ИПС "Әділет"

Сноска. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 16 ноября 2002 года N 465 утратило силу - постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 25 декабря 2006 года N 296 (вводится в действие с 1 апреля 2007 года)

В целях совершенствования законодательства, регулирующего банковскую деятельность, Правление Национального Банка Республики Казахстан постановляет:

1. Утвердить прилагаемые Правила классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них, с отнесением их к категории сомнительных и безнадежных.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении четырнадцати дней со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

     3. Департаменту финансового надзора (Бахмутова Е.Л.):
     1) совместно с Юридическим департаментом (Шарипов С.Б.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления;
     2) в десятидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан довести настоящее постановление до сведения территориальных филиалов Национального Банка Республики Казахстан, банков второго уровня, организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций.

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Сайденова А.Г.

Председатель
Национального Банка

Согласовано
с Председателем Налогового
Комитета Министерства финансов
Республики Казахстан
28 ноября 2002 года

Утверждены
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 16 ноября 2002 года N 465
"Об утверждении Правил классификации
активов, условных обязательств и
создания провизий (резервов)
против них, с отнесением их к
категории сомнительных и безнадежных"

Правила
классификации активов, условных
обязательств и создания провизий (резервов) против них,
с отнесением их к категории сомнительных и безнадежных

<*>
     Сноска. По тексту слова "депозит", "депозитором", "депозитору", "депозитам", "депозитов", "депозита", "депозите" заменены словами "вклад (депозит)", "вкладчиком (депозитором)", "вкладчику (депозитору)", "вкладам (депозитам)", "вкладов (депозитов)", "вклада (депозита)", "вкладе (депозите)";
     слова "подразделение банковского надзора", "подразделения банковского надзора" заменены словами "уполномоченный орган", "уполномоченного органа";
     слова "Национальным Банком", "Национальным Банком Республики Казахстан" заменены словами "уполномоченным органом" - постановлением Правления Агентства РК по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года N 116 .

Настоящие Правила разработаны в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (далее - Кодекс), Законами Республики Казахстан "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан", " О государственном регулировании и надзоре финансового рынка и финансовых организаций", другими нормативными правовыми актами Республики Казахстан" и устанавливают порядок и условия классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них, с отнесением их к категории сомнительных и безнадежных, обязательные для всех банков второго уровня и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций (далее - банки). <*>
Сноска. В преамбулу внесены изменения - постановлением Правления Агентства РК по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года N 116 .

Глава 1. Общие положения

     1. В целях настоящих Правил используются следующие определения и понятия:
     активы - требования ко всем физическим и юридическим лицам, в том числе к банкам;
     вклад (депозит) - деньги, передаваемые одним лицом (вкладчиком (депозитором) другому лицу - банку на условиях их возврата в номинальном выражении, независимо от того, должны ли они быть возвращены по первому требованию или через какой-либо срок, полностью или по частям, с заранее оговоренной надбавкой либо без таковой, непосредственно вкладчику (депозитору) либо переданы по его поручению третьим лицам;
     кредит - осуществление банком заемных, лизинговых, факторинговых, форфейтинговых операций, а также учет векселя;
     провизии (резервы) - признание потерь стоимости конкретного актива, а в случае условного обязательства - признание потерь по возможному исполнению банком своих обязательств, или совокупности активов (условных обязательств);
     стоимость обеспечения - рыночная (справедливая) оценка стоимости обеспечения на текущий момент, с учетом возможности ее реализации (продажи) на момент оценки;
     условное обязательство - это:
     обязательство, которое возникает из прошлых событий и признание которого возможно только при наступлении или ненаступлении одного или более неопределенных будущих событий, которые не находятся под полным контролем банка или
     текущее обязательство, которое возникает из прошлых событий, но не признается в учете потому, что сумма обязательства не может быть оценена с достаточной точностью или нет вероятности того, что для исполнения обязательства потребуется выбытие активов;                                      инвестиционный заем (кредит) - это заем (кредит), соответствующий следующим требованиям:
     1) срок займа семь и более лет;
     2) условиями договора займа установлен запрет на досрочное (полное или частичное) погашение;
     3) заем предоставляется юридическому лицу в соответствии с его бизнес-планом, предусматривающим реализацию комплекса мероприятий, направленных на создание, расширение и модернизацию материального производства, производственной и транспортной инфраструктуры. <*>
     Сноска. Пункт 1 с изменениями - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 сентября 2003 года N 327 .
     2. Банки ежемесячно, одновременно с предоставлением баланса на первое число каждого месяца, представляют в уполномоченный орган по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее - уполномоченный орган) отчеты о классификации активов и условных обязательств и создании провизий (резервов) по ним по формам в соответствии с Приложением 1 к настоящим Правилам, на бумажном и электронном носителях, в виде таблиц отдельно по каждому виду активов (вкладам (депозитам), кредитам, ценным бумагам, дебиторской задолженности) и условных обязательств. <*>
     Сноска. В пункт 2 внесены изменения - постановлением Правления Агентства РК по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года N 116 .
     3. Перечень сомнительных и безнадежных активов и условных обязательств, по провизиям (резервам) которых банки имеют право на вычет при определении налогооблагаемого дохода, определяется Кодексом.

Глава 2. Основные принципы классификации активов и
условных обязательств

     4. Классификация актива и условного обязательства, их отражение в бухгалтерском учете банка не изменяют условий договора между банком и его должником (дебитором), в том числе не влияют на право получения банком основной суммы требования (долга) и вознаграждения по нему в полном объеме, а также штрафов и пени за нарушение должником (дебитором) условий договора.
     5. Классификации подлежат активы - требования ко всем физическим и юридическим лицам, в том числе к банкам, а также условные обязательства, за исключением требований к Правительству Республики Казахстан, Национальному Банку Республики Казахстан и расчетов по налогам и другим обязательным платежам в бюджет. <*>
     Сноска. В пункт 5 внесены изменения - постановлением Правления Агентства РК по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года N 116 .
     6. Основным критерием классификации актива является возможность полного или частичного его погашения с начисленным вознаграждением, а в случае условного обязательства - в зависимости от вероятности исполнения банком своих обязательств.
     7. Активы и условные обязательства подразделяются на стандартные и классифицированные.
     Классифицированный актив представляет собой актив, по которому требование не исполняется в соответствии с условиями договора либо имеются основания полагать, что требование по нему будет исполнено не в полном объеме, или не будет исполнено вообще.         Классифицированное условное обязательство представляет собой условное обязательство, по которому имеется вероятность исполнения банком своих обязательств.
     Актив и условное обязательство, не относящиеся к классифицированным, являются стандартными.
     8. Классифицированные активы и условные обязательства подразделяются на следующие категории:
     1) сомнительные;
     2) безнадежные.
     9. Классификация кредитов, вкладов (депозитов) банка (в том числе корреспондентских счетов банка), размещенных в других банках, ценных бумаг, дебиторской задолженности и условных обязательств осуществляется в соответствии с критериями, указанными в Приложении 2 к настоящим Правилам, с учетом особенностей, установленных главами 3-7 настоящих Правил.
     9-1. Классификация инвестиционных займов (кредитов) и связанных с ними условных обязательств осуществляется в соответствии с критериями, указанными в Приложении 3 к настоящим Правилам, с учетом особенностей, установленных главами 3, 6 и 7 настоящих Правил. <*>
     Сноска. Глава дополнена новым пунктом 9-1 - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 сентября 2003 года N 327 .
     10. Если классифицируемый актив, условное обязательство по указанным в приложении 2 к настоящим Правилам критериям занимает промежуточное положение между двумя классификационными категориями активов, условных обязательств, то данный актив, условное обязательство следует относить к более низкой категории.
     11. В случае, если банк имеет несколько требований к одному и тому же лицу (включая кредит, дебиторскую задолженность, условные обязательства и другие требования), то такие требования классифицируются одинаково в соответствии с классификационной категорией худшего качества по одному из требований к этому лицу.
     12. Критерии, используемые банками при анализе кредитоспособности заемщиков (должников), в том числе при оценке финансового состояния заемщика и стоимости полученного залога, а также процедуры принятия и исполнения решений по созданию провизий (резервов) в соответствии с настоящими Правилами регламентируются внутренними документами банков, определяющими кредитную, инвестиционную и учетную политику, разработанными в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
     13. Классификация активов и условных обязательств, и соответствующие изменения необходимого размера провизий производятся банком ежемесячно по состоянию не более, чем за 7 (семь) рабочих дней до последнего рабочего дня месяца.

Глава 3. Особенности классификации кредитов

     14. Классификация кредитов осуществляется в зависимости от качества их обеспечения, финансового состояния заемщика, его кредитной истории, классификационной категории кредитов, ранее полученных заемщиком в банках и других факторов, влияющих на вероятность полного их возврата с начисленным вознаграждением.
     15. Межбанковский кредит классифицируется как вклад (депозит), размещенный в других банках, согласно требованиям главы 4 настоящих Правил.
     16. Если изменены условия погашения платежей без увеличения общего срока кредитования, при условии отсутствия просрочки по платежам на момент изменения условий и данное изменение не связано с ухудшением финансового положения заемщика, классификационная категория кредита может не изменяться, но не более одного раза. В дальнейшем все изменения расцениваются как пролонгация.
     17. В случае задержки уплаты начисленного вознаграждения более, чем на 30 (тридцать) дней, банк приостановливает начисление вознаграждения на балансовом счете.

Глава 4. Особенности классификации вкладов (депозитов) банка,
размещенных в других банках

     18. Вклад (депозит) (в том числе корреспондентский счет), размещенный (открытый) в иностранном банке, имеющем индивидуальный рейтинг не ниже рейтинга группы А, либо в банке-резиденте Республики Казахстан, имеющем индивидуальный рейтинг не ниже, чем на один уровень суверенного рейтинга Республики Казахстан, классифицируется как стандартный, при условии отсутствия задержек по переводу средств с вклада (депозита), в том числе с корреспондентского счета.
     Рейтинг банков, в которых размещен вклад (депозит), в том числе открыт корреспондентский счет, определяется одним из основных рейтинговых агентств, перечень которых устанавливается уполномоченным органом, и должен соответствовать срочности и валюте вклада (депозита).
     При классификации вкладов (депозитов), в том числе корреспондентских счетов, размещенных в дочерних банках, при отсутствии у него кредитного рейтинга, принимается кредитный рейтинг родительского банка.
     19. В случае размещения своего вклада (депозита) либо открытия корреспондентского счета в иностранном банке, имеющем индивидуальный рейтинг ниже рейтинга группы А, либо в банке- резиденте Республики Казахстан, имеющем рейтинг ниже, чем на одну позицию суверенного рейтинга Республики Казахстан, банк проводит мониторинг их финансового состояния на основании документально подтвержденных данных.
     В случае отсутствия мониторинга, необходимого для определения финансового состояния банка, в котором размещен вклад (депозит) или открыт корреспондентский счет, классификационная категория данного актива, установленная в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам, понижается на одну категорию. В целях налогообложения классификационная категория актива, по которому отсутствует мониторинг, не понижается.

Глава 5. Особенности классификации ценных бумаг

     20. Классификация ценных бумаг производится только по тем видам долговых ценных бумаг (далее - ценные бумаги), находящимся в портфеле банка, которые не переоцениваются в балансе по справедливой стоимости (по рыночным котировкам или иным способом, предусмотренным стандартами бухгалтерского учета и законодательством Республики Казахстан).
     21. Классификации не подлежат инвестиции банка в акции юридических лиц.
     22. Ценные бумаги иностранного эмитента, имеющего индивидуальный рейтинг не ниже рейтинга группы А, либо эмитента-резидента Республики Казахстан, имеющего индивидуальный рейтинг не ниже, чем на одну позицию суверенного рейтинга Республики Казахстан, а также ценные бумаги, включенные в официальный список категории "А" Казахстанской фондовой биржи, при условии отсутствия задержек или неполной оплаты платежей, признаются стандартными. Рейтинг эмитентов определяется одним из основных рейтинговых агентств, перечень которых устанавливается уполномоченным органом, и должен соответствовать срочности и валюте ценных бумаг.
     23. Банк, при наличии ценных бумаг иностранного эмитента, имеющего индивидуальный рейтинг ниже рейтинга группы А, либо эмитента-резидента Республики Казахстан, имеющего индивидуальный рейтинг ниже, чем на одну позицию суверенного рейтинга Республики Казахстан, проводит мониторинг их финансового состояния на основании документально подтвержденных данных.
     В случае отсутствия мониторинга, необходимого для определения финансового состояния эмитента ценных бумаг, классификационная категория данного актива, установленная в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам, понижается на одну категорию.
     24. Если изменены условия погашения платежей без увеличения общего срока обращения ценной бумаги, при условии отсутствия просрочки по платежам на момент изменения условий и данное изменение не связано с ухудшением финансового положения эмитента, то классификационная категория данного актива может не изменяться, но не более одного раза. В дальнейшем все изменения расцениваются как пролонгация.

Глава 6. Особенности классификации
дебиторской задолженности

     25. Классификации подлежит вся дебиторская задолженность. Дебиторская задолженность, за исключением задолженности по административно-хозяйственной деятельности, со сроком погашения свыше трех месяцев, классифицируется по критериям, установленным настоящими Правилами для классификации кредитов.
     26. Классификационная категория дебиторской задолженности, определенная в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам, по которой отсутствуют заранее установленные сроки ее погашения, но числящаяся на балансе банка более шести месяцев, понижается на категорию ниже.
     27. В случае просрочки в погашении дебиторской задолженности данный актив классифицируется в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам.
     28. В случае, если дебиторская задолженность в расчете на одного дебитора составляет более 5 (пяти) процентов от собственного капитала банка, то банк с момента образования дебиторской задолженности проводит мониторинг финансового состояния дебитора на основании документально подтвержденных данных.
     В случае отсутствия мониторинга финансового состояния дебитора, классификационная категория данного актива, определенная в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам, понижается на одну категорию. В целях налогообложения классификационная категория актива, по которому отсутствует мониторинг, не понижается.

Глава 7. Особенности классификации условных
обязательств банка

     29. Классификации подлежат условные обязательства, принятые по поручению клиента и несущие риски платежа банка за клиента, вытекающие из условий договора.
     30. Учет и классификация условных обязательств должны производиться с момента заключения договоров между банком и его клиентом.
     31. При отсутствии задержки в выплате вознаграждения по условному обязательству и при условии стабильного финансового состояния лица, по поручению которого банком открыто условное обязательство, условное обязательство считается стандартным. При ухудшении финансового состояния данного лица и/или наличии задержки в выплате вознаграждения условное обязательство классифицируется в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам.
     32. При выполнении банком своих обязательств, вытекающих из условий договора, возникшее требование переоформляется в дебиторскую задолженность на сумму обязательства, если в договоре не предусмотрено его переоформление в кредит. Такая дебиторская задолженность классифицируется по критериям, установленным настоящими Правилами для классификации кредита.
     33. Если изменены условия погашения платежей без увеличения общего срока условного обязательства, при условии отсутствия просрочки по платежам на момент изменения условий и данное изменение не связано с ухудшением финансового положения лица, по поручению которого банком открыто условное обязательство, классификационная категория условного обязательства может не изменяться, но не более одного раза. В дальнейшем все изменения расцениваются как пролонгация.

Глава 8. Определение необходимого размера провизий

     34. Банки учитывают в бухгалтерском учете весь необходимый рассчитанный в соответствии с настоящими Правилами размер провизий и отражают его в полном объеме на расходах и соответствующих счетах провизий.
     35. Необходимый размер провизий по классифицированным активам и условным обязательствам банка рассчитывается в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам.
     36. Провизии не начисляются по активу и условному обязательству, по которому высоколиквидное обеспечение, определяемое в соответствии с Приложением 2 к настоящим Правилам, покрывает всю сумму актива или условного обязательства и начисленного по ним вознаграждения.
     37. По результатам анализа финансового состояния заемщика (дебитора), а также рисков, связанных с его административно-
хозяйственной деятельностью и перспектив исполнения принятых им обязательств, банк может сформировать провизии по стандартным активам и условным обязательствам в размере до 2 (двух) процентов.
     38. Уполномоченный орган вправе требовать корректировки представленных банками отчетов о классификации активов и условных обязательств. В данном случае, уполномоченный орган письменно уведомляет банк о необходимости корректировки соответствующей отчетности. Банк в течение 5 (пяти) рабочих дней со дня получения уведомления корректирует отчетность, требующую корректировки, включая отчеты о классификации активов и условных обязательств, или в случае несогласия с требованиями уполномоченного органа банк представляет письменное объяснение, по результатам рассмотрения которого уполномоченный орган принимает окончательное решение в отношении необходимости корректировки отчетности, обязательное для исполнения банками второго уровня в установленные сроки.
     39. В случае, если уполномоченный орган обнаружит и документально подтвердит нецелевое использование клиентами средств, полученных в кредит, то банк переклассифицирует данный актив и создает по нему провизии (резервы) согласно требованиям Приложения 2 к настоящим Правилам.
     40. Подлежат возмещению за счет нераспределенного чистого дохода прошлых лет убытки банка по активам и условным обязательствам, предоставленным лицу, выданные в пользу или выданные за лицо, являющимся:
     1) аффилиированным лицом банка и (или) организации, осуществляющей отдельные виды банковских операций, в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан;
     2) лицом, связанным с банком особыми отношениями в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан;
     3) супругом/ой лиц, указанных в подпунктах 1) и 2) настоящего пункта;
     4) юридическим лицом, в котором лица, указанные в подпунктах 1)-3) настоящего пункта, являются крупным участником и (или) первым руководителем;
     5) лицом, которое является крупным участником и (или) первым руководителем, близким родственником, супругой/ом лиц, указанных в подпунктах 1)-3) настоящего пункта.

Глава 9. Заключительные положения

41. Вопросы, не урегулированные настоящими Правилами, разрешаются в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Приложение 1
к Правилам классификации активов,
условных обязательств и создания провизий
(резервов) против них, с отнесением их к
категории сомнительных и безнадежных

Таблица N1

Классификация межбанковских кредитов
(предоставленных банкам и организациям, осуществляющим
отдельные виды банковских операций) и создание
провизий по ним банками второго уровня
Республики Казахстан

на "_____"__________________200__года

Банк ______________________

2) сомнительные 2
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 10

3) сомнительные 3
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей 20

4) сомнительные 4
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 25

5) сомнительные
5 категории 50

3. безнадежные                                            100
______________________________________________________________
всего (1+2+3)
______________________________________________________________

Продолжение таблицы
________________________________________________________
Всего сумма фактически|в том числе сумма |Стоимость    |
созданных провизий    |созданных провизий |обеспечения |
                     |по кредитам,       |             |
                     |указанным в графе 2|             |
______________________|___________________|_____________|
         4           |         5         |      6      |
______________________|___________________|_____________|

Председатель
Главный бухгалтер Место печати

Исполнитель
телефон:

Таблица N2

Классификация кредитов
(кроме указанных в таблице N 1 настоящего приложения),
предоставленных прочим юридическим и физическим лицам,
и создание провизий по ним банками второго уровня

на "_____"__________________200__года

Банк ______________________

2) сомнительные 2
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 10

3) сомнительные 3
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей 20

4) сомнительные 4
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 25

5) сомнительные
5 категории 50

Председатель
Главный бухгалтер Место печати

Исполнитель
телефон:

Таблица N3

Классификация ценных бумаг и создание
провизий по ним банками второго уровня
Республики Казахстан

на "_____"__________________200__года

Банк ______________________

                                               тысяч тенге
___________________________________________________________________
Группа ценных бумаг сог-|Номиналь-|Размер провизий|Фактически
ласно классификации     |ная      |(в %) от номи- |созданные
                       |стоимость|нальной стои- |провизии
                       |         |мости согласно |
                       |         |Правилам       |
________________________|_________|_______________|________________
                       |    1    |       2       |        3
________________________|_________|_______________|________________
1. стандартные                            0

2. сомнительные:
1) сомнительные 1
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей                           5

2) сомнительные 2
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 10

3) сомнительные 3
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей 20

4) сомнительные 4
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 25

5) сомнительные
5 категории 50

3. безнадежные 100
______________________________________________________________
всего (1+2+3)
______________________________________________________________

Председатель
Главный бухгалтер Место печати

Исполнитель
телефон:

Таблица N 4

Классификация вкладов (депозитов) и создание провизий по ним
банками второго уровня Республики Казахстан

на "_____"__________________200__года

Банк ______________________

2) сомнительные 2
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 10

3) сомнительные 3
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей 20

4) сомнительные 4
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 25

5) сомнительные
5 категории 50

Председатель
Главный бухгалтер Место печати

Исполнитель
телефон:

Таблица N 5

Классификация дебиторской задолженности и создание
провизий по ней банками второго уровня
Республики Казахстан

на "_____" ______________ 200_года

Банк____________________

2) сомнительные 2
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 10

3) сомнительные 3
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей 20

4) сомнительные 4
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 25

5) сомнительные
5 категории 50

3. безнадежные                                            100
______________________________________________________________
всего (1+2+3)
______________________________________________________________

Продолжение таблицы
________________________________________________________
Сумма фактически      |в том числе сумма |Стоимость    |
созданных провизий    |созданных провизий |обеспечения |
                     |по дебиторской     |             |
                     |задолженности,     |
                     |указанной в графе 2|             |
______________________|___________________|_____________|
         4           |         5         |      6      |
______________________|___________________|_____________|

Председатель
Главный бухгалтер Место печати

Исполнитель
телефон:

Таблица N 6

Классификация условных обязательств
и создание провизий по ним банками второго уровня
Республики Казахстан

на "_____" ______________ 200_года

Банк____________________

2) сомнительные 2
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 10

3) сомнительные 3
категории - при
своевременной и полной
оплате платежей 20

4) сомнительные 4
категории - при задержке
или неполной оплате
платежей 25

5) сомнительные
5 категории 50

3. безнадежные                                            100
______________________________________________________________
всего (1+2+3)
______________________________________________________________

Продолжение таблицы
________________________________________________________
Сумма фактически      |в том числе сумма |Стоимость    |
созданных провизий    |созданных провизий |обеспечения |
                     |по условным        |             |
                     |обязательствам,    |
                     |указанным в графе 2|             |
______________________|___________________|_____________|
         4           |         5         |      6      |
______________________|___________________|_____________|

Председатель
Главный бухгалтер Место печати

Исполнитель
телефон:

Приложение 2
к Правилам классификации активов,
условных обязательств и создания
провизий (резервов) против них,
с отнесением их к категории
сомнительных и безнадежных

Классификация активов и условных обязательств

                                                                                                                          таблица N1
__________________________________________________________________
N |                        Критерии                  | Баллы
___|__________________________________________________|___________
1.   Финансовое состояние
1)   Стабильное                                            0
2)   Удовлетворительное                                    +1
3)   Нестабильное                                          +2
4)   Критическое                                           +4
__________________________________________________________________
2.   Просрочка погашения любого из платежей по
    классифицируемому активу
__________________________________________________________________
1)   по кредиту |по вкладам (депо-| по дебиторской |
                |зитам),ценным бу-| задолженности |
                |магам и условным |                |
                | обязательствам |                |
_________________|_________________|________________|_____________
          отсутствие просрочек в погашении платежей
               по классифицируемому активу                0
__________________________________________________________________

3. Качество обеспечения

1) Надежное                                               -3
2) Хорошее                                                -2
3) Удовлетворительное                                      0
4) Неудовлетворительное                                   +1
5) Без обеспечения                                        +2
__________________________________________________________________
4. Пролонгация

1) отсутствие пролонгации                                 0
2) наличие пролонгации                               количество
                                                    пролонгаций
                                                   умножается на
                                                      +1 балл
__________________________________________________________________
5. Наличие других просроченных обязательств
(отсутствие других просроченных обязательств - 0 баллов) +1
__________________________________________________________________
6. Доля нецелевого использования актива в % (до 25 % - 0 баллов)

1) более 25 %                                              1
2) более 50 %                                              2
3) более 75 %                                              3
4) 100 %                                                   4
__________________________________________________________________
7. Наличие списанной задолженности перед другими
кредиторами (отсутствие списанной задолженности -
0 баллов)                                                  +2
__________________________________________________________________
8. Наличие рейтинга у заемщика (должника)
1) "А" и выше                                              -3
2) Свыше рейтинга Республики Казахстан - до "А"           -2
3) На уровне рейтинга Республики Казахстан                 -1
4) Ниже рейтинга Республики Казахстан и без рейтинга        0
__________________________________________________________________

Итого:
__________________________________________________________________

Правила по заполнению таблицы:

     1. При классификации кредитов используются все критерии, предусмотренные пунктами 1-8 настоящей таблицы;
     2. При классификации вкладов (депозитов) используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, 5, 7 и 8 настоящей таблицы;
     3. При классификации ценных бумаг, дебиторской задолженности используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, 4, 5, 7 и 8 настоящей таблицы. Критерий, предусмотренный пунктом 1 настоящей таблицы, в отношении дебиторской задолженности используется в случае, если задолженность в расчете на одного дебитора составляет более 5 % от собственного капитала банка;
     При классификации условных обязательств используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, 3, 5, 7 и 8 настоящей таблицы;
     5. Пункт 8 не применяется, если заемщик (должник) является лицом, зарегистрированным в оффшорной зоне, либо зависимым, или дочерним по отношению к лицу, зарегистрированному в оффшорной зоне.
     Классификационная категория актива определяется по результатам оценки этого актива по критериям, указанным в таблице N1 настоящего приложения. Исходя из количества набранных баллов по активу устанавливается его классификационная категория и размер необходимых провизий (резервов) согласно таблице N2 настоящего приложения.
     6. Финансовое состояние классифицируется как:
     1) стабильное - финансовое состояние заемщика устойчивое; компания безубыточная, платежеспособная, имеет хорошую конкурентную позицию на рынке; не выявлены внешние или внутренние факторы, способные значительно ухудшить финансовое состояние заемщика в течение срока действия договора по активу; возможность клиента рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений; по срокам активы и обязательства заемщика соизмеримы;
     2) удовлетворительное - имеются признаки, показывающие временное ухудшение финансового состояния заемщика: снижение доходов, уровня платежеспособности, рыночной позиции, - или выявлены внутренние и внешние факторы, способные ухудшить финансовое состояние заемщика в течение срока действия договора по активу; существует вероятность, что клиент не рассчитается с банком по своему обязательству, но она не высокая; при этом есть уверенность в том, что заемщик способен справиться с временными трудностями и рассчитаться со своими обязательствами перед банком;
     3) нестабильное - имеются признаки постоянного и существенного ухудшения финансового состояния заемщика: убыточная деятельность, низкий уровень платежеспособности, стабильное снижение рыночной доли; при этом нет уверенности в том, что заемщик стабилизирует и улучшит свое финансовое состояние; существует большая вероятность, что заемщик не рассчитается с банком по своим обязательствам; заемщику объявлена санация на срок не более 1 года; имеются форс-мажорные обстоятельства, а также иные обстоятельства, нанесшие заемщику материальный ущерб, но не повлекшие прекращение его деятельности; отсутствует кредитное досье заемщика или сведения, необходимые для оценки финансового состояния заемщика;
     4) критическое - постоянное ухудшение финансового состояния заемщика достигло критического уровня: значительный уровень убытков, неплатежеспособность, потеря рыночных позиций; у заемщика отрицательный собственный капитал; заемщику объявлена санация на срок более 1 года; заемщик признан банкротом; у заемщика имеются форс-мажорные обстоятельства, нанесшие заемщику материальный ущерб и/или не позволяющие ему продолжать свою деятельность. При отсутствии информации о финансовом состояния заемщика (должника) его финансовое состояние оценивается как критическое.
     7. Качество обеспечения классифицируется как:
     1) надежное (высоколиквидное обеспечение) - в виде гарантий (поручительств) Правительства Республики Казахстан, банков, имеющих индивидуальный рейтинг не ниже рейтинга группы АА одного из рейтинговых агентств, перечень которых устанавливается уполномоченным органом, в виде залога денег на вкладе (депозите), государственных ценных бумаг, ценных бумаг, выпущенных правительствами иностранных государств, имеющих суверенный рейтинг не ниже рейтинга А любого из рейтинговых агентств, перечень которых устанавливается уполномоченным органом, и монетарных драгоценных металлов, стоимость которых покрывает не менее 100% обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению);
     2) хорошее - высоколиквидное обеспечение, указанное в подпункте 1) настоящего пункта, стоимость которого покрывает не менее 90 % обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению);
     3) удовлетворительное - обеспечение, стоимость которого покрывает не менее 100 % обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению), или высоколиквидное обеспечение, стоимость которого покрывает не менее 75 % актива (основного долга и вознаграждения);
     4) неудовлетворительное - неполное обеспечение, стоимость которого покрывает не менее 50 % обязательств клиента по активу (по основному долгу и вознаграждению);
     5) без обеспечения - бланковый кредит либо частично обеспеченный, при этом стоимость обеспечения покрывает менее, чем 50 % обязательств клиента по активу (по основному долгу и вознаграждению).
     Актив, по которому обеспечение выступает в виде прав требований (за исключением имеющих высоколиквидное обеспечение) и товаров, поступающих в будущем, оценивается как не обеспеченный. В случае, если обеспечение по активу выступает в виде залога товаров в обороте, то данное обеспечение оценивается не выше, чем неудовлетворительное. Данное требование не распространяется на субъектов малого бизнеса, определяемых законодательством Республики Казахстан, кредитование которых осуществляется в рамках кредитной линии международных финансовых организаций на сумму не выше пяти миллионов тенге (или денежного эквивалента указанной суммы в иностранной валюте, рассчитанный по среднебиржевому курсу на дату выдачи гарантии).
     Качество обеспечения банком должно определяться на основании справедливой (рыночной) оценки стоимости обеспечения на текущий момент, при условии возможности ее реализации (продажи) на момент оценки.

                                                                                                                     таблица N2
___________________________________________________________________
Количество баллов |Классификационная |Размер провизий (в % от суммы
                 | категория актива |основного долга)
__________________|__________________|_____________________________
до 1 (включительно) Стандартный            0
                   Сомнительный:
от 1 до 2
(включительно)      1 категории        5% - при своевременной и
                                      полной оплате платежей

2 категории 10% - при задержке или
неполной оплате платежей

от 2 до 3
(включительно) 3 категории 20% - при своевременной и
полной оплате платежей

4 категории 25% - при задержке или
неполной оплате платежей

от 3 до 4
(включительно) 5 категории 50 % - во всех случаях

от 4 и более Безнадежный 100% - во всех случаях
____________________________________________________________________

                                           Приложение 3
                                  к Правилам классификации активов,
                                  условных обязательств и создания
                                   провизий (резервов) против них,
                                     с отнесением их к категории
                                      сомнительных и безнадежных <*>
     Сноска. Правила дополнены новым приложением 3 - постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 сентября 2003 года N 327 .

              Классификация инвестиционных займов (кредитов)
               и связанных с ними условных обязательств

                                                     таблица N1
                                           __________________________________________________________________
N |                        Критерии                  | Баллы
___|__________________________________________________|___________
1.   Финансовое состояние
1)   Стабильное                                            0
2)   Удовлетворительное                                    +1
3)   Нестабильное                                          +2
4)   Критическое                                           +4
__________________________________________________________________
2.   Просрочка погашения любого из платежей по
    классифицируемому активу
__________________________________________________________________
1)   по кредиту | по вкладам (депо| по дебиторской |
                |зитам), ценным бу| задолженности |
                |магам и условным |                |
                | обязательствам |                |
_________________|_________________|________________|_____________
          Отсутствие просрочек в погашении платежей
               по классифицируемому активу                0
__________________________________________________________________

3. Качество обеспечения

1) Надежное                                               -3
2) Хорошее                                                -2
3) Удовлетворительное                                     -1
4) Неудовлетворительное                                   +1
5) Без обеспечения                                        +2
__________________________________________________________________
4. Пролонгация

1) более 25 процентов                                      1
2) более 50 процентов                                      2
3) более 75 процентов                                      3
4) 100 процентов                                           4
__________________________________________________________________
7. Наличие списанной задолженности перед другими
кредиторами (отсутствие списанной задолженности -
0 баллов)                                                  +2
__________________________________________________________________
8. Наличие рейтинга у заемщика (должника)
1) "А" и выше                                              -3
2) Свыше рейтинга Республики Казахстан - до "А"           -2
3) На уровне рейтинга Республики Казахстан                 -1
4) Ниже рейтинга Республики Казахстан и без рейтинга        0
__________________________________________________________________

Итого:
__________________________________________________________________

Правила по заполнению таблицы:

     1. При классификации кредитов используются все критерии, предусмотренные пунктами 1-8 настоящей таблицы.
     2. При классификации дебиторской задолженности используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, 4, 5, 7 и 8 настоящей таблицы. Критерий, предусмотренный пунктом 1 настоящей таблицы, в отношении дебиторской задолженности используется в случае, если задолженность в расчете на одного дебитора составляет более 5 процентов от собственного капитала банка.
     3. При классификации условных обязательств используются критерии, предусмотренные пунктами 1, 2, 3, 5, 7 и 8 настоящей таблицы.
     4. Пункт 8 не применяется, если заемщик (должник) является лицом, зарегистрированным в оффшорной зоне, либо зависимым, или дочерним по отношению к лицу, зарегистрированному в оффшорной зоне.
     Классификационная категория актива определяется по результатам оценки этого актива по критериям, указанным в таблице N 1 настоящего приложения. Исходя из количества набранных баллов по активу устанавливается его классификационная категория и размер необходимых провизий (резервов) согласно таблице N 2 настоящего приложения.
     5. Финансовое состояние классифицируется как:
     стабильное - финансовое состояние заемщика устойчивое; компания безубыточная, платежеспособная, не выявлены внешние или внутренние факторы, способные значительно ухудшить финансовое состояние заемщика в течение срока действия договора по активу; возможность заемщика рассчитаться с банком по своему обязательству не вызывает сомнений; по срокам активы и обязательства заемщика соизмеримы;
     удовлетворительное - имеются признаки, показывающие временное ухудшение финансового состояния заемщика: ежегодные убытки в течение трех лет с начала кредитования, уровень которых не превышает предусмотренный бизнес-планом должника, снижение доходов, уровня платежеспособности, рыночной позиции, - или выявлены внутренние и внешние факторы, способные ухудшить финансовое состояние заемщика в течение срока действия договора по активу; существует вероятность, что клиент не рассчитается с банком по своему обязательству, но она не высокая; при этом есть уверенность в том, что заемщик способен справиться с временными трудностями и рассчитаться со своими обязательствами перед банком;
     нестабильное - имеются признаки постоянного и существенного ухудшения финансового состояния заемщика: ежегодные убытки в течение более трех лет с начала кредитования, уровень которых не превышает, предусмотренный бизнес-планом должника, низкий уровень платежеспособности, стабильное снижение рыночной доли; при этом нет уверенности в том, что заемщик стабилизирует и улучшит свое финансовое состояние; существует большая вероятность, что заемщик не рассчитается с банком по своим обязательствам в срок; заемщику объявлена санация на срок не более одного года; имеются форс-мажорные обстоятельства, а также иные обстоятельства, нанесшие заемщику материальный ущерб, но не повлекшие прекращение его деятельности; отсутствует кредитное досье заемщика;
     критическое - постоянное ухудшение финансового состояния заемщика достигло критического уровня: неплатежеспособность, потеря рыночных позиций; заемщику объявлена санация на срок более одного года; заемщик признан банкротом; у заемщика имеются форс-мажорные обстоятельства, нанесшие заемщику материальный ущерб и/или не позволяющие ему продолжать свою деятельность. При отсутствии сведений о финансовом состоянии заемщика (должника) его финансовое состояние оценивается как критическое.
     6. Качество обеспечения классифицируется как:
     1) надежное (высоколиквидное обеспечение) - обеспечение в виде гарантий (поручительств) Правительства Республики Казахстан, банков, имеющих долгосрочный кредитный рейтинг одного из рейтинговых агентств в иностранной валюте не более чем на две ступени рейтинговых категорий ниже суверенного долгосрочного кредитного рейтинга Республики Казахстан в иностранной валюте, залога денег на вкладе (депозите), государственных ценных бумаг, ценных бумаг, выпущенных Правительствами иностранных государств, имеющих суверенный долгосрочный кредитный рейтинг в иностранной валюте одного из рейтинговых агентств не ниже суверенного долгосрочного кредитного рейтинга Республики Казахстан в иностранной валюте, монетарных драгоценных металлов, стоимость которого покрывает не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению);
     2) хорошее - обеспечение в виде, указанном в подпункте 1) настоящего пункта, в виде резервных аккредитивов банков, имеющих долгосрочный кредитный рейтинг в иностранной валюте одного из рейтинговых агентств, не более чем на две ступени рейтинговых категорий ниже суверенного долгосрочного кредитного рейтинга Республики Казахстан в иностранной валюте, имущества, денег, предусмотренных для погашения и обслуживания обязательств должников по инвестиционным кредитам в республиканском или местных бюджетах на соответствующий финансовый год, денег, поступающих по гарантированным платежам от платежеспособных (финансовое состояние стабильное) юридических лиц, стоимость которого покрывает не менее 70 процентов обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению), а остальное - в виде имущества должника, которое поступит в будущем в соответствии с бизнес-планом, прав требования, товаров в обороте и других предусмотренных законодательством способов обеспечения;
     3) удовлетворительное - обеспечение в виде:
     указанном в подпункте 1) настоящего пункта, в виде гарантий или резервных аккредитивов банков, имеющих долгосрочный кредитный рейтинг в иностранной валюте одного из рейтинговых агентств, не более, чем на три ступени рейтинговых категорий ниже суверенного долгосрочного кредитного рейтинга Республики Казахстан в иностранной валюте, имущества, в том числе, которое поступит в будущем в соответствии с бизнес-планом, денег, предусмотренных для погашения и обслуживания обязательств должников по инвестиционным кредитам в республиканском или местных бюджетах на соответствующий финансовый год, денег, поступающих по гарантированным платежам от платежеспособных юридических лиц, стоимость которого покрывает не менее 60 процентов обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению), а остальное - в виде прав требования, товаров в обороте и других предусмотренных законодательством способов обеспечения;
     указанном в подпункте 1) настоящего пункта, в виде гарантий или резервных аккредитивов банков, имеющих долгосрочный кредитный рейтинг в иностранной валюте одного из рейтинговых агентств, перечень которых устанавливается уполномоченным органом, не более, чем на четыре ступени рейтинговых категорий ниже суверенного долгосрочного кредитного рейтинга Республики Казахстан в иностранной валюте, имущества, в том числе, которое поступит в будущем в соответствии с бизнес-планом, денег, предусмотренных для погашения и обслуживания обязательств должников по инвестиционным кредитам в республиканском или местных бюджетах на соответствующий финансовый год, денег, поступающих по гарантированным платежам от платежеспособных юридических лиц, стоимость которого покрывает не менее 100 процентов обязательств заемщика по активу (по основному долгу и вознаграждению);
     4) неудовлетворительное - неполное обеспечение, стоимость которого покрывает не менее 50 процентов обязательств должника по активу (по основному долгу и вознаграждению);
     5) без обеспечения - бланковый кредит либо частично обеспеченный, при этом стоимость обеспечения покрывает менее, чем 50 процентов обязательств должника по активу (по основному долгу и вознаграждению).
     Качество обеспечения банком должно определяться на основании справедливой (рыночной) оценки стоимости обеспечения на текущий момент, при условии возможности ее реализации (продажи) на момент оценки.

                                                  таблица N 2
___________________________________________________________________
Количество баллов |Классификационная |Размер провизий (в процентах
                 | категория актива |от суммы основного долга)
__________________|__________________|_____________________________
до 1 (включительно) Стандартный            0

                   Сомнительный:

                   1 категории        5% - при своевременной и
                                      полной оплате платежей

2 категории 10% - при задержке или
неполной оплате платежей

от 2 до 3
(включительно) 3 категории 20% - при своевременной и
полной оплате платежей

4 категории 25% - при задержке или
неполной оплате платежей

от 3 до 4
(включительно) 5 категории 50 % - во всех случаях

от 4 и более Безнадежный 100% - во всех случаях
__________________________________________________________________

Ескерту: Қаулының күші жойылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2006 жылғы 25 желтоқсандағы N 296 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 4-тармақтан қараңыз ).
____________________________

      Банк қызметін реттейтін заңдарды жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:
      1. Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларды күмәнді және үмітсіз санатына жатқыза отырып, провизиялар (резервтер) құру ережесі бекітілсін.
      2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін күшіне енеді.
      3. Қаржылық қадағалау департаменті (Бахмутова Е.Л.):
      1) Заң департаментімен (Шәріпов С.Б.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қабылдасын;
      2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап он күндік мерзімде осы қаулыны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдарына, екінші деңгейдегі банктерге, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға жіберсін.
      4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Ә.Ғ.Сәйденовке жүктелсін.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Қаржы министрлігі
Салық комитетінің
Төрағасымен
келісілді
2002 жылғы 28 қараша

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2002 жылғы 16 қарашадағы
"Активтерді, шартты
міндеттемелерді жіктеу және
оларды күмәнді және үмітсіз
санатына жатқыза отырып,
провизиялар (резервтер) құру
ережесін бекіту туралы"
N 465 қаулысымен
БЕКІТІЛДІ

Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу
және оларды күмәнді және үмітсіз санатына
жатқыза отырып, провизиялар (резервтер) құру
ЕРЕЖЕСІ

Ескерту: Барлық мәтін бойынша "депозит", "депозитормен", "депозиторға", "депозитке", "депозиттермен", "депозитті", "депозитте" деген сөздер тиісінше "салым (депозит)", "салымшымен (депозитормен)", "салымшыға (депозиторға)", "салымға (депозитке)", "салымдармен (депозиттермен)", "салымды (депозитті)", "салымда (депозитте)" деген сөздермен ауыстырылды;
барлық мәтін бойынша "банктік қадағалау бөлімшесі", "банктік қадағалау бөлімшелері" деген сөздер тиісінше "уәкілетті орган", "уәкілетті органды" деген сөздермен, "Ұлттық Банк", "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі" деген сөздер тиісінше "уәкілетті органмен" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі басқармасының 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысымен .

Осы Ереже "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне (бұдан әрі - Кодекс), "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы", " Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу мен қадағалау туралы " Қазақстан Республикасының Заңдарымен, Қазақстан Республикасының басқа нормативтік құқықтық актілерімен сәйкес әзірленген және екінші деңгейдегі барлық банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға (бұдан әрі - банктер) міндетті активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларды күмәнді және үмітсіз санатына жатқыза отырып, провизиялар (резервтер) құру тәртібін және шарттарын белгілейді.
Ескерту: Кіріспеге өзгерістер енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі басқармасының 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысымен .

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Ереженің мақсатына мынадай түсініктер мен ұғымдар пайдаланылады:
      активтер - барлық жеке және заңды тұлғаларға, оның ішінде банктерге қойылатын талаптар;
      салым (депозит) - бір тұлғаның (салымшымен (депозитормен) басқа тұлғаға - банкке олар бірінші талап ету бойынша немесе қандай-да бір мерзімде алдын ала ескертілген үстемеақымен не үстемеақысыз толық немесе бөліп-бөліп тікелей салымшыға (депозиторға) не оның тапсырмасы бойынша үшінші тұлғаларға беріп қайтаруы тиіс пе әлде тиіс емес пе оған қарамастан оның номиналды құнымен қайтарылу талабымен беретін ақшасы;
      кредит - банктің заем, лизинг, факторинг, форфейтинг операцияларын, сондай-ақ вексельді есепке алуды жүзеге асыруы;
      провизиялар (резервтер) - нақты активтің құнын жоғалтқандығын тану, ал шартты міндеттеме жағдайында - банктің өз міндеттемелерін ықтимал орындауы бойынша шығынын немесе активтердің (шартты міндеттемелердің) жиынтығын тану;
      қамтамасыз ету құны - ағымдағы сәттегі қамтамасыз ету құнының, бағалау сәтіндегі өткізу (сату) мүмкіншілігі ескерілген нарықтық (әділ) бағасы;
      шартты міндеттемелер - бұл:
      өткендегі оқиғадан туындайтын және оны тану бір немесе бірнеше белгісіз банктің толық бақылауында болмаған алдағы оқиғалардың орын алуы немесе болмауы кезінде ғана мүмкін болатын міндеттеме немесе
      өткен оқиғалардан туындайтын, бірақ міндеттемелер сомасы жеткілікті нақтылықпен бағаланбайтындықтан немесе міндеттемелерді орындау үшін активтерді шығарудың ықтималдылығы жоқтығынан танылмайтын ағымдағы міндеттеме;
      инвестициялық заем (кредит) - материалдық өндірісті, өндірістік және көлік инфрақұрылымын құру, кеңейту және жетілдіруге бағытталған кешенді іс-шараларды іске асыруды қарастыратын оның бизнес-жоспарына сәйкес заңды тұлғаға бес және одан да көп жылға берілген заем (кредит).
       Ескерту: 1-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 1 қыркүйектегі N 327 қаулысымен .

2. Банктер ай сайын, әрбір айдың бірінші күніне баланс ұсынумен бірге Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) активтерді және шартты міндеттемелерді жіктеу және осы Ереженің 1 қосымшасына сәйкес нысандар бойынша қағаз және электронды тасымалдаушыларда, әрбір активтер түрі (салымдармен (депозиттермен), кредиттер, бағалы қағаздар, дебиторлық берешек) және шартты міндеттемелер бойынша кесте түрінде провизиялар (резервтер) құру туралы есептерді ұсынады.
Ескерту: 2-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі басқармасының 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысымен .

3. Банктердің салық салынатын кірісті анықтау кезінде алып тастау құқығы бар провизиялар (резервтер) бойынша күмәнді және үмітсіз активтердің және шартты міндеттемелердің тізбесі Кодексте анықталады.

2-тарау. Активтер мен шартты міндеттемелерді
жіктеудің негізгі принциптері

4. Актив пен шартты міндеттемелерді жіктеу, оларды бухгалтерлік есепте көрсету банк пен оның борышкері (дебиторы) арасындағы шарт талаптарын өзгертпейді, оның ішінде банктің талаптың (борыштың) негізгі сомасын және ол бойынша сыйақыны, сондай-ақ борышкердің (дебиторды) шарт талаптарын бұзғаны үшін айыппұлдар мен өсімпұлды толық көлемде алу құқығына ықпал етпейді.

5. Жіктеуге барлық жеке және заңды тұлғаларға, оның ішінде банктерге қойылатын активтер - талаптар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Үкіметіне, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне қойылатын талаптарды қоспағанда шартты міндеттемелер және салықтар мен басқа бюджетке міндетті төлемдер бойынша есептер жатады.
Ескерту: 5-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігі басқармасының 2005 жылғы 26 наурыздағы N 116 қаулысымен .

6. Активті жіктеудің негізгі критерийі оның есептелген сыйақысымен толық немесе ішінара қайтарылу мүмкіндігі, ал шартты міндеттеме жағдайында - банктің өз міндеттемелерін орындау ықтималдылығына байланысты болып табылады.

      7. Активтер мен шартты міндеттемелер стандартты және жіктелген болып бөлінеді.
      Жіктелген актив ол бойынша талап шарт талаптарына сәйкес орындалмайтын немесе ол бойынша талап толық орындалады немесе мүлдем орындалмайды деп санауға негіз болатын активті білдіреді.
      Жіктелген шартты міндеттеме банктің өз міндеттемелерін орындау ықтималдылығы бар шартты міндеттемені білдіреді.
      Жіктелгенге жатпайтын актив пен шартты міндеттеме стандартты болып табылады.

      8. Жіктелген активтер мен шартты міндеттемелер мынадай санаттарға бөлінеді:
      1) күмәнды;
      2) үмітсіз.
      9. Банктің басқа банктерге орналастырылған кредиттерін, салымдарын (депозиттерін)(оның ішінде банктің корреспонденттік есепшоттарын), бағалы қағаздарын, дебиторлық берешегі мен шартты міндеттемелерін жіктеу осы Ереженің 3-7-тармақтарында белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып, осы Ереженің 2 қосымшасында көрсетілген критерийлерге сәйкес жүзеге асырылады.

9-1. Инвестициялық заемдарды (кредиттерді) және оларға байланысты шартты міндеттемелерді жіктеу осы Ереженің 3, 6 және 7-тарауларында белгіленген ерекшеліктерді ескере отырып, осы Ереженің 3-қосымшасында көрсетілген критерийлерге сәйкес жүзеге асырылады.
Ескерту: 9-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 1 қыркүйектегі N 327 қаулысымен .

10. Егер осы Ереженің 2 қосымшасында көрсетілгендер бойынша жіктелетін актив, шартты міндеттеме активтердің, шартты міндеттемелердің екі жіктеу санаттары арасында аралық жағдайда болса, онда осы активті, шартты міндеттемені бұдан гөрі төмен санатқа жатқызған жөн.

11. Егер банктің бір ғана адамға бірнеше талабы (кредитті, дебиторлық берешекті, шартты міндеттемелерді және басқа талаптарды қосқанда) болса, онда мұндай талаптар осы тұлғаға қойылатын талаптардың біреуі бойынша төмен сападағы жіктеу санатына сәйкес бірдей жіктеледі.

12. Банктердің заемшылардың (борышкерлердің) кредит төлеу қабілеттілігін талдауда, оның ішінде заемшының қаржылық жағдайын және алынған кепілдің құнын бағалау кезінде қолданатын критерийлері, сондай-ақ осы Ережелерге сәйкес провизиялар (резервтер) құру жөніндегі шешімді қабылдау және орындау рәсімдері банктердің Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес әзірленген кредиттік, инвестициялық және есеп саясатын анықтайтын ішкі құжаттарымен реттеледі.

13. Активтер мен шартты міндеттемелерді жіктеуді және провизиялардың қажетті мөлшерін тиісінше өзгертуді банк ай сайын айдың соңғы жұмыс күніне дейін 7 (жеті) жұмыс күнінен астам емес жағдай бойынша жүргізеді.

3-тарау. Кредиттерді жіктеу ерекшеліктері

14. Кредиттерді жіктеу олардың қамтамасыз етілу сапасына, заемшының қаржылық жағдайына, оның кредиттік тарихына, заемшының бұрын банктерден алған кредиттерінің жіктеу санатына және оның есептелген сыйақысымен бірге толық қайтарылу ықтималдылығына әсер етуші басқа факторларға байланысты жүзеге асырылады.

15. Банкаралық кредит осы Ереженің 4-тарауының талаптарына сай басқа банктерде орналастырылған салым (депозит) ретінде жіктеледі.

16. Егер төлемдерді өтеу талаптары кредиттеудің жалпы мерзімін ұлғайтпастан өзгертілген, талаптар өзгеру сәтінде төлемдер бойынша кешіктіру болмаған және осы өзгерту заемшының қаржылық жағдайының нашарлауымен байланыссыз болған жағдайда кредиттің жіктеу санаты өзгермеуі мүмкін, бірақ бір реттен артық емес. Кейінірек барлық өзгерістер ұзарту ретінде бағаланады.

17. Есептелген сыйақыны төлеу 30 (отыз) күннен астам кешіктірілген жағдайда, банк баланстық есепшотта сыйақы есептеуді тоқтатуы тиіс.

4-тарау. Банктің басқа банктерге орналастырылған
салымдарын (депозиттерін ) жіктеу ерекшеліктері

      18. А тобы рейтингісінен төмен емес жеке рейтингі бар шетел банкінде немесе Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингі позициясының біреуінен кем емес жеке рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент банкінде орналастырылған (ашылған) салым (депозит) (оның ішінде корреспонденттік есепшот) қаражатты салымнан (депозиттен), оның ішінде корреспонденттік есепшоттан аудару бойынша кешіктіру жоқ болған жағдайда стандартты ретінде жіктеледі.
      Салым (депозит) орналастырылған, оның ішінде корреспонденттік есепшот ашылған банктердің рейтингі тізбесін уәкілетті орган белгілейтін рейтингтік агенттіктердің біреуі анықтауы тиіс және салымның (депозиттік) шұғылдығына және валютасына сәйкес болуы тиіс.
      Еншілес банктерде орналастырылған салымдарды (депозиттерді), оның ішінде корреспонденттік есепшоттарды жіктеу кезінде олардың кредиттік рейтингі жоқ болған жағдайда, бас банктің кредиттік рейтингі қабылданады.

19. Өз салымын (депозитін) А тобы рейтингісінен төмен емес жеке рейтингі бар шетел банкінде немесе Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингі позициясының біреуінен кем емес жеке рейтингі бар Қазақстан Республикасының резидент банкінде орналастырған немесе корреспонденттік есепшотын ашқан жағдайда банк құжатпен расталған деректер негізінде оның қаржылық жағдайының мониторингін жүргізуге міндетті.
Салым (депозит) орналастырылған немесе корреспонденттік есепшот ашылған банктің қаржылық жағдайын анықтауға қажетті мониторинг болмаған жағдайда осы активтің осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес белгіленген жіктеу санаты бір санатқа төмендейді. Салық салу мақсатында мониторингі жоқ активтің жіктеу санаты төмендемейді.

5-тарау. Бағалы қағаздарды жіктеу ерекшеліктері

20. Бағалы қағаздарды жіктеу банк портфеліндегі борыштық бағалы қағаздардың (бұдан әрі - бағалы қағаздар) әділ бағасы бойынша (рыноктық баға белгілеу бойынша немесе бухгалтерлік есеп стандарттарында және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа әдіспен) баланста қайта бағаланбайтын түрі бойынша ғана жүргізіледі.

21. Банктің заңды тұлғалардың акцияларына салған инвестициясы жіктелмейді.

22. А тобы рейтингісінен төмен емес жеке рейтингі бар шетел эмитентінің немесе Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингі позициясының біреуінен кем емес жеке рейтингі бар Қазақстан Республикасы эмитенті-резидентінің бағалы қағаздары, сондай-ақ Қазақстан қор биржасының "А" санатындағы ресми тізіміне енген бағалы қағаздар берешектері немесе жартылай төленген төлемдер болмаған жағдайда стандартты деп танылады. Эмитенттердің рейтингі тізбесін уәкілетті орган бекіткен негізгі рейтингтік агенттіктердің бірі анықтауы және бағалы қағаздардың мерзіміне және валютасына сәйкес келуі тиіс.

23. Банк А тобы рейтингісінен төмен емес жеке рейтингі бар шетел эмитентінің немесе Қазақстан Республикасының тәуелсіз рейтингі позициясының біреуінен кем емес жеке рейтингі бар Қазақстан Республикасы эмитенті-резидентінің бағалы қағаздары бар болған жағдайда, құжатпен расталған деректер негізінде олардың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізеді.
Бағалы қағаздар эмитентінің қаржылық жағдайын анықтауға қажетті мониторинг болмаған жағдайда осы активтің осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес белгіленген жіктеу санаты бір санатқа төмендейді.

24. Егер бағалы қағаздардың жалпы айналыс мерзімі ұлғайтылмастан төлемдерді өтеу талаптары өзгерсе, талаптардың өзгеру сәтінде төлемдер бойынша кешіктіру болмаған және осы өзгеріс эмитенттің қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты болмаған жағдайда, онда осы активтің жіктеу санаты өзгермеуі мүмкін, бірақ бір реттен артық емес. Кейінгі барлық өзгерістер ұзарту ретінде бағаланады.

6-тарау. Дебиторлық берешекті жіктеу ерекшеліктері

25. Барлық дебиторлық берешек жіктеледі. Әкімшілік-шаруашылық қызмет бойынша берешектерді қоспағанда өтеу мерзімі үш айдан астам дебиторлық берешек осы Ережеде кредиттерді жіктеу үшін белгіленген критерийлер бойынша жіктеледі.

26. Осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес анықталған бұрын белгіленген өтеу мерзімі жоқ, бірақ алты айдан астам банктің балансында тұрған дебиторлық берешектің жіктеу санаты бір санатқа төмендейді.

27. Дебиторлық берешекті өтеу кешіктірілген жағдайда осы актив осы Ереженің қосымшасына сәйкес жіктеледі.

28. Егер есепте бір дебиторға дебиторлық берешек банктің меншік капиталының 5 (бес) проценттен астамын құраса, онда банк дебиторлық берешек құралған сәттен бастап, құжатпен расталған деректер негізінде дебитордың қаржылық жағдайына мониторинг жүргізеді.
Дебитордың қаржылық жағдайына мониторинг болмаған жағдайда осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес анықталған осы активтің жіктеу санаты бір санатқа төмендейді. Салық салу мақсатында мониторингі жоқ активтің жіктеу санаты төмендемейді.

7-тарау. Банктердің шартты міндеттемелерін жіктеу ерекшеліктері

29. Жіктеуге клиенттің тапсырмасы бойынша қабылданған және банктің клиент үшін шарт талаптарынан шығатын тәуекелін көтеретін шартты міндеттемелер жатады.

30. Шартты міндеттемелерді есепке алу және жіктеу банк пен оның клиенті арасында шарттар жасалған сәттен бастап жүргізіледі.

31. Шартты міндеттемелер бойынша сыйақы төлеу кешіктірілмеген және оның тапсырмасы бойынша банк шартты міндеттеме ашқан тұлғаның тұрақты қаржылық жағдайы болған жағдайда, шартты міндеттеме стандартты деп есептеледі. Осы тұлғаның қаржылық жағдайы нашарлаған және/немесе сыйақы төлеу кешіктірілген кезде шартты міндеттеме осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес жіктеледі.

32. Банк шарт талаптарынан шығатын өз міндеттемелерін орындау кезінде туындайтын талаптар, егер шартта оны кредитке қайта ресімдеу көзделмесе, міндеттемелер сомасына дебиторлық берешек қайта ресімделеді. Осындай дебиторлық берешек осы Ережеде кредитті жіктеу үшін белгіленген критерийлер бойынша жіктеледі.

33. Егер шартты міндеттемелердің жалпы мерзімі ұлғайтылмастан төлемдерді өтеу талаптары өзгерсе, талаптардың өзгеру сәтінде төлемдер бойынша кешіктіру болмаған және осы өзгеріс оның тапсырмасы бойынша банкте шартты міндеттеме ашылған тұлғаның қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты болмаған жағдайда, онда осы активтің жіктеу санаты өзгермеуі мүмкін, бірақ бір реттен артық емес. Кейінгі барлық өзгерістер ұзарту ретінде бағаланады.

8-тарау. Провизиялардың қажетті мөлшерін анықтау

34. Банктер бухгалтерлік есепте осы Ережеге сәйкес есептелген барлық қажетті провизиялар мөлшерін есепке алуға және оны толық көлемде шығыстарда және провизиялардың тиісті есепшоттарында көрсетуге міндетті.

35. Жіктелген активтер мен банктің шартты міндеттемелері бойынша провизиялардың қажетті мөлшері осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес есептеледі.

36. Осы Ереженің 2 қосымшасына сәйкес жоғары өтімді қамтамасыз етуі анықталатын активтер мен шартты міндеттемелер бойынша провизиялар есептелмейді, активтің немесе шартты міндеттемелердің және олар бойынша есептелген сыйақының барлық сомасын жабады.

37. Заемшының (дебитордың) қаржылық жағдайын, сондай-ақ оның әкімшілік-шаруашылық қызметіне байланысты тәуекелдерді және ол алған міндеттемелердің орындалу перспективаларын талдау нәтижелері бойынша банк стандартты активтер және шартты міндеттемелер бойынша 2 (екі) процентке дейін провизиялар қалыптастыра алады.

38. Уәкілетті орган банктер ұсынған активтер мен шартты міндеттемелерді жіктеу туралы есептерін түзетуді талап етуге құқылы. Мұндай жағдайда уәкілетті орган банкті тиісті есепті түзету қажеттігі туралы жазбаша хабардар етеді. Банк хабарламаны алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде активтерді және шартты міндеттемелерді жіктеу туралы есептерді қосқанда түзету талап етілетін есептерді түзетуі тиіс немесе банктерді қадағалау бөлімшесінің талаптарымен келіспеген жағдайда банк жазбаша түсініктеме ұсынады, уәкілетті орган осыларды қарау нәтижелері бойынша екінші деңгейдегі банктердің белгіленген мерзімде орындауы міндетті есептерге түзетудің қажеттілігіне қатысты түпкілікті шешім қабылдайды.

39. Егер уәкілетті орган клиенттердің кредитке алған қаражатты мақсатқа сай пайдаланбағандығын байқаса және ол құжатпен расталса, онда банк осы активті қайта жіктеуі және осы Ереженің 2 қосымшасының талаптарына сай ол бойынша провизиялар (резервтер) құруы тиіс.

      40. Банктің мына тұлғалардың пайдасына берілген немесе осы:
      1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес банктің және (немесе) банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың аффилиирленген тұлғасы;
      2) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес банкпен ерекше қатынаста байланысты тұлға;
      3) осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген тұлғаның зайыбы/жұбайы;
      4) осы тармақтың 1)-3) тармақшаларында көрсетілген тұлға ірі қатысушы және (немесе) бірінші басшы болып табылған заңды тұлға;
      5) осы тармақтың 1)-3) тармақшаларында көрсетілген тұлға ірі қатысушы және (немесе) бірінші басшы, жақын туыс, жұбай/зайыбы болып табылған тұлға үшін берілген активтер мен шартты міндеттемелер бойынша шеккен зияны өткен жылдардағы бөлінбеген таза кіріс есебінен өтеледі.

9-тарау. Қорытынды ережелер

41. Осы Ережелермен реттелмеген мәселелер Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес шешіледі.

                              Активтерді, шартты міндеттемелерді
                               жіктеу және оларды күмәнді және
                               үмітсіз санатына жатқыза отырып,
                             провизиялар (резервтер) құру ережесіне
                                         N 1 қосымша

N 1 кесте

         Банкаралық кредиттерді (банктерге және банк
      операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
ұйымдарға ұсынылған) жіктеу және Қазақстан Республикасының
          екінші деңгейдегі банктерінің олар бойынша
         200_жылғы "___" __________ провизиялар құруы

       Төраға
      Бас бухгалтер                        Мөр орны
      Орындаушы
      телефон:

N 2 кесте

    Басқа заңды және жеке тұлғаларға берілген кредиттерді
    (осы қосымшаның N 1 кестесінде көрсетілгеннен басқа)
    жіктеу және екінші деңгейдегі банктердің олар бойынша
       200_жылғы "___" _____________ провизиялар құруы

       Төраға
      Бас бухгалтер                        Мөр орны
      Орындаушы
      телефон:

N 3 кесте

    Бағалы қағаздарды жіктеу және Қазақстан Республикасының
         екінші деңгейдегі банктерінің олар бойынша
     200__жылғы "____" ______________ провизиялар құруы

      Банк _________________
                                                         мың теңге
-------------------------------------------------------------------
        Жіктемеге сай          |Номиналды| Ережеге сай   | Нақты
    бағалы қағаздар тобы       | құны   |номиналды құннан|құрылған
                               |         | провизиялардың |провизия.
                               |         |    мөлшері     | лар
                               |         |    (%-те)      |
-------------------------------------------------------------------
                                   1            2            3
-------------------------------------------------------------------
1. стандартты                                  0
2. күмәнді:
1) күмәнді 1 санат - төлемдерді
уақтылы және толық төлеген кезде               5
2) күмәнді 2 санат - төлемдерді
кешіктірген немесе төлемдерді
толық төлемеген кезде                          10
3) күмәнді 3 санат - төлемдерді
уақтылы және толық төлеген кезде               20
4) күмәнді 4 санат - төлемдерді
кешіктірген немесе төлемдерді
толық төлемеген кезде                          25
5) күмәнді 5 санат                             50
3. Үмітсіз                                     100
Барлығы (1+2+3)
-------------------------------------------------------------------

       Төраға
      Бас бухгалтер                        Мөр орны
      Орындаушы
      телефон:

N 4 кесте

        Салымдарды (депозиттерді) жіктеу және Қазақстан
       Республикасының екінші деңгейдегі банктерінің олар
       бойынша 200__жылғы "_"__________ провизиялар құруы

       Төраға
      Бас бухгалтер                        Мөр орны
      Орындаушы
      телефон:

N 5 кесте

         Дебиторлық берешектерді жіктеу және Қазақстан
   Республикасының екінші деңгейдегі банктерінің олар бойынша
         200_жылғы "___" ____________ провизиялар құруы

      Төраға
      Бас бухгалтер                        Мөр орны
      Орындаушы
      телефон:

N 6 кесте

             Шартты міндеттемелерді жіктеу және
        Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі
                 банктерінің олар бойынша
       200_жылғы "___" __________ провизиялар құруы

      Төраға
      Бас бухгалтер                        Мөр орны
      Орындаушы
      телефон:

                                 Активтерді, шартты міндеттемелерді
                                  жіктеу және оларды күмәнді және
                                  үмітсіз санатына жатқыза отырып,
                              провизиялар (резервтер) құру ережесіне
                                         N 2 қосымша

Активтер мен шартты міндеттемелерді жіктеу

N 1 кесте

--------------------------------------------------------------------
N           Критерийлер                                      Балл
--------------------------------------------------------------------
1. Қаржылық жағдай
1) Тұрақты                                                    0
2) Қанағаттанарлық                                            +1
3) Тұрақсыз                                                   +2
4) Қиын                                                       +4
--------------------------------------------------------------------
2. Жіктелетін активтер бойынша өтеу кешіктірілген кез келген
    төлемдер
1) кредит       салымдар (депозиттер)    дебиторлық
    бойынша      бағалы қағаздар және    берешек бойынша
                 шартты міндеттемелер
                 бойынша
    жіктелетін активтер бойынша кешіктірілген төлемдердің
    болмауы                                                    0
2) 1 - 30 күн 7 күнге дейін             14 күнге дейін      +1.5
3) 31 - 60 күн 7 күннен 15 күнге дейін   14 күннен 30 күнге
                                           дейін               +2.5
4) 61 - 90 күн 15 күннен 30 күнге дейін 30 күннен 60 күнге
                                           дейін               +3.5
5) 90 күннен    30 күннен астам           60 күннен астам     +4.5
    астам
--------------------------------------------------------------------
3. Қамтамасыз ету сапасы
1) Сенімді                                                    -3
2) Жақсы                                                      -2
3) Қанағаттанарлық                                            0
4) Қанағаттанғысыз                                            +1
5) Қамтамасыз етілмейді                                       +2
--------------------------------------------------------------------
4. Ұзарту
1) ұзартудың болмауы                                          0
2) ұзартудың болуы      ұзартулар саны +1 балға көбейтіледі
--------------------------------------------------------------------
5. Басқа кешіктірілген міндеттемелердің болуы (басқа
    кешіктірілген міндеттемелердің болмауы - 0 балл)           +1
--------------------------------------------------------------------
6. Активті мақсатқа сай пайдаланбау үлесі % (25%-тен -
    0 баллға дейін)
1) 25%-тен астам                                              1
2) 50%-тен астам                                              2
3) 75%-тен астам                                              3
4) 100%                                                       4
--------------------------------------------------------------------
7. Басқа кредиторлардың алдында есептен шығарылған
    берешектің болуы (есептен шығарылған берешектің
    болмауы - 0 балл)                                          +2
--------------------------------------------------------------------
8. Заемшыда (борышкерде) рейтингтің болуы
1) "А" және жоғары                                            -3
2) Қазақстан Республикасының рейтингісінен жоғары -
    "А"-ға дейін                                               -2
3) Қазақстан Республикасының рейтингі деңгейінде              -1
4) Қазақстан Республикасының рейтингісінен төмен және
    рейтингі жоқ                                               0
    Жиынтығы:
--------------------------------------------------------------------

      Кестені толтыру бойынша ереже:
      1. Кредиттерді жіктеу кезінде осы кестенің 1-8 тармақтарында көзделген барлық критерийлер пайдаланылады.
      2. Салымдарды (депозиттерді) жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2, 5, 7 және 8-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      3. Бағалы қағаздарды, дебиторлық берешекті жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2, 4, 5, 7 және 8-тармақтары пайдаланылады. Осы Кестенің 1-тармағында көзделген дебиторлық берешекке қатысты критерий, егер есептегі берешек бір дебиторға банктің меншік капиталының 5%-нен астамын құраған жағдайда пайдаланылады.
      4. Шартты міндеттемелерді жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2, 3, 5, 7, және 8-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      5. Егер заемшы (борышкер) оффшорлы аймақта тіркелген немесе оффшорлы аймақта тіркелген тұлғаға қатысы бойынша тәуелді не еншілес тұлға болып табылса, 8-тармақ қолданылмайды.
      Активтің жіктеу санаты осы активті осы қосымшаның N 1 кестесінде көрсетілген критерийлер бойынша осы активті бағалау нәтижесі бойынша анықталады. Актив бойынша жиналған баллдардың санына қарай оның жіктеу санаты және осы қосымшаның N 2 кестесіне сай қажетті провизиялар (резервтер) мөлшері белгіленеді.
      6. Қаржылық жағдай былайша:
      1) тұрақты - заемшының қаржылық жағдайы тұрақты; компания шығынсыз жұмыс істейді, төлем қабілеті бар, рынокта жақсы бәсеке позициясы бар; заемшының актив бойынша шарттың қолданылу мерзімі ішінде қаржылық жағдайын едәуір нашарлататын сыртқы немесе ішкі факторлар анықталған жоқ; клиенттің банкпен өз міндеттемелері бойынша есеп айырысу мүмкіндігі күмән тудырмайды; заемшының активтері мен міндеттемелерінің мерзімі шамалас;
      2) қанағаттанарлық - заемшының қаржылық жағдайының уақытша нашарлауын көрсететін белгілер бар; кірістердің, төлем қабілеттілігі деңгейінің, рыноктық позициясының төмендеуі - немесе заемшының актив бойынша шарттың қолданылу мерзімі ішінде қаржылық жағдайын едәуір нашарлататын сыртқы немесе ішкі факторлар анықталды; клиенттің банкпен өз міндеттемелері бойынша есеп айырыса алмау ықтималдылығы бар, бірақ ол жоғары емес; сонымен бірге заемшы уақытша қиындықтарды жеңуге және банк алдындағы өз міндеттемелерімен есеп айырысуға қабілетті;
      3) тұрақсыз - заемшының тұрақты және елеулі қаржылық жағдайының нашарлау белгілері бар; шығынмен жұмыс істеу, төлем қабілеттілігінің төмен деңгейі, рыноктық үлесінің тұрақты түрде азаюы; сонымен бірге заемшының өз қаржылық жағдайын тұрақтандыруына және жақсартуына сенім жоқ; заемшының банк алдындағы өз міндеттемелері бойынша есеп айырыса алмау ықтималдылығы жоғары; заемшыға 1 жылдан астам емес мерзімге санация жарияланған; заемшыға материалдық зиян шектірген, бірақ оның қызметін тоқтатпаған төтенше жағдай, сондай-ақ басқа жағдай орын алған; заемшының кредиттік досьесі немесе заемшының қаржылық жағдайын бағалауға қажетті мәліметтер жоқ;
      4) қиын - заемшының қаржылық жағдайының тұрақты нашарлауы шиеленісті деңгейге жеткен; залалдың, төлем қабілетсіздігінің елеулі деңгейінің болуы, рыноктық позициясын жоғалту; заемшының теріс меншік капиталының болуы; заемшыға 1 жылдан астам мерзімге санация жариялануы; заемшының банкрот деп танылуы; заемшыға материалдық зиян шектірген және/немесе оның өз қызметін жалғастыруға мүмкіндік бермейтін төтенше жағдайдың орын алуы ретінде жіктеледі. Заемшының (борышкердің) қаржылық жағдайы туралы ақпарат болмаған жағдайда оның қаржылық жағдайы қиын ретінде бағаланады.
      7. Қамтамасыз ету сапасы былайша:
      1) сенімді (жоғары өтімді қамтамасыз ету) - Қазақстан Республикасы Үкіметінің, тізбесін уәкілетті орган бекітетін рейтингтік агенттіктердің бірінің АА тобы рейтингісінен төмен емес жеке рейтингі бар банктердің салымдағы (депозиттегі) ақша кепілі, мемлекеттік бағалы қағаз, тізбесін уәкілетті орган бекітетін кез келген рейтингтік агенттіктің А рейтингісінен төмен емес тәуелсіз рейтингі бар шет мемлекеттердің үкіметтері шығарған бағалы қағаздар түріндегі кепілдігі (кепілдеме беру) түрінде және құны заемшының активі бойынша (негізгі борыш пен сыйақы бойынша) міндеттемелерін кем дегенде 100% жабатын монетарлық қымбат металдар түрінде;
      2) жақсы - құны заемшының активі бойынша (негізгі борыш пен сыйақы бойынша) міндеттемелерін кем дегенде 90% жабатын осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген жоғары өтімді қамтамасыз ету;
      3) қанағаттанарлық - құны заемшының активі бойынша (негізгі борыш пен сыйақы бойынша) міндеттемелерін кем дегенде 100% жабатын қамтамасыз ету немесе құны активтің кем дегенде 75% жабатын жоғары өтімді қамтамасыз ету;
      4) қанағаттанғысыз - құны заемшының активі бойынша (негізгі борыш пен сыйақы бойынша) міндеттемелерін 50% кем жабатын толық емес қамтамасыз ету;
      5) қамтамасыз етілмейді - қамтамасыз ету құны заемшының активі бойынша (негізгі борыш пен сыйақы бойынша) міндеттемелерін 50% кем жабатын бланктік кредит не ішінара қамтамасыз ету ретінде жіктеледі.
      Қамтамасыз ету талап ету құқығы (қолданыстағы жоғары өтімді қамтамасыз етуді қоспағанда) және алдағы уақытта түсетін тауарлар түріндегі актив қамтамасыз етілмеген ретінде бағаланады. Егер актив бойынша қамтамасыз ету айналымдағы тауарлар кепілі бойынша қолданылған жағдайда, онда мұндай қамтамасыз ету қанағаттанғысыздан жоғары емес ретінде бағаланады. Мұндай талап ету халықаралық қаржы ұйымдарының кредиттік желісі шеңберінде бес миллион теңгеден астам емес сомада (немесе көрсетілген соманың кепілдік берілетін күнгі орташа биржалық бағам бойынша есептелген шетел валютасындағы ақшалай баламасы) кредиттелетін Қазақстан Республикасының заңдарымен анықталатын шағын бизнес субъектілеріне қолданылмайды.
      Банктің қамтамасыз ету сапасы бағалау сәтінде оны өткізудің (сатудың) мүмкін болу талабымен ағымдағы сәттегі қамтамасыз ету құнының әділ (рыноктық) бағасы негізінде анықталады.

N 2 кесте

-------------------------------------------------------------------
Баллдардың саны       |Активтің жіктеу |Провизия мөлшері (негізгі
                      |    санаты      |   борыш сомасының %)
-------------------------------------------------------------------
1 дейін (қоса алғанда)   Стандартты     0
                         Күмәнді:
1-ден 2-ге дейін         1 санат        5% - төлемдерді уақтылы
(қоса алғанда)                          және толық төлеген кезде
                         2 санат        10% - төлемдерді кешіктір.
                                        ген және толық төлемеген
                                        кезде
2-ден 3-ке дейін         3 санат        20% - төлемдерді уақтылы
(қоса алғанда)                          және толық төлеген кезде
                         4 санат        25% - төлемдерді кешіктір.
                                        ген және толық төлемеген
                                        кезде
3-тен 4-ке дейін         5 санат        50% - барлық жағдайда
(қоса алғанда)
4-тен және одан астам    Үмітсіз        100% - барлық жағдайда
-------------------------------------------------------------------

                               Активтерді, шартты міндеттемелерді
                                жіктеу және оларды күмәнді және
                                үмітсіз санатына жатқыза отырып,
                              провизиялар (резервтер) құру ережесіне
                                            N 3 қосымша

Ескерту: 3 қосымшамен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі
Басқармасының 2003 жылғы 1 қыркүйектегі N 327 қаулысымен .

Инвестициялық заемдарды (кредиттерді) және
оларға байланысты шартты міндеттемелерді жіктеу

                                                         N 1 кесте
___________________________________________________________________
N |        Критерийлер                                  | Баллдар
___________________________________________________________________
1. Қаржы жағдайы
1) Тұрақты                                                    0
2) Қанағаттанарлық                                            +1
3) Тұрақсыз                                                   +2
4) Өте қиын                                                   +4

2. Жіктелетін актив бойынша кез келген төлемнің өтеу
    мерзімін өткізіп алу
1) кредит бойынша   салымдар        дебиторлық
                     (депозиттер)    берешек
                     бағалы қағаздар бойынша
                     және шартты
                     міндеттемелер
                     бойынша

    Жіктелетін актив бойынша төлемдерді өтеуде мерзімін
    өткізіп алудың болмауы                                     0
2) 1-30 күн         7 күнге дейін     14 күнге дейін          +1,5
3) 31-60 күн        7 күннен          14 күннен
                     15 күнге дейін    30 күнге дейін          +2,5
4) 61-90 күн        15 күннен         30 күннен
                     30 күнге дейін    60 күнге дейін          +3,5
5) 90 күннен астам 30 күннен астам   60 күннен астам         +4,5

3. Қамтамасыз ету сапасы
1) Сенімді                                                    -3
2) Жақсы                                                      -2
3) Қанағаттанарлық                                            -1
4) Қанағаттанарлықсыз                                         +1
5) Қамтамасыз етусіз                                          +2

4. Мерзімді ұзарту
1) Мерзімді ұзартудың болмауы                                 0
2) Мерзімді ұзартудың болуы                               мерзімді
                                                           ұзарту.
                                                           лардың
                                                           санын
                                                           +1 балға
                                                           көбейтеді

5. Басқа мерзімі өткен міндеттемелердің болуы (басқа
мерзімі өткен міндеттемелердің болмауы - 0 балл) +1

6. Процентпен активтерді мақсатсыз пайдалану үлесі
    (25 процентке дейін - 0 балл)
1) 25 проценттен астам                                        1
2) 50 проценттен астам                                        2
3) 75 проценттен астам                                        3
4) 100 процент                                                4

7. Басқа кредиторлар алдындағы есептен шығарылған
берешектің болуы (есептен шығарылған берешектің
болмауы - 0 балл) +2

8. Заемшыда (борышкерде) рейтинг болуы
1) "А" және жоғары                                            -3
2) Қазақстан Республикасының рейтингінен
    жоғары - "А"-ға дейін                                      -2
3) Қазақстан Республикасының рейтингі деңгейінде              -1
4) Қазақстан Республикасының рейтингінен төмен және
    рейтингісіз                                                0

Жиынтығы
___________________________________________________________________

      Кестені толтыру бойынша ереже:
      1. Кредиттерді жіктеу кезінде осы кестенің 1-8 тармақтарымен көзделген барлық критерийлер пайдаланылады.
      2. Дебиторлық берешекті жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2, 4, 5, 7 және 8-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады. Осы кестенің 1-тармағында көзделген критерий берешек бір дебиторға есептегенде банктің меншікті капиталының 5 проценттен астамын құраған жағдайда пайдаланылады.
      3. Шартты міндеттемелерді жіктеу кезінде осы кестенің 1, 2, 3, 5, 7 және 8-тармақтарында көзделген критерийлер пайдаланылады.
      4. Егер заемшы (борышкер) оффшорлық аймақтарда тіркелген не оффшорлық аймақта тіркелген тұлғаға қатысы бойынша тәуелді немесе еншілес тұлға болып табылса, 8-тармақ қолданылмайды.
      Активтің жіктеу санаты осы қосымшаның N 1 кестесінде көрсетілген критерийлер бойынша осы активті бағалау нәтижелері бойынша айқындалады. Актив бойынша жиналған балл санын негізге ала отырып, оның жіктеу санаты және осы қосымшаның N 2 кестесіне сәйкес қажетті провизиялардың (резервтердің) мөлшері белгіленеді.
      5. Қаржы жағдайы былайша жіктеледі:
      тұрақты - заемшының қаржы жағдайы тұрақты; компания зиянсыз, төлем жасауға қабілетті, актив бойынша шарттың қолдану мерзімі ішінде заемшының қаржы жағдайын едәуір төмендетуге ықпал жасайтын ішкі немесе сыртқы факторлар анықталмаған; клиенттің өз міндеттемесі бойынша банкпен есеп айырысу мүмкіндігі күдік туғызбайды; заемшының активтері мен міндеттемелері мерзімдер бойынша шамалас;
      қанағаттанарлық - заемшының қаржы жағдайының уақытша төмендеуін көрсететін белгілер бар: кредиттеу басталғаннан бері үш жыл ішіндегі борышкердің бизнес-жоспарында көзделген деңгейден аспайтын жыл сайынғы зияны, кірісінің, төлем қабілеті деңгейінің, рыноктық позициясының төмендеуі немесе актив бойынша шарттың қолдану мерзімі ішінде заемшының қаржы жағдайын төмендетуге ықпал жасайтын ішкі және сыртқы факторлардың анықталуы; клиенттің өз міндеттемелері бойынша банкпен есеп айырыса алмау ықтималдығы бар, бірақ ол жоғары емес; сонымен бірге заемшы уақытша қиындықтарды жеңуге қабілетті және банк алдындағы өзінің міндеттемелерімен есеп айырыса алады деген сенімділік бар;
      тұрақсыз - заемшының қаржы жағдайында тұрақты және елеулі төмендеу белгілері бар: кредиттеу басталғаннан бері үш жылдан астам уақыт ішіндегі борышкердің бизнес-жоспарында көзделген деңгейден аспайтын жыл сайынғы зияны; төлем қабілетінің төменгі деңгейі, рыноктық үлесінің тұрақты төмендеуі; сонымен бірге заемшы өзінің қаржы жағдайын тұрақтандырады және жақсартады деген сенімнің болмауы; заемшының өзінің міндеттемелері бойынша банкпен мерзімінде есеп айырыса алмауының жоғары ықтималдығы бар; заемшыға бір жылдан аспайтын мерзімге санация жарияланған; төтенше жағдайлар, сондай-ақ заемшыға материалдық залал келтіретін, бірақ оның қызметін тоқтатпайтын өзге де жағдайлар бар; заемшының кредиттік досьесі жоқ;
      өте қиын - заемшының қаржы жағдайының тұрақты төмендеуі өте қиын деңгейге жетті: төлем қабілетсіздік, рыноктық позицияны жоғалту; заемшыға бір жылдан аспайтын мерзімге санация жарияланған; заемшыда материалдық залал келтіретін және/немесе оның қызметін жалғастыруға мүмкіндік бермейтін төтенше жағдайлар бар. Заемшының (борышкердің) қаржы жағдайы туралы ақпарат болмаған кезде оның қаржы жағдайы өте қиын ретінде бағаланады.
      6. Қамтамасыз ету сапасы былайша жіктеледі:
      1) сенімді (өтімділігі жоғары қамтамасыз ету) Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасының ұлттық валютадағы тәуелсіз ұзақ мерзімді кредиттік рейтингінен төмен рейтинг санаты екі сатыдан аспайтын шетел валютасындағы рейтинг агенттіктерінің біреуінің ұзақ мерзімді кредиттік рейтингі бар банктердің кепілдіктері (кепіл болуы), салымдағы (депозиттегі), мемлекеттік бағалы қағаздардағы, Қазақстан Республикасының шетел валютасындағы тәуелсіз ұзақ мерзімді кредиттік рейтингінен төмен емес рейтинг агенттіктерінің біреуінің шетел валютасындағы тәуелсіз ұзақ мерзімді кредиттік рейтингі бар шетел мемлекеттерінің Үкіметтері шығарған бағалы қағаздардағы ақша кепілі, құны актив бойынша (негізгі борыш және сыйақы бойынша) заемшы міндеттемелерінің кемінде 100 процентін жабатын монетарлық қымбат металдар түрінде қамтамасыз ету;
      2) жақсы - осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген шетел валютасындағы Қазақстан Республикасының тәуелсіз ұзақ мерзімді кредиттік рейтингісінен төмен рейтинг санатының екі деңгейінен аспайтын бір рейтинг агенттігінің шетел валютасындағы ұзақ мерзімді кредиттік рейтингісі бар банктердің резервтік аккредитивтер түріндегі, тиісті қаржы жылына республикалық немесе жергілікті бюджеттегі инвестициялық кредиттер бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеу және қызмет көрсету үшін қарастырылған мүлік, ақша, құны актив бойынша (негізгі борыш және сыйақы) заемшының міндеттерінің кемінде 70 процентін жабатын төлем қабілетті (қаржы жағдайы тұрақты) заемшылардан кепілдік берілген төлемдер бойынша түскен ақша түріндегі, ал қалғаны - болашақта бизнес-жоспарға, талап ету құқығына, айналыстағы тауарлар түрінде түсетін борышкердің мүлкі және басқа да заңмен көзделген қамтамасыз ету тәсілдері;
      3) қанағаттанарлық:
      осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген банктердің кепілдіктері немесе резервтік аккредитивтері, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасының шетел валютасындағы тәуелсіз ұзақ мерзімді кредиттік рейтингінен төмен рейтинг санаты үш сатыдан аспайтын шетел валютасындағы бизнес-жоспарға сәйкес болашақта түсетін, құны актив бойынша (негізгі борыш және сыйақы бойынша) заемшы міндеттемелерінің кемінде 60 процентін жабатын, тиісті қаржы жылына мемлекеттік бюджеттердегі инвестициялық кредиттер бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеуге көзделген ақша, ал қалғаны - борышкердің мүлкі түріндегі, талап ету құқығы, айналыстағы тауарлар және заңмен белгіленген басқа қамтамасыз ету тәсілдері;
      осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген банктердің кепілдіктері немесе резервтік аккредитивтері, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасының шетел валютасындағы тәуелсіз ұзақ мерзімді кредиттік рейтингінен төмен рейтинг санаты төрт сатыдан аспайтын шетел валютасындағы бизнес-жоспарға сәйкес болашақта түсетін, құны актив бойынша (негізгі борыш және сыйақы бойынша) заемшы міндеттемелерінің кемінде 100 процентін жабатын, тиісті қаржы жылына мемлекеттік бюджеттердегі инвестициялық кредиттер бойынша борышкерлердің міндеттемелерін өтеуге көзделген ақша;
      4) қанағаттанарлықсыз - құны актив бойынша (негізгі борыш және сыйақы бойынша) борышкер міндеттемесінің кемінде 50 процентін жабатын толық емес қамтамасыз ету;
      5) қамтамасыз етусіз - бланкілік кредит не ішінара қамтамасыз етілген, мұндайда қамтамасыз ету құны актив бойынша (негізгі борыш және сыйақы бойынша) борышкер міндеттемесінің 50 процентінен азын жабады.
      Банктің қамтамасыз ету сапасы бағалау сәтінде оны өткізу (сату) ықтималдығы жағдайында, ағымдағы сәтте қамтамасыз ету құнының әділ (рыноктық) бағалауы негізінде айқындалады.

                                                        N 2 кесте
___________________________________________________________________
Балл саны        | Активтің жіктеу | Провизия мөлшері (негізгі
                 | санаты          | борыштың сомасынан процентпен)
___________________________________________________________________
1-ге дейін        Стандарттық 0
(қоса алғанда)
                  Күмәнді
                  1-санат           5 процент - төлемді уақтылы
                                    және толық төлеген кезде
                  2-санат           10 процент - төлемді
                                    кешіктірген немесе толық
                                    төлемеген кезде
2-ден 3-ке дейін 3-санат           20 процент - төлемді уақтылы
(қоса алғанда)                      және толық төлеген кезде
                  4-санат           25 процент - төлемді
                                    кешіктірген немесе толық
                                    төлемеген кезде
3-тен 4-ке дейін 5-санат           50 процент - барлық жағдайларда
(қоса алғанда)
4 және одан       Үмітсіз           100 процент - барлық жағдайларда
да көп
___________________________________________________________________

Активтерді, шартты міндеттемелерді жіктеу және оларды күмәнды және үмітсіз санатына жатқыза отырып, провизиялар (резервтер) құру ережесін бекіту туралы