Об утверждении Правил о порядке и условиях применения вспомогательных репродуктивных методов и технологий

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 7 января 2005 года N 5. Зарегистрирован Министерством юстиции Республики Казахстан 12 января 2005 года N 3354. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 октября 2009 года N 627

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 30.10.2009 N 627 (порядок введения в действие см. п. 7).

В целях реализации Закона Республики Казахстан «О репродуктивных правах граждан и гарантиях их осуществления», ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить Правила о порядке и условиях применения вспомогательных репродуктивных методов и технологий.
2. Департаменту лечебно-профилактической работы, аккредитации и анализа информации (Нерсесов А.В.) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан.
3. Административному департаменту (Акрачкова Д.В.) после государственной регистрации настоящего приказа обеспечить его официальное опубликование в средствах массовой информации.
4. Руководителям управлений (департаментов) здравоохранения областей и городов Астаны и Алматы (по согласованию) принять меры по реализации настоящего приказа.
5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Вице-Министра здравоохранения Диканбаеву С.А.
6. Настоящий приказ вводится в действие со дня его официального опубликования.

и.о. Министра

Приложение
к Приказу и.о. Министра
здравоохранения Республики Казахстан
от 7 января 2005 года N 5.

Правила
о порядке и условиях применения
вспомогательных репродуктивных методов и технологий

1. Общие положения

1. Вспомогательные репродуктивные технологии (далее - ВРТ) - это методы терапии бесплодия, при которых отдельные или все этапы зачатия и раннего развития эмбрионов осуществляются вне организма.
ВРТ включают: экстракорпоральное оплодотворение и перенос эмбрионов в полость матки, инъекцию сперматозоида в цитоплазму ооцита, суррогатное материнство, преимплантационную диагностику наследственных болезней, искусственную инсеминацию спермой мужа (донора).
2. Проведение ВРТ возможно только при наличии письменного информированного согласия пациентов.
3. Деятельность по ВРТ регистрируется в отчетно-учетной документации, которая разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области здравоохранения.
4. Список аббревиатур названий основных методов и программ ВРТ:
ВРТ - вспомогательные репродуктивные технологии
ЭКО - экстракорпоральное оплодотворение
ПЭ - перенос эмбрионов в полость матки
ГИФТ - перенос гамет в фаллопиеву трубу
ЗИФТ - перенос зигот в фаллопиеву трубу
ИИ - искусственная инсеминация
ИИСД - искусственная инсеминация спермой донора
ИИСМ - искусственная инсеминация спермой мужа
ИКСИ - инъекция сперматозоида в цитоплазму ооцита
ИСО - индукция суперовуляции
МЕЗА - аспирация сперматозоидов из придатка яичка
ПЕЗА - чрескожная аспирация сперматозоидов из придатка яичка
ТЕЗА - аспирация сперматозоидов из ткани яичка
ТЕЗЕ - экстракция сперматозоидов из ткани яичка
ЭИФТ - перенос эмбрионов в фаллопиеву трубу

2. Экстракорпоральное оплодотворение

5. Процедура ЭКО состоит из следующих этапов:
1) отбор и обследование пациентов;
2) индукция суперовуляции, включая мониторинг фолликулогенеза и развития эндометрия;
3) пункция фолликулов яичников;
4) инсеминация ооцитов и культивирование эмбрионов in vitro;
5) перенос эмбрионов в полость матки;
6) поддержка лютеиновой фазы стимулированного менструального цикла;
7) диагностика беременности ранних сроков.
6. Проведение ЭКО также возможно в естественном менструальном цикле, без индукции суперовуляции.
7. Показаниями для проведения ЭКО являются: бесплодие, не поддающееся терапии, или вероятность преодоления которого с помощью ЭКО выше, чем другими методами.
8. При отсутствии противопоказаний ЭКО может проводиться по желанию супружеской пары (женщины, не состоящей в браке) при любой форме бесплодия.
9. Противопоказания для проведения ЭКО являются:
1) соматические и психические заболевания, являющиеся противопоказаниями для вынашивания беременности и родов;
2) врожденные пороки развития или приобретенные деформации полости матки, при которых невозможна имплантация эмбрионов или вынашивание беременности;
3) опухоли яичников;
4) доброкачественные опухоли матки, требующие оперативного лечения;
5) острые воспалительные заболевания любой локализации;
6) злокачественные новообразования любой локализации, в том числе в анамнезе.
10. Объем обследования супружеской пары перед проведением ЭКО:
1) обязательный объем исследования для женщины:
общее и специальное гинекологическое обследование;
ультразвуковое исследование органов малого таза;
определение группы крови и резус-фактора;
клинический анализ крови, включая время свертываемости;
анализ крови на сифилис, ВИЧ, гепатиты В и С;
исследование на флору из уретры и цервикального канала и степень чистоты влагалища;
заключение терапевта о состоянии здоровья и возможности вынашивания беременности.
2) объем исследования для женщин по показаниям:
исследование состояния матки и маточных труб (гистеросальпингография или гистеросальпингоскопия и лапароскопия);
биопсия эндометрия;
бактериологическое исследование материала из уретры и цервикального канала;
цитологическое исследование мазков шейки матки;
анализы крови на гормоны (фолликул остимулирующий, лютеинезирующий, пролактин, эстрадиол, тестостерон, кортизол, прогестерон, трийодтиронин, тироксин, соматотропный);
обследование на наличие антиспермальных и антифосфолипидных антител;
инфекционное обследование (хламидиоз, уро- и микоплазмоз, вирус простого герпеса, цитомегалия, токсоплазмоз, краснуха);
заключения других специалистов по показаниям.
3) обязательный объем исследований для мужчины:
анализ крови на сифилис, ВИЧ, гепатиты В и С;
спермограмма;
определение группы крови и резус-фактора;
консультация андролога;
инфекционное обследование (хламидиоз, уро- и микоплазмоз, вирус простого герпеса, цитомегалия).
4) для супружеской пары старше 35 лет необходимо медико-генетическое консультирование.
11. Для индукции суперовуляции могут применяться только препараты, зарегистрированные в установленном порядке на территории Республики Казахстан. Выбор схемы стимуляции, вводимых препаратов, коррекция доз и внесение изменений в протокол индукции суперовуляции осуществляются индивидуально.
12. При индукции суперовуляции могут использоваться следующие группы препаратов: селективные модуляторы эстрогеновых рецепторов (СМЭР); гонадотропины (человеческий менопаузальный гонадотропин - ЧМГ, фолликулостимулирующий гормон - ФСГ, рекомбинантный ФСГ - рФСГ, рекомбинантный лютеинизирующий гормон - рЛГ, хорионический гонадотропин - ХГ); агонисты гонадотропин-рилизинг-гормона (а-ГнРГ); антагонисты гонадотропин-рилизинг-гормона (ант-ГнРГ).
13. Ультразвуковой мониторинг является основным методом динамического контроля за развитием фолликулов и эндометрия во время индукции суперовуляции. В процессе ультразвукового мониторинга констатируется количество фолликулов, проводится измерение их среднего диаметра (по сумме двух измерений), определяется толщина эндометрия.
14. Гормональный мониторинг заключается в динамическом определении концентрации эстрадиола и прогестерона в крови и дополняет данные ультразвукового исследования в оценке функциональной зрелости фолликулов.
15. Показателями завершенности индукции суперовуляции являются диаметр лидирующего(щих) фолликула(ов) более 17 мм и толщина эндометрия 8 мм и более. Дополнительную информацию о степени зрелости фолликулов дает определение активности стероидогенеза (концентрация эстрадиола в плазме крови).
16. Для завершения созревания ооцитов вводится хорионический гонадотропин (рекомендуемая доза 5000-10000 ME однократно, внутримышечно).
17. Пункция фолликулов яичников и аспирация ооцитов производится через 32-40 часов от момента введения ХГ. Процедура выполняется амбулаторно, в условиях малой операционной, обычно трансвагинальным доступом под ультразвуковым контролем с помощью специальных пункционных игл. При невозможности выполнения трансвагинальной пункции (атипичное расположение яичников и другое) ооциты могут быть получены лапароскопическим доступом.
18. Для ЭКО применяется специально подготовленная сперма мужа или донора. Перед сдачей спермы мужчине рекомендуется половое воздержание в течение 3-5 дней. Получение спермы осуществляется путем мастурбации. Специальная стерильная емкость для сбора эякулята должна быть промаркирована. Сдача спермы проводится в специальном помещении, имеющем отдельный вход, соответствующий интерьер, санузел с умывальником. Сперма может быть заморожена для отсроченного использования. Регистрация полученной спермы осуществляется в специальном журнале.
19. Выбор донора осуществляется пациентами добровольно и самостоятельно на основании фенотипического описания.
20. Фолликулярную жидкость, полученную в результате пункции фолликулов, помещают в чашку Петри. Аспират исследуют под стереомикроскопом с 10-50-кратным увеличением. При этом проводится оценка качества полученных ооцитов, после чего их переносят в среду для культивирования. Чашку с ооцитами помещают в инкубатор с температурой 37 градусов Цельсии и 5% концентрацией углекислого газа в газовой среде.
21. Как нативные, так и криоконсервированные сперматозоиды перед использованием должны быть отмыты от семенной плазмы. Фракция морфологически нормальных и наиболее подвижных сперматозоидов должна быть отделена от остальных сперматозоидов. В настоящее время существует 2 основных способа обработки спермы: центрифугирование-флотация и центрифугирование в градиенте плотности.
22. Наличие оплодотворения ооцитов обычно оценивается через 12-18 часов, когда мужской и женский пронуклеусы четко визуализируются. Зиготы переносят в свежую культуральную среду, где происходит начальное развитие эмбрионов.
23. Перенос эмбрионов в полость матки может быть осуществлен на разных стадиях, начиная со стадии зиготы и заканчивая стадией бластоцисты, которая формируется у человека на 5-6-е сутки после оплодотворения.
24. В полость матки рекомендуется переносить не более 3-х эмбрионов. Однако возможен перенос большего количества эмбрионов при предполагаемой сниженной вероятности имплантации. Для переноса эмбрионов используются специальные катетеры, которые вводятся в полость матки через цервикальный канал.
25. В случаях непреодолимого нарушения проходимости цервикального канала перенос эмбрионов может быть выполнен через стенку матки (трансмиометрально). Игла с мандреном может быть введена в полость матки трансвагинально, трансабдоминально или трансуретрально.
26. Поддержка лютеиновой фазы стимулированного менструального цикла обычно проводится препаратами прогестерона или его аналогов.
27. При отсутствии риска синдрома гиперстимуляции яичников (далее - СГЯ) поддержка лютеиновой фазы цикла может включать также введение препаратов хорионического гонадотропина, которые назначаются в день переноса эмбрионов, а затем с интервалом в 2-4 дня (индивидуально).
28. Диагностика беременности по содержанию бета-хорионического гонадотропина в крови или в моче осуществляется через 12-14 дней от момента переноса эмбрионов. Ультразвуковая диагностика беременности может проводиться с 21 дня после переноса эмбрионов.
29. Возможными осложнениями при проведении ЭКЮ являются:
1) синдром гиперстимуляции яичников;
2) аллергические реакции, связанные с введением препаратов для индукции суперовуляции и поддержки лютеиновой фазы стимулированного менструального цикла;
3) наружное и внутреннее кровотечение;
4) острое воспаление или обострение хронического воспаления органов женской половой сферы;
5) внематочная беременность;
6) многоплодная маточная и гетеротопическая беременность.
30. С целью профилактики акушерских и перинатальных осложнений, связанных с многоплодием, может быть проведена операция по уменьшению числа развивающихся эмбрионов/плодов - редукция эмбрионов/плодов.
31. Редукция эмбрионов/плодов может быть выполнена только при наличии письменного информированного согласия беременной. Число эмбрионов, подлежащих редукции, определяется женщиной по рекомендации врача.
32. Показанием для редукции эмбрионов/плодов является многоплодие (3 и более плодов); противопоказанием - угроза прерывания беременности и острые воспалительные заболевания любой локализации (на момент проведения процедуры).
33. Объем обследования необходимое при проведении редукции эмбрионов/плодов: клинический анализ крови и мочи, включая время свертываемости, анализ крови на сифилис, ВИЧ, гепатиты В и С, анализ на флору из уретры и цервикального канала и степень чистоты влагалища, ультразвуковое исследование органов малого таза.
34. Выбор оставляемых и подлежащих редукции эмбрионов/плодов должен проводиться с учетом данных ультразвукового исследования, характеризующих их состояние в сроке до 10 недель беременности.
35. Доступ к эмбрионам (трансвагинальный, трансцервикальный, трансабдоминальный) и метод прекращения развития плода выбирается в каждом конкретном случае лечащим врачом.

3. Инъекция сперматозоида в цитоплазму ооцита

36. Инъекция сперматозоида в цитоплазму ооцита (далее - ИКСИ) выполняется с помощью инвертированного микроскопа, оснащенного микроманипуляторами, с использованием специальных микроинструментов.
37. Показаниями к ИКСИ являются:
1) азооспермия - отсутствие сперматозоидов в эякуляте;
2) олигозооспермия - концентрация сперматозоидов менее 2 млн./мл;
3) астенозооспермия - менее 1 млн. активно подвижных сперматозоидов в 1 мл;
4) тератозооспермия - менее 5% нормальных форм по данным морфологического анализа по Крюгеру;
5) сочетанная патология спермы;
6) клинически значимо наличие антиспермальных антител в эякуляте (MAR-тест более 50%);
7) неудовлетворительное оплодотворение ооцитов in vitro в предыдущей попытке ЭКО или его отсутствие.
38. Перед проведением микроинъекции удаляются клетки лучистого венца ооцита. Микроманипуляцию производят только на зрелых ооцитах при наличии первого полярного тельца. Методика обработки эякулята или аспирата, полученного из яичка или его придатка, выбирается эмбриологом индивидуально в зависимости от количества и качества сперматозоидов.
39. Основные этапы проведения ИКСИ:
1) обездвиживание сперматозоида путем нарушения целостности мембраны хвоста;
2) нарушение целостности наружной цитоплазматической мембраны ооцита;
3) введение сперматозоида в цитоплазму ооцита с помощью стеклянной микроиглы.
40. Выбор оптимального способа получения сперматозоидов осуществляется врачом-андрологом после дополнительного обследования.
41. Сперматозоиды для инъекции в яйцеклетку при азооспермии могут быть получены при помощи открытой биопсии яичка с последующей экстракцией сперматозоидов (ТЕЗЕ) или аспирации содержимого придатка яичка (МЕЗА), а также при помощи чрескожных аспирационных оперативных вмешательств на придатке яичка (ПЕЗА) или яичке (ТЕЗА).
42. Операцию обычно выполняют в день пункции фолликулов и забора ооцитов у женщины. Однако известно, что сперматозоиды, полученные из придатка яичка, сохраняют способность к оплодотворению в течение 12-24 часов, а тестикулярные сперматозоиды в течение 48-72 часов, что позволяет в некоторых случаях варьировать время проведения обеих процедур. Также возможно использование криоконсервированной ткани и аспирата яичка и/или эпидидимиса по письменному заявлению пациентов - в этом случае процедуру забора сперматозоидов проводят заранее, независимо от пункции фолликулов яичника жены.
43. Показаниями к хирургическому получению сперматозоидов являются: обструктивная азооспермия и первичная тестикулярная недостаточность.
44. Противопоказанием для хирургического получения сперматозоидов являются острые инфекционные заболевания любой локализации.
45. Объем обследования перед проведением хирургического вмешательства для получения сперматозоидов включает: определение группы крови и резус-фактора, клинический анализ крови, включая время свертываемости, анализ крови на сифилис, ВИЧ, гепатиты В и С.
46. Осложнениями при хирургическом получении сперматозоидов могут быть: гематомы мошонки или интратестикулярные гематомы, инфицирование операционной раны.
47. Перед переносом эмбрионов в полость матки по показаниям может производиться рассечение блестящей оболочки. Данная манипуляция выполняется с целью повышения частоты имплантации за счет облегчения вылупления бластоцисты.

4. Преимплантационная диагностика наследственных болезней

48. При преимплантационной диагностике осуществляется определение моногенных и хромосомных дефектов у ооцитов и эмбриона, а также определение пола эмбриона для предупреждения наследственных заболеваний, сцепленных с полом. Преимплантационная диагностика разработана для женщин, имеющих высокий риск рождения детей с наследственной патологией, как альтернативный метод пренатальной диагностики. Главным преимуществом преимплантационной диагностики является возможность отказа от инвазивных вмешательств на плодном яйце и прерывания беременности в случае выявления патологии. Исследования могут быть проведены на полярных тельцах ооцитов и/или ядрах бластомеров эмбриона.
49. Показаниями к проведению преимплантационной диагностики является риск рождения детей с мутацией любого изолированного гена или хромосомных аномалий, выявленных в результате медико-генетического обследования (клинико-генеалогическое исследование, кариотипирование и другие).
50. Диагностика проводится с использованием методов флюоресцентной гибридизации in situ (ФИШ) или полимеразной цепной реакции (ПЦР).

5. Суррогатное материнство

51. Правовые аспекты суррогатного материнства определены законодательством Республики Казахстан.
52. Показания к суррогатному материнству:
1) отсутствие матки (врожденное или приобретенное);
2) деформация полости или шейки матки при врожденных пороках развития или в результате заболеваний;
3) синехии полости матки, не поддающиеся терапии;
4) соматические заболевания, при которых вынашивание беременности противопоказано;
5) неудачные повторные попытки ЭКО при неоднократном получении эмбрионов высокого качества, перенос которых не приводил к наступлению беременности.
53. Объем обследования суррогатных матерей:
1) определение группы крови и резус-фактора;
2) анализ крови на сифилис, ВИЧ, гепатиты В и С;
3) обследование на инфекции: хламидиоз, генитальный герпес, уреаплазмоз, микоплазмоз, цитомегалию, краснуху;
4) общий анализ мочи;
5) клинический анализ крови, включая время свертываемости;
6) биохимический анализ крови: печеночные пробы, сахар, мочевина;
7) флюорография (действительна 1 год);
8) мазки на флору из уретры и цервикального канала и степень чистоты влагалища;
9) цитологическое исследование мазков с шейки матки;
10) осмотр терапевта и заключение о состоянии здоровья и отсутствии противопоказаний к вынашиванию беременности;
11) осмотр и заключение психиатра (однократно);
12) общее и специальное гинекологическое обследование.
54. Противопоказания для проведения экстракорпорального оплодотворения и переноса эмбриона в программе "Суррогатное материнство" и объем обследования супружеской пары такие же, как и при проведении ЭКО.
55. Программа "Суррогатное материнство" проводится по следующему алгоритму:
1) выбор суррогатной матери;
2) синхронизация менструальных циклов;
3) процедура экстракорпорального оплодотворения с переносом эмбрионов в полость матки суррогатной матери.

6. Перенос гамет и эмбрионов в маточную трубу

56. Перенос гамет и эмбрионов в маточную трубу (ГИФТ, ЗИФТ и ЭИФТ) в настоящее время используется редко, в частности, при отсутствии условий для проведения ЭКО. Обязательным условием для применения этих методов является наличие хотя бы одной функционально полноценной маточной трубы.
57. Перенос гамет, зигот или эмбрионов в фаллопиеву трубу (ГИФТ, ЗИФТ или ЭИФТ) может быть выполнен трансабдоминально при лапароскопии или трансцервикально под ультразвуковым контролем.
58. Показаниями для ГИФТ, ЗИФТ и ЭИФТ являются:
1) олигоастенозооспермия;
2) бесплодие неясной этиологии;
3) цервикальный фактор;
4) наружный генитальный эндометриоз;
5) неэффективные искусственные инсеминации и др.

59. Противопоказания для ГИФТ, ЗИФТ и ЭИФТ такие же, как и при проведении процедуры ЭКО.
60. Объем обследования супружеской пары такой же, как и при проведении процедуры ЭКО с обязательной оценкой состояния маточных труб.

7. Искусственная инсеминация спермой мужа/донора

61. Искусственная инсеминация (ИИ) может быть проведена путем введения спермы в цервикальный канал или в полость матки.
62. Процедура может выполняться как в естественном менструальном цикле, так и с применением индукторов суперовуляции.
63. При ИИ донорской спермой допустимо применение только криоконсервированной спермы.
64. Допускается использование нативной спермы при ИИ спермой мужа.
65. Показаниями для проведения ИИ спермой донора является:
1) со стороны мужа - бесплодие, эякуляторно-сексуальные расстройства и неблагоприятный медико-генетический прогноз;
2) со стороны женщины - отсутствие полового партнера.
66. Показаниями для проведения ИИ спермой мужа являются:
1) со стороны мужа - субфертильная сперма и эякуляторно-сексуальные расстройства;
2) со стороны женщины - цервикальный фактор бесплодия и вагинизм.
67. Противопоказаниями для проведения ИИ со стороны женщины являются:
1) соматические и психические заболевания, при которых противопоказана беременность;
2) пороки развития и патология матки, при которых невозможно вынашивание беременности;
3) опухоли и опухолевидные образования яичника;
4) злокачественные новообразования любой локализации;
5) острые воспалительные заболевания любой локализации.
68. Объем обследования супружеской пары перед проведением ИИ такой же, как и перед проведением ЭКО.
69. Решение о применении спермы мужа или донора принимается пациентами по совету врача, рекомендации которого зависят от количественных и качественных характеристик эякулята.
70. ИИ может применяться как в естественном цикле, так и с использованием стимуляции суперовуляции.
71. Введение спермы осуществляется в периовуляторный период.
72. Для ИИ может использоваться нативная, предварительно подготовленная или криоконсервированная сперма мужа, а также криоконсервированная сперма донора.
73. Количество попыток ИИ определяется врачом.
74. Возможные осложнения при проведении ИИ:
1) аллергические реакции, связанные с введением препаратов для стимуляции овуляции;
2) шокоподобная реакция при введении спермы в полость матки;
3) синдром гиперстимуляции яичников;
4) острое воспаление или обострение хронического воспаления органов женской половой сферы;
5) возникновение многоплодной и/или эктопической беременностей.

Ұрпақты болудың қосалқы әдiстерi мен технологияларын қолдану тәртiбi мен шарттары туралы ереженi бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2005 жылғы 7 қаңтардағы N 5 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2005 жылғы 12 қаңтарда тіркелді. Тіркеу N 3354. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2009 жылғы 30 қазандағы N 627 Бұйрығы.

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2009.10.30 N 627 бұйрығымен.

"Адамның ұрпақты болу құқықтары және оларды жүзеге асыру кепiлдiктерi туралы" Қазақстан Республикасының Заңын iске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН :
1. Қоса берiлiп отырған Ұрпақты болудың қосалқы әдiстерi мен технологияларын қолдану тәртiбi мен шарттары туралы ереже бекiтiлсiн.
2. Емдеу-алдын алу iсi, аккредиттеу және ақпаратты талдау департаментiнiң директоры (Нерсесов А.В.) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiне мемлекеттiк тiркеуге жiберсiн.
3. Әкiмшiлiк департаментi (Акрачкова Д.В.) осы бұйрықты мемлекеттiк тiркеуден өткiзгеннен кейiн оның бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялануын қамтамасыз етсiн.
4. Облыстық, Астана және Алматы қалалары денсаулық сақтау басқармаларының (департаменттерiнiң) басшылары (келiсiм бойынша) осы бұйрықты iске асыру жөнiндегi шараларды қабылдасын.
5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Денсаулық сақтау Вице-Министрi С.Ә.Диқанбаеваға жүктелсiн.
6. Осы бұйрық ресми жарияланған күнiнен бастап күшiне енедi.

Министрдiң
мiндетiн атқарушы

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрiнiң м.а.
2005 жылғы 7 қаңтардағы
N 5 бұйрығына қосымша

Ұрпақты болудың қосалқы әдiстерi мен технологияларын
қолдану тәртiбi мен шарттары туралы ереже (ҰҚТ)

1. Жалпы ережелер

1. Ұрпақты болудың қосалқы технологиялары (бұдан әрi - ҰҚТ) - бұл эмбриондарды ағзадан тыс ұрықтандыру мен оны ерте дамытудың жекелеген немесе барлық кезеңдерi жағдайында бедеулiктi емдеу әдiстерi.
ҰҚТ мыналарды қамтиды: эмбриондарды денеден тыс ұрықтандыру мен оларды жатыр қуысына қондыру, шәуеттi ооцит цитоплазмасына инъекциялау, құрсақ ана, тұқымқуалаушылық ауруларды қондыру алдындағы диагностикалау, күйеуiнiң (донордың) шәуетiмен жасанды ұрықтандыру.

2. ҰҚТ жүргiзу тек пациенттiң жазбаша ақпараттандырылған келiсiмi болған жағдайда ғана мүмкiн болады.

3. ҰҚТ бойынша қызмет денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган әзiрлеген және бекiткен есептiк-есепке алу құжаттамасында тiркеледi.

4. ҰҚТ негiзгi әдiстерi мен бағдарламаларының атаулары аббревиатураларының тiзiмi:
ҰҚТ - ұрпақты болудың қосалқы әдiстерi мен технологиялары
ДТҰ - денеден тыс ұрықтандыру
ЭҚ - эмбриондарды жатыр қуысына қондыру
ГФТҚ - гаметтi фаллопиев түтiгiне қондыру
ЗФТҚ - зиготты фаллопиев түтiгiне қондыру
ЖҰ - жасанды ұрықтандыру
ДШЖҰ - донордың шәуетiмен жасанды ұрықтандыру
КШЖЖ - күйеуiнiң шәуетiмен жасанды ұрықтандыру
ОЦШИ - ооцит цитоплазмасына шәуеттердi инъекциялау
СОИ - суперовуляцияны индукциялау
МЕЗА - аналық без қосалқыларынан шәуеттердi аспирациялау
ПЕЗА - аналық без қосалқыларынан шәуеттердi терi арқылы аспирациялау
ТЕЗА - аналық без тiндерiнен шәуеттердi аспирациялау
TEЗЭ - аналық без тiндерiнен шәуеттердi экстракциялау
ЭФТҚ - эмбриондарды фаллопиев түтiгiне қондыру

2. Денеден тыс ұрықтандыру

5. ДТҰ рәсiмi мынадай кезеңдерден тұрады:
1) пациенттердi iрiктеу және тексеру;
2) фолликулогенез мониторингi мен эндометрияның дамуын қоса алғанда суперовуляцияны индукциялау;
3) аналық бездердiң фолликулдарын пункциялау;
4) ооциттердi қондыру және in vito эмбриондарын күту;
5) эмбриондарды жатыр қуысына қондыру;
6) стимулданған етеккiр оралымының лютеиндiк фазасын демеу;
7) ерте мерзiмдегi жүктiлiктi диагностикалау.

6. ДТҰ жүргiзу, сондай-ақ суперовуляцияны индукцияламай-ақ табиғи етеккiр оралымында мүмкiн.

7. Мыналар ДТҰ жүргiзу үшiн айғақтар болып табылады: емдеуге бой бермейтiн немесе басқа әдiстерге қарағанда ДТҰ көмегiмен қиындықты жеңу ықтималдығы жоғары бедеулiк.

8. ДТҰ қарсы айғақтары болмаған жағдайда бедеулiктiң кез-келген нысаны кезiнде жұбайлар жұбының (некеде тұрмайтын әйелдердiң) қалауы бойынша жүргiзiлуi мүмкiн.

9. Мыналар ДТҰ жүргiзу үшiн қарсы айғақтар болып табылады:
1) жүктi болу мен босануға қарсы айғақтар болып табылатын соматикалық және психикалық аурулар;
2) туа бiткен даму ауытқуларының немесе эмбриондарды ауыстырып қондыру немесе жүктi болу мүмкiн болмайтын жатыр қуысының қисаюы;
3) аналық бездердiң iсiктерi;
4) операциялық емдеудi талап ететiн жатырдың қатерсiз iсiктерi;
5) кез-келген орындағы жiтi асқыну аурулары;
6) кез-келген орындағы, оның iшiнде анамнездегi қатерлi iсiктер.

10. Жұбайлар жұбын (реципиенттердi) тексеру көлемi:
1) әйелдерге арналған тексерудiң мiндеттi көлемi:
жалпы және арнаулы гинекологиялық тексеру;
кiшi жамбас астауы мүшелерiн ультрадыбыстық зерттеу;
қан тобы мен резус-факторды анықтау;
қан ұйығыштық уақытын қоса алғанда қанның клиникалық талдауы;
мерезге, АҚТҚ-ға, В және С гепатиттерiне қанның талдауы;
уретрадан және цервикальды түтiктен флораға және қынаптың тазалық дәрежесiне зерттеу;
денсаулық жағдайы мен жүктiлiктi көтеру мүмкiндiгі туралы терапевтiң қорытындысы;
2) айғақтары бойынша әйелдердi тексеру көлемi:
жатыр мен жатыр түтiктерiнiң жағдайын зерттеу (гистеросальпингография немесе гистеросальпингоскопия мен лапароскопия);
эндометрия биопсиясы;
уретрадан және цервикальды түтiктен материалды бактериологиялық зерттеу;
жатыр мойны жағындыларын цитологиялық зерттеу;
гармондарға қанның талдауы (фолликулостимулдаушы, лютеиндаушы, проклактин, эстрадиол, тестостерон, кортизол, прогестерон, трийодтиронин, тироксин, соматотроптық);
антиспермалық және антифосфолипидтi антителдiң бар екендiгiн тексеру;
жұқпалы ауруларға тексеру (хламидиоз, уpo- және микоплазмоз, қарапайым герпес, цитомегалия, токсоплазмоз, қызылша вирусы);
айғақтары бойынша басқа мамандардың қорытындысы;
3) айғақтары бойынша ерлердi тексеру көлемi:
мерезге, АҚТҚ-ға, В және С гепатиттерiне қанның талдауы;
спермограмма;
қан тобы мен резус-факторды анықтау;
андрологтың консультациясы;
жұқпалы ауруларға тексеру (хламидиоз, уро- және микоплазмоз, қарапайым герпес, цитомегалия, токсоплазмоз, қызылша вирусы);
4) 35 жастан асқан жұбайлар жұбы үшiн медициналық-генетикалық консультация қажет.

11. Суперовуляцияны индукциялау үшiн белгiленген тәртiппен тек Қазақстан Республикасының аумағында тiркелген препараттар қолданылуы мүмкiн. Енгiзiлген препараттарды ширату үлгiсiн таңдау, дозаны дұрыстау мен суперовуляцияны индукциялау хаттамасына өзгерiстер енгiзу жеке жүзеге асырылады.

12. Суперовуляцияны индукциялау кезiнде препараттардың мынадай тобы пайдаланылады: эстрогендi рецепторлардың селективтi модуляторы (ЭРСМ); гонадотропиндер (адамның аз кiдiрiстi гонадотропинi - ААГ, фолликулостимулдаушы гормон - ФСМ, рекомбинантты ФСГ - рФСГ, рекомбинантты гормон - рЛГ, хориондық гонадотропин - XГ); гонадотропин - рилизинг-гормон агонистерi (ГнРГ-а); гонадотропин - рилизинг-гормон антагонистерi (ГнРГ-ант).

13. Ультрадыбыстық мониторинг суперовуляцияны индукциялау кезiндегi фолликулдар мен эндометрияның дамуын динамикалық бақылаудың негiзгi әдiстерi болып табылады. Ультрадыбыстық мониторинг процесiнде фолликулдардың саны көрсетiледi, олардың орташа диаметрiн (екi өлшем сомасы бойынша) өлшеу жүргiзiледi, эндометрияның қалыңдығы белгiленедi.

14. Гормонды мониторинг қандағы эстрадиол мен прогестеронның концентрациясын динамикалық белгiлеуден тұрады және фолликулдардың функционалдық жетiлуiн бағалаудағы ультрадыбыстық зерттеу мәлiметтерiн толықтырады.

15. Жетекшi фолликул(дар)дың диаметрi 17 мм-ден аса және эндометрияның қалыңдығы 8 мм және одан артық болғанда суперовуляцияны индукциялаудың аяқталу айғақтары болып табылады. Фолликулдардың жетiлу дәрежесi туралы қосымша ақпарат стериодогенездiң (қан плазмасындағы эксрадиолдың концентрациясы) белсендiлiгiн анықтауға мүмкiндiк бередi.

16. Ооциттердiң пiсiп жетiлуiн аяқтау үшiн хориондық онадотропин (ұсыналатын доза 5000-10000 МЕ бiрнеше рет, бұлшық етке).

17. Аналық бездер фолликулдарының пункциясы мен ооциттердiң аспирациясы XГ салынған сәттен бастап 32-40 сағаттан кейiн жүргiзiледi. Рәсiм шағын операция бөлмесi жағдайында, әдетте арнаулы пункциялық инелердiң көмегi арқылы ультрадыбыстық бақылаумен трансвагинальды қолжетiмдiлiкпен амбулатория жағдайында орындалады. Трансвагинальды пункцияны (аналық бездердiң және басқалардың антитиптiк орналасуы) орындау мүмкiн болмаған жағдайда ооциттер лапароскопиялық әдiспен алынуы мүмкін.

18. ДТҰ үшiн күйеуiнiң немесе донордың әдейi дайындалған шәуетi пайдаланылады. Шәуеттi тапсыру алдында 3-5 күндей жыныстық қатынасқа түспеудi ұсынады. Шәуеттi алу мастурбация арқылы жүзеге асырылады. Эякулятты арнаулы стирильдi, алдын ала таңбаланған ыдысқа жинайды. Мұндай рәсiм жеке кiру есiгi, тиiстi интерьерi, жуынғышы бар санитарлық желiлерi бар арнаулы үй-жайда жүргiзiледi. Шәует кейiннен тағыда пайдалану үшiн тоңазытылады. Алынған шәуеттi арнаулы журналда тiркеу жүзеге асырылады.

19. Донорды таңдауды пациент фенотиптiк сипаттау негiзiнде ерiктi және өз бетiнше жүзеге асырады.

20. Фолликулдарды пункциялау нәтижесiнде алынған фолликулды сұйықтық Петри тостағанға орналастырылады. Аспиратты 10-15 рет ұлғайта отырып, стереомикроскоп арқылы зерттейдi. Бұл ретте алынған ооциттердiң сапасын бағалау жүргiзiледi, одан кейiн оларды дамыту үшiн ортаға қондырады. Ооцитi бар тостағанды 37 градус Цельси температурасындағы және газдық қоршаған ортада 5% көмiр қышқылы газы концентрациясы бар инкубаторға орналастырады.

21. Табиғи сияқты криоконсервiленген шәуеттердi пайдалану алдында тұқымдық плазмадан тазалап жуу қажет. Морфологиялық қалыпты және барынша қозғалмалы шәуеттердiң фракциясы басқа шәуеттерден бөлiнуi тиiс. Қазiргi таңда шәуеттердi өңдеудiң мынадай екi негiзгi тәсiлi бар: тығыздық градиентiнде центрифугалау-флотациялау мен центрифугалау.

22. Ұрықтандырылған ооциттердiң бар екендiгiн әдетте 12-18 сағаттан кейiн ер және әйел пронуклестерi анық көзге көрiнген кезде бағаланады. Зиготтар эмбриондардың бастапқы дамуы жүрiп жатқан жаңа даму ортасына қондырылады.

23. Эмбриондарды жатыр қуысына қондыру әртүрлi сатыларда, зиготтар сатысынан бастап, ұрықтандырылғаннан кейiн 5-6 тәулiкте адамда қалыптасатын бластоциттер сатысымен аяқтай отырып жүзеге асырылуы мүмкін.

24. Жатыр қуысына кем дегенде 3 эмбрионды қондыру ұсынылады. Алайда ұрықтандыру мүмкiндiгiн болжамдау нашар болғандықтан эмбриондардың үлкен саны қондырылуы мүмкiн. Эмбриондарды қондыру үшiн цервикальды түтiк арқылы жатыр қуысына кiргiзiлетiн арнаулы катетерлер пайдаланылады.

25. Цервикальды түтiктiң өткiзгiштiгi барынша бұзылған жағдайда эмбриондарды қондыру жатыр қабырғасы арқылы (трансмимометральды) орындалуы мүмкiн. Мандерi бар ине жатыр қуысына Tpансвагинальды, трансабдоминальды немесе трансуретральды кiргiзiлуi мүмкiн.

26. Стимулданған етеккiр оралымының лютеиндiк фазасын демеу әдетте прогестерон препараттары немесе олардың ұқсастықтары арқылы жүргiзiледi.

27. Аналық бездердiң гиперстимуляция синдромы (бұдан әрi - АГC) қаупi болмаған жағдайда лютеиндiк фазаны демеу, сондай-ақ эмбриондарды қондырған күнi, ал одан кейiн 2-4 күнгi аралықта (жеке) тағайындалатын хориондық гонадотропин препараттарын енгiзудi қамтиды.

28. Қандағы немесе несептiң құрамындағы бета-хориондық гонадотропин бойынша жүктiлiктi диагностикалау эмбриондарды қондырған сәттен бастап 12-14 күннен кейiн жүзеге асырылады. Жүктiлiктi ультрадыбыстық диагностикалау эмбриондарды қондырғаннан кейiн 21 күннен бастап жүргiзiлуi мүмкiн.

29. ДТҰ жүргiзу кезiнде мыналар мүмкiн болатын асқынулар болып табылады:
1) аналық бездердiң гиперстимуляция синдромы;
2) суперовуляцияны индукциялау және стимулданған етеккiр оралымының лютеиндiк фазасын демеу үшiн препараттарды енгiзуге байланысты аллергиялық реакциялар;
3) сыртқы және iшкi қан кетулер;
4) әйелдiң жыныстық мүшелерiнiң жiтi асқынуы немесе созылмалы асқынуының өршуi;
5) жатырдан тыс жүктiлiк;
6) көп ұрықты жатырлық және гетеротопикалық жүктiлiк.

30. Көп ұрықтылыққа байланысты акушерлiк және перинаталдық асқынулардың алдын алу мақсатында дамып келе жатқан эмбриондардың/ұрықтардың санын азайту - эмбриондарды/ұрықтарды редукциялау жөнiндегi операция жүргiзiлуi мүмкiн.

31. Эмбриондарды/ұрықтарды редукциялау тек жүктi әйелдiң жазбаша ақпараттандырылған келiсiмi болған жағдайда ғана орындалуы мүмкiн. Редукцияға жататын эмбриондардың санын дәрiгердiң ұсынуы бойынша әйелдiң өзi белгiлейдi.

32. Көпұрықтылық (3 және одан да көп ұрықтар) эмбриондарды/ұрықтарды редукциялау үшiн айғақ; жүктiлiктiң үзiлу қаупi мен кез-келген орындағы жiтi асқыну аурулары (ем-шара жүргiзiлген сәттен бастап) - қарсы айғақтар болып табылады.

33. Эмбриондарды/ұрықтарды редукциялау кезiндегi қажеттi тексеру көлемi; қан ұйығыштық уақытын қоса алғанда қанның клиникалық талдауы; мерезге, АҚТҚ-ға, В және С гепатиттерiне қанның талдауы; уретрадан және цервикальды түтiктен флораға және қынаптың тазалық дәрежесiне зерттеу; кiшi жамбас астауы мүшелерiн ультрадыбыстық зерттеу.

34. Қалдырылған және редукциялауға жататын эмбриондарды/ұрықтарды таңдау 10 аптаға дейiнгi жүктiлiк мерзiмiндегi оның жағдайын сипаттайтын ультрадыбыстық зерттеу мәлiметтерiн есепке ала отырып, жүргiзiлуi мүмкiн.

35. Эмбриондарға қолжетiмдiлiк (трансвагинальды, трансабдоминальды немесе трансуретральды) пен ұрықты дамытуды тоқтату әдiстерiн емдеуші дәрiгер әрбiр нақты жағдайда таңдайды.

3. Ооцит цитоплазмасына шәуеттердi инъекциялау

36. Ооцит цитоплазмасына шәуеттердi инъекциялау (ОЦШИ) арнаулы микроаспаптарды пайдалана отырып, микроманипулятормен жарақталған түгенделген микроскоптың көмегi арқылы орындалады.

37. Мыналар ОЦШИ айғақтары болып табылады:
1) шәует аздығы - эякулятта шәуеттердiң болмауы;
2) шәуеттiң азаюы - шәуеттердiң концентрациясы кем дегенде 2 млн/мл;
3) шәуеттердiң әлсiздiгi - 1 мл белсендi қозғалғыш шәуеттердiң 1 млн. аз болуы;
4) шәуеттер iсiгi - Крюгер бойынша морфологиялық талдау мәлiметтерi бойынша қалыпты нысандардың 5% кем болуы;
5) үйлескен шәует патологиясы;
6) эякулятта (МАR-тест 505% аса) шәуетке қарсы антиденелердiң болуының клиникалық маңызы;
7) ДТҰ алдын ала әрекетiнде in vito ооциттердi қанағаттанарлықсыз ұрықтандыру немесе олардың болмауы.

38. Микроинъекцияны жүргiзу алдында ооциттiң сәулелiк тәжi клеткалары алынады. Микроманипуляция жетiлген ооциттерде тек бастапқы полюстелген дене болған жағдайда ғана жүргiзiледi. Аналық безден немесе оның қосалқысынан алынған эякулятты немесе аспиратты өңдеу әдiсiн шәуеттердiң саны мен сапасына қарай эмбриолог жеке таңдайды.

39. ОЦШИ жүргiзудiң негiзгi кезеңдерi:
1) құйрық мембранасының тұтастығын бұзу арқылы шәуеттердi қозғалыссыз қалдыру;
2) ооциттiң сыртқы цитоплазмалық мембранасының тұтастығын бұзу;
3) шыны микроиненiң көмегiмен ооцит цитоплазмасына шәуеттi енгiзу.

40. Шәуеттердi алудың тиiмдi тәсiлiн таңдауды қосымша тексеруден кейiн дәрiгер-андролог жүзеге асырады.

41. Шәует аздығы кезiнде аналық клеткаға инъекциялау үшiн шәуеттер аналық безден ашық биопсия көмегiмен, кейiннен шәуеттердi экстракциялау (ТЕЗЕ) немесе аналық без қосалқысындағы сұйықты аспирациялау (МЕЗА), сондай-ақ аналық без қосалқысына (ПЕЗА) немесе аналық безге (ТЕЗА) терi арқылы аспирациялық операциялық араласулардың көмегiмен алынуы мүмкін.

42. Операцияны әдетте әйелдерден фолликулдардың пункциясы мен ооциттердi алған күнi орындалады. Алайда, аналық бездiң қосалқысынан алынған шәуеттер 12-24 сағаттың iшiнде, ал текстикулярлы шәуеттер кейбiр жағдайларда екi рәсiмдердi жүргiзу уақытын өзгертуге мүмкiндiк беретiн 48-72 сағаттың iшiнде ұрықтандыру тәсiлiн сақтайды. Сондай-ақ пациенттердiң жазбаша ақпараттандырылған өтiнiшi бойынша аналық бездi және/немесе эпидимистiң криоконсервiленген тiндерi мен аспираты пайдаланылуы мүмкiн - бұл жағдайда шәуеттердi жинау рәсiмiн ертерек, әйелiнiң аналық бездерi фолликулдарының пункцияларына қарамастан жүргiзiледi.

43. Мыналар шәуеттердi хирургиялық алу айғақтары болып табылады: обустуктивтi шәует аздығы мен бастапқы тескикулярлы жеткiлiксiздiк.

44. Кез-келген орындағы жiтi жұқпалы аурулар шәуеттердi хирургиялық алу айғақтары болып табылады.

45. Шәуеттердi алу үшiн хирургиялық араласуды жүргiзу алдындағы тексеру көлемi мыналарды қамтиды: қан тобы мен резус-факторды анықтау; қан ұйығыштық уақытын қоса алғанда қанның клиникалық талдауы; мерезге, АҚТҚ-ға, В және С гепатиттерiне қанның талдауы.

46. Шәуеттердi хирургиялық алу кезiнде мынадай асқынулар болуы мүмкiн: ұма гематомасы немесе интратестикулярлы гематома, операциялық жарақат жұқтырулары.

47. Айғақтары бойынша жатыр қуысына эмбриондарды қондыру алдында жылтыр қабықты тiлу жүргiзiледi. Осы манипуляция бластоциттердiң жарылуын жеңiлдету есебiнен қондырудың жиiлiгiн арттыру мақсатында орындалады.

4. Тұқым қуалаушылық ауруларды
қондыру алдындағы диагностикалау

48. Қондыру алдындағы диагностикалау кезiнде ооциттер мен эмбриондағы көп гендiк және хромосомдық кемшiлiктердi белгiлеу, сондай-ақ жыныспен тiзбектелген тұқым қуалаушылық аурулардың алдын алу үшiн эмбрион жынысын белгiлеу жүзеге асырылады. Қондыру алдындағы диагностикалау перинаталды диагностиканың баламалы әдiсi секiлдi тұқым қуалаушылық патологиясымен балалардың туылуының жоғары қаупi бар әйелдер үшiн әзiрленген. Ұрықтық аналықтағы инвазиялық араласудан бас тарту және патология айқындалған жағдайда жүктiлiктi үзу мүмкiндiгi қондыру алдындағы диагностикалаудың басты артықшылығы болып табылады. Зерттеу ооциттердiң полярлық денесiнде және/немесе эмбрионның блестомерлерi ядроларында жүргiзiлуi мүмкiн.
49. Медициналық-генетикалық тексеру (клиникалық-генетикалық зерттеу, кариотиптеу және басқалар) нәтижесінде айқындалған кез-келген оқшауланған тектің өзгеруі бар немесе хромосомдық кемшіліктері бар балалардың туу қаупі қондыру алдындағы диагностикалауды жүргізудің айғақтары болып табылады.
50. Диагностика in sity (ФИШ) флюоресцентті гибридизациялау немесе полимеразды тізбек реакциясы (ПТР) әдістерін пайдалану арқылы жүргізіледі.

5. Құрсақ ана

51. Құрсақ ананың құқықтық аспектiлерi Қазақстан Республикасының заңымен белгiленген.

52. Мыналар құрсақ анаға айғақ болады:
1) жатырдың болмауы (туа бiткен немесе жүре пайда болған);
2) туа бiткен даму кемшiлiктерi кезiнде немесе аурулардың нәтижесiнде жатыр қуысының немесе мойнының қисаюы;
3) емдеуге бой бермейтiн жатыр қуысының синехиясы;
4) жүктi болуға қарсы айғақтар болып табылатын соматикалық аурулар;
5) Қондыру жүктi болуға әкелмеген жоғары сапалы эмбриондарды бiрнеше рет алу кезiнде ДТҰ сәтсiз қайталанған әрекеттерi.

53. Құрсақ аналарды тексеру көлемi:
1) қан тобы мен резус-факторды анықтау;
2) мерезге, АҚТҚ-ға, В және С гепатиттерiне қанның талдауы;
3) жұқпаға тексеру: хламидозға, жыныс мүшелерiнiң герпесiне, уреапламозға, микоплазмозға, цитомегалияға, қызылшаға тексеру;
4) несептiң жалпы талдауы;
5) қан ұйығыштық уақытын қоса алғанда қанның клиникалық талдауы;
6) қанның биохимиялық талдауы: бауыр сынамасы, қант, несеп нәрi;
7) флюорография (1 жылға жарамды);
8) уретрадан және цервикальды түтiктен флораға және қынаптың тазалық дәрежесiне жағынды;
9) жатыр мойнының жағындыларын цитологиялық зерттеу;
10) терапевтiң тексеруi және денсаулық жағдайы мен жүктi болуға қарсы айғақтарының жоқтығы туралы қорытынды;
11) психиатрдың тексеруi (бiрнеше рет) мен қорытынды;
12) жалпы және арнаулы гинекологиялық тексерулер.

54. "Құрсақ ана" бағдарламасында денеден тыс ұрықтандыру мен эмбриондарды қондыру үшiн қарсы айғақтар мен жұбайлар жұбын тексеру көлемi ДТҰ жүргiзу кезiндегiдей.

55. "Құрсақ ана" бағдарламасы мынадай алгоритм бойынша жүргiзiледi:
1) құрсақ ананы таңдау;
2) етеккiр оралымдарын синхронизациялау;
3) құрсақ ананың жатыр қуысына эмбриондарды қондыру арқылы денеден тыс ұрықтандыру рәсiмi.

6. Гамет пен эмбриондарды жатыр түтiгiне қондыру

56. Гамет пен эмбриондарды жатыр түтiгiне қондыру (ФТГҚ, ФТЗҚ және ФТЭҚ) қазiргi кезде анда-санда, атап айтқанда, ДТҰ жүргiзу үшiн жағдай болмаған жағдайда пайдаланылады. Осы әдiстердi қолдану үшiн тым болмағанда бiр функционалды толыққанды жатыр түтiгiнiң болуы мiндеттi болып табылады.

57. Гаметтi, зиготты немесе эмбриондарды фаллопиев түтiгiне қондыру (ФТГҚ, ФТЗҚ және ФТЭҚ) қондыру ультрадыбыстық бақылаумен трансвагинальды, трансабдоминальды немесе трансуретральды орындалуы мүмкін.

58. Мыналар ФТГҚ, ФТЗҚ және ФТЭҚ үшiн қарсы айғақтар болып табылады:
1) олигоастениялық шәует аздығы;
2) түсiнiксiз этиологиядағы бедеулiк;
3) цервикальды фактор;
4) сыртқы генитальды эндометриоз;
5) тиiмсiз жасанды ұрықтандыру және басқалар.

59. ФТГҚ, ФТЗҚ және ФТЭҚ үшiн қарсы айғақтар ДТҰ рәсiмдерiн жүргiзу кезiндегiдей.

60. Жұбайлар жұбын тексеру көлемi жатыр түтiктерiнiң жағдайын мiндеттi бағалау арқылы ДТҰ рәсiмдерiн жүргiзу кезiндегi сияқты.

7. Күйеуiнiң/донордың шәуетiн жасанды қондыру

61. Жасанды қондыру (ЖҚ) шәуеттi цервикальды түтiкке немесе жатыр қуысына енгiзу арқылы жүргiзiледi.

62. Рәсiм табиғи етеккiр оралымындағы секiлдi суперовуляция индукторларын қолдану арқылы орындалуы мүмкiн.

63. Донорлық шәуетпен ЖҰ кезiнде тек криоконсервiлеген шәуеттi қолдануға рұқсат етiледi.

64. Күйеуiнiң шәуетiмен ЖҰ кезiнде табиғи шәуетiн пайдалануға рұқсат етiледi.

65. Донордың шәуетiмен ЖҰ жүргiзу үшiн мыналар айғақтар болып табылады:
1) күйеуi тарапынан - бедеулiк, эякуляторлық-жыныстық бұзылулар мен қолайсыз медициналық-генетикалық болжам;
2) әйелi тарапынан - жыныстық серiктестiң болмауы.

66. Күйеуiнiң шәуетiмен ЖҰ жүргiзу үшiн мыналар айғақтар болып табылады:
1) күйеуi тарапынан - субфертильдi шәует пен эякуляторлық-жыныстық бұзылулар мен қолайсыз медициналық-генетикалық болжам;
2) әйелi тарапынан - бедеулiктiң цервикулярлы факторы мен вагинизм.

67. Әйелдер тарпынан мыналар ЖҰ жүргiзу үшiн қарсы айғақтар болып табылады:
1) жүктiлiкке қарсы айғақ болатын соматикалық және психикалық аурулар;
2) жүктi болу мүмкiн болмайтын жатырдың даму кемшiлiгi мен патологиясы;
3) аналық бездiң iсiктерi мен iсiк тәрiздiлер;
4) кез-келген орындағы қатерлi iсiктер;
5) кез-келген орындағы жiтi асқынатын аурулар.

68. ЖҰ жүргiзу алдында жұбайлар жұбын тексеру көлемi ДТҰ жүргiзудегi сияқты.

69. Күйеуiнiң немесе донордың шәуетiн қолдану туралы шешiм эякуляттың сандық және сапалық сипаттарына қарай дәрiгердiң кеңесi бойынша қабылданады.

70. ЖҰ табиғи орамындағы секiлдi суперовуляция индукторларын қолдану арқылы қолданылады.

71. Шәуеттi енгiзу периовуляторлы кезеңде жүзеге асырылады.

72. ЖҰ үшiн күйеуiнiң табиғи, алдын ала дайындалған немесе криоконсервiлеген шәуетi, сондай-ақ донордың криоконсервiлеген шәуетi пайдаланылады.

73. ЖҰ әрекетiнiң санын дәрiгер белгiлейдi.
74. ЖҰ жүргiзу кезiндегi мүмкiн болатын асқынулар мыналар:
1) овуляцияны стимулдау үшiн препараттарды енгiзуге байланысты аллергиялық препараттар;
2) жатыр қуысына шәуеттердi енгiзу кезiндегi естен тану тәрiздi реакция;
3) аналық бездердiң гиперстимуляция синдромы;
4) әйелдiң жыныс мүшелерiнiң жiтi асқынуы немесе созылмалы асқынуының өршуi;
5) көп ұрықтылықтың және/немесе эктопиялық жүктiлiктiң туындауы.

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрiнiң м.а.
2005 жылғы 7 қаңтардағы
N 5 бұйрығымен бекiтiлген
Ұрпақты болудың қосалқы
әдiстерi мен технологияларын
қолдану тәртiбi мен шарттары
туралы ережеге қосымша

Ұсынылған құрылым, ДТҰ бөлiмшелерiн жабдықтау
мен жарақтандыру тiзбесi

1. Негiзгi үй-жайлардың тiзбесi

1) Манипуляциялар (аналық бездердiң пункциясы, ТЕЗА, MEЗE, ПЕЗА, эмбриондарды қондыру) жүргiзу үшiн бөлме (шағын операция бөлмесi);
2) Эмбриологиялық бөлме;
3) Тексеру бөлмесi;
4) Рәсiм бөлмесi;
5) Шәуеттi тапсыруға арналған бөлме;
6) Дәрiгерлер бөлмесi;
7) Дәретхана бөлмесi.

2. ДТҰ бөлiмшесiнiң негiзгi жабдықтау
мен жарақтандыру тiзбесi

1) Трансвагинальды және абдоминальды бергiштермен жарақталған ультрадыбыстық аппарат.
Талаптар: аппарат пункциялық маркердi шығаруы тиiс, трансвагинальды бергiш 5-7,5 МГц диапазонында жұмыс iстеуi керек және пункциялық қондырғысы болуы тиiс.
2) Фолликулдарды аспирациялау үшiн сорғыш.
Талаптар: реттелгiш қысым.
3) Ламинарлық шкаф пен бокс.
4) Бинокулярлы лупа.
5) кем дегенде 2 термостат (көмiр қышқыл газы бар инкубаторлар).
Талаптар: термостатта мыналар болуы керек: термобергiш пен автоматтық термореттегiш, бергiш пен көмiр қышқыл газының 5% автоматты беру жүйесi, камера iшiндегi ылғалды 100% қамтамасыз ету.
6) Эякулятты зерттеу үшiн сәулелiк микроскоп немесе шәует талдағыш.
7) Жарақталған микроскоп.
8) Микроманипулятор (eгep ОЦШИ жүргiзiлсе).
9) Бұрыштық роторы бар центрифуга.
10) Тыныс алу аппараты (егер пункция күре қан тамыры наркозымен жүргізілсе).
11) Гинекологиялық кресло (креслолардың саны қажеттілігіне қарай).