоғам мен мемлекеттің құқықтарын тиімді қорғау жөніндегі құралдарды нақты құқықтық регламенттеуге қайта бағдарланатын болады.

Прокуратураның қызметі оның әлеуметтік-экономикалық саладағы қатысуын кеңейте отырып, заңдылықтың бұзылуының кез келген көріністеріне уақтылы ден қою үшін алдын ала қадағалауға бағытталатын болады. Әрине, бұл халықтың шағымдары үшін бірқатар алғышарттарды жояды, қоғамдағы шиеленіс пен қақтығысты жеңілдетеді.

Азаматтардың мүдделері мен құқықтарын қорғауға уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметімен ғана емес, сонымен қатар прокуратура тарапынан да кепілдік берілетін болады.

Бизнесті күштік құрылымдардың шамадан тыс араласуынан заңнамалық түрде қорғау қажет.

Мемлекеттік органдардың заңды қызметіне құқық қорғау органдарының араласуын болдырмау қажет.

Экономикалық тергеу қызметінің жұмысы негізінен "көлеңкедегі" экономикаға қарсы күреске қайта бағдарланатын болады.

Құқық қорғау органдарының адам саудасына байланысты қылмыстық құқық бұзушылықтарды сотқа дейінгі тергеп-тексеру практикасын жетілдіруі жалғасатын болады.

БАҚ пен әлеуметтік желілер тарапынан қылмыстық процеске қатысушыларға және сотқа қысым көрсету жағдайларына жол бермеу мақсатында сотқа дейінгі тергеп-тексерудің объективтілігіне және соттың заңды әрі негізді шешім қабылдауына кедергі келтірмейтіндей көлемде ғана сотқа дейінгі тергеп-тексеру деректерін жариялауға берілетін болады.

4-міндет. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және парасаттылық саясаты

Сыбайлас жемқорлық көріністеріне қоғамдық иммунитетті арттыру мақсатында сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты қалыптастыру мен іске асыруға қоғам мен бизнесті тарту бойынша жұмыс жалғасады.

Ақпаратқа кедергісіз қол жеткізу үшін қажетті жағдайлар жасау барлық мемлекеттік органдар мен әрбір мемлекеттік қызметшінің басты міндеті болуға тиіс. Бұл ретте ақпаратқа қолжетімділік дербес деректердің және заңмен қорғалатын құпияның қорғалуын барынша қамтамасыз етуі тиіс. Мемлекеттік аппарат қызметінің ашықтығы мен транспаренттілігі, сондай-ақ ақпаратты барынша ашу мен алмасу сыбайлас жемқорлықты айтарлықтай төмендетуге ықпал етуі тиіс.

Цифрлық тетіктер бағдарламалар мен саясаттардың іске асырылуына қоғамдық мониторингті қамтамасыз етеді. Мемлекеттік азаматтық қоғаммен және бизнеспен бірлескен шаралар әзірлеуді жүзеге асыра отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегияны іске асыруға белсенді түрде тартылатын болады.

Жасырын мемлекеттік қызметтер алып тасталады және электрондық форматқа көшіріледі.

Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтудың қосымша факторларының бірі мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру үшін биржалық заңнаманы дамыту болады.

Қылмыстық заңнаманы халықаралық стандарттарға сәйкес жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғастырылады.

Сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлаған адамдарды қорғаудың кешенді жүйесі (whistleblowing), сондай-ақ ЭЫДҰ мен Еуропа Кеңесінің (ГРЕКО) ұсынымдарына сәйкес сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімділігін арттыру бойынша қосымша шаралар қалыптастырылатын болады.

Мемлекеттік қызметшілер шығыстарының олардың кірістеріне сәйкестігін бақылауды енгізу туралы мәселе қаралатын болады.

Сыбайлас жемқорлықты түбірімен жою факторы ретінде, оның ішінде халық пен бизнесті қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды пайдалануға ынталандыратын шаралар қабылдау есебінен қолма-қол ақшасыз есеп айырысуға көшу маңызды шешім болады.

Қызметті алушылардың және мемлекеттік органдар мен мекемелер өкілдерінің тікелей байланысынан туындайтын сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша жоя отырып, мемлекеттік қызметтерді ұсынуды электрондық форматқа көшіру бойынша шаралар кешенін іске асыру жалғасатын болады.

5-міндет. Заңнаманы және құқық қолдануды жетілдіру

Заңнамалық базаны әзірлеуге және талқылауға қоғам мен бизнесті тарта отырып, оны оңтайлы және тиімді құру талап етіледі.

Құзыретті сараптаманы, қоғамдық талқылауды, құқық қолдану мониторингін белгілеу арқасында заң жобаларын дайындаудың процестері мен институционалдық мүмкіндіктері жақсарады.

Мемлекеттік бақылау және қадағалау жүйесі жаңарған, "ақылды" реттеу арқылы қайта құрылатын болады.

Балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі шаралар қабылдау жалғасатын болады, оның ішінде азаматтарды, әсіресе балаларды кибербуллингтен қорғау жөнінде заңнамалық шаралар қабылданатын болады, сондай-ақ Бала құқықтары туралы конвенцияға Факультативтік хаттамаға хабарламаларға қатысты қосылу туралы мәселені қарай отырып, осы салада халықаралық-құқықтық ынтымақтастық күшейтілетін болады.

Азаптауларға қарсы күрес жөніндегі ұлттық заңнама Азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын әрекеттерге қарсы халықаралық конвенцияның ережелеріне сәйкес жетілдірілетін болады.

Сот талдамасы мен сот практикасы туралы ақпарат Қазақстанның заңнамалық базасын тұрақты жетілдіру үшін белсенді пайдаланылатын болады.

Сот-сараптама қызметін халықаралық аккредиттеу стандарттары деңгейіне дейін жетілдіру жалғастырылады, сондай-ақ сот сараптамасы органдары үшін арнайы жарақтандырылған ғимараттар салу қамтамасыз етіледі.

Құқық қорғау қызметі процесінде мамандар сараптамаларының рөлін, орны мен форматын сапалы түрде қайта қарау, сондай-ақ олардың сараптамалық қорытындылармен дәлелдемелік мәнінің арақатынасын қарау талап етіледі.

Көрсетілген шаралар сот сараптамасы саласындағы монополияны жояды және басқа дамыған елдермен ұқсастық бойынша сарапшылар арасындағы бәсекелестікті арттырады.

Жүргізіліп жатқан цифрландыру қылмыстарды, әсіресе, көлеңкелі экономика саласындағы қылмыстарды анықтау бойынша ақпараттық жүйелерді дамыту қажеттігін талап етеді. Бұл қылмыстарды ашу қызметінің тиімділігіне оң әсер етеді.

Бұдан басқа, сараптамалық қызметті цифрландыру электрондық қылмыстық іс институтын дамытумен қатар осы саладағы сыбайлас жемқорлық факторын барынша азайтуға мүмкіндік береді.

5-жалпыұлттық басымдық. Мемлекеттік басқарудың жаңа моделі

Басымдықтың мәні: азаматтардың мемлекетпен өзара іс-қимылын жақсарту, мемлекеттік жоспарлаудың тиімділігін арттыру, мемлекеттік аппаратты оңтайландыру және мемлекеттік қызметтің кадр құрамының сапасын арттыру, көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің проактивті форматына көшу, квазимемлекеттік сектордың тиімділігін арттыру арқылы мемлекеттік басқарудың жаңа моделіне көшу.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

іс-әрекеттерді орындау процесінің күрделілігінен мемлекеттік басқару тиімділігіне интеграцияланған тәсіл және қоғам мен бизнестің нақты сұраныстарын өлшеу негізінде нәтижелер мен сапалы өзгерістерді басқаруға;

көлемді мемлекеттік аппараттан - басқарылуы жылдам және қызметі нақты құрылған ықшам, тиімді, икемді және "адамға бағдарланған" мемлекеттік аппаратқа;

жедел басқарудан және жекелеген тапсырмалардың орындалуын шамадан тыс бақылаудан - жобалық басқаруға және стратегиялық құжаттарды іске асыруға шоғырландыруға;

мемлекеттік көрсетілетін қызметтер саласындағы формальды тәсілден - азаматтардың сұраулары мен болашақ үміттері негізінде қызметтерді проактивті көрсетуге;

мемлекеттің экономикаға тікелей қатысуының жоғары үлесінен - жинақы және тиімді функциялы квазимемлекеттік секторға;

мемлекеттік сектордың үстем рөлінен - бәсекелес орта жасауға және экономикаға, әсіресе жоғары технологиялық өндірістерге жеке инвестицияларды тиімді тартуға.

1-міндет. Мемлекеттік басқару тиімділігіне интеграцияланған тәсіл

Мемлекеттік басқарудың тиімділігі стратегиялық жоспарлауға, бюджеттеуге және бюджетті орындауға, мемлекеттік инвестицияларды басқаруға, мониторинг пен бағалауға интеграцияланған тәсілді енгізу есебінен арттырылатын болады. Бұл жеке сектор мен азаматтық қоғам үшін ұлттық және салалық деңгейлерде барынша нәтижелерге қол жеткізуге ықпал етеді.

Мемлекеттік жоспарлау жүйесі мемлекеттік басқару жүйесінің басты элементі бола отырып, барлық адами ресурстарды жұмылдыруды қамтамасыз ету, жекеше сектор мен қоғамды жоспарлаудың, орындаудың, бағалаудың барлық кезеңдерінде толыққанды әріптестер ретінде тарту үшін қайта қаралатын болады.

Мемлекеттік жоспарлау жүйесіне болжамдау мен сценарийлерді әзірлеудің ғылыми әдістері енгізіледі.

Тексерілген нақты деректерді, талдауды және негізделген сенімді болжамдарды ескере отырып, мемлекеттік деңгейде шешімдер қабылдауды көздейтін "Data-driven government" ("Деректер негізіндегі үкімет") бастамасы іске асырылатын болады. Бұл фактілерге негізделген саясат жүргізуге (evidence-based poliy making) және жаңа бастамалардың ықтимал әсерін нақты болжауға және тиісті шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.

Мемлекеттік органдарға бюджеттік дербестік беріледі, бұл міндеттерді жедел шешуге және бюджеттік жоспарлаудың тиімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді.

Бюджетті жоспарлаудың және атқарудың автоматтандырылған платформасы бюджет процесінің әрбір кезеңінде тиісті құжаттардың "Ашық бюджеттер" порталында да, орталық және жергілікті мемлекеттік органдардың веб-парақтарында де пайдаланушыға ыңғайлы форматта уақтылы жариялануын қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік аппаратқа инновациялық жобаларды іске асыруға шоғырлануға көмектесетін "қолмен" жинау және ұзақ мерзімді бюджеттік келісу рәсімдерінен бас тарту маңызды болады.

Мемлекеттік қызметшілер қызметінің тиімділігін бағалау өзгерістер теориясы негізінде бөлшектенген стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге байланысты болады.

Есептілік, ашықтық және бақылау жөніндегі жаңа талаптар қоғамның мемлекетке деген сенімін арттыруға ықпал ететін болады.

2-міндет. Мемлекеттік басқарудың сервистік және "адамға бағдарланған" моделін қалыптастыру

Басты құндылықтары азаматтар мен олардың игіліктері болып табылатын мемлекеттік басқарудың сервистік және "адамға бағдарланған" моделін қалыптастыру бойынша ауқымды реформа жүргізілетін болады.

Бұл процесте мемлекеттің "функцияларын" қайта ойластыру, мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы және бір деңгейдегі деңгейлес мемлекеттік органдар арасындағы өкілеттіктердің нақты институционалдық аражігін ажырату, сондай-ақ кешенді және жүйелі жұмыс маңызды болып табылады, оның нәтижесі - кертартпа рәсімдер мен тән емес функциялардан босатылған мемлекеттік аппараттың оңтайлы ұйымдастырушылық құрылымы мен штат санына, басқарушылық сатылылық пен қабылданатын шешімдердің өзгеруіне алып келеді.

Мемлекеттік аппаратты одан әрі дамыту ұтқырлықтың, алуантүрліліктің және ашық, мәдениет ынтымақтастығын көтермелейтін, сондай-ақ білімқұмар қызметшілер мен бейімді басшылардың болуын болжайтын мемлекеттік қызметтің инновациялық моделін қалыптастыруға бағытталатын болады.

Мемлекеттік органдардың қызметі, ішкі процестер мен қабылданатын шешімдер қоғам мен бизнестің игілігі үшін нәтижелерге қол жеткізуге бағытталатын болады.

Штат саны мен ұйымдастырушылық құрылым, мемлекеттік органдарды ұстауға және олардың тиімділігін басқару құралдарына арналған бюджеттік шығыстар мемлекеттік функциялардың оңтайландырылған жиынтығы негізінде айқындалатын болады.

Мемлекеттік саясатты іске асырумен тікелей байланысты емес мемлекеттік органдардың көмекші және жәрдемдесуші бөлімшелері оларды бэсекелес ортаға беру не оларды уәкілетті органдарда орталықтандыру арқылы оңтайландырылатын болады.

Мемлекеттік органдардың функционалы процестік тәсілді енгізе отырып сүйемелденетін болады. Бұл ревизияны, реинжинирингті, артық бизнес-процестерді қысқартуды және толық цифрландыруға көшуді көздейді. Мемлекеттік орғандардың 100% қызметі автоматтандырылып, электрондық форматқа көшіріледі.

Мемлекеттік функцияларды қысқарту мемлекеттік қызметшілердің лауазымдық міндеттерін қайта қарауға және қызметтің тиімсіз түрлерінің азаюына әкеп соғады.

Бұл ретте мемлекеттік қызметшілер азаматтармен тиімді өзара іс-қимыл жасауға, қоғам мүдделерін ескере отырып, мемлекеттік саясатты әзірлеуге және іске асыруға, сондай-ақ нәтижелілікті арттыруға бағдарланатын болады. Жоспарлауды, бюджеттеуді, мемлекеттік қызметтер көрсетуді және цифрландыруды қоса алғанда, барлық негізгі процестер "функциялар - сервистер - өнімдер" формуласы бойынша өзгеретін болады.

Ішкі мемлекеттік аудитті оның объектілері қызметінің ерекшеліктеріне қарай мемлекеттік органдардың дерекқорларымен, электрондық мемлекеттік аудит тәуекелдерін басқару жүйесімен кіріктіре отырып, цифрландыру қамтамасыз етілетін болады.

Мемлекеттік аппаратқа іріктеу бейіндік білімге және талдамалық ойлау, көшбасшылық, креативтілік, бастамашылық сияқты құзыреттер бойынша жүзеге асырылатын болады.

Кадрлық іс жүргізуді толық автоматтандыру қамтамасыз етіледі. Мемлекеттік қызметте персоналды басқарудың барлық процестерін құру цифрлық технологияларды, ауқымды деректерді және жасанды интеллект алгоритмдерін белсенді қолдана отырып жүзеге асырылатын стратегиялық кадрлық жоспарлауға сәйкес келетін болады.

Персоналды стратегиялық басқаруға көшу мемлекеттік қызметтің ұйымдастырушылық мәдениетін, ынталылығы мен тартымдылығын өзгертуге ықпал ететін болады.

Бастамашылдық, қазіргі заманғы тәсілдерді енгізу көтермеленетін болады.

Білікті қызметкерлерді мемлекеттік қызметке тарту және ұстап қалу, сондай-ақ институционалдық жадыны сақтау мақсатында мемлекеттік аппараттағы жұмыстың тартымдылығын арттыру бойынша шаралар қабылданатын болады.

Орталық және жергілікті деңгейлердегі мемлекеттік сектор басшыларына шешімдер қабылдау үшін көбірек өкілеттіктер мен жеткілікті ресурстар берілетін болады.

3-міндет. Ашық үкімет

Ауқымды деректерді талдау және жасанды интеллект құралдарын қолдану мемлекеттік басқарудың сервистік моделіне көшуге негіз болады. Мемлекеттік органдардың бірыңғай талдамалық ақпараттық жүйесі мәліметтердің механикалық жиналуын болдырмайды.

Азаматтар мен үкіметтің нақты уақыт режимінде екіжақты ақпараттық өзара іс-қимылын көздейтін, мемлекеттік органдар қызметінің ашықтығы мен есеп беруіне ықпал ететін ашық үкіметті одан әрі дамыту қамтамасыз етілетін болады.

Азаматтар мен үкіметтік емес ұйымдардың пікірін ескере отырып, ыңғайлы пайдалану мақсатында "Ашық үкімет" порталының тартымдылығы артады.

Азаматтарға бағдарланған тәсіл енгізілгеннен кейін және қажетті қызметтерді алуға, ақпарат табуға, сұрау салулар беруге, кері байланыс алуға жылдам мүмкіндік берілгеннен кейін бірыңғай стандарттар, мемлекеттік органдардың ашықтық саясаты белгіленетін болады.

Бизнестің фронт-офистерінде қызметтер көрсетіледі, атап айтқанда, неғұрлым ыңғайлы интерфейстер арқылы қызметтер алу мүмкіндігімен платформалық тәсіл енгізілетін болады. Ол үшін сәйкестендіру жүйесінің, ЭЦҚ, білім базасының элементтері қолжетімді болады. Сондай-ақ қызметтер үшінші тарап қызметтерінде ұсынылатын болады. Бұл мемлекеттік органдардың және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің ақпараттық жүйелерін одан әрі интеграциялауды талап етеді, көрсетілетін қызметтер бойынша сандық және сапалық көрсеткіштер бөлінісінде үлкен деректер қалыптастырылатын болады.

Проактивті тәсіл енгізілетін болады, оның шеңберінде қызметтер азамат өтініш бергенге дейін оның бейіні, қажеттіліктері және өмірлік сатысы негізінде көрсетіледі. Қызметтер "бір өтініш" қағидаты бойынша көрсетіледі, бұл мерзімдерді қысқартады және олардың сапасын арттырады.

4-міндет. Нәтижеге және азаматтардың мүдделеріне бағдарлануды арттыру

Мемлекеттік органдардың іс-қимылдары тікелей халық пен бизнестің мүдделерін қанағаттандыруға бағдарланатын болады.

Клиентке бағдарлануды арттыру көрсетілетін қызметтер мен орындалған жұмыс бойынша тұрақты қайтымды байланыс алу есебінен жүргізіледі, бұл мемлекеттік органдарға, ең алдымен, азаматтық проблемалардың неғұрлым өзекті мәселелерін шешетін жобалар мен бағдарламаларды іске асыруға мүмкіндік береді.

Бизнес пен азаматтардың "халық үніне қүлақ асатын мемлекет" қағидатына сәйкес әріптестікке бағдарлана отырып, шешімдер әзірлеуге және аса маңызды мемлекеттік құжаттарды қабылдауға қатысуы үшін мүмкіндіктер кеңейеді.

Бизнес, мемлекет және халық арасындағы өзара іс-қимыл цифрлық форматқа көшеді. Азаматтарға қызметті бір арнадан алуға және оны басқа арнада "кез келген уақытта, кез келген құрылғыдан" аяқтауға мүмкіндік беріледі.

Кейіннен процестер мен функцияларды онлайн-форматта құра отырып, олардың цифрлық реинжинирингі жүргізілетін болады. Бұл мемлекеттік қызметтер көрсетудің проактивті форматына көшу. Нақты қатысуды талап етпейтін қызметтер (құқықтарды қайта табыстау, шарттардың кейбір түрлеріне қол қою) баламасыз түрде цифрлық форматта көрсетілуге тиіс. Базалық көрсеткіш - автоматтандырылған қызметтер саны емес, шешілген өмірлік жағдайлар бойынша цифрлар.

ХҚО-ның қызметі функцияларын бәсекелі ортаға барынша бере отырып, цифрлық қызмет көрсету орталықтарына қайта форматталатын болады. Жаңа орталықтардың негізгі құрамдауыштары өзіне-өзі қызмет көрсету және бейнеқызмет көрсету аймақтары болады.

Мемлекеттік органдар жүмысы тиімділігінің негізгі көрсеткіштері аралық процесс емес, азаматтың, өңірдің, жекелеген саланың шешілген проблемалары түріндегі түпкілікті нәтиже, сондай-ақ мемлекеттік органның қызметін халықтың бағалауы болады. Қоғамның мемлекеттік органдарға деген сенім және олардың қызметіне қанағаттану деңгейі мемлекеттік аппараттың жүмысын бағалау жүйесінің маңызды бөлігіне айналады.

Қоғамдық бақылауды дамыту мақсатында азаматтар мен мемлекеттің жауап берудің тиімділігін қадағалай отырып, өзара іс-қимыл жасау тетіктері құрылады.

Қолжетімділігі шектеулі ақпаратты қоспағанда, мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор ұйымдарының қызметіне қатысты барлық ақпарат ашық қолжетімділікте ұсынылатын болады.

Мемлекеттік органдардың ашық отырыстары мен кеңестерін онлайн- трансляциялауды өткізу практикасы халық пен бизнестің ақпаратқа қолжетімділігін арттырады, мәліметтер иеленушілердің жауапкершілігін кеңейтеді.

Азаматтардың реформалар мен ұсыныстарға бастама жасауы үшін бірыңғай заңды онлайн-петиция институты, сондай-ақ өтініштерді есепке алуға арналған платформа құрылады. Мұндай тетік кез келген манипуляциядан толық қорғалған болады.

5-міндет. Квазимемлекеттік сектордың тиімділігі

Мемлекеттің экономикаға қатысу үлесін түбегейлі қысқартуға бағытталған квазимемлекеттік сектордың жаңа моделін құру жөніндегі дәйекті жұмыс аяқталатын болады.

Квазимемлекеттік сектордың стратегиялық жалпыұлттық міндеттерді іске асырудағы рөлі қайта қаралатын болады. Квазимемлекеттік сектор субъектілерінің функциялары, міндеттері бойынша аудиті және сыныптамасы жүзеге асырылады, бұл қайталануды жоюға, сондай-ақ дамыған нарықтарға мемлекеттің қатысуын қысқартуға мүмкіндік береді.

Квазимемлекеттік сектор субъектілерінің кез келген нысандарын құру және тарату, оларға басым функциялар мен ережелерді беру мүмкіндігінің нақты шарттары айқындалатын болады. Квазимемлекеттік сектор субъектілерін сыныптау коммерциялық не коммерциялық емес бағытына қарай ұйымды құрудың негізгі мақсатын басшылыққа ала отырып жүзеге асырылатын болады.

Мемлекеттік кәсіпорындар неғұрлым бәсекеге қабілетті және нарыққа бағдарланған ұйымдық-құқықтық нысандарға қайта құрылатын болады. Бұл мемлекеттік кәсіпорындардың ашықтығы мен тиімділігін арттыруға ықпал етуге, сондай-ақ олардың болашақта жекешелендірілуіне негіз қалауға тиіс.

Экономика салалары, оның ішінде квазимемлекеттік сектор субъектілері қызметін жүзеге асыратын функциялар қысқарады. Барлық рәсімдердің толық ашықтығын қамтамасыз ете отырып, мемлекет қатысатын заңды тұлғаларды жекешелендіру жалғасатын болады. Олардың қатысуы қоғамдық мүддені, орындалатын міндеттер шеңберінің ерекшелігі мен бірегейлігін қамтамасыз етуге байланысты жекешелендіруге жатпайтын аса маңызды инфрақұрылымды басқару мақсатында ғана қамтамасыз етілетін болады.

Жаңа модельдің маңызды элементі - портфельді басқару мәселесінде квазимемлекеттік сектордың тиімділігін бағалау. Тиімділік көрсеткіштері бірінші кезекте бәсекеге қабілеттілікке, рентабельділікке, қаржылық орнықтылыққа және экономиканы дамытуға бағытталатын болады.

Квазимемлекеттік ұйымдар қызметінің нәтижелерін бақылау жүйесі мен бағалау өлшемшарттары озық халықаралық практикаға сәйкес келтірілетін және түйінді стратегиялық, экономикалық және әлеуметтік-саяси көрсеткіштерге байланыстырылатын болады.

Қызметтің ашықтығы, қоғамның басқаруға қатысуы және мемлекеттік активтерді басқаратын атқарушы органдар мен квазимемлекеттік сектордың қарамағындағы мемлекеттік кәсіпорындардың тиімділігін бағалау нәтижелерінің жаппай ашықтығы квазимемлекеттік сектордың жаңа моделінің негізі болады.

Квазимемлекеттік сектор заңды түрде институционалданатын болады, бұл оның субъектілерінің нақты ұғымын айқындауға, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің басқару органдары мен олардың мүшелерінің жауапкершілігін белгілеуге, корпоративтік басқару негіздерін көздеуге, мемлекет қатысатын заңды тұлғалар қызметінің ашықтығы, есептілігі және мониторингі мәселелерін реттеуге мүмкіндік береді.

6-жалпыұлттық басымдық. Патриотизм құндылықтарын дәріптеу

Басымдықтың мәні: қайратты және жауапты адамдардың біртұтас ұлтын қалыптастыру.

Шынайы отаншылдық азаматтың өз елінің жетістіктеріне қатысы болуына және болып жатқан процестерге нақты ықпал ете алатын фактіге, мемлекет жүргізетін саясатты олардың түсінуі мен қолдауына, өзі өмір сүретін қоғамның, ортаның жай-күйі үшін жауапкершіліктің бір бөлігін алуына негізделеді.

Саяси жүйе мен экономиканы табысты жаңғырту үшін қоғамдық сананы озыңқы жаңғырту талап етіледі, бұл қайратты және жауапты адамдардың біртұтас ұлтын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Осы орайда қоғамдық-саяси процестерді демократияландыру мен саяси бастамаларды іске асыру бағытын, оның ішінде сайлау заңнамасын реформалау, ауылдық және аудандық әкімдердің тікелей сайлауын енгізу, жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту мен жергілікті қоғамдастықтардың шешімдер қабылдаудағы дербестігін арттыру арқылы жалғастыру маңызды.

Отаншылдықтың маңызды шарты ұлттық бірегейлікті сақтау, қоршаған әлемге жауапты қарауға, жергілікті және ұлттық деңгейлерде қоғамдық өмірге белсенді қатысуға, қатыстылық пен бастамашылық сезімін дамытуға бағытталған әрбір азаматтың санасын жаңғырту болып табылады

Өзіндік ұлттық рәмізді жасау мен тарихи және мәдени объектілерді асқақтату барлық қазақстандықтардың ұлттық санасына біртұтас сіңіре отырып, оларды елдің бірыңғай "рухани белдеуіне" біріктіруге мүмкіндік береді

Жастардың материалдық деңгейі мен элеуметтік жағдайына қарамастан, өмір жолын таңдау, жеке табысқа қол жеткізу мүмкіндіктерін кеңейту арқылы олардың өзін-өзі танытуы үшін жагдайлар жасалатын болады.

Өскелең ұрпақтың тәрбие процесі өз біліміне, салауатты өмір салты мен кәсіби жетістіктеріне, өзінің жеріне, ауылына, қаласына, өңіріне, атажұртына, мәдениеті мен тіліне деген сүйіспеншілікке баса назар аудара отырып, өмірге салиқалы көзқарас сияқты элементтерді қамтитын болады.

Адалдық, мейірімділік, әділдік, өзін-өзі дамыту сияқты дәстүрлі жалпыадамзаттық құндылықтар қазақстандық жастарда басым болуы тиіс.

Волонтерлер қызметі аясында өзара көмек көрсетудің биік мәдениетін қалыптастыру және бұл процеске әрбір азаматтың кеңінен қатысуы

жалпыұлттық ауқымда болуы тиіс.

Бұған оның ішінде:

азаматтар арасында қайырымдылық мәдениетінің деңгейін арттыру;

қайырымдылық ұйымдарының қызметі үшін қолдау мен ынталандырулар жасау;

қайырымдылық ұйымдарының қызметіне азаматтардың сенімін арттыру үшін олардың есептілігі мен ашықтығын стандарттау да ықпал ететін болады.

Азаматтардың экологиялық мәдениетін дамыту табиғатқа аялы көзқарас призмасы, жануарларды қорғау қағидаттары мен экологиялық ұйымдарды қорғау арқылы жүруі тиіс.

Отандық мәдениеттің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және шетелде елдің оң имиджін қалыптастыру үшін бұрынғы отандастармен жұмыстың жаңа тетіктерін енгізу маңызды.

Заманауи өнерді дамытуды басымдық ету және Жаңа мәдени толқынды қолдау қажет.

Бұқаралық спортты, ең алдымен балалар спортын жан басына шаққанда қаржыландыруды енгізу арқылу дамыту.

Сондай-ақ биік жетістіктер спортын қолдау мен дамыту, соның нәтижесінде кәсіби спортшылардың халықаралық аренадағы өнер көрсетуде нәтижелері деңгейінің артуы өз елі үшін мақтаныш сезімінің тудыруға әсер етеді.

Тең мүмкіндіктер қоғамын қалыптастыру мақсатында мүмкіндіктері шектеулі адамдарды әлеуметтендіруге бағытталған инклюзивті жобалар іске асырылатын болады.

Әрбір қала мен өңірде отбасыларға қолдау көрсету, отбасылық шиеленісті шешу және әйелдер мен балаларға тұратын орын беру бойынша орталықтар құрылатын болады.

7-жалпыұлттық басымдық. Ұлттық қауіпсіздікті нығайту

Мемлекеттің ұлттық қауіпсіздік саласындағы саясаты Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін экономикалық, қоғамдық-саяси, әлеуметтік, ақпараттық, халықаралық, әскери және басқа салалардағы нақты және ықтимал қауіп-қатерлерден қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған.

Ұлттық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырудың негізі:

Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі мен әлеуметтік- экономикалық және қоғамдық-саяси теңгерімді даму міндеттерінің ажырамас өзара байланысы мен өзара тәуелділігі;

ұлттық қауіпсіздік тәуекелдерін басқарудың заманауи әдістерін енгізу;

ұлттық қауіпсіздік жүйесін сын-тегеуріндер мен қатерлерге қарсы тұруға бағдарлау ғана емес, орнықты даму үшін жаңа мүмкіндіктер жасау.

Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігінің 2025 жылға дейінгі стратегиясында қамтамасыз етілетін болады.

8-жалпыұлттық басымдық. Әртараптандырылған және инновациялық экономика құру

Басымдықтың мәні: кәсіпкерлердің экономикалық белсенділігін ынталандыруға және дамытуға, жеке меншік пен бәсекелестікті тиімді қорғауға бағытталған кәсіпкерлікті дамытудың "жаңа күн тәртібі". Негізгі нәтиже бәсекеге қабілетті отандық кәсіпорындарды қалыптастыру болады.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

кәсіпкерлік субъектілерін дамытудың қарапайым қағидаттарынан қазіргі заманғы кәсіпкерлік экожүйесін құруға;

бизнеске қолдау көрсету жөніндегі "сандық" міндеттен талап етілетін инфрақұрылымды құра отырып, сапалы "топтамалы шешімдер" қабылдауға;

реттеуден ынталандыруға;

"көлеңкедегі" бизнесті дамыту мүмкіндігінен адал "ашық" бизнесті жүргізуге жағдай жасауға және "көлеңкедегі" нарықты анықтаудың бұлтартпастығына;

жоғары әкімшілік бақылаудан кәсіпкерлік қызметті оңайлатуға және заңды түрде жүргізуге;

салалардағы меншік иесі және реттеуші ретіндегі мемлекеттің белсенді рөлінен жеке субъектілер арасындағы салауатты бәсекелестікке;

басым салалар есебінен сандық өсуге бағдарланудан (бэсекелестік артықшылыққа қол жеткізген) әртүрлілік есебінен сапалы өсуге (бәсекелестік артықшылыққа қол жеткізу жолында);

ішкі тұтынуға ғана бағдарланудан жалпыөңірлік экспорттық нарықтардағы бәсекеге қабілеттілікке.

1-міндет. Бәсекелес салаларда мемлекет иелігінен алу

Стратегиялық функцияларды немесе ел жағдайында және ауқымында бәсекелестік экономикалық тұрғыдан орынсыз болатындарды қоспағанда, тиімді жекешелендіруді, мемлекеттік функцияларды бәсекелес ортаға беруді қамтитын экономиканы мемлекет иелігінен алу процесі жеделдетіледі.

Квазимемлекеттік сектор субъектілері үшін рұқсат етілген қызмет түрлерінің тізбесін, оның ішінде өңірлердің ерекшелігі мен даму деңгейін ескере отырып оңтайландыру бойынша жұмыс жалғасады. Осындай жұмыс мемлекеттік кәсіпорындар бойынша да жүргізілетін болады.

2-міндет. Кәсіпкерлікті теңгерімді реттеу

Кәсіпкерлікті дамытудың "жаңа күн тәртібінің" негізгі басымдығы әкімшілік кедергілерді қысқарту арқылы бизнес құру рәсімін оңайлату болады.

Дағдарыстан кейінгі кезеңде мемлекеттік реттеуді жаппай жеңілдету жүргізіледі, "жаңа парақтан бастап" реттеу және нарыққа кіру және бизнесті жүргізу процестеріне кедергілерді азайту тетіктері енгізіледі.

"1 in 2 out" ("2-еудің орнына 1" жаңа реттеуші құралды енгізу тең болатын қолданыстағы екі реттеуді алып тастауды көздейді) қағидатын енгізу жүзеге асырылады, бұл кәсіпкерлерге қатысты артық талаптарды азайтуға мүмкіндік береді.

Жеке меншікке қол сұғылмаушылықты қорғау кепілдігін арттыру үшін Қылмыстық кодекстің барлық баптарында, егер кәсіпкердің қылмыстық теріс қылығы бюджет қаражатын ұрлаумен немесе мемлекеттің мүліктік мүдделеріне тікелей зиян келтірумен байланысты болмаса, кәсіпкердің мүлкіне мемлекет пайдасына тыйым салу түріндегі санкциялар алып тасталады.

Рұқсат беру құжаттарынан мемлекеттік лицензиялар қолданылатын болады. Басқа барлық рұқсаттар жойылады, олардың орнына бизнестің есептілігі, ерікті негізде қызметті талдау енгізіледі.

Бизнеске бақылау жүктемесін азайту, сондай-ақ отандық кәсіпкерліктің орнықтылығын қамтамасыз ету мақсатында жоспарлы тексерулердің орнына кәсіпорынның "диагностикасы" қағидаты енгізілетін болады. Тәуекелдерді басқару жүйесі негізінде кәсіпорындарды жауаптылыққа тартпай "диагностикалау" мүмкіндігі мемлекеттік органдарға берілетін болады.

Шағын және микрокәсіпкерлік субъектілерін тексеруге мораторийдің қолданылуы кезеңінде (2023 жылғы 1 қаңтарға дейін) мемлекеттік бақылау мен қадағалауды қатаңдатуға, сондай-ақ жаңа рұқсаттар мен хабарламалар енгізуге тыйым салынады.

3-міндет. ШОБ-тың өсуі мен дамуы үшін мүмкіндіктерді кеңейту

Мемлекеттік қолдау бағдарламалары мен шараларының атаулылығын кеңейту және арттыру арқылы бизнесті қаржыландыруға қолжетімділікті арттыру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

Ішкі және/немесе сыртқы нарықтарға қатысуды ұлғайтуға қабілетті кәсіпорындар мемлекеттің үлесі мен қатысу деңгейін айқын шектей отырып, "пакеттік шешімдер" арнайы шаралар кешенін айқындау арқылы ынталандырылатын болады.

Бизнестің барлық санаттары үшін салық салынбайтын сараланған қолдау шаралары көзделетін болады, бұл барлық мұқтаж кәсіпкерлерді қамтуға және оның орнына қоғам үшін соған мөлшерлес игілік алуға, оның ішінде отандық тауарларды міндетті өндіруді және кәсіпорындардың ішкі нарыққа қатысуын ұлғайтуга мүмкіндік береді.

Кәсіпкерлер мен кәсіпкерлік бастамасы бар халықты оқыту тәсілдері болашақ кәсіпкердің жаңа философиясының пайда болуымен өзгереді.

Бизнестің коммерциялық мүмкіндіктерін кеңейту үшін субсидиялау, гранттар, шығыстарды өтеу сияқты мемлекеттік қолдау шараларына салық салу жойылады.

Бизнестің банктік кредиттеуге тәуелділігін төмендету мақсатында микрокредит беруді, факторингті, қор нарығы мүмкіндіктерін кеңейту арқылы банктік кредиттеуге баламаларды дамыту қамтамасыз етілетін болады.

Қазақстандық бизнес айналым қаражатын толықтыру мүмкіндігімен арзан қаражатқа немесе сомасы мен салалары жағынан шектелмейтін инвестициялық мақсаттарға қол жеткізе алатын болады. Бұл ШОБ-та жұмыспен қамтылғандар санын 4 млн адамға дейін арттыруға мүмкіндік береді.

Реттеуді жеңілдету және инноватор компаниялар мен реттеуші арасындағы өзара тиімді іс-қимыл форматын қамтамасыз ету үшін қаржы нарығына қатысушылар үшін құқықтық белгісіздік пен заңдық тәуекелдерді азайтуға мүмкіндік беретін "реттеуші құм алаңы" қағидаты қолданылатын болады.

4-міндет. Салауатты бәсекелес ортаны қамтамасыз ету

Ұлттық экономиканы нығайту мақсатында, оның жазалаушылық бағытынан ауыр бұзушылықтар бойынша жауапкершілікті күшейте отырып, елеусіз құқық бұзушылықтарға "жеңіл құқық" құралдарын кеңінен қолдануға бағыттау арқылы бәсекелестікті дамыту бойынша проактивті мемлекеттік саясатты енгізу жөніндегі жұмыс жалғасады.

"Оңалту және банкроттық туралы" Қазақстан Республикасы Заңының құқық қолдану практикасы жетілдірілетін болады.

Квазимемлекеттік сектор мен жеке бизнес арасында біртекті бәсекелес ортаны қамтамасыз ету, ЭЫДҰ елдерінің озық практикасын қолдана отырып, "бәсекелес бейтараптылық" қағидатын іске асыру жөнінде шаралар қабылданатын болады.

"Open Markets" (ашық нарықтар) қағидаттарын тұтынушылардың ақпаратқа қол жеткізуіне бағытталған ІТ-құралдары арқылы енгізу бәсекелестікті дамытудың маңызды бағыттарының біріне айналады. Бұл салаға жаңа жеткізушілердің енуі шарттарын жеңілдетеді және сатып алушылардың тиімді ұсыныстарды іздеуіне мүмкіндіктер береді.

Шектеулі ресурстарды бөлуде сәйкессіздіктер байқалатын нарықтарда (радиожиілік спектр және т.б.) тауарларды тұтыну жүйесін ("коллаборативті тұтыну") өзгертуге арналған "Sharing Economy" қағидаттары енгізілетін болады.

Биржалық саудаға қойылатын монополияға қарсы талаптардың сақталуын мониторингтеу (биржалық тауарды сатудың біркелкілігі мен тұрақтылығы, лоттардың ең аз және ең көп мөлшері, биржадан тыс мәмілелерді тіркеу, тауар биржаларының электрондық жүйесіне монополияға қарсы қол жеткізу) жер қойнауын пайдаланушылардың ресурстарға тең қол жеткізуін, сатушылар мен сатып алушылардың шектелмеген тобының сауда- саттыққа бір мезгілде қатысуы есебінен нарыққа қатысушыларды ұлғайтуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Нарықтық баға белгілеудің сенімді баға индикаторлары бар ақпараттандыру жүйесі қалыптасады.

Биржалық тауарлар тізбесін кеңейту және сауда-саттық көлемін кезең-кезеңімен ұлғайту жөніндегі жұмыс жалғасатын болады.

Бәсекелестікке әсерді бағалау мақсатында тауар нарықтарын реттеу саясатын әзірлеу, қайта қарау немесе өзгерту үшін мемлекеттің араласуының бәсекелестік салдарларына талдау жүргізілетін болады.

Сондай-ақ мемлекеттік қолдауды қысқарта отырып және "жасанды монополияларды бұзу" қағидаты бойынша бүкіл заңнамаға ревизия жүргізе отырып, өндірілетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің монополияларын реттеу жөніндегі жұмыс жалғасады, бұл монополиялардың көрсетілетін қызметтері мен тауарларына баға белгілеудің ашықтығын ғана емес, сондай-ақ монополиялар қызметтерін жеткізудің бүкіл тізбегінің ашықтығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Салалар мен өңірлерде бәсекелестікті дамыту стандарттарының жүйесі қалыптастырылады, бұл мемлекеттік аппаратты осы белсенді жұмысқа тартуға алып келеді.

Бәсекелестікті дамыту, сондай-ақ мемлекеттік сатып алу саласындағы процестің тиімділігін арттыру мақсатында тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің орташа нарықтық бағаларын тұрақты түрде мониторингтеу бойынша тетік (онлайн-алаң) құрылады.

"Бір терезе" қағидаты бойынша шағымдарды қабылдаудың бірыңғай ақпараттық жүйесін құра отырып, тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың сапалы жүйесі орнықтырылады.

5-міндет. Жаңа жағдайларға бейімдеу үшін агроөнеркәсіптік секторды реформалау

СОVID-19 пандемиясынан және мұнай бағасының құлдырауынан туындаған, өзгерген сыртқы жағдайлар мен бюджеттік шектеулер агроөнеркәсіп кешенін (бұдан әрі - АӨК) реформалауды және мемлекеттік ресурстарды неғұрлым ұтымды бөлуді қажет етеді. Бұл 2025 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемін - 1,3 есеге, АӨК-тегі еңбек өнімділігін - 2,5 есеге арттыруға, өңделген өнім үлесін 70%-ға дейін жеткізуге мүмкіндік береді.

Агроөнеркәсіптік секетордың реформаларының негізінде:

1) саланың ұзақ мерзімді бәсекеге қабілеттілігіне қол жеткізуге саясаттар мен ілеспе шығыстарды қайта бағдарлау;

2) өнімділік драйверлері ретінде білім мен цифрландыруға назар аудару;

3) жекелеген өндірістерден - құн жасау тізбегіне баса назар аудару болады.

Мемлекет бәсекелестікті күшейту, неғұрлым өндірісті кәсіпорындарды таңдау және жеделдетілген технологиялық жаңартуды қамтамасыз ету есебінен өсуді ынталандыруға мүмкіндік беретін ашық сауда мен Инвестицияларға бейілділік сасясатын жалғастыратын болады.

Кәсіпорындардың сыртқы нарықтардағы сенімді өнім берушілер ретіндегі беделіне нұқсан келтіретін экспортқа қойылған шектеулер жойылады.

Бюджеттік инвестициялық саясаттың басымдығы логистика объектілері мен ұсақ өндірістерді қоса алғанда, ауыл шаруашылығы мен ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер үшін қажетті инфрақұрылым құру болуға тиіс.

АӨК саласында білім мен ғылымға, цифрландыруға, технологияларды таратудың және енгізудің экожүйесіне мемлекеттік инвестициялар қамтамасыз етілетін болады.

АӨК-тегі цифрлық мамандардың санын кезең-кезеңімен ұлғайту және олардың сауаттылығын арттыру қамтамасыз етіледі. Ағымдағы бюджеттік бағдарламалар шеңберінде оқыту/қайта оқыту және микрокредит беру сияқты бағыттарды кеңейту ұсынылады.

Бұл ретте саланы ауыл шаруашылығын цифрлық қамтамасыз етуге қайта бағдарлауды ескере отырып, аграрлық білім беруді реформалау жөнінде шаралар көзделетін болады.

Ет, жеміс, көкөніс, қант, дәнді, майлы дақылдар, сүт өнімдерін өндіру және қайта өңдеу бойынша жеті ірі экожүйені қалыптастыру жоспарлануда. Балық саласын дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Ірі жобалар қосылған құн құрудың орталық элементі ретінде түйінді рөл атқаратын болады.

Реформаларды іске асыру бөлігінде мемлекеттік органдар арасындағы үйлестіруді жақсаратын болады, сапаны, бақылануды, қауіпсіздік талаптарының орындалуын және тізбектердің тұтастығын қамтамасыз ету үшін заңнамалық және реттеушілік база нығайтылатын болады.

Инновацияларды тарату, оқыту, сапаны басқару, нарыққа (оның ішінде сыртқы нарыққа) қолжетімділікті қамтамасыз ету және тәуекелдерді азайту жөніндегі платформалар мен институттар инвестициялық қолдау алады.

Су және жер ресурстарын тиімді басқару және шөлейттенуге қарсы күрес үшін геоақпараттық жүйелер жаппай қолданыс табады.

Пайдаланылмайтын учаскелерге салықтық жүктемені ұлғайта отырып, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді тиімді пайдалану маңызды шарт болады. Егіс алқаптарының құрылымын әртараптандыру бойынша жұмыс жеделдетіледі, топырақты мелиорациялау мен рекультивациялау тәсілдері жаңғыртылады.

Су заңнамасы жеке тұлғалардың, аграрийлер мен кәсіпорындардың суды тиімді пайдалануына, кәсіпорындар мен тұрғын үй-коммуналдық салада суды пайдалану мен тазартудың тұйық циклын ынталандыруға түрткі болатын жүйелі нормаларды енгізу мақсатында жаңартылады.

Ирригациялық және дренаждық жүйелерді қалпына келтіру, жаңа су шаруашылығы объектілерін (арналар, су қоймалары) салу, топтық су құбырларын реконструкциялау және су үнемдеу жөніндегі шараларды енгізу жөнінде шаралар қабылданатын болады.

Мемлекеттік және жеке бағдарламаларға қатысуға дайындықты қоса алғанда, АӨК субъектілері арасында технологиялар трансферті мен үздік практикаларды қолдану жүйесін жолға қою көзделеді.

Ауыл шаруашылығы өндірушілерінің кооперациясын дамытуды ынталандыру жөніндегі тетіктер - өңірлік азық-түлік хабтары енгізілетін болады. Бұл ауқым тиімділігіне қол жеткізуге, олардың келіссөздік күшін ұлғайтуға және құн құру тізбегінде тиімді жайғасуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Мемлекет, оның ішінде инновацияларды енгізуге бағытталған (бүкіл тізбекті қаржыландыру, сауда және инвестициялық кредиттер, кепілдік беру, лизинг) қаржы құралдарын жетілдіру жөніндегі жұмысты жалғастырады.

6-міндет. Өнеркәсіп секторларында мамандандырылған факторлар мен нарықтық жағдайлар жасау

Елдің өнеркәсіптік саясаты отандық кәсіпорындардың халықаралық бәсекеге қабілеттілігін ынталандыру үшін жағдай жасауға бағытталатын болады. Реформалар жүйе құраушы кәсіпорындардың дағдарыстан кейінгі жаңа болмыстарға жедел бейімделуімен өнеркәсіптің стратегиялық маңызды салаларын орынды қорғауға әсер етеді.

Стратегиялық маңызды өндірістер, негізгі экспорттық басымдықтар айқындалады, сондай-ақ өндеуші өнеркәсіп өндірушілері үшін, оның ішінде бәсекеге қабілеттілікті арттыру туралы келісім шеңберіндегі топтамалық шешімдер арқылы қолдау шараларының құралдары айтарлықтай кеңейтілетін болады. Өңдеуші өнеркэәсіптің өндіру көлемі 1,5 есеге артады.

Экспорттың "күрделілігінің", оның ішінде қосылған құнды құрудың өңірлік және жаһандық тізбектеріне кіру арқылы өсуі жаңа өнімдер өндірісін мемлекеттік қолдаудың бағдарына айналады. Бұған елдің белгілі бір тауар нарығында орнықты орын алуы үшін жеткілікті нарықтық үлеске қол жеткізе отырып, экспортталатын тауарлар номенклатурасын ұлғайту жолымен қол жеткізілетін болады.

Мемлекеттік, квазимемлекеттік секторлар мен жер қойнауын пайдаланушылар тарапынан кепілдік берілген сатып алу көзделетін болады және жобаның іске асырылуының бүкіл мерзіміне заңнамалық жағдайлардың тұрақтылығы қамтамасыз етіледі.

Стратегиялық жобалар үшін заттай гранттарды топтамалық ұсыну, жеңілдікті қаржыландыру, ішінара кепілдік беру, экспорттық қолдау тетігі ұйымдастырылады. Инвесторлардың күрделі шығындарының бір бөлігі салықтық міндеттемелерге қарсы есепке жазу арқылы өтеледі. Қолдаудың нақты деңгейі күрделі салымдар көлеміне және жобаның басымдылығына байланысты болады. Осы себепті мемлекет кеңістіктегі дамумен конвергенцияда сапалы өнеркәсіптік инфрақұрылымның артық ұсынысын жасауға назар аударады.

МЖӘ қағидаты бойынша индустриялық аймақтар мен индустриялық парктер салу тетігін дамыту жалғасады. Бұл ретте жаңа индустриялық аймақтарды құру объектілерді салу кезінде шетелдік стандарттарды тікелей қолдану және басқарушы компанияға жобаларды сараптау бойынша өкілеттіктер беру мүмкіндігімен жүзеге асырылатын болады.

Геологиялық барлауға инвестициялар тарту, шикізат базасы мен өндірісті дамыту сегментіне технологиялар трансфертін қамтамасыз ету мақсатында жер қойнауын пайдаланушылар үшін АХҚО-ның мамандандырылған биржа алаңын белсенді түрде іске қосылатын болады.

Өндіруші салалардың ашықтығы бастамаларына сәйкес деректердің толық ашықтығын қамтамасыз ету, жер қойнауын пайдалану салдарын жою кезінде қоршаған ортаны қорғау, ішкі нарық пен елді мекендердің құрылыс материалдарына сұраныстарын ескере отырып, кең таралған пайдалы қазбаларды беру, ресурс тиімділігі мақсатында тау-кен өндіру және энергетикалық өндірістер қалдықтарын пайдалану жөніндегі нормативтік құқықтық база жетілдірілетін болады.

Табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын қызметтердің сапасын арттыру мақсатында оларды кейіннен стандарттай отырып (тауарлар, қызметтер мен жұмыстарды ұсыну регламенттерін, стандарттарын қабылдау) қызмет берушілердің тиісті міндеттемелері бар көрсетілетін мемлекеттік қызметтер үлгісі бойынша қызметтерге ревизия жүргізілетін болады.

Бұдан басқа, табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын қызметтердің сапасы мен сенімділігінің өлшемшарттары енгізіліп, тариф деңгейі оларға қол жеткізуден байланысты болады. Тариф белгілеу энергия өндіруші ұйымдардың тарифтерін, оның ішінде электр энергиясын өндіруге арналған шығындар сметасын бекітуге және өзгертуге қатысты материалдарды ашық қолжетімділікте орналастыру міндеттемесі арқылы ашық болатын болады.

Табиғи монополиялар субъектілерін және коммуналдық секторды инфрақұрылымға техникалық қосуға арналған талаптардың толық тізбесі айқындалатын болады. Көрсетілетін қызметтер кезең-кезеңімен "бір терезе" қағидаты бойынша көрсетіле бастайды.

7-міндет. Жеке ғылыми-технологиялық және инновациялық базаны дамыту

Ғылым мен гылыми-технологиялық даму саласында мыналарға:

экспорттық әлеуеті жоғары отандық технологияларды әзірлеуге және шетелдік технологияларды елде орналастыруға немесе ішкі нарықта технологияларға қажеттілігі бар, оның ішінде мемлекеттік тапсырыс/сатып алу арқылы сұраныс жасауға;

жаңа технологияларды коммерцияландыру мен трансферттеуді қаржылық және қаржылық емес қолдауға;

технологиялардың сараптамасын, консультациялық көрсетілетін қызметтерді және алдын ала мақұлданған технологиялық шешімдерді түзуді қамтитын, сараптамалық сүйемелдеуге бағытталған саясат қалыптастырылып, іске асырылады.

Негізгі технологиялар деңгейінде салалардағы үйлесімді саясатты қамтамасыз ету мақсатында ғылым, бизнес, білім беру, сарапшылар қоғамдастығы, мемлекеттік органдар мен даму институттары үшін басым бағыттарда бірыңғай технологиялық бағдарлар айқындалатын болады.

Технологиялық саясатты (стратегияларды) қалыптастыру бойынша инфрақұрылымның басты элементтері құзыретті сарапшылар, сондай-ақ саланың әлемдік технологиялық көшбасшылары жұмысына тартылатын технологиялық құзыреттердің салалық орталықтары (ЖОО, ҒЗИ немесе мамандандырылған ұйымдар базасында) болады.

Елдің инноваңиялық және технологиялық дамуын қамтамасыз етуде, инновациялар мен технологияларды дамыту саласындағы саясатты іске асырудың бірыңғай тәсілдері мен тетіктерін қалыптастыруда, сондай-ақ қабылданатын шаралардың тиімділігін бағалауда жалпы үйлестіру Қазақстан Республикасының Үкіметі жанынан құрылатын Технологиялық саясат жөніндегі кеңес шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

Барлығы 2025 жылға қарай басым технологиялық бағыттарда кемінде 10 технологиялық алаңдар мен нысаналы технологиялық бағдарлама жасалатын болады.

Ғылыми-қолданбалы зерттеулер үшін заманауи инфрақұрылым жасалатын болады. Бұл - жетекші университеттер жанындағы (немесе салалық бірлестіктер мен қауымдастықтар) инжиниринг орталықтары, технологиялық дамудың негізгі бағыттары бойынша ұлттық ғылыми-зерттеу орталықтарының (зертханалардың) дамыған желісі болады.

АХҚО базасында зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды тіркеу және қорғау жөніндегі әкімшілік-құқықтық тетік құрылатын болады.

Жоғары технологиялық стартаптарға өндірістік алаңдар, оның ішінде жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар базасында тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар жүргізу, тәжірибелік үлгілер, прототиптер немесе пайдалы модельдер жасау, өз өнімдерінің аз сериялы партияларын шығару үшін берілетін болады.

Ғылыми-зерттеу жобаларына гранттар беру және ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру кезінде бірлесіп қаржыландыру тетігі арқылы өндіріспен байланыс қамтамасыз етіледі.

Әзірлемелер мен инновацияларға ықпал ететін заңнама жаңа технологияларды әзірлеуге, сынауға және енгізуге (мысалы, өнеркәсіпте, қызмет көрсету саласында, өрт сөндіруде және т.б. пайдалану үшін пилотсыз автомобильдерді, дрондарды сынау) тиімді және уақтылы бейімделу үшін неғұрлым икемді болады.

Инновациялық компанияларға қолданыстағы заңнаманы бұзу тәуекелінсіз экономиканың әртүрлі салаларында жаңа өнімдер мен қызметтерді сынауға мүмкіндік беретін ерекше құқықтық режим - Ұлттық салааралық реттеуші құм алаңы құрылатын болады. Мұнда жинақталған тәжірибесі мен сараптамасы бар АХҚО белсенді түрде тартылатын болады, ол үздік практика мен тәсілдерді имплементациялауға мүмкіндік береді.

8-міндет. Көлік-логистика секторын реформалау және байланыстылықты жақсарту

Мыналарға:

1) қолжетімді, қауіпсіз және ннклюзивті ұтқырлықты қамтамасыз етуге;

2) жаһандық тізбектерге интеграциялану және халықаралық транзиттік хабқа айналу үшін елдің бәсекеге қабілеттілігін нығайтуға;

3) орнықтылықты қамтамасыз ету және көлік шығыстарын азайту үшін саладағы бәсекелестік пен тиімділік деңгейін арттыруға;

4) барлық өңірлерде инфрақұрылымның байланыстылығын жақсартуға бағытталған шаралар қабылданатын болады.

Жалпы қолжетімділік сала кәсіпорындарының, әсіресе авиа- және автобус тасымалдарын қаржылық қолдау және олардың берешегін қайта құрылымдау жөніндегі жоспарды әзірлеу арқылы қамтамасыз етілетін болады. Реформалар жұмысының орнықтылығын қамтамасыз ету үшін қоғамдық көлік олардың көрсетілетін қызметтеріне арналған тарифтер құрылымын да қамтиды.

Көлік-логистикалық инфрақұрылымды жаңғыртуды жалғастыру және елдің транзиттік хаб ретіндегі рөлін бекіту үшін сыртқы сауда рәсімдерін оңайлату жалғасады. Негізгі сауда дәліздерін күшейту көзделеді, мультимодальды инфрақұрылым мен логистикалық көрсетілетін қызметтер дамиды, шекарадан өту рәсімдері көрші елдермен бірлесіп жақсартылып, үйлестіріледі. Экспорт пен импортқа арналған құжаттар саны, сондай-ақ оларды дайындау уақыты қысқарады.

Жол желілерін қаржылық және институционалдық нығайту бойынша жұмыс жүргізіледі. Автожолдар бөлігінде жол активтерін басқару жүйесін құру арқылы бюджет ресурстарын пайдалану тиімділігі едәуір артады, нәтижелілік пен өнімділік көрсеткіштеріне негізделген келісімшарттарды пайдалану, сондай-ақ бюджеттен тыс көздерден, бірінші кезекте, көрсетілетін қызметтерді түтынушылар есебінен қосымша қаржыландыруды қамтамасыз ету кеңейеді.

Теміржол тасымалдарын тиімді дамыту нарықты ырықтандыру және бәсекелестікті арттыру арқылы қамтамасыз етілетін болады.

Магистральдық теміржол желісін дамыту қазіргі бар инфрақұрылымды жаңғырту арқылы транзиттік бағыттарда басым түрде жүзеге асырылады.

Бұл даму теміржол инфрақұрылымының өткізу қабілетінің резервін, бірінші кезекте Қытай - Еуропа - Қытай контейнерлік тасымалдау бағытында озық қарқынмен қамтамасыз етуге тиіс.

Жеке инвестицияларды тарту үшін теміржол тасымалдарына ашық қол жеткізу режимі енгізіледі және авиатасымалдар нарығы ырықтандырылады.

Мемлекет өңірлер арасындағы және қалалар мен аудан орталықтары, шалғай ауылдар арасындағы ішкі инфрақүрылымдық байланысты нығайтуға назар аударады. Барлық өңірлер негізгі көлік дәліздеріне қол жеткізетін болады. Бұл өсу түрлі жерлерде әлеуетті іске қосуға және халықтың базалық игіліктерге қол жеткізуін жақсартуға мүмкіндік береді.

Ауыл шаруашылығы аудандарында жеткізудің жаңа және тұрақты тізбектерін дамыту және олардың транзиттік дәліздермен байланысын қамтамасыз ету арқылы логистика инфрақұрылымы орнықтырылады.

9-міндет. Ішкі туризмді дамыту

Пандемияның ықпалымен қалыптасқан жағдайларда ішкі туризм экономика өсімінің жаңа көзіне және экономиканың аралас салаларының дамуына орасан мультипликативтік әсер ететін бизнестің ең табысты, еңбекті көп қажет ететін бірден бір түріне айналады.

Ол үшін туристік ресурстарды дамыту мақсатында инвестициялық әлеуетті кеңейтуге бағытталған кешенді шаралар қабылданатын болады.

Туристік орындарды дамыту және еңбек ресурстарын салаға жаппай тарту, оңтайлы туристік жағдай жасау, Қазақстанның туристік әлеуетін танымал ету арқылы туристік көрсетілетін қызметтер мен өнімдердің қолжетімділігі мен сапасын арттыруға ерекше назар аударылатын болады.

Мәдени туризмді дамыту үшін халықтың бай мұрасы мен "Қазақстанның киелі орындары" атты еліміздегі киелі орындарының мәдени-географиялық картасы кеңінен пайдаланылатын болады.

Қазақстанның топ-10 туристік нүктелерін дамыту бойынша жұмыс жалғасады. Олардың ішінде - "Бурабай" курорт аймағы, Баянауыл курорт аймағы, Алакөл, Балқаш көлдері, Каспий теңізінің жағалауы. Инфрақұрылымды дамытуға, оның ішінде жолдар, жол бойындағы сервис, қонақ үй кешендерінің құрылысына, аумақты абаттандыруға баса назар аударылатын болады. Бұл ЖІӨ-дегі туризм үлесін 8%-ға дейін арттыруға мүмкіндік береді.

Елді мекендерден тыс туристік объектілерге кірме жолдар салу дамытылатын болады.

Туристік инфрақұрылымды дамытуға жеке инвестицияларды тарту мақсатында туристік объектілерді салу, реконструкциялау және жабдықтау кезінде жеке бизнестің шығындарын өтеу жүзеге асырылатын болады. Мемлекеттік органдардың шығындарды өтеу жөніндегі құзыреті айқындалады.

Дүниежүзілік туризм ұйымының QUEST стандарттарына сәйкес Destination management organization (Туризмді басқару жүйесі) қызметін стандарттау белсенді түрде енгізіледі.

10-міндет. Инфрақұрылымды дамыту және экономиканың негізгі салаларын цифрландыру

Салаларды технологиялық жаңарту және цифрландыру бойынша жағдайлар жасау үшін сенімді, қолжетімді және қауіпсіз цифрлық инфрақұрылымды дамыту бойынша белсенді жұмыс жалғасады.

Елдің инновациялық дамуына жаңа серпін беру және төртінші өнеркәсіптік революция технологияларын белсенді қолдану мақсатында 2021 жылы АХҚО платформасында Дүниежүзілік экономикалық форумның Төртінші өнеркәсіптік революция технологияларының үлестес орталығы ашылады.

Цифрлық теңсіздікті азайту мақсатында халық саны 250 және одан көп барлық елді мекендерде Интернет сапасын арттыру жұмысы қамтамасыз етілетін болады. Мобильдік байланыс пен Интернетке қолжетімділіктің жаңа буындағы технологиялары дамитын болады. Урбандалу мен экономикалық орындылықты ескере отырып, халқының саны 250 адамнан аз қалған ауылдарды Интернетке қосу пысықталатын болады. Облыс орталықтары мен республикалық маңызы бар қалалар 50 жоғары жылдамдықты интернетпен 100% қамтылатын болады.

Деректер транзиті және цифрлық көрсетілетін қызметтерді дамытудың жаһандық нарығына қатысу үшін дата-орталықтар салу және орналастыру жүзеге асырылатын болады.

Мемлекеттік және коммерциялық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін арттыру мақсатында азаматтардың қалауы бойынша паспортпен немесе жеке куәлікпен ұқсастығы бойынша авторландырудың бірыңғай тетігі ретінде биометрия мен "бұлтты" ЭЦҚ сияқты басқа да тетіктер негізінде бірыңғай "цифрлық бейін" енгізіледі.

Республиканың бүкіл аумағында өзекті картографиялық материалдары бар бірыңғай мемлекеттік координаттар жүйесі құрылады.

Қазақстанның телекоммуникациялық және ғарыш салаларының - меншікті ғарыш техникасын өндіруден және ғарыштық байланыс жүйелерін, спутниктік навигацияны ұсынудан бастап өзінің бағдарламалық өнімдерін, оның ішінде халықаралық нарыққа шыға отырып құруға дейінгі барлық бағыттарының нәтижелерін үйлесімді қолдану қамтамасыз етілетін болады.

Халықаралық тәжірибе негізінде Инновациялық обсерватория (инновациялар, технологиялар және ғылым саласындағы ұлттық ақпарат жүйесі) құрылатын болады.

Корпоративтік инновациялар дамиды, оның ішінде жүйе құрайтын ірі компанияларда инновациялар орталықтары мен акселераторлар құруды ынталандыру арқылы дамиды, олар үшін бизнес қаражатын инновацияларға қайта инвестициялау мүмкіндіктері әзірленетін болады.

Озық инновациялық технологияларды қолдана отырып, ғылымды қажет ететін жаңа өнімдерді әзірлеу арқылы отандық тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің бәсекеге қабілеттілігі артады. Ол үшін кәсіпкерлерді қолдау және инвестициялар тарту саясатына өзгерістер енгізілетін болады.

Негізгі салалардың кәсіпорындарын автоматтандыру және цифрландыру, тыныс-тіршіліктің түрлі салаларын (қаржы секторы, мемлекеттік сектор, қалалық инфрақұрылым, білім беру, денсаулық сақтау, құрылыс және басқалар) цифрлық трансформациялау бойынша жұмыс жалғасады.

Кәсіпорындардың технологиялық міндеттерін шешу және өнімнің/ көрсетілетін қызметтердің/инфрақұрылымның сапасын арттыру мақсатында ірі кәсіпорындардың өндірістік процестерінде, шағын және орта бизнес кәсіпорындарында одан әрі ірілендіре отырып, инфрақұрылымды дамытуда ғылыми-техникалық қызмет нәтижелері қолданылатын болады. Негізгі салаларды - көлік және логистика, жер қойнауын пайдалану, ауыл шаруашылығы негізгі салаларының цифрлық трансформациясы негізгі назарда болмақ.

11-міндет. Экономиканы технологиялық даму есебінен әртараптандыру

Жастардың жаңашыл және білімді бөлігін жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету, отандық жаңа ірі жоғары технологиялық компаниялардың пайда болуы және жаңа жұмыс орындарын құру үшін жаңа формацияның орта класын дамыту үшін негіз ретінде технологиялық және венчурлік кәсіпкерлікті дамыту аса маңызды болады.

Экономиканың тарихи күшті жақтары мен флагман-компанияларға сүйене отырып, технологиялық хабтар мен кластерлер құрылып, онда экспортқа бағдарланған зәкірлік өнімдер пайда болады.

Мемлекеттік органдар үшін АКТ-жабдығын, сондай-ақ әлемдік өндірушілермен бірігу есебінен халықаралық нарықтарға экспорттау үшін әлеуетті смарт аспаптар мен құрылғыларды оқшаулауға назар аударылатын болады.

12-міндет. Жасанды интеллект элементтерін енгізу және барльщ жерде Віg Data технологияларын кеңінен пайдалану

Жасанды интеллектісі бар технологияларды дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау мақсатында нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру жөнінде жұмыс жүргізілетін болады.

Жасанды интеллект және Віg gata негізінде аналитиканы енгізуге мүмкіндік беретін инфрақұрылым құру жоспарлануда.

Жасанды интеллект технологияларын пайдалана отырып, ғылыми зерттеулерге, қазақстандық ғылыми-техникалық шешімдер мен прототиптерді әзірлеуге салынатын инвестициялар үлесі арттырылатын болады.

Нәтижесінде елде жасанды интеллектінің кешенді дамуына ықпал ететін гылымның, бизнестің және мемлекеттің экожүйесі қалыптасады.

13-міндет. Венчурлік қаржыландыруды дамыту

Жеке венчурлік капиталды тарту үшін АХҚО инфрақұрылымы мен мүмкіндіктерін дамыту және қолдану жөніндегі жұмыс жанданатын болады.

Экономиканың басым салаларында да халықаралық баламаларды ауыстыра алатын және әлемдік деңгейдегі инновациялардың драйверлері болатын бірқатар қазақстандық жобалар айқындалады.

Отандық ІТ-секторға жәрдемдесу мақсатында қаржылық қолдау шараларын қамтамасыз ету арқылы бәсекеге қабілетті, экспортқа бағдарланған және ІТ-қызметтердің/тауарлардың технологиялық өндірістерін құруда қажетті қолдау құралдарымен ІТ-жобаларды қаржыландыру бағдарламасы енгізілетін болады. ІТ-саласында инвестициялар 500 млрд теңгеге дейін 6 есеге артып, 100 мыңға жуық жаңа жұмыс орны ашылды.

Құрылған қаржылық экожүйе арқылы қолайлы реттеу режимі негізінде жаңа көрсетілетін қызметтерді құрудан бастап венчурлік қаржыландыруды іздеуге дейін қаржы-технология компанияларын дамытуға қолдау көрсетілетін болады.

14-міндет. Салықтық-бюджеттік тұрақтылықты сақтау

Ағымдағы жағдайларда бизнеске салық жүктемесін жеңілдете отырып және бюджет шығыстарын экономикалық белсенділікті қолдауға бағыттап, контрциклдік макроэкономикалық саясатты іске асыру жалғасады.

Экономиканың тұрақтануы кезінде бюджет шығыстарын оңтайландыру, мұнайға қатысты емес және шикізаттық емес түсімдерді арттыру, Ұлттық қордан қосымша қаражатты пайдалануды шектеу және оның көлемін болашақ ұрпақ үшін молықтыру арқылы бюджеттің мұнайға қатысты емес тапшылығын қысқартуға бағытталған фискалдық бейімдеу мен топтастыру бірінші кезектегі мақсатқа айналуға тиіс.

Салық салу деңгейі мен тетіктері экономиканың жаңа құрылымына бейімделеді. Бұл ретте таргеттелетін ішкі өңдеу үшін тартымды жағдайлар жасауға, еңбекақы төлеу қорының өсуін ынталандыруға және халықаралық салық салуды жетілдіруге баса назар аударылатын болады.

Орта мерзімді перспективада фискалдық саясат бюджет тапшылығын ЖІӨ-нің 3%-нан аспайтын деңгейде ұстап тұратын болады және мемлекеттік борыш ЖІӨ-нің 50%-нан аспайтын болады.

Жеңілдіктер бойынша толық деректерді көрсету, мемлекеттік органдардың жауапкершілігін белгілеу, жеңілдіктердің қолданылу мерзімін шектеу, салық төлеушілердің қарсы міндеттемелерін айқындау үшін салық есептілігі нысандарына өзгерістер енгізе отырып, салық жеңілдіктерін беру саясаты жетілдірілетін болады.

Бюджет тәртібін күшейту және Ұлттық қордың жинақтаушы функциясын қолдау үшін кепілдік берілген трансферттің мөлшерін айқындау 2023 жылдан бастап инфляция бойынша ұзақ мерзімді мақсатқа ұлғайтылған нысаналы ұзақ мерзімді экономикалық өсу деңгейінде шекті деңгейге де, сол сияқты мемлекеттік шығыстардың өсу қарқынына да тікелей шектеу белгілейтін контрциклдік бюджет қағидасына негізделетін болады.

Мемлекеттік шығыстардың көлемі бюджеттің мұнайға қатысты емес кірістерімен және кесімді баға кезінде болжанатын кепілдік берілген трансфертпен, нысаналы трансфертпен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық қор қаражатын қалыптастыру және пайдалану тұжырымдамасында көрсетілген мұнайға қатысты емес тапшылық бойынша шектеулер ескеріле отырып жоспарланатын тапшылықпен шектелетін болады.

2023 жылдан бастап бюджет қағидасы фискалдық саясатты мемлекеттік шығыстардың өсуін шектеуге және мұнайлық емес тапшылықты біртіндеп төмендетуге бағдарлайтын болады.

Бюджеттік қағидалар республикалық және жергілікті бюджеттер деңгейінде ғана емес, сондай-ақ шоғырландырылған бюджет деңгейінде іске асырылатын болады. Шоғырландырылған бюджеттің периметрі барлық мемлекеттік операцияларды қамтиды.

Бюджет шығыстары ұзақ мерзімді және орнықты өсуге қол жеткізуге ықпал ететін болады. Мемлекеттің әлеуметтік міндеттемелерін орындауға (зейнетақы, жәрдемақы және т.б.), адам капиталын (білім беру және денсаулық сақтау) және елдің байланыстылығы мен азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін инфрақұрылымды дамытуға арналған шығыстар, сондай-ақ елдің бәсекеге қабілеттілігіне қол жеткізудің түйінді факторы болып табылатын ҒЗТКЖ мен инновацияларға арналған шығыстар басымдыққа ие болады.

Өнімділіктің өсуіне және экономиканың мұнайға қатысты емес секторларын кеңейтуге бағытталған жеке капитал жетіспейтін бағыттарда мемлекеттік инвестициялар тарту қамтамасыз етілетін болады. Мұндай инвестициялар кемсітушіліксіз, деңгейлес сипатта болады.

15-міндет. Монетарлық саясатты тиімді басқару

Ақша-кредит саясатының мақсаты инфляцияның тұрақты және төмен деңгейін ұстап тұру болады.

Ақша-кредит саясаты баға тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі мақсатқа қайшы келмейтін бөлігінде әртүрлі макроэкономикалық күйзелістердің әсерінен туындайтын ұзақ мерзімді үрдістерден болған ауытқуларды тегістей отырып, тұрақтылық пен орнықты экономикалық өсуге қол жеткізу жөніндегі жалпы макроэкономикалық саясатқа ықпал ететін болады.

Инфляция бойынша орта мерзімді мақсат 3-4% деңгейінде белгіленген. Бұл ретте алдағы жылдары инфляцияның ағымдағы мәндерден орта мерзімді таргет деңгейіне дейін төмендеуі экономиканы қалпына келтіруге теріс әсер етуі мүмкін.

Бұл мақсатқа қол жеткізу екі кезеңде жүзеге асырылады:

2020-2022 жылдарға инфляция бойынша нысаналы дәліз 4-6% деңгейінде болады;

2023 жылдан бастап жылдық мәндегі 4-5% аралық нысаналы бағдар белгіленеді, бұл инфляцияның неғұрлым бірқалыпты төмендеуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

2025 жылдан бастап 3-4% мақсатына қол жеткізілетін болады.

Экономика мен қаржы секторындағы ақша-кредит саясатының трансмиссиясына кедергі келтіретін қазіргі шектеулерді еңсеру жөніндегі шараларды бір мезгілде қабылдау кезінде инфляциялық таргеттеу режимінің негіздерін нығайту жалғасады.

Валюталық саясат еркін құбылмалы айырбас бағамының режиміне сәйкес қалыптастырылатын болады, бұл сыртқы күйзелістердің теріс әсерін бәсеңдетуге, сондай-ақ ел экономикасында теңгерімсіздіктердің қалыптасуының алдын алуға мүмкіндік береді.

Экспортты әртараптандыру және импортқа тәуелділікті азайту жөніндегі мақсаттарға қол жеткізуіне қарай Ұлттық Банк 2023 жылдан бастап Қазақстан экономикасының 2025 жылға қарай кредиттеудің нарықтық қағидаттарына толық көшуді аяқтай отырып, экономиканы қолдайтын мемлекеттік бағдарламаларға қатысуын біртіндеп тоқтата бастайды.

Ұлттық Банк ақша-кредит саясатының тиімділігін арттыруға және көлеңкедегі экономиканы азайту үшін цифрлық төлем жүйесін дамытуға назар аударады.

16-міндет. Бәсекеге қабілетті және тиімді қаржы нарығы

Қаржы секторын дамыту қаржылық көрсетілетін қызметтерді дамыту мен қолжетімділігін арттыру үшін жағдайлар жасай отырып, жүйелік және кредиттік тәуекелдерді азайту үшін қаржы ұйымдарын пруденциалдық реттеу арасындағы оңтайлы теңгерімді қамтамасыз етумен қаржылық тұрақтылықты нығайтуға, экономиканы қаржыландырудың өсуін ынталандыруға, тұтынушылардың құқықтарын қорғауға бағдарланатын болады.

Экономиканы қаржыландыруда банк секторының рөлін арттыру

Экономиканы кредиттік ресурстармен қамтамасыз етуде қаржы секторы маңызды рөл атқарады. Сондықтан олардың халық пен бизнес үшін қолжетімділігі қамтамасыз етіледі, сондай-ақ кредиттік ұйымдарды қорландырудың ұзақ мерзімді сипаты қарастырылады.

Қаржы ұйымдарының қызметін реттеу, оның ішінде меншікті капиталдың жеткіліктілігін, өтімділікті және жүйелік тәуекелдерді пруденциалдық реттеу қаржылық тұрақтылыққа нұқсан келтірмей кәсіпкерлерге кредит беруді ынталандыруға бағытталатын болады.

Банктік кредит беруді сапалы жандандыру бизнес пен халықтың кредиттік тәуекелдерін төмендету есебінен қамтамасыз етілетін болады. Кәсіпкерлерді кепілдікпен қамтамасыз ету тапшылығын жою үшін ықтимал шығындарды нарықтық қағидаттарда сақтандыруға, сол арқылы бизнесті қолдау үшін мемлекеттік шығыстарсыз басқа қатысушылармен кредиторлардың шығыстарын бөлуге мүмкіндік беретін кредиттік тәуекелді хеджирлеу тетіктері мен құралдары белсенді пайдаланылатын болады.

Оңалту және банкроттық жүйесі тиімсіз меншік иелерін ауыстыра отырып, дәрменсіз кәсіпорындардың нарықтан жедел шығуын қамтамасыз ететін болады.

Оңалту және банкроттық рәсімдері шеңберінде кепіл кредиторының басымдығын сақтау қамтамасыз етіледі. Кепіл мүлікке қатысты кез келген шешім кепіл кредиторының келісімімен ғана қабылданатын болады.

Шағын және орта бизнестің тұрақты өсуі қаржы нарығында қарыз капиталы балама көздерінің болуымен қамтамасыз етіледі. Факторингті, лизингті және аккредитивтерді дамыту үшін қарыз операциялары үшін қолданылатын сияқты фискалдық ынталандырулар мен реттеуші талаптар белгіленеді. Өз қызметін қаржыландыру баламаларындағы таңдаудың көптігі кәсіпкерлерге өзінің ресурстық базасын әртараптандыруға, ағымдағы шығындарды азайтуға және қаржылық жүктемені неғұрлым ұзақ мерзімге бөлуге мүмкіндік береді.

Банктерді орта мерзімді және ұзақ мерзімді қорландыруды қамтамасыз ету үшін банктердің ұзақ мерзімді облигацияларына сұраныс пен ұсынысты фискалдық және реттеушілік ынталандыру, жеке басқарушы компаниялар мен өмірді сақтандыру компанияларын қоса алғанда, институционалдық инвесторлар тарапынан ашық және нарықтық инвестициялау бойынша мүмкіндіктер жасалады.

Стресті активтер нарығын дамыту

Өткен дағдарыстар нәтижесінде екінші деңгейдегі банктердің, олардың стресс активтермен жұмыс жөніндегі еншілес компанияларының және Проблемалық кредиттер қорының балансында экономикалық айналымға тартуды қажет ететін жұмыс істемейтін активтердің елеулі көлемі жинақталған.

Мұндай жағдайларда банк секторын дамытудың негізгі бағыттарының бірі стресті активтерді нарықтық қағидаттарда басқаруға жеке басқарушы компаниялардың қаражатын тарту үшін қолайлы заңнамалық жағдайларды қалыптастыра отырып, стресті активтердің өтімді нарығын құру болып табылады.

Ол үшін банктер мен стресті активтерді басқаратын басқа да ұйымдар тарапынан стресті активтерді тиімді басқару мақсатында заңнамалық және реттеушілік жағдайлар жасалатын болады.

Жұмыс істемейтін активтердің құнын сақтау және оларды экономикалық айналымға қайтару мақсатында үздік халықаралық практикаға сәйкес, оның ішінде АХҚО алаңын пайдалау жолымен стресті активтерді қайта құрылымдау, банкроттық және өткізу процестері оңайлатылатын болады.

Стресті активтер нарығын жандандыру, активтердің сапасын жақсарту және оларды экономикалық айналымға тарту мақсатында үздік халықаралық практиканы ескере отырып, жұмыс істемейтін активтердің өркениетті нарығын құру тәсілдері әзірленеді.

Сұранысты, өтімділік пен әділ нарықтық бағаларды қалыптастыру арқылы жеке инвесторлар мен басқарушы компаниялардың қаражаты стресті активтер нарығын дамытудың драйвері болмақ, бұл олардың өтімділігін арттыру есебінен қайталама нарықты нығайтуға ықпал етеді.

Осы мақсаттарда стресті активтер нарығының барлық ойыншылары үшін тең қолайлы заңнамалық жағдайлар жасалатын болады. Атап айтқанда, стресті активтерді басқару жөніндегі инфрақұрылым, оның ішінде стресті активтерді экономикалық айналымға тиімді тарту үшін нормативтік құқықтық база құрылады.

Қаржы ұйымдарының балансын жедел тазартуды ынталандыру үшін банктерге және олардың еншілес үйымдарына SREР (Supervisory Review and Evaluation Process, Қадағалау мен бақылау процесі) қадағалау жүйесі шеңберінде банктің несие портфеліндегі жұмыс істемейтін активтердің үлесіне қарай капиталға сараланған қадағалау үстемелерін қолдану бөлігінде реттеушілік талаптар күшейтілетін болады.

Жұмыс істемейтін активтер балансында өте көп шоғырланған банктердің стресті активтерін өткізу жөніндегі жеке жоспарларын Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі келісетін болады. Мұндай іс-шаралар жоспарларының тиімділігіне және банктер қабылдаған міндеттемелердің орындалуына банктердің басшы жұмыскерлерінің дербес жауапкершілігі арқылы қол жеткізілетін болады.

Жеке бизнеске бағдарланған сақтандыру секторын дамыту және халықтың жинақтарын ұлғайту

Сақтандыру секторын дамыту жеке инвестициялар көлемін ұлғайтуға және орта мерзімді перспективада мемлекеттік бюджетке әлеуметтік жүктемені азайтуға ықпал етеді.

Ел экономикасының әлеуетті институционалдық инвесторы ретінде сақтандыру индустриясының одан әрі өсуі үшін қысқа мерзімді және орта мерзімді бастамалар халық пен бизнес үшін бәсекеге қабілетті және тартымды сақтандыру қызметтерін дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасауға бағытталатын болады.

Сақтандыру өнімдерінің желісін кеңейту, сақтандыру қызметтерінің сапасын арттыру, цифрландыруды дамыту арқылы сақтандырудың инклюзивтілігін қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылданады.

Кәсіпкерлік субъектілері көрсететін түрлі қызметтерге кәсіби жауапкершілікті уақытша сақтандыруды біртіндеп кеңейту және тарату кәсіби қателер болған жағдайда, халық пен кәсіпорындарды мүліктік қорғауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Сақтандыру нарығының қаржылық орнықтылығын арттыру шеңберінде тәуекелдерді басқару және сақтандыру ұйымдары ішкі бақылау жүйесінің халықаралық тәсілдерін енгізе отырып, сақтандыру секторын "барабар" реттеуді жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.

Қор нарығын және оның инфрақұрылымын дамыту, капитал тарту және инвесторларды қорғау үшін жағдайлар жасау

Қаржы нарығының тиімділігін арттыруға және экономиканы кредиттеуді қалпына келтіруге бағалы қағаздар нарығының құралдары есебінен:

1) банктерді, сақтандыру ұйымдарын, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры (бұдан әрі - БЖЗҚ) мен басқа да қорларды қоса алғанда, стратегиялық және жеке инвесторлардың қаражатын тарту;

2) қазақстандық қор нарығын халықаралық капитал нарықтарына интеграциялау мен ілгерілету және сыртқы портфельдік инвестицияларды тарту арқылы банктік кредит беруге балама қаржыландыру көздерін дамыту ықпал ететін болады.

Инвестициялар, инвесторлардың құқықтары мен мүдделерін қорғау, корпоративтік басқарудың жоғары стандарттарын енгізу, мемлекеттік қолдау құралдарын іске асыру үшін қолайлы және сенімгерлік орта құру қор нарығын реттеу алдында тұрған түйінді міндеттер болмақ.

Коммерциялық банктердің өз клиенттеріне брокерлік қызметтердің толық спектрін көрсету (қаржылық консультацияны, андеррайтингті, маркет- мейкингті қоса алғанда) есебінен қаржылық реттеуші реттейтін инвестициялық банкинг дамиды, тиісті талаптар айқындалатын болады.

Стратегиялық инвесторлардың рөлін арттыру және халықты қор нарығына тарту

Қор нарығында стратегиялық инвесторлардың жаңа топтарының пайда болуы мен дамуы нарықтың терендігі мен орнықтылығын арттыруға, сондай-ақ экономика субъектілерінің қор нарығының құралдары арқылы ұзақ мерзімді инвестициялар тартуына ықпал етеді.

БЖЗҚ зейнетақы активтерінің бір бөлігін жеке басқаруға беру және зейнетақы активтерін басқарушылардың пайда болуы бизнестің биржалық құралдар арқылы борыштық және үлестік қаржыландыруды тарту мүмкіндігін кеңейтеді.

Бағалы қағаздар нарығының өтімділігін арттыру үшін халықты қор нарығына белсенді тарту қамтамасыз етілетін болады.

Бағалы қағаздардың нарықтағы ұсынысын арттыру, құралдардың жаңа түрлерін дамыту

Қазіргі уақытта қор нарығында қарыздық қаржыландыру сегментінде мемлекеттік және квазимемлекеттік бағалы қағаздар мен банктердің бағалы қағаздары кеңінен көрініс тапқан. Мемлекеттік бағдарламалар арқылы жеңілдікті мөлшерлемелермен бизнесті қаржыландыратын нарықтық емес тетіктер қор нарығының құралдары арқылы қор жинауға тарту үшін нарықтық баға белгілеуді бұрмалайды.

Бағалы қағаздар ұсынысын кеңейтуге әкелетін, жеке бизнес компанияларының қор нарығына шығуын ынталандыру мақсатында бағалы қағаздар бойынша салық салудың қолданыстағы режимін сақтау және жаңа салықтық ынталандыруларды жасау қажет.

Бұл қазақстандық қор нарығында инвесторлардың кең ауқымы арасында жария орналастыруды жүзеге асырған компанияларға сараланған салық салуды енгізуді, сондай-ақ мемлекеттік қолдау алатын компанияларға қор нарығына міндетті шығуына қойылатын шарттарды белгілеуді талап етеді.

Орта бизнес субъектілері бағалы қағаздар бойынша кепілдіктер беру нысанында мемлекеттік қолдаудың жаңа құралдарын пайдалану мүмкіндігіне ие болады. Инвесторларға кепілдіксіз тәуекелді болып көрінетін жобаларға арнап жеке капитал тартуға кепілдіктер мүмкіндік береді. Кепілдіктерді даму институттары купондық сыйақының және облигациялар бойынша негізгі борыштың бүкіл сомасына немесе оның белгілі бір бөлігіне бере алады.

Компаниялардың қор нарығына шығуға жұмсайтын шығыстарын өтеу, инвесторлар үшін сапалы сараптаманы сүйемелдеу және ұсыну бағалы қағаздарды шығару және эмитенттер арасында орналастыру жөніндегі шығасыларды азайтады.

Жеке орналастыруға арналған облигациялар, борышты өтеудің икемді шарттары бар инвестициялық облигациялар, "жасыл" қаржыландыру құралдары және клирингтік қатысу сертификаттары сияқты жаңа құралдар түрлерін енгізу жеке сектор компанияларының қор нарығы арқылы қаржыландыруды тарту мүмкіндіктерін кеңейтеді.

Ұлттық компаниялардың Initial Public Offering (акцияларды бастапқы орналастыру, бүдан әрі - ІРО) өткізу қор нарығындағы бағалы қағаздар ұсыныстарын кеңейтеді. Қазақстанның қалалары мен өңірлеріндегі кең ауқымды роуд-шоулар мен өтінімдерді жинау үшін жеткілікті уақыт кезеңін ұсыну бөлшек және институционалдық инвесторлардың ІРО-ға кеңінен қатысуын қамтамасыз етеді.

Жеке және квазимемлекеттік компаниялардың жаңа ІРО-лары қазақстандық қор нарығын жаһандық капитал нарықтарында ілгерілетуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Нәтижесінде Қазақстанның МSСІ (Morgan Stanley Capital International, Морган Стенли Капитал Интернешнл) және FTSE (Financial Times Stock, Файненшнл Таймс қор биржасы индексі) халықаралық индекстеріндегі сыныптамасы "Emerging Markets"-ке ("Дамушы нарықтар") дейін қайта қаралатын болады, халықаралық индекстердің құрылымын ұштастыратын пассивті инвестициялар қорларының қазақстандық компаниялардың акцияларына сұранысы мен инвестициялары ұлғаяды.

Банктік емес секторды дамыту

Қаржылық инклюзияны және халық, микро және шағын бизнес үшін базалық қаржылық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін дамыту үшін банктік емес кредит беру мен шағын қаржыландыру секторы жандандырылатын болады.

Халық үшін қаржылық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін ұлғайту, заңсыз қаржылық және алаяқтық операцияларды жүргізуге қарсы іс- қимыл жасау және көлеңкелі экономиканы одан әрі қысқарту мақсатында секторды, банктік емес микроқаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жүйесі жақсартылады.

Мемлекеттік қолдау шараларын іске асырудың тиімділігін арттыру және олармен микро- және шағын бизнес субъектілерінің басым бөлігін барынша қамту үшін банктік емес сектор экономиканың басым салаларын, ең алдымен, агроөнеркәсіптік кешенді қолдаудың дағдарысқа қарсы бағдарламаларын іске асыруға тартылатын болады.

Қаржылық технологияларды дамыту және инновацияларды енгізу

Қаржы нарығындағы бақылау мен қадағалау сапасын арттыру, қаржылық көрсетілетін қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау шеңберінде өзара іс-қимылдың қарапайым және түсінікті форматтарын дамыту, тиімді деректер орталығының қадағалауын қалыптастырудың негізінде қаржы ұйымдарының реттеушілік талаптарды сақтауына мониторинг жүргізу үшін жаңа технологиялар енгізілетін болады.

Қаржы технологиялары мен инновацияларды одан әрі дамыту мақсатында қаржы нарығы субъектілерінің қаржылық көрсетілетін қызметтерін тұтынушылармен өзара іс-қимылының жаңа цифрлық арналарын енгізу, қаржы нарығының цифрлық инфрақұрылымын дамыту және қаржылық технологиялар нарығын дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасалатын болады.

Тұтынушыларды қорғауды жақсарту мақсатында қаржылық көрсетілетін қызметтерді тұтынушылармен жұмыс істеу, халықтың қаржылық сауаттылығы мен хабардарлығын арттыру мақсатында цифрлық технологияларды пайдалану үшін ыңғайлы мультиарналы орта қалыптастырылатын болады.

Қолма-қол ақшасыз төлемдерді жаппай пайдалану және цифрлық қаржы сервистерін дамыту үшін өзара тиімді негізде қаржы нарығына қатысушыларды, банктік емес төлем ұйымдарын тарта отырып, қашықтан сәйкестендіру жүйесін, ұлттық төлем жүйесін пайдалануды қоса алғанда, қаржы инфрақұрылымын құру және дамыту жөніндегі жүйелі шаралар іске асырылуда.

Бұл нарықтағы бәсекелестікті күшейтуге, саланың жалпы шығасыларын азайтуға және ел ауқымында қолма-қол ақшасыз төлем қызметтерінің көлемін арттыруға мүмкіндік береді. Инновациялық сервистерді енгізу және пайдалану үшін, оның ішінде QR кодтары мен биометрия бойынша төлемдер жасауға құқықтық және инфрақұрылымдық жағдайлар жасалатын болады.

Нарыққа қатысушылардың өзара іс-қимыл жасасуы үшін ашық алаңдар технологияларын (Open API және Ореn Ваnking - ашық банкинг) енгізуге нарықты ынталандыру ашықтықты арттырудың, бәсекелестікті және қаржы нарығындағы коллаборацияны ынталандырудың, инновациялық қаржылық-технологиялық өнімдер мен сервистерді құрудың маңызды элементтеріне айналады.

Қаржылық көрсетілетін қызметтер мен қаржылық инклюзияны тұтынушылардың құқықтарын қорғауды арттыру

Тұтынушыларды банктік емес қаржы ұйымдарының жосықсыз әрекеттерінен және алаяқтықтан қорғауды қамтамасыз ету, тұтынушылардың қаржы қызметтеріне сенімін арттыру, тұтынушылардың құқықтары мен мүдделеріне нұқсан келтіретін жағдайларды болдырмау үшін мемлекеттік органдардың алаяқтық схемалар мен қаржы пирамидаларын анықтау жөніндегі реттеуші және үйлестіру жүмысы күшейтілетін болады.

Азаматтардың түрлі санаттарының, оның ішінде мүмкіндіктері шектеулі азаматтардың қаржылық көрсетілетін қызметтерге қол жеткізуін жеңілдету үшін қаржылық қызметтер көрсетудің арнайы талаптары мен стандарттары белгіленетін болады. Бүл үшін қаржылық инклюзияның халықаралық стандарттарын бейімдеу жөніндегі шаралар қолданылады, оларды ескере отырып кедергілер жойылады, қашықтан сәйкестендіру мен түпнұсқалаудың биометриялық әдістері арқылы құжатсыз және қашықтан халыққа қызмет көрсетуге кезең-кезеңмен көшу, сондай-ақ қаржылық көрсетілетін қызметтер алуды оңайлататын жағдайлары енгізіледі.

Қаржы нарығының барлық секторында - банктік, микроқаржы, сақтандыру және басқаларында азаматтардың барлық санаты үшін қолжетімді ортаны қамтамасыз ету ескерілетін қызмет көрсету стандарттары әзірленетін болады.

Қаржы ұйымдарының әлеуметтік жауапкершілігін арттыру мақсатында қаржылық инклюзияны кеңейту шеңберінде қаржы ұйымдарының мүмкіндігі шектеулі адамдар алдындағы әлеуметтік жауапкершілігін ынталандыруға, олардың әлеуметтік өмірден оқшаулануына жол бермеуге бағытталған реттеу шаралары енгізіледі.

Қаржы нарығындағы киберқауіптерге жедел ден қою тетігі іске қосылады, ол қаржы нарығының субъектілері және қауіпсіздік орталығы атынан қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган арасында салалық ақпараттық ақпараттық қауіпсіздік мәселелері бойынша автоматтандырылған өзара іс-қимылды көздейді.

17-міндет. Инвестициялар тартудың жаңа тәсілдерін енгізу

Инвестициялардың ағынын ынталандыру үшін жаңа жүйелі тәсіл қолданылатын болады. Саясат инвесторлардың құқықтарын қорғау деңгейін арттыру, инфрақұрылымды жақсарту, сондай-ақ инвестициялық қызметті реттеудің ашықтығын арттыру арқылы инвестицияларды тарту және тұрақтату үшін одан әрі қарай қолайлы жағдайлар жасауға бағытталатын болады.

Тікелей шетелдік инвестициялар көлемі 2025 жылға қарай 30 млрд АҚШ долларына дейін, негізгі капиталға инвестициялар - ЖІӨ-ге шаққанда 30%-ға дейін ұлғаяды.

Көліктік қолжетімділікті дамыту үшін визалық режимді одан әрі жеңілдету бойынша кешенді шаралар қабылданады.

Экономика үшін маңызды инвестициялық жобаларды іске асыратын стратегиялық инвесторлар үшін жеңілдіктер мен преференциялар берудің ерекше шарттары мен тәртібін көздейтін инвестициялар туралы келісім жасасуға мүмкіндік беріледі, олар оның ішінде АХҚО құқығымен (оның ішінде даулардың АХҚО соты және төрелігі юрисдикциясы) реттелетін болады.

Салық салудың қолайлы режимін реттеу және қамтамасыз ету үшін (трасттар, жеке қорлар, холдингтік компаниялар, арнайы мақсаттағы компаниялар) ағымдағы заңнамаға өзгерістер енгізу бойынша жұмыс жүргізілетін болады.

Ең үздік әлемдік практикаларға сәйкес нормативтік базаны жетілдіру және инвестициялық салықтық резиденттік бағдарламасы процестерін автоматтандыру жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.

Инвесторлармен өзара іс-қимыл жасасу кезінде әділдік және тең құқылық қағидаттарын орындау, экспроприациядан қорғауды қамтамасыз ету, барынша қолайлы режимге кепілдік беру қамтамасыз етілетін болады.

АХҚО юрисдикциясын ілгерілету және оған деген сенімді нығайту, оның ішінде келісімшарттарға үлгілік ескертпелерді енгізу, прецеденттерді қалыптастыру, сондай-ақ жетекші халықаралық төрелік орталықтарымен, жергілікті және шетелдік соттармен ынтымақтастық және іскерлік қатынастар орнату жөніндегі жұмыс жалғасады.

Елдік инвестициялық бағдарламаларды ескере отырып, тікелей шетелдік инвестицияларды тарту бойынша тиісті ұсынымдар әзірленетін болады. Стратегиялық инвесторларды таргеттеу және экономика салаларында жаңа экожүйелерді қалыптастыру бойынша шаралар қабылданатын болады.

Қазақстанның елшіліктері мен шетелдегі өкілдіктерінен бастап инвесторлармен тікелей нақты өңірлердегі жұмысқа дейінгі тізбекті қамтитын инвестицияларды тартудың пәрменді "өтпелі" жүйесі құрылатын болады. Бұл үшін инвесторларды тарту мен қолдаудың, инвестициялық жобаларды іске асырудың бүкіл институционалдық жүйесі толығымен қайта іске қосылатын болады.

9-жалпыұлттық басымдық. Экономикалық және сауда дипломатиясын белсенді дамыту

Басымдықтың мәні: ішкі және сыртқы міндеттерді үйлесімді ұштастыру, Қазақстанның нақты бәсекелестікке қабілеттілігін арттыру және оның әлемдік экономикалық қоғамдастықтың жауапты қатысушысы ретіндегі мәртебесін нығайту.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

қазақстандық экспорттың шикізаттық сипатынан - қазақстандық өнімді ілгерілету және шикізаттық емес экспортты дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасауға көшу.

1-міндет. Сауда-экономикалық ынтымақтастықты кеңейту, сондай-ақ халықаралық интеграциялық бірлестіктерге белсенді қатысу арқылы ұлттық мүдделерді ілгерілету және қорғау.

Саясат сауда-экономикалық ынтымақтастықты кеңейтуге, халықаралық интеграцияда ұлттық мүдделерді ілгерілетуге және қорғауға, сыртқы экономикалық қызметте экономикалық қауіпсіздік өлшемшарттарын сақтауға, сыртқы қарыз алу саясатын оңтайландыруға, сондай-ақ интеграциялық процестерге қатысу мен ұлттық құзыретте қалуы тиіс мәселелер арасындағы теңгерімді қолдауға бағытталған.

Еуразиялық экономикалық одақ (бұдан әрі - ЕАЭО), Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы және басқалар сияқты халықаралық және өңірлік экономикалық бірлестіктерде Қазақстанның экономикалық мүдделерін ілгерілету жөніндегі жұмыс жалғасады.

Қазақстандық тауарлардың ЕАЭО бойынша әріптес елдердің нарықтарына кемсітусіз қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында кедергілерді жою және ЕАЭО-ның ішкі нарығындағы алып қоюлар мен шектеулерді барынша қысқарту бойынша жұмыс жалғасады.

Ұлттық мүдделердің сақталуы және ескерілуі мақсатында 2025 жылы Қазақстан тарапынан белгілі бір даярлықты талап ететін газ, мұнай және мұнай өнімдерінің ортақ нарықтарын, энергетика және қаржы нарықтарын іске қосу маңызды болмақ.

Өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы салаларында қосылған құнның жаһандық тізбектеріне кезең-кезеңмен кіріктіре отырып, қосылған құнның өңірлік тізбектерін жолға қою жалғасады. Шикізаттық емес экспорт (41 млрд АҚШ долл. дейін) және АӨК өнімдері экспортының көлемі 2 есе артады.

Вьетнаммен және Иранмен қолданыстағы келісімдердің үлгісі бойынша еркін сауда туралы келісімдер жасасу арқылы қазақстандық тауарлардың үшінші елдер нарықтарына преференциялық қолжетімділігін қамтамасыз ету бойынша ЕАЭО-ға мүше мемлекеттермен бірлескен жұмыс жүргізілетін болады.

Көрсетілетін қызметтерді сату және шетелдік инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау мақсатында Сингапурмен келіссөздер жалғасады. Жақын перспективада басым әріптестермен отандық өнімді өткізудің жаңа нарықтары зерделенетін болады.

ЕАЭО шеңберінде өзара іс-қимыл салаларын одан әрі дамыту және тереңдету бұрынғыдай ұлттық мүдделер мен ішкі экономикалық саясаттың басымдықтарын ескере отырып, прагматикалық мүдде, теңдік және экономикалық басымдық негізінде қаралатын болады.

Елдің халықаралық сауда рәсімдерін оңайлату жөніндегі міндеттемелерін орындау үшін мемлекеттік шекараның периметрі бойынша автомобиль, теміржол бекеттері мен өткізу пункттерінің инфрақұрылымын жаңғырту және реконструкциялау жалғасады, бұл отандық тауарларды сыртқы нарықтарға барынша ыңғайлы ілгерілету үшін қажетті жағдайлар жасауға мүмкіндік береді.

Жұмысты жүзеге асырудың тәсілдері мен форматы қайта қаралады, оның негізінде ЭЫДҰ-мен, ғылыми тәсілге негізделген өзара іс-қимылдың жаңа стратегиясы да құрылады.

Қазақстан 2025 жылға дейін ЭЫДҰ-ның озық практикалары мен стандарттарын имплементациялау бойынша осы ұйымға кіру ниеті туралы ресми өтініш жіберу үшін жұмыс жүргізеді.

Қазақстандық бизнес қызметінің қолайлы жағдайларын қамтамасыз ету мақсатында өңірлік экономикалық бірлестіктермен (Шанхай ынтымақтастық ұйымы, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы, Еуропалық одақ, Оңтүстік-Шығыс Азия мемлекеттері қауымдастығы және т.б.) ынтымақтастық күшейтілетін болады.

2-міндет. Қазақстандық өнімді ілгерілету үшін қолайлы жағдайлар жасау

Тиімді экономикалық дипломатия жүргізу әлемдік нарықтарға кепілді қол жеткізу жолындағы басты аспект болып табылады. Мемлекетаралық деңгейде қол жеткізілген уағдаластықтар, егер импорттаушы елдердің ұлттық талаптары сақталатын жағдайда, отандық тауарлардың экспорты үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Әлеуетті әріптестерді тартуға бағытталған халықаралық көрмелер, жәрмеңкелер, бизнес-форумдар және басқа да имидждік іс-шаралар ұйымдастыру арқылы қазақстандық өнімді ілгерілету үшін нақты нарықтарда шетелдегі сауда өкілдіктерінің (дипломатиялық өкілдіктердің) жұмысы жандандырылатын болады. Бұл жұмыс іс-шараларды ұйымдастыруға емес, өнімді ілгерілетудегі тиімділікке (экспорттың нақты көрсеткіштері) бағдарланған нақты көрсеткіштерімен құрылатын болады.

Шет мемлекеттермен екіжақты сауда-экономикалық қатынастар шеңберінде үкіметаралық комиссиялар жандандырылуда.

Басым ұлттық мүдделерді ілгерілетуге және қазақстандық өндірушілердің шет мемлекеттер нарықтарына қол жеткізуі жөніндегі мәселелерді шешуге бағдар ұстанады.

Шикізаттық емес экспортты дамыту шеңберінде өтеу, сақтандыру және кепілдік беру, субсидиялау және т.б., қаржылай емес құралдар, қолдау бағдарламалары арқылы қазақстандық экспорттаушыларды қолдау, Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің шетелдегі мекемелерін тарту, экспорттық әлеуеті жоғары қызметтерді дамыту, қауіпсіздік пен сапаның халықаралық талаптарына жауап беретін жаңа ұлттық стандарттарды қабылдау арқылы қаржылай қолдау көрсету бойынша шаралар қабылданатын болады.

10-жалпыұлттық басымдық. Теңгерімді аумақтық даму

Басымдықтың мәні: өңірлердің әлеуетін ашу және олардың әлеуметтік-экономикалық жүйелерінің бәсекеге қабілеттілігін нығайту.

2025 жылға қарай Қазақстандағы түбегейлі өзгерістер:

орталықтандырылған басқарудан - өңірлердің дербестігін арттыру;

өңірлік алшақтықтардан - сыртқы және ішкі байланысты қамтамасыз етуге, іскерлік белсенділікті ынталандыруға көшу.

1-міндет. Елдің аумақтық тұтастығы және кеңістіктегі дамуы

Мемлекет өңірлердің дербестігін арттыру мен аумақтық тұтастыққа қауіп-қатерді азайту арасындағы ақылға қонымды теңгерімді ұстанатын болады.

Шекара маңы ынтымақтастығы мен экономикалық интеграцияның түрлі нысандары ел үшін саяси тәуекелдер туғызбайды.

Кеңістікте даму саясаты:

басқарылатын урбандалу мен "адамдар инфрақұрылымға" қағидатын ескере отырып, "өсу нүктелерін" дамытуға;

"өсу нүктелерімен" бірге елдің тірек негізін (қоныстандыру жүйесін) және бірыңғай ішкі экономикалық кеңістікті құрайтын "экономикалық дәліздерді" қалыптастыруға және дамытуға;

елдің солтүстік, оңтүстік және оңтүстік-шығыс өңірлерінің өнеркәсіптік әлеуетін ашуға;

елдің батыс, орталық және орталық-шығыс өңірлерінде өнеркәсіптің "жаңа бөліністерін" дамытуға бағытталатын болады.

Қазақстанның "өсу нүктелері" қалалық агломерациялар, ірі қалалар (негізінен облыс орталықтары), халқының саны 50 мыңнан астам адам моноқалалар, ірі қалаларға жақын және шекара маңындағы аумақтарда орналасқан шағын қалалар, сондай-ақ тірек ауылдық елді мекендер болып табылады.

"Өсу нүктелерін" дамыту жөніндегі шаралар экономикалық интеграция есебінен экономикалық белсенділік пен әл-ауқаттың қалған аумақтарға "оң әсерін қалыптастыруын" қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Қазақстанның кеңістіктегі дамуы экономикалық және демографиялық тығыздықты арттыруға, "экономикалық дәліздер" арқылы ішкі байланысты арттыруға бағытталатын болады.

"Басқарылатын урбандалу" саясаты ауыл халқының қалаларға жаппай ағылуына жауап ретінде алдын алу шараларын ("адамдар инфрақұрылымға" қағидаты) қабылдауды білдіреді. Осыған байланысты жер ресурстарын кешенді басқару және көліктік жоспарлау, халық пен бизнестің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымға инвестициялау, "жасыл" технологияларды қолдана отырып, "жасыл аймақтарды" кеңейту сияқты құралдар пайдаланылатын болады. Ұзақ мерзімді перспективада урбандалу деңгейінің ұлғаюы көрсетілетін қызметтер секторының экономикаға үлесін кеңейтуге, сол сияқты жұмыс орындары санының тұрақты өсуін қамтамасыз ететін көрсетілетін қызметтердің жаңа түрлерін құруға мүмкіндік береді. Қызмет көрсету секторын дамыту экономиканың басқа секторларынан босатылған жұмыскерлерді, сондай-ақ еңбек нарығына алғаш рет кіретін жас мамандарды жұмысқа орналастыруға мүмкіндік береді.

Ірі металлургия кәсіпорындары жұмыс істейтін өңірлер (бірінші кезекте, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Павлодар облыстары) жоғары технологиялық, ғылымды қажетсінетін өндірістер мен техникалық қызмет көрсету орталықтарына айналады. Ғылымды қажетсінетін өндірістер құра отырып, осы облыстарды қайта индустрияландыру жүргізілетін болады.

Еліміздің батыс өңірінде (Маңғыстау, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Атырау облыстары) "жаңа бөліністерді" дамыту үшін мұнай-химия, газ өңдеуді дамытуға, шикізатты қайта өңдеуге арналған отандық жабдықтар өндірісін жолға қоюға, сондай-ақ отандық компаниялардың мұнай сервистік көрсетілетін қызметтер нарығын игеруіне баса назар аударылады.

Оңтүстік өңірлерді индустрияландыру үлкен қалаларды (облыс орталықтарын) энергиямен қамтамасыз етуде жаңартылатын энергия көздерін дамыту, ірі көлік-логистикалық жобаларды іске асыру, облыс орталықтарында индустриялық-инновациялық мамандықтар бойынша техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының желісін қалыптастыру есебінен қамтамасыз етіледі.

Солтүстік өңірлерді (Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Қостанай облыстары) дамыту үшін озық технологияларды пайдалана отырып, агроөнеркәсіп кешенін (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы, сүт фермалары, тамақ өнеркәсібі) одан әрі дамыту, ауыл шаруашылығы машинасын жасауды және басқа да ілеспе өндірістерді дамыту (Қостанай, Петропавл қалаларында) басымдықтарға айналады.

Ресей тарапымен шекара маңы ынтымақтастығын дамытуға солтүстік өңірлердің ерекше назар аударылады, бүл интеграциялық процестерді жеделдетуге, тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің, капиталдың және еңбек ресурстарының "ортақ нарығын" қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Ірі қалаларға (облыс орталықтарына) жақын орналасқан моно- және шағын қалаларды дамыту үйлесімді және үйлестірілген түрде (өнеркәсіп орындарының орналасуы, жалпы көлік-логистикалық жүйе, жұмыспен қамтудың ортақ нарығы және т.б.) жүзеге асырылатын болады.

Шалғайдағы (ірі "өсу орталықтарынан алыстағы") моноқалалар арасында экономиканы әртараптандыру және баламалы өндірістерді дамыту үшін әлеуеті бар ірі моноқалаларға (халқы 50 мыңнан астам адам) мемлекет баса назар аударатын болады.

2-міндет. Мемлекеттік басқаруды орталықтан алу

Орталықтың өкілеттіктері

Орталық деңгейде тек стратегиялық мәселелер: қорғаныс қабілеті мен ұлттық қауіпсіздікті, заңдылық пен құқық тәртібін, бірыңғай сыртқы экономикалық және монетарлық саясаттарды қамтамасыз ету, республикалық маңызы бар инфрақұрылымды дамыту және азаматтардың өзін-өзі дамытуы үшін мүмкіндіктерді теңестіру сақталатын болады.

Республикалық маңызы бар инфрақұрылым өңіраралық байланыс (авто- және теміржолдар, көпірлер, порттар мен әуежайлар), энергиямен жабдықтау (электрмен және газбен жабдықтау), экология, байланыс (деректерді берудің магистральдық желілері) салаларын және өнеркәсіптік аймақтарды қамтиды. Мектепке дейінгі және мектептегі білім беру салалары, сондай-ақ тұрғылықты жеріне қарамастан әрекетке қабілетсіз адамдарды әлеуметтік қорғау арқылы мүмкіндіктерді теңестіруге қол жеткізілетін болады.

Өңірлердің өкілеттіктері

Жергілікті жерлерде өмір сүру сапасы қалыптасады, сондықтан азаматтар мен мемлекеттік шешім қабылдайтын адамдар арасындағы қашықтықты қысқарту өте маңызды болады. Бұл жергілікті атқарушы органдардың қызметін айтарлықтай жақсартып қана қоймай, сонымен қатар әлеуметтік капитал деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.

Өңірлік деңгейде облыстық, аудандық (қалалық) және ауылдық билік деңгейлері арасында өкілеттіктердің, жауапкершілік пен ресурстардың қажетті теңгерімі қамтамасыз етіледі.

Аудан (облыстық маңызы бар қалалар), аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердің, ауылдардың, ауылдық округтердің әкімдерін тікелей сайлау енгізілетін болады.

Өмір сүру сапасына тікелей байланысты барлық мәселелер барынша жергілікті деңгейде шешіледі.

Жергілікті атқарушы органдардың барлық тиісті өкілеттіктері мен құралдары (фискалдық орталықтан алу) болады. Бұл аумақты дамыту, қоғамдық кеңістікті абаттандыру, жергілікті көлік, әлеуметтік және өзге де инфрақұрылым, базалық қызметтер көрсету мәселелеріне қатысты.

Дербестікті ұлғайту қоғамдық бақылау мен азаматтық институттар арқылы жергілікті биліктің халыққа есеп беруін күшейтуді көздейді. Аудандар мен елді мекендер бюджеттерінің инфрақұрылымдық және әлеуметтік бастамаларына арналған қоғамдық маңызы бар шығыстары қоғамдық сараптамадан, оның ішінде онлайн-сауалнамалар қолданылып сараптамадан өтетін болады.

Жергілікті жерлерде барлық бағдарламаларды іске асыру жергілікті өзін-өзі басқару органдарының бақылауымен жүзеге асырылуға тиіс.

Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары мен мәслихаттарының өзгеше реттеуді және фискалдық саясатты пайдалану мүмкіндігімен кеңейтілген өкілеттіктері болады. Мәслихаттар отырыстарының міндетті түрде онлайн-трансляңиясы енгізіледі. Халық қалаулыларының пікірталастары, олардың қоғамдық-саяси келбеті қоғам үшін "сандыққа салынған құпия" болмауы керек.

Жергілікті өзін-өзі басқаруды одан әрі дамыту мақсатында оңайлатылған бюджеттік рәсімдер, дербестікті кеңейту, өкілді және атқарушы органдардың жауапкершілігін күшейту көзделетін болады.

Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың жаңа тұжырымдамасы әзірленеді.

3-міндет. Халықтың шоғырлануы мен ұтқырлығын ынталандыру

Елді аумақтық-кеңістікте дамыту экономикалық және демографиялық тығыздықты арттыруға бағытталатын болады. Орталық азаматтардың ұтқырлығы аймағының шегінде басқарылатын урбандалуды ескере отырып, "өсу нүктелерін" дамытуға ден қояды. Өңірлік таланттарды тарту және олардың тұрақтап қалуы үшін жағдай жасалатын болады.

"Адамдар өңірлерден маңыздырақ" тәсіліне сәйкес мемлекет халықтың ішкі көші-қонына кедергі жасамайды және келешегі белгісіз моно- және шағын қалаларда, шалғайдағы ауылдық елді мекендерде, шекара маңындағы аудандарда да бұрмалаушы сигналдар туғызбайды. Бюджеттік ресурстардың тиімділігі "адамдар - инфрақұрылымға" моделіне көшуіне қарай ұлғаятын болады.

Ірі қалалар функционалдық қалалық аудандарды құрайтын іргелес елді мекендермен қатар қаралатын болады. Әкімшілік-аумақтық құрылым елді мекендерді ірілендіру, біріктіру және қайта бағындыру жолымен ішкі және сыртқы байланыстарды жақсартуды ынталандыратын болады.

Шикізаттық облыстардағы жүйе құраушы кәсіпорындар жұмыскерлерінің отбасылары қоныс аудару, қайта оқыту және балаларды біліммен қамтамасыз ету мүмкіндігіне ие болады. Бұған қаржы-өнеркәсіптік топтар мен жергілікті атқарушы органдардың бірлескен көмек топтамасын әзірлеуі арқылы қол жеткізіледі.

4-міндет. Сыртқы және ішкі байланыстылықты қамтамасыз ету

Экономикалық белсенділік, капитал мен ресурстар шогырланған орталықтар - қалалар "шұғыла" қағидаты бойынша бірыңғай көлік желісіне интеграцияланатын болады. Олардың аумақтары шегінде қала маңындағы көліктің интеграцияланған инфрақұрылымы болады.

Республикалық жолдардың 24 мың км реконструкцияланатын және жол сервисімен қамтамасыз етілетін болады.

Сонымен қатар ауылдық жерлерде инженерлік желілермен қамтамасыз етілген жеке тұрғын үй құрылысы үшін жыл сайын 22 мың жер учаскесі бөлінетін болады.

Шекара маңындағы аумақтарды дамытудың сыртқы векторы көрші елдердің "миллиондық" қалаларымен инфрақұрылымдық байланыспен нығайтылатын болады.

Тірек ауылдық елді мекендердің негізгі көлік артерияларына, ірі қалаларға немесе жақын маңдағы облыс орталықтарына инфрақұрылымдық қолжетімділігі болады. Әрбір тірек ауылға дейінгі жергілікті жолдар салынады және 100 % жөнделеді. Даму әлеуеті бар 3 500-ден астам ауыл жаңа өңірлік стандарттарға сәйкес жаңғыртылатын болады.

Өңірлік даму саласындағы бағдарламалық құжаттар аумақтық- кеңістіктегі даму проблемаларын кешенді түрде шешетін болады.

5-міндет. Іскерлік белсенділікті ынталандыру үшін республикалық инфрақұрылымдық инвестицияларды жүзеге асыру

Орталық өңірлердің экономикалық дамуын жеделдету үшін мамандандырылған факторларға аса маңызды инвестиңияларды салады.

Бірінші кезекте бұл өнеркәсіптік аймақтар мен көлік-логистикалық тораптарға, әсіресе, солтүстік-батыс және оңтүстік шекара бойындағы аграрлық өңірлерге, сондай-ақ орталық пен шығыстың металлургиялық өңірлеріне қатысты болады.

Орталық аумақтық кластерлердің қалыптасуы мен дамуын ынталандырады.

Жергілікті жерлерде инфрақұрылымдық жобаларды республикалық бюджеттен қаржыландыру кезінде қоса қаржыландырылатын жеке секторға басымдық беріледі.

6-міндет. "Smart City" ("Ақылды қала") тұжырымдамасын іске асыру

Қалаларда ресурстарды үтымды пайдалану және басқару үшін жоғары

технологиялық шешімдерді қолдана отырып, Нұр-Сұлтан мен басқа да қалалардың тәжірибесін ескеретін "эталонды" стандарт негізінде "Smart City" тұжырымдамасын іске асыру жалғасады.

Цифрлық технологиялар білім беру, көлік, тұрғын-үй-коммуналдық шаруашылық, денсаулық сақтау, қауіпсіздік, әлеуметтік сала, қаланы басқару, құрылыс, бизнесті дамыту, туризм және экологияны қоса алғанда, қалалардың тыныс-тіршілігі салаларына енгізілетін болады.

Бұл қалалық қызметтер жұмысының тиімділігін арттырады және қолданылуы халыққа әлеуметтік пайда беруге көмектесетін "ақылды" технологияларға көшу үшін жағдай жасайды.

Білім беру инфрақүрылымын дамыту үшін Alpharabius.kz цифрлық платформасы білім беру контентінің бірыңғай тұжырымдамасымен біріктірілген жеке іс жүзінде қашықта орналасқан білім беру ұйымдарының, білім беру жобаларының желісі бар "Al-Farabi Knowledge" ("әл-Фараби білім қаласы") тұжырымдамасы іске асырылатын болады.

7-міндет. "Жасыл" экономика және қоршаған ортаны қорғау

Жұмыс істеп тұрған өндірістерде ЭЫДҮ стандарттары бойынша ең озық қолжетімді технологияларды енгізуді ынталандыру және "жасыл" технологияларды дамыту, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды дамыту бойынша жұмыс жалғастырылады.

Париж келісімінің мақсаттарына қол жеткізу үшін Қазақстанның 2050 жылға дейінгі төмен көміртекті дамуы жөніндегі түжырымдама әзірленетін болады.

Қалдықтарды басқару жүйесін одан әрі дамыту және қоқыстарды қайта өңдеу саласына инвестициялар тарту үшін "Waste to energy" ("Қалдықтар энергияға") технологиясын пайдалана отырып, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату енгізілетін болады.

Су шаруашылығын дамытуды жақсарту, ирригациялық және дренаждық жүйелерді қалпына келтіру, жаңа су шаруашылығы объектілерін (арналар, су қоймалары) салу, топтық су құбырларын реконструкциялау және су үнемдеу бойынша шараларды енгізу жөнінде шаралар қабылданатын болады.

Жеке тұлғалардың, аграрийлер мен кәсіпорындардың тиімді су тұтынуын ынталандыратын жүйелі нормаларды енгізу, кәсіпорындар мен тұрғын үй-коммуналдық салада су пайдалану мен тазартудың тұйық циклын ынталандыру мақсатында су заңнамасы жаңартылатын болады.

Нормативтік есептеулер шегінде және тартылған қаржы қаражатының өтелуін ескере отырып, су беруге арналған тарифті ұлғайтқанда суды пайдалану бөлігінде экономикалық тиімді тарифтік саясатты әзірлеу бойынша; сондай-ақ орман шаруашылығын дамытуды жақсарту, ормандарды сақтау және молықтыру көлемдерін ұлғайту бойынша шаралар қабылданатын болады.

Минералдық-шикізат базасын дамытуға және геологиялық зерттеулер жүргізуге назар аударылатын болады.

Жаңа технологияларды таңдау мен енгізу кезінде шетелде энергиялық тиімді және "ақылды" деп танылған технологиялар, Қазақстанның климатына жарамды және пайдаланылатын жағдайына экономикалық тиімділігі басымдыққа ие болады.

Электр энергетикасында жаңа генерациялау көздері, оның ішінде жаңартылатын энергия көздері пайдаланатын объектілер енгізілетін болады. Экологиялық таза энергия көлемі 13 су электр станциясын, 34 жел және 12 күн станциясын салу есебінен 2 есеге ұлғаяды.

АХҚО алаңы белсенді түрде іске қосылады, "жасыл" жобаларды қаржыландыру бойынша құралдар (атап айтқанда, "жасыл" облигациялар) пайдаланылады, жаңа құралдар, оның ішінде туынды, "жасыл" қаржы құралдары жасалатын болады.

Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі ұлттық даму жоспарына ҚОСЫМША

2025 жылға дейінгі Стратегиялық көрсеткіштер картасы

Басымдық	Көрсеткіш	Бөлінісінде	Мәндер									Мемлекеттік органдар
			нақты/бағалау				жоспар
			2018	2019		2020	2021	2022	2018	2019	2025
1-БАҒЫТ "АЗАМАТТАРДЫҢ ӘЛ-АУҚАТЫ"
Әділ әлеуметтік саясат	Халықтың нақты ақшалай табыстарының өсуі, 2019 жылғы деңгейден 2019 жыл бағасында өсім %- бен	республика бойынша	-	0	0,5		5,0	10,0	15,4	21,1	27,1	Еңбекмині, ҰЭМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	-	0	5,1		11,1	18,6	26,6	35,2	44,3
		Ақтөбе обл.	-	0	-2,8		4,0	10,3	17,1	24,2	31,7
		Алматы обл.	-	0	-3,1		3,7	12,3	21,5	31,6	42,5
		Атырау обл.	-	0	-3,1		1,0	4,4	8,0	11,7	15,6
		Батыс Қазақстан обл.	-	0	-5,0		-0,7	3,0	6,8	10,7	14,9
		Жамбыл обл.	-	0	5,1		9,8	13,8	18,1	22,5	26,9
		Қарағанды обл.	-	0	2,1		6,7	10,6	14,8	19,0	23,4
		Қостанай обл.	-	0	3,6		11,7	19,4	27,6	36,5	45,9
		Қызылорда обл.	-	0	2,5		7,0	11,0	15,0	19,3	23,8
		Маңғыстау обл.	-	0	-5,4		2,3	9,8	17,6	26,0	35,2
		Павлодар обл.	-	0	1,7		3,7	6,3	9,6	13,6	18,5
		Солтүстік Қазақстан обл.	-	0	4,5		10,5	16,0	21,8	27,8	34,2
		Түркістан обл.	-	0	8,8		13,8	17,9	22,3	26,9	31,6
		Шығыс Қазақстан обл.	-	0	3,5		9,7	15,5	21,5	27,6	34,4
		Нұр-Сұлтан қ.	-	0	-7,6		-2,3	2,4	7,6	12,8	18,4
		Алматы қ.	-	0	0,3		5,4	9,8	14,5	19,3	24,4
		Шымкент қ.	-	0	-3,4		0,9	4,7	8,6	12,6	16,8
	Халықтың ең аз қамтылған 40 %- ының табысының үлесі, халықтың жалпы табысындағы %	республика бойынша	22,34	22,29	22,53		23,42	24,32	25,21	26,11	27,00	Еңбекмині, ҰЭМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	22,10	22,50	22,75		23,65	24,56	25,46	26,36	27,26
		Ақтөбе обл.	24,40	24,20	24,39		25,36	26,33	27,29	28,26	29,23
		Алматы обл.	23,00	22,70	22,58		23,48	24,37	25,27	26,16	27,06
		Атырау обл.	26,40	26,90	27,43		28,52	29,61	30,70	31,78	32,87
		Батыс Қазақстан обл.	23,30	24,30	25,00		25,99	26,98	27,98	28,97	29,96
		Жамбыл обл.	26,20	25,90	27,04		28,11	29,19	30,26	31,33	32,40
		Қарағанды обл.	21,50	21,60	21,66		22,52	23,38	24,24	25,10	25,96
		Қостанай обл.	24,30	24,80	24,49		25,46	26,43	27,41	28,38	29,35
		Қызылорда обл.	25,00	25,50	24,83		25,82	26,80	27,79	28,77	29,76
		Маңғыстау обл.	28,80	28,60	29,74		30,92	32,10	33,28	34,46	35,64
		Павлодар обл.	22,70	23,20	21,71		22,57	23,43	24,29	25,16	26,02
		Солтүстік Қазақстан обл.	21,60	21,40	21,32		22,17	23,01	23,86	24,70	25,55
		Түркістан обл.	28,30	28,40	29,15		30,31	31,46	32,62	33,78	34,93
		Шығыс Қазақстан обл.	20,80	20,10	20,01		20,80	21,60	22,39	23,19	23,98
		Нұр-Сұлтан қ.	25,40	25,20	26,43		27,48	28,53	29,58	30,63	31,67
		Алматы қ.	21,40	22,00	20,62		21,44	22,26	23,07	23,89	24,71
		Шымкент қ.	27,90	27,40	28,20		29,32	30,44	31,56	32,68	33,79
	Жұмыссыздық деңгейі, %	республика бойынша	4,9	4,8	5,0		5,0	5,0	4,9	4,8	<4,7	Еңбекмині, ЖАО
		өңірлер бойынша
		Ақмола обл.	4,8	4,7	4,9		4,9	4,9	4,8	4,8	<4,8
		Ақтөбе обл.	4,8	4,8	4,8		4,8	4,8	4,8	4,8	<4,8
		Алматы обл.	4,7	4,6	4,8		4,8	4,8	4,8	4,8	<4,7
		Атырау обл.	4,9	4,8	5,0		5,0	5,0	4,9	4,9	<4,9
		Батыс Қазақстан обл.	4,9	4,8	5,0		5,0	5,0	4,9	4,9	<4,9
		Жамбыл обл.	4,9	4,8	4,9		4,9	4,9	4,9	4,9	<4,9
		Қарағанды обл.	4,6	4,4	4,6		4,6	4,6	4,9	4,9	<4,9
		Қостанай обл.	4,8	4,7	5,0		5,0	5,0	4,8	4,8	<4,8
		Қызылорда обл.	4,8	4,8	4,9		4,9	4,9	4,8	4,8	<4,8
		Маңғыстау обл.	4,8	4,8	5,1		5,1	5,1	4,9	4,9	<4,9
		Павлодар обл.	4,8	4,7	4,9		4,9	4,9	4,8	4,8	<4,8
		Солтүстік Қазақстан обл.	4,9	4,8	5,0		5,0	5,0	4,9	4,9	<4,9
		Түркістан обл.	5,2	5,1	5,2		5,2	5,2	4,9	4,9	<4,9
		Шығыс Қазақстан обл.	4,8	4,8	4,9		4,9	4,9	4,9	4,9	<4,9
		Нұр-Сұлтан қ.	4,5	4,4	4,7		4,7	4,7	4,8	4,8	<4,6
		Алматы қ.	5,2	5,1	5,3		5,3	5,3	4,9	4,9	<4,9
		Шымкент қ.	5,2	5,1	5,2		5,2	5,2	4,9	4,9	<4,9
	Тұрғын үйге қолжетімділік, халыктың жан басына шаққандағы орташа табысының 1 шаршы метрдің орташа құнына қатынасы (жаңа тұрғын үйді сату (көп пәтерлі тұрғын үйлердегі пәтерлер))	Алматы қ.	5,2	5,1	5,3		5,3	5,3	4,9	4,9	<4,9	ИИДМ, Еңбекмині, ЖАО
		Шымкент қ.	5,2	5,1	5,2		5,2	5,2	4,9	4,9	<4,9
		республика бойынша	0,35	0,36	0,34		0,35	0,37	0,39	0,41	0,44
		өңірлер бойынша
		Ақмола обл.	0,42	0,46	0,40		0,42	0,44	0,46	0,48	0,51
		Ақтөбе обл.	0,52	0,58	0,50		0,52	0,55	0,58	0,61	0,65
		Алматы обл.	0,49	0,56'	0,54		0,56	0,59	0,61	0,65	0,69
Атырау обл.		0,57	0,65	0,65		0,68	0,71	0,75	0,79	0,84
Батыс Қазақстан обл.		0,65	0,64	0,57		0,59	0,62	0,65	0,69	0,73
Жамбыл обл.		0,53	0,50	0,50		0,52	0,55	0,58	0,61	0,65
Қарағанды обл.		0,47	0,53	0,43		0,45	0,47	0,50	0,52	0,55
Қостанай обл.		0,42	0,40	0,39		0,40	0,42	0,44	0,47	0,50
Қызылорда обл.		0,47	0,55	0,55		0,57	0,60	0,63	0,66	0,70
Маңғыстау обл.		0,46	0,48	0,57		0,59	0,62	0,65	0,69	0,73
Павлодар обл.		0,64	0,57	0,44		0,46	0,48	0,50	0,53	0,57
Солтүстік Қазақстан обл.		0,56	0,63	0,63		0,66	0,69	0,72	0,77	0,81
Түркістан обл.2		0,14	0,17	0,17		0,18	0,19	0,20	0,21	0,22
Шығыс Қазақстан обл.		0,37	0,44	0,45		0,46	0,49	0,51	0,54	0,57
Нұр-Сұлтан қ.		0,43	0,43	0,42		0,43	0,45	0,47	0,50	0,53
Алматы қ.		0,42	0,42	0,42		0,43	0,46	0,48	0,51	0,54
Шымкент қ.		0,18	0,21	0,21		0,22	0,23	0,24	0,25	0,27
Үй қожалықтарының азық-түлік тауарларына шығыстары, жалпы шығыстардан %	республика бойынша	48,5	50	56,4		53,1	49,8	46,6	43,3	40	Еңбекмині, ҰЭМ, СИМ, АШМ, ЖАО, "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ҰК" АҚ
	өңірлер бойынша										ЖАО
	Ақмола обл.	47,1	49,0	55,4		52,2	49,0	45,7	42,5	39,3
	Ақтөбе обл.	48,9	48,2	55,2		52,0	48,8	45,6	42,4	39,1
	Алматы обл.	51,0	53,7	62,4		58,8	55,1	51,5	47,9	44,3
	Атырау обл.	54,3	55,9	63,9		60,2	56,5	52,8	49,0	45,3
	Батыс Қазақстан обл.	48,6	52,1	60,2		56,7	53,2	49,7	46,2	42,7
	Жамбыл обл.	57,5	54,7	59,4		55,9	52,5	49,0	45,6	42,1
	Қарағанды обл.	43,4	44,4	52,0		49,0	46,0	42,9	39,9	36,9
	Қостанай обл.	42,6	44,2	49,4		46,5	43,7	40,8	37,9	35,0
	Қызылорда обл.	52,7	49,9	52,6		49,5	46,5	43,4	40,4	37,3
	Маңғыстау обл.	54,4	54,9	63,6		59,9	56,2	52,5	48,8	45,1
	Павлодар обл.	51,0	52,2	57,0		53,7	50,4	47,1	43,7	40,4
	Солтүстік Қазақстан обл.	42,9	44,4	50,2		48,7	47,2	45,7	44,1	42,4
	Түркістан обл.	57,4	59,4	67,1		63,2	59,3	55,4	51,5	47,6
	Шығыс Қазақстан обл.	49,7	51,4	58,5		55,1	51,7	48,3	44,9	41,5
	Нұр-Сұлтан қ.	41,3	42,7	47,5		44,7	42,0	39,2	36,5	33,7
	Алматы қ.	44,7	49	53,3		50,2	47,1	44,0	40,9	37,8
	Шымкент қ.	50,1	45,5	52,8		49,7	46,7	43,6	40,5	37,4
Қолжетімді және тиімді денсаулық сақтау жүйесі	Туу кезіндегі күтілетін өмір сүру ұзақтығы, жас саны	республика бойынша	73,2	73,2	73,2		73,3	73,7	74,2	74,6	75,0	ДСМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	71,6	71,4	71,5		71,6	72,0	72,4	72,8	73,2
		Ақтөбе обл.	73,5	73,6	73,6		73,7	74,1	74,6	75,0	75,4
		Алматы обл.	73,4	73,4	73,4		73,5	74,0	74,4	74,8	75,2
		Атырау обл.	73,1	73,3	73,3		73,4	73,8	74,2	74,7	75,1
		Батыс Қазақстан обл.	72,4	72,8	72,8		72,9	73,4	73,8	74,2	74,6
		Жамбыл обл.	72,8	72,6	72,7		72,8	73,2	73,6	74,0	74,4
		Қарағанды обл.	71,7	71,7	71,7		71,8	72,2	72,6	73,1	73,5
		Қостанай обл.	72,4	72,4	72,5		72,5	73,0	73,4	73,8	74,2
		Қызылорда обл.	73,0	72,8	72,8		72,9	73,3	73,8	74,2	74,6
		Маңғыстау обл.	73,7	74,1	74,2		74,3	74,7	75,1	75,6	76,0
		Павлодар обл.	72,3	72,3	72,4		72,5	72,9	73,3	73,7	74,1
		Солтүстік Қазақстан обл.	71,1	70,7	70,7		70,8	71,2	71,6	72,1	72,5
		Түркістан обл.	73,0	72,7	72,8		72,9	73,3	73,7	74,1	74,5
		Шығыс Қазақстан обл.	72,0	72,1	72,1		72,2	72,6	73,0	73,5	73,9
		Нұр-Сұлтан қ.	76,2	76,8	76,8		76,9	77,3	77,8	78,2	78,7
		Алматы қ.	75,5	75,5	75,5		75,6	76,0	76,5	76,9	77,3
		Шымкент қ.	74,7	74,4	74,4		74,5	75,0	75,4	75,8	76,3
	Нәрестелер өлім-жітімі, 1000 тірі туғандарға шаққандағы саны	республика бойынша	8,0	8,4	8,4		7,6	7,5	7,4	7,3	7,2	ДСМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	5,6	7,3	7,2		6,6	6,5	6,4	6,3	6,2
		Ақтөбе обл.	8,7	8,8	8,8		8,0	7,9	7,8	7,7	7,6
		Алматы обл.	7,0	7,6	7,6		6,9	6,8	6,7	6,6	6,5
		Атырау обл.	10,7	11,1	11,1		10,1	10,0	9,8	9,7	9,6
		Батыс Қазақстан обл.	6,6	7,0	7,0		6,4	6,3	6,2	6,1	6,0
		Жамбыл обл.	7,4	8,9	8,9		8,1	7,9	7,8	7,7	7,6
		Қарағанды обл.	7,6	8,5	8,5		7,7	7,6	7,5	7,4	7,3
		Қостанай обл.	10,3	9,6	9,6		8,7	8,6	8,5	8,4	8,2
		Қызылорда обл.	9,1	9,4	9,4		8,5	8,4	8,3	8,2	8,1
		Маңғыстау обл.	9,8	9,2	9,2		8,4	8,3	8,2	8,0	7,9
		Павлодар обл.	5,6	6,8	6,8		6,2	6,1	6,0	5,9	5,8
		Солтүстік Қазақстан обл.	10,8	9,4	9,4		8,6	8,5	8,3	8,2	8,1
		Түркістан обл.	8,7	8,5	8,5		7,7	7,6	7,5	7,4	7,3
		Шығыс Қазақстан обл.	8,0	8,2	8,2		7,5	7,4	7,3	7,2	7,1
		Нұр-Сұлтан қ.	6,2	5,9	5,9		5,4	5,3	5,2	5,2	5,1
		Алматы қ.	8,4	8,1	8,0		7,3	7,2	7,1	7,0	6,9
		Шымкент қ.	8,4	9,6	9,6		8,7	8,6	8,5	8,4	8,3
	Аналар өлім-жітімі, 100 мың тірі туғандарға шаққандағы саны	республика бойынша	14,0	13,2	46,1		<35,0	11,0	10,8	10,4	10,0	ДСМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	35,9	11,9	31,4		<34,4	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Ақтөбе обл.	5,1	6,5	88,8		<34,3	<5,0	<5,0	<5,0	<5,0
		Алматы обл.	14,8	22,9	36,1		<32,4	<5,0	<5,0	<5,0	<5,0
		Атырау обл.	5,9	24,2	60,6		<35,6	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Батыс Қазақстан обл.	7,6	10,0	29,7		<36,0	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Жамбыл обл.	8,0	10,5	29,8		<35,4	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Қарағанды обл.	26,2	28,8	50,6		<35,1	<14,0	<14,0	<14,0	<14,0
		Қостанай обл.	8,7	35,0	101,7		<35,4	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Қызылорда обл.	10,7	7,1	76,2		<37,0	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Маңғыстау обл.	25,1	6,6	49,5		<34,3	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Павлодар обл.	10,3	0,0	78,5		<34,9	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Солтүстік Қазақстан обл.	8,5	7,3	22,5		<30,8	<5,0	<5,0	<5,0	<5,0
		Түркістан обл.	14,8	0,0	33,9		<33,7	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Шығыс Қазақстан обл.	14,0	24,6	41,9		<37,4	<14,0	<14,0	<14,0	<14,0
		Нұр-Сұлтан қ.	29,0	4,8	22,1		<32,7	<5,0	<5,0	<5,0	<5,0
		Алматы қ.	8,9	14,6	30,5		<33,0	<10,0	<10,0	<10,0	<10,0
		Шымкент қ.	19,6	9,9	65,1		<31,9	<14,0	<14,0	<14,0	<14,0
	Халықтың медициналық мекемелер ұсынатын медициналық көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қолжетімділіпне қанағаттану деңгейі, %3	республика бойынша	-	-	62,6		66,1	69,6	73,0	76,5	80,0	ДСМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	-	-	60,2		64,2	68,1	72,1	76,0	80,0
		Ақтөбе обл.	-	-	64,9		67,9	70,9	74,0	77,0	80,0
		Алматы обл.	-	-	60,3		64,2	68,2	72,1	76,1	80,0
		Атырау обл.	-	-	60,7		64,6	68,4	72,3	76,1	80,0
		Батыс Қазақстан обл.	-	-	68,4		70,7	73,0	75,4	77,7	80,0
		Жамбыл обл.	-	-	65,2		68,2	71,1	74,1	77,0	80,0
		Қарағанды обл.	-	-	64,7		67,8	70,8	73,9	76,9	80,0
		Қостанай обл.	-	-	62,4		65,9	69,4	73,0	76,5	80,0
		Қызылорда обл.	-	-	57,6		62,1	66,6	71,0	75,5	80,0
		Маңғыстау обл.	-	-	50,9		56,7	62,5	68,4	74,2	80,0
		Павлодар обл.	-	-	68,2		70,6	72,9	75,3	77,6	80,0
		Солтүстік Қазақстан обл.	-	-	51,5		57,2	62,9	68,6	74,3	80,0
		Түркістан обл.	-	-	63,1		66,5	69,9	73,2	76,6	80,0
		Шығыс Қазақстан обл.	-	-	61,0		64,8	68,6	72,4	76,2	80,0
		Нұр-Сұлтан қ.	-	-	65,6		68,5	71,4	74,2	77,1	80,0
		Алматы қ.	-	-	65,0		68,0	71,0	74,0	77,0	80,0
		Шымкент қ.	-	-	66,0		68,8	71,6	74,4	77,2	80,0
	РІSА тестінің нәтижесі бойынша мектепте білім беру сапасын бағалау (ЭЫДҰ есебі) 4:											БҒМ, ЖАО
	математика бойынша, орташа балл	республика бойынша	423	423	423		423	430	430	430	480
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	411	411	411		411	423	423	423	472
		Ақтөбе обл.	420	420	420		420	432	432	432	482
		Алматы обл.	399	399	399		399	410	410	410	458
		Атырау обл.	382	382	382		382	393	393	393	439
		Батыс Қазақстан обл.	418	418	418		418	430	430	430	480
		Жамбыл обл.	456	456	456		456	469	469	469	523
		Қарағанды обл.	446	446	446		446	459	459	459	512
		Қостанай обл.	448	448	448		448	461	461	461	514
		Қызылорда обл.	419	419	419		419	431	431	431	481
		Маңғыстау обл.	391	391	391		391	402	402	402	449
		Павлодар обл.	438	438	438		438	440	440	440	491
		Солтүстік Қазақстан обл.	433	433	433		433	445	445	445	497
		Түркістан обл.	401	401	401		401	412	412	412	460
		Шығыс Қазақстан обл.	437	437	437		437	449	449	449	502
		Нұр-Сұлтан қ.	423	423	423		423	435	435	435	486
		Алматы қ.	448	448	448		448	461	461	461	514
		Шымкент қ.	401	401	401		401	412	412	412	460
	оқу бойынша,орташа балл	республика бойынша	387	387	387		387	392	392	392	450	БҒМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	395	395	395		395	405	405	405	465
		Ақтөбе обл.	381	381	381		381	391	391	391	449
		Алматы обл.	360	360	360		360	369	369	369	424
		Атырау обл.	344	344	344		344	353	353	353	405
		Батыс Қазақстан обл.	378	378	378		378	388	388	388	445
		Жамбыл обл.	369	369	369		369	379	379	379	435
		Қарағанды обл.	422	422	422		422	433	433	433	497
		Қостанай обл.	417	417	417		417	428	428	428	491
		Қызылорда обл.	366	366	366		366	375	375	375	431
		Маңғыстау обл.	361	361	361		361	370	370	370	425
		Павлодар обл.	391	391	391		391	401	401	401	542
		Солтүстік Қазақстан обл.	413	413	413		413	424	424	424	486
		Түркістан обл.	373	373	373		373	383	383	383	439
		Шығыс Қазақстан обл.	406	406	406		406	416	416	416	478
		Нұр-Сұлтан қ.	387	387	387		387	397	397	397	456
		Алматы қ.	424	424	424		424	435	435	435	499
		Шымкент қ.	373	373	373		373	383	383	383	439
	жаратылыстану бойынша, орташа балл	республика бойынша	397	397	397		397	402	402	402	490	БҒМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	401	401	401		401	404	404	404	492
		Ақтөбе обл.	389	389	389		389	392	392	392	478
		Алматы обл.	380	380	380		380	383	383	383	467
		Атырау обл.	361	361	361		361	364	364	364	443
		Батыс Қазақстан обл.	391	391	391		391	394	394	394	480
		Жамбыл обл.	397	397	397		397	400	400	400	488
		Қарағанды обл.	397	397	397		397	400	400	400	488
		Қостанай обл.	426	426	426		426	429	429	429	523
		Қызылорда обл.	374	374	374		374	377	377	377	459
		Маңғыстау обл.	365	365	365		365	368	368	368	448
		Павлодар обл.	413	413	413		413	416	416	416	507
		Солтүстік Қазақстан обл.	419	419	419		419	422	422	422	515
		Түркістан обл.	373	373	373		373	376	376	376	458
		Шығыс Қазақстан обл.	413	413	413		413	416	416	416	507
		Нұр-Сұлтан қ.	397	397	397		397	400	400	400	488
		Алматы қ.	431	431	431		431	434	434	434	529
		Шымкент қ.	373	373	373		373	376	376	376	458
	Халықтың мектепке дейінгі/орта білім беру сапасына қанағаттану деңгейі, %3	республика бойынша	-	-	65,5		68,4	71,3	74,2	77,1	80,0	БҒМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	-	-	65,9		68,7	71,5	74,4	77,2	80,0
		Ақтөбе обл.	-	-	66,2		69,0	71,7	74,5	77,2	80,0
		Алматы обл.	-	-	66,4		69,1	71,8	74,6	77,3	80,0
		Атырау обл.	-	-	68,0		70,4	72,8	75,2	77,6	80,0
		Батыс Қазақстан обл.	-	-	75,0		76,0	77,0	78,0	79,0	80,0
		Жамбыл обл.	-	-	56,8		61,4	66,1	70,7	75,4	80,0
		Қарағанды обл.	-	-	65,8		68,6	71,5	74,3	77,2	80,0
		Қостанай обл.	-	-	69,8		71,8	73,9	75,9	78,0	80,0
		Қызылорда обл.	-	-	76,9		77,5	78,1	78,8	79,4	80,0
		Маңғыстау обл.	-	-	64,0		67,2	70,4	73,6	76,8	80,0
		Павлодар обл.	-	-	61,8		65,4	69,1	72,7	76,4	80,0
		Солтүстік Қазақстан обл.	-	-	54,1		59,28	64,46	69,64	74,82	80,0
		Түркістан обл.	-	-	66,5		69,2	71,9	74,6	77,3	80,0
		Шығыс Қазақстан обл.	-	-	71,5		73,2	74,9	76,6	78,3	80,0
		Нұр-Сұлтан қ.	-	-	62,3		65,8	69,4	72,9	76,5	80,0
		Алматы қ.	-	-	68,7		71,0	73,2	75,5	77,7	80,0
		Шымкент қ.	-	-	54,3		59,4	64,6	69,7	74,9	80,0
	QS-WUR, TOP-200 рейтингінде белгіленген Қазақстандағы ЖОО-ның саны, бірлік	республика бойынша	0	0	1		2	2	2	2	3	БҒМ
	"Кәсіптік- техникалық білім беру сапасы" Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексі, рейтингтегі орын5	республика бойынша	92	90	-		90	86	82	79	75	БҒМ
2-БАҒЫТ "ИНСТИТУТТАР САПАСЫ"
Әділетті және тиімді мемлекет азаматтардың мүддесін қорғау жолында	Заң үстемдігі индексі (Rule of Law Index, "Тһе Word Justice Projest" МЕҰ), балл	республика бойынша	0,51	0,52	0,52		0,53	0,53	0,53- 0,54	0,53- 0,55	0,56	Әділетмині, АҚДМ, ЦДИАӨМ, ІІМ, Еңбекмині, ҰЭМ, ЭГТРМ, ДСМ, СИМ, Қаржымині, ЖС, БП, ҰҚК, ОСК, ЕК, СЖҚА, МҚІА, АҚҰО
	Дүниежүзілік банктің халықтың пікірін ескеру және мемлекеттік органдардың есептілігі индексі (Voice Accountability), процентиль	республика бойынша	15,76	14,78	-		20,0	27,5	35,0	42,5	50,00	АҚДМ, МҚІА
	"Институттар" Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексі, рейтингтегі орын (балл)5	республика бойынша	61	64	-		61	58	56	53	50	ҰЭМ, ЖАО
Мемлекеттік басқарудың жаңа моделі	Дүниежүзілік банктің мемлекеттік басқару тиімділігінің индексі (Government Effectiveness ), процентиль	республика бойынша	54,33	57,69	58-59		59-62	62-65	65-68	68-73	74-75	ҰЭМ, АҚЦМ, ЦДИАӨМ, МҚІА
	Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі (Corruption Perception Index, Transparency International), балл	республика бойынша	31	34	38		40	42	43	44	45	СЖҚА, ОМО, ЖАО
Патриотизм құндылықтарын дарыту	Халықтың өз еліне деген мақтаныш сезімін тудыратын елде жүзеге асырылып жатқан саясатқа қанағаттану деңгейі (тарихи мұра, мәдени даму, спорттағы жетістіктер, отанды қорғауға және оның гүлденуіне ықпал ету тілегі және т.б.)6	республика бойынша										АҚДМ, МСМ
Ұлттық қауіпсіздікті нығайту	Дүниежүзілік банктің саяси тұрақтылық және зорлық- зомбылықтың/ терроризмнің жоқтығы индексі, процентиль	республика бойынша		45,7	46,0		47,0	48,0	49,0	49,5	50,0	АҚДМ, ҰҚК
	Қадағаланбайтын (көлеңкедегі) экономиканың үлесі, ЖІӨ-дегі %	республика бойынша	27,0	23,7	23,1		21,5	19,9	18,2	16,6	15,0	Қаржымині, ҚМА, ИИДМ, ЦДИАӨМ, СИМ, АШМ, ҰЭМ, Әділетмині, ҚНРДА, Еңбекмині ЖАО, "Зерде" ҰИХ" АҚ
		сапалар бойынша
		Көтерме және бөлшек сауда; автомобильдер мен мотокциклдерді жөндеу	8,6	8,0	7,8		7,2	6,7	6,1	5,6	5,0	СИМ
		Жылжымайтын мүлікпен операциялар	0,9	0,8	0,8		0,7	0,7	0,6	0,6	0,5	Әділетмині
		Көлік және қоймалау	4,0	3,8	3,7		3,4	3,2	2,9	2,6	2,4	ІІМ, Қаржымині
		Ауыл, орман және балық шаруашылығы	2,4	2,2	2,2		2,0	1,9	1,7	1,6	1,4	АШМ, ЭГТРМ
		Өңдеу өнеркәсібі	1,6	1,4	1,4		1,3	1,2	1,1	1,0	0,9	ИИДМ
		Басқа	6,3	7,5	7,3		6,8	6,3	5,8	5,3	4,7
		өңірлер бойынша (ЖӨӨ-дегі %)										ЖАО
		Ақмола обл.	30,5	24,1	23,5		21,8	20,2	18,5	16,9	15,2
		Ақтөбе обл.	25,3	23,1	22,5		21,0	19,4	17,8	16,2	14,6
		Алматы обл.	32,5	30,9	30,0		27,9	25,8	23,7	21,6	19,5
		Атырау обл.	19,3	15,5	15,1		14,0	13,0	11,9	10,9	9,8
		Батыс Қазақстан обл.	16,8	17,5	17,0		15,8	14,6	13,4	12,2	11,0
		Жамбыл обл.	33,5	30,0	29,3		27,2	25,2	23,1	21,1	19,0
		Қарағанды обл.	24,3	20,5	20,0		18,6	17,2	15,8	14,4	13,0
		Қостанай обл.	30,5	26,1	25,4		23,6	21,8	20,1	18,3	16,5
		Қызылорда обл.	22,1	24,0	23,3		21,7	20,1	18,4	16,8	15,1
		Маңғыстау обл.	13,2	12,8	12,5		11,6	10,7	9,9	9,0	8,1
		Павлодар обл.	26,8	22,7	22,1		20,6	19,0	17,5	15,9	14,4
		Солтүстік Қазақстан обл.	35,2	30,7	29,9		27,8	25,7	23,6	21,5	19,4
		Түркістан обл.	31,3	32,1	31,2		29,0	26,9	24,7	22,5	20,3
		Шығыс Қазақстан обл.	27,6	23,7	23,1		21,4	19,8	18,2	16,6	15,0
		Нұр-Сұлтан қ.	30,0	24,3	23,7		22,0	20,4	18,7	17,0	15,4
		Алматы қ.	34,0	29,3	28,5		26,5	24,5	22,5	20,5	18,5
		Шымкент қ.	30,4	27,5	26,8		24,9	23,0	21,1	19,2	17,4
	Жеке, мүліктік және қоғамдық қауіпсіздікті сезіну, %3	республика бойынша	-	-	64,3		67,5	70,6	73,7	76,9	80,0	ІІМ, БП, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	-	-	67,7		70,2	72,6	75,1	77,5	80,0
		Ақтөбе обл.	-	-	62,4		65,9	69,4	73,0	76,5	80,0
		Алматы обл.	-	-	66,3		69,0	71,8	74,5	77,3	80,0
		Атырау обл.	-	-	69,4		71,5	73,6	75,8	77,9	80,0
		Батыс Қазақстан обл.	-	-	73,9		75,1	76,3	77,6	78,8	80,0
		Жамбыл обл.	-	-	46,1		52,9	59,7	66,4	73,2	80,0
		Қарағанды обл.	-	-	59,8		63,8	67,9	71,9	76,0	80,0
		Қостанай обл.	-	-	69,2		71,4	73,5	75,7	77,8	80,0
		Қызылорда обл.	-	-	73,3		74,6	76,0	77,3	78,7	80,0
		Маңғыстау обл.	-	-	65,3		68,2	71,2	74,1	77,1	80,0
		Павлодар обл.	-	-	62,7		66,2	69,6	73,1	76,5	80,0
		Солтүстік Қазақстан обл.	-	-	60,4		64,3	68,2	72,2	76,1	80,0
		Түркістан обл.	-	-	70,5		72,4	74,3	76,2	78,1	80,0
		Шығыс Қазақстан обл.	-	-	70,5		72,4	74,3	76,2	78,1	80,0
		Нұр-Сұлтан қ.	-	-	59,9		63,9	67,9	72,0	76,0	80,0
		Алматы қ.	-	-	57,6		62,1	66,6	71,0	75,5	80,0
		Шымкент қ.	-	-	58,4		62,7	67,0	71,4	75,7	80,0
3-БАҒЫТ "МЫҚТЫ ЭКОНОМИКА"
Әртараптандырылған және инновациялық экономика құру	Номиналды мәндегі жан басына шаққандағы ЖІӨ, АҚШ долл.	республика бойынша	9 813	9 812	9 381		10 073	11 094	12 272	13 426	14 648	ҰЭМ, ЭМ, ИИДМ, АШМ, ЦДИАӨМ, СИМ, МСМ, ЭГТРМ, СІМ, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ,"Зерде" ҰИХ" АҚ, "KAZAKH INVEST" ҰК" АҚ, "Kazakh Tourism" ҰК" АҚ, "QazExpoCongress" АҚ, "Қазгеология" ҰГК" АҚ
		өңірлер бойынша (жан басына шаққандағы ЖӨӨ)										ЖАО
		Ақмола обл.	6 675	6 848	7 244		7 949	9 057	10212	11 605	13 125
		Ақтөбе обл.	9 098	8 875	8 615		9 247	10 163	11 397	12 448	13 539
		Алматы обл.	3 998	4 142	4 179		4 490	4 992	5 506	6 128	6 785
		Атырау обл.	36 162	38 104	31 041		32 943	34 802	38 674	39 529	40 323
		Батыс Қазақстан обл.	12 462	11 760	11 412		12 378	13 579	14 746	15 882	17 034
		Жамбыл обл.	3 964	3 968	3 994		4 404	4 912	5 424	6 042	6 702
		Қарағанды обл.	9 956	10218	9 835		10 749	12 053	13 677	14 948	16 297
		Қостанай обл.	6 867	7 357	7 813		8 544	9 668	10 851	12 414	14 128
		Қызылорда обл.	6 058	5 981	4 977		5 356	5 729	6 087	6 532	6 992
		Маңғыстау обл.	16 485	13 985	12 076		12 858	13 618	14 703	15 363	16 025
		Павлодар обл.	10 563	10 512	10 009		11 078	12 507	14 016	15 865	17 922
		Солтүстік Қазақстан обл.	6318	6 547	6 771		7 502	8 633	9 832	11 288	12 901
		Түркістан обл.	2 432	2 634	2 899		3 106	3 444	3 787	4 245	4 734
		Шығыс Қазақстан обл.	7 539	7 653	7 608		8 409	9 526	10811	12 331	14 047
		Нұр-Сұлтан қ.	18 449	18 487	18 214		18 806	20 259	21 757	23 434	25 173
		Алматы қ.	19 251	18 769	17 950		18 974	20 906	22 947	25 150	27 478
		Шымкент қ.	6 432	5 623	5 737		6 148	6 816	7 497	8 404	9 371
	СҚТ бойынша жан басына шаққандағы ЖІӨ, Халықаралық долларда	республика бойынша	26 134	27 466	26 791		28 351	30 258	32 406	34 322	36 245	ҰЭМ, ЭМ, ИИДМ, АШМ, ЦДИАӨМ, СИМ, МСМ, ЭГТРМ, СІМ, ЖАО, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ, "Зерде" ҰИХ" АҚ, "KAZAKH INVEST" ҰК" АҚ, "Kazakh Tourism" ҰК" АҚ, "QazExpoCongress" АҚ, "Қазгеология" ҰГК" АҚ
	Еңбек өнімділігінің өсуі, 2019 жылғы деңгейден 2019 жылдың бағасында өсу %-ы	республика бойынша	-	0,0	-2,6		0,4	4,7	10,4	15,0	20,6	ҰЭМ, ЭМ, ИИДМ, АШМ, Қаржымині, ЦДИАӨМ, ДСМ, СИМ, ЭГТРМ,МСМ, ЭМ, АҚДМ, ЖАО, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "Зерде" ҰИХ" АҚ, "Қазақстан инжиниринг" ҰК" АҚ "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ҰК" АҚ
		салалар бойынша
		Ауыл шаруашылығы	-	0,0	7,6		23,9	39,1	52,9	64,9	75,7	АШМ, ЦДИАӨМ, "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ҰК" АҚ
		Орман және балық шаруашылығы		0,0	-5,7		8,5	21,9	33,9	44,5	53,9	ЭГТРМ, ЦДИАӨМ, "Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ҰК" АҚ
		Кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу	-	0,0	-2,0		1,6	6,0	11,7	16,4	21,3	ЭМ, ИИДМ, ЦДИАӨМ
		Өңдеу өнеркәсібі	-	0,0	10,3		16,4	21,4	27,9	33,3	38,9	ИИДМ, АШМ, Қаржымині, ЦДИАӨМ, ДСМ, МСМ, ЭМ, ЭГТРМ, ЖАО
		Электрмен жабдықтау, газ бен бу беру және ауа баптау	-	0,0	12,8		16,8	21,8	28,4	33,8	39,5	ЭМ
		Құрылыс	-	0,0	11,4		19,4	24,5	31,3	36,8	42,6	ИИДМ
		Көтерме және белшек сауда; автомобильдер мен мотокциклдерді жөндеу	-	0,0	-9,9		-6,4	-2,4	2,9	7,2	11,8	СИМ
		Көлік және қоймалау	-	0,0	-14,8		-0,1	4,2	9,8	14,4	19,3	ИИДМ, ЦДИАӨМ
		Тұру және тамақтану бойынша көрсетілетін қызметтер	-	0,0	-9,0		-6,0	-2,0	з,з	7,6	12,2	МСМ
		Ақпарат және байланыс	-	0,0	10,2		12,6	17,4	23,8	29,0	34,4	АҚЦМ, ЦДИАӨМ, "Зерде" ҰИХ" АҚ
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	-	0,0	6,5		12,3	17,1	23,5	28,6	34,1
		Ақтөбе обл.	-	0,0	-3,0		1,7	6,1	11,8	16,5	21,5
		Алматы обл.	-	0,0	2,8		7,5	12,1	18,2	23,1	28,4
		Атырау обл.	-	0,0	-3,6		0,6	4,9	10,6	15,2	20,1
		Батыс Қазақстан обл.	-	0,0	-0,1		4,8	9,3	15,2	20,0	25,1
		Жамбыл обл.	-	0,0	4,3		9,1	13,8	20,0	25,0	30,3
		Қарағанды обл.	-	0,0	2,4		10,0	14,8	21,0	26,0	31,4
		Қостанай обл.	-	0,0	1,5		8,3	13,0	19,1	24,1	29,4
		Қызылорда обл.	-	0,0	-10,5		-7,1	-з,і	2,1	6,4	10,9
		Маңғыстау обл.	-	0,0	-5,1		-1,7	2,6	8,1	12,6	17,4
		Павлодар обл.	-	0,0	-0,5		3,7	8,1	14,0	18,7	23,8
		Солтүстік Қазақстан обл.	-	0,0	1,5		12,5	17,4	23,8	28,9	34,4
		Түркістан обл.	-	0,0	9,4		17,6	22,7	29,3	34,7	40,4
		Шығыс Қазақстан обл.	-	0,0	1,9		9,5	14,2	20,4	25,4	30,8
		Нұр-Сұлтан қ.	-	0,0	-4,1		-0,3	4,0	9,6	14,2	19,1
		Алматы қ.	-	0,0	-8,9		-4,6	-0,5	4,8	9,2	13,9
		Шымкент қ.	-	0,0	0,4		4,6	9,1	15,0	19,8	24,9
	Мемлекеттік бюджеттің мұнай емес тапшылығы, ЖІӨ-ден%	республика бойынша	7,4	8,5	7,0		6,6-9,1	6,5	6,4	6,1	<6	ҰЭМ, Қаржымині
	Әкономикадағы орта кәсіпкерліктің үлесі, ЖІӨ-дегі ЖҚҚ%	республика бойынша	6,1	7,4	8,7		10,0	11,2	12,5	13,7	15,0	ҰЭМ, ЖАО, СИМ, БҚДА, "Қазақстан инжиниринг" ҰК" АҚ "Атамекен" ҰКП
		өңірлер бойынша (ЖӨӨ-дегі ЖҚҚ %)										ЖАО
		Ақмола обл.	8,0	9,8	11,5		13,2	14,8	16,5	18,1	19,8
		Ақтөбе обл.	4,4	5,4	6,3		7,2	8,1	9,0	9,9	10,9
		Алматы обл.	8,6	10,4	12,2		14,0	15,7	17,6	19,2	21,1
		Атырау обл.	3,0	3,6	4,3		4,9	5,5	6,1	6,7	7,3
		Батыс Қазақстан обл.	6,0	7,2	8,5		9,8	11,0	12,2	13,4	14,7
		Жамбыл обл.	4,5	5,5	6,5		7,4	8,3	9,3	10,2	11,2
		Қарағанды обл.	2,9	3,5	4,1		4,7	5,2	5,9	6,4	7,0
		Қостанай обл.	7,7	9,3	10,9		12,6	14,1	15,7	17,2	18,8
		Қызылорда обл.	4,4	5,4	6,3		7,2	8,1	9,0	9,9	10,9
		Маңғыстау обл.	6,1	7,4	8,7		10,0	11,2	12,5	13,7	15,0
		Павлодар обл.	3,6	4,4	5,2		6,0	6,7	7,4	8,2	8,9
Солтүстік Қазақстан обл.		8,7	10,5	12,4		14,3	16,0	17,8	19,5	21,4
Түркістан обл.		5,0	6,0	7,1		8,1	9,1	10,2	11,1	12,2
Шығыс Қазақстан обл.		4,7	5,7	6,7		7,7	8,6	9,6	10,5	11,5
Нұр-Сұлтан қ.		9,9	12,0	14,1		16,2	18,1	20,2	22,2	24,3
Алматы қ.		7,9	9,6	11,3		13,0	14,5	16,2	17,8	19,5
Шымкент қ.		-	-	-		-	-	-	-	-
Негізгі капиталға инвестициялар, ЖІӨ-ден%	республика бойынша	18,1	18,1	17,4		20,0	21,3	23,5	25,2	30,0	СІМ, ҰЭМ, ИИДМ, АШМ, ДСМ, МСМ, ЦДИАӨМ, СИМ, ЭГТРМ, ЭМ, АҚДМ, БҒМ, Еңбекмині, ЖАО, "Самұрық-Қазына" Ұ "Зерде" ҰИХ" АҚ, "Қазақстан инжиниринг" ҰК" АҚ
	салалар бойынша, 2019 жылғы деңгейден нақты өсу %-ы
	Ауыл шаруашылығы	-	0	15,0		22,8	31,8	43,1	53,9	53,9	АШМ
	Орман және балық шаруашылығы	-	0	8,1		19,7	33,5	50,6	68,1	83,5	ЭГТРМ
	Кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу	-	0	-26,4		-20,9	-14,3	-6,0	1,9	7,0	ЭМ, ИИДМ
	Өңдеу өнеркәсібі	-	0	3,0		7,8	24,2	44,5	66,5	79,5	ИИДМ
	Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау	-	0	-20,5		-13,3	-4,7	5,9	16,5	24,1	ЭМ
	Құрылыс	-	0	-35,8		-15,1	-7,0	1,8	11,5	22,1	ИИДМ
	Көтерме және бөлшек сауда; автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу	-	0	-23,7		-8,5	1,7	13,1	25,9	40,0	СИМ
	Көлік және қоймалау	-	0	4,9		21,5	31,5	41,9	68,7	90,9	ИИДМ
	Тұру және тамақтану бойынша көрсетілетін қызметтер	-	0	-3,9		10,4	27,9	49,6	73,4	87,3	МСМ
	Ақпарат және байланыс	-	0	35,5		51,7	69,7	90,0	112,6	137,9	ЦДИАӨМ,АҚДМ
	Білім беру	-	0	44,2		62,8	83,8	107,4	134,0	174,8	БҒМ
	Денсаулық сақтау	-	0	140,0		175,7	219,4	273,4	333,0	372,2	ДСМ
	өңірлер бойынша, 2019 жылғы деңгейден нақты өсу %-ы
	Ақмола обл.	-	0	26,3		40,2	57,0	77,9	100,1	105,0	ЖАО
	Ақтөбе обл.	-	0	6,6		20,5	37,5	58,8	82,0	92,0
	Алматы обл.	-	0	4,0		19,0	54,4	91,6	117,4	135,4
	Атырау обл.	-	0	-24,3		-19,7	-14,1	-7,1	-0,4	0,9
	Батыс Қазақстан обл.	-	0	-21,6		-13,5	-3,8	8,5	21,2	26,4
	Жамбыл обл.	-	0	12,7		30,4	52,3	80,0	111,0	125,2
	Қарағанды обл.	-	0	-16,7		-11,1	10,1	34,6	49,2	61,8
	Қостанай обл.	-	0	11,0		26,6	62,3	75,0	88,5	95,3
	Қызылорда обл.	-	0	-26,0		79,0	99,5	125,5	153,1	190,7
	Маңғыстау обл.	-	0	2,9		13,0	25,1	40,4	56,3	61,3
	Павлодар обл.	-	0	-1,8		42,1	60,3	75,4	101,3	117,6
	Солтүстік Қазақстан обл.	-	0	20,5		39,3	59,6	84,5	116,7	132,6
	Түркістан обл.	-	0	59,4		87,8	123,3	168,5	220,0	248,5
	Шығыс Қазақстан обл.	-	0	12,0		23,1	60,2	83,0	107,3	120,6
	Нұр-Сұлтан қ.	-	0	21,5		27,3	103,5	157,1	221,4	246,7
	Алматы қ.	-	0	17,2		64,9	98,1	139,5	76,0	128,4
	Шымкент қ.	-	0	40,9		78,3	127,7	194,0	275,7	317,2
2019 жылғы несие қоржынының көрсеткішіне қарағанда несие қоржынының өсуі, % (2019 жылғы несие портфелінің мөлшеріне қатысты өзгеріс)	республика бойынша	-	0	2-4		5-7	8-10	11-13	14-15	16-19	ҚНРДА, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ"
Цифрлық бәсекелестіктің рейтингі ІМО, рейтингтегі орын (балл)	республика бойынша	38 (65,5)	35 (72,6)	36 (66,5)		35 (67,4)	35 (67,4)	34 (67,9)	34 (67,9)	33 (68,9)	ЦЦИАӨМ, БҒМ, "Зерде" ҰИХ" АҚ, "ЭЗИ" АҚ
"Инновациялық әлеует" Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бэсекеге қабілеттілік индексі, рейтингтегі орын (балл)	республика бойынша	87	95	-		90	85	80	75	70	ЦДИАӨМ, БҒМ, ЖАО
Экономиканың шикізаттык емес секторының ЖҚҚ, трлн. теңге	республика бойынша	45,8	50,7	55,9		62,5	69,1	75,8	82,4	89,0	ИИДМ, СИМ, АШМ, ЖАО
Өңдеуші өнеркәсіптің ЖҚҚ, трлн. теңге	республика бойынша	7,1	7,7	8,6		9,9	11,2	12,4	13,7	15,0	ИИДМ, АШМ, ЦДИАӨМ, ЖАО
Жаңартылатын энергия көздерінен электр энергиясының үлесі, өндірудің жалпы көлемінен %	республика бойынша	1,3	2,4	3		3,3	3,8	4,5	5,3	6,0	ЭМ, ЭГТРМ, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "Зерде" ҰИХ" АҚ
Экономикалық және сауда дипломатиясын белсенді дамыту	Тауарлар мен көрсетілетін қызметгердің шикізаттық емес экспортының көлемі, млрд АҚШ долл.7	республика бойынша	23,0	23,5	20,0		29,2	31,8	34,6	37,7	41,0	СИМ, ИИДМ, АШМ, ҰЭМ, Қаржымині, ЦДИАӨМ, ДСМ, БҒМ, МСМ, ЭМ, СІМ,ЭГТРМ, ҰБ, ҚНРДА, ЖАО, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ, "Қазақстан инжиниринг" ҰК" АҚ
	Тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы ағыны, млрд. АҚШ долл.	республика бойынша	24,3	24,3	14,5		15,9	23,9	25,1	27,6	30,0	СІМ, АХҚО, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "Қазақстан инжиниринг" ҰК" АҚ, "KAZAKH INVEST" ҰК" АҚ "Kazakh Tourism" ҰК" АҚ "QazЕхроСоngress" АҚ, "Қазгеология" ҰГК" АҚ
Теңгерімді аумактық даму	Өңірлер арасында жан басына шаққандағы ЖӨӨ дамуының айырмашылығы, n рет	республика бойынша	3,2	3,1	3,1		3,0	3,0	2,9	2,8	2,7	ҰЭМ
	Халықтың сумен жабдықтаудың көрсетілетін қызметтеріне қолжетімділігі: қалаларда, %	республика бойынша	94,5	97,2	97,5		98,0	98,5	99,0	99,5	100,0	ИИДМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	86,0	97,8	98,8		98,8	98,9	99,0	99,0	100,0
		Ақтөбе обл.	98,5	98,5	99,5		99,6	99,7	99,8	99,9	100,0
		Алматы обл.	96,8	98,5	98,3		99,5	100,0	100,0	100,0	100,0
		Атырау обл.	100,0	100,0	100,0		100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
		өңірлер бойынша
		Ақмола обл.	86,0	97,8	98,8		98,8	98,9	99,0	99,0	100,0
		Ақтөбе обл.	98,5	98,5	99,5		99,6	99,7	99,8	99,9	100,0
		Алматы обл.	96,8	98,5	98,3		99,5	100,0	100,0	100,0	100,0
		Атырау обл.	100,0	100,0	100,0		100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
		өңірлер бойынша
		Павлодар обл.	92,0	93,0	94,5		95,0	96,0	97,0	98,0	100,0
		Солтүстік Қазақстан обл.	100,0	100,0	100,0		100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
		Түркістан обл.	95,3	96,5	97,9		98,9	99,4	100,0	100,0	100,0
		Шығыс Қазақстан обл.	97,8	98,2	98,6		99,1	99,2	99,2	99,6	100,0
		Нұр-Сұлтан қ.	94,9	95,4	96,5		97,0	98,0	99,0	99,5	100,0
		Алматы қ.	97,1	98,0	98,3		98,5	99	99,3	99,6	100,0
		Шымкент қ.	93,0	94,7	95,6		96,0	97,0	98,0	99,0	100,0
	АЕМ, %	республика бойынша	59,9	64,3	87,7		90,1	92,6	95,1	97,5	100,0	ЖАО
		өңірлер бойынша
		Ақмола обл.	59,5	60,1	82,7		84,1	86,5	89,8	94,1	100,0
		Ақтөбе обл.	55,2	56,5	87,5		91,2	92,8	93,6	94,3	100,0
		Алматы обл.	87,1	89,2	98,9		99.1	99,3	99,5	99,9	100,0
		Атырау обл.	78,6	83,5	98,4		98,5	98,6	98,8	99,0	100,0
		Батыс Қазақстан обл.	44,8	50,0	88,0		89,8	92,0	95,0	98,0	100,0
		Жамбыл обл.	64,8	66,9	77,1		81,2	85,3	89,5	93,6	100,0
		Қарағанды обл.	55,3	62,0	89,9		90,0	91,0	93,0	95,0	100,0
		Қостанай обл.	31,2	31,4	64,7		66,2	73,3	78,3	90,0	100,0
		Қызылорда обл.	75,0	76,5	97,5		97,8	98,0	99,5	100	100,0
		Маңғыстау обл.	69,0	75,4	86,8		96,2	98,1	98,8	98,9	100,0
		Павлодар обл.	27,9	31,0	89,1		92,5	94,2	96,3	97,8	100,0
		Солтүстік Қазақстан обл.	59,2	59,5	82,1		82,3	83,4	86,7	93,3	100,0
		Түркістан обл.	73,6	75,1	92,1		93,3	96,6	97,9	98,7	100,0
		Шығыс Қазақстан обл.	51,1	56,0	81,0		87,0	94,0	96,0	98,0	100,0
	Жылдың соңына урбандалу деңгейі, %	республика бойынша	58,2	58,7	59,0		60,1	60,7	61,3	62,0	62,6	ҰЭМ, ЖАО
		өңірлер бойынша										ЖАО
		Ақмола обл.	47,2	47,3	47,5		49,0	49,3	49,6	50,0	50,4
		Ақтөбе обл.	70,7	71,2	71,6		71,2	71,7	72,2	72,7	73,2
		Алматы обл.	22,4	22,0	21,9		24,7	24,8	25,0	25,2	25,4
		Атырау обл.	52,1	54,6	54,5		53,9	54,5	55,1	55,8	56,4
		Батыс Қазақстан обл.	52,0	52,4	52,6		54,3	55,0	55,6	56,2	56,8
		Жамбыл обл.	39,7	39,7	39,8		41,2	41,5	41,8	42,0	42,3
		Қарағанды обл.	79,6	79,7	79,9		81,3	81,9	82,5	83,0	83,6
		Қостанай обл.	54,5	58,0	58,4		56,2	56,8	57,4	58,1	58,7
		Қызылорда обл.	44,3	44,6	44,8		45,7	46,3	47,0	47,6	48,2
		Маңғыстау обл.	40,0	39,6	39,9		43,6	43,9	44,2	44,5	44,8
		Павлодар обл.	70,6	70,6	70,6		72,3	72,8	73,3	73,8	74,3
		Солтүстік Қазақстан обл.	45,6	46,1	46,5		47,7	48,3	48,9	49,5	50,1
		Түркістан обл.	19,6	20,1	20,4		20,2	20,4	20,5	20,7	20,8
		Шығыс Қазақстан обл.	61,6	62,0	62,4		63,4	64,0	64,7	65,3	65,9
	ЖАО жұмыс сапасына қанағаттану деңгейі, %3	республика бойынша	-	-	59,8		63,8	67,9	71,9	76,0	80,0	ҰЭМ, МҚІА, ЖАО
		өңірлер бойынша
		Ақмола обл.	-	-	58,3		62,6	67,0	71,3	75,7	80,0
		Ақтөбе обл.	-	-	57,8		62,2	66,7	71,1	75,6	80,0
		Алматы обл.	-	-	60,0		64,0	68,0	72,0	76,0	80,0
		Атырау обл.	-	-	57,1		61,7	66,3	70,8	75,4	80,0
		Батыс Қазақстан обл.	-	-	63,3		66,6	70,0	73,3	76,7	80,0
		Жамбыл обл.	-	-	49,1		55,3	61,5	67,6	73,8	80,0
		Қарағанды обл.	-	-	58,3		62,6	67,0	71,3	75,7	80,0
		Қостанай обл.	-	-	67,3		69,8	72,4	74,9	77,5	80,0
		Қызылорда обл.	-	-	70,5		72,4	74,3	76,2	78,1	80,0
		Маңғыстау обл.	-	-	60,4		64,3	68,2	72,2	76,1	80,0
Павлодар обл.		-	-	61,1		64,9	68,7	72,4	76,2	80,0
Солтүстік Қазақстан обл.		-	-	59,6		63,7	67,8	71,8	75,9	80,0
Түркістан обл.		-	-	60,3		64,2	68,2	72,1	76,1	80,0
Шығыс Қазақстан обл.		-	-	58,4		62,7	67,0	71,4	75,7	80,0
Нұр-Сұлтан қ.		-	-	58,1		62,5	66,9	71,2	75,6	80,0
Алматы қ.		-	-	61,2		65,0	68,7	72,5	76,2	80,0
Шымкент қ.		-	-	56		60,8	65,6	70,4	75,2	80,0
Тұрғындардың тұрмыстың экологиялық сапасына қанағаттану деңгейі,%3	республика бойынша	-	-	59,9		63,9	68,0	72,0	76,0	80	ЭГТРМ, ЖАО
	өңірлер бойынша
	Ақмола обл.	-	-	54,4		59,5	64,6	69,8	74,9	80
	Ақтөбе обл.	-	-	49,1		55,3	61,5	67,6	73,8	80
	Алматы обл.	-	-	67,4		69,9	72,4	75,0	77,5	80
	Атырау обл.	-	-	51,9		57,5	63,1	68,8	74,4	80
	Батыс Қазақстан обл.	-	-	67,3		69,8	72,4	74,9	77,5	80
	Жамбыл обл.	-	-	57,6		62,1	66,6	71,0	75,5	80
	Қарағанды обл.	-	-	45		52,0	59,0	66,0	73,0	80
	Қостанай обл.	-	-	68,2		70,6	72,9	75,3	77,6	80
	Қызылорда обл.	-	-	70,3		72,2	74,2	76,1	78,1	80
	Маңғыстау обл.	-	-	55,3		60,2	65,2	70,1	75,1	80
	Павлодар обл.	-	-	62,5		66,0	69,5	73,0	76,5	80
	Солтүстік Қазақстан обл.	-	-	49,2		55,4	61,5	67,7	73,8	80
	Түркістан обл.	-	-	65,3		68,2	71,2	74,1	77,1	80
	Шығыс Қазақстан обл.	-	-	60,3		64,2	68,2	72,1	76,1	80
	Нұр-Сұлтан қ.	-	-	60,3		64,2	68,2	72,1	76,1	80
	Алматы қ.	-	-	64,8		67,8	70,9	73,9	77,0	80
	Шымкент қ.	-	-	69,7		71,8	73,8	75,9	77,9	80

Ескерту: аббревиатуралардың толық жазылуы:

РІSА	-	Programme for International Student Assessment
QS-WUR	-	Quacquarelli Symonds World University Rankings
МҚІА	-	Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі
БКДА	-	Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі
"QazExpoCongress " АҚ	-	"QazExpoCongress " ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамы
"Зерде" ҰИХ"АҚ	-	"Зерде" ұлттық инфокоммуникациялық холдингі" акционерлік қогамы
"KAZAKH INVEST" ҰК" АҚ	-	"KAZAKH INVEST" ұлттық компаниясы" акционерлік қогамы
"Қазақстан инжиниринг" ҰК" АҚ	-	"Қазақстан инжиниринг" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамы
"Қазавтожол" ҰК" АҚ	-	"Қазавтожол" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамы
"Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ҰК" АҚ	-	"Азық-түлік келісімшарт корпорациясы" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамы
"Бәйтерек" ҰБХ" АҚ	-	"Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы
"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ	-	"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы
"Kazakh Tourism" ҰК" АҚ	-	"Kazakh Tourism" ұлттық компаниясы" акционерлік қоғамы
"Қазгеология" ҰГК" АҚ	-	"Қазгеология" ұлттық геологиялық барлау компаниясы" акционерлік қоғам
СЖҚА	-	Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет)
ҚНРДА	-	Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі
ҚМА	-	Қазақстан Республикасының Қаржылық мониторинг агенттігі
ЖІӨ	-	жалпы ішкі өнім
ЖҚҚ	-	жалпы қосылған құн
ЖӨӨ	-	жалпы өңірлік өнім
ЖС	-	Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты
ЖОО	-	жоғары оқу орны
БП	-	Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы
ГЭС	-	гидроэлектростанция
АКТ	-	ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
ҰҚК	-	Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті
ДСМ	-	Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
СІМ	-	Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі
ИИДМ	-	Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі
ЖАО	-	жергілікті атқарушы органдар
АҚДМ	-	Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі
МСМ	-	Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі
ҰЭМ	-	Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі
БҒМ	-	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
ШОБ	-	шағын және орта бизнес
АШМ	-	Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылыгы министрлігі
СИМ	-	Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігі
Еңбекмині	-	Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі
Қаржымині	-	Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі
ЦДИАӨМ	-	Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі
ЭМ	-	Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі
ХЭМ	-	Халықаралық энергетикалық агенттік
ЭГТРМ	-	Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі
Әділетмині	-	Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі
ҰБ	-	Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
ҒЗТКЖ	-	ғылыми-зерттеу жэне тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар
"Атамекен" ҰКП	-	"Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы
АҚҰО	-	Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталығы
БҰҰ	-	Біріккен Ұлттар Ұйымы
ЭЫДҰ	-	Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы
ІМD	-	Institute for Management Development
СҚП	-	сатып алу қабілетінің паритеті
ЕК	-	Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті
АЕМ	-	ауылдық елді мекендер
СЭҚ ТН	-	сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы

¹Индексті есептеу кезінде келесі параметрлер пайдаланылды: Алматы облысы (Талдықорған қ.) үшін 2019 жылғы 1 ш. м. бағасы 2018 жылғы бағамен.

²Индексті есептеу кезінде мына параметрлер пайдаланылды: Түркістан облысы (Түркістан қ.) үшін 2018 - 2020 жылдардағы 1 ш. м. бағасы 2017 жылғы бағамен.

³Президенттің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 954 Жарлығына сәйкес іске асырылатын Мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін жыл сайынғы бағалау жүйесі шеңберінде өлшенетін көрсеткіштер.

⁴Көрсеткіштердің 2022 жылдан бастап 2024 жылға дейінгі мәндері 2023 жьшы қолжетімді болады, 2025 жылға арналған мән 2026 жылы қолжетімді болады.

⁵ДЭФ БҚИ 2020 жылы СОVID-19 пандемиясы салдарынан арнайы басылым шығарды, осыған байланысты 2020 жылғы рейтинг жарияланған жоқ.

⁶Базалық деңгей 2021 жылы жүргізілетін әлеуметтік сауалнамалардың нәтижелері бойынша айқындалатын болады. Қажет болған жағдайда одан әрі нысаналы мәндер айқындалатын болады.

⁷Қажет болған кезде осындай статистиканы жүргізудің тиісті әдіснамасы бекітілгеннен кейін өңірлер бойынша көрсетілетін қызметтер экспортының декомпозициясы жүргізілетін болады.