О Государственной программе развития и совершенствования бухгалтерского учета и аудита в Республике Казахстан на 1998-2000 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 28 января 1998 г. № 3838. Утратил силу Указом Президента Республики Казахстан от 18 июня 2009 года № 829

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 18.06.2009 № 829 .

В соответствии со статьей 44 Конституции Республики Казахстан и в целях реализации Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, Z952732_ "О бухгалтерском учете" ПОСТАНОВЛЯЮ:
1. Утвердить Государственную программу развития и совершенствования бухгалтерского учета и аудита в Республике Казахстан на 1998 - 2000 годы (прилагается). 2. Правительству Республики Казахстан в трехмесячный срок утвердить мероприятия по реализации данной Программы. 3. Акимам областей, городов Акмолы и Алматы обеспечить выполнение Государственной программы развития и совершенствования бухгалтерского учета и аудита в Республике Казахстан на 1998 - 2000 годы. 4. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания. Президент Республики Казахстан Утверждена Указом Президента Республики Казахстан от 23 января 1998 г. № 3838 ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА РАЗВИТИЯ И СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА И АУДИТА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН НА 1998 - 2000 ГОДЫ

Раздел I. Введение

Государственная программа развития и совершенствования бухгалтерского учета и аудита в Республике Казахстан на 1998 - 2000 годы (далее - Программа) разработана в целях реализации Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 26 декабря 1995 года N 2732 "О бухгалтерском учете", определившего законодательные основы формирования бухгалтерской информации и представления финансовой отчетности. Основными направлениями Программы являются разработка единой методологической концепции развития бухгалтерского учета и аудита, включающей в себя стандарты бухгалтерского учета и вопросы компьютеризации такого учета, проблемы развития внутреннего контроля, независимого аудита, создания института профессиональных бухгалтеров, а также вопросы международного сотрудничества в области бухгалтерского учета и аудита.
Концепция развития бухгалтерского учета и аудита должна определять основу бухгалтерского учета юридических лиц и индивидуальных предпринимателей, правила и подходы к формированию, представлению и публикации финансовой отчетности, способствовать интеграции системы бухгалтерского учета республики в международную систему, а также координации этой системы на уровне стран Содружества Независимых Государств.
Совершенствование методологии первичного учета это один из рычагов внедрения международных правил учета. В плановой экономике статистическая информация формировалась и основывалась только на данных первичного бухгалтерского учета.
В то же время реформирование статистики на основе признанной международной практикой методологии требует отказа от прежних методов применения данных первичного учета, оставляя за государством право определять минимальные требования к формам первичной документации.
При этом немаловажную роль выполняет аудит, который призван подтвердить всем пользователям достоверность представленной финансовой отчетности.
Необходимость разработки Программы связана также с тем, что в переходный период определение государственной политики в области бухгалтерского учета и аудита для субъектов разных форм собственности следует осуществлять под контролем государства, в связи с чем требуется разработка и утверждение соответствующих стандартов бухгалтерского учета для названных субъектов.
По мере развития рыночных инструментов, повышения квалификации специалистов в области бухгалтерского учета и аудита, разработки теоретических основ, становления профессиональных союзов и ассоциаций бухгалтеров, стабилизации экономики, роста производства и благосостояния населения произойдет передача некоторых функций по регулированию вопросов бухгалтерского учета и аудита от государственных органов к профессиональным негосударственным организациям.

Раздел II. Цели и задачи Программы

Основной целью Программы является обеспечение разработки и внедрение новой системы бухгалтерского учета, отвечающей требованиям радикальных экономических преобразований, расширения международных связей и интеграции Республики Казахстан в мировое сообщество, обеспечивающих субъектов необходимой финансовой информацией, ориентированной на пользователей, а также повышение профессионализма специалистов в области бухгалтерского учета и аудита.
Для реализации этих целей предусматривается решение следующих задач:
выполнение комплекса работ по развитию и совершенствованию бухгалтерского учета и аудита, а также ускорение перехода к новой системе бухгалтерского учета в Республике Казахстан; совершенствование подходов к сущности и целям бухгалтерской информации, проведение исследований, анализ состояния и организации бухгалтерского учета субъектов; обеспечение разработки и принятия нормативных правовых актов по вопросам бухгалтерского учета и аудита; обеспечение контроля за соблюдением законодательных и других нормативных правовых актов в сфере бухгалтерского учета и аудита; осуществление мероприятий по переподготовке и повышению квалификации профессиональных бухгалтеров и аудиторов в соответствии с требованиями рыночной экономики; сертификация бухгалтеров и аудиторов; лицензирование аудиторской деятельности; формирование новых требований к бухгалтерской профессии; определение базовыми данных бухгалтерского учета для целей налогообложения.

Раздел III. Концепция развития бухгалтерского учета и аудита

Глава 1. Общие положения

Комплексный пересмотр всей системы учета и отчетности в Республике Казахстан, развитие и совершенствование ее в соответствии с международными правилами должны сочетаться с максимальным использованием многолетнего опыта и сохранением тех методов, инструментов и методологических решений, которые не только не противоречат мировой практике, но и обогащают ее.
На первом этапе разработки и внедрения новой системы бухгалтерского учета и аудита, основанной на международной практике, осуществлен комплекс мероприятий, наложивший основы для перехода к стандартам бухгалтерского учета и аудита.
Так, в первую очередь был разработан и принят Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, "О бухгалтерском учете", который призван решать важные вопросы, связанные с методологическими, организационными, юридическими и другими основами новой системы бухгалтерского учета и аудита.
Разработаны и утверждены концептуальная основа для подготовки и представления финансовой отчетности, двадцать общих стандартов бухгалтерского учета, генеральный план счетов бухгалтерского учета финансово-хозяйственной деятельности субъектов.
Аудиторская деятельность в настоящее время регулируется Законом Республики Казахстан "Об аудиторской деятельности в Республике Казахстан", принятым в 1993 году. С учетом международных требований и четырехлетнего опыта регулирования аудиторской деятельности данным Законом появилась объективная необходимость внесения в него принципиальных изменений, касающихся определения понятия аудиторской деятельности, основных принципов этой деятельности, утверждения нормативных правовых актов в области аудита, а также организации аттестации и лицензирования аудиторской деятельности.
Разработка и внедрение стандартов бухгалтерского учета, генерального плана счетов бухгалтерского учета, новых компьютерных учетных технологий повлечет за собой пересмотр альбома унифицированных форм первичной учетной документации. При этом следует разработать и утвердить минимальные требования, предъявляемые к составлению первичной учетной документации, и в дальнейшем организовать работу по внедрению документов первичного учета в организациях.
Последовательная разработка внутренне логичной системы стандартов бухгалтерского учета и аудита обеспечит соответствие общей учетной системы Казахстана требованиям и особенностям экономики переходного периода.
Для этого необходимо:
определить концептуальные вопросы развития бухгалтерского учета и аудита как основ обеспечения формирования финансовой информации и подтверждения ее достоверности, направленных на удовлетворение общих запросов пользователей;
построить систему стандартов бухгалтерского учета и рекомендаций, определяющих организацию и методологию бухгалтерского учета, финансовой отчетности, аудита, тем самым ликвидировав разрыв в понимании учетной и отчетной информации отечественными и зарубежными специалистами;
разработать стандарты аудита, определяющие организацию и методологию аудита в соответствии с международными требованиями.
Исходя из названных целей, следует:
разработать концепцию теории (основ) бухгалтерского учета и аудита;
концепцию финансового и управленческого учета.
Вместе с тем, бухгалтерский учет и аудит должен развиваться в следующих направлениях:
бухгалтерский учет в предпринимательстве;
бухгалтерский учет в организациях, содержащихся за счет средств бюджета;
бухгалтерский учет в некоммерческих организациях;
внутренний контроль и независимый аудит;
компьютеризации бухгалтерского учета.

Глава 2. Бухгалтерский учет в предпринимательстве

Часть 1. Общие положения
Состояние дел

В целях определения наиболее приемлемой модели бухгалтерского учета для республики были изучены системы бухгалтерского учета экономически развитых стран мира.
Исходя из того, что в нашей стране происходит становление рыночной экономики, основанной на государственной и частной собственности, учитывая, что основным источником оборотных средств для хозяйствующих субъектов будут инвестиции, а также принимая во внимание возможность субъектов самостоятельно выходить на мировой рынок, наиболее подходящей моделью для развития экономики Казахстана является модель бухгалтерского учета, в основе которой лежат Международные стандарты бухгалтерского учета. Комплекс мероприятий, заложивший основы для перехода к таким стандартам бухгалтерского учета, в Казахстане создан. Вместе с тем, необходимо дополнительно разработать стандарты бухгалтерского учета, отражающие особенности отраслей экономики страны.
Становление и развитие фондового рынка, проведение приватизации, санирования несостоятельных хозяйствующих субъектов и многие другие аспекты хозяйствования ставят вопросы приведения качества финансовой информации в соответствие с финансово-экономическими интересами субъектов рынка. Также, в целях реализации специальной программы поддержки малого бизнеса и оказания ему всемерной помощи необходимо разработать процедуры бухгалтерского учета, позволяющие упростить систему учета и налогообложения. Цель Необходимо создать единую методологическую концепцию бухгалтерского учета, разработать стандарты бухгалтерского учета, позволяющие объективно оценить результаты финансово-хозяйственной деятельности организации и составить достоверную финансовую отчетность. Основные мероприятия Развитие и совершенствование бухгалтерского учета требует дополнительно к концептуальной основе формирования финансовой информации и стандартам бухгалтерского учета разработать стандарты бухгалтерского учета для: субъектов частного сектора; предприятий государственного сектора.
Концепция стандартов бухгалтерского учета и аудита и методических рекомендаций должна исходить из комплекса основных понятий и правил учета, включающих:
ключевые определения, относящиеся к данному стандарту, их экономическое содержание и конкретизацию применительно к учету и отчетности;
содержание стандарта, отражающее методологию учета и формирования финансовой отчетности, на основании:
- документирования хозяйственных операций, их текущего наблюдения, измерения и регистрации;
- применения общих правил систематизации и обобщения учетной информации;
- формирования выходной информации на счетах бухгалтерского учета в разрезах, предусмотренных финансовой отчетностью;
- раскрытия отчетности для непосредственного использования ее работниками бухгалтерии и управленческим персоналом субъекта и другими потребителями;
- процедур, подтверждающих достоверность финансовой информации, отраженной в финансовой отчетности.
Исходя из видоизменения принципов обработки первичных документов, увеличения потока хозяйственных операций, возникает необходимость полной компьютеризации бухгалтерского учета. Одновременно следует пересмотреть документы первичного учета в соответствии с требованиями реформированной системы бухгалтерского учета.

Часть 2. Стандарты бухгалтерского учета субъектов частного сектора

Стандарты бухгалтерского учета, определяющие методологию учета коммерческих организаций:
нематериальные активы (затраты на научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы, интеллектуальная собственность и др);
затраты по займам;
стандарты по отражению непредвиденных событий и событий хозяйственной деятельности, происходящие после даты балансового отчета;
стандарты учета государственных субсидий;
стандарт учета при реорганизации юридических лиц;
специализированные стандарты бухгалтерского учета, отражающие отраслевые особенности и специфику деятельности (учет в сельском хозяйстве, финансовых организациях) и другие.

Стандарты бухгалтерского учета, определяющие методологию учета в некоммерческих организациях:
методология бухгалтерского учета в некоммерческих организациях идентична учету в государственных предприятиях, поскольку основная модель бухгалтерского учета в таких организациях изолирована для каждого фонда, отсюда нет необходимости физически разделять активы и обязательства;
система бухгалтерского учета при использовании соответствующим образом закодированного плана счетов обеспечивает ведение автономного бухгалтерского учета для каждого фонда без разделения чистых активов каждого фонда. Доходы и расходы некоммерческих организаций учитываются по методу, соответствующему цели финансовой отчетности. Для этого необходимо разработать такие стандарты, которые бы отражали специфику учета деятельности некоммерческих организаций.

Стандарты бухгалтерского учета, определяющие методологию учета индивидуального предпринимательства.
Для облегчения формирования финансовой информации в сфере индивидуального предпринимательства необходимо значительно упростить порядок отражения хозяйственных операций в учетной документации и сократить ее объем. Для чего необходимо разработать стандарты бухгалтерского учета и методические рекомендации к ним с учетом следующих положений:
предоставления права выбора ведения упрощенной формы бухгалтерского учета, исходя из потребностей своего производства и управления, его объема и численности работников при соблюдении общих требований в учетной политике;
единой методологической основы (принцип двойной записи);
взаимосвязи данных аналитического и синтетического учета;
сплошного отражения всех хозяйственных операций в регистрах на основании первичных учетных документов;
накапливания и систематизации данных первичных документов в разрезе показателей, необходимых для составления бухгалтерской отчетности;
разработки рабочего плана счетов бухгалтерского учета финансово-хозяйственной деятельности субъекта на основе генерального плана счетов бухгалтерского учета, позволяющего вести учет активов, обязательств, собственного капитала применительно к потребностям малого бизнеса.

Часть 3. Стандарты бухгалтерского учета государственных предприятий

В соответствии с законодательством республики государственные предприятия подразделяются на предприятия:
основанные на праве хозяйственного ведения;
основанные на праве оперативного управления (казенное предприятие).
Предприятия, основанные на праве хозяйственного ведения, должны руководствоваться общими стандартами бухгалтерского учета, а также специализированными стандартами бухгалтерского учета, отражающими особенности деятельности таких субъектов.
Казенные предприятия могут использовать как стандарты бухгалтерского учета предприятий частного сектора, так и стандарты бухгалтерского учета государственных предприятий.
Система стандартов бухгалтерского учета в государственных предприятиях должна беспристрастно отражать финансовое положение и результаты финансовой деятельности государственных предприятий и соответствовать законодательным положениям, регулирующим финансовые вопросы.
Все цели финансовой отчетности данных предприятий определены концепцией подотчетности.
Таким образом, для государственных предприятий необходимо разработать стандарты:
определяющие формат финансовой отчетности;
определяющие порядок учета издержек производства;
учета определенных видов доходов (доходы, гранты, субсидии, долевые поступления) и другие.

Глава 3. Бухгалтерский учет организаций, содержащихся
за счет средств бюджета

Состояние дел
В соответствии с новой бюджетной классификацией доходов и расходов, основанной на международной практике ведения государственных финансов, разработан Единый стандартный план счетов, применяемый в бюджетной системе для учета финансовых операций и требующий соответствующих изменений в бухгалтерском учете таких организаций.
Также определена структура национального Казначейства, предназначенная содействовать оптимальному финансовому управлению государственными ресурсами путем своевременного получения бюджетными организациями необходимых ресурсов для упорядоченного функционирования государственных служб при одновременном сведении к минимуму расходов на государственное управление. Важной функцией Казначейства является бухгалтерский учет, который призван стать информационной системой органов государственного управления по финансовым вопросам.
Надо отметить, что государственные органы наряду с функцией государственного управления также осуществляют и коммерческую деятельность. Это приводит к тому, что разрабатываются разные правила учета и отчетности. В международной практике учета признано, что цели финансовой отчетности, разработанные и установленные для коммерческой деятельности, применимы и для организаций, финансируемых из бюджета. Так, многие принципы бухгалтерского учета, заявленные Советом по стандартам финансового учета, применимы к коммерческой деятельности, осуществляемой государственными органами.
Финансовая отчетность бюджетных организаций должна обеспечивать основу для определения, получения и использования такими организациями средств, соответствующих принятому бюджету, и выполнения данной организацией законодательных требований, имеющих отношение к финансовым вопросам.
В этой связи возникает необходимость разработки стандартов бухгалтерского учета, позволяющих четко разграничить бухгалтерские процедуры учета имущества государства с целью обеспечения подотчетности и подзаконности лиц, осуществляющих управление государственными ресурсами.

Цель
Подотчетность определяется как основная цель при составлении финансовой отчетности бюджетных организаций. В этой связи финансовая отчетность призвана помогать:
бюджетным организациям - быть публично подотчетными и обеспечивать пользователям возможность оценивать степень подотчетности;
пользователям - оценивать результаты деятельности таких организаций за год и уровень качества услуг, которые могут быть оказаны данными организациями, а также их способность отвечать по своим обязательствам.
Оценка степени подотчетности частично осуществляется тогда, когда финансовая отчетность обеспечивает группам пользователей возможность определить, в какой степени расходы текущего периода покрываются доходами текущего периода.

Основные мероприятия
Необходимо определить принципы и методы бухгалтерского учета для формирования финансовой отчетности и использования их организациями, содержащимися за счет средств бюджета.
В соответствии с ними следует разработать и описать процедуры раскрытия финансового положения и результатов финансовой деятельности фондов и группы счетов.
Также необходимо создать ннтегрированную систему бухгалтерского учета, обеспечивающую централизованное ведение записей поступлений и расходования средств из бюджета, включая учет государственного имущества в целом, в том числе:
использование бюджетных средств;
использование средств коммунальной собственностн и других расходов;
поэтапное внедрение Единого стандартного плана счетов в бюджетной системе;
обучение и переподготовка специалистов по работе в новой системе бухгалтерского учета.

Глава 4. Компьютеризация бухгалтерского учета

Компьютеризация бухгалтерского учета на качественно новых началах окажет существенное влияние на постановку учетной работы в организациях, видоизменятся принципы обработки первичных документов, основные трудоемкие работы будут выполняться в автоматизированном режиме, учетные работники примут непосредственное участие в обработке данных.
Существующее бухгалтерское программное обеспечение представляет серьезную проблему для пользователей. Отсутствуют утвержденные стандарты требований к компьютеризированным бухгалтериям, не утверждена компьютерная бухгалтерская терминология и даже не признан стандарт букв казахского алфавита. Усугубляется проблема недоступностью обучения бухгалтеров автоматизированным учетным технологиям.
Таким образом, для развития компьютерного учета необходимо:
стандартизировать компьютерные аспекты учетных технологий;
организовать процедуру сертификации программных продуктов государственными органами;
разработать программу поддержки производителей программного обеспечения, призванную создать развитые инфраструктуры разработки и сопровождения сертифицированных программных систем.
При этом бухгалтер должен получить квалификацию пользователя персонального компьютера и нести ответственность за достоверность получаемых им результатов.

Раздел IV. Внутренний контроль

Эффективность хозяйствования субъекта во многом зависит от хорошо налаженной системы оперативного учета, обеспечения достоверности бухгалтерских документов, сохранности запасов. Все это составляет сущность внутреннего контроля. Анализ состояния внутреннего контроля показывает, что руководители хозяйствующих субъектов и их управленческий аппарат не знают элементов своей бухгалтерской системы и контроля. Существовавшая же система ведомственного контроля отчасти ликвидирована.
Вместе с тем, необходимость во внутреннем контроле диктуется следующими причинами:
усложнением организационной структуры субъекта (наличие дочерних и зависимых организаций и др.);
разнообразием видов деятельности;
стремлением руководства получить достаточно объективную и независимую оценку действий менеджеров всех уровней управления;
повышением степени доверия со стороны деловых партнеров.
Цель внутреннего контроля заключается в экспертной оценке соблюдения экономической политики субъекта, включая и учетную, в оценке функционирования внутреннего контроля, осуществляемого всеми его структурными подразделениями. Кроме задач чисто контрольного характера, внутренний контроль решает задачи выработки финансовой стратегии, экономической диагностики, маркетинговых исследований, управленческого консультирования и другое.
Разработка данной системы должна быть направлена на четкую организацию информационной связи со всеми структурными подразделениями при выполнении ими функций проведения анализа результатов хозяйственной деятельности, то есть периодический обзор ее хозяйственных операций с целью оценки реальности достижения поставленных целей.
Для того, чтобы помочь субъекту создать систему внутреннего контроля, необходимо выработать минимально необходимые требования собственнику, которые включают в себя установление:
обшей политики контроля;
системы обработки учетных данных;
контрольных процедур.

Раздел V. Независимый аудит

Задача аудитора - составить профессиональное аудиторское заключение, подтверждающее, что финансовая отчетность субъекта достоверна и соответствует установленным правилам учета.
В рыночной экономике объективно сушествует несовпадение интересов руководства субъектов и пользователей при представлении информации о его финансовом состоянии. Проверка бухгалтерского учета и финансовой отчетности субъекта и его соответствие требованиям стандартов бухгалтерского учета определяется как осуществление процесса независимого аудита.
В республике действует Закон об аудиторской деятельности, разработан ряд общих стандартов аудита. Что касается аудита государственного сектора, то он находится под воздействием нескольких сдерживающих факторов:
дублирования функций аудита (это относится только к республиканскому бюджету);
отсутствия современных методов аудита, используемых на практике;
отсутствия стандартов аудита;
неадекватной правовой базы и отсутствия адекватных механизмов поддержки.
Однако главной проблемой является то, что аудитор не вносит значительного вклада в улучшение фннансового управления, он чрезмерно направлен на выявление и отражение отдельных нарушений и в недостаточной степени уделяет внимание оценке и отражению соответствия систем, при которых эти нарушения могут иметь место.
Цель аудита заключается в формировании мнения и последующего предоставления пользователям аудиторского заключения по финансовым отчетам. Для достижения этого аудитор должен руководствоваться стандартами, определяющими единые качественные критерии сравнения результатов аудиторской деятельности и позволяющими достичь наибольшей объективности в выражении аудиторского мнения по поводу достоверности финансовой отчетности и ее соответствия общепринятым принципам ведения бухгалтерского учета.
Успешное внедрение системы аудита предполагает решение следующих первоочередных задач:
новое законодательное определение аудита и установление на переходный период государственного регулирования в части формирования нормативной базы аудиторской деятельности, организации аттестации и лицензирования;
определение основ осуществления государственного контроля, позволяющих создать систему государственного аудита, который может проводиться в форме внутреннего контроля за работой государственных учреждений, направленного прежде всего на выявление нарушения и недостатков, а также аудита, целью которого является независимая оценка эффективности деятельности органов, содержащихся за счет государственного бюджета.
Необходимо организовать работу по разработке и утверждению стандартов аудита как для частного, так и для государственного сектора с учетом характеристик различных типов аудируемых субъектов и потребностей тех, для кого предназначаются отчеты по аудиту.
Для частного сектора необходимо разработать стандарты, определяющие:
цель и общие принципы аудита финансовой отчетности;
условия проведения аудита;
документальное оформление процедур аудита;
условия составления аудиторского заключения о проверке финансовой отчетности;
механизм контроля качества осуществления аудита;
информацию, предоставляемую аудируемым субъектом аудиторам, и информацию, предоставляемую аудиторами в процессе осуществления аудита аудируемому субъекту.
Для государственного сектора необходимы стандарты, ориентирующие на определение экономичности и рациональности деятельности государственных организаций:
оценку эффективности государственных программ в целом или их отдельных компонентов;
оценку пригодности управленческой системы контроля для определения эффективности программы.
В целях успешного проведения реформы в области аудита следует на должном уровне организовать подготовку, переподготовку и аттестацию претендентов на получение квалификационного свидетельства аудитора, систему непрерывного профессионального образования аудиторов, а также информационное и методическое обеспечение аудиторов.

Раздел VI. Создание института профессиональных
бухгалтеров

С переходом к рынку принципиально меняется роль самой многочисленной группы финансовых работников - бухгалтеров. Изменение роли бухгалтера ведет к неуклонному росту общественного интереса к этой профессии, с одной стороны, и повышению их ответственности за грамотное вхождение субъекта в рыночную экономику, с другой.
Одним из важнейших направлений последующего образования в Казахстане сегодня становится профессиональное образование бухгалтеров, особая роль которых признается сегодня во всех странах с развитой рыночной экономикой.
Это обусловлено рядом причин:
во-первых, расширение круга знаний, необходимых для выполнения работы бухгалтера, причем данный процесс в будущем будет идти возрастающими темпами;
во-вторых, принятие стандартов и других нормативных правовых актов, которые в той или иной степени регулируют действия бухгалтера;
в-третьих, изменение технологии работы бухгалтера под влиянием применения компьютерной техники и необходимости использования в каждодневной работе количественных методов анализа для расчетного обоснования управленческих решений;
и, наконец, повышение роли бухгалтера в жизни общества, что накладывает на него соответствующие обязанности и ответственность за качество работы.
В то же время в стране непрерывное профессиональное образование не получило достаточно высокого уровня. В большинстве случаев обучение проводится на уровне краткосрочных курсов. Нет методического центра по повышению квалификации практических работников.
В этой связи необходимо поднять на новый уровень систему повышения квалификации бухгалтеров, исходя из реальных потребностей в ближайшем будущем и на данном этапе в овладении стандартами бухгалтерского учета, новыми компьютерными технологиями, что должно обеспечивать готовность специалистов успешно выполнять свои функции при любых изменениях в бухгалтерском учете и в развитии рыночных отношений в республике, на получение навыков решения ситуации, с которыми предстоит встретиться специалистам в практической деятельности.
Для реализации задач по повышению квалификации практических работников необходимо создать институт профессиональных бухгалтеров, который должен стать центром непрерывного профессионального образования бухгалтеров, повышения профессионального уровня бухгалтеров, аттестации бухгалтеров, сертификации учебных программ и учебных центров по переподготовке кадров.
Система переподготовки кадров должна быть основана на принципах:
системности, непрерывности, многоступенчатости системы повышения квалификации кадров;
личной заинтересованности специалистов в повышении своего профессионального уровня;
интеграции с системой повышения квалификации бухгалтеров зарубежных стран.
В части создания института профессиональных бухгалтеров необходимо разработать к утвердить учебный план, учебные программы, квалификационные требования к переподготовке профессиональных бухгалтеров.
Основные направления деятельности института профессиональных бухгалтеров сводятся к следующему:
разработка и утверждение квалификационных требований к профессиональной деятельности бухгалтера;
определение новых видов профессиональной деятельности бухгалтеров, а также правил и стандартов такой деятельности;
создание за счет средств безвозмездной помощи от республиканских и международных организаций учебных центров, осуществляющих обучение бухгалтеров с последующей сертификацией.
Основная задача в осуществлении работы по переподготовке кадров - это разработка единой программы переподготовки бухгалтеров по следующим направлениям:
переподготовка бухгалтеров (для предприятий малого бизнеса, для средних и крупных предприятий, бухгалтеров-аналитиков, главных бухгалтеров, бухгалтеров аудиторов, руководителей организаций, управлений, государственных предприятий и других учреждений, преподавателей колледжей и вузов);
развитие связей с зарубежными обучающими центрами для прохождения стажировок бухгалтеров за рубежом;
регулирование со стороны государства межвузовской координации в вопросах подготовки кадров для финансовой сферы, разработки типовой программы обучения;
создание учебников на казахским и русском языках (по теории бухгалтерского учета, по бухгалтерскому учету, по аудиту, по финансовому анализу, словаря бухгалтерских терминов на казахском и русском языках).

Раздел VII. Международное сотрудничество

С 1993 года республика является членом Координационного совета стран Содружества Независимых Государств по вопросам бухгалтерского учета и аудита, основной целью которого является проведение работ по реформированию системы учета и аудита.
Важным шагом данного Совета явилась разработка и принятие документов "Основные принципы бухгалтерской (финансовой) отчетности в странах Содружества Независимых Государств", "Общие положения формирования бухгалтерской (финансовой) отчетности предприятий в странах-членах Содружества Независимых Государств".
В то же время для успешной работы по разработке стандартов бухгалтерского учета, их гармонизации, отстаиванию национальных интересов, избежанию дублирования необходимо участие в международных профессиональных организациях по бухгалтерскому учету и аудиту.
В целях продвижения национальных стандартов бухгалтерского учета и стандартов аудита, координации работы по техническому исследованию в области финансовых вопросов, отстаивания государственных интересов необходимо развивать международные связи и интегрироваться в мировое сообщество.
Членство и участие в международных организациях по бухгалтерскому учету и аудиту позволит:
влиять на разработку стандартов по бухгалтерскому учету и аудиту и стремиться отстаивать региональные интересы республики;
квалифицированно подходить к выработке требований по взаимному признанию квалификации бухгалтеров и определенного типа международно признанной квалификации бухгалтеров.
В области развития международных связей и интеграции в мировое сообщество необходимо стать членами:
Международной Федерации Бухгалтеров;
Межправительственной рабочей группы экспертов по разработке международных стандартов учета и отчетности.
Вместе с тем, следует и в дальнейшем развивать отношения с другими международными профессиональными союзами.
Необходимо также определить основные направления совершенствования бухгалтерского учета и аудита и реализовать их через активное участие в работе Координационного совета стран Содружества Независимых Государств по вопросам бухгалтерского учета и аудита, а также развить информационную сеть по обмену информацией по бухгалтерскому учету, аудиту, налогообложению и другим финансовым вопросам.

Қазақстан Республикасында бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамыту мен жетiлдiрудiң 1998-2000 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1998 жылғы 28 қаңтардағы N 3838 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы N 829 Жарлығымен

Ескерту. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2009.06.18 N 829 Жарлығымен.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабына сәйкес және Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Бухгалтерлiк есеп туралы" Заң күшi бар Жарлығын iске асыру мақсатында қаулы етемiн:
1. Қазақстан Республикасында Бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамыту мен жетiлдiрудiң 1998-2000 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы бекiтiлсiн (қоса берiлiп отыр).
2. Қазақстан Республикасының Үкiметi үш ай мерзiмде осы бағдарламаны iске асыру жөнiндегi шараларды бекiтсiн.
3. Облыстардың, Ақмола және Алматы қалаларының әкiмдерi Қазақстан Республикасында бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамытудың және жетiлдiрудiң 1998-2000 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасының орындалуын қамтамасыз етсiн.
4. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Қазақстан Республикасы
Президентiнiң
1998 жылғы 28 қаңтардағы
N 3838 Жарлығымен
бекiтiлген

Қазақстан Республикасында Бухгалтерлiк есеп пен
аудиттi дамыту мен жетiлдiрудiң 1998-2000 жылдарға
арналған мемлекеттiк бағдарламасы

I бөлiм. Кiрiспе

Қазақстан Республикасында Бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамыту мен жетiлдiрудiң 1998-2000 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан былай - Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентiнiң бухгалтерлiк ақпаратты қалыптастырудың және қаржылық есептiлiктi табыс етудiң заңдық негiздерiн айқындайтын 1995 жылғы 26 желтоқсандағы "Бухгалтерлiк есеп туралы" Заң күшi бар N 2732 Жарлығын жүзеге асыру мақсатында әзiрлендi. Бағдарламаның негiзгi бағыттары бухгалтерлiк есеп стандарттарын және осындай есептi компьютерлендiру мәселелерiн, iшкi бақылауды, тәуелсiз аудиттi дамытудың, кәсiпқой бухгалтерлер институтын құру проблемаларын, сондай-ақ бухгалтерлiк есеп пен аудит саласындағы халықаралық ынтымақтастық мәселелерiн қамтитын бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамытудың бiртұтас әдiснамалық тұжырымдамасын әзiрлеу болып табылады.
Бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамыту тұжырымдамасы заңды тұлғалар мен жеке кәсiпкерлердiң бухгалтерлiк есебiнiң негiзiн, қаржылық есептiлiктi қалыптастыру, табыс ету және жариялау тәртiбi мен тәсiлдерiн айқындауға, республиканың бухгалтерлiк есеп жүйесiнiң халықаралық жүйеге кiрiгуiне, сондай-ақ осы жүйенiң Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерiнiң деңгейiнде үйлестiрiлуiне жәрдемдесуге тиiс.
Бастапқы есепке алу әдiснамасын жетiлдiру - халықаралық есепке алу ережелерiн енгiзу тұтқаларының бiрi. Жоспарлы экономикада статистикалық ақпарат тек бастапқы бухгалтерлiк есепке алу деректерiнде қалыптасты және соған негiзделдi.
Сонымен қатар статистиканы халықаралық тәжiрибе арқылы танылған әдiснама негiзiнде реформалау, iлкi құжаттардың нысандарына ең төменгi талап қою құқығын мемлекетке бере отырып, бастапқы есепке алу деректерiн қолданудың бұрынғы әдiстерiнен бас тартуды талап етедi.
Бұл ретте барлық пайдаланушыларға табыс етiлген қаржылық есептiлiктiң дұрыстығын қуаттауға мүдделi аудит елеулi рөл атқарады.
Бағдарламаны әзiрлеудiң қажеттiгi, сондай-ақ өтпелi кезеңде бухгалтерлiк есеп пен аудит саласында меншiктiң әр түрлi нысандарындағы субъектiлер үшiн мемлекеттiк саясатты мемлекет бақылауымен жүзеге асыру қажеттiгiмен де байланысты, осыған орай аталған субъектiлер үшiн бухгалтерлiк есептiң тиiстi стандарттарын әзiрлеу және бекiту талап етiледi.
Нарық құралдарының дамуына, бухгалтерлiк есеп пен аудит саласындағы мамандардың бiлiктiлiгiнiң артуына, теориялық негiздердiң талдануына, бухгалтерлердiң кәсiптiк одақтары мен қауымдастықтарының қалыптасуына, экономиканың тұрақтануына, өндiрiс пен халықтың әл-ауқатының өсуiне қарай, бухгалтерлiк есеп пен аудит мәселелерiн реттеу жөнiндегi кейбiр функцияларды мемлекеттiк органдардан мемлекеттiк емес кәсiптiк ұйымдарға беру орын алады.

II Бөлiм. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

Бағдарламаның негiзгi мақсаты түбегейлi экономикалық өзгерiстер, халықаралық байланыстарды кеңейту және Қазақстан Республикасының әлемдiк қауымдастыққа кiрiгуi талаптарына жауап беретiн, субъектiлердi пайдаланушыларға бағдарланған қажеттi қаржылық ақпаратпен қамтамасыз ететiн жаңа бухгалтерлiк есеп жүйесiн әзiрлеп, енгiзудi, сондай-ақ бухгалтерлiк есеп пен аудит саласында мамандардың кәсiби бiлiктiлiгiн арттыруды қамтамасыз ету болып табылады.
Осы мақсатты iске асыру үшiн мынадай мiндеттердi шешу көзделедi:
Қазақстан Республикасында бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамыту және жетiлдiру жөнiндегi жұмыстар кешенiн орындау, сондай-ақ Қазақстан Республикасында бухгалтерлiк есептiң жаңа жүйесiне көшудi жеделдету;
бухгалтерлiк ақпараттың мәнi мен мақсатына деген көзқарасты жетiлдiру;
зерттеулер жүргiзу, субъектiлердiң бухгалтерлiк есебiнiң жай-күйi мен ұйымдастырылуына талдау жасау;
бухгалтерлiк есеп пен аудит мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлердiң әзiрленiп, қабылдануын қамтамасыз ету;
бухгалтерлiк есеп пен аудит саласында заң және басқа да
нормативтiк құқықтық актiлердiң сақталуын бақылауды қамтамасыз ету;
кәсiпқой бухгалтерлер мен аудиторларды нарықтық экономика
талаптарына сай қайта даярлау және олардың бiлiктiлiгiн арттыру
жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру;
бухгалтерлер мен аудиторларды сертификаттау;
аудиторлық қызметтi лицензиялау;
бухгалтер мамандығына қойылатын жаңа талаптарды түзу;
бухгалтерлiк есеп деректерiн салық салу мақсатында негiз
ретiнде айқындау.

III. Бөлiм. Бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамыту
тұжырымдамасы

I Тарау. Жалпы ережелер

Қазақстан Республикасында есеп пен есептiлiктiң күллi жүйесiн кешендi түрде қайта қарау және оны халықаралық ережелерге сәйкес дамыту мен жетiлдiру көп жылдық тәжiрибенi барынша пайдаланумен және әлемдiк тәжiрибелерге қайшы келмейтiн де әрi оны байыта түсетiн әдiстердiң, құралдар мен әдiснамалық шешiмдердiң сақталуымен үйлесуге тиiс.
Халықаралық тәжiрибеге негiзделген бухгалтерлiк есеп пен аудиттiң жаңа жүйесiн әзiрлеу мен енгiзудiң бiрiншi кезеңiнде бухгалтерлiк есеп пен аудит стандарттарына көшудiң негiзiн қалаған шаралар кешенi жүзеге асырылды.
Мәселен, бiрiншi кезекте бухгалтерлiк есеп пен аудиттiң жаңа жүйесiнiң әдiснамалық, ұйымдық, заңдық және басқа негiздерiмен байланысты маңызды мәселелерiн шешуге арналған "Бухгалтерлiк есеп туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлығы әзiрленiп, қабылданды.
Қаржылық есептiлiктi дайындауға және табыс етуге арналған тұжырымдамалық негiз, бухгалтерлiк есептiң жиырма жалпы стандарты, субъектiлердiң қаржы-шаруашылық қызметiнiң бухгалтерлiк есебi шоттарының бас жоспары әзiрленiп, бекiтiлдi.
Аудиторлық қызмет қазiргi кезде 1993 жылы қабылданған "Қазақстан Республикасындағы аудиторлық қызмет туралы" "Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледi. Халықаралық талаптарды және осы Заңмен аудиторлық қызметтiң реттелуiнiң төрт жылдық тәжiрибесi ескерiле келiп, оған аудиторлық қызмет ұғымын, осы қызметтiң негiзгi принциптерiн айқындауға, аудит саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi бекiтуге, сондай-ақ аудиторлық қызметтi аттестациялау мен лицензиялауды ұйымдастыруға қатысты принциптi өзгерiстер енгiзудiң объективтi қажеттiгi пайда болды.
Бухгалтерлiк есеп стандарттарының, бухгалтерлiк есеп шоттары бас жоспарының, жаңа компьютерлiк есеп технологияларының әзiрленiп, енгiзiлуi бастапқы есеп құжаттамасының бiрiздi нысандарының жиынтығын қайта қарауды қажет етедi. Бұл орайда бастапқы есеп құжаттамасын жасауға қойылатын ең төменгi талаптарды әзiрлеп, бекiту әрi бұдан былай ұйымдарда бастапқы есеп құжаттарын енгiзу жөнiндегi жұмысты жүргiзу керек.
Бухгалтерлiк есеп пен аудит стандарттарының iшкi қисынды жүйесiн дәйектi түрде әзiрлеу Қазақстанның жалпы есеп жүйесiн өтпелi кезең экономикасының талаптары мен ерекшелiктерiне сәйкестендiрудi қамтамасыз етедi.
Бұл үшiн мыналар қажет:
бухгалтерлiк есеп пен аудиттi дамытудың тұжырымды мәселелерiн пайдаланушылардың жалпы қажетiн қанағаттандыруға бағытталған қаржылық ақпаратты қалыптастыруды және оның дұрыстығын растауды қамтамасыз ету негiздерi ретiнде айқындау;
бухгалтерлiк есептiң, қаржылық есептiлiктiң, аудиттiң ұйымдастырылуы мен әдiснамасын айқындайтын бухгалтерлiк есеп стандарттары мен ұсынымдар жүйесiн құру, сонымен отандық және шетелдiк мамандардың есеп және есептiлiк ақпараттарын түсiнудегi айырмашылығын жою;
аудиттiң ұйымдастырылуы мен әдiснамасын халықаралық талаптарға сәйкес айқындайтын аудит стандарттарын әзiрлеу.
Аталған мақсаттарға қарай:
бухгалтерлiк есеп пен аудит теориясының (негiздерiнiң)
тұжырымдамасын;
қаржы және басқару есебiнiң тұжырымдамасын әзiрлеу керек.
Сонымен бiрге бухгалтерлiк есеп пен аудит мынадай бағыттарда
дамуға тиiс:
кәсiпкерлiк iсiндегi бухгалтерлiк есеп;
бюджет қаражаты есебiнен қамтылған ұйымдардағы бухгалтерлiк
есеп;
коммерциялық емес ұйымдардағы бухгалтерлiк есеп;
iшкi бақылау және тәуелсiз аудит;
бухгалтерлiк есептi компьютерлендiру.

2 Тарау. Кәсiпкерлiк iсiндегi бухгалтерлiк есеп

1 бөлiк. Жалпы ережелер

Iстiң жай-күйi
Республика үшiн бухгалтерлiк есептiң неғұрлым қолайлы үлгiсiн анықтау үшiн әлемнiң экономикалық жағынан дамыған елдерiнiң бухгалтерлiк есеп жүйелерi зерделендi.
Бiздiң елiмiзде мемлекеттiк және жеке меншiкке негiзделген нарықтық экономиканың қалыптасып келе жатқанына, шаруашылық субъектiлерi үшiн айналымдық қаражаттың негiзгi көзi инвестициялар болатынына қарай, сондай-ақ субъектiлердiң әлемдiк рынокта өздiгiнше шығу мүмкiндiгiн ескере келе, Қазақстан экономикасының дамуы үшiн неғұрлым қолайлы үлгi негiзiне Бухгалтерлiк есептiң халықаралық стандарттары алынған бухгалтерлiк есептiң үлгiсi болып табылады. Бухгалтерлiк есептiң осындай стандарттарына көшудiң негiзiн салған шаралар кешенi Қазақстанда жасалған. Сонымен бiрге ел экономикасы салаларының ерекшелiктерiн бейнелейтiн бухгалтерлiк есеп стандарттарын қосымша әзiрлеу қажет.
Қор рыногының қалыптасуы мен дамуы, жекешелендiрудi жүргiзу, дәрменсiз шаруашылық субъектiлерiн оңалту, шаруашылық жүргiзудiң және басқа да көптеген аспектiлерi қаржылық ақпараттың сапасын рынок субъектiлерiнiң қаржы-экономикалық мүдделерiне сәйкес келтiру мәселелерiн алға тартып отыр.
Сондай-ақ шағын бизнестi қолдау және оған жан-жақты көмек көрсету жөнiндегi арнаулы бағдарламаны iске асыру мақсатында есеп пен салық салу жүйесiн жеңiлдетуге мүмкiндiк беретiн бухгалтерлiк есеп рәсiмдерiн әзiрлеу қажет.
Мақсат
Ұйымдардың қаржы-шаруашылық қызметiнiң нәтижелерiн объективтi бағалауға және дұрыс қаржылық есептiлiк құрастыруға мүмкiндiк беретiн бухгалтерлiк есептiң бiртұтас әдiснамалық тұжырымдамасын жасау, бухгалтерлiк есеп стандарттарын әзiрлеу қажет.
Негiзгi iс-шаралар
Бухгалтерлiк есептi дамыту мен жетiлдiру қаржылық ақпаратты қалыптастырудың тұжырымдамалық негiзi мен бухгалтерлiк есептiң стандарттарына қосымша мыналарға:
жеке сектордың субъектiлерiне:
мемлекеттiк сектордың кәсiпорындарына арналған бухгалтерлiк есеп стандарттарын әзiрлеудi талап етедi.
Бухгалтерлiк есеп пен аудит стандарттарының және әдiснамалық ұсыныстардың тұжырымдамасы есептiң негiзгi ұғымдары мен қағидалары кешенiнен туындауға тиiс, олар мыналарды қамтиды:
аталған стандартқа қатысты анықтамалар, олардың экономикалық мазмұны және есеп пен есептiлiкке қатысты нақтылау;
- шаруашылық операцияларын құжаттау, оларды ағымдық бақылау, өлшеу және тiркеу;
- есептiк ақпаратты жүйелеу мен қорытудың жалпы қағидаларын қолдану;
- қаржылық есептiлiкте көзделген тұрғыда бухгалтерлiк есеп шоттарындағы шығарылатын ақпаратты қалыптастыру;
- субъектiнiң бухгалтерия қызметкерлерi мен басқару қызметкерлерi және басқа тұтынушылар оны тiкелей пайдалануы үшiн есептiлiктi ашу;
қаржылық есептiлiкте көрсетiлген қаржылық ақпараттың дұрыстығын растайтын рәсiмдер негiзiнде есептiң әдiснамасы мен қаржылық есептiлiктi қалыптастыруды бейнелейтiн стандарттың мазмұны.
Бастапқы құжаттарды өңдеу принциптерi түрлерiнiң өзгеруiне, шаруашылық операциялары ағымының ұлғаюына қарай бухгалтерлiк есептi толық компьютерлендiру қажеттiгi туындайды. Сонымен бiр мезетте бастапқы есеп құжаттарын бухгалтерлiк есептiң реформаланған жүйесiнiң талаптарына сәйкес қайта қарау қажет.

2 бөлiк. Жеке сектор субъектiлерiнiң бухгалтерлiк
есеп стандарттары

Коммерциялық ұйымдар есебiнiң әдiснамасын айқындайтын бухгалтерлiк есеп стандарттары:
Материалдық емес активтер (ғылыми-зерттеу және тәжiрибе-конструкторлық жұмыстарға арналған шығындар, санаткерлiк меншiк және т.б.);
заемдар бойынша шығындар;
баланстық есеп беру күнiнен кейiн орын алған күтiлмеген оқиғалар мен шаруашылық қызмет оқиғаларын бейнелеу жөнiндегi стандарттар;
мемлекеттiк субсидияларды есептеу стандарттары;
заңды тұлғаларды қайта құру кезiндегi есеп стандарттары;
бухгалтерлiк есептiң салалық ерекшелiктер мен қызмет өзгешелiгiн (ауыл шаруашылығындағы, қаржы ұйымдарындағы есеп) бейнелейтiн арнаулы стандарттар және басқалар.
Коммерциялық емес ұйымдардағы есептiң әдiснамасын айқындайтын бухгалтерлiк есеп стандарттары:
коммерциялық емес ұйымдардағы бухгалтерлiк есептiң әдiснамасы мемлекеттiк кәсiпорындардағы есеппен бiрдей, өйткенi мұндай ұйымдардағы бухгалтерлiк есептiң негiзгi үлгiсi әрбiр қор үшiн оқшауланған, сондықтан активтер мен мiндеттемелердi нақтылап бөлудiң қажеттiгi жоқ;
бухгалтерлiк есеп жүйесi шоттардың арнайы таңбаланған жоспары тиiсiнше пайдаланылған кезде әрбiр қордың таза активтерiн бөлмей әрбiр қор үшiн дербес бухгалтерлiк есеп жүргiзiлуiн қамтамасыз етедi. Коммерциялық емес ұйымдардың кiрiстерi мен шығыстары қаржылық есеп беру мақсатына сәйкес келетiн әдiс бойынша есептеледi. Бұл үшiн коммерциялық емес ұйымдардың қызметiн есептеудiң өзгешелiгiн көрсетiлгендей стандарттар әзiрлеу қажет.
Жеке кәсiпкерлiк iс есебiнiң әдiснамасын айқындайтын бухгалтерлiк есеп стандарттары:
жеке кәсiпкерлiк саласында қаржылық ақпаратты қалыптастыруды жеңiлдету үшiн есептiк құжаттамада шаруашылық операцияларын бейнелеу тәртiбiн айтарлықтай жеңiлдету және оның көлемiн қысқарту қажет. Бұл үшiн мынадай ережелер:
есеп саясатының барлық талаптары сақталып өзiндiк өндiрiс пен басқару мұқтаждарына, оның көлемiне және қызметкерлердiң санына қарай бухгалтерлiк есептiң оңайлатылған нысанын жүргiзу құқығын беру;
бiрыңғай әдiснамалық негiз (екi рет жазу принципi);
аналитикалық және синтетикалық есеп деректерiнiң өзара байланысы;
бастапқы есеп құжаттарының негiзiнде тiзiмдемелерде барлық шаруашылық операцияларын жаппай көрсету;
бастапқы құжаттардың деректерiн бухгалтерлiк есептi жасауға қажеттi көрсеткiштер тұрғысында жинақтау және жүйелеу;
шағын бизнестiң мұқтаждары бойынша активтердiң, мiндеттемелердiң, өзiндiк капиталдың есебiн жүргiзуге мүмкiндiк беретiн бухгалтерлiк есеп шоттарының бас жоспары негiзiнде субъектiнiң қаржы-шаруашылық қызметi бухгалтерлiк есеп шоттарының бас жоспары негiзiнде субъектiнiң қаржы-шаруашылық қызметi бухгалтерлiк есебi шоттарының жұмыс жоспарын талдап жасау ескерiле отырып, бухгалтерлiк есеп стандарттары мен оларға арналған әдiснамалық ұсыныстарды әзiрлеу қажет.

3 бөлiк. Мемлекеттiк кәсiпорындардың бухгалтерлiк есеп
стандарттары

Республика заңдарына сәйкес мемлекеттiк кәсiпорындар:
шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген;
жедел басқару құқығына негiзделген (қазыналық кәсiпорын) кәсiпорындар болып бөлiнедi.
Шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорындар бухгалтерлiк есептiң жалпы стандарттарын, сондай-ақ мұндай субъектiлер қызметiнiң ерекшелiгiн көрсететiн арнаулы бухгалтерлiк есеп стандарттарын басшылыққа алуға тиiс.
Қазыналық кәсiпорындар жекеше сектор кәсiпорындарының бухгалтерлiк есеп стандарттарын да, мемлекеттiк кәсiпорындардың бухгалтерлiк есеп стандарттарын да пайдалана алады.
Мемлекеттiк кәсiпорындарда бухгалтерлiк есеп стандарттары жүйесi мемлекеттiк кәсiпорындардың қаржылық жағдайын және қаржылық қызметiнiң нәтижелерiн қалтқысыз бейнелеуге және қаржылық мәселелерi реттейтiн заң ережелерiне сәйкес болуға тиiс.
Осы кәсiпорындардың қаржылық есептiлiгiнiң күллi мақсаты есептi болу тұжырымдамасында айқындалады.
Сонымен, мемлекеттiк кәсiпорындар үшiн:
қаржылық есептiлiк түрiн айқындайтын;
өндiрiс шығасысын есепке алу тәртiбiн айқындайтын;
кiрiстердiң белгiлi бiр түрлерiн (кiрiстердi, гранттарды, субсидияларды, үлестiк түсiмдердi) және басқаларды есепке алу стандарттарын әзiрлеу қажет.

3 Тарау. Бюджет қаражаты есебiнен қамтылған ұйымдардың
бухгалтерлiк есебi

Iстiң жай-күйi
Мемлекеттiк қаржыны жүргiзудiң халықаралық практикасына негiзделген, кiрiстер мен шығыстардың жаңа бюджеттiк сыныпталуына сәйкес қаржы операцияларын есепке алу үшiн бюджет жүйесiнде қолданылатын және мұндай ұйымдардың бухгалтерлiк есебiне тиiстi өзгерiстер енгiзудi талап ететiн Шоттардың бiрыңғай стандарттық жоспары әзiрлендi.
Сондай-ақ бiр мезгiлде мемлекеттiк басқаруға арналған шығыстарды мейлiнше кемiте отырып, мемлекеттiк қызметтердiң реттi жұмыс iстеуi үшiн қажеттi ресурстарды бюджеттiк ұйымдардың уақытылы алуы арқылы мемлекеттiк ресурстарды оңтайлы қаржылық басқаруға жәрдемдесуге арналған ұлттық Қазынашылықтың құрылымы айқындалды. Қазынашылықтың маңызды функциясы бухгалтерлiк есеп болып табылады, ол қаржы мәселелерi бойынша мемлекеттiк басқару органдарының ақпараттық жүйесiне айналуға тиiс.
Мемлекеттiк органдардың мемлекеттiк басқару функциясымен қатар коммерциялық қызметтi де жүзеге асыратынын атап өту керек. Мұның өзi есеп пен есептiлiктiң әр түрлi ережелерiнiң әзiрленуiне алып келедi. Халықаралық есеп практикасында коммерциялық қызмет үшiн әзiрленiп, белгiленген қаржылық есептiлiк мақсаттарын бюджеттен қаржыландырылатын ұйымдар үшiн де пайдалануға болатыны танылған. Мәселен, Қаржылық есеп стандарттары жөнiндегi кеңес мәлiмдеген бухгалтерлiк есептiң көптеген принциптерi мемлекеттiк органдар жүзеге асыратын коммерциялық қызметке қолдануға келедi.
Бюджеттiк ұйымдардың қаржылық есептерi осындай ұйымдардың қабылданған бюджетке сәйкес келетiн қаражатты анықтауы, алуы және пайдалануы әрi қаржы мәселелерiне қатысы бар заң талаптарын аталған ұйымның орындауы үшiн негiздi қамтамасыз етуге тиiс.
Осы орайда мемлекеттiк ресурстарды басқаратын тұлғалардың есептi болуы мен заңға тәуелдiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында мемлекет мүлкiн есепке алудың бухгалтерлiк рәсiмдерiн нақты жiктеуге мүмкiндiк беретiн бухгалтерлiк есеп стандарттарын әзiрлеу қажеттiгi туындайды.
Мақсаты
Бюджеттiк ұйымдардың қаржылық есептiлiгiн түзген кезде есептi болу негiзгi мақсат ретiнде айқындалады. Осы орайда қаржылық есептiлiк:
бюджеттiк ұйымдарға - жариялы түрде есептi болуға және пайдаланушылардың есептi болу дәрежесiн бағалау мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге;
пайдаланушыларға - осындай ұйымдардың жыл бойындағы қызметiнiң нәтижелерiн және осындай ұйымдардың көрсетуi мүмкiн қызметтер сапасының деңгейiн, сондай-ақ өз мiндеттемелерi бойынша олардың жауап беру қабiлетiн бағалауға жәрдемдесуге тиiс.
Қаржылық есептiлiк пайдаланушылардың топтарына ағымдағы кезеңнiң шығыстары қандай дәрежеде ағымдағы кезеңнiң кiрiстерiмен жабылатынын анықтау мүмкiндiгiн қамтамасыз еткен кезде есептi болудың дәрежесiн бағалау iшiнара жүзеге асырылады.
Негiзгi шаралар
Қаржылық есептiлiктi қалыптастыруға және бюджет қаражаты есебiнен ұсталатын ұйымдардың оларды пайдалануына арналған бухгалтерлiк есеп принциптерi мен әдiстерiн айқындау қажет.
Соларға сәйкес қорлардың және шоттар тобының қаржылық қызметiнiң қаржылық жағдайы мен нәтижелерiн ашу рәсiмдерiн әзiрлеген және сипаттап жазған жөн.
Сондай-ақ түсiмдер мен бюджет қаражатын жұмсау жазбаларының, тұтастай алғанда мемлекеттiк мүлiктiң есебiн, соның iшiнде:
бюджет қаражатын пайдалануды;
коммуналдық меншiк қаражатының және басқа қаражаттың пайдаланылуын;
бюджет жүйесiнде Шоттардың бiрыңғай стандартты жоспарының кезең-кезеңмен енгiзiлуiн;
бухгалтерлiк есептiң жаңа жүйесiнде жұмыс iстеу жөнiнде мамандарды оқыту мен қайта даярлауды қоса, орталықтандырыла жүргiзiлуiн қамтамасыз ететiн бухгалтерлiк есептiң кiрiктiрiлген жүйесiн құру қажет.

4 Тарау. Бухгалтерлiк есептi компьютерлендiру

Бухгалтерлiк есептi компьютерлендiру ұйымдардағы есеп жұмысын жолға қоюға жаңа сапалық негiзде елеулi ықпал жасайды, бастапқы құжаттарды өңдеудiң принциптерi өзгередi, негiзгi ауыр жұмыстар автоматтандырылған режимде орындалатын болады, есеп қызметкерлерi деректердi өңдеуге тiкелей атсалысады.
Қолданылып жүрген бухгалтерлiк бағдарламалық қамсыздандыру пайдаланушылар үшiн елеулi проблема туғызуда. Компьютерлендiрiлген бухгалтерияға қойылатын арнап бекiтiлген стандарттық талаптар жоқ, компьютерлiк бухгалтериялық технология бекiтiлмеген және тiптi қазақ әлiппесi әрiптерiнің стандарттары танылмаған. Бухгалтерлердi автоматтандырылған есеп технологияларына оқытуға қол жетпеуiнен проблема тереңдей түсуде.
Сонымен компьютерлiк есептi дамыту үшiн мыналар қажет:
есеп технологияларының компьютерлiк қырларын стандарттау;
мемлекеттiк органдардың бағдарламалық өнiмдердi сертификаттау рәсiмiн ұйымдастыру;
сертификатталған бағдарламалық жүйелердi әзiрлеу мен алып жүрудiң дамыған инфрақұрылымын жасауға арналған бағдарламалық қамсыздандыруды жасаушыларды қолдау бағдарламасын әзiрлеу.
Бұл ретте бухгалтер және компьютердi пайдаланушы мамандығын игеруге және өзi алатын нәтижелердiң дұрыстығы үшiн жауап беруге тиiс.

IV Бөлiм. Iшкi бақылау

Субъектiнiң шаруашылық жүргiзуiнiң тиiмдiлiгi көбiнесе жақсы жолға қойылған жедел есеп жүйесiне, бухгалтерлiк құжаттардың дұрыстығын қамтамасыз етуге, запастардың сақталуына байланысты болады. Осының бәрi iшкi бақылаудың мәнiн құрайды. Iшкi бақылаудың жай-күйiне жасалған талдау шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң басшылары мен олардың басқару аппаратының өздерiнiң бухгалтерлiк жүйесi мен бақылау элементтерiнен бейхабарлығын көрсетедi. Қолданылып келген ведомстволық бақылау жүйесi болса iшiнара жойылған.
Сонымен бiрге iшкi бақылауға деген қажеттiлiк мынадай себептерден туындайды:
субъектiнiң ұйымдық құрылымының күрделене түсуiнен (еншiлес және тәуелдi ұйымдардың болуы және т.б.);
қызмет түрлерiнiң әр алуандығынан;
басшылықтың басқарудың барлық деңгейiндегi менеджерлердiң iс-әрекеттерiне жеткiлiктi түрде әдiл және тәуелсiз баға алуға ұмтылысынан;
iскер серiктестер тарапынан сенiм дәрежесiнiң артуынан.
Iшкi бақылаудың мақсаты есеп саясатын да қоса алғанда, субъектiнiң экономикалық саясатының сақталуына сарапшылық баға беру, оның барлық құрылымдары жүзеге асырып келген iшкi бақылаудың жұмыс iстеуiне баға беру болып табылады. Таза бақылау сипатындағы мiндеттерден өзге, iшкi бақылау қаржы стратегиясын талдап жасау, экономикалық диагностика маркетингтiк зерттеулер, басқарушылық консультациялар мiндеттерiн және басқаны шешедi.
Осы жүйенi әзiрлеу, барлық құрылымдық бөлiмшелердiң шаруашылық қызметiнiң нәтижелерiне талдау жүргiзу функцияларын орындауы үстiнде олармен ақпараттық байланысты мұқият ұйымдастыруға, яғни қойылған мақсаттарға нақты баға беру мақсатында, оның шаруашылық операцияларына мезгiл-мезгiл шолу жасап тұруға бағытталуы тиiс.
Субъектiнiң iшкi бақылау жүйесiн құруына көмектесу үшiн меншiк иесiне қойылатын ең төменгi талаптарды талдап жасау қажет, олар:
бақылаудың жалпы саясатын;
есеп деректерiн өңдеу жүйесiн;
бақылау рәсiмдерiн орнықтыруды қамтиды.

V Бөлiм. Тәуелсiз аудит

Аудитордың мiндетi - субъектiнiң қаржылық есептiлiгiнiң дұрыстығын және есептiң белгiленген ережелерiне сәйкес келетiнiн растайтын кәсiби аудиторлық қорытынды жасау.
Нарықтық экономикада субъектi басшыларының және пайдаланушылардың оның қаржылық жай-күйi туралы ақпарат табыс етiлген кезде мүдделерiнiң сәйкеспеуi объективтi орын алып отырады. Субъектiнiң бухгалтерлiк есебi мен қаржылық есептiлiгiн тексеру және оның бухгалтерлiк есеп стандарттарының талаптарына сәйкес келуi тәуелсiз аудит процесiнiң жүзеге асырылуы ретiнде саналады.
Республикада Аудиторлық қызмет туралы заң жұмыс iстейдi, аудиттiң бiрқатар жалпы стандарттары танылып жасалды. Мемлекеттiк сектор аудитiне келетiн болсақ, ол бiрнеше тежеушi факторлардың:
аудит функцияларын қайталаудың (бұл тек республикалық бюджетке қатысты);
аудиттiң практикада қолданылып жүрген осы заманғы әдiстерiнiң болмауының;
аудит стандарттарының болмауының;
құқықтық базаның сәйкессiздiгi мен бара-бар қолдау тетiктерiнiң болмауының ықпалында қалып отыр.
Алайда, ең басты проблема аудитордың қаржылық басқаруды жақсартуға елеулi үлес қоса алмай отырғандығы болып табылады: ол шамадан тыс жекелеген жолсыздықтарды анықтауға және оған тойтарыс беруге бағытталып, жолсыздық орын алуы мүмкiн жүйелерге баға беру мен олардың сәйкестiгiн бейнелеуге жеткiлiктi дәрежеде көңiл бөлмейдi.
Аудиттiң мақсаты қаржылық есептер бойынша пiкiрлердi қалыптастыру және пайдаланушыларға кейiннен аудитор қорытындысын табыс ету болып табылады. Бұған қол жеткiзу үшiн аудитор аудиторлық қызметтiң нәтижелерiн салыстырудың бiрыңғай сапалық өлшемдерiн айқындайтын және қаржылық есептiлiк дұрыстығы мен оның бухгалтерлiк есеп жүргiзудiң жалпы қабылданған принциптерiне сәйкестiгi жөнiндегi аудиторлық пiкiрдi бiлдiруде мейлiнше әдеттiлiкке қол жеткiзуге мүмкiндiк беретiн стандарттарды басшылыққа алуға тиiс.
Аудит жүйесiнiң ойдағыдай енгiзiлуi мынадай бiрiншi кезектi мiндеттердi шешудi көздейдi:
аудиттi жаңаша заң жүзiнде айқындау және өтпелi кезеңде аудиторлық қызметтiң нормативтiк базасын қалыптастыру, аттестациялау мен лицензиялауды ұйымдастыру бөлiгiнде мемлекеттiк реттеудi жолға қою;
ең алдымен жолсыздықтар мен кемшiлiктердi анықтауға бағытталған, мемлекеттiк мекемелердiң жұмысына iшкi бақылау жасау нысанында жүргiзiлуi мүмкiн мемлекеттiк аудит жүйесiн құруға мүмкiндiк беретiн мемлекеттiк бақылауды, сондай-ақ мемлекеттiк бюджет есебiнен ұсталатын органдар қызметiнiң тиiмдiлiгiне тәуелсiз баға берудi мақсат тұтатын аудиттi жүзеге асыру негiздерiн айқындау.
Аудиттелетiн субъектiлердiң әр түрлi типтерiнiң сипаттамаларын және аудит жөнiндегi есептер арналып отырғандардың қажеттiктерiн ескере отырып, жекеше, сондай-ақ мемлекеттiк сектор үшiн аудит стандарттарын әзiрлеп, бекiту жөнiндегi жұмысты ұйымдастыру қажет.
Жекеше сектор үшiн:
қаржылық есептiлiк аудитiнiң мақсаты мен жалпы принциптерiн;
аудиттi жүргiзу шарттарын;
аудит рәсiмдерiн құжаттық ресiмдеудiң;
қаржылық есептiлiктi тексеру туралы аудиторлық қорытынды жасау шарттарын;
аудиттiң жүзеге асырылу сапасын бақылау тетiгiн;
аудиттелетiн субъектiнiң аудиторларға беретiн ақпаратын және аудиттi жүзеге асыру барысында аудиторлардың аудиттелетiн субъектiге беретiн ақпаратын айқындайтын стандарттарын әзiрлеу қажет.
Мемлекеттiк сектор үшiн:
мемлекеттiк ұйымдар қызметiнiң үнемдiлiгi мен ұтымдылығын айқындауға;
тұтас алғанда мемлекеттiк бағдарламалардың немесе олардың жеке құрамдас бөлiктерiнiң тиiмдiлiгiне баға беруге;
бақылаудың басқару жүйесiнiң бағдарламаның тиiмдiлiгiн айқындау үшiн жарамдылығына баға беруге бағытталған стандарттар қажет.
Аудит саласындағы реформаларды ойдағыдай жүргiзу мақсатында аудитордың бiлiктiлiк куәлiгiн алуға үмiткерлердi даярлауды, қайта даярлауды және аттестациялауды, аудиторларға үздiксiз кәсiптiк бiлiм беру жүйесiн тиiстi деңгейде ұйымдастыру, сондай-ақ аудиторларды ақпараттық және әдiстемелiк тұрғыдан қамтамасыз ету қажет.

VI Бөлiм. Кәсiпқой бухгалтерлер институтын құру

Нарыққа көшуге байланысты қаржы қызметкерлерiнiң ең көп санды тобы - бухгалтерлердiң рөлi түбегейлi өзгередi. Бухгалтерлер рөлiнiң өзгеруi, бiр жағынан, осы кәсiпке деген қоғамдық қызығушылықтың үздiксiз өсуiне, екiншi жағынан, субъектiнiң нарықтық экономикаға сауатты енуi үшiн олардың жауапкершiлiгiн арттыруға жетелейдi.
Бүгiнгi таңда Қазақстанда дәйектi бiлiм берудiң аса маңызды бағыттарының бiрi дамыған нарықтық экономикасы бар барлық елдерде ерекше рөлi танылып отырған бухгалтерлерге кәсiптiк бiлiм беру болып табылады.
Мұның өзi бiрқатар себептерге байланысты:
бiрiншiден, бухгалтердiң жұмысын орындау үшiн қажеттi бiлiм-бiлiк ауқымының кеңеюi, аталған құбылыс болашақта үдемелi қарқынмен жүрiп отырады;
екiншiден, бухгалтерлердiң iс-әрекетiн белгiлi бiр дәрежеде реттейтiн стандарттар мен басқа да нормативтiк-құқықтық актiлердiң қабылдануы;
үшiншiден, компьютерлiк техниканы қолдау мен басқару шешiмдерiн есептiк тұрғыда негiздеуге арналған талдаудың сандық әдiстерiн күнделiктi жұмыста пайдалану қажеттiгi әсерiмен бухгалтерлiк жұмыс технологиясының өзгеруi;
және ақыр соңында, қоғам өмiрiнде бухгалтер рөлiнiң көтерiлуi, мұның өзi оған жұмыстың сапасы үшiн тиiстi мiндеттер мен жауапкершiлiк жүктейдi.
Сонымен қатар, елде үздiксiз кәсiптiк бiлiм беру жеткiлiктi жоғары деңгейге жеткен жоқ. Көптеген жағдайларда оқыту қысқа мерзiмдi курстар деңгейiнде жүргiзiледi. Практикалық қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру жөнiндегi әдiстемелiк орталық жоқ.
Таяу болашақтағы нақты қажеттiктерге қарай, бухгалтерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру жүйесiн жаңа деңгейге көтеру қажет және осы кезеңде мамандардың бухгалтерлiк есептегi кез келген өзгерiстер кезiнде өздерiнiң мiндеттерiн ойдағыдай орындауға дайындығын қамтамасыз етуге тиiстi бухгалтерлiк есеп стандарттарын, жаңа компьютерлiк технологияларды игеруiне және республикада нарықтық қатынастарды дамытуда мамандардың практикалық қызметте кездесуiне тура келетiн ахуалдар шешiмiн табу дағдыларын игеруiне жағдай жасау керек.
Практикалық қызметкерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру жөнiндегi мiндеттердi iске асыру үшiн бухгалтерлердiң үздiксiз кәсiптiк бiлiм алуының, бухгалтерлердiң кәсiби деңгейiн көтерудiң, бухгалтерлердi аттестациялаудың, оқу бағдарламаларын сертификаттаудың орталығына айналуға тиiстi кәсiпқой бухгалтерлер институтын, сондай-ақ кадрларды қайта даярлау жөнiндегi оқу орталықтарын құру қажет.
Кадрларды қайта даярлау жүйесi мынадай принциптерге негiзделуге тиiс:
кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыру жүйесiнiң үйлесiмдiлiгi, үздiксiздiгi және көп сатылылығы;
мамандардың өз бiлiктiлiк деңгейiн көтеруге жеке мүдделiлiгi;
шетел бухгалтерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру жүйесiмен кiрiгу.
Кәсiпқой бухгалтерлер институтын құру бөлiгiнде, оқу жоспарын, оқу бағдарламаларын, кәсiпқой бухгалтерлердi қайта даярлауға қойылатын бiлiктiлiк талаптарын әзiрлеп, бекiту қажет.
Кәсiпқой бухгалтерлер институтының негiзгi бағыттары мынаған келiп саяды:
бухгалтердiң кәсiптiк қызметiне қойылатын бiлiктiлiк талаптарын әзiрлеп, бекiту;
бухгалтерлердiң кәсiптiк қызметiнiң жаңа түрлерiн, сондай-ақ осы қызмет ережелерi мен стандарттарын айқындау;
республикалық және халықаралық ұйымдардың өтеусiз көмек қаражаты есебiнен бухгалтерлердi оқытып, кейiн сертификаттауды жүзеге асыратын оқу орталықтарын құру.
Кадрларды қайта даярлау жөнiндегi жұмысты жүзеге асырудағы негiзгi мiндет - бұл мына бағыттар бойынша бухгалтерлердi даярлаудың бiрыңғай бағдарламасын әзiрлеу;
бухгалтерлердi (шағын бизнес кәсiпорындары үшiн, орташа және шағын кәсiпорындар үшiн, талдаушы бухгалтерлердi, бас бухгалтерлердi, аудитор бухгалтерлердi, ұйымдардың, басқармалардың, мемлекеттiк кәсiпорындар мен басқа да мекемелердiң басшыларын, колледждер мен жоғары оқу орындарының оқытушыларын) қайта даярлау;
бухгалтерлердiң шетелде тағылым алуы үшiн шетелдiк оқу орталықтарымен байланыстарды дамыту;
қаржы саласы үшiн кадрлар даярлау, оқытудың типтiк бағдарламасын әзiрлеу мәселелерiнде жоғары оқу орындарының жұмысын мемлекет тарапынан реттеу;
қазақ және орыс тiлдерiнде оқулықтар (бухгалтерлiк есеп теориясы бойынша, бухгалтерлiк есеп бойынша, аудит бойынша, қаржылық талдау бойынша, қазақ және орыс тiлдерiндегi бухгалтерлiк терминдер сөздiгiн) жасау.

VII Бөлiм. Халықаралық ынтымақтастық

Республика 1993 жылдан бастап Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерiнiң Бухгалтерлiк есеп пен аудит мәселелерi жөнiндегi үйлестiру кеңесiнiң мүшесi болып табылады, оның негiзгi мақсаты есеп пен аудит жүйесiн реформалау жөнiндегi жұмыстарды жүргiзу болып саналады.
Аталған Кеңестiң маңызды қадамы "Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерiндегi бухгалтерлiк (қаржылық) есептiлiктiң негiзгi принциптерi", "Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығына мүше елдердегi кәсiпорындардың бухгалтерлiк, (қаржылық) есептiлiгiн түзудiң жалпы ережелерi" атты құжаттарды әзiрлеп, қабылдауы болып табылады.
Сонымен қатар бухгалтерлiк есеп стандарттарын әзiрлеу, оларды үйлесiмдi ету, ұлттық мүдделердi қорғау, қайталаушылыққа жол бермеу жөнiнде ойдағыдай жұмыс iстеу үшiн бухгалтерлiк есеп пен аудит жөнiндегi халықаралық кәсiби ұйымдарға атсалысу қажет.
Бухгалтерлiк есептiң ұлттық стандарттары мен аудит стандарттарын дамыту, қаржы мәселелерi саласындағы техникалық зерттеулер жөнiндегi жұмысты үйлестiру, мемлекеттiк мүдделердi қорғау мақсатында халықаралық байланыстарды өрiстету және әлемдiк қауымдастыққа кiрiгу қажет.
Бухгалтерлiк есеп пен аудит жөнiндегi халықаралық ұйымдарға мүше болу және қатысу:
бухгалтерлiк есеп пен аудит жөнiндегi стандарттарды әзiрлеуге ықпал етуге және республиканың аймақтық мүдделерiн қорғауға ұмтылуға;
бухгалтерлер мамандығы мен бухгалтерлердiң халықаралық танылған бiлiктiлiгiнiң белгiлi бiр типiн өзара тану жөнiндегi талаптарды талдап жасауға бiлiктiлiкпен қарауға мүмкiндiк бередi.
Халықаралық байланыстарды дамыту мен әлемдiк қоғамдастыққа кiрiгу саласында:
Бухгалтерлердiң Халықаралық Федерациясына;
Есеп пен есептiлiктiң халықаралық стандарттарын әзiрлеу жөнiндегi сарапшылардың үкiметаралық жұмыс тобына мүше болу қажет.
Сонымен бiрге басқа да халықаралық кәсiптiк одақтармен қарым-қатынасты бұдан былай да дамыта берген жөн.
Сол сияқты бухгалтерлiк есеп пен аудиттi жетiлдiрудiң негiзгi бағыттарын айқындау және оларды Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерiнiң Бухгалтерлiк есеп пен аудит мәселелерi жөнiндегi үйлестiру кеңесiнiң жұмысына белсене атсалысу арқылы iске асыру, сондай-ақ бухгалтерлiк есеп, аудит, салық салу және басқа да қаржы мәселелерi бойынша ақпарат алмасу жөнiндегi ақпараттық желiнi дамыту қажет.