Об утверждении и вводе в действие Инструкции по организации и проведению учебного процесса на военных кафедрах при высших учебных заведениях

Совместный приказ Министра обороны Республики Казахстан от 1 марта 2000 года № 46 и Министра образования и науки Республики Казахстан от 7 марта 2000 года № 202. Зарегистрирован в Министерстве юстиции 24 июня 2000 года N 1172. Утратил силу совместным приказом Министра обороны Республики Казахстан от 18 октября 2010 года № 808 и Министра образования и науки Республики Казахстан от 19 октября 2010 года № 488

Сноска. Утратил силу совместным приказом Министра обороны РК от 18.10.2010 № 808 и Министра образования и науки РК от 19.10.2010 № 488.

В целях установления единства организации, планирования, методики проведения и контроля военной подготовки студентов в высших учебных заведениях и на учебных сборах в войсках приказываем:
1. Утвердить и ввести в действие прилагаемую Инструкцию по организации и проведению учебного процесса на военных кафедрах при высших учебных заведениях Республики Казахстан.
2. Контроль за выполнением приказа возложить на Департамент кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан и на Департамент высшего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан.
3. Приказ довести до должностных лиц в части их касающейся.

Министр обороны Министр образования и науки
Республики Казахстан Республики Казахстан

Утверждена
приказом Министра обороны Республики
Казахстан и Министра образования и
науки Республики Казахстан
от "___" _________ 2000 года ______

Инструкция
по организации и проведению учебного процесса на военных
кафедрах при высших учебных заведениях

1. Общие положения

1. Военная подготовка студентов на военных кафедрах высших учебных заведений (далее по тексту высшие учебные заведения - учебные заведения) - есть последовательный и целенаправленный процесс их обучения и воспитания.
Основополагающими документами для организации учебного процесса по военной подготовке студентов являются: Положение о военной подготовке студентов (курсантов) высших учебных заведений по программе офицеров запаса, Положение о военных кафедрах при высших учебных заведениях (утверждены постановлением Кабинета Министров Республики Казахстан от 3 октября 1994 г. N 1094) и программы военной подготовки офицеров запаса из числа студентов учебных заведений (далее по тексту - программы военной подготовки) по соответствующим специальностям. См. P060000449
Зачисление студентов для прохождения военной подготовки организуется согласно Положению о военных кафедрах при высших учебных заведениях.
Персональный список студентов, зачисленных для прохождения военной подготовки, оформляется приказом ректора учебного заведения по представлению начальника военной кафедры.
Студенты, зачисленные на военную подготовку, распределяются по учебным взводам численностью 15-20 человек.
2. Организация учебного процесса по военной подготовке на военных кафедрах включает: учебную работу; повышение квалификации преподавательского состава и учебно-вспомогательного персонала; методическую работу; военно-научную, научно-исследовательскую, изобретательскую и рационализаторскую работу; мероприятия по развитию и совершенствованию учебной материально-технической базы и материально- техническому обеспечению учебного процесса; военно-патриотическое воспитание и оборонно-массовую работу со студентами; мероприятия по поддержанию дисциплины, внутреннего порядка и соблюдению режима секретности; учебные сборы студентов в воинских частях; зачеты, курсовые и выпускные экзамены; руководство и контроль за качеством военной подготовки студентов.

2. Учебная работа

3. Учебная работа является основным видом деятельности военных кафедр по подготовке офицеров запаса и проводится в соответствии с утвержденными учебными программами, которые определяют организацию, научное и практическое содержание военной подготовки студентов, а также оптимальный объем теоретических знаний и практических навыков, приобретаемых ими по установленной военной специальности. Она включает: планирование, организацию и проведение всех видов учебных занятий, текущего и итогового контроля за усвоением учебного материала в учебном заведении и на учебных сборах в воинских частях.
Военная подготовка студентов планируется и проводится, как правило, один раз в неделю методом военного дня: 6 часов занятий, 2 часа самостоятельной подготовки, до 20 минут на проведение развода на занятия и 30 минут на проведение информации или тренировки.
4. На военных кафедрах применяются следующие основные виды учебных занятий: лекции, семинары, групповые упражнения и занятия, практические, лабораторные, тактико-строевые, тактические (тактико-специальные) занятия и учения, тренировки, курсовые и контрольные работы, самостоятельная подготовка студентов и консультации.
Занятия проводятся в составе учебного взвода. При проведении занятий по изучению учебно-боевой техники, занятий на топографических картах, по выполнению топографических (картографических) работ, а также занятий с применением имитационных средств учебные взводы разделяются на полувзводы по 7-10 человек.
При проведении занятий, связанных с применением радиоактивных, ядовитых и взрывчатых веществ, взрывоопасных, ядовитых и агрессивных жидкостей, со стрельбой боевыми патронами, снарядами, гранатами, а также по легководолазной подготовке учебные взводы разделяются на учебные группы, численность учебной группы не должна превышать 7 человек.
5. Лекции должны давать основы научных знаний по изучаемой дисциплине, раскрывать в диалектической взаимосвязи наиболее сложные вопросы учебного материала, способствовать развитию творческого мышления студентов, отражать актуальные вопросы теории и практики, современные достижения науки и техники и являются основой для организации и проведения других видов занятий и самостоятельной работы студентов.
Лекции читаются начальниками военных кафедр учебных заведений, их заместителями, начальниками циклов, старшими преподавателями. К чтению лекций приказом начальника военной кафедры могут допускаться наиболее опытные преподаватели. Тексты лекций обсуждаются на заседаниях предметно-методических комиссий (циклов) и утверждаются начальником кафедры (цикла).
6. Семинары проводятся по основным и наиболее сложным темам военных дисциплин или разделам программы в целях углубления и закрепления знаний студентов, полученных ими на лекциях и в процессе самостоятельной работы над учебным материалом.
План семинара обсуждается на заседании предметно-методической комиссии (цикла), утверждается начальником военной кафедры (цикла) и выдается студентам за 2-3 недели до проведения семинара.
7. Групповые упражнения проводятся с целью углубления и закрепления теоретических знаний, привития студентам умений и практических навыков. Групповые упражнения проводятся по тактическим (тактико-специальным) дисциплинам для привития студентам навыков в организации боевых действий (боевой работы), их обеспечении и управлении подразделениями в бою. Они проводятся на картах (макетах местности) в классах, на учебных командных пунктах и на местности на фоне конкретной тактической обстановки путем решения тактических (тактико-специальных) задач и летучек, производства расчетов и оформления боевых документов. На групповом упражнении студенты действуют в одной и той же роли, выполняют функции определенного должностного лица.
Групповые занятия проводятся по общевоенным, военно-техническим и военно-специальным дисциплинам в целях изучения предусмотренного программами учебного материала, вооружения и военной техники, организации их применения, эксплуатации, ремонта и хранения.
Они проводятся в специализированных классах и на учебных объектах.
8. Практические занятия проводятся в целях практического освоения вооружения и военной техники, овладения методами их применения, эксплуатации, ремонта и хранения, выработки навыков в решении задач, в производстве расчетов и регламентных работ, ведении рабочих карт, разработке и оформлении боевых и служебных документов, отработке нормативов и других вопросов в соответствии с программой обучения. На практических занятиях также совершенствуются приобретенные студентами знания и навыки в управлении подразделениями, в использовании вооружения, в вождении машин, работе на технике.
Практические занятия могут проводиться методом тренировок.
Главным их содержанием является практическая работа экипажа, расчета, каждого студента на учебном месте (объекте).
9. Лабораторные занятия проводятся для закрепления и углубления знаний и развития у студентов навыков в самостоятельной работе с лабораторным оборудованием, аппаратурой и приборами, проведении экспериментальных исследований и для обобщения полученных результатов. Занятия проводятся в лабораториях или специально оборудованных кабинетах. По завершению работ (заданий) студенты представляют преподавателям отчеты по форме, установленной военной кафедрой.
10. Тактико-строевые занятия предшествуют тактическим (тактико- специальным) занятиям и проводятся в целях отработки студентами техники выполнения приемов и способов действий подразделений на поле боя. Приемы и способы действий на занятиях могут отрабатываться путем их повторения. Переход к выполнению очередного учебного вопроса осуществляется после того, как отрабатываемые приемы и способы действий поняты правильно и выполняются четко и сноровисто. Для каждого учебного вопроса создается тактическая обстановка. Эти занятия проводятся односторонними на учебном тактическом поле или на оборудованном участке местности с привлечением материальной части и без нее ("пеший по - машинному", "пеший по - танковому" и т.п.).
11. Тактические (тактико-специальные) занятия и учения являются основой практического обучения студентов, организации боевых действий подразделений (частей) и управления ими в бою. Они проводятся, как правило, на местности и могут быть двусторонними или односторонними.
На тактических (тактико-специальных) занятиях совершенствуются и прививаются навыки и умения по выполнению функциональных обязанностей в боевой обстановке. Учебные вопросы на них отрабатываются последовательно в соответствии с замыслом и тактической обстановкой, по времени, месту и в темпе, присущем характеру изучаемого вида боя с учетом психологических факторов.
Тактические (тактико-специальные) учения являются завершающим этапом подготовки студентов и проводятся на учебных сборах, как правило, по комплексным темам, охватывающим несколько видов боя.
Цель их - закрепить и совершенствовать знания, навыки и умения студентов, полученные по тактической (тактико-специальной) подготовке и другим дисциплинам, в условиях, максимально приближенных к боевым действиям, а также дать студентам практику в командовании подразделениями.
12. Тренировки проводятся под руководством преподавателей во время, предусмотренное распорядком дня, по общевоенной подготовке, отдельным темам тактической, огневой и специальной подготовки.
Тренировки организуются на учебно-боевой технике и вооружении, в парках, в учебно-тренировочных городках и других учебных объектах.
Они проводятся в целях закрепления навыков студентов в управлении подразделениями, выполнении приемов, операций, задач, нормативов, упражнений и других практических работ, предусмотренных программами военной подготовки студентов. Во время тренировок учебные взводы могут делиться на полувзводы (группы, расчеты, экипажи) по числу учебных мест.
13. Курсовые работы, предусмотренные программой военной подготовки, предназначены для закрепления знаний студентов и самостоятельного применения их в решении различных практических задач.
Задания на курсовые работы разрабатываются кафедрами (циклами), рассматриваются на заседаниях военных кафедр (циклов) и утверждаются начальниками военных кафедр (циклов). В заданиях указываются: тема курсовой работы, основные вопросы, исходные данные, перечень литературы, сроки выполнения, руководитель. Руководителями курсовых работ назначаются преподаватели военной кафедры.
14. Контрольные работы выполняются в виде письменных ответов на вопросы или решением летучек и задач в объеме пройденного материала. Содержание заданий по каждой контрольной работе и порядок ее проведения утверждаются начальником военной кафедры.
15. Самостоятельная подготовка студентов является важной составной частью учебно-воспитательного процесса. Она является обязательной для студентов, предусматривается распорядком дня и указывается в расписании занятий. Самостоятельная подготовка проводится в составе учебного взвода под руководством преподавателей, как правило, в день военной подготовки.
По отдельным дисциплинам преподавателями могут даваться задания студентам для выполнения их во внеучебное время.
Консультации проводятся преподавателями в целях оказания помощи студентам при подготовке их к семинарам, зачетам, экзаменам и выполнении курсовых работ. Они могут быть индивидуальными и групповыми.
16. Перед проведением всех практических занятий и лабораторных работ с применением боевых и имитационных средств, взрывчатых и ядовитых веществ или их компонентов, а также на аппаратуре под напряжением и высоким давлением, при проведении такелажных работ и в других необходимых случаях студенты изучают инструкцию по мерам безопасности, разрабатываемую военной кафедрой, под расписку. Неподготовленные студенты к практическим занятиям не допускаются.
В ходе занятий, особенно при стрельбе из штатного оружия, вождения, работе на аппаратуре и т.п., его руководитель (преподаватель) несет личную ответственность за правильное использование военной техники, вооружения, оборудования, приборов и соблюдение мер и правил безопасности как студентами, так и личным составом, обеспечивающим занятия.
17. Текущий контроль проводится руководящим составом военной кафедры (учебного сбора), начальниками циклов и старшими преподавателями по планам, утвержденным начальниками военных кафедр (командирами войсковых частей) в целях получения оперативной информации о качестве проведения занятий, усвоения учебного материала студентами, а также по другим вопросам учебной работы. Результаты текущего контроля обобщаются и, не менее одного раза в год (на учебном сборе), рассматриваются на заседании кафедры (методическом совещании).
Текущий контроль усвоения студентами учебного материала проводится также каждым преподавателем. Он осуществляется в форме выборочного и фронтального опроса в ходе занятий, индивидуальных бесед, проверки конспектов и различных отчетных документов, контрольных работ, летучек, проверки заданий на самостоятельную работу и т.д. В ходе текущего контроля преподаватель также изучает индивидуальные качества и способности студентов. На основании текущего контроля по всем дисциплинам за каждый семестр выводится итоговая оценка.
Итоговый контроль (зачеты, курсовые и выпускные экзамены) проводятся для определения степени достижения учебных целей по установленной специальности или дисциплине. Он осуществляется в соответствии с требованиями, указанными в разделе 11 настоящей Инструкции.
18. Планирование учебной работы должно обеспечивать: полное и качественное выполнение программы военной подготовки, правильную последовательность в прохождении дисциплин и разделов программы, равномерную учебную нагрузку преподавательского состава, рациональное использование учебной материально-технической базы военной кафедры для практического обучения студентов. Разработка документов по планированию военной подготовки должна заканчиваться за две недели до начала учебного года.
19. Планирование учебной работы на военной кафедре включает разработку: структурно-логической схемы изучения дисциплин военной подготовки; плана работы военной кафедры на учебный год, плана работы военной кафедры на месяц; расчета часов годовой учебной нагрузки преподавательского состава; расчета часов по годам военного обучения студентов; плана-графика прохождения программы военной подготовки; тематических планов по дисциплинам военной подготовки; расписания занятий; индивидуальных планов работы преподавателей; комплексного плана привития командных и методических навыков студентам.
Кроме перечисленных документов на кафедрах могут разрабатываться и другие необходимые документы по планированию, организации и учету, вытекающие из требований программ военной подготовки.
20. Структурно-логическая схема изучения дисциплин разрабатывается с целью обеспечения логической последовательности изучения дисциплин, разделов, тем военной подготовки. Она выполняется в произвольной форме и утверждается начальником военной кафедры.
21. План работы военной кафедры на учебный год (Приложение 1) должен содержать перечень всех мероприятий, проводимых в учебном году. Он является исходным документом для разработки месячных планов работы и включает: общие задачи по учебной, методической и воспитательной работе; конкретные мероприятия, проводимые в течение учебного года по военной подготовке студентов, профессиональной подготовке офицеров и прапорщиков, военно-патриотическому воспитанию, оборонно-массовой, военно-научной, научно-исследовательской, изобретательской и рационализаторской работе, режиму секретности, развитию и совершенствованию учебной материально- технической базы; работу с кадрами, внутрипроверочных комиссий, по составлению отчетных документов и т.п.
Вопросы военно-патриотического воспитания студентов, проходящих военную подготовку включаются в план работы кафедры. Оборонно-массовая работа планируется по согласованию с общественными организациями учебного заведения.
План работы на месяц составляется на основе годового плана и указаний начальников, осуществляющих руководство военной подготовкой.
Годовой план работы военной кафедры утверждается ректором учебного заведения, месячный план - начальником военной кафедры.
22. Расчет часов годовой учебной нагрузки преподавательского состава (Приложение 2) составляется по семестрам на учебный год и должен обеспечить равномерную работу преподавательского состава кафедры в пределах установленных норм.
Расчет составляется на основе учебной программы, плана-графика ее прохождения, тематических планов и утверждается ректором учебного заведения.
23. Расчет часов по годам военной подготовки студентов (Приложение 3) разрабатывается по военным специальностям и учебным взводам на весь период военной подготовки и утверждается ректором учебного заведения.
24. План-график прохождения программы военной подготовки студентами (Приложение 4) является документом планирования, в котором отражается порядок прохождения программы в целом при строгом соблюдении последовательности изучения дисциплин и тем. План-график составляется отдельно для каждой военной специальности по годам военного обучения студентов и утверждается начальником военной кафедры.
25. Тематические планы (Приложение 5) разрабатываются на основе программы по всем дисциплинам военной подготовки. В них определяются последовательность изучения тем, распределение учебного времени по занятиям, учебные вопросы, учебные и воспитательные цели занятий, место проведения, их материальное обеспечение и задание обучаемым на самостоятельную подготовку с указанием литературы.
Тематические планы составляются на весь период действия программы военной подготовки, в том числе на учебные сборы студентов в воинских частях и ежегодно корректируются с учетом требований новых руководящих документов Министерства обороны Республики Казахстан, передового опыта войск и военно-учебных заведений. С этой целью начальникам военных кафедр предоставляется право вводить новые темы и перераспределять время по видам занятий в пределах до 15% количества часов, отводимых на каждый вид занятий по данной дисциплине.
26. Расписание занятий на военной кафедре составляется на семестр или месяц по установленной для учебного заведения форме, на учебных сборах - на период сборов (в ротах - на неделю). Оно разрабатывается в соответствии с планами-графиками, тематическими планами и утверждается начальником кафедры (начальником учебного сбора).
27. Индивидуальные планы работы преподавателей составляются на учебный год (Приложение 6) и на месяц. В них указываются все виды планируемой и фактически выполненной работы: учебная, методическая, военно-научная, научно-исследовательская, рационализаторская, изобретательская работа; профессиональная подготовка; работа по военно-патриотическому воспитанию; оборонно-массовая работа; работа по развитию и совершенствованию учебной материально-технической базы; выполнение индивидуальных заданий; индивидуальная работа со студентами и другие виды работ.
Индивидуальные планы работы преподавателей утверждаются начальником военной кафедры, а план начальника кафедры - ректором учебного заведения.
28. Кроме документов планирования на военных кафедрах ведутся: журналы учета занятий и воспитательной работы со студентами, учебно- вспомогательным персоналом и контроля занятий, книги протоколов заседаний кафедр (циклов), предметно-методических комиссий, личные карточки студентов, учетные листы профессиональной подготовки офицеров.
29. Журнал учета занятий и воспитательной работы является основным документом учета прохождения студентами военной подготовки, текущей успеваемости, посещаемости занятий и самостоятельной подготовки. Он оформляется на учебный взвод в соответствии с рекомендациями, указанными в Приложении 7.
30. Журнал контроля занятий (Приложение 8) заполняется проверяющим. В нем отмечаются качество подготовки руководителя занятия, его методические навыки, материальное обеспечение занятия, активность и дисциплина студентов. В заключение делается вывод о достижении учебных и воспитательных целей, указываются рекомендации по улучшению методики проведения занятия и выставляется оценка руководителю. Результаты контроля доводятся проверяемому под роспись.
31. Книги протоколов заседаний военных кафедр (циклов) и предметно-методических комиссий ведутся по указанию начальника кафедры (цикла), в них отражаются содержание обсуждаемых вопросов и предложений выступающих, решения по ним с указанием исполнителей и сроков выполнения. Протоколы заседаний подписываются начальниками кафедр (циклов), председателями предметно-методических комиссий.
32. Личные карточки студентов (Приложение 9) заводятся с началом их военной подготовки в учебном заведении. Они заполняются преподавателями, ответственными за учебные взводы, в ходе обучения и в конце семестра.
33. Комплексный план привития командных и методических навыков студентам (приложение 10) разрабатывается на военной кафедре отдельным документом для каждой военной специальности командного профиля.
Преподаватели, ведущие занятия по дисциплине, на основании комплексного плана определяют количество практического участия студентов в ходе занятий (тренировок) по выработке определенных навыков и ведут их общий учет в журнале учета занятий и воспитательной работы.
34. На циклах военных кафедр разрабатываются и ведутся: месячные планы работы; план материально-технического обеспечения занятий, проводимых циклом; книга протоколов заседаний цикла; журналы учета методической работы, тренировок офицеров в составе цикла, инструктажа преподавателей, учебно-вспомогательного персонала и студентов по мерам и правилам безопасности, учета занятий по специальной подготовке учебно- вспомогательного персонала.
35. Документы по планированию и проведению военной подготовки студентов, разработанные на учебный год, хранятся на военной кафедре в течение трех лет, после чего уничтожаются установленным порядком.
36. На военной кафедре ведется историческая справка. В ней отражаются: основные события в деятельности кафедры с момента ее создания, посещение кафедры Министром обороны Республики Казахстан и лицами высшего состава Вооруженных Сил Республики Казахстан, иностранными делегациями; штатная структура кафедры и ее изменения; данные о количестве студентов, проходящих военную подготовку; ежегодный выпуск офицеров запаса по установленным специальностям; награждение кафедры, кто и когда был ее начальником; основные мероприятия по проведению учебно-воспитательной работы, созданию и развитию учебной материально-технической базы; фамилии отличившихся из числа постоянного состава кафедры и ее выпускников - офицеров запаса.
Историческая справка ведется в одном экземпляре, дополняется в конце каждого учебного года и оформляется, как учетный документ.
Материалы исторической справки, а также традиции военной кафедры используются в воспитательной работе с личным составом кафедры и студентами.

3. Повышение квалификации преподавательского состава

37. Повышение идейно-теоретического уровня и профессиональной квалификации преподавательского состава является основным условием совершенствования учебно-воспитательного процесса и всей деятельности военной кафедры. Оно осуществляется: в системе профессиональной подготовки, на курсах усовершенствования и переподготовки офицерского состава, на стажировке в войсках и военно-учебных заведениях, а также при ведении всех видов учебной, методической и воспитательной работы, в процессе самостоятельной работы по усовершенствованию военных и специальных знаний, а также на войсковых и командно-штабных учениях.
38. Профессиональная подготовка офицеров и прапорщиков организуется и проводится начальником военной кафедры в соответствии с требованиями приказов и директив Министра обороны Республики Казахстан, заместителя Министра обороны по воспитательной и социально-правовой работе - начальника Департамента воспитательной и социально-правовой работы, организационно-методических указаний по боевой подготовке и программ профессиональной подготовки.
39. Основной целью профессиональной подготовки офицеров и прапорщиков является систематическое повышение их идейно-теоретического уровня, военно-профессиональных и методических знаний и навыков.
40. Планы профессиональной подготовки на военных кафедрах разрабатываются на учебный год и утверждаются их начальниками. Основой для разработки планов является программа профессиональной подготовки, а также дополнительные задачи, поставленные на учебный год соответствующими начальниками, осуществляющими руководство военной подготовкой студентов по закрепленным военным специальностям.
В плане отражаются общие организационно-методические указания, расчет часов по дисциплинам подготовки, месяцам и учебным группам, тематика занятий, учений и тренировок по специальности, состав групп профессиональной и государственно-правовой подготовки. Журнал учета профессиональной подготовки заводится на учебный год.
41. Профессиональная подготовка офицеров, прапорщиков на военной кафедре включает: государственно-правовую подготовку (планируется по тематическим планам Департамента по воспитательной и социально-правовой работе Министерства обороны Республики Казахстан), правовой всеобуч, военную педагогику и психологию, тактическую (тактико-специальную), методическую, мобилизационную, специальную, техническую, огневую, строевую и физическую подготовку, Уставы Вооруженных Сил Республики Казахстан.
В ходе профессиональной подготовки предусматривается также изучение руководящих документов по военной подготовке студентов.
42. Основными видами занятий по профессиональной подготовке являются: лекции, семинары, групповые занятия и упражнения, командно-штабные, тактические (тактико-специальные) учения, практические занятия, самостоятельная работа и зачеты. Кроме того, на кафедре ежемесячно планируются и проводятся военно-технические информации и тренировки по специальности, строевой и физической подготовке, которые могут проводиться в часы, свободные от занятий со студентами.
В целях повышения знаний по тактической (тактико-специальной), специальной и методической подготовке каждому офицеру на первую и вторую половину учебного года даются индивидуальные задания, определяемые начальником кафедры в зависимости от конкретного уровня подготовки офицеров. Индивидуальные задания выполняются в виде рефератов, докладов, обзоров информационных материалов, передового опыта и т.п. По результатам выполнения заданий начальник кафедры проводит собеседование с подчиненными офицерами, дает заключение и оценку их работе.
43. Занятия по профессиональной подготовке на военных кафедрах планируются и проводятся на двух пятидневных сборах в период зимних и летних каникул студентов и еженедельно (один день в неделю) между сборами. На основании плана профессиональной подготовки составляется расписание занятий по профессиональной подготовке на месяц (на период сборов).
Посещаемость занятий и оценки знаний офицеров учитываются в журналах учета. Годовые оценки заносятся в учетные листы профессиональной подготовки офицеров.
44. Группы профессиональной подготовки формируются в зависимости от специальности офицеров. Руководителями групп могут быть начальники военных кафедр, их заместители, начальники учебных частей и начальники циклов. С офицерами, прапорщиками одной специальности нескольких учебных заведений, по указанию начальника Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан, могут создаваться гарнизонные группы профессиональной подготовки под руководством одного из начальников (заместителей) военных кафедр.
На занятия по профессиональной подготовке привлекаются все офицеры, в том числе и офицеры запаса, назначенные на преподавательские должности, за исключением офицеров - заочников высших военно-учебных заведений и кандидатов, утвержденных для поступления в высшие военно-учебные заведения.
45. Документы планирования профессиональной подготовки, расписания занятий, журналы учета и документы, отработанные офицерами в ходе профессиональной подготовки, хранятся на военной кафедре в течение трех лет, а затем уничтожаются в установленном порядке.
46. Направление преподавательского состава на курсы повышения квалификации производится через каждые пять лет, а на стажировку в войска (в военно-учебные заведения) - через 5-7 лет на основе перспективного (пятилетнего) и годового (на учебный год) планов, которые разрабатываются на основании указаний начальника Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан.
На курсы повышения квалификации в первую очередь направляются офицеры, аттестованные на вышестоящие должности, а также офицеры, не имеющие опыта преподавательской работы.
47. Войсковая стажировка офицеров проводится в целях совершенствования их военно-профессиональных знаний и навыков в работе по специальности на соответствующих командных, инженерных и других должностях, а также изучения опыта боевой подготовки войск.
Стажировка офицеров в военно-учебных заведениях проводится в целях совершенствования их методического уровня и изучения передового опыта работы преподавательского состава.
Для офицеров, направляемых на стажировку в войска и военно-учебные заведения, начальниками военных кафедр разрабатываются индивидуальные задания, которые выдаются офицерам не позднее, чем за месяц до стажировки. Продолжительность стажировки - один-два месяца.
Соединения, воинские части и военно-учебные заведения, где проводится стажировка офицеров - преподавателей, определяются планами соответствующих командующих видами Вооруженных Сил. Заявки военных кафедр на проведение стажировок офицерского состава на очередной календарный год представляются в Департамент кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан к 1 июля года, предшествующего планируемому.
По окончании стажировки командир соединения, воинской части, начальник военно-учебного заведения направляет на военную кафедру отзыв о работе стажера.
Преподаватели из числа офицеров запаса могут направляться на стажировку по специальности только в гражданские высшие учебные заведения установленным для вузов порядком на срок до одного месяца в целях изучения организации учебного процесса, методики преподавания, научных исследований, ознакомления с современным учебным оборудованием и т.п.
48. С учебно-вспомогательным персоналом военных кафедр для повышения их экономических и специальных знаний и навыков ежемесячно (4-6 часов) проводятся занятия. Экономические занятия проводятся, как правило, в системе, принятой для всех кафедр учебного заведения.
Учет проведенных занятий производится в журнале учета занятий.

4. Методическая работа

49. Методическая работа является составной частью учебного процесса и одним из основных видов служебной деятельности преподавательского состава военной кафедры. Она должна быть направлена на совершенствование методики военного обучения и воспитания студентов, повышения педагогического мастерства преподавателей, разработку и внедрение эффективных методов организации и ведения учебно-воспитательного процесса.
Основными формами методической работы являются: методические сборы, инструкторско-методические, показные, открытые и пробные занятия; взаимные посещения занятий преподавательским составом и инструктажи; заседания кафедр (циклов), методические совещания, заседания предметно-методических комиссий и методические конференции; лекции и доклады по методике обучения и воспитания, а также по вопросам общей и военной педагогики и психологии; разработка и совершенствование учебных и методических материалов; совершенствование материально-технического обеспечения учебного процесса; научные исследования по наиболее актуальным вопросам военного обучения и воспитания студентов; обобщение и внедрение в учебный процесс передового опыта боевой подготовки войск, военно-учебных заведений и военных кафедр; самостоятельная работа преподавательского состава по повышению методического мастерства.
50. Методические сборы обычно проводятся перед началом учебного года (семестра). На них подводятся итоги методической и учебно-воспитательной работы за учебный год (семестр), вырабатываются единые взгляды на методику проведения наиболее важных занятий, даются указания о порядке реализации в учебном процессе новых требований по проведению военной подготовки студентов.
51. Инструкторско-методические занятия и инструктажи проводятся в целях отработки наиболее эффективных методических приемов проведения занятий по теме в целом или по отдельным наиболее важным и сложным вопросам программы, установки единого понимания преподавателями учебных вопросов, содержания и методики их отработки. Инструкторско-методические занятия проводятся не реже трех раз в семестр по каждой дисциплине начальниками кафедр, их заместителями, начальниками циклов (старшими преподавателями) и начальниками учебных сборов, как правило, за неделю перед началом изучения студентами планируемых тем.
Инструктажи проводятся начальниками циклов и старшими преподавателями перед началом изучения со студентами новых тем, как правило, за неделю до начала их изучения.
52. Показные занятия проводятся лучшими методистами под руководством начальников военных кафедр (начальников учебных сборов) с целью показать образцовую организацию и методику проведения занятий, наиболее эффективные методы использования вооружения, военной техники и технических средств обучения. На показные занятия привлекаются офицеры, участвующие в проведении занятий по данной дисциплине. Они проводятся в учебных взводах студентов не менее одного раза в год по каждой дисциплине, как правило, по наиболее важным и сложным темам.
53. Открытые занятия проводятся в целях обмена опытом, выработки единой методики проведения занятий, оказания помощи преподавателям, а также командирам курсантских подразделений на учебных сборах студентов. Они проводятся офицерами под руководством начальников кафедр (циклов), начальников учебных сборов не реже двух раз в семестр по каждой специальности.
Каждое открытое занятие после его проведения обсуждается на заседании кафедры (цикла) или с офицерами, которые присутствовали на данном занятии. После обсуждения старший начальник отмечает положительные стороны и недостатки проведенного занятия и дает указания о наиболее целесообразных методах и приемах его проведения в последующем.
54. Пробные занятия проводятся только перед преподавательским составом в целях определения подготовленности начинающих преподавателей и допуска их к самостоятельному проведению занятий со студентами. Пробные занятия обсуждаются на заседании кафедры. По результатам занятия начальник военной кафедры делает заключение о готовности преподавателя к самостоятельному проведению занятий. Пробные занятия могут также проводиться для рассмотрения организации и методики проведения занятий по новым вопросам обучения.
55. Взаимные посещения занятий организуются для обмена опытом учебно-воспитательной и методической работы преподавателями по указанию начальника кафедры или цикла. Количество взаимных посещений каждым преподавателем - не реже одного раза в семестр.
56. Заседания военных кафедр (циклов) являются одной из основных форм методической работы. Они проводятся начальниками кафедр (циклов) со всем преподавательским составом не реже одного раза в месяц. На заседания, при необходимости, приглашаются преподавательский состав других кафедр, учебных заведений, офицеры воинских частей и военных комиссариатов.
На заседаниях кафедр (циклов) обсуждаются вопросы совершенствования тематических планов, методики проведения и повышения эффективности занятий на военной кафедре и на учебных сборах, организации зачетов и экзаменов, совершенствования учебной материально-технической базы, повышения методического мастерства преподавателей, квалификации личного состава военной кафедры (цикла), а также вопросы выполнения научных работ, успеваемости, посещаемости, дисциплины и самостоятельной подготовки студентов, военно-патриотического воспитания и оборонно- массовой работы.
На заседаниях кафедры (цикла) рассматриваются также рукописи учебников и учебных пособий, методика преподавания дисциплин, тексты лекций, методических разработок, задач и другие учебно-методические материалы. Протоколы заседаний кафедры (цикла) с принятыми решениями подписываются начальником кафедры (цикла).
57. Методические совещания проводятся на кафедре, а также командованием учебных сборов студентов с подчиненными офицерами, назначенными для проведения сборов, по вопросам учебно-воспитательной работы и методике проведения занятий. Методические совещания проводятся по мере необходимости.
58. Заседания предметно-методических комиссий проводятся их председателями. На заседаниях обсуждаются тексты лекций, методические разработки, учебные задачи и задания студентам, вопросы методики проведения всех видов учебных занятий, применение наглядных пособий и технических средств обучения по дисциплинам предметно-методической комиссии, вырабатываются рекомендации по улучшению качества проведения занятий. Протокол заседания предметно-методической комиссии подписывается ее председателем и утверждается начальником военной кафедры.
59. Методические конференции проводятся по вопросам улучшения преподавания воинских дисциплин, научной организации труда преподавателей и студентов, а также в целях обобщения и распространения передового опыта, учебно-воспитательной работы преподавательского состава и повышения эффективности учебного процесса в целом. На них вырабатываются соответствующие рекомендации, которые утверждаются начальниками кафедр. Методические конференции организуются и проводятся в масштабе военной кафедры или в гарнизоне с преподавателями нескольких военных кафедр.
60. В целях повышения эффективности и качества военной подготовки студентов по каждой основной дисциплине военной кафедрой разрабатывается частная методика преподавания, в которой излагается: роль, место и значение дисциплины в системе подготовки военного специалиста; цели, задачи и основы обучения и воспитания; последовательность изучения тем, их содержание и связи с другими дисциплинами; сущность, принципы и методика проведения различных видов занятий; методика привития командных, методических и практических навыков; потребность в классно-лабораторной, учебно-полевой и тренировочной базе и методика ее использования в учебном процессе; организация самостоятельной работы студентов; направленность и методика проведения занятий на учебном сборе в войсках; система и методика текущего и итогового контроля обучаемых; методика подготовки преподавателей к занятиям.
По мере накопления опыта в обучении и воспитании студентов на кафедре оформляются дополнения к частной методике. Для разработки частной методики преподавания дисциплины создается авторский коллектив из числа опытных преподавателей под руководством начальника кафедры (цикла). Частная методика подписывается начальниками учебных частей (начальниками циклов) и утверждается начальником кафедры.
61. Методическая разработка является документом кафедры, обеспечивающим единый подход преподавателей к военному обучению и воспитанию студентов в ходе проведения практических занятий.
Методическая разработка составляется по каждой теме. Она может включать одно или несколько занятий и содержать: наименование, учебные и воспитательные цели темы; общие организационно-методические указания по ее проведению; наименование, время и цели каждого занятия темы, содержание учебных вопросов; приемы и методы формирования и развития у обучаемых профессионально-боевых, психологических и физических качеств, привития им командных и методических навыков; методы применения технических средств обучения, использования материального обеспечения занятия; порядок подведения итогов занятия; содержание конкретных заданий на самостоятельную подготовку. К методической разработке могут прилагаться схемы, топографические карты с нанесенной обстановкой, таблицы, технологические (операционные) карты и другие материалы, необходимые для отработки данной темы.
Для проведения лабораторных и других практических работ разрабатываются задания и методические рекомендации по организации, учебно-материальному обеспечению, методике проведения и выполнению студентами каждой лабораторной, практической работы, а также по оформлению отчетов.
Методические разработки, задания и методические рекомендации для проведения лабораторных и практических работ обсуждаются на заседании цикла (предметно-методической комиссии) и утверждаются начальником цикла (кафедры).
62. В целях подготовки и качественного проведения каждого занятия составляется план проведения занятия.
План проведения занятия разрабатывается преподавателем в произвольной форме и включает: тему занятия; учебные и воспитательные цели; время и место проведения; перечень отрабатываемых учебных вопросов с расчетом времени; материально-техническое обеспечение; порядок отработки учебных вопросов; краткое содержание учебных вопросов.
Конкретное содержание плана зависит от вида занятий, подготовленности и опыта преподавателя.
При составлении плана занятия используются методические рекомендации по данной дисциплине и теме, указанные в частной методике, методических разработках и других учебных документах. План занятия представляется на утверждение непосредственному начальнику, как правило, не позднее двух дней до его начала.
63. Для обобщения и распространения передового опыта обучения и воспитания студентов, повышения педагогического мастерства преподавателей на военных кафедрах создается методический кабинет; руководство его работой осуществляет совет методического кабинета под председательством начальника учебной части кафедры. В совет методического кабинета включаются опытные преподаватели, ведущие обучение студентов по разным дисциплинам. Основными формами работы совета методического кабинета являются: накопление, анализ и распространение передового опыта обучения и воспитания студентов; организация лекций, научных сообщений, докладов и консультаций по вопросам методической работы; ведение библиографии и организация выставок педагогической литературы и документов.
64. Мероприятия по методической работе включаются отдельным разделом в годовой план и отражаются в месячных планах работы военной кафедры (цикла). В годовом плане предусматриваются: инструкторско-методические, показные, открытые и пробные занятия, проводимые на кафедре, как во время методических сборов, так и в дни методической работы между сборами, а также взаимные посещения занятий преподавателями; заседания кафедры и предметно-методических комиссий, методические совещания; лекции, доклады, сообщения; семинары по вопросам организации и методики обучения и воспитания, использованию технических средств обучения и учебно-наглядных пособий; составление методических разработок, задач, заданий, экзаменационных и других учебно-методических материалов.
Учет выполнения методических мероприятий на кафедре (циклах) осуществляется путем отметки в планах работы и оформлением протоколов заседаний кафедры (цикла), предметно-методических комиссий.
На военной кафедре (цикле) ведется книга учета методических документов по дисциплинам и темам военной подготовки студентов (Приложение 11).

5. Военно-научная, научно-исследовательская,
изобретательская и рационализаторская работа

65. Военно-научная, военно-исследовательская работа является важным видом деятельности преподавательского состава военной кафедры, в ней также могут принимать участие студенты, проходящие военную подготовку. В изобретательской и рационализаторской работе может участвовать весь личный состав кафедры, а также студенты.
Основные задачи военно-научной, научно-исследовательской и рационализаторской работы определены Положением о военных кафедрах учебных заведений.
66. Военно-научная и научно-исследовательская работа на военных кафедрах организуется и проводится в соответствии с перспективным (пятилетним) и годовым планами.
Перспективный план военно-научной и научно-исследовательской работы военной кафедры составляется на основе тематики, разработанной военно-научным центром Министерства обороны Республики Казахстан, в него включаются также инициативные темы. В плане указываются: наименование тем, кем и каким документом они заданы, руководители тем, сроки исполнения (начало и окончание), головная организация по проблеме (министерство, ведомство); организация, финансирующая работу; сметная стоимость, форма и сроки реализации научных достижений и куда представляется выполненная работа.
Годовой план военно-научной и научно-исследовательской работы военной кафедры составляется по такой же форме.
Перспективный и годовой планы кафедры утверждаются начальником Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан.
67. Военно-научные и научно-исследовательские работы обсуждаются на заседаниях военных кафедр, оформляются в виде отчета и утверждаются начальником военной кафедры. Начальники военных кафедр несут полную ответственность за своевременное выполнение мероприятий военно-научной и научно-исследовательской работы их подчиненными.
68. Изобретательская и рационализаторская работа должна быть направлена, как правило, на создание и совершенствование технических средств обучения, наглядных пособий, вооружения, боевой и учебной техники и других элементов материально-технической базы.
Она планируется и проводится под руководством назначенной начальником военной кафедры комиссии.
69. Военно-научная работа студентов организуется в соответствии с порядком, определенным Положением о научно-исследовательской работе студентов высших учебных заведений.
70. Тематика военно-научных работ для студентов разрабатывается военной кафедрой с учетом специализации их военной подготовки и строгого соблюдения установленного режима секретности.
71. Патентование изобретений и авторского права осуществляется в соответствии с действующими законами Республики Казахстан.
Все военно-научные и научно-исследовательские разработки, осуществленные по плану военно-научной и научно-исследовательской работы и финансируемые Министерством обороны Республики Казахстан, являются собственностью Министерства обороны Республики Казахстан, если иное не отрегулировано договорами.

6. Учебная материально-техническая база

72. Учебная материально-техническая база военной кафедры - это комплекс материальных и технических средств, зданий и сооружений, обеспечивающих подготовку офицеров запаса из числа студентов по установленным специальностям. Она должна обеспечивать качественное проведение всех занятий, предусмотренных учебными планами и программами, полное усвоение студентами изучаемого материала, приобретение ими командных, методических и практических навыков и соответствовать уровню развития военного дела, науки, техники и современной методики обучения.
Основными элементами учебной материально-технической базы военных кафедр являются:
учебное вооружение и военная техника, лабораторное оборудование, учебно-тренировочные средства, вычислительная техника, технические средства обучения, приборы, наглядные пособия и другое военно-учебное имущество;
аудитории (лекционные залы), классы, кабинеты, лаборатории, библиотеки, преподавательские комнаты, лаборантские; комнаты для хранения оружия, военно-технического имущества, для работы с грифованной литературой и другие учебные и учебно-вспомогательные помещения;
специальные учебно-тренировочные комплексы, учебные городки (огневые, инженерные, химические, караульные, радиополигоны, миниатюр-полигоны и т.д.), стрелковые тиры, строевые плацы и другие объекты, предназначенные для отработки программ по общевоенной и специальной подготовке;
учебные мастерские, автомобильные гаражи, парки для стоянки гусеничных машин, пункты технического обслуживания, склады для хранения военной техники, оружия, приборов, военно-учебного и другого имущества;
учебники и учебные пособия, учебно-методические документы и другие материальные и технические средства.
По решению Начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан военные кафедры, при необходимости, могут использовать в учебном процессе полевую учебную базу воинских частей и военно-учебных заведений Министерства обороны Республики Казахстан.
73. Размещение военной кафедры должно обеспечивать ее изолированное расположение от других кафедр учебного заведения и возможность организации и поддержания внутреннего порядка в соответствии с требованиями Уставов Вооруженных Сил Республики Казахстан и установленного для военной кафедры режима секретности. Выделяемые военной кафедре учебные помещения оборудуются по дисциплинам (разделам) программ обучения и используются только для занятий и самостоятельной работы студентов по военной подготовке.
Аудитории, лаборатории и другие учебные помещения оснащаются техническими средствами обучения, табельными образцами вооружения и военной техники, приборами, агрегатами и их макетами.
Секретные схемы и стенды должны быть зашторены и опечатаны ответственными лицами.
Учебно-тренировочные комплексы, учебные городки и другие объекты для практической подготовки должны обеспечивать высокую полевую выучку студентов, возможность привития им практических навыков и умений.
Запрещается использование объектов учебной материально-технической базы военной кафедры для деятельности, не относящейся к учебному процессу.
74. Количество учебных классов для военной кафедры определяется в зависимости от численности обучаемых, объема учебного времени и установленных военных специальностей. Наличие классов и учебных помещений должно соответствовать максимальному количеству взводов и полувзводов, одновременно занимающихся на кафедре по военной подготовке.
Примерный перечень учебных классов, объектов для практических занятий, служебных и вспомогательных помещений военной кафедры, готовящей офицеров запаса по специальности "боевое применение мотострелковых подразделений, частей и соединений на боевых машинах пехоты (бронетранспортерах)", указан в Приложении 12. По другим специальностям военной подготовки студентов их количество определяется соответствующими Командующими видами Вооруженных Сил. В этом случае примерный перечень классов согласовывается с Департаментом кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан и Департаментом высшего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан.
75. Развитие и совершенствование материально-технической базы военных кафедр осуществляется на основе перспективных и годовых планов.
В перспективном плане развития и совершенствования материально- технической базы военной кафедры указываются: основные мероприятия по развитию и совершенствованию классно-лабораторной базы, учебно- тренировочных комплексов, городков, строевых плацев, гаражей, парков, пунктов технического обслуживания, складов и других учебных объектов и учебно-вспомогательных помещений; необходимые материальные средства и ассигнования; сроки выполнения и кем выполняются работы. План подписывается ректором учебного заведения и начальником военной кафедры. Перспективный план рассматривается и утверждается министерством или ведомством, которому подчиняется учебное заведение.
Годовой план развития и совершенствования учебной материально- технической базы кафедры разрабатывается по установленной в учебном заведении форме на календарный год, подписывается начальником военной кафедры и утверждается ректором учебного заведения.
76. Эксплуатация, ремонт и осмотр (проверка) табельной военной техники, вооружения и аппаратуры осуществляются на военных кафедрах в соответствии с годовыми и месячными планами эксплуатации и ремонта военной техники, которые разрабатываются по формам, принятым для Вооруженных Сил Республики Казахстан.
Планы утверждаются начальниками военных кафедр.
Планирование эксплуатации, ремонта и обслуживания военной техники, вооружения и аппаратуры на военных кафедрах выполняется начальником отделения учебной техники и тренировочной аппаратуры (старшим инженером, инженером), на кафедрах, где нет указанных должностей, - старшими преподавателями (преподавателями), назначенными приказами начальников военных кафедр.
77. Начальник военной кафедры назначает ответственных лиц из числа учебно-вспомогательного персонала за содержание и подготовку к занятиям учебных классов и лабораторий, за сохранность и поддержание в надлежащем порядке оборудования. Кроме того, вся учебная материально-техническая база военной кафедры закрепляется за циклами. По тематике циклов на кафедре создаются диафильмы, слайды и другие учебные пособия для эффективного использования технических средств обучения и учебно-тренировочной аппаратуры (тренажеров) и ведется их учет.
Учебно-вспомогательный персонал допускается к эксплуатации и ремонту учебной и военной техники, вооружения и аппаратуры после принятия от него зачетов по знанию материальной части, мерам и правилам безопасности.

7. Внутренняя служба и внутренний порядок
на военной кафедре

78. Внутренняя служба и внутренний порядок на военной кафедре организуется применительно к требованиям Устава внутренней службы Вооруженных Сил Республики Казахстан с учетом особенностей размещения военной кафедры и организации учебного процесса.
В целях привития студентам практических навыков в выполнении требований воинских уставов, исполнительности, соблюдения воинской дисциплины, обеспечения высокой организованности и строевой подтянутости их во время нахождения на территории военной кафедры издается приказ о формировании учебных взводов (рот), устанавливается распорядок дня, состав внутреннего наряда, форма одежды, порядок поведения студентов в ходе учебного процесса на кафедре, а также порядок работы профессорско- преподавательского состава, инженерно-технического и учебно- вспомогательного персонала.
79. В распорядке дня предусматривается время для проведения утреннего осмотра и развода на занятия, учебных занятий, самостоятельной подготовки, ухода за вооружением и военной техникой, информации и тренировок по специальности, воспитательной работы со студентами (во внеучебное время). Кроме того, в нем указывается служебное время офицеров и рабочее время преподавателей - офицеров запаса и учебно-вспомогательного персонала.
Распорядок дня подписывается начальником военной кафедры и утверждается ректором учебного заведения.
80. Приказом начальника военной кафедры определяется состав учебных взводов (численностью 15-20 человек) и назначаются ответственные офицеры за взводы (из числа старших преподавателей, преподавателей и ассистентов), командиры и заместители командиров взводов и командиры отделений. Обязанности командиров отделений, в целях получения практики в командовании, выполняют поочередно все студенты взвода по графику, утвержденному начальником военной кафедры.
Оценка за качество выполнения обязанностей командира отделения отражается в аттестационном материале.
Ответственный офицер за взвод отвечает за проведение в закрепленных взводах эффективной воспитательной работы, подбор и расстановку командного состава взвода, организацию и проведение самоподготовки и тренировок.
Ответственный офицер за взвод обязан:
знать деловые и моральные качества студентов закрепленных взводов;
проводить постоянно воспитательную работу со студентами, разъяснять современные требования к специалисту, формировать у них необходимые военно-профессиональные качества;
контролировать организацию и проведение самостоятельной подготовки в учебных взводах;
организовывать и руководить обслуживанием техники и вооружения;
проводить информации и действенную воспитательную и военно- патриотическую работу в закрепленных взводах;
вести учет посещаемости студентами занятий на военной кафедре, успеваемости и дисциплинарной практики;
контролировать ведение журнала учета занятий и воспитательной работы;
своевременно заполнять личные карточки студентов;
подводить итоги учебы и состояния дисциплины за прошедший месяц и представлять анализ начальнику учебной части военной кафедры (начальнику цикла);
принимать участие в аттестовании студентов на присвоение офицерского звания;
контролировать несение службы внутренним нарядом, наряженным от закрепленных взводов.
Командир учебного взвода отвечает за подготовку студентов к очередным занятиям, поддержание установленного порядка и дисциплины, сохранность вооружения, техники, военного имущества, классного оборудования и грифованной литературы в ходе занятий и самостоятельной подготовки. Он подчиняется ответственному за взвод офицеру и является прямым начальником всего личного состава взвода.
Командир учебного взвода обязан: уверенно командовать взводом, знать каждого студента взвода; обеспечивать своевременную подготовку взвода к занятиям; следить за соблюдением дисциплины и порядка, внешним видом студентов и соблюдением ими установленной формы одежды; выполнением мер безопасности, правил обращения с оружием и техникой; проводить утренний осмотр, назначать дежурного по взводу; организовывать своевременное получение учебных пособий и литературы; ходатайствовать о поощрении студентов и наложении на них дисциплинарных взысканий; вести учет посещаемости студентами занятий и самоподготовки, выяснять причины их отсутствия и докладывать дежурному по кафедре.
Заместитель командира учебного взвода отвечает за порядок во взводе, дисциплину, четкое выполнение обязанностей дежурным по взводу, за внешний вид студентов. Он подчиняется командиру учебного взвода и является прямым начальником для студентов взвода.
Заместитель командира взвода обязан: знать каждого студента взвода; следить за соблюдением внешнего вида, дисциплины и порядка студентами, сохранностью классного оборудования и чистотой в учебных помещениях; вести лист нарядов взвода; оставаясь за командира взвода, выполнять его обязанности.
Командир учебного отделения отвечает за готовность студентов отделения к занятиям, опрятный внешний вид студентов, успешное выполнение задач, дисциплину и успеваемость. Он подчиняется командиру взвода и его заместителю и является непосредственным начальником студентов учебного отделения.
Командир отделения обязан: уверенно командовать отделением, знать каждого студента, проверять наличие и готовность студентов к занятиям, проводить утренний осмотр; требовать соблюдения студентами дисциплины, установленной формы одежды, заботиться о сохранности оружия, учебного имущества и литературы; организовывать оказание помощи в освоении студентами программного материала; следить за выполнением мер и правил безопасности студентами отделения в ходе занятия.
Распоряжения командира учебного взвода, его заместителя, командиров отделений в пределах указанных обязанностей обязательны для всех студентов взвода (отделения).
81. Дежурный по военной кафедре назначается из числа офицеров (прапорщиков) на сутки или на период учебного дня. Решение по организации дежурства в каждом конкретном случае (на сутки или на период учебного дня) принимается ректором учебного заведения.
Дежурный по военной кафедре подчиняется начальнику военной кафедры и отвечает за оповещение личного состава, несение службы нарядом, выполнение распорядка дня, поддержание внутреннего порядка, соблюдение мер пожарной безопасности; контролирует своевременность начала и окончания занятий и самостоятельной подготовки, своевременность выхода и возвращения в парк автомобилей и другой техники, а также выдачу и сдачу оружия и имущества.
В установленное время новый дежурный по военной кафедре вместе со старым дежурным обязательно проверяют наличие боевых пистолетов и патронов, учебного стрелкового оружия, исправность противопожарного инвентаря и сигнализации. После этого они расписываются в книге приема и сдачи дежурства, которая ведется по форме, установленной Уставом внутренней службы Вооруженных Сил Республики Казахстан, и являются к начальнику военной кафедры, а в его отсутствие к заместителю начальника кафедры (начальнику учебной части) с рапортом о сдаче и приеме дежурства.
Дежурный по парку назначается из числа учебно-вспомогательного персонала на период учебного дня и подчиняется дежурному по военной кафедре. Он выполняет обязанности в соответствии с требованиями инструкции, разработанной применительно к Уставу внутренней службы Вооруженных Сил Республики Казахстан.
Дневальные по кафедре назначаются из числа студентов и подчиняются дежурному по военной кафедре.
Форма одежды для дежурного по военной кафедре и дневальных определяется начальником военной кафедры.
Дежурные по военной кафедре (парку) должны иметь на левой стороне груди знак с надписью "Дежурный по военной кафедре" ("Дежурный по парку").
Обязанности всех лиц внутреннего наряда определяются инструкцией, утверждаемой начальником кафедры.
82. Дежурный по учебному взводу подчиняется командиру взвода.
Он отвечает за готовность учебного взвода к занятиям, получение и сдачу несекретных наглядных пособий и имущества, а также за их целость и сохранность, докладывает дежурному по военной кафедре об отсутствующих на занятиях и самостоятельной подготовке студентов.
Дежурные по учебным взводам должны иметь на левой стороне груди знак с надписью "Дежурный по взводу".
83. На занятия по военной подготовке студенты обязаны приходить опрятно одетыми. На полевые занятия и на занятия по изучению материальной части они должны являться в специальной одежде, приобретаемой учебными заведениями за счет средств и фондов министерств и ведомств, которым они подчинены. На занятия в класс студенты прибывают в форме, установленной ректором учебного заведения.
По служебным вопросам во время занятий по военной подготовке студенты должны обращаться друг к другу на "Вы". При обращении к начальникам называть их воинские звания (должности). Например: "Господин майор", "Господин командир взвода". При обращении к младшему по званию (должности) в присутствии старшего начальника необходимо спросить на то его разрешение. Например: "Господин майор. Разрешите обратиться к студенту Сергазину". На приветствие преподавателя "Здравствуйте, господа!" студенты отвечают: "Здравствуйте, господин майор".
Во время проверки или при обращении старшего, студент, услышав свою фамилию, принимает положение "смирно" и отвечает: "Я"; получив разрешение занять свое место, отвечает: "Есть" - и занимает свое место.
За отсутствующих на занятиях студентов отвечает командир учебного взвода или командир отделения. Например: "Студент Бекмуратов болен".
При обращении преподавателя или другого начальника студент должен встать и принять положение "смирно", назвать свою фамилию и ответить на заданный вопрос.
При необходимости обратиться к руководителю занятия студент поднимает руку и, получив разрешение, встает, принимает положение "смирно", называет свою фамилию и задает вопрос. При получении приказания студент отвечает: "Есть" - и затем выполняет его; о выполнении приказания докладывает начальнику, отдавшему приказание.
Когда на вопрос начальника или старшего нужно дать утвердительный ответ, студент отвечает: "Так точно", а при отрицательном ответе - "Никак нет".
По прибытии преподавателя на занятия дежурный по учебному взводу обязан подать команду "Взвод! Встать! Смирно!" и отдает рапорт. Например: "Господин майор! Второй учебный взвод в количестве 18 человек к занятиям по тактической подготовке готов. Отсутствует студент Байжуманов. Дежурный по учебному взводу студент Ибрагимов". По окончании учебного часа или занятий по команде преподавателя "Закончить занятия!" он подает команду "Взвод! Встать! Смирно!". После ухода преподавателя из класса подает команду "Вольно! Перерыв" ("Вольно! Занятие окончено"). Во время перерыва он поддерживает чистоту и проветривает помещение. Следит за сохранностью имущества, учебного оборудования, литературы и рабочих тетрадей студентов.
84. Офицеры военной кафедры и преподаватели-офицеры запаса для студентов, проходящих военную подготовку, являются начальниками. Во время проведения с ними всех видов занятий по военной подготовке указания преподавателей для студентов являются обязательными для исполнения. В этот период по отношению к ним преподаватели могут применять поощрения и дисциплинарные взыскания, указанные в Положении о военных кафедрах учебных заведений.
Все поощрения, дисциплинарные взыскания, за исключением замечаний, заносятся в личную карточку студента, записываются в журнале учета занятий и докладываются начальнику кафедры, после чего объявляются перед строем взвода (роты). Поощрения и взыскания, объявленные в приказе начальника кафедры или в приказе ректора, доводятся до деканов факультетов и в учебных взводах до всех студентов, проходящих военную подготовку.
85. Профессорско-преподавательский состав военной кафедры, свободный от проведения занятий со студентами по военной подготовке, находится в расположении военной кафедры и выполняет работу по планам или по заданию старших начальников.
86. Порядок работы штатного учебно-вспомогательного персонала определяется функциональными обязанностями, утвержденными начальником военной кафедры, и распорядком дня.
87. Ношение военной формы одежды для преподавателей-офицеров запаса является обязательным в течение всего рабочего дня.

8. Военно-патриотическое воспитание
и оборонно-массовая работа

88. Военно-патриотическое воспитание студентов направляется на формирование у студентов высоких моральных, профессионально-боевых и психологических качеств, организованности и дисциплинированности, необходимых для выполнения конституционного долга по защите Родины.
89. Основными задачами военно-патриотического воспитания на военной кафедре являются:
разъяснение идей по защите Отечества, требований Конституции Республики Казахстан, Президента страны по вопросам военного строительства, Закона Республики Казахстан "О всеобщей воинской обязанности и военной службе", военной присяги и воинских уставов, сущности и значения воинской дисциплины и принципов единоначалия; см. Z050000074
формирование у студентов и личного состава военной кафедры высокой сознательности и бдительности, преданности Родине, развитие у них необходимых морально-боевых качеств;
пропаганда героического прошлого народа и славных боевых традиций Вооруженных Сил и задач, решаемых ими на современном этапе;
привитие навыков в четком и беспрекословном выполнении приказов и приказаний начальников и старших, воспитание чувства долга офицеров перед Родиной и народом по укреплению оборонной мощи страны и устойчивой национальной безопасности;
воспитание чувства дружбы между народами нашей страны, готовности к защите Республики Казахстан.
90. Задачи по военно-патриотическому воспитанию студентов, проходящих военную подготовку, и личного состава военных кафедр решаются в процессе занятий, а также во внеучебное время совместно с другими кафедрами, факультетами и другими общественными организациями.
В процессе занятий преподавателями разъясняются положения Конституции Республики Казахстан по вопросам военного строительства, требования Закона Республики Казахстан "О всеобщей воинской обязанности и военной службе", военной присяги и воинских уставов, сущность и значение воинской дисциплины и принципы единоначалия; приводятся убедительные примеры верности воинскому долгу, высокой бдительности и сознательности, мужества и героизма людей, проявленные ими в годы Великой Отечественной войны и в мирное время, прививаются навыки в четком выполнении приказов и приказаний.
Во внеучебное время проводятся беседы и доклады на военно- патриотическую тематику, встречи студентов с ветеранами армии, войны и труда, вечера дружбы с воинами, экскурсии в воинские части, просмотры военно-документальных и хроникальных фильмов, чтения и обсуждения художественной литературы по военной тематике, соревнования по военно-прикладным видам спорта и другие мероприятия.
91. Наглядный материал по военно-патриотическому воспитанию студентов должен убедительно и глубоко раскрывать патриотизм защитников Отечества, героику народа и самоотверженный ратный труд воинов Вооруженных Сил Республики Казахстан. Содержание наглядного материала тесно увязывается с конкретными задачами военной подготовки студентов.
92. Военные кафедры оказывают всестороннюю помощь общественным организациям в проведении оборонно-массовой работы; активно содействуют развитию в учебном заведении военно-прикладных и военно-технических видов спорта; участвуют в организации подготовки студентов к сдаче нормативов спортивного комплекса, а на учебных сборах - Военно-спортивного комплекса Вооруженных Сил; участвуют в приеме нормативов по стрельбе из малокалиберного оружия, метанию ручных гранат, преодолению полосы препятствий и др.
93. План проведения военно-патриотического воспитания и оборонно-массовой работы со студентами, проходящими военную подготовку, разрабатывается военными кафедрами на учебный год в соответствии с рекомендациями по военно-патриотическому воспитанию студентов учебных заведений.
94. Состязание по выполнению задач военной подготовки личного состава военной кафедры и студентов организуется и проводится начальниками военных кафедр в соответствии с требованиями приказов и директив Министра обороны Республики Казахстан и Заместителя Министра обороны по воспитательной и социально-правовой работе - начальника Департамента воспитательной и социально-правовой работы.
Состязание среди студентов направляется на повышение качества их военной подготовки, укрепление дисциплины, активное участие в военно-научной, рационализаторской, спортивной и оборонно-массовой работе.
Обязательства студентов по выполнению задач военной подготовки и ход их выполнения отражаются в журналах учета занятий и воспитательной работы и в наглядных материалах кафедры. Подведение итогов состязания по выполнению задач военной подготовки проводится: во взводах - ежемесячно, на учебных сборах - еженедельно; на факультетах, в ротах - по семестрам и за учебный год.

9. Режим секретности и ведение секретного
делопроизводства

95. Организация секретного делопроизводства и соблюдение режима секретности на военных кафедрах осуществляются в соответствии с требованиями, установленными для воинских частей, организаций и учреждений Министерства обороны Республики Казахстан, Положением о военных кафедрах учебных заведений и указаниями начальников, осуществляющих непосредственное руководство военной подготовкой студентов по закрепленным военным специальностям.
Для ведения секретного делопроизводства и хранения секретных материалов на военных кафедрах создаются секретные части (библиотеки) или выделяются специальные лица из секретных отделов (частей) учебных заведений, на которые возлагается обеспечение хранения, учета и выдачи секретных материалов. Работники секретных частей подчиняются начальнику военной кафедры, а в порядке ведения секретного делопроизводства - начальникам секретных отделов (частей) учебных заведений.
Изучение секретных и совершенно секретных образцов вооружения и техники, уставов, наставлений, руководств и документов организуется и проводится в специально оборудованных помещениях, обеспечивающих установленный порядок обращения с ними.
96. Секретные документы и литература учитываются по книгам учета и хранятся на военных кафедрах в специально оборудованных комнатах в ящиках (железных шкафах) секретными частями или уполномоченными секретных отделов (частей) учебного заведения.
Документы и издания с грифом "Для служебного пользования" учитываются по отдельным журналам (книгам) и хранятся в надежно запираемых и опечатываемых шкафах в служебных помещениях.
97. Секретные документы и издания, а также документы и издания с грифом "Для служебного пользования" выдаются личному составу военной кафедры и уполномоченным учебных взводов, назначенных приказом начальника военной кафедры, под роспись в журнале. Студенты получают эти документы и издания от уполномоченных учебных взводов также под роспись в журнале.
Для ведения секретных записей личным составом кафедры и студентами оформляются установленным порядком рабочие тетради.
Рабочие тетради на взвод хранятся в опечатанных чемоданах уполномоченных учебных взводов и выдаются студентам на время занятий (самоподготовки) под роспись или по жетонам.
Выдача грифованных изданий, рабочих тетрадей и их прием производится с обязательной проверкой количества листов.
В процессе занятий ответственность за соблюдением установленного порядка работы с секретными документами в учебном взводе возлагается на руководителя занятий и командира учебного взвода.
При проведении занятий в поле все секретные документы получает уполномоченный взвода на основании личного распоряжения руководителя занятий. Вынос секретных документов с территории кафедры разрешается только при наличии охраны, служебного транспорта и чемодана (портфеля) для их хранения. Выдача документов обучаемым производится только по указанию руководителя с соблюдением установленных правил.
98. Начальники военных кафедр контролируют наличие секретных документов у своих заместителей и начальников циклов, состояние секретной работы и делопроизводства на кафедрах. Начальники циклов еженедельно проверяют наличие документов, находящихся у преподавателей циклов, а преподаватели в дни занятий по военной подготовке - наличие рабочих тетрадей у студентов закрепленных за ними взводов. О результатах проверки эти лица докладывают непосредственным начальникам.

10. Учебные сборы в воинских частях

99. Учебные сборы студентов в воинских частях являются завершающим этапом военной подготовки. Они проводятся в целях практического обучения в войсковых условиях, в которых совершенствуются командные и методические навыки студентов, полученные ими при изучении курса военной подготовки в учебных заведениях, выполняются упражнения стрельб, вождения машин и другие учебно-боевые задачи.
100. Направление студентов на учебные сборы в воинские части осуществляется военными комиссариатами по персональным спискам, подготовленным военными кафедрами. Студенты, заявившие перед отправкой на учебные сборы жалобы на состояние здоровья, направляются в военные комиссариаты по месту расположения учебных заведений для медицинского освидетельствования в соответствующие военно-врачебные комиссии. Лица, признанные по состоянию здоровья негодными к военной службе на офицерских должностях, от учебных сборов освобождаются и в офицерский состав не аттестуются.
При наличии уважительных причин (болезнь, семейные обстоятельства и т.д.), препятствующих прохождению студентом учебных сборов в войсках в сроки, установленные учебным планом учебного заведения, допускается их прохождение в год окончания студентом высшего учебного заведения.
101. Размещение личного состава учебных сборов организуется в казармах или лагерях, оборудованных в соответствии с требованиями Устава внутренней службы Вооруженных Сил Республики Казахстан до прибытия студентов в воинскую часть. В соответствии с планом снабжения им выдается военная форма одежды и знаки различия рядового состава, установленные для соответствующих родов войск (служб), а прошедшим ранее срочную военную службу в Вооруженных Силах и имеющим воинские звания - соответственно их званию.
О всех студентах, не прибывших на учебные сборы, начальник военной кафедры докладывает письменным рапортом в первый день сборов начальнику Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан с указанием причины их отсутствия.
В первый день сборов за каждым студентом закрепляется оружие, средства индивидуальной защиты и другие предметы экипировки.
102. Студенты во время учебных сборов привлекаются к несению службы суточного наряда. За практическое несение внутренней службы студентам выставляются оценки в журналы учета занятий.
Привлекать студентов, во время прохождения ими учебного сбора в войсках, на хозяйственные и другие работы, не связанные с обеспечением учебного процесса и их бытового устройства, категорически запрещается, за исключением чрезвычайных ситуаций.
103. В период прохождения учебных сборов на студентов распространяются все права и обязанности, установленные законами Республики Казахстан для военнообязанных, призванных на сборы. Студенты во время сборов именуются курсантами, а имеющие воинские звания - по их званию.
В ходе сборов проводится необходимая работа по подготовке студентов к принятию военной присяги. Военная присяга принимается в первой половине учебных сборов в торжественной обстановке в порядке, установленном Положением о порядке принятия военной присяги (утверждено Указом Президента Республики Казахстан от 25 августа 1992 года). О принятии студентами военной присяги делается запись в удостоверении о приписке к призывному участку (приписном свидетельстве): "Принял военную присягу (число, месяц, год)".
Копии списков о принятии военной присяги студентами в воинской части высылаются в недельный срок на военную кафедру учебного заведения.
104. Студенты, систематически нарушающие дисциплину в период прохождения учебных сборов в воинских частях, уклоняющиеся от прохождения учебных сборов по представлению начальников военных кафедр, приказами ректоров учебных заведений отстраняются от прохождения военной подготовки за недисциплинированность. С получением решения ректора студенты, отстраненные от военной подготовки, командирами воинских частей направляются установленным порядком в учебное заведение.
105. В целях организованного начала и качественного проведения учебных сборов в войсках начальником Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан совместно с начальниками Департаментов, Главных управлений и управлений Министерства обороны Республики Казахстан и Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан, командующими видами войск разрабатываются:
приказ Министра обороны с приложением перечня соединений и частей, при которых проводятся сборы;
план укомплектования этих соединений и частей недостающей техникой и вооружением (Приложение 13);
план материального снабжения сборов;
план контроля и оказания помощи воинским частям в организации и проведении учебных сборов (Приложение 14).
106. Соединением (частью) издается приказ по организации учебных сборов (Приложение 15), разрабатываются план-график прохождения программы учебных сборов (Приложение 16), план-календарь основных мероприятий, проводимых с курсантами (Приложение 17); план работы по укреплению воинской дисциплины (Приложение 18), план материально-технического обеспечения (Приложение 19), план спортивно-массовых мероприятий, расписание занятий и другие необходимые документы.
107. Военной кафедрой при подготовке к проведению учебных сборов студентов разрабатываются:
проект плана-графика прохождения программы учебных сборов и необходимая учебно-методическая документация, которая уточняется по прибытии в часть;
заявки в довольствующие органы и воинские части (соединения) на вооружение, технику, боеприпасы, моторесурсы, обмундирование, снаряжение, воинские перевозочные документы, продовольственно-путевые деньги и документацию для организации внутренней службы;
подготавливаются литература и учебные пособия, необходимые для обеспечения учебного процесса на сборах.
Заявки высылаются в воинские части к 1 ноября года, предшествующего проведению сборов и уточняются за 40 дней до начала сборов.
108. При проведении сборов учебное время распределяется:
24 дня на боевую подготовку и сдачу выпускного экзамена;
один день на устройство и организацию внутренней службы по прибытии в часть;
один день на обслуживание и сдачу вооружения, техники и имущества после завершения учебного сбора.
109. Продолжительность учебной недели на учебных сборах устанавливается 6 дней, учебного дня - 6 часов занятий и 2 часа самостоятельной подготовки, в предвыходные (предпраздничные) дни - 6 часов занятий без самостоятельной подготовки, кроме того, предусматривается время на проведение воспитательной работы. Продолжительность учебного часа - 50 минут.
При проведении тактических (тактико-специальных) и специальных учений, боевой работы, боевых стрельб, занятий по проведению регламентных работ, вождению боевых машин продолжительность учебного дня не регламентируется.
Проведение со студентами парково-хозяйственного дня на учебных сборах не предусматривается.
110. Во время учебного сбора по плану командира части проводится тактическое (тактико-специальное) ротное (батарейное) учение, строевой смотр курсантских рот (батарей) и подъем личного состава по сигналу "Сбор" с совершением 15-километрового марша в пешем порядке, состязания по выполнению нормативов и т.п.
111. Тактическое (тактико-специальное) ротное (батарейное) учение является завершающим этапом тактической (тактико-специальной) подготовки. Оно проводится начальником учебного сбора. Обязанности командиров рот (батарей) на учениях выполняют офицеры частей или преподаватели военных кафедр. Студенты действуют в должностях командиров взводов, отделений, боевых расчетов, экипажей, им равных и в составе подразделений. План проведения учений разрабатывается начальником учебного сбора и утверждается командиром соединения (части) за неделю до начала его проведения. Учение может быть двусторонним или односторонним с обозначенным противником и проводится в течение двух суток.
112. Командиры соединений и частей несут ответственность за организацию и качество проведения со студентами учебных сборов, за их обучение, воспитание и состояние воинской дисциплины. На них возлагается: организация и проведение учебных сборов; размещение студентов и обеспечение их всеми видами довольствия по установленным нормам (кроме выплаты стипендий); выделение оружия, военной техники, военно-учебного имущества, боеприпасов, моторесурсов, горюче-смазочных материалов и других расходных средств, необходимых для обеспечения и проведения учебных сборов со студентами; выделение учебных полей, стрельбищ и полигонов; организация охраны выделенного вооружения и военной техники; осуществление контроля за качеством боевой подготовки студентов на сборах; организация и проведение выпускных экзаменов; назначение начальника учебного сбора, заместителей начальника учебного сбора по тылу и технической части, командиров рот (батарей) и старшин рот (батарей) по числу формируемых подразделений.
Порядок организации и проведения со студентами учебных сборов определяется в планах боевой подготовки соединений и частей отдельным разделом с обоснованными расчетами расхода моторесурсов, боеприпасов, горюче-смазочных и других расходных материалов по установленным нормам.
113. Начальником учебного сбора назначается один из заместителей командира части (соединения), на базе которой организуются и проводятся учебные сборы студентов.
Начальниками учебных частей учебных сборов назначаются заместители начальника военной кафедры (начальники циклов).
Заместителями начальников учебных сборов по воспитательной и социально-правовой работе назначаются начальники циклов (старшие преподаватели) военной кафедры.
Заместителями начальников учебных сборов по тылу и технической части, командирами курсантских рот (батарей) назначаются офицеры, а старшинами рот (батарей) прапорщики (старшины сверхсрочной службы) воинских частей.
Командирами курсантских рот на период проведения сборов назначаются офицеры воинских частей, при которых проводятся учебные сборы или офицеры военных кафедр.
Офицеры и прапорщики (старшины сверхсрочной службы), выделенные для руководства курсантскими подразделениями, объявляются в приказе по части и на весь период сборов освобождаются от своих служебных обязанностей в воинских частях.
Замена руководящего состава и других должностных лиц сбора, выделенных для его проведения, проводится только в исключительных случаях по согласованию с Департаментом кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан.
Из студентов, прибывших на учебные сборы, формируются отделения (расчеты, экипажи), взводы численностью 25-30 человек и роты (батареи) в составе трех-четырех взводов. Формирование учебных подразделений осуществляется начальником учебной части сбора.
Командирами взводов, заместителями командиров взводов и командирами отделений (расчетов, экипажей) приказом по войсковой части назначаются предварительно подготовленные на военных кафедрах студенты. Их подготовка производится на трехдневных учебно-методических занятиях по программе, разрабатываемой военной кафедрой.
Для исполнения обязанностей командиров взводов могут назначаться курсанты старших курсов военно-учебных заведений Министерства обороны Республики Казахстан.
114. Начальник учебного сбора несет ответственность за боевую подготовку, воспитание, воинскую дисциплину студентов, за состояние и сохранность оружия, боевой и другой техники, а также материальных средств сбора. Он является прямым начальником всего личного состава сборов и организует развертывание пункта приема, санитарной обработки и экипировки; прием студентов, их размещение и обеспечение всеми видами довольствия, внутреннюю и караульную службу; боевую подготовку, в том числе проводит строевые смотры, подъем личного состава по сигналу "Сбор", совершение 15-км марша и руководит проведением тактических (тактико-специальных) и специальных учений, утверждает учебно-методические документы по основным темам обучения, контролирует проведение занятий, устанавливает порядок хранения и сбережения вооружения, военной техники и имущества, периодически подводит итоги боевой подготовки, организует сдачу студентами норм Военно-спортивного комплекса Вооруженных Сил, участвует в организации и проведении выпускного экзамена, рассматривает служебные характеристики на студентов по окончании сбора.
115. Начальники военных кафедр несут ответственность за организацию и качество боевой подготовки студентов на учебных сборах и проведение с ними эффективной воспитательной работы. Они являются прямыми начальниками личного состава сборов, проходящего подготовку по специальности данного учебного заведения.
На начальников военных кафедр возлагается: организация подготовки студентов к прохождению учебного сбора в воинских частях; обеспечение своевременного и организованного прибытия студентов в воинскую часть; назначение заместителя начальника учебного сбора по воспитательной и социально-правовой работе, начальника учебной части учебного сбора, командиров курсантских рот; выделение от кафедры необходимого количества преподавателей для проведения занятий по специальным дисциплинам; разработка плана прохождения студентами программ учебного сбора и обеспечение качественного проведения с ними занятий; подбор студентов на должности командиров взводов, заместителей командиров взводов, командиров отделений (расчетов, экипажей) и их подготовка к выполнению своих должностных обязанностей; проведение инструкторско-методических занятий; осуществление контроля за подготовкой преподавателей к занятиям и качеством их проведения; организация и проведение выпускных экзаменов.
116. Начальник учебной части сбора со штабом части, начальником сбора и другими должностными лицами разрабатывает и уточняет документы, предусмотренные ст. 106 настоящей Инструкции, а также план боевой подготовки учебных сборов и контролирует их выполнение в курсантских подразделениях; организует составление ротных (батарейных) расписаний занятий, лично проводит показные и инструкторско-методические занятия с офицерами; организует и контролирует службу суточного наряда. Для организации сбора он командируется в часть не позднее 7 дней до его начала.
117. Преподавательский состав от военной кафедры выделяется на весь период учебных сборов. На него возлагается: организация и проведение занятий, консультаций и самостоятельной подготовки; проведение инструкторско-методических занятий с командирами курсантских подразделений, воспитательной и спортивно-массовой работы со студентами; проверка несения службы внутренним нарядом, участие в проведении выпускных экзаменов. Им предоставляются дисциплинарные права, предусмотренные Дисциплинарным уставом Вооруженных Сил Республики Казахстан.
Офицеры кафедры, убывающие на сборы с отдельной группой студентов, несут ответственность за качественное выполнение ими программы и состояние дисциплины этой группы.
118. С офицерами и прапорщиками (старшинами сверхсрочной службы), назначенными в курсантские подразделения, за 3-4 дня до начала сборов под руководством командиров частей планируются и проводятся трехдневные учебно-методические сборы, на которых изучаются приказы и директивы по организации и проведению сборов, документы по боевой подготовке, программы военной подготовки студентов на учебных сборах, проводятся инструкторско-методические занятия по строевой, физической подготовке, общевоинским уставам и другим дисциплинам, по которым они могут назначаться руководителями или помощниками руководителей занятий.
119. В Департаменте кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан перед началом учебных сборов студентов ежегодно проводятся однодневные инструктивные совещания с представителями видов войск, департаментов и управлений, соединений и частей, начальниками военных кафедр и председателями выпускных экзаменационных комиссий по вопросам организации, материального обеспечения сборов и проведения выпускных экзаменов.
120. По окончании учебного сбора командиры рот (батарей) с участием преподавателей военной кафедры составляют на каждого студента служебную характеристику, в которой отражаются: моральные, командирские, методические и деловые качества; общий уровень развития; отношение к учебе; знание оружия и боевой техники, уставов и наставлений; дисциплинированность, инициативность, способность преодолевать трудности, особенности характера, участие в общественной работе; физическая подготовка; результаты выпускных экзаменов и другие данные.
В выводах указывается, достоин ли студент присвоения воинского звания офицера запаса по установленной военной специальности.
Характеристики подписываются начальником учебного сбора, скрепляются печатью части (соединения) и направляются в учебное заведение.
121. Студенты - мужчины, прошедшие полный курс военной подготовки и учебные сборы в войсках, сдавшие выпускные экзамены по военной подготовке в сроки, согласованные с военкоматами, направляются для медицинского освидетельствования в соответствующие военно-врачебные комиссии. Студенты, признанные годными по состоянию здоровья к службе в Вооруженных Силах Республики Казахстан на должностях офицерского состава, аттестуются на присвоение воинского звания офицера запаса. Студенты, не прошедшие медицинское освидетельствование в установленные сроки, либо признанные военно-врачебными комиссиями негодными к военной службе на должностях офицерского состава, на присвоение офицерского звания по запасу не аттестуются.

11. Зачеты, курсовые и выпускные экзамены

122. Студенты, проходящие военную подготовку, сдают зачеты, курсовые и выпускные экзамены, установленные программами военной подготовки по соответствующим специальностям.
Зачеты служат формой проверки усвоения студентами пройденного материала. Зачеты проводятся с проверкой как практических навыков, так и теоретических знаний. Зачеты принимаются до начала экзаменационной сессии. Результаты сдачи зачетов оцениваются "зачтено" или "не зачтено".
Курсовые экзамены являются заключительным этапом изучения дисциплин или разделов программы и имеют цель проверить и оценить уровень теоретических знаний студентов, их навыки и умения применять полученные знания в решении практических задач, владеть вооружением и военной техникой, а также умение самостоятельно работать с уставами и другой специальной литературой.
На подготовку и сдачу курсовых экзаменов студентам представляется 3-4 дня за счет времени, отводимого учебным планом в экзаменационную сессию.
123. К курсовым экзаменам допускаются студенты, выполнившие все лабораторные, практические и другие работы, установленные учебными программами и аттестованные по всем предметам военной подготовки.
Курсовые экзамены принимаются по билетам (тестам), утвержденным начальником военной кафедры. В каждый билет включается 3-5 вопросов, из них не менее 1-2 практических. При приеме курсовых экзаменов методом тестирования в тесты вносятся 15-20 теоретических вопросов, практические вопросы (2-3) сдаются отдельно. Общая оценка при этом выставляется: "отлично", если обе оценки за тестирование и практические вопросы "отлично"; "хорошо", если обе частные оценки не ниже "хорошо"; "удовлетворительно", если обе оценки не ниже "удовлетворительно"; "неудовлетворительно", если одна из двух оценок "неудовлетворительно".
Экзамены и зачеты принимают начальники циклов-старшие преподаватели и старшие преподаватели.
К досрочной сдаче курсовых экзаменов и зачетов в текущем семестре могут допускаться студенты, отслужившие срочную службу, добросовестно относящиеся к занятиям по военной подготовке и положительно аттестованные по всем предметам обучения.
124. Успеваемость студентов на экзаменах определяется оценками: "отлично", "хорошо", "удовлетворительно" и "неудовлетворительно". Все оценки заносятся в экзаменационную ведомость, а положительные - в зачетную книжку студента. В экзаменационных ведомостях, а также в зачетных книжках военные дисциплины именуются военной подготовкой.
По дисциплинам военной подготовки, по которым не проводятся экзамены и зачеты, итоговые оценки за семестр и курс выставляются на основании текущего контроля. Итоговая оценка проставляется только в журналах учета и учитывается при подведении итогов.
Студенты, не сдавшие курсовые экзамены, допускаются к повторной сдаче экзамена в сроки, установленные начальником военной кафедры.
Студенты, не сдавшие в установленные сроки курсовые экзамены или не сдавшие зачеты и имеющие по двум и более дисциплинам военной подготовки итоговые оценки "неудовлетворительно", по представлению начальника военной кафедры приказом ректора учебного заведения от военной подготовки отстраняются.
Пересдача экзамена с неудовлетворительной оценки в период экзаменационной сессии не разрешается. Пересдача экзамена допускается не более двух раз.
Вторая пересдача принимается комиссией, назначаемой приказом начальника военной кафедры.
125. По итогам военной подготовки за учебный год и по итогам проведения учебного сбора начальник военной кафедры издает приказ, в котором указываются выполнение программы, степень усвоения студентами учебного материала, привития им командных и методических навыков, положительные стороны и недостатки в подготовке по каждой военной специальности, задачи и мероприятия по улучшению учебного процесса, объявляются лучшие учебные взводы, отличники военной подготовки, а также преподаватели, добившиеся лучших результатов, применяющие активные формы и методы обучения.
При подведении итогов по военной подготовке общая индивидуальная оценка студентам выводится в соответствии с требованиями ст. 150 настоящей Инструкции. Отличником военной подготовки считается студент, имеющий общую индивидуальную оценку за усвоение программы военного обучения "отлично", безупречно дисциплинированный и активно участвующий в военно-научной работе.
126. Выпускные экзамены являются заключительным этапом подготовки офицеров запаса. Они имеют цель проверить степень усвоения студентами программы военного обучения, определить их командные, методические и практические навыки, умение эффективно использовать возможности техники и вооружения в бою.
127. Выпускные экзамены организуются в соответствии с требованиями Положения о военных кафедрах при высших учебных заведениях.
К выпускным экзаменам допускаются студенты, прошедшие полный курс военной подготовки на военной кафедре и учебные сборы в воинских частях. На проведение выпускного экзамена в войсках и учебных заведениях (выпускные экзамены в учебных заведениях проводятся после полного прохождения студентами учебных сборов. Необходимое время на проведение выпускных экзаменов выделяется ректорами учебных заведений) выделяется 3 дня на учебный взвод (2 дня на подготовку и 1 день на сдачу экзамена).
128. Выпускной экзамен проводится в учебных заведениях и в воинских частях на местности, в парках, на полигонах и пунктах управления, в огневых и специальных городках, на стрельбищах, в специализированных классах (лабораториях) с использованием необходимой военной техники, вооружения и включает проверку знаний, умений и навыков студентов в объеме программы.
129. Для приема от студентов выпускных экзаменов по военной подготовке для каждого учебного заведения назначается выпускная экзаменационная комиссия, которая действует в течение года со дня издания приказа о назначении комиссии. На кафедрах, где осуществляется подготовка студентов по двум и более военным специальностям, выпускная экзаменационная комиссия может подразделяться на подкомиссии по каждой военной специальности.
130. Председателями комиссий (подкомиссий) по приему выпускных экзаменов в войсках назначаются командиры воинских частей, соединений при которых проводятся учебные сборы студентов.
До начала работы выпускных экзаменационных комиссий с их председателями проводятся инструктивные совещания.
131. Членами выпускных экзаменационных комиссий назначаются офицеры, имеющие высшее военное образование и, как исключение, высшее образование и специальность, соответствующую профилю военной подготовки студентов: не менее 50% от данного учебного заведения; 40-50% от воинских частей, военно-учебных заведений Министерства обороны и военных кафедр других учебных заведений. В состав выпускных экзаменационных комиссий могут также включаться и представители ректоратов учебных заведений.
Члены выпускных экзаменационных комиссий назначаются: при проведении выпускных экзаменов в войсках приказами командиров соединений, частей; при проведении выпускных экзаменов в учебных заведениях - приказами ректоров учебных заведений.
Для назначения председателей выпускных экзаменационных комиссий (подкомиссий) по приему выпускных экзаменов от студентов в учебных заведениях ректоры ежегодно за 2-3 месяца до начала сборов представляют заявку в Департамент кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан на выделение офицерского состава.
132. Перед проведением выпускных экзаменов военная кафедра разрабатывает экзаменационные билеты (тесты), летучки, задачи, расписание выпускных экзаменов, списки учебных и наглядных пособий, перечень средств материального обеспечения (вооружения, военной техники, агрегатов, приборов и т.д.), которые могут использоваться на экзаменах. Указанные документы разрабатываются не позднее, чем за месяц до начала экзаменов. Военной кафедрой также подготавливается справка о сдаче студентами курсовых экзаменов и зачетов по военной подготовке и прохождении ими учебных сборов, принятии военной присяги и дисциплинированности.
133. Билеты (тесты), летучки и задачи выпускного экзамена разрабатываются и обсуждаются на заседании военной кафедры. В каждый билет включается 4-5 вопросов (из них 2-3 практических). Вопросы в билетах должны охватывать все разделы программы по дисциплинам, выносимым на выпускной экзамен. Для проверки умений студентов решать тактические (тактико-специальные) задачи разрабатываются летучки, номера которых указываются в билетах (тестах).
При проведении выпускного экзамена методом тестирования в тесты включаются 15-20 вопросов по каждой дисциплине, выносимой на выпускной экзамен.
Количество билетов должно быть на 10% больше экзаменующихся студентов взвода. Предварительное ознакомление с экзаменационными билетами (тестами) запрещается.
134. Председатель и члены выпускной экзаменационной комиссии до начала приема экзамена заслушивают доклад начальника военной кафедры (старший группы от военной кафедры) о выполнении программы военной подготовки студентами в учебном заведении и прохождении ими учебных сборов, изучают требования Положения о военной подготовке студентов (курсантов) высших учебных заведений по программе офицеров запаса, Положения о военных кафедрах учебных заведений, программ военной подготовки, настоящей Инструкции и других руководящих документов, знакомятся с организацией учебно-воспитательного процесса и учебной материально-технической базой, рассматривают представленные кафедрой документы и материалы.
Военная кафедра представляет выпускной экзаменационной комиссии список студентов, допущенных к выпускному экзамену, расписание проведения экзамена, утвержденное ректором учебного заведения (начальником учебного сбора), ведомости и бланки протоколов заседаний экзаменационных комиссий и другие необходимые документы и материалы.
Председатель выпускной экзаменационной комиссии до начала выпускного экзамена утверждает план работы комиссии, состав подкомиссии, экзаменационные билеты (тесты), перечень наглядных пособий и материалов справочного характера, которыми разрешается пользоваться студентам в ходе подготовки к ответу, определяет порядок приема экзамена, единые требования к оценке знаний и практических навыков, а также время личного приема студентов и офицеров по вопросам проведения экзаменов, проводит с членами комиссии инструктивное совещание по организации выпускного экзамена и распределяет между ними обязанности.
Об отсутствии или опоздании членов выпускной экзаменационной комиссии к началу ее работы председатель докладывает начальнику Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан и принимает меры к обеспечению бесперебойной работы выпускной экзаменационной комиссии.
135. На месте проведения экзамена во взводе должны быть программа военной подготовки, экзаменационная ведомость, экзаменационные билеты, тактические летучки и задачи для практических работ, необходимая техника, вооружение и приборы, боевые уставы, справочная литература и топографические карты, журнал учета занятий.
136. Перед началом экзамена личный состав учебных взводов представляется председателю комиссии; студентам объявляется состав комиссии и порядок сдачи экзаменов.
137. В начале экзамена для подготовки к ответу вызываются 3-4 человека. После того, как сдаст экзамен очередной студент, вызывается следующий. Прибывший для сдачи экзамена докладывает председателю комиссии (подкомиссии) о прибытии, по его разрешению берет билет и называет номер, знакомится с содержанием, получает чистые листы бумаги со штампом учебной части и, получив разрешение, готовится к ответу.
Время на подготовку к ответу студентам отводится до 45 минут и на ответ по билету не более 30 минут.
Во время экзамена студенты могут пользоваться программами военной подготовки, а также справочниками, картами, таблицами, словарями, макетами, плакатами и другими пособиями в соответствии с перечнем, утвержденным председателем экзаменационной комиссии.
О готовности к ответу студент докладывает председателю комиссии (подкомиссии) и, получив разрешение, отвечает на вопросы экзаменационного билета.
138. Прием экзаменов от студентов проводится в присутствии всех членов экзаменационной комиссии. На теоретические вопросы экзаменационного билета студенты отвечают, используя материальную часть, макеты, плакаты, схемы, таблицы.
После ответа на теоретические вопросы и выполнения практических работ экзаменуемый докладывает председателю комиссии (подкомиссии) о том, что он закончил ответ на поставленные вопросы. Члены комиссии в целях полного выяснения знаний экзаменуемого могут задавать дополнительные вопросы в объеме программного материала.
Если экзаменуемый студент не может ответить на вопросы билета, ему разрешается взять другой билет, но оценка за ответ снижается на один балл. Билеты, на которые были даны ответы, повторно в экзаменуемом учебном взводе (группе) не используются.
При возникновении разногласий в оценке знаний экзаменуемых окончательное решение принимается председателем комиссии.
139. Оценка знаний и практических навыков студентов в ходе экзамена определяется по частным оценкам предметов, выполнению приемов (действий) на вопросы билета. При трех, четырех (пяти) частных оценках выводится: "отлично", если в частных оценках не более одной (двух) оценки "хорошо", а остальные "отлично", в том числе за практические навыки, действия; "хорошо", если в частных оценках не более одной (двух) оценки "удовлетворительно", а остальные "хорошо" или "отлично", в том числе за практические навыки, действия; "удовлетворительно", если не более одной частной оценки "неудовлетворительно", за исключением оценки за практические навыки, действия; "неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку удовлетворительно.
Если на экзамене установлены две формы проверки - устный ответ и решение практической задачи, общая оценка выставляется: "отлично", если обе оценки за устный ответ и практическое решение задачи "отлично"; "хорошо", если обе частные оценки не ниже "хорошо"; "удовлетворительно", если обе оценки не ниже "удовлетворительно"; "неудовлетворительно", если одна из двух оценок "неудовлетворительно". Итоговая оценка за знания и практические навыки студентов, показанная на выпускных экзаменах определяется в соответствии со ст. 146-150 настоящей Инструкции. Результаты сдачи выпускного экзамена каждым учебным взводом оформляются протоколом (Приложение 20).
Студенты, не сдавшие выпускной экзамен по военной подготовке, допускаются к повторной сдаче в сроки, установленные начальником Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан.
140. Председатель выпускной экзаменационной комиссии по завершении приема выпускных экзаменов составляет отчет, в котором указывает персональный состав выпускной экзаменационной комиссии, количество студентов, привлекаемых к выпускным экзаменам и фактически сдавших выпускные экзамены по военной подготовке (по каждой специальности), итоги выпускных экзаменов, положительные стороны и недостатки в освоении студентами программы, предложения по повышению качества военного обучения студентов.
Отчет подписывается председателем и секретарем комиссии и в недельный срок направляется начальнику Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан для последующего доклада Начальнику Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан. Копия отчета отправляется ректору учебного заведения.

12. Проверка военной подготовки студентов на
военных кафедрах

141. Кафедры подвергаются всесторонним и частным проверкам.
Всесторонние проверки имеют цель установить, как на кафедрах выполняются Приказы и Директивы Министра обороны Республики Казахстан, Министра образования и науки Республики Казахстан и их заместителей, приказы начальников, осуществляющих непосредственное руководство военной подготовкой студентов по соответствующим специальностям, и программы их военного обучения, как осуществляется подготовка квалифицированных офицерских кадров запаса, беззаветно преданных Родине и Правительству Республики Казахстан.
Частные проверки проводятся по мере необходимости по отдельным вопросам деятельности военных кафедр.
Проверки проводятся без нарушения учебно-воспитательного процесса учебного заведения. В отдельных случаях разрешается вносить изменения в расписание занятий на военной кафедре.
142. Всесторонние проверки проводятся комиссиями Министерства обороны Республики Казахстан по единому годовому плану, разрабатываемому начальником Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан.
План, при необходимости, согласовывается с Министерством образования и науки Республики Казахстан и утверждается Начальником Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.
В составе комиссий при проверке военных кафедр могут принимать участие представители Министерства образования и науки Республики Казахстан, а также министерств и ведомств Республики Казахстан, в ведении которых находятся проверяемые учебные заведения.
Всесторонняя проверка военной кафедры проводится один раз в 4-5 лет. Кафедра, получившая неудовлетворительную оценку, проверяется повторно в следующем году после предыдущей проверки. Продолжительность проверки 8-10 дней.
143. Основными элементами всесторонней проверки военных кафедр являются организация учебной работы, усвоение студентами программы военной подготовки, профессиональная подготовка офицеров и прапорщиков, качество проведения занятий преподавательским составом, состояние методической работы, состояние учебной материально-технической базы, состояние внутренней службы, внутреннего порядка и дисциплины. Кроме того, проверяется: состояние военно-научной, научно-исследовательской, изобретательской и рационализаторской работы, качество комплектования военной кафедры офицерским составом, прапорщиками и учебно-вспомогательным персоналом, режим секретности и ведение секретного делопроизводства и качество руководства военной подготовкой студентов.
По указанию начальников в программы проверок могут включаться и другие вопросы.
Программы всесторонних проверок доводятся до ректоров соответствующих учебных заведений и начальников военных кафедр за 7-10 дней до начала работы комиссии.
144. Всесторонняя проверка военной кафедры начинается, как правило, с заслушивания ее начальника о состоянии военной подготовки студентов, проведения строевого смотра офицеров военной кафедры, а также студентов, присутствующих на занятиях по военной подготовке в день его проведения.
145. Организация учебной работы проверяется на военной кафедре и на циклах по документам планирования, учета и в ходе занятий. При этом изучается своевременность и качество разработки документов по организации учебного процесса, указанных в приложении 21, их соответствие установленным требованиям, степень выполнения программы военной подготовки, последовательность прохождения тем изучаемых дисциплин, учебная нагрузка преподавательского состава и ее соответствие установленным нормам, мероприятия военной кафедры по подготовке к учебным сборам студентов, успеваемость студентов по военной подготовке, организация и эффективность контроля занятий руководством кафедры, организация самостоятельной работы офицеров и студентов.
Оценка военной кафедре за организацию учебной работы выставляется: "удовлетворительно", если все документы по планированию, организации и учету учебной работы разработаны своевременно и обеспечивают качественную организацию учебного процесса по военной подготовке студентов и усвоение ими учебного материала, программа обучения выполняется, систематически проводится контроль занятий, самостоятельной подготовки студентов и анализ их успеваемости, мероприятия, проводимые кафедрой по улучшению учебного процесса, эффективны;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
146. Усвоение студентами программы военной подготовки проверяется, как правило, по всем военным специальностям, по которым готовятся офицеры запаса в учебном заведении. Студенты каждой военной специальности проверяются по всем основным дисциплинам, а также по другим дисциплинам, указанным в программе проверки. По основным дисциплинам проверяется, как правило, не менее двух учебных взводов. Студенты учебного взвода в один день могут быть проверены по одной-двум дисциплинам военной подготовки. Порядок проверки знаний и практических навыков студентов в учебных заведениях устанавливается председателем комиссии.
Проверка усвоения студентами знаний проводится в объеме пройденной программы на контрольных занятиях, как по теоретическим вопросам, так и по практической работе. Практические навыки студентов проверяются на тактических (тактико-специальных) и специальных занятиях, на технике, вооружении, аппаратуре, приборах и при выполнении нормативов. При определении оценки практические навыки считаются главными.
Если в период проверки проводятся экзамены или зачеты, то качество усвоения студентами программы определяется проверяющими в ходе экзаменов и зачетов.
Перечень учебных взводов, которые проверяются в ходе всесторонней проверки, определяется председателем комиссии. На учебный взвод, представленный к проверке, составляется в двух экземплярах оценочная ведомость, подписываемая начальником учебной части военной кафедры.
На отсутствующих студентов представляются документы с указанием причин их отсутствия.
147. Индивидуальная и общая оценки за усвоение студентами программы военной подготовки по каждой дисциплине определяются согласно приказам, наставлениям, курсам стрельб и вождения машин, сборником нормативов и другими руководящими документами.
148. Индивидуальная оценка усвоения студентами программы военной подготовки по дисциплине, не имеющей оценочных показателей, определяется:
"отлично", если проверяемый показал глубокие и твердые знания программного материала, быстро принимал правильные решения, четко подавал команды и уверенно выполнял установленные нормативы;
"хорошо", если проверяемый твердо знает программный материал, грамотно, без ошибок его излагает, правильно применяет полученные знания к решению практических задач, уверенно владеет приемами работы с материальной частью вооружения и техники, имеет прочные навыки в выполнении установленных нормативов;
"удовлетворительно", если проверяемый имеет знания только основного материала, требует в отдельных случаях дополнительных (наводящих) вопросов для полного ответа, допускает неточности или неуверенно подает команды, неуверенно выполняет приемы при работе с материальной частью вооружения и боевой техники и нормативы;
"неудовлетворительно", если проверяемый допускает грубые ошибки при ответе на поставленные вопросы, не может применить полученные знания на практике, имеет низкие навыки в работе на вооружении и боевой технике, не выполняет на оценку "удовлетворительно" установленные нормативы.
Индивидуальная оценка студентам объявляется сразу после выполнения упражнения, задачи, норматива; на групповых занятиях - в конце занятия.
149. Общая оценка учебному взводу, военной кафедре за усвоение студентами программы военной подготовки по дисциплинам, не имеющим оценочных показателей, определяется:
"отлично", если не менее 90% проверенных получили положительные оценки, из них не менее 50% "отлично";
"хорошо", если не менее 80% проверенных получили положительные оценки, из них не менее 50% "отлично" и "хорошо";
"удовлетворительно", если положительные оценки получили не менее 70% проверенных;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
150. Общая оценка усвоения студентами программы военной подготовки по каждой военной специальности определяется:
"отлично", если проверяемые по основным дисциплинам обучения (определяются программами военной подготовки по каждой военной специальности) получили отличные оценки, а по остальным - не ниже "хорошо";
"хорошо", если проверяемые по основным дисциплинам обучения получили оценки "отлично" и "хорошо", а по остальным - не ниже "удовлетворительно";
"удовлетворительно", если проверяемые по основным дисциплинам обучения получили оценки не ниже "удовлетворительно", а по остальным дисциплинам - не более одной оценки "неудовлетворительно";
"неудовлетворительно", если проверяемые по одной из основных дисциплин или по двум и более остальным дисциплинам получили неудовлетворительные оценки.
151. Общая оценка усвоения студентами программы военной подготовки по нескольким военным специальностям определяется на основании оценок, полученных по каждой военной специальности:
"отлично", если подготовка студентов по военным специальностям с общим числом обучаемых 50% и более оценена "отлично", по остальным - не ниже "хорошо";
"хорошо", если подготовка студентов по военным специальностям с общим числом обучаемых 50% и более оценена на "отлично" и "хорошо", а по остальным - "удовлетворительно";
"удовлетворительно", если подготовка студентов по всем военным специальностям, кроме одной, с числом обучаемых 20% и не менее оценена положительно;
"неудовлетворительно", если подготовка студентов одной военной специальности с числом обучаемых более 20% или двух или более военных специальностей оценена "неудовлетворительно".
Для расчетов берется общее количество студентов, проходящих военную подготовку в учебном заведении.
Вариант определения общей оценки усвоения студентами программы подготовки на военной кафедре по нескольким специальностям приведены в приложении 22.
152. Профессиональная подготовка офицеров, прапорщиков проверяется в объеме утвержденной программы.
Проверка проводится по основным (определяются программами профессиональной подготовки) и другим дисциплинам профессиональной подготовки офицеров на контрольных занятиях в поле, на пунктах управления и других объектах боевой работы, в учебных городках, на полигонах, стрельбищах и т.п. Практические навыки проверяются выполнением нормативов, упражнений стрельб и вождения машин, работ на военной технике и при вооружении.
Офицеры запаса, занимающие штатные должности преподавателей по военной подготовке, проверяются только по тем дисциплинам, по которым они проводят занятия со студентами.
153. Индивидуальная оценка уровня подготовки офицеров, прапорщиков и общая оценка военной кафедре по дисциплине обучения (виду подготовки) определяются согласно приказам, наставлениям, курсам стрельб и вождения машин, сборникам нормативов и другим руководящим документам.
Индивидуальная и общая оценки уровня подготовки офицеров, прапорщиков военной кафедры по дисциплинам обучения (виду подготовки), не имеющим оценочных показателей определяются в соответствии с требованиями, указанными в ст. 147 и 148 настоящей Инструкции.
154. Общая индивидуальная оценка уровня профессиональной подготовки офицера, прапорщика определяется на основании оценок, полученных проверяемым по каждой дисциплине обучения (виду подготовки):
"отлично", если проверяемый по основным дисциплинам обучения (а для профессорско-преподавательского состава и за качество проведения занятий) получил отличные оценки, а по остальным - не ниже "хорошо";
"хорошо", если проверяемый по основным дисциплинам обучения (а для профессорско-преподавательского состава и за качество проведения занятий) получил хорошие и отличные оценки, а по остальным - не ниже "удовлетворительно";
"удовлетворительно", если проверяемый по основным дисциплинам обучения (а для профессорско-преподавательского состава и за качество проведения занятий) получил оценки не ниже "удовлетворительно", а по остальным дисциплинам - не более одной оценено "неудовлетворительно";
"неудовлетворительно", если проверяемый по одной из основных дисциплин обучения (а для профессорско-преподавательского состава и за качество проведения занятий) или по двум и более остальным дисциплинам обучения получил неудовлетворительные оценки.
155. Общая оценка военной кафедре за профессиональную подготовку офицеров, прапорщиков определяется на основании общих индивидуальных оценок профессиональной подготовки, полученных каждым офицером, прапорщиком и выставляется:
"отлично", если 90% офицеров, прапорщиков по проверенным дисциплинам получили положительные оценки, из них 50% "отлично";
"хорошо", если не менее 80% офицеров, прапорщиков получили положительные оценки, из них не менее 50% "отлично" и "хорошо";
"удовлетворительно", если не менее 70% офицеров, прапорщиков по проверенным дисциплинам получили положительные оценки;
"неудовлетворительно", если полученные результаты не отвечают требованиям на оценку "удовлетворительно".
Во всех случаях для получения общей положительной оценки профессиональной подготовки офицеров кафедры состояние дисциплины должно быть удовлетворительное.
156. Качество проведения занятий преподавательским составом проверяется и оценивается не менее чем у 50% преподавателей военной кафедры.
При проверке качества проведения занятий определяется: соответствие организации и методики проведения занятий требованиям программы; как формируются и совершенствуются в ходе занятия необходимые офицеру запаса основные моральные, профессионально-боевые, психологические и физические качества; личная подготовка руководителя, правильность и доходчивость изложения материала, эффективность способов и приемов привития командных и практических навыков обучаемым; эффективность использования учебного времени, внедрение в учебный процесс опыта боевой подготовки войск, Великой Отечественной войны, современных локальных войн, достижений науки и техники; материально-техническое обеспечение занятия и интенсивность его использования при обучении студентов по установленной военной специальности; умение применять технические средства обучения, дисциплина и активность студентов на занятиях.
Индивидуальная оценка за качество проведения занятия преподавателю выставляется применительно к рекомендациям, указанным в приложении 23.
Общая оценка военной кафедре за качество преподавания занятий выставляется в соответствии с требованиями ст. 149 настоящей Инструкции.
157. Состояние методической работы проверяется на военной кафедре и циклах. При этом изучается: выполнение годового и месячных планов работ военной кафедры; качество и своевременность разработки учебно- методической документации; соответствие разработанных документов требованиям приказов, наставлений, руководств и программ обучения, в какой мере они отражают практическую направленность обучения; привитие студентам командных навыков; качество проведения методических совещаний, заседаний кафедры, предметно-методических комиссий и степень реализации их рекомендаций по улучшению методики преподавания; регулярность и целенаправленность показных, инструкторско-методических и открытых занятий; как внедряются в учебный процесс передовые методы обучения и воспитания войск, военно-учебных заведений; проведение научных исследований по вопросам обучения и воспитания студентов; состояние разработки частных методик преподавания дисциплин; эффективность использования технических средств обучения, наглядных пособий, учебного вооружения и военной техники для повышения интенсификации учебного процесса и качества военной подготовки студентов; обеспеченность дисциплин учебными и методическими материалами; содержание и эффективность работы методического кабинета; система повышения педагогического мастерства преподавателей кафедры.
Состояние методической работы оценивается:
"удовлетворительно", если документы по планированию и учету методической работы разработаны своевременно и качественно, учебный процесс к началу очередного семестра обеспечен методическими материалами, проводится целенаправленная работа по повышению идейно-теоретического, научного уровня и педагогического мастерства преподавателей, методический уровень проверенных занятий оценен положительно;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
158. Состояние учебной материально-технической базы военной кафедры определяется в результате изучения: условий размещения кафедры, ее обеспечение классно-лабораторным фондом, служебными помещениями, учебным вооружением, техникой, имуществом, техническими средствами обучения, организации хранения (сбережения), эксплуатации, ремонта и учета вооружения и техники; состояния и использования учебных объектов для полевой выучки и практического обучения (учебно-тактических полей, учебно-тренировочных городков, гаражей, парков, пунктов технического обслуживания, стрелковых тиров, строевых плацев и т.п.); обеспеченности студентов спецодеждой для занятий в поле и на технике; степени выполнения перспективного и годового планов развития и совершенствования учебной материально-технической базы.
Состояние учебной материально-технической базы военной кафедры оценивается:
"отлично":
1) военная кафедра размещена изолированно от других кафедр учебного заведения, имеет необходимое количество оборудованных классов, аудиторий, вспомогательных помещений и других положенных помещений, учебных объектов для полевой выучки и практического обучения студентов по установленной военной специальности;
2) кафедра укомплектована не менее чем на 90% табельным вооружением, военной техникой, имуществом и спецодеждой, техническими средствами обучения и контроля, а организация их хранения, эксплуатации, сбережения, ремонта и учета соответствуют требованиям наставлений и руководств, имеются необходимые служебные издания и другая учебная литература;
3) все учебные и служебные помещения и объекты кафедры оборудованы с учетом требований современной методики обучения, обеспечивают проведение всех видов занятий на высоком уровне и эффективно используются в учебном процессе по военной подготовке студентов;
4) охрана вооружения, военной техники и имущества организована и осуществляется в соответствии с установленными требованиями;
"хорошо", если кафедра размещена изолированно от других кафедр и по пп. "1" и "2", определяющим оценку "отлично", обеспечена не менее чем на 85% при наличии положенных учебных объектов для полевой выучки и практического обучения; организация эксплуатации, хранения, сбережения и ремонта техники и вооружения, а также их охрана организованы в соответствии с установленными требованиями; размещение и оборудование элементов учебной материально-технической базы обеспечивают проведение занятий по военной подготовке на высоком уровне;
"удовлетворительно", если кафедра по пунктам "1" и "2", определяющим оценку "отлично", обеспечена не менее чем на 80%: организация, эксплуатация, хранение, сбережение и ремонт техники и вооружения, а также их охрана организованы в соответствии с установленными требованиями; размещение и оборудование элементов учебной материально-технической базы в основном отвечают требованиям методики обучения;
"неудовлетворительно", если учебная материально-техническая база не отвечает предъявляемым требованиям на оценку "удовлетворительно" или используется не по назначению.
159. Состояние внутренней службы, внутреннего порядка и дисциплины оцениваются:
"удовлетворительно", если внутренняя служба и внутренний порядок организованы и осуществляются применительно к требованиям Устава внутренней службы Вооруженных Сил Республики Казахстан; на кафедре поддерживается установленный порядок и дисциплина офицерского состава, учебно-вспомогательного персонала и студентов; посещаемость студентами занятий по военной подготовке составляет не менее 95%; обеспечивается нормальный ход военного обучения и воспитания личного состава кафедры и студентов;
"неудовлетворительно", если внутренняя служба осуществляется с грубыми нарушениями установленных требований или состояние внутреннего порядка и дисциплины не обеспечивает нормальный ход учебного процесса.
160. Организация и проведение военно-патриотического воспитания и оборонно-массовой работы проверяется на кафедре, циклах, в учебных взводах. В ходе проверки изучаются: направленность и действенность военно-патриотического воспитания студентов по формированию у них чувства безграничной преданности народу, Родине и готовности к ее защите, к службе в Вооруженных Силах Республики Казахстан; качество организации и проведения мероприятий, участие в них преподавательского состава и студентов и другие вопросы.
В заключение делается вывод, в какой мере военно-патриотическое воспитание и оборонно-массовая работа обеспечивают студентам привитие высоких моральных, профессионально-боевых и психологических качеств, необходимых офицерам запаса по установленной специальности.
161. Состояние военно-научной, научно-исследовательской, изобретательской и рационализаторской работы определяется: полнотой и качеством выполнения перспективного и годового планов; выполнением работ, направленных на совершенствование учебного процесса, развитие учебной материально-технической базы; изучением и внедрением в учебный процесс опыта боевой подготовки войск; качеством разработки учебных пособий и частных методик по основным дисциплинам; научной квалификацией преподавательского состава; процентом реализации рационализаторских предложений; участием в военно-научной работе руководства и преподавательского состава кафедры и студентов; актуальностью тематики, разработанной кафедрой для студентов, и организацией работы с ними.
Состояние военно-научной, научно-исследовательской, изобретательской и рационализаторской работы оценивается:
"удовлетворительно", если перспективный и годовой планы военно- научной и научно-исследовательской работы разработаны и выполняются в установленные сроки, тематика исследований актуальна и соответствует профилю работы кафедры; руководящий состав и преподаватели кафедры активно участвуют в реализации намеченных планов; организована и проводится военно-научная работа со студентами;
"неудовлетворительно", если по двум и более показателям не обеспечивается выполнение требований на оценку "удовлетворительно" или систематически не выполняются намеченные планы военно-научных и научно-исследовательских работ.
162. Качество комплектования военной кафедры офицерами, прапорщиками, учебно-вспомогательным персоналом оценивается по результатам их деятельности. При этом изучаются укомплектованность кафедры личным составом, личные дела офицеров, прапорщиков, правильность подбора и назначения офицеров на преподавательские должности и их укомплектованность, организация работы по присвоению воинских званий и награждению офицеров и прапорщиков, реализация аттестационных выводов, ведение учета успеваемости офицеров.
Качество комплектования кафедры офицерами, прапорщиками и учебно-вспомогательным персоналом оценивается:
"удовлетворительно", если укомплектованность кафедры офицерами, прапорщиками составляет не менее 90%, учебно-вспомогательным персоналом не менее 80%; преподавательский состав по своим моральным и деловым качествам соответствует занимаемым должностям;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
163. Режим секретности и ведение секретного делопроизводства проверяются в соответствии с требованиями, установленными для воинских частей, организаций и учреждений Министерства обороны Республики Казахстан. Особое внимание обращается на правильность учета, хранения и выдачи совершенно секретных и секретных документов, а также образцов вооружения и техники, порядок выдачи грифованной литературы, соблюдение пропускного режима, оформление допусков, в том числе студентам, и организацию контроля радио- и радиотехнической маскировки.
В результате изучения делается вывод о степени соответствия организации режима секретности и ведения секретного делопроизводства на кафедре установленным требованиям.
164. При проверке качества руководства военной подготовкой студентов изучаются стиль и методы работы начальника военной кафедры, его заместителей, начальников циклов по следующим вопросам: качество выполнения ими возложенных на них обязанностей по организации и проведению учебно-воспитательной работы; обеспечение выполнения требований руководящих документов и программы военной подготовки; привитие студентам моральных, профессионально-боевых, психологических и физических качеств, высокой дисциплинированности и исполнительности.
Кроме того, изучается регулярность рассмотрения состояния военной подготовки студентов на совете учебного заведения и действенность принимаемых им решений по улучшению подготовки офицеров запаса.
Качество руководства военной кафедрой оценивается:
"удовлетворительно", если основные элементы проверки оцениваются положительно;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
165. Состояние работы военной кафедры оценивается:
"отлично", если усвоение студентами программы военной подготовки, профессиональная подготовка офицеров, состояние учебной материально- технической базы оцениваются "отлично"; организация учебной, методической, военно-научной и научно-исследовательской работ, внутренней службы, внутреннего порядка и дисциплины и качество руководства военной подготовкой студентов - "удовлетворительно"; военно-патриотическое воспитание и оборонно-массовая работа, а также состояние режима секретности и секретного делопроизводства оценены положительно;
"хорошо", если усвоение студентами программы военной подготовки, профессиональная подготовка офицеров, состояние учебной материально- технической базы оцениваются "отлично" и "хорошо"; организация учебной, методической, военно-научной и научно-исследовательской работ, внутренней службы, внутреннего порядка и дисциплины и качество руководства военной подготовкой студентов - "удовлетворительно"; военно-патриотическое воспитание, оборонно-массовая работа, состояние режима секретности секретного делопроизводства оценены положительно;
"удовлетворительно", если все элементы проверки кафедры оценены положительно, при этом хотя бы один элемент проверки, оцениваемый по четырехбалльной системе, оценен "удовлетворительно";
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
166. По результатам всесторонней проверки военной кафедры составляется акт, в котором по каждому разделу проверки дается анализ состояния дел с указанием положительных сторон, недостатков и их причин. В конце раздела выставляется оценка. Акт заканчивается выводом и оценкой состояния работы военной кафедры по военной подготовке студентов и предложениями по ее улучшению, в том числе и по вопросам, которые должны быть решены в соответствующих Департаментах (управлениях) Министерства обороны. Акт подписывается председателем и членами комиссии по проверке военной кафедры и утверждается Начальником Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.
Ректорами учебных заведений не позднее 10 дней после окончания проверки представляются в Министерство образования и науки Республики Казахстан докладные записки о результатах проверки военных кафедр, планы устранения недостатков и реализации предложений комиссии.
167. Частные проверки проводятся по мере необходимости по планам Департамента кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан, а также по планам начальников, осуществляющих руководство военными кафедрами в соответствии с их специализацией, по согласованию с Департаментом кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан.
В ходе проверки глубоко изучается состояние проверяемого вопроса, делаются выводы и вырабатываются предложения по улучшению работы кафедры. В процессе работы кафедре оказывается необходимая конкретная помощь. Общая оценка состояния работы кафедры не выставляется. Доклад о проверке подписывается председателем комиссии (старшим группы) и направляется начальникам, по распоряжению которых проводилась проверка.
168. По завершении работы комиссии о результатах проверки председатель комиссии информирует ректора учебного заведения, с офицерским составом военной кафедры проводится разбор, при необходимости могут проводиться разборы на циклах по каждой военной специальности студентов.

13. Проверка учебных сборов студентов в
воинских частях

169. Учебные сборы студентов в воинских частях проверяются по единому плану, разрабатываемому Департаментом кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан, а также по планам соответствующих командующих видами Вооруженных Сил, начальников департаментов и управлений Министерства обороны Республики Казахстан, командующих объединениями (командиров соединений) в подчиненных соединениях (частях).
По решению Начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан проверка учебных сборов студентов в воинских частях может проводиться вне плана, внезапно.
170. Проверка учебных сборов студентов в воинских частях может быть всесторонней или частной - по отдельным вопросам.
Всесторонние проверки проводятся согласно ст. 171 настоящей Инструкции с выставлением оценок воинской части и военной кафедре.
При частной проверке общая оценка воинской части и кафедре не выставляется.
171. При всесторонней проверке учебных сборов проверяется: качество организации учебных сборов, качество проведения занятий и воспитательной работы на сборах офицерским составом; усвоение студентами программы учебных сборов; состояние внутреннего порядка и организации службы войск; состояние воинской дисциплины; руководство учебными сборами.
Цель, содержание, время и порядок проверки в каждом конкретном случае определяются начальниками, по распоряжению которых она осуществляется.
Программа всесторонней проверки комиссией Министерства обороны Республики Казахстан доводится до воинских частей не позже 5-7 суток до начала работы комиссии. Продолжительность всесторонней проверки учебных сборов в войсках, как правило, 6-8 дней.
172. Воинская часть за проведение учебных сборов оценивается по следующим элементам: качество организации учебного сбора; состояние материально-технического обеспечения учебных сборов; качество проведения офицерами воинской части занятий и воспитательной работы со студентами; состояние внутреннего порядка и службы войск на учебных сборах; состояние воинской дисциплины и качество руководства учебными сборами.
173. Качество организации учебного сбора проверяется в воинской части и в подразделениях учебного сбора. При этом изучается своевременность и качество разработки учебно-методических документов, степень выполнения программы учебного сбора студентов, обеспечение сборов литературой и пособиями, организация и проведение учебных занятий, самостоятельной работы студентов и контроля боевой подготовки в курсантских подразделениях, организация выпускных экзаменов.
Качество организации учебного сбора оценивается:
"удовлетворительно", если боевая подготовка на учебных сборах организована и проводится без срывов; программа учебных сборов выполняется; документы планирования учебного сбора в воинской части и по организации выпускных экзаменов разработаны качественно; контроль за проведением учебных занятий проводится систематически;
"неудовлетворительно" - если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
174. Состояние материально-технического обеспечения учебных сборов определяется по наличию и состоянию необходимой военной техники, вооружения, имущества и полевой базы (учебных тренировочных городков, тактических полей, тренажерных средств, стрельбищ, полигонов, спортивных комплексов, строевых плацев и т.п.), боеприпасов, моторесурсов, горючего и других расходных средств, необходимых для качественного выполнения программы учебных сборов.
Материально-техническое обеспечение оценивается:
"отлично", если заявки военной кафедры по обеспечению сборов удовлетворены не менее чем на 90%; наличие и состояние полевой базы, военной техники, вооружения и военно-учебного имущества обеспечивают проведение занятий со студентами на высоком методическом уровне; студенты размещены в соответствии с требованиями Устава внутренней службы Вооруженных Сил Республики Казахстан и обеспечены всеми видами довольствия по установленным нормам;
"хорошо", если заявки военной кафедры по обеспечению сборов удовлетворены не менее чем на 85%; наличие и состояние полевой базы, военной техники, вооружения, военно-учебного имущества полностью обеспечивают нормальный ход учебного процесса на сборах; студенты размещены и обеспечены всеми видами довольствия в соответствии с установленными требованиями и нормами;
"удовлетворительно", если заявки военной кафедры по обеспечению сборов удовлетворены не менее чем на 80%; наличие и состояние полевой базы, военной техники, вооружения, военно-учебного имущества не в полной мере обеспечивают качественную отработку студентами программы обучения; размещение и обеспечение студентов всеми видами довольствия отвечают установленным требованиям и нормам;
"неудовлетворительно", если заявки военной кафедры по обеспечению сборов удовлетворены менее чем на 80%; наличие и состояние полевой базы, военной техники, вооружения и военно-учебного имущества не отвечают установленным требованиям, не обеспечивают нормальный ход учебного процесса; размещение студентов и обеспечение их установленными видами довольствия осуществляются с грубыми нарушениями.
175. Качество проведения занятий и воспитательной работы офицерами воинской части определяется в ходе проведения ими занятий, а также по эффективности мероприятий, проводимых в соответствии с планами учебных сборов.
Индивидуальная и общая оценки за качество проведения занятий офицерами воинской части определяются в соответствии с требованиями ст. 149 и 156 настоящей Инструкции.
Эффективность мероприятий, проводимых офицерами по воспитательной работе, оценивается с учетом их влияния на состояние качества учебного процесса, освоения студентами военной техники и оружия, укрепление воинской дисциплины.
176. Состояние внутреннего порядка и службы войск на учебном сборе оценивается:
"удовлетворительно", если они организованы и осуществляются в соответствии с требованиями общевоинских уставов; систематически осуществляется контроль за качеством выполнения студентами уставных требований;
"неудовлетворительно", если внутренний порядок, служба войск осуществляется с грубыми нарушениями требований общевоинских уставов; систематически нарушаются правила несения внутренней службы, противопожарная безопасность и распорядок дня.
177. Состояние воинской дисциплины оценивается:
"удовлетворительно", если воинская дисциплина обеспечивает поддержание внутреннего порядка и службы войск на учебных сборах в соответствии с требованиями общевоинских уставов;
"неудовлетворительно", если состояние воинской дисциплины не обеспечивает поддержание установленного на учебных сборах внутреннего порядка, служба войск осуществляется с грубыми нарушениями уставных требований.
178. При проверке качества руководства учебного сбора изучаются методы работы командира воинской части, начальника учебного сбора, его заместителей, командиров курсантских подразделений по вопросам: личного участия их в учебно-воспитательном процессе, обеспечения успешного выполнения программы учебных сборов, привития студентам командных и практических навыков, физических качеств, дисциплинированности и исполнительности, создания необходимых условий для жизни и быта личного состава учебного сбора.
Качество руководства учебным сбором студентов оценивается:
"удовлетворительно", если все элементы оценены положительно;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
179. Общая оценка воинской части за организацию и проведение учебных сборов студентов выставляется:
"отлично", если качество проведения занятий офицерами воинской части и состояние материально-технического обеспечения сборов оценены "отлично"; качество организации учебного сбора, состояние внутреннего порядка и службы войск, воинской дисциплины и качество руководства учебным сбором - "удовлетворительно"; сборы полностью укомплектованы должностными лицами, соответствующих военных специальностей, которые должны быть выделены воинской частью;
"хорошо", если качество проведения занятий офицерами воинской части, материально-технического обеспечения сборов оценены "отлично" и "хорошо"; состояние внутреннего порядка и службы войск, воинской дисциплины и качества руководства учебным сбором - "удовлетворительно"; сборы укомплектованы должностными лицами, выделяемыми от воинской части, не менее чем на 90%;
"удовлетворительно", если все элементы проверки оценены положительно, при этом качество проведения занятий офицерами или материально-техническое обеспечение - "удовлетворительно"; сборы укомплектованы должностными лицами, выделенными от воинской части, не менее чем на 85%;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
180. Военная кафедра на учебных сборах оценивается по следующим элементам: усвоение студентами программы учебных сборов, качество проведения занятий преподавателями военной кафедры, уровень подготовки сержантского состава из числа студентов.
Военная кафедра наравне с воинской частью несет также ответственность за поддержание внутреннего порядка, организацию службы войск и воинскую дисциплину на учебных сборах, своевременность и организованность прибытия (убытия) студентов в воинскую часть (в учебное заведение).
181. При проверке усвоения студентами программы учебных сборов оцениваются: полевая выучка, командные, методические (практические) навыки, уровень строевой подготовки; умение работать на технике и вооружении, выполнять упражнения учебных стрельб и по вождению машин, а также нормативы, предусмотренные программой; знания и умения применять положения боевых и общевоинских уставов, наставлений, руководств и инструкций в современном бою и в повседневной службе в войсках.
Усвоение студентами программы военной подготовки оценивается в соответствии с требованиями ст. 147-151.
182. Качество проведения занятий преподавателями военной кафедры на учебных сборах оценивается в соответствии с требованиями ст. 149 и 156 настоящей Инструкции.
183. Уровень подготовки сержантского состава учебных сборов (командиров отделений, заместителей командиров взводов, командиров взводов) проверяется в ходе учебных занятий и в повседневной жизни курсантских подразделений и оценивается:
"удовлетворительно", если сержанты свои обязанности знают и выполняют в соответствии с требованиями общевоинских уставов, умело поддерживают в курсантских подразделениях высокую дисциплину и внутренний порядок;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
184. Состояние работы военной кафедры на учебных сборах при положительной оценке состояния внутреннего порядка в курсантских подразделениях, службы войск и дисциплины офицеров военной кафедры и студентов оценивается:
"отлично", если усвоение студентами программы военной подготовки и качество проведения занятий преподавательским составом военной кафедры оценивается "отлично"; от военной кафедры выделено требуемое количество преподавателей, которые активно ведут воспитательную работу со студентами; учебно-методические документы отвечают установленным требованиям; студенты своевременно и организованно прибыли в воинскую часть; сержантский состав выполняет свои обязанности успешно;
"хорошо", если усвоение студентами программы военной подготовки и качество проведения занятий преподавателями военной кафедры оценены не ниже "хорошо"; от военной кафедры выделено требуемое количество преподавателей, ведется необходимая воспитательная работа со студентами; учебно-методические документы отвечают установленным требованиям, студенты своевременно и организованно прибыли в воинскую часть; уровень подготовки сержантского состава оценен "удовлетворительно";
"удовлетворительно", если все элементы проверки оценены положительно; от военной кафедры выделено требуемое количество преподавателей; учебно-методические документы отвечают установленным требованиям;
"неудовлетворительно", если не выполнены условия на оценку "удовлетворительно".
185. По результатам всесторонней и частной проверки учебных сборов студентов составляется доклад, в котором отражаются: положительные стороны и недостатки по каждому разделу проверки, делаются выводы о качестве и эффективности учебно-воспитательной работы со студентами и руководства сборами со стороны командира воинской части и начальника военной кафедры, указываются предложения по улучшению их организации и проведению.
Доклад представляется начальнику, по распоряжению которого проводилась проверка, в Департамент кадров и военного образования Министерства обороны Республики Казахстан и командиру соединения (части).
О результатах проверки учебных сборов начальник военной кафедры докладывает ректору учебного заведения.
Результаты проверки на разборе доводятся до командиров частей и офицеров учебного сбора.

Начальник Департамента кадров и военного образования
Министерства обороны Республики Казахстан

Приложения
к Инструкции по организации учебного процесса на
военных кафедрах при высших учебных заведениях

Приложение 1
к статье 21
"Утверждаю"
Ректор _________________
(учебного заведения)
_________________
(подпись)

"___"__________ _____ г.

План
работы военной кафедры ________________ на _____ учебный год
(наименование учебного заведения)

Общие задачи по учебной, методической и воспитательной работе

1. ____________________________________________

2. ____________________________________________

---------------------------------------------------------------------------
N ! Наименование мероприятия ! Срок !Исполнитель!Отметка о
п.п! !исполнения! !выполнении
---------------------------------------------------------------------------
1 Планирование военной подготовки
на ______ год.
- Разработка тематического плана.
- Расчет часов по годам обучения
студентов и т.д.

2 Учебная работа.
- Занятия по семестрам.
- Курсовые работы и задания.
- Учебные сборы в войсках.
- Выполнение упражнений учебных
стрельб и т.д.

3 Методическая работа.
- Методические занятия:
инструкторско-методические,
показные, открытые, пробные
(указывается тематика).

- Заседания кафедры и предметно-
методических комиссий.
- Методические сборы (проводимые
на кафедре, централизованно).
- Разработка частных методик
преподавания дисциплин.
- Составление методических
разработок, заданий и т.д.
- Взаимное посещение занятий и т.д.
- Обобщение передового опыта
обучения и воспитания.

И т.д.

4 Профессиональная подготовка.
- Занятия по профессиональной
подготовке (занятия по
специальности...) на сборах
и между сборами.
5 Военно-научная, научно-
исследовательская,
рационализаторская и
изобретательская работа.
- Научно-методические
конференции (содержание).
- Темы военно-научных и научно-
исследовательских работ.
- Темы рационализаторской и
изобретательской работ,
выполняемых преподавателями,
студентами и служащими.
6 Воспитательная и социально-
правовая работа, мероприятия
по военно-патриотическому
воспитанию.
7 Оборонно-массовая работа.
8 Оборудование и совершенствование
учебной материально-технической
базы кафедры (перечень
выполняемых работ).
9 Составление отчетов и донесений.
---------------------------------------------------------------------------

Начальник военной кафедры _________________________________________

(воинское звание, подпись)

Примечание:

1. План работы кафедры на месяц составляется по аналогичной форме.
2. В разделах плана 4, 5 и 8 указываются только основные мероприятия, определенные соответствующими годовыми планами, или указывается:
"В соответствии с утвержденным планом профессиональной подготовки" и т.п.

Приложение 2

к статье 22

"Утверждаю"
Ректор _________________
(учебного заведения)
_________________
(подпись)

"___"__________ _____ г.

Расчет
часов годовой и учебной нагрузки преподавательского состава
на военной кафедре ________________________________________
(наименование учебного заведения)

на _____________________ учебный год

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Должность,! Наименование ! Год ! Количество часов
п.п.! воинское ! дисциплины !военного!----------------------------------
! звание ! !обучения! Осенний семестр
! фамилия, ! !номер !----------------------------------
! инициалы ! !ВУС !Лекции!Со вз-!С полу-!Экза-!За-
! ! !учебных ! !водом !взводом!мены !четы
! ! !взводов ! ! ! ! !
---------------------------------------------------------------------------
1 Начальник ! Тактическая
военной ! подготовка.
кафедры !---------------------------------------------------------
полковник ! Воспитательная
Иванов П.И.! работа
---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------
2 Ст. препо- ! Техническая
даватель ! подготовка.
майор !----------------------------------------------------------
Ибраев С.П.! Огневая
! подготовка
---------------------------------------------------------------------------
Итого
---------------------------------------------------------------------------
И т.д.
---------------------------------------------------------------------------
Всего по кафедре
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы

--------------------------------------------------------------------------
Количество часов
--------------------------------------------------------------------------
! Весенний семестр !Всего за!
------------!---------------------------------------------!семестры!
И т.д.!Итого!Лекции!Со вз-!С полу-!Экза-!За- !И т.д.!Итого! !
! ! !водом !взводом!мены !четы! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------!
!
-------------------!
На ! Всего за !
учебный! учебный !
сбор ! год !
-------------------!
!
-------------------!

Начальник военной кафедры _________________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 3

к статье 23

"Утверждаю"
Ректор _________________
(учебного заведения)
_________________
(подпись)

"___"__________ _____ г.

Расчет
часов по годам военной подготовки студентов приема 19___ года,
проходящих военную подготовку по ВУС ________________________

---------------------------------------------------------------------------
NN !Наименование! Номер !Общее количество часов!Количество часов по
п.п.!дисциплины !учебного! по программе !годам обучения
! ! взвода !-----------------------------------------------
! ! !В учебном !На учебных ! на _________ год
! ! !заведении ! сборах !------------------------
! ! ! ! !Запланировано!Выполнено
--------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы

---------------------------------------------------------------------------
! ! Всего в учебном ! На учебных сборах
на _______ год ! ! заведении !
--------------------! !-----------------------------------------------
Заплани-! Выполнено !И т.д.!Запланиро-!Выполнено !Запланиро-! Выполнено
ровано ! ! ! вано ! ! вано !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Начальник военной кафедры ______________________________________
(воинское звание, подпись)

Примечание:

1. В графах "Запланировано" по каждому году военной подготовки указывать время проведения зачетов и экзаменов.

2. Учебные взводы, имеющие одинаковое количество часов по дисциплинам, объединяются в одну графу.

Приложение 4

к статье 24

"Утверждаю"
Начальник военной кафедры
________________________
(наименование учебного
заведения)

__________________________
(воинское звание, подпись)

"___"__________ _____ г.

План-график
прохождения программы военной подготовки студентами по ВУС

_________________________
(номер ВУС)

на ___________ учебный год

---------------------------------------------------------------------------
Наименование !Номер учебного!Количество часов! Осенний семестр
дисциплины ! взвода ! на семестр !---------------------------
! !----------------! сентябрь !октябрь
! !осенний!весенний!---------------------------
! ! ! ! недели
! ! ! !----------------------------
! ! ! ! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! тд
---------------------------------------------------------------------------

Тактическая 21, 23, 37, 38 3-2
подготовка ---
и т.д. 2

---------------------------------------------------------------------------

Итого часов:

---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы

--------------------------------
Весенний семестр !
--------------------------------
март ! апрель !
-------------------------------!
недели !
-------------------------------!
1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! тд !
-------------------------------!
-------------------------------!

Начальник учебной части _______________________________
(воинское звание, подпись)

Примечание:

1. Если учебные взводы имеют неодинаковое количество часов по дисциплинам обучения, то для каждого из них отводится самостоятельная графа.
2. Числителем обозначается: первая цифра (3) - номер темы, (2) - номер занятия, в знаменателе (2) - количество часов.
3. Виды учебных занятий (лекции, семинары, групповые упражнения), зачеты, экзамены и т.д., а также занятия, проводимые с полувзводами, обозначаются разными знаками или разным цветом.

Приложение 5

к статье 25

"Утверждаю"
Начальник военной кафедры
________________________
(наименование учебного
заведения)
__________________________
(воинское звание, подпись)

"___"__________ _____ г.

Тематический план
по тактической подготовке студентов,
обучающихся по ВУС __________

Программа издания 19____ г.

---------------------------------------------------------------------------
Номер, !Номер !Цели занятий !Место !Материальное!Задание на
наименование!занятия, !(воспитательные!проведения!обеспечение !самостояте-
темы и !количество!и учебные) !и вид ! !тельную
количество !часов и ! !занятия ! !подготовку
часов !учебные ! ! ! !
!вопросы ! ! ! !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Начальник учебной части _______________________________________
(воинское звание, подпись)

Начальник цикла (старший преподаватель) _________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 6

к статье 27

"Утверждаю"
Начальник военной кафедры
________________________
(наименование учебного
заведения)

__________________________
(воинское звание, подпись)

"___"__________ _____ г.

Индивидуальный план работы
_________________________________________
(должность, воинское звание, инициалы)

на _______________ учебный год

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Вид работы ! 1-й семестр ! 2-й семестр! Учебные сборы!Всего на
п.п! ! ! ! !учебный год
! !------------------------------------------------------
! ! план !выпол-!план !выпол-!план!выполнено!план!выпол-
! ! ! нено ! !нено ! ! ! !нено

---------------------------------------------------------------------------
1 Учебная работа.
Занятия со взводом.
И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

2 Методическая работа.
Показные занятия.
И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

3 Профессиональная
подготовка.
На военной кафедре.
И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

4 Военно-научная,
научно-
исследовательская,
рационализаторская
и изобретательская
работа.
И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

5 Военно-патриотическая,
воспитательная и
общественная работа.
И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

6 Другие виды работ
и занятий.

И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

7 Самостоятельная
работа по
специальности.
Выполнение
индивидуальных
заданий.
И т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

______________________________________
(воинское звание, подпись)

"___"________________ 19___ г.

Примечание:

1. Индивидуальный план на месяц составляется в произвольной форме.

Приложение 7
к статье 29

Рекомендации
по оформлению и ведению журнала учета занятий и
воспитательной работы учебного взвода

1. Журнал заводится на каждый учебный взвод на весь период военного обучения и ведется ответственным за взвод преподавателем (на учебных сборах ведется отдельный журнал).
2. В журнале указывается:
на первой странице: факультет, курс, учебный взвод (например, 03 3 22, где 03 - номер факультета, 3 - курс, 22 - учебный взвод, вместо цифр за факультет может быть указано буквенное обозначение, присвоенное факультету в учебном заведении); начало подготовки студентов по ВУС ...; ответственный за учебный взвод преподаватель...;
на второй и третьей страницах данные о студентах (Ф.И.О., год рождения, служба в ВС, дата принятия военной присяги, адрес местожительства, номер телефона);
на последующих страницах:
- обязательства студентов по выполнению задач военной подготовки и ход их выполнения;
- успеваемость студентов по дисциплинам;
- выполнение программы военной подготовки по дисциплинам (дата, дисциплина, номера тем и занятий, количество часов, подпись преподавателя);
- выполнение курсовых и лабораторных работ студентами;
- оценка выполнения студентами нормативов, установленных программами;
- привитие студентам командных и методических навыков;
- посещаемость студентами самоподготовки;
- физическая подготовка студентов, привлекаемых к военной подготовке (сдача норм ВСК, спортивные разряды по видам спорта);
- мероприятия, проводимые во взводе (темы информирований и других мероприятий по военно-патриотическому воспитанию, дата, тема, кем проведено, подпись);
- замечания преподавателя о личных и профессиональных качествах студентов, меры поощрения или дисциплинарные взыскания, полученные студентами в ходе военного обучения и др.
3. Журналы учета хранятся на военной кафедре у дежурного по кафедре или в учебной части. Перед началом занятий (самоподготовки) они выдаются преподавателям (командирам учебных взводов), которые отмечают в нем отсутствующих на занятиях (самоподготовке) студентов (Б - болен, О - отпуск, К - командировка и т. д.).
4. Ведение журналов периодически проверяется начальником учебной части военной кафедры и начальниками циклов, о чем делается запись на последней странице журнала.

Приложение 8

к статье 30

Журнал
контроля занятий
(вариант)

________________________________________________________

________________________________________________________
(наименование военной кафедры, учебного заведения)

Начат _____________

Окончен ___________

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Дата ! Должность, !Наименование!Выводы о качестве !Подпись
п.п.!занятия! воинское !дисциплины, !проведения, основные!проводившего
! ! звание, !номер темы. !недостатки, указания!занятие и
! ! Ф.И.О. !Кто проводил!по улучшению, оценка!отметка о
! !проводившего!занятие. !занятия и подпись !принятых мерах
! ! контроль ! !проверяющего !
---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Приложение 9

к статье 32

__________________________________________
(наименование учебного заведения)

Личная карточка студента

год приема ______________ 19___ г.

Фамилия ___________________ Имя ___________ Отчество ____________________

Год рождения _______________________ Национальность _____________________

Место рождения __________________________________________________________

Учебные взвода по годам обучения:

Факультет _______________________

2-й курс _________________________ 4-й курс ____________________________

3-й курс _________________________ 5-й курс ____________________________

Служба в Вооруженных Силах РК, звание __________________________________

_________________________________________________________________________
(с какого и по какое время)

Принятие военной присяги ________________________________________________
(число, месяц, год)

Начало прохождения военной подготовки в учебном заведении _______________

_________________________________________________________________________
(место, год, номер приказа)

Окончание военной подготовки ____________________________________________
(месяц и год)

Присвоено воинское звание _______________________________________________

Номер и дата приказа ____________________________________________________

Адрес места жительства родителей ________________________________________

_________________________________________________________________________

Адрес студента (в настоящее время)_______________________________________

Заключение медкомиссии __________________________________________________

_________________________________________________________________________
(о годности к военной подготовке, дата)

Краткая характеристика успеваемости и дисциплины

2-й курс ________________________________________________________________

3-й курс ________________________________________________________________

4-й курс ________________________________________________________________

5-й курс ________________________________________________________________

Заключение начальника военной кафедры (для аттестования)____________

_________________________________________________________________________

(оборотная сторона личной карточки студента)

Успеваемость

---------------------------------------------------------------------------
Наименование дисциплины ! Семестры !Выпускной!Примечание
обучения и учебных сборов!--------------------------!экзамен !
!2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 !10! !
---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Пропущено занятий (учебных часов) по семестрам
---------------------------------------------------------------------------
Причина ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! Всего
---------------------------------------------------------------------------
Уважительная
Неуважительная

---------------------------------------------------------------------------

Итого

--------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------
Поощрения ! Взыскания
---------------------------------------------------------------------------
Характер ! Дата и номер приказа! Характер ! Дата и номер приказа
---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Начальник учебной части __________________________________
(воинское звание, подпись)
Примечание:

1. В случае освобождения студентов в процессе обучения от военной подготовки в графе "Заключение начальника военной кафедры" делается отметка "Освобожден(а)" от военной подготовки, указывается основание и номер приказа ректора.

Приложение 10

к статье 33

"Утверждаю"
Начальник военной кафедры
________________________
(наименование учебного
заведения)

__________________________
(воинское звание, подпись)

"___"__________ _____ г.

Комплексный план
привития командных и методических навыков студентам,
обучающихся по ВУС ___________ (вариант для ВУС - 021002)

---------------------------------------------------------------------------
Основные !Элементы !Номера тем, !Количество!Среднее время и !Всего
прививаемые!(слагаемые) !при изучении!часов по !количество участий,!за
навыки !основного !которых !программе !планируемых на !период
!прививаемого!отрабатыва- !на практи-!одного студента на !воен-
!навыка по !ются навыки !ческие !занятиях по выра- !ной
!дисциплинам ! !занятия !ботке навыков !подго-
!военной ! ! !(часы/раз) !товки
!подготовки ! ! !-------------------!(часы,
! ! ! ! Год военного !коли-
! ! ! ! обучения !чество
! ! ! !-------------------!учас-
! ! ! !1 !2 ! 3 !учебные !тий)
! ! ! ! ! ! !сборы !
---------------------------------------------------------------------------
1 ! 2 ! 3 ! 4 !5 !6 ! 7 ! 8 ! 9
---------------------------------------------------------------------------

Раздел 1. Формирование командных навыков

Навыки в управлении подразделениями в бою

Тактическая подготовка

---------------------------------------------------------------------------
!В наступлении! 27 ! 12 ! - ! 0,4 ! - ! - ! 0,4
Навыки в ! ! ! ! ! --- ! ! ! ---
управлении ! ! ! ! ! 2 ! ! ! 2
отделением !---------------------------------------------------------------
в ходе !В обороне ! 38 ! 4(6) ! - ! 0,2 ! - ! 0,2 ! 0,4
занятий ! ! ! ! ! --- ! ! --- ! ---
! ! ! ! ! 1 ! ! 2 ! 3
!---------------------------------------------------------------
!и т.д.
---------------------------------------------------------------------------
Навыки в !На средствах
управлении !связи
отделением,!---------------------------------------------------------------
отрабаты- !Решение
ваемые в !летучек на
ходе !макете
тренировок !местности
---------------------------------------------------------------------------
! и т.д.
---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

Огневая подготовка

---------------------------------------------------------------------------
Навыки в !В наступлении! ! ! ! ! ! !
управлении ----------------------------------------------------------------
огнем !В обороне ! ! ! ! ! ! !
отделения ---------------------------------------------------------------
!и т.д. ! ! ! ! ! ! !
---------------------------------------------------------------------------

Итого

---------------------------------------------------------------------------

Техническая подготовка

---------------------------------------------------------------------------
Итого за ! ! ! ! ! ! ! !
отделение...! ! ! ! ! ! ! !

---------------------------------------------------------------------------

Тактическая подготовка

---------------------------------------------------------------------------
Навыки в !и т.д. ! ! ! ! ! ! !
управлении ! ! ! ! ! ! ! !
взводом ! ! ! ! ! ! ! !
---------------------------------------------------------------
Итого за ! ! ! ! ! ! ! !
взвод ! ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------
Всего ! ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------

Навыки в командовании подразделением
в повседневной жизни

--------------------------------------------------------------------------
Навыки в !При ! ! ! ! ! ! !
командовании!построении ! ! ! ! ! ! !
отделением !-------------------------------------------------------------
!При утреннем! ! ! ! ! ! !
!осмотре ! ! ! ! ! ! !
!-------------------------------------------------------------
!и т.д. ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------
Навыки в !При ! ! ! ! ! ! !
командовании!построении ! ! ! ! ! ! !
взводом !-------------------------------------------------------------
!И т.д. ! ! ! ! ! ! !

--------------------------------------------------------------------------
Навыки в !Помощника ! ! ! ! ! ! !
выполнении !дежурного ! ! ! ! ! ! !
обязанностей!по кафедре ! ! ! ! ! ! !
лиц !-------------------------------------------------------------
суточного !Дежурного ! ! ! ! ! ! !
наряда !по парку ! ! ! ! ! ! !
!-------------------------------------------------------------
!И т.д. ! ! ! ! ! ! !
------------!-------------------------------------------------------------
Всего ! ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------

Раздел 2. Формирование методических навыков

Тактическая подготовка

--------------------------------------------------------------------------
Навыки в !Тактико- ! ! ! ! ! ! !
разработке !строевые ! ! ! ! ! ! !
методических!занятия с ! ! ! ! ! ! !
материалов !отделением ! ! ! ! ! ! !
!--------------------------------------------------------------
!Тактические ! ! ! ! ! ! !
!занятия с ! ! ! ! ! ! !
!отделением ! ! ! ! ! ! !
!-------------------------------------------------------------
!И т.д. ! ! ! ! ! ! !
------------!-------------------------------------------------------------
Итого ! ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------
Навыки в !На тактико- ! ! ! ! ! ! !
проведении !строевых ! ! ! ! ! ! !
занятий !занятиях ! ! ! ! ! ! !
!-------------------------------------------------------------
!На ! ! ! ! ! ! !
!тактических ! ! ! ! ! ! !
!занятиях ! ! ! ! ! ! !
!-------------------------------------------------------------
!И т.д. ! ! ! ! ! ! !
------------!-------------------------------------------------------------
Итого ! ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------
Всего

--------------------------------------------------------------------------

Огневая подготовка

--------------------------------------------------------------------------
!По основам и! ! ! ! ! ! 2,0 ! 2,0
Навыки в !правилам ! ! ! ! ! ! --- ! ---
выполнении !стрельбы ! ! ! ! ! ! 1 ! 1
обязанностей! ! ! ! ! ! ! !
помощника !-------------------------------------------------------------
руководителя!По ! ! ! ! ! 2,0 ! ! 2,0
занятий !правилам ! ! ! ! ! --- ! ! ---
!изучению ! ! ! ! ! 2 ! ! 1
!вооружения ! ! ! ! ! ! !
!-------------------------------------------------------------
!И т.д. ! ! ! ! ! ! !
------------!-------------------------------------------------------------
Итого ! ! ! ! ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------
Всего

--------------------------------------------------------------------------

Начальник учебной части _____________________________________
(воинское звание, подпись)

Примечание:

1. При разработке комплексного плана необходимо учитывать требования уставов, приказов и директив Министерства обороны Республики Казахстан, программ военной подготовки студентов и других руководящих документов видов Вооруженных сил Республики Казахстан, родов войск и служб.
2. Среднее время выполнения обязанностей должностного лица студентом определяются по формуле:

Т ср = КТм : n

где К - коэффициент эффективности использования учебного времени (для занятий в поле он равен 0,5-0,7, в классе 0,8);

Т - время практического занятия;

m - количество студентов во взводе, которым одновременно прививаются

навыки должностного лица на занятии;

n - количество студентов во взводе.

3. Учет приобретенных навыков студентами ведется в журнале учета занятий и воспитательной работы преподавателями по форме: дата проведения занятий, получаемый навык и номер занятия, время работы (мин.), оценка, подпись преподавателя.

Приложение 11

к статье 64

Книга
учета методических документов военной кафедры (цикла)
______________________________________________
(наименование учебного заведения)

Начата _______________

Окончена______________

---------------------------------------------------------------------------
NN !Наименование дисциплины,!Название !Кто разрабатывал! Примечание
п.п.!темы, номер занятия !методического!документ, номер !
! !документа !протокола и дата!
! ! !совещания !
---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Приложение 12

к статье 74

Примерный перечень
учебных классов, объектов для практических занятий и
вспомогательных помещений военной кафедры, готовящей
офицеров запаса по специальности ВУС - 021001 (при
общей численности обучаемых до 1000 человек, учебный
взвод 15-20 человек)

---------------------------------------------------------------------------

Учебные помещения

--------------------------------------------------------------------------

1. Класс методики воспитательной работы 1

2. Класс тактической подготовки (в том числе класс 2

управления огнем)

3. Класс огневой подготовки 2

4. Класс технической подготовки 2

5. Методический кабинет 1

6. Класс методической подготовки 1

7. Класс разведывательной подготовки 1

8. Класс оружия массового поражения и защиты от него 1

9. Компьютерный класс 1

10. Учебная аудитория для лекций и демонстраций 1

учебных кинофильм

11. Учебно-тренировочный городок 1

12. Учебное тактическое поле для проведения занятий 1

по тактике (500х1500 м)

13. Строевой плац (25х50 м) 1

14. Стрелковый тир (6х55 м) 1

15. Помещение для тренажеров (50 м2) 1

16. Парк (оборудованный гараж 22 м2 на 1 БМП, автомобиль) 1

17. Пункт технического обслуживания машин на 3 автомобиля 1

18. Комната - склад для хранения вооружения 1

19. Комната (место) для чистки стрелкового оружия 1

20. Помещение (коридор) для построения учебных взводов 1

(на 5 учебных взводов)

Служебные и вспомогательные помещения

21. Комната для начальника военной кафедры 1

22. Комната для начальника учебной части 1

23. Комната для учебной части 1

24. Преподавательская комната 2-3

25. Комната для секретной части 1

26. Комната для работы с секретной литературой 1

27. Комната для библиотеки (хранилище) 1

28. Склад военно-технического имущества 1

29. Склад спецодежды 1

30. Мастерская по ремонту приборов и 1

военно-технического имущества

31. Склад запасных частей и инструментов 1

32. Лаборантская 2

Приложение 13

к статье 105

"Утверждаю"
Командующие видами войск ВС РК
______________________________
(воинское звание, подпись)
"___"____________ ____ г.

План
укомплектования недостающей техникой и вооружением
воинских частей, при которых проводятся учебные
сборы студентов в 200___ г.

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Наименование техники ! Воинские части
п.п.! и вооружения !----------------------------------------------
! ! Войсковая часть (номер) !
! !--------------------------------!
! ! Недостает для !Выделяется из ! и т.д.
! ! обеспечения !воинских частей,!
! ! сборов !окружных складов!
---------------------------------------------------------------------------

1 Ракетно-артиллерийское
вооружение
122-мм гаубиц 2 2 из в/ч (номер)
---------------------------------------------------------------------------

и т. д.

Примечание.

1. Настоящий план составляется на основании заявок начальников военных кафедр по согласованию с командирами частей, при которых проводятся сборы.

Начальник Департамента кадров и военного образования МО РК

____________________________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 14

к статье 105

"Утверждаю"
Начальник Генерального штаба ВС РК
______________________________
(воинское звание, подпись)
"___"____________ 200 _ г.

План
контроля и оказания помощи воинским частям в организации
и проведении учебных сборов студентов в 200__ г.

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Наименование воинских !Срок ! Время ! От кого назначается
п.п.! частей, вузов, ВУС, !проведения!проверок! и состав комиссии
! кто осуществляет !учебных ! (дата) !
! руководство военной !сборов ! !
! подготовки студентов ! ! !
!по данной специальности! ! !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Начальник Департамента кадров и военного образования МО РК

_____________________________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 15

к статье 106

Примерное содержание приказа командира войсковой части
по организации и проведению учебного сбора студентов

Цели и задачи сбора по военным специальностям. Сроки проведения.

Организационный состав сборов студентов. Должностные лица сборов, начальник учебного сбора, заместитель начальника учебного сбора по воспитательной и социально-правовой работе, по тылу и по технической части, начальник учебной части, командиры взводов, рот, старшины рот, заместители командиров рот по воспитательной и социально-правовой работе, заместители командиров взводов, командиры отделений. Преподавательский состав, выделенный от военной кафедры, и наименование дисциплин, по которым они проводят занятия. Порядок проведения трехдневных учебно- методических занятий с должностными лицами сборов, назначенными от войсковой части.
Порядок встречи студентов, их санитарной обработки, выдачи личного оружия, средств индивидуальной защиты, вещевого имущества, инвентарных вещей, снаряжения, постельных принадлежностей, предусмотренных нормами снабжения.
Порядок обеспечения учебных сборов вооружением, боевой техникой, моторесурсами, боеприпасами, горючим и смазочными материалами, имитационными средствами, необходимыми для качественного выполнения программы учебных сборов студентов (с указанием ответственных лиц и сроков выделения). Закрепление учебных объектов (спецгородков, полей, учебно-тренировочных комплексов, тренажеров и т.д.) и организации контроля.
Дата, порядок организации, место и время принятия военной присяги.
Сроки и порядок проведения ротных (батарейных) тактических учений, марш-бросков, соревнований по военно-прикладным видам спорта, сдаче норм ВСК.
Состав выпускной экзаменационной комиссии, сроки и порядок ее работы по приему от студентов выпускных экзаменов.

"Утверждаю" Приложение 16
Начальник учебных сборов к статье 106
________________________
(воинское звание, подпись)

"___"_________ 200 __ г.

План-график
Прохождения программы учебного сбора студентами
___________________________________________
(наименование учебного заведения)

по специальности_____________________________
(номер ВУС)

с _____ по _________ 19__ г.

--------------------------------------------------------------------------
Наименование ! ВУС ! Количество! Номер ! Июль (числа)
дисциплин ! ! часов !учебного!-------------------------------
! ! ! взвода ! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! и т.д.
--------------------------------------------------------------------------
Тактическая !021001! 20 ! 414 ! - !3-2! - ! - ! - !
подготовка ! ! ! ! !---! ! ! !
! ! ! ! ! 1 ! ! ! !
--------------------------------------------------------------------------

Примечание.

1. В числителе обозначено: 3 - номер темы, 2 - номер занятия; в знаменателе: 1 - количество часов.
2. Виды учебных занятий (лекции, семинары, практические занятия) обозначаются различными знаками (различным цветом).
3. План-график разрабатывается на военной кафедре и уточняется по прибытии в часть.

Начальник учебной части сбора _______________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 17

к статье 106

"Утверждаю"
Начальник учебных сборов
____________________________
(воинское звание, подпись)

"___"____________ 200 _ г.

План-календарь
основных мероприятий, проводимых с курсантами
__________________________________
(наименование учебного заведения)

в период учебного сбора студентов в войсковой части

__________________________________
(номер в/ч)

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Основные ! Кто !Количество! Июль (числа)
п.п.! мероприятия !проводит! часов !----------------------------
! ! ! ! 1 ! 2 ! 3 !И т. д.
---------------------------------------------------------------------------

1 Подготовка офицеров
Учебно-методические
занятия с офицерами-
командирами подразде-
лений.

Государственно-
правовая подготовка
командиров рот,
взводов и офицеров
военных кафедр.
Тренировка офицеров.
Взаимное посещение
занятий.
Инструкторско-
методические занятия
и инструктажи.

---------------------------------------------------------------------------
2 Подготовка сержантов
Инструкторско-
методические занятия
и инструктажи по
подготовке и проведению
занятий с курсантами.
Порядок подведения
итогов боевой подготовки
в отделениях.
Совещание с
сержантами.

---------------------------------------------------------------------------

3 Подготовка курсантов
Огневая подготовка.
Приведение оружия к
нормальному бою.
Выполнение упражнения УС.

---------------------------------------------------------------------------

4 Тренировка
Кросс на 3 км.
Соревнование между
взводами и ротами.
Сдача норм ВСК.

---------------------------------------------------------------------------

Начальник учебной части сборов при войсковой части

______________________ ___________________________________
(номер части) (воинское звание, подпись)

Приложение 18

к статье 106

"Утверждаю"
Начальник учебных сборов
____________________________
(воинское звание, подпись)
"___"____________ 200 _ г.

План
работы по укреплению воинской дисциплины со студентами

______________________________________________________
(наименование учебного заведения)

проходящими учебные сборы студентов при войсковой части
_____________________________________
(номер в/ч)

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Наименование ! Срок и место ! Кто проводит ! Отметка о
п.п.! мероприятия ! проведения ! ! выполнении
---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Заместитель начальника учебной части сборов по воспитательной

и социально-правовой работе _________________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 19

к статье 106

"Утверждаю"
Командир войсковой части
____________________________
(воинское звание, подпись)

"___"____________ ___ г.

План
материально-технического обеспечения учебных сборов студентов

________________________________________________
(наименование учебного заведения)

при войсковой части ________________________________
(номер в/ч)

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Наименование ! Единица ! Июль (числа)
п.п.! !измерения !-------------------------------------
! ! ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11 ! и т.д.
--------------------------------------------------------------------------

1 Артиллерийское
вооружение.
Артиллерийские
боеприпасы

---------------------------------------------------------------------------

2 Бронетанковое
вооружение
и техника

---------------------------------------------------------------------------
3 Автомобили

---------------------------------------------------------------------------

и т.д.

---------------------------------------------------------------------------

Начальник учебного сбора ____________________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 20

к статье 139

Протокол
заседания выпускной экзаменационной комиссии
от "____"___________ 200__г.

Присутствовали: Председатель экзаменационной комиссии _______________

__________________________________________________________________________

Члены экзаменационной комиссии:__________________________

__________________________________________________________________________

1. По военной подготовке экзаменовались студенты ____________________
(Наименование вуза)

учебного взвода ________________, обучающиеся по военной специальности
(номер учебного взвода)

_______________
(номер ВУС)

2. Студенты на выпускном экзамене показали следующие результаты:

---------------------------------------------------------------------------
NN ! Ф.И.О. ! Полученные оценки
п.п.! !------------------------------------------------
! ! Тактическая ! Специальная !Техническая!Общая
! !(тактико- ! подготовка !подготовка !оценка
! !специальная ! ! !
! !подготовка) ! ! !
---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3. Сдали с общей оценкой "отлично" ____ чел. (__%), "хорошо" ___чел.

(___%), "удовлетворительно" ___чел. (___%).

Не сдали экзамены _____ чел. (___%).

4. Общие недостатки в подготовке студентов по дисциплинам:___________

__________________________________________________________________________

5. Заключение. Студенты, получившие положительные оценки, достойны

присвоения воинского звания офицера запаса по ВУС ________________________.
(номер ВУС)

Студенты _______________ могут быть допущены к повторной сдаче
(пофамильно)

выпускного экзамена до окончания учебного заведения.

Председатель экзаменационной комиссии _______________________________
(воинское звание, подпись)

Члены экзаменационной комиссии: _____________________________________
(воинское звание, подпись)

Приложение 21

к статье 145

Перечень
документов по организации, проведению и учету военной
подготовки студентов

На военной кафедре

1. Приказ ректора учебного заведения о привлечении к военной подготовке студентов и допуске их к работе с секретными документами, вооружением, военной техникой, уставами, наставлениями и руководствами.
2. Приказ начальника военной кафедры о комплектовании учебных взводов и назначении командиров взводов, их заместителей и командиров отделений, о распределении преподавателей по курсам, факультетам, учебным взводам, назначении ответственных офицеров и закреплении их за учебными взводами (ротами).
3. Приказ начальника военной кафедры по организации внутренней службы и внутреннего порядка на военной кафедре.
4. Распорядок дня военной кафедры.
5. Структурно-логическая схема изучения дисциплин.
6. План работы военной кафедры на учебный год, месяц.
7. План-график прохождения программы студентами на учебный год.
8. Расчет часов по годам военной подготовки студентов.
9. Расчет годовой учебной нагрузки преподавательского состава.
10. План воспитательной и социально-правовой и оборонно-массовой работы со студентами, проходящими военную подготовку.
11. Комплексный план привития студентам командных и методических навыков по дисциплинам.
12. Индивидуальные планы работы преподавателей на учебный год.
13. Тематический план изучения дисциплин.
14. Журнал контроля занятий.
15. Книги протоколов заседаний кафедры и предметно-методических комиссий.
16. Планы профессиональной подготовки офицеров и прапорщиков.
17. Отчет о работе военной кафедры за учебный год и о выпускных экзаменах.
18. Расписание занятий и экзаменов.
19. Приказ о распределении обязанностей между личным составом военной кафедры.
20. Учетные листы профессиональной подготовки офицеров военной кафедры.
21. Личные карточки студентов.
22. Журналы учета занятий и воспитательной работы.
23. План материально-технического обеспечения занятий.*
24. Журнал учета методической работы военной кафедры.
25. Журнал учета тренировок офицеров по специальной, строевой и физической подготовке.*
26. Картотека (журнал) учета учебных кинофильмов (кинофрагментов), диафильмов, слайдов, звукозаписей и т.п., применяемых в учебном процессе.*
27. Учебно-методические материалы, учебные пособия.*
28. Книга учета методических документов военной кафедры.*
29. Приказ начальника военной кафедры по подготовке к учебным сборам.
30. Перспективный и годовой (на календарный год) планы повышения квалификации преподавателей на курсах и стажировках в войсках и военно-учебных заведениях.
31. Перспективный и годовой (на календарный год) планы развития и совершенствования учебной материально-технической базы, военно-научных и научно-исследовательских работ.
27. Перечень тем военно-научных работ для студентов, а также курсовых работ там, где они предусмотрены программой.
28. Приказы по итогам обучения за учебный год, учебный сбор.
29. Учебно-методические материалы по дисциплинам, учебные пособия, частные методики по основным дисциплинам.
30. Годовой и месячный планы эксплуатации и ремонта военной техники.
31. Инструкции дежурному по военной кафедре и по парку.
32. Книга учета вооружения, военной техники, автотранспорта и военно-учебного имущества.
33. Книга учета материальных средств, выданных во временное пользование.
34. Журнал выхода и возвращения машин военной кафедры.
35. Журнал контрольных осмотров, наличия и технического состояния вооружения, военной техники, автотранспорта и военно-учебного имущества.
36. Книга учета работы машин (агрегатов), расхода горючего и смазочных материалов.
37. Инструкция по мерам и правилам безопасности.
38. Функциональные обязанности лечебно-вспомогательного персонала военной кафедры.
39. Историческая справка военной кафедры.
40. План-календарь основных мероприятий на учебных сборах студентов.

На цикле военной кафедры

1. Месячные планы работ цикла.
2. План материально-технического обеспечения занятий, проводимых циклом.
3. Книга протоколов заседаний цикла.
4. Журнал учета методической работы.
5. Журнал учета тренировок офицеров по специальной, строевой и физической подготовке, проводимых в составе цикла.
6. Журнал учета занятий и расписание занятий по специальной подготовке учебно-вспомогательного персонала.
7. Инструкция по мерам и правилам безопасности.
8. Учебно-методические материалы, учебные пособия.

_______________________

* При наличии на военной кафедре циклов ведется на циклах.

Приложение 22

к статье 151

Определение общей оценки усвоения студентами программы
подготовки по нескольким военным специальностям (вариант)

---------------------------------------------------------------------------
ВУС и процент обу-!Дисциплины обучения, по!Полученные !Общая оценка
чающихся студентов!по которым проверялись !оценки по !усвоения студентами
!студенты !дисциплинам!программы военной
! ! !подготовки
---------------------------------------------------------------------------
Номер ВУС Тактическая подготовка* Удовл.
(85%) Артиллерийская подготовка* Хорошо
Военная топография Удовл. Удовлетворительно
Общевоинские уставы ВС РК Хорошо
---------------------------------------------------------------------------
Номер ВУС Тактическая подготовка* Хорошо
(25%) Специальная подготовка* Хорошо Хорошо
Общевоинские уставы ВС РК Хорошо
---------------------------------------------------------------------------
Номер ВУС Специальный перевод* Хорошо
(10%) Специальная подготовка* Хорошо Хорошо
Строевая подготовка Удовл.
Общевоинские уставы ВС РК Хорошо
---------------------------------------------------------------------------
Общая оценка - "удовлетворительно"

---------------------------------------------------------------------------

* Основные дисциплины для каждой военной специальности указываются в соответствующих программах обучения.

Приложение 23

к статье 156

Рекомендации по оценке проведения преподавателем
практического занятия со студентами по
военной подготовке

Качество проведения практического занятия со студентами по военной подготовке оцениваются:

"отлично":
- Организация занятия (форма, методы, приемы), учебные места, подготовка инструкторов (помощников руководителя), планы-конспекты обеспечивали качественное выполнение воспитательных и учебных целей всеми обучаемыми взвода (группы), основное время занятия использовалось на совершенствование (привитие) им практических навыков, профессионально- боевых качеств, необходимых офицеру по специальности, Кi для занятий в поле был не менее 0,75, в классе - не менее 0,85*;
- в ходе занятия обучаемым активно прививались моральные качества; учебный материал преподносился на высоком идейном и научном уровне; полностью выполнены поставленные воспитательные цели;
- руководитель глубоко и всесторонне знает учебный материал, принципы военной дидактики, требования программы, приказов, директив и других руководящих документов по подготовке офицеров запаса и умело применял их для привития студентам основных профессионально-боевых и психологических качеств, устойчивых командных, методических и практических навыков;
- материальное обеспечение занятия (учебное вооружение, техника, ТСО, учебные пособия и т.п.) полностью обеспечивало достижение воспитательных и учебных целей, хорошо подготовлено и активно использовалось в ходе обучения;
- в ходе занятия поддерживалась высокая учебная дисциплина и активность обучаемых, направленная на овладение техникой, вооружением и эффективное использование всех возможностей в современном бою;
"хорошо":
- организация занятия отвечала требованиям программы и обеспечивала выполнение воспитательных и учебных целей; Кi для занятий в поле был не менее 0,7; в классе - не менее 0,8;
- воспитательные цели занятия были определены правильно и конкретно выполнены в ходе занятия, учебный материал преподносился обучаемым на высоком идейном и научном уровне;
- руководитель хорошо знает учебный материал, при обучении руководствовался принципами военной дидактики, требованиями программы, директив и других руководящих документов по подготовке офицеров запаса по установленной специальности, учебные цели занятия выполнены полностью;
- материальное обеспечение позволяло прививать обучаемым необходимые командные, методические и практические навыки, выполнить поставленные учебные и воспитательные цели;
- в ходе занятия поддерживалась учебная дисциплина и активность обучаемых;
"удовлетворительно":
- организация занятий обеспечивала выполнение учебных целей, Кi для занятий в поле был не менее 0,6, в классе - не менее 0,7;
- воспитательные цели определены, но в ходе занятия выполнены не полностью.

--------------------

* Кi - коэффициент эффективности использования учебного времени;
Кi = Тn : То
где Тn - время, затрачиваемое на привитие практических навыков; То - время, выведенное на занятие (без учета времени на передвижение к месту занятия).

Жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында оқу процесін ұйымдастыру және өткізу жөніндегі Нұсқаулықты бекіту және жүзеге асыру туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2000 жылғы 1 наурыздағы N 46 бұйрығы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2000 жылғы 7 наурыздағы N 202 бұйрығы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2000 жылғы 24 маусымда тіркелді. Тіркеу N 1172. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2010 жылғы 18 қазандағы № 808 және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2010 жылғы 19 қазандағы № 488 бірлескен бұйрығымен

Күші жойылды - ҚР Қорғаныс министрінің 2010.10.18 № 808 және ҚР Білім және ғылым министрінің 2010.10.19 № 488 бірлескен бұйрығымен.

Оқу орындарында және әскерлердегі оқу жиындарында студенттердің әскери даярлығын ұйымдастыру, жоспарлау, өткізу және бақылау әдістемесінің бірлігін орнату мақсатында Бұйырамыз:

1. Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарындағы әскери кафедраларда оқу процесін ұйымдастыру және өткізу жөніндегі Нұсқаулық бекітілсін және жүзеге асырылсын.
2. Осы бұйрықтың орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Кадрлар және әскери білім департаментіне жүктелсін.
3. Бұйрық лауазымды адамдарға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі Білім және ғылым министрі

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң және
Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым
министрiнiң 2000 ж."___"_______N____ бұйрығымен
бекiтiлген

Жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедраларда
оқу процесін ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі
Нұсқаулық 1. Жалпы ережелер

1. Жоғары оқу орындарының әскери кафедраларында студенттердi әскери даярлау (әрі қарай мәтін бойынша жоғары оқу орындары-оқу орындары) - оларды оқыту мен тәрбиелеудiң жүйелi де мақсатты процесi болып табылады.
Студенттердi әскери даярлау жөнiндегi оқу процесiн ұйымдастыруда мына құжаттар негiзгi болып табылады: Жоғары оқу орындарының студенттерiн (курсанттарын) запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша әскери даярлау туралы Ереже, Жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедралар туралы Ереже (Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің 1994 жылғы 3 қазандағы N 1094 қаулысымен бекітілген) және тиiстi мамандықтар бойынша оқу орындарының студенттерi қатарынан запастағы офицерлердiң әскери даярлық бағдарламалары (әрі қарай мәтін бойынша - әскери даярлық бағдарламалары). Қараныз P060000449
Студенттердi әскери даярлықтан өту үшiн тiркеу жоғары оқу орындары жолындағы әскери кафедралар туралы Ережеге сәйкес ұйымдастырылады.
Әскери даярлықтан өтуге тiркелген студенттердiң нақты тiзiмi әскери кафедра бастығының ұсынысы бойынша оқу орны ректорының бұйрығымен рәсiмделедi.
Әскери даярлыққа алынған студенттер 15-20 адамнан оқу взводтарына бөлiнедi.
2. Әскери кафедралардағы әскери дайындық жөнiндегi оқу процесiне мыналар жатады: оқу жұмысы, оқытушылар құрамы мен оқу-қосымша персоналдың бiлiктiлiгiн арттыру; әдiстемелiк жұмыс; әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, шығармашылық және рационализаторлық жұмыстар; оқу материалдық-техникалық базаны дамыту мен жетiлдiру; жалпы тәртiптi және құпиялық тәртiбiн сақтау жөнiндегi жұмыстар; студенттердiң әскери білiмдердегi оқу жиындары; сынақтар, курстық жұмыстар және оқу бiтiру емтихандары; студенттердiң әскери даярлығының сапасына басшылық жасау және қадағалау.

2. Оқу жұмысы

3. Оқу жұмысы запастағы офицерлердi даярлау жөнiндегi әскери кафедралар қызметiнiң негiзгi түрi болып табылады. Ол студенттердi әскери даярлауды ұйымдастыру, оның ғылыми және тәжiрибелiк мазмұны, сонымен қатар белгiлi әскери мамандық бойынша игеретiн теориялық бiлiмi мен практикалық дағдыларды айқындайтын оқу бағдарламаларына сәйкес жүргiзiледi. Оған оқу жұмыстарының барлық түрлерiн жоспарлау, ұйымдастыру және жүргiзу, әскери білiмдердегi оқу жиындарында және оқу орындарында оқу материалдарын игеруге ағымды және қорытынды бақылау жасау жатады.
Студенттердi әскери даярлау, әдетте, әскери күн тәртiбi әдiсi бойынша аптасына бiр рет жүргiзiледi: 6 оқу сағаттары, 2 сағат өз бетiнше даярлану оқуға жарату алдында 2 минут және хабарлау мен жаттығу жұмыстарын жүргiзуге 30 минут уақыт бөлiнедi.
4. Әскери кафедраларда оқу сабақтарының төмендегiдей негiзгi түрлерi жүргiзiледi: дәрiстер, семинарлар, топтық жаттығулар мен сабақтар, практикалық, лабораториялық, тактикалық-саптық, тактикалық жаттығулар мен сабақтар, курстық және бақылау жұмыстары, студенттердiң өз беттерiнше даярлықтары.
Сабақтар оқу взводының құрамында жүргiзiледi. Оқу-ұрыс техникасын зерделеу сабақтары, топографиялық жұмыстарды орындау, топографиялық карталармен жұмыс iстеу сабақтары, сондай-ақ имитациялық құралдарды қолдана отырып жүргiзiлетiн жаттығулар кезiнде оқу взводтары 7-10 адамнан құралатын жартылай взводтарға бөлiнедi.
Радиоактивтi, улы және жарылғыш заттарды, улы, агрессивтi және жарылғыш сұйық заттарды, сонымен қатар ұрыс оқтарын, снарядтарды, гранаталарды қолданумен байланысты оқу сабақтарын жүргiзу кезiнде, және де суға сүңгу жаттығуларын жүргiзу кезiнде взводтар құрамы 7 адамнан аспайтын оқу топтарына бөлiнедi.
5. Дәрiстер оқытылып жатқан пән бойынша бiлiм негiздерiн беруге, оқу материалының ең қиын мәселелерiн диалектикалық өз арақатынасында шешуге, студенттердiң шығармашылық ой-өрiсiнiң дамуына әсер етуге, қазiргi кездегi ғылым мен техниканың жетiстiктерiн және теория мен практиканың маңызды мәселелерiн көрсетуге тиiс және студенттердiң өз бетiмен iстейтiн жұмыстарын және жаттығулардың басқа да түрлерiн ұйымдастыру мен өткiзу үшiн негiз болып табылады.
Дәрiстердi оқу орындары әскери кафедраларының бастықтары, олардың орынбасарлары, цикл бастықтары, аға оқытушылар оқиды. Әскери кафедра бастығының бұйрығымен дәрiстердi оқуға ең тәжiрибелi оқытушылар жiберiледi.
Дәрiс мәтiндерi пән-әдiстемелiк комиссиялардың (циклдардың) мәжiлiстерiнде талқыланып, оны кафедра (цикл) бастығы бекiтедi.
6. Семинарлар студенттердiң дәрiстерден және оқу материалын өз беттерiмен меңгеру процесiнде алған бiлiмдерiн тереңдету және нығайту мақсатында әскери пәндердiң негiзгi әрi күрделi тақырыптары немесе бағдарлама бөлiмдерi бойынша жүргiзiледi.
Семинар жоспары пәндiк-әдiстемелiк комиссияның мәжiлiсiнде талқыланады, оны әскери кафедраның (циклдың) бастығы бекiтедi және студенттерге семинар басталар алдында 2-3 апта бұрын берiледi.
7. Топтық жаттығулар теориялық бiлiмдi тереңдету және бекiту, студенттерге машықтар мен тәжiрибелiк дағдыларды беру мақсатында жүргiзiледi. Топтық жаттығулар студенттерге ұрыс қимылдарын ұйымдастыру қабiлетi мен ұрыс кезiнде бөлiмшелердi басқару дағдыларын дамыту үшiн тактикалық пәндер бойынша жүргiзiледi. Олар карталар бойынша сыныптарда, оқу командалық орындарда (пункттерде) және нақты тактикалық жағдайдағы жергiлiктi жерде тактикалық мәселелер мен лездемелердi шешу, есеп-шоттар жүргiзу және ұрыс құжаттарын дайындау жолымен жүргiзiледi. Топтық жаттығуларда студенттер бiрдей жұмыс орындайды, яғни белгiлi бiр қызмет мiндеттерiн орындайды.
Топтық жаттығулар бағдарламаларда қарастырылған оқу материалдарын, қару-жарақ пен техниканы зерделеу, оларды қолдану, iске асыру, жөндеу және сақтауды ұйымдастыру мақсатында жалпы әскери, әскери-техникалық және әскери-арнайы мамандықтар бойынша жүргiзiледi.
Олар арнайы сыныптар және оқу объектiлерiнде жүргiзiледi.
8. Тәжiрибелiк жаттығулар қару-жарақ пен әскери техниканы меңгеру, оларды қолдану, пайдалану, жөндеу және сақтау әдiстерiн үйрену, есептер мен реттеу жұмыстарын жүргiзу, ұрыс және қызмет құжаттарын қайта әзiрлеу мен рәсiмдеу, жұмыс карталарын жүргiзу, сондай-ақ оқыту бағдарламасына сәйкес нормативтер мен басқа да мәселелердi шешу мақсатында жүргiзiледi.
Сонымен қатар, практикалық сабақтарда студенттердiң бөлiмшелердi басқару, қару-жарақты қолдану, машина жүргiзу, техникамен жұмыс iстеуге қатысты алған бiлiмдерi мен дағдылары жетiлдiрiледi.
Практикалық сабақтар жаттығулар әдiсiмен жүргiзiлуi мүмкiн.
Оқу орнындағы экипаждың, топтың, әр студенттiң практикалық жұмысы олардың негiзгi мазмұны болып табылады.
9. Зертханалық жұмыстар студенттердiң зертханалық құрал-жабдықтармен, аспаптармен өз бетiнше жұмыс iстеуi, тәжiрибелiк зерттеулердi жүргiзу кезiнде бiлiмдерiн нығайту және тереңдету, алынған нәтижелердi жинақтау үшiн өткiзiледi.
Оқу сабақтары зертханаларда немесе арнайы жабдықталған кабинеттерде өткiзiледi. Жұмыс (оқу сабағы) аяқталған кезде студенттер әскери кафедра бекiткен нысан бойынша оқытушыларға өздерiнiң есептерiн көрсетедi.
10. Тактикалық-саптық жаттығулар тактикалық оқу-сабақтарының және ұрыс даласында iс-қимыл жасау алдында бөлiмшелердiң әдiстерi мен тәсiлдерiн орындау техникасын студенттердiң пысықтауы мақсатында жүргiзiледi. Iс-қимыл әдiстерi мен тәсiлдерi оқу сабақтарында қайталану жолымен игерiледi. Кезектi оқу мәселесiн орындауға көшу тек iс-әрекеттердiң игерiлген әдiстерi мен тәсiлдерi дұрыс меңгерiлген және нақты орындалған жағдайда ғана жүзеге асырылады. Әрбiр оқу мәселесiне практикалық жағдай жасалады. Бұл жаттығулар оқу-тактикалық далада немесе жергiлiктi жерде жабдықталған учаскеде материалдық бөлiмдi қатыстыра отырып немесе оларсыз ("машина бойынша жаяу", танк бойынша жаяу") жүргiзiледi.
11. Тактикалық (тактикалық арнайы) сабақтар мен оқу-жаттығулары студенттердi практикалық оқытудың, бөлiмшелердiң ұрыс iс-әрекеттерiн ұйымдастырудың және оларды ұрыста басқарудың негiзi болып табылады.
Тактикалық сабақтарда ұрыс жағдайындағы негiзгi мiндеттердi орындау жөнiндегi дағдылар мен iскерлiк жетiлдiрiледi. Сабақтардағы оқу мәселелерi тактикалық жағдай мен түпкi ойға, уақытқа, психологиялық факторларды есепке ала отырып зерделенетiн ұрыс түрiнiң сипатына сай келетiн қарқында пысықталады.
Тактикалық жаттығулар студенттердi даярлаудың соңғы кезеңi болып табылады, әдетте, бiрнеше ұрыс түрлерiн қамтитын кешендi тақырыптар бойынша өткiзiлетiн оқу жиындарында жүргiзiледi.
Олардың мақсаты - ұрыс iс-әрекеттерiне барынша жақын жағдайда басқа пәндер және тактикалық даярлық бойынша алған студенттердiң қабiлетi мен iскерлiгiн, дағдыларын жетiлдiру және бекiту.
12. Жаттығулар оқытушылардың басшылығымен, күн тәртiбiнде белгiленген уақытта, жалпы әскери дайындық, тактикалық, атыс және арнайы даярлықтың кейбiр тақырыптары бойынша жүргiзiледi.
Жаттығулар оқу-ұрыс техникасы мен қару-жарағын қолдана отырып парктерде, оқу-жаттығулық қалашықтарда және басқа да оқу объектiлерiнде жүргiзiледi.
Олар студенттердiң бөлiмшелердi басқарудағы iскерлiгiн бекiту, әскери даярлық бағдарламаларында қарастырылған операцияларды, мәселелердi, нормативтердi, жаттығулар мен басқа да мәселелердi орындау мақсатында өткiзiледi.
Жаттығулар кезiнде оқу орындарының санына қарай взводтар жартылай взводтарға (топтарға, экипаждарға) бөлiнедi.
13. Әскери даярлық бағдарламасында көрсетiлген курстық жұмыстар студенттердiң бiлiмiн бекiтуге және сол бiлiмдерiн түрлi практикалық мәселелердi шешуде өз бетiнше қолдана бiлулерiне арналған.
Курстық жұмыстардың тапсырмаларын кафедралар (циклдар) әзiрлейдi, ол әскери кафедралардың мәжiлiстерiнде қарастырылады да, оны әскери кафедралардың бастықтары бекiтедi. Жаттығуларда курстық жұмыстың тақырыбы, негiзгi мәселелерi, қолданылған әдебиеттер тiзiмi, орындалу уақыты мен жетекшiсi көрсетiледi. Курстық жұмыстардың жетекшiлерi болып әскери кафедраның оқытушылары тағайындалады.
14. Бақылау жұмыстары сұрақтарға жазбаша жауап беру немесе өткен материал көлемiндегi тапсырмалар мен лездемелердi шешу түрiнде орындалады. Әр бақылау жұмысы бойынша жаттығулар мазмұнын және оның өткiзiлу тәртiбiн әскери кафедра бастығы бекiтедi.
15. Студенттердiң өз бетiнше даярлануы оқу-тәрбиелiк процестiң маңызды бөлiгi болып табылады. Ол студенттер үшiн мiндеттi болып саналып, күн тәртiбi мен жаттығулар кестесiнде көрсетiледi. Өз бетiнше даярлану жұмыстары, әдетте, әскери даярлық күнi оқу взводының құрамында оқытушылар басшылығымен өткiзiледi.
Кейбiр пәндер бойынша студенттердiң сабақтан тыс уақытта орындаулары үшiн жаттығулар берiлуi мүмкiн. Қосымша сабақтар семинарларға, сынақтарға, емтихандар мен курстық жұмыстарға даярланған кезде студенттерге көмек көрсету мақсатында өткiзiледi. Олар әр қайсысына жеке немесе жалпы топқа жүргiзiлуi мүмкiн.
16. Әскери және имитациялық құралдарды, жарылғыш және улы заттарды немесе олардың компоненттерiн қолдана отырып жүргiзiлетiн лабораториялық жұмыстар және практикалық жаттығулар алдында, сондай-ақ қысымы мен күшi жоғары құрал-жабдықтармен жұмыс iстер, такелажды жұмыстар жүргiзер бұрын және басқа да қажеттi жағдайларда студенттер әскери кафедрада әзiрленетiн қауiпсiздiк шаралары жөнiндегi нұсқаулықпен қолхат жазу арқылы танысады. Даярланбаған студенттер практикалық сабақтарға жiберiлмейдi.
Жаттығулар кезiнде, әсiресе штаттық қарудан атып үйренуде, жүргiзуде, құралдармен жұмыс iстеуде әскери техниканы, қару-жарақты, құрал-жабдықтарды дұрыс қолданудағы және студенттердiң, сондай-ақ сабақтарды қамтамасыз ететiн жеке құрамның қауiпсiздiк шаралары мен ережелерiн ұстанудағы жауапкершiлiктi оның жетекшiсi өз мойнына алады.
17. Ағымдағы бақылау жаттығулардың жүргiзiлу сапасы жөнiнде, студенттердiң оқу материалын игергендiгi туралы және оқу жұмысының басқа мәселелерi бойынша жедел ақпарат алу мақсатында әскери кафедра бастықтарының (әскери бөлiм командирлерiнiң) бекiткен жоспарлары негiзiнде әскери кафедраның (оқу жиынының) басқарушы құрамымен, цикл бастықтарымен және аға оқытушылармен жүргiзiледi. Ағымдағы бақылау нәтижелерi жинақталып, жылына кем дегенде бiр рет (оқу жиынында) кафедра мәжiлiсiнде (әдiстемелiк кеңесте) талқыланады.
Студенттердiң оқу материалын игергендiгiн тексеретiн ағымдағы бақылауды сондай-ақ әр оқытушы жүргiзедi. Ол сабақ кезiнде таңдаулы және негiзгi сұрақтарды қою, жеке әңгiмелесу, конспектiлер мен түрлi есеп құжаттарын, бақылау жұмыстарын, лездемелердi тексеру, өз бетiнше жұмыс iстеуге арналған тапсырмаларды және т.б. тексеру түрiнде өткiзiледi. Ағымдағы бақылау кезiнде оқытушы сондай-ақ студенттердiң жеке қасиеттерiн тексередi. Ағымдағы бақылау негiзiнде барлық пәндер бойынша әр семестрге қорытынды баға шығарылады.
Қорытынды бақылау (сынақтар, курстық және бiтiру емтихандары) белгiлi мамандық бойынша көзделген оқу жетiстiктерiнiң деңгейiн анықтау үшiн өткiзiледi. Ол осы Нұсқаулықтың 11 тарауында көрсетiлген талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.
18. Оқу жұмысын жоспарлау: әскери даярлық бағдарламасының толық және сапалы орындалуын, бағдарлама пәндерi мен тарауларын өту кезектiлiгiн, оқытушы құрамның бiркелкi оқу жүктемесiн, студенттердi практикалық жағынан оқыту үшiн әскери кафедраның оқу материалдық-техникалық базасының қолдануын қамтамасыз ету керек. Әскери даярлықты жоспарлау бойынша құжаттардың өңделуi оқу жылының басталуынан екi апта бұрын аяқталуы тиiс.
19. Әскери кафедрада оқу жұмысын жоспарлауға: әскери даярлық пәндерiн оқудың құрылымдық-логикалық кестесiн, әскери кафедра жұмысының оқу жылына арналған жоспарын, әскери кафедра жұмысының бiр айға арналған жоспарын, оқытушы құрамның бiр жылдық оқу жүктемесiнiң сағаттар есебiн, студенттердi әскери оқытудағы әр жыл сағаттарының есебiн, әскери даярлық бағдарламасын өтудегi жоспар-кестесiн, әскери даярлық пәндерi бойынша тақырыптық жоспарларды, сабақ кестесiн, оқытушылар жұмысының жеке жоспарларын, студенттердiң бойына командалық және әдiстемелiк қабiлеттердi сiңдiрудiң кешендiк жоспарын өңдеу жатады.
Әскери кафедраларда аталған құжаттардан басқа әскери даярлық бағдарламаларының талаптарынан шығатын жоспарлау, ұйымдастыру мен есептеу бойынша қажеттi құжаттар да өңделуi мүмкiн.
20. Пәндердi оқудың құрылымдық-логикалық кестесi әскери даярлықтың пәндерiн, тарауларын, тақырыптарын оқуда логикалық кезектiлiктi қамтамасыз ету мақсатында өңделедi. Ол еркiн түрде орындалып, әскери кафедра бастығымен бекiтiледi.
21. Әскери кафедраның оқу жылына арналған жоспарында (1 қосымша) оқу жылында өткiзiлетiн барлық жұмыстардың тiзiмi көрсетiлу керек. Ол айлық жұмыс жоспарын өңдеуге арналған бастапқы құжат болып табылады және оған: оқу, әдiстемелiк, тәрбие жұмысы жөнiндегi жалпы мәселелер, студенттердiң әскери дайындығы, офицерлер мен прапорщиктердiң кәсiби даярлығы, әскери-патриоттық тәрбие, жаппай-қорғаныс, әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, шығармашылық және рационализаторлық жұмыстар, құпиялық режим, оқу материалдық-техникалық базасын дамыту мен жетiлдiру бойынша оқу жылында өткiзiлетiн нақты жұмыстар, кадрлармен жұмыс iстеу, есеп құжаттарын құру бойынша iшкi жағдайды тексеру комиссиялары және т.б. жатады.
Әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттердi әскери-патриоттық жағынан тәрбиелеу мәселелерi кафедра жұмысының жоспарына енедi. Жаппай-қорғаныс жұмысы оқу орнындағы қоғамдық ұйымдардың келiсiмi бойынша жоспарланады.
Бiр айлық жұмыс жоспары жылдық жоспар және әскери даярлыққа жетекшiлiк ететiн бастықтардың тапсырмалары негiзiнде құралады.
Әскери кафедраның жылдық жоспарын оқу орнының ректоры, айлық жоспарын - әскери кафедра бастығы бекiтедi.
22. Оқытушы құрамның жылдық жүктемесiнiң сағаттар есебi (2 қосымша) оқу жылына семестрлер бойынша құралады және ол бекiтiлген нормалар көлемiнде кафедра оқытушы құрамының жұмысын бiркелкi қамтамасыз ету керек.
Есеп оқу бағдарламасының, оның өту жоспар-кестесiнiң, тақырыптық жоспарлардың негiзiнде құралады және оқу орнының ректорымен бекiтiледi.
23. Студенттер әскери даярлығының жылдық сағаттар есебi (3 қосымша) әскери мамандықтар мен оқу взводтары бойынша әскери даярлықтың барлық кезеңiне әзiрленедi және оқу орнының ректорымен бекiтiледi.
24. Студенттердiң әскери даярлықтан өту бағдарламасының жоспар-кестесi (4 қосымша) жоспарлау құжаты болып табылады. Онда пәндер мен тақырыптарды оқудағы кезектiлiктi қатаң сақтаумен жалпы бағдарламаның өткiзiлу тәртiбi көрсетiледi. Жоспар-кесте әр әскери мамандық үшiн студенттердiң әскери оқу жылдары бойынша құралады және әскери кафедра бастығымен бекiтiледi.
25. Тақырыптық жоспарлар (5 қосымша) бағдарлама негiзiнде әскери даярлықтың барлық пәндерi бойынша әзiрленедi. Онда тақырыптарды оқудағы кезектiлiк, оқу уақытының сабақтар бойынша бөлiнуi, оқу сұрақтары, сабақтардың оқу және тәрбиелiк мақсаты, өткiзiлетiн орны, олардың материалдық қамтамасыздығы және әдебиетi көрсетiлген, өз бетiнше дайындыққа арналған оқушылардың тапсырмалары анықталады.
Тақырыптық жоспарлар әскери даярлық бағдарламасы жұмысының барлық кезегiне, соның iшiнде әскери бөлiмдердегi студенттердiң оқу жиындарына құралады және жыл сайын Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң жаңа жетекшi құжаттарының, әскерлер мен әскери-оқу орындары үздiк тәжiрибесiнiң талаптарын есепке ала отырып қайта қаралады. Осы мақсатта әскери кафедра бастықтарына жаңа тақырып енгiзу және сол пән бойынша сабақ түрлерiнiң әрқайсысына белгiленген сағаттар санының 15% дейiнгi уақытты сабақтар түрлерi бойынша қайта белгiлеу құқы берiледi.
26. Әскери кафедрадағы сабақтар кестесi оқу орны үшiн бекiтiлген нысан бойынша семестрге немесе бiр айға, оқу жиындарында - жиындар кезегiне (роталарда - бiр аптаға) құралады. Ол жоспар-кестелерге, тақырыптық жоспарларға сәйкес әзiрленедi және кафедра бастығымен (оқу жиынының бастығымен) бекiтiледi.
27. Оқытушылар жұмысының жеке жоспарлары оқу жылына (6 қосымша) және бiр айға құралады. Онда жоспарланған және орындалған жұмыстардың барлық түрлерi көрсетiледi: оқу, әдiстемелiк, әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, рационализаторлық, шығармашылық жұмыс; кәсiби даярлық; әскери-патриоттық тәрбие бойынша жұмыс; жаппай-қорғаныс жұмысы; оқу материалдық-техникалық базасын дамыту мен жетiлдiру бойынша жұмыс; жеке тапсырмаларды орындау; студенттермен жеке жұмыс жүргiзу және т.б.
Оқытушылар жұмысының жеке жоспарын әскери кафедраның бастығы, ал кафедра бастығының жоспарын оқу орнының ректоры бекiтедi.
28. Жоспарлау құжаттарынан басқа әскери кафедрада: сабақтардың және студенттермен, оқу-көмекшi персоналмен тәрбие жұмысын жүргiзудiң есеп және оқу-сабақтарын бақылау журналдары, кафедралар (циклдар) мен оқу-әдiстемелiк комиссиялар мәжiлiстерiнiң хаттама кiтаптары, студенттердiң жеке карточкалары, офицерлер кәсiби даярлығының есепке алу парақтары жүргiзiледi.
29. Сабақтар мен тәрбие жұмысын есепке алу журналы студенттердiң әскери даярлықтан өткендiгiн, үлгерiмiн, сабақтарға қатысуын және өз бетiнше даярлықтарын есепке алатын негiзгi құжат болып табылады. Ол 7 қосымшада көрсетiлген ұсыныстарға сәйкес оқу взводына рәсiмделедi.
30. Оқу-сабақтарын бақылау журналын (8 қосымша) тексерушi толтырады. Онда сабақ жетекшiсiнiң дайындық сапасы, оның әдiстемелiк дағдылары, сабақтың материалдық қамтамасыздығы, студенттердiң белсендiлiгi мен тәртiбi белгiленедi.
Соңында оқу және тәрбиелiк жетiстiктерге қол жеткендiгi туралы қорытынды жасалып, сабақ өткiзу әдiстемесiн жақсарту бойынша ұсыныстар көрсетiледi және жетекшiге баға қойылады. Бақылаудың нәтижесi қол қою үшiн тексерушiге дейiн жеткiзiледi.
31. Әскери кафедралар (циклдар) мен оқу-әдiстемелiк комиссиялар мәжiлiстерiнiң хаттама кiтаптары кафедра бастығының бұйыруы бойынша жүргiзiледi, онда қаралатын сұрақтардың мазмұны мен сөз сөйлеушiлердiң ұсыныстары, олар бойынша орындаушылар мен орындалған мерзiмi көрсетiлген шешiмдер баяндалады. Мәжiлiс хаттамаларына кафедра (цикл) бастықтары, пән- әдiстемелiк комиссиялардың төрағалары қол қояды.
32. Студенттердiң жеке карточкалары (9 қосымша) оқу орнындағы олардың әскери даярлығы басталғаннан жүргiзiледi. Оны оқу взводтарына жауапты оқытушылар оқу кезiнде және семестр соңында толтырады.
33. Студенттердiң бойына командалық және әдiстемелiк дағдыларды сiңдiрудiң кешендiк жоспары (9 қосымша) әскери кафедрада командалық бейiннiң әр әскери мамандығы үшiн жеке құжат болып әзiрленедi.
Пән бойынша оқу-сабақтарын жүргiзетiн оқытушылар белгiлi дағдыларды үйрену жаттығулары кезiнде, кешендiк жоспар негiзiнде, қатысып отырған студенттердiң санын анықтайды және сабақтар мен тәрбие жұмысын есепке алу журналында олардың жалпы есебiн жүргiзедi.
34. Әскери кафедралардың циклдарында: жұмыстың айлық жоспарлары; цикл өткiзетiн сабақтарды материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету жоспары; цикл мәжiлiстерiндегi хаттамалардың кiтабы; әдiстемелiк жұмыстың, офицерлердiң цикл құрамында жаттығуының, оқытушылардың, оқу-көмекшi құрамның және студенттердiң қауiпсiздiк шаралары мен ережелерi бойынша нұсқаулықтарының, оқу-көмекшi құрамның арнайы даярлығы бойынша сабақтардың есеп журналы әзiрленедi және жүргiзiледi.
35. Оқу жылына әзiрленген студенттердiң әскери даярлығын жоспарлау мен өткiзу жөнiндегi құжаттар әскери кафедрада үш жыл сақталады да, содан кейiн белгiлi тәртiпте жойылады.
36. Әскери кафедрада тарихи анықтама жүргiзiледi. Онда: кафедраның құрылған күнiнен берi оның қызметiнде болған негiзгi жаңалықтар, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнің жоғары құрам тұлғаларының, шет ел өкiлдерiнiң кафедраға келуi; кафедраның штаттық құрылымы және ондағы өзгерiстер; әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттер саны туралы мәлiметтер; белгiлi мамандықтар бойынша запастағы офицерлердiң жыл сайын оқу бiтiруi; кафедраның марапатталуы, кiм және қай кезде бастық болғаны; оқу-тәрбие жұмысын жүргiзу, оқу материалдық-техникалық базасын құру мен дамыту бойынша негiзгi iс-шаралар; кафедраның негiзгi құрамы және оны бiтiрушi - запастағы офицерлер қатарынан ерекше көзге түскендердiң аты-жөндерi көрсетiледi.
Тарихи анықтама бiр данада жүргiзiлiп, әр оқу жылының аяғында толықтырылады да есеп құжаты ретiнде рәсiмделедi.
Тарихи анықтама материалдары мен әскери кафедра дәстүрлерi кафедраның жеке құрамымен және студенттермен тәрбие жұмысын жүргiзуде қолданылады.

3. Оқытушы құрамның біліктілігін арттыру

37. Оқытушы құрамның идеялық-теориялық деңгейi мен кәсiби бiлiктiлiгiн арттыру оқу-тәрбие процесiн және әскери кафедраның жалпы қызметiн жетiлдiрудiң негiзгi шарты болып табылады. Ол: кәсiби даярлық жүйесiнде, офицерлер құрамын жетiлдiру мен қайта даярлау курстарында, әскерлер мен әскери-оқу орындарындағы тағылымдамада, сондай-ақ оқу, әдiстемелiк және тәрбие жұмысының барлық түрлерiн өткiзуде, әскери және арнайы бiлiмдi жетiлдiру бойынша өз бетiнше жұмыс iстеу процесiнде, әскери және команда-штабтық жаттығуларда жүзеге асырылады.
38. Офицерлер мен прапорщиктердiң кәсiби даярлығы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң, Қорғаныс министрiнiң тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыстар жөнiндегi орынбасары - Тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыстар департаментi бастығының бұйрықтары мен директиваларының, жауынгерлiк даярлық бойынша ұйымдастыру-әдiстемелiк тапсырмалар мен кәсiби даярлық бағдарламаларының талаптарына сәйкес әскери кафедра бастығымен ұйымдастырылады және өткiзiледi.
39. Офицерлер мен прапорщиктердi кәсiби даярлаудың негiзгi мақсатына олардың идеялық-теориялық деңгейiн, әскери-кәсiби және әдiстемелiк бiлiмдерi мен дағдыларын жүйелi түрде жетiлдiру жатады.
40. Әскери кафедралардағы кәсiби даярлық жоспарлары оқу жылына әзiрленедi және олардың бастықтарымен бекiтiледi. Жоспарларды әзірлеудiң негiзiне кәсiби даярлық бағдарламасы, сондай-ақ бекiтiлген әскери мамандықтар бойынша студенттердiң әскери даярлығына жетекшiлiк ететiн тиiстi бастықтармен оқу жылына қойылған қосымша тапсырмалар жатады.
Жоспарда жалпы ұйымдастыру-әдiстемелiк нұсқаулықтар, даярлық пәндерi, айлар мен оқу топтары бойынша сағаттар есебi, мамандық бойынша оқу сабақтарының, тапсырмалар мен жаттығулардың тақырыптары, кәсiби және мемлекеттiк-құқықтық даярлық топтарының құрамы көрсетiледi.
41. Әскери кафедрадағы офицерлер мен прапорщиктердiң кәсiби даярлығына: мемлекеттiк-құқықтық дайындық (Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық департаментiнiң тақырыптық жоспарлары бойынша жоспарланады), құқықтық жалпы бiлiм беру, әскери педагогика мен тактикалық (тактикалық-арнайы) психология, әдiстемелiк, жұмылдыру, арнайы, техникалық, атыс саптық және дене даярлығы, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң Жарғылары жатады.
Кәсiби даярлық кезiнде, сондай-ақ студенттердiң әскери даярлығы бойынша жетекшi құжаттарды зерделеу қарастырылады.
42. Кәсiби даярлық сабақтарының негiзгi түрлерiне: дәрiстер, семинарлар, топтық сабақтар мен жаттығулар, команда-штабтық, тактикалық (тактикалық-арнайы) жаттығулар, практикалық сабақтар, өз бетiнше жұмыстар мен сынақтар жатады. Сонымен қатар, кафедрада мамандық, саптық және дене даярлығы бойынша студенттермен өткiзiлетiн сабақтардан тыс уақытта ай сайын әскери-техникалық ақпарат пен жаттығулар жоспарланады және өткiзiледi.
Тактикалық (тактикалық-арнайы), арнайы және әдiстемелiк даярлық бойынша бiлiмдi арттыру мақсатында әр офицерге жылдың бiрiншi және екiншi жартысына офицерлер дайындығының нақты деңгейiне байланысты кафедра бастығымен белгiленетiн жеке тапсырмалар берiледi. Жеке тапсырмалар реферат, баяндама, ақпараттық материалдарды, үздiк тәжiрибенi және т.б. қарау түрiнде орындалады. Тапсырмаларды орындау нәтижелерi бойынша кафедра бастығы қарамағындағы офицерлермен әңгiме-кеңес өткiзiп, олардың жұмысына қорытынды мен баға шығарады.
43. Әскери кафедралардағы кәсiби даярлық сабақтары студенттердiң жазғы және қысқы демалыстары кезiнде бес күндiк екi жиында және жиындар арасында жоспарланып өткiзiледi. Кәсiби даярлық жоспарының негiзiнде бiр айға (жиындар кезеңiне) кәсiби даярлық сабақтарының кестесi құрылады.
Офицерлердiң сабақтарға қатысуы және бiлiмдерiнiң бағалары есеп журналдарында тiркеледi. Жылдық бағалары офицерлер кәсiби даярлығының есеп парақтарына енгiзiледi.
44. Кәсiби даярлық топтары офицерлердiң мамандықтарына байланысты құрылады. Топ жетекшiлерi болып әскери кафедра бастықтары, олардың орынбасарлары, оқу бөлiмдерiнiң бастықтары және цикл бастықтары тағайындала алады. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң Кадрлар және әскери бiлiм департаментi бастығының жарлығы бойынша әскери кафедра бастықтарының бiрiнiң жетекшiлiк етуiмен бiрнеше оқу орындары бiр мамандығының офицерлерi және прапорщиктерiмен гарнизондық кәсiби даярлық топтары құрылуы мүмкiн.
Кәсiби даярлық сабақтарына барлық офицерлер, соның iшiнде жоғары оқу орындарында сырттай оқитын офицерлер мен жоғары әскери-оқу орындарына түсу үшiн бекiтiлген үмiткерлерден басқа оқытушы қызметтерiне тағайындалған запастағы офицерлер де тартылады.
45. Кәсiби даярлықты жоспарлау құжаттары, сабақтар кестесi, кәсiби даярлық кезiнде офицерлермен өңделген есеп журналдары мен құжаттар әскери кафедрада үш жыл сақталады, содан кейiн белгiлi тәртiп бойынша жойылады.
46. Оқытушы құрамын бiлiктiлiктi арттыру курстарына жiберу әр бес жыл сайын, ал әскерлердегi (әскери-оқу орындарына) тағылымдамаға - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң Кадрлар және Әскери бiлiм департаментi бастығының жарлықтары негiзiнде өңделетiн келешектегi (бес жылдық) және жылдық жоспарлардың негiзiнде 5-7 жылдан кейiн жүзеге асырылады.
Бiлiктiлiктi арттыру курстарына ең алдымен жоғары қызметтерге тағайындалған офицерлер, сондай-ақ оқытушылық жұмыс тәжiрибесi жоқ офицерлер жiберiледi.
47. Офицерлердiң әскери тағылымдамасы тиiстi командалық, инженерлiк және басқа да қызметтерде мамандығы бойынша жұмыс iстеуде олардың әскери-кәсiби бiлiмдерi мен дағдыларын жетiлдiру мақсатында өткiзiледi.
Әскери-оқу орындарындағы офицерлердiң тағылымдамасы олардың әдiстемелiк деңгейiн жетiлдiру және оқытушы құрам жұмысының үздiк тәжiрибесiн зерттеу мақсатында өткiзiледi.
Әскерлерге және әскери-оқу орындарына тағылымдамаға жiберiлетiн офицерлер үшiн әскери кафедра бастықтары тағылымдамаға кемi бiр ай қалғанда офицерлерге берiлетiн жеке тапсырмаларды өңдейдi. Тағылымдама ұзақтылығы - бiр-екi ай.
Офицер-оқытушылардың тағылымдамасы өткiзiлетiн құрамалар, әскери бөлiмдер мен әскери-оқу орындары Қарулы Күштер тектерi тиiстi қолбасшыларының жоспарларымен анықталады. Әскери кафедралардың келесi жылға арналған офицер құрамының тағлымдамасын өткiзу туралы тапсырыстары жоспарланған жылдың алдындағы жылғы 1 шiлдеге дейiн Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң Кадрлар және әскери бiлiм департаментiне ұсынылады.
Тағылымдама аяқталған соң құрама, әскери бөлiм командирi, әскери-оқу орнының бастығы әскери кафедраға тағылымдамадан өтушiнiң жұмысы туралы пiкiр жолдайды.
Запастағы офицерлер қатарынан шыққан оқытушылар оқу процесiнiң ұйымдастырылуын, оқыту әдiстемесiн, ғылыми зерттеулердi зерделеу, қазiргi кездегi оқу құралдарымен танысу мақсатында жоғары оқу орындары үшiн бекiтiлген тәртiпте бiр айлық мерзiмге дейiн мамандығы бойынша тек азаматтық оқу орындарына тағылымдамаға жiберiледi.
48. Әскери кафедралардың оқу-көмекшi құрамымен олардың экономикалық және арнайы бiлiмдерi мен дағдыларын арттыру үшiн ай сайын (4-6 сағат) оқу- сабақтары өткiзiледi. Экономикалық сабақтар, әдеттегiдей, оқу орнының барлық кафедралары үшiн қабылданған жүйеде өткiзiледi.
Өткiзiлген оқу-сабақтарының есебi сабақтарды есепке алу журналында тiркеледi.

4. Әдістемелік жұмыс

49. Әдiстемелiк жұмыс оқу процесiнiң маңызды бөлiгi және әскери кафедрадағы оқытушы құрам қызметiнiң негiзгi түрлерiнiң бiрi болып табылады. Ол әскери бiлiм беру мен студенттердi тәрбиелеу, оқытушылық шеберлiктi арттыру әдiстемесiне, ұйымдастырудың қолайлы әдiстерiн және оқу-тәрбие процесiн жүргiзудi өңдеу мен енгiзуге бағытталу керек.
Әдiстемелiк жұмыстың негiзгi нысандарына: Әдiстемелiк жиындар, нұсқау-әдiстемелiк, көрсету, ашық және сынақ сабақтары; оқытушы құрамның өзара сабақтарға қатысуы және нұсқаулықтар; кафедра (цикл) мәжiлiстерi, әдiстемелiк кеңестер, пән-әдiстемелiк комиссия мәжiлiстерi және әдiстемелiк конференциялар; оқыту және тәрбиелеу әдiстемесi, сондай-ақ жалпы және әскери педагогика мен психология бойынша дәрiстер мен баяндамалар; оқу және әдiстемелiк материалдарды өңдеу мен жетiлдiру; оқу процесiн материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етудi жетiлдiру; әскери бiлiм беру мен студенттердi тәрбиелеудiң өзектi мәселелерi бойынша ғылыми зерттеулер; әскерлер, әскери-оқу орындары және әскери кафедралар жауынгерлiк даярлығының үздiк тәжiрибесiн жалпылау және оқу процесiне енгiзу; әдiстемелiк шеберлiктi жетiлдiру бойынша оқытушы құрамның өз бетiнше жұмыс iстеуi жатады.
50. Әдiстемелiк жиындар, әдетте, оқу жылы (семестр) басталар алдында өткiзiледi. Онда оқу жылындағы әдiстемелiк және оқу-тәрбиелiк жұмыстың қорытындылары шығарылады, ең маңызды оқу-сабақтарын өткiзу әдiстемесiне бiрдей көзқарастар өңделедi, студенттердiң әскери даярлығын өткiзу бойынша жаңа талаптардың оқу процесiнде қолдану тәртiбi туралы нұсқаулар берiледi.
51. Нұсқау-әдiстемелiк оқу-сабақтары мен нұсқаулықтар жалпы тақырып немесе бағдарламаның жекелеген маңызды және күрделi мәселелерi бойынша сабақ жүргiзудiң едәуiр қолайлы әдiстемелiк тәсiлдерiн өңдеу, оқу сұрақтарын, оларды өңдеудiң мазмұны мен әдiстемесiн оқытушылардың бiрдей түсiнуiн қалыптастыру мақсатында өткiзiледi. Нұсқау-әдiстемелiк оқу сабақтары әр пән бойынша семестрде кемi үш рет, әдеттегiдей, жоспарланған тақырыптардың студенттермен зерделенуiнен бiр апта бұрын кафедра бастықтарымен, олардың орынбасарларымен, цикл бастықтарымен (аға оқытушылармен) және оқу жиындарының бастықтарымен өткiзiледi.
Нұсқаулықтар жаңа тақырыптардың студенттермен зерделенуi алдында, әдеттегiдей, бiр апта бұрын цикл бастықтарымен және аға оқытушылармен өткiзiледi.
52. Көрсету сабақтарын сабақтарды өткiзудiң үлгiлi ұйымдастырылуы мен әдiстемесiн, қару-жарақ, әскери техника және оқытудың техникалық құралдарын қолданудың едәуiр тиiмдi тәсiлдерiн көрсету мақсатында әскери кафедра (оқу жиындар) бастықтарының жетекшiлiгiмен ең тәжiрибелi әдiстемешiлер өткiзедi.
Көрсету сабақтарына сол пән бойынша сабақ өткiзуге қатысатын офицерлер тартылады. Олар студенттердiң оқу взводтарында әр пәннен, әдеттегiдей, ең маңызды және күрделi тақырыптар бойынша жылына кем дегенде бiр рет өткiзiледi.
53. Ашық сабақтар тәжiрибе алмасу, сабақ өткiзудiң бiрдей әдiстемесiн өңдеу, оқытушыларға, сондай-ақ студенттердiң оқу жиындарындағы курсанттар бөлiмшелерiнiң командирлерiне көмек көрсету мақсатында өткiзiледi. Оларды әр мамандық бойынша бiр семестрде кемi екi рет кафедра (цикл), оқу жиындары бастықтарының жетекшiлiгiмен офицерлер өткiзедi.
Әр ашық сабақ өткiзiлгеннен кейiн кафедра мәжiлiсiнде немесе сол сабаққа қатысқан офицерлермен талқыланады. Талқыланғаннан соң аға бастық өткiзiлген сабақтың жақсы жақтары мен кемшiлiктерiн айқындайды және келешекте сабақ өткiзудiң ең орынды әдiстерi мен тәсiлдерi туралы нұсқау бередi.
54. Сынақ сабақтар тек оқытушы құрам алдында жас оқытушылардың даярлығын анықтау және оларды студенттермен өз бетiнше сабақ жүргiзуге жiберу мақсатында өткiзiледi. Сынақ сабақтар кафедра мәжiлiсiнде талқыланады. Сабақ нәтижелерi бойынша әскери кафедра бастығы оқытушының өз бетiнше сабақ өткiзуге даярлығы туралы қорытынды шығарады. Сынақ сабақтар, сондай-ақ оқытудың жаңа мәселелерi бойынша жаттығулар ұйымдастыру мен оларды өткiзу әдiстемесiн қарау үшiн өткiзiледi.
55. Сабақтарға өзара қатысу кафедра немесе цикл бастығының нұсқауы бойынша оқытушылардың оқу-тәрбиелiк және әдiстемелiк тәжiрибелерiмен алмасуы үшiн ұйымдастырылады. Әр оқытушы оған семестрде кемi бiр рет қатысуы тиiс.
56. Әскери кафедра (цикл) мәжiлiстерi әдiстемелiк жұмыстың негiзi нысандарының бiрi болып табылады. Оларды кафедра (цикл) бастықтары барлық оқытушы құраммен айына кемi бiр рет өткiзедi. Мәжiлiске, қажет болған жағдайда, басқа кафедралардың, оқу орындарының оқытушы құрамы, әскери бөлiмдер мен әскери комиссариаттардың офицерлерi шақырылады.
Кафедра (цикл) мәжiлiстерiнде тақырыптық жоспарларды жетiлдiру, әскери кафедралар мен оқу жиындарындағы сабақтарды өткiзу әдiстемесiн және кафедра (цикл) мәжiлiстерiнде, сонымен қатар оқулықтар мен оқу құралдарының қолжазбалары, пәндердi оқыту әдiстемесi, дәрiстердiң, әдiстемелiк өңдеулердiң, тапсырмалардың мәтiндерi және тағы басқа оқу-әдiстемелiк материалдар қаралады. Қабылданған шешiмдерi бар кафедра (цикл) мәжiлiстерiнiң хаттамаларына кафедраның (цикл) бастығы қол қояды.
57. Әдiстемелiк кеңестер кафедрада, сондай-ақ студенттердiң оқу жиындары басшылығымен оқу-тәрбие жұмысы мен сабақ өткiзу әдiстемесiнiң мәселелерi бойынша жиындар өткiзуге тағайындалған қарамағындағы офицерлермен өткiзiледi.
Әдiстемелiк кеңестер қажет болған жағдайда өткiзiледi.
58. Пән-әдiстемелiк комиссиялардың мәжiлiстерi олардың төрағаларымен өткiзiледi. Мәжiлiстерде дәрiс мәтiндерi, әдiстемелiк өңдеулер, оқу тапсырмалары мен студенттерге арналған тапсырмалар, оқу сабақтарының барлық түрлерiн өткiзу әдiстемесiнiң мәселелерi, пән-әдiстемелiк комиссияның пәндерi бойынша көрнекi құралдарын және оқытудың техникалық құралдарын қолдану талқыланады, сабақтар өткiзу сапасын арттыру бойынша ұсыныстар өңделедi. Пән-әдiстемелiк комиссия мәжiлiсiнiң хаттамасына оның төрағасы қол қояды және ол әскери кафедра бастығымен бекiтiледi.
59. Әдiстемелiк конференциялар әскери пәндердi оқытуды жақсарту, оқытушылар мен студенттердiң ғылыми еңбектерiн ұйымдастыру мәселелерi бойынша, сондай-ақ оқытушы құрам оқу-тәрбие жұмысының үздiк тәжiрибесiн жалпылау мен тарату және жалпы оқу процесiнiң тиiмдiлiгiн арттыру мақсатында өткiзiледi. Оларға кафедра бастықтарымен бекiтiлетiн тиiстi ұсыныстар өңделедi.
Әдiстемелiк конференциялар әскери кафедра шеңберiнде немесе гарнизонда бiрнеше әскери кафедра оқытушыларымен ұйымдастырылады және өткiзiледi.
60. Әр негiзгi пән бойынша студенттер әскери даярлығының тиiмдiлiгi мен сапасын арттыру мақсатында әскери кафедрамен оқытудың жеке әдiстемесi өңделедi. Онда: әскери маманды даярлау жүйесiндегi пәннiң рөлi, орны мен маңыздылығы; оқыту мен тәрбиелеудiң мақсаты, мәселелерi мен негiздерi; тақырыптарды оқудағы кезектiлiк, олардың мазмұны және басқа пәндермен байланысы; оқу-сабақтарының бiрнеше түрлерiн өткiзудiң маңыздылығы, қағидалары мен әдiстемесi; командалық, әдiстемелiк және практикалық дағдыларды бойға сiңдiру әдiстемесi; сынып-зертханалық, оқу-далалық және жаттығу базасының қажеттiлiгi мен оның оқу процесiнде қолданылу әдiстемесi; студенттердiң өз беттерiнше жұмысының ұйымдастырылуы; әскерлердегi оқу жиынында оқу-сабақтарын өткiзудiң бағыты мен әдiстемесi; оқушылардың ағымдағы және қорытынды бақылауының жүйесi мен әдiстемесi; оқытушылардың сабақтарға дайындалу әдiстемесi көрсетiледi.
Студенттердi оқыту мен тәрбиелеу тәжiрибесiнiң жиналуына байланысты кафедрада жеке әдiстеменiң қосымшалары рәсiмделедi. Пән оқытудың жеке әдiстемесiн өңдеу үшiн кафедра (цикл) бастығының жетекшiлiгiмен тәжiрибелi оқытушылар қатарынан шығармашылық топ құрылады. Жеке әдiстемеге оқу бөлiмдерiнiң бастықтары (цикл бастықтары) қол қояды және ол кафедра бастығымен бекiтiледi.
61. Әдiстемелiк өңдеу практикалық сабақтар кезiнде студенттердi әскери оқыту мен тәрбиелеуге оқытушылардың бiрдей көзқарасын қамтамасыз ететiн кафедраның құжаты болып табылады.
Әдiстемелiк өңдеу әр тақырып бойынша құралады. Ол бiр немесе бiрнеше сабақтардан тұруы мүмкiн және онда: тақырыптың атауы, оқу және тәрбиелiк мақсаты; оны өткiзу бойынша жалпы ұйымдастыру-әдiстемелiк нұсқаулар; әр сабақ тақырыбының атауы, уақыты мен мақсаты, оқу сұрақтарының мазмұны; оқушылардың кәсiби-жауынгерлiк, психологиялық және дене қабiлеттерiн орнату мен дамытудың, олардың бойына командалық және әдiстемелiк дағдыларды сiңдiрудiң тәсiлдерi мен әдiстерi; оқытудың техникалық құралдарын iске асыру, оқу-сабақтарының материалдық қамтамасыздығын қолдану әдiстерi; сабақ қорытындыларын шығару тәртiбi; өз бетiнше дайындыққа арналған нақты тапсырмалардың мазмұны көрсетiледi. Әдiстемелiк өңдеуге қоса үлгiлер, орындары белгiленген топографиялық карталар, кестелер, технологиялық карталар және сол тақырыпты өңдеуге қажеттi басқа да материалдар ұсынылуы мүмкiн.
Зертханалық және басқа да практикалық жұмыстарды жүргiзу үшiн ұйымдастыру, оқу-материалдық қамтамасыздық, студенттермен әр зертханалық, практикалық жұмысты өткiзу мен орындау әдiстемесi, сондай-ақ есептердi рәсiмдеу бойынша тапсырмалар мен әдiстемелiк кепiлдемелер өңделедi.
Зертханалық және практикалық жұмыстарды өткiзуге арналған әдiстемелiк өңдеулер, тапсырмалар мен әдiстемелiк кепiлдемелер цикл (пән-әдiстемелiк комиссия) мәжiлiсiнде талқыланады және цикл (кафедра) бастығымен бекiтiледi.
62. Әр оқу сабағын дайындау мен сапалы өткiзу мақсатында сабақты өткiзу жоспары құрылады.
Сабақты өткiзу жоспары оқытушымен еркiн түрде өңделедi және оған: сабақ тақырыбы; оқу және тәрбиелiк мақсаты; өткiзiлетiн уақыты мен орны; уақытын есепке ала отырып өңделетiн оқу сұрақтарының тiзiмi; материалдық-техникалық қамтамасыздығы; оқу сұрақтарын өңдеу тәртiбi; оқу сұрақтарының қысқаша мазмұны жатады.
Жоспардың нақты мазмұны оқу сабағының түрiне, оқытушының дайындығы мен тәжiрибесiне байланысты.
Сабақтың жоспарын құруда сол пән мен тақырып бойынша жеке әдiстемеде, әдiстемелiк өңдеулерде және басқа да оқу құжаттарында көрсетiлген әдiстемелiк кепiлдемелер қолданылады. Сабақтың жоспары бекiтiлу үшiн тiкелей бастыққа, әдеттегiдей, оның басталуына кемi екi күн қалғанда ұсынылады.
63. Студенттердi тәрбиелеу мен оқытудың үздiк тәжiрибесiн жалпылау және тарату, оқытушылардың педагогтық шеберлiгiн арттыру үшiн әскери кафедраларда әдiстемелiк кабинет құрылады, оның жұмысына кафедрадағы оқу бөлiмi бастығының төрағалығымен әдiстемелiк кабинет кеңесi жетекшiлiк етедi. Әдiстемелiк кабинет кеңесiне түрлi оқу пәндерi бойынша студенттердi оқытатын тәжiрибелi оқытушылар қабылданады.
Әдiстемелiк кабинет кеңесi жұмысының негiзгi нысандарына: студенттердi оқыту мен тәрбиелеудегi үздiк тәжiрибенiң жинақталуы, талдануы және таратылуы; дәрiстердi, ғылыми ақпаратты, баяндамаларды ұйымдастыру және әдiстемелiк жұмыс мәселелерi бойынша кеңестер; библиография жүргiзу және педагогтық әдебиет пен құжаттардың көрмесiн ұйымдастыру жатады.
64. Әдiстемелiк жұмыс бойынша шаралар жеке тарау болып жылдық жоспарға енгiзiледi және әскери кафедра (цикл) жұмысының айлық жоспарларында көрсетiледi.
Жылдық жоспарда: әдiстемелiк жиындар кезiнде, сондай-ақ жиындар аралығындағы әдiстемелiк жұмыс күндерi кафедрада өткiзiлетiн нұсқау-әдiстемелiк, көрсету, ашық және сынақ сабақтары, сонымен қатар оқытушылардың сабақтарға өзара қатысулары; кафедраның және пән-әдiстемелiк комиссиялардың мәжiлiстерi, әдiстемелiк кеңестер; дәрiстер, баяндамалар, хабарламалар; оқыту мен тәрбиелеу әдiстемесi және оны ұйымдастыру, оқытудың техникалық құралдарын және оқу-көрнекi құралдарын қолдану мәселелерi бойынша семинарлар; әдiстемелiк өңдеулердi, тапсырмаларды, емтихандық және басқа да оқу-әдiстемелiк материалдарды құру көзделедi.
Кафедрадағы (циклдардағы) әдiстемелiк шаралардың орындалуының есебi жұмыс жоспарларында белгiлену және кафедра (цикл), пән-әдiстемелiк комиссиялар мәжiлiстерiнiң хаттамаларын рәсiмдеу жолымен жүзеге асырылады.
Әскери кафедрада (циклда) студенттер әскери даярлығының пәндерi мен тақырыптары бойынша (11 қосымша) әдiстемелiк құжаттар есебiнiң кiтабы жүргiзiледi.

5. Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу,
шығармашылық және рационализаторлық жұмыс

65. Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу жұмысы әскери кафедрадағы оқытушылық құрам қызметiнiң маңызды түрi болып табылады. Оған әскери даярлықтан өтіп жатқан студенттер де қатыса алады. Шығармашылық және рационализаторлық жұмысқа кафедраның толық жеке құрамы, сондай-ақ студенттер қатысуы мүмкiн.
Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу және рационализаторлық жұмыстың негiзгi мәселелерi Оқу орындарының әскери кафедралары туралы Ережеде көрсетiлген.
66. Әскери кафедралардағы әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысы бесжылдық және жылдық жоспарларға сәйкес ұйымдастырылып өткiзiледi.
Әскери кафедрадағы әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысының келешек жоспары Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң әскери-ғылыми орталығымен өңделген тақырып негiзiнде құрылады, оған сондай-ақ бастамалық тақырыптар да енедi. Жоспарда: тақырыптардың атауы, оларды кiм және қандай құжатпен тапсырғандығы, тақырып жетекшiлерi, орындалу мерзiмдерi (басталуы мен аяқталуы), мәселе бойынша бастапқы ұйымы (министрлiк, ведомство); жұмысты қаржыландыратын ұйым; сметалық бағасы, ғылыми жетiстiктердiң iске асырылу нысаны мен мерзiмдерi және орындалған жұмыстың ұсынылатын орны көрсетiледi.
Әскери кафедрадағы әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысының жылдық жоспары да осындай нысан бойынша құрылады.
Кафедраның бесжылдық және жылдық жоспарлары Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң бастығымен бекiтiледi.
67. Әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмыстары әскери кафедралардың мәжiлiстерiнде талқыланып, есеп түрiнде рәсiмделедi және кафедра бастығымен бекiтiледi. Әскери кафедралардың бастықтары әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмыстарының олардың қарамағындағыларымен дер кезiнде орындалуына толық жауап бередi.
68. Шығармашылық және рационализаторлық жұмыс оқудың техникалық құралдарының, көрнекi құралдарының, қару-жарақтың, жауынгерлiк және оқу техникасының, материалдық-техникалық базаның басқа да элементтерiнiң құрылуы мен жетiлдiрiлуiне бағытталу керек.
Ол әскери кафедра бастығымен тағайындалған комиссияның жетекшiлiгiмен жоспарланады және өткiзiледi.
69. Студенттердiң әскери-ғылыми жұмысы Жоғары оқу орындары студенттерiнiң ғылыми-зерттеу жұмысы туралы Ережемен анықталған тәртiпке сәйкес ұйымдастырылады.
70. Студенттерге арналған әскери-ғылыми жұмыстың тақырыбы олардың әскери даярлық мамандығын есепке ала отырып және бекiтiлген құпиялық режимiнiң қатал сақталуымен әскери кафедрада өңделедi.
71. Туындылар мен авторлық құқықты патенттеу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысының жоспары бойынша орындалған және Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлiгiмен қаржыландырылатын барлық әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу өңдеулер, келiсiм-шарттармен бақыланбаған жағдайда, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң жеке меншiгi болып табылады.

6. Оқы материалдық-техникалық базасы

72. Әскери кафедраның оқу материалдық-техникалық базасы - бұл студенттер қатарынан белгiленген мамандықтар бойынша запастағы офицерлердi даярлауды қамтамасыз ететiн материалдық және техникалық құралдардың, ғимараттар мен құрылыстардың кешенi. Ол оқу жоспарлары мен бағдарламаларында қарастырылған барлық сабақтардың сапалы өткiзiлуiн, студенттердiң оқу материалын толығымен игерулерiн, командалық, әдiстемелiк және практикалық дағдыларды үйренулерiн қамтамасыз ету және әскери iстiң, ғылымның, техниканың және оқытудың қазiргi кездегi әдiстемесiнің даму деңгейiне сәйкес болу керек.
Әскери кафедралардағы оқу материалдық-техникалық базаның негiзгi элементтерiне: оқу қару-жарағы мен әскери техника, зертханалық құрал-жабдықтар, оқу-жаттықтыру құралдары, есептеу техникасы, оқудың техникалық құралдары, көрнекi құралдары және басқа да әскери-оқу мүлiгi; аудиториялар (дәрiс залдары), сыныптар, кабинеттер, зертханалар, кiтапханалар, оқытушы бөлмелерi, қару-жарақты, әскери-техникалық мүлiктi сақтауға, грифтелген әдебиетпен жұмыс iстеуге арналған бөлмелер және басқа да оқу, оқу-көмекшi бөлмелерi; арнайы оқу-жаттықтыру кешендерi, оқу қалашықтары (атыс, инженерлiк, химиялық, қарауыл, радиополигондар, шағын полигондар және т.б.), атыс тирлерi, саптық алаңдар мен жалпыәскери және арнайы даярлық бойынша бағдарламаларды өңдеуге арналған басқа да объектiлер; оқу шеберханалары, автокөлiк гараждары, әскери машиналар тұрағына арналған парктер, техникалық қызмет көрсету орындары, әскери техниканы, қару жарақты, құралдарды, әскери-оқу және басқа да мүлiктi сақтауға арналған қоймалар; оқулықтар мен оқу құралдары, оқу-әдiстемелiк құжаттар, сондай-ақ басқа да материалдық және техникалық құралдар.
Бас штаб бастығы - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң бiрiншi орынбасарының шешiмi бойынша әскери кафедралар оқу процесi кезiнде, қажет болған жағдайда, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң әскери бөлiмдерi мен әскери-оқу орындарының оқу базасын қолдана алады.
73. Әскери кафедраның орналасуы оның оқу орнындағы басқа кафедралардан оқшау тұруын және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi Жарғыларының және әскери кафедра үшiн бекiтiлген құпиялық режимнiң талаптарына сәйкес iшкi тәртiптi ұйымдастыру мен ұстану мүмкiндiгiн қамтамасыз ету керек. Әскери кафедраға бөлiнетiн оқу бөлмелерi оқу бағдарламаларының пәндерi бойынша жабдықталады және студенттердiң тек әскери даярлық бойынша сабақтары мен өз беттерiнше жұмыстары үшiн қолданылады.
Аудиториялар, зертханалар және басқа да оқу бөлмелерi оқудың техникалық құралдарымен, қару-жарақ пен әскери техниканың табельдi үлгiлерiмен, құралдармен, агрегаттармен және олардың макеттерiмен жабдықталады.
Құпиялық кестелер мен стендтердiң бетi жабылып, жауапты адамдармен сүргiш салынуы тиiс.
Оқу-жаттықтыру кешендерi, оқу қалашықтары және практикалық даярлыққа арналған басқа да объектiлер студенттердiң жоғары сапалы далалық жаттығуын, тәжiрибелiк дағдылар мен қабiлеттердi олардың бойына сiңдiру мүмкiндiгiн қамтамасыз ету керек.
Әскери кафедрадағы оқу материалдық-техникалық базаның объектiлерiн оқу процесiне қатысы жоқ iс-әрекеттер үшiн қолдануға тиым салынады.
74. Әскери кафедраларға арналған оқу сыныптарының саны оқып жатқандардың санына, оқу уақытының мөлшерiне және белгiленген әскери мамандықтарға байланысты анықталады. Сыныптар мен оқу бөлмелерiнiң саны кафедрада әскери даярлық бойынша бiр уақытта шұғылданатын взводтар мен жартылай взводтардың ең көп мөлшердегi санына сәйкес болу керек.
Оқу сыныптарының, практикалық сабақтарға арналған объектiлердiң, "мотоатқыштар бөлiмшелерiн, бөлiмдер мен құрамаларды жаяу әскерлердiң соғыс машиналарында (бронетранспортерларда) жауынгерлiк қолдану" мамандығы бойынша запастағы офицерлердi дайындайтын әскери кафедраның қызмет және көмекшi орындарының шамаланып алынған тiзiмi 12 қосымшада көрсетiлген. Студенттер әскери даярлығының басқа мамандықтары бойынша саны қарулы Күштердiң тиiстi қолбасшы түрлерiмен анықталады. Бұндай жағдайда сыныптардың шамаланып алынған тiзiмi Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң Кадрлар және әскери бiлiм департаментiмен және Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң Жоғары бiлiм департаментiмен келiсiледi.
75. Әскери кафедралардағы материалдық-техникалық базаны дамыту мен жетiлдiру алдағы және жылдық жоспарлар негiзiнде жүзеге асырылады.
Әскери кафедрадағы материалдық-техникалық базаны дамыту мен жетiлдiрудiң алдағы жоспарында: сынып-зертханалық базаны, оқу жаттықтыру кешендерiн, қалашықтарды, саптық алаңдарды, гараждарды, парктердi, техникалық көмек көрсету орындарын, қоймалар мен басқа да оқу объектiлерiн және оқу-көмек көрсету орындарын дамыту мен жетiлдiруге арналған негiзгi шаралар; қажеттi материалдық құралдар мен қаржы бөлу; жұмыстық орындалу мерзiмi және оның орындаушысы көрсетiледi. Жоспарға оқу орнының ректоры және әскери кафедра бастығы қол қояды. Алдағы жоспар оқу орны бағынатын министрлiкпен немесе ведомствомен қарастырылады және бекiтiледi.
Кафедраның оқу материалдық-техникалық базасын дамыту мен жетiлдiрудiң жылдық жоспары оқу орнында белгiленген нысан бойынша бiр жылға дайындалып, әскери кафедра бастығының қолы қойылады және оқу орнының ректорымен бекiтiледi.
76. Табельдi әскери техниканы, қару-жарақ пен құрал-жабдықтарды пайдалану, жөндеу және тексеру Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерi үшiн қабылданған нысандар бойынша өңделетiн әскери техниканы қолдану мен жөндеудiң жылдық және айлық жоспарларына сәйкес әскери кафедраларда жүзеге асырылады.
Жоспарлар әскери кафедра бастықтарымен бекiтiледi.
Әскери техниканы, қару-жарақ пен құрал-жабдықтарды әскери кафедраларда қолдануды, жөндеудi және қызмет көрсетудi жоспарлау оқу техникасы мен жаттықтыру құрал-жабдықтары бөлiмшесiнiң бастығымен (аға инженермен, инженермен), ал көрсетiлген қызмет орындары жоқ кафедраларда - әскери кафедра бастықтарының бұйрығымен тағайындалған аға оқытушылармен (оқытушылармен) орындалады.
77. Әскери кафедраның бастығы оқу-көмекшi құрам қатарынан оқу сыныптары мен зертханаларды қарауға және оларды сабақ өткiзу үшiн әзiрлеуге, құрал-жабдықтарды сақтауға және олардың тиiстi қалыпта болуына жауапты адамдарды тағайындайды. Сондай-ақ әскери кафедраның барлық оқу материалдық-техникалық базасы циклдарға жүктеледi. Циклдар тақырыбы бойынша әскери кафедрада диафильмдер, слайдтар және оқудың техникалық құралдары мен оқу-жаттықтыру құрал-жабдықтарын қолайлы қолдануға арналған басқа да оқу құралдары әзiрленiп, олардың есебi жүргiзiледi.
Оқу көмекшi құрамнан материалдық бөлiм, қауiпсiздiк шаралары мен ережелерi бойынша сынақ қабылданғаннан кейiн ол оқу және әскери техниканы, қару-жарақ пен құралдарды пайдалану мен жөндеуге жiберiледi.

7. Әскери кафедрадағы ішкі қызмет пен ішкі тәртіп

78. Әскери кафедрадағы iшкi қызмет пен iшкi тәртiп әскери кафедраны орналастыру және оқу процесiн ұйымдастыру ерекшелiктерiн ескере отырып Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi iшкi қызмет Жарғысының талаптарына орай ұйымдастырылады.
Студенттердiң бойына әскери жарғылардың талаптарын орындаудағы, әскери тәртiптi сақтаудағы практикалық дағдыларды сiңдiру, кафедра аумағында болған кезде олардың жоғары дәрежедегi ұйымшылдығы мен сап түзеу жаттығуларын қамтамасыз ету мақсатында оқу взводтарын құру туралы бұйрық жарияланады, күн тәртiбi, iшкi кезек құрамы, киiм түрi, кафедрадағы оқу процесi барысында студенттердiң тәртiбi, сондай-ақ профессор-оқытушы құрамның, инженерлiк-техникалық және оқу-көмекшi құрамының жұмыс тәртiбi белгiленедi.
79. Күн тәртiбiнде таң ертеңгi қарау мен сабақтарға тарату, оқу сабақтарының, өз бетiнше даярлықтың, қару-жарақ пен әскери техниканы қарау, хабарлама мен мамандық бойынша жаттығулардың, студенттермен (сабақтан тыс кезде) жүргiзiлетiн тәрбие жұмысының уақыты белгiленедi. Сондай-ақ, онда офицерлердiң қызмет уақыты және оқытушы - запастағы офицерлер мен оқу-көмекшi құрамның жұмыс уақыты көрсетiледi.
Күн тәртiбiне әскери кафедраның бастығы қол қояды және ол оқу орнының ректорымен бекiтiледi.
80. Әскери кафедра бастығының бұйрығымен оқу взводтарының (15-20 адамнан тұратын) құрамы анықталады және взводқа жауапты офицерлер (аға оқытушылар, оқытушылар мен олардың көмекшілері қатарынан), взводтардың командирлерi мен олардың орынбасарлары (ең тәртіпті, адамгершілігі мол және оқуда үздік студенттердің қатарынан) және бөлiмше командирлерi тағайындалады.
Бөлiмше командирiнiң мiндетiн атқарғандығы үшiн қойылған баға аттестациялық материалда көрсетiледi.
Взводқа жауапты офицер бекiтiлген взводтарда тәрбие жұмыстарының тиiмдi өткiзiлуiне, взводтың командалық құрамының құрылуы мен бөлiнуiне, жеке дайындық пен жаттығулардың ұйымдастырылуына және өткiзiлуiне жауап бередi.
Взводқа жауапты офицер:
бекiтiлген взводтардағы студенттердiң жұмыскерлiк және моральдық қасиеттерiн бiлуге;
студенттермен тәрбие жұмысын үздiксiз өткiзуге, оларға қазiргi уақытта маманға қойылатын талаптарды түсiндiруге, олардың бойында қажеттi әскери-кәсiби қабiлеттердi тәрбиелеуге;
оқу взводтарындағы жеке даярлықтың ұйымдастырылуы мен өткiзiлуiн бақылауға;
қару жарақ пен техниканың қызметiн ұйымдастыруға және басқаруға;
бекiтiлген взводтарда хабарлама, әсерлi тәрбие және әскери-патриоттық жұмыстарды өткiзуге; студенттердiң әскери кафедрадағы оқу сабақтарына келуiнiң, үлгерiмiнiң және тәртiптiк тәжiрибесiнiң есебiн жүргiзуге;
тәрбие жұмысы мен оқу сабақтарының есебi тiркелетiн журналдың толтырылуын қадағалауға;
өткен айдағы оқу және тәртiп жағдайының нәтижесiн шығаруға және әскери кафедра оқу бөлiмiнiң бастығына (цикл бастығына) талдау ұсынуға;
студенттерге офицер атағын беру аттестациясына қатысуға;
бекiтiлген взводтардан тағайындалған iшкi кезекшiлер қызметiн тексеруге мiндеттi.
Оқу взводының командирi студенттердiң келесi оқу сабақтарына дайындалуына, белгiленген әскери тәртiп пен реттiктiң ұсталынуына, қару-жарақтың, техниканың, әскери мүлiктiң, сынып құрал-жабдықтары мен грифтелген әдебиеттiң оқу сабақтары мен жеке даярлық кезiнде сақталуына жауап бередi. Ол взводқа жауапты офицерге бағынады және взвод жеке құрамының тiкелей бастығы болып табылады.
Оқу взводының командирi: взводты нық басқаруға, взводтағы әрбiр студенттi бiлуге; взводтың оқу сабақтарына дер кезiнде дайындалуын қамтамасыз етуге, тәртiп пен реттiң, студенттердiң сыртқы өңін және олардың белгiленген киiм түрiн сақтауын қадағалауға; қауiпсiздiк шараларын және қару-жарақ пен әскери техниканы қолдану ережелерiн орындауларын бақылауға; таң ертеңгi тексерудi жүргiзуге, взвод бойынша кезекшi тағайындауға; қажеттi оқулықтар мен әдебиеттердiң дер кезiнде алынуын ұйымдастыруға; студенттердi құрметтеу және тәртiптiк жазаға тарту туралы өтiнiш беруге; студенттердiң оқу сабақтары мен жеке дайындыққа қатысу есебiн жүргiзуге, олардың келмеу себептерiн анықтауға және ол туралы кафедра кезекшiсiне баяндауға мiндеттi.
Оқу взводы командирiнiң орынбасары взводтағы тәртiпке, взвод кезекшiсi мiндеттерiнiң нақты орындалуына, студенттердiң сыртқы өңiне жауап бередi.
Ол оқу взводының командирiне бағынады және взвод студенттерiнiң тiкелей бастығы болып табылады.
Взвод командирiнiң орынбасары:
взводтағы әрбiр студенттi бiлуге, студенттер сыртқы өңiнiң, тәртiптiң, сынып құрал-жабдықтары мен оқу бөлмелерiндегi тазалықтың сақталуын қадағалауға; взводтың кезекшiлiк парағын жүргiзуге; взвод командирiнiң орнына қалып, оның қызметiн орындауға мiндеттi.
Оқу бөлiмшесiнiң командирi бөлiмше студенттерiнiң оқу сабақтарына дайындалуына, студенттердiң сыртқы өңiнiң тазалығына, тапсырмалардың табысты орындалуына, тәртiп пен үлгерiмге жауап бередi. Ол оқу взводының командирi мен оның орынбасарына бағынады және оқу бөлiмшесi студенттерiнiң тiкелей бастығы болып табылады.
Бөлiмше командирi:
бөлiмшенi нақты басқаруға, әрбiр студенттi бiлуге, студенттердiң оқу сабақтарына дайындығын тексеруге, таң ертеңгi тексерудi жүргiзуге, студенттерден тәртiп пен белгiленген киiм түрiн сақтауды талап етуге, қару-жарақтың, оқу мүлiгiнiң және әдебиеттiң сақталуын қадағалауға, студенттермен бағдарламалық материалды игеруде көмек көрсетуге, оқу сабақтары кезiнде студенттердiң қауiпсiздiк шаралары мен ережелерiн орындауларын бақылауға мiндеттi.
Оқу взводы командирiнiң, оның орынбасарының, бөлiмше командирлерiнiң өкiмдерi көрсетiлген мiндеттердiң шеңберiнде взводтың (бөлiмшенiң) барлық студенттерiмен орындалуы тиiс.
81. Әскери кафедра кезекшiсi офицерлер (прапорщиктер) қатарынан бiр тәулiкке немесе оқу күнi кезеңiне тағайындалады. Әрбiр нақты жағдайда (бiр тәулiкке немесе оқу күнi кезеңiне) кезекшiлiктi ұйымдастыру жөнiндегi шешiм оқу орнының ректорымен қабылданады.
Әскери кафедра бойынша кезекшi әскери кафедра бастығына бағынады және жеке құрамды хабарландыруға, нарядтық қызмет етуiне, күн тәртiбiнiң орындалуына, iшкi тәртiптiң сақталуына, өрт қауiпсiздiгi шараларының орындалуына жауап бередi; оқу сабақтарының және жеке дайындықтың дер кезiнде басталуы мен аяқталуын, автомобильдер мен басқа да техниканың парктен уақытында шығуы мен оралуын, сондай-ақ қару-жарақ пен мүлiктiң берiлуi мен өткiзiлуiн қадағалап отырады.
Белгiленген уақытта кафедра бойынша жаңа кезекшi мен ескi кезекшi бiрлесiп пистолеттердiң және оқ-дәрiлердiң, оқу-атыс жаттығуларына арналған қарудың санын, өрт қауiпсiздiгi құрал-саймандарының және сигнализацияның iстеп тұрғандығын мiндеттi түрде тексередi. Содан кейiн олар Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң Iшкi қызмет Жарғысымен бекiтiлген форма бойынша жүргiзiлетiн кезекшiлiктi қабылдау мен өткiзу журналына қолдарын қояды да, кезекшiлiктi қабылдау мен өткiзу туралы рапортпен әскери кафедра бастығына ал ол болмаған жағдайда әскери кафедра бастығының орынбасарына (оқу бөлiмiнiң бастығына) келедi.
Парк бойынша кезекшi оқу-көмекшi құрамының қатарынан оқу күнi кезеңiне тағайындалады және әскери кафедра бойынша кезекшiге бағынады. Ол өзiнiң мiндеттерiн Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң Iшкi қызмет Жарғысына сәйкес келетiн нұсқаулық талаптары бойынша орындайды Күндiзгi кезекшiлер студенттер қатарынан тағайындалады және әскери кафедра бойынша кезекшiге бағынады.
Әскери кафедра бойынша кезекшi мен күндiзгi кезекшiлердiң киiм түрiн әскери кафедра бастығы белгiлейдi.
Әскери кафедра бойынша кезекшiлердiң сол жақ кеудесiнде "Әскери кафедра бойынша кезекшi" ("Парк бойынша кезекшi") деген жазуы бар белгi болуы тиiс.
Iшкi нарядтағы барлық адамдардың мiндеттерi әскери кафедраның бастығы бекiтетiн нұсқаулықпен анықталады.
82. Оқу взводы бойынша кезекшi взвод командирiне бағынады. Ол оқу взводының оқу сабақтары дайындығына, құпиясыз көрнекi оқулықтар мен мүлiктердi алу мен өткiзуiне, сондай-ақ олардың бүтiн болуына және сақталуына жауап бередi, әскери кафедра бойынша кезекшiге оқу сабақтарына және жеке дайындыққа қатыспаған студенттер туралы мәлiмдеме жасайды.
Оқу взводтары кезекшiлерiнiң сол жақ кеудесiнде "Взвод бойынша кезекшi" деген жазуы бар белгi болуы тиiс.
83. Әскери даярлық бойынша оқу сабақтарына студенттер таза киiнiп келуге мiндеттi. Дала жаттығуларына және материалдық бөлiмдi зерттеу сабақтарына олар бағынатын министрлiктер мен ведомстволар бөлетiн қаражат пен қор есебiне жоғары оқу орындарымен алынған арнайы киiм киiп келулерi тиiс. Сыныптағы оқу сабақтарына студенттер оқу орнының ректоры белгiлеген киiмдi киiп келедi.
Әскери даярлық бойынша оқу сабақтары кезiнде қызмет сұрақтары бойынша студенттер өзара "Сiз" деп сөйлеулерi керек. Бастықтарға сөйлеген кезде олардың әскери атақтарын (қызметтерiн) атау керек. Мысалы: "Майор мырза", "Взвод командирi мырза". Аға бастық тұрған кезде атағы кiшiге сөйлер алдында ол үшiн одан рұқсат сұрау керек. Мысалы: "Майор мырза. Студент Сергазинге сөйлеуге рұқсат етiңiз". Оқытушының "Сәлеметсiздерме мырзалар!" деген сәлемдемесiне студенттер "Сәлеметсiзбе майор мырза!" деп жауап бередi.
Тексеру немесе үлкеннiң кiшiге сөйлеу кезiнде студент өзiнiң аты-жөнiн естiгенде "тiк тұру" жағдайын қабылдап, "Мен" деп жауап бередi, ал өз орнына тұру рұқсатын алған соң "құп болады" деп жауап қайтарады да өз орнына тұрады.
Оқу сабақтарына қатыспаған студенттердiң орнына оқу взводының командирi немесе бөлiмше командирi жауап бередi. Мысалы: "Студент Бекмұратов ауырып қалды".
Оқытушы немесе басқа бiр бастық сөйлеген кезде студент орнынан тұрып, "тiк тұру" қалпын сақтап, өзiнiң аты-жөнiн атап, қойылған сұраққа жауап қайтаруы тиiс.
Оқу сабақтарын жүргiзушiге сөйлеу қажет болған жағдайда студент қолын көтерiп рұқсат алған соң орнынан тұрып "тiк тұру" қалпын сақтап, өзiнiң аты-жөнiн атайды да, сұрақ қояды. Бұйрық алған кезде студент "құп болады" деп жауап бередi де, оны орындайды; бұйрықтың орындалғандығы туралы бұйрық берген бастыққа баяндайды.
Бастықтың сұрағына оң жауап берер кезде студент: "Тура сондай", ал терiс жауап қайтарарда - "Жоқ, олай емес" деп жауап бередi.
Оқытушы сабаққа келген кезде оқу взводы бойынша кезекшi мiндеттi түрде "Взвод! Тұрыңдар! Тiк тұрыңдар!" деп бұйрық бередi және мәлiмдеме жасайды.
Мысалы: "Майор мырза! Екiншi оқу взводы 18 адам санында тактикалық даярлық бойынша оқу сабағына дайын. Студент Байжұманов келген жоқ. Оқу взводы бойынша кезекшi студент Ибрагимов". Оқу сабағы аяқталған кезде оқытушының "Оқу сабағын аяқтаңдар!" деген бұйрығы бойынша ол: "Взвод! Тұрыңдар! Тiк тұрыңдар!" деп бұйрық бередi. Оқытушы сыныптан шыққан соң: "Взвод бостан! үзiлiс! (Оқу сабағы аяқталды)" деп жариялайды. Үзiлiс кезiнде ол тазалық сақтайды және бөлмеге таза ауа кiргiзедi. Мүлiктiң, оқу құралдарының, әдебиеттiң және студенттер дәптерлерiнiң сақталуын қадағалайды.
84. Әскери кафедра офицерлерi мен оқытушы - запастағы офицерлер әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттер үшiн бастық болып табылады. Әскери даярлықтың барлық түрлерi бойынша оқу сабақтары кезiнде берiлген оқытушылардың тапсырмаларын студенттер мiндеттi түрде орындаулары тиiс.
Осы кезеңде оқытушылар Оқу орындарының әскери кафедралары туралы Ережеде көрсетiлген марапаттаулар мен тәртiп жазаларын оларға қатысты қолданулары мүмкiн.
Ескертулерден басқа барлық марапаттаулар мен тәртiп жазалары студенттiң жеке карточкасына тiркелiп, оқу сабақтарының есеп журналына жазылады және кафедра бастығына баяндалады, содан кейiн взвод сабының алдында жарияланады.
Кафедра бастығының бұйрығында немесе ректордың бұйрығында жарияланған марапаттаулар мен жазалар факультет декандарына және оқу взводтарының әскери даярлықтан өтiп жатқан барлық студенттерiне дейiн жеткiзiледi.
85. Әскери даярлық бойынша студенттермен оқу сабақтарын өткiзуден бос әскери кафедраның профессор-оқытушы құрамы кафедраның қарамағында болады және жоспар немесе аға бастықтардың тапсырмалары бойынша жұмыстар орындайды.
86. Штаттық оқу-көмекшi құрам жұмысының тәртiбi әскери кафедра бастығымен бекiтiлген тiкелей мiндеттермен және күн тәртiбiмен белгiленедi.
87. Запастағы офицер-оқытушылар барлық жұмыс уақытында мiндеттi түрде әскери киiм киюлерi керек.

8. Әскери-патриоттық тәрбие және
бұқаралық-қорғаныс жұмысы

88. Студенттердi әскери-патриоттық тәрбиелеу олардың бойында Отанды қорғау бойынша ата-заң борышын орындауға қажеттi жоғары моральдық, кәсiби-жауынгерлiк және психологиялық қасиеттердi, ұйымшылдық пен тәртiптiлiктi қалыптастыруға бағытталады.
89. Әскери кафедрадағы әскери-патриоттық тәрбиенiң негiзгi мәселелерiне:
Отанымызды қорғау мұратын, Қазақстан Республикасы Конституциясының, мемлекет Президентiмiздiң әскери құрылыс жөнiндегi сұрақтарының, "Жалпы әскери мiндет және әскери қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының, әскери ант пен әскери жарғылардың талаптарын, әскери тәртiп пен қағидалардың мәнiн және маңызын түсiндiру; қараныз Z050000074
студенттер мен әскери кафедра жеке құрамының жоғары санасын және қырағылығын, Отан үшiн жанқиярлық пен қажеттi әскери-моральдық қасиеттерiн қалыптастыру;
халқымыздың басынан кешкен ерлiгi мен қарулы Күштердiң айтарлықтай жауынгерлiк салт-дәстүрлерiн және қазiргi кезеңде шешiлiп жатқан мәселелерiн насихаттау;
бастықтар мен үлкендердiң бұйрықтарын және тапсырмаларын нық және сөзсiз орындау қасиеттерiн, мемлекеттiң қорғаныс күшi мен ұлттық нақты қауiпсiздiгiн нығайту бойынша офицерлердiң Отан мен халық алдындағы борыш сезiмiн қалыптастыру;
мемлекетiмiздiң ұлтаралық достығын, Қазақстан Республикасын қорғауға дайындық сезiмiн нығайту жатады.
90. Әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттердің және әскери кафедралар жеке құрамының әскери-патриоттық тәрбиесi жөнiндегi мәселелер оқу сабақтары кезiнде, сондай-ақ сабақтардан тыс кезде басқа кафедралармен, факультеттермен және басқа да қоғамдық ұйымдармен бiрге шешiледi.
Оқу сабақтары кезiнде оқытушыларға Қазақстан Республикасы Конституциясының әскери құрылыс жөнiндегi ережелерi, "Жалпы әскери мiндет және әскери қызмет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының, әскери ант пен әскери жарғылардың талаптары, әскери тәртiп пен қағидалардың мәнi және маңызы түсiндiрiледi; әскери борыш алдындағы адалдық, жоғары қырағылық пен сана, Ұлы Отан Соғысы жылдары және бейбiтшiлiк кезiнде адамдардың көрсеткен ерлiктерi мен батырлықтарының мысалдары келтiрiледi.
Оқу сабақтарынан тыс уақытта әскери-патриоттық тақырып бойынша әңгiмелер мен баяндамалар, студенттердiң әскер, соғыс және еңбек ардагерлерiмен кездесулерi, әскери бөлiмдерге экскурсиялар өткiзiледi, әскери-деректi және хроникалық фильмдердi көрсету, әскери тақырып бойынша көркем әдебиеттi оқу және талқылау, әскери-қолтаңбалы спорт түрi бойынша және басқа iс-шаралар өткiзiледi.
91. Студенттердi әскери-патриоттық тәрбиелеуге арналған көрнекi материал Отанымызды қорғаушылардың патриотизмын, халықтың батылдығын және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi сарбаздарының ерлiк еңбегiн дәлелдi және толық ашып көрсету керек. Көрнекi материалдық мазмұны студенттер әскери даярлығының нақты мәселелерiмен тығыз байланысты.
92. Әскери кафедралар қоғамдық ұйымдарға бұқаралық-қорғаныс жұмысын жүргiзуде жан-жақты көмек көрсетедi; оқу орнында спорттық әскери-қолтаңбалы және әскери-техникалық түрлерiнiң дамуына елеулi әсер етедi; спорт кешендерiнiң, ал оқу жиындарында - Қарулы Күштер әскери-спорт кешенiнiң нормативтерiн тапсырудағы студенттердiң даярлығын ұйымдастыруға қатысады; кiшi калибрлi қарудан ату, қол гранатасын лақтыру, кедергiлер жолағынан өту және басқа да нормативтердi қабылдауға қатысады.
93. Әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттермен әскери-патриоттық тәрбиелеу және бұқаралық-қорғаныс жұмысын өткiзудің жоспары оқу орындары студенттерiнiң әскери-патриоттық тәрбиесi бойынша кепiлдемелерге сәйкес оқу жылына әскери кафедралармен өңделедi.
94. Әскери кафедра жеке құрамының және студенттердiң әскери даярлық тапсырмаларын орындау бойынша жарыстары Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң және Министрдiң тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыстар жөнiндегi орынбасары - Тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыстар департаментi бастығының бұйрықтары мен директиваларының талаптарына сәйкес әскери кафедра бастықтарымен ұйымдастырылады және өткiзiледi.
Студенттер арасындағы жарыстар олардың әскери даярлығының сапасын арттыруға, тәртiбiн нығайтуға, әскери-ғылыми, рационализаторлық, спорт және бұқаралық-қорғаныс жұмыстарға белсендi қатысуларына бағытталған.
Әскери даярлық тапсырмаларын орындау бойынша студенттердiң мiндеттерi және олардың орындауы оқу сабақтары мен тәрбие жұмысының есеп журналдарында және кафедраның көрнекi материалдарында көрсетiледi. Әскери даярлық тапсырмаларын орындау бойынша жарыстың қорытындылары: взводтарда - ай сайын, оқу жиындарында - апта сайын, факультеттер мен роталарда - семестр сайын және оқу жылы бойынша шығарылады.

9. Құпиялық режимі және құпиялық іс жүргізу жұмысы

95. Құпиялық iс жүргiзу жұмысын ұйымдастыру және әскери кафедраларда құпиялық режим сақтау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнің әскери бөлiмдерi, ұйымдары мен мекемелерi үшiн бекiтiлген талаптарға, Оқу орындарының әскери кафедралары туралы Ережеге және белгiленген әскери мамандықтар бойынша студенттердiң әскери даярлығына тiкелей басшылық ететiн бастықтардың нұсқауларына сәйкес жүзеге асырылады.
Құпиялық iс жүргiзу және құпиялық материалдарды сақтау үшiн әскери кафедраларда құпия бөлiмдерi (кiтапханалар) құрылады немесе оқу орындарының құпия бөлiмдерiнен құпиялық материалдардың сақталуын, есебiн және берiлуiн қамтамасыз ету жүктелетiн арнайы адамдар бөлiнедi. Құпия бөлiмдерiнiң қызметшiлерi әскери кафедра бастығына, ал құпиялық iс жүргiзу тәртiбi бойынша - оқу орындарының құпиялық бөлiм бастықтарына бағынады.
Құпия және аса құпия қару-жарақ пен әскери техника үлгiлерiн, жарғыларды, басшылыққа алынатын нұсқаулар мен құжаттарды оқып үйрену оларды қолданудың белгiлi тәртiбiн қамтамасыз ететiн арнайы жабдықталған бөлмелерде ұйымдастырылып жүргiзiледi.
96. Құпия құжаттар және әдебиет есеп кiтабы бойынша тiркеледi және олар құпия бөлiмдердiң немесе оқу орнының өкiлеттi құпия бөлiмдерiнiң арнайы жабдықталған бөлмелерiндегi жәшiктерде сақталады. "Қызмет бабында пайдалану үшiн" деген грифi бар құжаттар мен басылымдар жекелеген журналдарға (кiтаптарға) тiркеледi және қызметтiк үй-жайдағы сенiмдi жабылып сүргiш салынған шкафтарда сақталады.
97. Құпия құжаттар және басылымдар, сондай-ақ "Қызмет бабында пайдалану үшiн" деген грифi бар құжаттар мен басылымдар әскери кафедраның жеке құрамына, әскери кафедра бастығының бұйрығымен бекiтiлген оқу взводының уәкiлдерiне журналға қол қойғызып берiледi. Студенттер оқу взводы уәкiлдерiнен бұл құжаттар мен журналдарға қол қойғызып алады.
Құпия жазбалар жүргiзу үшiн кафедраның жеке құрамы мен студенттер белгiленген тәртiппен жұмыс дәптерлерiн рәсiмдейдi.
Взводқа арналған жұмыс дәптерлерi оқу орындары уәкiлдерiнiң сүргiш соғылған чемодандарында сақталады және ол студенттерге сабақ (өзiндiк даярлық) уақытында қол қойдырып немесе жетон арқылы берiледi. Грифi бар басылымдарды, жұмысшы дәптерлерiн беру және оларды қабылдау мiндеттi түрде беттерiнiң бар жоғын түгендегеннен соң жүргiзiледi.
Сабақ кезiнде оқу взводындағы құпия құжаттармен жұмыс iстеу тәртiбi сақталуы керек. Бұл үшiн жауапкершiлiк сабақ жетекшiсiне және оқу взводының командирiне жүктеледi.
Дала жағдайында сабақ жүргiзу кезiнде барлық құпия құжаттарды сабақ жетекшiсiнiң жеке өкiмi негiзiнде взвод уәкiлi қабылдайды. Құпия құжаттарды кафедра аумағынан күзет, қызмет үшiн пайдаланылатын көлiк және оларды сақтайтын чемодан (портфель) болған жағдайда ғана алып шығуға рұқсат етiледi.
98. Әскери кафедраның бастықтары өз орынбасарындағы және цикл бастықтарындағы құпия құжаттардың барлығына, кафедрадағы құпия жұмыстардың жағдайына және iс жүргiзу жұмысына бақылау жүргiзедi. Цикл бастықтары апта сайын цикл оқытушыларының қолындағы құжаттардың бар екендiгiн, ал оқытушылар әскери даярлық бойынша өткiзiлетiн сабақ күндерiнде студенттердiң қолындағы взводтар бекiтiп берген жұмыс дәптерлерiнiң барлығын тексередi. Тексерудiң қорытындылары туралы ойларын тiкелей өз бастықтарына баяндап отырады.

10. Әскери бөлімдердегі оқу жиындары

99. Әскери бөлiмдердегi студенттердiң оқу жиындары әскери дайындықтың аяқталу кезеңi болып табылады. Олар әскери дайындық оқу барысында студенттердiң алған командалық және әдiстiк дағдылары жетiлдiрiлетiн әскери жағдайларда практикалық оқыту мақсатында жүргiзiледi, бұл оқу орындарында машина жүргiзу, оқ ату және басқа да оқу-әскери тапсырмалар орындалады.
100. Әскери бөлiмдердегi оқу жиындарына студенттердi жiберудi әскери кафедралар даярлаған жеке тiзiмдер бойынша әскери комиссариаттар жүзеге асырады.
Оқу жиындарына жiберу алдында өз денсаулығы туралы шағым бiлдiрген студенттер тиiстi әскери-дәрiгерлiк комиссиялар медициналық куәландыру үшiн оқу орындары орналасқан жердегi әскери комиссариаттарға жiберiледi. Денсаулығына байланысты офицерлiк лауазымдағы әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдар оқу жиындарынан босатылады және офицерлiк құрамға аттестацияланбайды.
Студенттердiң әскерлерде және оқу жиындарын оқу орнының оқу жоспарымен белгiленген мерзiмде өткерулерiне кедергi келтiретiн әуелдi себептер болған жағдайда (ауырған, отбасы жағдайлары және т.б.) студенттiң жоғары оқу орындарын бiтiретiн жылы өткерулерiне рұқсат берiледi.
101. Студенттердiң әскери бөлiмдерге келуiне дейiн оқу жиындарының жеке құрамын Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнің Iшкi қызмет Жарғысының талаптарына сәйкес жабдықталған казармаларға немесе лагерлерге орналастыру ұйымдастырылады. Жабдықтау жоспарына сәйкес оларға тиiстi әскери (қызмет) тектерi үшiн белгiленген әскери киiм нысаны мен қатардағы құрамның ерекшелiк белгiсi, ал Қарулы Күштерде мерзiмдi әскери қызметтi бұрын өткерген және әскери атағы барларға атақтарына сәйкес берiледi.
Жиынның алғашқы күнi әскери кафедраның бастығы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң бастығына оқу жиынына келмеген студенттер туралы, олардың келмей қалу себептерiн көрсете отырып, жазбаша рапортпен баяндайды.
Жиынның бiрiншi күнi әрбiр студентке қару, жеке қолдану құралдары және басқа да жайдың заттары бекiтiлiп берiледi.
102. Студенттер оқу жиындары кезiнде тәулiктiк наряд қызметiн атқаруға тартылады. Iшкi қызмет жұмысын атқарғаны үшiн студенттерге оқу журналына баға қойылады.
Студенттердi әскери бөлiмдерде оқу жиындарын өткеру кезiнде оларды оқыту процесi мен тұрмыстық жағдайларын қамтамасыз етуге байланысты емес шаруашылық және басқа да жұмыстарға төтенше жағдайлардан басқа үзiлдi-кесiлдi тиым салынады.
103. Оқу жиындарын өткiзу кезiнде жиынға шақырылған әскери мiндеттемелер үшiн Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген барлық құқықтар мен мiндеттер студенттерге де таратылады. Жиын кезiнде студенттер курсанттар деп, ал әскери атақтары барлар сол атақтары бойынша аталады.
Жиынның барысында студенттердi әскери ант қабылдауға даярлау бойынша қажеттi жұмыстар жүргiзiледi. Әскери ант (Қазақстан Республикасы Президентінің 1992 жылғы 25 тамыздағы жарлығымен бекітілген) оқу жылының алғашқы жартысында әскери ант қабылдау тәртiбi туралы ереже мен белгiленген тәртiп бойынша салтанатты жағдайда қабылданады. Студенттердiң әскери ант қабылдағандығы жөнiнде шақыру учаскесiне тiркеу туралы куәлiкке (тiркеу куәлiгi): "әскери ант қабылдады (күнi, айы, жылы)" деп жазылады. Студенттердiң әскери ант қабылдағаны туралы тiзiмiнiң көшiрмесi бiр апта iшiнде оқу орнының әскери кафедрасына жолданады.
104. Оқу жиындарының әскери бөлiмдердегi өткеру кезеңiнде жүйелi түрде тәртiп бұзған, оқу жиындарын өтеуден бас тартатын студенттер әскери кафедра бастығының ұсынысы бойынша оқу орындары ректорларының бұйрығымен тәртiпсiздiгi үшiн әскери дайындықты өткiзуден босатылады. Ректордың шешiмiн алғаннан кейiн студенттер әскери дайындықтан босатылған әскери бөлiм командирлерiмен бiрге белгiленген тәртiппен оқу орнына қайтарылады.
105. Әскерлерде оқу жиындарын ұйымдасқан түрде бастау және сапалы өткiзу мақсатында Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң бастығы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi мен Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi Бас штабы департаменттерi, бас басқармалары мен басқармаларының бастықтары мен әскер түрлерiнiң қолбасшыларымен бiрлесе отырып мыналарды әзiрлейдi:
жиындар өткiзiлетiн құрамалар мен бөлiмдердiң тiзiмi қоса тiркелген Қорғаныс министрiнiң бұйрығы;
осы құрамалар мен бөлiмдердi жетпейтiн техника және қару-жарақпен жинақтау жоспары (N 13 қосымша);
жиындарды материалдық жабдықтау жоспары;
оқу жиындарын ұйымдастыру және өткiзу үшiн әскери бөлiмдерге көмек көрсету және оларды бақылау жоспары (N 14 қосымша).
106. Құрама (бөлiм) оқу орындарын ұйымдастыру жөнiнде бұйрық шығарады (N 15 қосымша), оқу жиындарының бағдарламасын өткiзудiң жоспар-кестесiн (N 16 қосымша), курсанттармен жүргiзiлетiн негiзгi шаралардың жоспар-календарын (N 17 қосымша), тәрбие жұмысының жоспарын (N 18 қосымша), материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету жоспарын (N 19 қосымша), спорт-бұқаралық шаралар жүргiзу және басқа да қажеттi құжаттарды әзiрлейдi.
107. Әскери кафедра студенттерiнiң оқу жиындарын өткiзуге дайындық кезiнде:
оқу жиындарының бағдарламасын өту жоспар-кестесiнiң жобасы және бөлiмге келгеннен кейiн нақтыланатын қажеттi оқу-әдiстемелiк құжаттар;
үлес берушi органдар мен әскери бөлiмдерге қару-жараққа, техникаға, оқ-дәрiлерге, киiм-кешекке, жабдықтарға, әскери тасымал құжаттарына, азық-түлiк - жол ақшаларына және iшкi қызметтi ұйымдастыру үшiн құжаттарға тапсырыс әзiрленедi;
жиындарда оқу процесiн қамтамасыз ету үшiн қажеттi әдебиет пен оқу құралдары дайындалады.
Тапсырыстар жиындар өткiзiлетiн жылдың алдындағы жылғы 1 қарашаға дейiн әскери бөлiмдерге жiберiледi және жиындар басталарға дейiн 40 күн бұрын анықталады (тапсырыстардың көшірмелері Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Кадрлар және әскери білім департаментінің бастығына жіберіледі).
108. Жиындарды өткiзу уақыты былай бөлiнедi:
24 күн әскери дайындыққа және бiтiру емтиханын тапсыруға жұмсалады;
бiр күн бөлiмге келгеннен кейiн орналасуға және iшкi қызметтi ұйымдастыруға арналады;
оқу жиыны бiткен соң қаруды, техниканы, алған мүлiктi өткiзуге тағы бiр күн кетедi.
109. Оқу жиындарында оқыту аптасының ұзақтығы 6 күн, күнiне 6 сағат сабаққа және 2 сағат өз бетiнше дайындыққа кетедi, демалыс қарсаңындағы күндерде (өз бетiнше дайындықсыз) 6 сағат сабақ болады, бұдан басқа тәрбие жұмыстарын жүргiзуге де уақыт көзделедi. Оқу сағаты - 50 минут.
Тактикалық және арнайы оқу-сабақтарды, әскери жұмыстарды, жауынгерлiк атысты, регламенттi жұмыстарды жүргiзу сабақтарын, әскери машиналарды айдауды өткiзу кезiнде оқу күнi уақытпен шектелмейдi.
Оқу жиындарында студенттермен парктегi шаруашылық жұмыстарымен айналасу күнi көзделмеген.
110. Оқу жиыны кезiнде бөлiм командирiнiң жоспары бойынша тактикалық (тактикалық-арнайы), роталық (батареялық) жаттығу, рота курсанттарын саптық қарау және жиын дабылы бойынша жеке құрамды төсегiнен тұрғызып, жаяу тәртiппен 15 километрлiк маршқа алып шығу, нормативтердi орындау жөнiндегi жұмыстар және т.б. өткiзiледi.
111. Тактикалық (тактикалық-арнайы), роталық (батареялық) жаттығулар тактикалық дайындықтың соққы кезегi болып табылады. Оны оқу жиынының бастығы жүргiзедi. Рота (батарея) командирiнiң мiндетiн бөлiм офицерлерi немесе әскери кафедра оқытушылары атқарады. Студенттер взвод, бөлiмше, жауынгерлiк топ, экипаж, оларға теңестiрiлгендер командирлерi қызметiн және бөлiмше құрамында қызмет атқарады. Жаттығу өткiзу жоспарын оқу жиынының бастығы әзiрлейдi және басталуына бiр апта қалғанда оны құрама командирi бекiтедi. Жаттығу бiр жақты немесе екi жақты болады және екi тәулiк бойы жүргiзiледi.
112. Құрамалар мен бөлiмдер командирлерi студенттермен оқу жиындарын ұйымдастыруға және оның сапалы өтуiне, студенттердiң оқуына, тәрбиесiне және әскери тәртiптiң жағдайына жауап бередi. Оларға: оқу жиындарын ұйымдастыру және өткiзу, студенттердi орналастырып, оларды белгiленген нормалар бойынша үлестiң барлық түрлерiмен (стипендиядан басқа) қамтамасыз ету; қару, әскери техника, әскери-оқу мүлiктерiн, оқ дәрiлер, моторесурстар, жанар-жағармай материалдарын және студенттермен оқу жиынын өткiзудi қамтамасыз ету үшiн қажеттi басқа да құралдарды беру; оқу алаңын, полигон атыс алаңын бөлу; бөлiнген қару мен әскери техниканы күзетудi ұйымдастыру; жиындарда студенттердiң әскери даярлығының сапасын бақылауды жүзеге асыру; бiтiру емтихандарын өткiзу және ұйымдастыру, оқу жиынының бастығын, оның тыл және техникалық бөлiмдер жөнiндегi орынбасарларын, рота (батарея) командирлерiн, құрылатын бөлiмшелер саны бойынша рота старшиналарын тағайындау жүктеледi.
Студенттермен оқу жиындарын ұйымдастыру және өткiзу тәртiбi құрамалар мен бөлiмдердiң жауынгерлiк даярлық жоспарларында жеке тарау болып, белгiленген нормалар бойынша моторесурстар, оқ-дәрiлер, жанар-жағар май және басқа да материалдар шығынының негiзделген есептемелерiмен қатар көрсетiледi.
113. Оқу жиынының бастығы болып студенттердiң оқу жиындары ұйымдастырылатын және өткiзiлетiн бөлiм (құрама) командирi орынбасарларының бiрi тағайындалады.
Оқу жиыны оқу бөлiмдерiнiң бастықтары болып әскери кафедра бастығының (цикл бастығының) орынбасарлары бекiтiледi.
Оқу жиындары бастығының тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыстар жөнiндегi орынбасарлары болып әскери кафедраның цикл бастықтары (аға оқытушылар) бекiтiледi.
Оқу жиындары бастығының тыл және техникалық бөлiм жөнiндегi орынбасарлары, курсанттар ротасының командирлерi болып офицерлер бекiтiледi, ал рота (батарея) старшиналары болып әскери бөлiмдер прапорщиктерi (мерзiмнен тыс қызмет старшиналары) бекiтiледi.
Курсант бөлiмшелерiн басқару үшiн бөлiнген офицерлер мен прапорщиктер (мерзiмнен тыс қызмет старшиналары) бөлiм бойынша бұйрықпен жарияланады және жиынның барлық мерзiмiнде әскери бөлiмдердегi қызмет мiндетiнен босатылады.
Жиынның басшы құрамын және оны өткiзу үшiн бөлiнген басқа да лауазымды адамдарды ауыстыру тек ерекше жағдайларда Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң келiсiмi бойынша жүзеге асырылады.
Оқу жиынына келген студенттер қатарынан 25-30 адамнан бөлiмшелер (топтар, экипаждар), взводтар және құрамында үш-төрт взводы бар роталар (батареялар) құрылады. Оқу бөлiмшелерiн құруды жиынның оқу бөлiмiнiң бастығы жүзеге асырады.
Алдын ала әскери кафедраларда даярлықтан өткен студенттер әскери бөлiм бойынша бұйрықпен взвод командирлерi, взвод командирлерiнiң орынбасарлары және бөлiмше (рота, экипаж) командирлерi болып тағайындалады. Оларды дайындау әскери кафедра әзiрлеген бағдарламалар бойынша үш күндiк оқу-әдiстемелiк оқу-сабақтары үстiнде жүргiзiледi.
Взвод командирлерiнiң мiндеттерiн атқару үшiн Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi әскери училищелерiнiң жоғарғы курс курсанттарын тағайындауға болады.
114. Оқу жиынының бастығы студенттердiң жауынгерлiк даярлығына, әскери тәртiбiне, қару, жауынгерлiк және басқа да техниканың, сондай-ақ жиынның материалдық құралдарының жағдайына және олардың сақталуына жауап бередi.
Ол жиынның барлық жеке құрамының тiкелей бастығы болып табылады және қабылдау пунктiн күшейтудi, санитарлық өңдеудi және жабдықтауды, студенттердi қабылдауды, оларды орналастыруды және үлестiң барлық түрлерiмен қамтамасыз етудi; iшкi және қарауыл қызметiн, жауынгерлiк даярлықты ұйымдастырады, сондай-ақ саптық тексерудi, "Жиын" дабылы бойынша жеке құрамның көтерiлуiн, 15 шақырымдық марш жасауды өткiзедi және тактикалық (тактикалық-арнайы), арнайы жаттығулардың өткiзiлуiне жетекшiлiк етедi, бiлiм берудiң негiзгi тақырыптары бойынша оқу-әдiстемелiк құжаттарды бекiтедi, сабақтардың өткiзiлуiне бақылау жасайды, қару-жарақтың, әскери техниканың және басқа да мүлiктiң жағдайын және сақталу тәртiбiн орнатады, жауынгерлiк даярлықтың қорытындысын шығарады, студенттердiң Қарулы Күштер әскери-спорт кешенiнiң нормаларын тапсыруын ұйымдастырады, бiтiру емтиханын ұйымдастыру мен өткiзуге қатысады, жиын аяқталғаннан кейiн студенттердiң қызмет мiнездемелерiн қарайды.
115. Әскери кафедралардың бастықтары оқу жиындарындағы студенттер жауынгерлiк даярлығының ұйымдастырылуы мен сапасына және олармен тиiмдi тәрбие жұмысын өткiзуге жауап бередi. Олар сол оқу орнының мамандығы бойынша даярлықтан өтiп жатқан жиындар жеке құрамының тiкелей бастықтары болып табылады.
Әскери кафедра бастықтарына: студенттердiң әскери бөлiмдердегi оқу жиындарынан өтуiн даярлауды ұйымдастыру; студенттердiң әскери бөлiмге дер кезiнде және ұйымдаса келуiн қамтамасыз ету; оқу жиыны бастығының тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмысы жөнiндегi орынбасарын, оқу жиыны оқу бөлiмiнiң бастығын, курсант роталарының командирлерiн тағайындау; арнайы пәндер бойынша оқу-сабақтарын өткiзу үшiн кафедрадан оқытушылардың қажеттi санын бөлу;
оқу жиыны оқу бағдарламаларының студенттермен өту жоспарын өңдеу және олармен оқу-сабақтарының сапалы өткiзiлуiн қамтамасыз ету; студенттердi взвод командирлерiнiң, взвод командирлерi орынбасарларының, бөлiм (есеп, экипаж) командирлерiнiң қызметтерiне iрiктеу және оларды өз қызмет мiндеттерiн орындауға үйрету; нұсқау-әдiстемелiк сабақтар өткiзу; оқытушылардың сабақтарға даярлануына және оларды өткiзу сапасына бақылау жасау; бiтiру емтихандарын ұйымдастыру мен өткiзу жүктеледi.
116. Жиын оқу бөлiмiнiң бастығы бөлiм штабымен, жиын бастығымен және басқа да лауазымды адамдармен осы Нұсқаулықтың 106 бабында қарастырылған құжаттарды, соның iшiнде оқу жиындары жауынгерлiк даярлығының жоспарын өңдеп, анықтайды және олардың курсант бөлiмшелерiнде орындалуын бақылайды;
роталық (батареялық) сабақ кестесiнiң құрылуын ұйымдастырады, жеке өзi офицерлермен көрнекi және нұсқау-әдiстемелiк оқу сабақтарын өткiзедi;
тәулiктiк наряд қызметiн ұйымдастырады және оған бақылау жасайды. Жиынды ұйымдастыру үшiн ол оның басталуына кемi 7 күн қалғанда бөлiмге жiберiледi.
117. Барлық оқу жиыны кезiнде әскери кафедрадан оқытушы құрам бөлiнедi.
Оған: оқу, кеңес сабақтарын және өз бетiнше даярлықты ұйымдастыру мен өткiзу;
курсант бөлiмшелерiнiң командирлерiмен нұсқау-әдiстемелiк оқу сабақтарын, студенттермен тәрбие және спорт-бұқаралық жұмыстарын өткiзу; iшкi наряд қызметiнiң атқарған жұмысын тексеру, бiтiру емтихандарын өткiзуге қатысу жүктеледi. Оларға Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң тәртiптiк жарғысында көрсетiлген тәртiп құқықтары ұсынылады.
118. Жиындардың басталуына 3-4 күн қалғанда курсант бөлiмшелерiне тағайындалған офицерлер мен прапорщиктер (мерзiмнен тыс қызметтегi старшиналар) бөлiм командирлерiнiң басшылығымен жиындарды ұйымдастыру мен өткiзу бойынша бұйрықтар мен директивалар, жауынгерлiк даярлық бойынша құжаттар, оқу жиындарындағы студенттер әскери даярлығының бағдарламалары оқып танылатын үш күндiк оқу-әдiстемелiк жиындар жоспарланып, өткiзiледi; саптық, дене даярлығы, жалпы әскери жарғылар мен басқа да пәндер бойынша нұсқау-әдiстемелiк сабақтар жүргiзiледi. Бұл пәндер бойынша олар жетекшiлер немесе жетекшiлердiң көмекшiлерi болып тағайындалуы мүмкiн.
119. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнде жыл сайын студенттердiң оқу жиындары басталу қарсаңында әскер түрлерi, департаменттер мен басқармалар, құрамалар мен бөлiмдер өкiлдерiмен, әскери кафедра бастықтарымен және жиындарды ұйымдастыру, материалдық жағынан қамтамасыз ету мен бiтiру емтихандарын өткiзу мәселелерi бойынша бiтiру емтихандық комиссияларының төрағаларымен бiр күндiк нұсқаулық кеңестер өткiзiледi.
120. Оқу жиыны аяқталған соң рота командирлерi әскери кафедра оқытушыларының қатысуымен әрбiр студентке қызметтiк мiнездеме бередi. Онда студенттердiң моральдық, командирлiк, әдiстемелiк және iскерлiк қасиеттерi, дамуының жалпы деңгейi, оқуға деген көзқарасы, қару-жарақ пен әскери техниканы, жарғылар мен нұсқаулықтарды бiлуi, тәртiбi, бастамшылдығы, жиындықтарды жеңу қабiлеттерi, мiнез-құлық ерекшелiктерi, қоғамдық жұмысқа қатысуы, дене даярлығы, бiтiру емтихандарының қорытындылары және басқа да деректер бейнеленедi.
Қорытындыда белгiленген әскери мамандығы бойынша студент офицер әскери атағын алуға лайықты немесе лайықты емес екендiгi көрсетiледi.
Мiнездемелерге оқу жиыны бастығының қолы қойылып, бөлiмнiң (құраманың) мөрi басылады да, оқу орнына жiберiледi.
121. Әскери даярлықтың толық курсын және әскерлердегi оқу жиындарын өткен, әскери даярлық бойынша бiтiру емтихандарын дер кезiнде тапсырған, әскери комиссариаттармен келiсiлген студент - ер азаматтар медициналық куәландырудан өту үшiн тиiстi әскери-дәрiгерлiк комиссияларға жiберiледi. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнде офицерлiк құрам лауазымдарындағы қызметке денсаулық жағдайы бойынша жарамды деп танылған студенттер запастағы офицерлер атағын алу үшiн аттестациядан өтедi. Белгiленген мерзiмде медициналық куәландырудан өтпеген, немесе әскери-дәрiгерлiк комиссияларымен әскери қызметке жарамсыз деп танылған студенттер запастағы офицер атағын алуға аттестация тапсырмайды.

11. Сынақтар, курстық және бітіру емтихандары

122. Әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттер тиiстi мамандықтар бойынша әскери даярлық бағдарламаларымен белгiленген сынақтарды, курстың және бiтiру емтихандарын тапсырады.
Сынақтар студенттердiң өткен материалды игергендiгiн тексерудiң формасы болып табылады. Сынақтар практикалық дағдылар мен теориялық бiлiмдi тексеру үшiн өткiзiледi. Сынақтар емтихандық сессия басталмас бұрын қабылданады.
Сынақтарды тапсыру нәтижелерi "есепке алынды" немесе "есепке алынбады" деп бағаланады.
Курстық емтихандар пәндердi немесе бағдарлама тарауларын оқып үйренудiң қорытынды кезеңi болып табылады және студенттердiң теориялық бiлiмдерiнiң деңгейiн, олардың дағдылары мен алған бiлiмдерiн тапсырмаларды шешуде қолдана бiлулерiн, қару-жарақ пен әскери техниканы игергендiгiн, сондай-ақ жарғылармен және басқа да арнайы әдебиетпен өз беттерiнше жұмыс iстей бiлулерiн тексерудi және бағалауды мақсат етедi.
Курстық емтихандарға дайындалу мен оларды тапсыру үшiн студенттерге оқу жоспарымен емтихандық сессия кезiнде бөлiнетiн уақыт есебiнен 3-4 күн берiледi.
123. Курстық емтихандарға оқу бағдарламаларымен белгiленген барлық зертханалық, практикалық және басқа да жұмыстарды тапсырған және әскери даярлықтың барлық пәндерi бойынша аттестацияланған студенттер жiберiледi.
Курстық емтихандар әскери кафедра бастығымен бекiтiлген билеттер (тест сұрақтары) бойынша қабылданады. Әр билетке 3-5 сұрақ енгiзiледi, олардың кем дегенде 1-2 практикалық сұрақтар. Курстық емтихандарды тест әдiсiмен қабылдауда оған 15-20 теориялық сұрақтар енгiзiледi, практикалық (2-3) сұрақтар жеке тапсырылады. Егер тест пен практикалық сұрақ бағасы "өте жақсы" деп бағаланса, "өте жақсы" деген баға; екi жеке-жеке баға "жақсыдан" төмен болмаса, "жақсы"; екi баға "қанағаттанарлықтан" төмен болмаса, "қанағаттанарлық" бағасы; екеуiнiң бiрi "қанағаттанарлықсыз" болса, "қанағаттанарлықсыз" деген баға қойылады.
Емтихандар мен сынақтарды цикл бастықтары - аға оқытушылар және аға оқытушылар қабылдайды.
Ағымдағы семестрдiң емтихандары мен сынақтарын мерзiмнен бұрын тапсыруға мерзiмдi әскери қызметiн өтеген, әскери даярлық бойынша сабақтарға оң қарайтын және оқудың барлық пәндерiнен жақсы аттестацияланған студенттер жiберiлуi мүмкiн.
124. Студенттердiң емтихандардағы үлгерiмi "өте жақсы", "жақсы", "қанағаттанарлық" және "қанағаттанарлықсыз" деген бағалармен анықталады.
Барлық бағалар емтихандық ведомоске, ал жақсылары - студенттiң сынақ кiтапшасына енгiзiледi. Емтихан ведомостерi мен сынақ кiтапшаларында әскери пәндер әскери даярлық деп аталады.
Әскери даярлықтың емтихандар мен сынақтар өткiзiлмейтiн пәндерi бойынша курстық және семестрлiк қорытынды бағалары ағымдағы бақылау негiзiнде қойылады. Қорытынды баға тек есеп журналдарына қойылады және қорытынды шығарған кезде есепке алынады.
Курстық емтихандарды тапсырмаған студенттер, емтиханды қайта тапсыруға әскери кафедра бастығы бекiткен уақытта жiберiледi.
Белгiленген мерзiмде курстық емтихандарды немесе сынақтарды тапсырмаған және әскери даярлықтың екi не одан артық пәндерiнен "қанағаттанарлықсыз" бағалары студенттер, әскери кафедра бастығының ұсынысы бойынша оқу орны ректорының бұйрығымен әскери даярлықтан шектеледi.
Қанағаттанарлықсыз баға алған емтиханды емтихандық сессия кезiнде қайта тапсыруға рұқсат етiлмейдi. Емтиханды қайта тапсыру екi реттен артық рұқсат етiлмейдi.
Емтиханды қайта тапсырудың екiншi ретiнде, оны әскери кафедра бастығының бұйрығымен тағайындалатын комиссия қабылдайды.
125. Оқу жылындағы әскери даярлық қорытындысы мен оқу жиындарын өткiзу қорытындысы бойынша әскери кафедраның бастығы бұйрық шығарады.
Әскери даярлық бойынша қорытынды шығаруда студенттердің жеке бағасы осы Нұсқаулықтың 150 бабындағы талаптарға сәйкес қойылады. Әскери даярлықтың үздiк бiтiрушiсi болып әскери даярлық бағдарламасын игергендiгi үшiн "өте жақсы" деген жалпы бағасы бар, мiнсiз тәртiптi және әскери ғылыми жұмысқа белсендi қатысатын студент саналады.
126. Бiтiру емтихандары запастағы офицерлердi даярлаудың қорытынды кезеңi болып табылады. Олар студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын игеру деңгейiн тексерудi, теориялық бiлiмдерiнiң деңгейiн, олардың дағдылары мен алған бiлiмдерiн тапсырмаларды шешуде қолдана бiлулерiн, қару-жарақ пен әскери техниканы игергендiгiн, сондай-ақ жарғылармен және басқа да арнайы әдебиетпен өз беттерiнше жұмыс iстей бiлулерiн тексерудi және бағалауды мақсат етедi.
127. Бiтiру емтихандары Жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедралар туралы Ереженiң талаптарына сәйкес ұйымдастырылады.
Бiтiру емтихандарына әскери кафедрадағы әскери даярлықтың толық курсын және әскери бөлiмдердегi оқу жиындарын өткен студенттер жiберiледi. Әскерлердегi және оқу орындарындағы (оқу орындарындағы бітіру емтихандары студенттердің оқу жиындарын толығымен өткеннен кейін өткізіледі. Бітіру емтихандарын өткізуге қажетті уақыт оқу орындарының ректорларымен бөлінеді) бiтiру емтиханын өткiзу үшiн оқу взводына үш күн (2 күн даярлыққа және 1 күн емтиханды тапсыруға) бөлiнедi.
128. Бiтiру емтиханы оқу орындарында және әскери бөлiмдердегi аумақта, парктерде, полигондар мен басқару орындарында, атыс және арнайы қалашықтарда, атыс далаларында, қажеттi әскери техниканы, қару-жарақты қолданумен арнайы сыныптарда (зертханаларда) өткiзiледi және оған студенттердің бағдарлама көлемiндегi бiлiмдерiн, қабiлеттерi мен дағдыларын тексеру жатады.
129. Әскери даярлық бойынша студенттерден бiтiру емтихандарын қабылдау үшiн әрбiр оқу орнында бiтiру емтихандық комиссиясы тағайындалады. Ол комиссия тағайындау туралы бұйрық шыққан күннен бастап жыл бойы жұмыс iстейдi. Студенттердiң даярлығы екi не одан көп мамандықтар бойынша жүргiзiлетiн кафедраларда бiтiру емтихандық комиссиясы әрбiр әскери мамандық бойынша шағын комиссияларға бөлiнуi мүмкiн.
130. Әскерлердегi бiтiру емтихандарын қабылдау жөнiндегi комиссиялардың (шағын комиссиялардың) төрағалары болып студенттердің оқу жиындары өткiзiлiп жатқан әскери бөлiмдердiң, құрамалардың командирлерi тағайындалады.
Бiтiру емтихандық комиссияларының жұмысы басталмас бұрын олардың төрағаларымен нұсқаулық кеңестер өткiзiледi.
131. Бiтiру емтихандық комиссияларының төрағалары болып жоғары әскери бiлiмi және ерекше жағдай ретiнде, жоғары бiлiмi мен студенттердiң әскери даярлық бейiнiне сәйкес мамандығы бар офицерлер: кемi 50% сол оқу орнынан, 40-50% әскери бөлiмдерден, Қорғаныс министрлiгiнiң әскери-оқу орындарынан және басқа оқу орындарының әскери кафедраларынан тағайындалады. Бiтiру емтихандық комиссияларының құрамына сондай-ақ, оқу орындары ректораттарының өкiлдерi кiруi мүмкiн.
Бiтiру емтихандық комиссияларының мүшелерi: құрамалар мен бөлiмшелер командирлерiнiң бұйрықтарымен бiтiру емтихандарының әскерлерде, оқу орындары ректорларының бұйрықтарымен - бiтiру емтихандарының оқу орындарында өткiзiлу кезiнде тағайындалады.
Студенттерден бiтiру емтихандарын қабылдау жөнiндегi бiтiру емтихандық комиссияларының (шағын комиссияларының) төрағаларын тағайындау үшiн оқу орындарының ректорлары жыл сайын, жиындардың басталуынан 2-3 ай бұрын Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң әскери бiлiм беру Бас басқармасына офицер құрамының бөлiнуi туралы тапсырыс ұсынады.
132. Бiтiру емтихандарын өткiзер алдында әскери кафедра емтихандық билеттердi (тест сұрақтарын), лездемелердi, тапсырмаларды, бiтiру емтихандарының кестесiн, оқу және көрнекi құралдарының тiзiмiн, емтихандарда қолданылуы мүмкiн материалдық қамтамасыз ету құралдарының (қару-жарақ, әскери техника, құрал-жабдықтар және т.б.) тiзiмiн өңдейдi. Аталған құжаттар емтихандардың басталуына кемi бiр ай қалғанда өңделедi.
Әскери кафедрамен сондай-ақ, студенттердiң әскери даярлық бойынша курстық емтихандар мен сынақтарды тапсырулары және олардың оқу жиындарынан өткендiгi, әскери ант қабылдағандығы мен тәртiптiгi туралы анықтама әзiрленедi.
133. Билеттер (тест сұрақтары), лездемелер және бiтiру емтиханының тапсырмалары әскери кафедра мәжiлiсiнде өңделедi және талқыланады. Әр билетке 4-5 сұрақтан (олардың 2-3 практикалық) енгiзiледi. Билеттердегi сұрақтар бiтiру емтиханына шығарылатын пәндер бойынша бағдарламаның барлық тарауларын қамту керек. Студенттердiң тактикалық (тактикалық-арнайы) тапсырмаларды шешу қабiлеттерiн тексеру үшiн нөмерлерi билеттерде көрсетiлетiн лездемелер өңделедi.
Бiтiру емтиханын тест әдiсiмен өткiзуде тестке бiтiру емтиханына шығарылатын әрбiр пән бойынша 15-20 сұрақ енгiзiледi.
Билеттердiң саны взводтағы емтихан тапсырушы студенттердiң санынан 10% артық болуы тиiс. Емтихан билеттерiмен алдын ала таныстыруға тиым салынады.
134. Бiтiру емтихандық комиссиясының төрағасы және мүшелерi емтихан қабылдау басталмас бұрын әскери кафедра бастығының (оқу жиындарында әскери кафедраның бастығы болмай қалған жағдайда әскери кафедрадан тағайындалған офицер - топ жетекшісі сөз сөйлейді) оқу орнында студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын орындаулары және олардың оқу жиындарын өтулерi туралы баяндамасын тыңдайды, Запастағы офицерлер бағдарламасы бойынша жоғары оқу орындары студенттерiнiң (курсанттарының) әскери даярлығы туралы Ереженiң, Оқу орындарының әскери кафедралары туралы Ереженiң, әскери даярлық бағдарламаларының, осы Нұсқаулықтың және басқа да басшылыққа алынатын құжаттардың талаптарын оқып бiледi, оқу-тәрбие процесiнiң және оқу материалдық-техникалық базасының ұйымдастырылуымен танысады, кафедрамен ұсынылған құжаттар мен материалдарды қарайды.
Әскери кафедра бiтiру емтихандық комиссиясына бiтiру емтиханына жiберiлген студенттердiң тiзiмiн, оқу орнының ректорымен (оқу жиыны бастығымен) бекiтiлген емтихан өткiзу кестесiн, емтихандық комиссия мәжiлiстерiнiң хаттамалар ведомостерi мен бланктерiн және басқа да қажеттi материалдар мен құжаттарды ұсынады.
Бiтiру емтихандық комиссиясының төрағасы бiтiру емтиханы басталмас бұрын комиссия жұмысының жоспарын, шағын комиссияның құрамын, емтихан билеттерiн, жауапқа дайындалу кезiнде студенттердiң қолдануына рұқсат етiлетiн көрнекi құралдары мен анықтама тәрiздi материалдардың тiзiмiн бекiтедi, емтиханды қабылдау тәртiбiн, бiлiмдерi мен практикалық дағдыларын бағалаудың бiрдей талаптарын, сондай-ақ емтихандарды өткiзу мәселелерi бойынша студенттер мен офицерлердi жеке қабылдау уақытын анықтайды, комиссия мүшелерiмен бiтiру емтиханын ұйымдастыру бойынша нұсқау кеңесiн өткiзедi және олардың мiндеттерiн өзара белгiлейдi.
Бiтiру емтихандық комиссиясы мүшелерiнiң келмегендiгi немесе кешiгуi жайлы оның төрағасы жұмыс басталар алдында Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң бастығына баяндайды және бiтiру емтихандық комиссиясының үздiксiз жұмысын қамтамасыз ету шараларын қабылдайды.
135. Взводтағы емтихан өткiзу орнында әскери даярлық бағдарламасы, емтихан ведомосi, емтихан билеттерi, тактикалық лездемелер мен практикалық жұмыстарға арналған тапсырмалар, қажеттi техника, қару-жарақ пен құралдар, жауынгерлiк жарғылар, анықтама әдебиет және топографиялық карталар, оқу сабақтарының есеп журналы болуы тиiс.
136. Емтихан басталар алдында оқу взводтарының жеке құрамы комиссия төрағасына өзiн таныстырады; студенттерге комиссия құрамы мен емтихандарды тапсыру тәртiбi жарияланады.
137. Емтихан басталған кезде жауапқа дайындалу үшiн 3-4 адам шақырылады.
Бiр студент емтихан тапсырып болған соң келесiсi шақырылады. Емтихан тапсыруға келген студент комиссия (шағын комиссия) төрағасына өзiнiң келгендiгi туралы айтып, оның рұқсаты бойынша билет алады және нөмерiн атайды, мазмұнымен танысады, оқу бөлiмiнiң мөрi басылған таза парақтарды алады да, рұқсат алған соң жауапқа дайындалады. Жауапқа дайындалу үшiн студенттерге 45 минутқа дейiн уақыт, ал билет бойынша жауап беруге 30 минут берiледi.
Емтихан кезiнде студенттер әскери даярлық бағдарламаларын, сондай-ақ анықтамаларды, карталарды, кестелердi, сөздiктердi, макеттердi, плакаттарды және емтихандық комиссия төрағасымен бекiтiлген тiзiмге сәйкес басқа да құралдарды қолдана алады.
Жауап беруге дайын екендiгi туралы студент комиссия (шағын комиссия) төрағасына баяндайды, және рұқсат алған соң, емтихан билетiнiң сұрақтарына жауап бередi.
138. Студенттерден емтихандарды қабылдау емтихандық комиссияның барлық мүшелерiнiң қатысуымен өткiзiледi. Емтихан билетiнiң теориялық сұрақтарына студенттер материалдық құралдарды, макеттердi, плакаттарды, кестелердi қолдана отырып, жауап бередi.
Теориялық сұрақтарға жауап берген соң және практикалық жұмыстарды орындағаннан кейiн емтихан тапсырушы қойылған сұрақтарға жауап қайтарғандығы туралы комиссия (шағын комиссия) төрағасына баяндайды. Емтихан тапсырушының жалпы бiлiмiн тексеру мақсатында комиссия мүшелерi бағдарламалық материал көлемiнде қосымша сұрақтар қоя алады.
Егер емтихан тапсырушы студент билет сұрақтарына жауап қайтара алмаса, басқа билет алуға рұқсат берiледi, бiрақ жауабының бағасы бiр балға төмендейдi. Сұрақтарына жауап берiлген билеттер емтихан тапсырушы оқу взводында (тобында) қайта қолданылмайды.
Емтихан тапсырушылардың бiлiмiн бағалауда келiспеушiлiк туған жағдайда соңғы шешiмдi комиссия төрағасы қабылдайды.
139. Емтихан барысындағы студенттер бiлiмдерiнiң және практикалық дағдыларының бағасы пәндердiң жеке бағалары, билет сұрақтарына қайтарған жауаптары бойынша анықталады. Үш, төрт (бес) жеке баға болған жағдайда: жеке бағалардың бiреуi (екеуi) ғана "жақсы", ал басқалары, соның iшiнде практикалық жұмыс, "өте жақсы" болса, "өте жақсы" деген баға; жеке бағаларының бiреуi (екеуi) ғана "қанағаттанарлық", ал басқалары, соның iшiнде практикалық жұмыс, "жақсы" немесе "өте жақсы" болса "жақсы"; практикалық жұмыс бағасынан басқа жеке бағаларының бiреуi ғана "қанағаттанарлықсыз" болса, "қанағаттанарлық" бағасы; қойылған шарттар қанағаттанарлық бағаға орындалмаған болса "қанағаттанарлықсыз" бағасы қойылады.
Егер емтиханда тексерудiң екi формасы - ауызша жауап беру және практикалық тапсырманы шешу белгiленген болса, жалпы бағасы: ауызша жауап беру мен практикалық тапсырманы шешу бағалары "өте жақсы" болған жағдайда "өте жақсы"; екi жеке бағалары "жақсыдан" төмен болмаса "жақсы"; екi жеке бағалары "қанағаттанарлықтан" төмен болмаса "қанағаттанарлық"; екеуiнiң бiреуi "қанағаттанарлықсыз" болса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады. Бiтiру емтихандарында көрсетiлген студенттердiң бiлiмдерi мен практикалық дағдыларының қорытынды бағасы осы Нұсқаулықтың 146-150 баптарына сәйкес анықталады. Әр оқу взводының бiтiру емтиханын тапсыру қорытындылары хаттамамен рәсiмделедi (20 қосымша).
Әскери даярлық бойынша бiтiру емтихандарын тапсырмаған студенттер Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң бастығы белгiлеген мерзiмде қайта тапсыруға жiберiледi.
140. Бiтiру емтихандық комиссиясының төрағасы бiтiру емтихандарын қабылдау аяқталған соң қорытынды есеп жасайды. Онда бiтiру емтихандық комиссиясының жеке құрамын, бiтiру емтихандарын тапсыруға тартылатын және әскери даярлық бойынша (әрбiр мамандық бойынша) бiтiру емтихандарын тапсырған студенттердiң санын, бiтiру емтихандарының қорытындыларын, студенттердiң бағдарламаны игерудегi жетiстiктерi мен кемшiлiктерiн, студенттерге әскери бiлiм беру сапасын арттыру жөнiндегi ұсыныстарды көрсетедi.
Есепке комиссия төрағасы мен хатшысының қолдары қойылады және бiр апта iшiнде Қорғаныс министрлiгi әскери бiлiм беру Бас басқармасының бастығына әрiде Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң бiрiншi орынбасары - Бас штаб бастығына баяндау үшiн жолданады. Есептiң көшiрмесi оқу орнының ректорына жiберiледi.

12. Студенттердің әскери кафедралардағы
әскери даярлығын тексеру

141. Кафедраларда жан-жақты және жеке тексерулер жүргiзiледi.
Жан-жақты тексерулер Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң, Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрiнiң және олардың орынбасарларының бұйрықтары мен директиваларының, тиiстi мамандықтар бойынша студенттердiң әскери даярлығына тiкелей басшылық ететiн бастықтар бұйрықтарының және олардың әскери бiлiм алу бағдарламаларының кафедраларда орындалуын, Отанына және Қазақстан Республикасы Үкiметiне шексiз берiлген запастағы бiлiктi офицер кадрларының даярлығы қалай өтiп жатқандығын анықтауды мақсат етедi.
Жеке тексерулер әскери кафедралар қызметiнiң кейбiр мәселелерi бойынша қажеттiлiгiне қарай өткiзiледi.
Тексерулер оқу орнының оқу-тәрбие процесiне нұқсан келтiрместен жүргiзiледi. Кейбiр жағдайда әскери кафедрадағы оқу сабақтарының кестесiне өзгерiстер енгiзуге рұқсат етiледi.
142. Жан-жақты тексерулер Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң бастығымен әзiрленетiн бiрыңғай жылдық жоспар бойынша Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң комиссияларымен жүргiзiледi.
Жоспар, қажеттiлiгiне қарай, Бiлiм және ғылым министрлiгiмен келiсiледi және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң бiрiншi орынбасары - Бас штаб бастығымен бекiтiледi.
Әскери кафедраларды тексеруде комиссиялар құрамына Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгiнiң, сондай-ақ тексерiлiп отырған оқу орны бағынатын Қазақстан Республикасы министрлiктерi мен ведомстволарының өкiлдерi қатыса алады.
Әскери кафедраны жан-жақты тексеру 4-5 жылда бiр рет жүргiзiледi.
Қанағаттанарлықсыз баға алған кафедра алдыңғы тексеруден соң келесi жылы қайта тексерiледi. Тексеру ұзақтылығы 8-10 күн.
143. Әскери кафедраларды жан-жақты тексерудiң негiзгi элементтерiне оқу жұмысының ұйымдастырылуы, студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын игеруi, офицерлер мен прапорщиктердiң кәсiби даярлығы, оқытушы құрамның оқу сабақтарын жүргiзу сапасы, әдiстемелiк жұмыс жағдайы, оқу материалдық-техникалық базасының жағдайы, iшкi қызмет пен iшкi тәртiп жағдайы жатады. Сондай-ақ, әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, шығармашылық және рационализаторлық жұмыс жағдайы, әскери кафедраны офицер құрамымен, прапорщиктермен және оқу-көмекшi құрамымен жинақтау сапасы, құпиялық режим және құпия iс жүргiзу жұмысы мен студенттердiң әскери даярлығына жетекшiлiк етудiң сапасы тексерiледi.
Бастықтардың нұсқауы бойынша тексеру бағдарламаларына басқа да мәселелердiң енгiзiлуi мүмкiн.
Жан-жақты тексеру бағдарламалары комиссия жұмысының басталуына 7-10 күн қалғанда тиiстi оқу орындарының ректорлары мен әскери кафедралардың бастықтарына дейiн жеткiзiледi.
144. Әскери кафедраны жан-жақты тексеру, әдеттегiдей, студенттер әскери даярлығының, әскери кафедрадағы офицерлердiң, сондай-ақ әскери даярлық күндерi оның оқу сабақтарына қатысқан студенттердiң саптық қарауын өткiзудiң жағдайы туралы оның бастығының баяндамасын тыңдаудан басталады.
145. Оқу жұмысының ұйымдастырылуы әскери кафедра мен циклдарда жоспарлау, есеп құжаттары бойынша және оқу сабақтары кезiнде тексерiледi.
Сонымен қатар оқу процесiн ұйымдастыру бойынша 21 қосымшада көрсетiлген құжаттардың өңделуi мен сапасы, олардың белгiленген талаптарға сәйкестiгi, әскери даярлық бағдарламасының орындалу дәрежесi, оқытылатын пәндер тақырыптарын өтудiң дәйектiлiгi, оқытушы құрамның оқу жүктемесi және оның белгiленген нормаларға сәйкестiгi, әскери кафедраның студенттердi оқу жиындарына дайындау бойынша iс-шаралары, оқу сабақтарының кафедра басшылығымен бақылауға алынуының ұйымдастыруы мен тиiмдiлiгi, офицерлер мен студенттердiң өз бетiнше жұмысын ұйымдастыру зерделенедi.
Оқу жұмысын ұйымдастырғандығы үшiн әскери кафедраға:
оқу жұмысын жоспарлау, ұйымдастыру және есепке алу бойынша барлық құжаттар дер кезiнде орындалып, студенттердiң әскери даярлығы бойынша оқу процесiнiң сапалы ұйымдастырылуы және олардың оқу материалын игергендiгi қамтамасыз етiлсе, оқыту бағдарламасы орындалса, оқу сабақтарын, студенттердiң өз бетiнше даярлығын бақылау және олардың үлгерiмiн талдау, оқу процесiн жақсарту бойынша кафедрамен өткiзiлетiн iс-шаралар жүйелi өткiзiлiп отырса "қанағаттанарлық"; қойылған шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған болса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
146. Студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын игергендiгi, әдеттегiдей, оқу орнында запастағы офицерлер даярланатын барлық әскери мамандықтар бойынша тексерiледi. Әрбiр әскери мамандық студенттерi барлық негiзгi пәндер, сондай-ақ тексеру бағдарламасында көрсетiлген басқа да пәндер бойынша тексерiледi.
Негiзгi пәндер бойынша, әдеттегiдей, кемi екi оқу взводы тексерiледi. Оқу взводының студенттерi бiр күнде әскери даярлықтың бiр-екi пәндерi бойынша тексерiлуi мүмкiн.
Студенттердiң бiлiмдерi мен практикалық дағдыларын оқу орындарында тексеру тәртiбi комиссия төрағасымен бекiтiледi.
Студенттердiң бiлiмiн тексеру өткен бағдарлама көлемiнде теориялық сұрақтар мен практикалық жұмыс бойынша бақылау сабақтары кезiнде өткiзiледi.
Студенттердің практикалық дағдылары тактикалық (тактикалық-арнайы) және арнайы сабақтарда, техникада, қару-жарақта, құрал-жабдықтарда, құралдарда және нормативтердi орындауда тексерiледi. Баға шығаруда практикалық дағдылар негiзгi болып саналады.
Тексеру кезiнде емтихандар немесе сынақтар өткiзiлiп жататын болса, студенттердiң бағдарламаны игергендiгiнiң сапасы емтихандар мен сынақтар кезiнде тексерушiлермен анықталады.
Жан-жақты тексеру кезiнде тексерiлетiн оқу взводтарының тiзiмiн комиссия төрағасы анықтайды. Тексеруге ұсынылған оқу взводына әскери кафедрадағы оқу бөлiмi бастығының қолы қойылатын екi данадағы баға ведомосi толтырылады.
Келмеген студенттерге келмегендiктерiнiң себептерi көрсетiлген құжаттар ұсынылады.
147. Студенттердiң әрбiр пән бойынша әскери даярлық бағдарламасын игергендiгi үшiн қойылатын жеке және жалпы бағалары бұйрықтарға, нұсқауларға, атып үйрену мен машина жүргiзу курстарына сәйкес нормативтер жинағымен және басшылыққа алынатын басқа да құжаттармен анықталады.
148. Баға көрсеткiштерi жоқ пән бойынша студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын игергендiгiнiң жеке бағасы төмендегiдей анықталады:
тексеруден өтушi бағдарламалық материалдан терең және нақты бiлiмiн көрсетiп, дер кезiнде дұрыс шешiм қабылдаса, бұйрықтарды анық айта бiлсе және белгiленген нормативтердi сенiмдi орындаса "өте жақсы"; тексеруден өтушi бағдарламалық материалды терең бiлiп, оны қатесiз жеткiзiп, алған бiлiмдерiн практикалық тапсырмаларды шешуде дұрыс қолдана бiлсе, қару-жарақ пен техниканың материалдық бөлiмiнiң жұмыс iстеу тәсiлдерiн сенiмдi қолданса, белгiленген нормативтердi орындауда нақты дағдылары болса "жақсы"; тексеруден өтушi тек негiзгi материалды бiлiп, кейбiр жағдайларда толық жауап беру үшiн қосымша сұрақтарды талап етсе, қателiктер жiберiп, бұйрықтарды анық айта бiлмесе, қару-жарақ пен техниканың материалдық бөлiмiмен жұмыс iстеуде және нормативтердi орындауда сенiмсiздiк бiлдiрсе "қанағаттанарлық"; тексеруден өтушi қойылған сұрақтарға жауап беруде айтарлықтай қателер жiберiп, алған бiлiмдерiн iс жүзiнде қолдана алмаса, қару-жарақ және техникамен жұмыс iстеудегi дағдылары төмен болып, белгiленген нормативтердi "қанағаттанарлық" бағаға орындамаса "қанағаттанарлықсыз" деген баға қойылады.
Студенттердiң жеке бағасы тапсырмаларды, нормативтердi орындағаннан кейiн; топтық жаттығулар кезiнде - сабақтың соңынан жарияланады.
149. Баға көрсеткiштерi жоқ пәндер бойынша студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын игергендiгi үшiн оқу взводына, әскери кафедраға қойылатын жалпы баға:
тексеруден өткендердiң кем дегенде 90% жақсы баға алған жағдайда, оның кемi 50% "өте жақсы" болғанда "өте жақсы";
тексеруден өткендердiң кем дегенде 80% жақсы баға алған жағдайда, оның кемi 50% "өте жақсы" және "жақсы" болғанда "жақсы";
тексеруден өткендердiң кем дегенде 70% жақсы баға алған жағдайда "қанағаттанарлық"; қойылған шаралар "қанағаттанарлық" бағасына орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
150. Әрбiр әскери мамандық бойынша студенттермен әскери даярлық бағдарламасын игерудiң жалпы бағасы: тексеруден өтушiлер оқу барысындағы негiзгi пәндер бойынша "өте жақсы" бағасын, ал қалғандарынан "жақсыдан" төмен емес баға алса "өте жақсы"; тексеруден өтушiлер оқу барысындағы негiзгi пәндер бойынша "өте жақсы" және "жақсы" бағаларын, ал қалғандарынан "қанағаттанарлықтан" төмен емес баға алса "жақсы"; тексеруден өтушiлер оқу барысындағы негiзгi пәндер бойынша "қанағаттанарлықтан" төмен емес баға, ал қалғандарынан - бiреуден артық емес "қанағаттанарлықсыз" бағасын алса "қанағаттанарлық"; тексеруден өтушiлер негiзгi пәндердiң бiрiнен немесе қалған пәндердiң екеуi не одан артығынан қанағаттанарлықсыз бағасын алса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
151. Бiрнеше әскери мамандықтар бойынша студенттердiң әскери даярлық бағдарламасын игеруiнiң жалпы бағасы әрбiр әскери мамандық бойынша алынған бағалардың негiзiнде анықталады:
жалпы оқушылар санының 50% не одан көбi әскери мамандықтар бойынша студенттер даярлығының бағасы "өте жақсы", ал басқаларынан "жақсыдан" төмен емес болса "өте жақсы"; жалпы оқушылар санының 50% не одан көбi әскери мамандықтар бойынша студенттер даярлығының бағасы "өте жақсы" және "жақсы", ал басқаларынан "қанағаттанарлықтан" төмен емес болса "жақсы"; оқушылар саны 20% және одан кем емес болған жағдайда бiреуiнен басқа барлық әскери мамандықтар бойынша студенттер даярлығының бағасы оң бағаланса "қанағаттанарлық" оқушылар саны 20% және одан кем емес болған жағдайда бiреуiнен басқа барлық әскери мамандықтар бойынша студенттер даярлығының бағасы "қанағаттанарлықсыз" бағаланса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
Студенттермен әскери кафедрадағы бiрнеше мамандық бойынша даярлық бағдарламасын игерудiң жалпы бағасын анықтау 22 қосымшада көрсетiлген.
152. Офицерлердiң, прапорщиктердiң кәсiби даярлығы бекiтiлген бағдарлама көлемiнде тексерiледi.
Тексеру офицерлер кәсiби даярлығының негiзгi және басқа да пәндерi бойынша даладағы бақылау жаттығуларында, басқару пункттерiнде және жауынгерлiк жұмыстың басқа объектiлерiнде, оқу қалашықтарында, полигондарда, атыс алаңдарында және т.б. жерлерде өткiзiледi. Практикалық дағдылар нормативтердi, атыс жаттығуларын орындау және машина жүргiзу, әскери техникада және қару-жарақпен жұмыс iстеп үйрену жолымен тексерiледi.
Әскери даярлық бойынша оқытушылардың штаттық қызмет орындарында жұмыс iстеп жүрген запастағы офицерлер тек өздерi студенттермен оқу сабақтарын жүргiзген пәндер бойынша ғана тексерiледi.
153. Офицерлер, прапорщиктер даярлығы деңгейiнiң жеке бағасы және оқыту пәнi (даярлық түрi) бойынша кафедраға қойылатын жалпы баға бұйрықтарға, нұсқауларға, атып үйрену және машина жүргiзу курстарына, нормативтер жинағына және басшылыққа алынатын басқа да құжаттарға сәйкес анықталады.
Баға көрсеткiштерi жоқ оқу пәндерi бойынша офицерлер, прапорщиктер даярлығы деңгейiнiң жеке және жалпы бағалары осы Нұсқаулықтың 147 және 148 баптарында көрсетiлген талаптарға сәйкес анықталады.
154. Офицердің, прапорщиктiң кәсiби даярлық деңгейiнiң жеке нақты бағасы тексеруден өтушiнiң әрбiр оқу пәнi бойынша алған бағаларының негiзiнде анықталады:
тексеруден өтушi оқу барысындағы негiзгi пәндер бойынша (ал профессороқытушы құрам үшiн оқу сабағын өткiзу сапасы да бағаланады) "өте жақсы" бағасын, ал қалғандарынан "жақсыдан" төмен емес баға алса "өте жақсы"; тексеруден өтушi оқу барысындағы негiзгi пәндер бойынша (ал профессор-оқытушы құрам үшiн оқу сабағын өткiзу сапасы да бағаланады) "өте жақсы" және "жақсы" бағаларын, ал қалғандарынан "қанағаттанарлықтан" төмен емес баға алса "жақсы"; тексеруден өтушi оқу барысындағы негiзгi пәндер бойынша (ал профессор-оқытушы құрам үшiн оқу сабағын өткiзу сапасы да бағаланады) "қанағаттанарлықтан" төмен емес баға, ал қалғандарынан - бiреуден артық емес "қанағаттанарлықсыз" бағасын алса "қанағаттанарлық"; тексеруден өтушi негiзгi пәндердiң бiрiнен немесе қалған пәндердiң екеуi не одан артығынан қанағаттанарлықсыз бағасын (ал профессор-оқытушы құрам үшiн оқу сабағын өткiзу сапасы да бағаланады) алса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
155. Офицерлердiң, прапорщиктердiң кәсiби даярлығы үшiн әскери кафедраға қойылатын жалпы баға әрбiр офицердiң, прапорщиктiң кәсiби даярлық бойынша алған жеке бағаларының жалпы көрсеткiшi негiзiнде төмендегiдей анықталады және қойылады:
тексерiлген пәндер бойынша офицерлердiң, прапорщиктердiң 90% жақсы, оның 50% "өте жақсы" бағасын алса "өте жақсы"; тексерiлген пәндер бойынша офицерлердiң, прапорщиктердiң кемi 80% жақсы, оның кем дегенде 50% "өте жақсы" және "жақсы" бағаларын алса "жақсы"; тексерiлген пәндер бойынша офицерлердiң, прапорщиктердiң кемi 70% жақсы баға алса "қанағаттанарлық" бағасы қойылады.
Барлық жағдайларда кафедра офицерлерiнiң кәсiби даярлығы бойынша жалпы жақсы баға алу үшiн пәндi оқыту күйi қанағаттанарлық болу керек;
қойылған шаралар "қанағаттанарлық" бағасына орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
156. Оқытушы құрамның оқу сабақтарын өткiзу сапасы әскери кафедра оқытушыларының кем дегенде 50%-нен тексерiледi және бағаланады.
Оқу сабақтарын өткiзу сапасын тексеруде: сабақтардың ұйымдастырылуы мен өткiзу әдiстемесiнiң бағдарлама талаптарына сәйкестiгi; запастағы офицерге қажеттi негiзгi моральдық, кәсiби-жауынгерлiк, психологиялық және дене қабiлеттерiнiң сабақ барысында қалыптасуы және жетiлдiрiлуi; жетекшiнiң жеке даярлығы, материалдың дұрыс жеткiзiлуi, оқушыларға командалық және практикалық дағдыларды үйрету тәсiлдерi мен әдiстерiнiң тиiмдiлiгi; оқу уақытын пайдаланудың тиiмдiлiгi, оқу процесiне әскерлердiң жауынгерлiк даярлық, Ұлы Отан соғысының, қазiргi кездегi жергiлiктi соғыстардың, ғылым мен техника жетiстiктерiнiң тәжiрибесiн енгiзу; оқу сабақтарын материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету және белгiленген әскери мамандық бойынша студенттердi оқытуда оны дер кезiнде қолдану; техникалық оқу құралдарын қолдана бiлу қабiлеттерi, студенттердiң оқу сабақтарындағы тәртiбi мен үлгерiмi анықталады.
Оқу сабағын өткiзу сапасы үшiн оқытушыға қойылатын жеке баға 23 қосымшада көрсетiлген кепiлдемелерге сәйкес анықталады.
Оқу сабақтарын өткiзу сапасы үшiн әскери кафедраға қойылатын жалпы баға осы Нұсқаулықтың 149 бабында көрсетiлген талаптарға сәйкес анықталады.
157. Әдiстемелiк жұмыс жағдайы әскери кафедрада және циклдарда тексерiледi.
Онда: әскери кафедра жұмысының жылдық және айлық жоспарларының орындалуы; оқу-әдiстемелiк құжаттарды әзiрлеудiң сапасы және дер кезiнде орындалуы; өңделген құжаттардың бұйрықтар, нұсқаулар, басшылық және оқу бағдарламалары талаптарына сәйкестiгi, олар бiлiм берудiң практикалық бағытын қандай дәрежеде көрсететiндiгi; студенттерге командалық дағдыларды үйрету; әдiстемелiк кеңестердi, кафедра мәжiлiстерiн, пән-әдiстемелiк комиссияларды өткiзудiң сапасы және оқыту әдiстемесiн жетiлдiру бойынша олардың кепiлдемелерiн пайдалану дәрежесi; көрнекi, нұсқау-әдiстемелiк және ашық сабақтардың дер кезiнде өткiзiлуi мен мақсаты; әскерлердi, әскери-оқу орындарын оқыту мен тәрбиелеудiң озық әдiстерiн оқу процесiне енгiзу; студенттердi оқыту мен тәрбиелеу мәселелерi бойынша ғылыми зерттеулер жүргiзу; пәндердi оқытудың жеке әдiстемелерiн өңдеу жағдайы; оқытудың техникалық құралдарын, көрнекi құралдарды, оқу процесiнiң тиiмдiлiгiн және студенттердiң әскери даярлық сапасын арттыруға қажеттi оқу қару-жарағын және әскери техниканы қолданудың тиiмдiлiгi; пәндердiң оқу және әдiстемелiк материалдармен қамтамасыздығы; әдiстемелiк бөлме жұмысының мазмұны мен тиiмдiлiгi; кафедра оқытушыларының оқытушылық шеберлiгiн арттыру жүйесi зерделенедi.
Әдiстемелiк жұмыс төмендегiдей бағаланады:
әдiстемелiк жұмысты жоспарлау мен есептеу жөнiндегi құжаттар дер кезiнде және сапалы әзiрленсе, оқу процесi кезектi семестр басталар алдында әдiстемелiк материалдармен қамтамасыз етiлген болса, оқытушылардың идеялық-теориялық, ғылыми деңгейiн және педагогтық шеберлiгiн арттыру бойынша мақсатты жұмыс жүргiзiлсе, тексерiлген оқу сабақтарының әдiстемелiк деңгейi жақсы бағаланса "қанағаттанарлық"; қойылған шаралар "қанағаттанарлық" бағасына орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
158. Әскери кафедрадағы оқу материалдық-техникалық базаның жағдайы: кафедраның орналасуын, оның сынып-зертханалық қормен, қызмет бөлмелерiмен, оқу қару-жарағымен, техникамен, мүлiкпен, оқытудың техникалық құралдарымен қамтамасыз етiлуiн; қару-жарақ пен техниканы сақтаудың, iске асырудың, жөндеудiң және есепке алудың ұйымдастырылуын; дала жаттығулары мен практикалық сабақтарға арналған оқу объектiлерiнiң (оқу-тактикалық алаңдардың, оқу-жаттықтырғыш қалашықтардың, гараждардың, парктердiң, техникалық қызмет көрсету орындарының, атыс тирлерiнiң, саптық алаңдардың және т.б.) жағдайын және қолданылуын; даладағы жаттығуларға және техникамен жұмыс iстеуге арналған арнайы киiмдермен студенттердің қамтамасыз етiлуiн; оқу материалдық-техникалық базасын дамыту мен жетiлдiру жөнiндегi алдағы және жылдық жоспарлардың орындалу дәрежесiн зерттеу нәтижесiнде анықталады.
Әскери кафедрадағы оқу материалдық-техникалық базаның жағдайы төмендегiдей бағаланады, егер:
1) әскери кафедра оқу орнының басқа кафедраларынан тыс орналасса, жабдықталған сыныптардың, аудиториялардың, көмекшi бөлмелер мен басқа да арнайы бөлмелердің, белгiленген әскери мамандық бойынша студенттердiң дала жаттығулары мен практикалық сабақтарына арналған оқу объектiлерiнiң қажеттi саны бар болса;
2) кафедра табелдi қару-жарақпен, әскери техникамен, мүлiкпен және арнайы киiммен, оқыту мен бақылаудың техникалық құралдарымен кемi 90%-ке жабдықталып, ал оларды сақтаудың, iске асырудың, қараудың, жөндеу мен есепке алудың ұйымдастырылуы нұсқаулар мен басшылықтың талаптарына сай келсе, қажеттi қызмет басылымдары мен басқа да оқу әдебиетi бар болса;
3) барлық оқу және қызмет бөлмелерi мен кафедраның объектiлерi қазiргi оқыту әдiстемесiнiң талаптарына сай жабдықталса, жаттығулардың барлық түрлерiн жоғары деңгейде өткiзудi қамтамасыз етсе және студенттердiң әскери даярлығы бойынша оқу процесiнде тиiмдi қолданылса;
4) қару-жарақты, әскери техника мен мүлiктi күзету ұйымдастырылса және белгiленген талаптарға сәйкес жүзеге асырылса "өте жақсы"; егер кафедра басқа кафедралардан тыс орналасса және "өте жақсы" бағасын анықтайтын "1" және "2" тараулары бойынша дала жаттығулары мен практикалық сабақтарға арналған оқу объектiлерi бар болған жағдайда кемi 85%-ке қамтамасыз етiлген болса; техника мен қару-жарақты пайдаланудың, сақтаудың, қараудың және жөндеудiң ұйымдастырылуы, сондай-ақ олардың күзетiлуi белгiленген талаптарға сай келсе; оқу материалдық-техникалық базасы элементтерiнiң орналасуы мен құрал-жабдықтары әскери даярлық бойынша сабақтардың жоғары деңгейде өткiзiлуiн қамтамасыз етсе "жақсы"; егер кафедра "өте жақсы" бағасын анықтайтын "1" және "2" тараулары бойынша кемi 80%-ке қамтамасыз етiлген болса, техника мен қару-жарақты пайдаланудың, сақтаудың, қараудың және жөндеудiң ұйымдастырылуы, сондай-ақ олардың күзетiлуi белгiленген талаптарға сай келсе; оқу материалдық-техникалық базасы элементтерiнiң орналасуы мен құрал-жабдықтары негiзiнен оқыту әдiстемесiнiң талаптарына жауап берсе "қанағаттанарлық"; егер оқу материалдық-техникалық базасы қойылған талаптарға "қанағаттанарлық" бағасына жауап бермесе немесе дұрыс қолданбаса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
159. Iшкi қызмет, iшкi тәртiп және тәрбие төмендегiдей бағаланады:
егер iшкi қызмет пен iшкi тәртiп Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi Iшкi қызмет Жарғысының талаптарына сәйкес ұйымдастырылып, жүзеге асырылынса "қанағаттанарлық"; кафедрада офицер құрамының, оқу-көмекшi персоналдың және студенттердiң белгiленген ережесi мен тәртiбi ұсталынады; әскери даярлық бойынша оқу сабақтарына студенттердiң қатысуы 90%-тен кем емес; әскери бiлiм мен кафедраның жеке құрамын және студенттердi тәрбиелеудiң бiркелкi барысы қамтамасыз етiледi;
егер iшкi қызмет белгiленген талаптардың бұзылуымен орындалса немесе iшкi тәртiп жағдайы оқу процесiнiң бiрқалыпты өтуiн қамтамасыз етпесе "қанағаттанарлықсыз" бағаланады.
160. Әскери-патриоттық тәрбие мен бұқаралық-қорғаныс жұмыстың ұйымдастырылуы мен жүргiзiлуi кафедрада, циклдарда, оқу взводтарында тексерiледi.
Тексеру барысында: студенттердiң бойында халқына, Отанына шексiз сенiмi және оны қорғауға, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiндегi қызметке деген даярлығы;
iс-әрекеттердiң ұйымдастырылу және өткiзiлу сапасы, оған оқытушы құрамының және студенттердiң қатысуы және басқа да мәселелер зерделенедi.
Соңында әскери-патриоттық тәрбие мен бұқаралық-қорғаныс жұмыстың белгiленген мамандық бойынша запастағы офицерлерге қажеттi адамгершiлiк, кәсiби-жауынгерлiк және психологиялық қабiлеттердiң студенттермен қаншалықты меңгерiлуiн қамтамасыз еткенi туралы қорытынды жасалады.
161. Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, шығармашылық және рационализаторлық жұмыстың жағдайы: алдағы және жылдық жоспарлардың орындалуындағы толымдық және сапалықпен; оқу процесiн жетiлдiруге арналған жұмыстардың орындалуымен, оқу материалдық-техникалық базаның дамуымен, әскерлердiң жауынгерлiк даярлығын зерделеумен және оқу процесiне енгiзумен, негiзгi пәндер бойынша оқу құралдары мен жеке әдiстемелердi әзiрлеу сапасымен, оқытушы құрамның ғылыми бiлiктiлiгiмен; рационализаторлық ұсыныстарды пайдалану пайызымен; басшылықтың және кафедрадағы оқытушы құрам мен студенттердiң әскери-ғылыми жұмысына қатысумен; кафедрада студенттер үшiн әзiрленген тақырыптың өзектiлiгiмен және олар бойынша жұмыс iстеумен анықталады.
Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, шығармашылық және рационализаторлық жұмыстың жағдайы төмендегiдей бағаланады:
Әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысының келешектегi және жылдық жоспары әзiрленiп, белгiленген мерзiмде орындалып отырса, зерттеулердiң тақырыбы өзектi және кафедра жұмысының бейiнiне сәйкес болса; басшылық етушi құрам мен кафедраның оқытушылары көзделген жоспарларды жүзеге асыруға белсендi қатысса;
әскери-ғылыми жұмыс ұйымдастырылып, студенттермен өткiзiлiп жатса "қанағаттанарлық"; талаптардың орындалуы екi не бiрнеше көрсеткiш бойынша қамтамасыз етiлмесе немесе әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысының көзделген жоспарлары жүйелi түрде орындалып отырмаса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
162. Әскери кафедраны офицерлермен, прапорщиктермен, оқу-көмекшi персоналмен жинақтау олардың жұмыс iстеу нәтижесiмен анықталады. Мұндай жағдайда кафедраның жеке құраммен жинақталуы, офицерлердiң прапорщиктердiң жеке iстерi, офицерлердi оқытушы лауазымдарына iрiктеу мен тағайындаудың дұрыстығы және олардың жинақталуы, әскери атақ беру және офицерлер мен прапорщиктердi марапаттау бойынша жұмысты ұйымдастыру, аттестациялық қорытындыларды жүзеге асыру, офицерлер үлгерiмiнiң есебiн жүргiзу зерделенедi.
Кафедраны офицерлермен, прапорщиктермен және оқу-көмекшi персоналмен жинақтаудың сапасы төмендегiдей бағаланады:
кафедраның офицерлремен, прапорщиктермен жинақталуы кем дегенде 90%, оқу-көмекшi персоналмен - кемi 80% болса, оқытушы құрам өзiнiң адамгершiлiк және кәсiби қасиеттерi бойынша қызметiне сәйкес болса "қанағаттанарлық"; шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
163. Құпиялық режим мен құпия құжаттарды жүргiзу Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң әскери бөлiмдерi, ұйымдары мен мекемелерi үшiн белгiленген талаптарға сәйкес тексерiледi. Аса құпия және құпия құжаттарды, сондай-ақ қару-жарақ пен техника үлгiлерiн есепке алу, сақтау мен таратудың дұрыстығына, грифтелген әдебиеттi тарату тәртiбiне, өткiзу режимiнiң сақталуына, рұқсат қағаздарды рәсiмдеуге, радио және радиотехникалық белгiлердi бақылауға алуды ұйымдастыруға ерекше назар аударылады.
Зерделеу нәтижесiнде кафедрадағы құпиялық режимнiң ұйымдастырылуының және құпия құжаттардың жүргiзiлуiнiң белгiленген талаптарға сәйкестiк дәрежесi туралы қорытынды шығарылады.
164. Студенттердiң әскери даярлығына жетекшiлiк етудiң сапасын тексеру кезiнде кафедра бастығы, оның орынбасарлары, цикл бастықтары жұмысының тәсiлi мен әдiстерi төмендегiдей мәселелер негiзiнде зерделенедi: оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыру мен өткiзу бойынша жүктелген мiндеттердi орындаудың сапасы; жетекшi құжаттар мен әскери даярлық бағдарламасы талаптарының орындалуын қамтамасыз ету, студенттердi адамгершiлiк, кәсiби-жауынгерлiк, психологиялық және дене дағдыларына, жоғары тәртiп пен орындаушылыққа үйрету.
Сонымен қатар, студенттер әскери даярлығының жағдайы оқу орнының кеңесiнде жиi қаралуы және запастағы офицерлердi даярлауды жақсарту бойынша олар қабылдайтын шешiмдердiң қолданылуы зерделенедi.
Әскери кафедраға жетекшiлiк етудiң сапасы төмендегiдей бағаланады:
тексерудiң негiзгi элементтерi оң бағаланса "қанағаттанарлық"; шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
165. Әскери кафедра жұмысының жағдайы төмендегiдей бағаланады:
Әскери даярлық бағдарламасының студенттермен меңгерiлуi, офицерлердiң кәсiби даярлығы, оқу материалдық-техникалық базаның жағдайы "өте жақсы", оқу, әдiстемелiк, әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысын, iшкi қызметтi, iшкi тәртiптi ұйымдастыру және студенттердiң әскери даярлығына жетекшiлiк етудiң сапасы "қанағаттанарлық", сондай-ақ құпиялық режим мен құпия құжаттардың жағдайы оң болып бағаланса "өте жақсы"; әскери даярлық бағдарламасының студенттермен меңгерiлуi, офицерлердiң кәсiби даярлығы, оқу материалдық-техникалық базаның жағдайы "өте жақсы" және "жақсы", оқу, әдiстемелiк, әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмысын, iшкi қызметтi, iшкi тәртiптi ұйымдастыру және студенттердiң әскери даярлығына жетекшiлiк етудiң сапасы "қанағаттанарлық", сондай-ақ құпиялық режим мен құпия құжаттардың жағдайы оң болып бағаланса "жақсы"; кафедраны тексерудiң барлық элементтерi оң бағаланып, соның iшiнен төрт баллдық жүйе бойынша бағаланатын тексерудiң жоқ дегенде бiр элементi "қанағаттанарлық" болып бағаланса "қанағаттанарлық";
шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
166. Әскери кафедраны жан-жақты тексерудiң нәтижелерi бойынша акт жасалады. Онда тексерудiң жақсы жақтарын, кемшiлiктерiн және олардың себептерiн көрсетумен әрбiр тарау бойынша жұмыс жағдайының анализi берiледi. Тараудың соңында баға қойылады. Акт қорытындымен және студенттердiң әскери даярлығы бойынша әскери кафедра жұмысын бағалаумен және оны жақсарту жөнiндегi ұсыныстармен, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң тиiстi департаменттерiнде (басқармаларында) шешiлуi тиiс мәселелермен аяқталады.
Актiге әскери кафедраны тексеру жөнiндегi комиссияның төрағасы мен мүшелерi қол қояды және ол Бас штаб бастығымен - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң бiрiншi орынбасарымен бекiтiледi.
Оқу орындарының ректорлары тексеру аяқталғаннан кейiн 10 күннен асырмай Қазақстан Республикасының Бiлiм және ғылым министрлiгiне әскери кафедраларды тексеру нәтижелерi жөнiндегi баяндамаларды, кемшiлiктердi жою және комиссиялардың ұсыныстарын пайдалану жоспарларын ұсынады.
167. Жеке тексерулер қажет болған жағдайда Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi Кадрлар және әскери бiлiм департаментiнiң келiсiмi бойынша өздерiнiң мамандықтарына сәйкес әскери кафедраларға жетекшiлiк ететiн бастықтардың жоспарлары бойынша өткiзiледi. Тексеру барысында тексерiлiп отырған мәселенiң жағдайы зерделенедi, қорытынды жасалады және кафедраның жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстар әзiрленедi. Жұмыс барысында кафедраға қажеттi нақты көмек көрсетiледi. Кафедра жұмысының жалпы бағасы шығарылмайды. Тексеру жөнiндегi баяндамаға комиссия төрағасы (топ жетекшiсi) қол қояды және өздерiнiң мәлiмдемелерi бойынша тексеру жүргiзiлген бастықтарға жолданады.
168. Комиссияның жұмысы аяқталған кезде комиссия төрағасы тексеру нәтижелерi туралы оқу орнының ректорын хабардар етедi, әскери кафедраның офицер құрамымен талдау жүргiзiледi, қажет болған жағдайда талдау студенттердiң әрбiр әскери мамандығы бойынша циклдарда өткiзiлуi мүмкiн.

13. Студенттердің оқу жиындарын әскери
бөлімдерде және кемелерде тексеру

169. Студенттердiң әскери бөлiмдердегi оқу жиындары Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнің Кадрлар және әскери бiлiм департаментi әзiрлейтiн жоспар, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қарулы Күштер түрлерi тиiстi қолбасшыларының, Қорғаныс министрлiгiнiң департаменттерi мен басқармалары бастықтарының жоспарлары, сонымен қатар бағынатын құрамаларда (бөлiмдерде) бiрлестiктер қолбасшыларының жоспарлары бойынша тексерiледi.
Бас штаб бастығының - Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң бiрiншi орынбасарының шешiмi бойынша студенттердiң оқу жиындарын әскери бөлiмдерде тексеру жоспардан тыс өткiзiлуi мүмкiн.
170. Студенттердiң оқу жиындарын әскери бөлiмдерде тексеру жан-жақты немесе жекелеген мәселелер бойынша дербес болуы мүмкiн.
Жан-жақты тексерулер әскери бөлiмге және әскери кафедраға баға қоюмен осы Нұсқаулықтың 171 бабына сәйкес өткiзiледi.
Дербес тексеру кезiнде әскери бөлiм мен әскери кафедраға жалпы баға қойылмайды.
171. Оқу жиындарын жан-жақты тексеру кезiнде: оқу жиындарын ұйымдастырудың сапасы, жиындардағы оқу сабақтарының және тәрбие жұмысының офицер құрамымен орындалу сапасы; студенттердiң оқу жиындары бағдарламасын меңгеруi, iшкi тәртiп жағдайы және қызмет әскерлерiн ұйымдастыру; әскери тәртiп жағдайы, оқу жиындарына жетекшiлiк ету тексерiледi.
Тексерудiң мақсаты, мазмұны, уақыты мен тәртiбiн әрбiр нақты жағдайда өздерiнiң мәлiмдемесi бойынша жүзеге асыратын бастықтар анықтайды.
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң комиссиясымен жан-жақты тексерудiң бағдарламасы комиссия жұмысы басталмас бұрын 5-7 тәулiктен кешiктiрмей әскери бөлiмдерге жеткiзiледi. Оқу жиындарын әскери бөлiмдерде жан-жақты тексерудiң ұзақтығы 6-8 күн.
172. Оқу жиындарын өткiзгендiгi үшiн әскери бөлiм төмендегiдей элементтер бойынша бағаланады: оқу жиынын ұйымдастырудың сапасы; оқу жиындарын материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету жағдайы; әскери бөлiм офицерлерiнiң студенттермен оқу сабақтарын және тәрбие жұмысын жүргiзу сапасы; оқу жиындарында iшкi тәртiп пен әскерлер қызметiнiң жағдайы; әскери тәртiп жағдайы және оқу жиындарына жетекшiлiк етудiң сапасы.
173. Оқу жиынын ұйымдастырудың сапасы әскери бөлiмде және оқу жиынының бөлiмшелерiнде тексерiледi. Мұндай жағдайда оқу-әдiстемелiк құжаттардың дер кезiнде және сапалы әзiрленуi, студенттер оқу жиындары бағдарламаларының орындалу дәрежесi, жиындарды әдебиетпен және құралдармен қамтамасыз ету, студенттердiң оқу сабақтарын, өз бетiнше жұмыстарын және курсант бөлiмшелерiндегi жауынгерлiк даярлыққа бақылау жасауды ұйымдастыру мен өткiзу, бiтiру емтихандарын ұйымдастыру зерделенедi.
Оқу жиынын ұйымдастырудың сапасы төмендегiдей бағаланады:
оқу жиындарындағы жауынгерлiк даярлық ұйымдастырылып, үзiлiссiз өткiзiлiп, оқу жиындарының бағдарламасы орындалып жатса, оқу жиынын әскери бөлiмде жоспарлау және бiтiру емтихандарын ұйымдастыру жөнiндегi құжаттар сапалы әзiрленген болса, оқу сабақтарының өткiзiлуiне бақылау жасау жиi өткiзiлiп тұрса "қанағаттанарлық"; шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
174. Оқу жиындарын материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз етудің жағдайы қажеттi әскери техниканың, қару-жарақтың, мүлiк пен дала базасының (оқу жаттықтыру қалашықтарының, тактикалық алаңдардың, жаттығу құралдарының, атыс орындарының, палигондардың, спорт кешендерiнiң және т.б.), моторесурстардың, жанар-жағар майдың және оқу жиындары бағдарламасының сапалы орындалуына қажеттi басқа да жұмсау құралдарының саны мен қалпына байланысты анықталады.
Материалдық-техникалық қамтамасыз ету төмендегiдей бағаланады:
оқу жиындарын қамтамасыз ету жөнiндегi әскери кафедралардың тапсырыстары кем дегенде 90% орындалса, дала базасының, әскери техниканың, қару-жарақтың және әскери-оқу мүлкiнiң саны мен жағдайы студенттермен оқу сабақтарын жоғары әдiстемелiк деңгейде өткiзудi қамтамасыз етсе; студенттер Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi Iшкi қызмет Жарғысының талаптарына сәйкес орнықтырылып, белгiленген нормалар бойынша үлестiң барлық түрлерiмен қамтамасыз етiлген болса "өте жақсы";
оқу жиындарын қамтамасыз ету жөнiндегi әскери кафедралардың тапсырыстары кем дегенде 85% орындалса, дала базасының, әскери техниканың, қару-жарақтың және әскери-оқу мүлкiнiң саны мен жағдайы оқу жиындарындағы оқу барысының бiрқалыпты өтуiн қамтамасыз етсе; студенттер орнығып, белгiленген талаптар мен нормалар бойынша үлестiң барлық түрлерiмен қамтамасыз етiлген болса "жақсы";
оқу жиындарын қамтамасыз ету жөнiндегi әскери кафедралардың тапсырыстары 80%-тен кем орындалса, дала базасының, әскери техниканың, қару-жарақтың және әскери-оқу мүлкiнiң саны мен жағдайы оқу барысының бiрқалыпты өтуiн толығымен қамтамасыз етпесе; студенттер орнығып, белгiленген талаптар мен нормалар бойынша үлестің барлық түрлерiмен қамтамасыз етiлген болса "қанағаттанарлық";
оқу жиындарын қамтамасыз ету жөнiндегi әскери кафедралардың тапсырыстары 80%-тен кем орындалса, дала базасының, әскери техниканың, қару-жарақтың және әскери-оқу мүлкiнiң саны мен жағдайы белгiленген талаптарға жауап бермесе, оқу барысының бiрқалыпты өтуiн қамтамасыз етпесе; студенттердi орнықтыру мен оларды белгiленген талаптар мен нормалар бойынша үлестiң барлық түрлерiмен қамтамасыз ету айтарлықтай кемшiлiктермен жүзеге асырылса "қанағаттанарлықсыз" бағаланады.
175. Әскери бөлiм командирлерiнiң оқу сабақтары мен тәрбие жұмысын өткiзуiнiң сапасы олар сабақ өткiзу барысында, сондай-ақ оқу жиындарының жоспарларына сәйкес өткiзiлетiн шаралардың тиiмдiлiгi негiзiнде анықталады.
Әскери бөлiм командирлерiнiң оқу сабақтары мен тәрбие жұмысын өткiзуiнiң жеке және жалпы бағасы осы Нұсқаулықтағы 149 және 156 баптардың талаптарына сәйкес анықталады.
176. Оқу жиынындағы iшкi тәртiп пен әскерлер қызметiнiң жағдайы төмендегiдей бағаланады:
олар жалпы әскери жарғылардың талаптарына сәйкес ұйымдастырылып, жүзеге асырылса, студенттердiң жарғы талаптарын орындауларына жиi бақылау жасалып отырса "қанағаттанарлық"; iшкi тәртiп пен әскерлер қызметi жалпы әскери жарғылардың талаптарын бұзумен жүзеге асырылса, iшкi қызмет тәртiбi, қауiпсiздiк ережелерi мен күн тәртiбi бұзылып отырса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
177. Әскери тәртiп жағдайы төмендегiдей бағаланады:
Әскери тәртiп жалпы әскери жарғылардың талаптарына сәйкес оқу жиындарында iшкi тәртiп пен әскерлер қызметiн ұстануды қамтамасыз етсе "қанағаттанарлық"; әскери тәртiп жағдайы оқу жиындарында белгiленген iшкi тәртiптiң ұстануын қамтамасыз етпесе, әскерлер қызметi жарғылардың талаптарын бұзумен жүзеге асырылса "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
178. Оқу жиынына жетекшiлiк ету сапасын тексеру кезiнде әскери бөлiм командирiнiң, оқу жиыны бастығының, оның орынбасарларының, курсант бөлiмшелерi командирлерiнiң төмендегiдей мәселелер бойынша жұмысының әдiстерi зерделенедi: оқу-тәрбие процесiне жеке өздерiнiң қатысуы, оқу жиындары бағдарламасының табысты орындалуын қамтамасыз ету, студенттердi командалық және практикалық дағдыларға, дене қабiлеттерiне, әдептiлiк пен орындаушылыққа үйрету, оқу жиыны жеке құрамының өмiрi мен тұрмысы үшiн жағдай жасау.
Студенттердiң оқу жиынына жетекшiлiк етудiң сапасы төмендегiдей бағаланады:
барлық элементтер жақсы бағаланса "қанағаттанарлық";
шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
179. Студенттердiң оқу жиындарын ұйымдастыру мен өткiзгендiгi үшiн әскери бөлiмге қойылатын баға:
әскери бөлiм офицерлерiмен өткiзiлген оқу сабағының сапасы мен жиындардың материалдық-техникалық қамтамасыздығының жағдайы "өте жақсыға" бағаланып, iшкi тәртiп жағдайы мен әскерлер қызметiнiң сапасы және оқу жиынына жетекшiлiк етудiң сапасы "қанағаттанарлық" болса, жиындар әскери бөлiмдерден бөлiнетiн тиiстi әскери мамандық иелерiнiң лауазымды адамдарымен толығымен жинақталған жағдайда "өте жақсы";
әскери бөлiм офицерлерiмен өткiзiлген оқу сабақтарының сапасы, жиындардың материалдық-техникалық қамтамасыздығы "өте жақсыға" бағаланса, iшкi тәртiп пен әскерлер қызметiнiң, әскери тәртiп жағдайы және оқу жиынына жетекшiлiк етудiң сапасы "қанағаттанарлық" болса, жиындар әскери бөлiмдерден бөлiнетiн лауазымды адамдармен кемi 90% жинақталған болса "жақсы"; әскери бөлiм офицерлерiмен өткiзiлген оқу сабақтарының сапасы немесе материалдық-техникалық қамтамасыздығы "қанағаттанарлық" бола тұрып, тексерудiң барлық элементтерi жақсы бағаланса, жиындар әскери бөлiмдерден бөлiнетiн лауазымды адамдармен кемi 85% жинақталған болса "қанағаттанарлық"; шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
180. Әскери кафедраның оқу жиындары мынадай элементтер бойынша бағаланады: студенттердiң оқу жиыны бағдарламасын меңгеруi, әскери кафедра оқытушыларының сабақ өткiзу сапасы, студенттер қатарынан шыққан сержанттар құрамының даярлық деңгейi.
Әскери кафедра әскери бөлiммен бiрге iшкi тәртiп жағдайының ұстануына, оқу жиындарында әскерлер қызметi мен әскери тәртiптi ұйымдастыруға, студенттердiң әскери бөлiмге (оқу орнына) келуiнiң (кетуiнiң) дер кезiнде орындалуы мен ұйымдастырылуына жауап бередi.
181. Студенттердiң оқу жиындары бағдарламасын меңгергендiгiн тексеру кезiнде: дала жаттығулары, командалық әдiстемелiк дағдылары, саптық даярлық деңгейi, техника мен қару-жарақта жұмыс iстей бiлуi, атып үйрену және машина жүргiзу жаттығуларының орындалуы, сондай-ақ бағдарламада қарастырылған нормативтер, жауынгерлiк және жалпы әскери дағдылардың ережелерiн бiлу, мәлiмдемелердiң, басшылықтар мен нұсқаулықтардың және қазiргi кездегi майданда және әскерлердегi күнделiктi қызметте қолдана бiлу.
Студенттердің әскери даярлық бағдарламаларын меңгеруi 147-151 баптардың талаптарына сәйкес бағаланады.
182. Оқу жиындарын әскери кафедра оқытушыларының сабақ өткiзу сапасы осы Нұсқаулықтың 149 және 156 баптарының талаптарына сәйкес бағаланады.
183. Оқу жиындарындағы сержанттар құрамының (бөлiмше командирiнің, взвод командирiнiң, взвод командирi орынбасарының) даярлық деңгейi оқу сабақтарының барысында және курсант бөлiмшелерiнiң күнделiктi өмiрiнде тексерiледi және төмендегiдей бағаланады:
сержанттар өз мiндеттерiн бiлiп, оларды жалпы әскери жарғылардың талаптарына сәйкес орындаса, курсант бөлiмшелерiнде жоғары тәртіп iшкi ережелердi ұстай бiлсе "қанағаттанарлық";
шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
184. Курсант бөлiмшелерiндегi iшкi тәртiп жағдайы, әскерлер қызметi мен әскери кафедра оқытушыларының тәртiбi жақсы бағаланған жағдайда әскери кафедраның жұмысы төмендегiдей бағаланады:
әскери даярлық бағдарламасының студенттермен меңгерiлуi және кафедраның оқытушы құрамымен өткiзiлген сабақтардың сапасы "өте жақсыға" бағаланса, әскери кафедрадан оқытушылардың қажеттi саны бөлiнiп, олар студенттермен белсендi тәрбие жұмысын жүргiзiп, оқу-әдiстемелiк құжаттар белгiленген талаптарға жауап берсе, сержанттар құрамы өз мiндеттерiн табысты орындаса "өте жақсы";
әскери даярлық бағдарламасының студенттермен меңгерiлуi және әскери кафедраның оқытушы құрамымен өткiзiлген сабақтардың сапасы "жақсыдан" төмен емес, әскери кафедрадан оқытушылардың қажеттi саны бөлiнiп, студенттермен қажеттi тәрбие жұмысын өткiзiп жатса, оқу-әдiстемелiк құжаттар белгiленген талаптарға жауап берсе, студенттер әскери бөлiмге дер кезiнде және ұйымдасып келсе, сержанттар құрамының даярлық деңгейi "қанағаттанарлық" болса "жақсы";
тексерудiң барлық элементтерi жақсы бағаланса, әскери кафедрадан оқытушылардың қажеттi саны бөлiнсе, оқу-әдiстемелiк құжаттар белгiленген талаптарға жауап берсе "қанағаттанарлық;
шаралар "қанағаттанарлық" бағаға орындалмаған жағдайда "қанағаттанарлықсыз" баға қойылады.
185. Студенттердің оқу жиындарын жан-жақты және дербес тексерудiң нәтижелерi бойынша баяндама жасалады. Онда: тексерудiң әрбiр тарауы бойынша жақсы жақтары мен кемшiлiктерi қаралады, студенттермен оқу-тәрбие жұмысын жүргiзудiң және әскери бөлiм командирi мен әскери кафедра бастығының тарапынан жиындарға жетекшiлiк етудiң сапасы мен тиiмдiлiгi туралы қорытынды шығарылады, оларды ұйымдастыру мен өткiзудi жақсарту бойынша ұсыныстар көрсетiледi.

Баяндама өзiнiң өкiмi бойынша тексеру жүргiзiлген бастыққа, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгiнiң Кадрлар және әскери бiлiм департаментiне және құрама (бөлiм) командирлерiне ұсынылады. Оқу жиындарын тексерудiң нәтижелерi жөнiнде әскери кафедраның бастығы оқу орнының ректорына баяндайды.
Тексеру нәтижелерi талқылау кезiнде бөлiм командирiне және оқу жиынының офицерлерiне жеткiзiледi.

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрлiгi
Кадрлар және әскери
бiлiм департаментiнiң бастығы

Жоғары оқу орындары жанындағы

әскери кафедраларда оқу процесін ұйымдастыру

жөніндегі нұсқаулыққа

қосымшалар

N 21 бапқа

1 қосымша

"Бекітемін"

Оқу орнының ректоры _________________

_________________

(қолы)

_____ ж."___"__________

20 _____ оқу жылына арналған __________________ әскери кафедра

(оқу орнының атауы)

жұмысының жоспары

Оқу, әдістемелік және тәрбие жұмысы бойынша жалпы мәселелері

1. ____________________________________________

2. ____________________________________________

---------------------------------------------------------------------------

N ! Іс-шаралардың атауы !Орындалу !Орындаушы !Орындалғандығы

п.п! !мерзімі ! !туралы баға

---------------------------------------------------------------------------

1 _____ жылға әскери даярлықты жоспарлау.

- Тақырыптық жоспарды өңдеу.

- Студенттердің оқу жылдары бойынша сағаттар есебі

2 Оқу жұмысы.

- Семестрлер бойынша оқу сабақтары.

- Курстық жұмыстар мен тапсырмалар.

- Әскерлердегі оқу жиындары.

- Оқу атыс жаттығуларын орындау және т.б.

3 Әдістемелік жұмыс.

- Әдістемелік сабақтар: нұсқау-әдістемелік, көрсету, ашық, сынақ

(тақырыбы көрсетіледі)

- Кафедраның және пән-әдістемелік комиссиялардың мәжілістері.

- Әдістемелік жиындар (кафедрада, аумақта өткізілетін).

- Пәндерді оқытудың жеке әдістемесін өңдеу.

- Әдістемелік өңдеулерді, тапсырмаларды құру және т.б.

- Оқу сабақтарына өзара қатысу және т.б.

- Оқыту мен тәрбиелеудің үздік тәжірибесін жалпылау.

4 Кәсіби даярлық.

- жиындардағы және жиын аралығындағы кәсіби даярлық бойынша сабақтар

(мамандық бойынша оқу сабақтары).

5 Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу, рационализаторлық және шығармашылық

жұмыс.

- Ғылыми-әдістемелік конференциялар (мазмұны).

- Әскери-ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмыстарының тақырыптары.

- Оқытушылар, студенттер мен қызметшілер орындайтын рационализаторлық

және шығармашылық жұмыстардың тақырыптары.

6 Тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыс, әскери-патриоттық тәрбие

бойынша шаралар.

7 Бұқаралық-қорғаныс жұмысы.

8 Кафедраның оқу материалдық-техникалық базасын жабдықтау

және жетілдіру (орындалатын жұмыстардың тізімі).

9 Есептер мен мәлімдемелер жасау.

---------------------------------------------------------------------------

Әскери кафедра бастығы _________________________________________

(әскери атағы, қолы)

Ескертулер:

1. Кафедра жұмысының айлық жоспары ұқсас нысан бойынша құрылады.

2. 4, 5 және 8 тарауларда тек тиісті жылдық жоспарлармен анықталған

негізгі шаралар ғана көрсетіледі немесе "Командирлік даярлықтың бекітілген

жоспарына сәйкес" деп көрсетіледі.

N 22 бапқа

2 қосымша

"Бекітемін"

Оқу орнының ректоры _________________

_________________

(қолы)

____ ж."___"__________

__________________________ әскери кафедра оқытушы құрамының

(оқу орнының атауы)

_________________ оқу жылына арналған жылдық оқу жүктемесінің

Есебі

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Қызметі !Әскери оқу жылы оқу ! Сағаттар саны

п.п.! әскери !взводтарының әскери- !----------------------------------

!атағы аты- !есеп мамандығының ! Күзгі семестр

! жөні, !номері !----------------------------------

! әкесінің ! !Дәріс.!Взвод-!Жарты. !Емти.!Сынақ.

! аты ! !тер !пен !лай !хан. !тар

! ! ! ! !взвод. !дар !

пен

---------------------------------------------------------------------------

таблицаның жалғасы

---------------------------------------------------------------------------

! !

! !-------------------------------------------------------------

т.б. !бар. ! Көктемгі семестр !Семестрде !

!лығы !---------------------------------------------!барлығы !

! !Дәріс.!Взвод.!Жарты. !Емти.!Сы. !Т.б. !Бар. ! !

! !тер !пен !лай !хан. !нақ.! !лығы ! !

взводпен!дар !тар

-------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------

таблицаның жалғасы

-------------------

Оқу ! Оқу жылын.!

жиынына!да барлығы !

! !

-------------------!

!

-------------------!

Әскери кафедра бастығы _________________________________

(әскери атағы, қолы)

Ескертулер:

1. Циклдары бар әскери кафедраларда оқытушыларға арналған есеп

циклдар бойынша құрылады.

N 23 бапқа

3 қосымша

"Бекітемін"

Оқу орнының ректоры _________________

_________________

(қолы)

______ж ."___"__________

20___жылы қабылданған, _____ әскери-есеп мамандығы бойынша

әскери даярлықтан өтіп жатқан студенттердің әскери даярлық

жылдарының сағаттар есебі

---------------------------------------------------------------------------

NN !Пән атауы !Оқу !Бағдарлама бойынша !Оқу жылдары бойынша

п.п.! !взводы. !сағаттардың жалпы саны!сағаттар саны

! !ның но. !-----------------------------------------------

! !мері !Оқу взво. !Оқу жиынын.! ________оқу жылына

! ! !дында ! да !------------------------

! ! ! ! !Жоспарланған !Орындалды

--------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

Таблицаның жалғасы

---------------------------------------------------------------------------

! ! Оқу орнында ! Оқу жиындарында

____ оқу жылына ! ! барлығы !

--------------------! !-----------------------------------------------

Жоспар. !Орындалды !Т.б. !Жоспарлан.!Орындалды !Жоспарлан.! Орындалды

ланған ! ! ! ған ! ! ған !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Әскери кафедра бастығы ______________________________________

(әскери атағы, қолы)

Ескертулер:

1. "Жоспарланған" деген бағандарда әскери даярлықтық әр жылы бойынша

сынақтар мен емтихандардың өткізілу уақыты көрсетілсін.

2. Пәндер бойынша бірдей сағаттар саны бар оқу взводтары бір бағанға

біріктіріледі.

N 24 бапқа

4 қосымша

"Бекітемін"

Әскери кафедра бастығы

________________________

(оқу орнының атауы)

__________________________

(әскери атағы, қолы)

____ ж. "___"__________

Студенттердің әскери-есеп мамандығы бойынша

_________________________

(әскери-есеп мамандығының номері)

Әскери даярлық бағдарламасын өтудің

___________ оқу жылына арналған

Жоспар-кестесі

---------------------------------------------------------------------------

Пән атауы !Оқу взводының !Семестр бойынша ! Күзгі семестр

! номері !сағаттар саны !---------------------------

! !----------------!қыркүйек !қазан

! !күзгі !көктемгі!---------------------------

! ! ! ! апталар

! ! ! !----------------------------

! ! ! ! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! тд

---------------------------------------------------------------------------

Тактикалық 21, 23, 37, 38 3-2

даярлық 2

және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы:

---------------------------------------------------------------------------

Таблицаның жалғасы

--------------------------------

Көктемгі семестр !

--------------------------------

наурыз ! сәуір !

-------------------------------!

апталар !

-------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! тд !

-------------------------------!

-------------------------------!

Оқу бөлімінің бастығы _______________________________

(әскери атағы, қолы)

Ескертулер:

1. Егер оқу взводтарының оқу пәндері бойынша сағаттар саны бірдей

емес болса, онда олардың әрқайсысына жеке баған бөлінеді.

2. Бірінші сан (3) - тақырып нөмері, (2) - оқу сабағының номері, (2)

- сағаттар саны.

3. Оқу сабақтарының түрлері (дәрістер, семинарлар, топтық

жаттығулар), сынақтар, емтихандар және т.б. сондай-ақ жартылай взводтармен

өткізілетін сабақтар әр түрлі белгілермен немесе түспен белгіленеді.

N 25 бапқа

5 қосымша

"Бекітемін"

Әскери кафедра бастығы

_______________________

(оқу орнының атауы)

__________________________

(әскери атағы, қолы)

_____ ж. "___"__________

__________ әскери-есеп мамандығы бойынша оқып

жатқан студенттердің тактикалық даярлығы бойынша

тақырыптық жоспары

20____ ж. басылым бағдарламасы

---------------------------------------------------------------------------

Тақырыптың !Оқу саба. !Оқу сабағының !Өткізіле. !Материалдық !Жеке дайын.

номері, !ғының номе!мақсаты (тәр. !тін орны !қамтамасыз !дыққа ар.

атауы және !рі, сағат.!бие және оқу) !мен сабақ.!ету !налған тап.

сағаттар !тар саны ! !тар түрі ! !сырмалар

саны !және оқу ! ! ! !

!сұрақтары ! ! ! !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Оқу бөлімінің бастығы _______________________________________

(әскери атағы, қолы)

Цикл бастығы (аға оқытушы) _________________________

(әскери атағы, қолы)

N 27 бапқа

6 қосымша

"Бекітемін"

Әскери кафедра бастығы

_______________________

(оқу орнының атауы)

__________________________

(әскери атағы, қолы)

_____ ж. "___"__________

_______________ оқу жылына арналған

жұмыстың жеке жоспары

______________________________________________

(қызметі, әскери атағы, аты-жөні)

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Жұмыс түрі ! 1-ші семестр!2-ші семестр! Оқу жиындары !Оқу жылында

п.п! ! ! ! !барлығы

! !------------------------------------------------------

! !жоспар!орын. !жос. !орын. !жос.!орындалды!жос.!орын.

! ! !далды !пар !далды !пар ! !пар !далды

---------------------------------------------------------------------------

1 Оқу жұмысы.

Взводпен сабақ өткізу.

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

2 Әдістемелік жұмыс.

Көрсету сабақтары

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

3 Кәсіби даярлық.

Әскери кафедрада.

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

4 Әскери-ғылыми, ғылыми-зерттеу,

рационализаторлық және

шығармашылық жұмыс.

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

5 Әскери-патриоттық, тәрбие

және қоғамдық жұмыс.

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

6 Жұмыс пен сабақтардың

басқа да түрлері

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

7 Мамандық бойынша өз

бетінше жұмыс орындау.

Жеке тапсырмаларды орындау.

Және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

______________________________________

(әскери атағы, қолы)

20 ____ж."___"________________

Ескертулер:

1. Бір айлық жеке жоспар еркін түрде құрылады.

29-бапқа

7 қосымша

Оқу взводының оқу сабақтары мен тәрбие жұмысының

есеп журналын рәсімдеу және толтыру бойынша

Кепілдемелер

1. Журнал әр оқу взводына әскери білім алудың барлық кезеңіне толтырылады және взводқа жауапты оқытушымен (оқу жиындарында жеке журнал жүргізіледі) жүргізіледі.
2. Журналда:
бiрiншi бетiнде: факультет, курс, оқу взводы (мысалы, 03 3 22, мұндағы 03 - факультет нөмерi, 3 - курс, 22 - оқу взводы, сан орнына факультет, оқу орнында берiлген әрiп белгісiмен белгiленуi мүмкiн); студенттердiң әскери-есеп мамандығы бойынша даярлығының басталуы, оқу взводына жауапты оқытушы; екiншi және үшіншi беттерiнде: студенттер туралы мәлiмдемелер (аты-жөнi, туған жылы, ҚК-деп қызметi, әскери ант қабылдаған күнi, мекен-жайы, телефон нөмерi);
келесi беттерiнде:
- әскери даярлық тапсырмаларын орындау бойынша студенттердің мiндеттерi және оның орындалу барысы;
- пәндер бойынша студенттердiң үлгерiмi;
- пәндер бойынша әскери даярлық бағдарламасын орындау (күнi, пән, тақырыптар мен оқу сабақтарының нөмерi, сағаттар саны, оқытушының қолы);
- студенттердiң курстық және зертханалық жұмыстарды орындаулары;
- бағдарламалармен белгіленген нормативтердiң студенттермен орындалу бағасы;
- студенттердiң бойына командалық және әдiстемелiк дағдыларды сiңдiру;
- студенттердiң өз бетiнше даярлыққа қатысуы;
- әскери даярлыққа тартылатын студенттердiң дене даярлығы (әскери-спорт кешенiнiң нормалары тапсыру, спорт түрлерi бойынша спорттық разрядтар);
- взводта өткiзiлетiн iс-шаралар (ақпарат және әскери-патриоттық тәрбие бойынша басқа да iс-шаралардың тақырыптары, күнi, тақырыбы, өткiзген адам, қолы);
- студенттердiң жеке және кәсiби қабiлеттерi бойынша оқытушының ескертулерi, әскери бiлiм алу барысындағы студенттердi марапаттау шаралары немесе тәртiптiк жазалар және т.б.
3. Есеп журналдары әскери кафедра кезекшiсiнде немесе оқу бөлiмiнде

сақталады. Оқу сабағы басталар алдында, олар оқу сабақтарына (өз бетiнше

даярлыққа) қатыспаған студенттердi белгілейтiн оқытушыларға (оқу

взводтарының командирлерiне) берiледi (А - аурып жатыр, Д - демалыста,

К - iс сапарда, С/С - себепсiз).

4. Журналдардың толтырылуын әскери кафедрадағы оқу бөлiмiнiң бастығы

мен цикл бастықтары үнемi тексерiп отырады, ол туралы жазу журналдың соңғы

бетiнде көрсетiледi.

30 бапқа

8 қосымша

Оқу сабақтарын бақылау

журналы

(вариант)

________________________________________________________

________________________________________________________

(әскери кафедраның, оқу орнының атауы)

_____________ басталды

___________ аяқталды

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Сабақ ! Бақылау !Пәннің !Өткізу сапасы туралы!Сабақ өткізген

п.п.!мерзімі! жүргізген !атауы, тақы.!қорытындылар, негізгіадамның қолы

! ! адамның !рып нөмері. !кемшіліктері, жақ. !және қабыл.

! ! қызметі, !Сабақты !сарту жөніндегі нұс.!данған шаралар

! !әскери !өткізген !қаулар, сабақтың !туралы белгі

! !атағы, аты- !адам. !бағасы және тексеру.!

жөні шінің қолы

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

32 бабқа

9 қосымша

__________________________________________

(оқу орнының атауы) Сурет

жапсырылатын орын

Студенттің жеке карточкасы

қабылданған жылы__________ 20_ ж.

Тегі ___________________

Аты ___________ Әкесінің аты ____________________

Туған жылы _______________________ Ұлты _____________________

Туған жері ___________________________________________________

Оқу жылдары бойынша оқу взводтары: _________________

Факультет _______________________

2-ші курс ____________________ 4-ші курс ____________________________

3-ші курс ____________________ 5-ші курс ____________________________

ҚР Қарулы Күштеріндегі қызметі, атағы_______________________________

_________________________________________________________________________

(қашаннан және қай уақытқа дейін)

Әскери ант қабылдауы________________________________________________

(күні, айы, жылы)

Оқу жылындағы әскери даярлықтың басталуы

таблицаның жалғасы

оқыған орны

_____________________________________________________________________

(орны, жылы, бұйрық номері)

Әскери даярлықты бітіргендігі ____________________________________________

(айы және жылы)

Әскери атағы берілген _________________________ Бұйрықтың номері және күні

Ата-анасының мекен-жайы __________________________________________________

_______________________________________

_________________________________________________________________________

Студенттің мекен-жайы (қазіргі уақыттағы)________________________________

Медкомиссияның қорытындысы ______________________________________________

_________________________________________________________________________

(әскери даярлыққа жарамдылығы туралы, күні)

Үлгерімі мен тәртібінің қысқаша сипаттамасы

2-ші курс ________________________________________________________________

3-ші курс ________________________________________________________________

4-ші курс ________________________________________________________________

5-ші курс ________________________________________________________________

Әскери кафедра бастығының қорытындысы (аттестациялау үшін)__________

_________________________________________________________________________

(студент жеке карточкасының екінші жағы)

Үлгерімі

---------------------------------------------------------------------------

Оқу пәнінің және оқу ! Семестрлер !Бітіру !Ескертулер

жиындарының атауы !--------------------------!емтиханы !

!2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 !10! !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Семестрлер бойынша жіберілген оқу сабақтары (оқу сағаттары)

---------------------------------------------------------------------------

Себебі ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

Себебі бар.

Себепсіз.

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

--------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Марапаттаулар ! Тартылған жазалар

---------------------------------------------------------------------------

Сипаты ! Бұйрықтың күні мен ! Сипаты ! Бұйрықтың күні мен

нөмері нөмері

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Оқу бөлімінің бастығы __________________________________

(әскери атағы, қолы)

Ескерту:

1. Оқу кезінде студенттерді әскери даярлықтың босатқан жағдайда

"Әскери кафедра бастығының қорытындысы" бағанында "Әскери даярлықтан

босатылды" деп жазылады және оның себебі мен ректор бұйрығының нөмері

көрсетіледі.

N 33 бапқа

10 қосымша

"Бекітемін"

Әскери кафедра бастығы

_______________________

(оқу орнының атауы)

__________________________

(әскери атағы, қолы)

_____ ж. "___"__________

______ әскери-есеп мамандығы бойынша (әскери-есеп мамандығына арналған

вариант - 021002) оқып жатқан студенттерге командалық және

әдістемелік дағдыларды үйретудің

Кешендік жоспары

-------------------------------------------------------------------------

Үйретілетін!Әскери даяр.!Дағдыларды !Практика. !Дағдыларды қалыпта.!Всего

негізгі !лық пәндері !қалыптасты. !лық оқу !стыру бойынша !за

дағдылар !бойынша үй. !ратын тақы. !сабақтары.!сабақтарда бір сту.!период

!ретілетін !рып нөмер. !на арнал. !дентке жоспарлана. !воен-

!негізгі !лері !ған бағ. !тын орташа уақыт !ной

!дағдының ! !дарлама !есебі мен қатысулар!подго-

!элементтері ! !бойынша !саны (сағат/рет) !товки

! ! !сағаттар !-------------------!(часы,

! ! !саны ! Әскери оқу жылы !коли-

! ! ! ! !чество

! ! ! !-------------------!учас-

! ! ! !1 !2 ! 3 !оқу !тий)

! ! ! ! ! ! !жиындары !

---------------------------------------------------------------------------

1 ! 2 ! 3 ! 4 !5 !6 ! 7 ! 8 ! 9

---------------------------------------------------------------------------

1 тарау. Командалық дағдылардың қалыптасуы

Майданда бөлімшелерді басқару дағдылары

Тактикалық даярлық

---------------------------------------------------------------------------

Басқарудағы!Шабуыл ! 27 ! 12 ! - ! 0,4 ! - ! - ! 0,4

дағдылар !кезінде ! ! ! ! 2 ! ! ! 2

!---------------------------------------------------------------

!Қорғаныс ! 38 ! 4(6) ! - ! 0,2 ! - ! 0,2 ! 0,4

!кезінде ! ! ! ! 1 ! ! 2 ! 3

!---------------------------------------------------------------

!және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Жаттығулар !Байланыс

кезінде !құралдарында

қалыптаса. !---------------------------------------------------------------

тын бөлім. !Аумақ макетінде

шені басқа.!лездемелерді

ру дағдыла.!шешу

ры !

---------------------------------------------------------------------------

!және т.б

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

Атыс даярлығы

---------------------------------------------------------------------------

Бөлімше !Шабуыл кезін.! ! ! ! ! ! !

атысын де жаяу әскер.

басқарудағы лердің жауын.

дағдылар герлік

машинасымен)

----------------------------------------------------------

!Қорғаныс кезін! ! ! ! ! ! !

де (жаяу әскер.

лердің жауын.

герлік машинасымен)

-------------------------------------------------------------

!және т.б. ! ! ! ! ! ! !

---------------------------------------------------------------------------

Барлығы

---------------------------------------------------------------------------

Техникалық даярлық

---------------------------------------------------------------------------

Бөлімшеге ! ! ! ! ! ! ! !

барлығы... ! ! ! ! ! ! ! !

---------------------------------------------------------------------------

Тактикалық даярлық

---------------------------------------------------------------------------

Взводты !және т.б. ! ! ! ! ! ! !

басқарудағы! ! ! ! ! ! ! !

дағдылар ! ! ! ! ! ! ! !

---------------------------------------------------------------

Взводқа ! ! ! ! ! ! ! !

Барлығы ! ! ! ! ! ! ! !

--------------------------------------------------------------------------

Барлығы ! ! ! ! ! ! ! !

--------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

Оқу сабақ. !Тактика-сап.! ! ! ! ! 0,2 ! ! 0,2

тарын өткі. !тық жаттығу.! ! ! ! ! 0,6 ! ! 0,6

зудегі ларда

дағдылар !-------------------------------------------------------------

!Тактикалық ! ! ! ! ! ! !

!жаттығуларда! ! ! ! ! ! !

!-------------------------------------------------------------

Атыс даярлығы

--------------------------------------------------------------------------

Сабақ жетек.!Атыс негіз. ! ! ! ! ! ! 2,0 !2,0

ші көмекші. !дері мен ! ! ! ! ! ! 1 ! 1

сінің мін. !ережелері !------------------------------------------------

деттерін !бойынша ! ! ! ! ! ! !

атқарудағы !-------------------------------------------------------------

дағдылар !Қару-жарақты! ! ! ! !2,0 ! !2,0

!зерттеу ! ! ! ! ! 2 ! ! 1

!бойынша ! ! ! ! ! ! !

!-------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

кестенің жалғасы

--------------------------------------------------------------------------

1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 ! 6 ! 7 ! 8 ! 9

!-------------------------------------------------------------

!және т.б. ! ! ! ! ! ! !

------------!-------------------------------------------------------------

Жалпы... ! ! ! ! ! ! ! !

--------------------------------------------------------------------------

Барлығы... ! ! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! ! ! ! !

--------------------------------------------------------------------------

Оқу бөлімінің бастығы (цикл бастығы)_______________________________

(әскери атағы, қолы)

Ескертулер:

1. Кешендік жоспарды өңдеуде Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрі жарғыларының, бұйрықтарының және директиваларының, студенттердің әскери даярлық бағдарламаларының және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері түрлерінің, әскерлер түрлерінің және қызметтерінің басшылыққа алынатын басқа да құжаттарының талаптарын ескеру керек.
2. Студенттің лауазымды адам міндеттерін орындаудағы орташа уақыты

мына формула бойынша анықталады:

8 KiTimi

Т ср= _______;

n

бұндағы Кі - оқу уақытын қолданудағы тиімділік коэффициенті (дала

жаттығулары үшін ол 0,5-0,7 тең, сынапта 0,8); Ті - практикалық сабақ

уақыты, мі - ? саны; n - взводтағы студенттердің саны.

3. Студенттердің қалыптасқан дағдыларының есебі оқу сабақтары мен

тәрбие жұмысының есеп журналына: "сабақтардың өткізілген мерзімі,

қабылданған дағды мен оқу сабағының нөмері, жұмыс уақыты (мин.), баға,

оқытушының қолы" нысанында оқытушылармен толтырылады.

64 бапқа

11 қосымша

Әскери кафедрадағы әдістемелік құжаттардың есеп

Кітабы

______________________________________________

(оқу орнының атауы)

_______________ басталды

______________ аяқталды

---------------------------------------------------------------------------

NN !Пәннің, тақырыптың !Әдістемелік !Құжатты кім өң. ! Ескертулер

п.п.!атауы, сабақ нөмері !құжаттың !деген, хаттама !

! !атауы !нөмері және кеңес

! ! !болған күн !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

74 бапқа

12 қосымша

021001 - әскери-есеп мамандығы бойынша (оқушылардың

жалпы саны 1000 адамға дейін, оқу взводы 15-20 адам) запастағы

офицерлерді даярлайтын әскери кафедрадағы оқу сыныптарының,

практикалық сабақтарға арналған объектілердің және көмекші

бөлмелердің шамаланып алынған

Тізімі

_____________________________________________________________________

NN ! Атауы ! Қажетті! Мөлшері ! Қажетті алаң

п.п! ! саны ! !

______________________________________________________________________

1 2 3 4 5

______________________________________________________________________

Оқу бөлмелері

_____________________________________________________________________

1 Қазақстан Республикасы

Қарулы Күштеріндегі 1 1,8м2 1 студентке оқу взводына 45 м2

тәрбие жұмысы әдісте.

месінің сыныбы

_____________________________________________________________________

2 Тактикалық даярлық сыны.

бы (сонымен қатар атысты 2 1 студентке 1,8 м2 оқу взводына 45 м2

басқару сыныбы)

_____________________________________________________________________

3 Атыс даярлығы сыныбы 1-2 1,8 м2 1 студентке оқу взводына 45 м2

_____________________________________________________________________

4 Техникалық даярлық сыныбы 1-2 1 студентке 2м2 оқу взводына 50 м2

_____________________________________________________________________

5 Әдістемелік кабинет 1 1 студентке 1,5 м2 оқу взводына

37,5 м2

_____________________________________________________________________

6 Жаппай жою қаруының және 1 1 студентке 1,8м2- оқу взводына 45м2

одан сақтану сыныбы

_____________________________________________________________________

7 Дәрістерге және оқу кино. 1 студентке 0,8 - 4 оқу взводына

фильмдерін көрсетуге арнал. 1 1,2 м2 100 м2

ған оқу аудиториясы

_____________________________________________________________________

8 Әскери кабинет* 1 1 студентке 1,5м2 оқу взводына

37,5 м2

_____________________________________________________________________

Жауынгерлік және еңбек

даңқы бөлмесі

Оқу орнында бол. 30-50 м2

маған жағдайда

9 1 құрылады

Практикалық жаттығуларға

арналған объектілер*

_____________________________________________________________________

10 Оқу-жаттығулар қалашығы 1 Әскери кафедраға

_____________________________________________________________________

11 Тактика бойынша жаттығу. Әскери кафедраға 500 х 1500 м

ларды өткізуге арналған

оқу тактикалық алаңы

_____________________________________________________________________

12 Саптық алаң 1 Әскери кафедраға 25 х 50 м

_____________________________________________________________________

13 Атыс тирі 1 Әскери кафедраға 6 х 25 м

_____________________________________________________________________

14 Жаттықтырғыштарға арналған 1 Әскери кафедраға 50 м2

бөлме

_____________________________________________________________________

* Әскери кабинет пен практикалық сабақтарға арналған объектілер тек

педагогтық жоғары оқу орындарының әскери кафедралары үшін құрылады.

105 бапқа

14 қосымша

"Бекітемін"

ҚР ҚК Әскерлер түрлерінің Қолбасшылары

______________________________

(әскери атағы, қолы)

_____ ж. "___"____________

Студенттердің 20__ жылғы оқу жиындары өткізіліп жатқан

әскери бөлімдердің жеткіліксіз техникасы мен қару-жарағын

жинақтау

Жоспары

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Техника мен қару- ! Әскери бөлімдер

п.п.! жарақтың атауы !----------------------------------------------

! ! Әскери бөлім (нөмері) !

! !--------------------------------!

! ! Жиындарды !Әскери бөлім. ! және т.б.

! ! қамтамасыз !дерден, аумақтық!

! ! етуге !қоймалардан !

жеткіліксіз бөлінеді

---------------------------------------------------------------------------

1 Ракета-артиллериялық

қару-жарақ

122-мм гаубиц 2 2 ә/б-ден (нөмері)

---------------------------------------------------------------------------

және т.б.

Ескерту:

1. Осы жоспар жиындар өткізіліп жатқан бөлім командирлерінің

келісімімен әскери кафедра бастықтарының тапсырыстары негізінде құрылады.

ҚР ҚМ Кадрлар және әскери білім департаментінің бастығы

____________________________________________

(әскери атағы, қолы)

105 бапқа

14 қосымша

"Бекітемін"

ҚР ҚК Әскерлер түрлерінің Қолбасшылары

______________________________

(әскери атағы, қолы)

____ ж."___"____________

Студенттердің 20 ____ жылғы оқу жиындары өткізіліп жатқан

әскери бөлімдердің жеткіліксіз техникасы мен

қару-жарағын жинақтау

Жоспары

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Техника мен қару- ! Әскери бөлімдер

п.п.! жарақтың атауы !----------------------------------------------

! ! Әскери бөлім (нөмері) !

! !--------------------------------!

! ! Жиындарды !Әскери бөлім. ! және т.б.

! ! қамтамасыз !дерден, аумақтық!

! ! етуге !қоймалардан !

жеткіліксіз бөлінеді

---------------------------------------------------------------------------

1 Ракета-артиллериялық

қару-жарақ

122-мм гаубиц 2 2 ә/б-ден (нөмері)

---------------------------------------------------------------------------

және т.б.

__________________________________________________________________________

Ескерту:

1. Осы жоспар жиындар өткізіліп жатқан бөлім командирлерінің

келісімімен әскери кафедра бастықтарының тапсырыстары негізінде құрылады.

ҚР ҚМ Әскери оқу орындары мен әскерден тыс даярлық басқармасының бастығы

____________________________________________

(әскери атағы, қолы)

105 бапқа

15 қосымша

"Бекітемін"

ҚР ҚК Әскерлер түрлерінің Қолбасшылары

______________________________

(әскери атағы, қолы)

____ж. "___"____________

Студенттердің 20 ____ жылғы оқу жиындарын ұйымдастыру мен

өткізуде әскери бөлімдерге көмек көрсету және бақылау

Жоспары

_____________________________________________________________________

NN ! Әскери бөлімдердің, әскери-оқу ! Оқу жиын.! Тексеру ! Комиссия

п.п! орындарының, әскери-есеп маман. дарын уақыты құрамы

дығының атауы, сол мамандық өткізу (күні) кімнен

бойынша студенттердің әскери уақыты тағайындалады

даярлығына жетекшілік ететін

орын

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

ҚР ҚМ Әскери оқу орындары мен әскерден тыс даярлық басқармасының бастығы

__________________________________

(әскери атағы, қолы)

106 бапқа

16 қосымша

Студенттердің оқу жиынын ұйымдастыру мен өткізу

бойынша әскери бөлім командирі бұйрығының мазмұны

Әскери мамандықтар бойынша жиынның мақсаты мен мәселелерi. Өткiзу

мерзiмi.

Студенттер жиындарының ұйымдасқан құрамы. Жиындардың лауазымды адамдары, Оқу жиынының бастығы, оқу жиыны бастығының тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыс, тыл және техникалық бөлiм жөнiндегі орынбасарлары, оқу бөлiмiнiң бастығы, взвод, рота командирлерi, рота старшиналары, рота командирлерiнiң тәрбие және әлеуметтiк-құқықтық жұмыс жөнiндегі орынбасарлары, взвод командирлерiнiң орынбасарлары, бөлiмше командирлерi.
Әскери кафедрадан бөлiнген оқытушы құрам және олар сабақ өткiзетiн пәндердiң атауы.
Әскери бөлiмнен тағайындалған жиындардың лауазымды адамдарымен үш күндiк оқу-әдiстемелiк сабақтарды өткiзу тәртiбi.
Студенттердiң кездесу, оларды санитарлық тексеру, оларға N 10 (26), 30 жабдықтау нормаларында және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрiнiң бұйрығымен күшiне енгiзiлген Заттай мүлiкпен қамтамасыз ету туралы Ереженiң 31 бабында қарастырылған жеке қару, дербес қауiпсiздiк құралдарын, заттай мүлiк, қажеттi заттарды, қару-жарақ, төсек заттарын беру тәртiбi.
Оқу жиындарын қару-жарақпен, әскери техникамен, моторесурстармен, оқ-дәрiлермен, жанар-жағармай материалдарымен, студенттер оқу жиындарының бағдарламасын сапалы орындау үшiн қажеттi (жауапты адамдар мен бөлiнген уақыты көрсетiледi) елiктеу құралдарымен қамтамасыз ету тәртiбi. Оқу объектiлерiн (арнайы қалашықтарды, алаңдарды оқу-жаттықтыру кешендерiн, жаттықтырғыштарды және т.б.) бекiту және бақылау ұйымдастыру.

Әскери ант қабылдау күнi, ұйымдастырылу тәртiбi, орны мен уақыты.

Роталық (батареялық) тактикалық жаттығулардың, адым-лақтырулардың,

спорттың әскери-қолтаңбалы түрлерi бойынша жарыстарының, әскери-спорт

кешендерi нормаларының өткiзiлу уақыты мен тәртiбi.

Бiтiру емтихандық комиссиясының құрамы, студенттерден бiтiру

емтихандарын қабылдау бойынша оның жұмысының мерзiмi мен тәртiбi.

106 бапқа

17 қосымша

"Бекітемін"

Оқу жиындарының бастығы

____________________________

(әскери атағы, қолы)

____ж."___"____________

20___жылғы __________ бастап ___________дейін

_________________________________

(оқу орнының атауы)

__________________________мамандығы бойынша студенттердің оқу

(әскери-есеп мамандығының нөмері)

жиыны бағдарламасын өткізудің

Жоспар кестесі

_____________________________________________________________________

Пән атаулары ! ВУС ! Сағаттар ! Оқу ! Шілде (күндері)

! ! саны ! взводының! 1 ! 2 ! 3 ! 4 ! 5 !т.б

нөмері

_____________________________________________________________________

Тактикалық 021001 20 414 1 3-2 - - -

даярлық 1

_____________________________________________________________________

Ескертулер:

1. 3 - тақырып нөмері, 2 - оқу сабағының нөмері, 1 - сағаттар саны.

2. Оқу сабақтарының түрлері (дәрістер, семинарлар, практикалық

сабақтар) әртүрлі (әр түсті) белгілермен белгіленеді.

3. Жоспар-кесте әскери кафедрада өңделеді және бөлімге келген кезде

анықталады.

Жиын оқу бөлімінің бастығы ____________________

(әскери атағы, қолы)

106 бапқа

18 қосымша

"Бекітемін"

Оқу жиындарының бастығы

____________________________

(әскери атағы, қолы)

____ж. "___"____________

Әскери бөлімдегі студенттердің оқу жиыны кезінде

_______________________________

(ә/б нөмері)

курсанттармен өткізілетін негізгі іс-шаралардың

_________________________________

(оқу орнының атауы)

Жоспар - кестесі

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Негізгі іс-шаралар ! Өткізу.!Сағаттар ! Шілде (күндері)

п.п.! ! ші ! саны !----------------------------

! ! ! ! 1 ! 2 ! 3 !және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

1 Офицерлерді дайындау

Офицерлер - бөлімше коман.

дирлерімен өткізілетін оқу-

әдістемелік сабақтар.

Рота, взвод командирлерінің

және әскери кафедра офицер-

лерінің мемлекеттік-құқықтық

даярлығы.

Офицерлердің жаттығулары

Оқу сабақтарына өзара қатысу

Нұсқау-әдістемелік сабақтар

мен нұсқаулықтар

---------------------------------------------------------------------------

2 Сержанттарды дайындау

Курсанттармен оқу сабақтарын

дайындау және өткізу бойынша

нұсқау-әдістемелік сабақтар

мен нұсқаулықтар

Бөлімшелердегі әскери даяр.

лықтың қорытындысын шығару

тәртібі.

Сержанттармен кеңес.

---------------------------------------------------------------------------

3 Курсанттарды дайындау

Атыс даярлығы. Қаруды

жақсы атыс жағдайына

келтіру.

Тапсырманы орындау.

---------------------------------------------------------------------------

4 Шынығу

3 км-ге жүгіру.

Взводтар мен роталар

арасындағы жарыс.

Әскери-спорт кешенінің

нормаларын тапсыру.

---------------------------------------------------------------------------

Әскери бөлім жанындағы жиындар оқу бөлімінің бастығы

___________________________________________________________

(бөлім нөмері) ( әскери атағы, қолы)

105 бапқа

19 қосымша

"Бекітемін"

Оқу жиынының бастығы

____________________________

(әскери атағы, қолы)

20 ____ ж. "___"____________

___________________________ әскери бөлім жанындағы

(ә/б нөмері)

оқу жиынынан өтіп жатқан ________________________________

(оқу орнының атауы)

студенттерінің әскери тәртібін нығайту жөніндегі жұмыс

Жоспары

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Іс-шаралардың ! Өткізілетін ! Өткізетін ! Орындалғандығы

п.п.! атауы ! орны мен ! адам ! туралы баға

мерзімі

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

Жиындар оқу бөлімі бастығының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық

жұмыс жөніндегі орынбасары_________________________________

(әскери атағы, қолы)

106 бапқа

20 қосымша

"Бекітемін"

Әскери бөлім командирі

____________________________

(әскери атағы, қолы)

20 ____ ж. "___"____________

___________________________ студенттерінің

(оқу орнының атауы)

________________________________ әскери бөлім жанындағы

(ә/б нөмері)

оқу жиынын материалдық-техникалық қамтамасыз ету

Жоспары

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Атауы ! Өлшем ! Шілде (күндері)

п.п.! ! бірлігі !-------------------------------------

! ! ! 7 ! 8 ! 9 ! 10 ! 11 !ж/е т.б.

--------------------------------------------------------------------------

1 Артиллериялық

қару-жарақ.

Артиллериялық

оқ-дәрілер

---------------------------------------------------------------------------

2 Бронетанктық қару-

жарақ пен техника

---------------------------------------------------------------------------

3 Автомобилдер

---------------------------------------------------------------------------

және т.б.

---------------------------------------------------------------------------

Оқу жиынының бастығы ____________________________________

(әскери атағы, қолы)

140 бапқа

22 қосымша

Бітіру емтихандық комиссиясы мәжілісінің

Хаттамасы

20__ ж."__"________

Қатысқандар: Емтихандық комиссия төрағасы _______________

__________________________________________________________________________

Емтихандық комиссия мүшелері:__________________________

__________________________________________________________________________

1. Әскери даярлық бойынша ________________ әскери мамандығын оқып

жатқан ________________, оқу взводының студенттері емтихан тапсырды

(оқу взводының атауы)

______________________

(номер ВУС)

2. Студенттердің бітіру емтихан қорытындысы төмендегідей болды:

---------------------------------------------------------------------------

NN ! Аты-жөні ! Қойылған бағалар

п.п.! !------------------------------------------------

! ! Тактикалық ! Арнайы да- !Техникалық !Жалпы

! !(тактикалық- ! ярлық !даярлық !бағасы

! !арнайы ! ! !

! !даярлық) ! ! !

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3. "Өте жақсы" деген жалпы бағаға ____ адам. (__%), "жақсыға"

___адам. (___%), "қанағаттанарлық" деген бағаға ___адам. (___%). тапсырды.

____ адам. (___%) емтихан тапсырмаған.

4. __________________________________________________________________

___________ пәндері бойынша студенттер даярлығының жалпы кемшіліктері

5. Қорытынды. Мына студенттер. ________________________

(аты-жөндері)

___________________________ бойынша

(әскери-есеп мамандығының нөмері)

запастағы офицер атағын алуға лайықты.

Мына студенттер __________________ бітіру емтиханын қайта тапсыруға

жіберілуі мүмкін. (аты-жөндері)

Емтихандық комиссия төрағасы ______________________________

(әскери атағы, қолы)

Емтихандық комиссия мүшелері: _____________________________

(әскери атағы, қолы)

145 бапқа

22 қосымша

Студенттердiң әскери даярлығын ұйымдастыру, өткiзу

және есепке алу жөнiндегi құжаттар

Тізімі

Әскери кафедрада

1. Студенттердi әскери даярлыққа тарту және оларға құпия құжаттармен, қару-жарақпен, әскери техникамен, жарғылармен, ақыл-кеңестермен жұмыс iстеуге рұқсат ету туралы оқу орны ректорының бұйрығы.
2. Оқу взводтарын жинақтау және взвод командирлерiн, олардың

орынбасарлары мен бөлiмше командирлерiн тағайындау, оқытушыларды курстар,

факультеттер, оқу взводтары бойынша бөлу, жауапты офицерлердi тағайындау

және оларға оқу взводтарын (роталарын) бекiту туралы әскери кафедра

бастығының бұйрығы.

3. Әскери кафедрадағы iшкi қызмет пен iшкi тәртiптi ұйымдастыру

бойынша әскери кафедра бастығының бұйрығы.

4. Әскери кафедраның күн тәртiбi.

5. Пәндердiң әскери кафедралардағы құрылымдық-логикалық кестесi.

6. Әскери кафедра жұмысының оқу жылына, бiр айға арналған жоспары.

7. Студенттермен бағдарламаны өтудiң оқу жылына арналған

жоспар-кестесi.

8. Студенттер әскери даярлығының жылдар бойынша сағаттар есебi.

9. Оқытушы құрам оқу жүктемесiнiң жылдық есебi.

10. Әскери даярлықтан өтiп жатқан студенттермен тәрбие және

әлеуметтiк-құқықтық және бұқаралық-қорғаныс жұмысын жүргiзудiң жоспары.

11. Пәндер бойынша студенттерге командалық және әдiстемелiк

дағдыларды үйретудiң кешендiк жоспары.

12. Оқытушылар жұмысының оқу жылына арналған жеке жоспарлары.

13. Пәндердi оқудың тақырыптық жоспары.

14. Оқу сабақтарын бақылау журналы.

15. Кафедра және пән-әдiстемелiк комиссиялар мәжiлiстерiнiң

хаттамалар кiтабы.

16. Офицерлер мен прапорщиктердiң командирлiк даярлығының жоспары.

17. Әскери кафедраның оқу жылы бойындағы жұмысы мен бiтiру

емтихандары туралы есебi.

18. Оқу сабақтары мен емтихандардың кестесi.

19. Әскери кафедраның жеке құрамына мiндеттердi бөлу туралы бұйрық.

20. Әскери кафедра офицерлерi кәсiби даярлығының есеп парақтары.

21. Студенттердiң жеке карточкалары.

22. Оқу сабақтары мен тәрбие жұмысының есеп журналы.

23. Әскери кафедра әдiстемелiк құжаттарының есеп кiтабы.*

24. Оқу жиындарына дайындау бойынша әскери кафедра бастығының бұйрығы.

25. Курстарда және әскерлер мен әскери-оқу орындарындағы

тағылымдамаларда оқытушылардың бiлiктiлiгiн арттырудың алдағы және жылдық

жоспарлары.

26. Оқу материалды-техникалық базаны, әскери-ғылыми және

ғылыми-зерттеу жұмыстарын дамыту мен жетiлдiрудiң алдағы және жылдық

жоспарлары.

27. Студенттерге арналған әскери-ғылыми жұмыстар, сондай-ақ

бағдарламамен көрсетiлген жерлердегi курстық жұмыстар тақырыптарының

тiзiмi.

28. Оқу жылындағы бiлiм алу қорытындылары бойынша бұйрықтар, оқу

жиыны.

29. Пәндер бойынша оқу-әдiстемелiк материалдар, оқу құралдары,

негізгі пәндер бойынша жеке әдiстемелер.

30. Әскери техниканы пайдалану мен жөндеудiң жылдық және айлық

жоспарлары.

31. Әскери кафедра және парк бойынша кезекшiге нұсқаулар.

32. Қару-жарақтың, әскери техниканың, автокөлiктiң және әскери-оқу

мүлкiнiң есеп кiтабы.

33. Уақытша пайдалануға берiлген материалдық құралдардың есеп кiтабы.

34. Әскери кафедра машиналарының шығу және қайтып оралу журналы.

35. Қару-жарақтың, автокөлiктің әскери-оқу мүлкiнiң бар-жоғын және

техникалық қалпын тексерудiң бақылау журналы.

36. Машиналардың (агрегаттардың) жұмыс iстеуiнiң, жанар-жағармай

материалдарын жұмсаудың есеп кiтабы.

37. Қауiпсiздiк шаралары мен ережелерi бойынша нұсқау.

38. Әскери кафедра оқу-көмекшi құрамының негізгі мiндеттерi.

39. Әскери кафедраның тарихи анықтамасы.

40. Студенттердiң әскери жиындарындағы негiзгi iс-шаралардың

жоспар-күнтiзбесi.

Әскери кафедраның циклында

1. Цикл жұмыстарының айлық жоспарлары.

2. Цикл өткiзетiн оқу сабақтарын материалдық-техникалық қамтамасыз

ету жоспары.

3. Цикл мәжiлiстерiнiң хаттамалар кiтабы.

4. Әдiстемелiк жұмыстың есеп журналы.

5. Цикл құрамында өткiзiлетiн арнайы, саптық және дене даярлығы

бойынша офицерлер жаттығуларының есеп журналы.

6. Оқу сабақтарының есеп журналы және оқу-көмекшi құрамның арнайы

даярлығы бойынша оқу сабақтарының кестесi.

7. Қауiпсiздiк шаралары мен ережелерi бойынша нұсқау.

8. Оқу-әдiстемелiк материалдар, оқу құралдары.

9. Оқу процесiнде қолданылатын оқу кинофильмдерiнiң, диафильмдерiнiң,

слайдтардың, үнтаспалардың және т.б. есеп картотекасы.

________________

* Әскери кафедрада циклдар болған жағдайда әдiстемелiк құжаттар есебi

циклдарда жүргiзiледi.

151 бапқа

23 қосымша

Студенттердің бірнеше әскери мамандық бойынша даярлықты

игергендігінің жалпы бағасын анықтау

(вариант)

_____________________________________________________________________

Әскери-есеп мамандығы! Студенттер тексерілген ! Пәндер ! Студенттердің

және оқып жатқан сту.! оқу пәндері ! бойынша!әскери даярлық

денттер проценті ! !қойылған!бағдарламасын

! !бағалар !игергендігінің

! ! !жалпы бағасы

_____________________________________________________________________

Әскери-есеп маман. ! Тактикалық даярлық** !Қанағат.!

дығының нөмері !________________________!________! Қанағаттанарлық

(85%) !Артиллериялық даярлық* !Жақсы !

!Әскери топография !Қанағат.!

!ҚР ӨК Жалпыәскери жарғы !Жақсы !

!лары

_____________________________________________________________________

Әскери-есеп маман. !Тактикалық жаярлық* !Жақсы !

дығының нөмері !Арнайы даярлық* !Жақсы ! Жақсы

(25%) !ҚР ҚК Жалпыәскери жарғы.!Жақсы !

!лары ! !

____________________!________________________!________!_______________

Әскери-есеп маман. !Арнайы аударма* !Жақсы !

дығының нөмері !Арнайы даярлық* !Жақсы !

(10%) !Саптық даярлық !Қанағат.! Жақсы

!ҚР ҚК Жалпыәскери ! !

!жарғылары ! !

____________________!________________________!________!_______________

Жалпы бағасы - "қанағаттанарлық"

_________

* Әрбір әскери мамандыққа арналған негізгі пәндер тиісті оқыту

бағдарламаларында көрсетіледі.

158 бапқа

25 Қосымша

Оқытушының студенттермен әскери даярлықтан

практикалық сабақ өткiзу бағасы бойынша кепiлдемелер.

Әскери даярлық бойынша студенттермен практикалық сабақ жүргізу сапасы

төмендегідей бағаланады:

"өте жақсы":

- сабақты ұйымдастыру (нысаны, әдiстерi, тәсiлдерi), оқу орындары, нұсқаушыларды (жетекшi көмекшiлерiн) дайындау, жоспар-конспектiлер взводта оқитындардың барлығының тәрбие және оқу мақсаттарының сапалы орындалуын қамтамасыз етедi, сабақтың негiзгі уақыты олардың практикалық дағдыларын, офицерге мамандығы бойынша қажеттi кәсiби-жауынгерлiк қасиеттерiн жетiлдiруге (қалыптастыруға) қолданылады, даладағы жаттығуларға арналған Кi 0,75-тен кем емес, ал сыныпта - 0,85 кем болмауы керек*;
- оқу сабақтары кезiнде оқушыларға моральдық қасиеттер үйретiледi; оқу материалы жоғары идеялық және ғылыми деңгейде ұсынылады; алдыға қойылған тәрбие мақсаттары толығымен орындалады;
- жетекшi оқу материалын, әскери дидактика қағидаларын, бағдарлама, бұйрықтар мен директивалардың және запастағы офицерлердi даярлау бойынша басшылыққа алынатын басқа да құжаттардың талаптарын терең әрi жан-жақты бiлген және студенттерге негізгі кәсiби-жауынгерлiк және психологиялық қасиеттердi, бiр қалыпты командалық, әдiстемелiк және практикалық дағдыларды үйрету үшiн қолданған;
- оқу сабағының материалдық қамтамасыздығы (оқу қару-жарағы, техника, оқу құралдары және т.б.) тәрбие және оқу мақсаттарына жетудi толығымен қамтамасыз еткен, жақсы даярланған және оқу барысында белсендi қолданған;
- сабақ кезiнде жоғары оқу тәртiбi мен техниканы, қару-жарақты игеруге және барлық мүмкiншiлiктердi қазiргі кездегi майданда тиiмдi қолдануға бағытталған оқушылардың белсендiлігі ұсталынған;
"жақсы":
- оқу сабағын ұйымдастыру бағдарлама талаптарына жауап берген және оқу мен тәрбие мақсаттарының орындалуын қамтамасыз еткен; дала жаттығуларына арналған Кi кем дегенде 0,7; ал сыныпта - 0,8 кем емес болған;
- оқу сабағының тәрбие мақсаттары дұрыс белгiленген және сабақ барысында нақты орындалған, оқу материалы оқушыларға жоғары идеялық және ғылыми деңгейде ұсынылған;
- жетекшi оқу материалын жақсы бiледi, оқытуда әскери дидактика қағидаларын, бағдарлама, директива және запастағы офицерлердi даярлау бойынша басшылыққа алынатын басқа да құжаттардың талаптарын жетекшiлiкке алған, сабақтың оқу мақсаттары толығымен орындалған;
- материалдық қамтамасыздық оқушыларға қажеттi командалық,

әдiстемелiк және практикалық дағдыларды үйретуге, алдыға қойылған оқу және

тәрбие мақсаттарын орындауға мүмкiндiк берген;

- сабақ кезiнде оқу тәртiбi мен оқушылардың белсендiлiгі ұсталынған;

"қанағаттанарлық":

- оқу сабақтарын ұйымдастыру оқу мақсаттарының орындалуын қамтамасыз

еткен, дала жаттығуларына арналған Кi кем дегенде 0,6, ал сыныпта - 0,7

кем емес болған;

- тәрбие мақсаттары анықталған, бiрақ сабақ барысында толығымен

орындалмаған;

* Кi - оқу уақытын қолдану тиiмдiлiгiнiң коэффициентi;

___________

Тп

Кі= ____,

То

бұндағы Тп - практикалық тағдыларды үйретуге жұмсалған уақыт;

То - оқу сабағына бөлiнген уақыт.

- жетекшi негiзгi оқу материалын бiледi, бiрақ оқушыларға сенiмсiз жеткiзедi, оқу сұрақтарын өңдеуде оқу уақытын дұрыс есептемеген, негiзгі оқу мақсаттары орындалған;
- сабақтың материалдық қамтамасыздығы негiзiнен оқу мақсаттарын орындауға мүмкiндiк берген, бiрақ толығымен қолданылмаған;
- оқу тәртiбi қажеттi деңгейде ұсталынбаған;
"қанағаттанарлықсыз":
- сабақтың ұйымдастырылуы, жетекшi қолданатын оқыту нысандары мен тәсiлдерi сабақтың тәрбие және оқу мақсаттарына жетуiн қамтамасыз етпеген, сабақтың қолданылған оқу уақытының тиiмдiлiк коэффициентi 0,55-тен аз болған;
- жетекшi оқу материалын нашар бiледi, оны оқушыларға жеткiзе

алмаған, оқытудың мазмұны мен әдiстемесi бойынша айтарлықтай қателер

жiберген;

- материалдық қамтамасыздық толығымен дайындалмаған және оқу

сұрақтарының өңделуiн қамтамасыз етпеген;

- сабақ кезiнде қауiпсiздiк шараларының, жалпы әскери жарғылар

талаптарының бұзылуы жiберiлген.

Оқығандар:

Омарбекова А.Т.

Орынбекова Д.Қ.