Об утверждении Правил взаимодействия государственных органов и организаций Республики Казахстан при установке и эксплуатации аппаратно-программных и технических средств проведения оперативно-розыскных мероприятий на сетях телекоммуникаций Республики Казахстан

Совместный приказ Председателя Комитета национальной безопасности Республики Казахстан от 20 марта 2002 года N 42 и Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 29 марта 2002 года N 103-I. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 апреля 2002 года N 1831. Утратил силу - совместным приказом Председателя Комитета национальной безопасности РК от 20 сентября 2004 года N 179 и и.о. Председателя Агентства РК по информатизации и связи от 20 сентября 2004 года N 199-п (V043187)

      Во исполнение постановления  Правительства Республики Казахстан от 17 августа 2001 года N 1081 "О дополнительных мерах по проведению оперативно-розыскных мероприятий на сетях телекоммуникаций" в целях принятия антитеррористических мер на сетях телекоммуникаций и установления единого порядка взаимодействия Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан, Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и организаций Республики Казахстан при подготовке и проведении оперативно-розыскных мероприятий на сетях телекоммуникаций Республики Казахстан приказываем: 
      1. Утвердить прилагаемые Правила взаимодействия уполномоченных государственных органов и организаций Республики Казахстан при установке и эксплуатации аппаратно-программных и технических средств проведения оперативно-розыскных мероприятий на сетях телекоммуникаций Республики Казахстан. 
      2. Юридическому управлению Комитета национальной безопасности Республики Казахстан провести в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан. 
      3. Комитету по связи и информатизации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан провести поэтапную проверку выполнения операторами связи условий лицензии в части наличия в составе оборудования сертифицированных аппаратно-программных и технических средств, обеспечивающих проведение оперативно-розыскных мероприятий. 
      4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Первого заместителя Председателя Комитета национальной безопасности Республики Казахстан (Божко В.К.) и Первого вице-Министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (Шнейдмюллер В.В.).
      5. Настоящий приказ вводится в действие после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

 

     Председатель Комитета               Заместитель Премьер-Министра -
   национальной безопасности             И.О. Министра транспорта и
      Республики Казахстан                       коммуникаций
                                             Республики Казахстан

     

        Согласовано
    Генеральный прокурор
    Республики Казахстан 
      11 апреля 2002 г.

                                            Утверждены приказом
                                     Председателя Комитета национальной
                                      безопасности Республики Казахстан
                                        от 20 марта 2002 года N 42 и

                                    Министра транспорта и коммуникаций
                                            Республики Казахстан 
                                        от 29 марта 2002 года N 103-I

                               Правила 
            взаимодействия уполномоченных государственных органов 
               и организаций Республики Казахстан при установке 
              и эксплуатации аппаратно-программных и технических 
              средств проведения оперативно-розыскных мероприятий 
                на сетях телекоммуникаций Республики Казахстан 

 
                             1. Общие положения 

 
      1. Настоящие Правила устанавливают единый порядок взаимодействия Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан и операторов связи при установке и эксплуатации специальных аппаратно-программных и технических средств коммутационного оборудования и систем специальных технических средств, обеспечивающих проведение оперативно-розыскных мероприятий (далее - ОРМ) на сетях телекоммуникаций Республики Казахстан. 
      2. Установка и (или) активизация аппаратно-программных и технических средств обеспечения проведения ОРМ производится на местных оконечных цифровых коммутационных системах, непосредственно обслуживающих абонентов. 
      3. Основные понятия, применяемые в настоящих Правилах: 
      средства специальных оперативно-розыскных мероприятий - аппаратно-программные и технические средства операторов связи, позволяющие осуществлять трансляцию сообщений заданных абонентов (далее - СОРМ); 
      система средств трансляции сообщений - комплекс средств, не входящий в состав коммутационного оборудования операторов связи, предназначенный для трансляции команд и сообщений (далее - система СТС); 
      служебная информация об абонентах - данные об абонентах (в том числе телефонные номера, адреса электронной почты и другое), предоставляемые абонентам услуги, биллинговые сведения; 
      уполномоченный государственный орган в области связи - Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (далее - МТиК РК); 
      уполномоченный государственный орган на проведение оперативно-розыскных мероприятий на сетях телекоммуникаций - Комитет национальной безопасности Республики Казахстан (далее - КНБ РК); 
      орган по сертификации - аккредитованный орган в Государственной системе сертификации Республики Казахстан на проведение сертификации аппаратно-программных и технических средств коммутационного оборудования, предназначенных для обеспечения проведения оперативно-розыскных мероприятий на сетях телекоммуникаций; 
      оператор связи - физическое или юридическое лицо, имеющее право на предоставление услуг связи; 
      заявитель - физическое или юридическое лицо, подающее документы для получения лицензии на деятельность в сфере почтовой связи и телекоммуникаций. 
      4. Взаимодействие уполномоченных государственных органов и операторов связи должно основываться на принципах законности, конфиденциальности, недопущения разглашения сведений о методах проведения ОРМ на сетях телекоммуникаций и взаимного соблюдения интересов сторон. 

 
            2. Обязанности уполномоченных государственных органов 
                    и организаций Республики Казахстан 

 
      5. МТиК РК: 
      1) при оформлении лицензий на предоставление услуг связи указывает в приложении к лицензии требование по наличию в составе коммутационного оборудования сертифицированных аппаратно-программных и технических средств, обеспечивающих проведение ОРМ; 
      2) своевременно уведомляет операторов связи: 
      о необходимости выполнения условий лицензии в части установки средств СОРМ; 
      о необходимости активизации средств СОРМ; 
      3) контролирует наличие средств СОРМ в составе коммутационного оборудования оператора связи, наличие официального сертификата органа по сертификации; 
      4) решает вопросы по приостановлению лицензии в установленном законодательством Республики Казахстан порядке на предоставление услуг связи в случае нарушения оператором связи установленного порядка эксплуатации средств СОРМ коммутационного оборудования; 
      5) регулирует вопросы взаимодействия уполномоченных государственных органов и операторов связи при установке и эксплуатации средств СОРМ коммутационного оборудования и систем СТС. 
      6. КНБ РК: 
      1) принимает участие в рассмотрении с уполномоченным органом технических предложений на установку или активизацию средств СОРМ коммутационного оборудования на объекте связи; 
      2) контролирует функционирование средств СОРМ; 
      3) уведомляет МТиК РК о нарушении оператором связи установленного порядка эксплуатации средств СОРМ коммутационного оборудования и систем СТС. 
      7. Орган по сертификации: 
      1) взаимодействует по вопросам сертификации средств СОРМ коммутационного оборудования с МТиК РК, КНБ РК и операторами связи; 
      2) в установленном порядке организует проведение сертификации средств СОРМ коммутационного оборудования. 
      8. Операторы связи: 
      1) заключают с КНБ РК соглашения на проведение совместных работ на объектах связи. В соглашении в обязательном порядке отражаются вопросы: 
      доступа на территорию предприятия уполномоченных работников КНБ; 
      конфиденциальности взаимоотношений; 
      предоставления оператором сведений о коммутационном оборудовании, протоколах связи, построении сетей телекоммуникаций, а также служебной информации об абонентах; 
      обеспечения сохранности средств СОРМ коммутационного оборудования и системы СТС, их технического обслуживания и ремонта; 
      проведения сертификации средств СОРМ. 
      2) обеспечивают бесперебойное функционирование средств СОРМ коммутационного оборудования и режим их эксплуатации, исключающий возможность несанкционированного использования; 
      3) совместно с КНБ РК организуют на объектах связи режим эксплуатации систем СТС, исключающий возможность несанкционированного доступа к их программным и аппаратным средствам; 
      4) в случае нарушений функционирования средств СОРМ коммутационного оборудования обеспечивают восстановление их работоспособности; 
      5) предоставляют в пользование КНБ РК необходимые служебные помещения, а также транспортные каналы необходимой емкости для трансляции команд и сообщений. 

 
             3. Порядок установки и эксплуатации средств СОРМ 
                  коммутационного оборудования и систем СТС 

 
      9. Операторы связи на основании установленных документов, содержащих технические требования к средствам СОРМ коммутационного оборудования проводной телефонной связи, беспроводной подвижной связи, сетей передачи данных, разрабатывают Технические предложения по модернизации коммутационного оборудования. При участии КНБ РК определяют степень модернизации оборудования, номенклатуру, количество, спецификацию средств СОРМ коммутационного оборудования. 
      10. По заявкам операторов связи, орган по сертификации сертифицирует коммутационное оборудование объектов связи на соответствие установленным документам, содержащим технические требования к средствам СОРМ коммутационного оборудования. 
      11. По согласованию с КНБ Республики Казахстан операторы связи устанавливают или активизируют средства СОРМ коммутационного оборудования объектов связи. 
      12. Техническое обслуживание и ремонт средств СОРМ коммутационного оборудования осуществляют операторы связи. Эксплуатацию средств СОРМ коммутационного оборудования, а также эксплуатацию, техническое обслуживание и ремонт систем СТС осуществляет КНБ РК. 
      13. На основании соглашений с операторами связи КНБ РК осуществляет развертывание оборудования систем СТС на объектах связи. 
      14. При замене или модернизации коммутационного оборудования, расширении или изменении перечня предоставляемых услуг связи оператор связи уведомляет об этом КНБ РК. 
      15. В случае нарушений работоспособности средств СОРМ коммутационного оборудования, КНБ РК извещает оператора связи о необходимости восстановления их работоспособности. Если оператор связи не предпринимает незамедлительных соответствующих мер, КНБ РК направляет в МТиК РК уведомление о нарушении функционирования средств СОРМ коммутационного оборудования. 
      16. При выявлении функций коммутационного оборудования, не заявленных при проведении сертификации на соответствие техническим требованиям к средствам СОРМ коммутационного оборудования, КНБ РК направляет уведомление МТиК РК, оператору связи и органу по сертификации о необходимости проведения повторной сертификации.
      17. Спорные вопросы, возникающие при внедрении и эксплуатации средств СОРМ коммутационного оборудования и системы СТС, решаются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

______________________________________________________________________

     

      

Қазақстан Республикасының уәкілетті мемлекеттік органдары мен ұйымдарының Қазақстан Республикасының телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын жүргізуге арналған аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдарды қондыру және пайдалану кезіндегі өзара іс-қимылының Ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті төрағасының 2002 жылғы 20 наурыздағы N 42, Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігінің 200 жылғы 29 наурыздағы N 103-І Бірлескен бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2002 жылғы 22 сәуірде тіркелді. Тіркеу N 1831. Күші жойылды - ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының 2004 жылғы 20 қыркүйектегі N 179, ҚР Ақпараттандыру және байланыс жөніндегі агенттігінің 2004 жылғы 20 қыркүйектегі N 199-б (V043187) бірлескен бұйрығымен.

                               БҰЙРЫҚ:
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасының телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру іс-шараларын жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі қосымша шаралар туралы" 2001 жылғы 17 тамыздағы N 1081  P011081_  қаулысын орындау үшін телекоммуникация желілерінде террорға қарсы шаралар қолдану және Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті мен Қазақстан Республикасының ұйымдары телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын дайындау және жүргізу кезіндегі өзара іс-қимылының бірыңғай тәртібін белгілеу мақсатында БҰЙЫРАМЫЗ: 
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының уәкілетті мемлекеттік органдары мен ұйымдарының Қазақстан Республикасының телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын жүргізуге арналған аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдарды қондыру және пайдалану кезіндегі өзара іс-қимылының ережелері бекітілсін. 
      2. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Заң басқармасы осы бұйрықты заңнамамен белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізсін. 
      3. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрлігінің Байланыс және ақпараттандыру комитеті жабдықтың құрамында жедел іздестіру шараларын жүргізуді қамтамасыз ететін сертификатталған аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдардың болуына қатысты лицензия шарттарын байланыс операторларының орындауына кезең-кезеңімен тексеру жүргізсін. 
      4. Осы бұйрықтың орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының бірінші орынбасары (Божко В.К.) мен Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрлігінің бірінші вице-министріне (Шнейдмюллер В.В.) жүктелсін. 
      5. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасы              Қазақстан Республикасы Премьер-
Ұлттық қауіпсіздік комитетінің      Министрінің орынбасары -   
Төрағасы                            Көлік және коммуникациялар 
                                    министрінің міндетін атқарушы

           Келісілді
     Қазақстан Республикасының
         Бас прокуроры
       2002 жылғы 11 сәуір

                                   Қазақстан Республикасының Ұлттық
                                   қауіпсіздік комитеті Төрағасының
                                     2002 жылғы 20 наурыздағы N 42 
                                   Қазақстан Республикасының Көлік
                                   және коммуникациялар министрінің
                                   2002 жылғы 29 наурыздағы N 103-I
                                         бұйрығымен бекітілген  

        Қазақстан Республикасының уәкілетті мемлекеттік
    органдары мен ұйымдарының Қазақстан Республикасының
    телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын
       жүргізуге арналған аппаратты-бағдарламалық және
     техникалық құралдарды қондыру және пайдалану кезіндегі
                      өзара іс-қимыл 
                        ЕРЕЖЕЛЕРІ 

                      1. Жалпы ережелер 

      1. Осы Ережелер Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі мен байланыс операторларының Қазақстан Республикасының телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын (бұдан әрі - ЖІШ) жүргізуді қамтамасыз ететін коммутациялық жабдықтың арнайы аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдары мен арнайы техникалық құралдар жүйелерін қондыру және пайдалану кезіндегі бірыңғай тәртібін белгілейді. 
      2. ЖІШ жүргізуді қамтамасыз ететін аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдарды қондыру және (немесе) активтендіру абоненттерге тікелей қызмет көрсететін жергілікті шетті цифрлік коммутация жүйелерінде өткізіледі. 
      3. Осы Ережелерде қолданылатын негізгі ұғымдар: 
      арнайы жедел іздестіру іс-шаралар құралдары - берілген абоненттердің хабарларын таратуды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін байланыс операторларының аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдары (бұдан әрі - АЖІШҚ); 
      хабарларды тарату құралдарының жүйесі - командалар мен хабарларды таратуға арналған коммутациялық жабдықтың құрамына кірмейтін құралдар кешені (бұдан әрі - ХТҚ жүйесі); 
      абонент туралы қызметтік ақпарат - абонент туралы деректер (соның ішінде телефон нөмірлері, электронды пошта адресі), абоненттерге көрсетілетін қызметтер, биллингтік мәліметтер; 
      байланыс саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган - Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі (бұдан әрі - ҚР КжКМ); 
      телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын жүргізуге уәкілетті мемлекеттік орган - Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті (бұдан әрі - ҚР ҰҚК); 
      телекоммуникация желілерінде жедел іздестіру шараларын жүргізуді қамтамасыз етуге арналған коммутациялық жабдықтың аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдарын сертификаттауға Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сертификаттау жүйесінде тіркелген - сертификаттаушы орган; 
      байланыс операторы - байланыс қызметтерін көрсетуге құқығы бар жеке немесе заңды тұлға; 
      өтініш беруші - пошта байланысы мен телекоммуникация саласында қызмет көрсетуге лицензия алу үшін құжаттарды беруші жеке немесе заңды тұлға. 
      4. Өкілетті мемлекеттік органдары мен байланыс операторларының өзара іс-қимылы заңдылық, құпиялылық, телекоммуникация желілерінде ЖІШ жүргізу әдістері туралы мәліметтерді жариялауға тыйым салу қағидаларына және тараптардың мүддесін өзара сақтауға негізделуге тиісті. 

        2. Қазақстан Республикасы уәкілетті мемлекеттік 
             органдары мен ұйымдарының міндеттері  

      5. ҚР КжКМ: 
      1) байланыс қызметін көрсетуге берілетін лицензияны дайындау кезінде лицензияға қосымшада коммутациялық жабдықтың құрамында ЖІШ жүргізуді қамтамасыз ететін сертификатталған аппаратты-бағдарламалық және техникалық құралдардың болуы жөніндегі талапты көрсетеді; 
      2) байланыс операторларын: 
      АЖІШ құралдарын қондыруға қатысты лицензия шарттарын орындау қажеттілігі жөнінде; 
      АЖІШ құралдарын активтендірудің қажеттілігі жөнінде дер кезінде ескертеді; 
      3) байланыс операторының коммутациялық жабдықтың құрамында АЖІШ құралдарының болуын, АЖІШ құралдарына ҚР ҰҚК "Казспецпредприятие" РМК ресми сертификатының болуын бақылайды; 
      4) байланыс операторының коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарының белгіленген пайдалану тәртібін бұзған немесе АЖІШ құралдарын енгізу кезеңінде өзара іс-қимылының белгіленген тәртібін бұзған жағдайда Қазақстан Республикасының заңнамасы белгілеген тәртіпте байланыс қызметін көрсетуге берілген лицензияны тоқтату немесе кері шақыру бойынша мәселелерді шешеді; 
      5) коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын және ХТҚ жүйелерін қондыру және пайдалану кезінде уәкілетті мемлекеттік органдары мен байланыс операторларының өзара іс-қимыл мәселелерін реттейді. 
      6. ҚР ҰҚК: 
      1) коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын байланыс объектісіне қондыру немесе активтендіру бойынша техникалық ұсыныстарды уәкілетті органдармен қарауға қатысады; 
      2) АЖІШ құралдарының жұмыс істеуін бақылайды; 
      3) коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарының және ХТҚ жүйелерінің белгіленген пайдалану тәртібін байланыс операторларының бұзуы туралы КжКМ ескертеді. 
      7. Сертификаттаушы орган: 
      1) коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын сертификаттау мәселелері бойынша ҚР КжКМ, ҚР ҰҚК және байланыс операторларымен өзара іс-қимыл жасайды; 
      2) белгіленген тәртіпте коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын сертификаттауды ұйымдастырады. 
      8. Байланыс операторлары: 
      1) байланыс объектілерінде бірлескен жұмыстарды жүргізуге ҚР ҰҚК-мен келісімдер жасайды. Келісімде міндетті түрде мынадай мәселелер көрсетіледі: 
      ҰҚК уәкілетті қызметшілерін кәсіпорын аумағына кіргізу; 
      өзара қарым-қатынастың құпиялылықтығы; 
      оператордың коммутациялық жабдықтың, байланыс хаттамалары, телекоммуникация желілерінің құрылуы туралы мәліметтерді беруі; 
      коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдары мен ХТҚ жүйесінің сақталуын қамтамасыз ету, оларды жөндеу және техникалық қызмет көрсету; 
      АЖІШ құралдарын сертификаттау; 
      2) коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарының үздіксіз жұмыс істеуін және оларды рұқсатсыз қолдану мүмкіндігін болдырмайтын пайдалану тәртібін қамтамасыз етеді; 
      3) ҚР ҰҚК бірлесіп байланыс объектілерінде ХТҚ жүйелерінің бағдарламалық және аппараттық құралдарына рұқсатсыз ену мүмкіндігін болдырмайтын пайдалану тәртібін ұйымдастырады; 
      4) коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдары бұзылған жағдайда олардың жұмысын қалпына келтіруді қамтамасыз етеді; 
      5) ҚР ҰҚК пайдалануына қажетті қызмет үй-жайларын, командалар мен хабарларды тарату үшін керекті сиымдылығы бар көліктік арналарды береді. 

           3. Коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдары мен ХТҚ 
              жүйесін қондыру және пайдалану тәртібі  

      9. Байланыс операторлары сымды телефон байланыс, сымсыз қозғалмалы байланыс, деректерді тарататын желілер жабдығының АЖІШ құралдарына қойылатын техникалық талаптарды құрайтын белгіленген құжаттар негізінде, коммутациялық жабдықты жаңғырту жөнінде Техникалық ұсыныстар дайындайды. ҚР ҰҚК қатысуымен жабдықтың жаңғырту деңгейін, номенклатурасын, санын, коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарының айрықшалауын анықтайды 
      10. Байланыс операторларының өтінімі бойынша, сертификаттаушы орган байланыс объектілерінің коммутациялық жабдығы коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарына қойылатын техникалық талаптарды құрайтын белгіленген құжаттарға сәйкестігін сертификаттайды. 
      11. ҚР ҰҚК келісуі бойынша байланыс операторлары байланыс объектілерінде коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын қондырады немесе активтендіреді. 
      12. Байланыс операторлары коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын жөндеу және техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асырады. ҚР ҰҚК коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарын пайдалану, сондай ақ ХТҚ жүйелерін пайдалану, техникалық қызмет көрсету және жөндеуді жүзеге асырады. 
      13. ҚР ҰҚК байланыс операторларымен жасалған келісімдер негізінде байланыс объектілерінде ХТҚ жүйелерінің жабдығын орналастыруды жүзеге асырады. 
      14. Коммутациялық жабдықтың ауыстыру немесе жаңғырту, байланыс бойынша көрсетілетін қызмет тізбесін кеңейту немесе өзгерту кезінде байланыс операторы осы туралы ҚР ҰҚК ескертеді. 
      15. Коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдары бұзылған жағдайда ҚР ҰҚК олардың жұмысқа қабілеттілігін қалпына келтірудің қажеттілігі жөнінде байланыс операторларына хабарлайды. Егер байланыс операторы тез арада тиісті шаралар қолданбаса ҚР ҰҚК коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдарының жұмыс істеуінің бұзылғаны туралы ҚР КжКМ ескертпе жолдайды. 
      16. Коммутациялық жабдықтың, коммутациялық жабдық АЖІШ құралдарына қойылатын техникалық талаптарға сәйкестіктігін сертификаттау кезінде мәлімделмеген міндеттері анықталған кезде ҚР ҰҚК ҚР КжКМ, байланыс операторына және сертификаттаушы органға сертификаттық сынақты қайта өткізу қажеттілігі туралы ескертпе жолдайды.
      17. Коммутациялық жабдықтың АЖІШ құралдары мен ХТҚ жүйесін енгізу және пайдалану кезінде туындайтын даулы мәселелер Қазақстан Республикасы заңнамасымен белгіленген тәртіппен шешіледі.