О внесении изменений в Указ Президента Республики Казахстан от 25 августа 2011 года № 144 "О военной форме одежды и знаках различия военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан"

Указ Президента Республики Казахстан от 12 декабря 2023 года № 413.

Подлежит опубликованию в Собрании актов Президента и Правительства Республики Казахстан

ПОСТАНОВЛЯЮ:

1. Внести в Указ Президента Республики Казахстан от 25 августа 2011 года № 144 "О военной форме одежды и знаках различия военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан" следующие изменения:

заголовок изложить в следующей редакции:

"О военной форме одежды и знаках различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан";

преамбулу изложить в следующей редакции:

"В соответствии с законами Республики Казахстан "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан" и "О воинской службе и статусе военнослужащих" ПОСТАНОВЛЯЮ:";

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Утвердить прилагаемые описание и рисунки образцов военной формы одежды и знаков различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан.";

описание и рисунки образцов военной формы одежды и знаков различия военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, утвержденные вышеназванным Указом, изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему Указу.

2. Правительству Республики Казахстан принять меры, вытекающие из настоящего Указа, поэтапно в пределах средств, предусмотренных в республиканском бюджете на соответствующий год, с учетом срока носки старых образцов военной формы одежды.

3. Настоящий Указ вводится в действие с 1 января 2024 года.

Президент Республики Казахстан

К. Токаев

	ПРИЛОЖЕНИЕ к Указу Президента Республики Казахстан от 12 декабря 2023 года № 413
	УТВЕРЖДЕНЫ Указом Президента Республики Казахстан от 25 августа 2011 года № 144

ОПИСАНИЕ И РИСУНКИ
образцов военной формы одежды и знаков различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан

Раздел 1. Общие понятия и положения

1. В данных описании и рисунках образцов военной формы одежды и знаков различия Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан (далее – описание и рисунки) используются следующие основные понятия:

1) амуниция – предметы военной формы одежды (ремни, подсумки, разгрузочные жилеты), облегчающие ношение оружия, боеприпасов и другого военного снаряжения;

2) знаки различия – элементы военной формы одежды, обозначающие персональные воинские звания военнослужащих, принадлежность военнослужащих к Вооруженным Силам (далее – ВС), другим войскам и воинским формированиям (в том числе: к органам военного управления, видам ВС, родам войск, региональным командованиям, специальным войскам, войскам материально-технического обеспечения, территориальным войскам, военным учебным заведениям, силам специальных операций, ведомствам, частям (подразделениям) специального назначения и другим организациям) и группы крови военнослужащих;

3) военная форма одежды – утвержденная Президентом Республики Казахстан форменная одежда со знаками отличия и различия (обмундирование) и снаряжение, определяющие принадлежность к ВС, другим войскам и воинским формированиям;

4) знаки отличия – государственные и ведомственные награды, нагрудные знаки, которыми награждается военнослужащий.

2. К знакам различия относятся наплечные знаки (погоны, погончики), нарукавные, нагрудные и наспинные знаки (нашивки, шевроны, шитье, повязки), знаки на воротниках (петлицы, эмблемы и шитье), головных уборах (кокарды, шитье), погонах (эмблемы, звезды, пуговицы и нашивки), канты, лампасы, а также персонифицированные знаки и иные военно-геральдические знаки.

На военной форме одежды носятся знаки различия и знаки отличия, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.

3. Виды военной формы одежды: парадная, повседневная, полевая и специальная.

Виды военной формы одежды подразделяется на летнюю, зимнюю, демисезонную и могут иметь нумерацию.

При проведении военных парадов, торжественных и других церемониальных мероприятий предусматривается ношение парадной формы одежды. Военнослужащие подразделений, выполняющих церемониальные ритуалы (роты почетного караула, дирижеры, оркестры, военнослужащие-женщины), при проведении военных парадов и других церемониальных мероприятий международного и республиканского значения обеспечиваются дополнительной парадной формой одежды.

Женщины – военные дирижеры и музыканты оркестров при парадной форме одежды обеспечиваются вместо фуражек шляпами, вместо полуботинок туфлями.

Пальто зимним установленного цвета при парадной зимней форме одежды военнослужащие обеспечиваются только при участии в проведении военных парадов, международных мероприятиях и других торжественных случаях в зимнее время. В остальных случаях при парадной форме одежды в зимнее время допускается носить куртку зимнюю повседневную.

4. Для повседневной носки военнослужащим по контракту и офицерам по призыву стратегических, оперативно-стратегических, оперативно-тактических, оперативно-территориальных, местных органов военного управления, военных кафедр, подразделений пограничного контроля Пограничной службы (далее – ПС), Авиационной службы Комитета национальной безопасности (далее – КНБ) (кроме обособленных структурных подразделений), органов военной полиции КНБ, органов военных сообщений, постоянного состава, магистрантам, адъюнктам и докторантам военных, специальных учебных заведений (кроме подразделений обеспечения учебного процесса), а также командирам (начальникам) воинских частей (учреждений, обособленных структурных подразделений) и их заместителям ВС, других войск и воинских формирований (далее – органы управления) предусматривается повседневная форма одежды № 1.

Для высшего офицерского состава, заместителей Министра обороны, руководителей других войск и воинских формирований, а также главнокомандующих, командующих и их заместителей, руководителей ведомств и их заместителей, начальников структурных подразделений, непосредственно подчиненных первым руководителям государственных органов, и их заместителей дополнительно предусматривается повседневная форма одежды № 2 (кроме Авиационной службы КНБ).

5. Полевая форма одежды (одежда, обувь, головной убор, белье и средства амуниции) предназначена для ношения при выполнении специальных, боевых и учебно-боевых задач, а также на учениях, полевых выходах, при несении боевого дежурства, боевой службы, службы в составе караулов, в суточном и гарнизонном нарядах, занятиях в учебных центрах, полигонах и других мероприятиях боевой подготовки.

6. Специальная форма одежды (форменная специальная одежда военнослужащих со знаками различия или без них, обувь и амуниция) предусматривает функциональность деталей одежды при выполнении специальных, боевых и учебно-боевых задач (карманы, крепления для амуниции под боеприпасы, вооружение, военное снаряжение и другое военное имущество, системы быстрого сброса, предметы одежды).

7. Военнослужащим Десантно-штурмовых войск (далее – ДШВ), Сил специальных операций (далее – ССО), войсковой разведки, морской пехоты, военной полиции, несущим службу по обеспечению режима и безопасности Министерства обороны и Генерального штаба, подразделений оперативного реагирования военной полиции ВС, а также частей и подразделений специального назначения ВС других войск и воинских формирований, военнослужащим Министерства по чрезвычайным ситуациям (далее – МЧС) и Национальной гвардии (далее – НГ) допускается носить при всех видах формы одежды берет вместо установленных головных уборов, а также вместо футболки тельняшку, тельняшку без рукавов или тельняшку с короткими рукавами.

8. В ВС, других войсках и воинских формированиях фасон и расцветку специальной формы одежды, знаки различия и нашиваемые знаки отличия к ней, нарукавные знаки различия к парадной, повседневной, полевой и специальной форме одежды, обозначающие принадлежность к органам военного управления, соединениям, частям, военным и специальным учебным заведениям, знаки об окончании военных, специальных учебных заведений, знаки для классных специалистов утверждают первые руководители государственных органов.

9. Военная форма одежды и знаки различия военнослужащих Сил особого назначения Службы государственной охраны (далее – СГО) соответствуют форме одежды, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 29 августа 2013 года № 627 "Об утверждении видов и описании специальной формы одежды сотрудников специальных государственных органов Республики Казахстан", за исключением парадной формы одежды для военнослужащих, участвующих в протокольных мероприятиях.

10. Форма одежды военнослужащих авиации НГ, Авиационной службы КНБ, органа безопасности полетов государственной авиации соответствует форме одежды военнослужащих Сил воздушной обороны (далее – СВО) ВС.

Форма одежды военнослужащих Пограничной академии КНБ соответствует форме одежды военнослужащих ПС КНБ.

Форма одежды военнослужащих морских подразделений ПС КНБ соответствует форме одежды военнослужащих Военно-морских Сил (далее – ВМС) ВС.

11. Расцветка околышей и кантов на фуражках, полосок на тельняшках, кантов и лампасов на брюках, кантов на мундирах и кителях, цвет беретов приведены в приложении 1 к описанию и рисункам.

Расцветка полосок, окантовок, полей и нашивок на погонах приведена в приложении 2 к описанию и рисункам.

Раздел 2. Описание образцов военной формы одежды

Глава 1. Описание образцов военной формы одежды Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава

Параграф 1. Описание образцов военной формы одежды Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме ВМС ВС)

12. Парадная форма одежды Верховного Главнокомандующего:

1) летняя (рисунок 1):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир серого цвета и брюки цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

полуботинки лакированные черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 2):

шапка из каракуля серого цвета с козырьком;

пальто зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

мундир серого цвета и брюки цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

полусапожки зимние черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

13. Парадная форма одежды высшего офицерского состава:

1) летняя (рисунок 3):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир и брюки парадные цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

полуботинки лакированные черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 4):

шапка из каракуля серого цвета с козырьком;

пальто зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

мундир и брюки парадные цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

полусапожки зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

В СВО ВС фуражка, мундир и брюки, галстук – темно-синего цвета (рисунки 5, 6).

14. Парадная форма одежды в мундире серого цвета (рисунок 7):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир серого цвета и брюки цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

перчатки парадные;

полуботинки лакированные черного цвета.

В СВО ВС, авиации НГ фуражка, галстук и брюки – темно-синего цвета (рисунок 8).

15. Повседневная форма одежды:

1) форма № 1 – летняя (рисунок 9):

фуражка повседневная цвета темной полыни;

костюм повседневный цвета темной полыни;

футболка оливкового цвета;

полуботинки черного цвета;

2) форма № 2 – летняя (рисунок 10):

фуражка повседневная цвета темной полыни;

китель и брюки повседневные цвета темной полыни;

рубашка повседневная цвета светлой полыни;

галстук повседневный цвета темной полыни;

зажим для галстука;

полуботинки черного цвета;

3) зимняя (рисунок 12):

шапка из каракуля серого цвета с козырьком;

куртка зимняя цвета темной полыни;

китель и брюки поседневные цвета темной полыни;

рубашка повседневная цвета светлой полыни;

галстук повседневный цвета темной полыни;

зажим для галстука;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки зимние черного цвета.

В жаркую погоду допускается носить кепи повседневное и костюм повседневный с короткими рукавами (рисунок 11).

В СВО ВС фуражка, кепи, куртка зимняя, китель и брюки, костюмы повседневные, галстук, футболка (для повседневной формы) – темно-синего цвета, рубашка повседневная – светло-синего цвета (рисунки 13–16).

16. Полевая форма одежды:

1) летняя (рисунок 17):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) демисезонная (рисунок 18):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

куртка полевая демисезонная камуфляжной расцветки;

ремень полевой;

ботинки полевые зимние черного цвета.

В осенне-весенний период, зимнее время в теплую погоду, в летнее время холодную погоду и при повышенной влажности допускается носить свитер полевой (для ПС КНБ камуфляжной расцветки) (рисунок 19) и (или) куртку демисезонную полевую, а также ботинки летние черного цвета;

3) зимняя (рисунок 20):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой;

перчатки зимние черного цвета.

Допускается носить:

при полевой летней форме одежды вместо ботинок полевых летних, ботинки (кроссовки) тактические, вместо кепи полевого панаму полевую;

при полевой зимней форме одежды вместо шапки полевой шапку из каракуля серого цвета с козырьком.

17. При парадной форме одежды на мундире носятся знаки отличия и ведомственные нагрудные знаки различия (кроме мундира серого цвета).

При повседневной форме одежды на костюмах, кителе, парадном мундире серого цвета носятся орденские ленты и ленты медалей на планках, ведомственные нагрудные знаки различия.

Параграф 2. Описание образцов военной формы одежды высшего офицерского состава ВМС ВС

18. Парадная форма одежды:

1) форма № 1 – летняя (рисунок 21):

фуражка парадная белого цвета;

тужурка и брюки парадные белого цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полуботинки лакированные белого цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

кортик;

2) форма № 2 – летняя (рисунок 22):

фуражка парадная белого цвета;

тужурка и брюки парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полуботинки лакированные черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

кортик;

3) зимняя (рисунок 23):

шапка из каракуля черного цвета с козырьком;

пальто зимнее черного цвета с воротником из каракуля черного цвета;

тужурка и брюки парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полусапожки зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

кортик.

При участии в мероприятиях международного и республиканского значения допускается носить тужурку белого цвета и брюки черного цвета. При этом на тужурке носятся орденские ленты и ленты медалей на планках.

19. Повседневная форма одежды:

1) форма № 1 – летняя (рисунок 24):

фуражка повседневная белого цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

полуботинки черного цвета;

2) форма № 2 – летняя (рисунок 25):

фуражка повседневная белого цвета;

тужурка и брюки повседневные черного цвета;

рубашка повседневная белого цвета;

галстук повседневный черного цвета;

полуботинки черного цвета;

3) демисезонная (рисунок 27):

кепи повседневное черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

куртка повседневная демисезонная черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

полуботинки черного цвета;

4) зимняя (рисунок 28):

шапка из каракуля черного цвета с козырьком;

куртка зимняя черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки зимние черного цвета.

В жаркую погоду допускается носить кепи повседневное и костюм повседневный с короткими рукавами (рисунок 26).

20. Полевая форма одежды:

1) летняя (рисунок 29):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) зимняя (рисунок 30):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой;

перчатки зимние черного цвета.

Допускается носить при полевой зимней форме одежды вместо шапки шапку из каракуля черного цвета с козырьком.

21. При парадной форме одежды на тужурке носятся знаки отличия и ведомственные нагрудные знаки различия. Также при участии в мероприятиях международного и республиканского значения на парадной форме одежде допускается носить орденские ленты и ленты медалей на планках вместо знаков отличия.

При повседневной форме одежды на костюмах, тужурке носятся орденские ленты и ленты медалей на планках, ведомственные нагрудные знаки различия.

Глава 2. Описание образцов военной формы одежды старшего, младшего офицерского составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту (кроме военнослужащих-женщин)

Параграф 1. Описание образцов военной формы одежды старшего, младшего офицерского составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту (в ВМС ВС только для морской пехоты)

22. Парадная форма одежды:

1) летняя (кроме частей и подразделений морской пехоты) (рисунок 31):

фуражка парадная цвета темной полыни;

мундир и брюки парадные цвета темной полыни;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета темной полыни;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

полуботинки черного цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (кроме частей и подразделений морской пехоты (рисунок 32):

шапка-ушанка меховая цвета темной полыни (у полковников – шапка-ушанка из каракуля серого цвета);

пальто зимнее цвета темной полыни с меховым воротником цвета темной полыни (у полковников – воротник из каракуля серого цвета);

мундир и брюки парадные цвета темной полыни;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета темной полыни;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

В СВО ВС фуражка, шапка-ушанка меховая, пальто зимнее, мундир и брюки, галстук – темно-синего цвета (рисунки 35, 36);

3) летняя для частей и подразделений морской пехоты ВС (рисунок 33):

берет черного цвета;

костюм парадный черного цвета;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

ботинки полевые летние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

4) зимняя для частей и подразделений морской пехоты ВС (рисунок 34):

шапка-ушанка меховая черного цвета (у полковников – шапка-ушанка из каракуля черного цвета);

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

костюм парадный черного цвета;

костюм парадный зимний черного цвета;

ботинки полевые зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние.

В ПС и Пограничной академии КНБ фуражка зеленого цвета.

У полковников дополнительно парадный мундир серого цвета – двубортный (рисунки 37, 38).

23. При парадной форме одежды на мундире носятся знаки отличия и ведомственные нагрудные знаки различия (кроме мундира серого цвета).

При повседневной форме одежды на костюмах, кителе, парадной форме одежды на парадном мундире серого цвета носятся орденские ленты и ленты медалей на планках, ведомственные нагрудные знаки различия.

24. Повседневная форма одежды:

1) форма № 1 – летняя (рисунок 39):

кепи повседневное цвета темной полыни;

костюм повседневный цвета темной полыни;

футболка оливкового цвета;

полуботинки черного цвета;

2) форма № 2 – летняя (рисунок 40):

фуражка цвета темной полыни;

китель и брюки цвета темной полыни;

рубашка повседневная цвета светлой полыни;

галстук цвета темной полыни;

полуботинки черного цвета;

3) зимняя (рисунок 42):

шапка-ушанка меховая цвета темной полыни (у полковников – шапка-ушанка из каракуля серого цвета);

куртка зимняя цвета темной полыни;

костюм повседневный цвета темной полыни;

футболка оливкового цвета;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки зимние черного цвета.

В жаркую погоду допускается носить кепи повседневное и костюм повседневный с короткими рукавами (рисунки 41, 45).

В ПС и Пограничной академии КНБ фуражка зеленого цвета. В ПС и Пограничной академии КНБ при повседневной форме одежды № 1 вместо кепи повседневного цвета темной полыни допускается носить фуражку зеленого цвета.

В СВО ВС фуражка, шапка-ушанка меховая, кепи, куртка зимняя, китель и брюки, костюмы повседневные и футболка (для повседневной формы) – темно-синего цвета, а рубашка повседневная светло-синего цвета (рисунки 43 – 46).

Все военнослужащие комендатур военных сообщений (международных аэропортов) ВС и подразделений пограничного контроля ПС КНБ, служебными обязанностями которых предусмотрено участие в оформлении документов в пунктах пропуска, в зимнее время носят шапки-ушанки каракулевые.

25. Полевая форма одежды:

1) летняя (рисунок 47):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) демисезонная (рисунок 48):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

куртка полевая демисезонная камуфляжной расцветки;

ремень полевой;

ботинки полевые зимние черного цвета.

В осенне-весенний период, зимнее время в теплую погоду, в летнее время холодную погоду и при повышенной влажности допускается носить свитер полевой (для ПС КНБ камуфляжной расцветки) (рисунок 49) и (или) куртку демисезонную полевую, а также ботинки летние черного цвета;

3) зимняя (рисунок 50):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой;

перчатки зимние черного цвета.

Допускается носить:

при полевой летней форме одежды вместо ботинок полевых летних ботинки (кроссовки) тактические, вместо кепи полевого панаму полевую, в ПС и Пограничной академии КНБ вместо кепи полевого и панамы полевой – фуражку зеленого цвета;

при полевой зимней форме одежды вместо шапки полевой шапку-ушанку меховую и шапку-ушанку из каракуля.

Параграф 2. Описание образцов военной формы одежды старшего, младшего офицерского составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту, ВМС ВС

26. Парадная форма одежды:

1) форма № 1 – летняя (рисунок 51):

фуражка парадная белого цвета;

тужурка и брюки парадные белого цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полуботинки белого цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

кортик;

2) форма № 2 – летняя (рисунок 52):

фуражка парадная белого цвета;

тужурка и брюки парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полуботинки черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

кортик;

3) зимняя (рисунок 53):

шапка-ушанка меховая черного цвета (у капитанов первого ранга и полковников – шапка из каракуля черного цвета с козырьком);

пальто зимнее черного цвета с меховым воротником черного цвета (у капитанов первого ранга и полковников – воротник из каракуля черного цвета);

тужурка и брюки парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полусапожки зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

кортик.

При участии в мероприятиях международного и республиканского значения допускается носить тужурку белого цвета с брюками черного цвета. При этом на тужурке носятся орденские ленты и ленты медалей на планках.

При участии в парадах, мероприятиях международного и республиканского значения военнослужащим частей и подразделений морской пехоты допускается носить парадную форму одежды ВМС ВС.

27. При парадной форме одежды на тужурке, куртке парадной носятся знаки отличия и ведомственные нагрудные знаки различия. Также при участии в мероприятиях международного значения на парадной форме одежде допускается носить орденские ленты и ленты медалей на планках вместо знаков отличия.

28. Повседневная форма одежда:

1) форма № 1 – летняя (рисунок 54):

кепи повседневное черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

полуботинки черного цвета.

В жаркую погоду допускается носить кепи повседневное и костюм повседневный с короткими рукавами (рисунок 55);

2) демисезонная (рисунок 56):

кепи повседневное черного цвета;

куртка демисезонная черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

полуботинки черного цвета;

3) зимняя (рисунок 57):

шапка-ушанка меховая черного цвета (у капитанов первого ранга и полковников – шапка из каракуля черного цвета с козырьком);

куртка зимняя черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки зимние черного цвета.

29. Полевая форма одежды:

1) летняя (рисунок 58):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) зимняя (рисунок 59):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой;

перчатки зимние черного цвета.

Допускается носить при полевой зимней форме одежды вместо шапки шапку-ушанку меховую и шапку из каракуля черного цвета с козырьком.

Глава 3. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих-женщин

Параграф 1. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих-женщин (в ВМС ВС только для морской пехоты)

30. Парадная форма одежды:

1) летняя (рисунок 60):

шляпа женская парадная цвета темной полыни;

мундир и брюки парадные цвета темной полыни;

рубашка парадная;

галстук парадный женский цвета темной полыни;

туфли черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 61):

шапка-ушанка меховая цвета темной полыни (у полковников – шапка-ушанка из каракуля серого цвета);

пальто зимнее цвета темной полыни с меховым воротником цвета темной полыни (у полковников – воротник из каракуля серого цвета);

мундир и брюки парадные цвета темной полыни;

рубашка парадная;

галстук парадный женский цвета темной полыни;

полусапожки зимние черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

3) летняя для частей и подразделений морской пехоты ВС (рисунок 62):

берет черного цвета;

костюм парадный черного цвета;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

ботинки полевые летние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

4) зимняя для частей и подразделений морской пехоты ВС (рисунок 63):

шапка-ушанка меховая черного цвета (у полковников – шапка-ушанка из каракуля черного цвета);

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

костюм парадный черного цвета;

костюм парадный зимний черного цвета;

ботинки полевые зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние.

В СВО ВС шляпа, шапка-ушанка меховая, пальто зимнее, мундир и брюки, галстук темно-синего цвета (рисунки 64, 65).

31. У полковников дополнительно парадный мундир серого цвета – двубортный (рисунки 66, 67).

32. При парадной форме одежды на мундире носятся знаки отличия и ведомственные нагрудные знаки различия (кроме мундира серого цвета).

При повседневной форме одежды на костюмах, кителе, парадной форме одежды на парадном мундире серого цвета носятся орденские ленты и ленты медалей на планках, ведомственные нагрудные знаки различия.

33. Повседневная форма одежды:

1) летняя (рисунок 68):

кепи повседневное цвета темной полыни;

костюм повседневный цвета темной полыни;

футболка оливкового цвета;

туфли черного цвета;

2) зимняя (рисунок 70):

шапка-ушанка цвета темной полыни (у полковников – шапка-ушанка из каракуля серого цвета);

куртка зимняя цвета темной полыни;

костюм повседневный цвета темной полыни;

футболка оливкового цвета;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки зимние черного цвета.

При повседневной летней форме одежды в жаркую погоду допускается носить кепи повседневное и костюм повседневный с короткими рукавами (рисунки 69, 72) соответствующего цвета.

В СВО ВС кепи повседневное, шапка-ушанка меховая, куртка зимняя, костюмы повседневные и футболка (для повседневной формы) темно-синего цвета (рисунки 71–73).

Все военнослужащие-женщины комендатур военных сообщений (международных аэропортов) ВС и подразделений пограничного контроля ПС КНБ, служебными обязанностями которых предусмотрено участие в оформлении документов в пунктах пропуска, в зимнее время носят шапки-ушанки каракулевые.

34. Полевая форма одежды:

1) летняя (рисунок 74):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) демисезонная (рисунок 75):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

куртка полевая демисезонная камуфляжной расцветки;

ремень полевой;

ботинки полевые зимние черного цвета.

В осенне-весенний период, зимнее время в теплую погоду, в летнее время холодную погоду и при повышенной влажности допускается носить свитер полевой (для ПС КНБ камуфляжной расцветки) (рисунок 76) и (или) куртку демисезонную полевую, а также ботинки летние черного цвета;

3) зимняя (рисунок 77):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой;

перчатки зимние черного цвета.

Допускается носить:

при полевой летней форме одежды вместо ботинок полевых летних ботинки (кроссовки) тактические, вместо кепи полевого панаму полевую;

при полевой зимней форме одежды вместо шапки полевой, шапку-ушанку меховую и шапку-ушанку из каракуля.

Параграф 2. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС

35. Парадная форма одежды:

1) форма № 1 – летняя для военнослужащих-женщин (рисунок 78):

шляпа женская парадная белого цвета;

тужурка и брюки парадные белого цвета;

рубашка парадная;

галстук женский парадный черного цвета;

туфли белого цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) форма № 2 – летняя для военнослужащих-женщин (рисунок 79):

шляпа женская парадная белого цвета;

тужурка и брюки парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук женский парадный черного цвета;

туфли черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

3) форма зимняя для военнослужащих-женщин (рисунок 80):

шапка-ушанка меховая черного цвета (у капитанов первого ранга и полковников – шапка из каракуля черного цвета с козырьком);

пальто зимнее черного цвета с меховым воротником черного цвета (у капитанов первого ранга и полковников – воротник из каракуля черного цвета);

тужурка и брюки парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук женский парадный черного цвета;

полусапожки зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

При участии в мероприятиях международного и республиканского значения допускается носить тужурку белого цвета и брюки черного цвета. При этом на тужурке носятся орденские ленты и ленты медалей на планках.

36. При парадной форме одежды на тужурке носятся знаки отличия и ведомственные нагрудные знаки различия. Также при участии в мероприятиях международного значения на парадной форме одежды допускается носить орденские ленты и ленты медалей на планках вместо знаков отличия.

37. Повседневная форма одежды:

1) летняя (рисунок 81):

кепи повседневное черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

туфли черного цвета;

2) демисезонная (рисунок 83):

кепи повседневное черного цвета;

куртка демисезонная черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

туфли черного цвета;

3) зимняя (рисунок 84):

шапка-ушанка меховая черного цвета (у капитанов первого ранга и полковников – шапка из каракуля черного цвета с козырьком);

куртка зимняя черного цвета;

костюм повседневный черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки зимние черного цвета.

При повседневной летней форме одежды в жаркую погоду допускается носить кепи повседневное и костюм повседневный с короткими рукавами (рисунок 82).

38. Полевая форма одежды:

1) летняя (рисунок 85):

кепи полевое камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) зимняя (рисунок 86):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой;

перчатки зимние черного цвета.

Допускается носить при полевой зимней форме одежды вместо шапки шапку-ушанку меховую черного цвета и шапку из каракуля черного цвета с козырьком.

Глава 4. Описание образцов военной формы одежды сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по призыву, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений

Параграф 1. Описание образцов военной формы одежды сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по призыву, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (в ВМС ВС только для морской пехоты)

39. Парадная форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений:

1) летняя (рисунок 87):

берет цвета темной полыни;

китель и брюки цвета темной полыни;

рубашка цвета светлой полыни;

галстук цвета темной полыни;

зажим для галстука;

ботинки черного цвета;

аксельбант парадный серебристого цвета;

ремень поясной парадный белого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 88):

шапка-ушанка меховая цвета темной полыни;

куртка зимняя цвета темной полыни;

китель и брюки цвета темной полыни;

рубашка цвета светлой полыни;

галстук цвета темной полыни;

зажим для галстука;

ботинки зимние черного цвета;

аксельбант парадный серебристого цвета;

ремень поясной парадный белого цвета;

перчатки парадные зимние.

В СВО ВС берет, шапка-ушанка меховая, куртка зимняя, китель и брюки, и галстук темно-синего цвета, рубашка светло-синего цвета (рисунки 89, 90).

У курсантов Пограничной академии КНБ берет зеленого цвета.

40. Повседневная форма одежды такая же, что и парадная форма одежды, но без аксельбанта парадного, ремня поясного парадного, в летнее время без перчаток парадных белого цвета, в зимнее время вместо перчаток парадных зимних белого цвета перчатки зимние черного цвета (рисунки 91 – 94).

При повседневной летней форме одежды в холодную погоду и при повседневной зимней форме одежды в теплую погоду допускается носить берет с курткой зимней.

41. Парадная форма одежды сержантского и рядового составов по призыву (далее – военнослужащие срочной службы), кроме частей и подразделений морской пехоты ВС такая же, что и полевая форма одежды, но с аксельбантом парадным серебристого цвета, ремнем поясным парадным белого цвета, в летнее время с перчатками парадными, в зимнее время с перчатками зимними парадными и шапкой-ушанкой меховой (рисунки 95, 96).

42. Парадная форма одежды для частей и подразделений морской пехоты ВС:

1) летняя (рисунок 97):

берет черного цвета;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

костюм парадный черного цвета;

ботинки полевые летние черного чвета;

ремень поясной парадный белого цвета;

аксельбант парадный серебристого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 98):

шапка-ушанка меховая черного цвета;

тельняшка с рукавами с темно-синими полосами;

костюм парадный черного цвета;

костюм парадный зимний черного цвета;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень поясной парадный белого цвета;

аксельбант парадный серебристого цвета;

перчатки парадные зимние.

43. Полевая форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений, а также военнослужащих срочной службы:

1) летняя (рисунок 99):

панама полевая камуфляжной расцветки;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

ремень полевой;

ботинки полевые летние;

2) зимняя (рисунок 100):

шапка и снуд полевые;

костюм полевой камуфляжной расцветки;

футболка оливкового цвета;

костюм полевой зимний камуфляжной расцветки;

ботинки полевые зимние черного цвета;

ремень полевой.

В летнее время в жаркую погоду допускается носить ботинки летние песочного цвета.

В МЧС, ПС, Пограничной академии КНБ и НГ вместо панамы носится кепи полевое камуфляжной расцветки. При жаркой погоде допускается носить панаму камуфляжной расцветки.

Дополнительно к вышеперечисленным предметам формы одежды военнослужащие срочной службы, курсанты, кадеты, уланы и воспитанники военных, специальных учебных заведений обеспечиваются нательным и термобельем, футболками, трусами, летними носками, термоносками, подворотничками, платками носовыми и ремнями брючными. Военнослужащим ДШВ, ССО, морской пехоты, разведки и частей (подразделений) специального назначения вместо нательного белья выдаются тельняшки с рукавами и нательные кальсоны, вместо термобелья – зимние тельняшки с рукавами и термокальсоны, вместо футболок – тельняшки без рукавов.

Параграф 2. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих срочной службы, курсантов военных, специальных учебных заведений ВМС ВС

44. Парадная форма одежды для ВМС ВС:

1) летняя (рисунок 101):

фуражка-бескозырка с двумя чехлами (с лентой флотской);

форменная рубаха с воротником форменным и брюки;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

аксельбант парадный серебристого цвета;

ремень поясной парадный белого цвета;

ботинки черного цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 102):

шапка-ушанка меховая черного цвета;

форменная рубаха с воротником форменным и брюки;

пальто зимнее черного цвета;

кашне черного цвета;

тельняшка с рукавами зимняя с темно-синими полосами;

аксельбант парадный серебристого цвета;

ремень поясной парадный белого цвета;

ботинки зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние.

45. Повседневная форма одежды ВМС ВС:

1) летняя (рисунок 103):

фуражка-бескозырка с двумя чехлами (с лентой флотской);

форменная блуза с воротником форменным и брюки;

тельняшка без рукавов с темно-синими полосами;

ремень поясной черного цвета;

ботинки черного цвета;

2) зимняя (рисунок 104):

шапка-ушанка меховая черного цвета;

бушлат черного цвета;

форменная блуза с воротником форменным и брюки;

кашне черного цвета;

тельняшка с рукавами зимняя с темно-синими полосами;

ремень поясной черного цвета;

перчатки зимние черного цвета;

ботинки зимние черного цвета.

Дополнительно к вышеперечисленным предметам формы одежды военнослужащие срочной службы, курсанты ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС обеспечиваются трусами, летними и зимними тельняшками, нательными кальсонами и термокальсонами, летними носками и термоносками, подворотничками, платками носовыми и брючными ремнями.

46. На форменной верхней рубахе и форменной фланелевой блузе носятся:

при парадной форме одежды – знаки отличия и нагрудные знаки различия;

при повседневной форме одежды – орденские ленты и ленты медалей на планках, нагрудные знаки различия.

Глава 5. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих парадных (церемониальных) подразделений (почетного караула, военных дирижеров, музыкантов духового оркестра и военнослужащих-женщин)

Параграф 1. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих почетного караула, главного военного дирижера, военных дирижеров и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра

47. Парадная форма одежды для военнослужащих почетного караула, главного военного дирижера, военных дирижеров и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра (кроме СГО и НГ):

1) форма № 1 – летняя для командира роты почетного караула, главного военного дирижера и военных дирижеров центрального военного оркестра (рисунок 105):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир белого цвета и брюки в сапоги парадные цвета морской волны;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные летние черного цвета;

перчатки парадные;

2) форма № 1 – летняя для командира взвода почетного караула (рисунок 106):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир серого цвета и брюки в сапоги парадные цвета морской волны;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные летние черного цвета;

перчатки парадные;

3) форма № 1 – летняя для сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра (рисунок 107):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир и брюки в сапоги парадные цвета морской волны;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные летние черного цвета;

перчатки парадные;

4) форма № 1 – зимняя для командира роты и взводов почетного караула, главного военного дирижера и военных дирижеров центрального военного оркестра (рисунок 108):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

свитер серого цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

брюки в сапоги цвета морской волны;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

5) форма № 1 – зимняя для сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву подразделений почетного караула и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра (рисунок 109):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто зимнее цвета морской волны с воротником из каракуля серого цвета;

свитер цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

брюки в сапоги цвета морской волны;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

При парадной форме одежды № 1 главному военному дирижеру, военным дирижерам и музыкантам духового оркестра центрального военного оркестра ВС допускается носить:

вместо брюк в сапоги – брюки навыпуск;

вместо сапог парадных летних черного цвета – полуботинки;

вместо сапог парадных зимних черного цвета – полусапожки зимние;

6) форма № 2 – летняя для военнослужащих подразделений почҰтного караула, представляющих Сухопутные войска (рисунок 110):

фуражка парадная цвета темной полыни;

мундир и брюки в сапоги парадные цвета темной полыни;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета темной полыни;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные летние черного цвета;

перчатки парадные;

7) форма № 2 – летняя для военнослужащих подразделений почҰтного караула, представляющих СВО (рисунок 111):

фуражка парадная темно-синего цвета;

мундир и брюки в сапоги парадные темно-синего цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный темно-синего цвета;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные летние черного цвета;

перчатки парадные;

8) форма № 2 – летняя для военнослужащих подразделений почҰтного караула, представляющих ВМС (рисунок 112):

фуражка парадная белого цвета с двумя чехлами;

тужурка белого цвета и брюки в сапоги парадные черного цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

сапоги парадные летние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

9) форма № 2 – зимняя для военнослужащих подразделений почҰтного караула, представляющих Сухопутные войска (рисунок 113):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее цвета темной полыни с воротником из каракуля серого цвета;

свитер цвета темной полыни;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета темной полыни;

зажим для галстука;

брюки в сапоги цвета темной полыни;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

10) форма № 2 – зимняя для военнослужащих подразделений почҰтного караула, представляющих СВО (рисунок 114):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее темно-синего цвета с воротником из каракуля серого цвета;

свитер темно-синего цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный темно-синего цвета;

зажим для галстука;

брюки в сапоги темно-синего цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

11) форма № 2 – зимняя для военнослужащих подразделений почҰтного караула, представляющих ВМС (рисунок 115):

шапка-ушанка из каракуля черного цвета;

пальто парадное зимнее черного цвета с воротником из каракуля черного цвета;

свитер черного цвета;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

брюки в сапоги черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

сапоги парадные зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

Парадная форма одежды военнослужащих церемониальных подразделений ПС КНБ соответствует парадной форме одежде № 1, при этом нагрудный лацкан на парадном мундире, пальто и парадная фуражка зеленого цвета, цвет околыша парадной фуражки согласно приложению 1 к описанию и рисункам.

48. Парадная форма одежды для старшего и младшего офицерского составов СГО, участвующих в протокольных мероприятиях:

1) летняя (рисунок 116):

фуражка парадная цвета морской волны с бирюзовым околышем;

мундир (воротник-стойка) парадный белого цвета;

брюки парадные в сапоги цвета морской волны;

сапоги летние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 117):

шапка-ушанка парадная из каракуля серого цвета;

пальто серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

свитер серого цвета;

брюки парадные в сапоги цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

сапоги зимние черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

49. Парадная форма одежды для сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву СГО, участвующих в протокольных мероприятиях:

1) летняя (рисунок 118):

фуражка парадная цвета морской волны с бирюзовым околышем;

мундир парадный (воротник-стойка) и брюки в сапоги цвета морской волны;

сапоги летние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 119):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

свитер серого цвета;

брюки парадные в сапоги цвета морской волны с кантами;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

сапоги парадные зимние черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

Погоны носятся на:

пальто, мундире – бирюзового цвета;

рубашке – белого цвета.

50. Парадная форма одежды для старшего и младшего офицерского состава роты почетного караула, военно-оркестрового центра и образцово-показательного оркестра НГ:

1) летняя (рисунок 120):

фуражка парадная цвета морской волны с краповым околышем;

мундир (воротник-стойка) парадный серого цвета;

брюки парадные в сапоги (брюки навыпуск для военно-оркестрового центра и образцово-показательного оркестра) цвета морской волны;

сапоги летние (полуботинки для военно-оркестрового центра и образцово-показательного оркестра) черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 121):

шапка-ушанка из каракуля парадная серого цвета;

пальто парадное зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

мундир (воротник-стойка) парадный серого цвета;

брюки парадные в сапоги (брюки навыпуск для военно-оркестрового центра и образцово-показательного оркестра) цвета морской волны;

сапоги зимние (полусапожки зимние для военно-оркестрового центра и образцово-показательного оркестра) черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

51. Парадная форма одежды для сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту, роты почетного караула и образцово-показательного оркестра НГ:

2) летняя (рисунок 122):

фуражка парадная цвета морской волны с краповым околышем;

мундир парадный (воротник-стойка) и брюки в сапоги (брюки навыпуск для образцово-показательного оркестра) цвета морской волны;

сапоги летние (полуботинки для Образцово-показательного оркестра) черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) зимняя (рисунок 123):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

мундир парадный (воротник-стойка) и брюки в сапоги (брюки для Образцово-показательного оркестра) цвета морской волны;

сапоги парадные зимние (полусапожки зимние для Образцово-показательного оркестра) черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

Параграф 2. Описание образцов военной формы одежды военных дирижеров и музыкантов духовых оркестров

52. Парадная форма одежды для дирижеров и музыкантов духовых оркестров (кроме СГО):

1) форма № 1 – летняя для военных дирижеров (рисунок 124):

фуражка парадная белого цвета с околышем цвета морской волны;

мундир белого цвета и брюки цвета морской волны парадные;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

полуботинки белого цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) форма № 2 – летняя для военных дирижеров и музыкантов духового оркестра (рисунок 125):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир и брюки парадные цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

полуботинки черного цвета;

перчатки парадные.

Для главного военного дирижера брюки и полуботинки белого цвета.

В ПС и Пограничной академии КНБ фуражка зеленого цвета, цвет околыша согласно приложению 1 к описанию и рисункам.

3) форма зимняя для военных дирижеров (рисунок 126):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

свитер серого цвета;

брюки парадные цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное;

4) форма зимняя для музыкантов духового оркестра (рисунок 127):

шапка-ушанка парадная из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее цвета темной полыни с воротником из каракуля серого цвета;

свитер цвета морской волны;

брюки парадные цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный цвета морской волны;

зажим для галстука;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

полусапожки зимние черного цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

Погоны носятся на парадной форме одежды: на мундире белого цвета, на пальто серого цвета и мундире цвета морской волны – золотистого цвета.

53. Парадная форма одежды для дирижеров и музыкантов духовых оркестров СГО, участвующих в церемониальных мероприятиях:

1) форма № 1 – летняя для военных дирижеров (рисунок 128):

фуражка парадная белого цвета;

мундир (воротник-стойка) и брюки парадные белого цвета;

полуботинки белого цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) форма № 2 – летняя для военных дирижеров и музыкантов духового оркестра (рисунок 129):

фуражка парадная цвета морской волны;

мундир (воротник-стойка) и брюки парадные цвета морской волны;

полуботинки черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

3) зимняя для военных дирижеров и музыкантов духового оркестра (рисунок 130):

шапка-ушанка из каракуля серого цвета;

пальто парадное зимнее серого цвета с воротником из каракуля серого цвета;

свитер серого цвета;

брюки парадные цвета морской волны;

рубашка парадная;

галстук парадный черного цвета;

зажим для галстука;

полусапожки парадные зимние черного цвета;

аксельбант парадный золотистого цвета;

пояс парадный;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

Погоны носятся на парадной форме одежды: на мундире белого цвета, на пальто серого цвета и мундире цвета морской волны – бирюзового цвета.

Параграф 3. Описание образцов военной формы одежды военнослужащих-женщин, участвующих в парадах и других мероприятиях республиканского и международного значения

54. Парадная форма одежды:

1) форма № 2 – летняя (рисунок 131):

шляпа женская парадная бирюзового цвета;

мундир и юбка парадные бирюзового цвета;

рубашка парадная;

галстук женский парадный бирюзового цвета;

сапоги парадные белого цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные;

2) форма № 2 – зимняя (рисунок 132):

шапка-ушанка меховая цвета темной полыни (для полковников – шапка-ушанка из каракуля серого цвета);

пальто парадное зимнее цвета темной полыни с меховым воротником цвета темной полыни (для полковников – воротник из каракуля серого цвета);

мундир и брюки парадные бирюзового цвета;

рубашка парадная;

галстук женский парадный бирюзового цвета;

сапоги парадные зимние черного цвета;

пояс парадный;

аксельбант парадный золотистого цвета;

перчатки парадные зимние;

кашне парадное.

Раздел 3. Описание образцов знаков различия

Глава 6. Описание образцов погон и погончиков

55. Погоны, петлицы и погончики подразделяются:

1) по предназначению – для парадной, повседневной, полевой и специальной формы одежды;

2) по способу крепления – нашивные, съемные (на муфтах).

56. Размеры погон и погончиков:

1) погон нашивной и съемный – длина 10–16 сантиметров, ширина 5 сантиметров;

2) погоны съемные (на муфтах) – длина 10–13 сантиметров, ширина по нижнему краю 5,5 сантиметра, по верхнему краю – 5,0 сантиметров;

3) погончики – длина 5,0 сантиметра, ширина 5,0 сантиметров.

57. На поле парадных и повседневных погон размещен национальный орнамент (кроме сержантского и рядового составов по контракту, кадетов, уланов и воспитанников военных учебных заведений). Цвет орнамента темнее цвета поля погон (на черных погонах ВМС светлее поля погон).

58. Ширина окантовки погон военнослужащих – 2 миллиметра. Расстояние от края погон до края окантовки – 2 миллиметра.

59. На погонах в нижней части размещаются у:

1) Верховного Главнокомандующего – вышитый позолоченной мишурой и шелком парящий орел золотистого цвета, (расстояние от нижнего края погона до нижнего края орла 8 миллиметров);

2) высшего офицерского состава – вышитый позолоченной мишурой парящий орел золотистого цвета, (расстояние от нижнего края погона до нижнего края орла 8 миллиметров);

3) старшего офицерского состава – две поперечные полосы шириной 5 миллиметров, расстояние от нижнего края погона до нижнего края полосы – 8 миллиметров, расстояние между полосами – 2 миллиметра, цвет полос по цвету окантовки;

4) младшего офицерского состава – одна поперечная полоса шириной 5 миллиметров, расстояние от нижнего края погона до нижнего края полосы – 8 миллиметров, цвет полосы по цвету окантовки;

5) сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, курсантов военных, специальных учебных заведений соответственно воинскому званию размещаются:

вшитые или металлические поперечные нашивки;

вшитые или металлические поперечные нашивки и буквы (якорь).

Нашивки в форме угольника, расположенные вершиной на продольной осевой линии погона, углом вверх. Ширина широкой нашивки – 15 миллиметров, ширина узкой нашивки – 7 миллиметров, длина нашивок – 30 миллиметров, расстояние между нашивками – 2 миллиметра, расстояние от нижнего края погона (кроме погончиков) до нижнего края нашивок – 8 миллиметров.

Высота букв (якоря) – 20 миллиметров, расстояние от нижнего края погона (кроме погончиков) до нижнего края букв (якоря) – 8 миллиметров. В случае использования букв (якоря) совместно с нашивками расстояние от верхнего края буквы (якоря) до нижнего края нашивок – 2 миллиметра.

Нашивки и якоря на погончиках аналогичны погонам, расстояние от нижнего края погончика до нижнего края нашивок и якоря – 5 миллиметров. В случае использования якоря вместе с нашивками он крепится поверх нашивок.

60. На погонах Верховного Главнокомандующего размещается на продольной осевой линии по центру погона вышитое позолоченной мишурой и шелком золотистого цвета изображение Государственного Герба Республики Казахстан (диаметр – 35 миллиметров). Расстояние от нижнего края погона до центра Герба 60 миллиметров (рисунок 133).

61. На погонах высшего офицерского состава (кроме адмиралов), соответственно воинскому званию размещаются вышитые позолоченной мишурой на продольной осевой линии погона звезды золотистого цвета с окантовкой красного цвета (в СВО, ДШВ и Силах специального назначения ВС – с окантовкой голубого цвета, в Авиационной службе КНБ – с окантовкой василькового цвета) или без нее. Расстояние от нижнего края погона до центра первой звезды 30 миллиметров (у воинских званий "генерал-майор" – 55 миллиметров, "генерал-лейтенант" – 40 миллиметров), между центрами звезд вдоль погон – 25 миллиметров. Диаметр вышитых звезд – 22 миллиметра (рисунок 133).

На погонах адмиралов соответственно воинскому званию размещаются вышитые позолоченной мишурой на продольной осевой линии погона звезды золотистого цвета, в центре которого якорь черного цвета, наложенные на пятиугольнике серого и черного цвета. Погоны с окантовкой желтого или черного цвета. Расстояние от нижнего края погона до центра первой звезды 30 миллиметров (у воинских званий "контр-адмирал" – 55 миллиметров, "вице-адмирал" – 40 миллиметров), между центрами звезд вдоль погон – 25 миллиметров (рисунок 133).

62. На погонах старшего офицерского состава размещаются металлические (на погонах муфта – вышитые) звезды золотистого цвета диаметром 20 миллиметров (рисунок 134).

Звезды соответственно воинскому званию размещаются у:

1) полковников (капитанов 1 ранга) – три звезды, из которых две нижние расположены с двух сторон посередине между продольной осевой линией и краем погона. Расстояние от нижнего края погона до центра звезды – 35 миллиметров. Третья звезда расположена выше первых двух на продольной осевой линии погона. Расстояние между центрами звезд вдоль погона – 25 миллиметров;

2) подполковников (капитанов 2 ранга) – две звезды, расположенные с двух сторон посередине между продольной осевой линией и краем погона, (расстояние от нижнего края погона до центра звезды – 35 миллиметров);

3) майоров (капитанов 3 ранга) – одна звезда, расположенная на продольной осевой линии погона, (расстояние от нижнего края погона до центра звезды – 55 миллиметров).

63. На погонах младшего офицерского состава размещаются металлические (на погонах муфта – вышитые) звездочки золотистого цвета диаметром 13 миллиметров (рисунок 134).

Звезды соответственно воинскому званию размещаются у:

1) капитанов (капитан-лейтенантов) – четыре звезды, из которых две нижние расположены с двух сторон посередине между продольной осевой линией и краем погона (расстояние от нижнего края погона до центра звезды – 30 миллиметров). Третья и четвертая звезды расположены выше первых двух на продольной осевой линии погона, (расстояние между центрами звезд вдоль погона – 20 миллиметров).

2) старших лейтенантов – три звезды, из которых две нижние расположены с двух сторон посередине между продольной осевой линией и краем погона, (расстояние от нижнего края погона до центра звезды – 30 миллиметров). Третья звезда расположена выше первых двух на продольной осевой линии погона. Расстояние между центрами звезд вдоль погона – 25 миллиметров.

3) лейтенантов – две звезды, расположенные с двух сторон посередине между продольной осевой линией и краем погона (расстояние от нижнего края погона до центра звезды – 30 миллиметров).

На погонах мундиров и кителей, а также съемных погонах офицерского, сержантского и рядового составов военно-следственных органов Министерства внутренних дел (далее – военно-следственные органы) и органов военной прокуратуры крепятся эмблемы с изображением щита на фоне двух перекрещенных мечей на расстоянии 10 миллиметров ниже уровня пуговицы.

64. На погонах сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, нашивки соответственно воинскому званию (рисунки 135, 136) располагаются у:

1) мастер-сержантов (мастер-старшин) – две широкие и одна узкая нашивки;

2) штаб-сержантов (штаб-старшин) – две широкие нашивки;

3) сержантов первого класса (старшин первого класса) – одна широкая и три узкие нашивки;

4) сержантов второго класса (старшин второго класса) – одна широкая и две узкие нашивки;

5) сержантов третьего класса (старшин третьего класса) – одна широкая и одна узкая нашивки;

6) старших сержантов (главных старшин) – одна широкая нашивка;

7) сержантов (старшин первой статьи) – три узкие нашивки;

8) младших сержантов (старшин второй статьи) – две узкие нашивки;

9) ефрейторов (старших матросов) – одна узкая нашивка.

На погонах рядовых (матросов) знаки различия по воинским званиям не указываются.

65. На погонах курсантов военных, специальных учебных заведений (кроме курсантов ВМС ВС) буква "К", нашивки соответственно воинскому званию (рисунок 136) располагаются у:

1) старших сержантов – одна широкая нашивка;

2) сержантов – три узкие нашивки;

3) младших сержантов – две узкие нашивки;

4) ефрейторов – одна узкая нашивка.

На погонах рядовых и курсантов знаки различия по воинским званиям не указываются.

66. На погонах (погончиках) курсантов военных учебных заведений ВМС ВС якорь, нашивки соответственно воинскому званию (рисунок 136) располагаются у:

1) главных старшин – одна широкая нашивка;

2) старшин первой статьи – три узкие нашивки;

3) старшин второй статьи – две узкие нашивки;

4) старших матросов – одна узкая нашивка.

На погонах матросов и курсантов знаки различия по воинским званиям не указываются.

67. Погоны (погончики) военнослужащих срочной службы без якоря, нашивки располагаются аналогично погонам (рисунок 136).

68. На погонах кадетов, уланов и воспитанников размещаются буквы (рисунок 136):

военного колледжа – "ӘК";

республиканской школы "Жас улан" – "ЖҰ".

69. На нашивных и съемных погонах (кроме погон на муфтах и погончиков) размещается форменная пуговица золотистого цвета диаметром 14 миллиметров на расстоянии 10 миллиметров от верхнего края погона до центра пуговицы.

70. На воротниках к пальто (в зимний период времени надеваются каракулевые воротники) парадной формы одежды военнослужащих СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, пришиваются петлицы бирюзового цвета, имеющие форму параллелограмма. Длина петлиц – 85 миллиметров, ширина – 35 миллиметров, скос – 10 миллиметров. По краям петлиц вышит кант золотистого цвета. В верхней части петлицы по середине размещаются буквы – "ПП", размер букв высота – 20 миллиметров, ширина 10 миллиметров.

Глава 7. Описание образцов нарукавных и нагрудных знаков различия

71. Нарукавные знаки различаются между собой изображениями, надписями, определяющими принадлежность военнослужащего к ВС, другим войскам и воинским формированиям, органам военного управления и военным учебным заведениям, а также различие по воинским званиям офицеров, имеющих военно-морские звания, и курсантов по курсам обучения.

72. Нарукавные знаки на левый рукав обмундирования Верховного Главнокомандующего, нашиваемые на левом рукаве обмундирования (кроме рубашки), представляют собой форму щита (рисунок 137).

Нарукавные знаки на левый рукав обмундирования Верховного Главнокомандующего по периметру окантованы позолоченной мишурой (кроме полевой формы одежды).

Размеры нарукавного знака: по высоте – 90 миллиметров, по ширине – 75 миллиметров. Цвет поля нарукавного знака к парадной и повседневной форме одежды такой же, как и цвет формы одежды. Цвет поля нарукавного знака к полевой форме одежде соответствует цвету обмундирования.

Нарукавные знаки на левый рукав обмундирования (кроме рубашки), представляют собой форму щита (кроме СГО и Авиационной службы КНБ) (рисунок 137).

Размеры нарукавного знака: по высоте – 90 миллиметров, по ширине – 75 миллиметров. Цвет поля нарукавного знака к парадной и повседневной форме одежды такой же, как и цвет формы одежды военнослужащих военно-следственных органов на парадном мундире серого цвета – серый, на парадном мундире цвета темной полыни – желтый. Цвет канта нарукавного знака, надписи и изображения на нем – золотистый. Для полевой формы одежды – цвет поля нарукавного знака соответствует цвету обмундирования, цвет канта нарукавного знака, надписи и изображения на нем – черный.

Нарукавный знак СГО имеет овальную форму высотой 100 миллиметров и шириной 90 миллиметров.

Нарукавный знак Авиационной службы КНБ представляет собой круг диаметром 70 миллиметров.

Изображение нарукавного знака:

1) Верховного Главнокомандующего – звезда красного цвета, посередине звезды солнце и под ним парящий орел золотистого цвета (эмблема ВС) на фоне карты Республики Казахстан, в верхней части нарукавного знака – надпись "ҚАЗАҚСТАН";

2) военнослужащих ВС – звезда красного цвета, посередине звезды солнце и под ним парящий орел золотистого цвета (эмблема ВС), в верхней части – надпись "ҚАЗАҚСТАН", в нижней – "ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІ", звездочка и стилизованный пшеничный колос;

3) военнослужащих СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, – представляют собой щит овальной формы высотой 100 миллиметров и шириной 90 миллиметров с двумя верхними боковыми вырезами, в центре щита расположено изображение контурной семиконечной звезды василькового цвета в золотистом (желтом) обрамлении, в белом (серебристом) поле которой по центру расположена пятиконечная звезда голубого цвета в золотистом обрамлении. В центре пятиконечной звезды изображены солнце и парящий под ним орел золотистого цвета. Под семиконечной звездой – лавровые ветви, сверху изображен национальный орнамент. Снизу вдоль внутренней каймы щита лента голубого цвета в золотистом (желтом) обрамлении с треугольными вырезами на концах на ленте надпись "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ". В верхней части каймы щита одиннадцать круглых заклепок. В нижней части каймы надпись "МЕМЛЕКЕТТІК КҮЗЕТ ҚЫЗМЕТІ". Фон нарукавного знака бирюзового цвета, надписи и изображения выполнены вышивкой.

4) военнослужащих органов военной прокуратуры – восьмиконечная звезда, в центре размещается изображение Государственного Герба Республики Казахстан, в верхней части – надпись "ҚАЗАҚСТАН", в нижней – надпись "ӘСКЕРИ ПРОКУРАТУРАСЫ";

5) военнослужащих органов военной полиции, военной контрразведки и Пограничной академии КНБ – внутри изображение круглого щита с центральным полем бирюзового (голубого) цвета и внешней окружностью василькового (синего) цвета, окольцованный золотистым (желтым) кантом. По внешней окружности щита василькового (синего) цвета надпись на государственном языке: по верху "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", по низу – "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІ". Надписи выполнены серебристым (белым) цветом. Посередине щита на поле бирюзового (голубого) цвета расположена стилизованная семиконечная звезда бордового (темно-красного) цвета на золотом (желтом) основании, имеющем также семь тупоугольных лучей. По центру рубиновой звезды – малый щит. По окружности щита василькового (синего) цвета, окольцованного золотистым (желтым) кантом, нанесена надпись на государственном языке: девиз "НАМЫС. АЙБЫН. ОТАН". Надписи выполнены серебристым (белым) цветом. По центру щита – стилизованное изображение свода (остова) юрты – шанырака золотистого (желтого) цвета на бирюзовом (голубом) фоне;

6) военнослужащих Авиационной службы КНБ – изображение круглого щита диаметром 70 миллиметров с полем темно-синего цвета, окольцованной золотистым кантом. По внешней окружности щита нанесена надпись: по верху – "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", по низу – "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІ". Надписи выполнены золотистым (серебристым) цветом. В середине щита расположена стилизованная семиконечная звезда темно-синего (василькового) цвета на золотом основании, имеющем семь лучей. В центре звезды расположен малый щит темно-синего цвета. По окружности щита, окольцованной золотистым кантом, нанесена надпись: "НАМЫС. АЙБЫН. ОТАН", выполненная золотистым (серебристым) цветом. По центру щита – стилизованное изображение свода (остова) юрты – шанырака золотистого цвета на темно-синем (васильковом) фоне;

7) военнослужащих ПС КНБ – внутри изображение большого круглого щита с центральным полем изумрудно-зеленого цвета с окантовкой красного цвета и окружностью васильково-синего цвета. В центральной части щита расположена семиконечная звезда из наконечников стрел серебряного цвета. Звезду покрывает малый щит с окружностью васильково-синего цвета и сердцевиной лазурно-голубого цвета. Центр малого щита представляет собой свод (остов) юрты – шанырак. По окружности большого щита нанесена надпись: по верху – "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", по низу – "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІНІҢ ШЕКАРА ҚЫЗМЕТІ". По окружности малого щита нанесена надпись: "БІЗ – ОТАННЫҢ БЕРІК ҚАЛҚАНЫ". Надписи выполнены белым цветом на государственном языке;

8) военнослужащих военно-следственных органов – в средней части расположен круг диаметром 45 миллиметров с полем голубого цвета. По внешнему краю круга выполнена обводка красного цвета шириной 2 миллиметра, по внутреннему краю обводка золотистого цвета шириной 2 миллиметра. В центре круга расположено изображение фигурного щита коричневого цвета, на заднем плане два меча золотистого цвета с обводкой коричного цвета, в центре малого фигурного щита золотистого цвета расположен круг с полем голубого цвета, по внешнему краю круга выполнены 3 обводки коричневого цвета шириной 1 миллиметр, внутри которого изображение шанырака, сверху пятиконечная звезда золотистого цвета, в нижней части лавровые ветви золотистого цвета, в верхней части шеврона выполнена надпись золотистого цвета "ҚАЗАҚСТАН", высота букв – 6 миллиметров в нижней части, по периметру круга выполнена надпись золотистого цвета – "ӘСКЕРИ ТЕРГЕУ ОРГАНДАРЫ", высота букв – 4 миллиметра, под надписью расположен элемент национального орнамента золотистого цвета. По внешнему краю шеврона выполнен кант красного цвета шириной 3 миллиметра, по внутреннему периметру выполнена обводка в виде вьющейся ленты золотистого цвета шириной 3 миллиметра;

9) военнослужащих МЧС – окантовка красного цвета, центральное поле окольцовано стилизованным пшеничным колосом золотистого цвета. Стилизованный пшеничный колос в верхней и нижней части разделен точками золотистого цвета. Посередине щита расположен земной шар овальной формы голубого цвета, опоясанный двумя условными линиями параллелей, и меридиан белого цвета, в центре которого – "роза ветров" белого цвета с оранжевым кругом посередине, внутри которого – синий треугольник. Под земным шаром расположено силуэтное изображение парящего орла. В верхней части – надпись "ҚАЗАҚСТАН", в нижней – "ТЖМ". Цвет надписей и силуэтного изображения парящего беркута – золотистый;

10) военнослужащих НГ – по центру нарукавного знака размещено солнце с 32 лучами и под ним силуэтное изображение парящего беркута золотисто-желтого цвета, наложенные на полотно флага небесно-голубого цвета. В верхней части – надпись "ҚАЗАҚСТАН", в нижней – "ҰЛТТЫҚ ҰЛАН". Цвет надписей, солнца с 32 лучами, канта нарукавного знака и силуэтного изображения парящего беркута золотисто-желтый.

73. Нарукавные знаки, нашиваемые на правом рукаве обмундирования (кроме рубашки) (рисунок 138):

1) Верховного Главнокомандующего – круг диаметром 81 миллиметр, внутри которого изображен Государственный Герб Республики Казахстан. В верхней части круга надпись "ЖОҒАРҒЫ БАС ҚОЛБАСШЫ". Круг окантован позолоченной мишурой. Цвет канта нарукавного знака, надписей и изображений на нем золотистый;

2) Министра обороны – круг диаметром 81 миллиметров, внутри которого изображен золотой воин, летящий на крылатом барсе. Круг окантован позолоченной мишурой. Цвет канта нарукавного знака, надписей и изображения на нем золотистый;

3) первого заместителя Министра обороны – Начальника Генерального штаба ВС – круг диаметром 81 миллиметр, внутри которого изображены крылатый барс и эмблема ВС (пятиконечная звезда красного цвета, солнце золотистого цвета, под ним парящий орел золотистого цвета). Круг окантован позолоченной мишурой. Цвет канта нарукавного знака, надписей и изображения на нем золотистый.

74. Нарукавные знаки различия по воинским званиям адмиралов и офицеров, имеющих корабельные воинские звания ВМС ВС, – галуны золотистого цвета (рисунок 139).

Галуны соответственно присвоенному воинскому званию у:

1) адмиралов – один широкий и выше него три средних;

2) вице-адмиралов – один широкий и выше него два средних;

3) контр-адмиралов – один широкий и выше него один средний;

4) капитанов первого ранга – один широкий;

5) капитанов второго ранга – четыре средних;

6) капитанов третьего ранга – три средних;

7) капитан-лейтенантов – два средних и выше него один узкий;

8) старших лейтенантов – два средних;

9) лейтенантов – один средний и выше него один узкий.

Галуны нашиваются на обоих рукавах тужурок военнослужащих, проходящих воинскую службу по контракту, и офицеров по призыву (кроме военнослужащих-женщин) параллельно их нижним краям: от шва до шва на парадных и повседневных тужурках.

Расстояние между галунами – 5 миллиметров.

Над галунами нашиваются пятиконечные звезды золотистого цвета: у адмиралов – контур звезды с изображением посередине якоря золотистого цвета, у остальных офицеров – сплошная звезда.

Расстояние от верхнего края галуна до центра звезды 30 миллиметров, у адмиралов – 45 миллиметров.

Размеры нарукавных знаков различия офицеров по корабельным воинским званиям составляют:

1) диаметр звезд у высшего офицерского состава – 50 миллиметров;

2) диаметр звезд у старшего и младшего офицерского состава – 30 миллиметров;

3) ширина широкого галуна – 30 миллиметров;

4) ширина среднего галуна – 13 миллиметров;

5) ширина узкого галуна – 6 миллиметров.

75. Нарукавные знаки по курсам обучения у курсантов военных (специальных) учебных заведений – угольники из галуна золотистого цвета, расположенные углом вниз на клапане из сукна по цвету ткани верха обмундирования (рисунок 140).

В соответствии с курсом обучения на нарукавных знаках размещаются угольники: один, два, три, четыре, пять – для курсантов соответственно 1, 2, 3, 4, 5-го курсов.

Ширина галуна – 10 миллиметров, длина – 75 миллиметров.

Расстояние между угольниками – 2 миллиметра.

76. Знак различия, обозначающий государственную принадлежность, пришивается на повседневной форме одежды № 1 военнослужащих ВС, других войск и воинских формирований, а также на полевом и специальном обмундировании у военнослужащих, выполняющих задачи за пределами Республики Казахстан (кроме ДШВ). Допускается данный знак различия выполнять (вышивать) в виде изображения левой (лицевой) или правой (оборотной) стороны уменьшенной копии Государственного Флага Республики Казахстан. Данный знак различия нашивается на левой стороне груди повседневной формы одежды № 1 и рукаве полевой формы одежды военнослужащего на расстоянии 2 сантиметров от верхней точки рукава (рисунок 141).

Также на правой стороне груди повседневной формы одежды № 1 нашивается нагрудный знак классной квалификации военнослужащего, обозначающий классную квалификацию.

Глава 8. Описание образцов кокард и эмблем на головных уборах

77. Для Верховного Главнокомандующего, офицерского, сержантского и рядового составов предусмотрены кокарды и эмблемы (рисунок 142):

1) кокарды к шапке с козырьком и шапке-ушанке Верховного Главнокомандующего, офицерского состава, сержантского и рядового составов по контракту выполнены из сплавов цветных металлов:

общевойсковая для ВС, других войск и воинских формирований (кроме СВО, ДШВ, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, МЧС, СГО и Авиационной службы КНБ) овальной формы в виде эмблемы ВС на голубом фоне, края кокарды выполнены в виде лучей золотистого цвета;

для СВО и ДШВ ВС выполнена как общевойсковая кокарда в обрамлении, стилизованном лавровыми ветвями;

для Авиационной службы КНБ представляет собой пятиконечную звезду золотистого цвета, по центру которой стилизованное изображение свода (остова) юрты – шанырака золотистого (желтого) цвета на бюризовом (голубом) фоне, в обрамлении, стилизованном лавровыми ветвями золотистого цвета;

для ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС полуовальной формы, в центре расположен якорь, в центре якоря – пятиконечная звезда красного цвета, посередине звезды – солнце, под ним – парящий орел золотистого цвета, края кокарды выполнены в виде лучей золотистого цвета;

для МЧС аналогична общевойсковой кокарде, упомянутой в части первой настоящего подпункта, но в центре кокарды вместо эмблемы ВС размещена "роза ветров" белого цвета с оранжевым кругом посередине, внутри которого синий треугольник;

2) кокарды к фуражкам и шапкам подразделений почҰтного караула СГО и НГ выполнены из сплавов цветных металлов:

к тулье фуражки и шапке-ушанке из каракуля для военнослужащих СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, тулье фуражки военнослужащих роты почетного караула НГ аналогична изображению Государственного Герба Республики Казахстан;

для парадных фуражек и шляп военнослужащих СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, представляет собой пятиконечную звезду, посередине которой изображен всадник, скачущий на коне, на бирюзовом фоне в обрамлении, стилизованном лавровыми ветвями, вытянутыми по ширине.

Нижние края козырька выполнены позолоченным шитьем в виде двух лавровых ветвей. Наружные края и центр ремешка в виде национального орнамента выполнены позолоченным шитьем на бирюзовом фоне.

3) кокарды с эмблемами к фуражкам, шляпам, кепи Верховного Главнокомандующего, офицерского состава, сержантского и рядового составов по контракту выполнены вышивкой шелковой нитью, на головных уборах (для фуражек на основе цвета ткани верха) с обшитым краем нитью цвета ткани верха головных уборов:

общевойсковая для ВС, других войск и воинских формирований (кроме СВО, ДШВ, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, МЧС, СГО и Авиационной службы КНБ) представляет собой эмблему ВС в обрамлении, стилизованном лавровыми ветвями золотистого цвета, вытянутыми по ширине, вышитыми позолоченной мишурой. Звезда в эмблеме ВС вышита шелковой нитью красного цвета. Кайма звезды, солнце, орел и лавровые ветви в эмблеме ВС вышиты шелковой нитью золотистого цвета.

для СВО и ДШВ ВС выполнена овальной формы в виде эмблемы ВС на голубом фоне овальной формы, от которой направлены лучи золотистого и желтого цвета. Края лучей размещены в обрамлении, стилизованном лавровыми ветвями. Звезда в эмблеме ВС вышита шелковой нитью красного цвета. Кайма звезды, солнце, орел и лавровые ветви в эмблеме ВС вышиты шелковой нитью золотистого цвета.

для ВМС представляет собой эмблему ВС на фоне якоря золотистого цвета в обрамлении, стилизованном лавровыми ветвями золотистого цвета, вытянутыми по ширине, вышитыми позолоченной мишурой. Звезда в эмблеме ВС вышита шелковой нитью красного цвета. Кайма звезды, солнце, орел, якорь и лавровые ветви в эмблеме ВС вышиты шелковой нитью золотистого цвета. Кокарда на кепи вышивается без основы непосредственно на ткани верха.

для МЧС аналогична общевойсковой кокарде с эмблемой, упомянутой в части первой настоящего подпункта, но в центре кокарды вместо эмблемы ВС размещена "роза ветров" белого цвета с оранжевым кругом посередине, внутри которого синий треугольник;

для Авиационной службы КНБ выполнена вышивкой шелковой нитью, изображение круглого щита диаметром 50 миллиметров с полем цвета вверха обмундирования, окольцованного желтым (защитным) кантом.

По внешней окружности щита нанесена надпись: по верху – "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", по низу – "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІ". Надписи выполнены желтым (белым) цветом.

В середине щита расположена стилизованная семиконечная звезда цвета вверха обмундирования на желтом (защитном) основании, имеющем семь топоугольных лучей. В центре звезды расположен малый щит в цвет вверха обмундирования. По окружности щита, окольцованной желтым (белым) кантом, нанесена надпись: "НАМЫС. АЙБЫН. ОТАН", выполненная желтым (белым) цветом. По центру щита – стилизованное изображение свода (остова) юрты – шанырака желтого (белого) цвета.

4) кокарды с эмблемами к кепи и панаме полевым по контракту выполнены вышивкой шелковой нитью, на головном уборе с обшитым краем нитями цвета ткани верха головных уборов:

общевойсковая для ВС, других войск и воинских формирований (кроме МЧС, СГО и Авиационной службы КНБ) аналогична упомянутой в части первой подпункта 3) настоящего пункта вышиты шелковой нитью, но при этом используются шелковые нити цветов, идентичных применяемым в ткани верха полевых головных уборов;

для МЧС аналогична кокарде с эмблемой, упомянутой в части четвертой подпункта 3) настоящего пункта, но при этом используются шелковые нити цветов, идентичных применяемым в ткани верха полевых головных уборов;

для Авиационной службы КНБ аналогична кокарде с эмблемой, упомянутой в части пятой подпункта 3) настоящего пункта, но при этом используются шелковые нити цветов, идентичных применяемым в ткани верха полевых головных уборов.

78. У военнослужащих срочной службы, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (рисунок 142):

1) кокарда с эмблемой для шапок-ушанок (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС) изготавливается из алюминиевого сплава в виде пятиконечной звезды красного цвета, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел золотистого цвета. Эмблема обрамлена ветвями золотистого цвета.

2) кокарда с эмблемой для бескозырок, шапок-ушанок военнослужащих ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС изготавливается из алюминиевого сплава. В центре расположен якорь, на фоне которого размещена пятиконечная звезда красного цвета, посередине звезды – солнце и под ним – парящий орел золотистого цвета.

Глава 9. Описание образцов эмблем и шитья на обмундировании

79. Эмблема на погонах Верховного Главнокомандующего выполнена вышивкой на тканевой основе шелковой и металлизированной нити золотистого и голубого цвета в виде Государственного Герба Республики Казахстан диаметром 40 миллиметров (рисунок 143).

80. В верхней части тульи парадной фуражки Верховного Главнокомандующего размещается вышивка на основе шелковой и металлизированной нити золотистого и голубого цвета в виде Государственного Герба Республики Казахстан высотой в 48 миллиметров.

81. По низу передней стороны околыша фуражек Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава размещается лента с вышивкой, выполненная из позолоченной мишуры золотистого цвета. На козырьке парадной фуражки выполнен национальный орнамент с лавровыми ветвями.

На кепи повседневном Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава на козырьке вышиваются лавровые ветви золотистого цвета.

На козырьках фуражек и шапки из каракуля с козырьком высшего офицерского состава ВМС ВС вышиваются дубовые ветви.

82. На шапках из каракуля с козырьком Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава по низу передней стороны над козырьком размещается лента с вышивками из позолоченной мишуры золотистого цвета.

83. Эмблема на тулью парадной и повседневной фуражек старшего и младшего офицерского составов, сержантского и рядового составов по контракту СВО и ДШВ ВС выполнена вышивкой на основе металлизированной нити золотистого цвета в виде крыльев. В центре над крыльями расположена пятиконечная звезда. Размер эмблемы 34х24 миллиметра.

84. По краю воротников мундиров и кителей (тужурок) Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава выполняется шитье из позолоченной мишуры (рисунок 144).

85. На воротниках тужурок военнослужащих (кроме адмиралов) ВМС ВС прикреплены эмблемы золотистого цвета:

1) офицерского состава – дубовые листья с якорем на парадной тужурке белого цвета для высшего офицерского состава и на парадной тужурке черного цвета для всех, размер якоря 30х20 миллиметров золотистого цвета;

2) сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту, на парадных тужурках – якорь размером 34х24 миллиметра.

На воротниках мундиров и кителей (кроме Верховного Главнокомандующего, высшего офицерского состава, военно-следственных органов и органов военной прокуратуры) крепятся буквы "КZ" золотистого цвета.

На погонах мундиров и кителей, а также съемных погонах офицерского, сержантского и рядового составов военно-следственных органов и органов военной прокуратуры крепятся эмблемы с изображением щита на фоне двух перекрещенных мечей.

Глава 10. Описание образцов нашивок и кокард на берет

86. Нашивка голубого цвета (у ССО голубого, зеленого и синего цветов, у кадетов, уланов военного колледжа черного цвета) на берет представляет собой форму щита с окантовкой золотистого цвета (для ДШВ имеет трапециовидную форму) и нашивается на левой стороне берета. Размер нашивки: высота – 50 миллиметров, ширина – 40 миллиметров (для ДШВ высота передней части – 35 миллиметров, задней части – 15 миллиметров, длина верхней части – 80 миллиметров и нижней части – 70 миллиметров) (рисунок 145).

В середине нашивки размещаются:

1) пятиконечная звезда, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел (кроме ВМС, ДШВ, ССО, частей и подразделений морской пехоты, частей (подразделений) специального назначения органов военной разведки, Военного колледжа ВС, МЧС, НГ и ПС КНБ);

2) для ДШВ ВС – в левой части нашивки размещается изображение парашютиста с парашютом с двумя самолетами по краям. В центре парашюта – пятиконечная звезда, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел.

Для военнослужащих ДШВ ВС дополнительно предусмотрена отдельная металлическая кокарда, которая выполнена из металла золотистого цвета. Звезда в эмблеме ВС красного цвета. Цвет поля внутренней кокарды голубой. Края внутренней кокарды выполнены в виде лучей золотистого цвета. Кайма звезды, солнце, орел и лавровые ветви в эмблеме ВС золотистого цвета. Кокарда обрамлена металлическими лавровыми ветвями золотистого цвета;

3) для ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС – якорь с канатом, в центре которого изображена пятиконечная звезда, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел;

4) для ССО ВС – поле кокарды состоит из голубого, зеленого и темно-синего цветов, обозначающих небо, сушу и море. В центре кокарды изображен символ ВС на фоне стилизованного изображения двух барсов и меча "Акинак", направленного острием вверх.

Дополнительно для офицерского состава предусматривается эмблема ССО ВС на беретном знаке из металла, на которой изображены барсы золотистого цвета, меч "Акинак" стального цвета, эмблема ВС. Кайма звезды, солнце, орел и лавровые ветви в эмблеме ВС золотистого цвета;

5) для подразделений специального назначения органа военной разведки МО вместо нашивки носится кокарда в виде совы с расправленными крыльями цвета "вороненная сталь" на фоне лавровых ветвей золотого цвета. В нижней части по центру – национальный щит с изображением шанырака, в центре с перекрестьем из национального холодного оружия – "қылыш", "найза" и "балта" остриями вверх – золотого цвета (для подразделений специального назначения органа военной разведки ВС);

6) для МЧС – "роза ветров" с оранжевым кругом посередине, внутри которого синий треугольник;

7) для НГ – изображение лучей солнца с охваченными снизу силуэтным изображением парящего орла (элемент Государственного Флага Республики Казахстан) голубого цвета, в средней части лучей располагается изображение шанырака (элемент Государственного Герба Республики Казахстан), выполненное в золотисто-желтом цвете, поверх которого размещен силуэт всадника, скачущего на коне, в руках держащего древко с флагом, в краповом цвете. Между лучами солнца и силуэтным изображением парящего орла располагается надпись на государственном языке "ҰЛТТЫҚ ҰЛАН". Надпись, изображение лучей и силуэтные очертания орла выполнены в желтом цвете;

8) для ПС и Пограничной академии КНБ – семиконечная звезда из наконечников стрел серебряного цвета. Звезду покрывает малый щит с окружностью васильково-синего цвета и сердцевиной лазурно-голубого цвета. Центр малого щита представляет собой свод (остов) юрты – шанырак. По окружности малого щита нанесена надпись: "БІЗ – ОТАННЫҢ БЕРІК ҚАЛҚАНЫ". Надписи выполнены белым цветом на государственном языке;

9) для кадетов и уланов военного колледжа – нашивка черного цвета с окантовкой золотистого цвета представляет собой форму щита. В середине нашивки размещается изображение головы орла золотистого цвета.

Глава 11. Описание образцов пряжек к поясу парадному и пуговиц на форменное обмундирование

87. Пряжки к поясам парадным изготавливаются из сплавов цветных металлов и имеют овальную форму. Размеры пряжки: высота – 50 миллиметров, ширина – 43 миллиметра. Пряжка и все символы на ней золотистого цвета (рисунок 146). В середине пряжки размещается изображение:

1) для Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава – Государственного Герба Республики Казахстан, снаружи которого изображен национальный орнамент;

2) для офицерского, сержантского и рядового состава – пятиконечной звезды, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел, снаружи которой изображен национальный орнамент (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, СГО и МЧС);

3) для ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС – якорь с канатом, поверх которого изображена пятиконечная звезда, снаружи которой изображен национальный орнамент;

4) для военнослужащих СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, – пятиконечная звезда, в центре которой – всадник, скачущий на коне, снаружи которой изображен национальный орнамент;

5) для МЧС – "роза ветров" и парящего под ней орла, снаружи которой изображен национальный орнамент.

88. Пряжка для поясного ремня военнослужащих срочной службы, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений изготавливается из сплава цветных металлов. Размеры пряжки: высота – 53 миллиметра и ширина – 70 миллиметров. Пряжка и все символы на ней золотистого цвета (рисунок 147).

В середине пряжки тиснением выполнены изображения:

1) для ВС, других войск и воинских формирований (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС и МЧС) – пятиконечной звезды диаметром 44 миллиметра, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел;

2) для ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС – якоря размером 40 миллиметров на 44 миллиметра, в центре якоря – пятиконечная звезда диаметром 28 миллиметров, в центре звезды – солнце и парящий под ним орел;

3) для МЧС – "розы ветров" и парящего под этим изображением орла размером 44х30 миллиметров.

89. Пуговицы на форменное обмундирование изготавливаются диаметрами: для Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава – 24 миллиметра, для остальных – 22 миллиметра, малые – 14 миллиметров. Пуговица и все символы на ней золотистого цвета (рисунок 148).

На пуговицах изображены:

1) у Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава – Государственный Герб Республики Казахстан;

2) у офицерского, сержантского и рядового составов, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, СГО и МЧС) – пятиконечная звезда, в центре звезды – солнце и парящий орел под ним;

3) для ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС – якорь;

4) для военнослужащих СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, – пятиконечная звезда, в центре звезды – всадник, скачущий на коне;

5) для МЧС – "роза ветров".

Глава 12. Описание образцов нашивок по воинскому званию и группы крови к полевому обмундированию

90. Нагрудные нашивки с указанием воинского звания – прямоугольные из тканого полотна камуфляжной расцветки носятся на зимних, летних и демисезонных куртках полевых. Ширина нашивки – 3,5 сантиметра, длина – 13 сантиметров (рисунок 149).

На нагрудных нашивках соответственно воинскому званию размещаются у:

1) Верховного Главнокомандующего – вышитый шелком черного цвета Государственный Герб Республики Казахстан;

2) высшего офицерского состава – с правого края нашивки черного цвета парящий орел (расстояние от нижнего края нашивки до края орла 10 миллиметров). В центре симметрично вдоль одной линии размещаются звездочки черного цвета (расстояние от нижнего края нашивки до края звезды 10 миллиметров) диаметром 17 миллиметров.

3) старшего офицерского состава – с правого края нашивки две поперечные полосы черного цвета шириной 5 миллиметров, расстояние от правого края нашивки до нижнего края полосы 15 миллиметров, между полосами – 3 миллиметра. В центре симметрично вдоль одной линии размещаются звездочки черного цвета диаметром 17 миллиметров. От нижнего края нашивки до края звезды – 10 миллиметров.

4) младшего офицерского состава – с правого края нашивки одна поперечная полоса черного цвета шириной 5 миллиметров, расстояние от правого края нашивки до нижнего края полосы 15 миллиметров. В центре симметрично вдоль одной линии размещаются звездочки черного цвета диаметром 10 миллиметров. От нижнего края нашивки до края звезды – 10 миллиметров.

5) сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений – поперечные обозначения воинского звания и буквы.

Обозначения воинского звания в форме угольника расположены на продольной осевой линии нашивки углом вправо. Ширина широкого угольника – 15 миллиметров, ширина узкого угольника – 7 миллиметров, расстояние между угольниками – 2 миллиметра, расстояние от нижнего края нашивки до нижнего края угольника – 5 миллиметров.

Высота букв – 20 миллиметров, расстояние от нижнего края нашивки до нижнего края букв – 7 миллиметров.

91. Нагрудные нашивки с указанием группы крови, различающиеся между собой комбинацией геометрических силуэтов, содержанием нанесенных изображений и текстовыми надписями, изготовленные из ткани, с указанием группы крови – прямоугольные из тканого полотна камуфляжной расцветки. Ширина знаков – 3,5 сантиметра, длина – 13 сантиметров. Высота букв (цифр) – 17 миллиметров (рисунок 150).

Раздел 4. Рисунки военной формы одежды и знаков различия

Рисунок 1. Летняя парадная форма одежды Верховного Главнокомандующего				Рисунок 2. Зимняя парадная форма одежды Верховного Главнокомандующего
Рисунок 3. Летняя парадная форма одежды высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)				Рисунок 4. Зимняя парадная форма одежды высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)
Рисунок 5. Летняя парадная форма одежды высшего офицерского состава СВО ВС и авиации НГ				Рисунок 6. Зимняя парадная форма одежды высшего офицерского состава СВО ВС и авиации НГ
Рисунок 7. Летняя парадная форма одежды (в мундире серого цвета) Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)				Рисунок 8. Летняя парадная форма одежды (в мундире серого цвета) высшего офицерского состава СВО ВС и авиации НГ
Рисунок 9. Летняя повседневная форма одежды № 1 Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)				Рисунок 10. Летняя повседневная форма одежды № 2 Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)
Рисунок 11. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) № 1 Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)				Рисунок 12. Зимняя повседневная форма одежды Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме СВО, ВМС ВС)
Рисунок 13. Летняя повседневная форма одежды № 1 высшего офицерского состава СВО ВС				Рисунок 14. Летняя повседневная форма одежды № 2 высшего офицерского состава СВО ВС
Рисунок 15. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) № 1 высшего офицерского состава СВО ВС				Рисунок 16. Зимняя повседневная форма одежды высшего офицерского состава СВО ВС
Рисунок 17. Летняя полевая форма одежды Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме ВМС ВС)				Рисунок 18. Демисезонная полевая форма одежды Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме ВМС ВС)
Рисунок 19. Демисезонная полевая форма одежды (в свитере полевом) Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме ВМС ВС)				Рисунок 20. Зимняя полевая форма одежды Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (кроме ВМС ВС)
Рисунок 21. Летняя парадная форма одежды № 1 высшего офицерского состава ВМС ВС				Рисунок 22. Летняя парадная форма одежды № 2 высшего офицерского состава ВМС ВС
Рисунок 23. Зимняя парадная форма одежды высшего офицерского состава ВМС ВС				Рисунок 24. Летняя повседневная форма одежды № 1 высшего офицерского состава ВМС ВС
Рисунок 25. Летняя повседневная форма одежды № 2 высшего офицерского состава ВМС ВС				Рисунок 26. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) № 1 высшего офицерского состава ВМС ВС
Рисунок 27. Демисезонная повседневная форма одежды № 1 высшего офицерского состава ВМС ВС				Рисунок 28. Зимняя повседневная форма одежды высшего офицерского состава ВМС ВС
Рисунок 29. Летняя полевая форма одежды высшего офицерского состава ВМС ВС				Рисунок 30. Зимняя полевая форма одежды высшего офицерского состава ВМС ВС
Рисунок 31. Летняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)				Рисунок 32. Зимняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)
Рисунок 33. Летняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов морской пехоты ВС				Рисунок 34. Зимняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов морской пехоты ВС
Рисунок 35. Летняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов СВО ВС и авиации НГ				Рисунок 36. Зимняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов СВО ВС и авиации НГ
Рисунок 37. Летняя парадная форма одежды полковников (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)				Рисунок 38. Летняя парадная форма одежды полковников СВО ВС и авиации НГ
Рисунок 39. Летняя повседневная форма одежды № 1 офицерского, сержантского и рядового составов (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)				Рисунок 40. Летняя повседневная форма одежды № 2 (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)
Рисунок 41. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) № 1 офицерского, сержантского и рядового составов (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)				Рисунок 42.Зимняя повседневная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)
Рисунок 43. Летняя повседневная форма одежды № 1 офицерского, сержантского и рядового составов СВО ВС				Рисунок 44. Летняя повседневная форма одежды № 2 офицерского, сержантского и рядового составов СВО ВС
Рисунок 45. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) № 1 офицерского, сержантского и рядового составов СВО ВС				Рисунок 46. Зимняя повседневная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов СВО ВС
Рисунок 47. Летняя полевая форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов (кроме ВМС ВС)				Рисунок 48. Демисезонная полевая форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов (кроме ВМС ВС)
Рисунок 49. Демисезонная полевая форма одежды (в свитере полевом) офицерского, сержантского и рядового составов (кроме ВМС ВС)				Рисунок 50. Зимняя полевая форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов (кроме ВМС ВС)
Рисунок 51. Летняя парадная форма одежды № 1 офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС				Рисунок 52. Летняя парадная форма одежды № 2 офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС
Рисунок 53. Зимняя парадная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС				Рисунок 54. Летняя повседневная форма одежды № 1 офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС
Рисунок 55. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС				Рисунок 56. Демисезонная повседневная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС
Рисунок 57. Зимняя повседневная форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС				Рисунок 58. Летняя полевая форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС
Рисунок 59. Зимняя полевая форма одежды офицерского, сержантского и рядового составов ВМС ВС				Рисунок 60. Летняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)
Рисунок 61. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)				Рисунок 62. Летняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин частей и подразделений морской пехоты ВС
Рисунок 63. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин частей и подразделений морской пехоты ВС				Рисунок 64. Летняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин СВО ВС и авиации НГ
Рисунок 65. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин СВО ВС и авиации НГ				Рисунок 66. Летняя парадная форма одежды полковников военнослужащих-женщин (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, авиации НГ)
Рисунок 67. Летняя парадная форма одежды полковников военнослужащих-женщин СВО ВС и авиации НГ				Рисунок 68. Летняя повседневная форма одежды военнослужащих-женщин (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)
Рисунок 69. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) военнослужащих-женщин (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)				Рисунок 70. Зимняя повседневная форма одежды военнослужащих-женщин (кроме СВО, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС)
Рисунок 71. Летняя повседневная форма одежды военнослужащих-женщин СВО ВС				Рисунок 72. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) военнослужащих-женщин СВО ВС
Рисунок 73. Зимняя повседневная форма одежды военнослужащих-женщин СВО ВС				Рисунок 74. Летняя полевая форма одежды военнослужащих-женщин (кроме ВМС ВС)
Рисунок 75. Демисезонная полевая форма одежды военнослужащих-женщин (кроме ВМС ВС)				Рисунок 76. Демисезонная полевая форма одежды (в свитере полевом) военнослужащих-женщин (кроме ВМС ВС)
Рисунок 77. Зимняя полевая форма одежды военнослужащих-женщин (кроме ВМС ВС)				Рисунок 78. Летняя парадная форма одежды № 1 военнослужащих-женщин ВМС ВС
Рисунок 79. Летняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих-женщин ВМС ВС				Рисунок 80. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС
Рисунок 81. Летняя повседневная форма одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС				Рисунок 82. Летняя повседневная форма одежды (с короткими рукавами) военнослужащих-женщин ВМС ВС
Рисунок 83. Демисезонная повседневная форма одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС				Рисунок 84. Зимняя повседневная форма одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС
Рисунок 85. Летняя полевая форма одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС				Рисунок 86. Зимняя полевая форма одежды военнослужащих-женщин ВМС ВС
Рисунок 87. Летняя парадная форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (кроме военных учебных заведений СВО, ВМС ВС)				Рисунок 88. Зимняя парадная форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (кроме военных учебных заведений СВО, ВМС ВС)
Рисунок 89. Летняя парадная форма одежды курсантов военных учебных заведений СВО ВС				Рисунок 90. Зимняя парадная форма одежды курсантов военных учебных заведений СВО ВС
Рисунок 91. Летняя повседневная форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (кроме военных учебных заведений СВО, ВМС ВС)				Рисунок 92. Зимняя повседневная форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (кроме военных учебных заведений СВО, ВМС ВС)
Рисунок 93. Летняя повседневная форма одежды курсантов военных учебных заведений СВО ВС				Рисунок 94. Зимняя повседневная форма одежды курсантов военных учебных заведений СВО ВС
Рисунок 95. Летняя парадная форма одежды военнослужащих срочной службы (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты)				Рисунок 96. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих срочной службы (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты)
Рисунок 97. Летняя парадная форма одежды военнослужащих срочной службы частей и подразделений морской пехоты ВС				Рисунок 98. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих срочной службы частей и подразделений морской пехоты ВС
Рисунок 99. Летняя полевая форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений, а также военнослужащих срочной службы				Рисунок 100. Зимняя полевая форма одежды курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений, а также военнослужащих срочной службы
Рисунок 101. Летняя парадная форма одежды военнослужащих срочной службы и курсантов военных учебных заведений ВМС ВС				Рисунок 102. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих срочной службы и курсантов военных учебных заведений ВМС ВС
Рисунок 103. Летняя повседневная форма одежды военнослужащих срочной службы и курсантов военных учебных заведений ВМС ВС				Рисунок 104. Зимняя повседневная форма одежды военнослужащих срочной службы и курсантов военных учебных заведений ВМС ВС
Рисунок 105. Летняя парадная форма одежды № 1 командира роты почетного караула, главного военного дирижера и военных дирижеров центрального военного оркестра (кроме СГО и НГ)				Рисунок 106. Летняя парадная форма одежды № 1 командира взвода роты почетного караула (кроме СГО и НГ)
Рисунок 107. Летняя парадная форма одежды № 1 сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, роты почетного караула и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра (кроме СГО и НГ)				Рисунок 108. Зимняя парадная форма одежды № 1 командира роты и взвода почетного караула, главного военного дирижера и военных дирижеров центрального военного оркестра (кроме СГО и НГ)
Рисунок 109. Зимняя парадная форма одежды № 1 сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, роты почетного караула и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра (кроме СГО и НГ)				Рисунок 110. Летняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих роты почетного караула Сухопутных войск ВС
Рисунок 111. Летняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих роты почетного караула СВО ВС				Рисунок 112. Летняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих роты почетного караула ВМС ВС
Рисунок 113. Зимняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих роты почетного караула Сухопутных войск ВС				Рисунок 114. Зимняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих роты почетного караула СВО ВС
Рисунок 115. Зимняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих роты почетного караула ВМС ВС				Рисунок 116. Летняя парадная форма одежды старшего и младшего офицерского составов СГО участвующих в протокольных мероприятиях
Рисунок 117. Зимняя парадная форма одежды старшего и младшего офицерского составов СГО, участвующих в протокольных мероприятиях				Рисунок 118. Летняя парадная форма одежды сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, СГО, участвующих в протокольных мероприятиях
Рисунок 119. Зимняя парадная форма одежды сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, СГО, участвующих в протокольных мероприятиях				Рисунок 120. Летняя парадная форма одежды старшего и младшего офицерского состава роты почетного караула НГ
Рисунок 121. Зимняя парадная форма одежды старшего и младшего офицерского составов роты почетного караула НГ				Рисунок 122. Летняя парадная форма одежды сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, роты почетного караула НГ
Рисунок 123. Зимняя парадная форма одежды сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, роты почетного караула НГ				Рисунок 124. Летняя парадная форма одежды № 1 военных дирижеров (кроме СГО)
Рисунок 125. Летняя парадная форма одежды № 2 военных дирижеров и музыкантов духового оркестра (кроме СГО)				Рисунок 126. Зимняя парадная форма одежды военных дирижеров (кроме СГО)
Рисунок 127. Зимняя парадная форма одежды музыкантов духового оркестра (кроме СГО)				Рисунок 128. Летняя парадная форма одежды № 1 военных дирижеров СГО, участвующих в протокольных мероприятиях
Рисунок 129. Летняя парадная форма одежды № 2 военных дирижеров и музыкантов духового оркестра СГО, участвующих в протокольных мероприятиях				Рисунок 130. Зимняя парадная форма одежды военных дирижеров и музыкантов духового оркестра СГО, участвующих в протокольных мероприятиях
Рисунок 131. Летняя парадная форма одежды № 2 военнослужащих-женщин, выполняющих церемониальные ритуалы				Рисунок 132. Зимняя парадная форма одежды военнослужащих-женщин, выполняющих церемониальные ритуалы
ПОГОНЫ Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (цвет поля и окантовки по роду войск) (рисунок 133)
к парадному мундиру и пальто	к повседневному кителю		к повседневным костюмам и куртке зимней			к парадной рубашке		к повседневной рубашке цвета светлой полыни
генерал армии	генерал-полковник		генерал-лейтенант			вице-адмирал		контр-адмирал
к парадному пальто и мундиру	к повседневному кителю цвета темной полыни		к повседневному кителю темно-синего цвета			к парадным тужуркам и пальто		к повседневной тужурке
генерал-майор		генерал-майор			контр-адмирал		контр-адмирал
к повседневным костюмам и куртке зимней цвета темной полыни		к повседневным костюмам и куртке зимней темно-синего цвета			к повседневным костюмам, курткам зимней и демисезонной черного цвета		к парадной и повседневной рубашкам
генерал-майор		генерал-майор			генерал-майор		генерал-майор
к повседневной рубашке цвета светлой полыни		к повседневной рубакше светло-синего цвета			к парадной рубакше		к парадной рубаше

ПОГОНЫ старшего и младшего офицерских составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву (цвет поля, окантовки и поперечные полоски – по роду войск) (рисунок 134)

Погоны старшего и младшего офицерского состава по контракту и призыву (кроме ВМС)

полковник

подполковник

майор

капитан

старший лейтенант

лейтенант

к парадному мундируи пальто

к повседневному кителю цвета темной полыни

к повседневным костюмам и куртке зимней темно-синего цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней цвета темной полыни

к повседневной рубашке цвета светлой полыни

к парадной рубашке

Погоны старшего и младшего офицерских составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву, ВМС и морских подразделений ПС КНБ

капитан 1-го ранга и полковник

капитан 2-го ранга и подполковник

капитан 3-го ранга и майор

капитан-лейтенант и капитан

старший лейтенант

лейтенант

к парадным тужуркам и пальто

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к парадной рубашке

Погоны к парадной форме одежды военнослужащих почетного караула, главного военного дирижера, военных дирижеров и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра

к парадным мундирам и пальто роты почетного караула (кроме СГО и НГ)

к парадным мундирам и пальто СГО, участвующих в протокольных мероприятиях

к парадным мундирам и пальто роты почетного караула НГ

ПОГОНЫ сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту и призыву (цвет поля и окантовки – по роду войск) (рисунок 135)

Погоны сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту (кроме ВМС)

мастер-сержант

штаб-сержант

сержант первого класса

сержант второго класса

сержант третьего класса

к парадному мундиру и пальто

к повседневным костюмам и куртке зимней цвета темной полыни

к повседневным костюмам и куртке зимней темно-синего цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней цвета темной полыни

к повседневным костюмам и куртке зимней темно-синего цвета

старший сержант

сержант

младший сержант

ефрейтор

рядовой

к повседневным костюмам и куртке зимней цвета темной полыни

к повседневным костюмам и куртке зимней темно-синего цвета

к парадной рубашке

к парадной рубашке

к парадной рубашке

Погоны сержантского и рядового составов, проходящих воинскую службу по контракту, ВМС и морских подразделений ПС КНБ

мастер-старшина и мастер-сержант

штаб-старшина и штаб-сержант

старшина первого класса и сержант первого класса

старшина второго класса и сержант второго класса

старшина третьего класса и сержант третьего класса

к парадным тужуркам и пальто

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

главный старшина и старший сержант

старшина первой статьи и сержант

старшина второй статьи и младший сержант

старший матрос и ефрейтор

матрос и рядовой

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к повседневным костюмам и куртке зимней черного цвета

к рубашке белого цвета

к рубашке белого цвета

к рубашке белого цвета

Погоны к парадной форме одежды военнослужащих почетного караула, главного военного дирижера, военных дирижеров и музыкантов духового оркестра центрального военного оркестра

к парадным мундирам и пальто роты почетного караула (кроме СГО и НГ)

к парадным мундирам и пальто СГО, участвующих в протокольных мероприятиях

к парадным мундирам и пальто роты почетного караула НГ

Погончики военнослужащих срочной службы, имеющих корабельные воинские звания, ВМС ВС и морских подразделений ПС КНБ

к обмундированию белого цвета

к обмундированию синего и черного цвета

к обмундированию белого цвета

ПОГОНЫ курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (цвет поля и окантовки – по роду войск) (рисунок 136)

к пальто и кителю курсантов

к куртке и рубашке курсантов

к пальто и кителю курсантов

к куртке и рубашке курсантов

к пальто и кителю курсантов

к куртке и рубашке курсантов

к пальто и бушлату черного цвета ВМС ВС

к форменной рубахе белого цвета ВМС ВС

к форменной блузе синего цвета ВМС ВС

к пальто и кителю кадетов и уланов

к куртке и рубашке кадетов и уланов

к пальто и кителю воспитанников

к куртке и рубашке воспитанников

НАРУКАВНЫЕ ЗНАКИ Верховного Главнокомандующего, а также принадлежности военнослужащих к ВС, другим войскам и воинским формированиям, нашиваемые на левом рукаве обмундирования (рисунок 137)

Верховного Главнокомандующего

ВС

СГО

Органы военной прокуратуры

Органы военной полиции, военной контрразведки и Пограничная академия КНБ

Авиационная служба КНБ

ПС КНБ

Военно-следственные органы МВД
МЧС

НГ

НАРУКАВНЫЕ ЗНАКИ, нашиваемые на правом рукаве обмундирования (рисунок 138)

Нарукавный знак Верховного Главнокомандующего
Нарукавный знак Министра обороны
Нарукавный знак первого заместителя Министра обороны – Начальника Генерального штаба ВС

НАРУКАВНЫЕ ЗНАКИ РАЗЛИЧИЯ адмиралов и офицеров, имеющих военно-морские звания (рисунок 139)

адмирал к тужурке черного цвета	вице-адмирал к тужурке белого цвета	контр-адмирал к тужурке черного цвета
капитан первого ранга к тужурке белого цвета	капитан второго ранга к тужурке черного цвета	капитан третьего ранга к тужурке черного цвета
капитан-лейтенант к тужурке черного цвета	старший лейтенант к тужурке белого цвета	лейтенант к тужурке черного цвета

НАРУКАВНЫЕ ЗНАКИ ПО КУРСАМ ОБУЧЕНИЯ военных, специальных учебных заведений (рисунок 140)

на 1-м курсе	на 2-м курсе	на 3-м курсе	на 4-м курсе	на 5-м курсе

Знак различия, обозначающий государственную принадлежность (рисунок 141)

КОКАРДЫ НА ГОЛОВНЫХ УБОРАХ (рисунок 142)

Кокарды к шапке с козырьком и шапке-ушанке Верховного Главнокомандующего, офицерского состава, сержантского и рядового составов по контракту

ВС, других войск и воинских формирований (кроме СВО, ДШВ, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, МЧС, СГО и Авиационной службы КНБ)
СВО и ДШВ ВС	ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС
Военнослужащих Авиационной службы КНБ	МЧС
Кокарды к фуражкам и шапкамподразделений почҰтного караула СГО и НГ
Кокарда к тулье фуражки и шапке-ушанке офицерского, сержантского и рядового составов СГО, участвующих в протокольных мероприятиях, тулье фуражки роты почҰтного караула НГ	Кокарда с эмблемой к фуражкам и шляпам офицерского, сержантского и рядового составов СГО, участвующих в протокольных мероприятиях
Кокарды с эмблемами к фуражкам, шляпам, кепи Верховного Главнокомандующего, офицерского состава, сержантского и рядового составов по контракту
ВС, других войск и воинских формирований (кроме СВО, ДШВ, ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, МЧС, СГО и Авиационной службы КНБ)
СВО и ДШВ ВС	ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС
МЧС	Авиационной службы КНБ
Кокарды с эмблемами к кепи и панаме полевым
ВС, других войск и воинских формирований (кроме МЧС, СГО и Авиационной службы КНБ)
МЧС	Авиационной службы КНБ
Кокарда с эмблемой к шапке-ушанке военнослужащих срочной службы, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников, а также к фуражке-бескозырке
ВС, других войск и воинских формирований (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС и СГО)	ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС

ЭМБЛЕМЫ И ШИТЬЕ НА ГОЛОВНЫХ УБОРАХ И ПОГОНАХ (рисунок 143)

Эмблема на погонах и тулье фуражки Верховного Главнокомандующего	Эмблема для тульи к парадной и повседневной фуражке офицерского, сержантского и рядового составов по контракту СВО и ДШВ ВС
Шитье на околыше фуражек парадных Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава

ШИТЬЕ НА ОБМУНДИРОВАНИИ Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава (рисунок 144)

На воротнике парадного мундира	На воротнике парадного мундира СВО	На воротнике парадного мундира серого цвета	На воротнике повседневного кителя
На обшлагах парадного мундира		На обшлагах парадного мундира серого цвета
На воротниках парадных тужурок белого и черного цвета		На воротниках повседневной тужурки черного цвета

Орнаменты, якоря и буквы на обмундировании офицерского состава (кроме высшего), сержантского и рядового составов по контракту

На воротнике парадной тужурки черного цвета старшего и младшего офицерского состава ВМС ВС	На воротнике парадных тужурок сержантского и рядового составов по контракту ВМС ВС
На воротнике парадных мундиров и кителей офицерского, сержантского и рядового составов (кроме ВМС ВС, военно-следственных органов МВД и органов военной прокуратуры)	Эмблема на съемные погоны и воротник мундира и кителя офицерского (кроме высшего), сержантского и рядового состава военно-следственных органов МВД и органов военной прокуратуры

НАШИВКИ И КОКАРДЫ НА БЕРЕТ (рисунок 145)

ВС, другие войска и воинские формирования (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты, ДШВ, ССО, подразделений специального назначения органов военной разведки и Военных колледжей ВС, МЧС, НГ, ПС и Пограничной академии КНБ)	ДШВ ВС
ВМС, части и подразделения морской пехоты ВС	ССО ВС
Подразделения специального назначения органа военной разведки МО	МЧС
НГ	ПС и Пограничная академия КНБ
Военный колледж ВС

ПРЯЖКА К ПОЯСУ ПАРАДНОМУ Верховного Главнокомандующего, офицерского, сержантского и рядового составов (рисунок 146)

Верховный Главнокомандующий и высший офицерский состав	ВС, другие войска и воинские формирования РК (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, СГО, МЧС)		ВМС, части и подразделения морской пехоты ВС
СГО, участвующие в протокольных мероприятиях		МЧС

ПРЯЖКА К ПАРАДНОМУ ПОЯСУ военнослужащих срочной службы, курсантов, кадетов, уланов и воспитанников военных, специальных учебных заведений (рисунок 147)

ВС, другие войска и воинские формирования РК (кроме ВМС, частей и подразделений морской пехоты ВС, МЧС)

ВМС, части и подразделения морской пехоты ВС

МЧС

ПУГОВИЦЫ на форменное обмундирование (рисунок 148)

Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава	ВС, других войск и воинских формирований (кроме высшего офицерского состава, ВМС ВС, СГО, МЧС, военно-следственных органов и органов военной прокуратуры)
Военно-следственных органов и военной прокуратуры (кроме высшего офицерского состава)	ВМС ВС (кроме высшего офицерского состава)
СГО (участвующие в протокольных мероприятиях)	МЧС (кроме высшего офицерского состава)

НАГРУДНЫЕ НАШИВКИ по воинскому званию к полевому обмундированию (рисунок 149)

Верховный Главнокомандующий		Генерал армии
Генерал-полковник		Генерал-лейтенант
Генерал-майор		Полковник
Подполковник		Майор
Капитан		Старший лейтенант
Лейтенант		Мастер-сержант
Штаб-сержант		Сержант первого класса
Сержант второго класса		Сержант третьего класса
Старший сержант		Сержант
Младший сержант		Ефрейтор
Рядовой		Курсант – сержант
Курсант – младший сержант		Курсант
Кадет, улан		Воспитанник
Нагрудные нашивки "Группа крови" к полевому обмундированию (рисунок 150)
Первая положительная	Первая отрицательная
Вторая положительная	Вторая отрицательная
Третья положительная	Третья отрицательная
Четвертая положительная	Четвертая отрицательная

	ПРИЛОЖЕНИЕ 1 к описанию и рисункам военной формы одежды и знаков различия военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 25 августа 2011 года № 144

РАСЦВЕТКА
околышей и кантов на фуражках, полосок на тельняшках, кантов и лампасов на брюках, кантов на мундирах и кителях, цвет беретов

Категория военнослужащих	Фуражка	Цвет беретов (шляпок женских, кепи)	Цвет кантов и лампасов на мундирах (кителях) и брюках	Цвет полосок на тельняшках
цвет околыша	цвет канта
1	2	3	4	5	6
Верховный Главнокомандующий
Верховный Главнокомандующий	темной полыни	красный	кепи темной полыни	красный	-
ВС (кроме ДШВ, СВО, ВМС, органа безопасности полетов, ССО), органы военной прокуратуры, военно-следственные органы
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни	красный	-
	морской волны	красный
	повседневная фуражка
	темной полыни	красный
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темной полыни	красный	кепи темной полыни	красный	-
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темной полыни	красный	-
Курсанты, кадеты, уланы и воспитанники военных, специальных учебных заведений	-	-	берет темной полыни	-	-
СВО ВС
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темно-синее	голубой	-
	темно-синий	голубой
	повседневная фуражка
	темно-синий	голубой
Офицерский, сержантский и рядовой составы	фуражка		кепи темно-синее	голубой	-
	темно-синий	голубой
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темно-синие	голубой	-
Курсанты военных учебных заведений	-	-	берет темно-синий	-	-
ВМС ВС и морские подразделения ПС
Высший офицерский состав	белый	-	кепи черное	-	темно- синий
Офицерский, сержантский и рядовой составы	белый	-	кепи черное	-	темно- синий
Военнослужащие- женщины	-	-	шляпа женская белая, кепи черное	-	темно- синий
Курсанты военных учебных заведений, военнослужащие срочной службы	-	-	бескозырка парадная белая, бескозырка повседневная черная	-	темно- синий
Части и подразделения морской пехоты ВС
Высший офицерский состав	-	-	берет черный	-	темно- синий
Офицерский, сержантский и рядовой составы	-	-	берет черный	-	темно- синий
Военнослужащие-женщины	-	-	берет черный	-	темно- синий
Военнослужащие срочной службы	-	-	берет черный	-	темно- синий
ДШВ и части и подразделения специального назначения ВС *
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни берет голубой	голубой	голубой
	морская волна	голубой
	повседневная фуражка
	темной полыни	голубой
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темной полыни	голубой	кепи темной полыни берет голубой	голубой	голубой
Военнослужащие- женщины	-	-	шляпа женская и кепи темной полыни берет голубой	голубой	голубой
Военнослужащие срочной службы	-	-	берет голубой	-	голубой
ССО ВС *
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни, берет бордового цвета	бордовый	-
	морская волна	бордовый
	повседневная фуражка
	темной полыни	бордовый
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темной полыни	бордовый	кепи темной полыни, берет бордового цвета	бордовый	-
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская, кепи темной полыни, берет бордовый	бордовый	-
Военнослужащие срочной службы	-	-	берет бордовый	-	-
НГ*
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни	красный	краповый
	морской волны	красный
	повседневная фуражка
	темной полыни	красный
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темной полыни	краповый	кепи темной полыни	краповый	краповый
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темной полыни	краповый	краповый
Курсанты военных учебных заведений	-	-	берет темной полыни	-	краповый
Военнослужащие срочной службы	-	-	-	-	краповый
МЧС
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни	красный	оранжевый
	морской волны	красный
	повседневная фуражка
	темной полыни	красный
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темной полыни	красный	кепи темной полыни	красный	оранжевый
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темной полыни	красный	оранжевый
Курсанты военных, специальных учебных заведений	-		берет оранжевый	-	оранжевый
Военнослужащие срочной службы	-	-	берет оранжевый	-	оранжевый
Органы военной полиции и военной контрразведки КНБ
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни	красный	-
	морской волны	красный
	повседневная фуражка
	темной полыни	красный
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темной полыни	васильковый	кепи темной полыни	васильковый	-
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темной полыни	васильковый	-
Курсанты военных учебных заведений	-	-	берет темной полыни	-	-
Авиационная служба КНБ
Высший офицерский состав	фуражка		кепи темно-синее	васильковый	-
	темно-синий	васильковый
Офицерский, сержантский и рядовой составы	фуражка		кепи темно-синее	васильковый	-
	темно-синий	васильковый
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темно-синие	васильковый	-
Курсанты военных учебных заведений	-	-	берет темно-синий	-	-
ПС и Пограничная академия КНБ
Высший офицерский состав	парадная фуражка		кепи темной полыни	красный	-
	морской волны	красный
	повседневная фуражка
	темной полыни	красный
Офицерский, сержантский и рядовой составы	темно-синий	красный	кепи темной полыни, берет зеленый	зеленый	зеленый
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская и кепи темной полыни, берет зеленый	зеленый	зеленый
Курсанты военных учебных заведений	-	-	берет зеленый	-	зеленый
Военнослужащие подразделений специального назначения	-	-	берет зеленый	-	зеленый
Военнослужащие срочной службы	-	-	берет зеленый	-	зеленый
СГО
Офицерский, сержантский и рядовой составы	бирюзовый	бирюзовый	-	бирюзовый	-
Военнослужащие-женщины	-	-	шляпа женская бирюзовая	бирюзовый	-

Примечание:

1. Военнослужащим подразделений специального назначения ССО ВС, прошедшим квалификационные испытания, выдается берет бордового цвета с кокардой и предоставляется право его ношения.

2. Военнослужащим подразделений специального назначения органа военной разведки МО, прошедшим квалификационные испытания, выдается берет стального цвета с кокардой и предоставляется право его ношения.

3. Военнослужащим частей (подразделений) специального назначения НГ, прошедшим квалификационные испытания, выдается берет крапового цвета со знаком различия к нему и предоставляется право его ношения.

4. Работникам, сотрудникам, военнослужащим государственных органов, имеющим право ношения крапового берета, допускается его ношение.

	ПРИЛОЖЕНИЕ 2 к описанию и рисункам военной формы одежды и знаков различия военнослужащих Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 25 августа 2011 года № 144

РАСЦВЕТКА
полосок, окантовок, полей и нашивок на погонах

Категория военнослужащих	Погоны (погончики)
цвет поля	цвет окантовки	цвет нашивок
1	2	3	4
Погоны парадные съемные (для Верховного Главнокомандующего и высшего офицерского состава на мундирах (тужурках) и пальто
Верховный Главнокомандующий
Верховный Главнокомандующий	золотистый	красный	-
ВС (кроме ДШВ, СВО, ВМС, ССО и СГО), органы военной прокуратуры, военно-следственные органы
Высший офицерский состав	золотистый	красный	-
	на мундире и пальто серого цвета
	золотистый	красный	-
Офицеры	золотистый	красный	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	красный	золотистый
Курсанты, кадеты, уланы и воспитанники военных, специальных учебных заведений	темная полынь	красный	золотистый
СВО ВС
Высший офицерский состав	золотистый	голубой	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	голубой	-
Офицеры	золотистый	голубой	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	голубой	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темно-синий	голубой	золотистый
ВМС, части и подразделения морской пехоты ВС и морские подразделения ПС КНБ
Высший офицерский состав	золотистый	черный	-
Офицеры, имеющие корабельные воинские звания	золотистый	черный, желтый	-
Офицеры, имеющие войсковые воинские звания	золотистый	красный или зеленый	-
Сержантский и рядовой составы, имеющие корабельные воинские звания	золотистый	черный, желтый	золотистый
Сержантский и рядовой составы, имеющие войсковые воинские	золотистый	красный или зеленый	золотистый
Военнослужащие срочной службы, курсанты военных учебных заведений	на пальто зимнее черного цвета
	черный	желтый	золотистый
	на бушлате черного цвета
	черный	желтый	золотистый
Военнослужащие срочной службы морской пехоты	золотистый	красный	золотистый
ДШВ, части и подразделения специального назначения ВС
Высший офицерский состав	золотистый	голубой	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	голубой	-
Офицеры	золотистый	голубой	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	голубой	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темная полынь	голубой	золотистый
Военнослужащие срочной службы	золотистый	голубой	золотистый
ССО ВС
Высший офицерский состав	золотистый	бордовый	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	бордовый	-
Офицеры	золотистый	бордовый	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	бордовый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темная полынь	бордовый	золотистый
Военнослужащие срочной службы	золотистый	бордовый	золотистый
МЧС
Высший офицерский состав	золотистый	красный	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	красный	-
Офицеры	золотистый	красный	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	красный	золотистый
Курсанты военных, специальных учебных заведений	темная полынь	красный	золотистый
Военнослужащие срочной службы	золотистый	красный	золотистый
НГ
Высший офицерский состав	золотистый	красный	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	красный	-
Офицеры	золотистый	краповый	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	краповый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темная полынь	краповый	золотистый
Военнослужащие срочной службы	золотистый	краповый	золотистый
Органы военной полиции и военной контрразведки КНБ
Высший офицерский состав	золотистый	красный	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	красный	-
Офицеры	золотистый	васильковый	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	васильковый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темная полынь	васильковый	золотистый
Военнослужащие срочной службы	золотистый	васильковый	золотистый
ПС и Пограничная академия КНБ
Высший офицерский состав	золотистый	красный	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	красный	-
Офицеры	золотистый	зеленый	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	зеленый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темная полынь	зеленый	золотистый
Военнослужащие срочной службы	золотистый	зеленый	золотистый
Авиационная служба КНБ
Высший офицерский состав	золотистый	васильковый	-
	на мундире и пальто светло-серого цвета
	золотистый	васильковый	-
Офицеры	золотистый	васильковый	-
Сержантский и рядовой составы	золотистый	васильковый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темно-синий	васильковый	золотистый
Военнослужащие, участвующие в протокольных мероприятиях СГО
Офицеры	бирюзовый	золотистый	-
Сержантский и рядовой составы	бирюзовый	золотистый	золотистый
Военнослужащие срочной службы	бирюзовый	золотистый	золотистый
Погоны на парадной рубашке (съемные на муфтах)
Верховный Главнокомандующий
Верховный Главнокомандующий	белый	красный	-
ВС (кроме ДШВ, СВО, ВМС, ССО), органы военной прокуратуры, военно-следственные органы
Высший офицерский состав	белый	красный	-
Офицеры	белый	красный	-
Сержантский и рядовой составы	белый	красный	золотистый
СВО ВС
Высший офицерский состав	белый	голубой	-
Офицеры	белый	голубой	-
Сержантский и рядовой составы	белый	голубой	золотистый
ВМС ВС и морские подразделения ПС КНБ
Высший офицерский состав	белый	черный	-
Офицеры, имеющие корабельные воинские звания	белый	черный	-
Офицеры, имеющие войсковые воинские звания	белый	красный или зеленый	-
Сержантский и рядовой составы, имеющие корабельные воинские звания	белый	черный	золотистый
Сержантский и рядовой составы, имеющие войсковые воинские звания	белый	красный или зеленый	золотистый
Военнослужащие срочной службы, курсанты военных учебных заведений	на форменной верхней рубахе белого цвета
	белый	черный	золотистый
ДШВ, части и подразделения специального назначения ВС
Высший офицерский состав	белый	голубой	-
Офицеры	белый	голубой	-
Сержантский и рядовой составы	белый	голубой	золотистый
ССО ВС
Высший офицерский состав	белый	бордовый	-
Офицеры	белый	бордовый	-
Сержантский и рядовой составы	белый	бордовый	золотистый
НГ
Высший офицерский составы	белый	красный	-
Офицеры	белый	краповый	-
Сержантский и рядовой составы	белый	краповый	золотистый
МЧС
Высший офицерский состав	белый	красный	-
Офицеры	белый	красный	-
Сержантский и рядовой составы	белый	красный	золотистый
Органы военной полиции и военной контрразведки КНБ
Высший офицерский состав	белый	красный	-
Офицеры	белый	васильковый	-
Сержантский и рядовой составы	белый	васильковый	серебристый
ПС и Пограничная академия КНБ
Высший офицерский состав	белый	красный	-
Офицеры	белый	зеленый	-
Сержантский и рядовой составы	белый	зеленый	золотистый
Авиационная служба КНБ
Высший офицерский состав	белый	васильковый	-
Офицеры	белый	васильковый	-
Сержантский и рядовой составы	белый	васильковый	золотистый
Военнослужащие, участвующие в протокольных мероприятиях СГО
Офицеры	белый	бирюзовый	-
Сержантский и рядовой составы	белый	бирюзовый	золотистый
Сержантский и рядовой составы	белый	бирюзовый	золотистый
Погоны повседневные съемные: на кителе и тужурке (для куртки зимней и костюме погоны на муфте)
Верховный Главнокомандующий
Верховный Главнокомандующий	темной полыни	красный	-
ВС (кроме ДШВ, СВО, ВМС и ССО ВС), органы военной прокуратуры, военно-следственные органы
Высший офицерский состав	темной полыни	красный	-
Офицеры	темной полыни	красный	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	красный	золотистый
Курсанты, кадеты, уланы и воспитанники военных, специальных учебных заведений	темной полыни	красный	золотистый
СВО ВС
Высший офицерский состав	темно-синий	голубой	-
Офицеры	темно-синий	голубой	-
Сержантский и рядовой составы	темно-синий	голубой	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темно-синий	голубой	золотистый
ВМС ВС и морские подразделения ПС КНБ
Высший офицерский состав	черный	желтый	-
Офицеры, имеющие корабельные воинские звания	черный	желтый	-
Офицеры, имеющие войсковые воинские звания	черный	красный или зеленый	-
Сержантский и рядовой составы, имеющие корабельные воинские звания	черный	желтый	золотистый
Сержантский и рядовой составы, имеющие войсковые воинские звания	черный	красный или зеленый	золотистый
Военнослужащие срочной службы, курсанты военных учебных заведений	на форменной блузе синего цвета
	черный	белый	золотистый
ДШВ, части и подразделения специального назначения ВС
Высший офицерский состав	темной полыни	голубой	-
Офицеры	темной полыни	голубой	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	голубой	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темной полыни	голубой	золотистый
ССО ВС
Высший офицерский состав	темной полыни	бордовый	-
Офицеры	темной полыни	бордовый	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	бордовый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темной полыни	бордовый	золотистый
НГ
Высший офицерский состав	темной полыни	красный	-
Офицеры	темной полыни	краповый	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	краповый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темной полыни	краповый	золотистый
МЧС
Высший офицерский состав	темной полыни	красный	-
Офицеры	темной полыни	красный	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	красный	золотистый
Курсанты военных, специальных учебных заведений	темной полыни	красный	золотистый
Органы военной полиции и военной контрразведки КНБ
Высший офицерский состав	темной полыни	красный	-
Офицеры	темной полыни	васильковый	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	васильковый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темной полыни	васильковый	золотистый
ПС и Пограничная академия КНБ
Высший офицерский состав	темной полыни	красный	-
Офицеры	темной полыни	зеленый	-
Сержантский и рядовой составы	темной полыни	зеленый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темной полыни	зеленый	золотистый
Авиационная служба КНБ
Высший офицерский состав	темно-синий	васильковый	-
Офицеры	темно-синий	васильковый	-
Сержантский и рядовой составы	темно-синий	васильковый	золотистый
Курсанты военных учебных заведений	темно-синий	васильковый	золотистый
Погоны повседневные съемные на муфтах для рубашек
Верховного Главнокомандующего
Верховный Главнокомандующий	светлой полыни	красный	-
ВС (кроме ДШВ, СВО, ВМС), органы военной прокуратуры, военно-следственные органы
Высший офицерский состав	светлая полынь	красный	-
Офицеры	светлая полынь	красный	-
Сержантский и рядовой составы	светлая полынь	красный	золотистый
Курсанты, кадеты, уланы и воспитанники военных учебных заведений	светлая полынь	красный	золотистый
СВО ВС
Высший офицерский состав	светло-синий	голубой	-
Офицеры	светло-синий	голубой	-
Курсанты военных учебных заведений	темно-синий	голубой	золотистый
ВМС ВС и морских подразделений ПС КНБ
Высший офицерский состав	на рубашке белого цвета
	белый	черный	-
Офицеры, имеющие корабельные воинские звания	на рубашке белого цвета
	белый	черный	-
Офицеры, имеющие войсковые воинские звания	на рубашке белого цвета
	белый	красный или зеленый	-
ДШВ, части и подразделения специального назначения ВС
Высший офицерский состав	светлой полыни	голубой	-
Офицеры	светлой полыни	голубой	-
Курсанты военных учебных заведений	светлой полыни	голубой	золотистый
ССО ВС
Высший офицерский состав	светлой полыни	бордовый	-
Офицеры (по контракту и призыву)	светлой полыни	бордовый	-
Курсанты военных учебных заведений	светлой полыни	бордовый	золотистый
НГ
Высший офицерский состав	светлой полыни	красный	-
Офицеры	светлой полыни	краповый	-
Курсанты военных учебных заведений	светлой полыни	краповый	золотистый
МЧС
Высший офицерский состав	светлой полыни	красный	-
Офицеры	светлой полыни	красный	-
Курсанты военных учебных заведений	светлой полыни	красный	золотистый
Органы военной полиции и военной контрразведки КНБ
Высший офицерский состав	светлой полыни	красный	-
Офицеры	светлой полыни	васильковый	-
Курсанты военных учебных заведений	светлой полыни	васильковый	золотистый
ПС и Пограничная академия КНБ
Высший офицерский состав	светлой полыни	красный	-
Офицеры	светлой полыни	зеленый	-
Курсанты военных учебных заведений	светлой полыни	зеленый	золотистый
Авиационная служба КНБ
Высший офицерский состав	светло-синий	васильковый	-
Офицеры	светло-синий	васильковый	-
Курсанты военных учебных заведений	светло-синий	васильковый	золотистый

"Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 144 Жарлығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 12 желтоқсандағы № 413 Жарлығы.

Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкiметі актiлерiнiң жинағында жариялануға тиiс

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Жарлық 01.01.2024 ж. бастап қолданысқа енгізіледі.

ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:

1. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 144 Жарлығына мынадай өзгерістер енгізілсін:

тақырып мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысаны мен айырым белгілері туралы";

кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы" және "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:";

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысаны мен айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы мен суреті бекітілсін.";

жоғарыда аталған Жарлықпен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері үлгілерінің сипаттамасы мен суреттері осы Жарлыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасының Үкіметі осы Жарлықтан туындайтын шараларды әскери киім нысанының ескі үлгісін кию мерзімін ескере отырып, тиісті жылға арналған республикалық бюджетте көзделген қаражат шегінде кезең-кезеңімен қабылдасын.

3. Осы Жарлық 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. Тоқаев

Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 12 желтоқсандағы № 413 Жарлығына ҚОСЫМША Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 144 Жарлығымен БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысаны мен айырым белгісі үлгілерінің СИПАТТАМАСЫ МЕН СУРЕТІ

1-бөлім. Жалпы ұғымдар мен ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери киім нысаны мен айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы мен суретінде (бұдан әрі – сипаттама мен сурет) мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) амуниция – қаруды, оқ-дәріні алып жүруді және басқа да әскери керек-жарақты тағып жүруді жеңілдететін әскери киім нысанының заттары (белбеу, шағын сөмке, жақпарлы кеудеше);

2) айырым белгісі – әскери қызметшінің дербес әскери атағын, әскери қызметшінің Қарулы Күштерге (бұдан әрі – ҚК), басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға (оның ішінде: әскери басқару органына, ҚК түріне, әскер тегіне, өңірлік қолбасшылыққа, арнайы әскерге, материалдық-техникалық қамтамасыз ету әскеріне, аумақтық әскерге, әскери оқу орнына, арнайы операциялар күштеріне, ведомствоға, арнайы мақсаттағы бөлімге (бөлімшеге) және басқа да ұйымға) тиесілігін және әскери қызметшінің қан тобын білдіретін әскери киім нысанының элементтері;

3) әскери киім нысаны – Қазақстан Республикасының Президенті бекіткен, ҚК-ға, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілігін айқындайтын ерекшелік және айырым белгісі бар нысанды киім (киім-кешек) мен керек-жарақ;

4) ерекшелік белгісі – әскери қызметші наградталатын мемлекеттік және ведомстволық награда, төсбелгі.

2. Айырым белгісіне иықтағы белгі (погон, шағын погон), жеңдегі белгі, төсбелгі және арқадағы белгі (жапсырма, шеврон, тігіс, таңғыш), жағадағы белгі (ілмек, эмблема және тігіс), бас киімдегі (кокарда, тігіс), погондағы (эмблема, жұлдыздар, түйме және жапсырма), жиек, лампас, сондай-ақ дербестендірілген белгі және өзге де әскери-геральдикалық белгі жатады.

Әскери киім нысанына Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген айырым белгісі мен ерекшелік белгісі тағылады.

3. Әскери киім нысанының түрі: салтанатты, күнделікті, далалық және арнайы.

Әскери киім нысанының түрі жазғы, қысқы, маусымдық болып бөлінеді және нөмірленуі мүмкін.

Әскери парад, салтанатты және басқа да рәсімдік іс-шара өткізу кезінде салтанатты киім нысанын киіп жүру көзделеді. Рәсімдік ғұрыпты орындайтын бөлімшенің әскери қызметшісі (құрметті қарауыл ротасы, дирижер, оркестр, әскери қызметші әйелдер) әскери парад, халықаралық және республикалық маңызы бар басқа да рәсімдік іс-шара өткізу кезінде қосымша салтанатты киім нысанымен қамтамасыз етіледі.

Оркестрдің әскери дирижер және музыкант әйелдері салтанатты киім нысаны кезінде фуражканың орнына қалпақпен, қонышсыз бәтеңкенің орнына туфлимен қамтамасыз етіледі.

Әскери қызметші қысқы салтанатты киім нысаны кезінде белгіленген түстегі қысқы пальтомен тек әскери парад өткізуге, халықаралық іс-шараға және қысқы уақыттағы басқа да салтанатты жағдайға қатысқан кезде ғана қамтамасыз етіледі. Қалған жағдайда қысқы уақыттағы салтанатты киім нысаны кезінде күнделікті қысқы күртешені киюге жол беріледі.

4. Стратегиялық, жедел-стратегиялық, жедел-тактикалық, жедел-аумақтық, жергілікті әскери басқару органының, әскери кафедраның, Ұлттық қауіпсіздік комитеті (бұдан әрі – ҰҚК) Шекара қызметі (бұдан әрі – ШҚ) шекаралық бақылау бөлімшелерінің, Авиация қызметінің (оқшауланған құрылымдық бөлімшеден басқа), ҰҚК әскери полиция органының, әскери қатынастар органының келісімшарт бойынша әскери қызметшісі мен әскерге шақыру бойынша офицеріне, әскери, арнаулы оқу орнының (оқу процесін қамтамасыз ету бөлімшесінен басқа) тұрақты құрамына, магистрантына, адюнкті мен докторантына, сондай-ақ ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (бұдан әрі – басқару органы) әскери бөлімінің (мекемесінің, оқшауланған құрылымдық бөлімшесінің) командиріне (бастығына) және оның орынбасарларына күнделікті кию үшін № 1 күнделікті киім нысаны көзделеді.

Жоғары офицер құрамы, Қорғаныс министрінің орынбасарлары, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың басшылары, сондай-ақ бас қолбасшылар, қолбасшылар және олардың орынбасарлары, ведомство басшылары мен олардың орынбасарлары, мемлекеттік органның бірінші басшыларына тікелей бағынатын құрылымдық бөлімше бастықтары (ҰҚК Авиация қызметінен басқа) және олардың орынбасарлары үшін № 2 күнделікті киім нысаны қосымша көзделеді.

5. Далалық киім нысаны (киім, аяқ киім, бас киім, іш киім және амуниция құралы) арнайы, жауынгерлік және оқу-жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде, сондай-ақ оқу-жаттығуда, далалық жорықта, жауынгерлік кезекшілік, жауынгерлік қызмет, қарауыл құрамында, тәуліктік және гарнизондық нарядта қызмет өткеру кезінде, оқу-жаттығу орталығындағы, полигондағы сабақта және жауынгерлік даярлықтың басқа да іс-шарасында киюге арналған.

6. Арнайы киім нысаны (әскери қызметшінің айырым белгісі бар немесе онсыз, нысанды арнайы киімі, аяқ киім және амуниция) арнайы, жауынгерлік және оқу-жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде киім бөлшегінің (қалта, амуниция үшін оқ-дәріге арналған бекіткіш, қару-жарақ, әскери керек-жарақ және басқа да әскери мүлік, жылдам ағыту жүйесі, киім заттары) функционалдығын көздейді.

7. Десанттық-шабуылдау әскерінің (бұдан әрі – ДШӘ), Арнайы операциялар күштерінің (бұдан әрі – АОК), әскери барлау, теңіз жаяу әскері, Қорғаныс министрлігі мен Бас штабтың режимі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету қызметін атқаратын әскери полицияның, ҚК әскери полициясы жедел ден қою бөлімшесінің, сондай-ақ ҚК-ның, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың арнайы мақсаттағы бөлімдері мен бөлімшелерінің әскери қызметшісіне, Төтенше жағдайлар министрлігінің (бұдан әрі – ТЖМ) және Ұлттық ұланның (бұдан әрі – ҰҰ) әскери қызметшісіне киім нысанының барлық түрін кию кезінде белгіленген бас киімнің орнына берет, сондай-ақ футболканың орнына тельняшка, жеңі жоқ тельняшка немесе жеңі қысқа тельняшка киюге жол беріледі.

8. ҚК-да, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда арнайы киім нысанының фасоны мен түсін, салтанатты, күнделікті, далалық және арнайы киім нысанындағы әскери басқару органына, құрамаға, бөлімге, әскери және арнаулы оқу орнына тиесілігін білдіретін айырым белгісін және оған жапсыра тігілетін ерекшелік белгісін, жеңдегі айырым белгісін, сыныпты маман үшін белгіні, әскери, арнаулы оқу орнын бітіргені туралы белгіні мемлекеттік органның бірінші басшылары бекітеді.

9. Мемлекеттік күзет қызметінің (бұдан әрі – МКҚ) Айрықша мақсаттағы күштері әскери қызметшісінің әскери киім нысаны мен айырым белгісі протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшілер үшін салтанатты киім нысанын қоспағанда, "Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары қызметкерлерінің арнаулы киім нысандарының түрлері мен сипаттамаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 29 тамыздағы № 627 Жарлығымен бекітілген киім нысанына сәйкес келеді.

10. ҰҰ авиациясы, ҰҚК Авиация қызметі, мемлекеттік авиацияның ұшу қауіпсіздігі органы әскери қызметшісінің киім нысаны ҚК Әуе қорғанысы күштері (бұдан әрі – ӘҚК) әскери қызметшісінің киім нысанына сәйкес келеді.

ҰҚК Шекара академиясы әскери қызметшісінің киім нысаны ҰҚК ШҚ әскери қызметшісінің киім нысанына сәйкес келеді.

ҰҚК ШҚ теңіз бөлімшелері әскери қызметшісінің киім нысаны ҚК Әскери-теңіз күштері (бұдан әрі – ӘТК) әскери қызметшісінің киім нысанына сәйкес келеді.

11. Фуражканың айнала жиегі мен жиегінің, тельняшка жолағының, шалбар жиегі мен лампасының, мундир мен китель жиегінің түсі, береттің түсі сипаттама мен суретке 1-қосымшада келтірілген.

Погондағы жолақтың, көмкерменің, негіз бен жапсырманың түсі сипаттама мен суретке 2-қосымшада келтірілген.

2-бөлім. Әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

1-тарау. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

1-параграф. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

12. Жоғарғы Бас қолбасшының салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (1-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

сұр түсті мундир мен көк барқын түсті шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті лакталған қонышсыз бәтеңке;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (2-сурет):

күнқағары бар сұр түсті қаракөл малақай;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы пальто;

сұр түсті мундир мен көк барқын түсті шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

13. Жоғары офицер құрамының салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (3-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

көк барқын түсті салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті лакталған қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (4-сурет):

күнқағары бар сұр түсті қаракөл малақай;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы пальто;

көк барқын түсті салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

ҚК ӘҚК-да фуражка, мундир мен шалбар, галстук – қара көк түсті (5, 6-суреттер).

14. Сұр түсті мундирдегі салтанатты киім нысаны (7-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

сұр түсті мундир мен көк барқын түсті шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты қолғап;

қара түсті лакталған қонышсыз бәтеңке.

ҚК ӘҚК-да, ҰҰ авиациясында фуражка, шалбар және галстук – қара көк түсті (8-сурет).

15. Күнделікті киім нысаны:

1) № 1 нысан – жазғы (9-сурет):

қара жусан түстес күнделікті фуражка;

қара жусан түстес күнделікті костюм;

зәйтүн түстес футболка;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

2) № 2 нысан – жазғы (10-сурет):

қара жусан түстес күнделікті фуражка;

қара жусан түстес күнделікті китель мен шалбар;

ашық жусан түстес күнделікті жейде;

қара жусан түстес күнделікті галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

3) қысқы (12-сурет):

күнқағары бар сұр түсті қаракөл малақай;

қара жусан түстес қысқы күртеше;

қара жусан түстес күнделікті китель мен шалбар;

ашық жусан түстес күнделікті жейде;

қара жусан түстес күнделікті галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қара түсті қысқы қолғап.

Ыстық ауа райында күнделікті кепи мен қысқа жеңді күнделікті костюм киюге жол беріледі (11-сурет).

ҚК ӘҚК-да фуражка, кепи, қысқы күртеше, китель және шалбар, күнделікті костюм, галстук, футболка (күнделікті нысан үшін) – қара көк түсті, күнделікті жейде – ашық көк түсті (13 – 16-суреттер).

16. Далалық киім нысаны:

1) жазғы (17-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) маусымдық (18-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті далалық маусымдық күртеше;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке.

Күз-көктем кезеңінде, қысқы уақытта жылы ауа райында, жазғы уақытта суық ауа райында және ауа ылғалдылығы жоғары болған кезде далалық свитер (ҰҚК ШК үшін бүркеніш түсті) (19-сурет) және (немесе) далалық маусымдық күртеше, сондай-ақ қара түсті жазғы бәтеңке киюге жол беріледі;

3) қысқы (20-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті далалық қысқы костюм;

қара түсті далалық қысқы бәтеңке;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы қолғап.

Мыналарды:

жазғы далалық киім нысаны кезінде жазғы далалық бәтеңкенің орнына – тактикалық бәтеңке (крассовки), далалық кепидің орнына – далалық панама;

қысқы далалық киім нысаны кезінде далалық малақайдың орнына күнқағары бар сұр түсті қаракөл малақай киюге жол беріледі.

17. Салтанатты киім нысаны кезінде мундирге (сұр түсті мундирден басқа) ерекшелік белгісі және ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

Күнделікті киім нысаны кезінде костюмге, кительге, сұр түсті салтанатты мундирге планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы, ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

2-параграф. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

18. Салтанатты киім нысаны:

1) № 1 нысан – жазғы (21-сурет):

ақ түсті салтанатты фуражка;

ақ түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

ақ түсті лакталған қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

кездік;

2) № 2 нысан – жазғы (22-сурет):

ақ түсті салтанатты фуражка;

қара түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті лакталған қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

кездік;

3) қысқы (23-сурет):

күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай;

қара түсті қаракөл жағасы бар қара түсті қысқы пальто;

қара түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

кездік.

Халықаралық және республикалық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде ақ түсті тужурка мен қара түсті шалбар киюге жол беріледі. Бұл ретте тужуркаға планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы тағылады.

19. Күнделікті киім нысаны:

1) № 1 нысан – жазғы (24-сурет):

ақ түсті күнделікті фуражка;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

2) № 2 нысан – жазғы (25-сурет):

ақ түсті күнделікті фуражка;

қара түсті күнделікті тужурка мен шалбар;

ақ түсті күнделікті жейде;

қара түсті күнделікті галстук;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

3) маусымдық (27-сурет):

қара түсті күнделікті кепи;

қара түсті күнделікті костюм;

қара түсті маусымдық күнделікті күртеше;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

4) қысқы (28-сурет):

күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай;

қара түсті қысқы күртеше;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қара түсті қысқы қолғап.

Ыстық ауа райында күнделікті кепи мен қысқа жеңді күнделікті костюм киюге жол беріледі (26-сурет).

20. Далалық киім нысаны:

1) жазғы (29-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) қысқы (30-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

бүркеніш түсті далалық қысқы костюм;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы қолғап.

Қысқы далалық киім нысаны кезінде малақайдың орнына күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай киюге жол беріледі.

21. Салтанатты киім нысаны кезінде тужуркаға ерекшелік белгісі және ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады. Сонымен қатар халықаралық және республикалық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде салтанатты киім нысанында ерекшелік белгісінің орнына планкадағы орден лентасы мен медаль лентасын тағуға жол беріледі.

Күнделікті киім нысаны кезінде костюмге, тужуркаға планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы, ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

2-тарау. Келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін аға, кіші офицер құрамының, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының (әскери қызметші әйелдерден басқа) әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

1-параграф. Келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін аға, кіші офицер құрамының, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-де тек қана теңіз жаяу әскеріне) әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

22. Салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) (31-сурет):

қара жусан түстес салтанатты фуражка;

қара жусан түстес салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара жусан түстес салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) (32-сурет):

қара жусан түстес тері құлақшын (полковникте – сұр түсті қаракөл құлақшын);

қара жусан түстес тері жағасы бар (полковникте – сұр түсті қаракөл жаға) қара жусан түстес қысқы пальто;

қара жусан түстес салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара жусан түстес салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

ҚК ӘҚК-да фуражка, тері құлақшын, қысқы пальто, мундир мен шалбар, галстук – қара көк түсті (35, 36-суреттер);

3) ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін жазғы (33-сурет):

қара түсті берет;

қара түсті салтанатты костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті далалық жазғы бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

4) ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін қысқы (34-сурет):

қара түсті тері құлақшын (полковникте – қара түсті қаракөл құлақшын);

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті салтанатты костюм;

қара түсті салтанатты қысқы костюм;

қара түсті далалық қысқы бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап.

ҰҚК ШҚ-да және Шекара академиясында – жасыл түсті фуражка.

Полковникте қосымша екі жаққа қаусырмалы сұр түсті салтанатты мундир (37, 38-суреттер).

23. Салтанатты киім нысаны кезінде мундирге (сұр түсті мундирден басқа) ерекшелік белгісі және ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

Күнделікті киім нысаны кезінде костюмге, кительге, салтанатты киім нысаны кезінде сұр түсті салтанатты мундирге планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы, ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

24. Күнделікті киім нысаны:

1) № 1 нысан – жазғы (39-сурет):

қара жусан түстес күнделікті кепи;

қара жусан түстес күнделікті костюм;

зәйтүн түстес футболка;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

2) № 2 нысан – жазғы (40-сурет):

қара жусан түстес фуражка;

қара жусан түстес китель мен шалбар;

ашық жусан түстес күнделікті жейде;

қара жусан түстес галстук;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

3) қысқы (42-сурет):

қара жусан түстес тері құлақшын (полковникте – сұр түсті қаракөл құлақшын);

қара жусан түстес қысқы күртеше;

қара жусан түстес күнделікті костюм;

зәйтүн түстес футболка;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қара түсті қысқы қолғап;

Ыстық ауа райында күнделікті кепи мен қысқа жеңді күнделікті костюм киюге жол беріледі (41, 45-суреттер).

ҰҚК ШҚ-да және Шекара академиясында – жасыл түсті фуражка. ҰҚК ШҚ-да және Шекара академиясында № 1 күнделікті киім нысаны кезінде қара жусан түстес күнделікті кепидің орнына жасыл түсті фуражка киюге жол беріледі.

ҚК ӘҚК-да фуражка, тері құлақшын, кепи, қысқы күртеше, китель мен шалбар, күнделікті костюм мен футболка (күнделікті нысан үшін) – қара көк түсті, ал күнделікті жейде ақшыл көк түсті (43 – 46-суреттер).

ҚК әскери қатынастар комендатурасының (халықаралық әуежай) және ҰҚК ШҚ шекаралық бақылау бөлімшесінің қызметтік міндеттерінде өткізу пунктінде құжаттарды ресімдеуге қатысу көзделген барлық әскери қызметшісі қысқы уақытта қаракөл құлақшын киеді.

25. Далалық киім нысаны:

1) жазғы (47-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) маусымдық (48-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті далалық маусымдық күртеше;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке.

Күз-көктем кезеңінде, қысқы уақытта жылы ауа райында, жазғы уақытта суық ауа райында және ауа ылғалдылығы жоғары болған кезде далалық свитер (ҰҚК ШҚ үшін бүркеніш түсті) (49-сурет) және (немесе) маусымдық далалық күртеше, сондай-ақ қара түсті жазғы бәтеңке киюге жол беріледі;

3) қысқы (50-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті далалық қысқы костюм;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы қолғап.

Мыналарды:

жазғы далалық киім нысаны кезінде жазғы далалық бәтеңкенің орнына – тактикалық бәтеңке (кроссовка), далалық кепидің орнына – далалық панама, ҰҚК ШҚ-да және Шекара академиясында далалық кепидің және далалық панаманың орнына – жасыл түсті фуражка;

қысқы далалық киім нысаны кезінде далалық малақайдың орнына тері құлақшын және қаракөл құлақшын киюге жол беріледі.

2-параграф. ҚК ӘТК-нің келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін аға, кіші офицер құрамының, келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

26. Салтанатты киім нысаны:

1) № 1 нысан – жазғы (51-сурет):

ақ түсті салтанатты фуражка;

ақ түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

ақ түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

кездік;

2) № 2 нысан – жазғы (52-сурет):

ақ түсті салтанатты фуражка;

қара түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

кездік;

3) қысқы (53-сурет):

қара түсті тері құлақшын (бірінші дәрежелі капитанда және полковникте – күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай);

қара түсті тері жағасы бар (бірінші дәрежелі капитанда және полковникте – қара түсті қаракөл жаға) қара түсті қысқы пальто;

қара түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

кездік.

Халықаралық және республикалық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде қара түсті шалбармен ақ түсті тужурка киюге жол беріледі. Бұл ретте тужуркаға планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы тағылады.

Парадқа, халықаралық және республикалық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі әскери қызметшісінің ҚК ӘТК салтанатты киім нысанын киюіне жол беріледі.

27. Салтанатты киім нысаны кезінде тужуркада, салтанатты күртешеде ерекшелік белгісі және ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады. Сонымен қатар халықаралық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде салтанатты киім нысанына ерекшелік белгісінің орнына планкадағы орден лентасы мен медаль лентасын тағуға жол беріледі.

28. Күнделікті киім нысаны:

1) № 1 нысан – жазғы (54-сурет):

қара түсті күнделікті кепи;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті қонышсыз бәтеңке.

Ыстық ауа райында күнделікті кепи мен қысқа жеңді күнделікті костюм киюге жол беріледі (55-сурет);

2) маусымдық (56-сурет):

қара түсті күнделікті кепи;

қара түсті маусымдық күртеше;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

3) қысқы (57-сурет):

қара түсті құлақшын (бірінші дәрежелі капитанда және полковникте – күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай);

қара түсті қысқы күртеше;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті қысқа қонышты қысқы етік;

қара түсті қысқы қолғап.

29. Далалық киім нысаны:

1) жазғы (58-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) қысқы (59-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

бүркеніш түсті далалық қысқы костюм;

қара түсті далалық қысқы бәтеңке;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы қолғап.

Қысқы далалық киім нысаны кезінде малақайдың орнына тері құлақшын және күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай киюге жол беріледі.

3-тарау. Әскери қызметші әйелдердің әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

1-параграф. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘТК-де тек қана теңіз жаяу әскеріне) әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

30. Салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (60-сурет):

қара жусан түстес салтанатты әйелдер қалпағы;

қара жусан түстес салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара жусан түстес салтанатты әйелдер галстугі;

қара түсті туфли;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белдік;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (61-сурет):

қара жусан түстес тері құлақшын (полковникте – сұр түсті қаракөл құлақшын);

қара жусан түстес тері жағасы бар (полковникте – сұр түсті қаракөл жаға) қара жусан түстес қысқы пальто;

қара жусан түстес салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара жусан түстес салтанатты әйелдер галстугі;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белдік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

3) ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін жазғы (62-сурет):

қара түсті берет;

қара түсті салтанатты костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті жазғы далалық бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

4) ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін қысқы (63-сурет):

қара түсті тері құлақшын (полковникте – қара түсті қаракөл құлақшын);

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті салтанатты костюм;

қара түсті салтанатты қысқы костюм;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап.

ҚК ӘҚК-да қалпақ, тері құлақшын, қысқы пальто, мундир мен шалбар, галстук қара көк түсті (64, 65-суреттер).

31. Полковникте қосымша екі жаққа қаусырмалы сұр түсті салтанатты мундир (66, 67-суреттер).

32. Салтанатты киім нысаны кезінде мундирге (сұр түсті мундирден басқа) ерекшелік белгісі және ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

Күнделікті киім нысаны кезінде костюмге, кительге, салтанатты киім нысаны кезінде сұр түсті салтанатты мундирге планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы, ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады.

33. Күнделікті киім нысаны:

1) жазғы (68-сурет):

қара жусан түстес күнделікті кепи;

қара жусан түстес күнделікті костюм;

зәйтүн түстес футболка;

қара түсті туфли;

2) қысқы (70-сурет):

қара жусан түстес құлақшын (полковникте – сұр түсті қаракөл құлақшын);

қара жусан түстес қысқы күртеше;

қара жусан түстес күнделікті костюм;

зәйтүн түстес футболка;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қара түсті қысқы қолғап.

Ыстық ауа райында жазғы күнделікті киім нысаны кезінде тиісті түсті күнделікті кепи мен қысқа жеңді күнделікті костюм (69, 72-суреттер) киюге жол беріледі.

ҚК ӘҚК-да күнделікті кепи, тері құлақшын, қысқы күртеше, күнделікті костюм және футболка (күнделікті нысан үшін) қара көк түсті (71 – 73-суреттер).

ҚК әскери қатынастар комендатурасының (халықаралық әуежай) және ҰҚК ШҚ шекаралық бақылау бөлімшесінің қызметтік міндеттерінде өткізу пункттерінде құжаттарды ресімдеуге қатысу көзделген барлық әскери қызметші әйелдері қысқы уақытта қаракөл құлақшын киеді.

34. Далалық киім нысаны:

1) жазғы (74-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) маусымдық (75-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті маусымдық далалық күртеше;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке.

Күз-көктем кезеңінде, қысқы уақытта жылы ауа райында, жазғы уақытта суық ауа райында және ауа ылғалдылығы жоғары болған кезде далалық свитер (ҰҚК ШҚ үшін бүркеніш түсті) (76-сурет) және (немесе) маусымдық далалық күртеше, сондай-ақ қара түсті жазғы бәтеңке киюге жол беріледі;

3) қысқы (77-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті далалық қысқы костюм;

қара түсті далалық қысқы бәтеңке;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы қолғап.

Мыналарды:

жазғы далалық киім нысаны кезінде жазғы далалық бәтеңкенің орнына – тактикалық бәтеңке (крассовки), далалық кепидің орнына – далалық панама;

қысқы далалық киім нысаны кезінде далалық малақайдың орнына тері құлақшын және қаракөл құлақшын киюге жол беріледі.

2-параграф. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

35. Салтанатты киім нысаны:

1) № 1 нысан – әскери қызметші әйелдер үшін жазғы (78-сурет):

ақ түсті салтанатты әйелдер қалпағы;

ақ түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты әйелдер галстугі;

ақ түсті туфли;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) № 2 нысан – әскери қызметші әйелдер үшін жазғы (79-сурет):

ақ түсті салтанатты әйелдер қалпағы;

қара түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты әйелдер галстугі;

ақ түсті туфли;

салтанатты белдік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

3) әскери қызметші әйелдер үшін қысқы нысан (80-сурет):

қара түсті тері құлақшын (бірінші дәрежелі капитанда және полковникте – күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай);

қара түсті тері жағасы бар (бірінші дәрежелі капитанда және полковникте – қара түсті қаракөл жаға) қара түсті қысқы пальто;

қара түсті салтанатты тужурка мен шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты әйелдер галстугі;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

Халықаралық және республикалық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде ақ түсті тужурка мен қара түсті шалбар киюге жол беріледі. Бұл ретте тужуркаға планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы тағылады.

36. Салтанатты киім нысаны кезінде тужуркаға ерекшелік белгісі және ведомстволық айырым төсбелгісі тағылады. Сонымен қатар халықаралық маңызы бар іс-шараға қатысу кезінде салтанатты киім нысанында ерекшелік белгісінің орнына планкадағы орден лентасы мен медаль лентасын тағуға жол беріледі.

37. Күнделікті киім нысаны:

1) жазғы (81-сурет):

қара түсті күнделікті кепи;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті туфли;

2) маусымдық (83-сурет):

қара түсті күнделікті кепи;

қара түсті маусымдық күртеше;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті туфли;

3) қысқы (84-сурет):

қара түсті тері құлақшын (бірінші дәрежелі капитанда және полковникте – күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай);

қара түсті қысқы күртеше;

қара түсті күнделікті костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қара түсті қысқы қолғап.

Жазғы күнделікті киім нысаны кезінде ыстық ауа райында күнделікті кепи мен қысқа жеңді күнделікті костюм киюге жол беріледі (82-сурет).

38. Далалық киім нысаны:

1) жазғы (85-сурет):

бүркеніш түсті далалық кепи;

бүркеніш түсті далалық костюм;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) қысқы (86-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

бүркеніш түсті қысқы далалық костюм;

қара түсті қысқы далалық бәтеңке;

далалық белбеу;

қара түсті қысқы қолғап.

Қысқы далалық киім нысаны кезінде малақайдың орнына қара түсті тері құлақшын және күнқағары бар қара түсті қаракөл малақай киюге жол беріледі.

4-тарау. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының, әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

1-параграф. Әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының, әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің (ҚК ӘТК-де тек қана теңіз жаяу әскеріне) әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

39. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (87-сурет):

қара жусан түстес берет;

қара жусан түстес китель мен шалбар;

ашық жусан түстес жейде;

қара жусан түстес галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті бәтеңке;

күміс түстес салтанатты аксельбант;

ақ түсті салтанатты белдік белбеу;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (88-сурет):

қара жусан түстес тері құлақшын;

қара жусан түстес қысқы күртеше;

қара жусан түстес китель мен шалбар;

ашық жусан түстес жейде;

қара жусан түстес галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қысқы бәтеңке;

күміс түстес салтанатты аксельбант;

ақ түсті салтанатты белдік белбеу;

қысқы салтанатты қолғап.

ҚК ӘҚК-да берет, тері құлақшын, қысқы күртеше, китель мен шалбар және галстук – қара көк түсті, жейде – ақшыл көк түсті (89, 90-суреттер).

ҰҚК Шекара академиясының курсантында – жасыл түсті берет.

40. Күнделікті киім нысаны салтанатты киім нысанымен бірдей, бірақ салтанатты акселбантсыз, салтанатты белдік белбеусіз, жазғы уақытта – ақ түсті салтанатты қолғапсыз, қысқы уақытта ақ түсті қысқы салтанатты қолғаптың орнына қара түсті қысқы қолғап (91 – 94 суреттер).

Жазғы күнделікті киім нысаны кезінде суық ауа райында және қысқы күнделікті киім нысаны кезінде жылы ауа райында қысқы күртешемен берет киюге жол беріледі.

41. ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа, әскерге шақыру бойынша сержант және қатардағы жауынгер құрамының (бұдан әрі – мерзімді қызметтегі әскери қызметші) салтанатты киім нысаны далалық киім нысанымен бірдей, бірақ күміс түстес салтанатты акселбанты, ақ түсті салтанатты белдік белбеуі, жазғы уақытта – салтанатты қолғабы, қысқы уақытта қысқы салтанатты қолғабы және тері құлақшыны болады (95, 96-суреттер).

42. ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (97-сурет):

қара түсті берет;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті салтанатты костюм;

қара түсті жазғы далалық бәтеңке;

ақ түсті салтанатты белдік белбеу;

күміс түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (98-сурет):

қара түсті тері құлақшын;

қара көк жолақты жеңді тельняшка;

қара түсті салтанатты костюм;

қара түсті салтанатты қысқы костюм;

қара түсті далалық қысқы бәтеңке;

ақ түсті салтанатты белдік белбеу;

күміс түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап.

43. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің, сондай-ақ мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің далалық киім нысаны:

1) жазғы (99-сурет):

бүркеніш түсті далалық панама;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

далалық белбеу;

жазғы далалық бәтеңке;

2) қысқы (100-сурет):

далалық малақай мен снуд;

бүркеніш түсті далалық костюм;

зәйтүн түстес футболка;

бүркеніш түсті далалық қысқы костюм;

қара түсті далалық қысқы бәтеңке;

далалық белбеу.

Жазғы уақытта ыстық ауа райында құм түстес жазғы бәтеңке киюге жол беріледі.

ТЖМ-да, ҰҚК ШҚ-да, Шекара академиясында және ҰҰ-да панаманың орнына бүркеніш түсті далалық кепи киеді. Ыстық ауа райында бүркеніш түсті панама киюге жол беріледі.

Мерзімді қызметтегі әскери қызметші, әскери, арнаулы оқу орнының курсанты, кадеті, ұланы және тәрбиеленушісі жоғарыда санамаланған киім нысаны заттарына қосымша іш киіммен және термо іш киіммен, футболкамен, трусимен, жазғы шұлықпен, термошұлықпен, жаға астарымен, қол орамалмен және шалбар белбеуімен қамтамасыз етіледі. ДШӘ-нің, АОК-тің, теңіз жаяу әскерінің, барлаудың және арнайы мақсаттағы бөлімнің (бөлімшенің) әскери қызметшісіне іш киімнің орнына – жеңді тельняшка және кальсон, термо іш киімнің орнына – қысқы жеңді тельняшка және термокальсон, футболканың орнына жеңі жоқ тельняшка беріледі.

2-параграф. ҚК ӘТК-нің мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің, әскери, арнаулы оқу орны курсантының әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

44. ҚК ӘТК үшін салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (101-сурет):

екі тысы бар күнқағарсыз (флоттық лентасы бар) фуражка;

нысанды жағасы бар нысанды жейде мен шалбар;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

күміс түстес салтанатты аксельбант;

ақ түсті салтанатты белдік белбеу;

қара түсті бәтеңке;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (102-сурет):

қара түсті тері құлақшын;

нысанды жағасы бар нысанды жейде мен шалбар;

қара түсті қысқы пальто;

қара түсті кашне;

қара көк жолақты қысқы жеңді тельняшка;

күміс түстес салтанатты аксельбант;

ақ түсті салтанатты белдік белбеу;

қара түсті қысқы бәтеңке;

қысқы салтанатты қолғап.

45. ҚК ӘТК-нің күнделікті киім нысаны:

1) жазғы (103-сурет):

екі тысы бар күнқағарсыз (флоттық лентасы бар) фуражка;

нысанды жағасы бар нысанды блуза мен шалбар;

қара көк жолақты жеңі жоқ тельняшка;

қара түсті белдік белбеу;

қара түсті бәтеңке;

2) қысқы (104-сурет):

қара түсті тері құлақшын;

қара түсті бушлат;

нысанды жағасы бар нысанды блуза мен шалбар;

қара түсті кашне;

қара көк жолақты қысқы жеңді тельняшка;

қара түсті белдік белбеу;

қара түсті қысқы қолғап;

қара түсті қысқы бәтеңке.

ҚК ӘТК-нің, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінің мерзімді қызметтегі әскери қызметшісі, курсанты жоғарыда санамаланған киім нысанына қосымша трусимен, жазғы және қысқы тельняшкамен, кальсонмен және термокальсонмен, жазғы шұлықпен және термошұлықпен, жаға астарымен, қол орамалмен және шалбар белбеуімен қамтамасыз етіледі.

46. Сыртқы нысанды жейде мен нысанды фланель блузаға:

салтанатты киім нысаны кезінде – ерекшелік белгісі мен айырым төсбелгісі;

күнделікті киім нысаны кезінде – планкадағы орден лентасы мен медаль лентасы, айырым төсбелгісі тағылады.

5-тарау. Салтанатты (рәсімдік) бөлімшелердің әскери қызметшісі (құрметті қарауыл, үрмелі аспаптар оркестрінің әскери дирижері, музыканты және әскери қызметші әйелдер) әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

1-параграф. Құрметті қарауыл әскери қызметшісі, орталық әскери оркестр үрмелі аспаптар оркестрінің бас әскери дирижері, әскери дирижері мен музыканты әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

47. Құрметті қарауыл әскери қызметшісінің, орталық әскери оркестр үрмелі аспаптар оркестрі бас әскери дирижерінің, әскери дирижері мен музыкантының салтанатты киім нысаны (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа):

1) № 1 нысан – құрметті қарауыл ротасының командирі, орталық әскери оркестрдің бас әскери дирижері мен әскери дирижері үшін жазғы (105-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

салтанатты ақ түсті мундир мен көк барқын түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті салтанатты жазғы етік;

салтанатты қолғап;

2) № 1 нысан – құрметті қарауыл взводының командирі үшін жазғы (106-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

салтанатты сұр түсті мундир мен көк барқын түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті жазғы салтанатты етік;

салтанатты қолғап;

3) № 1 нысан – келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамы және орталық әскери оркестр үрмелі аспаптар оркестрінің музыканты үшін жазғы (107-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

көк барқын түсті салтанатты мундир мен балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті жазғы салтанатты етік;

салтанатты қолғап;

4) № 1 нысан – құрметті қарауыл ротасының және взводының командирі, орталық әскери оркестрдің бас әскери дирижері мен әскери дирижері үшін қысқы (108-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы пальто;

сұр түсті свитер;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

көк барқын түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

5) № 1 нысан – құрметті қарауыл бөлімшесінің келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамы және орталық әскери оркестр үрмелі аспаптар оркестрінің музыканты үшін қысқы (109-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар көк барқын түсті қысқы пальто;

көк барқын түсті свитер;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

көк барқын түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

№ 1 салтанатты киім нысаны кезінде ҚК орталық әскери оркестрі үрмелі аспаптар оркестрінің бас әскери дирижерінің, әскери дирижері мен музыкантының мыналарды:

балағы етікке салынатын шалбардың орнына – балағы түсіңкі шалбар;

қара түсті жазғы салтанатты етіктің орнына – қонышсыз бәтеңке;

қара түсті қысқы салтанатты етіктің орнына – қонышы қысқа қысқы етік киюіне жол беріледі;

6) № 2 нысан – Құрлық әскерлерінен құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшісі үшін жазғы (110-сурет):

қара жусан түстес салтанатты фуражка;

қара жусан түстес салтанатты мундир мен балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты жейде;

қара жусан түстес салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті жазғы салтанатты етік;

салтанатты қолғап;

7) № 2 нысан – ӘҚК-дан құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшісі үшін жазғы (111-сурет):

қара көк түсті салтанатты фуражка;

қара көк түсті салтанатты мундир мен балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты жейде;

қара көк түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті жазғы салтанатты етік;

салтанатты қолғап;

8) № 2 нысан – ӘТК-ден құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшісі үшін жазғы (112-сурет):

екі тысы бар ақ түсті салтанатты фуражка;

салтанатты ақ түсті тужурка мен қара түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті жазғы салтанатты етік;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

9) № 2 нысан – Құрлық әскерлерінен құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшісі үшін қысқы (113-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар қара жусан түстес қысқы салтанатты пальто;

қара жусан түстес свитер;

салтанатты жейде;

қара жусан түстес салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара жусан түстес балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

10) № 2 нысан – ӘҚК-дан құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшісі үшін қысқы (114-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар қара көк түсті қысқы салтанатты пальто;

қара көк түсті свитер;

салтанатты жейде;

қара көк түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара көк түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

11) № 2 нысан – ӘТК-ден құрметті қарауыл бөлімшесінің әскери қызметшісі үшін қысқы (115-сурет):

қара түсті қаракөл құлақшын;

қара түсті қаракөл жағасы бар қара түсті қысқы салтанатты пальто;

қара түсті свитер;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті балағы етікке салынатын шалбар;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

ҰҚК ШҚ рәсімдік бөлімшесі әскери қызметшісінің салтанатты киім нысаны № 1 салтанатты киім нысанына сәйкес келеді, бұл ретте салтанатты мундирдегі төске тағылатын лацкан, пальто мен салтанатты фуражка жасыл түсте болады, салтанатты фуражканың айнала жиегінің түсі сипаттама мен суретке 1-қосымшаға сәйкес.

48. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын аға және кіші офицер құрамы үшін салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (116-сурет):

айнала жиегі ашық көгілдір түсті көк барқын түсті салтанатты фуражка;

ақ түсті салтанатты мундир (жағасы тік);

көк барқын түсті балағы етікке салынатын салтанатты шалбар;

қара түсті жазғы етік;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (117-сурет):

сұр түсті салтанатты қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті пальто;

сұр түсті свитер;

көк барқын түсті балағы етікке салынатын салтанатты шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қысқы етік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белбеу;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

49. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын, келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамы үшін салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (118-сурет):

айнала жиегі ашық көгілдір түсті көк барқын түсті салтанатты фуражка;

көк барқын түсті салтанатты мундир (жағасы тік) мен балағы етікке салынатын шалбар;

қара түсті жазғы етік;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (119-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы салтанатты пальто;

сұр түсті свитер;

жиек салынған көк барқын түсті балағы етікке салынатын салтанатты шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белбеу;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

Мыналарға:

пальтоға, мундирге – ашық көгілдір түсті;

жейдеге – ақ түсті погон тағылады.

50. ҰҰ құрметті қарауыл ротасының аға және кіші офицер құрамы, әскери-оркестр орталығы мен үлгілі-көрсетім оркестрі үшін салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (120-сурет):

айнала жиегі күрең түсті көк барқын түсті салтанатты фуражка;

сұр түсті салтанатты мундир (жағасы тік);

көк барқын түсті балағы етікке салынатын салтанатты шалбар (әскери-оркестр орталығы мен үлгілі-көрсетім оркестрі үшін балағы түсіңкі шалбар);

қара түсті жазғы етік (әскери-оркестр орталығы мен үлгілі-көрсетім оркестрі үшін қонышсыз бәтеңке);

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (121-сурет):

сұр түсті салтанатты қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы салтанатты пальто;

сұр түсті салтанатты мундир (жағасы тік);

көк барқын түсті балағы етікке салынатын салтанатты шалбар (әскери-оркестр орталығы мен үлгілі-көрсетім оркестрі үшін балағы түсіңкі шалбар);

қара түсті қысқы етік (әскери-оркестр орталығы мен үлгілі-көрсетім оркестрі үшін қонышы қысқа қысқы етік);

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белбеу;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

51. ҰҰ құрметті қарауыл ротасының келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамы және үлгілі-көрсетім оркестрі үшін салтанатты киім нысаны:

1) жазғы (122-сурет):

айнала жиегі күрең түсті көк барқын түсті салтанатты фуражка;

көк барқын түсті салтанатты мундир (жағасы тік) мен балағы етікке салынатын шалбар (үлгілі-көрсетім оркестрі үшін балағы түсіңкі шалбар);

қара түсті жазғы етік (үлгілі-көрсетім оркестрі үшін қонышсыз бәтеңке);

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) қысқы (123-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы салтанатты пальто;

көк барқын түсті салтанатты мундир (жағасы тік) мен балағы етікке салынатын шалбар (үлгілі-көрсетім оркестрі үшін шалбар);

қара түсті қысқы салтанатты етік (үлгілі-көрсетім оркестрі үшін қонышы қысқа қысқы етік);

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белбеу;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

2-параграф. Үрмелі аспаптар оркестрінің әскери дирижері мен музыканты әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

52. Үрмелі аспаптар оркестрінің дирижері мен музыканты үшін салтанатты киім нысаны (МКҚ-дан басқа):

1) № 1 нысан – әскери дирижер үшін жазғы (124-сурет):

айнала жиегі көк барқын түсті ақ түсті салтанатты фуражка;

салтанатты ақ түсті мундир мен көк барқын түсті шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

ақ түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) № 2 нысан – үрмелі аспаптар оркестрінің әскери дирижері мен музыканты үшін жазғы (125-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

көк барқын түсті салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты қолғап.

Бас әскери дирижер үшін ақ түсті шалбар мен қонышсыз бәтеңке.

ҰҚК ШҚ-да және Шекара академиясында фуражка – жасыл түсті, айнала жиегінің түсі сипаттама мен суретке 1-қосымшаға сәйкес;

3) нысан – әскери дирижер үшін қысқы (126-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы салтанатты пальто;

сұр түсті свитер;

көк барқын түсті салтанатты шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне;

4) нысан – үрмелі аспаптар оркестрінің музыканты үшін қысқы (127-сурет):

сұр түсті салтанатты қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар қара жусан түстес қысқы салтанатты пальто;

көк барқын түсті свитер;

көк барқын түсті салтанатты шалбар;

салтанатты жейде;

көк барқын түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қара түсті қонышы қысқа қысқы етік;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

Салтанатты киім нысанына: ақ түсті мундирге, сұр түсті пальтоға және көк барқын түсті мундирге алтын түсті погон тағылады.

53. МКҚ-ның рәсімдік іс-шараға қатысатын үрмелі аспаптар оркестрінің дирижері мен музыканты үшін салтанатты киім нысаны:

1) № 1 нысан – әскери дирижер үшін жазғы (128-сурет):

ақ түсті салтанатты фуражка;

ақ түсті салтанатты мундир (жағасы тік) мен шалбар;

ақ түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) № 2 нысан – үрмелі аспаптар оркестрінің әскери дирижері мен музыканты үшін жазғы (129-сурет):

көк барқын түсті салтанатты фуражка;

көк барқын түсті салтанатты мундир (жағасы тік) мен шалбар;

қара түсті қонышсыз бәтеңке;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

3) үрмелі аспаптар оркестрінің әскери дирижері мен музыканты үшін қысқы (130-сурет):

сұр түсті қаракөл құлақшын;

сұр түсті қаракөл жағасы бар сұр түсті қысқы салтанатты пальто;

сұр түсті свитер;

көк барқын түсті салтанатты шалбар;

салтанатты жейде;

қара түсті салтанатты галстук;

галстукке арналған қыстырма;

қара түсті қысқы салтанатты қонышы қысқа етік;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты белбеу;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

Салтанатты киім нысанына: ақ түсті мундирге, сұр түсті пальтоға және көк барқын түсті мундирге ашық көгілдір түсті погон тағылады.

3-параграф. Парадқа және басқа да республикалық және халықаралық маңызы бар іс-шараға қатысатын әскери қызметші әйелдердің әскери киім нысаны үлгілерінің сипаттамасы

54. Салтанатты киім нысаны:

1) № 2 нысан – жазғы (131-сурет):

ашық көгілдір түсті салтанатты әйелдер қалпағы;

ашық көгілдір түсті салтанатты мундир мен юбка;

салтанатты жейде;

ашық көгілдір түсті салтанатты әйелдер галстугі;

ақ түсті салтанатты етік;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

салтанатты қолғап;

2) № 2 нысан – қысқы (132-сурет):

қара жусан түстес тері құлақшын (полковник үшін – сұр түсті қаракөл құлақшын);

қара жусан түстес тері жағасы бар (полковник үшін – сұр түсті қаракөл жаға) қара жусан түстес қысқы салтанатты пальто;

ашық көгілдір түсті салтанатты мундир мен шалбар;

салтанатты жейде;

ашық көгілдір түсті салтанатты әйелдер галстугі;

қара түсті қысқы салтанатты етік;

салтанатты белбеу;

алтын түстес салтанатты аксельбант;

қысқы салтанатты қолғап;

салтанатты кашне.

3-бөлім. Айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы

6-тарау. Погон және шағын погон үлгілерінің сипаттамасы

55. Погон, ілмек пен шағын погон:

1) арналуы бойынша – салтанатты, күнделікті, далалық және арнайы киім нысаны үшін;

2) бекіту тәсілі бойынша – жапсыра тігілген, алынбалы (муфтадағы) болып бөлінеді.

56. Погон мен шағын погонның өлшемі:

1) жапсыра тігілген және алынбалы погон – ұзындығы 10 – 16 сантиметр, ені 5 сантиметр;

2) алынбалы (муфтадағы) погон – ұзындығы 10 – 13 сантиметр, төменгі шеті бойынша ені – 5,5 сантиметр, жоғарғы шеті бойынша ені 5,0 сантиметр;

3) шағын погон – ұзындығы 5,0 сантиметр, ені 5,0 сантиметр.

57. Салтанатты және күнделікті погонның негізіне ұлттық ою-өрнек (келісімшарт бойынша сержант және қатардағы жауынгер құрамынан, әскери оқу орнының кадетінен, ұланы мен тәрбиеленушісінен басқа) орналастырылған. Ою-өрнектің түсі погон негізінің түсінен күңгірттеу (ӘТК-нің қара түсті погонында погонның негізі ашық түсті) болады.

58. Әскери қызметші погоны көмкермесінің ені – 2 миллиметр. Погонның шетінен көмкерменің шетіне дейінгі аралық – 2 миллиметр.

59. Погонның төменгі бөлігінде мыналар болады:

1) Жоғарғы Бас қолбасшыда – алтындатылған зер және жібек жіппен кестелеп тігілген алтын түстес қалықтап ұшқан қыран (погонның төменгі шетінен қыранның төменгі шетіне дейінгі аралық – 8 миллиметр);

2) жоғары офицер құрамында – алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген алтын түстес қалықтап ұшқан қыран (погонның төменгі шетінен қыранның төменгі шетіне дейінгі аралық – 8 миллиметр);

3) аға офицер құрамында – ені 5 миллиметр екі көлденең жолақ, погонның төменгі шетінен жолақтың төменгі шетіне дейінгі аралық – 8 миллиметр, жолақ арасындағы аралық – 2 миллиметр, жолақтың түсі көмкерменің түсіне сәйкес келеді;

4) кіші офицер құрамында – ені 5 миллиметр бір көлденең жолақ, погонның төменгі шетінен жолақтың төменгі шетіне дейінгі аралық – 8 миллиметр, жолақтың түсі көмкерменің түсіне сәйкес келеді;

5) келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамында, әскери, арнаулы оқу орнының курсантында әскери атағына сәйкес:

ішінен тігілген немесе металл көлденең жапсырма;

ішінен тігілген немесе металл көлденең жапсырма және әріп (зәкір) орналасады.

Погонның бойлық осьтік сызығына бұрышы жоғары қаратып тік тағылатын бұрыш түріндегі жапсырма. Жалпақ жапсырманың ені – 15 миллиметр, жіңішке жапсырманың ені – 7 миллиметр, жапсырманың ұзындығы – 30 миллиметр, жапсырмалардың арасындағы аралық – 2 миллиметр, погонның (шағын погоннан басқа) төменгі шетінен жапсырманың төменгі шетіне дейінгі аралық – 8 миллиметр.

Әріптің (зәкірдің) биіктігі – 20 миллиметр, погонның (шағын погоннан басқа) төменгі шетінен әріптің (зәкірдің) төменгі шетіне дейінгі аралық – 8 миллиметр. Әріп (зәкір) жапсырмамен бірге пайдаланылған жағдайда әріптің (зәкірдің) жоғарғы шетінен жапсырманың төменгі шетіне дейінгі аралық – 2 миллиметр.

Шағын погондағы жапсырма мен зәкір погондағыға ұқсас, шағын погонның төменгі шетінен жапсырма мен зәкірдің шетіне дейінгі аралық – 5 миллиметр. Зәкір мен жапсырма бірге пайдаланылған жағдайда ол жапсырманың жоғарғы жағына тағылады.

60. Жоғарғы Бас қолбасшының погонына погонның бойлық осьтік сызығында дәл ортасында – алтындатылған зер және алтын түстес жібек жіппен кестелеп тігілген Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі болады (диаметрі – 35 миллиметр). Погонның төменгі шетінен Елтаңбаның ортасына дейінгі аралық – 60 миллиметр.

61. Жоғары офицер құрамының (адмиралдан басқа) погонында әскери атағына сәйкес погонның бойлық осьтік сызығында орта тұсында көмкермесі қызыл түсті (ҚК ӘҚК-да, ДШӘ-да және Арнайы мақсаттағы күштерінде – көмкермесі көгілдір түсті, ҰҚК Авиация қызметінде – көмкермесі ашық көк түсті) немесе онсыз, алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген алтын түстес жұлдыздар орналасады. Погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 30 миллиметр ("генерал-майор" әскери атағында – 55 миллиметр, "генерал-лейтенант" әскери атағында – 40 миллиметр), погон бойындағы жұлдыздар ортасының арасы 25 миллиметр. Кестелеп тігілген жұлдыздың диаметрі 22 миллиметр (133-сурет).

Адмиралдың погонында әскери атағына сәйкес погонның бойлық осьтік сызығында алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген алтын түстес жұлдыздар орналасады, оның ортасында сұр және қара түсті бесбұрышқа салынған қара түсті зәкір болады. Погонның көмкермесі сары немесе қара түсті. Погонның төменгі шетінен бірінші жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 30 миллиметр ("контр-адмирал" әскери атағында – 55 миллиметр, "вице-адмирал" әскери атағында – 40 миллиметр), погонның бойындағы жұлдыздар ортасының арасы – 25 миллиметр (133-сурет).

62. Аға офицер құрамының погонында диаметрі 20 миллиметр алтын түстес металл (муфтадағы погонда – кестелеп тігілген) жұлдыздар болады (134-сурет).

Жұлдыздар әскери атаққа сәйкес:

1) полковникте (1-дәрежелі капитанда) – үш жұлдыз, олардың төменгі екеуі погонның бойлық осьтік сызығы мен шетінің арасындағы ортада екі жағына тағылады. Погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 35 миллиметр. Үшінші жұлдыз погонның бойлық осьтік сызығына алғашқы екеуінен жоғары тағылады. Погонның бойындағы жұлдыздар ортасының арасы – 25 миллиметр;

2) подполковникте (2-дәрежелі капитанда) – екі жұлдыз, погонның бойлық осьтік сызығы мен шетінің арасындағы ортада екі жағына тағылады (погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 35 миллиметр);

3) майорда (3-дәрежелі капитанда) — бір жұлдыз, погонның бойлық осьтік сызығына тағылады (погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 55 миллиметр).

63. Кіші офицер құрамының погонына диаметрі 13 миллиметр алтын түстес металл (муфтадағы погонға – кестелеп тігілген) жұлдызшалар тағылады (134-сурет).

Жұлдыздар әскери атаққа сәйкес:

1) капитанда (капитан-лейтенантта) – төрт жұлдыз, олардың төменгі екеуі погонның бойлық осьтік сызығы мен шетінің арасындағы ортада екі жағына тағылады (погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 30 миллиметр). Үшінші және төртінші жұлдыздар погонның бойлық осьтік сызығына алғашқы екеуінен жоғары тағылады (погонның бойындағы жұлдыздар ортасының арасы – 20 миллиметр);

2) аға лейтенантта – үш жұлдыз, олардың төменгі екеуі погонның бойлық осьтік сызығы мен шетінің арасындағы ортада екі жағына тағылады (погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 30 миллиметр). Үшінші жұлдыз погонның бойлық осьтік сызығына алғашқы екеуінен жоғары тағылады. Погонның бойындағы жұлдыздар ортасының арасы – 25 миллиметр;

3) лейтенантта – екі жұлдыз, погонның бойлық осьтік сызығы мен шетінің арасындағы ортада екі жағына тағылады (погонның төменгі шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық – 30 миллиметр).

Ішкі істер министрлігі әскери-тергеу органының (бұдан әрі – әскери-тергеу органы) және әскери прокуратура органының офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының мундирі мен кителінің погонына, сондай-ақ алынбалы погонына түйме деңгейінен төмен 10 миллиметр аралықта айқастырылған екі қылыш аясындағы қалқан бейнеленген эмблема тағылады.

64. Келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының погонына әскери атағына сәйкес мынадай жапсырма (135, 136-суреттер):

1) шебер-сержантта (шебер-старшинада) – екі жалпақ және бір жіңішке жапсырма;

2) штаб-сержантта (штаб-старшинада) – екі жалпақ жапсырма;

3) бірінші сыныпты сержантта (бірінші сыныпты старшинада) – бір жалпақ және үш жіңішке жапсырма;

4) екінші сыныпты сержантта (екінші сыныпты старшинада) – бір жалпақ және екі жіңішке жапсырма;

5) үшінші сыныпты сержантта (үшінші сыныпты старшинада) – бір жалпақ және бір жіңішке жапсырма;

6) аға сержантта (бас старшинада) – бір жалпақ жапсырма;

7) сержантта (бірінші сатылы старшинада) – үш жіңішке жапсырма;

8) кіші сержантта (екінші сатылы старшинада) – екі жіңішке жапсырма;

9) ефрейторда (аға матроста) – бір жіңішке жапсырма тағылады.

Қатардағы жауынгердің (матростың) погонында әскери атағы бойынша айырым белгісі көрсетілмейді.

65. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының (ҚК ӘТК-нің курсантынан басқа) погонына "К" әрпі, әскери атағына сәйкес мынадай жапсырма (136-сурет):

1) аға сержантта – бір жалпақ жапсырма;

2) сержантта – үш жіңішке жапсырма;

3) кіші сержантта – екі жіңішке жапсырма;

4) ефрейторда – бір жіңішке жапсырма тағылады.

Қатардағы жауынгердің және курсанттың погонында әскери атағы бойынша айырым белгісі көрсетілмейді.

66. ҚК ӘТК әскери оқу орны курсантының погонына (шағын погонына) – зәкір, әскери атағына сәйкес мынадай жапсырма (136-сурет):

1) бас старшинада – бір жалпақ жапсырма;

2) бірінші сатылы старшинада – үш жіңішке жапсырма;

3) екінші сатылы старшинада – екі жіңішке жапсырма;

4) аға матроста – бір жіңішке жапсырма тағылады.

Матростың және курсанттың погонында әскери атағы бойынша айырым белгісі көрсетілмейді.

67. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің зәкірсіз погонына (шағын погонына) жапсырма погонға ұқсас түрде тағылады (136-сурет).

68. Кадеттің, ұлан мен тәрбиеленушінің погонында мынадай әріптер (136-сурет):

әскери колледжде – "ӘК";

"Жас ұлан" республикалық мектебінде – "ЖҰ" әріптері болады.

69. Жапсыра тігілетін және алынбалы погонда (муфтадағы погоннан және шағын погоннан басқа) погонның жоғарғы шетінен түйменің ортасына дейін 10 миллиметр аралықта диаметрі 14 миллиметр алтын түстес нысанды түйме тағылады.

70. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісінің салтанатты киім нысанындағы пальтоның (қысқы кезеңде қаракөл жаға кигізіледі) жағасына параллелограмма пішініндегі ашық көгілдір түсті ілмек жапсыра тігіледі. Ілмектің ұзындығы – 85 миллиметр, ені – 35 миллиметр, көлбеуі 10 миллиметр. Ілмектің шетіне алтын түстес жиек кестелеп тігіледі. Ілмектің жоғарғы бөлігінде ортасында "ПП" деген әріптер орналасады, әріптердің өлшемі: биіктігі – 20 миллиметр, ені 10 миллиметр.

7-тарау. Жеңдегі және төске тағылатын айырым белгісі үлгілерінің сипаттамасы

71. Жеңдегі белгілер әскери қызметшінің ҚК-ға, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға, әскери басқару органына және әскери оқу орнына тиесілігін, сондай-ақ әскери-теңіз атағы бар офицердің және оқу курсы бойынша курсанттың әскери атағы бойынша айырмашылығын айқындайтын бейнемен, жазумен өзара ерекшеленеді.

72. Жоғарғы Бас қолбасшы киім-кешегінің сол жақ жеңіндегі киім-кешектің (жейдеден басқа) сол жақ жеңіне тігілетін жеңдегі белгі қалқан пішінінде болады (137-сурет).

Жоғарғы Бас қолбасшы киім-кешегінің сол жақ жеңіне тігілетін жеңдегі белгі периметрі бойынша алтындатылған зер жіппен (далалық киім нысанынан басқа) көмкерілген.

Жеңдегі белгінің өлшемі: биіктігі бойынша – 90 миллиметр, ені бойынша – 75 миллиметр. Салтанатты және күнделікті киім нысанында жеңдегі белгі негізінің түсі киім нысанының түсімен бірдей болады. Далалық киім нысанында жеңдегі белгі негізінің түсі киім-кешектің түсіне сәйкес келеді.

Киім-кешектің (жейдеден басқа) сол жақ жеңіндегі жеңдегі белгі (МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа) қалқан пішінінде болады (137-сурет).

Жеңдегі белгінің өлшемі: биіктігі бойынша – 90 миллиметр, ені бойынша – 75 миллиметр. Салтанатты және күнделікті киім нысанында жеңдегі белгі негізінің түсі киім нысанының түсімен бірдей болады, әскери-тергеу органы әскери қызметшісінің сұр түсті салтанатты мундирінде – сұр түсті, қара жусан түстес салтанатты мундиріне – сары түсті болады. Жеңдегі белгі жиегінің түсі, ондағы жазу мен сурет – алтын түстес. Далалық киім нысаны үшін жеңдегі белгі негізінің түсі киім-кешектің түсіне сәйкес келеді, жеңдегі белгі жиегінің түсі, ондағы жазу мен сурет – қара түсті.

МКҚ-ның жеңдегі белгісі биіктігі 100 миллиметр және ені 90 миллиметр сопақша пішінді болады.

ҰҚК Авиация қызметінің жеңдегі белгісі диаметрі 70 миллиметр шеңбер болады.

Жеңдегі белгінің бейнесі:

1) Жоғарғы Бас қолбасшыда – қызыл түсті жұлдыз, жұлдыздың ортасында Қазақстан Республикасы картасының аясында алтын түстес күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран (ҚК эмблемасы), жеңдегі белгінің жоғарғы бөлігінде "ҚАЗАҚСТАН" деген жазу;

2) ҚК әскери қызметшісінде – қызыл түсті жұлдыз, жұлдыздың ортасында алтын түстес күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран (ҚК эмблемасы), жоғарғы бөлігінде – "ҚАЗАҚСТАН", төменгі бөлігінде "ҚАРУЛЫ КҮШТЕР" деген жазу, жұлдызша мен айшықталған бидай масағы;

3) МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісінде – жоғарыда екі жағында бүйірлік ойығы бар, биіктігі 100 миллиметр және ені 90 миллиметр сопақша пішінді қалқанды білдіреді, қалқанның ортасында алтын (сары) көмкермесі бар ашық көк түсті контурлы жеті бұрышты жұлдыздың бейнесі орналасады, оның ақ түсті (күміс түстес) негізінің ортасында алтын түстес көмкермесі бар көгілдір түсті бес бұрышты жұлдыз орналасады. Бес бұрышты жұлдыздың ортасында алтын түстес күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген. Жеті бұрышты жұлдыздың астында – лавр бұтағы, үстінде ұлттық ою-өрнек бейнеленген. Төменде қалқанның ішкі жиегі бойында ұшы үшбұрыш болып кесілген алтын түстес (сары түсті) көмкермесі бар көгілдір түсті лента бар, лентаға "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ" деген жазу түсірілген. Қалқан жиегінің жоғарғы бөлігінде он бір дөңгелекті тойтарма болады. Жиектің төменгі бөлігіне "МЕМЛЕКЕТТІК КҮЗЕТ ҚЫЗМЕТІ" деген жазу түсірілген. Жеңдегі белгінің негізі – ашық көгілдір түсті, жазу мен кескін кестелеп тігілген;

4) әскери прокуратура органының әскери қызметшісінде – сегіз бұрышты жұлдыз, оның ортасында Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі, жоғарғы бөлігінде – "ҚАЗАҚСТАН", төменгі бөлігінде "ӘСКЕРИ ПРОКУРАТУРАСЫ" деген жазу болады;

5) ҰҚК әскери полициясы, әскери қарсы барлау органы мен Шекара академиясының әскери қызметшісінде – ішінде орталық негізі ашық көгілдір (көгілдір) түсті және сыртқы шеңбері алтын түстес (сары түсті) жиекпен жиектелген ашық көк (көк) түсті дөңгелек қалқанның бейнесі бар. Ашық көк (көк) түсті қалқанның сыртқы шеңберін бойлап мемлекеттік тілде: жоғарғы бөлігінде – "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", төменгі бөлігінде "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІ" деген жазу түсірілген. Жазулар күміс (ақ) түспен жазылған. Қалқанның ортасында ашық көгілдір (көгілдір) түсті негізде жеті доғал сәулесі бар алтын түстес (сары түсті) негізде күрең қызыл (қошқыл қызыл) түсті айшықталған жеті бұрышты жұлдыз болады. Лағыл түсті жұлдыздың ортасында – шағын қалқан. Ашық көк (көк) түсті қалқанның алтын түстес (сары түсті) жиекпен жиектелген шеңберін бойлап мемлекеттік тілде: "НАМЫС. АЙБЫН. ОТАН" деген ұран болады. Жазу күміс (ақ) түспен жазылған. Қалқанның ортасында ашық көгілдір (көгілдір) түсті негізде алтын түстес (сары түсті) киіз үй сүйегінің күмбезі – "шаңырақтың" айшықталған бейнесі бар;

6) ҰҚК Авиация қызметінің әскери қызметшісінде – алтын түстес жиекпен жиектелген, қара көк түсті негізі бар, диаметрі 70 миллиметр дөңгелек қалқанның бейнесі болады. Қалқанның сыртқы шеңберін бойлап: жоғарғы бөлігінде – "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", төменгі бөлігінде "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІ" деген жазу түсірілген. Жазулар алтын (күміс) түспен жазылған. Қалқанның ортасында жеті сәулесі бар алтын түстес негізде қара көк (ашық көк) түсті айшықталған жеті бұрышты жұлдыз орналасқан. Жұлдыздың ортасында қара көк түсті шағын қалқан болады. Қалқанның алтын түстес жиекпен жиектелген шеңберін бойлап алтын (күміс) түспен "НАМЫС. АЙБЫН. ОТАН" деген жазу жазылған. Қалқанның ортасында қара көк (ашық көк) түсті негізде алтын түстес киіз үй сүйегінің күмбезі – шаңырақтың айшықталған бейнесі бар;

7) ҰҚК ШҚ әскери қызметшісінде – ішінде қызыл түспен көмкерілген ашық жасыл-жасыл түсті орталық негізі және ашық көк-көк түсті шеңбері бар үлкен дөңгелек қалқанның бейнесі болады. Қалқанның орталық бөлігінде күміс түстес жебе ұштығынан жеті бұрышты жұлдыз орналасқан. Жұлдыздың бетінде шеңбері ашық көк-көк түсті және ортасы көкшіл-көгілдір түсті шағын қалқан болады. Шағын қалқанның ортасы киіз үй сүйегінің күмбезін – шаңырақты білдіреді. Үлкен қалқанның шеңберін бойлап: жоғарғы бөлігінде – "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", төменгі бөлігінде "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІНІҢ ШЕКАРА ҚЫЗМЕТІ" деген жазу түсірілген. Шағын қалқанның шеңберін бойлап: "БІЗ – ОТАННЫҢ БЕРІК ҚАЛҚАНЫ" деген жазу түсірілген. Жазулар мемлекеттік тілде ақ түспен жазылған;

8) әскери-тергеу органының әскери қызметшісінде – ортаңғы бөлігінде негізі көгілдір түсті, диаметрі 45 миллиметр шеңбер орналасқан. Шеңбердің сыртқы шетін бойлап ені 2 миллиметр қызыл түсті жиектеме жасалған, ішкі шетін бойлап ені 2 миллиметр алтын түстес жиектеме жасалған. Шеңбердің ортасында қоңыр түсті кескінді қалқанның, оның артында коңыр түсті жиектемесі бар алтын түстес екі қылыштың бейнесі бар, алтын түстес кескінді шағын қалқанның ортасында негізі көгілдір түсті шеңбер орналасқан, шеңбердің сыртқы шетін бойлап ені 1 миллиметр қоңыр түсті 3 жиектеме жасалған, оның ішінде – шаңырақтың бейнесі, жоғарғы бөлігінде – алтын түстес бес бұрышты жұлдыз, төменгі бөлігінде алтын түстес лавр бұтағы бар, шевронның жоғарғы бөлігінде – әріптің биіктігі 6 миллиметр алтын түстес "ҚАЗАҚСТАН", төменгі бөлігінде шеңбердің периметрін бойлап алтын түстес "ӘСКЕРИ-ТЕРГЕУ ОРГАНЫ" деген жазу жазылған, әріптердің биіктігі – 4 миллиметр, жазудың астында алтын түстес ұлттық ою-өрнек элементі орналасқан. Шевронның сыртқы шетін бойлап ені 3 миллиметр қызыл түсті жиек, ішкі периметрін бойлап ені 3 миллиметр алтын түстес ширатылған лента түрінде жиектеме жасалған;

9) ТЖМ әскери қызметшісінде – қызыл түсті жиектеме, оның орталық негізі алтын түстес айшықталған бидай масағымен жиектелген. Айшықталған бидай масағы үстіңгі және астыңғы жағынан алтын түстес нүктелермен бөлінген. Қалқанның ортасында екі шартты параллель сызық оранған көгілдір түсті сопақша пішіндегі жер шары және ақ түсті меридиан, оның ортасында ішіне көк үшбұрыш салынған ақ түсті "жел бағыты" бар қызғылт сары шеңбер болады. Жер шарының астында қалықтап ұшқан қыранның кескінді бейнесі орналасқан. Оның жоғарғы бөлігінде – "ҚАЗАҚСТАН", төменгі бөлігінде "ТЖМ" деген жазу түсірілген. Жазу мен қалықтап ұшқан қыранның кескінді бейнесі – алтын түстес;

10) ҰҰ әскери қызметшісінде – жеңдегі белгінің ортасында 32 сәулесі бар күн және оның астында ашық көгілдір түсті ту матасына салынған алтын-сары түсті қалықтап ұшқан қыранның кескінді бейнесі орналасқан. Жоғарғы бөлігіне – "ҚАЗАҚСТАН", төменгі бөлігіне "ҰЛТТЫҚ ҰЛАН" деген жазу түсірілген. Жазудың түсі, 32 сәулесі бар күн, жеңдегі белгінің жиегі мен қалықтап ұшқан қыранның кескінді бейнесі – алтын-сары түсті.

73. Киім-кешектің (жейдеден басқа) оң жеңіне жапсыра тігілетін жеңдегі белгі (138-сурет):

1) Жоғарғы Бас қолбасшыда – диаметрі 81 миллиметр шеңбер, оның ішінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы бейнеленген. Шеңбердің жоғарғы бөлігіне "ЖОҒАРҒЫ БАС ҚОЛБАСШЫ" деген жазу түсірілген. Шеңбер алтындатылған зер жіппен жиектелген. Жеңдегі белгі жиегінің түсі, ондағы жазу мен бейне алтын түстес;

2) Қорғаныс министрінде – диаметрі 81 миллиметр шеңбер, оның ішінде қанатты барыста ұшып бара жатқан алтын жауынгер бейнеленген. Шеңбер алтындатылған зер жіппен жиектелген. Жеңдегі белгі жиегінің түсі, ондағы жазу мен бейне алтын түстес;

3) Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – ҚК Бас штабының бастығында – диаметрі 81 миллиметр шеңбер, оның ішінде қанатты барыс және ҚК эмблемасы (қызыл түсті бес бұрышты жұлдыз, алтын түстес күн, оның астында алтын түстес қалықтап ұшқан қыран) бейнеленген. Шеңбер алтындатылған зер жіппен жиектелген. Жеңдегі белгі жиегінің түсі, ондағы жазу мен бейне алтын түстес.

74. ҚК ӘТК-нің корабльдік әскери атағы бар адмирал мен офицердің әскери атағы бойынша жеңдегі айырым белгісі – алтын түстес оқа (139-сурет).

Берілген әскери атағына сәйкес:

1) адмиралда – бір жалпақ және одан жоғары үш орташа;

2) вице-адмиралда – бір жалпақ және одан жоғары екі орташа;

3) контр-адмиралда – бір жалпақ және одан жоғары бір орташа;

4) бірінші дәрежелі капитанда – бір жалпақ;

5) екінші дәрежелі капитанда – төрт орташа;

6) үшінші дәрежелі капитанда – үш орташа;

7) капитан-лейтенантта – екі орташа және одан жоғары бір жіңішке;

8) аға лейтенантта – екі орташа;

9) лейтенантта – бір орташа және одан жоғары бір жіңішке оқа болады.

Оқа келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметші мен әскерге шақыру бойынша офицер (әскери қызметші әйелден басқа) тужуркасының екі жеңіне төменгі шетіне параллель: салтанатты және күнделікті тужуркада тігістен тігіске дейін жапсыра тігіледі.

Оқалардың арасы – 5 миллиметр.

Оқалардың үстіне алтын түстес бес бұрышты жұлдыз жапсыра тігіледі: адмиралда – ортасында алтын түстес зәкір бейнеленген жұлдыздың контуры, ал қалған офицерлерде тұтас жұлдыз болады.

Оқаның жоғарғы шетінен жұлдыздың ортасына дейінгі аралық 30 миллиметр, адмиралда – 45 миллиметр.

Офицердің корабльдік әскери атағы бойынша жеңдегі айырым белгісінің өлшемі:

1) жоғары офицер құрамында жұлдыздың диаметрі – 50 миллиметр;

2) аға және кіші офицер құрамында жұлдыздың диаметрі – 30 миллиметр;

3) жалпақ оқаның ені – 30 миллиметр;

4) орташа оқаның ені – 13 миллиметр;

5) жіңішке оқаның ені – 6 миллиметр болады.

75. Әскери (арнаулы) оқу орнының курсантында оқу курсы бойынша жеңдегі белгісі – киім-кешектің сыртқы матасының түсі бойынша шұғадан жасалған қайырмасында бұрышы төмен қарай орналасқан алтын түстес оқадан жасалған бұрыштар (140-сурет).

Оқу курсына сәйкес жеңдегі белгіде: 1, 2, 3, 4, 5-курс курсанты үшін тиісінше бір, екі, үш, төрт, бес бұрыш орналасқан.

Оқаның ені – 10 миллиметр, ұзындығы – 75 миллиметр.

Бұрыштардың арасы – 2 миллиметр.

76. Мемлекеттік тиесілігін білдіретін айырым белгісі ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар әскери қызметшілерінің № 1 күнделікті киім нысанына, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан тыс жерде (ДШӘ-дан басқа) міндеттерді орындайтын әскери қызметшіде далалық және арнайы киім-кешекке жапсыра тігіледі. Осы айырым белгісін Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Туының кішірейтілген көшірмесінің сол (алдыңғы) немесе оң (артқы) жағының бейнесі түрінде жасауға (кестелеп тігуге) жол беріледі. Бұл айырым белгісі № 1 күнделікті киім нысанының сол жақ кеуде жағына және әскери қызметшінің далалық киім нысанының жеңіне жеңнің шеткі нүктесінен 2 сантиметр аралықта жапсыра тігіледі (141-сурет).

Сонымен қатар № 1 күнделікті киім нысанының оң жақ кеуде жағына әскери қызметшінің сыныптық біліктілігін білдіретін сыныптық біліктілік төсбелгісі жапсыра тігіледі.

8-тарау. Бас киімдегі кокарда мен эмблема үлгілерінің сипаттамасы

77. Жоғарғы Бас қолбасшы, офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы үшін кокарда мен эмблема көзделген (142-сурет):

1) Жоғарғы Бас қолбасшының, келісімшарт бойынша офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының күнқағары бар малақайы мен құлақшынына тағылатын кокарда түсті металдардың қоспасынан жасалған:

ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘҚК-дан, ДШӘ-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ТЖМ-дан, МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа) үшін жалпыәскери кокарда көгілдір негізде ҚК эмблемасы түрінде сопақша пішінді болады, кокарданың шеті алтын түстес сәуле түрінде жасалған;

ҚР ӘҚК мен ДШӘ үшін айшықталған лавр бұтағымен көмкерілген жалпыәскери кокарда түрінде жасалған;

ҰҚК Авиация қызметі үшін алтын түстес бес бұрышты жұлдызды білдіреді, оның ортасында алтын түстес айшықталған лавр бұтағы жиектемесіндегі ашық көгілдір (көгілдір) түсті негізде алтын түстес (сары түсті) киіз үй (сүйегінің) күмбезінің – шаңырақтың айшықталған бейнесі болады;

ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін жартылай сопақша пішінді болады, оның ортасында зәкір, зәкірдің ортасында қызыл түсті бес бұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында алтын түстес күн, оның астында қалықтап ұшқан қыран болады, кокарданың шеті алтын түстес сәуле түрінде жасалған;

ТЖМ үшін осы тармақшаның бірінші бөлігінде айтылған жалпыәскери кокардаға ұқсас болады, бірақ кокарданың ортасында ҚК эмблемасының орнына ортасында ішіне көк үшбұрыш салынған қызғылт сары шеңбері бар ақ түсті "жел бағыты" орналасқан;

2) МКҚ және ҰҰ құрметті қарауыл бөлімшесінің фуражкасы мен малақайына тағылатын кокардалар түсті металдардың қоспасынан былайша жасалады:

МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісі үшін фуражканың төбесіне және қаракөл құлақшынға, ҰҰ құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісі фуражкасының төбесіне тағылатын кокарда Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесіне ұқсас;

МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісінің салтанатты фуражкасы мен қалпағына тағылатын кокарда бес бұрышты жұлдызды білдіреді, оның көлденеңіне қарай созылған, лавр бұтағымен айшықталған жиектемесіндегі көгілдір түсті негізінің ортасында шауып келе жатқан салт атты бейнеленген болады.

Күнқағардың төменгі шеті екі лавр бұтағы түрінде алтындатылған тігіспен жасалған. Баудың сыртқы шеті мен ортасы ұлттық ою-өрнек түрінде ашық көгілдір түсті негізге алтындатылған тігіспен жасалған;

3) Жоғарғы Бас қолбасшының, келісімшарт бойынша офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының фуражкасына, қалпағына, кепиіне тағылатын эмблемасы бар кокарда жібек жіппен кестеленіп тігілген, бас киімге тағылатын кокарданың жиегі бас киім төбесінің матасы (фуражка үшін төбесіндегі мата түсі негізінде) түсіндегі жіппен көмкерілген;

ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘКҚ-дан, ДШӘ-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ТЖМ-дан, МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа) үшін жалпыәскери эмблемасы бар кокарда көлденеңіне қарай созылған алтын түстес лавр бұтағымен айшықталған жиектемеде алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген ҚК эмблемасын білдіреді. ҚК эмблемасындағы жұлдыз қызыл түсті жібек жіппен кестелеп тігілген. ҚК эмблемасындағы жұлдыздың жиегі, күн, қыран мен лавр бұтағы алтын түстес жібек жіппен кестелеп тігілген;

ҚК ӘҚК және ДШӘ үшін сопақша пішінді көгілдір негіздегі ҚК эмблемасы түрінде сопақша пішінде жасалған, одан алтын және сары түсті сәуле шығып тұрады. Сәуленің ұшы лавр бұтағымен айшықталған көмкермеге орналасқан. ҚК эмблемасындағы жұлдыз қызыл түсті жібек жіппен кестелеп тігілген. ҚК эмблемасындағы жұлдыздың жиегі, күн, қыран мен лавр бұтағы алтын түстес жібек жіппен кестелеп тігілген;

ӘТК үшін көлденеңіне қарай созылған алтын түстес лавр бұтағымен айшықталған жиектемеде алтын түстес зәкір негізінде алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген ҚК эмблемасын білдіреді. ҚК эмблемасындағы жұлдыз қызыл түсті жібек жіппен кестелеп тігілген. ҚК эмблемасындағы жұлдыздың жиегі, күн, қыран, зәкір мен лавр бұтағы алтын түстес жібек жіппен кестелеп тігілген. Кепиге тағылатын кокарда негізсіз, тікелей төбесіндегі матаның үстіне кестелеп тігіледі;

ТЖМ үшін осы тармақшаның бірінші бөлігінде айтылған жалпыәскери эмблемасы бар кокардаға ұқсас болады, бірақ кокарданың ортасында ҚК эмблемасының орнына ортасында ішіне көк үшбұрыш салынған қызғылт сары шеңбері бар ақ түсті "жел бағыты" болады;

ҰҚК Авиация қызметі үшін сары (қорғаныш) түсті жиекпен жиектелген киім-кешектің сыртқы түсіндей негізі бар, диаметрі 50 миллиметр дөңгелек қалқанның бейнесі жібек жіппен кестелеп тігіп жасалған.

Қалқанның сыртқы шеңберін бойлап: жоғарғы бөлігінде "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ", төменгі бөлігінде – "ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК КОМИТЕТІ" деген жазу түсірілген. Жазулар сары (ақ) түспен жазылған.

Қалқанның ортасында жеті доғал бұрышты сәулесі бар сары (қорғаныш) түсті негізде киім-кешектің сыртқы түсіндей айшықталған жеті бұрышты жұлдыз орналасқан. Жұлдыздың ортасында киім-кешектің сыртқы түсіндей шағын қалқан орналасқан. Қалқанның сары (ақ) түсті жиекпен көмкерілген шеңберін бойлап: сары (ақ) түсті "НАМЫС. АЙБЫН. ОТАН" деген жазу түсірілген. Қалқанның ортасында сары (ақ) түсті киіз үй (сүйегінің) күмбезінің – шаңырақтың айшықталған бейнесі болады;

4) келісімшарт бойынша далалық кепи мен панамаға тағылатын эмблемасы бар кокарда – жібек жіппен, бас киімге тағылатынының жиегі бас киім төбесі матасының түсіндегі жіппен кестелеп тігілген:

ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ТЖМ-дан, МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа) үшін жалпыәскери эмблемасы бар кокарда осы тармақтың 3) тармақшасының бірінші бөлігінде айтылғанға ұқсас түрде жібек жіппен кестелеп тігілген, бірақ бұл ретте далалық бас киім төбесінің матасына қолданылатын түске ұқсас жібек жіп пайдаланылады;

ТЖМ үшін осы тармақтың 3) тармақшасының төртінші бөлігінде айтылған эмблемасы бар кокардаға ұқсас болады, бірақ бұл ретте далалық бас киім төбесінің матасына қолданылатын түске ұқсас жібек жіп пайдаланылады;

ҰҚК Авиация қызметі үшін осы тармақтың 3) тармақшасының бесінші бөлігінде айтылған эмблемасы бар кокардаға ұқсас болады, бірақ бұл ретте далалық бас киім төбесінің матасына қолданылатын түске ұқсас жібек жіп пайдаланылады.

78. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшіде, әскери, арнаулы оқу орнының курсантында, кадетінде, ұланында және тәрбиеленушісінде (142-сурет):

1) құлақшынға тағылатын эмблемасы бар кокарда (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) қызыл түсті бес бұрышты жұлдыз түрінде алюминий қоспасынан жасалады, жұлдыздың ортасында алтын түстес күн мен оның астында қалықтап ұшқан қыран болады. Эмблема алтын түстес бұтақтармен көмкерілген;

2) ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі әскери қызметшісінің күнқағарсыз бас киіміне, құлақшынына тағылатын эмблемасы бар кокарда алюминий қоспасынан жасалады. Ортасында зәкір, оның аясында қызыл түсті бес бұрышты жұлдыз орналасады, жұлдыздың ортасында – алтын түстес күн мен оның астында қалықтап ұшқан қыран болады.

9-тарау. Киім-кешектегі эмблема және тігіс үлгілерінің сипаттамасы

79. Жоғарғы Бас қолбасшының погонындағы эмблема диаметрі 40 миллиметр Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы түрінде алтын түстес және көгілдір түсті жібек және металдандырылған жіп мата негізінде кестелеп тігілген (143-сурет).

80. Жоғарғы Бас қолбасшының салтанатты фуражкасы төбесінің жоғарғы бөлігінде биіктігі 48 миллиметр Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы түрінде алтын түстес және көгілдір түсті жібек және металдандырылған жіп негізінде кестелеп тігілген.

81. Жоғарғы Бас қолбасшы және жоғары офицер құрамы фуражкасы айнала жиегінің алдыңғы төменгі жағында алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген алтын түстес лента болады. Салтанатты фуражканың күнқағарында лавр бұтағы бар ұлттық ою-өрнек салынған.

Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының күнделікті кепиінде күнқағарда алтын түстес лавр бұтағы кестелеп тігіледі.

ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының фуражкасы мен күнқағары бар қаракөл құлақшынының күнқағарында емен бұтағы кестелеп тігіледі.

82. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының күнқағары бар қаракөл құлақшынында алдыңғы жағының төменгі бөлігінде күнқағардың үстінде алтын түстес алтындатылған зер жіппен кестелеп тігілген лента болады.

83. ҚК ӘҚК және ДШӘ келісімшарт бойынша аға және кіші офицер құрамының, сержант және қатардағы жауынгер құрамының салтанатты және күнделікті фуражкасының төбесіндегі эмблема қанат түрінде алтын түстес металдандырылған жіп негізінде кестелеп тігілген. Қанаттың ортасында бес бұрышты жұлдыз орналасқан. Эмблеманың өлшемі – 34х24 миллиметр.

84. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының мундирі мен кителі (тужурка) жағасының шетін бойлап алтындатылған зер жіппен тігіс тігіледі (144-сурет).

85. ҚК ӘТК әскери қызметшісі (адмиралдан басқа) тужуркасының жағасына мынадай алтын түстес эмблема бекітіледі:

1) офицер құрамында – жоғары офицер құрамы үшін ақ түсті салтанатты тужуркада зәкірі бар емен жапырағы және барлығы үшін қара түсті салтанатты тужуркада өлшемі 30х20 миллиметр алтын түстес зәкір;

2) келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының салтанатты тужуркасында өлшемі 34х24 миллиметр зәкір.

Мундир мен кительдің жағасына (Жоғарғы Бас қолбасшыдан, жоғары офицер құрамынан, әскери-тергеу органы мен әскери прокуратура органынан басқа) алтын түстес "КZ" деген әріптер бекітіледі.

Әскери-тергеу органы мен әскери прокуратура органының офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының мундирі мен кителінің погонына, сондай-ақ алынбалы погонына екі айқасқан қылыш аясындағы қалқанның бейнесі бар эмблема бекітіледі.

10-тарау. Береттегі жапсырма мен кокарда үлгілерінің сипаттамасы

86. Береттегі көгілдір түсті (АОК-те – көгілдір, жасыл және көк түсті, әскери колледждің кадетінде, ұланында қара түсті) жапсырма алтын түстес жиектемесі бар қалқан пішінін (ДШӘ үшін трапеция тәрізді пішін) білдіреді және береттің сол жағына жапсыра тігіледі. Жапсырманың өлшемі: биіктігі – 50 миллиметр, ені – 40 миллиметр (ДШӘ үшін алдыңғы бөлігінің биіктігі – 35 миллиметр, артқы бөлігінің биіктігі – 15 миллиметр, жоғарғы бөлігінің ұзындығы – 80 миллиметр және төменгі бөлігінің ұзындығы – 70 миллиметр) (145-сурет).

Жапсырманың ортасында мыналар болады:

1) бес бұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында – күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран (ӘТК-ден, ДШӘ-дан, АОК-тен, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, әскери барлау органының арнайы мақсаттағы бөлімінен (бөлімшесінен), ҚК әскери колледжінен, ТЖМ-дан, ҰҰ-дан және ҰҚК ШҚ-дан басқа);

2) ҚК ДШӘ үшін – жапсырманың сол жағында екі шетінде екі ұшағы бар парашютпен түсіп келе жатқан парашютші бейнесі болады. Парашюттің ортасында – бес бұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран болады.

ҚК ДШӘ әскери қызметшісі үшін алтын түстес металдан жасалған жеке металл кокарда қосымша көзделген. ҚК эмблемасындағы жұлдыз қызыл түсті. Ішкі кокарданың негізі көгілдір түсті. Ішкі кокарданың шеті алтын түстес сәуле түрінде жасалған. ҚК эмблемасындағы жұлдыздың жиегі, күн, қыран мен лавр бұтағы алтын түстес. Кокарда алтын түстес металл лавр бұтағымен көмкерілген;

3) ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін – арқаны бар зәкір, оның ортасында бес бұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген;

4) ҚК АОК үшін – кокарданың негізі аспанды, құрлық пен теңізді білдіретін көгілдір, жасыл және қара көк түсті болады. Кокарданың ортасында – екі барыс пен жүзі жоғары қаратылған "Ақинақ" қылышының айшықталған бейнесінің аясында ҚК рәмізі бейнеленген.

Офицер құрамы үшін металдан жасалған берет белгісінде ҚК АОК эмблемасы қосымша көзделген, онда алтын түстес барыс, болат түстес "Ақинақ" қылышы, ҚК эмблемасы бейнеленген. ҚК эмблемасындағы жұлдыздың жиегі, күн, қыран мен лавр бұтағы алтын түстес;

5) ҚМ әскери барлау органының арнайы мақсаттағы бөлімшесі үшін жапсырманың орнына алтын түстес лавр бұтағының аясында "көгілдір болат" түстес қанаты жайылған үкі түрінде кокарда тағылады. Төменгі бөлігінде ортасында – "шаңырақ" бейнеленген ұлттық қалқан, ортасында алтын түстес жүзі жоғары қаратылған ұлттық суық қару – "қылыш", "найза" және "балта" айқастырылған (ҚК әскери барлау органының арнайы мақсаттағы бөлімшесі үшін);

6) ТЖМ үшін – ортасында ішіне көк түсті үшбұрыш салынған қызғылт сары шеңбері бар "жел бағыты";

7) ҰҰ үшін – төменгі жағынан көгілдір түсті қалықтап ұшқан қыранның (Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Туының элементі) кескінді бейнесімен қаусырылған күн сәулесінің бейнесі, сәуленің ортаңғы бөлігінде алтын-сары түспен жасалған шаңырақтың (Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының элементі) бейнесі орналасқан, оның үстінде қолында күрең түстес туы бар сап ұстап шауып келе жатқан салт аттының кескіні жайласқан. Күннің сәулесі мен қалықтап ұшқан қыранның кескінді бейнесінің арасында мемлекеттік тілде "ҰЛТТЫҚ ҰЛАН" деген жазу түсірілген. Жазу, сәуленің бейнесі мен қыранның кескінді сұлбасы сары түспен жасалған;

8) ҰҚК ШҚ және Шекара академиясы үшін – күміс түстес жебе ұштығынан жасалған жеті бұрышты жұлдыз. Жұлдыздың бетінде көмкермесі ашық көк-көк түсті және өзегі ашық жасыл-көгілдір түсті шағын қалқан болады. Шағын қалқанның ортасы киіз үй сүйегінің күмбезін – "шаңырақты" білдіреді. Шағын қалқанның айнала шеңберіне "БІЗ – ОТАННЫҢ БЕРІК ҚАЛҚАНЫ" деген жазу түсірілген. Жазу мемлекеттік тілде ақ түспен жазылған;

9) әскери колледждің кадеті мен ұланы үшін – алтын түспен жиектелген қара түсті жапсырма қалқан пішінін білдіреді. Жапсырманың ортасында алтын түстес қыран басының бейнесі болады.

11-тарау. Салтанатты белбеудің тоғасы және нысанды киім-кешектің түймесі үлгілерінің сипаттамасы

87. Салтанатты белбеудің тоғасы түсті металдардың қоспасынан жасалады және сопақша пішінде болады. Тоғаның өлшемі: биіктігі – 50 миллиметр, ені – 43 миллиметр. Тоға мен ондағы барлық рәміздер алтын түстес (146-сурет). Тоғаның ортасында мыналар болады:

1) Жоғарғы Бас қолбасшы және жоғары офицер құрамы үшін – Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі, оның сыртында ұлттық ою-өрнек бейнеленген;

2) офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы үшін – бес бұрышты жұлдыз бейнесі, жұлдыздың ортасында – күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран, оның сыртында ұлттық ою-өрнек (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, МКҚ-дан және ТЖМ-дан басқа) бейнеленген;

3) ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін – арқаны бар зәкірдің бейнесі, оның үстінде бес бұрышты жұлдыз, соның сыртында ұлттық ою-өрнек бейнеленген;

4) МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісі үшін – бес бұрышты жұлдыздың бейнесі, оның ортасында – шауып келе жатқан салт атты, соның сыртында ұлттық ою-өрнек бейнеленген;

5) ТЖМ үшін – "жел бағыты" және оның астында қалықтап ұшқан қыран, соның сыртында ұлттық ою-өрнек бейнеленген.

88. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің, әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің белдік белбеуіне арналған тоға түсті металдардың қоспасынан жасалады. Тоғаның өлшемі: биіктігі – 53 миллиметр және ені – 70 миллиметр. Тоға мен ондағы барлық рәміздер алтын түстес (147-сурет).

Тоғаның ортасында батырып салынған мыналар болады:

1) ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен және ТЖМ-дан басқа) үшін – диаметрі 44 миллиметр бес бұрышты жұлдыздың бейнесі, жұлдыздың ортасында – күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран;

2) ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі үшін – өлшемі 40 миллиметрге 44 миллиметр зәкірдің бейнесі, зәкірдің ортасында – диаметрі 28 миллиметр бесбұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран;

3) ТЖМ үшін – "жел бағыты" бейнесі және осы бейненің астында өлшемі 44х30 миллиметр қалықтап ұшқан қыран.

89. Нысанды киім-кешектегі түйме: Жоғарғы Бас қолбасшы және жоғары офицер құрамы үшін – 24 миллиметр, қалғандары үшін – 22 миллиметр, кішісі – 14 миллиметр диаметрмен жасалады. Түйме мен ондағы барлық рәміздер – алтын түстес (148-сурет).

Түймеде мыналар:

1) Жоғарғы Бас қолбасшыда және жоғары офицер құрамында – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы;

2) офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамында, әскери, арнаулы оқу орнының курсантында, кадетінде, ұланында және тәрбиеленушісінде (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, МКҚ-дан және ТЖМ-дан басқа) – бес бұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында – күн және оның астында қалықтап ұшқан қыран;

3) ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінде – зәкір;

4) МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісінде – бесбұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында шауып келе жатқан салт атты;

5) ТЖМ-да – "жел бағыты" бейнеленген.

12-тарау. Далалық киім-кешекке әскери атағы және қан тобы бойынша жапсырма үлгілерінің сипаттамасы

90. Әскери атағы көрсетілген төсбелгі жапсырмасы – бүркеніш түсті матадан жасалған тікбұрышты жапсырма далалық қысқы, жазғы және маусымдық күртешеге тағылады. Жапсырманың ені – 3,5 сантиметр, ұзындығы – 13 сантиметр (149-сурет).

Әскери атағына сәйкес төсбелгі жапсырмасында:

1) Жоғарғы Бас қолбасшыда – қара түсті жібек жіппен кестелеп тігілген Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы;

2) жоғары офицер құрамында – қара түсті жапсырманың оң жақ шетінде қалықтап ұшқан қыран (жапсырманың төменгі шетінен қыранның шетіне дейінгі аралық – 10 миллиметр) болады. Ортасында бір сызықтың бойына симметриялы түрде диаметрі 17 миллиметр қара түсті жұлдызшалар орналасқан (жапсырманың төменгі шетінен жұлдыздың шетіне дейінгі аралық – 10 миллиметр);

3) аға офицер құрамында – жапсырманың оң жақ шетінде ені 5 миллиметр екі қара түсті көлденең жолақ болады, жапсырманың оң жақ шетінен жолақтың төменгі шетіне дейінгі аралық – 15 миллиметр, жолақтардың арасы – 3 миллиметр. Ортасында бір сызықтың бойына симметриялы түрде диаметрі 17 миллиметр қара түсті жұлдызшалар орналасқан. Жапсырманың төменгі шетінен жұлдыздың шетіне дейінгі аралық – 10 миллиметр;

4) кіші офицер құрамында – жапсырманың оң жақ шетінде ені 5 миллиметр қара түсті бір көлденең жолақ болады, жапсырманың оң жақ шетінен жолақтың төменгі шетіне дейінгі аралық – 15 миллиметр. Ортасында бір сызықтың бойына симметриялы түрде диаметрі 10 миллиметр қара түсті жұлдызшалар орналасқан. Жапсырманың төменгі шетінен жұлдыздың шетіне дейінгі аралық – 10 миллиметр;

5) келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамында, әскери, арнаулы оқу орнының курсантында, кадетінде, ұланы мен тәрбиеленушісінде – әскери атағының белгісі мен әріптер көлденең орналасады.

Әскери атақтың бұрыш пішініндегі белгісі жапсырманың осьтік сызығының бойына бұрышы оңға қаратылып орналасады. Жалпақ бұрыштың ені – 15 миллиметр, жіңішке бұрыштың ені – 7 миллиметр, бұрыштардың арасы – 2 миллиметр, жапсырманың төменгі шетінен бұрыштың төменгі шетіне дейінгі аралық – 5 миллиметр.

Әріптердің биіктігі – 20 миллиметр, жапсырманың төменгі шетінен әріптердің төменгі шетіне дейінгі аралық – 7 миллиметр.

91. Бір-бірінен геометриялық кескіндердің комбинациясымен, салынған бейнелердің мазмұнымен және мәтіндік жазулармен ерекшеленетін, қан тобы көрсетіліп, матадан жасалған қан тобын көрсететін төсбелгі жапсырмасы – бүркеніш түсті матадан жасалған тікбұрыш. Белгілердің ені – 3,5 сантиметр, ұзындығы – 13 сантиметр. Әріптердің (цифрлардың) биіктігі – 17 миллиметр (150-сурет).

4-бөлім. Әскери киім нысаны мен айырым белгісінің суреті

1-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының жазғы салтанатты киім нысаны	2-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының қысқы салтанатты киім нысаны
3-сурет. Жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) жазғы салтанатты киім нысаны	4-сурет. Жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) қысқы салтанатты киім нысаны
5-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы жоғары офицер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны	6-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы жоғары офицер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны
7-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) жазғы (сұр түсті мундирдегі) салтанатты киім нысаны	8-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы жоғары офицер құрамының жазғы (сұр түсті мундирдегі) салтанатты киім нысаны
9-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) № 1 жазғы күнделікті киім нысаны	10-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) № 2 жазғы күнделікті киім нысаны
11-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) № 1 жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны	12-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа) қысқы күнделікті киім нысаны
13-сурет. ҚК ӘҚК жоғары офицер құрамының № 1 жазғы күнделікті киім нысаны	14-сурет. ҚК ӘҚК жоғары офицер құрамының № 2 жазғы күнделікті киім нысаны
15-сурет. ҚК ӘҚК жоғары офицер құрамының № 1 жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны	16-сурет. ҚК ӘҚК жоғары офицер құрамының қысқы күнделікті киім нысаны
17-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) жазғы далалық киім нысаны	18-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) маусымдық далалық киім нысаны
19-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) маусымдық далалық (далалық свитердегі) киім нысаны	20-сурет. Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) қысқы далалық киім нысаны
21-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының № 1 жазғы салтанатты киім нысаны	22-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының № 2 жазғы салтанатты киім нысаны
23-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны	24-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының № 1 жазғы күнделікті киім нысаны
25-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының № 2 жазғы күнделікті киім нысаны	26-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының № 1 жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны
27-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының № 1 маусымдық күнделікті киім нысаны	28-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының қысқы күнделікті киім нысаны
29-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының жазғы далалық киім нысаны	30-сурет. ҚК ӘТК жоғары офицер құрамының қысқы далалық киім нысаны
31-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) жазғы салтанатты киім нысаны	32-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) қысқы салтанатты киім нысаны
33-сурет. ҚК теңіз жаяу әскерінің офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны	34-сурет. ҚК теңіз жаяу әскерінің офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны
35-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны	36-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны
37-сурет. Полковниктің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) жазғы салтанатты киім нысаны	38-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы полковнигінің жазғы салтанатты киім нысаны
39-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) № 1 жазғы күнделікті киім нысаны	40-сурет. № 2 жазғы күнделікті киім нысаны (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа)
41-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) № 1 жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны	42-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) қысқы күнделікті киім нысаны
43-сурет. ҚК ӘҚК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының № 1 жазғы күнделікті киім нысаны	44-сурет. ҚК ӘҚК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының № 2 жазғы күнделікті киім нысаны
45-сурет. ҚК ӘҚК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының № 1 жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны	46-сурет. ҚК ӘҚК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы күнделікті киім нысаны
47-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) жазғы далалық киім нысаны	48-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) маусымдық далалық киім нысаны
49-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) маусымдық далалық (далалық свитердегі) киім нысаны	50-сурет. Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) қысқы далалық киім нысаны
51-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының № 1 жазғы салтанатты киім нысаны	52-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының № 2 жазғы салтанатты киім нысаны
53-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны	54-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының № 1 жазғы күнделікті киім нысаны
55-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны	56-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының маусымдық күнделікті киім нысаны
57-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы күнделікті киім нысаны	58-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы далалық киім нысаны
59-сурет. ҚК ӘТК офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы далалық киім нысаны	60-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) жазғы салтанатты киім нысаны
61-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) қысқы салтанатты киім нысаны	62-сурет. ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі әскери қызметші әйелдерінің жазғы салтанатты киім нысаны
63-сурет. ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі әскери қызметші әйелдерінің қысқы салтанатты киім нысаны	64-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы әскери қызметші әйелдерінің жазғы салтанатты киім нысаны
65-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы әскери қызметші әйелдерінің қысқы салтанатты киім нысаны	66-сурет. Полковник әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ҰҰ авиациясынан басқа) жазғы салтанатты киім нысаны
67-сурет. ҚК ӘҚК және ҰҰ авиациясы полковник әскери қызметші әйелдерінің жазғы салтанатты киім нысаны	68-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) жазғы күнделікті киім нысаны
69-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны	70-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘҚК-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) қысқы күнделікті киім нысаны
71-сурет. ҚК ӘҚК әскери қызметші әйелдерінің жазғы күнделікті киім нысаны	72-сурет. ҚК ӘҚК әскери қызметші әйелдерінің жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны
73-сурет. ҚК ӘҚК әскери қызметші әйелдерінің қысқы күнделікті киім нысаны	74-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘТК-ден басқа) жазғы далалық киім нысаны
75-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘТК-ден басқа) маусымдық далалық киім нысаны	76-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ҚК ӘТК-ден басқа) маусымдық далалық киім нысаны (далалық свитерде)
77-сурет. Әскери қызметші әйелдердің (ӘК ӘТК-ден басқа) қысқы далалық киім нысаны	78-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің № 1 жазғы салтанатты киім нысаны
79-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің № 2 жазғы салтанатты киім нысаны	80-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің қысқы салтанатты киім нысаны
81-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің жазғы күнделікті киім нысаны	82-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің жазғы күнделікті (қысқа жеңді) киім нысаны
83-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің маусымдық күнделікті киім нысаны	84-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің қысқы күнделікті киім нысаны
85-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің жазғы далалық киім нысаны	86-сурет. ҚК ӘТК әскери қызметші әйелдерінің қысқы далалық киім нысаны
87-сурет. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің (ҚК ӘҚК, ӘТК әскери оқу орнынан басқа) жазғы салтанатты киім нысаны	88-сурет. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің (ҚК ӘҚК, ӘТК әскери оқу орнынан басқа) қысқы салтанатты киім нысаны
89-сурет. ҚК ӘҚК әскери оқу орны курсантының жазғы салтанатты киім нысаны	90-сурет. ҚК ӘҚК әскери оқу орны курсантының қысқы салтанатты киім нысаны
91-сурет. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің (ҚК ӘҚК, ӘТК әскери оқу орнынан басқа) жазғы күнделікті киім нысаны	92-сурет. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің (ҚК ӘҚК, ӘТК әскери оқу орнынан басқа) қысқы күнделікті киім нысаны
93-сурет. ҚК ӘҚК әскери оқу орны курсантының жазғы күнделікті киім нысаны	94-сурет. ҚК ӘҚК әскери оқу орны курсантының қысқы күнделікті киім нысаны
95-сурет. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің (ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) жазғы салтанатты киім нысаны	96-сурет. Мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің (ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен басқа) қысқы салтанатты киім нысаны
97-сурет. ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің жазғы салтанатты киім нысаны	98-сурет. ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің қысқы салтанатты киім нысаны
99-сурет. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің, сондай-ақ мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің жазғы далалық киім нысаны	100-сурет. Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің, сондай-ақ мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің қысқы далалық киім нысаны
101-сурет. ҚК ӘТК-нің мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің және әскери оқу орны курсантының жазғы салтанатты киім нысаны	102-сурет. ҚК ӘТК-нің мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің және әскери оқу орны курсантының қысқы салтанатты киім нысаны
103-сурет. ҚК ӘТК мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің және әскери оқу орны курсантының жазғы күнделікті киім нысаны	104-сурет. ҚК ӘТК мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің және әскери оқу орны курсантының қысқы күнделікті киім нысаны
105-сурет. Құрметті қарауыл ротасы командирінің, орталық әскери оркестр бас әскери дирижерінің және әскери дирижерінің (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) № 1 жазғы салтанатты киім нысаны	106-сурет. Құрметті қарауыл ротасы взвод командирінің (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) № 1 жазғы салтанатты киім нысаны
107-сурет. Құрметті қарауыл ротасының келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының және орталық әскери оркестрінің үрмелі аспаптар оркестрі музыкантының (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) № 1 жазғы салтанатты киім нысаны	108-сурет. Құрметті қарауыл ротасы мен взводы командирінің және орталық әскери оркестр бас әскери дирижері мен әскери дирижерінің (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) № 1 қысқы салтанатты киім нысаны
109-сурет. Құрметті қарауыл ротасының келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының және орталық әскери оркестрдің үрмелі аспаптар оркестрі музыкантының (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) № 1 қысқы салтанатты киім нысаны	110-сурет. ҚК Құрлық әскерлерінің құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісінің № 2 жазғы салтанатты киім нысаны
111-сурет. ҚК ӘҚК құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісінің № 2 жазғы салтанатты киім нысаны	112-сурет. ҚК ӘТК құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісінің № 2 жазғы салтанатты киім нысаны
113-сурет. ҚК Құрлық әскерлерінің құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісінің № 2 қысқы салтанатты киім нысаны	114-сурет. ҚК ӘҚК құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісінің № 2 қысқы салтанатты киім нысаны
115-сурет. ҚК ӘТК құрметті қарауыл ротасы әскери қызметшісінің № 2 қысқы салтанатты киім нысаны	116-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын аға және кіші офицер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны
117-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын аға және кіші офицер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны	118-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны
119-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны	120-сурет. ҰҰ құрметті қарауыл ротасының аға және кіші офицер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны
121-сурет. ҰҰ құрметті қарауыл ротасының аға және кіші офицер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны	122-сурет. ҰҰ құрметті қарауыл ротасының келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының жазғы салтанатты киім нысаны
123-сурет. ҰҰ құрметті қарауыл ротасының келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының қысқы салтанатты киім нысаны	124-сурет. Әскери дирижердің (МКҚ-дан басқа) № 1 жазғы салтанатты киім нысаны
125-сурет. Үрмелі аспаптар оркестрі әскери дирижері мен музыкантының (МКҚ-дан басқа) № 2 жазғы салтанатты киім нысаны	126-сурет. Әскери дирижердің (МКҚ-дан басқа) қысқы салтанатты киім нысаны
127-сурет. Үрмелі аспаптар оркестрі музыкантының (МКҚ-дан басқа) қысқы салтанатты киім нысаны	128-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери дирижерінің № 1 жазғы салтанатты киім нысаны
129-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын үрмелі аспаптар оркестрі әскери дирижері мен музыкантының № 2 жазғы салтанатты киім нысаны	130-сурет. МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын үрмелі аспаптар оркестрі әскери дирижері мен музыкантының қысқы салтанатты киім нысаны
131-сурет. Рәсімдік ғұрыпты орындайтын әскери қызметші әйелдердің № 2 жазғы салтанатты киім нысаны	132-сурет. Рәсімдік ғұрыпты орындайтын әскери қызметші әйелдердің қысқы салтанатты киім нысаны

Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының (негіз бен көмкерменің түсі әскер тегі бойынша) ПОГОНЫ (133-сурет)

салтанатты мундирге және пальтоға		күнделікті кительге		күнделікті костюм мен қысқы күртешеге			салтанатты жейдеге	ашық жусан түстес күнделікті жейдеге
армия генералы	генерал-полковник				генерал-лейтенант			вице-адмирал		контр-адмирал
салтанатты мундирге және пальтоға	қара жусан түстес күнделікті кительге				қара көк түсті күнделікті кительге			салтанатты тужурка мен пальтоға		күнделікті тужуркаға
генерал-майор			генерал-майор			контр-адмирал			контр-адмирал
қара жусан түстес күнделікті костюм мен қысқы күртешеге			қара көк түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге			қара түсті күнделікті костюмге, қысқы және маусымдық күртешеге			салтанатты және күнделікті жейдеге
генерал-майор			генерал-майор			генерал-майор			генерал-майор
ашық жусан түстес күнделікті жейдеге			ашық көк түсті күнделікті жейдеге			салтанатты жейдеге			салтанатты жейдеге

Келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін аға және кіші офицер құрамының (негіздің, көмкерме мен көлденең жолақтың түсі – әскер тегі бойынша) ПОГОНЫ (134-сурет)

Келісімшарт және әскерге шақыру бойынша (ӘТК-ден басқа) аға және кіші офицер құрамының погоны

полковник

подполковник

майор

капитан

аға лейтенант

лейтенант

салтанатты мундир мен пальтоға

қара жусан түстес күнделікті кительге

қара көк түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара жусан түстес күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

ашық жусан түстес күнделікті жейдеге

салтанатты жейдеге

ӘТК-нің және ҰҚК ШҚ теңіз бөлімшелерінің келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін аға және кіші офицер құрамының погоны

1-дәрежелі капитан және полковник

2-дәрежелі капитан және подполковник

3-дәрежелі капитан және майор

капитан-лейтенант және капитан

аға лейтенант

лейтенант

салтанатты тужурка мен пальтоға

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

салтанатты жейдеге

Құрметті қарауыл әскери қызметшісінің, орталық әскери оркестрі үрмелі аспаптар оркестрі бас әскери дирижерінің, әскери дирижері мен музыкантының салтанатты киім нысанына погон

құрметті қарауыл ротасының (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) салтанатты мундирі мен пальтосына

МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатындарының салтанатты мундирі мен пальтосына

ҰҰ құрметті қарауыл ротасының салтанатты мундирі мен пальтосына

Келісімшарт және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының (негіз бен көмкерменің түсі – әскер тегі бойынша) ПОГОНЫ (135-сурет)

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-ден басқа) погоны

шебер-сержант

штаб-сержант

бірінші сыныпты сержант

екінші сыныпты сержант

үшінші сыныпты сержант

салтанатты мундир мен пальтоға

қара жусан түстес күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара көк түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара жусан түстес күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара көк түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

аға сержант

сержант

кіші сержант

ефрейтор

қатардағы жауынгер

қара жусан түстес күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара көк түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

салтанатты жейдеге

салтанатты жейдеге

салтанатты жейдеге

ӘТК-нің және ҰҚК ШҚ теңіз бөлімшелерінің келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін сержант және қатардағы жауынгер құрамының погоны

шебер-старшина және шебер-сержант

штаб-старшина және штаб-сержант

бірінші сыныпты старшина және бірінші сыныпты сержант

екінші сыныпты старшина және екінші сыныпты сержант

үшінші сыныпты старшина және үшінші сыныпты сержант

салтанатты тужурка мен пальтоға

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

бас старшина және аға сержант

бірінші сатылы старшина және сержант

екінші сатылы старшина және кіші сержант

аға матрос және ефрейтор

матрос және қатардағы жауынгер

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

қара түсті күнделікті костюм мен қысқы күртешеге

ақ түсті жейдеге

ақ түсті жейдеге

ақ түсті жейдеге

Құрметті қарауыл әскери қызметшісінің, орталық әскери оркестр үрмелі аспаптар оркестрі бас әскери дирижерінің, әскери дирижері мен музыкантының салтанатты киім нысанына погон

құрметті қарауыл ротасының (МКҚ-дан және ҰҰ-дан басқа) салтанатты мундирі мен пальтосына

МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатындарының салтанатты мундирі мен пальтосына

ҰҰ құрметті қарауыл ротасының салтанатты мундирі мен пальтосына

ҚК ӘТК-нің және ҰҚК ШҚ теңіз бөлімшелерінің корабльдік әскери атағы бар мерзімді қызметтегі әскери қызметшісінің шағын погоны

ақ түсті киім-кешекке

көк және қара түсті киім-кешекке

ақ түсті киім-кешекке

Әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің (негіз бен көмкерменің түсі – әскер тегі бойынша) ПОГОНЫ (136-сурет)

курсанттың пальтосы мен кителіне	курсанттың күртешесі мен жейдесіне	курсанттың пальтосы мен кителіне			курсанттың күртешесі мен жейдесіне	курсанттың пальтосы мен кителіне			курсанттың күртешесі мен жейдесіне
ҚК ӘТК-нің қара түсті пальтосы мен бушлатына				ҚК ӘТК-нің ақ түсті нысанды жейдесіне				ҚК ӘТК-нің көк түсті нысанды блузасына
кадет пен ұланның пальтосы мен кителіне			кадет пен ұланның пальтосы мен кителіне				тәрбиеленушінің пальтосы мен кителіне		тәрбиеленушінің күртешесі мен жейдесіне

Киім-кешектің сол жақ жеңіне жапсыра тігілетін Жоғарғы Бас қолбасшының, сондай-ақ әскери қызметшінің ҚК-ға, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарға тиесілігін көрсететін ЖЕҢДЕГІ БЕЛГІСІ (137-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшы

ҚК

МКҚ

Әскери прокуратура органы

ҰҚК әскери полициясы, әскери қарсы барлау органы мен Шекара академиясы

ҰҚК Авиация қызметі

ҰҚК ШК

ІІМ әскери-тергеу органы

ТЖМ

ҰҰ

Киім-кешектің оң жақ жеңіне жапсыра тігілетін ЖЕҢДЕГІ БЕЛГІ (138-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшының жеңдегі белгісі
Қорғаныс министрінің жеңдегі белгісі
Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – ҚК Бас штабы бастығының жеңдегі белгісі

Әскери-теңіз атағы бар адмирал мен офицердің ЖЕҢДЕГІ АЙЫРЫМ БЕЛГІСІ (139-сурет)

адмирал қара түсті тужуркаға	вице-адмирал ақ түсті тужуркаға	контр-адмирал қара түсті тужуркаға
бірінші дәрежелі капитан қара түсті тужуркаға	екінші дәрежелі капитан қара түсті тужуркаға	үшінші дәрежелі капитан қара түсті тужуркаға
капитан-лейтенант қара түсті тужуркаға	аға лейтенант қара түсті тужуркаға	лейтенант қара түсті тужуркаға

Әскери, арнаулы оқу орнының ОҚУ КУРСЫ БОЙЫНША ЖЕҢДЕГІ БЕЛГІСІ (140-сурет)

1-курста

2-курста

3-курста

4-курста

5-курста

Мемлекеттік тиесілігін білдіретін айырым белгісі (141-сурет)

БАС КИІМДЕГІ КОКАРДА (142-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшының, келісімшарт бойынша офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының күнқағары бар малақайындағы және құлақшынындағы кокарда
ҚР, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘҚК-дан, ДШӘ-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ТЖМ-дан, МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа)
ҚК ӘӘК және ДШӘ	ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі
ҰҚК Авиация қызметінің әскери қызметшісі	ТЖМ
МКҚ және ҰҰ құрметті қарауыл бөлімшесінің фуражкасы мен малақайындағы кокарда
МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы фуражкасының төбесіндегі және құлақшынындағы, ҰҰ құрметті қарауыл ротасы фуражкасының төбесіндегі кокарда	МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының фуражкасы мен қалпағындағы эмблемасы бар кокарда
Жоғарғы Бас қолбасшының, келісімшарт бойынша офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының фуражкасындағы, қалпағындағы, кепиіндегі эмблемасы бар кокарда
ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘҚК-дан, ДШӘ-дан, ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ТЖМ-дан, МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа)
ҚР ӘҚК және ДШӘ	ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі
ТЖМ	ҰҚК Авиация қызметі
Далалық кепи мен панамадағы эмблемасы бар кокарда
ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ТЖМ-дан, МКҚ-дан және ҰҚК Авиация қызметінен басқа)
ТЖМ		ҰҚК Авиация қызметі
Мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің, курсанттың, кадеттің, ұланның және тәрбиеленушінің құлақшынындағы және күнқағарсыз фуражкасындағы эмблемасы бар кокарда
ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен және МКҚ-дан басқа)		ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі

БАС КИІМДЕГІ ЖӘНЕ ПОГОНДАҒЫ ЭМБЛЕМА МЕН ТІГІС (143-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшының погонындағы және фуражкасының төбесіндегі эмблема	ҚК ӘҚК және ДШӘ келісімшарт бойынша офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының салтанатты және күнделікті фуражкасының төбесіндегі эмблема
Жоғарғы Бас қолбасшы және жоғары офицер құрамы салтанатты фуражкасының айнала жиегіндегі тігіс

Жоғарғы Бас қолбасшының және жоғары офицер құрамының КИІМ-КЕШЕГІНДЕГІ ТІГІС (144-сурет)

Салтанатты мундир жағасында	ӘҚК салтанатты мундир жағасында	Сұр түсті салтанатты мундир жағасында	Күнделікті китель жағасында
Салтанатты мундир жеңінің қайырмасында		Сұр түсті салтанатты мундир жеңінің қайырмасында
Ақ және қара түсті салтанатты тужурканың жағасында		Қара түсті күнделікті тужурканың жағасында

Келісімшарт бойынша офицер (жоғары құрамнан басқа), сержант және қатардағы жауынгер құрамының киім-кешегіндегі ою-өрнек, зәкір және әріптер

ҚК ӘТК аға және кіші офицер құрамының қара түсті салтанатты тужуркасының жағасында	ҚК ӘТК-нің келісімшарт бойынша сержант және қатардағы жауынгер құрамының салтанатты тужуркасының жағасында
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының (ҚК ӘТК-ден, ІІМ әскери-тергеу органынан және әскери прокуратура органынан басқа) салтанатты мундирі мен кителінің жағасында		ІІМ әскери-тергеу органы мен әскери прокуратура органының офицер (жоғары құрамнан басқа), сержант және қатардағы жауынгер құрамының алынбалы погонындағы және мундирі мен кителінің жағасындағы эмблема

БЕРЕТТЕГІ ЖАПСЫРМА МЕН КОКАРДА (145-сурет)

ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ДШӘ-дан, АОК-тен, әскери барлау органының арнайы мақсаттағы бөлімшесінен және Әскери колледжінен, ТЖМ-дан, ҰҰ-дан, ҰҚК ШҚ-дан және Шекара академиясынан басқа)	ҚК ДШӘ
ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі	ҚК АОК
ҚМ әскери барлау органының арнайы мақсаттағы бөлімшесі	ТЖМ
ҰҰ	ҰҚК ШҚ мен Шекара академиясы
ҚК Әскери колледжі

Жоғарғы Бас қолбасшының, офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамының САЛТАНАТТЫ БЕЛДІГІНДЕГІ ТОҒА (146-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшы және жоғары офицер құрамы	ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, МКҚ-дан, ТЖМ-дан басқа)		ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі
МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатындары		ТЖМ

Мерзімді қызметтегі әскери қызметшінің, әскери, арнаулы оқу орны курсантының, кадетінің, ұланының және тәрбиеленушісінің САЛТАНАТТЫ БЕЛДІГІНДЕГІ ТОҒА (147-сурет)

ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (ҚК ӘТК-ден, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесінен, ТЖМ-дан басқа)

ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі

ТЖМ

Нысанды киім-кешектегі ТҮЙМЕ (148-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшы және жоғары офицер құрамы	ҚК, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар (жоғары офицер құрамынан, ҚК ӘТК-ден, МКҚ-дан, ТЖМ-дан, әскери-тергеу органы мен әскери прокуратура органынан басқа)
Әскери-тергеу органы мен әскери прокуратура (жоғары офицер құрамынан басқа)	ҚК ӘТК (жоғары офицер құрамынан басқа)
МКҚ (протоколдық іс-шараға қатысушы)	ТЖМ (жоғары офицер құрамынан басқа)

Далалық киім-кешекке әскери атағы бойынша ТӨСБЕЛГІ ЖАПСЫРМАСЫ (149-сурет)

Жоғарғы Бас қолбасшысы		Армия генералы
Генерал-полковник		Генерал-лейтенант
Генерал-майор		Полковник
Подполковник		Майор
Капитан		Аға лейтенант
Лейтенант		Шебер-сержант
Штаб-сержант		бірінші сыныпты сержант
екінші сыныпты сержант		үшінші сыныпты сержант
Аға сержант		Сержант
Кіші сержант		Ефрейтор
Қатардағы жауынгер		Курсант-сержант
Курсант-кіші сержант		Курсант
Кадет, ұлан		Тәрбиеленуші
Далалық киім-кешектегі "Қан тобы" төсбелгісі жапсырмасы (150-сурет)
Бірінші оң	Бірінші теріс
Екінші оң	Екінші теріс
Үшінші оң	Үшінші теріс
Төртінші оң	Төртінші теріс

Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 144 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері үлгілерінің сипаттамасы мен суреттеріне 1-ҚОСЫМША

Фуражкадағы айнала жиек пен жиектің, тельняшкадағы жолақтың, шалбардағы жиек пен лампастың, мундир мен кительдегі жиектің, береттің ТҮСІ

Әскери қызметшінің санаты	Фуражка		Береттің (әйелдер қалпағының, кепиінің) түсі	Мундирдегі (кительдегі) және шалбардағы жиек пен лампастың түсі	Тельняшкадағы жолақтың түсі
	айнала жиектің түсі	жиектің түсі
1	2	3	4	5	6
Жоғарғы Бас қолбасшы
Жоғарғы Бас қолбасшы	қара жусан	қызыл	кепи қара жусан	қызыл	–
ҚК (ДШӘ-дан, ӘҚК-дан, ӘТК-ден, ұшу қауіпсіздігі органынан, АОК-тен басқа), әскери прокуратура органы, әскери-тергеу органы
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан	қызыл	–
	көк барқын	қызыл
	күнделікті фуражка
	қара жусан	қызыл
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	қызыл	кепи қара жусан	қызыл	–
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара жусан	қызыл	–
Әскери, арнаулы оқу орнының курсанты, кадеті, ұланы және тәрбиеленушісі	–	–	берет қара жусан	–	–
ҚК ӘҚК
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара көк	көгілдір	–
	қара көк	көгілдір
	күнделікті фуражка
	қара көк	көгілдір
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	фуражка		кепи қара көк	көгілдір	–
	қара көк	көгілдір
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара көк	көгілдір	–
Әскери оқу орнының курсанты	–	–	берет қара көк	–	–
ҚК ӘТК және ШҚ теңіз бөлімшелері
Жоғары офицер құрамы	ақ	–	кепи қара	–	қара көк
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	–	кепи қара	–	қара көк
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы ақ, кепи қара	–	қара көк
Әскери оқу орнының курсанты, мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	күнқағарсыз салтанатты ақ, күнқағарсыз күнделікті қара	–	қара көк
ҚК теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі
Жоғары офицер құрамы	–	–	берет қара	–	қара көк
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	–	–	берет қара	–	қара көк
Әскери қызметші әйелдер	–	–	берет қара	–	қара көк
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	берет қара	–	қара көк
ҚК ДШӘ және арнайы мақсаттағы бөлім және бөлімше*
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан, берет көгілдір	көгілдір	көгілдір
	көк барқын	көгілдір
	күнделікті фуражка
	қара жусан	көгілдір
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	көгілдір	кепи қара жусан, берет көгілдір	көгілдір	көгілдір
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара жусан, берет көгілдір	көгілдір	көгілдір
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	берет көгілдір	–	көгілдір
ҚК АОК*
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан, берет күрең қызыл	күрең қызыл	–
	көк барқын	күрең қызыл
	күнделікті фуражка
	қара жусан	күрең қызыл
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	күрең қызыл	кепи қара жусан, берет күрең қызыл	күрең қызыл	–
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы, кепи қара жусан, берет күрең қызыл	күрең қызыл	–
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	берет күрең қызыл	–	–
ҰҰ*
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан	қызыл	күрең
	көк барқын	қызыл
	күнделікті фуражка
	қара жусан	қызыл
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	күрең	кепи қара жусан	күрең	күрең
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара жусан	күрең	күрең
Әскери оқу орнының курсанты	–	–	берет қара жусан	–	күрең
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	–	–	күрең
ТЖМ
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан	қызыл	қызғылт сары
	көк барқын	қызыл
	күнделікті фуражка
	қара жусан	қызыл
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	қызыл	кепи қара жусан	қызыл	қызғылт сары
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара жусан	қызыл	қызғылт сары
Әскери, арнаулы оқу орнының курсанты	–		берет қызғылт сары	–	қызғылт сары
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	берет қызғылт сары	–	қызғылт сары
ҰҚК әскери полициясы және әскери қарсы барлау органы
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан	қызыл	–
	көк барқын	қызыл
	күнделікті фуражка
	қара жусан	қызыл
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	ашық көк	кепи қара жусан	ашық көк	–
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара жусан	ашық көк	–
Әскери оқу орнының курсанты	–	–	берет қара жусан	–	–
ҰҚК Авиация қызметі
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара көк	ашық көк	–
	қара көк	ашық көк
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	күнделікті фуражка		кепи қара көк	ашық көк	–
	қара көк	ашық көк
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара көк	ашық көк	–
Әскери оқу орнының курсанты	–	–	берет қара көк	–	–
ҰҚК ШҚ мен Шекара академиясы
Жоғары офицер құрамы	салтанатты фуражка		кепи қара жусан	қызыл	–
	көк барқын	қызыл
	күнделікті фуражка
	қара жусан	қызыл
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара көк	қызыл	кепи қара жусан, берет жасыл	жасыл	жасыл
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы және кепи қара жусан, берет жасыл	жасыл	жасыл
Әскери оқу орнының курсанты	–	–	берет жасыл	–	жасыл
Арнайы мақсаттағы бөлімшенің әскери қызметшісі	–	–	берет жасыл	–	жасыл
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	–	–	берет жасыл	–	жасыл
МКҚ
Офицер, сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ашық көгілдір	ашық көгілдір	–	ашық көгілдір	–
Әскери қызметші әйелдер	–	–	әйелдер қалпағы ашық көгілдір	ашық көгілдір	–

Ескертпе:

1. Біліктілік сынағынан өткен ҚК АОК арнайы мақсаттағы бөлімшесінің әскери қызметшісіне кокардасы бар күрең қызыл түсті берет беріледі және оны киіп жүру құқығы беріледі.

2. Біліктілік сынағынан өткен ҚМ әскери барлау органы арнайы мақсаттағы бөлімшесінің әскери қызметшісіне кокардасы бар сұрғылт түстес берет беріледі және оны киіп жүру құқығы беріледі.

3. Біліктілік сынағынан өткен ҰҰ арнайы мақсаттағы бөлімінің (бөлімшесінің) әскери қызметшісіне күрең түстес берет, оған айырым белгісі беріледі және оны киіп (тағып) жүру құқығы беріледі.

4. Мемлекеттік органның күрең берет киіп жүруге құқығы бар жұмыскерінің, қызметкерінің, әскери қызметшісінің оны киіп жүруіне жол беріледі.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 25 тамыздағы № 144 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің әскери киім нысаны және айырым белгілері үлгілерінің сипаттамасы мен суреттеріне 2-ҚОСЫМША

Погондағы жолақтың, көмкерменің, негіз бен жапсырманың ТҮСІ

Әскери қызметшінің санаты	Погон (шағын погон)
	негіздің түсі	көмкерменің түсі	жапсырманың түсі
1	2	3	4
Мундир (тужурка) мен пальтодағы салтанатты алынбалы (Жоғарғы Бас қолбасшы мен жоғарғы офицер құрамы үшін) погон
Жоғарғы Бас қолбасшы
Жоғарғы Бас қолбасшы	алтын	қызыл	–
ҚК (ДШӘ-дан, ӘҚК-дан, ӘТК-ден, АОК-тен және МКҚ-дан басқа), әскери прокуратура органы, әскери-тергеу органы
Жоғары офицер құрамы	алтын	қызыл	–
	сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	қызыл	–
Офицер	алтын	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	қызыл	алтын
Әскери, арнаулы оқу орнының курсанты, кадеті, ұланы және тәрбиеленушісі	қара жусан	қызыл	алтын
ҚК ӘҚК
Жоғары офицер құрамы	алтын	көгілдір	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	көгілдір	–
Офицер	алтын	көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	көгілдір	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара көк	көгілдір	алтын
ҚК ӘТК, теңіз жаяу әскерінің бөлімі мен бөлімшесі және ҰҚК ШҚ теңіз бөлімшелері
Жоғары офицер құрамы	алтын	қара	–
Корабльдік әскери атағы бар офицер	алтын	қара, сары	–
Әскерлер әскери атағы бар офицер	алтын	қызыл немесе жасыл	–
Корабльдік әскери атағы бар сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	қара, сары	алтын
Әскерлер әскери атағы бар сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	қызыл немесе жасыл	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші, әскери оқу орнының курсанты	қара түсті қысқы пальтода
	қара	сары	алтын
	қара түсті бушлатта
	қара	сары	алтын
Теңіз жаяу әскерінің мерзімді қызметтегі әскери қызметшісі	алтын	қызыл	алтын
ҚК ДШӘ, арнайы мақсаттағы бөлімі мен бөлімшесі
Жоғары офицер құрамы	алтын	көгілдір	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	көгілдір	–
Офицер	алтын	көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	көгілдір	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	көгілдір	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	алтын	көгілдір	алтын
ҚК АОК
Жоғары офицер құрамы	алтын	күрең қызыл	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	күрең қызыл	–
Офицер	алтын	күрең қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	күрең қызыл	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	күрең қызыл	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	алтын	күрең қызыл	алтын
ТЖМ
Жоғары офицер құрамы	алтын	қызыл	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	қызыл	–
Офицер	алтын	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	қызыл	алтын
Әскери, арнаулы оқу орнының курсанты	қара жусан	қызыл	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	алтын	қызыл	алтын
ҰҰ
Жоғары офицер құрамы	алтын	қызыл	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	қызыл	–
Офицер	алтын	күрең	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	күрең	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	күрең	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	алтын	күрең	алтын
ҰҚК әскери полициясы және әскери қарсы барлау органы
Жоғары офицер құрамы	алтын	қызыл	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	қызыл	–
Офицер	алтын	ашық көк	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	ашық көк	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	ашық көк	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	алтын	ашық көк	алтын
ҰҚК ШҚ және Шекара академиясы
Жоғары офицер құрамы	алтын	қызыл	–
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	қызыл	–
Офицер	алтын	жасыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	жасыл	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	жасыл	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	алтын	жасыл	алтын
ҰҚК Авиация қызметі
Жоғары офицер құрамы	алтын	ашық көк	-
	ашық сұр түсті мундир мен пальтода
	алтын	ашық көк	-
Офицер	алтын	ашық көк	-
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	алтын	ашық көк	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара көк	ашық көк	алтын
МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісі
Офицер	ашық көгілдір	алтын	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ашық көгілдір	алтын	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші	ашық көгілдір	алтын	алтын
Салтанатты жейдедегі (муфтадағы алынбалы) погон
Жоғарғы Бас қолбасшы
Жоғарғы Бас қолбасшы	ақ	қызыл	–
ҚК (ДШӘ-дан, ӘҚК-дан, ӘТК-ден, АОК-тен басқа), әскери прокуратура органы, әскери-тергеу органы
Жоғары офицер құрамы	ақ	қызыл	–
Офицер	ақ	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	қызыл	алтын
ҚК ӘҚК
Жоғары офицер құрамы	ақ	көгілдір	–
Офицер	ақ	көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	көгілдір	алтын
ҚК ӘТК және ҰҚК ШҚ-ның теңіз бөлімшелері
Жоғары офицер құрамы	ақ	қара	–
Корабльдік әскери атағы бар офицер	ақ	қара	–
Әскерлер әскери атағы бар офицер	ақ	қызыл немесе жасыл	–
Корабльдік әскери атағы бар сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	қара	алтын
Әскерлер әскери атағы бар сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	қызыл немесе жасыл	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші, әскери оқу орнының курсанты	ақ түсті нысанды сыртқы жейдеде
	ақ	қара	алтын
ҚК ДШӘ, арнайы мақсаттағы бөлімі мен бөлімшесі
Жоғары офицер құрамы	ақ	көгілдір	–
Офицер	ақ	көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	көгілдір	алтын
ҚК АОК
Жоғары офицер құрамы	ақ	күрең қызыл	–
Офицер	ақ	күрең қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	күрең қызыл	алтын
ҰҰ
Жоғары офицер құрамы	ақ	қызыл	–
Офицер	ақ	күрең	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	күрең	алтын
ТЖМ
Жоғары офицер құрамы	ақ	қызыл	–
Офицер	ақ	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	қызыл	алтын
ҰҚК әскери полициясы және әскери қарсы барлау органы
Жоғары офицер құрамы	ақ	қызыл	–
Офицер	ақ	ашық көк	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	ашық көк	күміс
ҰҚК ШҚ және Шекара академиясы
Жоғары офицер құрамы	ақ	қызыл	–
Офицер	ақ	жасыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	жасыл	алтын
ҰҚК Авиация қызметі
Жоғары офицер құрамы	ақ	ашық көк	-
Офицер	ақ	ашық көк	-
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	ашық көк	алтын
МКҚ-ның протоколдық іс-шараға қатысатын әскери қызметшісі
Офицер	ақ	ашық көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	ашық көгілдір	алтын
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ақ	ашық көгілдір	алтын
Күнделікті: китель мен тужуркадағы алынбалы погон (қысқы күртеше мен костюмде муфтадағы погон)
Жоғарғы Бас қолбасшы
Жоғарғы Бас қолбасшы	қара жусан	қызыл	–
ҚК (ДШӘ-дан, ӘҚК-дан, ӘТК-ден және АОК-тен басқа), әскери прокуратура органы, әскери-тергеу органы
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	қызыл	–
Офицер	қара жусан	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	қызыл	алтын
Әскери, арнаулы оқу орнының курсанты, кадеті, ұланы және тәрбиеленушісі	қара жусан	қызыл	алтын
ҚК ӘҚК
Жоғары офицер құрамы	қара көк	көгілдір	–
Офицер	қара көк	көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара көк	көгілдір	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара көк	көгілдір	алтын
ҚК ӘТК және ҰҚК ШҚ-ның теңіз бөлімшелері
Жоғары офицер құрамы	қара	сары	–
Корабльдік әскери атағы бар офицер	қара	сары	–
Әскерлер әскери атағы бар офицер	қара	қызыл немесе жасыл	–
Корабльдік әскери атағы бар сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара	сары	алтын
Әскерлер әскери атағы бар сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара	қызыл немесе жасыл	алтын
Мерзімді қызметтегі әскери қызметші, әскери оқу орнының курсанты	көк түсті нысанды блузада
	қара	ақ	алтын
ҚК ДШӘ, арнайы мақсаттағы бөлімі мен бөлімшесі
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	көгілдір	–
Офицер	қара жусан	көгілдір	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	көгілдір	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	көгілдір	алтын
ҚК АОК
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	күрең қызыл	–
Офицер	қара жусан	күрең қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	күрең қызыл	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	күрең қызыл	алтын
ҰҰ
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	қызыл	–
Офицер	қара жусан	күрең	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	күрең	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	күрең	алтын
ТЖМ
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	қызыл	–
Офицер	қара жусан	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	қызыл	алтын
Әскери, арнаулы оқу орнының курсанты	қара жусан	қызыл	алтын
ҰҚК әскери полициясы және әскери қарсы барлау органы
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	қызыл	–
Офицер	қара жусан	ашық көк	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	ашық көк	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	ашық көк	алтын
ҰҚК ШҚ және Шекара академиясы
Жоғары офицер құрамы	қара жусан	қызыл	–
Офицер	қара жусан	жасыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара жусан	жасыл	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара жусан	жасыл	алтын
ҰҚК Авиация қызметі
Жоғары офицер құрамы	қара көк	ашық көк	–
Офицер	қара көк	ашық көк	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	қара көк	ашық көк	алтын
Әскери оқу орнының курсанты	қара көк	ашық көк	алтын
Жейдеге арналған муфтадағы күнделікті алынбалы погон
Жоғары Бас қолбасшы
Жоғары Бас қолбасшы	ашық жусан	қызыл	–
ҚК (ДШӘ-дан, ӘҚК-дан, ӘТК-ден басқа), әскери прокуратура органы, әскери-тергеу органы
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	қызыл	–
Офицер	ашық жусан	қызыл	–
Сержант және қатардағы жауынгер құрамы	ашық жусан	қызыл	алтын
Әскери оқу орнының курсанты, кадеті, ұланы және тәрбиеленушісі	ашық жусан	қызыл	алтын
ҚК ӘҚК
Жоғары офицер құрамы	ақшыл көк	көгілдір	–
Офицер	ақшыл көк	көгілдір	–
Әскери оқу орнының курсанты	қара көк	көгілдір	алтын
ҚК ӘТК және ҰҚК ШҚ-ның теңіз бөлімшелері
Жоғары офицер құрамы	ақ түсті жейдеде
	ақ	қара	–
Корабльдік әскери атағы бар офицер	ақ түсті жейдеде
	ақ	қара	–
Әскерлер әскери атағы бар офицер	ақ түсті жейдеде
	ақ	қызыл немесе жасыл	–
ҚК ДШӘ, арнайы мақсаттағы бөлімі мен бөлімшесі
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	көгілдір	–
Офицер	ашық жусан	көгілдір	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық жусан	көгілдір	алтын
ҚК АОК
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	күрең қызыл	–
Офицер (келісімшарт және әскерге шақыру бойынша)	ашық жусан	күрең қызыл	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық жусан	күрең қызыл	алтын
ҰҰ
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	қызыл	–
Офицер	ашық жусан	күрең	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық жусан	күрең	алтын
ТЖМ
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	қызыл	–
Офицер	ашық жусан	қызыл	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық жусан	қызыл	алтын
ҰҚК әскери полициясы және әскери қарсы барлау органы
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	қызыл	–
Офицер	ашық жусан	ашық көк	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық жусан	ашық көк	алтын
ҰҚК ШҚ және Шекара академиясы
Жоғары офицер құрамы	ашық жусан	қызыл	–
Офицер	ашық жусан	жасыл	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық жусан	жасыл	алтын
ҰҚК Авиация қызметі
Жоғары офицер құрамы	ашық көк	ашық көк	–
Офицер	ашық көк	ашық көк	–
Әскери оқу орнының курсанты	ашық көк	ашық көк	алтын