Об утверждении Правил разработки и утверждения инструкции по безопасности и охране труда работодателем

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 16 июля 2007 года N 157-п. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 13 августа 2007 года N 4864. Утратил силу приказом Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от 15 декабря 2015 года № 971

Сноска. Утратил силу приказом Министра здравоохранения и социального развития РК от 15.12.2015 № 971 (вводится в действие с 01.01.2016).

В соответствии с пунктом 3 статьи 319 Трудового кодекса Республики Казахстан от 15 мая 2007 года ПРИКАЗЫВАЮ :

1. Утвердить прилагаемые Правила разработки и утверждения инструкции по безопасности и охране труда работодателем.

2. Признать утратившим силу приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 2 декабря 2004 года N 278-п "Об утверждении Правил разработки и утверждения инструкции по безопасности и охране труда в организации", зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за N 3323, опубликованный в "Юридической газете" от 12 августа 2005 года N 147-148 (881-882).

3. Департаменту труда и занятости населения (Абденов С.С.) обеспечить предоставление настоящего приказа для государственной регистрации в Министерство юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра Курманова А.М.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении 10 дней со дня его официального опубликования.

Министр

Утверждены
приказом Министра труда и
социальной защиты населения
Республики Казахстан
от 16 июля 2007 г. N 157-п

Правила
разработки и утверждения инструкции по безопасности и
охране труда работодателем 1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработки и утверждения инструкции по безопасности и охране труда работодателем (далее - Правила) разработаны в соответствии с Трудовым кодексом Республики Казахстан от 15 мая 2007 года и устанавливают порядок разработки и утверждения работодателем инструкции по безопасности и охране труда.

2. Инструкция по безопасности и охране труда работодателя - акт работодателя, детализирующий применение законодательства в области безопасности и охраны труда при выполнении работ в производственных помещениях, на территории предприятия, строительных площадках, транспортных средствах и в иных местах организации, где производятся эти работы или выполняются служебные обязанности.

2. Разработка инструкции по безопасности и охране труда

3. Разработка инструкции по безопасности и охране труда (далее - Инструкция) осуществляется работодателем как для каждой профессии на участке, в цехе, службе, лаборатории и организации в целом, так и на отдельные виды работ (работа на высоте, испытания) и рабочие места, согласно перечню, который составляется службой безопасности и охраны труда или специалистом по безопасности и охране труда (далее - ответственное лицо) при участии руководителей заинтересованных структурных подразделений работодателя и представителей работников.
Разработка инструкции может осуществляться также специалистами научных учреждений в области безопасности и охраны труда на договорной основе по заявке работодателя (организации).

4. Перечень составляется на основе штатного расписания работодателя, утвержденного с учетом Единого тарифно-квалификационного справочника работ, профессий рабочих и Квалификационного справочника должностей служащих. Составленный перечень утверждается работодателем или иным уполномоченным лицом и рассылается во все структурные подразделения.

5. Инструкции разрабатывается на основе нормативных правовых актов Республики Казахстан по безопасности и охране труда с учетом требований безопасности, изложенных в эксплуатационной и ремонтной документации заводов-изготовителей оборудования, а также в технологической документации работодателя и условий производства.

6. Подготовительная работа, необходимая для разработки инструкции, включает:
1) изучение технологического процесса, выявление возможных опасных и вредных производственных факторов, возникающих при нормальном его протекании и при отклонениях от оптимального режима, а также определение мер и средств защиты от указанных факторов;
2) определение соответствия требованиям безопасности применяемых оборудования, приспособлений и инструмента;
3) подбор материалов по вопросам безопасности и охраны труда, которые могут быть использованы при разработке инструкции;
4) изучение конструктивных особенностей и эффективности средств защиты, которые могут быть использованы при выполнении соответствующих работ;
5) изучение информационных писем, распоряжений и приказов соответствующего государственного органа по результатам аварий и несчастных случаев на производстве;
6) проведение анализа причин производственного травматизма, аварийных ситуаций и профессиональных заболеваний для данной профессии (вида работ);
7) определение безопасных методов и приемов работ, их последовательности, а также технических и организационных мероприятий, подлежащих включению в инструкцию;
8) определение режимов труда и отдыха на основе утвержденных норм.

7. Для вводимых в действие новых производств, технологий или оборудования допускается разработка и применение временных инструкций на срок до приемки объекта в эксплуатацию государственной приемочной комиссией.
Временные инструкции должны обеспечивать безопасное ведение технологических процессов (работ) и безопасную эксплуатацию оборудования. Разработка временных инструкций осуществляется в порядке, установленном настоящими Правилами.

3. Содержание инструкции

8. Каждой инструкции должно быть присвоено соответствующее наименование. В наименовании следует кратко указать для какой профессии или вида работ она предназначена.

9. Инструкция содержит краткую характеристику технологического процесса и всесторонне охватывает вопросы организации безопасного труда.

10. Требования инструкции следует излагать в соответствии с последовательностью технологического процесса, с учетом условий, в которых выполняется данная работа:
1) общие требования безопасности и охраны труда;
2) требования безопасности и охраны труда перед началом работы;
3) требования безопасности и охраны труда во время работы;
4) требования безопасности и охраны в аварийных ситуациях;
5) требования безопасности и охраны труда по окончании работы.

11. В разделе "Общие требования безопасности и охраны труда" отражаются:
1) условия допуска лиц к самостоятельной работе по профессии или к выполнению соответствующей работы (возраст, пол, состояние здоровья, проведение инструктажей);
2) указания о необходимости соблюдения правил внутреннего распорядка;
3) требования по выполнению режимов труда и отдыха;
4) характеристики опасных и вредных производственных факторов, воздействующих на работника;
5) нормы выдачи для данной профессии спецодежды, спецобуви и других средств индивидуальной защиты с указанием обозначений государственных, отраслевых стандартов и технических условий на них;
6) требования по обеспечению пожаро- и взрывобезопасности;
7) требования личной гигиены, которые должен знать и соблюдать работник при выполнении работы.

12. В разделе "Требования безопасности и охраны труда перед началом работы" должны быть изложены:
1) порядок подготовки рабочего места, средств индивидуальной защиты;
2) порядок проверки исправности оборудования, приспособлений и инструмента, ограждений, сигнализации, блокированных и других устройств, защитного заземления, вентиляции, местного освещения;
3) порядок проверки наличия и состояния исходных материалов (заготовки, полуфабрикаты);
4) порядок приема смены в случае непрерывной работы;
5) требования производственной санитарии.

13. В разделе "Требования безопасности и охраны труда во время работы" должны быть изложены:
1) способы и приемы безопасного выполнения работ, требования по использованию технологического оборудования, приспособлений и инструментов;
2) требования безопасного обращения с исходными материалами (сырье, заготовки, полуфабрикаты);
3) требования безопасной эксплуатации транспортных средств, тары и грузоподъемных механизмов;
4) указания по безопасному содержанию рабочего места;
5) основные виды отклонений от нормативного технологического режима и методы их устранения;
6) действия, направленные на предотвращение аварийных ситуаций;
7) требования к использованию средств защиты работников.

14. В разделе "Требования безопасности и охраны труда в аварийных ситуациях" должны быть изложены:
1) действия работников при возникновении аварий и ситуаций, которые могут привести к нежелательным последствиям;
2) действия по оказанию медицинской помощи пострадавшим при травмировании, отравлении и внезапном заболевании;
3) порядок уведомления работодателя о случаях травмирования работника и неисправности оборудования, приспособлений и инструмента.

15. В разделе "Требования безопасности и охраны труда по окончании работы" должны быть изложены:
1) порядок безопасного отключения, остановки, разборки, очистки и смазки оборудования, приспособлений, машин, механизмов и аппаратуры, а при непрерывном процессе - порядок передачи их по смене;
2) порядок сдачи рабочего места;
3) порядок уборки отходов производства;
4) требования соблюдения личной гигиены и производственной санитарии;
5) порядок извещения работодателя обо всех недостатках, обнаруженных во время работы.

16. Инструкции не должны содержать ссылок на нормативные правовые акты. Требования нормативных правовых актов должны быть учтены в инструкциях. При необходимости требования этих нормативных правовых актов следует воспроизводить в инструкциях.

4. Утверждение и пересмотр инструкции

17. Инструкции утверждается работодателем после согласования со службой безопасности и охраны труда или ответственным лицом и другими заинтересованными структурными подразделениями, должностными лицами и представителями работников.

18. Утвержденные инструкции учитываются службой безопасности и охраны труда или ответственным лицом работодателя в журнале учета инструкций по безопасности и охране труда.

19. Пересмотр инструкции по профессиям или видам работ, связанным с повышенной опасностью, должен проводиться не реже одного раза в 3 года.
Инструкции подлежат пересмотру досрочно в следующих случаях:
1) при изменении законодательных актов, государственных стандартов и других нормативных правовых актов Республики Казахстан;
2) при внедрении новой техники и технологии;
3) по результатам расследования несчастных случаев на производстве, аварий и катастроф.
По результатам пересмотра определяется необходимость внесения изменений и дополнений в инструкции.

20. Если в течение установленного пунктом 19 настоящих правил срока условия труда работников не изменились, то действие инструкции продлевается на следующий срок, о чем делается запись на первой странице инструкции (ставится штамп "Пересмотрено", дата и подпись лица, ответственного за пересмотр инструкции).

Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу және бекіту ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 16 шілдедегі N 157-ө Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінде 2007 жылғы 13 тамызда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 4864 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 15 желтоқсандағы № 971 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 15.12.2015 № 971 (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қолданушылардың назарына!!!
Қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 5-тармақтан қараңыз.

2007 жылғы 15 мамырдағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 319-бабы 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу және бекіту ережесі бекітілсін.

2. "Ұйымдағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу және бекіту ережесін бекіту туралы" нормативтік құқықтық актілерді тіркеудің мемлекеттік тізілімінде N 3323 тіркелген, 2005 жылғы 21 қыркүйектегі "Заң газеті" газетінде жарияланған Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2004 жылғы 2 желтоқсандағы N 278-ө бұйрығының күші жойылған деп танылсын.

3. Еңбек және халықты жұмыспен қамту департаменті (С.С.Әбденов) Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау вице-министр А.М.Құрмановқа жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен бастап 10 күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

Қазақстан Республикасы Еңбек және
халықты әлеуметтік қорғау министрінің
2007 жылғы 16 шілдедегі N 157-ө
бұйрығымен бекітілген

Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу және бекіту ережесі 1. Жалпы ережелер

1. Осы Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу және бекіту ережесі (бұдан әрі - ереже) 2007 жылғы 15 мамырдағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексіне сәйкес әзірленген және жұмыс берушінің еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу және бекіту тәртібін белгілейді.

2. Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулығы - өндірістік жайларда, кәсіпорын аумағында, құрылыс алаңдарында, көлік құралдарында немесе осы жұмыстар жүргізілетін не қызметтік міндеттер атқарылатын ұйымның басқа жерінде жұмыстарды орындау барысында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы заңнамалардың қолданылуын нақтылайтын жұмыс берушінің актісі.

2.Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау жөніндегі
нұсқаулықты әзірлеу

3. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықты (бұдан әрі - Нұсқаулық) жұмыс беруші, мүдделі құрылымдық бөлімшелердің басшылары мен қызметкерлердің өкілінің қатысуымен еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің немесе еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі маман (бұдан әрі - жауапты тұлға) жасаған тізбеге сәйкес, учаскедегі, цехтағы, қызметтегі, зертханадағы және жалпы ұйымдағы әрбір мамандық үшін, сондай-ақ жеке жұмыс түрлері (биіктегі жұмыс, сынақтар) мен жұмыс орындарына да әзірлейді.
Сондай-ақ нұсқаулықтарды әзірлеуді жұмыс берушінің (ұйым) тапсырысы бойынша келісім-шарттық негізде еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы ғылыми мекемелердің мамандары да жүзеге асыруы мүмкін.

4. Тізбе Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы мен Қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығын есепке ала отырып бекітілген жұмыс берушінің штаттық кестесінің негізінде жасалады. Жасалған тізбені жұмыс беруші немесе өзге уәкілетті тұлға бекітеді және ол барлық құрылымдық бөлімшелеріне жолданады.

5. Нұсқаулық, жабдықты өндіруші зауыттың пайдалану және жөндеу құжаттамасында, сондай-ақ, жұмыс берушінің технологиялық құжаттамасы мен өндіріс жағдайларында баяндалған қауіпсіздік талаптарын ескере отырып, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің негізінде әзірленеді.

6. Нұсқаулықты әзірлеуге қажетті дайындық жұмыстары:
1) технологиялық процесті зерделеу, оның қалыпты ағымы мен қалыпты режимнен ауытқыған кезінде пайда болатын қауіпті және зиянды өндірістік факторларды анықтау, сондай-ақ аталған факторлардан қорғану шаралары мен құралдарын анықтаудан;
2) қолданыстағы жабдықтардың, құрылғылар мен құралдардың қауіпсіздік талаптарына сәйкестілігін анықтаудан;
3) нұсқаулықты әзірлеу барысында қолданылуы мүмкін еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау мәселесі жөніндегі материалдарды жинаудан;
4) тиісті жұмыстарды орындау барысында пайдаланылуы мүмкін қорғану құралдарының конструкциялық ерекшелігі мен тиімділігін зерделеуден;
5) тиісті мемлекеттік органның өндірістегі жазатайым жағдайлар мен апаттардың нәтижесі бойынша ақпараттық хат, өкімдер мен бұйрықтарды зерделеуден;
6) өндірістік жарақаттанудың, апатты жағдайлардың және осы кәсіп (жұмыстар түрлері) үшін кәсіби аурулардың себептеріне талдау жүргізуден;
7) жұмыстың қауіпсіз әдіс-тәсілдерін, олардың дәйектілігін, сондай-ақ нұсқаулыққа енгізілуге тиіс техникалық және ұйымдастырушылық іс-шараларды анықтаудан;
8) бекітілген нормалар негізінде еңбек және демалыс режимін анықтаудан тұрады.

7. Іске қосылып жатқан жаңа өндірістер, технологиялар немесе құрал-жабдықтар үшін, нысанды мемлекеттік қабылдау комиссиясы пайдалануға қабылдағанға дейінгі мерзімге, уақытша нұсқаулықтарды әзірлеуге және қолдануға рұқсат беріледі.
Уақытша нұсқаулықтар технологиялық процестердің (жұмыстардың) қауіпсіз жүргізілуін және жабдықтардың қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз етуге тиіс. Уақытша нұсқаулықты әзірлеу осы ережеде белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

3. Нұсқаулықтың мазмұны

8. Нұсқаулықтың әрқайсысына тиісті атау берілуге тиіс. Атауда оның қандай мамандыққа немесе жұмыс түріне арналғандығы қысқаша көрсетілуге тиіс.

9. Нұсқаулық технологиялық процестің қысқаша сипаттамасын және еңбек қауіпсіздігін ұйымдастыру мәселелерін жан-жақты қамтиды.

10. Нұсқаулықтың талаптары технологиялық процестің дәйектілігіне сәйкес осы жұмыстардың орындалу жағдайларын есепке ала отырып, көрсетілуге тиіс:
1) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жалпы талаптары;
2) жұмыс басталар алдындағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары;
3) жұмыс кезіндегі еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары;
4) апатты жағдайлардағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары;
5) жұмыс аяқталғандағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары.

11. "Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жалпы талаптары" деген бөлімде:
1) тұлғаларды кәсібі бойынша жұмыстарын өздігінен орындауға немесе тиісті жұмысты орындауға (жас, жыныс, денсаулық жағдайы, нұсқау жүргізу) рұқсат берудің шарттары;
2) ішкі тәртіп ережелерін сақтау қажеттігі туралы нұсқаулар;
3) еңбек және демалыс режимін орындау жөніндегі талаптар;
4) қызметкерге әсер ететін қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың сипаттамасы;
5) оларда мемлекеттік, салалық стандарттары мен техникалық шарттарын көрсете отырып, осы кәсіп үшін арнайы киім, арнайы аяқ киім және басқа да жеке қорғану құралдарын берудің нормалары;
6) өрт және жарылыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптар;
7) қызметкер білуге және жұмысты орындау барысында сақтауға тиіс жеке гигиена талаптары көрсетілуге тиіс.

12. "Жұмыс басталудан бұрынғы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары" деген бөлімде:
1) жұмыс орнын, жеке қорғану құралдарын дайындау тәртібі;
2) жабдықтың, айлабұйым мен құралдың, қоршау, дабылдағыш блокталған және басқа да құрылғылардың, қорғаушы жерқосқыштың, желдетудің, жергілікті жарықтандыру жарамдылығын тексеру тәртібі;
3) бастапқы материалдардың (шалаөнім, дайындама) бар болуын және оның жай-күйін тексеру тәртібі;
4) үздіксіз жұмыс жағдайында ауысымды қабылдау тәртібі;
5) өндірістік санитария талаптары көрсетілуге тиіс.

13. "Жұмыс кезіндегі еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары" деген бөлімде:
1) жұмысты қауіпсіз орындау әдістері мен тәсілдері, технологиялық жабдықтарды, айлабұйым мен құралдарды пайдаланудың ережелері;
2) бастапқы материалдарды (шикізат, дайындама, шалаөнім) ұстау қауіпсіздігінің талаптары;
3) көлік құралдарын, ыдысты және жүк көтергіш механизмдерді қауіпсіз пайдалану талаптары;
4) жұмыс орнын қауіпсіз ұстау жөніндегі нұсқаулар;
5) нормативті технологиялық режимнен ауытқудың негізгі түрлері және оларды қалпына келтіру әдістері;
6) апатты жағдайларды болдырмауға бағытталған әрекеттер;
7) қызметкерлерді қорғау құралдарын пайдалану талаптары көрсетілуге тиіс.

14. "Апатты жағдайлардағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары" деген бөлімде:
1) апат пайда болған немесе жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін жағдайда қызметкерлердің әрекеті;
2) жарақаттанған, уланған және кенеттен ауырғанда медициналық көмек көрсету жөніндегі әрекеттер;
3) жұмыс берушіні қызметкерлердің жарақаттану оқиғалары және жабдықтардың, айлабұйым мен құралдың жарамсыздығы туралы хабардар ету тәртібі көрсетілуге тиіс.

15. "Жұмыс аяқталғандағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптары" деген бөлімде:
1) жабдық, айлабұйым, машина, механизм және аппаратураларды қауіпсіз сөндіру, тоқтату, жайғастыру, тазалау және майлаудың тәртібі, ал үздіксіз процесс жағдайында - оларды ауысым бойынша беру тәртібі;
2) жұмыс орнын тапсыру тәртібі;
3) өндіріс қалдықтарын тазалау тәртібі;
4) жеке гигиена және өндірістік талаптарды сақтау талаптары;
жұмыс уақытында анықталған барлық кемшіліктер туралы жұмыс берушіні хабардар ету тәртібі көрсетілуге тиіс.

16. Нұсқаулықта нормативтік құқықтық актілерге сілтемелер көрсетілмеуге тиіс. Нормативтік құқықтық актілердің талаптары нұсқаулықта ескерілуі керек. Қажет болған жағдайда бұл нормативтік құқықтық актілердің талаптарын нұсқаулықта қайта баяндау керек.

4. Нұсқаулықты бекіту және қайта қарау

17. Нұсқаулықты еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметімен немесе жауапты тұлға мен мүдделі құрылымдық бөлімшелер, лауазымдық тұлғалар мен қызметкерлер өкілдерімен келісілгеннен кейін жұмыс беруші бекітеді.

18. Бекітілген нұсқаулықты еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі немесе жұмыс берушінің жауапты тұлғасы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықтарды есепке алу журналында есепке алады.

19. Мамандықтар мен жоғары қауіптілікпен байланысты жұмыс түрлері бойынша нұсқаулықты қайта қарау 3 жылда бір реттен сирек емес жүргізіліп тұруға тиіс. Нұсқаулық мынадай жағдайларда мерзімінен бұрын қайта қарауға жатады:
1) заңнамалық кесімдер, мемлекеттік стандарттар және Қазақстан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық актілері өзгергенде;
2) жаңа техника мен технология енгізілгенде;
3) өндірістегі жазатайым оқиғалар, авариялар мен апаттарды зерделеудің нәтижелері бойынша.
Қайта қарау нәтижелері бойынша нұсқаулыққа өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажеттігі анықталады.

20. Егер осы ереженің 19-тармағында белгіленген мерзім ішінде жұмыс жағдайы өзгермесе, нұсқаулықтың қолданылуы келесі мерзімге ұзартылады, бұл туралы нұсқаулықтың бірінші бетінде жазылады ("Қайта қаралды" мөртабаны, күні және нұсқаулықты қайта қарауға жауапты тұлғаның қолы қойылады).