Об утверждении Правил по благоустройству населенных пунктов, содержанию и защите зеленых насаждений

Решение Шортандинского районного маслихата Акмолинской области от 10 октября 2003 г. N С-1/9. Зарегистрировано Управлением юстиции Акмолинской области 07 ноября 2003 года N 2098. Утратило силу решением Шортандинского районного маслихата Акмолинской области от 29 апреля 2009 года № С-15/4

      Сноска. Утратило силу решением Шортандинского районного маслихата Акмолинской области от 29.04.2009 г. № С-15/4
      В соответствии со ст.6 Закона РК "О местном государственном управлении в РК" Шортандинский районный Маслихат РЕШИЛ:
      1. Утвердить прилагаемые Правила по благоустройству населенных пунктов, содержанию и защите зеленых насаждений.
      2. Контроль за выполнением Правил по благоустройству населенных пунктов, содержанию и защите зеленых насаждений возложить на постоянные комиссии районного Маслихата.
      3. Настоящие Правила вступают в силу после его регистрации  в Акмолинском областном управлении юстиции.

      Председатель сессии                    Секретарь районного
      районного Маслихата                    Маслихата

      Согласовано:

      аким района
      главный санитарный
      врач райСЭС   

          УТВЕРЖДЕНО:    
Решение Шортандинского
районного маслихата 
от 10 октября 2003 года

Правила
по благоустройству населенных пунктов,
содержанию и защите зеленых насаждений.

      Настоящие Правила разработаны в соответствии с Законом Республики  Казахстан "Об охране окружающей среды", Кодексом Республики Казахстан "Об административных правонарушениях", Законом Республики Казахстан "О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения".
      Настоящие Правила определяют порядок благоустройства территории населенных пунктов, содержания и защиты зеленых насаждений, а также права, обязанности и ответственность юридических и физических лиц в данном вопросе.
 

ГЛАВА 1. Основные понятия и определения.

      1. Благоустройство территории - комплекс элементов и работ, обеспечивающих удобную жизнедеятельность человека на территории села и поселка.
      2. Закрепленная территория - участок земли, тяготеющий к отведенной территории, либо используемый для ее обслуживания или являющейся охранной зоной.
Закрепленными территориями являются:
      1) Территория со стороны улиц, ограниченная краем проезжей части- для улиц с усовершенствованным покрытием, или до середины проезжей части- для улиц с неусовершенствованным покрытием;
      2) Внутри дворовые территории;
      3) Территория, временно используемая для хранения, складирования и других целей по разрешению местных исполнительных органов;
      4) Территории на расстоянии до 25 метров по периметру отведенной территории
      3. Зеленые насаждения - элемент планирования структуры населенного пункта, обеспечивающий санитарно-гигиенические условия и повышение уровня благоустройства и архитектурно-ландшафтного оформления.
      4. Земляные работы - работы, связанные с разрытием территорий, отсыпной насыпей, обратной засыпкой.
      5. Землепользователь - юридическое или физическое лицо, использующее земельные участки в сельской местности, независимо от целей и форм собственности ( предприятия, организации, предприниматели, владельцы домов частного сектора и руководители хозяйств).
      6. Инженерные сети и сооружения - важнейшие элементы инженерного благоустройства населенного пункта, предназначенные для комплексного обслуживания нужд населения и предприятий.
      7. Малые архитектурные формы - сравнительно небольшие по объему объекты как декоративного, так и утилитарного характера:
      1) Декоративные сооружения - скульптуры, фонтаны, барельефы, вазы для цветов и прочее;
      2) Сооружения утилитарного характера - беседки, киоски, скамьи, ограды, урны, таблички улиц, домов, объявления и прочее;
        8. Накрывочный полог (тент) - специальное приспособление (полотно), предназначенное для предотвращения падения, засорения, распыления на проезжую часть перевозимых сыпучих грузов.
      9. Общественные места - зона отдыха общего пользования (пляжи, скверы, парки) площади, остановки транспорта. 
      10. Отведенная территория - участок земли, переданный землепользователю во владение или для использования в соответствии с разрешением полномочных органов для размещения принадлежащих ему объектов.
      11. Улица - территория, на которой размещены проезжая часть, тротуары, зеленые насаждения, подземные и наземные инженерные сети.
 

ГЛАВА 2. Общие положения.

      12. Предприятия, хозяйства, учреждения, организации независимо от форм собственности и организационно-правовых форм, общественные объединения, должностные лица и граждане обязаны соблюдать правила благоустройства, обеспечивать надлежащую чистоту и порядок на территории населенного пункта, поддерживать в исправном состоянии здании и сооружений.
      Участки территорий по санитарному содержанию и внешнему благоустройству закрепляются за юридическими и физическими лицами на основе настоящих Правил распорядительными актами акима района и акимов сельских округов.
      13. В теплый период года,  в зависимости от погодных условий, кроме уборки территории должны производится поливка отведенных и закрепленных территорий.
      14. Уборка улиц каждым субъектом собственности производится на протяжении территории домовладении.
      15. Руководители предприятий, организаций, независимо от форм собственности, водители личного автотранспорта обязаны обеспечивать выпуск транспорта на улицы только при соблюдении соответствующих санитарно-гигиенических форм. Запрещается эксплуатация и въезд на территорию населенного пункта автотранспортных и других механических средств, не отвечающих санитарно-гигиеническим и экологические требованиям, влекущих загрязнение дорожного покрытия, а так же имеющих  внешние механические повреждения. Владельцы грузовых автотранспортных средств, перевозящих сыпучие и другие грузы, которые могут повлечь загрязнение дорожного покрытия, обязаны обеспечивать оснащение данного транспорта задними бортами и накрывочными пологами.
      16. Общественные места и незастроенные территории убираются в соответствии с решениями акимов поселков и сельских округов.
      17. Места стоянки автомобильного транспорта должны оборудоваться у административных и производственных зданий, предприятий торговли и общественного питания.
      18. Руководители хозяйств и других объектов обеспечивают исправное содержание подъездных путей.
      19. Запрещается загромождение проездов и проходов, укладка снега и льда в газоны с посадками.
      20. Запрещается мойка автомашин и других транспортных средств, поение скота и птицы у водопроводных колонок, на пляжах рек и водоемов, местах массового отдыха людей.
      21. Запрещается выгон скота в не отведенные места населенных пунктов.
      22. Руководители хозяйств обязаны:
      1) Организовать ремонт, постоянную очистку, обвалку скотомогильников в населенных пунктах;
      2) Проводить механическую очистку, обваловку навозохранилищ в населенных пунктах.
      23. Местные органы государственного управления, предприятия, организации обязаны обеспечивать качество питьевой воды и охрану водоемов от загрязнения в местах хозяйственно-питьевого и культурно-бытового водопользования в соответствии с санитарными правилами и нормами.
 

ГЛАВА 3. Порядок установки и содержание малых архитектурных
форм на территории населенных пунктов.

      24. Все элементы внешнего благоустройства, в том числе и отделка фасадов зданий должны быть эстетически оформлены. Фасады предприятий торговли и сферы обслуживания должны быть освещенными.
      25. Строительство и установка малых архитектурных форм на территории населенных пунктов допускается только после согласования с соответствующими службами акима района.
      26. Все установки малых архитектурных форм должны содержаться в исправном состоянии.
      27. Владельцы жилых, служебных, производственных и прочих зданий и сооружений обязаны содержать в исправном состоянии указатели улиц и номерные знаки.
      28. Предприятия и организации всех форм собственности у входа обязаны иметь наименование юридического лица на государственном и русском языках и обеспечить их надлежащие состояние.
 

ГЛАВА 4. Порядок содержания зеленых насаждений.

      29. Текущее содержание скверов, парков, газонов, других объектов зеленого хозяйства возлагается на юридические и физические лица на закрепленных за ними территориях.
      Землепользователи обязаны обеспечить охрану и воспроизводство зеленых насаждений на вверенной им территории.
      30. Снос и пересадка зеленых насаждений, попадающих под пятно застройки, прокладки подземных коммуникаций и инженерных сетей, допускается при наличии акта на снос зеленых насаждений, утверждаемого в аппарате акима района.
      31. Снос и пересадка зеленых насаждений производится силами и средствами застройщиков. Восстановление зеленых насаждений взамен сносимых возлагается на организацию, выполняющую застройку или ремонт зданий.
      32. При производстве работ юридические и физические лица обязаны:
      1) Ограждать зеленые насаждения от повреждения;
      2) Оставлять при замощении и асфальтирование дорог, тротуаров, проездов приствольную лунку не менее 1 метра в диаметре;
      3) При реконструкции дорог и т.п. в зоне размещения зеленых насаждений не допускать изменения вертикальных отметок более 5 см. при повышении или понижении. В тех случаях, когда засыпка или обнажение корневой системы неизбежны, в проектах необходимо предусмотреть устройство для сохранения условий для нормального роста зеленых насаждений.
      33. На территории зеленых насаждений запрещается:
      1) Складировать строительные материалы, землю, дрова, уголь и другие предметы, засорять газоны, цветники, приствольные лунки;
      2) Ходить по газонам, ломать или надрезать деревья, кустарники, причинять другие механические повреждения;
      3) Осуществлять самовольные порубки деревьев и кустарников, насаждений;
      4) Устраивать изгороди без согласования с акимами поселков и сельских округов.
 

ГЛАВА 5. Обязанности землепользователя.

      34. Землепользователь обязан:
      1) Поддерживать в надлежащем санитарном состоянии, определяемом санитарными нормами, отведенные и закрепленные территории, инженерные сети и их элементы;
      2) Обеспечивать сбор, переработку, обезвреживание и захоронение производственных и бытовых отходов и содержание территории в соответствии с санитарными правилами и нормами, установленными нормативами;
      3) Для сбора жидких отходов иметь выгребную яму, соответствующую санитарным нормам;
      4) Производить при необходимости дезинфекцию и дератизацию на своей территории ( для уничтожения крыс, мышей, мух, тараканов и т.д.)
      35. Землепользователю запрещается:
      1) Складировать оборудование, тару, сырье и т.п. вне отделенной территории;
      2) Использовать методы очистки, наносящие вред окружающей среде.
      36. Руководители хозяйств, предприятий, организаций, осуществляя свою деятельность, обязаны:
      1) Обеспечивать соблюдение действующего санитарного законодательства, санитарных правил и норм, гигиенических нормативов;
      2) Разрабатывать и осуществлять санитарно-противоэпидемические мероприятия, направленные на предупреждение и ликвидацию загрязнения окружающей среды.
 

ГЛАВА 6. Ответственность за нарушение настоящих правил.

     37. Нарушение настоящих Правил влекут за собой административную ответственность, предусмотренную статьями 300387 Кодекса Республики Казахстан "Об административных правонарушениях". 

Елдi мекендердi көркейту, жасыл көшеттердi күту және қорғау бойынша ережелердi бекiту туралы

Шортанды аудандық мәслихатының 2003 жылғы 10 қазандағы N С-1/9 шешімі. Ақмола облысының Әділет басқармасында 2003 жылғы 07 қарашада N 2098 тіркелді. Күші жойылды - Ақмола облысы Шортанды аудандық мәслихатының 2009 жылғы 29 сәуірдегі № С-15/4 шешімімен

      Ескерту. Күші жойылды - Ақмола облысы Шортанды аудандық мәслихатының 2009 жылғы 29 сәуірдегі № С-15/4 шешімімен

      Қазақстан Республикасы "Қазақстан Республикасындағы жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы" Заңының 6 бабына сәйкес Шортанды аудандық мәслихаты ШЕШТi:
      1. Берiлген елдi мекендердi көркейту, жасыл күту және қорғау бойынша Ережелер бекiтiлсiн.
      2. Елдi мекендердi көркейту, жасыл көшеттердi күту және қорғау бойынша Ережелердiң орындалуын бақылау аудандық мәслихаттың» тұрақты комиссияларына жүктелсiн.
      3. Осы Ереже Ақмола облыстық әдiлет басқармасында тiркеуден өткеннен соң күшiне енедi.

      Аудандық мәслихат                  Аудандық мәслихат
      cессиясының төрағасы               хатшысы

      Келiсiлдi:

     аудан әкiмi
     ауданның бас санитарлық дәрiгерi

Шортанды аудандық мәслихатының
2003 жылғы 10 қазандағы С-1/9
шешiмiмен
БЕКІТІЛДІ

Елдi мекендерi көркейту, жасыл көшеттердi
күту және қорғау бойынша
ЕРЕЖЕЛЕР

      Осы Ережелер Қазақстан Республикасының "Қоршаған ортаны қорғау туралы" Заңына, Қазақстан Республикасы "Әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы" Кодексiне, Қазақстан Республикасының "Тұрғындардың санитарлық-эпидемиологиялық жақсаруы туралы" Заңына сәйкес әзiрленген.
      Осы Ережелер елдi мекендер аумағын көркейту, жасыл көшеттердi күту және қорғау тәртiбiн және осы мәселе бойынша заңды және жеке тұлғалардың құқықтары, мiндеттерi мен жауапкершiлiктерiн белгiлейдi.

1. ТАРАУ. Негiзгi ұғымдар мен анықтамалар

      1. Аумақты көркейту - адамның ауыл және поселке аумағындағы қолайлы өмiрiн қамтамасыз ететiн элементтер жұмыстардың кешенi.
      2. Бекiтiлген аумақ - бөлiнiп берiлген аумаққа жататын немесе оған қызмет етуге немесе күзетiлетiн аймақ болып табылатын жер учаскесi.
      Бекiтiлген аумақтар болып табылады:
      1) Жол бөлiгiнiң шетiмен шектелген, көше жақтағы аумақ- жол қабаты дұрысталған көшелер үшiн немесе жол бөлiгiнiң ортасына дейiн- жол қабаты жетiлдiрiлмеген көшелер үшiн;
      2) Аулалар аралығындағы аумақтар;
      3) Жергiлiктi атқарушы органдардың рұқсатымен уақытша сақталуға, қоймаға қылуға және басқа мақсаттарға пайдаланылатын аумақ;
      4) Бөлiнген аумақтың периметрi бойынша 25 метр қашықтықтағы аумақ.
      3. Жасыл көшеттер - санитарлық-гигиеналық талаптарды, көркейту және сәулеттiк-ландшафттық ресiмдеу деңгейiн арттыруды қамтамасыз ететiн елдi мекеннiң құрылымын жоспарлау элементi.
      4. Жер жұмыстары - аумақты қазумен, құмды үюмен, қайтадан жабумен байланысты жұмыстар.
      5. Жер пайдаланушы - меншiк түрiне қарамастан (кәсiпорын, ұйым, кәсiпкерлер, жеке сектордағы үйлер иелерi және шаруашылық басшылары) ауылдық жерлердегi жер учаскелерiн пайдаланушы заңды немесе жеке тұлға.
      6. Инженерлiк жүйе және құрылыстар - тұрғындар мен кәсiпорындардың»мұқтаждықтарына кешендiк қызмет жасауға арналған елдi мекендердi инженерлiк көркейтудiң маңызды элементтерi.
      7. Шағын сәулеттiк нысандар - көлемi жағынан шағын көркемдеу және қайта өңдеу түрiндегi нысандар.
      1) Әсемдiк құрылыстары - мүсiндер, фонтандар, барельефтер, гүлдерге арналған құмыралар және т.б.;
      2) Қайта өңдеу түрiндегi құрылыстар - күркелер, дүңгiршектер, орындықтар, қоршаулар, қоқыс жинағыштар, көшелердi», үйлердiң» маңдайшалары, хабарландырулар және т.б.
      8. Жапқыштар (тенттер) - жол бөлiгiне тасылатын сұйық жүктердi құлаудан, шашылудан сақтауға арналған арнайы құрал.
      9. Қоғамдық жерлер - ортақ пайдаланылатын демалыс орындары  (сапаржайлар, саяжайлар), алаңқайлар және аялдамалар.
      10. Бөлiнiп берiлген аумақ - жер пайдаланушыға иеленуге немесе пайдалануға уәкiлдiк органдардың шешiмiне сәйкес өзiне тиiстi объектiлердi орналастыруға берiлген жер учаскесi.
      11. Көше - жол бөлiгi, тротуарлар, жасыл көшеттер, жер асты және жер үстi инженерлiк желiлерi орналасқан аумақ.

2. ТАРАУ. Жалпы ережелер

      12. Меншiк түрiне және ұйымдастыру - құқықтық нысандарына қарамастан кәсiпорындар, шаруашылықтар, мекемелер, ұйымдар, қоғамдық бiрлестiктер, лауазымдық тұлғалар және азаматтар көркейту ережелерiн сақтауға, елдi мекеннiң аумағында тиiстi тазалық пен тәртiптi қамтамасыз етуге, ғимараттар мен құрылыстарды жөнделген жағдайда ұстауға мiндеттi.
      Аумақтардың санитарлық күтiлу және сыртқы көркейтiлу заңды және жеке тұлғаларға осы Ережелер негiзiнде аудан әкiмiнiң және ауыл округтерi әкiмдерiнiң өкiмдiк актiлерiмен бекiтiлiп берiледi.
      13. Жылдың жылы мерзiмiнде ауа райына байланысты бөлiнген және бекiтiлген аумақтар жиналумен қатар суарылуы керек.
      14. Меншiк субъектiсi көшелердi жинауды үй иелiктерi аумағы шегiнде жүргiзедi.
      15. Меншiк түрiне қарамастан кәсiпорын, ұйымдар басшылары, жеке автокөлiк жүргiзушiлерi көшелерге көлiктi тиiстi санитарлық-гигиеналық нормаларды сақтағанда ғана шығаруды қамтамасыз етуге мiндеттi.
      Елдi мекендер аумағына санитарлық-гигиеналық және экологиялық талаптарға сай келмейтiн, жол қабатының ластануына жол беретiн және сыртқы механикалық ақаулары бар автокөлiктер және басқа механикалық құралдардың кiруiне және жұмыс жасауына жол берiлмейдi. Жол қабатын ластап, сұйық және басқа да жүктер таситын жүк автокөлiк жүргiзушiлерi осы көлiктiң»артқы қорабының болуын және жапқыш құралмен жабдықталуын қамтамасыз етуге мiндеттi.
      16. Қоғамдық жерлер және салынып бiтпеген аумақтар ауыл округтерi және поселке әкiмдерiнiң шешiмiне сәйкес тазартылады.
      17. Автокөлiктер тұрақтарының орындары әкiмшiлiк және өндiрiстiк №ғимараттар, сауда кәсiпорындары мен қоғамдық тамақтану жерлерiнде орналасуы керек.
      18. Шаруашылықтар және басқа объектілер басшылары кiрме жолдардың ақаусыз жағдайын қамтамасыз етедi.
      19.өӨтетiн жолдарды жауып, көшеттер отыр№ызылган гүлзарларда мұз бен қар жинауға тиым салынады.
      2О. Адамдардың жаппай демалатын жерлерiнде автокөлiктердi және басқа көлiк құралдарын жууға, малдар мен құстарды су құбырлары тартқыштарында,  жағажайлар мен тоғандарда суаруға тиым салынады.
      21. Елдi мекендердiң бөлiнбеген  жерлерiне малдарды жаюға тиым салынады.
      22. Шаруашылық  басшылары мiндеттi:
      1) Елдi мекендерде малдар жерленетiн жерлердi жинауды, ұдайы тазартуды, төгудi ұйымдастыруға;
      2) Елдi мекендерде мал қиы жиналған қойманы механикалық тазартуды, төгудi жүргiзуге;
      23. Санитарлық ережелер мен нормаларға сәйкес су шаруашылығы және мәдени-тұрмыстық жерлердi жасанды су тоғандарын ластанудан қорғауға.

3. ТАРАУ. Елдi мекендер аумағында шағын сәулеттiк нысандарды белгiлеу және күту тәртiбi

      24. Сыртқы көркейтудiң, барлық элементтерi, соның iшiнде ғимараттардың алдыңғы жағы эстетикалық ресiмделуi керек. Сауда және қызмет көрсету салалары кәсiпорындарының алдыңғы жағы жарықтандырылу керек.
      25. Елдi мекендер аумағында шағын сәулеттiк нысандардың құрылысына және орнатылуына аудан әкiмiнiң тиiстi қызметтерiмен келiсiлгеннен соң жол берiледi.
      26. Шағын сәулеттiк нысандардың барлық белгiлерi ақаусыз жағдайда болуы керек.
      27. Тұрғын, қызметтiк және басқа ғимараттар және құрылыстар тұрғындары көшенiң  көрсеткiштерi мен сандық белгiлерiн дұрыс жағдайда ұстауы керек.
      28. Барлық  меншiк түрiнiң кәсiпорындары мен ұйымдары кiре берiсте заңды тұлғаның»мемлекеттiк және орыс тiлдерiндегi атауын iлiп қоюға мiндеттi және оның тиiстi жағдайда болуын қамтамасыз етедi.

4. ТАРАУ. Жасыл көшеттердi күту тәртiбi

      29. Гүлзарлар, парктер, көгалдар және басқа да өсiмдiк шаруашылығының объектiлерiн жыл сайын күту заңды және жеке тұлғаларға бекiтiлiп берiлген аумақтарға жүктеледi.
      3О. Құрылыс жерiндегi, жерасты коммуникация және инженерлiк желiлер жолдарындағы жасыл желектердi бұзу және көшiруге аудан әкiмi аппаратында бекiтiлген жасыл желектердi бұзу актiсiне сәйкес жол берiледi.
      31. Жасыл желектердi бұзу және көшiру құрылыс салушылар күшiмен жүргiзiледi. Жасыл желектердi қалпына келтiру құрылыс немесе ғимаратты жөндеу жұмыстарын жүргiзiп жатқан ұйымға жүктеледi.
      32. Жұмыстар жүргiзуде заңды және жеке тұлғалар мiндеттi;
      1) Жасыл көшеттердi бұзылудан қоршауға;
      2) Жолдар, тротуарлар, кiрме жолдарға асфальт төсегенде диаметрi 1 метрден кем емес ойық қалдыруға;
      3) Жасыл көшеттер орналасқан жерлерде жолдарды қайта  жөндегенде 5см. артық көлденең белгiлердiң өзгеруiне жол бермеу керек. Өсiмдiктiң тамырының ашылуы жағдайында жобада жасыл желектердiң қалыпты өсуiне жағдайлардың сақталуы үшiн құрылғы қажет.
      33. Жасыл көшеттер орналасқан аумақтарда тиым салынады:
      1). Құрылыс материалдарын құмдарды, ағаш және басқа заттардың жинауға гүлзарлар, көгалдар, гүлдердi, ойықтарды бiтеуге;
      2). Гүлзарлардың үстiмен жүруге, ағаштарды, көшеттердi кесiп, сындыруға, басқа да зияндар келтiруге;
      3). Ағаштарды, көшеттердiң, жемiстердiң өз бетiмен кесуге;
      4). Ауыл округтерiнiң және поселке әкiмдерiнiң келiсiмiнсiз қоршаулар орнатуға.

5. ТАРАУ. Жер пайдаланушының мiндеттерi

      34. Жер пайдаланушы мiндеттi:
      1). Бөлiнген және бекiтiлген жерлердi, инженерлiк желiлер және олардың элементтерiн санитарлық нормалар белгiлеген санитарлық жағдайға ұстауға;
      2).өӨндiрiстiк және тұрмыстық қалдықтарды жинау, қайта өңдеу, залалсыздандыру және көмудi қамтамасыз етiп, нормативтер белгiлеген санитарлық ережелер мен нормаларға сәйкес аумақты ұстау;
      3). Сұйық қалдықтарды жинауға санитарлық нормаларға сай қазылған шұңқыр болу керек;
      4). Қажеттiгiне қарай өз аумағын (көртышқан, егеуқұйрық, тышқан, шыбындар мен тарақанды жоюға) залалсыздандыруға және дератизациялауды жүргiзу.
      35. Жер пайдаланушыға тиым салынады:
      1). Бөлiнбеген аумақта жабдықтар, шикiзат, ыдыстар және т.б. жинауға;
      2). Қоршаған ортаға зиян келтiретiн тазарту әдiстерiн пайдалануға;
      36. Шаруашылықтар, кәсiпорындар, ұйымдар басшылары өз қызметiн жүзеге асыруда мiндеттi:
      1). Қолданылып жүрген санитарлық заңдарды, санитарлық нормалар мен ережелердi, гигиеналық нормативтердi сақтауды қамтуға;
      2). Қоршаған ортаның ластануын жоюға және алдын алуға бағытталған санитарлық-эпидемияға қарсы шараларды әзiрлеуге мен жүзеге асыруға.

6. ТАРАУ. Осы Ережелердiң бұзылуына жауапкершiлiк

       37. Осы Ережелердiң»бұзылуы Қазақстан Республикасының» "Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы" Кодексiнiң 300, 387 баптарында көрсетiлгендей әкiмшiлiк жауапкершiлiк артады.